ÊÊΤ

ΕΥ

ΧΟ

Σ5

7Α

ΠΡ

ΙΛ

ΙΟ

Σ-

ΜΑ

ΪΟ

Σ-

ΙΟ

ΥΝ

ΙΟ

Σ2

01

5Ν

ΙΣ

ΑΝ

-Ι

ΓΙ

ΑΡ

-Σ

ΙΒ

ΑΝ

57

75

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚ∆ΟΣΗ ΤΗΣ ΙΣΡΑΗΛΙΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

√ ª√¡√™ ∆ƒ√¶√™°π∞ ªπ∞ °À¡∞π∫∞,

-√¶ø™ ∫∞π °π∞ ∂¡∞ ∞¡∆ƒ∞-¡∞ ∞¡∞∫∞§Àæ∂π

∆√¡ ∂∞À∆√ ∆∏™ ∂π¡∞π ª∂™∞∞¶√ ∆√ ¢π∫∞πøª∞

™∆∏ ¢∏ªπ√Àƒ°π∫∏ ∂ƒ°∞™π∞

ª¶∂∆∆À ºƒπ¡∆∞¡

«εβαλα τερµα σε εναν παραλογι-σµο»

ππεερριιεεχχοοµµεενναα

0033

0044ανακοινωση του ΚΙΣΕ, δελτίο τύπου

0055η Καβαλα σε καθεστως ρατσιστι-κου κλοιου

0066οι βαθιες ριζες του αντισηµιτισµου

0077το Αστρο του ∆αβιδ

0088

1111Ίριτ Μπεν Άµπα, «υπαρχει ελπιδα...» 2244

απλα µαθηµατα επενδυσεων

1188100 Εβραιοι που επηρεασαν τονκοσµο Μπεττυ Φρινταν

ΙΙ∆∆ΙΙΟΟΚΚΤΤΗΗΤΤΗΗΣΣ:: Ισραηλιτική Κοινότης Αθηνών,Μελιδόνη 8, Αθήνα 105 53, τηλ.: 2103252898,fax: 210 3220761, e-mail: athjcomm@otenet.gr.ΕΕΚΚ∆∆ΟΟΤΤΗΗΣΣ: ο Πρόεδρος της Ι.Κ.Α. Mίνως Μωυ-σής ΥΥΠΠΕΕΥΥΘΘΥΥΝΝΟΟΣΣ ΕΕΚΚ∆∆ΟΟΣΣΗΗΣΣ--ΣΣΥΥΝΝΤΤΑΑΞΞΗΗΣΣ: Βί-κτωρ Ελιέζερ fax: 2104820057, e-mail:victorel@otenet.gr ΣΣΥΥΝΝΤΤΑΑΚΚΤΤΙΙΚΚΗΗ ΟΟΜΜΑΑ∆∆ΑΑ:: Βί-κτωρ Ελιέζερ, Ηλίας Νάχµαν, Ντορίτα ΤρέβεζαΣΣΧΧΕΕ∆∆ΙΙΑΑΣΣΜΜΟΟΣΣ--ΚΚΑΑΛΛΛΛ//ΚΚΗΗ ΕΕΠΠΙΙΜΜΕΕΛΛΕΕΙΙΑΑ:: ΡασέλΜπαλέστρα ΕΕΚΚΤΤΥΥΠΠΩΩΣΣΗΗ:: ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΑΕΒΕΣΣΥΥΝΝΕΕΡΡΓΓΑΑΣΣΤΤΗΗΚΚΑΑΝΝ ΣΣ’’ ΑΑΥΥΤΤΟΟ ΤΤΟΟ ΤΤΕΕΥΥΧΧΟΟΣΣ:: ΑλίκηΑρούχ-Μορδεχάϊ, Άννα ∆ιαµαντοπούλου, Αν-ριέττα Ελιέζερ-Μπρούνερ, Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέ-ζερ, Ισαάκ Β. Ελιέζερ, Υβόνη Καπόν, ΙωάννηςΜάζης, Μίνος Μωυσής, Ηλίας Πέσσαχ, Ντο-ρίτα Τρέβεζα, ∆όµνα Χατζηγιαννακού, Αρι-στείδης Χατζής, Ρόζα Ρούσσου.

2200Αρχιραββινος Βολου και ΕλλαδοςΜωυσης Πεσσαχ

συνταξης σηµειωµα

2222η αποστολη βοηθειας του Ισραηλστο Νεπαλ

1177αποφθεγµα φωτογραφια

2255δειτε τι εκανε, ανεκδοτο η γλωσσακοκκαλα δεν εχει

η αναγνωριση του κρατους του Ισ-ραηλ απο την Ελλαδα

1133

3300τεχνης σχολια-βιβλια κοµικ«ΑΡΓΙΑ»

2277οταν ο τοπος διδασκει

2288ισραηλινο γυαλι 2015

3311τεχνης εργα- ποιηµα, ΑγκανταΕτζ Χαγιµ

1155

116625 χρονια απο την αναγνωρισητου κρατους του Ισραηλ απο τηνΕλλαδα

µια αγνωστη πτυχη της αναγνωρι-σης. 25 χρονια µετα

2266"η µοιρα µου ας ειναι προειδοποι-ηση για εσας"

25 χρόνια αργότερα...

Στις 21 Μαΐου 1990, η Ελλάδα αναγνώρισε επίσηµατο κράτος του Ισραήλ, 42 χρόνια µετά την ίδρυσή του,το 1948.Το 2015, 25 χρόνια αργότερα, ο τότε Πρωθυπουργός καιεπίτιµος πρόεδρος της Νέας ∆ηµοκρατίας ΚωνσταντίνοςΜητσοτάκης, σε αποκλειστική συνέντευξή του στοΆλεφ, µιλάει για το ιστορικό της απόφασης, για τις διµε-ρείς σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ, για την επίλυση του Με-σανατολικού, για τον αντισηµιτισµό στην Ελλάδα καιστην Ευρώπη και για τη σχέση του µε τη συναγωγή τωνΧανίων Ετς Χαγίµ. Ευχαριστούµε θερµά τον κ. Μητσο-τάκη για τη τιµή που έκανε στο Άλεφ και στην Κοινότητάµας, αποδεχόµενος να δώσει την αποκαλυπτική συνέν-τευξη που ακολουθεί.Η Ιρίτ Μπεν Άµπα, πρέσβης του Ισραήλ στην Ελλάδα,σε συνέντευξη της στο Άλεφ, αναλύει διεξοδικά την οι-κονοµική, κοινωνική και πολιτική κατάσταση στο Ισραήλ,67 χρόνια από την ίδρυσή του και τις προοπτικές ειρή-νευσης µε τους Παλαιστινίους. Για τα 25 χρόνια από την αναγνώριση του Ισραήλ από τηνΕλλάδα, γράφουν στο Άλεφ:Η Αννα ∆ιαµαντοπούλου, πρώην υπουργός Παιδείαςστην κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, η οποία προ-ώθησε και εµβάθυνε τη συνεργασία µε το Ισραήλ, σεόλους τους τοµείς. Ο Γιάννης Μάζης, καθηγητής του Καποδιστριακού Πα-νεπιστηµίου Αθηνών, αναλύει τη στρατηγική σηµασία τηςσυνεργασίας αυτής, για τη σταθερότητα της ευρύτερηςπεριοχής της Ανατολικής Μεσογείου.Ο Μίνος Μωυσής, πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότη-τας Αθηνών, σε επετειακό του µήνυµα εκφράζει την ελ-πίδα για συνέχιση της ανάπτυξης της συνεργασίας,Ελλάδας – Ισραήλ.

Καβάλα – αντισηµιτισµός Το άρθρο του καθηγητή του Καποδιστριακού Πανεπι-στηµίου Αθηνών Αριστείδη Χατζή στο Άλεφ, για τιςρίζες του αντισηµιτισµού δεν θα µπορούσε να είναι πε-ρισσότερο επίκαιρο, µετά την πρόσφατη αντίδραση κά-ποιων θερµοκέφαλων αξιωµατούχων του ∆ήµου Καβάλαςκαι της τοπικής Μητρόπολης, στην τοποθέτηση µνηµείουστη µνήµη των 1484 Ελλήνων Εβραίων πολιτών της Κα-βάλας, που εξοντώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα θα-νάτου.

Αξίζει να επισηµανθεί όµως και η άµεση καταδίκη αυτήςτης αντίδρασης από εκατοντάδες πολίτες της Καβάλας,που αφύπνισαν την κοινή γνώµη της πόλης, άλλοι συµ-µετέχοντας στη σιωπηρή διαδήλωση και άλλοι παρεµ-βαίνοντας στα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης καικοινωνικής δικτύωσης. Ηχηρή και η παρέµβαση του Γε-νικού Γραµµατέα Θρησκευµάτων Γιώργου Καλαντζή, εκ-προσωπώντας την ελληνική κυβέρνηση, όπως επίσης καιτων άλλων δηµοκρατικών δυνάµεων της χώρας.

Το συµπέρασµα αυτής της θλιβερής υπόθεσης είναι ότι, οσύγχρονος αντισηµιτισµός δεν αντιµετωπίζεται µε παθη-τική και φοβική στάση. Απαιτείται αφύπνιση, αποφασι-στικότητα και συνεργασία πολιτών, φορέων και αρχών,απέναντι σε όλους εκείνους που επιδιώκουν την αλλοί-ωση της ιστορίας του Ολοκαυτώµατος. ∆ιότι το Ολο-καύτωµα, δεν είναι µόνο µια «εβραϊκή υπόθεση», είναιυπόθεση ολόκληρης της ανθρωπότητας.

Καλή ανάγνωση Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ

0033συνταξης σηµειωµα

Επί του πιεστηρίου 29.5.2015

Σχόλιο του Βίκτωρα Ισαάκ Ελιέζερ

Το µνηµείο του Ολοκαυτώµατος στην Καβάλα,αποτελεί σύµβολο µνήµης 1484 ανθρώπων, πουθανατώθηκαν για το µοναδικό λόγο ότι γεννήθη-καν Εβραίοι. Σήµερα όµως και µετά από όσα συ-νέβησαν τις τελευταίες δύο εβδοµάδες, όπου οαντισηµιτισµός επιχείρησε να απλώσει τα πλοκά-µια του, το µνηµείο αυτό και η τελετή αποκαλυ-πτηρίων του, στις 7 Ιουνίου, συµβολίζει τηνεπικράτηση του αυτονόητου της ανθρώπινης ηθι-κής υπόστασης, απέναντι στον παραλογισµό πουεπιθυµούσαν να επιβάλλουν οι δυνάµεις του σκο-ταδισµού. Και αυτή την ηθική υπόσταση υπερα-σπίσθηκαν µε σθένος, όχι µόνο πολιτειακοί καιθεσµικοί παράγοντες, αλλά και απλοί πολίτες. Το µνηµείο του Ολοκαυτώµατος στην Καβάλα,κατασκευάσθηκε µε την ευγενική χορηγία του Βί-κτωρα Βενουζίου και δωρήθηκε από το ΚΙΣΕ,στον δήµο της Καβάλας.

04

∆∆ΕΕΛΛΤΤΙΙΟΟ ΤΤΥΥΠΠΟΟΥΥ

Μαρούσι, 15 Μαΐου 2015

ΘΕΜA: ∆ήλωση του Γ. Γραµµατέα Θρησκευµά-των Γ. Καλαντζή, για την απόφαση του ∆ηµοτι-κού Συµβουλίου της Καβάλας, να αναβάλλει ταεγκαίνια του µνηµείου του Ολοκαυτώµατος

Οµολογώ, ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να φαν-ταστεί οποιοσδήποτε, ότι πράγµατι υπάρχειαπόφαση του δηµοτικού Συµβουλίου της Καβά-λας, που ακυρώνει µια προγραµµατισµένη εκ-δήλωση για τα αποκαλυπτήρια ενός µνηµείου,προορισµένου να µας θυµίζει την εξόντωση τωνΕλλήνων Εβραίων της Καβάλας από τους ναζίκαι τους συµµάχους τους, µε επιχείρηµα τηνύπαρξη ή το µέγεθος ή την απεικόνιση του θρη-σκευτικού συµβόλου της εβραϊκής θρησκείας.Η Καβάλα είναι γνωστή για τον πολιτισµό της,για τους φιλόξενους κατοίκους της, για τις φυ-σικές οµορφιές της, για την ύπαρξη σηµαντικώνιστορικών µνηµείων αλλά και για την Λυδία, τηνπρώτη Ευρωπαία που βαφτίστηκε Χριστιανή.Είναι απίστευτα άδικο να περάσει στην ελληνικήιστορία και ως η πρώτη πόλη, που αρνείται τηφιλοξενία ενός µνηµείου προς τιµήν των δικώντης πολιτών, εβραϊκού θρησκεύµατος, πουεξοντώθηκαν από τους ναζί και τους συµµάχουςτους.Είµαι βέβαιος ότι οι κάτοικοι της Καβάλας, τόσοως πρόσωπα όσο και ως συλλογικές µορφές έκ-φρασης, θα φροντίσουν ώστε σύντοµα, το µνη-µείο µε την µορφή που αυτό έχει ήδηφιλοτεχνηθεί, να βρεθεί στη θέση στην οποία οδήµος έχει αποφασίσει ότι θα φιλοξενηθεί.Ως Ορθόδοξος Χριστιανός, αισθάνοµαι βαθύ-τατα προσβεβληµένος για το θέµα που έχει ανα-κύψει, διότι θα ήταν σαν να µας ζητά κάποιος νααφαιρέσουµε ή να αλλοιώσουµε, για «αισθητι-κούς λόγους», το σηµείο του σταυρού από τοντάφο των παππούδων µας, που εκτελέστηκαναπό τους Γερµανούς. Οι Έλληνες Εβραίοι πουδολοφονήθηκαν από τους ναζί δεν έχουν τάφοστο χώµα της πατρίδας µας για να κοσµεί τηνεπιτύµβια στήλη του το άστρο του ∆αβίδ, γιατίτάφος τους είναι ο ουρανός και η γη, εκεί πουκατέληξαν οι στάχτες από τα κρεµατόρια.

Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συµβούλιο Ελλάδος (ΚΙΣΕ) εκφρά-ζει τον αποτροπιασµό του για την απαράδεκτη απόφαση τηςπλειοψηφίας του δηµοτικού Συµβουλίου του ∆ήµου Καβά-λας, να αναβάλει την τελετή αποκαλυπτηρίων του ΜνηµείουΟλοκαυτώµατος των 1.484 Ελλήνων Εβραίων της Καβάλας,που ήταν προγραµµατισµένη για την Κυριακή 17 Μαΐου2015.Η δήµαρχος της πόλης, µόλις χθες 14/5/2015, είχε εκφρά-σει τηλεφωνικά προς το ΚΙΣΕ την αντίρρησή της ως προςτη χάραξη του «Άστρου του ∆αυίδ» στο Μνηµείο, που απο-τελεί σύµβολο της εβραϊκής θρησκείας και ζήτησε να εµ-φανίζεται µόνον το κείµενο της αφιέρωσης, ώστε να µηνµαταιωθεί η τοποθέτησή του και η προγραµµατισµένη εκ-δήλωση αποκαλυπτηρίων του.Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συµβούλιο Ελλάδος και σύσσωµοςο ελληνικός εβραϊσµός απορρίπτουν ως απαράδεκτη, ανή-θικη και προσβλητική την απαίτηση και την απόφαση της δη-µάρχου Καβάλας, θεωρώντας την κατάφωρη πρόκλησηπρος το θρησκευτικό συναίσθηµα των Ελλήνων Εβραίων πο-λιτών της χώρας, καθώς και βάναυση προσβολή της ιερήςµνήµης των θυµάτων του Ολοκαυτώµατος, πρωτοφανή στηνµεταπολεµική ιστορία της χώρας µας και της Ευρώπης.Οι Εβραίοι της Καβάλας και των άλλων πόλεων της Ελλά-δας, αλλά και τα έξι εκατοµµύρια των οµοθρήσκων µας απόόλη την Ευρώπη, φορώντας το θρησκευτικό σύµβολο του«Άστρου του ∆αυίδ» στο πέτο, διαχωρίστηκαν, εκτοπίσθη-καν και θανατώθηκαν στην Τρεµπλίνκα, το Άουσβιτς και σεάλλα στρατόπεδα του θανάτου των ναζί.Αποδεικνύεται για µια ακόµη φορά, ότι 70 χρόνια αφότου οι1.484 Εβραίοι της πόλης εκτοπίσθηκαν και θανατώθηκανφορώντας το Αστέρι του ∆αυίδ, κάποιοι στην πόλη της Κα-βάλας επιχειρούν να αλλοιώσουν την ιστορία, διαγράφον-τας το σύµβολο, το οποίο κράτησε ζωντανούς τουςΕβραίους εδώ και 5700 χρόνια: «το Άστρο του ∆αυίδ». ∆εν δεχόµαστε λοιπόν, τη διαγραφή ή την αλλοίωση του«Άστρου του ∆αυίδ» από τη χάραξη του µνηµείου.Είµαστε βέβαιοι ότι οι πολίτες της Καβάλας, οι συµπολίτεςµας, η Κυβέρνηση και όλες οι δηµοκρατικές δυνάµεις, µαζίµε φωτισµένους Ιεράρχες του τόπου µας, θα αποτίσουνσύντοµα την οφειλόµενη τιµή στους 1.484 Έλληνες Εβραί-ους της πόλης, στα θύµατα της ναζιστικής θηριωδίας και θααποµονώσουν τους οπαδούς της µισαλλοδοξίας και του αν-τισηµιτισµού.

ΚΚεεννττρριικκόό ΙΙσσρρααηηλλιιττιικκόό ΣΣυυµµββοούύλλιιοο ΕΕλλλλάάδδοοςςΑθήνα, 15 Μαΐου 2015

ανακοινωση του ΚΙΣΕ για την αναβολη τελετης αποκαλυπτηριων µνηµειου Ολοκαυτωµατος στην Καβαλα

0055της ΝΤΟΡΙΤΑΣ ΤΡΕΒΕΖΑ

Καβάλα, ξηµερώµατα 3ης προς 4η Μαρτίου 1943Η ναζιστική Γερµανία παραχωρεί στις βουλγαρικές δυνά-µεις κατοχής, τις περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας καιτης ∆υτικής Θράκης, ως ανταµοιβή για την προσχώρησητης Βουλγαρίας στις δυνάµεις του Άξονα. Συγκεκριµένα, ηπεριοχή από τον Στρυµόνα µέχρι τον Έβρο (µε εξαίρεσηενός τµήµατος του Έβρου) αρχίζει πλέον να αποτελεί γιατρία χρόνια, από το 1941 έως το 1944, προέκταση των δυ-νάµεων κατοχής της Βουλγαρίας, που τις ενσωµατώνειστην διοικητική της επικράτεια. Οι Βούλγαροι εντοπίζουνκαι συλλαµβάνουν τους 1484 Έλληνες Εβραίους Καβαλιώ-τες, τους µεταφέρουν σε δύο καπναποθήκες, όπου τουςκρατούν σε άθλιες συνθήκες για λίγες µέρες και έπειτατους µεταφέρουν µε φορτηγά στην ∆ράµα και από κειµέσω του σιδηροδροµικού σταθµού, στον ∆ούναβη. Όσοιεπιβίωσαν από τις αντίξοες συνθήκες µεταφοράς, οδηγή-θηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης και τα κρεµατόρια τηςΤρεµπλίνκα, στην Πολωνία, απ όπου ελάχιστοι επέστρεψαν.

