Εγχειρίδιο ( Λ. Λεοντίδου, Π. Σκλιάς)

(Το Π.Κ.1 είναι μια ανθολόγηση συλλογής άρθρων από διακεκριμένους κοινωνικούς επιστήμονες)

Η Γεωγραφία είναι μια διακριτή κοινωνική επιστήμη με τη δική της εξελικτική πορεία και με αντικείμενό της τη μελέτη της διαμόρφωσης της ανθρώπινης δραστηριότητας στο χώρο όπως αυτή διαχρονικά και δυναμικά μεταβάλλεται και εξελίσσεται. ( σ. 23 εγχειρίδιο)

* Η έννοια του χώρου και η διάστασή του έχει ιδιαίτερο νόημα και αξία για τη μελέτη των κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων ( σ. 23 εγχειρίδιο)

*(βασική η σελίδα 34 του εγχειριδίου:αναφέρει τι ζητά το κάθε παράδειγμα Γεωγραφίας)

Περιφερειακό------>περιγραφικό------>ιδιογραφικό------> ( χωροθετικό;) - Ποσοτικό------->κανονιστικό-------->νομοθετικό------->θετικιστικό-------->(οικολογικό;) ( σ. 34-35 εγχειριδίου)

Περιφερειακή Γεωγραφία------->συνδέεται κυρίως με τη σχολή του ποσσιμπιλισμού που αναγνωρίζει το δυναμικό ρόλο του ανθρώπου στην πορεία της εξέλιξής του ( σ. 39 εγχειρίδιο)

*Η φημισμένη Γαλλική σχολή της Περιφερειακής Γεωγραφία αναπτύχθηκε στη βάση των θεωρητικών προσεγγίσεων του ποσσιμπιλισμού ( σ. 42 εγχειρίδιο) και διαδέχεται ( κατά το μεσοπόλεμο ) την κλασική γεωγραφία.

*Το περιβάλλον, λέει ο ποσσιμπιλισμός σε αντίθεση με τον περιβαλλοντικό ντετερμινισμό που συνδέθηκε περισσότερο με την κλασική γεωγραφία, δεν είναι το μοναδικό κριτήριο για τις τυχόν αλλαγές στην ανθρώπινη δραστηριότητα και στις ανθρώπινες επιλογές. (σ. 43 εγχειρίδιο). Το φυσικό περιβάλλον επηρεάχει τον άνθρωπο κι ο τελευταίος με τη σειρά του επηρρεάζει το φυσικό περιβάλλον. Υπάρχει δηλαδή για τον ποσσιμπιλισμό η αλληλεπίδραση.

*Υπάρχουν πιθανότητες και όχι βεβαιότητες για τον ποσσιμπιλισμό. (σ. 43 εγχειρίδιο)

*Το ξεχωριστό-διαφορετικό (διαφορετικότητα) κυριαρχεί.. <<Κάθε ανθρώπινη κοινότητα έχει τις δικές της ιδιομορφίες και ακόμη και στις περιπτώσεις εκείνες που το φυσικό τοπίο έχει κοινά στοιχεία από τόπο σε τόπο προσαρμόζεται με διαφορετικούς τρόπους:προβάλλει , δημιουργεί και αναπαριστά το δικό της πολιτιστικό τοπίο , ξεχωριστό από τόπο σε τόπο>>. ( σ. 43 εγχειρίδιο)

*Η διεπιστημονικότητα είναι έκδηλη στην περιφερειακή γεωγραφία ( σ. 43 εγχειρίδιο)

*Ερμηνεία και ανάλυση των γεωγραφικών φαινομένων με βάση τον ανθρώπινο πολιτισμό και την ανθρώπινη δημιουργικότητα σε συνδιασμό με το κλίμα και το έδαφος ( σ. 44 εγχειρίδιο)

*Την πρώτη μεταπολεμική περίοδο αναδύεται η Ποσοτική γεωγραφία ( σ. 49 εγχειρίδιο) που διαδέχεται την Περιγραφική, Κλασική και Περιφερειακή Γεωγραφία

*Θετικιστές: <<Μια θεωρία αποτελεί ένα σύνολο υποθέσεων και περιοριστικών συνθηκών που αν αποδειχθούν εμπειρικά , αποκτούν κύρος γενικών νόμων>>

*Ιδεαλιστές: <<Δεν υπάρχουν γενικές θεωρίες, παρά μόνο συγκεκριμένες θεωρίες στο νου των ατόμων>>

*Χωρική διαφοροποίηση : Το σήμα-"κατατεθέν" της Περιφερειακής Γεωγραφίας του μεσοπολέμου ( σ. 51 εγχειρίδιο)

*Χωρική ανάλυση: Η βάση για την Ποσοτική γεωγραφία ( σ. 51 εγχειρίδιο) =η ανθρώπινη συμπεριφορά και ο τρόπος με τον οποίο αυτή εκφράζεται στο χώρο τείνει να εξηγείται με μαθηματικοιύς και γεωμετρικούς όρους

*<<Η Γεωγραφία ασχολείται με την ακριβή, συγκροτημένη και ορθολογική περιγραφή και ερμηνεία του διαφοροποιημένου χαρακτήρα της επιφάνειας της γης>> λένε οι θασώτες της Περιφερειακής γεωγραφίας. Αντίθετα, οι υποστηρικτές της Ποσοτικής γεωγραφίας αντιτείνουν σε επικριτικό για τους "περιφερειακούς" τόνο, ότι η <<Γεωγραφία, όπως και κάθε επιστήμη , πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες και νόμους με σκοπό να αναπτύξει όχι την Περιγραφική, αλλά τη Συστηματική γεωγραφία>> ( σ. 51-52 εγχειρίδιο)

*Χαρακτηριστικό της Ποσοτικής γεωγραφίας είναι η εισαγωγή ποσοτικών και στατιστικών μεθόδων ( σ. 52 εγχειρίδιο)

*Η διάδοση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και η συνεχώς αυξανόμενη ανάπτυξη των δυνατοτήτων τους ως προς τον ταχύτερο χειρισμό μεγάλου όγκου δεδομένων συνετέλεσε στην εδραίωση της ποσοτικής μεθόδου ( σ. 52 εγχειρίδιο)

*Οι "ποσοτικοί" επικρίνουν όλες τις προγενέστερες παραδόσεις της γεωγραφίας ( σ. 52 εγχειρίδιο)

*Τίποτα δεν αξίζει αν δεν είναι μετρήσιμο .

Μόνο τα μετρήσιμα φαινόμενα έχουν αξία για την αναλυτική διαδικασία και την εξαγωγή συμπερασμάτων που πρέπει να βασίζεται στη χρήση στατιστικών μεθόδων και μαθηματικών μοντέλων ( σ. 52 εγχειρίδιο)

*Η ποσοτική μεθοδολογία στηρίζεται στις αρχές των φυσικών επισητμών για να εξηγήσει την ανθρώπινη συμπεριφορά ( σ. 52 εγχειρίδιο)

-Αντιμετώπιση το χώρου με τη γεωμετρική του έννοια

-Υποταγή της τρίτης διάστασης στη χαρτογράφηση και της δεύτερης στη μονοδιάστατη έννοια της απόστασης

-Πυρήνας της χωρικής ανάλυσης οι οικονομικές σχέσεις και συγκεκριμένα η χωρική οργάνωση των παραγωγικών συστημάτων

-Η θεωρία συστημάτων που αναπτύσσεται σε άλλους κλάδους παίζει κι αυτή το ρόλο της στη χωρική ανάλυση

-Διατυπώνονται νόμοι για τη χωρική συμπεριφορά των συστημάτων , αφού διενεργηθεί έρευνα με μαθηματικές στατιστικές μεθόδους και με τη χρήση μοντέλων για τη δομή των συστημάτων αυτών .

*Πως ερμηνεύεται η διάδοση της Ποσοτικής "Επανάστασης";

-Κοινωνικός και οικονομικός περίγυρος της ανασυγκρότησης

-σχεδιασμός και διάδοση ηλεκτρονικών υπολογιστών

( Επικριτικά )

-Φορντισμός: Ένα καθεστώς συσσώρευσης που έλκει την εννοιολογική του ερμηνεία από τις τεχνικές και κοινωνικοοικονομικές αρχές που επέβαλε στην αυτοκινητοβιομηχανία του ο μεγαλοεπιχειρηματίας Ερ. Φορντ, οι οποίες επικράτησαν στη συνέχεια σε πολλούς τομείς της οικονομίας ( σ. 53 εγχειρίδιο)

-Η χωρική ανάλυση επαναλαμβάνει την εικόνα του ανθρώπου ως εξάρτημα στην αλυσίδα της παραγωγής ( σ. 53 εγχειρίδο) και στηρίζεται στην λογική ότι οι επιλογές πραγματοποιούνται από ένα μονοδιάστατο αυτόματο που μόνο μέλημά του έχει τη μεγιστοποίηση του κέρδους , που φέρει την ονομασία "οικονομικός άνθρωπος" ( σ. 53 εγχειρίδιο)

(κεφάλαιο 4 Ball οι 6 πρώτες σελίδες επικρίσεις;)

*Η Ποσοτική γεωγραφία ενστερνίστηκε το λογικό θετικισμό ( σ. 53 εγχειρίδιο)

*Κύριο χαρακτηριστικό του θετικισμού είναι ο αντι-ιστορικός χαρακτήρας που συμβαδίζει με την περιχαράκωση του επιστήμονα σ' ένα κλειστό σύστημα σκέψης ( σ. 55 εγχειρίδιο)

*Απόρριψη της μοναδικότητας του τόπου, χρήση μαθηματικών και στατιστικής ( σ. 55 εγχειρίδιο)

*Ένα από τα χειρότερα αποτελέσματα της ποσοτικής σχολής της χωρικής ανάλυσης , ήταν ο περιορισμός της Γεωγραφίας στην απλουστευμένη αλλά μετρήσιμη έννοια της απόστασης ( σ. 56 εγχειρίδιο)

*Μετρώντας κάτι το κατέχουμε;

*Η Ποσοτική γεωγραφία απομακρύνθηκε από την περιγραφική διάσταση με την οποία συνδεόταν η Περιφερειακή γεωγραφία

*Ορισμός της Γεωγραφίας την εποχή της κυριαρχίας του λογικού θετικισμού: «Η Γεωγραφία μπορεί να γίνει αντιληπτή ως η επιστήμη, η οποία ασχολείται με την ορθολογική ανάπτυξη και δοκιμασία των θεωριών που επεξηγούν και προβλέπουν τη

χωρική κατανομή και θέση διαφορετικών χαρακτηριστικών στην επιφάνεια της γης» ( σ. 57 εγχειρίδιο)

*Η Ποσοτική Γεωγραφία δεν έστρεφε το ενδιαφέρον της σε ζητήματα που απασχολούσαν το κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής, όπως ήταν η αποικιοκρατία, η οικολογική καταστροφή, το ξερίζωμα των κατοίκων από τις γειτονιές των κέντρων των πόλεων, λόγω των αστικών αναπλάσεων. Οι γεωγράφοι άσκησαν οξύτατη κριτική στην Ποσοτική Γεωγραφία στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Θεώρησαν πρώτιστο μέλημα των επιστημόνων την κοινωνική συμβολή προετοιμάζοντας το έδαφος για τη νέα επιστημονική στροφή της Γεωγραφίας. Ο ανθρώπινος παράγοντας μπαίνει στην κορυφή του γεωγραφικού ενδιαφέροντος και αρχίζει να μελετάται η αλληλεξάρτηση τριών παραμέτρων : της κοινωνίας, των φυσικών συνθηκών και του χώρου. Ο λογικός θετικισμός μπαίνει στην άκρη κάθε διαδικασία και ενέργεια συνδυάζεται με το ευρύτερο κοινωνικό-ιστορικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται και έτσι σταδιακά αναπτύσσσεται η Κριτική ή Ριζοσπαστική Γεωγραφία . ( σ. 58 εγχειρίδιο)

