ГОДИШЕН ИЗВЕШТАЈ ЗА РАБОТА НА …fokus.mk/wp-content/uploads/2017/07/izveshtajot.pdf · Извештај за работа на Регулаторната

РЕГУЛАТОРНА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА

НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

ГОДИШЕН ИЗВЕШТАЈ

2016

Извештај за работа на Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија во 2016 година

- 1 -

Годишниот извештај за работа на Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија во 2016 година е изготвен согласно членот 35 од Законот за енергетика, со кој е утврдена обврска за Регулаторната комисија за енергетика, најдоцна до 31 март од наредната година, до Собранието на Република Македонија да достави за усвојување Годишен извештај за својата работа во претходната година.

Годишниот извештај за работа на Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија во 2016 година содржи детални информации за извршување на надлежностите согласно Законот за енергетика и Законот за утврдување на цени на водни услуги, како и информации за материјално-финансиското работење.

Со Законот за енергетика исто така е утврдено дека Годишниот извештај за работа на Регулаторната комисија за енергетика е потребно да се достави и до Владата на Република Македонија и до Министерството надлежно за вршење на работите од областа на енергетиката, заради запознавање.

Во извештајот е даден преглед на активностите реализирани од страна на Регулаторната комисија за енергетика во текот на 2016 година, со посебен осврт на:

состојбите на пазарите на енергија,

состојбите поврзани со регулирањето на тарифите и цените,

изготвувањето на регулативата,

активностите на меѓународно ниво, и

преглед на финансиското работење на Регулаторната комисија за енергетика.

ЧЛЕНОВИ НА РКЕ Димитар Петров, претседател м-р Куштрим Рамадани, заменик претседател Видан Кулевски, член Светлана Јаневска, член м-р Елена Маркова-Велинова, член м-р Дејан Бошковски, член Енвер Ељмази, член

март, 2017 година


- 2 -

СОДРЖИНА НА ГОДИШНИОТ ИЗВЕШТАЈ

ВОВЕД ..........................................................................................................................

5

I. ОРГАНИЗАЦИОНА ПОСТАВЕНОСТ НА РЕГУЛАТОРНАТА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА ................................................... 6

II. ПАЗАР НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА ...................................................................... 9 II.1 Општи податоци за електроенергетскиот систем на Република Македонија......... 9

II.2 Состојба на пазарот на електрична енергија ............................................................ 17

II.2.1 Производство, набавка, потрошувачка и цени на електрична енергија.................. 20

II.2.2 Квалитет на електрична енергија................................................................................ 28

II.2.3 Развојни и инвестициски планови............................................................................... 31

II.3 Прописи......................................................................................................................... 35

II.3.1 Правила за изменување и дополнување на Правилата за пазар на електрична енергија......................................................................................................................... 35

II.3.2

Мрежни правила за изменување и дополнување на Мрежните правила за дистрибуција на електрична енергија на ЕВН Електростопанство на Македонија, Акционерско друштво за дистрибуција на електрична енергија Скопје............................................................................................................................ 35

II.3.3 Правила за доделување на прекугранични преносни капацитети........................... 36 II.3.4 Правила за продажба на вишоци на електрична енергија…………………………… 36

II.4 Лиценци......................................................................................................................... 37

II.5 Одобрување на цени на електрична енергија............................................................ 40 III. ПАЗАР НА ПРИРОДЕН ГАС ....................................................................................... 43 III.1 Општи податоци за секторот на природен гас во Република Македонија............... 43

III.2 Состојба на пазарот на природен гас.......................................................................... 44

III.2.1 Развојни и инвестициски планови................................................................................ 52

III.3 Прописи.......................................................................................................................... 53

III.3.1 Правилник за изменување и дополнување нa правилникот за начин и услови за регулирање на тарифи за пренос, управување со системот за пренос и дистрибуција на природен гас......................................................................................

53

III.3.2 Правилник за начин и услови за регулирање на тарифи за пренос, управување со системот за пренос и дистрибуција на природен гас................................................. 54

III.4 Лиценци.......................................................................................................................... 54

III.5 Одобрување на цени на природен гас......................................................................... 55

III.5.1 Тарифи за вршење на енергетски дејности пренос на природен гас и управување со системот за пренос на природен гас за 2017 година на АД ГА-МА Скопје .......................................................................................................................................... 55

III.5.2 Тарифа за вршење на енергетска дејност дистрибуција на природен гас за 2017 година на Дирекцијата за технолошко - индустриски развојни зони – Скопје, (ДТИРЗ)............................................................................................................................ 55

III.5.3 Тарифа за вршење на енергетска дејност дистрибуција на природен гас за 2017 година на ЈП „КУМАНОВО ГАС“ – Куманово................................................................. 56

III.5.4 Тарифа за вршење на енергетска дејност дистрибуција на природен гас за 2017 година на ЈПЕД „СТРУМИЦА ГАС“ – Струмица………………………………………….. 56

III.5.5 Месечни продажни цени на природен гас во 2016 година на МАКПЕТРОЛ ПРОМ-ГАС ДООЕЛ-Скопје……………………………………………………………………………. 57

IV. ПАЗАР НА ТОПЛИНСКА ЕНЕРГИЈА .......................................................................... 60 IV.1 Општи податоци за секторот на топлинската енергија во Република Македонија... 60


- 3 -

IV.2 Состојба на пазарот на топлинска енергија................................................................. 63 IV.2.1 Развојни и инвестициски планови................................................................................. 67

IV.3 Прописи........................................................................................................................... 70 IV.3.1 Правилник за изменување на Правилникот за цени на топлинска енергија и

системски услуги………..................................................................................................

70 IV.3.2 Тарифен систем за изменување и дополнување на Тарифниот систем за

продажба на топлинска енергија...................................................................................

70

IV.4 Лиценци .......................................................................................................................... 70

IV.5 Одобрување на цени на топлинска енергија ............................................................... 71

IV.5.1 Цени за топлинска енергија донесени со Одлуки од 29.07.2016 година, а со примена од 01.08.2016 година ...................................................................................... 71

V. ПАЗАР НА НАФТА, НАФТЕНИ ДЕРИВАТИ, БИОГОРИВА И ГОРИВА ЗА ТРАНСПОРТ ................................................................................................................. 76

V.1 Општи податоци за нафтениот сектор во Република Македонија............................ 76

V.2 Состојба на пазарот на нафта и нафтени деривати.................................................. 78

V.2.1 Учесници на пазарот..................................................................................................... 78

V.2.2 Производство, набавка и продажба на нафтени деривати....................................... 80 V.3 Лиценци.......................................................................................................................... 84

V.4 Одобрување на цени на одделни нафтени деривати................................................ 86 VI. ОБНОВЛИВИ ИЗВОРИ НА ЕНЕРГИЈА ..................................................................... 95

VI.1 Прописи........................................................................................................................... 95

VI.2 Повластени производители на електрична енергија од обновливи извори на енергија...........................................................................................................................

96

VII. МОНИТОРИНГ НА ЕНЕРГЕТСКИТЕ ПАЗАРИ…………………………………………... 100

VII.1 Прописи…………………………………………………………………………………………. 101

VII.2 Активности на Секторот за мониторинг на енергетските пазари во 2016 година…............................................................................................................................ 103

VIII. РЕГУЛИРАЊЕ НА ВОДНИ УСЛУГИ............................................................................. 105

VIII.1 Општи податоци за водниот сектор во Република Македонија.................................. 105

VIII.2 Закон за утврдување на цени на водни услуги и Регулаторната комисија за енергетика.......................................................................................................................

107

IX. ПРЕТСТАВКИ, УПРАВНИ И СУДСКИ ПОСТАПКИ..................................................... 111

IX.1 Претставки ...................................................................................................................... 111

IX.2 Управни постапки............................................................................................................ 112

IX.2.1 Постапки за одлучување по спорови поведени пред Регулаторната комисија за енергетика....................................................................................................................... 112

IX.2.2 Постапки по жалби поднесени до Комисија за решавање на жалби во областа на енергетиката .................................................................................................................. 113

IX.2.3 Барања за слободен пристап до информации од јавен карактер.............................. 114

IX.3 Судски постапки............................................................................................................. 115

IX.3.1 Постапки пред Управен суд........................................................................................... 115

IX.3.2 Постапки пред Основен суд........................................................................................... 115 X. МЕЃУНАРОДНИ АКТИВНОСТИ .................................................................................. 118

X.1 Учество во работата на Одборот на регулатори на Енергетската заедница .......... 118


- 4 -

X.2 Учество во работата на Советот на европските регулатори за енергетика ............ 121

X.3 Учество во работата на Регионалната асоцијација на енергетските регулатори.... 122

X.4 Учество во европските интеграции ............................................................................. 124

X.5 Имплементација на проекти и учество на други настани........................................... 125

XI. ФИНАНСИСКО РАБОТЕЊЕ НА РЕГУЛАТОРНАТА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА ВО 2016 ГОДИНА ............................................................................... 128

XI.1 Финансирање на Регулаторната комисија за енергетика........................................... 128

XI.2 Финансиски резултати од работењето на Регулаторната комисија за енергетика.. 128

XI.3 Биланс на приходи и расходи на Регулаторна комисија за енергетика на РМ за 2016 година..................................................................................................................... 133

XI.4 Биланс на состојба на Регулаторна комисија за енергетика на РМ за 2016 година. 134

XII. АКТИВНОСТИ ВО 2017 ГОДИНА ................................................................................

136


- 5 -

ВОВЕД

Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија (во понатамошниот текст: Регулаторната комисија за енергетика) е основана во 2003 година и ги врши работите кои што се однесуваат на регулирање на прашањата поврзани со вршењето на енергетските дејности определени со Законот за енергетика („Службен весник на Република Македонија” бр. 16/11, 136/11, 79/13, 164/13, 41/14, 151/14, 33/15, 192/15, 215/15, 6/16, 53/16 и 189/16) и регулирање на прашањата поврзани со цените на водните услуги определени и со Законот за утврдување на цени на водните услуги („Службен весник на Република Македонија” бр. 7/16).

Регулаторната комисија за енергетика е независна во своето работење и одлучување во рамките на надлежностите и има својство на правно лице, а за својата работа најмалку еднаш годишно ги известува Собранието на Република Македонија и Владата на Република Македонија.

Работењето и донесувањето на акти на Регулаторната комисија за енергетика, како правилници, правила, одлуки, упатства и решенија, е уредено со Законот за енергетика, Законот за утврдување на цени на водни услуги, другите подзаконски акти, како и Статутот и Деловникот за нејзината работа. Актите на Регулаторната комисија за енергетика се објавуваат во „Службен весник на Република Македонија”, како и на веб страната на Регулаторната комисија за енергетика www.erc.org.mk.

Регулаторната комисија за енергетика обезбедува ефикасно, конкурентно и непречено функционирање на енергетските пазари во Република Македонија согласно надлежностите утврдени во членовите 22 и 23 од Законот за енергетика, при што надлежностите за регулирање на енергетските дејности се однесуваат на:

електрична енергија,

природен гас,

нафта и нафтени деривати, мешавини на течните горива од фосилно потекло што се користат за транспорт, со биогорива и

топлинска енергија.

Регулаторната комисија за енергетика, со новите надлежности пропишани со Законот за утврдување на цени на водните услуги („Службен весник на Република Македонија” бр. 7/16) и уредени со соодветните измени во Законот за енергетика („Службен весник на Република Македонија” бр. 6/16), е надлежна и за утврдувањето на тарифите и цените за водните услуги.

При извршувањето на надлежностите, Регулаторната комисија за енергетика соработува со надлежните државни органи, организации и институции, а особено со Министерството за економија, Агенцијата за енергетика на Република Македонија, Државниот инспекторат за пазарна инспекција, Државниот инспекторат за техничка инспекција, Министерството за животна средина и просторно планирање, Комисијата за заштита на конкуренцијата, Стопанската комора на Република Македонија, Сојузот на стопански комори на Македонија, Советот за заштита на потрошувачите, Бирото за јавни набавки, Бирото за метрологија и Заедницата на единиците на локалната самоуправа. Претставниците од наведените субјекти, во зависност од нивните надлежности,

www.erc.org.mk


- 6 -

редовно се повикуваат за присуство на подготвителните седници на Регулаторната комисија за енергетика.

Во текот на 2016 година Регулаторната комисија за енергетика има одржано 116 главни седници, 67 подготвителни седници, како и поголем број експертски расправи и други работни состаноци на кои се разгледувани повеќе прашања од надлежност на комисијата. Како резултат на овие активности во текот на 2016 година беа донесени повеќе прописи, одлуки за поодделни прашања, издадени се определен број на лиценци за вршење на енергетски дејности и др.

I. ОРГАНИЗАЦИОНА ПОСТАВЕНОСТ НА РЕГУЛАТОРНАТА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА

Регулаторната комисија за енергетика е составена од седум члена, од кои

еден е претседател. Членовите и претседателот на Регулаторната комисија за енергетика на предлог на Владата на Република Македонија ги именува и разрешува Собранието на Република Македонија, имајќи ја предвид соодветната и правичната застапеност на припадниците на сите заедници.

Организационата поставеност и надлежностите на Регулаторната комисија за енергетика се компатибилни со регулаторните тела во земјите од соседството и регионот и соодветствуваат на барањата за целосно и компетентно исполнување на нејзините обврски, како и на степенот на развојот на енергетските пазари во Република Македонија.

Согласно Правилникот за организација и систематизација на работните места и работните задачи на вработените во стручните служби на Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија бр. 01-1477/1 од 31.07.2015 година, секторите за вршење на стручните работи и задачи за потребите на Регулаторна комисија за енергетика се:

сектор за електрична енергија,

сектор за природен гас, течни горива и топлинска енергија,

економски сектор,

правен сектор,

сектор за мониторинг на енергетските пазари,

сектор за административни, финансиски и општи работи и

сектор за информатичка технологија и статистика.

Вкупниот број на вработени, заклучно со 31.12.2016 година, изнесува 31 лице, од кои 7 членови на Регулаторната комисија за енергетика, 21 лице во стручната служба и 3 вработени како помошно-технички персонал.

Образовната структура на членовите на комисијата и вработените во стручната служба, заклучно со 31.12.2016 година, е составена од 13 инженери, 10 економисти, 4 правници и 1 лице со друг вид високо образование.


- 7 -

С Т Р У Ч Н И С Л У Ж Б И

Р Е Г У Л А Т О Р Н А К О М И С И Ј А З А Е Н Е Р Г Е Т И К А

Н А Р Е П У Б Л И К А М А К Е Д О Н И Ј А

СЕКТОР ЗА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈA

РАКОВОДИТЕЛ

ПОМОШНИК РАКОВОДИТЕЛ

СОВЕТНИК

СОРАБОТНИК

СЕКТОР ЗА ПРИРОДЕН ГАС ТЕЧНИ ГОРИВА ТОПЛИНСКА ЕНЕРГИЈА



СОВЕТНИК


ЕКОНОМСКИ СЕКТОР



СОВЕТНИК


ПРАВЕН СЕКТОР



СОВЕТНИК


СЕКТОР ЗА МОНИТОРИНГ НА ЕНЕРГЕТСКИ ПАЗАРИ



СОВЕТНИК


СЕКТОР ЗА АДМИНИСТРАЦИЈА ФИНАНСИИ И ОПШТИ РАБОТИ


СОВЕТНИК ЗА АДМИНИСТРАТИВНИ И ПРАВНИ РАБОТИ

СОВЕТНИК ЗА ФИНАНСИСКО СМЕТКОВОДСТВЕНИ И

БЛАГАЈНИЧКИ РАБОТИ


СОРАБОТНИК ВО АРХИВА

ВОЗАЧ ЕКОНОМ И КУРИР

РАБОТНИК ВО БИФЕ

ХИГИЕНИЧАР

Советник-Технички секретар

СЕКТОР ЗА ИНФОРМАТИЧКИ ТЕХНОЛОГИИ И СТАТИСТИКА


СОВЕТНИК ПРОГРАМЕР

СОВЕТНИК СИСТЕМ АДМИНИСТРАТОР НА МРЕЖИ И БАЗИ НА ПОДАТОЦИ

СОРАБОТНИК СИСТЕМСКИ АНАЛИТИЧАР

Внатрешен ревизор


Ч Л Е Н З А М Е Н И К П Р Е Т С Е Д А Т Е Л

П Р Е Т С Е Д А Т Е Л Ч Л Е Н Ч Л Е Н Ч Л Е Н Ч Л Е Н

2016



ГОДИШЕН ИЗВЕШТАJ


- 9 -

II. ПАЗАР НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА

II.1 ОПШТИ ПОДАТОЦИ ЗА ЕЛЕКТРОЕНЕРГЕТСКИОТ СИСТЕМ


Електроенергетскиот систем во Република Македонија претставува збир од постројки за производство на електрична енергија, систем за пренос на електрична енергија (електропреносен систем), разводни постројки, системи за дистрибуција на електрична енергија (електродистрибутивни системи) и потрошувачи на електрична енергија.

1. Постројки за производство на електрична енергија

Во Република Македонија целокупната електрична енергија се произведува од различни видови на постројки и тоа:

термоелектроцентрали,

хидроелектроцентрали,

комбинирани постројки,

ветерни електроцентрали,

фотонапонски електроцентрали и

биогасни електроцентрали.

Вкупниот инсталиран капацитет на постројките за производство на електрична енергија во Република Македонија изнесува 2.057 MW. Вкупниот инсталиран капацитет во 2016 година е зголемен за 7,53 MW во однос на 2015 година.

Мапа на постојни и планирани постројки за производство на електрична енергија во

Република Македонија, во сопственост на АД ЕЛЕМ - Скопје


- 10 -

Најголем производител на електрична енергија во Република Македонија е претпријатието АД Електрани на Македонија Скопје (АД ЕЛЕМ Скопје), која е во државна сопственост и врши регулирана енергетска дејност производство на електрична енергија.

Вкупниот инсталиран капацитет на термоелектроцентралите во Република Македонија е 1.035 MW, односно истиот претставува 50,41% од вкупниот инсталиран капацитет. Две термоелектроцентрали се во сопственост на АД ЕЛЕМ Скопје (ТЕ РЕК Битола и ТЕ Осломеј), а една термоелектроцентрала е во сопственост на АД ТЕЦ Неготино (ТЕ Неготино).

Табела II.1. Термоелектроцентрали во Република Македонија

Назив Инсталирана моќност (MW)

Проектирано годишно

производство (GWh)

локација сопственост

ТЕ РЕК Битола

700 4.600 Битола АД ЕЛЕМ Скопје

ТЕ Осломеј 125 700 Кичево АД ЕЛЕМ Скопје

ТЕ Неготино 210 резерва Дуброво АД ТЕЦ Неготино

Вкупно 1.035 5.300

Вкупниот инсталиран капацитет на големи хидроелектроцентрали со инсталирана моќност поголема од 10 MW изнесува 584,6 MW, односно истиот претставува 28,47% од вкупниот инсталиран капацитет во Република Македонија, од кои:

осум хидроелектроцентрали со вкупна инсталирана моќност од 560,8 MW се во сопственост на АД ЕЛЕМ Скопје.

две хидроелектроцентрали ХЕ Калиманци и ХЕ Матка со вкупна инсталирана моќност од 23,8 MW се сопственост на ЕВН Македонија АД Скопје.

Табела II.2. Хидроелектроцентрали во Република Македонија




Локација сопственост

ХЕ Козјак 82 130 р. Треска АД ЕЛЕМ Скопје

ХЕ Глобочица

42 180 р. Црн Дрим, Струга АД ЕЛЕМ Скопје

ХЕ Шпиље 84 272 р. Црн Дрим, Дебар АД ЕЛЕМ Скопје

ХЕ Тиквеш 113 144 р. Црна Река, Кавадарци

АД ЕЛЕМ Скопје

ХЕ Вруток

203,4 430 Маврово АД ЕЛЕМ Скопје ХЕ Врбен

ХЕ Равен

ХЕ Св. Петка 36,4 43 р. Треска АД ЕЛЕМ Скопје

ХЕ Калиманци

13,8 17 р. Брегалница ЕВН Македонија Електрани ДООЕЛ


- 11 -

Скопје

ХЕ Матка 10 40 р. Треска ЕВН Македонија Електрани ДООЕЛ Скопје

Вкупно 584,6 1.256

Вкупниот инсталиран капацитет за производство на електрична енергија од комбинирани постројки за производство на електрична и топлинска енергија е 287 MW, односно истиот претставува 13,98% од вкупниот инсталиран капацитет во Република Македонија. Една комбинирана постројка Енергетика е во сопственост на АД ЕЛЕМ Скопје, а додека останатите две (ТЕ-ТО и КОГЕЛ) се во приватна сопственост.

Табела II.3. Комбинирани постројки во Република Македонија




локација сопственост

ЕЛЕМ Енергетика

30 500 Скопје АД ЕЛЕМ Скопје

ТЕ-ТО 227 1.900 Скопје ТЕ-ТО АД Скопје

КОГЕЛ 30 600 Скопје КОГЕЛ СЕВЕР ДОО Скопје

Вкупно 287 3.000

Во 2016 година изградени се и пуштени под напон вкупно 9 мали хидроелектроцентрали, додека една мала хидроелектроцентрала е реконструирана со зголемување на моќноста, со што вкупниот инсталиран капацитет во 2016 година е зголемен за 5,36 MW. Вкупниот инсталиран капацитет на мали хидроелектроцентрали во Република Македонија изнесува 90,61 MW, односно истиот претставува 4,41% од вкупниот инсталиран капацитет во Република Македонија. Mалите хидроелектроцентрали кои немаат статус на повластен производител се со вкупна инсталирана моќност од 27,30 MW и тоа: девет мали хидроелектроцентрали на ЕВН Македонија Електрани ДООЕЛ Скопје, четири хидроелектроцентрали на Друштвото за производство на електрична енергија и услуги MХЕЦ ЛУКАР ДООЕЛ Кавадарци, четири хидроелектроцентрали на ЈП СТРЕЖЕВО – Битола и една хидроелектроцентрала на ЕНЕРГОРЕМОНТ-МЗТ-ХЕРЦ ДОО Битола.

Вкупниот инсталиран капацитет на ветерни електроцентрали во Република Македонија изнесува 36,8 MW односно 1,79% од вкупниот инсталиран капацитет во државата.

Во 2016 година во Република Македонија изградена е и пуштена под напон една биогасна електроцентрала со вкупна инсталирана моќност од 2 MW. Вкупно инсталирана моќност од биогасни електроцентрали изнесува 5,99 MW, при што процентуалното учество на биогасните електроцентрали изнесува 0,29% од вкупниот инсталиран капацитет во Република Македонија.

Во 2016 година изградени се и пуштени под напон вкупно три фотонапонски електроцентрали со вкупно инсталиран капацитет 0,123 MW,


- 12 -

при што овие ново изградени фотонапонски електроцентрали немаат стекнато статус на повластен производител и произведената електрична енергија ја продаваат на слободниот пазар. Вкупниот инсталиран капацитет на фотонапонски електроцентрали во Република Македонија изнесува 16,88 MW, односно 0,82% од вкупниот инсталиран капацитет во државата. Сите изградени фотонапонски електроцентрали се во целосна приватна сопственост.

Процентуално учество на производните постројки во Република Македонија

според инсталираната моќност во MW

2. Систем за пренос на електрична енергија

Далеководите, трансформаторските станици и диспечерскиот центар, заедно со инсталираната опрема за управување, мерење, контрола и опремата за диспечирање го сочинуваат системот за пренос на електрична енергија (електропреносен систем). Електропреносниот систем претставува врска помеѓу поголемите производни капацитети на Република Македонија и двата електродистрибутивни системи во државата. Исто така, електропреносниот систем на Република Македонија е поврзан и со сите електропреносни системи на соседните земји, освен со Република Албанија.

На електропреносниот систем на 110 kV ниво има приклучено помал број на директни потрошувачи кои директно се снабдуваат со електрична енергија преку електропреносниот систем, додека пак електродистрибутивните системи ги поврзуваат помалите производствени капацитети, како и потрошувачите кои се приклучени на електродистрибутивниот систем.

ТЕЦ; 50.41%ХЕЦ; 28,47%

КГЕЦ: 13,98%

ВЕЦ; 1,79% МХЕЦ; 4,41%

БГЕЦ; 0,29% ВЕЦ; 0,82%


- 13 -

Претпријатието АД МЕПСО Скопје е во државна сопственост и е надлежно за управување со електропреносниот систем на Република Македонија. Електропреносниот систем на Република Македонија работи на 400 kV напонско ниво, како и на 110 kV напонско ниво. Република Македонија зафаќа централна местоположба на Балканот и затоа од особено значење е нејзиното поврзување со сите нејзини соседни земји. Во 2016 година се пушти под напон 400 kV далековод Штип – Врање со што се оствари интерконекцијата на електропреносниот систем на АД МЕПСО Скопје со Република Србија. Делот од 400 kV далековод Штип – Врање кој е на територијата на Република Македонија е со должина од 70 km. За поврзување на електропреносниот систем на Република Македонија со електропреносниот систем на Република Албанија, од страна на Енергетската заедница е усвоен проект за изградба на 400 kV далековод Битола – Елбасан, кој е од особено значење за Република Македонија. Со овој проект ќе се направи завршување со градба на коридорот осум со што ќе се поврзат Република Бугарија, Република Македонија, Република Албанија и Република Италија. Проектот 400 kV далековод Битола – Елбасан е во фаза на подготовка на проектна документација. Двете преносни врски на север со Република Косово на 220 kV напонско ниво во 2016 година не беа во функција поради застареност на далеководите.

Енергетска мапа на електропреносниот систем во Република Македонија

Табела II.4. Должина на електропреносна мрежа по напонски нивоа

Напонско ниво (kV) 400 kV 220 kV 110 kV 150 kV

Должина (km) 577 38 1.601 23


- 14 -

Табела II.5. Интерконекции со соседните земји

Интерконекции на 400 kV напонско ниво

Република Грција

Република Србија

Република Бугарија

Република Македонија

ТС Битола 2 – ТС Мелити

ТС Скопје 5 – ТС Косово Б

ТС Штип 1 – ТС Црвена Могила

ТС Дуброво – ТС Солун

ТС Штип – ТС Врање

Табела II.6. Број на трансформаторски станици и разводни постројки

Напонско ниво (kV)

ТС 400/110 kV/kV

ТС 220/110 kV/kV

ТС 110/35 kV/kV

ТС 110/35/(20)10

kV/kV/kV

ТС 110/(20)10 kV/kV/kV

ТС 110/6 kV/kV

РП 110 kV

Број 5 1 5 30 17 1 49

3. Систем за дистрибуција на електрична енергија

Поголемиот дел од системот за дистрибуција на електрична енергија (електродистрибутивен систем) е во сопственост на претпријатието ЕВН Македонија АД Скопје, додека помалиот дел е во сопственост на АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика кој е лоциран во комплексот на поранешната фабрика Железара, на територија на општината Бутел во Скопје.

Во 2016 година ЕВН Македонија АД Скопје изгради вкупно 385 km нова електродистрибутивна мрежа, додека пак АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика нема промена во должината во споредба со 2015 година. Просечно годишно ЕВН Македонија АД Скопје гради околу 380 km нова мрежа. Од вкупно новоизградената електродистрибутивна мрежа во 2016 година, на 0,4 kV напонско ниво отпаѓаат 264 km, од кои 130 km воздушна мрежа, додека 134 km се кабелска мрежа, при што процентуалниот однос на воздушна мрежа во однос на кабелската е 49,24% : 50,76%. Од друга страна, на 10 (20) kV напонско ниво во 2016 година изградени се вкупно 117 km нова мрежа, од кои 6 km се кабелска мрежа, додека останатите 111 km се воздушна мрежа, при што процентуалниот однос на новоизградена кабелска мрежа наспроти воздушна мрежа е 5% : 95%. Останатите новоизградени 4 km електродистрибутивна мрежа се на 35 kV напонско ниво.

Вкупната должина на целата електродистрибутивна мрежа во Република Македонија изнесува 27.767 km, од кои 27.597 km е сопственост на ЕВН Македонија АД Скопје, додека 170 km е во сопственост на АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика. Изразено во проценти тоа значи дека 99,39% од вкупната дистрибутивна мрежа во Република Македонија е во сопственост на ЕВН Македонија АД Скопје, додека само 0,61% е во сопственост на АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика.


- 15 -

Табела II.7. Број на трансформаторски станици во сопственост на ЕВН Македонија АД Скопје


110/xx kV/kV (заедничка

сопственост со АД

МЕПСО)

110/xx kV/kV 35/(20)10 kV/kV 10/0,4 kV/kV

Број на ТС 41 13 76 7.192

Четириесет и една трансформаторски станици работат во островски режим на работа и истите се во целосна сопственост на ЕВН Македонија АД Скопје, додека пак останатите тринаесет трансформаторски станици се во заедничка сопственост на АД МЕПСО Скопје и ЕВН Македонија АД Скопје.