Καβάλα, 15 Μαΐου 2015Τα γεγονότα µιλάνε από µόνα τους. Η δήµαρχος της Κα-βάλας, πήρε τηλέφωνο στο ΚΙΣΕ και πρότεινε να αφαιρεθείαπό την τιµητική πλάκα το άστρο του ∆αυίδ, προκειµένουνα µην αναβληθεί η εκδήλωση, µόλις τρείς µέρες πριν απότην προγραµµατισµένη ηµεροµηνία. Σε µετέπειτα δήλωσήτης στον Τύπο, ανέφερε ότι «αισθητικά» το µνηµείο αυτόδεν ανταποκρινόταν στις προσδοκίες της, γι αυτό και θεώ-ρησε σκόπιµο να αναβάλλει συνολικά, το γεγονός των απο-καλυπτηρίων του µνηµείου.Αναρωτιέται λοιπόν, κανείς. Πρώτον, από πότε η παρουσίατου άστρου του ∆αυίδ σε ένα µνηµείο, αποτελεί λόγο ανα-βολής µιας εκδήλωσης, στην οποία πρόκειται να ακου-στούν (µετά από τόσα χρόνια ανεπιτυχών προσπαθειών) ταονόµατα των ανθρώπων που σκοτώθηκαν, κάτω από τηνµπότα του φασισµού και του ρατσισµού; Πως είναι δυνα-τόν, το σύµβολο της εβραϊκής θρησκείας να πρέπει να εξα-φανιστεί από το µνηµείο, για να µπορέσει µια ολόκληρηπόλη να αποτίσει φόρο τιµής στους συµπολίτες της, Έλ-ληνες Εβραίους, που χάθηκαν στον Β Παγκόσµιο Πόλεµο;Μήπως, ο στόχος δεν ήταν να µνηµονευθεί αυτή η σκοτεινήσελίδα της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας, αλλά να προ-στατευθούν στερεότυπα και προκαταλήψεις, που συντη-

ρούν φαινόµενα ρατσισµού, µισαλλοδοξίας και σκοταδι-σµού;∆εύτερον, µε την κίνηση αναβολής των αποκαλυπτηρίωντου µνηµείου που αποφάσισε η δηµοτική αρχή, πέρασε ένασυγκεκριµένο µήνυµα. Και το µήνυµα αυτό ήταν ότι η Κα-βάλα του σήµερα, δεν αντέχει τους «κραδασµούς» που θαδηµιουργούσε µια τελετή στη µνήµη των ΕλλήνωνΕβραίων, δεν αντέχει ένα µνηµείο, που θα υπενθυµίζει πωςπριν από 72 χρόνια, οι συνάνθρωποί τους καταδιώχθηκανκαι θανατώθηκαν εξαιτίας των θρησκευτικών τους κατα-βολών. Εάν διαγραφεί η µνήµη της ιστορίας και του πα-ρελθόντος, πως θα µπορέσουν οι τωρινές και µελλοντικέςγενιές, να πορευτούν χωρίς µίσος, ρατσισµό και φανατι-σµό, ποιά είναι εν τέλει, η κοινωνική και ιστορική παρακα-ταθήκη, που θέλει να αφήσει η δηµοτική αρχή τηςΚαβάλας, στους συµπολίτες της; Τρίτον, αισθάνοµαι βαθύτατα αποκαρδιωµένη και ιδιαίτερασοκαρισµένη από την άστοχη κι απαξιωτική κίνηση της δη-µάρχου Καβάλας, να καλεί το δηµοτικό συµβούλιο να ανα-βάλλει µια τελετή µνήµης, που είναι αναπόσπαστο τµήµατης σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας, διαδίδοντας έτσι τοµήνυµα της διχόνοιας, της µισαλλοδοξίας, της έχθρας καιτης απανθρωπιάς. Λυπάµαι πολύ, ειλικρινά, γιατί θεωρώ ότισε όλους µας, αξίζει κάτι καλύτερο.Αξίζει να ζούµε σε συνειδητοποιηµένες και ενεργές πολι-τείες, που µαθαίνουν από το παρελθόν και έχουν την δύναµηνα µιλούν γι αυτό, σε κοινωνίες που τολµούν να αντικρύσουνακόµα και τις πιο σκοτεινές περιόδους της ιστορίας, σε κοι-νωνίες που ο φόβος µετατρέπεται σε γνώση, καθώς και σεκοινωνίες όπου τα µνηµεία δεν αποτελούν χώρους «αισθη-τικής», αλλά σύµβολα που γεφυρώνουν το παρελθόν µε τοπαρόν και το µέλλον. Αυτό όµως, που πραγµατικά και αδιαµ-φισβήτητα αξίζει, είναι να ζει κανείς µε ένα αίσθηµα προσω-πικής ευθύνης απέναντι στην ιστορία, να αντιστέκεται στονεκφοβισµό, να µάχεται ενάντια στις διακρίσεις και να αρνεί-ται µε κάθε τρόπο να συνυπογράψει την καταδίκη άλλων συ-νανθρώπων του, εξαιτίας του χρώµατος, της θρησκείας ήτης καταγωγής τους. Σήµερα, περισσότερο ίσως από ποτέάλλοτε, είναι επιτακτική η δέσµευση σε αυτό το σκοπό, γιατίαποτελεί ατοµική υποχρέωση του καθενός να διαφυλάξειαυτήν την τεράστια κοινωνική και ιστορική κληρονοµιά. Καιαυτός ο στόχος, φαντάζει ήδη µεγαλεπήβολος…

η Καβαλα σε καθεστωςρατσιστικου

06 του ΑΡΙΣΤΕΙ∆Η ΧΑΤΖΗ*

οι βαθιες ριζεςτου

Όταν ο CharlesDickens έγραφετον Oliver Twist

(1838), χρειάστηκε ναπλάσει έναν αρχετυπικόδιαβολικό χαρακτήρα.Του έδωσε το όνοµαFagin και τον έκανεΕβραίο. Καµία από τιςδύο επιλογές δεν ήταντυχαίες. Ο Fagin ενσαρ-κώνει κάθε αντισηµιτικόστερεότυπο της εποχής:είναι κλεπταποδόχος, φι-λοχρήµατος, πανούργος

και φυσικά αδίστακτος. Ο Fagin είναι ο πραγµατικός πρω-ταγωνιστής του µυθιστορήµατος αλλά το όνοµά του, συχνά(πάνω από 260 φορές), αντικαθίσταται µε το «Ο Εβραίος»(“the Jew”). Όταν η Εβραία αναγνώστρια Eliza Davies, δια-µαρτυρήθηκε µε επιστολή της για τον έντονο και παράλογοαντισηµιτισµό του συγγραφέα, αυτός έπεσε από τα σύν-νεφα. Προσπάθησε να το αρνηθεί, αλλά ταυτόχρονα άλ-λαξε τα τελευταία κεφάλαια που βρίσκονταν ακόµα υπόέκδοση, ενώ σε µεταγενέστερη έκδοση του έργου αντικα-τέστησε το Jew µε το Fagin, στα 2/3 των αναφορών. Το ζή-τηµα θα απασχολήσει τον Dickens για πολλά χρόνια ακόµα,καθώς θα αναζητά τρόπους εξιλέωσης. Έτσι, θα προσθέ-σει στο τελευταίο ολοκληρωµένο µυθιστόρηµά του (MutualFriend, 1865) τον Εβραίο «Mr.Riah», έναν ήρωα που είναιτόσο θετικός και ανιδιοτελής, ώστε να κατηγορηθεί ως µηαληθοφανής.Τα στερεότυπα που αναδύονται στα έργα του Dickens, δενείναι τυχαία. Την ίδια περίπου εποχή που κυκλοφορεί σεσυνέχειες ο Oliver Twist, το πιο δηµοφιλές περιοδικό τουΛονδίνου (Quarterly Review, 1839), περιγράφει τον«Εβραίο» ως κάποιον που «σπάνια κλέβει αλλά είναι χειρό-τερος από κλέφτη, γιατί ενθαρρύνει άλλους να κλέβουν»,µε σκοπό να τους προσφέρει υπηρεσίες κλεπταποδόχου.Tην ίδια ακριβώς εποχή, ο άλλος µεγάλος συγγραφέας του19ου αιώνα, ο Honor de Balzac, πλάθει τον χαρακτήρα τουlie Magus (που εµφανίζεται σε αρκετά βιβλία της «Ανθρώ-πινης Κωµωδίας»). Είναι Εβραίος συλλέκτης έργων τέχνης,

αλλά ταυτόχρονα φιλάργυρος και κλεπταποδόχος. Ο χα-ρακτήρας του Magus είναι πολύ πιο σύνθετος από τουFagin, αλλά ο αντισηµιτισµός του Balzac συναγωνίζεταιαυτόν του Dickens.Αλλά και η ελληνική λογοτεχνία βρίθει από αντισηµιτικά στε-ρεότυπα. Αρκεί να θυµηθούµε ένα από τα µέτρια ποιήµατατου Κώστα Καρυωτάκη, «Στο άγαλµα της ελευθερίας πουφωτίζει τον κόσµο» (1927), που κρίθηκε όµως κατάλληλο ναενταχθεί στη διδακτέα ύλη της ελληνικής µέσης εκπαίδευ-σηςεν θα πρέπει λοιπόν να µας εντυπωσιάζει και τόσο η διά-δοση των αντισηµιτικών στερεοτύπων σε ολόκληρη τηνΕυρώπη, που τεκµηρίωσε πρόσφατα η µεγάλη παγκόσµιαέρευνα της Anti-Defamation League. ∆υστυχώς, τα αποτελέ-σµατα για την Ελλάδα (που καταγράφει πολύ αναλυτικότεραη πρόσφατη έρευνα των Αντωνίου κ.α.) είναι όχι απλώς θλι-βερά, αλλά τροµακτικά. Το ποσοστό των Ελλήνων που έχουναντισηµιτικές απόψεις, πιστεύουν σε σχετικές θεωρίες συ-νωµοσίας και αντιµετωπίζουν τους Εβραίους µε αντισηµιτικάστερεότυπα είναι παρόµοιος µε εκείνα, που παρατηρούνταισε αραβικές χώρες. Όποιος/α βέβαια είχε διαβάσει την έκ-θεση του Daniel Perdurant (“Antisemitism in ContemporaryGreek Society”, 1995) δεν έπεσε από τα σύννεφα.Αλλά όπως είδαµε, ο αντισηµιτισµός έχει βαθιές ρίζες. Πολύβαθύτερες απ’ ό, τι πιστεύαµε µέχρι πρόσφατα. Στα µέσα του14ου αιώνα, η Ευρώπη έχασε το ένα τρίτο του πληθυσµούτης από µια επιδηµία πανώλης (Μαύρος Θάνατος), που δια-δόθηκε µέσα σε λίγα χρόνια σε ολόκληρη την ήπειρο, αλλάέπληξε κυρίως την Ιταλία και τη Γαλλία. Υπάρχουν διάφορεςθεωρίες σχετικά µε την προέλευση της επιδηµίας, αλλά καµίαδεν έχει επιβεβαιωθεί πλήρως. Όµως εκείνη την εποχή, µιαεξήγηση ιδιαίτερα δηµοφιλής, απέδιδε την ευθύνη σε εξιλα-στήρια θύµατα: τους ξένους, τους τσιγγάνους, τους ζητιά-νους, αλλά κυρίως τους Εβραίους. Οι τελευταίοι, γρήγοραξεχώρισαν ως οι βασικοί υπεύθυνοι. Είχαν υποτίθεται δηλη-τηριάσει τα πηγάδια, από τα οποία έπιναν οι χριστιανοί. Τοότι η ασθένεια θέριζε και τους πληθυσµούς εβραϊκής κατα-γωγής, δεν προβληµάτιζε ιδιαίτερα τους µισαλλόδοξους, πουξεκίνησαν διωγµούς σε ολόκληρη την Ευρώπη αλλά κυρίωςσε γερµανόφωνες περιοχές. Σε πολλές από αυτές τις περιο-χές, εξοντώθηκε ολοκληρωτικά ο εβραϊκός πληθυσµός ή εκ-διώχθηκε. Όλα αυτά, 600 χρόνια πριν την άνοδο τωνεθνικοσιαλιστών στην εξουσία και το Ολοκαύτωµα.

0077του ΓΙΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ*

Το ενδιαφέρον και ταυτόχρονα τροµακτικό όµως, είναι ότιστις περιοχές όπου οι Εβραίοι υπέστησαν, στη διάρκεια τηςµεσαιωνικής επιδηµίας, τους σκληρότερους διωγµούς, εκεί,600 χρόνια µετά, υπήρχαν υψηλότερα ποσοστά αντισηµιτι-σµού κατά τη διάρκεια του µεσοπολέµου. Στις περιοχέςαυτές, µία δεκαετία πριν την άνοδο των ναζί στην εξουσία, κα-ταγράφηκαν εξαπλάσιες επιθέσεις κατά Εβραίων, ενώ στιςεκλογές του 1928, οι ναζί έλαβαν ποσοστά κατά 50% υψηλό-τερα απ’ ό,τι στην υπόλοιπη Γερµανία. Στις ίδιες περιοχές, πε-ρισσότεροι κάτοικοι διάβαζαν εθνικοσοσιαλιστικά έντυπα καισυµµετείχαν µε πολύ µεγαλύτερους αριθµούς και φανατισµόστα πογκρόµ της Νύχτας των Κρυστάλλων και στις απελάσειςτων Εβραίων.Σε ποιες περιοχές της Γερµανίας οι διωγµοί είχαν µικρότερηένταση και η ανοχή έναντι των Εβραίων ήταν µεγαλύτερη; Στιςπόλεις, όπου στο Μεσαίωνα αλλά και στο Μεσοπόλεµο η βα-σική πηγή του εισοδήµατος ήταν το εµπόριο και µάλιστα τουπερατλαντικό και στις οποίες διέµεναν πολλοί µετανάστες,εσωτερικοί και εξωτερικοί (κυρίως οι πόλεις που µετείχαν στηΧανσεατική Ένωση).Τα παραπάνω πολύ ενδιαφέροντα πορίσµατα προέρχονταιαπό έρευνα δύο οικονοµολόγων (Nico Voigtlnder και Hans-Joachim Voth), που δηµοσιεύθηκε το 2012, σε ένα από τα ση-µαντικότερα επιστηµονικά περιοδικά των οικονοµικών. Οισυγγραφείς µελέτησαν κυρίως την Γερµανία αλλά επισήµα-ναν την ανθεκτικότητα του αντισηµιτισµού σε χώρες, όπως ηΙσπανία και η Αγγλία, παρά το γεγονός πως οι χώρες αυτέςείχαν εκδιώξει τους εβραϊκούς πληθυσµούς τους και οι κά-τοικοί τους, για αιώνες, δεν είχαν καµία επαφή µε Εβραίους.Μια άλλη οµάδα οικονοµολόγων (Francesco D’Acunto, Mar-cel Prokopczuk και Michael Weber), ένα χρόνο αργότερα,έδειξε κάτι εξίσου εντυπωσιακό αλλά και ζοφερό: στις ίδιεςακριβώς περιοχές, οι Γερµανοί σήµερα (1984-2010) επεν-δύουν λιγότερο στο χρηµατιστήριο, καθώς το ταυτίζουν (!)προφανώς, µε τους Εβραίους. Όσο µεγαλύτερη βία ασκήθηκεκατά των Εβραίων από τον Μεσαίωνα µέχρι το 1945, τόσο λι-γότερες οι επενδύσεις. Η συµπεριφορά τους αυτή οδηγεί σεµείωση της ευηµερίας τους – όµως την αποδέχονται. Αν καιακραία ανορθολογική, παρατηρείται στο σύνολο του πληθυ-σµού: καµία διαφορά ανάλογα µε το εισόδηµα, την εκπαί-δευση ή την κοινωνική θέση.∆εν θα επιχειρήσω εδώ, να ερµηνεύσω το φαινόµενο. Η αν-θεκτικότητά του µας υποδεικνύει ότι, καµία απλουστευτική ερ-µηνεία δεν είναι ικανή να το εξηγήσει πλήρως. Το βέβαιο είναιότι θα συνεχίσει να αποτελεί ένα σοβαρό πρόβληµα, ειδικάτώρα που η Ευρώπη και η Ελλάδα φλερτάρουν ξανά µε τιςακροδεξιά, το ρατσισµό και τη συνωµοσιολογία.

*Ο Αριστείδης Χατζής είναι Αν. Καθηγητής Φιλοσοφίας ∆ικαίου καιΘεωρίας Θεσµών, στο Πανεπιστήµιο Αθηνών. Το παρόν κείµενο βα-σίζεται σε εισήγηση, που παρουσιάστηκε σε εκδήλωση που οργάνωσεη βρετανική Πρεσβεία στην Θεσσαλονίκη, για τον αντισηµιτισµό στηνΕλλάδα, στις 31 Μαρτίου του 2015.

το Αστρο του

Αυτά που συνέβησαν στην Καβάλα σχετικά µε τα απο-καλυπτήρια του Μνηµείου του Ολοκαυτώµατος ξε-περνούν τα πρόσωπα.Εκείνο το οποίο µας κάνει να διερωτόµεθα και όχιαπλώς να ανησυχούµε είναι κάτι άλλο: µήπως τοκλίµα, το πνεύµα των καιρών και οι πολιτισµικές συν-τεταγµένες που το συγκροτούν είναι αυτές που επέ-τρεψαν να ληφθεί µια τέτοια απόφαση. Και κυρίως ηαιτιολογία πάνω στην οποία αυτή στηρίχθηκε.Αιτιολογία απολύτως απολιτική. Με την έννοια ότι ιε-ραρχήθηκε ως υπέρτατη αξία η αποφυγή αντιδράσεων!Ταυτόχρονα όµως και προσβλητική για τον λαό στηνυπόθεση ότι τέτοιες αντιδράσεις θα ήταν από αυτόν εν-δεχόµενες! Μα, κι αν ακόµη το δεύτερο ήταν πιθανό,πολιτική σηµαίνει αν αντιδράσεις εκδηλωθούν να τις«χτυπήσεις» κατακέφαλα. Θα ήταν µία ακόµη ευκαιρία.Κυρίες και κύριοι της Καβάλας, οφείλετε να γνωρίζετεκαι σταθερά να θυµάστε το εξής: ότι µε αυτό το δια-βατήριο, µε το Αστρο του ∆αβίδ, πάνω από 6,5 εκα-τοµµύρια άνθρωποι εξαερώθηκαν, δολοφονήθηκαν,µαρτύρησαν επειδή ένας ιστορικο-κοινωνικός ρατσι-σµός έκρινε ότι η ύπαρξή τους και οι επιδόσεις τουςδεν συνέφεραν.Ο,τι συνέβη από ένα σηµείο του χρόνου και µετά ήτανγνωστό και σε κυβερνήσεις και σε «Εδρες» λιγότεροάγιες από όσο θα περίµενε κανείς. Αλλά και κάτι άλλοδεν πρέπει, ως ιστορική γνώση, να παραλείπεται: ότικάποιοι άνθρωποι, ανώνυµοι, έστω λίγοι, όχι µόνο δεναντιτάχθηκαν στην παράδοση των συνανθρώπων«τους» αλλά ανέχθηκαν το συντελούµενο έγκληµα.Ακριβώς ως προς την τελευταία αυτή διάσταση, το πε-ριστατικό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο και επώδυνο. Γιατίµπορεί να οδηγήσει στη φρικτή, έστω και άδικη, υπο-ψία ότι η απόλυτη καταδίκη για ό,τι τότε συνέβη δενείναι σήµερα πια τόσο ζωντανή, τόσο ισχυρή.Την ηµέρα, λοιπόν, κυρία δήµαρχος, που θα εγκαινιά-σετε τη στήλη - και υπερβαίνοντας την οποιαδήποτεαδυναµία υποστήριξης της εξωτερικής υπόληψής σας- µπορείτε να διασώσετε µε άλλο σχήµα τη συνείδησήσας. Μπορείτε να γονατίσετε. Εστω µε κάποιον τρόπο.Ξέρετε, θα έχετε έτσι δείξει - µαζί µε τόσους άλλουςµεγάλους ηγέτες που ήδη το έκαναν - ότι µπορείτε νααδράξετε το λάθος για να προβάλετε δηµόσια την πο-λιτική αξία της αναγνώρισής του.

*Ο Γιάννης Μεταξάς είναι οµότιµος καθηγητής του Πανεπι-στηµίου Αθηνών, τακτικό µέλος της Acadmie Europenne In-terdisciplinaire des Sciences.