*Διαπιστώνεται η αδυναμία εφαρμογής του μοντέλου που πρότεινε η Ποσοτική Γεωγραφία ακόμα και σε σημαντικά προβλήματα χωροθέτησης των οικονομικών δραστηριοτήτων ( σ. 59 εγχειρίδιο)

*Ο αστικός σχεδιασμός μέσω της μεθόδου της Ποσοτικής Γεωγραφίας είχε εντατικοποιήσει τις κοινωνικές αντιθέσεις αντί να τις αμβλύνει. Ως κύρια αιτία αυτής κατάστασης θεωρείται η χρησιμοποίηση μοντέλων ανάλυσης με βαση αριθμητικά στοιχεία και όχι με δεδομένα ανθρώπινων συμπεριφορών και άλλων κοινωνικών χαρακτηριστικών που εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να ενσωματωθούν σε μαθυματικά μοντέλα. ( σ. 59 εγχειρίδιο)

*Κύριο χαρακτηριστικό της Κριτικής Γεωγραφίας είναι ο διεπιστημονικός της χαρακτήρας. Δηλαδή μελετά τα φαινόμενα του χώρου και τα ερμηνεύει λαμβάνοντας υπόψη εκτός από τις γεωγραφικές και κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές καθώς και ιστορικές παραμέτρους ( σ. 59 εγχειρίδιο)

*θετικιστική γεωγραφία : Δεν ενδιαφέρεται για τον τόπο και τη χωρική διαφοροποίηση επειδή δεν χωρούν στα "κομψα" μαθηματικά μοντέλα που χρησιμοποιεί. Προσεγγίζει μονομερώς τα ζητήματα, δεν ασχολείται με φαινόμενα ( όπως ανάπτυξη και υπανάπτυξη) που απαιτούν ενοποίηση κλάδων και επιπέδων έρευνας ( διεπιστημονικότητα) οδηγώντας έτσι στον κατακερματισμό του επιστημονικού χώρου ή καλύτερα στη λεγόμενη πολυεπιστημονικότητα. ( σ. 59-60 εγχειρίδιο)

*Η σχέση κοινωνίας και χώρου είναι αμφίδρομη και δυναμική ( σ. 60 εγχειρίδιο)

*Δεν είναι δυνατόν να μελετήσουμε και να αντιληφθούμε την κοινωνία και τον φυσικό κόσμο ως διαφορετικές οντότητες ( σ. 61 εγχειρίδιο)

* Οι τρεις τομές που οδήγησαν στη μετάβαση από την ποσοτική στην κριτική γεωγραφία:

-κίνημα για κοινωνική συμβολή, εγκαθίδρυση της διεπιστημονικότητας, ερμηνεία με βάση την αλληλεπίδραση ανθρώπου, φύσης και χώρου (σ. 61 εγχειρίδιο)

Μεταβατικά παραδείγματα - προάγγελοι της Κριτικής γεωγραφίας

*Συμπεριφορική Γεωγραφία ( κινείται στο πλαίσιο του θετικισμού, σ. 62 εγχειρίδιο) . Πρόκειται για μια εκ των έσω κριτική προσέγγιση της Ποσοτικής Γεωγραφίας που δεν απορρίπτει το θετικισμό. Ουσιαστικά διαφοροποιείται από την Ποσοτική Γεωγραφία παραλάσσοντας το πρότυπο του "οικονομικού ανθρώπου" ( homo economicus) με αυτό του "κοινωνικού ανθρώπου" ( homo socialis) και λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη την μεταβλητή της ανθρώπινης αντίληψης ( σ. 62 εγχειρίδιο)

-Η Συμπεριφορική Γεωγραφία ενδιαφέρεται για τις ανθρώπινες επιλογές , είναι άμεσα συνυφασμένη με την ανάγκη της πρακτικής αποτελεσματικότητας της εποχής , τροφοδοτήθηκε από την ανάπτυξη της έρευνας στο χώρο της λήψης των αποφάσεων και της θεωρίας των παιγνίων ( games theory) και συνέβαλε στην ανάπτυξη του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού προσφέροντας εργαλεία για την πρόβλεψη των συνεπειών εναλλακτικών κατευθύνσεων προγραμματισμού και σχεδιασμού ( σ. 62-63 εγχειρίδιο)

*Ανθρωπιστική Γεωγραφία: Διερευνά την ανθρώπινη σημασία των φαινομένων και των γεγονότων αναζητώντας την κατανόηση του νοήματος και των αξιών στην κοινωνική και τη γεωγραφική αλλαγή και αποδίδοντας καθοριστικό ρόλο στο κοινωνικο υποκείμενο , στην κοινωνική συνείδηση και στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Πρόκειται για την πρώτη και βασική κριτική θεώρηση στο παράδειγμα της Ποσοτικής Γεωγραφίας. ( σ. 63 εγχειρίδιο)

-"Είναι αδύνατο να <<ανακαλύψουμε>> γενικούς νόμους για την ανθρώπινη συμπεριφορά " Emrys Johnes Ουαλλός γεωγράφος που είναι ο πρώτος Βρετανός ο οποίος διατύπωσε κριτική ενάντια στο θετικισμό. ( σ. 63 εγχειρίδιο)

-" Η ελεύθερη βούληση των ανθρώπων καταλύει την αιτιοκρατία του θετικισμού" ( σ. 63 εγχειρίδιο)

-Ιδεαλιστικός ο χαρακτήρας της ανθρωπιστικής γεωγραφίας λόγω της στροφής προς τη μελέτη του ιδιαίτερου, του ξεχωριστού του υποκειμένου. ( Η ιδεαλιστική φιλοσοφία έχει κοινά σημεία με τη φαινομενολογία στο βαθμό που και οι δύο προσεγγίσεις δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη δράση των ατόμων και στην αλληλεπίδραση ατόμου και χώρου. Η φαινομενολογία δεν αποδέχεται την ύπαρξη ενός εξωτρικού κόσμου ανεξάρτητου από την ανθρώπινη εμπειρία , την ανθρώπινη αντίληψη) ( σ. 63 εγχειρίδιο)

-Διυποκειμενικότητα: Η κοινη βάση της εμπειρίας στην καθημερινή ζωή, δηλαδή η κατανόηση που έχουν τα άτομα για τον εαυτό τους και τις κοινές τους αντιλήψεις και έννοιες για τον κόσμο ( σ. 63-64 εγχειρίδιο)

Διαφορές Συμπεριφορικής και Ανθρωπιστικής Γεωγραφίας με τη Ριζοσπαστική και τη Φιλελεύθερη Γεωγραφία: Τα δύο πρώτα παραδείγματα στρέφουν το ενδιαφέρον τους στον παράγοντα άνθρωπο , δηλαδή στο υποκείμενο ( δράση,

διευποκειμενικότητα) , ενώ τα δύο δεύτερα ενδιαφέρονται για ευρύτερες δομές ( σ. 64 εγχειρίδιο)

Φιλελεύθερη και Ριζοσπαστική Γεωγραφία :

-Έχουν ως επίκεντρο της ανάλυσής τους τις κοινωνικές ανισότητες και την προσπάθεια άμβλυνσής τους μέσα από ενεργή πολιτική συμμετοχή και δράση. Προτείνουν, όμως διαφορετική μορφή πολιτικής δρασης. Συγκεκριμένα η Φιλελεύθερη Γεωγραφία που συνδέθηκε με τον κοινωνικό σχεδιασμό του χώρου περιορίζεται στο χώρο της κατανάλωσης και της κοινωνικής αδικίας παραπέμποντας σε διορθωτική πολιτική δραστηριότητα. Η Ριζοσπαστική Γεωγραφία που προβάλλει τον κοινωνικό και πολιτικό χαρακτήρα της γεωγραφίας κάνει κριτική στο διαχωρισμό παραγωγής και κατανάλωσης και παραμπέμπει στο γενικό πολιτικό ακτιβισμό με στόχο την ανατροπή ενός συστήματος παραγωγικών σχέσεων που είναι η αιτία ευρύτερα ορατών αρνητικών επιπτώσεων ( σ. 65 εγχειρίδιο)

Π.Κ.1 ( D. Massey, J. Allen)

Εισαγωγή Doreen Massey

*"Οι πιό απόλυτοι περιβαλλοντικοί ντετερμινιστές είδαν τον ανθρώπινο χαρακτήρα και την κοινωνική οργάνωση ως ένα άμεσο και χωρίς παρεμβάσεις προϊόν του φυσικού περιβάλλοντος."

*"Μερικά από τα <<μοντέλα της χωρικής αλληλεπίδρασης>> στη δεκαετία του 1960, προϋπέθεταν ένα πεδίο του <<χωρικού>> τόσο πραγματικό όσο είναι το οικονομικό πεδίο για τους οικονομολόγους"

*"Υπάρχουν μελέτες όπου <<η σύνθεση των στοιχείων>> ( για την οποία υποτίθεται πως αγωνίστηκε η περιφερειακή γεωγραφία) κατέληξε σε κάτι περισσότερο από απλά κεφάλαια που άρχιζαν από τη γεωλογία και σταδιακά κοινούνταν <<ανοδικά>> προς την πολιτική και τον πολιτισμό, με ελάχιστη προσπάθεια να συνδεθούν αυτά, για να μη μιλήσουμε για ανάπτυξη θεωρίας." ( Π.Κ.1 σ. 13)

*Η σχέση ανάμεσα στο κοινωνικό (κοινωνία και κοινωνικές διαδικασίες ) και το χωρικό ( το γεγονός και η μορφή της χωρικής οργάνωσης κοινωνίας και κοινωνικών διαδικασιών) :

*Περιφερειακή Γεωγραφία:"...το ενδιαφέρον για τον χώρο ήταν συνδεδεμένο με την αναγώριση της μοναδικότητας και της ιδιαιτερότητας. Ο κάθε τόπος ήταν διαφορετικος και ο σκοπός ήταν να συνδυαστούν τα στοιχεία κατά έναν τέτοιο τρόπο, ώστε κάθε σχηματισμός να κατανοηθεί". Δηλαδή η περιφερειακή γεωγραφία κινούνταν προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά με λάθος τρόπο με αποτέλεσμα, όπως παρατηρεί η D. Massey, να εκφυλίζεται σε μια "ουσιαστικά περιγραφική και μη θεωρητική συλλογή γεγονότων". Ήταν μια γεωγραφία που περιοριζόταν στην εκμάθηση καταλόγων προϊόντων ( Π.Κ.1 σ. 14)

Παρόλα αυτά "διατηρούσε στο νόημά της για το <<χωρικό>> μια ιδέα του <<τόπου>> , μια προσοχή για το <<φυσικό>> κόσμο και μια εκτίμηση για τον πλούτο και την ιδιαιτερότητα.." ( Π.Κ.1 σ. 17)

*Η διανοητική αδυναμία της περιφερειακής γεωγραφίας άνοιξε ουσιαστικά το δρόμο στην επικράτηση του θετικισμού και στην ποσοτικοποίηση, τάση που κυριάρχησε σε όλες τις κοινωνικές επιστήμες κατά τη δεκαετία του 1960 ( Π.Κ.1 σ. 14)