Табела II.8. Должина на електродистрибутивна мрежа по напонски нивоа

во сопственост на ЕВН Македонија АД Скопје


110 kV надземна

35kV надземна

35kV кабелска

20(10) kV надземна

20(10) kV кабелска

0,4 kV надземна

0,4 kV кабелска

Должина (km) 199 930 107 7.609 2.802 12.054 3.896

Табела II.9. Процентуална застапеност на надземна и кабелска мрежа по

напонски нивоа во сопственост на ЕВН Македонија АД Скопје


110kV надземна

35 kV надземна

35 kV кабелска

20(10) kV надземна

20(10) kV кабелска

0,4 kV надземна

0,4 kV кабелска

% 100 89,76 10,24 73,08 26,92 75,57 24,43

Табела II.10. Потрошувачи приклучени на електродистрибутивниот систем

на ЕВН Македонија АД Скопје

Вкупно потрошувачи

Тарифни потрошувачи приклучени

на 35 kV

Тарифни потрошувачи приклучени

на 10 kV

Тарифни потрошувачи

останато приклучени

на 0,4 kV

Јавно осветлување

Тарифни потрошувачи домаќинства

716.311 51 562 70.948 5.110 639.640

Табела II.11. Тарифни потрошувачи домаќинства приклучени на

електродистрибутивниот систем на ЕВН Македонија АД Скопје

Вкупен број на тарифни

потрошувачи домаќинства


потрошувачи домаќинства со

еднотарифно броило



двотарифно броило

Процент на тарифни


еднотарифно броило

Процент на тарифни


двотарифно броило

639.640 2.075 637.565 0,33% 99,67%


- 16 -

Процентуалното учество на двотарифните броила изнесува 99,67%. Со големата застапеност на двотарифни броила се постигнува намалување на несиметријата во електродистрибутивната мрежа, како и намалување на техничките загуби во електродистрибутивната мрежа. Воедно, на овој начин се обезбедува и подобар квалитет на електричната енергија во електродистрибутивната мрежа.

Во продолжение се дадени основните карактеристики на електродистрибутивниот систем кој е во сопственост на АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика.

Табела II.12. Број на трансформаторски станици во сопственост

на АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика

Напонско ниво (kV) 110/35/6 kV/kV/kV 110/6kV/kV 6/0,4 kV/kV

Број на ТС 5 3 10

Табела II.13. Должина на електродистрибутивна мрежа по напонски нивоа во

сопственост на АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика

Напонско ниво (kV) 110 kV 35 kV 6 kV 0,4 kV

Должина (km) 20 10 90 50

Табела II.14. Потрошувачи приклучени на електродистрибутивниот систем на АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика

Вкупно потрошувачи

Индустриски потрошувачи приклучени

на 35 kV


на 6 kV


на 0,4 kV

72 4 10 54


- 17 -

II.2 СОСТОЈБА НА ПАЗАРОТ НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА

Пазарот на електрична енергија e систем за купување и продавање на електрична енергија врз основа на понудата и побарувачката, со примена на услови пропишани врз основа на Законот за енергетика.

Графички приказ на пазарот на електрична енергија во Република

Македонија На регулираниот пазар на електрична енергија купопродажбата на

електрична енергија и моќност се врши по цени и услови одобрени од Регулаторната комисија за енергетика. Договорите помеѓу учесниците на регулираниот дел од пазарот на електрична енергија се предмет на одобрување од страна на Регулаторната комисија за енергетика.

Учесници на регулираниот пазар на електрична енергија се:

производителот на електрична енергија на кој во лиценцата му е утврдена обврска да обезбеди јавна услуга (АД ЕЛЕМ Скопје),

повластените производители на електрична енергија,

снабдувач во краен случај со електрична енергија,

снабдувачот на електрична енергија за тарифни потрошувачи, заклучно со 30 јуни 2020 година (ЕВН Македонија АД Скопје),

операторот на електропреносниот систем за обезбедување на системски услуги, оперативна резерва и енергија за урамнотежување (АД МЕПСО Скопје) и


- 18 -

операторот на пазарот на електричната енергија за купување и продавање на произведената електрична енергија од повластените производители на електрична енергија ( АД МЕПСО Скопје).

На нерегулираниот пазар на електрична енергија купопродажбата на електрична енергија и моќност се врши по цени и услови кои се слободно договорени помеѓу купувачот и продавачот, по сопствен избор, ризик и трошок.

Учесници на нерегулираниот пазар на електрична енергија може да бидат:

производителот на електрична енергија на кој во лиценцата му е утврдена обврска за јавна услуга, во услови на продажба на вишоци на електрична енергија согласно правилата за продажба на вишоци,

производители на електрична енергија,

снабдувачи со електрична енергија,

трговци со електрична енергија,

операторот на електропреносниот систем во услови на набавка на електрична енергија за покривање на загубите во електропреносниот систем по пазарни услови на транспарентен, недискриминаторен и конкурентен начин,

операторот на електропреносниот систем во услови на набавка на системски услуги и соодветна оперативна резерва, по пазарни услови, на транспарентен, недискриминаторен и конкурентен начин (од 1 јули 2020 година),

операторот на електродистрибутивниот систем во услови на набавка на електрична енергија за покривање на загубите во дистрибутивната мрежа по пазарни услови на транспарентен, недискриминаторен и конкурентен начин, и

квалификуваните потрошувачи на електрична енергија.

Либерализацијата на пазарот на електрична енергија продолжи и во текот на 2016 година и истата се одвиваше без значајни предизвици. Имено, Операторот на пазарот на електрична енергија (АД МЕПСО Скопје) на својата веб страна на 30.04.2016 ја објави листата на потрошувачите кои ќе учествуваат на пазарот на електрична енергија, врз основа на податоци доставени од Централен регистар на Република Македонија за 2015 година, со што вкупно 270 потрошувачи кои имаат повеќе од 50 вработени и вкупен годишен приход или вкупна актива поголема од 10 милиони евра во денарска противвредност, своите потреби од електрична енергија ги обезбедуваат на пазарот на електрична енергија со нерегулирани билатерални договори, од снабдувачи со електрична енергија по меѓусебно договорени (нерегулирани) цени. Истите немаат право да бидат снабдувани од снабдувачот со електрична енергија во краен случај и од снабдувачот со електрична енергија на тарифни потрошувачи. Исто така, Операторот на пазарот на електрична енергија во соработка со Операторот на електропреносниот систем (АД МЕПСО – Скопје) и операторот на дистрибутивниот систем (ЕВН Македонија АД Скопје) на 30.04.2016 година на својата веб страна ја објави листата на


- 19 -

мали потрошувачи со потрошувачка на електрична енергија во 2015 година над 1000 MWh, со што дополнителни 158 потрошувачи се стекнаа со правото своите потреби од електрична енергија да ги обезбедуваат на слободниот пазар.

Процентот на реална либерализација на пазарот на електрична енергија во 2016 година изнесуваше приближно 47%, имајќи во предвид дека мрежните оператори загубите на електрична енергија ги набавуваат на отворениот пазар на електрична енергија уште од 01.01.2012 година.

Во 2016 година извршени се промени на снабдувач за 1389 мерни места, што претставува силен индикатор дека слободниот сегмент од пазарот на електрична енергија во Република Македонија е исклучително функционален, особено ако се спореди со останатите земји членки на Енергетската заедница.

Потрошувачите на електрична енергија кои се снабдуваат на слободниот пазар, во текот на 2016 година беа снабдувани од следните активни снабдувачи: ЕНЕРЏИ ДЕЛИВЕРИ СОЛУШНС ЕДС ДОО Скопје, ЕВН МАКЕДОНИЈА ЕЛЕКТРОСНАБДУВАЊЕ ДООЕЛ Скопје, ЕНГ СЕРВИЦЕ ДООЕЛ - Скопје, ФЈУЧР ЕНЕРЏИ увоз-извоз ДООЕЛ, МИСТ ЕНЕРЏИ ДООЕЛ Скопје, ЕЛНОР ДОО Скопје и РИТАМ ЕНЕРЏИ ДОО Скопје, што претставува уште еден индикатор за постоење на конкурентен пазар на електрична енергија во државата.

Досега се формирани 7 балансни групи и тоа:

5 снабдувачи ја преземаа балансната одговорност за своите потрошувачи, од кои еден од нив презема балансна одговорност и за снабдувач (ЕВН МАКЕДОНИЈА ЕЛЕКТРОСНАБДУВАЊЕ ДООЕЛ Скопје, ЕНЕРЏИ ДЕЛИВЕРИ СОЛУШНС ЕДС ДОО Скопје, ЕНГ СЕРВИЦЕ ДООЕЛ - Скопје, ФЈУЧР ЕНЕРЏИ увоз-извоз ДООЕЛ и РИТАМ ЕНЕРЏИ ДОО Скопје),

еден потрошувач сам за себе ја презема балансната одговорност и се регистрираше како балансна група со само еден учесник (Југохром фероалојс ДООЕЛ Скопје, од 01.01.2016 година до 31.03.2016 година, потоа премина во балансната група на ЕНЕРЏИ ДЕЛИВЕРИ СОЛУШНС ЕДС ДОО Скопје ) и

еден независен производител на електрична енергија ја презема балансната одговорност сама за себе (ТЕ-ТО Скопје).

Со формирањето на новите балансни групи во текот на 2016 година, се исполнија очекувањата на Регулаторната комисија за енергетика за намалување на трошоците за отстапувањата.

Според достапните информации и податоци на Регулаторната комисија за енергетика, трендот на намалување на вкупните трошоци за електрична енергија на претпријатијата кои што своите потреби ги обезбедуваат на слободниот пазар на електрична енергија се забележува и во 2016 година.


- 20 -

II.2.1 Производство, набавка, потрошувачка и цени на електрична енергија

Вкупната потрошувачка на електрична енергија во Република Македонија во 2016 година изнесува 6.455.211.414 kWh што претставува намалување од 5,81% во однос на потрошувачката во 2015 година.

Табела II.15. Потрошувачка на електрична енергија за различни категории на

потрошувачи во 2014, 2015 и 2016 година

Р. бр.

Потрошувачи 2014 2015 2016 16/14 16/15

(kWh) (kWh) (kWh) (%) (%)

1. Приклучени на преносната мрежа (110kV)

1.986.896.047 1.671.521.820 1.327.568.325 -33,18 -20,58

1.1 Југохром Фероалојс

635.782.767 377.456.864 226.969.347 -64,30 -39,87

1.2 ЦЕМЕНТАРНИЦА УСЈЕ АД

73.311.332 77.366.780 97.432.040 32,90 25,94

1.3 МАКЕДОНСКИ ЖЕЛЕЗНИЦИ ТРАНСПОРТ

19.080.200 17.596.170 12.599.240 -33,97 -28,40

1.4 ТЕ-ТО Скопје (сопствена потрошувачка)

2.716.910 2.871.020 2.749.220 1,19 -4,24

1.5 Бучим 113.917.720 121.380.510 119.088.470 4,54 -1,89

1.6 Фени Индустри 716.915.224 685.649.016 425.735.232 -40,62 -37,91

1.7 Окта 9.610.338 7.418.086 6.337.080 -34,06 -14,57

1.8 Комплекс Енергетика

219.508.348 179.376.450 215.044.982 -2,03 19,88

1.8.1 Макстил 132.541.045 104.348.182 136.478.727 2,97 30,79

1.8.2 Скопски легури 1.349.966 1.328.447 1.242.430 -7,97 -6,48

1.8.3 АРЦЕЛОРМИТТАЛ СКОПЈЕ

31.354.700 35.926.427 37.721.620 20,31 5,00

1.8.4 КОГЕЛ (сопствена потрошувачка)

138.768 290.401 340.370 145,28 17,21

1.8.5

Останати потрошувачи и АД ЕЛЕМ - подружница Енергетика

54.123.869 37.482.993 39.261.835 -27,46 4,75

1.9 АД ЕЛЕМ (рудници и сопствена потрошувачка)

192.710.249 198.539.805 217.517.404 12,87 9,56

1.10 ВЕЦ Богданци (сопствена потрошувачка)

0 247.580 294.690 19,03

1.11 ТЕЦ Неготино (сопствена потрошувачка)

3.342.960 3.619.540 3.800.620 13,69 5,00

2. Загуби во преносната мрежа

152.221.247 130.543.659 116.080.179 -23,74 -11,08

3. Приклучени на дист. систем

4.973.532.594 5.181.956.534 5.127.643.089 3,10 -1,05


- 21 -

3.1 35 kV 102.942.452 104.350.062 93.158.216 -9,50 -10,73

3.2 35 kV директно приклучени

3.419.670 3.098.263 3.162.632 -7,52 2,08

3.3 10 kV 738.260.140 742.571.747 765.155.224 3,64 3,04

3.4 Домаќинства 3.045.963.779 3.142.061.030 3.057.454.467 0,38 -2,69

3.5 I тарифен степен 375.269.779 441.329.431 462.454.681 23,23 4,79

3.6 II тарифен степен 603.268.779 645.925.557 645.049.120 6,93 -0,14

3.7 Јавно осветление 104.407.994 102.620.442 101.208.749 -3,06 -1,38

4. Загуби во дистрибутивниот систем

914.229.689 902.829.828 889.581.994 -2,70 -1,47

5.

Вкупна потрошувачка на електрична енергија (1+3)

6.960.428.641 6.853.478.354 6.455.211.414 -7,26 -5,81

Табела II.16. Процентуално учество на секоја категорија на потрошувачи во

вкупната потрошувачка на електрична енергија во 2016 година

Р. бр. Потрошувачи Процентуално

учество (%)

1. Приклучени на преносната мрежа (110kV) 20,57

2. 35 kV потрошувачи 1,44

3. 35 kV потрошувачи директно приклучени 0,05

4. 10 kV потрошувачи 11,85

5. Домаќинства 47,36

6. I тарифен степен 7,16

7. II тарифен степен 9,99

8. Јавно осветлување 1,57

9. Вкупно 100%

Графички приказ на процентуално учество на секоја категорија на потрошувачи во вкупната потрошувачка на електрична енергија

во 2016 година

Приклучени на преносната мрежа

(110kV); 20,57%

35 kV потрошувачи; 1,44%

35 kV потрошувачи

директно приклучени;

0,05%

10 kV потрошувачи;

11,85%Домаќинства;

47,36%

I тарифен степен; 7,16%

II тарифен степен; 9,99%

Јавно осветлување; 1,57%


- 22 -

АД МЕПСО Скопје како вршител на енергетската дејност пренос на електрична енергија, во 2016 година, количините на електрична енергија за покривање на загубите на електрична енергија во преносниот систем ги обезбеди на слободниот пазар на електрична енергија и тоа од следните учесници на пазарот на електрична енергија, по следните цени:

Табела II.17. Реализирана набавка на електрична енергија за покривање на загубите на електрична енергија во преносниот систем во 2016 година од АД

МЕПСО Скопје

Р. бр. Име на трговец/производител Количина

(MWh) Цена

(€/MWh) Вредност

(€)

1. ГЕН-И Продажба на енергија ДООЕЛ Скопје

21.569 44,05 950.032

2. АЛПИК ЕНЕРГИЈА СКОПЈЕ ДООЕЛ Скопје

12.744 41,91 534.146

3. ЕДС ДОО Скопје 22.232 41,68 926.670

4. ЕНЕРГЕТСКА ФИНАНСИСКА ГРУПА АД СОФИЈА - ПОДРУЖНИЦА Скопје

85.055 41,40 3.521.106

5. ЕВН ТРЕЈДИНГ ДООЕЛ Скопје 1.440 39,69 57.154

6. ВКУПНО: 143.040 41,87 5.989.107

ЕВН Македонија АД Скопје како вршител на енергетската дејност дистрибуција на електрична енергија, во 2016 година, количините на електрична енергија за покривање на загубите на електрична енергија во дистрибутивниот систем ги обезбеди на слободниот пазар на електрична енергија и тоа од следните учесници на пазарот на електрична енергија, по следните цени:

Табела II.18. Реализирана набавка на електрична енергија за покривање на загубите на електрична енергија во дистрибутивниот систем во 2016 година од

ЕВН Македонија АД Скопје

Р. бр. Име на трговец/производител Количина

(MWh) Цена

(€/MWh) Вредност (€)

1. АД ЕЛЕМ - Скопје 12.400 48,40 600.160

2. ЕНЕРЏИ УИНД ДОО 1.488 43,59 64.862

3. ГЕН-И ПРОДАЖБА НА ЕНЕРГИЈА ДООЕЛ Скопје

93.888 45,78 4.298.299

4. ЕДС ДОО СКОПЈЕ 72.979 42,01 3.065.899


80.147 41,64 3.337.693

6. ТЕРНА ЕНЕРЏИ ТРЕЈДИНГ ДООЕЛ Скопје

52.370 43,83 2.295.376

7. АКСПО МК ДООЕЛ Скопје 21.977 42,71 938.580

8. ЕВН ТРЕЈДИНГ ДООЕЛ Скопје

91.204 41,64 3.797.342


- 23 -

9. ПЕТРОЛ - ЕНЕРГЕТИКА ДООЕЛ Скопје

139.625 43,90 6.129.848

10. МВМ ПАРТНЕР ДООЕЛ Скопје 17.709 42,09 745.295

11. ЕНЕРГЕТСКА ФИНАНСИСКА ГРУПА АД Софија, Подружница Скопје

47.592 42,91 2.041.957

12. ДАНСКЕ КОМОДИТИС ДООЕЛ Скопје

4.960 41,97 208.171

13. ИНТЕРЕНЕРГО МАКЕДОНИЈА ДООЕЛ Скопје

5.568 42,90 238.867

14. ЕНГ СЕРВИЦЕ ТРАДЕ ДОО Скопје

20.480 46,09 943.832

15. ХСЕ МАК ЕНЕРЏИ ДОО Скопје

3.600 41,80 150.480

16. ЕФТ Македонија ДООЕЛ Скопје

14.880 41,80 629.870

17. ВКУПНО: 680.867 43,31 29.486.532

Истргуваните количини на електрична енергија во 2016 година на слободниот пазар на електрична енергија се презентирани во следната табела:

Табела II.19. Истргувани количини на електрична енергија во 2016 година

Р. бр. Име на претпријатие Истргувани

количини (kWh) Процентуално

учество (%)


92.891.000 3,14

2. АКСПО МК ДООЕЛ Скопје 21.977.000 0,74

3. ЕФТ Македонија ДООЕЛ Скопје 14.880.000 0,50

4. ЕНЕРГЕТСКА ФИНАНСИСКА ГРУПА АД Софија, Подружница Скопје

132.647.000 4,48

5. ЕДС ДОО СКОПЈЕ 1.353.000.849 45,71

6. Фјучр Енерџи ДООЕЛ Скопје 38.521.857 1,30

7. ЕНЕРЏИ УИНД ДОО Струмица 1.488.000 0,05

8. ЕВН ТРЕЈДИНГ ДООЕЛ Скопје 92.644.000 3,13

9. ГЕН-И ПРОДАЖБА НА ЕНЕРГИЈА ДООЕЛ Скопје

116.897.000 3,95

10. ИНТЕРЕНЕРГО МАКЕДОНИЈА ДООЕЛ Скопје

5.568.000 0,19

11. ЕЛНОР ДОО Скопје 1.943.283 0,07

12. ХСЕ МАК ЕНЕРЏИ ДОО Скопје 3.600.000 0,12


- 24 -

13. РИТАМ ЕНЕРЏИ ДОО Скопје 1.127.454 0,04

14. ТЕРНА ЕНЕРЏИ ТРЕЈДИНГ ДООЕЛ Скопје

52.370.000 1,77

15. ПЕТРОЛ - ЕНЕРГЕТИКА ДООЕЛ Скопје 139.625.000 4,72

16. РОУ И РИФАЈНД КОМОДИТИС ДООЕЛ 1.241.500 0,04

17. ДАНСКЕ КОМОДИТИС ДООЕЛ Скопје 4.960.000 0,17

18. ЕНГ СЕРВИЦЕ ТРАДЕ ДОО Скопје 71.765.679 2,42

19. МИСТ ЕНЕРЏИ ДООЕЛ Скопје 40.241.954 1,36

20. ЕВН Снабдување ДООЕЛ Скопје 506.480.031 17,11

21. МВМ ПАРТНЕР ДООЕЛ Скопје 17.709.000 0,60

22. Повластени производители 248.320.216 8,39

23. Вкупно 2.959.898.823 100,00

Во 2016 година АД МЕПСО Скопје не набави хавариска енергија.

Од друга страна, ЕВН Македонија АД Скопје во 2016 година не спроведе посебни тендерски постапки за набавка на електрична енергија за потребите на тарифните и малите потрошувачи, туку истото го направи преку тендерските постапки за набавка на електрична енергија за покривање на загубите на електрична енергија во дистрибутивната мрежа.

Во 2016 година за потребите на тарифните потрошувачи се набавени 29.672.302 kWh електрична енергија (од увоз и од домашните нерегулирани производители на електрична енергија) во вредност од 81.744.572 денари, односно 1.329.180 €, што споредено со 2015 година е намалување за -87,92%, кога за оваа намена се потрошиле 11.003.047€.

Цената на електричната енергија за задоволување на потребите на тарифните потрошувачи во Република Македонија (од увоз и од домашните нерегулирани производители на електрична енергија) во 2016 година изнесува 2,75 ден/kWh, односно 44,79 €/MWh и е пониска за 3% во однос на 2015 година.

Во 2016 година ЕВН Македонија АД Скопје во својство на снабдувач со електрична енергија на тарифни потрошувачи и снабдувач со електрична енергија во краен случај, согласно обврските утврдени со Законот за енергетика, откупи 247.761.741 kWh електрична енергија од повластените производители во вредност од 1.478.743.954 денари, односно 24.044.617€, по цена од 5,97 ден/kWh, односно 97,05 €/MWh.

Набавените количини на електрична енергија од повластени производители од страна на ЕВН Македонија се зголемени за 46,38% во однос на 2015 година (во 2015 година изнесувале: 169.255.129 kWh), додека трошокот за откуп на електрична енергија од повластените производители на електрична енергија во 2016 година е зголемен за 35,60% во однос на 2015 година (во 2015 година изнесувал: 1.090.547.808 денари).


- 25 -

Во 2016 година АД ЕЛЕМ Скопје реализираше продажба на вишоци на електрична енергија на учесниците на пазарот на електрична енергија во Република Македонија, што е презентирано во следната табела:

Табела II.20. Продажба на вишоци на електрична енергија на АД ЕЛЕМ Скопје во 2016 година

Р. бр. Име на претпријатие Количина

(MWh) Цена

(€/MWh) Вредност (€)

1. МВМ ПАРТНЕР ДООЕЛ Скопје 3.600 51,75 186.300

2. Вкупно(слободен пазар) 3.600 51,75 186.300

3. ЕВН Македонија АД Скопје 55.792 44,51 2.483.106

4. Елем Енергетика 1.321 40,96 54.091

5. ВКУПНО: 60.712 137 2.723.497

Регулаторната комисија за енергетика активно работи со цел во втората половина од 2017 година за прв пат да објави податоци за просечни цени остварени на пазарите на големо и мало на електрична енергија во текот на 2016 година, на слободниот сегмент од пазарот во Република Македонија.

Табела II.21. Просечни остварени цени на категориите на тарифни потрошувачи

приклучени на дистрибутивниот систем во 2014, 2015 и 2016 година

Р. бр.

Потрошувачи приклучени на дистрибутивен систем

2014 2015 2016 16/14 16/15

(ден/kWh) (ден/kWh) (ден/kWh) (%) (%)

1. 35 kV 4,67 5,53 5,91 26,65 6,93

2. 35 kV директно приклучени 5,17 5,54 5,37 3,77 -3,12

3. 10(20) kV 5,02 5,08 5,19 3,36 2,17

4. Домаќинства 4,22 4,28 4,26 1,13 -0,24

5. I тарифен степен 6,04 6,12 6,22 2,93 1,56

6. II тарифен степен 8,61 8,75 8,73 1,31 -0,26

7. Јавно осветлување 5,52 5,60 5,58 1,21 -0,27

8. ВКУПНО 4,97 5,02 5,02 1,01 -0,17

Потребните количини на електрична енергија за задоволување на вкупните потреби од електрична енергија во Република Македонија за 2016 година се обезбедени од АД ЕЛЕМ Скопје (вклучително и ветерната електроцентрала Богданци), ТЕ-ТО АД Скопје, КОГЕЛ Север, малите хидроелектроцентрали приклучени на електродистрибутивниот систем, фотонапонските електроцентрали приклучени на дистрибутивниот систем, термоелектроцентрали на биогас приклучени на дистрибутивниот систем, како и од увоз.


- 26 -

Табела II.22. Потребни количини на електрична енергија за задоволување на потребите на потрошувачите во РМ за 2014, 2015 и 2016 година

Р. бр. ОПИС 2014 2015 2016 16/14 16/15

(kWh) (kWh) (kWh) (%) (%)

1.

Произведена електрична енергија од АД ЕЛЕМ

4.535.024.098 4.741.762.887 4.299.882.249 -5,19 -9,32

1.1 Производство од ТЕЦ

3.506.444.017 3.092.719.890 2.699.115.834 -23,02 -12,73

1.1.1 ТЕ Битола 3.316.825.057 2.986.247.852 2.672.313.885 -19,43 -10,51

1.1.2 ТЕ Осломеј 189.618.960 106.472.038 26.801.949 -85,87 -74,83

1.2 Производство од ХЕЦ

958.193.311 1.528.274.797 1.490.055.917 55,51 -2,50

1.2.1 ХЕЦ Маврово 398.044.979 438.895.187 553.160.883 38,97 26,03

1.2.2 ХЕЦ Шпиље 190.258.926 303.710.380 353.229.118 85,66 16,30

1.2.3 ХЕЦ Тиквеш 116.055.088 312.790.548 145.192.113 25,11 -53,58

1.2.4 ХЕЦ Глобочица 136.213.018 225.530.110 232.601.483 70,76 3,14

1.2.5 ХЕЦ Козјак 80.428.610 171.573.252 142.758.081 77,50 -16,79

1.2.6 Света Петка 37.192.690 75.775.320 63.114.240 69,70 -16,71

1.3 ТЕ – ТО Енергетика (ЕЛЕМ)

0 0 1.227.968

1.4 ВЕЦ Богданци 70.386.770 120.768.200 109.482.530 100,00 -9,34

2. АД ТЕЦ Неготино 0 0 0 0,00 0,00

3. ТЕ-ТО АД 189.766.500 177.823.900 550.119.020 189,89 209,36

4. КОГЕЛ Север 1.241.435 744.000 3.697.478 197,84 396,97

5. Увоз 3.072.754.050 2.655.778.000 2.190.606.000 -28,71 -17,52

6. МХЕ 241.926.489 308.370.175 389.313.419 60,92 26,25

7. ФЕЦ 14.343.339 22.578.395 23.699.114 65,23 4,96%

8. ТЕ на биогас 0 20.218.657 36.033.307 100,00 78,22

9. ВКУПНО 8.055.055.910 7.927.276.014 7.493.350.587

-6,97 -5,47

Во вкупната количина на електрична енергија за потребите на потрошувачите во Република Македонија за 2016 година:

АД ЕЛЕМ Скопје учествува со 57,38%,

домашните нерегулирани производители (ТЕ-ТО АД и Когел Север) со 7,39%,

увозот со 29,23%,

малите хидроелектроцентрали со 5,20%,


- 27 -

фотонапонските електроцентрали со 0,32%,

термоелектроцентрали на биогас со 0,48%.

односно, домашното производство задоволува 70,77%, додека увозот учествува со 29,23% во задоволувањето на вкупните потреби на електрична енергија во Република Македонија.

Графички приказ на потребни количини на електрична енергија

за задоволување на потребите на потрошувачите во РМ во 2016 година

Според доставените податоци од АД МЕПСО - Скопје, во 2016 година е реализиран извоз на електрична енергија по комерцијални договори во висина од 58.504.000 kWh, додека во 2015 година бил реализиран извоз на електрична енергија по комерцијални договори во висина од 142.864.000 kWh.

Од доставените податоци од АД МЕПСО – Скопје и ЕВН Македонија АД Скопје, произлегува дека вкупните загуби на електрична енергија за 2016 година во преносниот систем и дистрибутивниот систем изнесуваат 1.005.662.173 kWh, од кои:

во преносниот систем 116.080.179 kWh, односно 1,55%, што претставува намалување во апсолутен износ од 11,08% во однос на 2015 година (во 2015 година изнесуваа 1,74%);

во дистрибутивниот систем 889.581.994 kWh, односно 14,68%, што претставува намалување во апсолутен износ од 1,47% во однос на 2015 година (во 2015 година изнесуваа 14,77%).