Πηγή:wwwwww..ttoovviimmaa..ggrr

08 του ΒΙΚΤΩΡΑ ΙΣΑΑΚ ΕΛΙΕΖΕΡ

Το 2015 συµπληρώνονται 25 χρόνια, από την αναγνώριση του Ισραήλ από την Ελλάδα. Στη ΓενικήΣυνέλευση του ΟΗΕ, στις 29 Νοεµβρίου 1947, που αποφασίσθηκε η ίδρυση του εβραϊκού κράτους,η Ελλάδα απείχε. Όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις, από το 1948 µέχρι το 1990, απέρριπταν τα αιτή-µατα και τις πιέσεις για την de jure αναγνώριση του Ισραήλ και ο εκάστοτε Ισραηλινός απεσταλµέ-νος στην Αθήνα, έφερε τον τίτλο του «∆ιπλωµατικού Αντιπροσώπου» και όχι του «Πρέσβη». Από το 1981 δε, ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, ανέπτυξε στενές και αδελ-φικές σχέσεις µε τον ηγέτη της PLO, Γιασέρ Αραφάτ και τους ηγέτες της Συρίας και της Λιβύης,Άσαντ και Καντάφι, ορκισµένους εχθρούς του Ισραήλ. Ταυτόχρονα, δεν έχανε ευκαιρία να κατηγο-ρεί τους Ισραηλινούς για βαρβαρότητες εναντίον των Παλαιστινίων, συγκρίνοντάς τους ακόµα καιµε τους ναζί.Το 1990 όµως, στην Ελλάδα εκλέγεται ως πρωθυπουργός, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, αρχηγόςτου συντηρητικού κόµµατος, Νέα ∆ηµοκρατία. Η πρώτη απόφαση του Μητσοτάκη στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας, ήταν η επίσηµη αναγνώ-ριση του κράτους του Ισραήλ, 42 χρόνια µετά την ίδρυσή του.Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, 97 ετών σήµερα, µιλάει αποκλειστικά στο Άλεφ για την απόφασή του,

Αποκλειστική συνέντευξη του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στον Βίκτωρα Ελιέζερ*, για τα 25 χρόνια από την αναγνώριση του Ισραήλ από την Ελλάδα.

«εβαλα τερµα σε εναν

παραλογισµο»

0099

για τον ελληνικό παραλογισµό, για τις σχέσεις µε το Ισ-ραήλ, για την ανάγκη συµβιβασµού µε τους Παλαιστινί-ους, για τον αντισηµιτισµό και το Τζιχάντ στην Ευρώπη,απευθυνόµενος όπως είπε, στο σύνολο του εβραϊκούλαού και τους «Ισραηλινούς φίλους του».

««ΑΑδδιικκααιιοολλόόγγηηττηη κκααθθυυσσττέέρρηησσηη –– µµιιαα ααδδυυννααµµίίαα ττηηςς εελλλληη--ννιικκήήςς εεξξωωττεερριικκήήςς πποολλιιττιικκήήςς»»ΚΚύύρριιεε ππρρόόεεδδρρεε,, γγιιααττίί ηη ΕΕλλλλάάδδαα κκααθθυυσσττέέρρηησσεε ττηηνν αανναα--γγννώώρριισσηη ττοουυ ΙΙσσρρααήήλλ,, κκααττάά 4422 οολλόόκκλληηρραα χχρρόόννιιαα;;Πρόκειται για µια αδικαιολόγητη παράλειψη, µια αδυνα-µία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Οι πολύ καλέςσχέσεις που είχαµε µε τους Άραβες και τους Παλαιστι-νίους, είναι βέβαιο ότι δεν εµπόδιζαν την αναγνώρισητου εβραϊκού κράτους, το οποίο οι πάντες είχαν ανα-γνωρίσει. Αλλά στην Ελλάδα ξέρετε, είναι πάρα πολύδύσκολο να κινήσει κανείς τα κακώς κείµενα. Είχαν συ-νηθίσει µε την ιδέα ότι αποτελεί πρόβληµα, και υπερέ-βαλλαν και τις διαστάσεις και δεν είχε κανείς διάθεσηνα δώσει λύση σε πρόβληµα, στο οποίο είχε καταντήσεινα είναι φανερή, η δική µας αδυναµία. Ήταν πλήρως αδι-καιολόγητο. Ήταν µια τρέλα, ένας παραλογισµός καιόµως, είχε δηµιουργηθεί µια τέτοια ψυχολογία και µιατέτοια ατµόσφαιρα, που δεν τολµούσαν οι Έλληνες πο-λιτικοί να δουν την πραγµατικότητα κατά πρόσωπο καινα πάρουν τις αποφάσεις. Εγώ σε όλη µου τη ζωήυπήρξα πάντοτε αποφασιστικός, έκρινα ότι έπρεπε ναγίνει έτσι και έτσι έγινε. Όπως σας είπα, επρόκειτο περίπαραλογισµού. Είχε φτάσει η Αίγυπτος να αναγνωρίσειτο Ισραήλ και η Ελλάδα να µην το έχει αναγνωρίσει.Τρελά πράγµατα.Η δική µου θέση εξ αρχής ήταν ότι η Ελλάς, έπρεπε νααναγνωρίσει το Ισραήλ, όπως άλλωστε είχαν πράξει σχε-δόν όλα τα κράτη του κόσµου. Η καθυστέρηση ήτανπαντελώς αδικαιολόγητη. ΉΉτταανν µµίίαα ππλλάάννηη,, µµίίαα ψψυυχχοολλοο--γγιικκήή άάρρννηησσηη νναα δδοουυνν ττηηνν ααλλήήθθεειιαα,, νναα δδοουυνν τταα ππρράάγγµµαατταακκααττάά ππρρόόσσωωπποο.. ∆εν είχα από την αρχή κανένα δισταγµόκαι κήρυξα αυτή την πολιτική, ως αρχηγός της Νέας ∆η-µοκρατίας. Είχα µάλιστα επισκεφθεί το Ισραήλ, πρινγίνω πρωθυπουργός και είχα προαναγγείλει την από-φασή µου ότι, µια από τις πρώτες πράξεις της κυβέρνη-σής µου, θα ήταν η αναγνώριση του Ισραήλ.Αυτό και έπραξα και πρέπει να σας πω, ότι τα αποτελέ-σµατα ήταν άκρως ικανοποιητικά. Κανένας από τους φό-βους που είχαν διατυπωθεί δεν επαληθεύθηκε, οισχέσεις µας µε τους Παλαιστινίους δεν διαταράχθηκανσε τίποτε και όλοι κατάλαβαν, ότι αυτό που κάναµε ήταντο λογικό και το αναγκαίο.««ΈΈκκαανναα ττοο ααυυττοοννόόηηττοο......»»ΠΠρροοηηγγήήθθηηκκεε µµιιαα δδεεκκααεεττίίαα,, ηη δδεεκκααεεττίίαα ττοουυ 8800,, πποουυ ηη ΕΕλλ--λλάάδδαα εείίχχεε ττααυυττιισσθθεείί ωωςς ηη ππλλέέοονν φφιιλλοο--ππααλλααιισσττιιννιιαακκήή

χχώώρραα σσττηηνν ΕΕυυρρώώππηη.. ΠΠωωςς ααννττιιµµεεττωωππίίσσααττεε ττιιςς ααννττιιδδρράά--σσεειιςς εεννττόόςς κκααιι εεκκττόόςς ΕΕλλλλάάδδοοςς;;Υπήρχε κλίµα υπέρ των Παλαιστινίων. Ήµουν µάλιστα οπρώτος υπουργός Εξωτερικών στην Ευρωπαϊκή Κοινό-τητα, που από το 1980 είχε φτιάξει γραφείο για τους Πα-λαιστινίους στην Αθήνα. Αλλά το ένα δεν εµπόδιζε τοάλλο. Με το Ισραήλ, εµείς οι Έλληνες είχαµε πάντοτεεξαίρετες σχέσεις και ποτέ δεν υπήρξε κανένα νέφοςστις διµερείς σχέσεις. Εγώ ειδικά κατάγοµαι από ταΧανιά, που η Κοινότητα εκεί έπεσε δυστυχώς, θύµα τωνδιώξεων των Γερµανών, εκ των οποίων δεν επέζησε κα-νείς. Ήταν εκείνη την εποχή, σε πάρα πολύ καλές σχέ-σεις µαζί µας. Είχαµε φιλικές και οικογενειακές σχέσειςµε εβραϊκές οικογένειες και τίποτε δεν µας χώριζε καιποτέ δεν υπήρξε πηγαία και αληθινή αίσθηση εχθρότη-τας από τον ελληνικό λαό έναντι του λαού του Ισραήλ.∆εν µιλώ για τα πολιτικά παιχνίδια, που έκανε ο ΑνδρέαςΠαπανδρέου. Αυτό το οποίο θέλω να τονίσω και πάλι,είναι ότι δεν είχα καµία απολύτως ενόχληση από τουςΠαλαιστινίους, όταν αναγνώρισα το Ισραήλ. Απεδείχθηδηλαδή, ότι αυτός ο φόβος τον οποίο είχαν οι ελληνικέςκυβερνήσεις επί δεκαετίες δεν στηριζόταν στην πραγ-µατικότητα και απεδείχθη ότι η πραγµατικότητα είναιπάντα πολύ δυνατή και επικρατεί στο τέλος. Εγώ πάν-τως, δεν είχα καµία απολύτως δυσκολία να επιβάλλωαυτή την απόφαση και πρέπει να σας πω ότι έτυχε τηςγενικής αναγνώρισης. Εκ των υστέρων, οι πάντες πα-ραδέχθηκαν ότι είχα δίκιο. Έκανα δηλαδή το αυτονόητο,το οποίο κανείς δεν τολµούσε να κάνει και όταν έγινε,διερωτήθηκαν όλοι γιατί τόσο καιρό δεν το είχαµε κάνει.««ΗΗ ΕΕλλλλάάδδαα µµπποορρεείί νναα ππααίίξξεειι µµεεσσοολλααββηηττιικκόό ρρόόλλοο.. ΕΕύύχχοο--µµααιι σσττοουυςς ΙΙσσρρααηηλλιιννοούύςς φφίίλλοουυςς µµοουυ,, τταα κκααλλύύττεερραα»»ΈΈχχεεττεε µµιιαα ττεερράάσσττιιαα δδιιεεθθννήή εεµµππεειιρρίίαα.. ΠΠωωςς ββλλέέππεεττεε ννααδδιιααµµοορρφφώώννεεττααιι οο χχάάρρττηηςς σσττηηνν ΜΜέέσσηη ΑΑννααττοολλήή;;Εγώ πιστεύω ότι η λύση του Παλαιστινιακού αποτελείµια αναγκαία προϋπόθεση για να επικρατήσει η ειρήνηστην περιοχή, µακροχρόνια και σίγουρη. Και ότι η λύσηαυτή πρέπει να είναι ισορροπηµένη και δίκαιη. Και ηΕλλάς πρέπει να αγωνισθεί, και επί των ηµερών µουέκανε ό,τι µπορούσε, και πρέπει να συνεχίσει να κάνειό,τι µπορεί προς τη κατεύθυνση αυτή. Αλλά για να µπο-ρείς να παίξεις µεσολαβητικό ρόλο πρέπει να σε εµπι-στεύονται και οι δύο πλευρές, πρέπει δηλαδή να σεεµπιστεύονται και οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι. Καιαυτός είναι ένας ρόλος που εµείς οι Έλληνες µπορούµενα παίξουµε, διότι πράγµατι µπορούν να µας εµπιστευ-θούν και οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι. Και µε τις µι-κρές µας δυνάµεις, δεν κινούµαι στα σύννεφα, πρέπεινα βοηθήσουµε να βρεθεί µια λύση µόνιµη και βιώσιµηστο Παλαιστινιακό πρόβληµα. Ως αδιαµφισβήτητοςφίλος του Ισραήλ, έχω το θάρρος να τους πω, και τολµώ

να πω ότι το Ισραήλ πρέπει να καταλάβει ότι η οριστικήλύση δεν µπορεί να είναι άλλη, παρά η συµβίωση µετους Άραβες. Αυτό επιβάλλει η σκληρή πραγµατικότητα.Εύχοµαι στους Ισραηλινούς φίλους µου όλα να πάνεκαλά, τους εύχοµαι τα καλύτερα. Να έχουν κουράγιο καινα γνωρίζουν ότι η οριστική λύση δεν µπορεί να είναι τί-ποτε άλλο, παρά ο συµβιβασµός.««ΗΗ φφιιλλίίαα ττηηςς ΕΕλλλλάάδδοοςς µµεε ττοο ΙΙσσρρααήήλλ ααπποοττεελλεείί κκααιι ππρρέέππεειινναα σσυυννεεχχίίσσεειι νναα ααπποοττεελλεείί ββαασσιικκόό ππυυλλώώνναα ττηηςς εελλλληηννιικκήήςςεεξξωωττεερριικκήήςς πποολλιιττιικκήήςς»» ΠΠωωςς ββλλέέππεεττεε νναα δδιιααµµοορρφφώώννοοννττααιι οοιι σσχχέέσσεειιςς ΕΕλλλλάάδδοοςς ––ΙΙσσρρααήήλλ κκααιι µµάάλλιισστταα µµεεττάά ττηηνν άάννοοδδοο ττηηςς ΑΑρριισσττεερράάςς σσττηηννεεξξοουυσσίίαα;;Μεταξύ Ελλάδος και Ισραήλ πρέπει να υπάρχουν καλέςσχέσεις και πρέπει να αναπτυχθούν σε όλους τους το-µείς. Έχουµε κοινά συµφέροντα και οι πρόσφατες εξε-λίξεις οδήγησαν στη µεγαλύτερη προσέγγιση των δύοχωρών. Η φιλία της Ελλάδος µε το Ισραήλ αποτελεί καιπρέπει να συνεχίσει να αποτελεί βασικό πυλώνα τηςεξωτερικής πολιτικής. Αυτό δεν ενοχλεί κανέναν, δενπρέπει να ενοχλεί κανέναν και δεν πέφτει λόγος σε κα-νέναν. Έχω την εντύπωση ότι αυτή η πολιτική, αποτελείπλέον εθνική εξωτερική πολιτική, την οποία πλέον απο-δέχονται όλα τα ελληνικά κόµµατα και θα συνεχιστεί καιστο µέλλον, µε όλες τις κυβερνήσεις γιατί υπηρετεί τασυµφέροντα και των δύο λαών. ∆εν έχουµε τίποτε ναµας χωρίσει, αντίθετα υπάρχουν πολλά πράγµατα πουµας ενώνουν.««ΝΝεεοοννααζζιισσµµόόςς –– δδεενν θθαα έέχχοουυµµεε εεππααννάάλληηψψηη ττοουυ ππααρρεελλ--θθόόννττοοςς»»ΤΤοο ννεεοοννααζζιισσττιικκόό κκόόµµµµαα σσττηηνν ΕΕλλλλάάδδαα γγιιαα ττεεττάάρρττηη φφοορράάκκεερρδδίίζζεειι ττοο 66,,55%% ττωωνν ψψηηφφοοφφόόρρωωνν,, εεννώώ κκααιι σσττηηνν ΕΕυυρρώώππηηννεεοοννααζζιισσττιικκάά κκόόµµµµαατταα ααυυξξάάννοουυνν ττηηνν εεππιιρρρροοήή ττοουυςς.. ΘΘεε--ωωρρεείίττεε όόττιι θθαα έέχχοουυµµεε φφααιιννόόµµεενναα,, πποουυ εείίδδααµµεε σσττηηνν ΕΕυυ--ρρώώππηη ττηη δδεεκκααεεττίίαα ττοουυ 11993300;;Είναι ένα δυσάρεστο φαινόµενο και οφείλεται σε εσω-τερικούς πολιτικούς λόγους, δεν έχει σχέση µε το Ισ-ραήλ και την εξωτερική πολιτική. Πρέπει η ελληνικήδηµοκρατία να το αντιµετωπίσει πολιτικά και µπορεί νατο αντιµετωπίσει πολιτικά. Πρέπει να σας πω ότι, ότανεγώ ήµουν πρωθυπουργός, η Νέα ∆ηµοκρατία κάλυπτεόλο το χώρο της ∆εξιάς και δεν υπήρχε Χρυσή Αυγή.Είναι φαινόµενα που δηµιουργήθηκαν και αναφέρονταιστην εσωτερική πραγµατικότητα της Ελλάδος. Αλλάείναι και ένα γενικότερο ευρωπαϊκό φαινόµενο τον τε-λευταίο καιρό, που νοµίζω ότι πρέπει να αντιµετωπισθείµε σοβαρότητα και νοµίζω αντιµετωπίζεται. Είµαι βέ-βαιος ότι αυτά τα κινήµατα δεν θα βρουν τρόπο εξά-πλωσης. ∆εν θα έχουµε επανάληψη του παρελθόντος,σε καµία περίπτωση. Και πάντως για την Ελλάδα, δενέχω καµία αµφιβολία. Υπάρχουν ορισµένα φαινόµενα

και στην Ελλάδα, ακόµη και στα Χανιά, την ιδιαιτέρα µουπατρίδα, όπου υπήρξε µια δυσκολία όταν έγινε η ανα-καίνιση της παλαιάς συναγωγής, που αποτέλεσε ένα κό-σµηµα για τα Χανιά, και έγινε επίσηµη εορτή. Και ονοµάρχης τότε, στενοκέφαλος και ανόητος, ήταν αντί-θετος. Αναγκάστηκα εγώ, και πήρα και τη γυναίκα µου,η οποία ζούσε τότε, την καηµένη την Μαρίκα, και κατε-βήκαµε πρώτοι και οι πάντες έλαβαν µέρος στην εορτή.∆εν υπάρχει τίποτε το πηγαίο, που να είναι αρνητικόπρος το Ισραήλ. ∆εν υπάρχει αληθής αιτία και ό, τιυπάρχει είναι µεµονωµένο και ασήµαντο, προς το παρόντουλάχιστον.««ΤΤζζιιχχάάννττ:: εείίννααιι έένναα µµεεγγάάλλοο ππρρόόββλληηµµαα,, ααππόό ττοο οοπποοίίοο θθααυυπποοφφέέρρεειι ηη ααννθθρρωωππόόττηητταα ττιιςς εεππόόµµεεννεεςς δδεεκκααεεττίίεεςς»»ΟΟιι ττζζιιχχααννττιισσττέέςς ππλλήήττττοουυνν ττηηνν ΕΕυυρρώώππηη κκ.. ΠΠρρόόεεδδρρεε......Αυτό είναι ένα µεγάλο πρόβληµα και δεν συνδέεται µετο Ισραήλ. Είναι ένα µεγάλο πρόβληµα, από το οποίο θαυποφέρει η ανθρωπότητα τις επόµενες δεκαετίες. Ο φα-νατισµός είναι πάντα επικίνδυνος. Μεµονωµένα είναι ταφαινόµενα και ασφαλώς δεν θα πάρουν µαζική µορφή.Και τα µεµονωµένα όµως, είναι πάντα επικίνδυνα. Ο ∆υ-τικός κόσµος ολόκληρος, πρέπει να αντιµετωπίσει τοπρόβληµα στις αρχικές του διαστάσεις και να δώσει µίαλύση, µια και καλή. Σε όλα αυτά θα βοηθήσει πολύ η επί-λυση του παλαιστινιακού προβλήµατος.««ΕΕύύχχοοµµααιι σσττοο ΣΣιιµµόόνν ΠΠέέρρεεςς µµαακκρροοζζωωίίαα»»ΜΜααζζίί µµεε ττοονν ΣΣιιµµόόνν ΠΠέέρρεεςς,, εείίσσττεε οοιι δδύύοο άάννθθρρωωπποοιι πποουυέέζζηησσαανν κκααιι εεππηηρρέέαασσαανν ττηη σσύύγγχχρροοννηη ιισσττοορρίίαα ττωωνν χχωωρρώώννττοουυςς..Είµαστε οι δύο άνθρωποι της παλαιάς φρουράς. Συµ-παθώ πολύ τον πρόεδρο Σιµόν Πέρες, είναι µια µεγάληπροσωπικότητα, συµφωνώ µαζί του στην πολιτική καιτου εύχοµαι µακροζωία. Είναι πάντα χρήσιµος. ««∆∆εενν έέχχοουυµµεε ττίίπποοττεε πποουυ νναα µµααςς χχωωρρίίζζεειι ααππόό ττοουυςς ΕΕββρρααίί--οουυςς»»ΕΕυυχχααρριισσττώώ γγιιαα ττηη σσυυννέέννττεευυξξηη κκύύρριιεε ππρρόόεεδδρρεε.. ΜΜιιαα ττεε--λλεευυττααίίαα εερρώώττηησσηη,, πποοιιόό εείίννααιι ττοο µµήήννυυµµάά σσααςς,, ππρροοςς ττοουυςςΈΈλλλληηννεεςς ΕΕββρρααίίοουυςς;; ∆εν έχουµε τίποτε που να µας χωρίζει µαζί τους. Η κα-χυποψία που αντιλαµβάνοµαι ότι υπάρχει σε ορισµένουςκύκλους, πρέπει να διαλυθεί. Αυτός πρέπει να είναι στό-χος όλων των πλευρών. Αυτό αποτέλεσε για µένα βα-σική κατεύθυνση της πολιτικής µου. Και τέλος, δεν ξέρωαν θα µπορέσω φέτος να παραστώ στις εκδηλώσεις γιατην επέτειο ίδρυσης του Ισραήλ, λόγω της επιβαρυµέ-νης κατάστασης της υγείας µου. Για το λόγο αυτό επέ-λεξα να µιλήσω σε σας, απευθυνόµενος στουςΕβραίους και Ισραηλινούς φίλους µου.