*Ποσοτική Γεωγραφία:Η Γεωγραφία έγινε "επιστημονική" και το ενδιαφέρον της εστιάσθηκε στη "χωρική ανάλυση". Η D. Massey επισημαίνει ότι "δομήθηκαν μαθηματικά μοντέλα για τις <<χωρικές αλληλεπιδράσεις>> , οι θεωρίες και οι γενικοί νόμοι συγκροτήθηκαν από εμπειρικές γενικεύσεις που βασίστηκαν σε ευρείες ομάδες δεδομένων και κάθετι που μπορούσε να νοηθεί ποσοτικά ποσοτικοποιήθηκε" για να γίνει τελικά η Γεωγραφία επιστήμη του χωρικού. ( Π.Κ.1 σ. 14-15)

*Η Γεωγραφία , λοιπόν, εστίασε στο χώρο περιορίζοντάς τον στην έννοια της απόστασης, εξαφανίζοντας οτιδήποτε δεν μπορούσε να ποσοτικοποιηθεί , χωρίς να συνθέτει τα στοιχεία στο πλαίσιο της μοναδικότητας μιας ιδιαίτερης περιφέρειας . Έτσι δεν χρειαζόταν να "δανείζεται" υλικό από άλλες κοινωνικές επιστήμες, οι οποίες με τη σειρά τους ξέχασαν εξολοκλήρου το χώρο. ( Π.Κ.1 σ. 15)

*Στη δεκαετία του 1970 οι γεωγράφοι εξαπέλυσαν οξύτατη κριτική κατά της ποσοτικής γεωγραφίας επισημαίνοντας ότι <<το χωρικό δεν υπάρχει ως μια χωριστή τάξη. Ο χώρος είναι μια κοινωνική κατασκευή>> και υποστηρίζοντας πως για να κατανοήσουμε τη <<γεωγραφία>> πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε την κοινωνία ( Π.Κ.1 σ. 15-16).

*Κριτική στην κριτική: "Ουσιαστικά , μόνο το μισό επιχείρημα έγινε αποδεκτό. Συμφωνήθηκε ότι το χωρικό είναι μια κοινωνική κατασκευή. Αλλά το συμπέρασμα ότι οι κοινωνικές διαδικασίες αναγκαστικά κυριαρχούν στο χώρο δεν υιοθετήθηκε". ( Π.Κ.1 σ. 16) . "Ενώ οι γεωγράφοι αγωνίστηκαν να μάθουν άλλα επιστημονικά δεδομένα και να εφαρμόσουν τη γνώση τους στην κατανόηση των χωρο-κατανομών , οι άλλοι επιστημονικοί κλάδοι συνέχισαν να λειτουργούν, συνολικά, σαν να στέκεται ο κόσμος και η κοινωνία στο κεφάλι μιας καρφίτσας, σε έναν κόσμο χωρίς χώρο και γεωγραφικά αδιαφοροποίητο"- Ο γεωγράφος έγινε ο χαρτογράφος των κοινωνικών επιστημών- Μεγάλο μέρος της "ριζοσπαστικής γεωγραφίας" ήταν πράγματι μια παραλλαγή του τύπου "χαρτογράφησης της φτώχεια¨".

* "Οι χωρικές κατανομές και η γεωγραφική διαφοροποίηση μπορεί να είναι το αποτέλεσμα των κοινωνικών διαδικασιών, αλλά επηρεάζουν επίσης τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι διαδικασίες λειτουργούν." ( Π.Κ.1σ. 16)

*"Ένα από τα χειρότερα αποτελέσματα των σχολών της ποσοτικοποίησης και της χωρικής ανάλυσης ήταν ο υποβιβασμός όλων αυτών στην απλή ( αλλά ποσοτική) ιδέα της απόστσης. Ο χώρος περιορίστηκε σε μια διάσταση" ( Π.Κ.1 σ. 17)

*Τι περιλαμβάνει ο χώρος: Την απόσταση, τις διαφορές στη μέτρηση, τις παραμέτρους, τον υπολογισμό της απόστασης, την μετακίνηση, τη γεωγραφική διαφοροποίηση, την έννοια του τόπου και γτης ιδιαιτερότητας των διαφορών ανάμεσα στους τόπους ( Π.Κ.1 σ. 18) - Και όλα αυτά μέσα από το συμβολισμό και το νόημα που τους δίνουν οι διαφορετικές κοινωνίες και τα διαφορετικά μέρη των διαφορετικών κοινωνιών. ( μετακίνηση εργοστασίων)

*Οι έννοιες του τόπου και της επικράτειας είναι βασικά στοιχεία της πολιτικής των κρατών -Δεν είναι απλώς ότι ο χώρος κατασκευάζεται κοινωνικά. Το κοινωνικό, επίσης, είναι χωρικά κατασκευασμένο. ( Π.Κ.1 σ. 18)

*Η σχέση ανάμεσα στο κοινωνικό και στο φυσικό:

*Περιβαλλοντικός ντετερμινισμός: Εξηγούσε τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία οργανώνεται και τα ανθρώπινα όντα συμπεριφέρονται με βάση το φυσικό περιβάλλον ( Π.Κ.1 σ. 19)

*Ποσσιμπιλισμός: Υποστήριζε ότι η φύση έπρεπε να αντιμετωπιστεί όχι σα να προκαθορίζει ως ντετερμινισμός την κοινωνική δράση, αλλά ως παράγοντας που παρέχει μια σειρά επιλογών και περιορισμών ( Π.Κ.1 σ. 19)

*Κοινός τόπος περιβαλλοντικού ντετερμινισμού και ποσσιμπιλισμού: Ανυπαρξία προβληματισμού γύρω από τον τρόπο με τον οποίο η φύση γινόταν αντιληπτή. Η υπόσταση της φύσης ήταν απλώς δεδομένη ( Π.Κ.1 σ. 19)

*Το φυσικό- όπως ακριβώς και το χωρικό -κατασκευάζονται κοινωνικά ( Π.Κ.1 σ. 19)

*Η κριτική, όμως, κατά του ντετερμινισμού έφθασε στο άλλο άκρο. Κατέστησε την κοινωνία πανίσχυρη και ξερίζωσε τη φύση (Π.Κ.1 σ. 19)

*Οι έννοιες της φύσης, όπως εκείνες του χώρου, έχουν αλλάξει δραματικά στη διάρκεια της ιστορίας. Η εμφάνιση του καπιταλισμού έφερε τεράστιες αλλαγές στην άποψη που κυριαρχούσε για τη φύση. Από ιερή περιοχή κατέληξε να είναι πηγή πόρων και κέρδους που μπορεί να βελτιώνεται απεριόριστα ( Π.Κ.1 σ. 20)

*Αυτό που είναι σημαντικό να παραδεχτούμε είναι ότι ούτε το <<φυσικό>> ούτε το <<κοινωνικό>> μπορεί να γίνει αντιληπτό ξέχωρα το ένα από το άλλο. ( Π.Κ.1 σ. 21)

*Στην αναζήτηση των γενικών νόμων παραβλέφθηκε η μοναδικότητα του κάθε τόπου ( Π.Κ.1 σ. 21)

*Η ορθή ερευνητική μέθοδος κατά την D. Massey πρέπει ουσιαστικά να συνδυάζει τη μοναδικότητα με την αλληλεξάρτηση. Δηλαδή, να γίνεται αντιληπττή η γενικότητα των γεγονότων, οι ευρύτερες διαδικασίες που βρίσκονται πίσω από αυτά και ταυτόχρονα να λαμβάνεται υπόψη και η ξεχωριστή, ατομική μορφή της εμφάνισής τους ( Π.Κ. 1. σ. 21)

*Οι θετικιστές χωρικοί επιστήμονες απέρριψαν το μοναδικό ως ανεπίδεκτο σε οτιδήποτε εκτός από την περιγραφή. Η ριζοσπαστική κριτική αναγνώρισε αυτή την τάση , αλλά είδε ότι το σημαντικότερο έργο είναι η σύνδεση του ειδικού με το γενικό ( Π.Κ.1 σ. 22-23)

*Το ιδιαίτερο είναι σημαντικό, όπως σημαντική είναι η επαναβεβαίωση της ύπαρξης και της αξίας της ερμηνείας του. Η παλαιά περιφερειακή γεωγραφία είχε θέσει ένα πραγματικό πρόβλημα - αυτό της ιδιαιτερότητας-όμως έδωσε τις λάθος απαντήσεις,

όπως λέει η D. Massey καλώντας τους νέους γεωγράφους να παρουσιάσουν τη δική τους διαφορετική λύση επί του συγκεκριμένου ζητήματος. ( Π.Κ.1 σ. 23)

Κεφ. 2 Robert Sack

*Οι χωρικές σχέσεις και η εδαφικότητα των κοινωνικών γεγονότων εμπεριέχουν ευδιάκριτες αντιλήψεις για το χώρο που θα τις ονομάζουμε κοινωνικές αντιλήψεις. ( Π.Κ.1 σ.47)

Η κοινωνική αντίληψη για το χώρο

Ιδιότητα 1η :Η αντίληψη που έχουν οι άνθρωποι για τη σχέση ανάμεσα στην κοινωνία τους και το γεωγραφικό της τόπο ( Π.Κ.1 σ. 48)

-πρωτόγονες κοινωνίες: τα εδαφικά όρια τείνουν να είναι ασαφή, καθώς η κοινωνία εδραιώνεται σε κάποιες ιδιαίτερες χωροθετήσεις όπως οι ιερές τοποθεσίες, οι πηγές νερού και οι παραδοσιακές τοποθεσίες κατασκήνωσης

-πολιτισμένες κοινωνίες: τα μέρη της κοινωνίας θεωρούνται ότι κατέχουν μια ενιαία συνεχόμενη έκταση , αλλά ποια μέρη και πόσο ξεκάθραρα καθορίζονται τα σύνορά τους διαφέρει από τον ένα τύπο κοινωνίας στον άλλο.

Ιδιότητα 2η : Η γνώση και η στάση που έχουν οι άνθρωποι για τους άλλους ανθρώπους και τους τόπους (Π.Κ.1 σ. 48-49)

-πρωτόγονες κοινωνίες: Μερικές δεν έχουν καμία γνώση για άλλους τόπους ή άλλους ανθρώπους εκτός από τον δικό τους και η αντίληψή τους είναι εξαιρετικά εθνοκεντρική. Άλλες μπορεί να έχουν συναίσθηση του που βρίσκονται τα σύνορα με τους άλλους ανθρώπους , αλλά, εκτός από αυτό, δεν γνωρίζουν τις περιοχές των γειτόνων τους και σε ποιά έκταση εκτείνονται

-πολιτισμένες κοινωνίες ( πλην φεουδαρχικών): Έχουν μια πιο ξεκάθαρη αντίληψη για την ξένη επικράτεια, η οποία συμμορφώνεται με μια προοπτική ή ευκλείδια αντίληψη του χώρου.

*Στους πολιτισμούς το αγκυροβόλημα της κοινωνίας στον τόπο και η σχέση της κοινωνίας με τα άλλα μέρη μπορεί να εξετασθεί με ένα περίπλοκο μοντέλο. Αλλά αυτές οι κοινωνίες ενσωματώνουν επίσης απλοϊκούς τρόπους ανάπτυξης. Το μοντέλο που θα κυριαρχήσει εξαρτάται από την ιδιαίτερη δομή της κοινωνίας και τη σχέση της με τις άλλες κοινωνίες.

*Η πρωτόγονη κοινωνία ( 7-8.000 π.Χ.)