АД ЕЛЕМ; 57,38%

ТЕ-ТО, Когел; 7,39%

Увоз; 29,23%

Мали ХЕЦ; 5,20%

Фотоволтаици; 0,32%

TE биогас; 0,48%


- 28 -

II.2.2 Квалитет на електрична енергија

Квалитетот на електрична енергија се изразува преку квалитетот на напон, континуитетот или постојаноста во снабдувањето и комерцијалниот квалитет.

Квалитетот на напонот е пропишан со македонскиот стандард EN 50160:2010, кој е имплементиран во Мрежните правила за пренос, како и во Мрежните правила за дистрибуција на електрична енергија, кои се одобрени од Регулаторната комисија за енергетика. ЕВН Македонија АД Скопје врши мерење на квалитетот на напонот во трансформаторските станици ТС 110/xx kV/kV, а во нисконапонската електродистрибутивна мрежа врши мерења на одредени критични места со посебна мобилна опрема која се монтира за одреден временски период. Според направените мерења на квалитетот на напонот, доколку резултатите се под пропишаните ЕВН Македонија АД Скопје, превзема соодветни активности во електродистрибутивната мрежа. Покрај тоа што се мерат отстапувањата на напонот исто така се мерат и фликерите, несиметријата и други параметри. Мерења на квалитетот на напонот исто така врши и Техничкиот инспекторат при Министерство за економија, по барања на потрошувачи.

Континуитетот во испораката на електрична енергија се изразува со бројот на прекини во снабдувањето и нивно времетраење, времетраење на прекини по потрошувач на годишно ниво, број на прекини по потрошувач како и со параметрите SAIDI, SAIFI и CAIDI, а истите се пропишани во Мрежните правила за пренос и дистрибуција на електрична енергија и Правилата за снабдување со електрична енергија. Операторите за пренос и дистрибуција вршат континуирана евиденција на времетраењето на прекините и на типовите, одвоено по напонски нивоа.

ЕВН Македонија АД Скопје е во крајна етапа на подготовка на софтвер и база на податоци за пресметка на параметрите за континуитет во испораката на електрична енергија SAIDI, SAIFI и CAIDI, но точни вредности не можат да достават од причина што нема маркирање по трансформаторски станици, односно не се знае точниот број на приклучени потрошувачи по трансформаторски страници како и нивната вкупна потрошувачка на електрична енергија.

Во 2016 година во електропреносната мрежа направени се 560 исклучувања со вкупно времетраење од 3.602 часа. Од вкупниот број на исклучувања 512 се исклучувања поради дефекти или одредени пречки во електропреносната мрежа, а останатите 48 се планирани поради редовни инспекции или одржувања.

Во електродистрибутивната мрежа во 2016 година вкупниот број на прекини изнесува 35.173 со вкупно времетраење од 81.442 часа. Дел од прекините се планирани прекини поради инвестициони зафати или реконструкција во електродистрибутивната мрежа. Останатите прекини се непланирани поради дефекти на опремата, дефекти при невреме или поради виша сила и друго. Бројот на прекини во електродистрибутивната мрежа е значително поголем во споредба со прекините во електропреносната мрежа поради поголемата должина на мрежата.


- 29 -

Табела II.23. Планирани исклучувања во електропреносната мрежа на АД МЕПСО Скопје во 2016 година

Р.бр. Планирани

исклучувања Un (kV)

Број на исклучувања

Време на застој (h)

Време на застој (min)

1.

Далекуводи

400 12 130 7.800

2. 110 29 201 12.060

3. спојно поле / / /

4. мерно поле / / /

5. Трансформатори 400/110 7 88 5.280

6. Вкупно 48 419 25.140

Табела II.24. Непланирани исклучувања во електропреносната мрежа

на АД МЕПСО Скопје во 2016 година

Р.бр. Непланирани исклучувања

Un (kV) Број на

исклучувања Време на застој

(h)

Време на застој (min)

1.

Далекуводи

400 58 922 55.320

2. 110 417 2.023 121.380

3. спојно поле / / /

4. мерно поле / / /

5. Трансформатори 400/110 37 238 14.280

6. Вкупно 512 3.183 190.980

Табела II.25. Прекини во електродистрибутивна мрежа

во сопственост на ЕВН Македонија АД Скопје во 2016 година

Р. бр. Настан 35 kV

напонско ниво

20,10 и 6 kV


0,4 kV напонско

ниво Вкупно

1. Вкупен број на планирани прекини 69 3.240 0 3.309

2. Вкупно времетраење на планирани прекини (min)

10.129 685.997 0 696.126

3. Вкупен број на непланирани прекини

393 8.431 20.855 29.679

4. Вкупно времетраење на непланирани прекини (min)

22.947 586.827 2.946.646 3.556.420

5. Вкупен број на прекини поради виша сила

154 2.027 0 2.181

6. Вкупно времетраење на прекини поради виша сила (min)

13.446 601.122 0 614.568

7. Вкупен број на прекини 616 13.698 20.855 35.169

8. Вкупно времетраење на прекини (min)

46.522 1.873.947 2.946.646 4.867.114


- 30 -

Табела II.26. Краткотрајни и долготрајни прекини во електродистрибутивна мрежа во сопственост на ЕВН Македонија АД Скопје во 2016 година

Р. бр. Настан 35 kV


20,10 и 6 kV




1. Вкупен број на краткотрајни прекини (< 3min)

123 2.843 - 2.966

2. Вкупно времетраење на краткотрајни прекини (min)

247 4.953 - 5.206

3. Вкупен број на долготрајни прекини (≥ 3min)

493 10.855 - 11.348

4. Вкупно времетраење на долготрајни прекини (min)

46.275 1.868.987 - 1.915.262

Табела II.27. Прекини во електродистрибутивна мрежа

во сопственост на АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика во 2016 година

Р. бр.

Настан 35 kV и 6 kV




1. Вкупен број на планирани прекини 0 0 0

2. Вкупно времетраење на планирани прекини (min)

0 0 0

3. Вкупен број на непланирани прекини 1 0 1

4. Вкупно времетраење на непланирани прекини (min)

3.773 0 3.773

5. Вкупен број на прекини поради виша сила

2 1 3

6. Вкупно времетраење на прекини поради виша сила (min)

7.145 8.510 15.655

7. Вкупен број на прекини 3 1 4

8. Вкупно времетраење на прекини (min)

10.918 8.510 19.428

Табела II.28. Краткотрајни и долготрајни прекини во електродистрибутивна

мрежа во сопственост на АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика во 2016 год.

Р. бр.

Настан 35 kV и 6 kV




1. Вкупен број на краткотрајни прекини (< 3min)

0 0 0

2. Вкупно времетраење на краткотрајни прекини (min)

0 0 0

3. Вкупен број на долготрајни прекини (≥ 3min)

3 1 4

4. Вкупно времетраење на долготрајни прекини (min)

10.918 8.510 19.428


- 31 -

Регулаторната комисија за енергетика секоја година го следи и комерцијалниот квалитет на услугата. За таа намена во ЕВН Македонија АД Скопје постои Центарот за грижа на потрошувачи кој е одговорен за евидентирање, следење, анализа како и за преземање на мерки за подобрување на комерцијалните услуги.

Вкупниот број на телефонски јавувања во Центарот за грижа на потрошувачи во 2016 година изнесува 549.528. Во врска со точноста на доставените фактури во 2016 година доставени се 9.196 приговори. Просечното време за одговарање на писмени приговори изнесува 5 дена. Просечниот број на самоотчитување на броила изнесува 2.364 самоотчитувања во 2016 година. Бројот на самоотчитување на броила е намален за 23% во однос на 2015 година. Бројот на ревидирани фактури за потрошена електрична енергија во 2016 година изнесува 16.828 фактури. Бројот на исклучени потрошувачи поради неплатени фактури за потрошена електрична енергија во 2016 година изнесува 7.299 исклучувања. Бројот на исклучувања поради ненаплатени фактури е намален за 30% во однос на 2015 година. Просечното времетраење на склучување на Договор за снабдување во 2016 година изнесува 1,9 дена. Процентот за недоставени сметки во 2016 година изнесува 0,12%.

II.2.3 Развојни и инвестициски планови

Регулаторната комисија за енергетика со одлуките кои што се однесуваат на цените на електрична енергија за 2016 година, одобри инвестиции за АД ЕЛЕМ Скопје, АД МЕПСО Скопје и ЕВН Македонија АД Скопје, прикажани во следните табели:

Табела II.29. Одобрени инвестиции на АД ЕЛЕМ Скопје (во денари)

Р. бр. АД ЕЛЕМ Скопје 2015 2016

1. Хидроелектрани 1.706.272.964 614.290.491

2. Вкупно РЕК Битола 3.829.303.419 3.342.462.353

2.1 ТЕ Битола 2.404.211.569 2.071.980.953

2.2 Рудници Битола 1.425.091.850 1.270.481.400

3. Вкупно РЕК Осломеј 140.180.378 72.930.468

3.1 ТЕ Осломеј 140.180.378 72.930.460

3.2 Рудник Осломеј 0 0

4. Вкупно 5.675.756.761 4.029.683.312

Табела II.30. Одобрени инвестиции на АД МЕПСО Скопје (во денари)

Р. бр. АД МЕПСО Скопје 2015 2016 2017

1. За дејност пренос на електрична енергија

1.771.024.068 977.828.414 968.736.746

2. За дејност организирање и управување со пазарот на електрична енергија

5.073.750 64.145.000 -


- 32 -

Исто така, Развојниот план на АД МЕПСО Скопје за периодот од 2017 до 2021 година, за секоја подружница одделно, е презентиран во следните табели.

Табела II.31. Инвестициона програма за период 2017 - 2021 година,

подружница Оператор на преносна мрежа

Р. бр Опис

План 2017

План 2018

План 2019

План 2020

План 2021

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

1. Инвестициони активности 359.534 818.565 820.103 416.355 261.375

1.1 Довршување на започната инвестициона активност

27.128 7.380 4.305 0 0

1.2 Нова инвестициона активност 332.406 811.185 815.798 416.355 261.375

2. Набавка на основни средства 12.915 67.035 9.717 14.145 12.915

3.

Вкупно потребни обезбедени сопствени средства за постапки кои се започнати пред 2016 и во текот на 2016 година со вредност предвидена за реализација во текот на 2017 година - постапки во реализација (довршување на започната инвестициона активност)

175.584 12.300 0 0 0

4 Студии и техничко проектна документација

18.450 0 0 0 0

4.1 За нови објекти 4.920 0 0 0 0

4.2. За постојни објекти 13.530 0 0 0 0

5 ВКУПНО : 566.483 897.900 829.820 430.500 274.290

Табела II.32. Инвестициона програма за период 2017 - 2021 година, подружница Оператор на електропреносен систем

Р. бр Опис

План 2017

План 2018

План 2019

План 2020

План 2021

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

1. Инвестициони активности 374.079 229.862 65.042 2.312 0


18.302 10.307 2.312 2.312 0

1.2 Нова инвестициона активност 0 219.555 62.730 0 0

2 Набавка на основни средства 1.605 0 0 0 0

3


584 0 0 0 0

4 ВКУПНО : 376.268 229.862 65.042 2.312 0


- 33 -

Табела II.33. Инвестициона програма за период 2017 - 2021 година, сектор за информациони технологии и телекомуникации

Р. бр Опис

План 2017

План 2018

План 2019

План 2020

План 2021

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

1. Инвестициони активности 172.200 0 0 0 0


172.200 0 0 0 0

2 НАБАВКА НА ОСНОВНИ СРЕДСТВА 32.780 0 0 0 0

3


10.455 0 0 0 0

4 ВКУПНО : 215.435 0 0 0 0

Табела II.34. Инвестициона програма за период 2017 - 2021 година, подружница Оператор на пазар на електрична енергија

Р. бр Опис

План 2017

План 2018

План 2019

План 2020

План 2021

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

1. Инвестициони активности 35.055 6.150 0 0 0


30.750 6.150 0 0 0

1.2 Нова инвестициона активност 4.305 0 0 0 0

2. ВКУПНО : 35.055 6.150 0 0 0

Табела II.35. Инвестициона програма за период 2017 - 2021 година на АД МЕПСО,

Кабинет на генерален директор и оддел инвестиции и развој

Р. бр Опис

План 2017

План 2018

План 2019

План 2020

План 2021

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

1. Инвестициони активности 264.450 1.039.350 1.168.500 750.300 0

1.1 Нова инвестициона активност 264.450 1.039.350 1.168.500 750.300 0

2. Студии и техничко проектна документација

16.728 0 0 0 0

2.1. За нови објекти 16.482 0 0 0 0

2.2 За постојни постројки и објекти 246 0 0 0 0

3. Набавка на основни средства 185 0 0 0 0

4.


199.298 0 0 0 0

5 ВКУПНО : 480.661 1.039.350 1.168.500 750.300 0


- 34 -

Табела II.36. Инвестициона програма за период 2017 - 2021 година, сектор за правни и општи работи и сектор за финансии

Р. бр Опис

План 2017

План 2018

План 2019

План 2020

План 2021

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

1. Инвестициони активности 264.450 1.039.350 1.168.500 750.300 0

1.1 Нова инвестициона активност 264.450 1.039.350 1.168.500 750.300 0

2. Студии и техничко проектна документација

16.728 0 0 0 0

2.1. За нови објекти 16.482 0 0 0 0

2.2 За постојни постројки и објекти 246 0 0 0 0

3. Набавка на основни средства 185 0 0 0 0

4.


199.298 0 0 0 0

5 ВКУПНО : 480.661 1.039.350 1.168.500 750.300 0

Табела II.37. Одобрени инвестиции на ЕВН Македонија АД Скопје (во денари)

Согласно Инвестицискиот план на ЕВН Македонија АД Скопје за периодот од 2017 до 2021 година се планираат следните инвестиции во дистрибутивниот систем:

Табела II.38 Инвестициски план на ЕВН Македонија АД Скопје за периодот од 2017 до 2021 година

Р. бр Опис

План 2017

План 2018

План 2019

План 2020

План 2021

План 2017 - 2021

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

(000) денари

1. Високонапонски постројки и трансформатори

302.497 333.300 607.682 486.097 638.409 2.367.985

2. Проекти од област на ИТ и телекомуникации

228.289 229.132 129.074 161.856 121.575 869.927

3. Мерење и броила 609.340 405.357 371.963 312.797 302.483 2.001.939

4. Инфраструктура - згради и возила

106.862 100.483 112.314 132.945 164.113 616.716

Р. бр. ЕВН Македонија АД

Скопје 2015 2016 2017

1. За дејност дистрибуција на електрична енергија

1.549.095.713 1.479.838.743 1.538.642.452


- 35 -

5. Заштита при работа и заштита на животна средина

7.016 7.090 7.016 6.978 6.748 34.848

6. Инвестиции за легализации на мрежа

0 128.222 28.454 28.454 0 185.131

7. Среднонапонска мрежа 105.313 147.600 147.600 147.600 147.600 695.713

8. Среднонапонски ТС 17.754 12.300 12.300 12.300 12.300 66.954

9. Нисконапонска мрежа 21.112 12.300 12.300 12.300 12.300 70.312

10. Дислокација на броила 177.725 215.250 215.250 215.250 215.250 1.038.725

11. Проекти за нови корисници 430.500 430.500 430.500 430.500 430.500 2.152.500

12. Инвестиции по барање на клиенти

39.975 39.975 39.975 39.975 39.975 199.875

13. Непланирани проекти 67.650 61.500 61.500 61.500 61.500 313.650

14. ВКУПНО: 2.114.034 2.123.008 2.175.929 2.048.553 2.152.754 10.614.277

Одобрувањето на овие инвестиции ќе доведе до значително подобрување на оперативната сигурност на целокупниот електроенергетски систем на Република Македонија.

II.3 ПРОПИСИ

II.3.1 Правила за изменување и дополнување на Правилата за пазар на електрична енергија

На 13 октомври 2016 година Регулаторната комисија за енергетика донесе Правила за изменување и дополнување на Правилата за пазар на електрична енергија (Службен весник на Република Македонија бр. 190/16). Со овие правила се воведе целосно нов балансен механизам кој е целосно пазарно ориентиран и истиот ќе се применува за сите учесници на пазарот на електрична енергија, вклучувајќи го и регулираниот дел од пазарот. Исто така, со овие правила се обезбедува правна можност за АД МЕПСО да обезбеди услуги за балансирање од BSPs (Balance Service Providers) во национални рамки и во перспектива од регионалниот пазар за балансирање по конкурентни услови. Балансниот модел обезбедува формирање на национален балансен пазар и недискриминаторна и пазарно ориентирана прекугранична размена на услуги за балансирање.

II.3.2 Мрежни правила за изменување и дополнување на Мрежните правила за дистрибуција на електрична енергија на ЕВН Електростопанство на Македонија, Акционерско друштво за дистрибуција на електрична енергија Скопје

Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија, врз основа на член 22, став 1 точка 6 и член 77 од Законот за енергетика („Службен весник на РМ“ бр. 16/11, 136/11, 79/13, 164/13, 41/14, 151/14, 33/15, 192/15, 215/15, 06/16, 53/16 и 189/16), на седницата одржана на 25 април 2016 година, донесе Решение за одобрување на Измени и дополнувања на Мрежните правила за дистрибуција на електрична енергија на ЕВН Електростопанство на Македонија, Акционерско друштво за дистрибуција на


- 36 -

електрична енергија Скопје. Со Решението од 25 април 2016 година, целта е подобрување на деловното опкружување во Република Македонија согласно препораките на извештајот „Doing Business 2016“ на Светска банка. Со овие измени и дополнувања се скратија роковите за експресен стандарден приклучок, односно роковите за обезбедување на документација потребна за реализација на приклучокот, како и рокот за реализација на експресен стандарден приклучок. Исто така, со овие измени и дополнувања, се прецизира периодот за пресметка на неовластеното користење на електрична енергија. Имено, за пресметковен период се зема периодот од 365 дена од денот на демонтирањето на мерниот уред за регистрирање на потрошената електрична енергија наназад.

II.3.3 Правила за доделување на прекугранични преносни капацитети

Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија, врз основа на член 70 од Законот за енергетика („Службен весник на РМ“ бр. 16/11, 136/11, 79/13, 164/13, 41/14, 151/14, 33/15, 192/15, 215/15, 06/16, 53/16 и 189/16), на седницата одржана на 13 октомври 2016 година, донесе Решение за одобрување на Правила за доделување на прекугранични преносни капацитети кои претходно беа доставени од АД МЕПСО – Скопје во својство на оператор на електроенергетскиот систем. Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија, врз основа на член 7 од Правилата за доделување на прекугранични преносни капацитети (“Службен весник на Република Македонија” бр. 195/2016), на седницата одржана на ден 31.10.2016 година, донесе Решение за одобрување на Правила за доделување на прекуграничните преносни капацитети кои се применуваат од Канцеларијата за координирана аукција на Југоисточна Европа В 1.4 (верзија 1.4). Иста така, Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија, врз основа на член 7 од Правилата за доделување на прекугранични преносни капацитети (“Службен весник на Република Македонија” бр. 195/2016), на седницата одржана на ден 15.11.2016 година, донесе:

Решение за одобрување на Правилата за доделување на расположливите преносни прекугранични капацитети на интерконективната врска на електроенергетскиот систем на Република Македонија и електроенергетскиот систем на Република Бугарија на годишно ниво и Правилата за доделување на расположливите преносни прекугранични капацитети на интерконективната врска на електроенергетскиот систем на Република Македонија и електроенергетскиот систем на Република Бугарија на месечно и неделно ниво, и

Решение за одобрување на Правилата за доделување на прекуграничните преносни капацитети кои се применуваат на македонско – српската граница

II.3.4 Правила за продажба на вишоци на електрична енергија

Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија, врз основа на член 66 став 7 од Законот за енергетика („Службен весник на Република Македонија“ бр. 16/11, 136/11, 79/13, 164/13, 41/14, 151/14, 33/15,


- 37 -

192/15, 215/15, 06/16, 53/16 и 189/16), постапувајќи по Барање за одобрување на Правила за продажба на вишоци на електрична енергија на АД ЕЛЕМ – Скопје, бр 09 - 8336/1 од 29.12.2016 година од АД ЕЛЕМ - Скопје како носител на лиценцата за производство на електрична енергија во која му е утврдена обврска да обезбеди јавна услуга, на седницата одржана на ден 29.12.2016 година, донесе Решение за одобрување на Правила за продажба на вишоци на електрична енергија и моќност. Исто така, Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија врз основа на член член 80, став 7 и член 199, став 7 од Законот за енергетика („Службен весник на РМ“ бр. 16/11, 136/11, 79/13, 164/13, 41/14, 151/14, 33/15, 192/15, 215/15, 06/16, 53/16 и 189/16), постапувајќи по заедничко поднесено Барање за привремено задолжување на АД ЕЛЕМ Скопје да набавува електрична енергија за потребите на тарифните потрошувачи и домаќинствата и малите потрошувачи од од ЕВН Македонија АД Скопје (бр 08 - 9925/1 од 07.11.2016 година) како носител на лиценците за снабдување со електрична енергија за тарифни потрошувачи и снабдување во краен случај за електрична енергија и од АД ЕЛЕМ - Скопје (бр. 08 - 7039/1 од 07.11.2016 година) како носител на лиценцата за производтсво на електрична енергија во која му е утврдена обврска да обезбеди јавна услуга, на седницата одржана на 23 декември 2016 година, донесе Одлука за набавка на електрична енергија за потребите на тарифните и малите потрошувачи („Службен весник на РМ“ бр. 220/16). Со оваа Одлука се задолжи АД ЕЛЕМ – Скопје, за периодот од 1 јануари 2017 година до 31 декември 2017 година, како носител на обврската за обезбедување на јавна услуга, да набави и обезбеди електрична енергија и моќност за потребите на тарифните и малите потрошувачи, со цел да се обезбеди сигурно снабдување со електрична енергија и моќност за тарифните и малите потрошувачи во Република Македонија. На овој начин се обезбедува оптимизирање производството на електрична енергија на производните капацитети во сопственост на АД ЕЛЕМ – Скопје, како и на вкупните трошоци за набавка на електрична енергија.

II.4 ЛИЦЕНЦИ

Во согласност со Законот за енергетика и Правилникот за лиценци за вршење на енергетски дејности, Регулаторната комисија за енергетика врши издавање, менување, продолжување, пренесување, суспендирање и одземање на лиценци како и следење на извршувањето на обврските на носителите на лиценци.

Заради усогласување со Правилникот за следење на енергетските пазари („Службен весник на Република Македонија“ бр. 207/16) во 2016 година се донесоа измени на Правилникот за лиценци за вршење на енергетски дејности („Службен весник на Република Македонија“ бр. 207/16). Со направените измени се создаде правна обврска за лиценцираните фирми да доставуваат извештаи согласно Правилникот за следење на енергетските пазари. На овој начин лиценцираните фирми полесно и навремено ќе ги доставуваат извештаите кои се нивна законска обврска. Исто така беше дообработена постапката и начинот на пренесување на лиценца за дејноста дистрибуција на електрична енергија согласно направените измени во


- 38 -

Законот за енергетика („Службен весник на Република Македонија“ бр.16/11, 136/11, 79/13, 164/13, 41/14, 151/14, 33/15, 192/15, 215/15, 6/16, 53/16 и 189/16).

Согласно Правилникот за лиценци за вршење на енергетски дејности („Службен весник на Република Македонија“ бр. 143/11, бр. 78/13, бр. 33/15 и 207/16), во периодот од 01.01.2016 до 31.12.2016 година Регулаторната комисија за енергетика донесе вкупно 49 одлуки за лиценци од областа на електричната енергија. Дел од одлуките се однесуваат за издавање, менување и престанување на вршење на енергетски дејности од областа на електричната енергија и тоа:

5 одлуки за издавање на лиценци за вршење на енергетска дејност трговија со електрична енергија,

3 одлуки за менување на лиценци за вршење на енергетска дејност трговија со електрична енергија,

2 одлуки за престанување на лиценци за вршење на енергетска дејност трговија со електрична енергија,

3 одлуки за издавање на лиценци за вршење со енергетска дејност снабдување со електрична енергија,

2 одлуки за менување на лиценци за вршење со енергетска дејност снабдување со електрична енергија,

1 одлуки за менување на лиценци за вршење со енергетска дејност снабдување во краен случај со електрична енергија,

1 одлуки за менување на лиценци за вршење со енергетска дејност снабдување со електрична енергија на тарифни потрошувачи,

1 одлука за менување и пренос на лиценца за вршење енергетска дејност дистрибуција со електрична енергија,

1 одлука за престанување на лиценца за вршење на енергетска дејност управување со системот за дистрибуција со електрична енергија,

25 одлуки за издавање на лиценци за вршење на енергетска дејност производство на електрична енергија од обновливи извори на енергија (од кои 14 одлуки со употребна дозвола и 11 одлуки без употребна дозвола по член 39 став 1 од Законот за енергетика), и

4 одлуки за менување на лиценци за вршење на енергетска дејност производство на електрична енергија од обновливи извори на енергија.

1 одлука за престанување на лиценца за вршење на енергетска дејност производство на електрична енергија за објект без употребна дозвола – поради раскинување на концесиски договор од страна на Владата на Република Македонија.


- 39 -

Графички приказ на одлуки за лиценци за вршење на енергетска дејност од

областа на електрична енергија донесени во 2016 година

Во периодот од 2004 година до 31 декември 2016 година, Регулаторната комисија за енергетика од областа на електрична енергија има издадено вкупно 245 лиценци, и тоа:

150 лиценци за вршење на енергетската дејност производство на електрична енергија;

2 лиценци за вршење на енергетската дејност комбинирано производство на електрична и топлинска енергија со употребна дозвола;

1 лиценца за вршење на енергетската дејност пренос на електрична енергија;

1 лиценца за вршење на енергетската дејност управување со електроенергетскиот систем;

1 лиценца за вршење на енергетската дејност организирање и управување на пазар со електрична енергија;

2 лиценци за вршење на енергетската дејност дистрибуција на електрична енергија и управување со системот за дистрибуција на електрична енергија;

2 лиценци за вршење на енергетската дејност снабдување со електрична енергија на тарифни потрошувачи;

2 лиценци за вршење на енергетската дејност снабдување со електрична енергија во краен случај;

21 лиценци за вршење на енергетската дејност снабдување со електрична енергија и

63 лиценци за вршење на енергетската дејност трговија со електрична енергија.

511%

36% 2

4%

36%

24%

12%

12%

12%

12%

12%

2551%

48%

издавање л-ца за трговија со ЕЕ

менување л-ца за трговија со ЕЕ

престанување л-ца зa трговија со ЕЕ

издавање л-ца за снабдување со ЕЕ

менување л-ца за снабдување со ЕЕ

менување л-ца за снабдување со ЕЕ на тарифни потрошувачи


- 40 -

II.5 ОДОБРУВАЊЕ НА ЦЕНИ НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА

Цени за електрична енергија донесени со Одлуки од 30.06.2016, односно 31.07.2016 година, а со примена од 01.07.2016, односно 01.08.2016 година

Во мај 2015 година претпријатијата АД ЕЛЕМ Скопје, АД МЕПСО Скопје, ЕВН Македонија АД Скопје, АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика и АД ТЕЦ Неготино - Неготино поднесоа барања за одобрување на регулирани максимални приходи, цени и тарифи за електрична енергија. На 30.06.2016 година, Регулаторната комисија за енергетика донесе 6 одлуки по барањата на претпријатијата и ги објави во „Службен весник на Република Македонија“, бр. 121/16.

Табела II.39. Преглед на цените и тарифите за електрична енергија за периодите од 01.07.2014, 01.07.2015 и 01.07.2016 година

Опис

цена од

01.07.2014 (ден/kWh)

цена од 01.07.2015 (ден/kWh)

цена од 01.07.2016 (ден/kWh)

2016/ 2014

2016/ 2015

(%) (%)

1 2 3 (4=3/1) (5=3/2)

Цена за производство на АД ЕЛЕМ - Скопје

2,5156 2,5241 2,5239 0,33 -0,01

Тарифа за пренос на АД МЕПСО - Скопје

0,2722 0,2463 0,2315 -14,97 -5,99

Тарифа за организирање и управување со пазарот на електрична енергија на АД МЕПСО - Скопје

0,0603 0,0150 0,0089 -85,32 -40,89

Тарифа за дистрибуција на ЕВН Македонија АД – Скопје

1,6641 1,6157 1,4589 -12,33 -9,71

Просечна цена за снабдување на тарифни потрошувачи (ЕВН Македонија АД - Скопје)

5,0286 4,9882 4,9777 -1,01 -0,21

Тарифа за дистрибуција на АД ЕЛЕМ ЕНЕРГЕТИКА

0,3051 0,3240 0,3331 9,19 2,81

Просечна цена за снабдување на тарифни потрошувачи (АД ЕЛЕМ ЕНЕРГЕТИКА)

4,1487 4,8927 5,5277 33,24 12,98

Просечната цена за снабдување со електрична енергија на тарифните потрошувачи, односно малите потрошувачи приклучени на дистрибутивната мрежа на ЕВН Македонија АД Скопје за 2016 година се намали за 0,21% во однос на 2015 година.