*Η συνέντευξη αυτή δηµοσιεύθηκε και στην εφηµερίδα JewishChronicle, 1/5/2015.

10

1111του ΒΙΚΤΩΡΑ ΙΣΑΑΚ ΕΛΙΕΖΕΡ

«

εελλππιιδδαα...»

Ο πληθυσµός του Ισραήλ, αγγίζει πλέον τα9.000.000 πολίτες και όµως «αντιµετωπίζουµε σή-µερα µεγαλύτερες προκλήσεις από εκείνες του1948, όταν απέναντί µας είχαµε αραβικούς στρα-τούς. Σήµερα, αντιµετωπίζουµε τροµοκτατικές ορ-γανώσεις που επιχειρούν να πλήξουν την ασφάλειατων Ισραηλινών πολιτών», λέει η Ισραηλινή πρέ-σβης, η οποία αναλύει την κατάσταση που επικρα-τεί σήµερα στο Ισραήλ και στη Μέση Ανατολή.

ΑΑσσφφάάλλεειιαα κκααιι ππααλλααιισσττιιννιιαακκόό

«Στο τοµέα της ασφάλειας, µας ανησυχεί ιδιαίτεραη επικείµενη συµφωνία των µεγάλων δυνάµεων µετο Ιράν, σχετικά µε τον έλεγχο του πηρυνικούαντιδραστήρα που αναπτύσσει και τη σταδιακήάρση των διεθνών κυρώσεων. Οφείλουµε λοι-πόν, να είµαστε διαρκώς έτοιµοι, απέναντι στην

πυρηνική απειλή του Ιράν εναντίον του Ισραήλ.Οι σχέσεις µε τους Παλαιστινίους είναι για εµάς,µια ακόµη πρόκληση. Οι Παλαιστίνιοι κάνουν ταπάντα για να διαγραφεί κάθε ίχνος εµπιστοσύνηςµεταξύ των δύο πλευρών, µε κινήσεις άστοχες πουδεν οδηγούν πουθενά, όπως αυτή της ένταξήςτους στο ∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο για να κατη-γορήσουν το Ισραήλ για τέλεση γενοκτονίας. ∆ενοδηγεί πουθενά αυτή η πολιτική», τονίζει η ΙρίτΜπεν Άµπα, η οποία δε διστάζει να αναλύσει µεαπόλυτη ειλικρίνεια την εικόνα που διαµορφώνε-ται, τόσο στην ισραηλινή όσο και στην παλαιστι-νιακή κοινωνία.

∆ύο κράτη για δύο λαούς ή ένα κράτος γιαδύο λαούς;

«Η αναποτελεσµατικότητα των διαπραγµατεύσεων

Η Ιρίτ Μπεν Άµπα, πρέσβης του Ισραήλ στην Ελλάδα, σε συνέντευξή της στο Άλεφ, µιλάει για τις προκλήσεις που αντιµετωπίζει το Ισραήλ, 67 χρόνια µετά την ίδρυσή του.

Ιρίτ Μπεν Άµπα:

12

προκαλεί αύξηση των φωνών, που αντιτίθενταιστην αρχή «δύο κράτη για δύο λαούς» και ενι-σχύεται η άποψη, «ένα κράτος για δύο λαούς». ΟιΠαλαιστίνιοι αποσκοπούν σε ένα κράτος µε αρα-βική πλειοψηφία, οι Ισραηλινοί αποσκοπούν σε ένακράτος µε εβραϊκή πλειοψηφία. Αυτό όµως, θα ση-µάνει το τέλος του κράτους του εβραϊκού λαού, τοτέλος του εβραϊκού δηµοκρατικού κράτους σεασφαλή σύνορα. Έτσι λοιπόν, πρέπει να κάνουµετο παν για να φθάσουµε σε µια συµφωνία των δύοκρατών, για δύο λαούς»

Η οικονοµία

«Το 2014, η οικονοµία µας αναπτύχθηκε κατά3,5%, οι επενδύσεις έφθασαν τα τέσσερα δισεκα-τοµµύρια δολάρια, 6.000 νέες επιχειρήσεις άνοι-ξαν, ενώ η ανεργία βρίσκεται σε πτώση. Πρόκειταιγια νησίδα οικονοµικής ανάπτυξης, σε µια περιοχήοικονοµική δυσπραγίας. Αυτό όµως αποτελεί γιαεµάς και µία πρόκληση, πρέπει να διατηρήσουµετο συγκριτικό µας πλεονέκτηµα στην παιδεία, στηνέρευνα και στις νέες τεχνολογίες».

Στην κοινωνία

«Η ισραηλινή κοινωνία πρέπει να µεριµνήσει γιατην αποτελεσµατική αντιµετώπιση σηµαντικών κοι-νωνικών φαινοµένων. Πρώτον, παρατηρείται τοφαινόµενο δύο αυξανοµένων πληθυσµιακών οµά-δων, ο βαθιά θρησκευόµενος εβραϊκός πληθυσµόςτων Χαριντίµ και ο αραβικός πληθυσµός. Στη µενπρώτη οµάδα, το πρόβληµα είναι η ένταξη του αν-δρικού πληθυσµού στην αγορά εργασίας, στη δεδεύτερη οµάδα, το πρόβληµα είναι η ένταξη τωνγυναικών στην αγορά εργασίας. ∆εύτερον, η αυ-ξανόµενη ένταση στις σχέσεις, µεταξύ κοσµικώνκαι θρησκευόµενων. Τρίτον, η ένταση στις σχέσειςµεταξύ Εβραίων και Μουσουλµάνων. Τέταρτον, οισυνεχείς απειλές από το Λίβανο, τη Συρία, το Ιράναλλά και την Τουρκία, προκαλούν τον µέσο Ισ-ραηλινό, να επιδιώκει όλο και περισότερο την από-κτηση στρατιωτικής δύναµης. Πέµπτον, ηεκπαίδευση πρέπει να συνεχίσει να βρίσκεται στηκορυφή των προτεραιοτήτων µας, σε ένα εξαιρε-τικά ανταγωνιστικό περιβάλλον».

Η ελπίδα

««ΥΥππάάρρχχεειι εελλππίίδδαα οοττιι θθαα ααννττααπποοκκρριιθθοούύµµεε σσττιιςς ππρροο--κκλλήήσσεειιςς κκααιι ττεελλιικκάά θθαα µµπποορροούύµµεε νναα ζζοούύµµεε εειιρρηηννιικκάά,,

µµεε όόλλαα τταα κκρράάττηη κκααιι ττοουυςς λλααοούύςς ττηηςς ππεερριιοοχχήήςς.. Ηνέα γενιά βλέπει τον κόσµο διαφορετικά και σεαυτή την εποχή των έντονων φανατισµών, βλέ-πουµε ότι υπάρχουν προοδευτικές δυνάµεις, πουθέλουν και επιδιώκουν να απαλλαγούν από αυτήτη λαίλαπα. Σε πολλές χώρες του Περσικού Κόλ-που, γίνεται προσπάθεια σύνθεσης των αρχών τουφιλελευθερισµού µε τις αρχές του Ισλάµ και πολ-λοί αρχίζουν να αναγνωρίζουν το δικαίωµα τωνΕβραίων να ζουν στο Ισραήλ. Είµαι αισιόδοξη, ότιτελικά θα φθάσουµε σε συµφωνίες ειρηνικής συ-νύπαρξης».

Οι σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ

«Πέρασαν 25 χρόνια, από τότε που η Ελλάδα ανα-γνώρισε επίσηµα το κράτος του Ισραήλ. Τα τελευ-ταία 5 χρόνια, παρά τις αλλαγές των κυβερνήσεωνστην Ελλάδα, οι σχέσεις µε το Ισραήλ είναι άρι-στες και αναπτύσσονται συνεχώς, διότι βασίζονταιστην κοινή αντίληψη της στρατηγικής σπουδαι-ότητάς τους. Οι σχέσεις αυτές είναι κτισµένες, όχιµόνο από την ιστορία και τον πολιτισµό µας αλλάκαι από το ίδιο το γεωγραφικό µας περιβάλλον.Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος και Ισραήλ συνεργά-ζονται, υπηρετώντας κοινά συµφέροντα, όπως οπόλεµος κατά της τροµοκρατίας, η εκµετάλευσητων ενεργειακών πόρων της Μεσογείου, η ανά-πτυξη της οικονοµίας της υψηλής τεχνολογίας.Πέραν αυτής της συνεργασίας, οι σχέσεις µας βα-σίζονται και στη γνωριµία των δύο λαών. Οι Ισ-ραηλινοί γνωρίζουν καλά την Ελλάδα, µέσα από τηµουσική και τον τουρισµό. Πρέπει να γνωρίσουµεακόµη καλύτερα την ιστορία και τον αρχαίο πολι-τισµό της. Να γνωρίσουµε τους νέους Ελληνες, ναέρθουν νέοι από την Ελλάδα στο Ισραήλ, να µαςεπισκεφθούν και να µας γνωρίσουν και να κτί-σουµε γέφυρες, µεταξύ των δύο χωρών. ΘΘέέλλοουυµµεενναα ααλλλλάάξξοουυµµεε ττηηνν εειικκόόνναα ττοουυ ΙΙσσρρααήήλλ,, νναα δδεείίξξοουυµµεεοοττιι δδεενν εείίµµαασσττεε κκρράάττοοςς ττοουυ πποολλέέµµοουυ κκααιι ττωωνν σσυυγγ--κκρροούύσσεεωωνν,, ααλλλλάά εείίµµαασσττεε ττοο κκρράάττοοςς ττοουυ ΙΙσσρρααήήλλ»»..

1133του ΙΩΑΝΝΗ Θ. ΜΑΖΗ*

η αναγνωρισητου

του Ισραηλαπο την Ελλαδα

Ηαποχή της Ελλάδος από τηνψηφοφορία αναγνωρίσεως τουκράτους του Ισραήλ, η οποία

έλαβε χώρα στις 29 Νοεµβρίου του1947, στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ,υπήρξε ένα τετραπλό λάθος της ελλη-νικής κοινωνίας, του ελληνικού πολιτι-κού συστήµατος και της ελληνικήςεξωτερικής πολιτικής. Ένα λάθος αν-θρωπιστικό, ένα λάθος ηθικής τάξεως,ένα λάθος πολιτικού ορθολογισµούκαι ένα λάθος στρατηγικής ασφαλείαςτης χώρας µας. Τα λάθη αυτά είναισυνήθη στην ελληνική πολιτική ιστορίακαι οφείλονται σε ιδεοληψίες και προ-καταλήψεις, καλύπτουσες αλλά καιυποστηρίζουσες «ιδεολογικώς» και«ηθικώς», οικονοµικά και πολιτικάσυµφέροντα ενίων «θυλάκων» και «οι-κογενειών», µέρους των ελληνικώνπολιτικών ελίτ, οι οποίες προήλθαναπό τον κυκεώνα της ναζιστικής κατο-χής αλλά και του τραγικού Εµφυλίου.Ο Εµφύλιος, εµπέδωσε αυτές τις ιδε-οληψίες και τις προκαταλήψεις και στα

αστικά, µικροαστικά και λαϊκά στρώ-µατα τα οποία είχαν απόλυτη ανάγκη«αποδιοποµπαίων τράγων», για να δι-καιολογήσουν και να ανεχθούν τηντραγικότητα της καταστάσεως, τηνοποίαν ήσαν αναγκασµένα να υποµεί-νουν µετεµφυλιακώς. Και οι πολιτικοίαυτοί «θύλακες» όµως, είχαν ακριβώςτις ίδιες ανάγκες: να αποδώσουν ταιδικά τους «λάθη» σε κάποιον «πανί-σχυρο, συνοµωτικό διεθνή παρά-γοντα», ο οποίος ήτο αήττητος καιπανταχού παρών και ήτο-ασφαλώς-υπαίτιος της δυστυχίας του λαού! Συ-νεπώς, οι υπαίτιοι δεν ήσαν αυτοί!Άλλωστε, τα χαλκευµένα από πρά-κτορα ευκαιρίας της ΤσαρικήςΟχράνα «Πρωτόκολλα των Σοφών τηςΣιών» ήταν...«σαφέστατα»! Πώς να τααγνοήσει κανείς! Συνιστώ µετ’ επιτά-σεως την ανάγνωση του υπέροχουέργου του Umberto Eco, «Το Κοιµητή-ριο της Πράγας». Αναλύει µε τονπλέον διεισδυτικό και ευφυή, όσο καιχαριτωµένο τρόπο, τα αίτια αυτού του

είδους του λαϊκιστικού, ιδεοληπτικού,προκαταληπτικού αντισηµιτισµού καιτην «χρησιµότητά» του σε λαούς, λαο-πλάνους και λαϊκιστές απατεώνες...

Η διαλεκτική όµως της ζωής και τηςιστορίας δεν έχει µόνον λάθη και λαο-πλάνους. Έχει και λαµπρές στιγµές,όπως και εξέχοντες εµπνευσµένουςπολιτικούς. Ένας εξ αυτών, ήτο και οΚωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο οποίοςεικοσιπέντε χρόνια µετά, το 1990,όντας Πρωθυπουργός της Ελλάδος,ανεγνώρισε το κράτος του Ισραήλ.Ακολούθησε µια ανοδική πορεία στιςΕλληνο-Ισραηλινές και Κυπρο-Ισραη-λινές σχέσεις, η οποία σήµερα επιτρέ-πει να αντικρύζουν οι τρείς αυτέςχώρες µε αισιοδοξία το µέλλον της ει-ρήνης, της συνεργασίας και της ασφά-λειας, στην ταλαιπωρηµένη από τονπόλεµο, την ισλαµιστική τροµοκρατίακαι την εξ αυτών προκύπτουσα προ-σφυγιά, περιοχή της ΝοτιοανατολικήςΜεσογείου.

και η στρατηγικη της σηµασια για την ασφαλεια του Ελλαδο-Κυπριακουελληνισµου και της Αραβο-Ισραηλινης ειρηνης

14

ΟΟιι γγεεωωσσττρρααττηηγγιικκοοίί ααννττααγγωωννιισσµµοοίί σσττηηννππεερριιοοχχήήΤο γεωπολιτικό περιβάλλον της ΜέσηςΑνατολής και του Μαγκρέµπ είναιασταθές και αναδιαµορφούµενο απόπλευράς των γεωστρατηγικών στοχεύ-σεων των εθνικο-κρατικών δρώντωντου γεωπολιτικού αυτού συµπλόκου.Από την αυτοπυρπόληση του δυστυ-χούς πλανωδίου Τυνησίου οπωροπώ-λου, Μωχάµεντ Μπουαζίζι, στην πόληΣίντι Μπουζίντ ξεκίνησε, στις 17 ∆εκεµ-βρίου 2010 (έτσι µας λένε, κι έτσι θέ-λουν να πιστεύουµε...), η λεγοµένη«Αραβική Άνοιξη», η οποία από τονΜάρτιο του 2011 συνταράσσει µέχρικαι σήµερα την Συρία, το Ιράκ, το Σινά,την Λιβύη, την Υεµένη αλλά και την Ευ-ρώπη, µέσω του Daesh. ∆εν επιτρέπειο χώρος να αναλύσω τα αίτια και τουςσχεδιασµούς, που την µετέτρεψαν σεαιµασταγή «ισλαµιστικό χειµώνα».Αλλά θα σηµειώσω τους ανταγωνι-σµούς µεταξύ της Σ. Αραβίας και τουΙράν, Κατάρ και Σ. Αραβίας, Τουρκίαςκαι Συρίας, Τουρκίας και Ιράκ, Τουρ-κίας και Ιράν, Τουρκίας και Ισραήλ,Τουρκίας και Ελλάδος, Τουρκίας καιΚυπριακής ∆ηµοκρατίας, Τουρκίας καιΑιγύπτου, Τουρκίας και Κούρδων τηςΣυρίας και τελικώς, Τουρκίαςκαι...ΝΑΤΟ! Όπως και τις συνεργασίεςτης Τουρκίας µε το Daesh και τη δια-µετακόµιση µέσω αυτής, πολυαρίθ-µων τζιχαντιστών προς το µέτωπο τηςΣυρίας και εκείθεν, προς τις ευρωπαϊ-κές χώρες καταγωγής τους όπου καισυνεχίζουν το...θεάρεστο έργο τους.Κατά τα άλλα, το ∆όγµα Νταβούτο-γλου περί «µηδενικών τριβών µε τουςγείτονες», µετετράπει σε «µηδενι-κούς... γείτονες άνευ τριβών»! Τοθέµα των Αµερικανο-Ιρανικών συµφω-νιών αλλά και το θέµα της Ουκρανίαςκαι της Κριµαίας, συνδυαζόµενο µε τιςεκ νέου βλέψεις της Μόσχας στηΜέση Ανατολή, µετατρέπουν την πε-ριοχή σε Γόρδιο ∆εσµό.

Οι αναλυφθέντες υδρογονάνθρακεςστην Λεκάνη της Λεβαντίνης, στις ΑΟΖ

του Ισραήλ, της Κυπριακής ∆ηµοκρα-τίας και της Αιγύπτου, αλλά και η γειτ-νίαση των ΑΟΖ µεταξύ των ανωτέρωτριών χωρών και της Ελλάδος, δηµι-ουργούν ένα εξαιρετικό δίκτυο-πλαί-σιο παραγωγής και διακινήσεωςενεργειακών αποθεµάτων, τα οποίαδεν είναι ούτε υπό ισλαµικό αλλάούτε και υπό ρωσικό έλεγχο και ταοποία δύνανται να τροφοδοτήσουντην ΕΕ µε φυσικό αέριο, τουλάχιστονγια την προσεχή τριακονταετία.

Η διέλευση των κυπριακών και ισραη-λινών αποθεµάτων για υγροποίηση καιδιακίνηση, µέσω του αιγυπτιακούπόλου της Νταµιέττας και εκείθεν,προς την ελληνική ΑΟΖ, όταν αυτή κα-θορισθεί, είναι στρατήγηµα µεγίστηςεµβελείας και οι ενδιαφερόµενες κυ-βερνήσεις οφείλουν να το κατανοή-σουν και να το προωθήσουν.

Επίσης είναι άκρως απαραίτητη, ηπροώθηση σωφρόνων συµπεριφορώνσε αναθεωρητικές δυνάµεις της πε-ριοχής (π.χ. Τουρκία), στο πεδίο τηςενεργειακής ασφαλείας και της «δου-λεµπρορείας».

Στα ζητήµατα αυτά προστίθενται,αφενός ο έλεγχος της ισλαµιστικήςτροµοκρατίας και ιδιαίτερα στην δι-είσδυση των τζιχαντιστών µαχητώνστην Ελλάδα και στην Κύπρο καιµέσω αυτών, στην Ευρώπη αλλά καιαφετέρου, η διαφύλαξη του θαλασ-σίου στρατηγικού βάθους του Ισραήλµέσω Κύπρου, Κρήτης και Πελοπον-νήσου, το οποίο είναι απαραίτητο καιγια την εθνική του ασφάλεια και τηνεδαφική του ακεραιότητα. Επίσης, το∆ίπολο Αθηνών - Λευκωσίας δύναταινα λειτουργήσει ως γέφυρα αγαστήςσυνεργασίας και σχέσεων εµπιστοσύ-νης µεταξύ Καΐρου και Ιερουσαλήµ,κάτι που θα ευκολύνει διπλωµατικώςτα µάλλα, τις Ισραηλο-αιγυπτιακέςσχέσεις οι οποίες διαθέτουν το δι-πλωµατικό και θεσµικό πλαίσιο αλλάχρειάζονται ενθάρρυνση σε οριζόντιο

εθνο-κοινωνικό επίπεδο.