-Διακρίνονται από λιγότερο σύνθετες διαδικασίες σε σύγκριση με τις πολιτισμένες. ( απλούστερη διαχείρηση της εργασία, εσωτερική εξειδίκευση, μικρότερος αριθμός μελών και κατοχή λιγότερων περιοχών) ( Π.Κ.1 σ. 49)

-Βασική μονάδα η οικογένεια και αμέσως επόμενο κοινωνικό στάδιο η ομάδα - Οι περισσότερες ομάδες ( κυνηγετικές, τροφοσυλλεκτικές) είναι νομαδικές. ( Π.Κ.1 σ. 50)

-Η φυλή είναι συνθετότερη από την ομάδα και με πιό συγκεκριμένους και ευρείς συγγενικούς δεσμούς σε σύγκριση με τις ομάδες ( Π.Κ.1 σ. 50) - Έχει περισσότερο κατανεμημένη κοινωνική διαστρωμάτωση από τα γένη και τις ομάδες αλλά δεν υπάρχουν πραγματικές οικονομικές τάξεις- η διαίρεση εργασίας βασίζεται στην ηλικία και το φύλο - η κοινότητα παρέχει την ενδόμηχη αίσθηση στα μέλη της ότι ανήκουν κάπου χωρίς να καταστέλλει την ατομικότητα και την προσωπική έκφραση ( μάλιστα, υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο για την ανάπτυξη αυτών των δύο στοιχείων στις πρωτόγονες κοινωνίες απ' ότι στις πολιτισμένες ) ( Π.Κ.1 σ. 50)

-Τάση των πρωτόγωνων να αποφεύγουν τις αφηρημένες έννοιες ( Π.Κ.1 σ. 51)

-Η πρωτόγονη κοινωνία είναι συμμετοχική και δεν επιφέρει πολιτική και κοινωνική αλλοτρίωση διότι οι διαμάχες είναι προσωπικές ( αντίπαλοι είναι άνθρωποι και όχι θεσμοί ή ομαδικές οντότητες) ( Π.Κ.1 σ. 51)

-Το άτομο δεν είναι αποξενωμένο από την κοινωνία, αυτή δεν θεωρείται ανεξάρτητη από τον τόπο που κατέχει και ούτε τα άτομα θεωρούνται αποξενωμένα από τη γη τους.

Η πίστη ότι τα πνεύματα των προγόνων κατοικούν στη γη και ότι την παραχώρησαν στους ανθρώπους επέφερε μια ισχυρή κοινή αίσθηση ιδιοκτησίας και χρήσης. Για να έχει κάποιος πρόσβαση στη γη, πρέπει να είναι μέλος της κοινωνίας, δηλαδή να συμμετέχει στην ιστορία των πνευμάτων της ομάδας ( Π.Κ.1 σ. 52)

*Πολιτισμός

-Αδιευκρίνιστοι οι λόγοι της μετάβασης από την πρωτόγονη κατάσταση στον πολιτισμό, αλλά έχει αποδειχθεί ότι σε όλες τις αλλαγές υπήρξε μια μετάβαση από την αταξική κοινωνία στην ταξική. Οι πολιτισμοί έχουν οικονομικές τάξεις ( Π.Κ.1 σ. 53)

-Η κοινωνία αποτελεί μια πολυεδρική και διφορούμενη αντίληψη και ο μηχανισμός του κράτους συμπράττει με τον πολιτισμό για να εναρμονίσει αυτές τις διαφορετικές αντιλήψεις ( Π.Κ.1 σ. 53)

-Το κράτος είναι η δύναμη που προέρχεται από την κοινωνία αλλά είναι υπεράνω και σταδιακά αποξενώνεται από αυτήν . Η κυβέρνηση του κράτους, οι υπάλληλοί της και η δύναμή της είναι ξέχωρη από τους ανθρώπους και έχει τη δυνατότητα να εξαναγκάζει τους πολίτες της. ( Π.Κ.1 σ. 54)

-Το κράτος έχει τοποθεσία και έκταση στο χώρο ( βασικότερη ιδιότητα των αντικειμένων) και εξουσιάζει οτιδήποτε- γνωστό ή άγνωστο- βρίσκεται στην επικράτειά του. Οτιδήποτε είναι ή κάνει το κράτος είναι εδαφικό ( Π.Κ.1 σ. 54)

-Δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στον εδαφικό καθορισμό της κοινωνίας , δηλαδή στις κοινωνικές σχέσεις που καθορίζονται πρώτιστα από τη θέση σε μια περιοχή και όχι από τις προηγούμενες κοινωνικές σχέσεις και λιγότερο στον κοινωνικό καθορισμό της επικράτειας δηλαδή την εξάρτηση της χρήσης μιας περιοχής ή επικράτειας από το δικαίωμα ιδιοκτησίας της ομάδας ( Π.Κ.1 σ. 54)

-Η κατοικία ενός ατόμου συχνά καθορίζει τη συμμετοχή του στους κοινωνικούς οργανισμούς ( Π.Κ.1 σ. 54)

-Ο πολιτισμός,δίνοντας έμφαση στον εδαφικό καθορισμό της κοινωνίας, συνδέει στενά το κοινωνικό καθεστώς με τον τόπο. Η συμμετοχή των ατόμων στην κοινότητα καθορίζεται συχνά με βάση την κατοικία και την εδαφική άμυνα που γίνεται πρωταρχική υποχρέωση του κράτους ( Π.Κ.1 σ. 56)

*Δυτικός φεουδαρχισμός

-Διαφορά στην ιδιαίτερη σχέση της κοινωνίας με τον τόπο σε σύκριση με τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό και με το δικό μας. Ήταν μια αφμομοίωση και μια προσαρμογή της πολιτισμένης άποψης ( ελληνορωμαϊκός πολιτισμός) για την επικράτεια από μια πρωτόγωνη ( γερμανικά φύλα) Δεν υπήρχε γη χωρίς τον ηγεμόνα της ( Nulle terre sans seigneur) (Π.Κ.1 σ. 57-58)

-Οι χωρικοί ήταν δεμένοι με τη γη και δεν είχα το δικαίωμα να επιλέξουν να φύγουν από τη γη. Ο κύριος δεν μπορούσε να πουλήσει το χωρικό -κάτι που μπορούσε να κάνει με ένα σκλάβο- αλλά μπορούσε να πουλήσει τη γη σε άλλο κύριο και συνεπώς θα ερχόταν ένας νέος κύριος για τον χωρικό ( Π.Κ.1 σ. 58)

-Οι κοινωνικές σχέσεις και υποχρεώσεις καθορίζονταν από τον τόπο κατοικίας ( Π.Κ1 σ. 58)

- Οι πόλεις ήταν σημαντικά στοιχεία της μεσαιωνικής οικονομίας. Υπήρχε συνύπαρξη του τόπου με την κοινωνία αλλά υπήρχε και ελευθερία κίνησης . Η ελευθερία έγινε νομικό καθεστώς της αριστοκρατίας και ήταν πλέον ένα όχι μόνο προσωπικό προνόμιο αλλά και εδαφικό σύμφυτο με το αστικό έδαφος ( Π.Κ.1 σ. 58)

-Οι συντεχνίες , που καθιέρωσαν το εργασιακό μονοπώλιο στις πόλεις, ήταν μια άλλη σημαντική πλευρά της εδαφικής εξουσίας των πόλεων ( Π.Κ.1 σ. 58)

-Η πόλη και το φέουδο αποτέλεσαν διαφορετικούς, όμως ταυτόχρονους, εδαφικούς κοινωνικούς οργανισμούς. Η ιδιοκτησία της γης ονομαζόταν -και ακόμα ονομάζεται -ακίνητη κτηματική περιουσία ενώ οι δραστηριότητες που σχετίζονται με την κυκλοφορία αγαθών, ανθρώπων και χρήματος ονομάζονται ρευστό δυναμικό (Π.Κ.1 σ. 58-59)

-Η Εκκλησία αν και χωρικός οργανισμός προωθησε την ιδέα μιας <<μη χωρικής>> κοινότητας των Χριστιανών δηλαδή μιας υπερβατικής κοινότητας που συνδεόταν με το σταθερό και το αιώνιο. Η εν λόγω ιδέα επέδρασε σημαντικά στη φεουδαρχική κοινωνία και συνέβαλε στις κατοπινές συγκρούσεις μεταξύ εκκλησίας και κράτους όπου η δύναμη του κράτους θριάμβευσε ( Π.Κ.1 σ. 59)

*Καπιταλισμός

-Η άνοδος του εμπορικού και έπειτα του βιομηχανικού κεφαλαίου και οι παράγοντες που συνετέλεσαν σε αυτή μετέβαλαν την παλαιότερη εδαφική σχέση της κοινωνίας με τον τόπο ( Π.Κ 1 σ. 59) - Η εργασία διαχωρίστηκε από τα όρια της κατοικίας και ο

εδαφικός έλεγχος εξειδικεύτηκε για να συμπεριλάβει τους χώρους εργασίας και τις πολιτικές επικράτειες.

-Η αξία της γης και ο τρόπος καθορισμού της στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες ( Π.Κ.1 σ. 60)

-Κάθε κράτος έχει διαφορετικούς εννοιολογικούς διαχωρισμούς ανάμεσα στους ανθρώπους και το τόπο και εξαρτάται από τα διαφορετικά μείγματα των επεξεργασμένων και απλοϊκών μοντέλων για να επανασυνδεθούν ο άνθρωπος και ο τόπος. Η κατανόηση αυτών των διαφορών είναι η χωρική προοπτική της κοινωνικής δυναμικής. Αυτό που διαχωρίζει τη σύγχ ρονη αντίληψη για τον κοινωνικό χώρο από την αντίληδη των πρωτόγονων είν αι το εύρος των συνδυασμών που είναι διαθέσιμοι στη σύγχρονη κοινωνία και το γεγονός ότι οι σημερινοί άνθρωποι, σε αντίθεση με τους πρωτόγονους, έχουν πρόσβαση σε πιο εξειδικευμένες και επεξεργασμένες απόψεις ( Π.Κ.1 σ. 61)

*"Ο Gold διατύπωσε αυτή την άποψη για τη φύση στο κεφάλαιό του, όταν αναφ΄περθηκε στην ηλεκτρονική μίμηση του ανθρώπινου εγκεφάλου , στην τεχνολογία των μικροεπεξεργαστών ή στη <<φύση που λειτουργεί ως πληροφορία>> , όπως αναφέρεται σ' αυτήν ως ύστερη αντικειμενική ποσοτικοποιήσιμη διευθέτηση της φύσης. Αυτός ο τρόπος προσέγγισης της σχέσης ανάμεσα στην κοινωνία, το χώρο και τη φύση, αυτό το είδος της γεωγραφίας, μεταβάλλει τον τρόπο που η κοινομική, πολιτική και πολιτισμική αλλαγή γίνεται αντιληπτή." (σ. 63 Π.Κ1)

Εισαγωγή John Allen

*Η γεωγραφία είναι αναπόσπαστο τμήμα της κοινωνικής ερμηνείας ( Π.Κ.1 σ. 64)

*Διαπλοκή ανάμεσα στις οικονομικές πολιτιστικές και πολιτισμικές διαδικασίες - ο πολιτισμός δεν μπορεί να νοηθεί πλήρως εκτός του γεωγραφικού πλαισίου του ( Π.Κ.1 σ.65)

*"Στο κεφάλαιο 4 ο Ball δείχνει πως το κόστος της μετακίνησης στο χώρο μετρούμενο σε όρους χρόνου, πληροφορίας και χρημάτων επηρεάζει και διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο διαφορετικοί τύποι οικονομικής δραστηριότητας, ιδιωτικοί και δημόσιοι, χρησιμοποιούν τον αστικό χώρο. Το εμπόδιο της απόστασης μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για παράδειγμα, από τους εμπόρους για να κερδίσουν μια μονοπωλιακή θέση σε σχέση με μια ιδιαίτερη πελατεία, εγκαθιστώντας επιχειρήσεις σε μια απόσταση από αυτές των ανταγωνιστών τους. Με αυτή την έννοια, ο χώρος είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένος με τις δραστηριότητες των εμπόρων και δεν μπορεί να αναλυθεί ξέχωρα από την οικονομική συμπεριφορά τους, ούτε μπορεί αυτή να εξεταστεί ανεξάρτητα από τις ευκαιρίες που δίνει ο χώρος και η μορφή του χώρου" ( Π.Κ.1 σ. 65)

*Τον ιστό της αστικής ζωής διαμορφώνουν και οι πολιτικές δυνάμεις καθώς και οι πολιτιστικές διασυνδέσεις εκτός από τη διαίρεση της εργασίας, την κατανομή του πληθυσμού και το δομημένο περιβάλλον ( Π.Κ.1 σ. 66)

*

Κεφ. 4 Michael Ball

στη σελ. 96 του Π.Κ. 1 καλά παραδείγματα για το είδος των ανθρώπων που κατοικούν σε συγκεκριμένες περιοχές.