Со Одлуката за одобрување на регулиран максимален приход и цена за вршење на регулираната енергетска дејност снабдување со електрична енергија на тарифни потрошувачи и снабдување во краен случај со електрична енергија на ЕВН Македонија АД Скопје за 2016 година, трошокот за купување на електрична енергија од повластени производители на електрична енергија е утврден да изнесува 1.293.888.146 денари за набавка


- 41 -

на 230.568.164 kWh, по цена од 5,6117 ден/kWh, согласно податоците доставени од АД МЕПСО - Скопје.

Со оглед на тоа што вкупниот регулиран максимален приход на ЕВН Македонија утврден со оваа Одлука изнесува 20.709.575.524 денари, влијанието на трошокот за купување на електрична енергија од повластени производители врз крајната цена за малите и тарифните потрошувачи, изнесува 6,25%, при што главните причини за неговото зголемување произлегуваат од тоа што:

- регулираниот приход на ЕВН Македонија за регулираното снабдување се намалува поради одливот на потрошувачите од регулираниот на слободниот пазар и

- има континуирано зголемување на производството на електрична енергија од обновливи извори.

Овој тренд на зголемување на влијанието на трошокот за купување на електрична енергија од повластени производители врз крајната цена за малите и тарифните потрошувачи ќе продолжи и во следните години, бидејќи се повеќе потрошувачи ќе излегуваат на слободниот пазар на електрична енергија, а од друга страна производството на електрична енергија од обновливи извори ќе се зголемува.

Одлуките кои што се однесуваат на АД ЕЛЕМ – Скопје, подружница Енергетика, Регулаторната комисија за енергетика ги донесе на 31 јули 2016 година и ги објави во Службен весник на Република Македонија“, бр. 129/15 со кои просечната цена за снабдување со електрична енергија на малите потрошувачи приклучени на дистрибутивната мрежа на АД ЕЛЕМ - Скопје за 2016 година се зголеми за 12,98% во однос на 2015 година.


РЕГУЛАТОРНА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА НА

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

2016 ПРИРОДЕН ГАС


- 43 -

III ПАЗАР НА ПРИРОДЕН ГАС

III.1 ОПШТИ ПОДАТОЦИ ЗА СЕКТОРОТ НА ПРИРОДЕН ГАС ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Енергетската инфраструктура во секторот за природен гас во

Република Македонија овозможува:

увоз на природен гас;

пренос и управување со системот за пренос на природен гас;

дистрибуција на природен гас и

снабдување на природен гас.

Република Македонија нема сопствени наоѓалишта на природен гас и поврзана е само со еден главен гасовод. Целокупната количина на природен гас се увезува од Русија преку Меѓународниот коридор 8 кој поминува низ Украина, Молдавија, Романија и Бугарија. Магистралниот гасовод влегува во Македонија кај Деве Баир на границата со Бугарија и се протега преку Крива Паланка, Кратово и Куманово до Скопје, во должина од 98,197 km, разводна гасоводна мрежа од магистралниот вод до градовите Крива Паланка, Кратово, Куманово, Технолошко индустриска развојна зона – Скопје (Бунарџик) и градот Скопје со должина од 32 km и градска гасоводна мрежа со должина од 50,93 km (во Крива Паланка, Кратово, Куманово и Скопје). Преносниот систем се состои и од ГМС (главна мерна станица) на влез во Република Македонија, од шест ГМРС (главни мерно регулациски станици) поставени на влез во градовите Крива Паланка, Кратово, Куманово, две во


- 44 -

Скопје и тоа Скопје Север и Скопје Југ и една во Технолошко индустриска развојна зона Скопје, 51 МРС (мерно регулациски станици), 3 МС (мерни станици), поставени кај 51 потрошувачи на природен гас.

Вкупниот капацитет на системот за пренос на природен гас изнесува 800 милиони nm3/годишно, со работен притисок од 54 бари и дијаметар на магистралниот вод од 530 mm. Капацитетот може да се зголеми на 1.200 милиони nm3/годишно со изградба на компресорска станица на првиот дел на магистралниот гасовод. Максималната пропустливост на магистралниот гасовод изнесува 240.000 nm3/час.

Во Република Македонија изградени се следните системи за дистрибуција на природен гас, и тоа во:

технолошко-индустриска развојна зона ТИРЗ Скопје 1 и Скопје 2 кај с. Бунарџик со должина на дистрибутивната мрежа од 5.200 m,

градот Куманово со должина на дистрибутивната мрежа од 11.315 m, и

градот Струмица со должина на изградената дистрибутивна мрежа од 24.450 m.

На горенаведените системи за дистрибуција на природен гас се врши испорака на природен гас за потребите на индустријата, комерцијалните потрошувачи, јавните установи и домаќинства.

III.2 СОСТОЈБА НА ПАЗАРОТ НА ПРИРОДЕН ГАС

Графички приказ на пазарот на природен гас во Република Македонија


- 45 -

Пазарот на природен гас во Република Македонија е целосно либерализиран започнувајќи од 01.01.2015 година.

Со изминување на 2016 година се исполнуваат 2 години откако истиот е целосно либерализиран, при што не се забележани нарушувања на состојбите меѓу учесниците на пазарот со природен гас.

Во текот на 2016 година во набавката на природниот гас од увоз самостојно настапуваа следните учесници на пазарот со природен гас:

производител на ТЕ за потребите на снабдувањето на потрошувачите со топлинска енергија во Град Скопје,

комбинирани постројки за производство на електрична и топлинска енергија и

трговци.

Системите за дистрибуција на природен гас се во постојан развој и подем, така што се забележува ширење на дистрибутивната мрежа како и приклучувања и користење на природниот гас во индивидуални објекти (домаќинства).

Регулаторната комисија за енергетика и понатаму ќе ги регулира дејностите:

пренос на природен гас,

управување со системот за пренос на природен гас,

дистрибуција на природен гас и

снабдување со природен гас во краен случај.

Од податоците доставени од страна на АД ГА-МА Скопје како носител на лиценците за пренос и управување со системот за пренос на природен гас, вкупните пренесени количини на природен гас во Република Македонија до потрошувачите на природен гас во текот на 2016 година изнесуваат 213.439.518 nm3.

Ова се најголеми количини на природен гас кои што се пренесени преку системот за пренос, и претставува зголемување на пренесените количини на природен гас за 58,5% во однос на 2015 година.

Ваквото зголемување на испорачаните количини на природен гас се должи пред се на потрошувачката на ТЕ-ТО АД Скопје кој што во 2016 година изнесува 122.634.568 nm3 природен гас.

Воедно и нивото на цени на пазарите на природен гас на големо и мало во Република Македонија во текот на 2016 година е на значително пониско ниво споредено со 2015 година, односно имаме просечно годишно намалување за скоро 30%.


- 46 -

Табела III.1. Преглед на пренесени количини на природен гас за 2014, 2015 и 2016 година

Месец 2014 2015 2016 2016/2014

(%) 2016/2015

(%)

Јануари 28.718.398 29.567.275 33.877.675 17,97 14,58

Февруари 14.828.103 19.831.862 13.233.198 -10,76 -33,27

Март 12.310.373 14.175.130 12.222.533 -0,71 -13,77

Април 7.124.577 7.616.491 4.748.604 -33,35 -37,65

Мај 3.368.546 3.050.090 3.220.104 -4,41 5,57

Јуни 2.973.271 2.434.634 3.713.956 24,91 52,55

Јули 3.349.082 2.332.990 11.752.002 250,90 403,73

Август 2.950.726 2.043.052 7.500.905 154,21 267,14

Септември 3.191.172 2.051.339 18.265.539 472,38 790,42

Октомври 7.123.071 9.585.488 25.083.296 252,14 161,68

Ноември 23.330.909 15.272.029 33.268.371 42,59 117,84

Декември 25.285.459 27.986.522 46.553.335 84,11 66,34

ВКУПНО 134.663.666 135.946.902 213.439.518 58,50 57,00

Графички приказ на месечната динамика на пренесени количини на природен гас во Република Македонија во 2014, 2015 и 2016 година

0

10.000.000

20.000.000

30.000.000

40.000.000

50.000.000

4164

0

4167

1

4169

9

4173

0

4176

0

4179

1

4182

1

4185

2

4188

3

4191

3

4194

4

4197

4

nm3

2014 2015 2016


- 47 -

Табела III.2. Испорачани количини на природен гас по потрошувачи во 2014, 2015 и 2016 година

Р.бр. Потрошувач на природен гас

2014 (nm³) 2015 (nm³) 2016 (nm³) 16/14 (%)

16/15 (%)

1. ТЕ-ТО АД Скопје 43.632.248 41.651.459 122.634.568 181,06 194,43

2. Производство на топлина Балкан Eнерџи ДООЕЛ Скопје

39.748.706 44.405.506 32.653.025 -17,85 -26,47

3. Макстил АД Скопје 15.384.922 11.563.034 15.703.862 2,07 35,81

4. АД ЕЛЕМ – Подружница Енергетика

8.679.154 9.038.797 8.826.484 1,70 -2,35

5. АрцелорМиттал Стил Скопје АД

6.472.949 7.131.494 7.530.620 16,34 5,60

6. Дирекција за тех. инд. развојни зони Скопје

2.821.697 3.059.906 3.547.077 25,71 15,92

7. Клинички центар Мајка Тереза Скопје

2.843.250 2.928.228 3.054.782 7,44 4,32

8. КОГЕЛ Север Скопје 1.572.531 1.623.581 2.549.505 62,13 57,03

9. 11 Октомври ФЗЦ АД Куманово

599.700 884.785 2.479.982 313,54 180,29

10. Жито Лукс АД Скопје 2.298.248 2.333.790 2.307.999 0,42 -1,11

11. Пивара АД Скопје 1.641.341 1.540.647 1.406.719 -14,29 -8,69

12. Титан Цементарница УСЈЕ АД Скопје

880.905 1.002.771 1.297.125 47,25 29,35

13. ЈЗУ ГОБ 8 Септември Скопје

275.556 1.000.643 1.123.776 307,82 12,31

14. Алкалоид АД Скопје 1.047.690 1.065.863 1.076.056 2,71 0,96

15. Скопје Север АД Скопје 1.024.262 1.102.319 1.037.967 1,34 -5,84

16. Европа АД Скопје 758.059 850.840 930.326 22,72 9,34

17. Мин.за одбрана на РМ (4420 Илинден)

858.768 734.995 574.255 -33,13 -21,87

18. Фурна Диме Скопје 446.811 447.478 499.014 11,68 11,52

19. ДС СМИТХ А.Д.- Скопје 341.129 369.983 406.362 -19,12 9,83

20. РЖ Институт АД Скопје 624.445 362.062 398.164 -36,24 9,97

21. Здравје Радово – погон Куманово

390.039 402.532 393.743 0,95 -2,18

22. Империјал Тобако ТКС Скопје

0 87.073 373.817 - 329,31


- 48 -

23. Куманово Гас 201.139 266.091 373.684 85,78 40,43

24. ТАВ Македонија – Петровец

229.697 266.560 213.348 -7,12 -19,96

25. Еко Грин Пулп ДООЕЛ Куманово

182.808 135.808 204.357 11,79 50,47

26. ГА-МА АД – сопствени потреби

137.781 154.762 193.091 40,14 24,77

27. Виталија Скопје 199.349 169.112 180.036 -9,69 6,46

28. ЈСП Скопје 180.742 204.165 168.741 -6,64 -17,35

29. Плежер ДООЕЛ Крива Паланка

170.645 142.657 156.188 -8,47 9,48

30. CNG – Куманово, Скопје 139.854 176.189 151.614 8,41 -13,95

31. Факом Скопје 91.955 154.117 142.536 55,01 -7,51

32. ДППУ Вивакс Скопје 32.226 82.772 141.272 338,38 70,68

33. СГГУ Здравко Цветковски Скопје

84.760 106.693 100.414 18,47 -5,89

34. Технички гасови ТГС Скопје

0 3.010 79.496 - 2541,06

35. РЖ Институт Леарница 35.081 96.861 60.359 72,06 -37,68

36. Порше – Македонија Скопје

45.147 52.626 58.538 29,66 11,23

37. СУГС Арсениј Јовков Скопје

0 23.670 57.549 - 143,13-

38. АСА БУС ДОО Скопје 39.090 58.788 55.780 42,70 -5,12

39. Макпетрол АД Скопје 0 30.361 52.755 - 73,76

40. Мак Аутостар ДООЕЛ Скопје

45.213 54.197 51.203 13,25 -5,52

41. СУГС Ѓорѓи Димитров Скопје

42.881 49.283 48.362 12,78 -1,87

42. АД Макпетрол - CNG -Карпош Б.С. 002 Партизанска

- - 47.159 - -

43. СУГС Зефљуш Марку Скопје

0 16.514 44.615 - 170,16

44. Папер Продукт ДООЕЛ Куманово

106.747 83.721 11.138 -89,57 -86,70

45. ЈСП Компресорска станица – Скопје

46.391 21.872 10.143 -78,14 -53,63


- 49 -

46. Специјална болница Филип Втори

0 0 9.385 - -

47. АД Макпетрол ЦНГ - Скопје

- - 8.745 - -

48. Актифф ДОО Скопје 903 9.342 8.579 850,06 -8,17

49. Жито Скопје Силбо ДООЕЛ

0 0 5.203 - -

50. Био леб Скопје 45.650 0 0 - -

51. МЗТ Енергетика АД Скопје

4.455 0 0 - -

52. Тргопромет циглана Куманово

258.742 0 0 - -

53. ОХИС Производство Скопје

0 0 0 - -

54. Скопски Легури 0 0 0 - -

55. Иднина змеј Кратово 0 0 0 - -

ВКУПНО 134.663.666 135.946.957 213.439.518 58,46 56,96

И покрај историски највисоките испорачани количини на природен гас во 2016 година, сепак искористеноста на капацитетот на системот за пренос на природен гас во однос на номиналниот капацитет за пренос во износ од 800.000.000 nm3/год. и во 2016 година останува релативно мала и изнесува околу 27%.

Сепак, треба да се има во предвид дека овој податок е просечен и се однесува за целата година.

Искористеноста на системот варира во текот на годината со тоа што во летните месеци е многу мала и се движи во рамките од 5% до 15%, додека во зимските месеци, кога практично е сезона на висока потрошувачка на гас, е значително поголема и се движи во опсег од 50% до 70% искористеност на системот за пренос на природен гас.


- 50 -

Графички приказ на процентуално учество во потрошувачката на природен гас по потрошувачи во 2016 година

Графички приказ на процентуално учество во потрошувачката на

природен гас по вид на потрошувачка во 2016 година

Во потрошувачката на природниот гас во Република Македонија доминираат производителите на електрична и топлинска енергија, односно комбинираните постројки за производство на електрична и топлинска енергија и топланите. Нивното учество во крајната потрошувачка на природниот гас за 2016 година изнесува 78%.

По нив следат индустриските потрошувачи, каде што доминантна улога има металната индустрија. На крај се дистрибутивните компании со учество во крајната потрошувачка на природен гас од 2%.

ТЕ-ТО АД Скопје57%

Производство на Топлина Балкан

енерџи ДООЕЛ Скопје 15%

Макстил АД Скопје7%

АД ЕЛЕМ – Подружница Енергетика

4%

АрцелорМиттал Стил Скопје АД

4%

Дирекција за ТИРЗ Скопје

2%

Останати потрошувачи11%

Природен гас за производство на

ТЕ и ЕЕ78%

Природен гас за индустриски потрошувачи

20%

Природен гас за дистрибутивни

компании2%


- 51 -

Графички приказ на увезени количини на природен гас во период 2011 –

2016 година по трговци односно потрошувачи

Во изминатите четири години кај увозот на природен гас се забележува раздвижување, односно се појавуваат неколку субјекти кои што вршат увоз на природен гас, додека претходно доминантен увозник беше единствено Макпетрол АД Скопје.

Главните субјекти кои што вршат увоз на природен гас, освен Макпетрол АД Скопје како трговец на природен гас, се и ТЕ-ТО АД Скопје и Производство на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје кои што вршат увоз за сопствени потреби, како и Когел Стил ДОО Скопје кој што врши трговска дејност.

Табела III.3. Дистрибуирани количини на природен гас во 2014, 2015 и 2016 година во дистрибутивните мрежи на ЈП Куманово Гас, ЈП Струмица Гас и Дирекција за

технолошко индустриски развојни зони Скопје

Р. бр.

Дистрибутивна мрежа

2014 (nm³) 2015 (nm³) 2016 (nm³) 16/14 (%)

16/15 (%)

1. Дирекција за тех. инд. развојни зони Скопје

2.811.614 3.059.906 3.547.077 26,16 15,92

2. ЈП Струмица Гас-Струмица

280.969 335.372 386.212 37,46 15,16

3. ЈП Куманово Гас-Куманово

201.139 266.091 373.684 85,78 40,43

Податоци за структура и број на потрошувачи во дистрибутивните мрежи

Во текот на 2016 година, преку дистрибутивниот систем на ЈП Куманово Гас-Куманово, ЈП Струмица Гас-Струмица и Дирекцијата за технолошки индустриски развојни зони Скопје, се реализираше испорака на природен гас до следните корисници:

а) ЈП Куманово Гас-Куманово:

0

20.000.000

40.000.000

60.000.000

80.000.000

100.000.000

120.000.000

140.000.000

2011 (nm³) 2012 (nm³) 2013 (nm³) 2014 (nm³) 2015 (nm³) 2016 (nm³)

nm3

Макпетрол АД Скопје ТЕ-ТО АД Скопје

Производство БЕ ДООЕЛ Скопје Когел Стил ДОО Скопје


- 52 -

предучилишни установи (3),

основни училишта (3),

средни училишта (2),

здравствени установи (3)

други објекти (9) и

домаќинства (20).

б) ЈП Струмица Гас-Струмица:

предучилишни установи (4),

основни училишта (4),

средни училишта (5),

објекти на општинска администрација (3),

угостителски објекти (6) и

домаќинства (180).

Дистрибутивниот систем на ЈП Струмица Гас-Струмица не е поврзан со системот за пренос на природен гас на Република Македонија, а природниот гас се превзема од декомпресорска станица. Овој дистрибутивен систем претставува таканаречен виртуелен гасоводон систем односно систем за компресија на природниот гас во модули за транспорт, боци со притисок од 200 до 250 бари, транспорт на модулите, како и декомпресија на природниот гас на притисок од 4 бари, адекватен за користење на истиот во дистрибутивната мрежа.

в) Дирекција за технолошки индустриски развојни зони Скопје 1 и Скопје 2:

индустриски потрошувачи (8).

III.2.1 Развојни и инвестициски планови

Целта на развојните и инвестициските планови е да се обезбеди сигурен и континуиран пренос, дистрибуција и снабдување со природен гас, како и зголемена ефикасност на системите.

Согласно Стратегијата за развој на енергетиката во Република Македонија до 2030 година, развојот на гасификациониот систем на Република Македонија во делот на магистралните правци, беше утврден приоритетно да се одвива на правците Клечовце – Св.Николе – Штип – Радовиш – Струмица – Гевгелија и правецот Скопје – Тетово – Гостивар.

Во текот на 2016 година е реализирана изградбата на магистралниот гасовод делница „Клечовце – Блок Станица 5“, во должина од 61 km и номинален дијаметар од 500 mm.

МЕР АД Скопје, од страна на Владата на Република Македонија е назначен за потписник на Меморандумот за разбирање на новиот гасен проект „Тесла“, проект кој предвидува поврзување на земјите од Југоисточна


- 53 -

Европа (Грција, Македонија, Србија, Унгарија и Австрија) со гасоводниот систем на Турција.

Во текот на 2016 година отпочната е изградба на магистрален гасовод, „Делница Блок станица 5 – Неготино“ со ГМРС Штип и ГМРС Неготино, во должина од 36 км.

Согласно планот за развој, обнова и проширување на постојната преносната мрежа во периодот 2017-2020 година, предвидени се проширувања на Градската гасоводна мрежа, затворање на гасниот прстен во Скопје, систем за следење и откривање на истекување на гас од гасоводна мрежа, телеметриски систем на објектите на гасоводот, приклучување на ТИРЗ Ранковце кон преносната гасоводна мрежа, изградба на нов високопритисен гасовод за ТЕ-ТО АД Скопје и друго.

Плановите за развој на постојните дистрибутивни мрежи во Куманово и Струмица предвидуваат нивно понатамошно проширување и приклучување на нови потрошувачи на териториите на овие општини.

Регулаторната комисија за енергетика со одлуките кои што се однесуваат на тарифите за пренос и управување со системот за пренос на природен гас за регулираниот период 2017-2021 година, го одобри следниот износ на планирани инвестиции на АД ГА-МА Скопје.

Табела III.4. Развоен и инвестициски план на АД ГА-МА Скопје

Инвестиции 2017 2018 2019 2020 2021

денари 208.177.500 114.082.500 103.012.500 106.087.500 121.462.500

III.3 ПРОПИСИ

III.3.1 Правилник за изменување и дополнување нa правилникот за начин и услови за регулирање на тарифи за пренос, управување со системот за пренос и дистрибуција на природен гас

Регулаторната комисија за енергетика на 29.06.2016 година донесе Правилник за изменување и дополнување нa правилникот за начин и услови за регулирање на тарифи за пренос, управување со системот за пренос и дистрибуција на природен гас („Службен весник на Република Македонија“, бр.120/16).

Со Правилникот за изменување и дополнување нa правилникот за начин и услови за регулирање на тарифи за пренос, управување со системот за пренос и дистрибуција на природен гас се овозможи доколку некој потрошувач реализира повеќе од 20.000.000 нм3 количини природен гас во третиот квартал од тековната годината, дополнително од планираните количини за таа година, операторот на системот за пренос на природен гас може да ги намали тарифите за вршење на дејностите пренос на природен гас и управување со системот за пренос на природен гас за тој потрошувач до 50% од определените со соодветната Одлука за тој период.


- 54 -

III.3.2 Правилник за начин и услови за регулирање на тарифи за пренос, управување со системот за пренос и дистрибуција на природен гас

До крајот на 2016 година заврши и третиот регулиран пет годишен период поради што за наредниот регулиран период од 2017 до 2021 година кој исто така е петгодишен, Регулаторната комисија за енергетика согласно своите надлежности на 04.11.2016 година донесе нов Правилник за начин и услови за регулирање тарифи за пренос, управување со системот за пренос и дистрибуција на природен гас. („Службен весник на Република Македонија“, бр.201/16).

Правилник за начин и услови за регулирање на тарифи за пренос, управување со системот за пренос и дистрибуција на природен гас се уредуваат начинот и условите за формирање, одобрување и контрола на тарифите со кои се остварува регулираниот максимален приход за вршење на регулираните дејности пренос на природен гас, управување со системот за пренос на природен гас, дистрибуција на природен гас.

III.4 ЛИЦЕНЦИ

Во 2016 година Регулаторната комисија за енергетика донесе вкупно 9 одлуки за лиценци од областа на природен гас, од кои:

3 одлуки за издавање на лиценца за вршење на енергетската дејност снабдување со природен гас,

1 одлука за издавање на лиценца за вршење на енергетска дејност трговија со природен гас,

3 одлуки за менување на лиценцата за вршење на енергетската дејност снабдување со природен гас на тарифни потрошувачи приклучени на системот за дистрибуција на природен гас,

1 одлука за престанување на важење на лиценца за вршење енергетска дејност управување со системот за дистрибуција на природен гас и

1 одлука за изменување и дополнување на лиценца за вршење енергетска дејност дистрибуција на природен гас.

Во периодот од 2004 година до 31 декември 2016 година, Регулаторната комисија за енергетика од областа на природниот гас има издадено вкупно 34 лиценци, од кои 30 се во сила и тоа:

1 лиценца за вршење на енергетската дејност пренос на природен гас (ГА-МА АД Скопје),

1 лиценца за вршење на енергетската дејност управување со системот за пренос на природен гас ( ГА-МА АД Скопје),

3 лиценци за вршење на енергетската дејност дистрибуција на природен гас (Дирекција за технолошко индустриската развојна зона –ДТИРЗ Скопје, Јавно претпријатие за изградба на инфраструктурни објекти КУМАНОВО-ГАС Куманово и Јавното претпријатие за енергетски дејности СТРУМИЦА – ГАС Струмица),


- 55 -

6 лиценци за вршење на енергетската дејност снабдување со природен гас (Макпетрол Пром-гас Скопје, Бумак Примо Скопје, ТЕ-ТО Гас трејд Скопје, Дирекција за технолошко индустриската развојна зона –ДТИРЗ Скопје, Јавно претпријатие за изградба на инфраструктурни објекти КУМАНОВО-ГАС Куманово и Јавното претпријатие за енергетски дејности СТРУМИЦА – ГАС Струмица),

4 лиценци за вршење на енергетската дејност снабдување во краен случај со природен гас (Макпетрол Пром-гас Скопје, Дирекција за технолошко индустриската развојна зона-ДТИРЗ Скопје, Јавно претпријатие за изградба на инфраструктурни објекти КУМАНОВО-ГАС и Јавното претпријатие за енергетски дејности СТРУМИЦА – ГАС Струмица),

15 лиценци за вршење на енергетската дејност трговија со природен гас (Макпетрол АД Скопје, Гас Траде Скопје, Макгас Консулт Скопје, Роу и Рифајнд Комодитис Скопје, Алфагаз Скопје, ЕМКО-Енергетска македонска компанија Скопје, Мастер Украин Скопје, ТЕ-ТО Гас трејд Скопје, Бумак Примо Скопје, Енергетски институт Скопје, Ген-И Скопје, Ген-И Продажба на енергија Скопје, Когел Север Скопје, Когел Стил Скопје и Енерго Ројал Скопје).

III.5 ОДОБРУВАЊЕ НА ЦЕНИ НА ПРИРОДЕН ГАС

III.5.1 Тарифи за вршење на енергетски дејности пренос на природен гас и управување со системот за пренос на природен гас за 2017 година на АД ГА-МА Скопје

АД ГА-МА Скопје, согласно Правилникот за начин и услови за регулирање на тарифи за пренос, управување со системот за пренос и дистрибуција на природен гас („Службен весник на РМ“ бр. 201/16), до Регулаторната комисија за енергетика на 18 ноември 2016 година поднесе Барање за одобрување на регулиран приход и тарифи за дејностите пренос и управување со системот за пренос на природен гас за регулираниот период од 01.01.2017 година до 31.12.2021 година. Регулаторната комисија за енергетика на 28 декември 2016 година донесе Одлука со која се одобрува тарифа од 1,3516 ден/nm³ за вршење на дејноста пренос со природен гас и тарифа од 0,1843 ден/nm³ за вршење на дејноста управување со системот за пренос на природен гас. Просечната тарифа за регулираните дејности пренос на природен гас и управување со системот за пренос на природен гас е определена да изнесува 1,5359 ден/nm³.

III.5.2 Тарифа за вршење на енергетска дејност дистрибуција на природен гас за 2017 година на Дирекцијата за технолошко - индустриски развојни зони – Скопје, (ДТИРЗ)

Дирекцијата за технолошко-индустриски развојни зони-Скопје до Регулаторната комисија за енергетика на 28 ноември 2016 година достави Барање за одобрување на регулиран приход и тарифи за регулираниот период од 01.01.2017 година до 31.12.2021 година, за услугата дистрибуција на природен гас. Регулаторната комисија за енергетика на 28 декември 2016


- 56 -

година донесе Одлука со која се одобрува тарифа за услугата дистрибуција на природен гас за 2017 година во износ од 2,8418 ден/nm³.

III.5.3 Тарифа за вршење на енергетска дејност дистрибуција на природен гас за 2017 година на ЈП „КУМАНОВО ГАС“ - Куманово

ЈП „КУМАНОВО ГАС“ - Куманово до Регулаторната комисија за енергетика на 22 декември 2016 година достави Барање за одобрување на регулиран приход и тарифи за услугата дистрибуција на природен гас. Регулаторната комисија за енергетика на 28 декември 2016 година донесе Одлука со која се одобрува тарифа за услугата дистрибуција на природен гас за 2017 година во износ од 3,00 ден/nm³.

III.5.4 Тарифа за вршење на енергетска дејност дистрибуција на природен гас за 2017 година на ЈПЕД „СТРУМИЦА ГАС“ - Струмица

ЈПЕД „СТРУМИЦА ГАС“ - Струмица до Регулаторната комисија за енергетика на 20 декември 2016 година достави Барање за одобрување на регулиран приход и тарифи за услугата дистрибуција на природен гас. Регулаторната комисија за енергетика на 28 декември 2016 година донесе Одлука со која се одобрува тарифа за услугата дистрибуција на природен гас за 2017 година во износ од 2,87 ден/nm³.