Η συµπαγής δοµή και η συντονισµένηγεωστρατηγική λειτουργία αυτού τουοριζοντίου «Υ», µεταξύ Καΐρου-Λευκω-σίας-Ιερουσαλήµ και Αθηνών, αποτε-λεί αναγκαία στόχευση για τηνασφάλεια των αντιστοίχων εθνο-κρα-τικών δρώντων, ιδιαιτέρως εντός ενόςπεριβάλλοντος, όπου η Ουάσιγκτονκαι η Τεχεράνη αλλά και η Μόσχα µετην Άγκυρα µεταβάλλουν οσηµέραι,µε τέλος άγνωστο και ασαφές, τοείδος και την ποιότητα των διπλωµατι-κών τους σχέσεων. Οφείλει η δοµήαυτή να συµπεριφερθεί, ως ένα δίκτυοενιαίο και συγκροτηµένο, µε κοινούς-κατά το δυνατόν-προσδιορισµούςοφέλους και κινδύνου. Και όπου αυτόδεν συµβαίνει, τα σκέλη εκείνα ταοποία έχουν την δυαντότητα και τιςεπαφές, να εξοµαλύνουν τις σχέσειςτων υπολοίπων. ∆εν υπάρχει άλληλύσις, εάν θέλουµε να δηµιουργηθείένα κύτταρο ασφάλειας και ευηµερίαςστην περιοχή και εάν επιθυµούµε ναµας λαµβάνουν επί µακρόν, στα σο-βαρά οι µεγάλες διεθνείς και ηγεµονι-κές δυνάµεις. Ιδού λοιπόν, πεδίονδόξης και σχεδιασµού, λαµπρόν!

*Ο Ιωάννης Θ. Μάζης είναι Καθηγητήςστο Πανεπιστηµίου Αθηνών.

1155της ΑΝΝΑΣ ∆ΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ*

25 χρονια

25 χρόνια από την de jure αναγνώριση του Ισραήλ από την Ελ-λάδα. Αργήσαµε, έπρεπε να ωριµάσουµε, έπρεπε να ωριµά-σουν ίσως και οι συνθήκες.Συνηθίζαµε να ζούµε µε αρχαίους και εθνικούς µύθους. Να µηνπαίρνουµε όµως τη διδακτική σοφία των πρώτων, που µας ει-σάγουν στο πλαίσιο της συµβίωσής µας, αλλά την στενότητατων δεύτερων, που χτίζουν τείχη ανάµεσά µας.Σήµερα όµως, 25 χρόνια µετά, η κοινωνία της Ελλάδας είναιπιο ώριµη και πολλές φορές πιο πραγµατιστική, από τις εκά-στοτε πολιτικές της ηγεσίες. Τον Αύγουστο του 2010, µετά τηδραµατική επιδείνωση των σχέσεων µε την Τουρκία, ο Ισραη-λινός Πρωθυπουργός πραγµατοποιεί επίσηµη επίσκεψη στηνΕλλάδα, σηµατοδοτώντας την σαφή επιλογή του Ισραήλ να δη-µιουργήσει νέες συµµαχίες στην περιοχή της Ανατολικής Με-σογείου, ενώ σχεδόν ένα µήνα αργότερα, ο ΈλληναςΠρωθυπουργός ανταποδίδει την επίσκεψη.Η ελληνική κοινή γνώµη, όχι µόνο δεν αντιδρά σε αυτές τις κι-νήσεις αλλά τις επικροτεί, παρά τις αντιδράσεις µερίδας τηςΑριστεράς και της υπερεθνικιστικής ∆εξιάς.Ανεξαρτήτως διαφωνιών για επιµέρους πολιτικές που ασκείκάθε κράτος, η διεθνής κοινότητα και δη, η γεωπολιτική γειτ-νίαση, πρέπει να είναι πάντα οδοί συνεργασίας. Ελλάδα και Ισ-ραήλ έχουν πολλά να δώσουν η καθεµιά, στην παιδεία, στηντεχνολογία, στον πολιτισµό, στην ενέργεια.Για να καρποφορήσουν οι προοπτικές αυτές όµως, πρέπει ναπαραµείνουν στο περιθώριο οι αντισηµιτικές κραυγές, που εύ-κολα εκστοµίζονται, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, όταν ηοργή πρέπει κάπου να ξεσπάσει και η κάθε είδους δηµαγωγίαδηµιουργεί εξωτερικούς εχθρούς.Οι σχέσεις Ελλάδος-Ισραήλ είναι πολύπλοκες, διαµορφώνονταικαι εξελίσσονται µέσα στο σύνθετο πολιτικό τοπίο Μέσης Ανα-τολής µε βάση, φυσικά, το εθνικό συµφέρον της κάθε µιας.Είναι όµως η πρόκληση των εθνικών ηγετών σε κάθε χρονικήπερίοδο, να επιλέξουν δρόµους που η δηµοκρατία, η συνερ-γασία και η αλληλοκατανόηση σε διµερές επίπεδο, βασίζονταιστις πανανθρώπινες αξίες της ειρήνης και των ανθρωπίνων δι-καιωµάτων.Πιστεύω βαθειά και εύχοµαι οι λαοί µας να δουλέψουν από κοι-νού, για την ειρήνη στην ταραγµένη Νοτιοανατολική Μεσόγειοκαι για την προκοπή και ευτυχία των ανθρώπων της.

*Πρόεδρος του δικτύου για τη µεταρρύθµιση στην Ελλάδα και την Ευ-ρώπη, πρ. Επίτροπος ΕΕ και πρ. υπουργός.

Ενάµισι χρόνο πριν την ανάληψη της πρωθυπουρ-γίας από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, ένας απότους πλέον έµπιστους συµβούλους του, ήταν ο επι-κοινωνιολόγος Ζαν Κοέν. Ο κ. Μητσοτάκης, ήδη από όταν ήταν αρχηγός τηςΑξιωµατικής αντιπολίτευσης, είχε δηλώσει ότι θααναγνώριζε το κράτος του Ισραήλ και µάλιστα, τονΟκτώβριο του 1988 πραγµατοποίησε επίσηµη επί-σκεψη στο Ισραήλ, όπου εκεί γνωρίσθηκε µε τον ΖανΚοέν, ο οποίος κάλυπτε δηµοσιογραφικά την επί-σκεψη για το ραδιοφωνικό σταθµό «Αθήνα 984» καιστη συνέχεια έγινε ένας από τους πλέον έµπιστουςσυµβούλους του, ως ειδικός σε θέµατα επικοινωνίας.Όταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, εκλέχθηκε πρω-θυπουργός και παρουσίασε το κυβερνητικό του πρό-γραµµα στη Βουλή, ο ξενώνας του Αγίου Ιωάννουστην Ιερουσαλήµ, ιδιοκτησίας του πατριαρχείου Ιε-ροσολύµων, καταλήφθηκε από µέλη της εβραϊκήςθρησκευτικής οργάνωσης Ατέρετ Κοανίµ. Κατά τηδιάρκεια της επιχείρησης, Ορθόδοξοι ιερείς προ-σπάθησαν να απωθήσουν τους εισβολείς και να προ-κληθεί παρέµβαση της ισραηλινής αστυνοµίας. ΟΠατριάρχης σωριάζεται στο έδαφος και η εικόνααυτή ξεσηκώνει θύελλα αντιδράσεων, τόσο στηνκοινή γνώµη όσο και στα πολιτικά κόµµατα, τα οποίαζητούν από τον Μητσοτάκη να µην αναγνωρίσει τοΙσραήλ.Ο πρωθυπουργός λέει στον Κοέν, ότι χρειάζεται µιαεπιστολή από τη ψηλότερη πολιτειακή αρχή του Ισ-ραήλ, που θα διαβεβαιώνει την Ελλάδα ότι όλα ταπρονόµια και δικαιώµατα του ελληνικού ΟρθόδοξουΠατριαρχείου Ιεροσολύµων είναι σεβαστά και προ-στατεύονται από τις ισραηλινές Αρχές. Ο Κοέν προστρέχει στον τότε διπλωµατικό αντιπρό-σωπο του Ισραήλ στην Ελλάδα Μοσέ Γκιλµπόα, όπουµεταφέρει το επείγον ελληνικό αίτηµα. Μετά από τρίαδιαφορετικά σχέδια επιστολών, λίγα λεπτά πριν τηνέναρξη της ψηφοφορίας, στο πρωθυπουργικό γρα-φείο στη Βουλή, φθάνει επιστολή υπογεγραµµένηαπό τον Ισραηλινό πρόεδρο, την οποία ανέγνωσε ο κ.Μητσοτάκης στην ολοµέλεια της Βουλής.Ο Ζαν Κοέν, έλαβε επίσηµη ευχαριστήρια επιστολήαπό τον πρώτο πρέσβη του Ισραήλ στην ΕλλάδαΜοσέ Γκιλµπόα, για τη συµβολή του στη διαδικασίααναγνώρισης του Ισραήλ από την Ελλάδα.

ΒΒΙΙΚΚΤΤΩΩΡΡ ΕΕΛΛΙΙΕΕΖΖΕΕΡΡ

µια αγνωστη πτυχητης αναγνωρισης

16 του ΜΙΝΟΥ ΜΩΥΣΗ*

25 χρονιααπο την

του του Ισραηλαπο την Ελλαδα

Η φετινή γιορτή της Ανεξαρτησίας του κράτους του Ισραήλ στην Αθήνα,συνέπεσε µε την συµπλήρωση 25 χρόνων από την πλήρη διπλωµατικήαναγνώρισή του από την Ελλάδα και την αναβάθµιση της µέχρι τότε δι-πλωµατικής αντιπροσωπείας, σε Πρεσβεία.Η απόφαση ήταν του τότε πρωθυπουργού Κώστα Μητσοτάκη και – όσοκι αν σήµερα ακούγεται περίεργο – ήταν µια θαρραλέα απόφαση. Στηδεκαετία του ’80, η ελληνική εξωτερική πολιτική είχε στραµµένη τηνπλάτη στο Ισραήλ, έχοντας υιοθετήσει µια σαφώς φιλο-αραβική ρητο-ρική και πρακτική. Στο ευρύτερο πλαίσιο του αντι-αµερικανισµού και τηςδιπλωµατικής αντιπαράθεσης µε την τότε ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ, το Ισραήλαντιµετωπιζόταν ως ο βραχίονας του ιµπεριαλισµού στην περιοχή τηςΜέσης Ανατολής και συγκέντρωνε συχνά τα πυρά της ελληνικής εξω-τερικής πολιτικής. Η κατάρρευση του Ανατολικού µπλοκ στο τέλος του1989 και η λήξη του Ψυχρού Πολέµου, έδωσαν το έναυσµα για την ανα-θεώρηση της στάσης της Ελλάδας απέναντι στο Ισραήλ, κάτι που έγινεπράξη από τον Κώστα Μητσοτάκη, παρά την εξαιρετικά εύθραυστη πλει-οψηφία που απολάµβανε τότε η κυβέρνησή του. Στα χρόνια που πέρασαν από τότε, η βελτίωση των σχέσεων των δύοκρατών υπήρξε σταδιακή και τα τελευταία χρόνια εντυπωσιακή. Οι δύοχώρες, οι δύο πιο ισχυρές δηµοκρατίες στην ευρύτερη περιοχή της Ανα-τολικής Μεσογείου, έχουν λόγους µόνο για καλές σχέσεις και κανέναλόγο να βρίσκονται απέναντι η µία από την άλλη. Κοινά προβλήµατα γε-ωστρατηγικής, κοινοί στόχοι για την ανάπτυξη του φυσικού πλούτου τηςπεριοχής, κοινές ανησυχίες για την ασφάλεια και την άµυνα, κοινό συµ-φέρον για την ανάπτυξη εµπορικών, πολιτιστικών, επιστηµονικών καιτουριστικών σχέσεων. Η Ελλάδα στο Ισραήλ αντιµετωπίζεται σήµερα ωςφίλη χώρα, οι πολίτες του την αγαπούν και την επιλέγουν, ως τον πρώτοτουριστικό προορισµό τους. Στην Ελλάδα, το Ισραήλ έχει πάψει πια νααντιµετωπίζεται µε την καχυποψία του παρελθόντος, όσοι έχουν και τηνπαραµικρή αντίληψη διπλωµατίας καταλαβαίνουν, ότι η ενίσχυση κάθεείδους σχέσεων µε το Ισραήλ, µόνο καλό θα κάνει στη χώρα και τους πο-λίτες της. Γιορτάζουµε λοιπόν φέτος, µια σηµαντική επέτειο και ευχόµαστε στιςδύο χώρες να έρθουν ακόµα πιο κοντά η µία στην άλλη, αποδεικνύονταςότι Αθήνα και Ιερουσαλήµ, αυτές οι δύο πανάρχαιες κοιτίδες δηµοκρα-τίας και πολιτισµού, µπορούν µαζί να κάνουν ένα ισχυρό δίδυµο για τηνειρήνη και την προκοπή της περιοχής.

*Πρόεδρος Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών

Είναι τόσο πιο σκοτεινά όταν ένα φως σβήνει, από ό,τι θα ήταν αν δεν είχε λάµψει ποτέ.

Τζων Στάινµπεκ ( 1902-1968, Νόµπελ 1962)

ΗΜπέττυ Φρίνταν γεννήθηκε στο Ιλλινόϊς, γονείς της ήταν ο Χάρρυ και η ΜύριαµΓκόλντστιν. Σπούδασε στο Σµιθ Κόλετζ, παντρεύτηκε τον Κάρλ Φρίνταν το1947, απέκτησαν τρία παιδιά, πήρε διαζύγιο από τον άντρα της το 1969, και

σε όλα αυτά τα χρόνια ήταν ακτιβίστρια, συγγραφέας, καθηγήτρια, ιδρύτρια του Εθνι-κού Οργανισµού για τις Γυναίκες (National Organization for Women), της Εθνικής Πο-λιτικής Επιτροπής των Γυναικών (National Women’s Political Caucus) και της ΠρώτηςΤράπεζας Γυναικών (First Women’s Bank), ερευνήτρια, δηµοσιογράφος, δηµοκρα-τική, κλινική ψυχολόγος, γιαγιά και σηµαίνουσα φεµινίστρια της µεταπολεµικής επο-χής. Θεωρείται από την Μέριλιν Φρεντς και άλλους, ως η πρωτοπόρος του δεύτερουκύµατος φεµινισµού. Τα γραπτά και οι διαλέξεις της Φρίνταν, καθώς και τα µεγάληςαπήχησης βιβλία της, «Το γυναικείο µυστήριο» και το «∆εύτερο Στάδιο», συνέθεταντις απόψεις των γυναικών περί ισότητας και περί του δικαιώµατος της επιλογής, όχι

18

ΜπεττυΦρινταν

49

((1921-2006)

οι 100 Εβραιοι που επηρεασαν τον κοσµο

µόνο για το αν θα τεκνοποιούσαν αλλά και πώς θα ζούσανκαι θα εργάζονταν. Από τις αρχές του 1960 και για περισ-σότερο από εικοσιπέντε χρόνια, υπήρξε ισχυρή εκπρόσω-πος του γυναικείου κινήµατος, καθώς πάντα προσπαθούσεµε τη λογική και το διάλογο και όχι µε δογµατισµό, ναδώσει λύσεις στα θέµατα.Η πρώτη εντατική προσπάθεια περί ίσων δικαιωµάτων γιατις γυναίκες, ολοκληρώθηκε το 1920, µε τη χορήγηση τουδικαιώµατος ψήφου. Παρά τις εκκλήσεις της Έµµα Γκόλν-τµαν, ότι το δικαίωµα ψήφου δεν θα έλυνε τα προβλήµατάτους, το αµερικάνικο γυναικείο κίνηµα, πριν τον Β Παγκό-σµιο Πόλεµο, απέτυχε στο να συνεχίσει τον αγώνα. Η µε-γάλη προσπάθεια για την επιτυχία της ψήφου εξάντλησετις σουφραζέτες και τους έδωσε ένα λανθασµένο αίσθηµαασφάλειας.Όταν τελείωσε ο πόλεµος κατά του φασισµού, δύο δεκαε-τίες αργότερα, τέσσερα εκατοµµύρια γυναίκες έχασαν τιςδουλειές τους, µετά την επιστροφή των στρατιωτών. Ηθέση της γυναίκας ήταν και πάλι στο σπίτι. Η ελευθερίαστην εργασία, για να στηριχτεί και να αµυνθεί το έθνος, τε-λείωσε. Οι άντρες θα κέρδιζαν το ψωµί της οικογένειας.Αυτό που είχαν ανάγκη οι άντρες ήταν ένα ζεστό σπιτικό,όταν επιστρέφουν από τη δουλειά τους.Το σύγχρονο κίνηµα για την απελευθέρωση της γυναίκαςδεν ξεκίνησε το 1960, όπως πιστεύουν πολλοί, αλλά προ-οδευτικά τα πρώτα µεταπολεµικά χρόνια. Οι γυναίκες σεµικρές οµάδες, άρχισαν να ευαισθητοποιούνται και να εξε-τάζουν την ιστορία τους. Η έκδοση του βιβλίου της Φρίν-ταν το 1963, «Το γυναικείο µυστήριο», αποκρυστάλλωσετις ανησυχίες που εµφανίστηκαν στην παραπάνω διεργα-σία, πυροδοτώντας ένα παγκόσµιο κίνηµα, όχι µόνο για ταδικαιώµατα των γυναικών αλλά και για τα ανθρώπινα δι-καιώµατα.Η ιστορικός περί του φεµινισµού Ζινέτ Κάστρο, σηµειώνειότι «Το γυναικείο µυστήριο», γράφτηκε από την ανάγκη νααποδειχθεί, ότι είναι εφικτό να συνδυάζεται η εργασία καιη οικογένεια. Η Φρίνταν έθεσε προς συζήτηση το θέµα ότι,η Αµερικανίδα γυναίκα είναι εξαντληµένη και εξωθείταιστην ανία, γιατί ζει χωρίς ενδιαφέροντα, ασχολούµενηµόνο µε το νοικοκυριό και το µεγάλωµα των παιδιών. ΗΦρίνταν έχασε τη θέση της ως δηµοσιογράφος, όταν ζή-τησε άδεια µητρότητας. Στα έντυπα που έγραφε, τόνιζε ότιιστορίες για τις αληθινές γυναίκες αγνοούνταν, ενώ οι φαν-ταστικές ιστορίες για την «Ευτυχισµένη Νοικοκυρά», γρά-φονταν και διαβάζονταν κατά κόρον. Κατέρριψε το µύθοτης τέλειας νοικοκυράς στο «γυναικείο µυστήριο». Η Κά-στρο τονίζει ότι, πρωταρχικός στόχος του βιβλίου της, ήταννα καταρρίψει το µύθο της «νέας θρησκείας της θηλυκό-τητας». Οι γυναίκες δεν είναι θεές «σύζυγοι- µητέρες»,αλλά θύµατα ενός συστήµατος που θέλει να τις καθυπο-τάξει. Θύµατα του «συνδρόµου της νοικοκυράς», η ταυτό-

τητά τους ορίζεται από το τι αντικείµενα (αντικείµενα καιπαιδιά) έχουν. «Φυλακισµένες σε ένα άνετο στρατόπεδοσυγκεντρώσεως», έχουν «χάσει» τον εαυτό τους. Κάποιεςγυναίκες που ένιωθαν περήφανες στον ρόλο της νοικοκυ-ράς, δυσανασχετούσαν µε τους ορισµούς της Φρίνταν, τοβιβλίο όµως άγγιξε ευαίσθητες χορδές µεταξύ πολλών γυ-ναικών και εξήγειρε µια ολόκληρη γενιά.Η γνώση της περί ψυχολογίας, της έδωσε τα εφόδια να επι-τεθεί στις σεξουαλικές συµβουλές ορισµένων από τουςοπαδούς του Φρόϋντ. Αυτοί οι µετά-φροϋδικοί υπερτόνι-σαν τη σηµασία της σεξουαλικής ολοκλήρωσης, τη λατρείατου οργασµού. Το σεξ δεν ήταν υποκατάστατο για την αυ-τοπραγµάτωση του ατόµου.Τα αποκτήµατα, δεν ήταν η απάντηση στη ζωή της γυναί-κας. Το νοικοκυριό πρέπει να είναι αυτό που είναι, και να τε-λειώνει το γρηγορότερο και όσο πιο αποτελεσµατικά. Ογάµος και η µητρότητα, δεν είναι η κορύφωση όλων τωνεπιδιώξεων της γυναίκας, αλλά µέρος της ζωής των αν-θρώπων. Πιό σηµαντικό είναι να γνωρίζει ότι µπορεί να σκε-φτεί και να αποφασίσει µόνη της, να εργασθεί παραγωγικάστο πεδίο που επιλέγει, να σηµαίνει κάτι για την κοινωνία,πέρα από το σπίτι της.Το πρώτο βιβλίο της Φρίνταν ενεργοποίησε το γυναικείοκίνηµα στην αναζήτηση της ταυτότητας και της θέσης τηςγυναίκας. Έδωσε στις ακτιβίστριες έναν στόχο και µια κα-τεύθυνση, και υπήρξε καταλύτης για τις επόµενες ιδέες.Πολλοί την συνέχεαν µε τις ριζοσπαστικές φεµινίστρες,όπως την Κέϊτ Μίλλετ ή την Άτκινσον, λόγω των φιλελεύ-θερων ιδεών της. Όπως φάνηκε και στα επόµενα βιβλίατης, πίστευε στην ελευθερία όλων των ανθρώπων, νέων καιηλικιωµένων, ακόµα και από τον εαυτό τους.Η Φρίνταν αναγνώριζε ότι η οικογένεια και οι άντρες είναισυνέταιροι, στην πορεία προς την ισότητα.Η Έρρικα Τζόνγκ, είπε ότι η Φρίνταν ήθελε να «λογικέψει»τις γυναίκες να αναγνωρίσουν το σηµαντικό, ώστε να τοδουλέψουν και να αντιµετωπίσουν τις αλήθειες τους. Οιηλικιωµένοι επίσης, είναι παγιδευµένοι σε µιά κοινωνία πουεξιδανικεύει τη νιότη και απορρίπτει τους ηλικιωµένους. Τοµήνυµα της Φρίνταν ήταν, ότι πρέπει όλοι να ελευθερώ-σουµε τους εαυτούς µας από τους µύθους που µας περιο-ρίζουν, να αντιµετωπίσουµε τη δυσκολία, να πολεµήσουµετους περιορισµούς, να διδαχθούµε από το παρελθόν µαςκαι να προχωρούµε σταθερά, φροντίζοντας αυτό που κά-νουµε και αυτούς που αγαπάµε.