Παραδείγματα ανάλυσης με βάση τα στερεότυπα του "οικονομικού ανθρώπου" και της απόστασης :

*Ο χώρος έχει σημασία όταν εξετάζουμε την οικονομική ζωή ( Π.Κ.1 σ. 85) -Δηλαδή, η "χωρική διαφοροποίηση είναι σημαντική για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι οικονομικές δραστηριότητες σε μια πόλη" .

*Οι επιπτώσεις του εμποδίου της απόστασης και οι επιπτώσεις της (εδραιωμένης) χωρικής διαφοροποίησης στη σύγχρονη οικονομική δραστηριότητα ; ( Π.Κ.1 σ. 85-86)

*Η ομαδοποίηση οικονομικών δραστηριοτήτων που συνδέονται με την αστική ζωή οφείλεται στο γεγονός ότι όλες είναι συνδεδεμένες λειτουργικά. Γι' αυτό και οι εν λόγω οικονομικές δραστηριότητες ομαδοποιούνται αντί να εξαπλώνονται στα περίχωρα. Με απλά λόγια η μια έλκει την άλλη κοντά της κι αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο μια πόλη αναπτύσσεται ( Π.Κ.1σ. 86)

*Υπάρχουν οικονομικά πλεονεκτήματα λόγω ακριβώς της συγκέντρωσης διαφορετικών δραστηριοτήτων στο χώρο. Είναι οι λεγόμενες οικονομίες συγκέντρωσεις που από τη μια εξηγούν τους λόγους και τις συνέπειες της χωρικής διαφοροποίησης στις αστικές περιοχές και από την άλλη είναι από μόνες τους ένας η απάντηση- για την ακρίβεια η δεύτερη απάντηση μετά τους λειτουργικούς δεσμούς- στο "γιατί" υπάρχουν πόλεις ( Π.Κ. 1 σ. 87 )

* Η απόσταση έχει κόστος σε πληροφορίες, χρόνο και χρήμα που δαπανώνται προκειμένου να υπερπηδηθούν τα εμπόδια στην επικοινωνία που προκαλεί η χωρική διαφοροποίηση. ( Π.Κ.1 σ. 87, σχετικά παραδείγματα)

*Βέβαια, οι οικονομίες συγκέντρωσης έχουν και κάποια μείον τα οποία μπορεί να εξελιχθούν σε αξεπέραστα προβλήματα και να οδηγήσουν στην καταστροφή, όπως είναι τα υψηλά ενοίκια και ο συνωστισμός ( Π.Κ.1 σ. 87)

*Τα δίκτυα μεταφοράς έχουν καίρια επίδραση στις οικονομίες συγκέντρωσης και ιδιαίτερα προς την κατεύθυνση της παγίωσής τους σε συγκεκριμένο χώρο. ( δύναμη αδράνειας) Μάλιστα οι τεχνικές εξελίξεις στις μεταφορές επηρεάζουν σημαντικά τη δομή των πόλεων και τη χωρική κατανομή των οικονομικών δραστηριοτήτων τους, αφού έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν προς την κατεύθυνση της αποκέντρωσης. Κάτι τέτοιο συμβαίνει όταν τα δίκτυα μεταφοράς επιτρέπουν τη σύνδεση με το κέντρο της πόλης. ( παράδειγμα με αποθήκες) Άλλος σημαντικός παράγοντας είναι οι άνθρωποι και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή οι δεξιότητές τους που προσελκύουν συγκεκριμένες επιχειρήσεις για την εξυπηρέτηση των απαιτήσεών τους ( Π.Κ.1 σ. 89-90)

*Τα κρατικά και τα ιδιωτικά αναπτυξιακά συμφέροντα προκαλούν αργές αλλά σταθερές αλλαγές στο δομημένο περιβάλλον. Παραμονή σε κεντρικά σημεία της

πόλης, αποκέντρωση μερική ή ολική είναι οι λύσεις ως προς τη χωρική κατανομή για τις επιχειρήσεις. Κάθε μια από τις επιλογές έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τα οποία είναι διαφορετικά για κάθε περίπτωση. Όπως επισημαίνεται, "τα νέα χωρικά μοντέλα που ανακύπτουν είναι απλά αποτελέσματα της τεχνολογίας που εξετάζεται , αλλά επηρεάζουν τη μορφή της και τη δυνατή μελλοντική εξέλιξη που μπορεί να εκλάβει ( Π.Κ.1 σ. 91-92)

*"...είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε κάποιο οικονομικό γεγονός που συμβαίνει σε μια αστική περιοχή , περιορίζοντας την ερμηνεία ένα χωρικό επίπεδο, όπως είναι το <<αστικό>>. Με αυτή την έννοια δεν μπορεί κάτι να γίνει αντιληπτό ως αστική οικονομία ( δεν υπάρχει τέτοιο αντικείμενο θεωρητικά ) . Ο όρος ίσως χρησιμεύει σε περιγραφικό επίπεδο, αλλά ο ρόλος του δεν μπορεί να διευρυνθεί για να παρέχει τη βάση για μια θεωρία της αστικής οικονομίας. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, για να το κάνουμε αυτό , πρέπει να δώσουμε μια προτεραιότητα , που είναι αβάσιμη, σε ένα χωρικό επίπεδο." (Π.Κ.1 σ.93-94)

*"Σε πολλές αστικές θεωρίες , οι αστικές περιοχές αντιμετωπίζονται απλώς ως τόποι όπου συμβαίνουν πράγματα και το δομημένο περιβάλλον ως ένα παθητικό σκηνικό." ( σ. 96-97)

*...."είναι αδύνατο να διαχωρίσουμε τα μοντέλα της αλλαγής σε μια αστική περιοχή από τις ευρύτερες οικονομικές και κοινωνικές διαδικασίες στις οποίες υπάγονται αυτές οι αλλαγές. Οι χωρικοί παράγοντες συνυφαίνονται με τις γενικότερες κοινωνικές και οικονομικές τάσεις μέ έναν τέτοιο τρόπο που είναι αδύνατο να διαχωρίσουμε το ένα από το άλλο." ( Π.Κ.1 σ. 100) ( παροχή κατοικίας)

*Τρεις αλληλένδετες διαδικασίες καθορίζουν την οικονομική ζωή της πόλεις:

-Η χωρική διαίρεση της εργασίας: Πρόκειται για τις θέσεις του δημοσίου τομέα ή των ιδιωτικών επιχειρήσεων όπου οι άνθρωποι εξασκούν τη μισθωτή εργασία.

-Η χωρική κατανομή του πληθυσμού: Αφορά τους τόπους όπου ζουν οι άνθρωποι

-Η χωρική κατανομή του δομημένου περιβάλλοντος : Ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο κατανέμεται στο χώρο το δομημένο περιβάλλον. ( Π.Κ.1 σ. 101-102)

*"Η οικονομική ζωή μιας πόλης δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σαν να ήταν α-χωρική, εξαϋλωμένη από μια μακρά διαδικασία ιστορικής αλλαγής. Δεν είναι δυνατό, ανατρέχοντας στην παλαιά ρήση, να αντιμετωπίζουμε την αστική οικονομική ζωή σαν να βρισκόταν στο κεφάλι μαις καρφίτσας." ( Π.Κ.1 σ. 103)

Μεθοδολογία περιφερειακής γεωγραφίας (ενδιαφέροντα -στόχοι)

● Η φημισμένη Γαλλική σχολή της Περιφερειακής Γεωγραφία αναπτύχθηκε στη βάση των θεωρητικών προσεγγίσεων του ποσσιμπιλισμού (σ. 42 εγχειρίδιο) και διαδέχεται (κατά το μεσοπόλεμο ) την κλασική γεωγραφία.

● Το περιβάλλον, λέει ο ποσσιμπιλισμός σε αντίθεση με τον περιβαλλοντικό ντετερμινισμό που συνδέθηκε περισσότερο με την κλασική γεωγραφία, δεν είναι το μοναδικό κριτήριο για τις τυχόν αλλαγές στην ανθρώπινη δραστηριότητα και στις ανθρώπινες επιλογές. (σ. 43 εγχειρίδιο). Το φυσικό περιβάλλον επηρεάζει τον άνθρωπο κι ο τελευταίος με τη σειρά του επηρεάζει το φυσικό περιβάλλον. Υπάρχει δηλαδή για τον ποσσιμπιλισμό η αλληλεπίδραση

● Υπάρχουν πιθανότητες και όχι βεβαιότητες για τον ποσσιμπιλισμό. (σ. 43 εγχειρίδιο)

● Το ξεχωριστό-διαφορετικό (διαφορετικότητα) κυριαρχεί.. «Κάθε ανθρώπινη κοινότητα έχει τις δικές της ιδιομορφίες και ακόμη και στις περιπτώσεις εκείνες που το φυσικό τοπίο έχει κοινά στοιχεία από τόπο σε τόπο προσαρμόζεται με διαφορετικούς τρόπους:προβάλλει, δημιουργεί και αναπαριστά το δικό της πολιτιστικό τοπίο, ξεχωριστό από τόπο σε τόπο». (σ. 43 εγχειρίδιο)

● Η διεπιστημονικότητα είναι έκδηλη στην περιφερειακή γεωγραφία (σ. 43 εγχειρίδιο)

● Ερμηνεία και ανάλυση των γεωγραφικών φαινομένων με βάση τον ανθρώπινο πολιτισμό και την ανθρώπινη δημιουργικότητα σε συνδυασμό με το κλίμα και το έδαφος (σ. 44 εγχειρίδιο)

● Χωρική διαφοροποίηση : Το σήμα -"κατατεθέν" της Περιφερειακής Γεωγραφίας του μεσοπολέμου (σ. 51 εγχειρίδιο)

Ντετερμινισμός -ποσσιμπιλισμός

Οι πιο απόλυτοι περιβαλλοντικοί ντετερμινιστές είδαν τον ανθρώπινο χαρακτήρα και την κοινωνική οργάνωση ως ένα άμεσο και χωρίς παρεμβάσεις προϊόν του φυσικού περιβάλλοντος."