Табела III.6. Тарифи за природен гас за 2015, 2016 и 2017 година

Опис 2015

година 2016

година 2017

година 2017/2015

(%) 2017/2016

(%)

Тарифа за услугата пренос и управување со системот за пренос на природен гас на АД ГА- МА (ден/nm3 )

1,5375 1,5918 1,5359 -0,1 -3,51

Тарифа за услугата дистрибуција на природен гас во ТИРЗ (ден/nm3)

2,6213 2,2879 2,8418 8,41 24,21

Тарифа за услугата дистрибуција на природен гас на ЈП Струмица Гас-Струмица (ден/nm3)

- - 3,00 - -

Тарифа за услугата дистрибуција на природен гас на ЈП Струмица Гас-Струмица (ден/nm3)

2,87 2,87 2,87 0,00 0,00

*започнувајќи од 2017 година тарифата за дистрибуција е засебна тарифа. Во претходните години во истата тарифа беше вклучена и тарифата за снабдување.


- 57 -

III.5.5 Месечни продажни цени на природен гас во 2016 година на МАКПЕТРОЛ ПРОМ-ГАС ДООЕЛ-Скопје

Снабдувачот со природен гас МАКПЕТРОЛ ПРОМ-ГАС ДООЕЛ-Скопје е најголем активен снабдувач во Република Македонија кој во текот на 2016 година испорача 23.088.090 nm3 природен гас на вкупно 38 потрошувачи на природен гас кои што се директно приклучени на системот за пренос на природен гас.

Воедно МАКПЕТРОЛ ПРОМ-ГАС им испорачува природен гас и на дистрибутерите ДТИРЗ и Куманово гас, кои што понатаму вршат снабдување со природен гас на потрошувачите приклучени на нивните системи за дистрибуција.

Во продолжение се месечни продажни цени на МАКПЕТРОЛ ПРОМ-ГАС кои ги содржат следните елементи:

Набавна цена од трговец,

Тарифа за пренос,

Тарифа за управување со системот за пренос,

Тарифа за снабдување.

Табела III.7. Месечни продажни цени на природен гас (без ДДВ) за 2014, 2015 и 2016 година на МАКПЕТРОЛ ПРОМ-ГАС ДООЕЛ-Скопје

Месец Единица

мерка 2014 2015 2016

2016/2014 (%)

2016/2015 (%)

Јануари ден/nm3 24,3051 24,3898 16,6758 -31,39% -31,63%

Февруари ден/nm3 24,3884 25,1579 16,8391 -30,95% -33,07%

Март ден/nm3 24,1525 25,7125 16,7232 -30,76% -34,96%

Април ден/nm3 24,5840 21,8698 13,7949 -43,89% -36,92%

Мај ден/nm3 24,3944 22,1247 13,7533 -43,62% -37,84%

Јуни ден/nm3 25,2683 21,9382 13,7939 -45,41% -37,12%

Јули ден/nm3 26,5599 18,9464 13,2041 -50,29% -30,31%

Август ден/nm3 26,8692 18,7519 13,2757 -50,59% -29,20%

Септември ден/nm3 27,1983 18,5559 13,0487 -52,02% -29,68%

Октомври ден/nm3 26,3913 16,1105 13,5681 -48,59% -15,78%

Ноември ден/nm3 26,2292 16,1211 13,8452 -47,21% -14,12%

Декември ден/nm3 27,5325 16,6851 14,1006 -48,79% -15,49%


- 58 -

Малопродажните цени кај МАКПЕТРОЛ ПРОМ-ГАС во текот на 2016 година бележат значителен пад од во просек за -29,93% за целата 2016 година, споредено со малопродажните цени на природниот гас во 2015 година. а дури за 52,48% пониски од малопродажните цени во 2014 година.

Графички приказ на месечни цени за 2014, 2016 и 2016 година

на МАКПЕТРОЛ ПРОМ-ГАС ДООЕЛ-Скопје

0,0000

5,0000

10,0000

15,0000

20,0000

25,0000

30,0000

ден

/nm

3


2016




- 60 -

IV. ПАЗАР НА ТОПЛИНСКА ЕНЕРГИЈА

IV.1 ОПШТИ ПОДАТОЦИ ЗА СЕКТОРОТ НА ТОПЛИНСКАТА ЕНЕРГИЈА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Во Република Македонија активни топлификациони системи има само на територијата на Град Скопје, на чие што подрачје функционираат три топлификациони системи.

Најголем топлификационен систем е системот со кој управува БАЛКАН ЕНЕРЏИ ГРУП АД Скопје на кој во текот на 2016 година беа приклучени потрошувачи со вкупна ангажирана моќност од 443 MW, на системот на АД ЕЛЕМ, Подружница Енергетика беа приклучени потрошувачи со вкупна ангажирана моќност од околу 50 MW, додека потрошувачи со 8 MW беа приклучени на системот на Скопје Север АД Скопје.

БАЛКАН ЕНЕРЏИ ГРУП АД Скопје, односно неговите претпријатија Производство на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје, Дистрибуција на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје и Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје, започнаа со вршење на дејноста од почетокот на 2013 година.

Капацитетите за производство на топлинска енергија на Производство на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје се:

Топлана Исток со производен капацитет од 279 MW, лоцирана во источна индустриска зона на градот,

Топлана Запад, со производен капацитет од 171 MW лоцирана во населба Тафталиџе и

Топлана 11-ти Октомври, со производен капацитет од 28 MW лоцирана во населба Кисела Вода.

Вкупниот активен производен капацитет на топланите со кои управува Производство на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје е 478 MW. Со оваа производна моќност, се задоволуваат потребите за топлинска енергија на потрошувачите со просечна ангажирана моќност од 443 MW во текот на 2016 година.

Производството на топлина во топланите се реализира во котли кои можат да користат природен гас и мазут. Во 2016 година во сите топлани на територијата на Град Скопје како погонско гориво се користеше само природниот гас.

На дистрибутивната мрежа на Дистрибуција на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје е приклучен и комбинираниот производител на топлинска и електрична енергија ТЕ-ТО АД Скопје со производен топлински капацитет од 160 MW, како нерегулиран производител на топлинска енергија.

Дистрибутивната мрежа која ја користи Дистрибуција на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје е во сопственост на Република Македонија, а правото на користење се остварува врз основа на договор за закуп.

АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика располага со вкупен производен капацитет од 96 MW. АД ЕЛЕМ Скопје е сопственик на најголем дел од дистрибутивната мрежа, со која управува и ја користи АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика.


- 61 -

Графички приказ на системот за дистрибуција на топлинска енергија на Дистрибуција на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје


- 62 -

На дистрибутивната мрежа на АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика е приклучен комбинираниот производител на топлинска и електрична енергија КОГЕЛ СТИЛ ДОО Скопје со производен топлински капацитет од 13,5 MW, како нерегулиран производител на топлинска енергија.

Скопје Север АД Скопје производството на топлинска енергија го врши преку 2 котли од по 23 MW или вкупно производен капацитет од 46 MW. Дистрибутивната мрежа во Скопје Север АД - Скопје е изградена од страна на Топлификација АД Скопје како инвеститор.

Табела IV.1. Основни податоци за производство, дистрибуција и снабдување на топлинска енергија за БАЛКАН ЕНЕРЏИ ГРУП АД Скопје во 2014, 2015 и 2016

година

Р. бр.

Опис 2014 2015 2016 16/14 (%)

16/15 (%)

1. Инсталирана производна моќност (МW)

478 478 478 0,00 0,00

2. Ангажирана моќност кај потрошувачите (MW)

444 447 443 -0,23 -0,89

3. Вкупен број на активни потрошувачи

43.925 45.529 47.250 7,57 3,78

3.1. Број на домаќинства 42.729 44.363 46.116 7,93 3,95

4. Гориво природен гас

и мазут природен

гас природен

гас - -

5. Должина на дистрибутивната мрежа (km)

188,3 190,3 192,2 2,07 1,00

6. Одобрени технички загуби во дистрибутивната мрежа (%)

12 12 12 0,00 0,00

Табела IV.2. Основни податоци за производство, дистрибуција и снабдување на топлинска енергија во 2014, 2015 и 2016 година за АД Скопје Север

Р. бр.

Опис 2014 2015 2016 16/14 (%)

16/15 (%)


46 46 46 0,00 0,00

2. Ангажирана моќност кај потрошувачите MW)

9,8 7,2 7.6 -22,45 5,56

3. Број на домаќинства 452 444 468 3,54 5,41

4. Гориво природен



гас - -


10,4 10,4 10,4 0,00 0,00


7 7 7 0,00 0,00


- 63 -

Табела IV.3. Основни податоци за производство, дистрибуција и снабдување на топлинска енергија во 2014, 2015 и 2016 година за

АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика

Р. бр.

Опис 2014 2015 2016 16/14 (%)

16/15 (%)


96 96 96 0,00 0,00

2. Ангажирана моќност кај потрошувачите (MW)

50,4 49,0 50,4 00,0 2.86

3. Број на домаќинства 3.679 3.577 3.595 -2,28 -0.50

4. Гориво природен



гас - -


38 38 38 00,0 0,00


7 7 7 0,00 0,00

IV.2 СОСТОЈБА НА ПАЗАРОТ НА ТОПЛИНСКА ЕНЕРГИЈА

На пазарот на топлинска енергија во 2016 година вршители на регулираните енергетски дејности лоцирани на територијата на Град Скопје се:

- БАЛКАН ЕНЕРЏИ ГРУП АД Скопје

- Производство на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје,

- Дистрибуција на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје,

- Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје,

- АД ЕЛЕМ, Подружница Енергетика,

- Скопје Север АД Скопје

Согласно Законот за енергетика за системите со инсталирана моќност на потрошувачите над 80 MW, носители на лиценци за производство, дистрибуција и снабдување со топлинска енергија не може да биде едно правно лице. Поради ова за системот на БАЛКАН ЕНЕРЏИ ГРУП АД Скопје за секоја дејност постои одделен правен субјект, додека за системот на АД ЕЛЕМ, Подружница Енергетика кај кого ангажираната моќност на потрошувачите е под 80 MW сите три лиценци за производство, дистрибуција и снабдување се доделени на едно лице.

Претпријатијата на БАЛКАН ЕНЕРЏИ ГРУП АД Скопје во 2016 година продолжија со управување на најголемиот топлификационен систем во Република Македонија. Претпријатија ги вршат дејностите производство, дистрибуција и снабдување со топлинска енергија со основни средства кои со договор за закуп се превземени од Топлификација АД Скопје. Исто така со договор се превземени и вработените од претходните носители на лиценци.


- 64 -

Во 2016 година продолжува позитивниот тренд на раст на бројот на приклучени потрошувачи кон системот, со тоа што бројот на потрошувачи од категоријата домаќинства во апсолутен износ е зголемен за 1.721, или раст од 3,95%. Бројот на потрошувачи од категоријата домаќинства, кои што биле исклучени и повторно се приклучиле назад кон системот во 2016 година изнесува 1.328. Овие податоци ги потврдуваат мерките кои што Регулаторната комисија за енергетика ги спроведува во однос на системот за централно греење, односно истите придонесуваат за стабилизирање и развој на овој систем како еден од основните столбови на урбаните средини и се задржува стабилноста во снабдувањето со топлинска енергија, но и снабдувањето со електрична енергија.

Во изминатите неколку години претпријатијата од групацијата БАЛКАН ЕНЕРЏИ засилено работат и на подобрување на ефикасноста на системот, со зголемување на ефикасноста на топланите во процесот на производство на топлинската енергија, како и на намалување на топлинските загуби во дистрибутивниот систем, преку воведување на нови технологии и инвестиции. Како резултат на ова коефициентот на полезно дејство на системот, кој во себе ја вклучува ефикасноста на производството и дистрибуцијата на топлинската енергија се има зголемено од 79,26% во 2013 година на 87,41% во 2016 година или раст од 8,15%. Во исто време вкупните загуби во производство и дистрибуција се имаат намалено за истиот износ и тоа од 20,74% во 2013 година на 12,59% во 2016 година.

Графички приказ на зголемувањето на коефициентот на полезно дејство на системот

(КПД) и намалувањето на вкупните загуби во периодот 2012-2016 година на системот на групацијата БЕГ

АД ЕЛЕМ, Подружница Енергетика продолжува со активностите за подготовки и поставување на мерила на топлинска енергија кај крајните потрошувачи, со што ќе се овозможи мерење на испорачаната топлинска енергија на праг на потрошувач.

Од податоците доставени од страна на БАЛКАН ЕНЕРЏИ ГРУП АД Скопје, АД ЕЛЕМ Подружница Енергетика и Скопје Север АД Скопје вкупно произведени и испорачани количини на топлинска енергија за 2014, 2015 и

79,26% 81,63% 84,23%87,41%

20,74% 18,37% 15,77%12,59%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

100,00%

2013 2014 2015 2016

КПД ВК. загуби


- 65 -

2016 година изнесуваат како што е прикажано во табелите IV.4, IV.5 и IV.6. Надоместокот за греење се плаќа врз основа на измерената испорачана топлинска енергија на мерно место на влез на објектот. Регулацијата и отчитувањето на испорачаната топлинска енергија во објектите се врши од диспечерскиот центар.

Во Правилникот за утврдување на квалитетот на испорачаната топлинска енергија е утврдена постапката за проверка на квалитетот на испорачаната топлинска енергија, односно задоволување на условите за квалитет определени во Правилата за условите за снабдување со топлинска енергија.

Табела IV.4. Преглед на произведени и превземени количини на топлинска енергија во 2014, 2015 и 2016 година

Р. бр. Опис 2014 2015 2016 16/14 (%)

16/15 (%)

1. Производство на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје

1.1 Потрошена количина на природен гас (nm³)

39.748.706 44.405.506 32.653.025 -17,85 -26,47

1.2 Потрошена количина на мазут (kg)

0 0 0 - -

1.3 Произведена количина на топлинска енергија (kWh)

357.459.322 405.941.088 318.946.600 -10,77 -21,43

2. Дистрибуција на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје

2.1

Превземени количини на топлинска енергија од регулиран производител ПТБЕ (kWh)

357.459.322 405.941.088 318.946.600 -10,77 -21,43

2.2

Превземени количини на топлинска енергија од нерегулиран производител ТЕ-ТО АД Скопје (kWh)

87.051.699 111.691.734 205.576.800 136,15 84,06

2.3 Вкупно превземени количини на произведена топлинска енергија (kWh)

444.511.021 517.632.822 524.523.400 18,00 1,33

2.4 Испорачана количина на топлинска енергија (kWh)

378.254.173 452.420.002 452.073.361 19,52 -0,08

Табела IV.5. Преглед на испорачани количини на топлинска енергија по категорија на потрошувачи за Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје во 2016 година

Категорија на потрошувачи Потрошени количини на

топлинска енергија (kWh)

Учество (%)

Домаќинства 342.002.189 75,65

Образование 18.471.235 4,09

Останати 91.599.937 20,26

Вкупно 452.073.361 100


- 66 -

Графички приказ на испорачаната топлинска енергија по месеци за 2016 година за Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје

Табела IV.6. Преглед на количини на топлинска енергија за Скопје Север АД Скопје во 2014, 2015 и 2016 година

Р.бр. Опис 2014 2015 2016 16/14 (%)

16/15 (%)

1. Потрошена количина на природен гас (nm³)

1.024.262 1.102.319 1.037.967 1,34 -5,84

2. Произведена количина на топлинска енергија (kWh)

9.351.000 10.170.000 9.562.000 2,26 -5,98

3. Испорачана количина на топлинска енергија (kWh)

6.984.849 7.792.444 7.170.321 2,66 7,98

Табела IV.7. Преглед на количини на топлинска енергија

за АД ЕЛЕМ, Подружница Енергетика во 2014, 2015 и 2016 година

Р.бр. Опис 2014 2015 2016 16/14 (%)

16/15 (%)

1. Пресметана потрошена количина на природен гас (nm³)

5.725.680 5.854.685 4.611.599 -19,46 21,23

2. Произведена количина на топлинска енергија (kWh)

51.089.000 51.893.000 41.754.000 -18,27 19,54

3.

Превземени количини на топлинска енергија од нерегулиран производител КОГЕЛ (kWh)

988.760 687.300 3.255.910 229,29 373,72

4. Вкупно предадени количини на топлинска енергија во дистрибутивната мрежа (kWh)

52.077.760 52.580.300 45.009.910 -13,57 -14,40

5. Испорачана количина на топлинска енергија (kWh)

48.432.317 48.899.679 41.859.216 -13,57 14,40

Јануари23%

Февруари14%

Март12%

Април2%

Октомври7%

Ноември17%

Декември25%


- 67 -

Графички приказ на испорачаната топлинска енергија по компании во 2014, 2015 и 2016 година

IV.2.1 Развојни и инвестициски планови

Целта на развојните и инвестициските планови е да се обезбеди сигурно и континуирано производство, дистрибуција и снабдување на топлинска енергија, како и зголемена ефикасноста на системите и персоналот.

Реализација на развојните и инвестициските планови ќе доведе и до намалување на трошоците за функционирањето на системите.

Развојните планови се насочени кон сигурност при работата на елементите во системот, мониторинг и далечинска контрола на параметрите.

1. Производство на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје

Производство на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје во наредните пет години во периодот од 2017 до 2021 година планира инвестирање во основните средства за производство на топлинска енергија со цел обезбедување на сигурно и безбедно производство, зголемување на ефикасноста на производството и заштита и унапредување на животната средина, и тоа:

модернизација на опремата за автоматско управување и воведување на СКАДА системи во ТО Исток и ТО Запад;

реконструкција и модернизација на електро построенијата и опрема во топланите;

ревитализација и надградба на вреловодните котли во топланите и зголемување на нивната надлежност и ефикасност;

ревитализација и замена на пумпните агрегати и пратечката опрема на истите и

надградба и замена на постоечките горилници на котлите ВКСМ 40/2,3,4;

изградба на нов оџак во топлана Запад.

0

100.000.000

200.000.000

300.000.000

400.000.000

500.000.000

2014 2015 2016

kWh

Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје АД ЕЛЕМ, Подружница Енергетика Скопје Север АД Скопје


- 68 -

Вредноста на горенаведените инвестиции се планира да изнесува 5.000.000 ЕУР.

Со реализацијата на предвидените инвестиции и модернизација на постројките на топланите се очекува да се продолжи векот на топланите за 20 години и не се очекуваат посериозни дефекти кои би предизвикале прекин на испорака на топлинска енергија.

2. Дистрибуција на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје

Дистрибутивниот систем се состои од дистрибутивна мрежа и топлински станици. Дистрибутивната мрежа е со должина 192,2 km, снабдува ангажиран конзум од 445 MW преку 2.738 активни мерни места. Се состои од систем на цевководи (доводен и повратен), најчесто изведени во подземни бетонски канали, но и од предизолирани цевки поставени директно во земја, 7 препумпни станици, од кои 5 се активни. Во склоп на дистрибутивната мрежа влегуваат шахти и припадна регулациона и затварачка арматура.

Дистрибутивната мрежа во најголем дел (148.574 km) е во сопственост на Република Македонија, а Дистрибуција на топлина Балкан Енерџи ДООЕЛ Скопје ја користи со Договор за регулирање на меѓусебните односи, склучен на 31 декември 2012 година со Акционерското друштво за изградба и стопанисување со станбен простор и со деловен простор од значење за Републиката – Скопје, со надомест и со обврска за нејзино одржување и проширување.

Топлинските станици со вкупно 2.738 мерни места, се дел од дистрибутивниот систем и служат за регулација на влезните параметри на топлоносителот (температура и притисок) во грејната инсталација на потрошувачот и мерење на испорачаната топлинска енергија на мерното место.

Во текот на 2016 година се одвиваа неколку значајни инвестициски активности како што се:

Дислокација на вреловод по бул. 3та Македонска Бригада,

Реконструкција и проширување на постоен секундарен вреловод на ул. Владимир Полежановски,

Изградба на секундарен вреловод за приклучување на објекти на ул. „14 Декември“

Изведба на топловод за приклучување на објекти на ул. „Новопроектирана 4“,

Реконструкција на вреловод во близина на објект на ул. Михаил Чаков бр. 13 и препумпна станица.

Во наредните пет години, во периодот 2017-2021 година, се планираат следните инвестиции:

реконструкција и на дистрибутивната мрежа со систем на цевководи од предизолирани цевки,

зголемување на капацитетот на постојната мрежа со изградба на нови водови,


- 69 -

адаптирање на мрежата со цел интеграција на дистрибутивната мрежа,

опремување на топлински станици со современ СКАДА систем.

3. Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје

Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје во наредниот пет годишен период планира да инвестира во набавка на серверска и мрежна опрема за висока достапност и backup на системите на наплата, како и за континуирано обновување на IT опремата со која располага.

Табела IV.8. Преглед на планирани инвестиции за период 2017-2021 година на Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје

Инвестиции 2017 2018 2019 2020 2021

Износ

(во денари) 4.740.029 2.340.029 2.340.029 2.340.029 2.340.029

4. АД ЕЛЕМ, Подружница Енергетика

АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика во наредните пет години во периодот од 2017 до 2020 година планира инвестирање во основните средства за производство, дистрибуција и снабдување со топлинска енергија со цел обезбедување на сигурно, безбедно и континуирано снабдување со топлинска енергија и зголемување на ефикасноста на процесите и тоа:

санација на загревачките површини на котелските постројки,

ревитализација на мерно-регулационата опрема,

поставување на калориметри кај корисниците на топлинска енергија,

реконструкција и проширување на вреловодна станица и автоматска регулација на процесот,

зголемување на енергетската ефикасност на постројките со подобрување на технолошкиот процес,

развој и проширување на дистрибутивната мрежа,

набавка и монтажа на котли,

набавка и монтажа на калориметри,

изведба на второстепена регулација.


- 70 -

IV.3 ПРОПИСИ

IV.3.1 Правилник за изменување на Правилникот за цени на топлинска енергија и системски услуги

На ден 10.06.2016 година Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија донесе Правилник за изменување на правилникот за цени на топлинска енергија и системски услуги („Службен весник на Република Македонија” бр. 112/16).

Со измената на Правилникот за цени на топлинска енергија и системски услуги се направи измена во однос на признавањето на трошоците за набавка за гориво, при што се дефинира дека Регулаторната комисија за енергетика ќе ги земе во предвид цените за набавка на гориво од тендерската постапка, која што регулираниот производител на топлинска енергија е должен да ја спроведе, и просечната продажна месечна цена на природниот гас на трговците со природен гас на слободниот пазар во Република Македонија. Се направи и усогласување во однос на трошоците за тековно одржување, ремонт и услуги за одржување, со другите енергенси, обратниот капитал итн.

IV.3.2 Тарифен систем за изменување и дополнување на Тарифниот систем за продажба на топлинска енергија

На ден 26.07.2016 година Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија донесе Тарифен систем за изменување и дополнување на тарифниот систем за продажба на топлинска енергија („Службен весник на Република Македонија” бр. 136/16“).

Со оваа измена на Тарифниот систем се изврши измена на тарифниот сооднос помеѓу трите категории на потрошувачи Домаќинства : Образование : Останати на 1,0:1,0:1,4. Овие измени се во насока на постепено намалување на вкрстеното субвенционирање помеѓу различните категории на потрошувачи и Регулаторната комисија во последните неколку години во континуитет го намалува овој сооднос кој што претходно изнесуваше 1 : 2. Дополнително се изврши промена на дефинирањето на фиксниот и варијабилниот дел од надоместокот за топлинска енергија, како и се предвиде порамнување на надоместокот за топлинска енергија да се врши еднаш годишно во мај, јуни и јули, односно се укина декемвриското порамнување. Со ова на потрошувачите им се овозможува стабилност и предвидливост на трошокот за греење.

IV.4 ЛИЦЕНЦИ

Во 2016 година Регулаторната комисија за енергетика донесе 1 одлука за лиценци од областа на топлинска енергија, и тоа:

- одлука за издавање на лиценца за вршење енергетска дејност снабдување со топлинска енергија.


- 71 -

Во периодот од 2004 година до 31 декември 2016 година, Регулаторната комисија за енергетика од областа на топлинската енергија има издадено вкупно 17 лиценци, од кои 9 престанале да важат, односно активни се 8 лиценци, и тоа:

2 лиценци за вршење на енергетската дејност Производство на топлинска енергија (Производство на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје и АД ЕЛЕМ- Подружница Енергетика),

2 лиценци за комбинирано производство на топлинска и електрична енергија (ТЕ-ТО АД Скопје и Когел Стил ДОО Скопје),

2 лиценци за вршење на енергетската дејност Дистрибуција на топлинска енергија (Дистрибуција на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје и АД ЕЛЕМ- Подружница Енергетика),

2 лиценци за вршење на енергетската дејност Снабдување со топлинска енергија (Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје и АД ЕЛЕМ- Подружница Енергетика).

IV.5 ОДОБРУВАЊЕ НА ЦЕНИ НА ТОПЛИНСКА ЕНЕРГИЈА

IV.5.1 Цени за топлинска енергија донесени со Одлуки од 29.07.2016 година, а со примена од 01.08.2016 година

Согласно на Правилникот за цени на топлинска енергија и системски услуги („Службен весник на РМ“ бр. бр.28/13, 32/15, 156/15 и 112/16) Производство на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје, Дистрибуција на топлина БЕ ДООЕЛ Скопје и Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје на ден 31.05.2016 година поднесоа редовни барања за корекција на одобрениот максимален приход за 2016 година. Исто така, согласно на Правилникот, барања поднесоа и Скопје Север АД Скопје и АД ЕЛЕМ Скопје - Подружница Енергетика. На 29.07.2016 година Регулаторната комисија за енергетика донесе 5 одлуки по барањата на претпријатијата.

Со овие одлуки, вкупниот годишен надоместок за топлинска енергија за потрошувачите од категоријата „домаќинства“ снабдувани од Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје се намали за 10,93%, за потрошувачите од категоријата „образование“ се намали за 40,62% и за потрошувачите од категоријата „останати“ се намали за 28,74%. Поголемото намалување кај категоријата „образование“ и „останати“ се должи на промена на тарифниот сооднос помеѓу трите категории на потрошувачи.

Вкупниот годишен надоместок за топлинска енергија за потрошувачите од категоријата „домаќинства“,снабудвани од АД ЕЛЕМ – Подружница Енергетика се намали за 11,59%, за потрошувачите од категоријата „училишта од основно и средно образование“ се намали за 1,49% и за потрошувачите од категоријата „деловни“ се намали за 3,00%. За потрошувачите од категоријата „домаќинства“ кај кои што наплатата се врши по метар квадратен се изврши намалување од 9,15%.

Вкупниот годишен надоместок за топлинска енергија за потрошувачите од категоријата „домаќинства“ снабдувани од Скопје Север АД Скопје и за потрошувачите од категоријата „останати“ се намали за 4,00%.