1199

Από το οµότιτλο βιβλίο τούMICHAEL SAPIRO

µετάφραση ΑΑλλίίκκηη ΑΑρροούύχχ--ΜΜοορρδδεεχχάάιι

20 του ΗΛΙΑ ΠΕΣΣΑΧ*

µια αγνωστη ιστορια ενος Ελληνα πατριωτη και ηρωα

Τα τελευταία 13 χρόνια και κάθε χρόνο, τιµούνται στοΙσραήλ, την Ηµέρα Μνήµης Θυµάτων Ολοκαυτώµα-τος, Yiom Ha Shoa, άνθρωποι που έσωσαν Εβραίους

κατά τον Β Παγκόσµιο Πόλεµο. Εφέτος, στις 16 Απριλίου,παρουσία του Πατριάρχη Ιεροσολύµων εκ µέρους της εκ-κλησίας, του Έλληνα Πρέσβη εκ µέρους της Ελλάδος, καιτου Προέδρου του ΚΙΣ εκ µέρους των Ελλήνων Εβραίων, τι-µήθηκε στην Ιερουσαλήµ µία από τις µεγαλύτερες φυσιο-γνωµίες του ελληνικού εβραϊσµού. Ο Αρχιραββίνος Βόλουκαι Πάσης Ελλάδος, Μωυσής Συµεών Πέσσαχ. Ο Μωυσής Πέσσαχ, γεννήθηκε στη Λάρισα το 1869 καιήταν γόνος δύο εκ των επιφανέστερων εβραϊκών οικογε-

νειών της εποχής. Ο πατέρας του Συµεών Πέσσαχ, ήτανΑρχιραββίνος Λάρισας και Παλαιάς Ελλάδος, και γιος τουΑαρών Πέσσαχ σηµαίνοντος τραπεζίτη της Θεσσαλονίκης.Η δε µητέρα του Λέα, ήταν εγγονή του Αρχιραββίνου Θεσ-σαλονίκης Αβραάµ Στρούµσα. Ο Μωυσής Πέσσαχ, το 1883ανέλαβε αρχικά, ως θρησκευτικός λειτουργός στην Λάρισακαι ακολούθως, το 1892 και µέχρι το θάνατό του, στονΒόλο. Το 1894 παντρεύτηκε την Σάρα Μπουρλά, µε τηνοποία απέκτησε 6 παιδιά.Στις 30 Σεπτεµβρίου του 1943, ο Γερµανός φρούραρχοςταγµατάρχης Κούρτ κάλεσε τον Αρχιραββίνο Πέσσαχ ναπαρουσιαστεί στο αρχηγείο του, απαιτώντας να του παρα-δώσει λίστα όλων των Εβραίων της πόλης, εντός 24 ωρών,µαζί µε όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία. Έχοντας αντι-ληφθεί το σκοπό των Γερµανών, αφού ζήτησε και πήρε διο-ρία 3 ηµερών για να παραδώσει τη λίστα, ο ΑρχιραββίνοςΠέσσαχ απευθύνθηκε αµέσως για βοήθεια στον φίλο του,Μητροπολίτη ∆ηµητριάδος Ιωακείµ. Ο Μητροπολίτης ∆η-µητριάδος επικοινώνησε αµέσως µε τον Γερµανό Πρόξενοτου Βόλου κ. Σέφελ, ο οποίος του απάντησε οι Εβραίοι ναεγκαταλείψουν άµεσα την περιοχή, πριν τη λήξη της προ-θεσµίας. Την ίδια συµβουλή έδωσε µε τη σειρά του και οΜητροπολίτης στον Αρχιραββίνο, παραδίδοντάς του και µίαιδιόχειρη επιστολή προς όλους τους κληρικούς των χωριώνγύρω από το Βόλο, προτρέποντάς τους να κάνουν ό,τι κα-λύτερο µπορούν για να βοηθήσουν τους Εβραίους αδελ-φούς τους. Εξίσου σηµαντική ήταν και η βοήθεια πουπαρείχαν στον Αρχιραββίνο, ο νοµάρχης Πανταζίδης και οδήµαρχος Σαράτσης. Ακολούθως και αφού επικοινώνησε µε τον Ελβετό διευ-θυντή του Ερυθρού Σταυρού κ. Χένι προκειµένου να εξα-σφαλισθεί η σίτιση, ο Αρχιραββίνος Πέσσαχ διέφυγε σταβουνά µαζί µε την οικογένειά του και την πλειοψηφία τωνΕβραίων του Βόλου. Ήταν τέτοια η οργή του ταγµατάρχηΚουρτ όταν διαπίστωσε πως οι Βολιώτες Εβραίοι είχαν δια-φύγει, που µε εντολή του κάηκε το σπίτι του Αρχιραββίνου

Αρχιραββινος Βολου και Ελλαδος

Πεσσαχ

και επικηρύχθηκαν ο ίδιος και η οικογένειά του, µε µεγάληχρηµατική αµοιβή.Ακόµα και έτσι όµως, ο Αρχιραββίνος Πέσσαχ στα 72 τουχρόνια, παρέµεινε δραστήριος και γενναίος. Κατά την πα-ραµονή του στα βουνά και ενώ εξοντώθηκαν δυο γιοί τουστα ναζιστικά στρατόπεδα, πέθανε η γυναίκα του από τιςκακουχίες και µία κόρη του υπέστη νευρικό κλονισµό,

πραγµατοποίησε µεγάλη διαφωτιστική εξόρµηση και πε-ριοδείες στις ελεύθερες περιοχές του Πηλίου, σε συνερ-γασία µε τους µητροπολίτες Κοζάνης, Ιωακείµ και Ηλείας,Αντώνιο, για ενίσχυση των σκοπών κι επιδιώξεων του ΕΑΜκαι άλλων αντιστασιακών οργανώσεων. Επιπλέον, διέσωσεσυµµάχους στρατιώτες και αξιωµατικούς, τους οποίουςφυγάδευσε στην Μέση Ανατολή. Γι’ αυτή του τη δράση, τοΣτρατηγείο Μέσης Ανατολής του απένειµε τιµητικό δί-πλωµα και το ελληνικό κράτος του απένειµε το παράσηµο«Γεωργίου του Α». Επιπλέον, για τη συµµετοχή του στηνΕθνική Αντίσταση του ΕΑΜ, αναγνωρίστηκε µετά θάνατονως αγωνιστής της και του απονεµήθηκε το σχετικό δί-πλωµα από το υπουργείο Εθνικής Άµυνας.Μετά τον Πόλεµο, ο Αρχιραββίνος Πέσσαχ επέστρεψε στονΒόλο, έχοντας συµβάλλει καθοριστικά, µαζί µε την Εκκλησίακαι τις δηµοτικές αρχές, στη διάσωση του 74% των Εβραίωντου Βόλου, σε µία χώρα όπου το 85% των Ελλήνων Εβραίωνείχε εξοντωθεί. Τον Απρίλιο του 1955, αναγκάστηκε να µένεισε αντίσκηνο στα 86 του χρόνια, ως αποτέλεσµα ενός κα-ταστροφικού σεισµού στο Βόλο. Στις 13/11/1955, ο Αρχι-ραββίνος Πέσσαχ απεβίωσε, βυθίζοντας στο πένθος όλουςτους Βολιώτες (Εβραίους και χριστιανούς).Ο Αρχιραββίνος Πέσσαχ, κατά τη διάρκεια της πολύπλευ-ρης δράσης του εξέδωσε και δεκάδες σπουδαία συγγρα-φικά έργα και αµέτρητες µελέτες και πραγµατείεςθρησκευτικού περιεχοµένου. Το 1957 (δύο χρόνια µετά τοθάνατό του), µε απόφαση της ισραηλινής κυβέρνησης, τα6000 βιβλία και έγγραφα από την προσωπική του συλλογή(διέθετε 20000 βιβλία πριν την Κατοχή), µεταφέρθηκαν στοΙνστιτούτο Μπεν – Τσβι στο Ισραήλ, σε ειδική αίθουσα πουφέρει το όνοµά του. Επιπλέον, την ίδια χρονιά, τα οστά τουµεταφέρθηκαν και ενταφιάστηκαν στο ιερότερο µέρος γιαέναν Εβραίο. Στο Λόφο των Σοφών, δίπλα στον πρώτο Αρ-χιραββίνο του Ισραήλ. Παρόντες στον ενταφιασµό, ήταν οΠρόεδρος και ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ.Ο Αρχιραββίνος Μωυσής Πέσσαχ ήταν ένας σοφός άν-θρωπος, που σε όλη την πολυτάραχη ζωή του αποτέλεσεφωτεινό παράδειγµα Εβραίου θρησκευτικού ηγέτη και Έλ-ληνα πατριώτη, ταυτοχρόνως. Ήταν αγαπητός και σεβα-στός από όλους – Εβραίους και χριστιανούς. Ποτέ δενδιαχώριζε τους ανθρώπους και προσπαθούσε πάντα ναβοηθήσει µε όλες του τις δυνάµεις, οποιονδήποτε προσέ-τρεχε σ’ αυτόν, αλλά και την πατρίδα του, την Ελλάδα. Σεµία εποχή όπου το θρησκευτικό µίσος και η µισαλλοδοξίααναβιώνουν, τόσο από κάποιους ‘ιεράρχες’ όσο και από πο-λιτικά κόµµατα µε την ανοχή ή και την αδυναµία των πολι-τειακών θεσµών να αντιδράσουν, παραδείγµατα σαν τονΑρχιραββίνο Πέσσαχ και τον Μητροπολίτη ∆ηµητριάδοςΙωακείµ, µας δείχνουν το σωστό δρόµο του διαλόγου, τηςαλληλεγγύης και της ανθρωπιάς.

*∆ισέγγονος του Αρχιραββίνου Πέσσαχ, Αιµατολόγος.

2211

22

η αποστοληβοηθειας

τουστο Νεπαλ

Η οµάδα διάσωσης του Ισραήλ στο Νεπάλ, είναι µία απότις µεγαλύτερες σε ανθρώπινο δυναµικό, από κάθε άλληδιεθνή αποστολή βοήθειας.Πάνω από 250 γιατροί και προσωπικό διάσωσης ήτανµέρος της αποστολής του IDF, που προσγειώθηκε τηνΤρίτη στην πρωτεύουσα του Νεπάλ, την Κατµαντού, στοναπόηχο του σεισµού 7,8 ρίχτερ του Σαββάτου, που κατέ-στρεψε µεγάλες εκτάσεις της ορεινής χώρας, σκοτώνονταςτουλάχιστον 5000 και τραυµατίζοντας 8000, µε δεκάδες χι-λιάδες να ψάχνουν για φαγητό και καταφύγιο.Η ισραηλινή οµάδα έστησε µια νοσοκοµειακή µονάδα µε60 κρεβάτια, που άρχισε να λειτουργεί την Τετάρτη σε συ-νεργασία µε το τοπικό στρατιωτικό νοσοκοµείο.Ο Πρωθυπουργός του Νεπάλ, Σούσιλ Κοιράλα και ο Αρ-χηγός του Επιτελείου Στρατού του Νεπάλ, επισκέφτηκαν

το νοσοκοµείο για να παρευρεθούν στα εγκαίνιά του.∆εκάδες Ισραηλινοί ήταν αποµονωµένοι σε απόµακρες πε-ριοχές της χώρας, ειδικά στις λίµνες Γκοσαινκούντα. Τουπουργείο Εξωτερικών αναφέρει ότι, µόνο ένας Ισραηλι-νός, ο Ορ Ασράφ αγνοείται, από τους 2000 που βρίσκοντανστη χώρα, όταν χτύπησε ο σεισµός.Η αποστολή βοήθειας του Ισραήλ στην σεισµόπληκτηχώρα, είναι η µεγαλύτερη που έχει σταλεί ποτέ, από τις ισ-ραηλινές δυνάµεις ασφαλείας στο εξωτερικό. Το Ισραήλέχει παρατάξει νοσοκοµειακές µονάδες στην Αιτή, τις Φι-λιππίνες και στην Ιαπωνία, µετά από φυσικές καταστροφές.Σύµφωνα µε στατιστικά του CNN, η συνολική επίσηµη βοή-θεια του Ισραήλ, χωρίς να υπολογίζουµε ιδιωτικές µονάδεςδιάσωσης, αριθµεί 260 άτοµα, περισσότερα από όλες τιςάλλες µονάδες διάσωσης, που εξέτασε το CNN. Η αµέσως

Η οµάδα διάσωσης του Ισραήλ στο Νεπάλ, είναι µία από τις µεγαλύτερεςσε ανθρώπινο δυναµικό, από κάθε άλλη διεθνή αποστολή βοήθειας.

2233

επόµενη που κατέγραψε το CNN είναι από το Ηνωµένο Βα-σίλειο µε 68 άτοµα, ακολουθεί η Κίνα µε 62, η Αµερική µε54 και η Νότια Κορέα µε 40. Το Ταιβάν έστειλε 20, η Ιταλία15 και η Γαλλία 11.Η στατιστική του CNN, παρόλα αυτά, δεν περιελάµβανετην Ινδία που έστειλε µια Μονάδα Αντιµετώπισης ΦυσικώνΚαταστροφών, που αριθµεί 450 άτοµα, σύµφωνα µε τοΓραφείο των Ηνωµένων Εθνών για τον Συντονισµό των Αν-θρωπιστικών Υποθέσεων.Το Ισραήλ είναι πρώτο και στις προσπάθειες διάσωσης τωνπολιτών του. Περίπου 2000 Ισραηλινοί βρίσκονταν στοΝεπάλ, όταν ο σεισµός χτύπησε το Σάββατο. Οι περισσό-τεροι έχουν διασωθεί, µένουν ακόµα ελάχιστοι και µόνοένας Ισραηλινός αγνοείται. Τέσσερα αεροπλάνα έχουν στα-λεί για να παραλάβουν τους Ισραηλινούς, µαζί µε ελικό-πτερα και τζιπ που νοικιάστηκαν για την προσπάθεια, ενώη συνεργασία του Ισραηλινού στρατού, µε ασφαλιστικέςεταιρείες που χρηµατοδοτούσαν οµάδες διάσωσης και µεδιάφορους εθελοντές, βοήθησε στο να εντοπιστούν σχε-δόν όλοι οι Ισραηλινοί, που ήταν αποµονωµένοι στις από-µακρες περιοχές της ορεινής χώρας.Αντίθετα, από τους 1400 Γάλους πολίτες που βρίσκοντανστη χώρα όταν χτύπησε ο σεισµός, 676 αγνοούνται. Από

τους 550 περίπου Αυστραλούς, πάνω από 300 δεν έχουνεντοπιστεί από τις αρχές και από τους 4000 Κινέζους πολί-τες, 683 ακόµα αγνοούνται.Την πρώτη µέρα, η νοσοκοµειακή µονάδα του IDF θερα-πεύει 100 άτοµα και φέρνει στον κόσµο ένα µωρό.Η ισραηλινή νοσοκοµειακή µονάδα στο σεισµόπληκτοΝεπάλ, άρχισε να λειτουργεί την Τετάρτη το πρωί, µε τοπροσωπικό να θεραπεύει σχεδόν 100 ασθενείς και φέρ-νοντας στον κόσµο ένα αγοράκι την πρώτη µέρα λειτουρ-γίας, σύµφωνα µε εκπρόσωπο του IDF.Ανάµεσα στους ασθενείς ήταν και 30 Ισραηλινοί πολίτες.Οι περισσότεροι υπέφεραν από αφυδάτωση και σύντοµαγύρισαν στα ξενοδοχεία τους. Και κάνοντας τα µαθηµατικά, το Ισραήλ (µε 8 εκατοµµύριαπληθυσµό) έστειλε µια οµάδα αποτελούµενη από 250 άτοµα,όπου λειτουργούν µια νοσοκοµειακή µονάδα. Αναλογικά, ηΚίνα θα έπρεπε να στείλει µια οµάδα 42.500 ατόµων!

Μετάφραση: ΙΙσσααάάκκ ΒΒ.. ΕΕλλιιέέζζεερρ

TTHHEE TTIIMMEESS OOFF IISSRRAAEELL(αποσπάσµατα δηµοσιευµάτων 29.4.15, 30.4.15, 4.5.15)

σχολιο της Υβονης Καπον

Και κάνοντας τα µαθηµατικά... το Ισραήλ (µε 8εκατοµµύρια πληθυσµό) έστειλε µια οµάδα απο-τελούµενη από 250 άτοµα, που λειτουργεί µια νο-σοκοµειακή µονάδα. Αναλογικά, η Κίνα θα έπρεπενα στείλει µια οµάδα 42.500 ατόµων!Ισραήλ, αγαπώ αυτή τη χώρα!!!