(εισαγωγή D. Massey)

● Περιβαλλοντικός ντετερμινισμός: Εξηγούσε τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία οργανώνεται και τα ανθρώπινα όντα συμπεριφέρονται με βάση το φυσικό περιβάλλον (Π.Κ.1 σ. 19)

● Ποσσιμπιλισμός: Υποστήριζε ότι η φύση έπρεπε να αντιμετωπιστεί όχι σα να προκαθορίζει ως ντετερμινισμός την κοινωνική δράση, αλλά ως παράγοντας που παρέχει μια σειρά επιλογών και περιορισμών (Π.Κ.1 σ. 19)

● Κοινός τόπος περιβαλλοντικού ντετερμινισμού και ποσσιμπιλισμού: Ανυπαρξία προβληματισμού γύρω από τον τρόπο με τον οποίο η φύση γινόταν αντιληπτή. Η υπόσταση της φύσης ήταν απλώς δεδομένη (Π.Κ.1 σ. 19)

● Το φυσικό- όπως ακριβώς και το χωρικό -κατασκευάζονται κοινωνικά (Π.Κ.1 σ. 19)

● Η κριτική, όμως, κατά του ντετερμινισμού έφθασε στο άλλο άκρο. Κατέστησε την κοινωνία πανίσχυρη και ξερίζωσε τη φύση (Π.Κ.1 σ. 19)

● Αυτό που είναι σημαντικό να παραδεχτούμε είναι ότι ούτε το «φυσικό» ούτε το «κοινωνικό» μπορεί να γίνει αντιληπτό ξέχωρα το ένα από το άλλο. (Π.Κ.1 σ. 21)

Κριτική στην περιφερειακή γεωγραφία (τα «συν» και τα «πλην»)

● "Υπάρχουν μελέτες όπου «η σύνθεση των στοιχείων» (για την οποία υποτίθεται πως αγωνίστηκε η περιφερειακή γεωγραφία) κατέληξε σε κάτι περισσότερο από απλά κεφάλαια που άρχιζαν από τη γεωλογία και σταδιακά κινούνταν «ανοδικά» προς την πολιτική και τον πολιτισμό, με ελάχιστη προσπάθεια να συνδεθούν αυτά, για να μη μιλήσουμε για ανάπτυξη θεωρίας." (Π.Κ.1 σ. 13)

● Περιφερειακή Γεωγραφία:"...το ενδιαφέρον για τον χώρο ήταν συνδεδεμένο με την αναγνώριση της μοναδικότητας και της ιδιαιτερότητας. Ο κάθε τόπος ήταν διαφορετικός και ο σκοπός ήταν να συνδυαστούν τα στοιχεία κατά έναν τέτοιο τρόπο, ώστε κάθε σχηματισμός να κατανοηθεί". Δηλαδή η περιφερειακή γεωγραφία κινούνταν προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά με λάθος τρόπο με αποτέλεσμα, όπως παρατηρεί η D. Massey, να εκφυλίζεται σε μια "ουσιαστικά περιγραφική και μη θεωρητική συλλογή γεγονότων". Ήταν μια γεωγραφία που περιοριζόταν στην εκμάθηση καταλόγων προϊόντων (Π.Κ.1 σ. 14)

Παρόλα αυτά "διατηρούσε στο νόημά της για το «χωρικό» μια ιδέα του «τόπου», μια προσοχή για το «φυσικό» κόσμο και μια εκτίμηση για τον πλούτο και την ιδιαιτερότητα.." (Π.Κ.1 σ. 17)

● Το ιδιαίτερο είναι σημαντικό, όπως σημαντική είναι η επαναβεβαίωση της ύπαρξης και της αξίας της ερμηνείας του. Η παλαιά περιφερειακή γεωγραφία είχε θέσει ένα πραγματικό πρόβλημα - αυτό της ιδιαιτερότητας-όμως έδωσε τις λάθος απαντήσεις, όπως λέει η D. Massey καλώντας τους νέους γεωγράφους να παρουσιάσουν τη δική τους διαφορετική λύση επί του συγκεκριμένου ζητήματος. (Π.Κ.1 σ. 23)

Μεθοδολογία ποσοτικής γεωγραφίας (ενδιαφέροντα-στόχοι)

● Χωρική ανάλυση: Η βάση για την Ποσοτική γεωγραφία (σ. 51 εγχειρίδιο) = η ανθρώπινη συμπεριφορά και ο τρόπος με τον οποίο αυτή εκφράζεται στο χώρο τείνει να εξηγείται με μαθηματικούς και γεωμετρικούς όρους

● «Η Γεωγραφία ασχολείται με την ακριβή, συγκροτημένη και ορθολογική περιγραφή και ερμηνεία του διαφοροποιημένου χαρακτήρα της επιφάνειας της γης» λένε οι θιασώτες της Περιφερειακής γεωγραφίας. Αντίθετα, οι υποστηρικτές της Ποσοτικής γεωγραφίας αντιτείνουν σε επικριτικό για τους "περιφερειακούς" τόνο, ότι η «Γεωγραφία, όπως και κάθε επιστήμη, πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες και νόμους με σκοπό να αναπτύξει όχι την Περιγραφική, αλλά τη Συστηματική γεωγραφία» (σ. 51-52 εγχειρίδιο)

● Χαρακτηριστικό της Ποσοτικής γεωγραφίας είναι η εισαγωγή ποσοτικών και στατιστικών μεθόδων (σ. 52 εγχειρίδιο)

Οι "ποσοτικοί" επικρίνουν όλες τις προγενέστερες παραδόσεις της γεωγραφίας (σ. 52 εγχειρίδιο)

● Τίποτα δεν αξίζει αν δεν είναι μετρήσιμο .

Μόνο τα μετρήσιμα φαινόμενα έχουν αξία για την αναλυτική διαδικασία και την εξαγωγή συμπερασμάτων που πρέπει να βασίζεται στη χρήση στατιστικών μεθόδων και μαθηματικών μοντέλων (σ. 52 εγχειρίδιο)

● Η ποσοτική μεθοδολογία στηρίζεται στις αρχές των φυσικών επιστημών για να εξηγήσει την ανθρώπινη συμπεριφορά (σ. 52 εγχειρίδιο)

-Αντιμετώπιση το χώρου με τη γεωμετρική του έννοια

-Υποταγή της τρίτης διάστασης στη χαρτογράφηση και της δεύτερης στη μονοδιάστατη έννοια της απόστασης

-Πυρήνας της χωρικής ανάλυσης οι οικονομικές σχέσεις και συγκεκριμένα η χωρική οργάνωση των παραγωγικών συστημάτων

-Η θεωρία συστημάτων που αναπτύσσεται σε άλλους κλάδους παίζει κι αυτή το ρόλο της στη χωρική ανάλυση

-Διατυπώνονται νόμοι για τη χωρική συμπεριφορά των συστημάτων, αφού διενεργηθεί έρευνα με μαθηματικές στατιστικές μεθόδους και με τη χρήση μοντέλων για τη δομή των συστημάτων αυτών .

Ποσοτική Γεωγραφία:Η Γεωγραφία έγινε "επιστημονική" και το ενδιαφέρον της εστιάσθηκε στη "χωρική ανάλυση". Η D. Massey επισημαίνει ότι "δομήθηκαν μαθηματικά μοντέλα για τις «χωρικές αλληλεπιδράσεις», οι θεωρίες και οι γενικοί νόμοι συγκροτήθηκαν από εμπειρικές γενικεύσεις που βασίστηκαν σε ευρείες ομάδες δεδομένων και καθετί που μπορούσε να νοηθεί ποσοτικά ποσοτικοποιήθηκε" για να γίνει τελικά η Γεωγραφία επιστήμη του χωρικού. (Π.Κ.1 σ. 14-15)

Τα αίτια εδραίωσης της ποσοτικής γεωγραφίας

Η διάδοση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και η συνεχώς αυξανόμενη ανάπτυξη των δυνατοτήτων τους ως προς τον ταχύτερο χειρισμό μεγάλου όγκου δεδομένων συνετέλεσε στην εδραίωση της ποσοτικής μεθόδου (σ. 52 εγχειρίδιο)

● Πως ερμηνεύεται η διάδοση της Ποσοτικής "Επανάστασης";

-Κοινωνικός και οικονομικός περίγυρος της ανασυγκρότησης

-σχεδιασμός και διάδοση ηλεκτρονικών υπολογιστών (σ. 52 εγχειρίδιο)

● Η διανοητική αδυναμία της περιφερειακής γεωγραφίας άνοιξε ουσιαστικά το δρόμο στην επικράτηση του θετικισμού και στην ποσοτικοποίηση, τάση που κυριάρχησε σε όλες τις κοινωνικές επιστήμες κατά τη δεκαετία του 1960 (Π.Κ.1 σ. 14)

-Η άνοδος του εμπορικού και έπειτα του βιομηχανικού κεφαλαίου και οι παράγοντες που συνετέλεσαν σε αυτή μετέβαλαν την παλαιότερη εδαφική σχέση της κοινωνίας με τον τόπο (Π.Κ 1 σ. 59) - Η εργασία διαχωρίστηκε από τα όρια της κατοικίας και ο εδαφικός έλεγχος εξειδικεύτηκε για να συμπεριλάβει τους χώρους εργασίας και τις πολιτικές επικράτειες.

-Η αξία της γης και ο τρόπος καθορισμού της στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες (Π.Κ.1 σ. 60)

Αυτό που διαχωρίζει τη σύγχρονη αντίληψη για τον κοινωνικό χώρο από την αντίληψη των πρωτόγονων είναι το εύρος των συνδυασμών που είναι διαθέσιμοι στη σύγχρονη κοινωνία και το γεγονός ότι οι σημερινοί άνθρωποι, σε αντίθεση με τους πρωτόγονους, έχουν πρόσβαση σε πιο εξειδικευμένες και επεξεργασμένες απόψεις (Π.Κ.1 σ. 61)

● "Ο Gold διατύπωσε αυτή την άποψη για τη φύση στο κεφάλαιό του, όταν αναφέρθηκε στην ηλεκτρονική μίμηση του ανθρώπινου εγκεφάλου, στην τεχνολογία των μικροεπεξεργαστών ή στη «φύση που λειτουργεί ως πληροφορία», όπως αναφέρεται σ' αυτήν ως ύστερη αντικειμενική ποσοτικοποιήσιμη διευθέτηση της φύσης. Αυτός ο τρόπος προσέγγισης της σχέσης ανάμεσα στην κοινωνία, το χώρο και τη φύση, αυτό το είδος της γεωγραφίας, μεταβάλλει τον τρόπο που η οικονομική, πολιτική και πολιτισμική αλλαγή γίνεται αντιληπτή." (σ. 63 Π.Κ1)

Θετικισμός και η εναντίον του κριτική και τα αίτια επικράτησής του

● Η Ποσοτική γεωγραφία ενστερνίστηκε το λογικό θετικισμό (σ. 53 εγχειρίδιο)

● Κύριο χαρακτηριστικό του θετικισμού είναι ο αντι-ιστορικός χαρακτήρας που συμβαδίζει με την περιχαράκωση του επιστήμονα σ' ένα κλειστό σύστημα σκέψης (σ. 55 εγχειρίδιο)

● Ορισμός της Γεωγραφίας την εποχή της κυριαρχίας του λογικού θετικισμού: «Η Γεωγραφία μπορεί να γίνει αντιληπτή ως η επιστήμη, η οποία ασχολείται με την

ορθολογική ανάπτυξη και δοκιμασία των θεωριών που επεξηγούν και προβλέπουν τη χωρική κατανομή και θέση διαφορετικών χαρακτηριστικών στην επιφάνεια της γης» (σ. 57 εγχειρίδιο)