- 72 -

Табела IV.9. Преглед на цените за топлинска енергија и ангажирана моќност на ниво на мерно место кои се однесуваат

за Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје за 2014, 2015 и 2016 година

Категорија на потрошувач

един. мерка Цени од 01.08.2014

Цени од 01.08.2015

Цени од 01.08.2016

16/14 (%)

16/15 (%)

Цена за енергија

домаќинства ден/kWh 2,2409 2,2416 1,9245 -14,12 -14,15

образование ден/kWh - 3,3624 1,9245 - -42,76

останати ден/kWh 3,9216 3,9228 2,6943 -31,30 31,32

Цена за ангажир. моќност

домаќинства ден/kW/год 1.056,8374 1.048,9579 1.020,9793 -3,39 -2,67

образование ден/kW/год - 1.573,4368 1.020,9793 - -35,11

останати ден/kW/год 1.849,4654 1.835,6763 1.429,3710 -22,71 -22,13

Табела IV.10. Надоместок за испорачана топлинска енергија за домаќинство од страна на Снабдување со топлина БЕ ДООЕЛ Скопје за 2014, 2015 и 2016 година

един. мерка

Август 2014 Август 2015 Август

2016

16 /14 (%)

16 /15 (%)

Грејна површина m2 50 50 50 - -

Цена за енергија ден/kWh 2,2409 2,2416 1,9245 -14,12 -14,15

Количина на енергија

kWh 7.500 7.500 7.500 - -

Цена за ангажирана моќност

ден/kW 1.056,8374 1.048,9579 1.020,9793 -3,39 -2,67

Количина на ангажирана моќност

kW 6,25 6,25 6,25 - -

Вкупен надомест за година

ден. 23.412 23.368 20.815 -11,09 -10,93

Табела IV.11. Преглед на цените за топлинска енергија

и ангажирана моќност на ниво на мерно место кои се однесуваат за Скопје Север АД Скопје за 2014, 2015 и 2016 година


един. мерка Цени од

01.08.2014 Цени од

01.08.2015 Цени од

01.08.2016 16/14 (%)

16/15 (%)



останати ден/kWh 4,4884 4,4884 4,2384 -5,57 -5,57


домаќинства ден/kW/год 1.050,0945 1.050,0945 1.052,6123 0,24 0,24

останати ден/kW/год 2.000,5819 2.000,5819 2005,4370 0,24 0,24


- 73 -

Табела IV.12. Преглед на цените за топлинска енергија и ангажирана моќност на ниво на мерно место кои се однесуваат за Скопје Север АД Скопје за 2014, 2015 и

2016 година


Август 2014 Август 2015 Август

2016

16 /14 (%)

16 /15 (%)




kWh 7.500 7.500 7.500 - -


ден/kW 1.050,0945 1.050,0945 1.052,61 0,24 0,24


kW 6,25 6,25 6,25 - -


ден. 24.232 24.232 23.263 -4,00 -4,00

Табела IV.13. Преглед на цените за топлинска енергија и ангажирана моќност на ниво на мерно место кои се однесуваат

за АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница Енергетика за 2014, 2015 и 2016 година


един. мерка Цени од

01.08.2014 Цени од

01.08.2015 Цени од

01.08.2016 16/14 (%)

16/15 (%)



училишта ден/kWh 3,0433 2,9215 2,5382 -16,60 -13,12

дел.субјекти ден/kWh 4,0383 3,8767 3,3192 -17,81 -14,38


домаќинства ден/kW/год 765,3946 734,7788 882,9941 15,36 20,17

училишта ден/kW/год 782,8252 751,5122 1147,8923 46,63 52,74

дел.субјекти ден/kW/год 1.043,3053 1.001,5731 1501,0899 43,88 49,87

Табела IV.14. Преглед на цените за топлинска енергија и ангажирана моќност на ниво на мерно место кои се однесуваат за АД ЕЛЕМ Скопје, Подружница

Енергетика за 2014, 2015 и 2016 година


Август 2014

Август 2015

Август 2016

16 /14 (%)

16 /15 (%)




kWh 7.500 7.500 7.500 - -


ден/kW 765,3946 734,7788 882,9941 15,36 20,17


kW 6,25 6,25 6,25 - -


ден. 23.756 22.805 20.162 -15,13 -11,59


- 74 -

При анализа на цените на топлинска енергија, односно при утврдување на надоместокот за топлинска енергија се земени во предвид пресметки за стан со грејна површина од 50m2 со просечна годишна потрошувачка на топлинска енергија од 7.500 kWh и ангажирана моќност од 6,25 kW.

Графички приказ на промената на надоместокот за топлинската енергија за

период декември 2012-август 2016 година

Во периодот 2012-2016 година надоместокот за топлинска енергија за категоријата домаќинства е намален за вкупно 29,38%, за категоријата образование за 64,69%, додека за категоријата останати за 50,57%. Ова покажува дека во подолг временски период надоместокот за топлинска енергија бележи константно намалување, со што се придонесува за стабилност на овој систем, како и постојано зголемување на бројот на потрошувачи.

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

јули 2012 год. февруари 2013 год.

јули 2013 год. јули 2014 год. јули 2015 год. јули 2016 год.

ден

/50m

2

Домаќинства Останати Образование

ГОДИШЕН ИЗВЕШТАЈ 2016

РЕГУЛАТОРНА КОМИСИЈА

ЗА ЕНЕРГЕТИКА НА



- 76 -

V. ПАЗАР НА НАФТА, НАФТЕНИ ДЕРИВАТИ, БИОГОРИВА И ГОРИВА ЗА ТРАНСПОРТ

V.1 ОПШТИ ПОДАТОЦИ ЗА НАФТЕНИОТ СЕКТОР ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Енергетската инфраструктура во нафтениот сектор во Република Македонија овозможува увоз, извоз и транспорт на сурова нафта и нафтени деривати, преработка на суровата нафта, производство на биогориво, дистрибуција, транспорт и продажба на нафтените деривати.

Рафинеријата ОКТА е изградена во 1980 година, а со работа започна во 1982 година. Дизајнирана е како хидроскиминг рафинерија со проектиран капацитет од 2,5 милиони тони годишно, односно 5480 bbl/дневно. Максимален капацитет од 1,36 милиони тони е постигнат во текот на 1988 година.

Во својот технолошки состав има повеќе процесни постројки, и тоа: атмосферска дестилација, хидродесулфуризација на примарен бензин, каталитички реформинг, високотемпературна изомеризација, хидродесулфуризација на керозин, хидродесулфуризација на средни дестилати и рекуперација на течен нафтен гас.

Од 1999 година ОКТА Рафинерија на нафта АД Скопје е претпријатие со приватен мнозински пакет на акции од стратешкиот инвеститор ЕЛ.П.ЕТ Балканика, Р. Грција.

ОКТА Рафинерија на нафта АД Скопје има капацитет да произведува: безоловен моторен бензин со 95 октани - Еуро V, безоловен моторен бензин со 98 октани - Еуро V, дизелно гориво со 10 ppm сулфур - Еуро V, гориво за млазни мотори - ЈЕТ А-1, течен нафтен гас (ТНГ) - смеша пропан-бутан гас и комерцијален бутан. Од маслата за горење застапени се: мазутот со содржина на сулфур до 2% и екстра лесно масло за домаќинство со 1000 ppm сулфур.

Во 2002 година со работа започна нафтоводот Солун – Скопје, со должина од околу 213,5 км, 16 инчи NPS, со носивост на транспорт од 2,5 милиони тони нафта годишно. Транспортот на суровата нафта се одвива од терминалот ХЕЛП.ПЕ.-ТИК (Хеленик Петролеум, Индустриски Комплекс-Солун) до терминалот во ОКТА. Патот на нафтоводот е континуиран помеѓу терминалите на ХЕЛП.ПЕ.-ТИК и ОКТА, со 15 блок вентилски станици (3 лоцирани во Република Грција и 12 лоцирани во Република Македонија) за обезбедување на дискретни секции на нафтоводот.

Контролата и мониторингот на работата на нафтоводот е реализирана преку SCADA-Систем. Со нафтоводот стопанисува заедничко македонско-грчко претпријатие VARDAX со седиште во Солун и канцеларија во Скопје.


- 77 -

Рафинеријата за производство на биодизел гориво е во

сопственост на приватното претпријатие Макпетрол АД Скопје. Оваа рафинерија започна со производство во 2007 година и е со капацитет од 30 илјади тони годишно. За производство на биодизел горивото се користи нерафинирано масло од семе од маслодајна репка. Во оваа фаза нерафинираното масло за производство на биодизелот се набавува од увоз.

Во Македонија тековно работат околу 285 бензински пумпни станици. И покрај фактот што денес значително е променета сопственичката структура во малопродажниот сектор, сепак Макпетрол АД Скопје е сè уште доминантно претпријатие во делот на малопродажбата со 126 бензински станици. Потоа следат Лукоил Македонија ДООЕЛ Скопје со 28 бензински станици, ОКТА Бренд со 28 бензински станици, додека преостанатите околу 103 бензински станици се во приватна сопственост на повеќе домашни мали претпријатија.

Дел од претпријатијата кои поседуваат бензински станици, покрај основната дејност да продаваат горива на своите бензински станици, се јавуваат и како трговци на големо, односно дел од набавените течни горива не ги продаваат преку бензинските станици туку директно до крајните потрошувачи.

Вкупниот капацитет на резервоарите за нафта и нафтени производи во Република Македонија е околу 382 илјади m3.

Резервоарските капацитети во Република Македонија се доволни за 90 дена тековна просечна потрошувачка од секој вид на нафтени продукти. Истите се состојат од резервоарскиот складиштен простор на Рафинеријата ОКТА, резервоарскиот складиштен простор на претпријатието Макпетрол, резервоарскиот складиштен простор на претпријатието Лукоил Македонија,


- 78 -

резервоарскиот складиштен простор на Државните стокови резерви на Република Македонија и резервоарскиот складиштен простор на помали приватни и државни претпријатија.

Формирањето, чувањето, обновувањето и користењето на задолжителните резерви на нафта и нафтени продукти се уредени согласно со Законот за задолжителни резерви на нафта и нафтени продукти и директивите на Европската унија.

V.2 СОСТОЈБА НА ПАЗАРОТ НА НАФТА И НАФТЕНИ ДЕРИВАТИ

Пазарот со нафта и нафтени деривати во Република Македонија покрај тоа што е уреден со Законот за енергетика, е уреден и со други закони и прописи и тоа: Законот за трговија, Законот за заштита на конкуренцијата, Законот за царините, Законот за данокот на додадена вредност, Законот за акцизите, Законот за пазарната инспекција, Правилникот за квалитет на течните горива, Техничките прописи (складирање и транспорт на нафтените деривати, стандарди и сл.), како и со ратификуваните меѓународни договори и тоа Договорот за стабилизација и асоцијација со ЕУ, Договорот за енергетска повелба и Договорот за Енергетска заедница. Исто така, врз односите во овој пазар влијае и пристапувањето на нашата земја во Светската трговска организација.

V.2.1 Учесници на пазарот

Согласно Законот за енергетика, дејности од областа на суровата нафта, нафтените деривати, биогорива и горива за транспорт, се:

преработка на сурова нафта и производство на нафтени деривати;

производство на биогорива;

производство на горива наменети за транспорт со намешување на фосилни и биогорива;

транспорт на сурова нафта или нафтени деривати преку нафтоводи, односно продуктоводи;

складирање на сурова нафта, нафтени деривати, биогорива и горива наменети за транспорт; и

трговија на големо со сурова нафта, нафтени деривати, биогорива и горива за транспорт. Наведените дејности може да ги вршат домашни и странски лица врз

основа на издадени лиценци од страна на Регулаторната комисија за енергетика.

Во рамките на овој сектор се врши увоз и извоз на сурова нафта и нафтени продукти, транспорт на сурова нафта низ нафтовод, преработка на суровата нафта, производство на биогориво, дистрибуција и продажба на нафтените продукти. Релациите помеѓу учесниците на пазарот се прикажани на следната слика.


- 79 -

Графички приказ на пазарот на нафта и нафтени деривати во РМ

Забелешка: Со големи букви се означени лиценцираните енергетски дејности


- 80 -

V.2.2 Производство, набавка и продажба на нафтени деривати

Пазарот со сурова нафта и нафтени деривати, односно снабдувањето и продажбата на истите во Република Македонија, Регулаторната комисија за енергетика, редовно го следи преку месечните и годишните извештаи, кои лиценцираните субјекти ги доставуваат до Регулаторната комисија за енергетика согласно издадените лиценци.

Во 2016 година не е направен увоз на сурова нафта во Република Македонија од страна на ОКТА Рафинерија на нафта АД Скопје, при што е евидентирана залиха од 348 тони сурова нафта на почетокот од годината, која се јавува како залиха и на крајот од годината, односно во текот на 2016 година не е извршена преработка на сурова нафта.

Вкупно увезени количини на нафтени деривати во Република Македонија во 2016 година изнесува 1.009.701 тони, што е за 6,47 % повеќе во однос на увезените количини на нафтени деривати во 2015 година (948.276 тони). Најголем увозник и оваа година е ОКТА Рафинерија на нафта АД Скопје која учествува со 73%, потоа следат Лукоил Македонија ДООЕЛ - Скопје со 10,37%, Супертрејд ДОО Скопје со 9,80%, Марија Треид ДОО Велес со 1,91%, РТ ТРАНС ЛОГИСТИК со 1,47% и останатите трговци со 3,45 % учество во вкупниот увоз на нафтени деривати во 2016 година.

Графички приказ на увоз на нафтени деривати во РМ за 2014, 2015 и 2016 година

(тони/годишно)

Извозот на нафтените деривати во 2016 година изнесува 167.035 тони, и истиот во однос на 2015 година (140.924 тони) е зголемен за 18,52%. Најголем извозник на нафтени деривати во 2016 година е ОКТА Рафинерија на нафта АД Скопје со 86,97%, Макпетрол АД – Скопје со 8,94% и останатиот извоз од 4,09% е реализиран од страна на останатите трговци.

Продажбата на нафтени деривати на домашниот пазар во 2016 година изнесува 889.024 тони, што претставува зголемување за 5,27% во однос на продажбата на нафтените деривати во 2015 година (844.506 тони).

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

2014 2015 2016

Увоз на нафтени деривати (тони/годишно)

Битумен

Млазно гориво

Пропан-бутан (ТНГ)

Мазут

Екстра лесно 1 (ЕЛ-1)

Дизел горива

Моторни бензини


- 81 -

Графички приказ на продажба на нафтени деривати во РМ за 2014, 2015 и 2016

година (тони/годишно) Во потрошувачката на нафтените деривати во Република Македонија

во 2016 година доминираат дизел горивата со 64,31%, безоловните бензини со учество од 11,67%, течниот нафтен гас со 8,52% и мазутот со 8,19%. Потоа следат Екстра лесното масло (ЕЛ-1) со 6,44%, битуменот со 0,49% и млазното гориво со 0,06%.

Графички приказ на учеството на нафтените деривати во вкупната

потрошувачка на нафтени деривати во Република Македонија во 2016 година

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

800.000

900.000

1.000.000

2014 2015 2016

Продажба на нафтени деривати во РМ (тони/годишно)

Биогориво

Битумен


Пропан-бутан (ТНГ)

Мазут


Дизел горива


ЕУРОСУПЕР БС-9510%

ЕУРОСУПЕР БС-982%

ЕУРОДИЗЕЛ БС64%

Биодизел - БС0%

Екстра лесно масло

6%

Мазут М1-НС8%

Пропан--бутан (ТНГ)

9%


0%

Битумен1%

Биогориво0%


- 82 -

Покрај податоците за набавка и продажба на нафтени деривати во Република Македонија кои што претходно се презентирани, а кои што произлегуваат од работењето на лиценцираните субјекти за вршење енергетска дејност трговија на големо со нафта и нафтени деривати, во Република Македонија, според податоците од Министерството за економија, во 2016 година е извршен увоз и на 17.565 тони мазут и 2.370 тони пропан-бутан (ТНГ), од страна на потрошувачи кои што согласно член 103, став 4 од Законот за енергетика, имаат право да вршат набавка од странство на нафтени деривати исклучиво за свои потреби.

Согласно доставените податоци од лиценцираните субјекти составен е табеларниот преглед за набавка на сурова нафта, набавка и продажба на нафтени деривати во 2016 година.


- 83 -

Табела V.1. Преглед за набавка на сурова нафта, набавка и продажба на нафтени деривати во 2016 година, во тони

Вид на нафта и нафтен дериват

Состојба на залихи

на почетокот

на годината

Н А Б А В К А ВКУПНО Располо-

живо

(2+6)

П Р О Д А Ж Б А Состојба на залихи на крајот

на годината (7-13)

во РМ

УВОЗ

ВКУПНО набавено

(3+4+5)

во РМ

ИЗВОЗ

ВКУПНА продажба

(11+12)

Рафинерија-

ОКТА произв.

Други ОКТА Макпетрол Други ВКУПНО

РМ (8+9+10)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Сурова нафта 348 348 348


3.454 - 3.132 112.172 115.305 118.759 9.681 52.253 41.329 104.263 10.348 114.611 4.148

ЕУРОСУПЕР БС-95

2.581 2.827 96.719 99.547 102.128 8.137 44.030 36.814 88.981 9.962 98.943 3.185

ЕУРОСУПЕР БС-98/100

873 305 15.453 15.758 16.631 1.544 9.223 4.515 15.282 386 15.668 963

Дизел горива 12.599 - 32.061 670.778 702.838 715.437 41.831 173.203 362.359 577.393 116.594 693.987 21.450

ЕУРОДИЗЕЛ БС 12.208 29.144 670.778 699.921 712.129 41.831 170.324 362.359 574.514 116.584 691.098 21.031

Биодизел - БС 391 2.917 - 2.917 3.308 - 2.879 - 2.879 10 2.889 419


4.013 - 4.913 54.312 59.225 63.238 1.613 5.966 49.934 57.513 5.007 62.520 718

Мазут 2.014 - 670 78.990 79.660 81.674 25.342 21.949 25.910 73.201 - 73.201 8.473

Мазут М1-НС 2.014 670 78.990 79.660 81.674 25.342 21.949 25.910 73.201 - 73.201 8.473

Пропан- -бутан (ТНГ)

1.902 - 23.342 53.313 76.655 78.557 9.676 19.611 46.864 76.150 137 76.287 2.269

Млазно гориво 1.869 - - 35.751 35.751 37.620 - 492 - 492 34.949 35.441 2.179

Битумен - - - 4.385 4.385 4.385 4.385 - - 4.385 - 4.385 -

Биогориво 176 - - - - 176 - - - 12 - 12 164


- 84 -

V.3 ЛИЦЕНЦИ

Во 2016 година Регулаторната комисија за енергетика согласно Правилникот за лиценци за вршење на енергетски дејности донесе вкупно 10 одлуки за лиценци од областа на суровата нафта, нафтените деривати, биогорива и горива за транспорт, од кои:

2 одлуки за издавање на лиценци за вршење на енергетска дејност трговија на големо со сурова нафта, нафтени деривати, биогорива и горива за транспорт,

3 одлуки за изменување и дополнување на Одлуката за издавање на лиценца за вршење на енергетска дејност трговија на големо со сурова нафта, нафтени деривати, биогорива и горива за транспорт,

1 одлука за изменување и дополнување на Одлуката за издавање на лиценца за вршење на енергетска дејност складирање на сурова нафта, нафтени деривати, биогорива и горива за транспорт,

1 одлука за одземање на лиценци за вршење на енергетска дејност трговија на големо со сурова нафта, нафтени деривати, биогорива и горива за транспорт,

2 одлуки за започнување на постапка за одземање на лиценцата за вршење на енергетска дејност трговија на големо со сурова нафта, нафтени деривати, биогорива и горива за транспорт и

1 одлука за продолжување на лиценци за вршење на енергетска дејност трговија на големо со сурова нафта, нафтени деривати, биогорива и горива за транспорт.


- 85 -

Графички приказ на одлуки за лиценци за вршење на енергетска дејност од

областа на суровата нафта, нафтените деривати, биогоривата и горивата за транспорт донесени во 2016 година

Во периодот од 2004 година до 31 декември 2016 година, Регулаторната комисија за енергетика од областа на суровата нафта, нафтените деривати, биогоривата и горивата за транспорт има издадено вкупно 59 лиценци, од кои се одземени вкупно 11, и тоа:

43 издадени лиценци за вршење на енергетската дејност трговија со сурова нафта, нафтени деривати, биогорива и горива за транспорт, од кои само субјектите: ОКТА АД-Скопје, Макпетрол АД-Скопје, Лукоил Македонија-Скопје, Алов АД-Скопје и Пуцко-петрол ДОО Македонски Брод имаат лиценци за трговија со сите нафтени деривати, додека останатите субјекти имаат лиценци за трговија на поодделни нафтени деривати, за кои ги исполниле условите за вршење на трговијата на големо со нафтени деривати;

10 одземени лиценци за вршење на енергетската дејност трговија со сурова нафта, нафтени деривати, биогорива и горива за транспорт, и тоа на субјектите: Алми Петрол ДОО Куманово, Диме Петрол ДООЕЛ с. Мешеишта, Алма Комерц ДОО Неготино, Екома ДОО Скопје, С-ИГОР ДООЕЛ Кичево, Еми Петрол ДОО Радовиш, Еуропетрол ДОО Чешиново, АБЦ ОИЛ ДООЕЛ Скопје, Балкан Петрол експорт- импорт ДООЕЛ Куманово и ГАН Петрол оил ДОО експорт-импорт Илинден.

8 издадени лиценци за вршење на енергетската дејност складирање на сурова нафта, нафтени деривати, биогорива и горива за транспорт, од кои само субјектите: ОКТА АД-Скопје, Макпетрол АД-Скопје, Лукоил Македонија-Скопје, имаат лиценци за складирање на сите нафтени деривати, додека субјектите ЕНЕРГОУСЛУГИ ДООЕЛ-Скопје и Марија Треид АД - Велес имаат лиценци за складирање на течен нафтен гас (ТНГ), субјектот С-ИГОР ДООЕЛ Кичево има лиценца за складирање на Екстра лесно масло (ЕЛ-1), Мазут М-1 НС и Течен нафтен гас (ТНГ), ТЕЦ НЕГОТИНО има лиценца за складирање на Мазут М-1 НС и ЛОГИСТИКС ОИЛ ДООЕЛ увоз-извоз Тетово има лиценца за

2; 20%

3; 30%

1; 10%

1; 10%

2; 20%

1; 10% Издадени л-ци за трговија на големо со НД

Измена и дополнување на л-ци за трговија на големо со НД

Измена на л-ци за складирање на НД

Одземање на л-ци за трговија на големо со НД

Започнување на постапка за одземање на л-ци за трговија на големо со НД

Продолжување на л-ци за трговија со НД


- 86 -

складирање на Еуродизел БС (Д-Е V), Еуросупер БС- 95 и Екстра лесно 1 (ЕЛ-1).

1 одземена лиценци за вршење на енергетската дејност складирање на сурова нафта, нафтени деривати, биогорива и горива за транспорт и тоа на С-ИГОР ДООЕЛ Кичево.

1 лиценца за вршење на енергетската дејност преработка на сурова нафта и производство на нафтени деривати (ОКТА АД-Скопје);

1 лиценца за вршење на енергетската дејност транспорт на сурова нафта или нафтени деривати преку нафтоводи, односно продуктоводи, (Претпријатие за нафтени цевоводи Солун-Скопје-ВАРДАКС АД-Подружница Скопје);

4 лиценци за вршење на енергетската дејност производство на биогорива (Макпетрол АД-Скопје, БИОДИ-КОМ ДОО Василево, БИО ИНТЕРНАТИОНАЛ ДОО Куманово и ЕКО БИОДИЗЕЛ МАМ ДОО Куманово) и

2 лиценци за вршење на енергетската дејност производство на горива наменети за транспорт со намешување на фосилни и биогорива (Макпетрол АД-Скопје и ОКТА АД-Скопје).

V.4 ОДОБРУВАЊЕ НА ЦЕНИ НА ОДДЕЛНИ НАФТЕНИ ДЕРИВАТИ

Цените на одделни нафтени деривати се формираат и одобруваат како највисоки цени согласно Методологијата пропишана со Анекс Д од Договорот за купопродажба на акции и за концесија на Рафинерија АД “ОКТА” - Скопје, потпишан меѓу Владата на Република Македонија и акционерското друштво „ЕЛ.П.Е.Т. – Балканики” како стратешки инвеститор.

Елементи за формирање на рафинериските цени на нафтените деривати според оваа Методологија се:

просечната цена на суровата нафта од типот „Брент” на Лондонската берза, како и движењето на референтните цени на одделни нафтени деривати, објавена во берзанскиот извештај Platt`s Crude Oil Spot Price, во изминат четиринаесетдневен период,

вредноста на манипулативните трошоци, трошоците за транспорт, осигурување, царински давачки, шпедиција, банкарски провизии, трошоци за испитување на квалитет на суровата нафта и рафинериска цена за преработка на тон сурова нафта,

просечен курс на доларот во изминатиот четиринаесетдневен период.

Составни елементи кои влегуваат во структурата на малопродажните цени на нафтените деривати се:

рафинериската цена на нафтените деривати - истата се пресметува согласно Методологијата пропишана со Анекс Д од Договорот за купопродажба на акции и за концесија на Рафинерија АД “ОКТА” – Скопје.

трошокот на промет на нафтените деривати (трговска маржа)- вредноста на маржата може да биде различна и тоа зависи од претпријатието што врши промет на нафтени деривати која група на


- 87 -

малопродажни цени ќе ја избере. Заради поттикнување на конкуренцијата во секторот на малопродажба на нафтени деривати, од 01.11.2004 година, Регулаторната комисија за енергетика започна со определување на четири нивоа на малопродажни цени на нафтените деривати засновани на четири различни трговски маржи, кои меѓусебно се разликуваат за 0,5 денари по литар. На овој начин се дава можност трговците да одберат и применат различни ценовни нивоа, со тоа што разликата помеѓу највисоката и најниската малопродажна цена за соодветен нафтен дериват изнесува 1,5 денари по литар.

трошокот за превоз - вредноста на овој трошок е упросечена и изнесува 0,50 ден/лит, освен за МАЗУТ М-1 НС на кој не е утврдена просечна вредност на овој трошок;

акциза за нафтените деривати - со Законот за акцизи се уредуваат акцизите кои се наплаќаат посредно или непосредно за потрошувачка на територијата на Република Македонија на: минерални масла, алкохол и алкохолни пијалаци и тутунски добра. Од енергетски аспект битни се минералните масла (моторен бензин, дизел гориво, масло за горење екстра лесно и лесно специјално, млазно гориво и авионски бензин, петролеј за мотори, петролеј за осветлување, за авиони и мотори).

данокот на додадена вредност (ДДВ) - според Законот за додадена вредност (ДДВ), даночни стапки ДДВ се пресметуваат со примена на пропорционални даночни стапки врз даночната основа за оданочивиот промет на стоки и услуги и тоа според општата даночна стапка од 18% и се применува на сите видови енергетски производи.

надоместок за финансирање на активности од областа на животната средина - согласно Законот за животна средина овој надоместок го плаќаат обврзниците утврдени со овој Закон.

надоместокот за задолжителни резерви на нафта и нафтени деривати - согласно Законот за задолжителни резерви на нафта и нафтени деривати овој надоместок го плаќаат обврзниците утврдени со овој закон при увоз и/или производство на нафтени деривати.

Почитувајќи ги сите горе споменати елементи, како и постојните законски акти во државата во делот на течните горива, Регулаторната комисија за енергетика на секои четиринаесет дена ги утврдува цените на одделните нафтени деривати.