24 του ΑΝ∆ΡΕΑ ∆ΡΥΜΙΩΤΗ*

απλα µαθηµατα

Τη ∆ευτέρα 22 Σεπτεµβρίου 2014, ουπουργός Οικονοµίας και Οικονοµικώντου Ισραήλ, ανακοίνωσε ότι έδωσε τηντελική έγκρισή του σε ένα σχέδιο, τοοποίο υπέβαλε η Ίντελ, προκειµένουνα επενδύσει 6 δισεκατοµµύρια δολά-ρια στην αναβάθµιση του εργοστασίουτης, στο Κυριάτ Γκάτ, το οποίο κατα-σκευάζει τσιπ. Η επένδυση είναι η µε-γαλύτερη, που έχει γίνει ποτέ στοΙσραήλ από ξένη εταιρεία µέχρι σή-µερα.Σύµφωνα µε τον υπουργό, η Ίντελ θαπάρει από το κράτος -ως δώρο- 300εκατοµµύρια δολάρια στα επόµεναπέντε χρόνια και θα έχει ιδιαίτερη φο-ρολογική µεταχείριση, πληρώνονταςµόνο 5% φόρο για τα επόµενα δέκαχρόνια. Η εταιρεία θα δηµιουργήσεισυνολικά 1.000 νέες θέσεις εργασίαςκαι είναι υποχρεωµένη να προµηθεύε-ται υλικά από το Ισραήλ, συνολικούύψους 549 εκατοµµυρίων δολαρίων,ετησίως. Με την αναβάθµιση, το εργο-στάσιο θα είναι το πλέον προηγµένοεργοστάσιο στον κόσµο. Τα τελευταία40 χρόνια η Ίντελ έχει επενδύσει συ-νολικά 10,8 δις δολάρια στο Ισραήλ,έχει πάρει κρατικές επιδοτήσεις 1,5 διςδολάρια και οι εξαγωγές της από το Ισ-ραήλ ήταν συνολικά 35 δις δολάρια.Πέρα από τα πολύ εντυπωσιακά νού-µερα, άφησα για το τέλος την πραγ-µατική έκπληξη. Μέσα σε 5 µήνες, απότην πρότασή της η εταιρίας Ίντελ, ολο-κληρώθηκαν οι διαπραγµατεύσεις καιδόθηκαν οι εγκρίσεις. Έτσι γίνονται οιεπενδύσεις, που φέρνουν την πολυπό-θητη ανάπτυξη. Προσπαθήστε να φαν-ταστείτε µια ανάλογη περίπτωση στηχώρα µας και είµαι απολύτως βέβαιος,ότι θα συνειδητοποιήσετε ότι δεν

έχουµε µέλλον στην παγκοσµιοποι-ηµένη οικονοµία.Ποιο είναι λοιπόν, το µυστικό του Ισ-ραήλ, µιας µικρής χώρας 22.000 τε-τραγωνικών χιλιοµέτρων, η οποίαξεκίνησε µε πληθυσµό 870.000 κατοί-κων και σήµερα, ύστερα από 66 χρόνια,έχει πληθυσµό περίπου 8 εκατοµµύριακατοίκους, που καταφέρνει να προσελ-κύει σηµαντικές επενδύσεις, η οποίαείναι περικυκλωµένη από ορκισµένουςεχθρούς και βρίσκεται σε διαρκή πό-λεµο, από το 1948, όταν ιδρύθηκε;Κατ’ αρχάς, υπάρχουν σαφέστατοι καιπολύ ξεκάθαροι νόµοι και κανόνες, οιοποίοι ευνοούν τις ξένες επενδύσεις.Η κυβερνητική πολιτική δίνει σηµαν-τικά κίνητρα για επενδύσεις, οι οποίεςαυξάνουν τις εξαγωγές και δηµιουρ-γούν θέσεις εργασίας. Υπάρχουν ελά-χιστοι περιορισµοί στους τοµείς πουµπορούν να επενδύσουν οι ξένοι καιαυτοί αφορούν κυρίως την άµυνα. ∆εναπαιτούνται προηγούµενες εγκρίσεις,εκτός από ρυθµιζόµενες δραστηριότη-τες, όπως οι τράπεζες και οι ασφαλι-στικές εταιρείες.Τα σηµαντικότερα εργαλεία για τηνπροσέλκυση ξένων επενδύσεων είναιδύο νόµοι, µέσω των οποίων χρηµατο-δοτείται το 20-66% των συνολικών εξό-δων ενός έργου. Τα κίνητρα είναισυνήθως φορολογικά και κλιµακώνον-ται ανάλογα µε το είδος και την πε-ριοχή της δραστηριότητας. ∆εν είναι λοιπόν τυχαίο, ότι οι κολοσ-σοί της τεχνολογίας (Microsoft, IBM,Google, Intel, Motorola και άλλοι)έχουν δηµιουργήσει σηµαντικές δρα-στηριότητες στο Ισραήλ. Με αυτούςτους κολοσσούς της τεχνολογίας ναδραστηριοποιούνται µέσα στη χώρα

και πολλούς νέους να εργάζονται σεαυτές τις επιχειρήσεις, το αποτέλεσµαείναι η διάχυση της τεχνολογίας και ηδηµιουργία πολλών νεοφυών επιχειρή-σεων στον χώρο αυτό, πολλές από τιςοποίες έχουν να επιδείξουν σηµαντικέςεπιτυχίες. Υπάρχουν ήδη 5.000 νεο-φυείς επιχειρήσεις ενώ κάθε χρόνοιδρύονται περίπου 6.000 νέες, οιοποίες παράγουν προϊόντα τεχνολο-γίας και οι οποίες εξάγουν τουλάχι-στον το 50% της παραγωγής τους ήτων υπηρεσιών τους.Πρόσφατα, πραγµατοποιήθηκε στηνπρεσβεία του Ισραήλ συνάντηση, µεθέµα τις «νεοφυείς» επιχειρήσεις στηνΕλλάδα. Στη συνάντηση αυτή ο ΓιοάβΣελός, ∆ιευθύνων Σύµβουλος τουεπενδυτικού κεφαλαίου «Αβίβ ΒέντσορΚάπιταλ» και πρόεδρος της µη κερδο-σκοπικής εταιρείας «Προηγµένη Τε-χνολογική Βιοµηχανία του Ισραήλ»,ανέφερε: «Η τεχνολογία είναι γνωστήκαι φθηναίνει καθηµερινά. Το οικοσύ-στηµα είναι πιο φιλικό για την ανάπτυξήτης. Οι άνθρωποι αναζητούν καλύτερηυγεία, µακροβιότητα, ευτυχία. Έχετε τηµεσογειακή διατροφή, έχετε τα νησιά.Βρείτε τη φόρµουλα να ικανοποιήσετεαυτές τις ανάγκες. ∆εν ξέρω πώς θα τοκάνετε, αλλά κάντε το».Πόσο δίκιο έχει! Αυτοί βρήκαν µια µικρήχώρα που στο µεγαλύτερό της µέροςήταν έρηµος και τη µετέτρεψαν σε πα-ράδεισο, αναπτύσσοντας τον τουρισµό,τη γεωργία αλλά κυριότερα, την τεχνο-λογία. Εµείς αντίθετα, έχουµε ένα πα-ράδεισο και κάνουµε οτιδήποτε, για ναπολεµήσουµε την επιχειρηµατικότητα.

*O Ανδρέας ∆ρυµιώτης είναι σύµβουλοςεπιχειρήσεων.

Πηγή: wwwwww..kkaatthhiimmeerriinnii..ggrr

2255

Ο καθηγητής Σύντνεϊ Ένγκελµπεργκ από το Πα-νεπιστήµιο της Ιερουσαλήµ, άφησε µε το στόµαανοιχτό όλους όσους παρακολουθούσαν τη διά-λεξή του, όταν το µωρό µιας φοιτήτριας άρχισενα κλαίει.Η αµήχανη µαµά προσπάθησε να φύγει από τηντάξη, αλλά ο καθηγητής -πατέρας τεσσάρων παι-διών και παππούς άλλων πέντε- πήρε το παιδίστην αγκαλιά του και προσπάθησε να το ηρεµή-σει, χωρίς να διακόψει ούτε στιγµή το µάθηµα!Σύµφωνα µε την κόρη του, ο 45χρονος καθηγη-τής επιτρέπει στις µητέρες που παρακολουθούντις διαλέξεις του, να φέρνουν τα παιδιά τους στοαµφιθέατρο, ακόµα και να τα θηλάζουν! Καµία µη-τέρα δεν θα πρέπει να έχει να επιλέξει, ανάµεσαστην απόκτηση ενός παιδιού και την εκπαίδευση.

δειτεενας καθηγητης Πανεπιστηµιου,οταν το µωρο φοιτητριας αρχισενα κλαιει!

Η γλωσσα κοκκαλα δεν εχει

ΜΜπποούύλλιιννγγκκ (bullying) Η λέξη αυτή, που είναι ιδιαίτερα επίκαιρη, ξεκίνησε αρ-χικά από τη λέξη «bully» που σήµαινε «αυτόν που τρέ-φει αδελφική κι αγνή αγάπη». Έπειτα η λέξηχρησιµοποιήθηκε για να δηλώσει «τον αγαπητικό», απ’όπου σταδιακά άρχισε να σηµαίνει και «τον νταή, τονψευτοπαλληκαρά». Μεταφορικά, η χρήση της λέξης γε-νικεύτηκε, δηλώνοντας «αυτόν που φοβερίζει, εκφοβί-ζει ή ασκεί βία πάσης µορφής, µε απειλές, µευβριστικές, µειωτικές και απαξιωτικές εκφράσεις, µεχειρονοµίες, µε βίαιες επιθέσεις, ξυλοδαρµό, διασποράψευδών πληροφοριών, δηµόσια µειωτική έκθεση ή δια-κωµώδηση. Έφθασε δηλαδή, να δηλώνει τον εεκκφφοοββιι--σσµµόό ή την τροµοκράτηση, µε παράλληλη άσκησηλεκτικής ή άλλων µορφών βίας σε διάφορους χώρους,όπως το σχολείο, η εκπαίδευση ή η κοινωνία. Τελικά,πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα λέξηςπου, ενώ ξεκίνησε µε θετική σηµασία, κατέληξε µε αρ-νητική.

Πηγή:wwwwww..bbaabbiinniioottiiss..ggrr

ανεκδοτο

Ο Ισαάκ αγοράζει έναν γάιδαρο από έναν χωρικό καιαφού πληρώνει το τίµηµα που ήταν 150€, κανονίζει ναπάρει το γάιδαρο την επόµενη µέρα.Την άλλη µέρα, χτυπάει την πόρτα του χωρικού κι αυτόςτου λέει:

- Ξέρεις, έχω άσχηµα νέα... ο γάιδαρος πέθανε!- Πέθανε; Καλά, επίστρεψέ µου τα λεφτά τότε.- ∆ε γίνεται! Τα έφαγα όλα χτες!- Τα έφαγες σε µια νύχτα; λέει ο Ισαάκ και κάθεται λίγοσκεπτικός. Καλά, φέρε µου το γάιδαρο έστω και νεκρό.- Νεκρό; Τι να τον κάνεις;- Θα τον βάλω σε λοταρία.- Λοταρία; Νεκρό γάιδαρο;

Πράγµατι ο χωρικός του φέρνει τον νεκρό γάιδαρο καιο Ισαάκ αρχίζει να πουλάει λαχνούς στο χωριό και ταγειτονικά χωριά, για 3 € τον καθένα.Μετά από 2 µήνες συναντάει ο χωρικός τον Ισαάκ καιτον ρωτάει:

- Τι έκανες µε εκείνη τη λοταρία µε το γάιδαρο;- Έβγαλα καλά λεφτά! Ξεπούλησα όλους τους λαχνούς.- Μα καλά, δε διαµαρτυρήθηκε κανένας;- Ναι βέβαια, αυτός που κέρδισε. Ε, του έδωσα ταλεφτά του πίσω...

26 της ΡΟΖΑΣ ΡΟΥΣΣΟΥ

"η µοιρα µου ας ειναιπροειδοποιηση για εσας"

Ηπορεία των ζωντανών (march ofthe living) είναι µια συµβολικήπορεία στην µνήµη των νεκρών

του Ολοκαυτώµατος, της µεγαλύτε-ρης συστηµατικής βιοµηχανίας θανά-του που δηµιούργησε η ανθρωπότητα. Θεώρησα χρέος µου, κάτι σαν µνηµό-συνο, να βρεθώ στους ίδιους χώρουςκαι να προσπαθήσω να καταλάβωγιατί έγινε αυτό το έγκληµα. Όσα έκα-ναν οι Γερµανοί οργανώθηκαν απόέναν πολιτισµό ανώτερης εκπαίδευ-σης που διάβαζε ποίηση ακούγονταςκλασική µουσική και όχι από ένανπρωτόγονο λαό. Λίγοι µπόρεσαν ναδιαβάσουν τα «σηµάδια» τότε και οιναζί ήταν σίγουροι πως θα τελείωνανµε το εβραϊκό πρόβληµα για πάντα.Έφτιαξαν το τέλειο έγκληµα τόσοαποκρουστικό ώστε να µην γίνει πι-στευτό. Αν ο Γκαίµπελς ανέπτυξε την τεχνικήτης προπαγάνδας, στρατόπεδα σαντην Τρεµπλίνκα και το Σόµπιµπορ απο-γείωσαν την σκηνοθεσία σε ένα µονα-δικό θέατρο του παραλόγου, µεψεύτικους σιδηροδροµικούς σταθ-µούς και πινακίδες που δεν οδηγού-σαν πουθενά. Μοναδική τους αλήθεια,ο θάνατος.Στο Μαϊντάνεκ έρχεσαι αντιµέτωποςµε την πολιτική προπαγάνδα. Ένα τε-ράστιο µνηµείο στην είσοδο, συµβολί-ζει την νίκη του κοµµουνισµού επί τουφασισµού. Αναρωτιέσαι γιατί - αφούτους σκότωσαν επειδή ήταν Εβραίοι -δεν υπάρχει κάτι που να το δηλώνει. Ηπολιτική απάντηση: ήταν Πολωνοί πο-λίτες. Εννοούν όταν έφτιαξαν το µνη-µείο και όχι όταν τους πρόδωσαν και

τους φόρτωσαν στα τραίνα, κλέβον-τας ζωές και περιουσίες. Φτάνοντας στο στρατόπεδο οι αιχµά-λωτοι περπατούν πάνω σε ταφόπλα-κες εβραϊκών µνηµάτων. Μια πράξηατίµωσης, προσβολής και επιβολής.Ανάλογες ταφόπλακες χρησιµεύουνσήµερα για έργα οδοποιίας σε πόλητης πατρίδας µου… Εκεί µέσα, πριν χάσεις την ζωή σουέχεις σίγουρα χάσει κάθε ίχνος αξιο-πρέπειας. Ο στόχος είναι στο µυαλόκαι αυτό το πέτυχαν µε τον φόβο.Όταν επιβληθείς µε οποιονδήποτετρόπο στην πλειοψηφία έχεις κερδίσειτο παιχνίδι. Στο Άουσβιτς Μπέρκεναου θα πεθά-νουν µε τα χέρια σηκωµένα ψηλάπροσπαθώντας να σταµατήσουν τοδηλητήριο που βγαίνει από την οροφήκαι τους πνίγει. Όλα τα παιδιά και οιανήµποροι θανατώνονται αµέσως. Ναξεµπερδεύουν νωρίς µε αυτούς… Οιυπόλοιποι είναι χρήσιµοι για εργασίακαι πειράµατα. Όποιος πλησιάσει τα ηλεκτροφόρασύρµατα τουφεκίζεται. Πολύ θα ήθε-λαν να τον δουν να καίγεται όµως αυτόπροκαλεί βραχυκύκλωµα το οποίο γιανα αποκατασταθεί απαιτεί εργατοώ-ρες. Οι µηχανές θανάτου δουλεύουνασταµάτητα. Πρέπει να προλάβουνώστε το κακό να σταµατήσει για να αν-θίσει η χώρα.Αρχικά στην Πολωνία ήταν εχθρικοί µετους επισκέπτες στα στρατόπεδα.Όλα άλλαξαν µετά την προβολή τηςταινίας η «Λίστα του Σίντλερ» όταν συ-νειδητοποίησαν πως χωρίς να χρει-αστεί να ζητήσουν µια συγνώµη, αφού

και εκείνοι υπό γερµανική κατοχή βρέ-θηκαν, µπορούν να βγάλουν καλάλεφτά από τους πεθαµένους.Η Ευρώπη σωπαίνει στα χρόνια τωνδιώξεων, σωπαίνει στα χρόνια τηςεξόντωσης, σωπαίνει στα χρόνια τηςαπελευθέρωσης. Καµιά διάθεση δενέδειξε για να δεχτεί τα αποµεινάριατων κρεµατορίων πίσω στις πατρίδεςτους. Ο φασισµός των σηµερινών να-ζιστικών και ακροδεξιών µορφωµάτωνείναι βαθιά ριζωµένος στις συνειδή-σεις, τις παραδόσεις και τις καρδιέςτων ανθρώπων. Το 1945 κάποιοι λίγοι επέστρεψανστην πόλη τους, για να φύγουν όµωςαµέσως ως ανεπιθύµητοι. Να πάνε στοΙσραήλ για να δηµιουργήσουν αυτόπου ο σηµερινός αντισηµιτισµός ονο-µάζει «το ναζιστικό παράνοµο κρά-τος». Ο πόλεµος δεν τελείωσε τελικάποτέ…Είναι η µνήµη στο αίµα, που σε κάνεινα νιώθεις όπως εκείνοι τότε, αλλά καινα αντιλαµβάνεσαι τον κίνδυνο σή-µερα. Η πορεία και η άνοδος τηςακροδεξιάς το 2015 αποδεικνύει πωςη Ευρώπη σίγησε εκκωφαντικά, γιατίκαι εκείνη θα ήθελε όλα να είχαν τε-λειώσει διαφορετικά και να µην είχεαποµείνει κανείς…

Ρόζα Ρούσσου

Υ.Γ. Ένα µεγάλο ευχαριστώ στην ΝέλληΑρούχ για την εξαιρετική διοργάνωση καιτην πολύτιµη βοήθειά της.

Επιγραφή στο χώρο που µάζευαν ανθρώπινες στάχτες, στο Στρατόπεδο Μαϊντάνεκ στην Πολωνία.

2277της ∆ΟΜΝΑΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΟΥ*

οταν ο τοπος

Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2014 – 2015 εδραι-ώθηκε η προσπάθεια που είχε ξεκινήσει πριν από δύο χρό-νια από το υπουργείο Παιδείας και το Εβραϊκό ΜουσείοΕλλάδος για την επίσκεψη µαθητών στο Κρατικό Μνηµείοκαι το Μουσείο του Άουσβιτς στην Πολωνία. Μετά από πι-λοτική εφαρµογή του προγράµµατος για δύο χρόνια, γιατη φετινή σχολική χρονιά προκηρύχθηκε µαθητικός διαγω-νισµός δηµιουργίας βίντεο για το Ολοκαύτωµα. Από ταέργα που υποβλήθηκαν, µε ιδιαίτερη ευαισθησία και πρω-τοτυπία όλα, η κριτική επιτροπή αξιολόγησε µε βάση τη συ-νάφειά τους µε το θέµα, την πρωτοτυπία, την αισθητικήαπόδοση , τους τεθέντες στόχους και τα κριτήρια και επέ-λεξε τα καλύτερα από αυτά. ∆ιακρίθηκαν έργα από 17σχολεία, δηµόσια και ιδιωτικά, της Αθήνας και της Θεσσα-λονίκης, που δηµιουργήθηκαν από 52 συνολικά µαθητές.Τα παιδιά αυτά ταξίδεψαν και ξεναγήθηκαν µε συνοδείακαθηγητών στο χώρο του Άουσβιτς – Μπιρκενάου, κατά τοχρονικό διάστηµα 1-5 Μαϊου 2015, σε δύο οµάδες.Η εµπειρία µοναδική. Τόποι µαρτυρίου µε µνήµες που βα-ραίνουν τον επισκέπτη. Τα παιδιά περιηγήθηκαν στους χώ-ρους όπου εκατοµµύρια άνθρωποι άφησαν την τελευταίατους πνοή µετά από βασανιστήρια ασύλληπτα. Με πόνοψυχής αντίκρυσαν τα πειστήρια της θηριωδίας. Με προ-σοχή άκουσαν τις λεπτοµέρειες από τον ξεναγό που τα συ-νόδευε και τον εξειδικευµένο ιστορικό που τα κατατόπισεγια ό,τι σχετιζόταν µε την ελληνική εβραϊκή κοινότητα. Και

σιγά σιγά άρχισε ο τόπος να ζωντανεύει. Φωνές και από-γνωση. Και οι τοίχοι σαν να µιλούσαν, σαν να απελευθέ-ρωναν τις ψυχές όσων χάθηκαν εκεί. Η επίσκεψη στο Άουσβιτς είναι ένα ταξίδι αλλιώτικο από ταάλλα, ειδικά για ένα νέο παιδί. Είναι ένα ταξίδι ζωής και έναµάθηµα ψυχής. Τις εµπειρίες τους αυτές και τον προβλη-µατισµό τους πάνω σε όσα είδαν, µετέφεραν λίγες µέρεςµετά, στις 11/5/2015, οι µαθητές και οι µαθήτριες του 6ουΓΕΛ Νέας Σµύρνης που συµµετείχαν στην αποστολή, στονυπουργό Παιδείας κ. Αριστείδη Μπαλτά, στον Γενικό Γραµ-µατέα Θρησκευµάτων κ. Γεώργιο Καλατζή και στην κ. Φω-τεινή Κωνσταντοπούλου από το υπουργείο Εξωτερικών,αρµόδια για θέµατα σχετικά µε το Ολοκαύτωµα, που επι-σκέφθηκαν το σχολείο τους , για να παρακολουθήσουν τηνπαρουσίαση του προγράµµατος που υλοποίησαν.Κοινός άξονας στον προβληµατισµό όλων των παιδιών στά-θηκε το πώς µπόρεσε να λειτουργήσει µια τέτοια βιοµη-χανία θανάτου χωρίς να αντιδράσει στην ουσία κανείς. Καιαπόφαση οµόφωνη όλων τους ήταν, ως υπεύθυνοι πολίτεςτου αύριο, να σέβονται το διαφορετικό, να εκτιµούν τον συ-νάνθρωπο απλά και µόνο επειδή είναι άνθρωπος και να µηµείνουν θεατές σε περιπτώσεις καταπάτησης ανθρώπινωνδικαιωµάτων. Μόνο έτσι θα µπορέσουµε να οικοδοµήσουµεέναν καλύτερο κόσµο.