-"Είναι αδύνατο να «ανακαλύψουμε» γενικούς νόμους για την ανθρώπινη συμπεριφορά " Emrys Johnes Ουαλλός γεωγράφος που είναι ο πρώτος Βρετανός ο οποίος διατύπωσε κριτική ενάντια στο θετικισμό. (σ. 63 εγχειρίδιο)

-" Η ελεύθερη βούληση των ανθρώπων καταλύει την αιτιοκρατία του θετικισμού" (σ. 63 εγχειρίδιο)

● Οι έννοιες της φύσης, όπως εκείνες του χώρου, έχουν αλλάξει δραματικά στη διάρκεια της ιστορίας. Η εμφάνιση του καπιταλισμού έφερε τεράστιες αλλαγές στην άποψη που κυριαρχούσε για τη φύση. Από ιερή περιοχή κατέληξε να είναι πηγή πόρων και κέρδους που μπορεί να βελτιώνεται απεριόριστα (Π.Κ.1 σ. 20)

Σύγκριση περιφερειακής -ποσοτικής γεωγραφίας

● Η Ποσοτική γεωγραφία απομακρύνθηκε από την περιγραφική διάσταση με την οποία συνδεόταν η Περιφερειακή γεωγραφία

Κριτική στην ποσοτική γεωγραφία (τα «συν» και τα «πλην»)

-Φορντισμός: Ένα καθεστώς συσσώρευσης που έλκει την εννοιολογική του ερμηνεία από τις τεχνικές και κοινωνικοοικονομικές αρχές που επέβαλε στην αυτοκινητοβιομηχανία του ο μεγαλοεπιχειρηματίας Ερ. Φορντ, οι οποίες επικράτησαν στη συνέχεια σε πολλούς τομείς της οικονομίας (σ. 53 εγχειρίδιο)

-Η χωρική ανάλυση επαναλαμβάνει την εικόνα του ανθρώπου ως εξάρτημα στην αλυσίδα της παραγωγής (σ. 53 εγχειρίδιο) και στηρίζεται στην λογική ότι οι επιλογές πραγματοποιούνται από ένα μονοδιάστατο αυτόματο που μόνο μέλημά του έχει τη μεγιστοποίηση του κέρδους, που φέρει την ονομασία "οικονομικός άνθρωπος" (σ. 53 εγχειρίδιο)

Απόρριψη της μοναδικότητας του τόπου, χρήση μαθηματικών και στατιστικής (σ. 55 εγχειρίδιο)

● Ένα από τα χειρότερα αποτελέσματα της ποσοτικής σχολής της χωρικής ανάλυσης, ήταν ο περιορισμός της Γεωγραφίας στην απλουστευμένη αλλά μετρήσιμη έννοια της απόστασης (σ. 56 εγχειρίδιο)

● Μετρώντας κάτι το κατέχουμε;

● Η Ποσοτική Γεωγραφία δεν έστρεφε το ενδιαφέρον της σε ζητήματα που απασχολούσαν το κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής, όπως ήταν η αποικιοκρατία, η οικολογική καταστροφή, το ξερίζωμα των κατοίκων από τις γειτονιές των κέντρων των πόλεων, λόγω των αστικών αναπλάσεων. Οι γεωγράφοι άσκησαν οξύτατη

κριτική στην Ποσοτική Γεωγραφία στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Θεώρησαν πρώτιστο μέλημα των επιστημόνων την κοινωνική συμβολή προετοιμάζοντας το έδαφος για τη νέα επιστημονική στροφή της Γεωγραφίας. Ο ανθρώπινος παράγοντας μπαίνει στην κορυφή του γεωγραφικού ενδιαφέροντος και αρχίζει να μελετάται η αλληλεξάρτηση τριών παραμέτρων : της κοινωνίας, των φυσικών συνθηκών και του χώρου. Ο λογικός θετικισμός μπαίνει στην άκρη κάθε διαδικασία και ενέργεια συνδυάζεται με το ευρύτερο κοινωνικό-ιστορικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται και έτσι σταδιακά αναπτύσσεται η Κριτική ή Ριζοσπαστική Γεωγραφία . (σ. 58 εγχειρίδιο)

● Διαπιστώνεται η αδυναμία εφαρμογής του μοντέλου που πρότεινε η Ποσοτική Γεωγραφία ακόμα και σε σημαντικά προβλήματα χωροθέτησης των οικονομικών δραστηριοτήτων (σ. 59 εγχειρίδιο)

● Ο αστικός σχεδιασμός μέσω της μεθόδου της Ποσοτικής Γεωγραφίας είχε εντατικοποιήσει τις κοινωνικές αντιθέσεις αντί να τις αμβλύνει. Ως κύρια αιτία αυτής κατάστασης θεωρείται η χρησιμοποίηση μοντέλων ανάλυσης με βάση αριθμητικά στοιχεία και όχι με δεδομένα ανθρώπινων συμπεριφορών και άλλων κοινωνικών χαρακτηριστικών που εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να ενσωματωθούν σε μαθηματικά μοντέλα. (σ. 59 εγχειρίδιο)

● Κύριο χαρακτηριστικό της Κριτικής Γεωγραφίας είναι ο διεπιστημονικός της χαρακτήρας. Δηλαδή μελετά τα φαινόμενα του χώρου και τα ερμηνεύει λαμβάνοντας υπόψη εκτός από τις γεωγραφικές και κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές καθώς και ιστορικές παραμέτρους (σ. 59 εγχειρίδιο)

● θετικιστική γεωγραφία: Δεν ενδιαφέρεται για τον τόπο και τη χωρική διαφοροποίηση επειδή δεν χωρούν στα "κομψά" μαθηματικά μοντέλα που χρησιμοποιεί. Προσεγγίζει μονομερώς τα ζητήματα, δεν ασχολείται με φαινόμενα (όπως ανάπτυξη και υπανάπτυξη) που απαιτούν ενοποίηση κλάδων και επιπέδων έρευνας (διεπιστημονικότητα) οδηγώντας έτσι στον κατακερματισμό του επιστημονικού χώρου ή καλύτερα στη λεγόμενη πολυεπιστημονικότητα. (σ. 59-60 εγχειρίδιο)

Δεν είναι δυνατόν να μελετήσουμε και να αντιληφθούμε την κοινωνία και τον φυσικό κόσμο ως διαφορετικές οντότητες (σ. 61 εγχειρίδιο)

● Οι τρεις τομές που οδήγησαν στη μετάβαση από την ποσοτική στην κριτική γεωγραφία:

-κίνημα για κοινωνική συμβολή, εγκαθίδρυση της διεπιστημονικότητας, ερμηνεία με βάση την αλληλεπίδραση ανθρώπου, φύσης και χώρου (σ. 61 εγχειρίδιο)

● Η Γεωγραφία, λοιπόν, εστίασε στο χώρο περιορίζοντάς τον στην έννοια της απόστασης, εξαφανίζοντας οτιδήποτε δεν μπορούσε να ποσοτικοποιηθεί, χωρίς να συνθέτει τα στοιχεία στο πλαίσιο της μοναδικότητας μιας ιδιαίτερης περιφέρειας .

Έτσι δεν χρειαζόταν να "δανείζεται" υλικό από άλλες κοινωνικές επιστήμες, οι οποίες με τη σειρά τους ξέχασαν εξολοκλήρου το χώρο. (Π.Κ.1 σ. 15)

● Στη δεκαετία του 1970 οι γεωγράφοι εξαπέλυσαν οξύτατη κριτική κατά της ποσοτικής γεωγραφίας επισημαίνοντας ότι «το χωρικό δεν υπάρχει ως μια χωριστή τάξη. Ο χώρος είναι μια κοινωνική κατασκευή» και υποστηρίζοντας πως για να κατανοήσουμε τη «γεωγραφία» πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε την κοινωνία (Π.Κ.1 σ. 15-16).

● "Ένα από τα χειρότερα αποτελέσματα των σχολών της ποσοτικοποίησης και της χωρικής ανάλυσης ήταν ο υποβιβασμός όλων αυτών στην απλή (αλλά ποσοτική) ιδέα της απόστασης. Ο χώρος περιορίστηκε σε μια διάσταση" (Π.Κ.1 σ. 17)

● Τι περιλαμβάνει ο χώρος: Την απόσταση, τις διαφορές στη μέτρηση, τις παραμέτρους, τον υπολογισμό της απόστασης, την μετακίνηση, τη γεωγραφική διαφοροποίηση, την έννοια του τόπου και της ιδιαιτερότητας των διαφορών ανάμεσα στους τόπους (Π.Κ.1 σ. 18) - Και όλα αυτά μέσα από το συμβολισμό και το νόημα που τους δίνουν οι διαφορετικές κοινωνίες και τα διαφορετικά μέρη των διαφορετικών κοινωνιών. (μετακίνηση εργοστασίων)

● Οι έννοιες του τόπου και της επικράτειας είναι βασικά στοιχεία της πολιτικής των κρατών -Δεν είναι απλώς ότι ο χώρος κατασκευάζεται κοινωνικά. Το κοινωνικό, επίσης, είναι χωρικά κατασκευασμένο. (Π.Κ.1 σ. 18)

● Στην αναζήτηση των γενικών νόμων παραβλέφθηκε η μοναδικότητα του κάθε τόπου (Π.Κ.1 σ. 21)

● Η ορθή ερευνητική μέθοδος κατά την D. Massey πρέπει ουσιαστικά να συνδυάζει τη μοναδικότητα με την αλληλεξάρτηση. Δηλαδή, να γίνεται αντιληπτή η γενικότητα των γεγονότων, οι ευρύτερες διαδικασίες που βρίσκονται πίσω από αυτά και ταυτόχρονα να λαμβάνεται υπόψη και η ξεχωριστή, ατομική μορφή της εμφάνισής τους (Π.Κ. 1. σ. 21)

● Οι θετικιστές χωρικοί επιστήμονες απέρριψαν το μοναδικό ως ανεπίδεκτο σε οτιδήποτε εκτός από την περιγραφή. Η ριζοσπαστική κριτική αναγνώρισε αυτή την τάση, αλλά είδε ότι το σημαντικότερο έργο είναι η σύνδεση του ειδικού με το γενικό (Π.Κ.1 σ. 22-23)

● "Στο κεφάλαιο 4 ο Ball δείχνει πως το κόστος της μετακίνησης στο χώρο μετρούμενο σε όρους χρόνου, πληροφορίας και χρημάτων επηρεάζει και διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο διαφορετικοί τύποι οικονομικής δραστηριότητας, ιδιωτικοί και δημόσιοι, χρησιμοποιούν τον αστικό χώρο. Το εμπόδιο της απόστασης μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για παράδειγμα, από τους εμπόρους για να κερδίσουν μια μονοπωλιακή θέση σε σχέση με μια ιδιαίτερη πελατεία, εγκαθιστώντας επιχειρήσεις σε μια απόσταση από αυτές των ανταγωνιστών τους. Με αυτή την έννοια, ο χώρος είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένος με τις δραστηριότητες των εμπόρων και δεν μπορεί να αναλυθεί ξέχωρα από την οικονομική συμπεριφορά τους, ούτε μπορεί αυτή να

εξεταστεί ανεξάρτητα από τις ευκαιρίες που δίνει ο χώρος και η μορφή του χώρου" (Π.Κ.1 σ. 65)

● Ο χώρος έχει σημασία όταν εξετάζουμε την οικονομική ζωή (Π.Κ.1 σ. 85) -Δηλαδή, η "χωρική διαφοροποίηση είναι σημαντική για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι οικονομικές δραστηριότητες σε μια πόλη" .