- 88 -

Табела V.3. Просечни цени на сурова нафта и просечен курс на денарот/доларот во 2016 година

датум $/barel DEN/$

Бр. на Службен весник на

РМ

12.01.2016 35,301 56,383 3

26.01.2016 28,415 56,591 11

09.02.2016 32,076 56,363 21

23.02.2016 31,548 54,991 31

08.03.2016 34,945 56,092 45

22.03.2016 39,010 55,303 54

05.04.2016 38,662 54,544 64

19.04.2016 39,871 54,155 77

04.05.2016 43,592 54,493 85

17.05.2016 44,715 53,896 94

31.05.2016 48,659 54,834 103

14.06.2016 49,268 54,373 112

27.06.2016 47,934 55,005 117

12.07.2016 46,759 55,542 127

26.07.2016 45,543 55,660 137

09.08.2016 41,886 55,683 149

23.08.2016 46,349 54,801 158

06.09.2016 47,880 54,524 168

20.09.2016 46,992 54,799 175

04.10.2016 46,606 54,718 182

18.10.2016 49,867 55,428 190

01.11.2016 49,763 55,900 199

15.11.2016 44,073 55,350 204

29.11.2016 45,621 57,879 210

12.12.2016 50,953 57,680 215

26.12.2016 53,924 58,895 220

$/barel DEN/$


- 89 -

Табела V.4. Малопродажни цени на нафтени деривати во 2016 година

Датум БМБ БС-95 (ден/лит)

БМБ БС-98 (ден/лит)

Д-E V (ден/лит)

ЕЛ-1 (ден/лит)

M -1 НС (ден/кг)

12.01.2016 61,00 63,00 42,50 31,50 15,324

26.01.2016 57,50 59,50 39,00 27,50 12,857

09.02.2016 58,00 60,00 41,00 29,50 15,246

23.02.2016 55,00 57,00 41,00 30,00 14,673

08.03.2016 58,00 60,00 43,50 32,00 15,697

22.03.2016 60,50 62,50 45,00 33,50 16,837

05.04.2016 61,00 63,00 44,00 32,50 16,228

19.04.2016 62,00 63,50 44,00 32,50 16,931

04.05.2016 62,50 64,50 47,00 35,50 18,535

17.05.2016 62,00 64,00 47,00 35,50 19,464

31.05.2016 64,00 66,00 50,00 38,50 20,883

14.06.2016 63,50 65,00 50,00 38,50 21,619

27.06.2016 63,00 64,50 49,50 38,00 21,788

12.07.2016 61,00 63,00 49,00 37,50 22,913

26.07.2016 61,00 63,00 48,00 36,50 22,763

09.08.2016 59,50 61,50 46,00 34,50 21,171

23.08.2016 61,50 63,50 48,00 36,50 22,332

06.09.2016 62,00 64,00 48,00 37,00 23,008

20.09.2016 62,00 63,50 48,00 36,50 22,795

04.10.2016 61,50 63,00 48,00 36,50 22,408

18.10.2016 63,00 65,00 50,00 38,50 24,078

01.11.2016 63,00 65,00 50,00 38,50 24,591

15.11.2016 60,00 62,00 47,00 35,50 21,947

29.11.2016 62,00 64,00 48,50 37,50 23,861

12.12.2016 64,50 66,50 51,50 40,00 26,033

26.12.2016 66,50 68,50 53,50 42,00 28,109

BMB BS-95

BMB BS-98

D-E V

EL-1

M-1 NS


- 90 -

Споредба на движења на малопродажни цени на Д-Е V, БМБ 95, ЕЛ-1 и Мазут НС М-1 во 2014, 2015 и 2016 година

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

70,00

80,00

јан фев мар апр мај јун јул авг сеп окт ное дек

Графички приказ на споредба на движења на малопродажни цени на Д-Е V во 2014, 2015 и 2016 година

Д-Е V ден/лит 2014 година

Д-E V ден/лит 2015 година

Д-Е V ден/лит 2016 година

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

70,00

80,00

90,00


Графички приказ на споредна на движења на малопродажни цени на БМБ БС-95 во 2014, 2015 и 2016 година

БМБ БС-95 ден/лит 2014 година




- 91 -

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

70,00

јан февмар апр мај јун јул авг сеп окт ное дек

Графички приказ на споредба на движења на малопродажни цени на ЕЛ-1 во 2014, 2015 и 2016 година

ЕЛ-1 ден/лит 2014 година



0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00

40,00

45,00


Графички приказ на споредба на движења на малопродажни цени на Мазут НС М-1 во 2014, 2015 и 2016 година

Мазут НС М-1 ден/лит 2014 година




- 92 -

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

70,00

80,00

90,00

13

.01

.20

14

13

.02

.20

14

13

.03

.20

14

13

.04

.20

14

13

.05

.20

14

13

.06

.20

14

13

.07

.20

14

13

.08

.20

14

13

.09

.20

14

13

.10

.20

14

13

.11

.20

14

13

.12

.20

14

13

.01

.20

15

13

.02

.20

15

13

.03

.20

15

13

.04

.20

15

13

.05

.20

15

13

.06

.20

15

13

.07

.20

15

13

.08

.20

15

13

.09

.20

15

13

.10

.20

15

13

.11

.20

15

13

.12

.20

15

13

.01

.20

16

13

.02

.20

16

13

.03

.20

16

13

.04

.20

16

13

.05

.20

16

13

.06

.20

16

13

.07

.20

16

13

.08

.20

16

13

.09

.20

16

13

.10

.20

16

13

.11

.20

16

13

.12

.20

16

Движења на малопродажни цени на нафтени деривати во период од 2014 до 2016 година

ЕУРОДИЗЕЛ БС Д-Е V

ЕУРОСУПЕР БС-95

ЕЛ-1

Мазут НС М-1


- 93 -

Табела V.5. Рафинериски цени на нафтени деривати во 2016 година

датум БМБ БС-95 (ден/лит)

БМБ Б-98 (ден/лит)

Д-E V (ден/лит)

ЕЛ-1 (ден/лит)

M -1 НС (ден/кг)

12.01.2016 24,990 26,681 19,834 19,425 11,696

26.01.2016 22,275 23,972 16,694 16,035 9,606

09.02.2016 22,578 24,268 18,231 17,730 11,630

23.02.2016 20,083 21,732 18,558 18,154 11,145

08.03.2016 22,392 24,074 20,517 19,860 12,013

22.03.2016 24,779 26,438 21,629 21,120 12,979

05.04.2016 25,107 26,744 20,927 20,272 12,463

19.04.2016 25,786 27,411 20,869 20,272 13,058

04.05.2016 26,478 28,113 23,319 22,815 14,418

17.05.2016 26,029 27,646 23,449 22,815 15,205

31.05.2016 27,875 29,536 26,004 25,451 16,407

14.06.2016 27,054 28,685 26,059 25,374 17,031

27.06.2016 26,721 28,299 25,486 24,933 17,174

12.07.2016 25,268 26,935 25,013 24,510 18,128

26.07.2016 24,953 26,623 24,250 23,662 18,001

09.08.2016 24,020 25,690 22,468 21,967 16,652

23.08.2016 25,479 27,123 24,187 23,662 17,635

06.09.2016 25,958 27,593 24,527 24,086 18,208

20.09.2016 25,804 27,448 24,203 23,662 18,028

04.10.2016 25,363 27,004 24,254 23,662 17,700

18.10.2016 26,782 28,445 26,093 25,366 19,115

01.11.2016 26,763 28,440 26,128 25,396 19,550

15.11.2016 24,322 25,982 23,362 22,815 17,309

29.11.2016 26,063 27,800 24,951 24,510 18,931

12.12.2016 28,049 29,780 27,346 26,628 20,772

26.12.2016 29,948 31,689 29,120 28,357 22,531

BMB BS-95

BMB BS-98

D-E V

EL-1

M-1 NS

2016 ГОДИШЕН ИЗВЕШТАЈ





- 95 -

VI. ОБНОВЛИВИ ИЗВОРИ НА ЕНЕРГИЈА

VI.1 ПРОПИСИ

Надлежностите на Регулаторната комисија за енергетика во однос на обновливите извори на енергија се пропишани со Законот за енергетика и Правилникот за повластени производители на електрична енергија од обновливи извори на енергија („Службен весник на Република Македонија“, бр. 18/12, 97/12 и 63/13 и 25/15).

Повластените тарифи за електрична енергија произведена од хидроелектроцентрали, ветерни електроцентрали, фотонапонски електроцентрали, термоелектроцентрали на биомаса и термоелектроцентрали на биогас се утврдени со Уредба за повластени тарифи за електрична енергија („Службен весник на Република Македонија“, бр. 56/13), донесена од страна на Владата на Република Македонија.

Повластени тарифи за електрична енергија се прикажани во табелата дадена подолу:

Табела VI.1 Повластени тарифи за електрична енергија

Производен објект Повластена тарифа за производство на

електрична енергија (€¢/kWh)

Период на користење

(години)

Хидроелектроцентрали (со инсталирана моќност помала или еднаква на 10 MW)

за месечна количина на испорачана електрична енергија по блокови: I блок: 12,00 (≤ 85.000 kWh) II блок: 8,00 (> 85.000 и ≤ 170.000 kWh) III блок: 6,00 (> 170.000 и ≤ 350.000 kWh) IV блок: 5,00 (> 350.000 и ≤ 700.000 kWh) V блок: 4,50 (> 700.000 kWh)

20

Ветерни електроцентрали (со инсталирана моќност помала или еднаква на 50 MW)

8,9 20

Фотонапонски електроцентрали (со инсталирана моќност помала или еднаква на 1 MW)

16 (≤ 0,050 МW)

12 (> 0,050 МW) 15

Термоелектроцентрали на биомаса (со инсталирана електрична моќност помала или еднаква на 3 MW и со процентуално учество на фосилните горива во вкупната енергетска вредност на употребените горива помало или еднакво на 15%)

15 15


- 96 -

Термоелектроцентрали на биогас (со процентуално учество на фосилните горива во вкупната енергетска вредност на употребените горива помало или еднакво на 10%)

18 15

Со Одлуката за вкупната инсталирана моќност на повластените производители на електрична енергија произведена од секој одделен обновлив извор на енергија („Службен весник на Република Македонија“, бр. 56/13 и 10/14), донесена од страна на Владата на Република Македонија, е утврдено следното:

за фотонапонските електроцентрали, вкупната инсталирана моќност во Република Македонија за која може да се применат повластените тарифи изнесува вкупно 18 MW, односно 4 MW за фотонапонските електроцентрали со инсталирана моќност помала или еднаква на 50 kW и 14 MW за оние со инсталирана моќност поголема од 50 kW, а помала или еднаква на 1 MW,

за термоелектроцентралите на биомаса, ограничувањето на вкупната инсталирана моќност изнесува 10 MW,

за термоелектроцентралите на биогас, ограничувањето на вкупната инсталирана моќност изнесува 7 MW,

за ветерните електроцентрали ограничувањето на вкупната инсталирана моќност во Република Македонија за која може да се применат повластените тарифи изнесува вкупно 150 MW заклучно до 31 декември 2025 година, односно до 31 декември 2016 година вкупно 65 MW, до 31 декември 2020 година вкупно 100 MW и до 31 декември 2025 година вкупно 150 MW.

VI.2 ПОВЛАСТЕНИ ПРОИЗВОДИТЕЛИ НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА ОД ОБНОВЛИВИ ИЗВОРИ НА ЕНЕРГИЈА

Согласно Законот за енергетика и Правилникот за повластени производители на електрична енергија од обновливи извори на енергија, Регулаторната комисија за енергетика издава решение за стекнување на привремен статус на повластен производител, решение за стекнување на статус на повластен производител и одлука за користење на повластена тарифа, и истите ги објавува на својата веб страна и во „Службен весник на Република Македонија“.

Во 2016 година Регулаторната комисија за енергетика донесе:

15 Решенија за стекнување на привремен статус на повластен производител на електрична енергија произведена од мали хидроелектроцентрали;

4 Решенија за изменување и дополнување на Решенијата за стекнување на привремен статус на повластен производител на електрична енергија произведена од мали хидроелектроцентрали;


- 97 -

20 Решенија за продолжување на Решенијата за стекнување на привремен статус на повластен производител на електрична енергија произведена од мали хидроелектроцентрали;

2 Решенија за престанување на важноста на Решението за стекнување на привремен статус на повластен производител на електрична енергија произведена од мали хидроелектроцентрали;

6 Решенија за стекнување на статус на повластен производител на електрична енергија произведена од мали хидроелектроцентрали;

6 Одлуки за користење на повластена тарифа на електрична енергија произведена од мали хидроелектроцентрали;

1 Решение за измена на Решението за стекнување на статус на повластен производител на електрична енергија произведена од мала хидроелектроцентрала;

1 Одлука за измена на Одлуката за користење на повластена тарифа на електрична енергија произведена од мала хидроелектроцентрала;

1 Решение за стекнување на статус на повластен производител на електрична енергија произведена од фотонапонска електроцентрала;

1 Одлука за користење на повластена тарифа на електрична енергија произведена од фотонапонска електроцентрала;

1 Решение за продолжување на Решението за стекнување на привремен статус на повластен производител на електрична енергија произведена од ветерна електроцентрала;

1 Решение за стекнување на статус на повластен производител на електрична енергија произведена од термоелектроцентрала на биогас;

1 Одлука за користење на повластена тарифа на електрична енергија произведена од термоелектроцентрала на биогас;

1 Решение за измена на Решението за стекнување на статус на повластен производител на електрична енергија произведена од термоелектроцентрала на биогас;

1 Одлука за измена на Одлуката за користење на повластена тарифа на електрична енергија произведена од термоелектроцентрала на биогас; и

1 Решение за стекнување на привремен статус на повластен производител на електрична енергија произведена од термоелектроцентрала на биомаса.

Заклучно со 31 декември 2016 година вкупниот инсталиран капацитет на повластените производители изнесува 120,399 MW:

вкупниот инсталиран капацитет на 64 повластени производители на електрична енергија од мали хидроелектроцентрали изнесува 60,887 МW, а 40 мали хидроелектроцентрали со моќност од 39,370 МW, за кои се издадени решенија за стекнување на привремен статус на повластен производител, се во фаза на изградба и се очекува истите да бидат пуштени во употреба во периодот од 2017-2018 година (во согласност со потпишаните договори за концесија за давање на вода


- 98 -

кои инвеститорите ги имаат потпишано со Министерството за економија и согласно договорите за јавно приватно партнерство);

вкупниот инсталиран капацитет на 102 повластени производители на електрична енергија од фотонапонски електроцентрали изнесува 16,713 МW;

инсталираниот капацитет на ветерната електроцентрала во првата фаза изнесува 36,8 МW, додека пак преостанатата моќност на централата од 13,2 МW (втора фаза) е во фаза на изградба и се очекува да биде пуштена во употреба во 2018 година;

вкупниот инсталиран капацитет на 3 повластени производители на електрична енергија од термоелектроцентрали на биогас изнесува 5,999 МW, а преостанатата моќност на една термоелектроцентрала на биогас од наведените три со моќност од 1 МW е во фаза на изградба (трета фаза) и се очекува да биде пуштена во употреба во 2017 година; и

3 термоелектроцентрали на биомаса со моќност од 2,20 МW, за кои се издадени решенија за стекнување на привремен статус на повластен производител, се во фаза на изградба и се очекува да бидат пуштени во употреба во периодот од 2017-2018 година.

Заклучно со 31 декември 2016 година операторот на пазарот на електрична енергија (АД МЕПСО-Скопје) има склучено вкупно 170 договори за откуп на електричната енергија по повластени тарифи со повластените производители.

Производството на електрична енергија од изградените електроцентрали кои се стекнале со статусот на повластени производители на електрична енергија од обновливи извори на енергија изнесува 358.367.934 kWh во 2016 година.

Табела VI.2 Откуп на електрична енергија од повластени производители во 2016 година

Електроцентрали Број на

повластени производители

Инсталирана моќност (kW)

Откуп на електрична енергија од повластени

производители (kWh)

Откуп на електрична енергија од повластени

производители (денари без ДДВ)

Мали хидроелектроцентрали

64 60.887,40 189.152.983 899.881.564

Фотонапонски електроцентрали

102 16.713,28 23.699.114 294.829.383

Ветерна електроцентрала

1 36.800,00 109.482.530 600.053.787

Термоелектроцентрали на биогас

3 5.999,00 36.033.307 399.442.019

Вкупно 170 120.399,68 358.367.934 2.194.206.753

2016



МОНИТОРИНГ НА

ЕНЕРГЕТСКИТЕ ПАЗАРИ



- 100 -

VII. МОНИТОРИНГ НА ЕНЕРГЕТСКИТЕ ПАЗАРИ

Согласно член 22, став (1) од Законот за енергетика, Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија има надлежност да го следи функционирањето на енергетските пазари заради обезбедување на ефикасно, конкурентно и непречено функционирање на енергетските пазари и сигурно снабдување со енергија и енергенти. Регулаторната комисија за енергетика врши мониторинг на енергетските пазари во Република Македонија, односно на:

пазарот на електрична енергија,

пазарот на природен гас,

пазарот на нафта и нафтени деривати, и

пазарот на топлинска енергија.

Мониторингот на енергетските пазари е една од клучните функции на Регулаторната комисија за енергетика со цел зголемување на ефикасноста, конкурентноста и транспарентноста на енергетските пазари, откривање на неправилностите и нарушување на конкуренцијата и нелојалната конкуренција на пазарот, како и на други активности поврзани со функционирањето на енергетските пазари.

Истовремено, со мониторингот на енергетските пазари се врши проценката на влијанието од постоечката регулатива врз функционирањето на енергетските пазари, како и навремено информирање за потребата за донесување на нови или измена на постојните легислативни акти.

Носителите на лиценци за вршење на енергетски дејности се обврзани да доставуваат до Регулаторната комисија за енергетика, информации и податоци соодветни за следење на функционирањето на енергетските пазари. Регулаторната комисија за енергетика, по прибирање на соодветните извештаи, податоци и информации од страна на носителите на лиценци за вршење на енергетски дејности, истите ќе ги обработува и анализира, а потоа ќе изготвува и објавува извештаи. Преку објавување на повеќе информации и податоци за енергетските пазари ќе поттикнеме разбирање и доверба помеѓу учесниците на енергетските пазари и потрошувачите.


- 101 -

Овие публикации ќе бидат во насока јавноста подобро да се запознае со тоа како функционираат енергетските пазари, што треба да придонесе кон зголемување на конкурентноста, како и задоволување на потребите и подобрување на заштитата на потрошувачите.

VII.1 ПРОПИСИ

Регулаторната комисија за енергетика, врз основа на член 23, став (5) од Законот за енергетика, во ноември 2016 година донесе нов Правилник за следење на функционирањето на енергетските пазари (Службен весник на РМ бр. 207/16 и 215/16). Со овој Правилник престана да важи Правилникот за следење на функционирањето на енергетските пазари, кој што беше донесен во 2015 година („Службен весник на Република Македонија“, бр. 83/15).

Со Правилникот за следење на функционирањето на енергетските пазари се пропишува начинот и постапките за следење на функционирањето на енергетските пазари и одредени активности на операторите на преносниот и дистрибутивните системи поврзани со функционирањето на енергетските пазари на Република Македонија.

Целта на следењето на функционирањето на енергетските пазари е зголемување на ефикасноста, конкурентноста и транспарентноста на енергетските пазари, како и откривање на неправилностите и нарушување на конкуренцијата и нелојалната конкуренција на пазарот и други активности поврзани со функционирањето на енергетските пазари кои не се во согласност со законите, другите прописи и обврските утврдени во лиценците за вршење на енергетските дејности. Доколку при следењето на функционирањето на енергетските пазари се утврди неправилност, во согласност со Законот за енергетика, Регулаторната комисија за енергетика донесува одлука со која се забранува определено однесување на вршител на енергетска дејност или се наложува преземање на соодветни мерки, со цел да се обезбеди сигурноста во снабдувањето, ефикасно, конкурентно и недискриминаторно функционирање на енергетските пазари, како и заштита на правата на потрошувачите и корисниците на енергетските системи.

Следењето на функционирањето на енергетските пазари претставува збир на активности кои што се однесуваат на собирање, обработка и анализа на податоци и информации, како и објавување на информации за:

исполнувањето на законските обврски на носителите на лиценци за вршење на регулирани енергетски дејности и на сите учесници на пазарот, поврзани со обезбедување сигурно снабдување со електрична енергија, природен гас, нафта и нафтени деривати и топлинска енергија;

функционирањето на енергетските пазари со цел нивно унапредување, како и обезбедување недискриминаторно, конкурентно, транспарентно и ефикасно функционирање на пазарите;

примена на правилата за доделување на интерконективните капацитети и управување со задушувањата во електроенергетскиот преносен систем и во системот за пренос на природен гас врз основа


- 102 -

на обврските на Република Македонија преземени со ратификуваните меѓународни договори;

употреба на приходите стекнати преку управување со задушувањата во електропреносниот систем и во системот за пренос на природен гас;

времето што им е потребно на операторите на соодветните системи за приклучување и поправки;

навремено објавување на соодветни информации од страна на операторите на системите за пренос на електрична енергија и природен гас до заинтересираните страни, а поврзани со користењето на интерконективните водови и преносните мрежи, како и распределбата на прекуграничните капацитети, имајќи во предвид дека одредени информации ќе се третираат како комерцијално доверливи;

промените на сопственичката структура кај носителите на лиценци за вршење на енергетските дејности и предлагање мерки до надлежните државни институции заради заштита и унапредување на конкуренцијата на енергетските пазари;

примена на тарифни системи и пропишани тарифи;

примена на условите и трошоците за поврзување на новите капацитети за производство, земајќи ги предвид трошоците и придобивките од различни технологии за обновливи извори на енергија, дистрибуирано производство и комбинирано производство на топлинска и електрична енергија;

работењето на носителите на лиценци за вршење на енергетски дејности поврзани со нивните обврски утврдени во издадените лиценци;

квалитетот на услугите кои што ги обезбедуваат носителите на лиценци за вршење на енергетски дејности;

ефективното раздвојување на сметководствената евиденција во согласност со закон заради избегнување на вкрстеното субвенционирање меѓу групите потрошувачи и прелевање на приходите и трошоците при вршењето на регулираните и/или нерегулираните енергетски дејности;

спроведувањето на програмите за усогласување на операторите на соодветните системи со кои што се обезбедува нивна целосна правна, финансиска, управувачка и функционална независност во работењето на вертикално интегрираните енергетски претпријатија кон кои припаѓаат, како и од поврзаните енергетски претпријатија, со цел да се обезбеди недискриминаторност, транспарентност и конкурентност во функционирањето на енергетските пазари.


- 103 -

VII.2 АКТИВНОСТИ НА СЕКТОРОТ ЗА МОНИТОРИНГ НА ЕНЕРГЕТСКИТЕ

ПАЗАРИ ВО 2016 ГОДИНА

Во јануари 2016 година Регулаторната комисија за енергетика го екипираше Секторот за мониторинг на енергетските пазари кој што веднаш отпочна со работа и во текот на целата година спроведе серија на активности за успешно воведување на системот за следење на функционирањето на енергетските пазари во Република Македонија.

Во текот на годината беа одржани повеќе од 50 работни состаноци со консултантите ангажирани во рамки на проектот „Поддршка на Регулаторната комисија за енергетика за имплементација на Третиот енергетски пакет на ЕУ“, поддржан од страна на Кралството Норвешка.

Овој проект се реализира во соработка со Факултетот за електротехника и информациски технологии при Универзитетот “Св. Кирил и Методиј” од Скопје и консултантската куќа THEMA, при што клучните активности се однесуваа на изработка на нов Правилник за следење на функционирањето на енергетските пазари, како и подготовка на ново софтверско решение за прибирање и обработка на податоци за мониторинг на енергетските пазари.

Во ноември 2016 година, после серија на консултации со засегнатите страни кое траеше во периодот од јули до ноември 2016 година, се донесе нов Правилник за следење на функционирањето на енергетските пазари и веднаш се отпочна со негова имплементација.

Во тие рамки, Секторот за мониторинг на енергетските пазари ги утврди и објави обрасците на кои што се доставуваат информациите и податоците пропишани со Правилникот, како и инструкциите за начинот на преземање на обрасците, начинот на пополнување на податоците и информациите во обрасците, како и доставување на обрасците.

Согласно Правилникот за следење на функционирањето на енергетските пазари беше изработен образец на овластување и изјава за веродостојност на податоците, со цел носителите на лиценци за вршење на енергетски дејности, за секоја лиценца што им е издадена, да овластат лице коешто ќе биде задолжено за доставување на податоците и информациите и комуникација со Регулаторната комисија за енергетика преку електронска пошта ([email protected]).

Во декември 2016 година носителите на лиценци за вршење на енергетски дејности започнаа со доставувањето на обрасците во кои се содржани податоци и информации за функционирањето на енергетските пазари во 2016 година во електронска форма до Регулаторната комисија за енергетика, а воедно се отпочна и со процесот на тестирање на новиот софтвер за таа намена.

Новиот систем за маркет мониторинг продолжи да се развива во полн капацитет од самиот старт на 2017 година, а ќе продолжи да функционира во континуитет, при што клучните информации и податоци за движењата на пазарите кои Регулаторната комисија за енергетика ќе ги анализира и за кои ќе носи одлуки се очекува да произлезат од овој систем.

mailto:[email protected]

ГОДИШЕН ИЗВЕШТАЈ 2016





- 105 -

VIII. РЕГУЛИРАЊЕ НА ЦЕНИ НА ВОДНИ УСЛУГИ

Со Законот за утврдување на цени на водните услуги и измените во Законот за енергетика на Регулаторната комисија за енергетика и беше определена уште една надлежност и тоа во доменот на регулирање на цените на водните услуги, односно утврдување на тарифите за снабдувањето со сурова вода и вода за пиење, собирање и одведување на отпадни води и пречистување на отпадни води.

Проширувањето на надлежностите на Регулаторната комисија за енергетика е со цел да се воспостави ефикасен систем на определување на цените на водните услуги.

Досега, тарифите односно цените на водните услуги се утврдувале од страна на Јавните комунални претпријатија и градоначалниците, а се одобрувале од страна на советите на општините. Искуството покажало дека овој процес не секогаш бил ефикасен, односно многу често се случувало предлогот за висината на цените да не биде одобрен во потребниот временски рок или пак предложената промена на цената воопшто да не биде прифатена и покрај тоа што постојните тарифи не ги покривале оправданите трошоци за вршење на водните услуги.

За да се добие квалитетна услуга, неопходно е да се формираат тарифи кои ќе ги одразуваат оправданите трошоци на работењето на водостопанствата и Јавните комунални претпријатија, со цел да се овозможи квалитетно одржливо користење на водната инфраструктура. При определувањето на цените на водните услуги, особено е важно да се има во предвид водните услуги да бидат финансиски достапни до населението, а при тоа да се обезбедат квалитетни услуги со најниски можни трошоци.

Сето ова ќе биде од корист за сите, Јавните комунални претпријатија, населението и останатите корисници и секако ќе придонесе за поголема заштитата на животната средина. Регулирањето на цените на водните услуги во иднина треба да овозможи развој на водната инфраструктура во Република Македонија.

VIII.1. ОПШТИ ПОДАТОЦИ ЗА ВОДНИОТ СЕКТОР ВО РЕПУБЛИКА

МАКЕДОНИЈА

Квалитетни водни услуги се неопходни не само од аспект на човековото здравје туку и за останатите домени од општеството, особено животната средина. Во однос на количините на водните ресурси, нашата земја спаѓа во области кои имаат доволно водни ресурси, меѓутоа, нивната распределеност е прилично нееднаква. Република Македонија располага со различни видови на водни ресурси, имено на нејзината територија постојат околу 35 реки, 53 природни и вештачки езера.

Водостопанствата и јавните комунални претпријатија кои се опфатени со Законот за утврдување на цени на водни услуги ги извршуваат следните дејности: снабдување со сурова вода наменета за водоснабдување на населението, снабдување со вода за пиење или водоснабдување, одведување на отпадни води и прочистување на отпадни води. Покрај претходно наведените водни услуги дел од јавните комунални претпријатија


- 106 -

нудат и услуги за зелените пазари, услуги за паркови и зеленило, погребални услуги и други јавни услуги.

Секторот на јавни комунални водоводни претпријатија во Република Македонија е разновиден. Некои јавни комунални претпријатија делуваат како претпријатија кои вршат еден тип на услуги, додека други нудат неколку различни комунални услуги, вклучувајќи водоснабдување и одведување на отпадни води, како и друг вид на комунални услуги (на пр. собирање и одложување на отпад). Комуналните услуги за водоснабдување, одведување на отпадни води, прочистување и одлагање на отпадни води се вршат од страна на 69 регистрирани јавни претпријатија кои ги покриваат 80-те општини во Република Македонија. Некои комунални претпријатија обезбедуваат вода само за една општина, додека други обезбедуваат вода за повеќе од една општина.

Република Македонија е поделена на 16 водостопански подрачја. Најголемо подрачје е Средна и Долна Брегалница кое опфаќа 12,48% од вкупната површина, а најмалото е Дојран кое опфаќа само 0,45% од површината.

Како вода за пиење се користи вода од извори, подземни води, површински води или некоја комбинација на овие ресурси. Поголеми градови кои се снабдуваат со изворска вода за пиење се: Скопје, Прилеп, Кичево, Македонски Брод, Крушево, Струга, Дебар, Гостивар, Тетово и Крива Паланка. Подземни води се користат за снабдување на градовите: Скопје, Штип (со претходна обработка), Велес, Кочани, Пробиштип, Гевгелија, Охрид, Демир Хисар, Делчево и Радовиш. Површински води по претходен третман на суровата вода користат градовите: Битола, Куманово, Струмица, Велес, Берово, Виница, Свети Николе и Кратово. Комбинирано снабдување со изворска и површинска вода користат градовите Охрид, Кавадарци и Неготино, додека комбинација од површинска и подземна вода користат Делчево и Виница. Системите за водоснабдување во руралните области главно се обезбедуваат со изворски и подземни води, често пати тие користат и површински води.

Согласно податоците од Државната стратегија за водоснабдување 2011-2014, 89% од населението во Република Македонија е поврзано на водоснабдителна мрежа. Според пописот од 2002 година, бројот на домаќинства кој е поврзан на јавни водоснабдителни системи изнесува 597 014, што претставува 86% од сите домаќинства, додека 7% од домаќинствата се поврзани на сопствен хидрофор или друг ресурс. Процентот на поврзаност на јавните системи за водоснабдување во општинските урбани области е многу повисок од просекот, се движи од 82% (Берово, Куманово) до 100% во Скопје - Општина Центар.

Kомунални услуги на водоснабдување вршат 66 јавни комунални претпријатија. Постојната инфраструктура се состои од околу 2400 км мрежа од водоводни цевки, постројки за прочистување и складирање на вода и други доводни постројки кои се во сопственост на локалните власти. Околу 100% од населението кое живее во урбани агломерации е поврзано на постојните водоводни постројки, така што во тој поглед има ограничен простор за ширење. Повеќе од 85% од водоводните мрежи се постари од 25 години, а моменталните услови на постројките не се добри што наложува повеќе од 7 поправки по километар годишно.


- 107 -

Ефикасноста на водоводните системи се разликува кај различни јавни комунални претпријатија. Неприходуваната вода се движи помеѓу 32% и 78% и во најголема мера е поврзана со комерцијални загуби за чие намалување потребни се значителни подобрувања во работењето на водоснабдителните системи. Потрошувачката на вода исто така варира во зависност од јавното комунално претпријатие и се движи од 60 литри до 145 литри по жител на ден.

Кај руралните средини процентот на поврзаност на домаќинствата со јавните системи за водоснабдувања е доста различен, од 10% до 100%. Според расположливите податоци, просечниот процент е околу 70, додека вкупниот број на население поврзано на јавно водоснабдување е 250 000 жители.