*Φιλόλογος, 6ο ΓΕΛ Νέας Σµύρνης

28 της ΑΝΡΙΕΤΤΑ ΕΛΙΕΖΕΡ ΜΠΡΟΥΝΕΡ*

ισραηλινογυαλι

Το ενδιαφέρον για το γυαλί, ως έγκυρηµορφή τέχνης εµφανίστηκε στο Ισραήλστα τέλη της δεκαετίας του 90. Μέχρι

τότε, το γυαλί ήταν «απόκρυφη» πειθαρχεία,συνδεδεµένο στα µυαλά των περισσοτέρων,µε γυαλικά για διακόσµηση ή αρχιτεκτονική.Τα πρώτα ατελιέ για καλλιτεχνικό γυαλί (stu-dio glass), ήταν περιορισµένα σε µερικά ιδιω-τικά εργαστήρια (Lenoy, Shafrir, Gavish,Eliahu Ricka, Necker), ενώ ονόµατα όπωςAriel Bar-Tal, Alex Arbell και Joseph Chaaltiel,ανήκαν στη γενιά των πρωτοπόρων στο ισ-ραηλινό καλλιτεχνικό γυαλί. Μοντέρνα έργαγυαλιού εξέθεταν περιστασιακά, γκαλερί τέ-χνης και µουσεία σε όλη τη χώρα (όπως τοτµήµα σύγχρονου σχεδίου του Μουσείου τουΙσραήλ στην Ιερουσαλήµ, το Μουσείο Κιµ-πούτς Χαζορέα, το Μουσείο Τέχνης τηςΧάιφα), ενώ το πιο θεµελιωµένο και τακτικόήταν, φυσικά, το Γκλας Παβίλιον, του Μου-σείου Έρετς Ισραέλ, στο Τελ-Αβίβ. Οι τοπικοίκαλλιτέχνες ήταν εξαιρετικά επιφυλακτικοίστο να αρχίσουν να δουλεύουν µε το γυαλίκαι όταν τελικά άρχισαν να το κάνουν, έπρεπενα φτάσουν στο επίπεδο της εξέλιξης αυτήςτης νέας µορφής τέχνης, που είχε επιτευχθείαπό την δεκαετία του 60, στα βασικά υαλο-παραγωγικά κέντρα του εξωτερικού. Η έλ-λειψη κατάλληλων εγκαταστάσεων, µεγάλων

επιδείξεων ή εκθέσεων και συλλογών που εξειδικεύονται στο γυαλί, είχεκαθυστερήσει την πρόοδο µιας τοπικής γυαλικής κοινότητας. Εξάλλου,το γεγονός ότι οι τοπικοί έµποροι τέχνης και οι συλλέκτες (ιδιώτες καιιδρύµατα) παρέµειναν αδιάφοροι και διστακτικοί για έργα φτιαγµένααπό γυαλί, συντέλεσε στη γενικότερη έλλειψη ενθουσιασµού για τηντέχνη αυτή.Η µετάβαση του γυαλιού, από χόµπι σε µια αποδεκτή µορφή τέχνης,επιτεύχθηκε µόνο µε την άνοδο του καλλιτεχνικού επαγγελµατισµού.Το 1974, ενώ ήταν καλεσµένος ως οµιλητής, στην Ακαδηµία Τέχνης καιΣχεδίου Μπετσαλέλ στην Ιερουσαλήµ, ο Μάρβιν Λιπόφσκυ, ο Αµερικα-νός καλλιτέχνης γυαλιού κατασκεύασε τον πρώτο κλίβανο για γυαλί στοτµήµα κεραµικής. Τα πρώτα µαθήµατα γυαλιού τα έδωσε ο Λούη Σα-καλόβσκυ και µετέπειτα ο Ντάνυ Βερµπέρνε (ο οποίος είχε µόλις απο-φοιτήσει από το τµήµα Γυαλιού της ακαδηµίας Ρίτβελντ, στοΆµστερνταµ). Μέσα στα επόµενα χρόνια και άλλοι νέοι καλλιτέχνες γυα-λιού εντάχτηκαν στην οµάδα καθηγητών (Lisbeth Biger, Olya Brener,Dafna Kaffeman, Danny Kalderon, Ami Levi, Einav Mekori, Boris Shpeiz-man, και ο Lior Vagima).Ένα σηµαντικό γεγονός, που αποτέλεσε σηµείο στροφής στη στάσηαπέναντι στο γυαλί, ήταν η έκθεση του διάσηµου Αµερικάνου καλλιτέ-χνη γυαλιού Dale Chiluly, στο David Tower Museum στην Ιερουσαλήµ το1997, η οποία είχε µεγάλη συνεισφορά στην κατανόηση της εν δυνάµειεξέλιξης του γυαλιού και στην µεγάλης διάρκειας έµπνευση των τοπι-κών καλλιτεχνών. Επιπλέον παράγοντας σε αυτή την αφύπνιση, ήταν ηδηµιουργία της Οργάνωσης της ∆ιακοσµητικής Τέχνης του Ισραήλ(AIDA) το 2003, της οποίας αποστολή είναι η εξέλιξη των τοπικών καλ-λιτεχνών µε υποτροφίες, µε προγράµµατα χρηµατοδότησης, θέσεις σεδιεθνή σχολεία και µε το να τους συνδέει µε το διεθνές κοινό ιδρυµά-των, συλλεκτών και γκαλερί. Πρόσφατοι διαγωνισµοί, όπως «Το Βρα-βείο Τεχνών του Andrea M. Bronfman» (The Andy), που επιβραβεύει σεετήσια βάση έναν Ισραηλινό ανερχόµενο καλλιτέχνη για αριστεία στηνκεραµική, την κατασκευή κοσµηµάτων, την υφαντουργία ή στο γυαλί,έδωσαν κίνητρο και έµπνευση στον τοµέα αυτό. Έργα από Ισραηλινούςκαλλιτέχνες γυαλιού εκτίθενται, όλο και περισσότερο, σε σηµαντικές

2299

γκαλερί παγκοσµίως και σε εκθέσειςτέχνης µεγάλου κύρους, όπως η ∆ιε-θνής Ετήσια Έκθεση Γλυπτικής καιΕφαρµοσµένης Τέχνης, στο Σικάγοκαι στη Νέα Υόρκη, ή όπως η ∆ιεθνήςΈκθεση Τέχνης Σύγχρονων Αντικειµέ-νων, στο Λονδίνο.Μέσα στην τελευταία δεκαετία, η υα-λουργία έχει εξελιχθεί σε µια υποσχό-µενη µορφή τέχνης και η δηµοτικότητατου γυαλιού έχει αυξηθεί σηµαντικά.Υπάρχει µια αξιοπρόσεκτη αύξησηστον αριθµό των καλλιτεχνών πουδουλεύουν µε γυαλί, στα εργαστήριακαι σε εκπαιδευτικά προγράµµατα(είτε σε ιδιωτικά σχολεία, είτε σε καλ-λιτεχνικά εργαστήρια). Παρόλη τηνπρόοδο, το γυαλί σπάνια βρίσκεταιστο επίκεντρο σε σύγχρονα µουσείακαι γκαλερί τέχνης και η ισραηλινήαγορά τέχνης δεν ενθαρρύνει σε ικα-νοποιητικό βαθµό τη δραστηριότητατου γυαλιού.Ψάχνοντας να ακολουθήσει την εξέ-λιξη του σύγχρονου γυαλιού, το Μου-σείο του Έρετς Ισραέλ, οργάνωσε µιαµεγάλης κλίµακας έκθεση, που γίνεταιφέτος για τρίτη φορά (πρώτη ήταν το2007 και δεύτερη το 2011) µε την ελ-πίδα ότι, η εισαγωγή νέων ιδεών θα εν-θαρρύνει και θα διεγείρει την τοπικήκαλλιτεχνική έκφραση του γυαλιού. Το«Ισραηλινό Γυαλί 2015», εκθέτει 100έργα από 62 επίλεκτους καλλιτέχνες

των τελευταίων τεσσάρων ετών, σεµια προσπάθεια να σχηµατίσει µιααναβαθµισµένη εικόνα για την καλιτε-χνική έκφραση του γυαλιού στο Ισ-ραήλ. Η έκθεση φέρνει σε επαφήέµπειρους καλλιτέχνες γυαλιού, πουέχουν εκθέσει τα έργα τους στο µου-σείο στο παρελθόν, ανερχόµενουςκαλλιτέχνες και καλλιτέχνες, που δενείναι εξοικειωµένοι µε τον τοµέα τουγυαλιού αλλά έχουν ενσωµατώσει τογυαλί στα έργα τους, ακόµα και ανήταν για µία φορά.Τα έργα καθρεφτίζουν µια τάση πουαποµακρύνεται από την παραδοσιακήµεταχείριση του γυαλιού, προς µία κα-τεύθυνση όλο και περισσότερο εννοι-ολογική. Οι Ισραηλινοί καλλιτέχνεςφαίνεται να αποδέχονται τις περισσό-τερες πτυχές της σύγχονης δηµιουρ-γίας στο γυαλί: η έκταση και η ποικιλίατων έργων δείχνει πρωτοποριακέςπροσεγγίσεις και περιπλοκές σε σύγ-χρονα καλλιτεχνικά θέµατα, καθώς οιδηµιουργικοί και ευφάνταστοι τρόποιπου το γυαλί χρησιµοποιείται απότους Ισραηλινούς καλλιτέχνες, λει-τουργεί ως µέσο για καλλιτεχνικήέκφραση. Παρόλο που αναφέρονταισε ένα ευρύ πεδίο γνώσης και κουλ-τούρας, από εικονιστικές µέχρι αφη-ρηµένες γλυπτικές δηλώσεις, απόρεαλιστικές απεικονίσεις µέχρι έργαψευδαισθήσεων και από προσωπικές

αφηγήσεις µέχρι κριτικά σχόλια σεπαγκόσµια κοινωνικά και πολιτικά θέ-µατα, το γυαλί λειτουργεί ως έναςσυνδετικός κρίκος µεταξύ διαφορετι-κών τεχνικών µεθόδων, ξεκάθαρων αι-σθητικών προσεγγίσεων, οπτικώνγλωσσών και καλλιτεχνικών πρακτι-κών. Κατοικώντας σε ένα χώρο ανά-µεσα σε επιστήµη, τέχνη καιχειροτεχνία, µόνο µέσω µιας έξυπνηςδιεπιστηµονικής προσέγγισης τογυαλί µπορεί να προσφέρει απεριόρι-στες δυνατότητες, για µια εξέλιξηµέσα σε µια νέα καλλιτεχνική αισθη-τική.

*Η Ανριέττα Ελιέζερ είναι έφορος της έκ-θεσης στο Μουσείο Έρετς, του Τελ Αβίβ.Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1961 και µετα-νάστευσε στο Ισραήλ, το 1979. Σπούδασεβιβλική αρχαιολογία και προϊστορία στοπανεπιστήµιο του Τελ-Αβίβ, ενώ τις µετα-πτυχιακές της σπουδές τις ολοκλήρωσεστο ίδιο πανεπιστήµιο, στο τµήµα της αρ-χαιολογίας της εγγύς Ανατολής και τηςΜουσειολογίας. Από το 1997, είναι έφοροςτου Περιπτέρου του Γυαλιού, στο ΜουσείοΈρετς. Έχει επιµεληθεί 16 εκθέσεις γυα-λιού στο Ισραήλ και είναι επιστηµονικόςσύµβουλος πολλών εκδόσεων, σχετικών µετη τέχνη του γυαλιού.

Πηγή: wwwwww..eerreettzzmmuusseeuumm..oorrgg..iill

30

Το κόµικ προέκυψε ως µιαπροσπάθεια «δηµιουργι-κής απεικόνισης» της µο-ναξιάς και της αδράνειας,µε το σενάριο να αποτελείµέρος µιας σύντοµης αφή-γησης. Κείµενο και εικόναλειτουργούν άλλες φορέςσυµπληρωµατικά καιάλλες φορές παράλληλα,σε µια προσπάθεια νααποδώσουν τη συναισθη-µατική κατάσταση, τοαδιέξοδο του πρωταγωνι-στή και την πραγµατικό-τητα που βιώνει. Τοσενάριο έγραψε η ΝτορίταΤρέβεζα και το σχέδιοείναι του Θανάση Αν-τζούρη.Το κόµικ συµµετείχε στοφεστιβάλ της Αθήνας «Co-micdom con Athens2015», στην Ελληνοαµερι-κάνικη Ένωση και παρου-σιάστηκε από τουςδηµιουργούς του, στοντοµέα των αυτό-εκδό-σεων.Περισσότερες πληροφο-ρίες για το κόµικ θα βρείτεστην ιστοσελίδαhhttttpp::////wwwwww..ccoommiicc--nn--ppllaayy..ggrr//ccoommiiccss//ffaannzziinneess//119922--aarrggiiaa--zziinnee..hhttmmll

κοµικ «ΑΡΓΙΑ»

3311

Την άνοιξη του 2000, οργανώθηκε στα Χανιά το πρώτοκοινωνικό µας Σέντερ, στην ανακαινισµένη συναγωγήΕτζ Χαγίµ. Παρόλο που υπήρξαν δυσκολίες στην ορ-γάνωση, στο Σέντερ αυτό ήρθε τελικά πολύς κόσµος.Χρησιµοποιήθηκε µια παραδοσιακή έκδοση της Αγ-καντά, νιώσαµε όµως µερικές φορές εκείνη τη βραδιά,ότι δεν µπορέσαµε να εκτελέσουµε σωστά τη Θεϊκή εν-τολή να καλέσουµε τον «ξένο» στο τραπέζι µας, επειδήδεν ήταν εύκολο να τον κάνουµε πράγµατι, µέρος τουτελετουργικού µας. [...]Έτσι καταλάβαµε, ότι έπρεπε να έχουµε τη δική µαςΑγκαντά, για να είναι αυτή η γιορτή µια στιγµή συλλο-γισµού, όχι µόνο για τους Εβραίους διαφόρων προ-ελεύσεων, που κανονικά παρευρίσκονται µαζί µας,αλλά και για τους χριστιανούς και τους µουσουλµά-νους, µέσα στο πνεύµα του Σέντερ.Θα ήθελα να επισηµάνω ότι, αυτή δεν είναι βέβαια ηπρώτη κρητική Αγκαντά. Υπάρχουν δύο εξαιρετικάυστεροµεσαιωνικά χειρόγραφα Αγκαντότ µε µινιατού-ρες, σε βιβλιοθήκες της Γαλλίας και της Αγγλίας.Το αποψινό µας κείµενο, βασίζεται σε µεγάλο βαθµόστην Αγκαντά των Μεταρρυθµιστών «Νύκτα Ερωτή-σεων», έκδοση των Ραββίνων Τζόυ Λέβιτ και ΜίκαελΣτράσφελντ. Κάποια αποσπάσµατα έχουν προσαρµο-στεί στις ανάγκες και στο πνεύµα της χανιώτικης «κοι-νότητάς» µας. Ο πρόλογος αυτής της Αγκαντά,αναφέρεται σε ένα απόσπασµα του Μορντεχάι Κάπλαν,σχετικά µε το πνεύµα µε το οποίο θέλουµε να προσεγ-γίσουµε αυτήν τη γιορτή, «συνδέοντας την προσευχήπου βρίσκεται στην καρδιά κάθε Εβραίου, µε την προ-σευχή για έναν κόσµο που θα απορρίψει όλους τουςΦαραώ του και στον οποίο, µόνο ο Κύριος θα βασι-λεύει» (1941).Επιθυµώ να κάνω ιδιαίτερη µνεία στα µέλη της Χα-βουρά µας (Αδελφότητας), που συνέβαλαν στη διαδι-κασία έκδοσης αυτής της Αγκαντά της συναγωγής ΕτζΧαγίµ: τον Κωνσταντίνο Φίσερ, την Πάολα Νικότερα,την Άν Ντέλαγκρι, τον Αλέξανδρο Φουντουλάκη, καιτην Άνια Ζουκµάντελ. Ευχαριστώ ιδιαίτερα τον ΤζόνΤσάπλ και την Άρτεµις Πετροπούλου για την επιµέλειατων αγγλικών και ελληνικών κειµένων.

Χαγκ Λε Πέσαχ Σαµέαχ,ΝΝιικκόόλλααςς ΣΣττααυυρροουυλλάάκκηηςς

*Αποσπάσµατα από τον πρόλογο του Νικόλα Σταυρουλάκη.Η Αγκαντά Ετζ Χαγίµ, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τάλως,2015, επιµέλεια και σχέδιο Νικόλας Σταυρουλάκης, Χανιά,Κρήτη.

Αγκαντα Ετζ *

πεντε λεπτα*της Yifat Nagar

Θεέ µου εάν µου επέτρεπεςΝα διαλέξω µία µόνο ευχή από µία θάλασσα ευχώνΘα είχα ένα απλό αίτηµα:«∆ώσε µου πίσω πέντε λεπτά µε αυτόν»Στο πρώτο λεπτό θα του έλεγα ότι ξέρω ότι έπρεπενα φύγειΚαι στο δεύτερο λεπτό θα του έλεγα ότι ποτέ δεν θααποδεχθώ το γεγονός ότι έφυγεΚαι στο τρίτο λεπτό θα έλεγα ότι είµαι θυµωµένη πουεπιλέχθηκεΚαι στο τέταρτο λεπτό θα του έλεγα ότι τον αγαπώπολύΚαι στο πέµπτο λεπτό θα παρακαλούσα, Θεέ µου, σεικετεύω,µην τον πάρεις µακριά µου.

*Το ποίηµα αυτό αναγνώσθηκε από την Νέλλη Ζακάρ, κατάτη διάρκεια της τελετής του Γιόµ Αζικαρόν, της ηµέρας µνή-µης των πεσόντων για την ανεξαρτησία και την ασφάλεια τουκράτους του Ισραήλ, στη συναγωγή Αθηνών Μπέιτ Σαλώµ.

Η Επιτροπή Πέτσια

Η αλληλεγγύη προς τους αναξιοπαθούντες οµοθρήσκους µας, είναι ιερό χρέος µας

Τα παιδιά µας χρειάζονταιτην αµέριστη βοήθειά µαςγια παροχήυψηλού επιπέδου παιδείαςστο Σχολείο µας

Η συνέχιση των παραδόσεωνπου διατηρούνζωντανό το λαό µαςοφείλουµε να είναιδιαρκές µέληµά µας

ΣΥΜΒΑΛΛΩ ΚΙ ΕΓΩ ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ

ΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΙΣΦΟΡΑ ΠΕΤΣΙΑ ΠΟΥ ΜΟΥ ΑΝΑΛΟΓΕΙ