● Οι επιπτώσεις του εμποδίου της απόστασης και οι επιπτώσεις της (εδραιωμένης) χωρικής διαφοροποίησης στη σύγχρονη οικονομική δραστηριότητα ; (Π.Κ.1 σ. 85-86)

● Υπάρχουν οικονομικά πλεονεκτήματα λόγω ακριβώς της συγκέντρωσης διαφορετικών δραστηριοτήτων στο χώρο. Είναι οι λεγόμενες οικονομίες συγκέντρωσης που από τη μια εξηγούν τους λόγους και τις συνέπειες της χωρικής διαφοροποίησης στις αστικές περιοχές και από την άλλη είναι από μόνες τους ένας η απάντηση- για την ακρίβεια η δεύτερη απάντηση μετά τους λειτουργικούς δεσμούς- στο "γιατί" υπάρχουν πόλεις (Π.Κ. 1 σ. 87)

● Η απόσταση έχει κόστος σε πληροφορίες, χρόνο και χρήμα που δαπανώνται προκειμένου να υπερπηδηθούν τα εμπόδια στην επικοινωνία που προκαλεί η χωρική διαφοροποίηση. (Π.Κ.1 σ. 87, σχετικά παραδείγματα)

● Βέβαια, οι οικονομίες συγκέντρωσης έχουν και κάποια μείον τα οποία μπορεί να εξελιχθούν σε αξεπέραστα προβλήματα και να οδηγήσουν στην καταστροφή, όπως είναι τα υψηλά ενοίκια και ο συνωστισμός (Π.Κ.1 σ. 87)

● Τα δίκτυα μεταφοράς έχουν καίρια επίδραση στις οικονομίες συγκέντρωσης και ιδιαίτερα προς την κατεύθυνση της παγίωσής τους σε συγκεκριμένο χώρο. (δύναμη αδράνειας) Μάλιστα οι τεχνικές εξελίξεις στις μεταφορές επηρεάζουν σημαντικά τη δομή των πόλεων και τη χωρική κατανομή των οικονομικών δραστηριοτήτων τους, αφού έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν προς την κατεύθυνση της αποκέντρωσης. Κάτι τέτοιο συμβαίνει όταν τα δίκτυα μεταφοράς επιτρέπουν τη σύνδεση με το κέντρο της πόλης. (παράδειγμα με αποθήκες) Άλλος σημαντικός παράγοντας είναι οι άνθρωποι και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή οι δεξιότητές τους που προσελκύουν συγκεκριμένες επιχειρήσεις για την εξυπηρέτηση των απαιτήσεών τους (Π.Κ.1 σ. 89-90)

● "...είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε κάποιο οικονομικό γεγονός που συμβαίνει σε μια αστική περιοχή, περιορίζοντας την ερμηνεία ένα χωρικό επίπεδο, όπως είναι το «αστικό». Με αυτή την έννοια δεν μπορεί κάτι να γίνει αντιληπτό ως αστική οικονομία (δεν υπάρχει τέτοιο αντικείμενο θεωρητικά ) . Ο όρος ίσως χρησιμεύει σε περιγραφικό επίπεδο, αλλά ο ρόλος του δεν μπορεί να διευρυνθεί για να παρέχει τη βάση για μια θεωρία της αστικής οικονομίας. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, για να το κάνουμε αυτό, πρέπει να δώσουμε μια προτεραιότητα, που είναι αβάσιμη, σε ένα χωρικό επίπεδο." (Π.Κ.1 σ.93-94)

● "Σε πολλές αστικές θεωρίες, οι αστικές περιοχές αντιμετωπίζονται απλώς ως τόποι όπου συμβαίνουν πράγματα και το δομημένο περιβάλλον ως ένα παθητικό σκηνικό." (σ. 96-97)

● ...."είναι αδύνατο να διαχωρίσουμε τα μοντέλα της αλλαγής σε μια αστική περιοχή από τις ευρύτερες οικονομικές και κοινωνικές διαδικασίες στις οποίες υπάγονται αυτές οι αλλαγές. Οι χωρικοί παράγοντες συνυφαίνονται με τις γενικότερες κοινωνικές και οικονομικές τάσεις μέ έναν τέτοιο τρόπο που είναι αδύνατο να διαχωρίσουμε το ένα από το άλλο." (Π.Κ.1 σ. 100) (παροχή κατοικίας)

● Τρεις αλληλένδετες διαδικασίες καθορίζουν την οικονομική ζωή της πόλεις:

-Η χωρική διαίρεση της εργασίας: Πρόκειται για τις θέσεις του δημοσίου τομέα ή των ιδιωτικών επιχειρήσεων όπου οι άνθρωποι εξασκούν τη μισθωτή εργασία.

-Η χωρική κατανομή του πληθυσμού: Αφορά τους τόπους όπου ζουν οι άνθρωποι

-Η χωρική κατανομή του δομημένου περιβάλλοντος : Ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο κατανέμεται στο χώρο το δομημένο περιβάλλον. (Π.Κ.1 σ. 101-102)

● "Η οικονομική ζωή μιας πόλης δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σαν να ήταν α-χωρική, εξαϋλωμένη από μια μακρά διαδικασία ιστορικής αλλαγής. Δεν είναι δυνατό, ανατρέχοντας στην παλαιά ρήση, να αντιμετωπίζουμε την αστική οικονομική ζωή σαν να βρισκόταν στο κεφάλι μιας καρφίτσας." (Π.Κ.1 σ. 103)

Μετά την ποσοτική γεωγραφία τι;

● Συμπεριφορική Γεωγραφία (κινείται στο πλαίσιο του θετικισμού, σ. 62 εγχειρίδιο) . Πρόκειται για μια εκ των έσω κριτική προσέγγιση της Ποσοτικής Γεωγραφίας που δεν απορρίπτει το θετικισμό. Ουσιαστικά διαφοροποιείται από την Ποσοτική Γεωγραφία παραλάσσοντας το πρότυπο του "οικονομικού ανθρώπου" (homo economicus) με αυτό του "κοινωνικού ανθρώπου" (homo socialis) και λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη την μεταβλητή της ανθρώπινης αντίληψης (σ. 62 εγχειρίδιο)

-Η Συμπεριφορική Γεωγραφία ενδιαφέρεται για τις ανθρώπινες επιλογές, είναι άμεσα συνυφασμένη με την ανάγκη της πρακτικής αποτελεσματικότητας της εποχής, τροφοδοτήθηκε από την ανάπτυξη της έρευνας στο χώρο της λήψης των αποφάσεων και της θεωρίας των παιγνίων (games theory) και συνέβαλε στην ανάπτυξη του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού προσφέροντας εργαλεία για την πρόβλεψη των συνεπειών εναλλακτικών κατευθύνσεων προγραμματισμού και σχεδιασμού (σ. 62-63 εγχειρίδιο)

● Ανθρωπιστική Γεωγραφία: Διερευνά την ανθρώπινη σημασία των φαινομένων και των γεγονότων αναζητώντας την κατανόηση του νοήματος και των αξιών στην κοινωνική και τη γεωγραφική αλλαγή και αποδίδοντας καθοριστικό ρόλο στο κοινωνικό υποκείμενο, στην κοινωνική συνείδηση και στην ανθρώπινη

δραστηριότητα. Πρόκειται για την πρώτη και βασική κριτική θεώρηση στο παράδειγμα της Ποσοτικής Γεωγραφίας. (σ. 63 εγχειρίδιο)

-Ιδεαλιστικός ο χαρακτήρας της ανθρωπιστικής γεωγραφίας λόγω της στροφής προς τη μελέτη του ιδιαίτερου, του ξεχωριστού του υποκειμένου. (Η ιδεαλιστική φιλοσοφία έχει κοινά σημεία με τη φαινομενολογία στο βαθμό που και οι δύο προσεγγίσεις δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη δράση των ατόμων και στην αλληλεπίδραση ατόμου και χώρου. Η φαινομενολογία δεν αποδέχεται την ύπαρξη ενός εξωτερικού κόσμου ανεξάρτητου από την ανθρώπινη εμπειρία, την ανθρώπινη αντίληψη) (σ. 63 εγχειρίδιο)

-Διυποκειμενικότητα: Η κοινή βάση της εμπειρίας στην καθημερινή ζωή, δηλαδή η κατανόηση που έχουν τα άτομα για τον εαυτό τους και τις κοινές τους αντιλήψεις και έννοιες για τον κόσμο (σ. 63-64 εγχειρίδιο)

Διαφορές Συμπεριφορικής και Ανθρωπιστικής Γεωγραφίας με τη Ριζοσπαστική και τη Φιλελεύθερη Γεωγραφία: Τα δύο πρώτα παραδείγματα στρέφουν το ενδιαφέρον τους στον παράγοντα άνθρωπο, δηλαδή στο υποκείμενο (δράση, διυποκειμενικότητα), ενώ τα δύο δεύτερα ενδιαφέρονται για ευρύτερες δομές (σ. 64 εγχειρίδιο)

Φιλελεύθερη και Ριζοσπαστική Γεωγραφία :

-Έχουν ως επίκεντρο της ανάλυσής τους τις κοινωνικές ανισότητες και την προσπάθεια άμβλυνσής τους μέσα από ενεργή πολιτική συμμετοχή και δράση. Προτείνουν, όμως διαφορετική μορφή πολιτικής δράσης. Συγκεκριμένα η Φιλελεύθερη Γεωγραφία που συνδέθηκε με τον κοινωνικό σχεδιασμό του χώρου περιορίζεται στο χώρο της κατανάλωσης και της κοινωνικής αδικίας παραπέμποντας σε διορθωτική πολιτική δραστηριότητα. Η Ριζοσπαστική Γεωγραφία που προβάλλει τον κοινωνικό και πολιτικό χαρακτήρα της γεωγραφίας κάνει κριτική στο διαχωρισμό παραγωγής και κατανάλωσης και παραπέμπει στο γενικό πολιτικό ακτιβισμό με στόχο την ανατροπή ενός συστήματος παραγωγικών σχέσεων που είναι η αιτία ευρύτερα ορατών αρνητικών επιπτώσεων (σ. 65 εγχειρίδιο)

Κριτική στα μεταβατικά στάδια "Ουσιαστικά, μόνο το μισό επιχείρημα έγινε αποδεκτό. Συμφωνήθηκε ότι το χωρικό είναι μια κοινωνική κατασκευή. Αλλά το συμπέρασμα ότι οι κοινωνικές διαδικασίες αναγκαστικά κυριαρχούν στο χώρο δεν υιοθετήθηκε". (Π.Κ.1 σ. 16) . "Ενώ οι γεωγράφοι αγωνίστηκαν να μάθουν άλλα επιστημονικά δεδομένα και να εφαρμόσουν τη γνώση τους στην κατανόηση των χωρο-κατανομών, οι άλλοι επιστημονικοί κλάδοι συνέχισαν να λειτουργούν, συνολικά, σαν να στέκεται ο κόσμος και η κοινωνία στο κεφάλι μιας καρφίτσας, σε έναν κόσμο χωρίς χώρο και γεωγραφικά αδιαφοροποίητο"- Ο γεωγράφος έγινε ο χαρτογράφος των κοινωνικών επιστημών- Μεγάλο μέρος της "ριζοσπαστικής γεωγραφίας" ήταν πράγματι μια παραλλαγή του τύπου "χαρτογράφησης της φτώχειας".