Покривањето на комуналните услуги за собирање и одведување на отпадни води е нешто пониско од она за водоснабдување и е проценето дека опфаќа 75% од населението. Системите за отпадни води функционираат како комбиниран систем за отпадни води кој исто така ги одведува и атмосферските води. Честотата на пријавените годишни поправки е доста висока, што укажува на тоа дека условите во кои работат колекторите не се оптимални и имаат потреба од значително надградување и реновирање.

Во однос на канализационата мрежа, може да се закучи дека оваа дејност не заостанува зад водоснабдувањето, односно најголем дел од домаќинствата се приклучени на канализационата мрежа, додека оние кои не се, овој проблем го решаваат со користење на септички јами.

Покриеноста со постројки за прочистување на отпадни води во Република Македонија е на ниско ниво: помалку од 12,5% од населението е поврзано со една од 7-те постојни пречистителни станици.

Иако степенот на покриеност на населението со водоснабдителна мрежи е на задоволително ниво, она што е предизвик и она кон што треба да се стреми овој сектор е одржлив развој на водната инфраструктура, реконструкција, комплетирање и оптимизација на постоечките системи за водоснабдување и изградба на нови водоснабдителни системи, како и подобрување на нивото на квалитет, со цел приближување на европските стандарди.

Инвестиционите активности во водниот сектор во идниот период се планира да бидат насочени кон реконструкција и доизградба на постојните канализациски мрежи како и изградба на нови мрежи и пречистителни станици за отпадни води. Овој чекор се презема со цел решавање на оштетената канализација и недостиг на истата во голем број на населени места.

VIII.2. ЗАКОН ЗА УТВРДУВАЊЕ НА ЦЕНИ НА ВОДНИ УСЛУГИ И

РЕГУЛАТОРНАТА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА

Законот за утврдување на цени на водни услуги, донесен на 15 јануари 2016 година го уредува регулирањето на цените на водните услуги, односно на утврдувањето на тарифите за снабдувањето со сурова вода и вода за пиење, собирање и одведување на отпадни води и пречистување на отпадни води.


- 108 -

Основна цел на овој закон е да се обезбеди воспоставување на финансиски самоодржлив систем на водни услуги, кој обезбедува висок стандард на дадените услуги со пристапна цена, во согласност со целите на Националната стратегија за води на Република Македонија и плановите за управување со подрачје на речен слив.

Согласно Законот за утврдување на цени на водни услуги, постапката за утврдување на тарифи на водни услуги ја врши Регулаторната комисија за енергетика и за таа цел ги има следните надлежности и одговорности:

определува тарифи за водни услуги и ја следи нивната примена;

пропишува и спроведува постапка за одобрување на тарифи за водни услуги;

пропишува и спроведува постапка за утврдување на регулаторна тарифа и ја следи нејзината примена;

го следи начинот на пресметување и примена на цените за водните услуги;

ја следи усогласеноста на примената на тарифите за водни услуги;

ја следи усогласеноста на примената на тарифите за водни услуги со спроведувањето на бизнис планот на давателот;

обезбедува консултации со давателите на водни услуги и нивните здруженија, со здруженија на крајните корисници и со органите на државната управа кои имаат надлежности во управувањето со водите, комуналните работи и водостопанство;

ги оценува Планот за прилагодување на тарифите и бизнис плановите во поглед на нивната усогласеност со одредбите на овој и на посебниот закон;

утврдува клучни индикатори за успешност, цели кои треба да ги исполни давателот на водна услуга во врска со обезбедувањето на водната услуга, одредници за главните индикатори на успешноста на давателите на водни услуги;

врши увид во работењето на давателот на водни услуги заради спроведување на овој закон;

врши надзор и следење на примената на законските барања и актите што ги донела;

дава насоки во спроведувањето на тарифите за водни услуги и регулаторната тарифа за водни услуги и соодветно на спроведувањето на бизнис планот на давателот;

предлага активности за подобрување на ефикасноста во областа на водните услуги, градење на капацитетите во областа на обезбедувањето водни услуги, за финансиски менаџмент и бизнис планирање;

дава препорака за прагот на достапност на цените на водните услуги и

други надлежности и одговорности определени со овој закон.


- 109 -

Согласно Законот за утврдување на цени на водни услуги, Регулаторната комисија за енергетика има обврска да подготви Правилник за начинот и постапката за утврдување на тарифа за водна услуга и на регулаторна тарифа за водна услуга, Методологија за определување на тарифите за водна услуга, Упатство за подготовка на барањето за утврдување на тарифата на водна услуга и да даде препорака за прагот на достапност на цените на водните услуги. Со Правилникот за начинот и постапката за утврдување на тарифа за водна услуга и на регулаторна тарифа за водна услуга се уредуваат начинот на утврдување на тарифата за водна услуга, постапката за утврдување на тарифата за водна услуга, критериумите за процена на барањето и поднесоците за утврдување на тарифата за водна услуга, роковите за постапување, постапката за преговарање, како и начинот, постапката, условите и потребната документација за донесување на регулаторна тарифа за водна услуга. Методологијата за определување на тарифите за водна услуга ги опфаќа видовите и структурата на тарифите, начинот на пресметка на тарифите на водни услуги и структурата на цената која ќе ја плаќа крајниот корисник и опишана е формата и содржината на документација која треба да се достави во прилог на барањето за утврдување на тарифи за водни услуги со предлог тарифи.

2016 ГОДИШЕН ИЗВЕШТАЈ




- 111 -

IX. ПРЕТСТАВКИ, УПРАВНИ И СУДСКИ ПОСТАПКИ

Во поглавјето претставки, управни и судски постапки се дава преглед на претставките, постапките за одлучување по спорови, барањата за слободен пристап до информации од јавен карактер и судските постапки кои биле поведени и/или по кои Регулаторната комисија за енергетика постапувала во текот на 2016 година.

IX.1 ПРЕТСТАВКИ

Во текот на 2016 година до Регулаторната комисија за енергетика, согласно Законот за постапување по претставки и предлози („Службен весник на Република Македонија“, бр.82/08, 13/13 и 193/15) беа поднесени 54 претставки, од кои 38 се однесуваа за прашања од областа на електрична енергија и 16 за топлинска енергија.

Табела IX.1. Поднесени претставки до Регулаторната комисија за енергетика во 2016 година

Електрична енергија Топлинска енергија Природен гас Нафта и нафтени

деривати

Правни лица

Физички лица Правни

лица Физички лица


Физички лица



13 25 3 13 - - - -

Постапено Препратени на

надлежност Постапено

Препратени на

надлежност - - - -

35 3 16 - - - - -

Вкупно Вкупно

38 16

Вкупно

54

Табела IX.2. Споредба на поднесени претставки до Регулаторната комисија за енергетика во 2014, 2015 и 2016 година

2014 2015 2016 2016/2014

(%) 2016/2015

(%)

Електрична енергија 53 46 38 -28,3 -17,4

Топлинска енергија 51 28 16 -68,63 -42,86

Природен гас - - - - -

Нафта и нафтени деривати - - - - -

Вкупно 104 74 54 -48,08 -27,03


- 112 -

IX.2 УПРАВНИ ПОСТАПКИ

IX.2.1 Постапки за одлучување по спорови поведени пред Регулаторна

комисија за енергетика

Регулаторната комисија за енергетика на 17.02.2012 година донесе Правилник за начинот, условите и постапката за одлучување по споровите и висината на оправданите надоместоци за трошоците настанати во постапката („Службен весник на Република Македонија“, бр. 24/12).

Со Правилникот се уредуваат начинот, условите и постапката за одлучување по споровите покренати од корисниците на системите или учесниците на пазарите против соодветните носители на лиценци во врска со вршењето на регулираните енергетски дејности и споровите во врска со примената на пропишаните услови, методологии или тарифи за приклучување, пристап, урамнотежување и користење на соодветните системи или пазари и доделување на соодветните интерконективни капацитети, кога барањето за интерконективен капацитет е одбиено од оператор на преносен систем од Република Македонија, како и висината на оправданите надоместоци за трошоците настанати во постапката.

Овој Правилник не се однесува на спорови за кои со закон е пропишана исклучива надлежност на суд или друг орган во Република Македонија.

Постапката за одлучување по споровите ја води Комисија за водење на постапка за одлучување по спорови во рамките на Регулаторна комисија за енергетика.

Во текот на 2016 година до Регулаторната комисија за енергетика беа поведени вкупно 130 постапки за одлучување по спорови, за кои Комисијата за водење на постапка за одлучување по спорови одржа 17 седници.

Табела IX.3. Поведени постапки за одлучување по спорови до Регулаторната комисија за енергетика во 2016 година

Електрична енергија

Топлинска енергија Природен гас Нафта и нафтени

деривати









29 99 - - 2 - - -

Вкупно - - Вкупно - -

- - 2

- -

128


- 113 -

Табела IX.4. Споредба на поведени постапки за одлучување по спорови до Регулаторната комисија за енергетика во 2014, 2015 и 2016 година

2014 2015 2016 2016/2014

% 2016/2015

%

Електрична енергија 125 128 128 2,37 -

Топлинска енергија - - - - -

Природен гас - - 2 - -

Нафта и Нафтени деривати - - - - -

Вкупно 125 128 130 3,92 1,55

Донесените одлуки од Регулаторната комисија за енергетика по однос

на поведените постапки за одлучување по спорови се прикажани во следната

табела:

Табела IX.5. Донесени одлуки по однос на поведени постапки за одлучување по спорови до Регулаторната комисија за енергетика во 2016 година

Усвоени Запрени Одбиени Отфрлени Постапката продолжува во

2017 година

52 17 17 - 44

Табела IX.6. Споредба на донесени одлуки по однос на поведени постапки за одлучување по спорови до Регулаторната комисија за енергетика во 2014, 2015 и

2016 година

2014 2015 2016

2016/2014 (%)

2016/2015 (%)

Усвоени 64 46 52 -18,75 13,04

Запрени 9 14 17 88,89 21,43

Одбиени 9 16 17 88,89 6,25

Отфрлени 2 1 - - -

Постапката продолжува во наредната година

41 51 44 7,32 -13,73

Вкупно 125 128 130 4 1,56

IX.2.2 Постапки по жалби поднесени до Комисија за решавање на жалби во областа на енергетиката

Согласно член 31 од Законот за енергетика по поднесени жалби против поединечните акти на Регулаторната комисија за енергетика одлучува Комисијата за решавање на жалби во областа на енергетиката (како второстепен орган).

Комисијата за решавање на жалби во областа на енергетиката одлучуваше по 4 жалби кои беа поднесени во 2015 година, но постапката по нив продолжи во 2016 година и истите беа одбиени.


- 114 -

Во текот на 2016 година до Комисијата за решавање на жалби во областа на енергетиката беа поднесени вкупно 7 жалби од кои 1 е повлечена, 1 е отфрлена и 5 се одбиени.

Табела IX.7. Поднесени жалби до Комисија за решавање на жалби во областа на енергетиката во 2016 година

Електрична енергија

Топлинска енергија

Природен гас

Нафта и нафтени деривати

Обновливи извори на енергија

Вкупно

1 0 2 2 2 7

Табела IX.8. Споредба на поднесени жалби до Комисија за решавање на жалби во областа

на енергетиката во 2014, 2015 и 2016 година

2014 2015 2016

Електрична енергија 1 4 1

Топлинска енергија 1 3 0

Природен гас 1 1 2

Нафта и Нафтени деривати

- 1 2

Обновливи извори на енергија

47 2 2

Вкупно 50 11 7

IX.2.3 Барања за слободен пристап до информации од јавен карактер

Во текот на 2016 година пред Регулаторната комисија за енергетика се поднесени вкупно 14 барања за слободен пристап до информации од јавен карактер. На 10 од поднесените барања Регулаторната комисија за енергетика има позитивно одговорено, 4 барања се одбиени, бидејќи информацијата што беше побарана со истите претставуваше документ во постапка на подготвување.

Против одговорите на Регулаторната комисија за енергетика се вложени 2 жалби до Комисијата за заштита на правото за слободен пристап до информациите од јавен карактер, кои беа усвоени и вратени на повторно постапување. По повторното постапување против еден од одговорите на Регулаторната комисија за енергетика повторно беше поднесена жалба до Комисијата за заштита на правото за слободен пристап до информациите од јавен карактер, која беше одбиена како неоснована.


- 115 -

IX.3 СУДСКИ ПОСТАПКИ

IX.3.1 Постапки пред Управен суд

Од тужбите за поведување на управен спор пред Управен суд на Република Македонија, поднесени пред 2016 година, против одлуките на Регулаторната комисија за енергетика, за 12 тужби постапките продолжија во 2017 година.

Против одлуките донесени од Регулаторната комисија за енергетика во текот на 2016 година, беа поднесени вкупно 58 тужби за поведување на управен спор пред Управен суд на Република Македонија, од кои 37 беа отфрлени или одбиени како неосновани а за 21 управен спор постапките продолжија во 2017 година.

IX.3.2 Постапки пред Основен суд

Регулаторната комисија за енергетика кон крајот на месец ноември 2014 година поведе 13 постапки по предлог за донесување на решение со кое се дозволува извршување врз основа на веродостојна исправа пред надлежни нотари во Република Македонија, за наплата на пристигнати парични побарувања од носители на лиценци за вршење на енергетска дејност. Нотарите до кои беа поднесени предлозите издадоа решенија за извршување врз основа на веродостојна исправа, по кои постапките продолжија во 2015 година.

Од издадените решенија за извршување врз основа на веродостојна исправа, 11 станаа правосилни и извршни во 2015 година во корист на Регулаторна комисија за енергетика. Против 2 решенија за извршување врз основа на веродостојна исправа беа поднесени приговори од должниците и постапките по нив продолжија пред Основен суд Скопје 2 Скопје. Во текот на 2016 година една од овие постапки заврши со правосилна и извршна Пресуда во корист на Регулаторната комисија за енергетика а другата постапка е сеуште во тек пред Апелациониот суд Скопје, но се очекува да заврши во 2017 година.

Регулаторната комисија за енергетика кон крајот на месец април 2016 година поведе 7 постапки по предлог за донесување на решение со кое се дозволува извршување врз основа на веродостојна исправа пред надлежни нотари во Република Македонија, за наплата на пристигнати парични побарувања од носители на лиценци за вршење на енергетска дејност. Нотарите до кои беа поднесени предлозите издадоа решенија за извршување врз основа на веродостојна исправа. За 2 од поднесените предлози постапките завршија во 2016 година, од кои за едната беше целосно исплатен долгот, а за другата беше отворена стечајна постапка врз должникот. За 3 предлози, до крајот на 2016 година не се создадоа услови за правосилност и извршност на издадените решенија за извршување врз основа на веродостојна исправа, па од тие причини постапките продолжија во 2017 година. Против останатите 2 решенија за извршување врз основа на веродостојна исправа беа поднесени приговори од должниците и постапките по нив продолжуваат во 2017 година пред Основен суд Скопје 2 Скопје.


- 116 -

Табела IX.9. Преглед на постапки за наплата на надоместок

Пренесени

од 2014/2015 Поднесени

во 2016 Решени во

2016 Поднесени приговори

Постапката продолжува

во 2016

Предлог за донесување на решение

2 7 3 2 6

Во Октомври 2015 година Регулаторната комисија за енергетика до Основен суд Скопје 1 Скопје, оддел за прекршоци, поднесе 4 барања за поведување на прекршочна постапка, по кои постапките продолжија во 2016 година. До крајот на 2016 година едно од барањата за поведување на прекршочна постапка беше отфрлено со конечна одлука, а за останатите 3 постапките продолжуваат во 2017 година.


2016 МЕЃУНАРОДНИ АКТИВНОСТИ




- 118 -

X. МЕЃУНАРОДНИ АКТИВНОСТИ

X.1 УЧЕСТВО ВО РАБОТАТА НА ОДБОРОТ НА РЕГУЛАТОРИ НА ЕНЕРГЕТСКАТА ЗАЕДНИЦА

Енергетската заедница е формирана со Договорот за основање на Енергетска заедница, кој е потпишан 25 октомври 2005 година од страна на Европската комисија и земјите на Југоисточна Европа (Албанија, Бугарија, Босна и Херцеговина, Романија, Србија, Хрватска, Црна Гора, Косово и Македонија). По потпишувањето на овој Договор, истиот беше ратификуван од страна на земјите-потписнички. Република Македонија го ратификуваше Договорот на 21 мај 2006 година. Договорот стапи на сила на 1 јули 2006 година и со тоа се формираше Енергетската заедница.

На 1 јануари 2007 година, Бугарија и Романија, а на 1 јули 2013 година и Хрватска, станаа земји-членки на ЕУ. Кон Енергетската заедница се приклучи Молдавија од 1 мај 2010 година и Украина од 1 февруари 2011 година.

Заклучно со 31 декември 2016 година во Енергетската заедница учествуваат:

8 земји-потписнички, како договорни страни (Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Македонија, Молдавија, Србија, Украина и Црна Гора),

1 земја како кандидат за договорна страна (Грузија),

20 земји-членки на ЕУ, како учесници (Австрија, Бугарија, Германија, Грција, Италија, Кипар, Латвија, Литванија, Обединето Кралство, Полска, Романија, Словенија, Словачка, Унгарија, Финска, Франција, Холандија, Хрватска, Чешка и Шведска), и

3 земји како набљудувачи (Ерменија, Норвешка и Турција).

Функционирањето на Енергетската заедница се остварува во рамките на следните институции:

Министерски совет,

Постојана група на високи претставници,

Одбор на регулатори на Енергетската заедница,

Форуми за електрична енергија, природен гас, нафта и социјални прашања и

Секретаријат на Енергетската заедница.

Одборот на регулатори на Енергетската заедница (Energy Community Regulatory Board - ECRB) е координативна институција на националните регулатори на Енергетската заедница за развој на хармонизирани регулаторни правила, составена од претставници на регулаторните тела на земји-потписнички, како договорни страни. Регулаторната комисија за енергетика, како полноправен член, дава значаен придонес во организацијата и начинот на функционирање на регионалниот и европскиот пазар на електрична енергија и природен гас преку активно учество во работата на ЕCRB и работните групи на ЕCRB за електрична енергија (ECRB


- 119 -

EWG), природен гас (ECRB GWG) и потрошувачи и пазари на мало (ECRB CRM WG).

Во текот на 2016 година ECRB одржа три состаноци, а се одржаа и девет состаноци на работните групи на ECRB. Претставниците на Регулаторната комисија за енергетика учествуваа на три состаноци на ECRB и на шест состаноци на работните групи на ECRB.

Исто така, претставници на Регулаторната комисија за енергетика во текот на 2016 година учествуваа и на Форумите за електрична енергија и природен гас, на состанокот на работните групи за електрична енергија и природен гас во рамки PECI (Projects of Energy Community Interest), на работилницата за Правните предизвици во имплементирање на Третиот Енергетски пакет, на Виенскиот правен форум, како и на заедничката работилница на работните групи на ЕCRB и CEER (Совет на европските регулатори за енергетика) за потрошувачи и пазари на мало.

Во работната група за електрична енергија (ECRB EWG) во 2016 година беа разгледувани следните прашања:

Имплементација на Регулативата 543/2013 во врска транспарентноста на податоците за електрична енергија;

Подготовка за изработка на заеднички балансни механизми во земјите членки на Енергетската Заедница;

Анализа на имплементацијата на регионалниот акционен план за отворање на пазарот на електрична енергија на големо во југоисточна Европа;

Регулаторна рамка за формирање на регионални механизми за управување со загушувањата и алокација на преносните капацитети: Регулаторната комисија за енергетика учествуваше во дискусиите за воспоставување на заеднички механизам за алокација на прекуграничниот капацитет и вршење на мониторинг на Канцеларијата за координирани аукции во Југоисточна Европа;

Аукциски правила за Заедничка аукциска канцеларија за доделување на прекугранични преносни капацитети во Југоисточна Европа;

Студија за развој на симулатор за обединување на пазарите на електрична енергија на земјите од Југоисточна Европа;

Мониторинг на пазарот на електрична енергија: Регулаторната комисија за енергетика активно учествуваше со дискусии и месечно доставување на податоци, во соработка со АД МЕПСО, за потребите на Проектот за мониторинг на пазарот на електрична енергија во Југоисточна Европа.

Во работната група за природен гас (ECRB GWG) во 2016 година беа разгледувани следните прашања:

- Регионална иницијатива Југ Југоисток, пилот проект - следни чекори, пилот проект во одредени држави, термини за имплементација во земјите членки, напредок на проектите 3 и 8, и имплементација на Мрежните правила


- 120 -

- Прашалник на тема Интероперабилност

- Прашалник на тема регулаторен третман на загубите

- Карактеристики и научените лекции во регулирањето на тарифата за пренос на природен гас од страна на E-Control, Австрија

- Оценка на трите платформи за тргување со капацитети кои што паралелно се развиваат во Европа, од страна на консултантската куќа Baringa од Велика Британија

- Следење на пазарите со природен гас, објаснување на индикаторите кои што ги користи ACER, и достапност на податоци.

На 11-тиот Гас форум кој исто така се одржа во Љубљана, главни теми за дискусија беа следните:

Развој на пазарот со природен гас во Европа:

- Состојби помеѓу побарувачката и сигурноста во снабдувањето со природен гас

- Состојби на пазарите со природен гас во повеќе земји на ЕУ и пошироко

- Сертификација на ОПС

Степен на примена на Третиот енергетски пакет

- Состојби на Внатрешен пазар во Енергетската заедница

- CESEC иницијатива

- Сертификација во Енергетската заедница – примена

- Мрежни правила – цели, процедури, промени

Имплементација на Мрежни правила(NC) во Енергетската Заедница на југо-југо источна Европа во кои учество имаа и ACR i ENTSOG (три состаноци):

Обработени се теми од аспект на:

- воведување на МП во земјите членки (EnC CPs)

- Појаснувања на делот од МП од аспект на примена на правила за алокација на капацитетите од аспект на регулатива 984/2013 како и за надминување на условите за загушување регулатива 715/2009, правила за измена на податоци, интерконекциски договори, мониторинг , функционирање на пазарот со природен гас и др.

- Имплементација на МП на местата на интерконекција меѓу EU MS i EnC CP

Во работната група за потрошувачи и пазари на мало (ECRB CRM WG) во текот на 2016 година се работеше на следните клучни теми:

Изработка на брошура во која ќе се дадат клучните информации на потенцијалните нови снабдувачи за условите за влез на пазарите на мало;


- 121 -

Изработка на брошура која има за цел информирање на потрошувачите за можностите кои ги имаат за заштита на нивните права преку постапките за алтернативно разрешување на спорови;

Изработка на истражување за применливост на релевантни/потенцијални индикатори за мониторинг на пазарите на мало во земјите членки на Енергетската заедница, кое што беше спроведено од претставникот на РКЕ во работната група за потрошувачи и пазари на мало (Retail market functioning indicators - Status Review and Recommendations for the Energy Community Contracting Parties);

Во рамки на заедничката работилница на работните групи за потрошувачи и пазари на мало на ECRB и CEER предмет на дискусија беа бариерите за влез на пазарите, со особен фокус на комерцијалните бариери и останатите бариери вклучувајќи ниско ниво на заинтересираност кај потрошувачите за промена на снабдувач, перцепција за енергетските пазари и сл.

Во 2016 година Регулаторната комисија за енергетика даде значителен придонес со своите забелешки по документите кои се разгледуваа на состаноците на Министерскиот совет и Постојаната група на високи претставници на Енергетската заедница, на кои учествуваат претставници од Министерството за економија на Република Македонија.

X.2 УЧЕСТВО ВО РАБОТАТА НА СОВЕТОТ НА ЕВРОПСКИТЕ РЕГУЛАТОРИ ЗА ЕНЕРГЕТИКА

Регулаторната комисија за енергетика, како набљудувач, учествува во работата на Советот на европските регулатори за енергетика (Council of European Energy Regulators - CEER) со седиште во Брисел, Белгија.

Советот на европските регулатори за енергетика е основан во 2000 година со седиште во Брисел, Белгија, како асоцијација за соработка на независните регулатори за енергетика во Европа. Во овој Совет учествуваат 29 регулаторни тела како членови (27 од земјите членки на Европската унија, Исланд и Норвешка) и 6 регулаторни тела како набљудувачи (Босна и Херцеговина, Косово, Македонија, Молдавија, Црна Гора и Швајцарија). Советот на европските регулатори за енергетика се состои од Генерално собрание, Одбор на директори и 6 работни групи.

Со членувањето во Советот на европските регулатори за енергетика, Регулаторната комисија за енергетика се стекнува со искуство за имплементација на Третиот пакет на законодавството и предизвиците со кои се сретнуваат земјите членки на Европската унија во создавањето на единствен, конкурентен, ефикасен и одржлив внатрешен пазар на енергија во Европската унија.

Во текот на 2016 година претставник на Регулаторната комисија за енергетика учествуваше на заедничката работилница на работните групи на ЕCRB и CEER за потрошувачи и пазари на мало што се одржа во Виена.

https://www.energy-community.org/portal/page/portal/ENC_HOME/DOCS/4510396/46FF6D931E7119A6E053C92FA8C0ABDA.pdf




- 122 -

X.3 УЧЕСТВО ВО РАБОТАТА НА РЕГИОНАЛНАТА АСОЦИЈАЦИЈА НА ЕНЕРГЕТСКИТЕ РЕГУЛАТОРИ

Регионалната асоцијација на енергетските регулатори (Energy Regulators Regional Association - ERRA) е стручна асоцијација на регулаторни тела, чија цел е унапредување на соработката, размена на искуства и зајакнување на капацитетите на регулаторните тела. Регулаторната комисија за енергетика е полноправен член на оваа асоцијација од 2004 година.

Во 2016 година Регулаторната комисија за енергетика учествуваше во следните активности на ERRA:

Комитет за лиценци и конкуренција. Регулаторната комисија за енергетика учествуваше на два состаноци на кои се дискутираше за:

o Регулаторна поддршка за либерализација на пазарот со електрична енергија; пазарот на мало со електрична енергија – Ефикасно раздвојување на ДСО. Заеднички услуги меѓу раздвоените компании (информации и различни инфраструктури) – Регулирање, имплементирање и мониторирање;

o Регулаторно мониторирање на компаниите за пренос и дистрибуција и снабдување со електрична енергија - Методологија, најдобри практики и препораки;

o Презентирање на Position Paper, подготвен од страна на ERRA Intern: Системски ефекти од прекини кај обновливите генератори - балансирање; Преглед на можностите за складирање на енергија за поддршка на електроенергетскиот систем;

o Регулаторна поддршка за либерализација на пазарот со електрична енергија; пазарот на мало со електрична енергија - Постапка за определување/назначување на снабдувач во краен случај;

o Презентација на резултатите од базата на податоци на ERRA за оперирање на мрежата за следење на пазарот на големо;

o Информации за проектот за експертска размена на Грузија и Литванија спроведен во рамките на ERRA проектот членка-на членка;

o Предлог за поедноставена постапка за лиценцирање на трговците на големо во земјите членки на ERRA;

o Презентација на извештајот за иновации на ERRA;

o Информации за процесот на собирање на податоци меѓу членките на Комитетот;

o Прашалник од ЕMRA во врска со легислативата за производство на енергија од ветер.

o Регулаторна поддршка за развој на е-мобилноста (развој и примена на автомобили кои користат електрична енергија, начини на регулација на цената на електрична енергија за оваа намена);


- 123 -

o Усогласување, унифицирање и поедноставување на лиценците за трговија со електрична енергија, како и нивна примена во сите европски земји;

o Хидроелектрични централи и нивна примена при балансирањето на електрична енергија.

Комитет за тарифи и цени. Регулаторната комисија за енергетика учествуваше на два состаноци на кои се дискутираше за:

o Поттикнувачка ценовна регулација (пресметка на X фактор);

o Прилагодување на количините во процесот на определување на тарифи;

o Регулаторен аспект на воведувањето на Мрежните правила за гас на Европската унија, со посебен осврт на влијанието врз методите на определување на тарифи – споредбена анализа помеѓу земјите членки на ERRA;

o Потенцијални тарифни елементи како пречка во меѓуграничната трговија;

o Услови за објавување на тарифи и ценовни информации во процесот на промена на снабдувач;

o Потенцијални измени на шемите за поддршка на обновливи извори;

o Состојбата во енергетскиот сектор во Република Киргистан со посебен осврт на регулацијата на тарифите;

o Примена на повластените тарифи во земјите членки на ERRA;

o Улогата на регулаторите и праксата на утврдување на тарифи во услови на либерализирани пазари на енергија;

o Тарифи за пренос на електрична енергија и природен гас;

o Утврдување на целна висина на загуби во дистрибутивни системи;

o Пондерирана просечна цена на капиталот (WACC);

o Инвестициски трошоци во нови мрежи за пренос и дистрибуција на електрична енергија и природен гас;

o Пазарна структура, искуства и процес на реформи во Оман и Саудиска Арабија и

o Искуства во реформите за определување на тарифи за електрична енергија.

Во 2016 година, претставникот на Регулаторната комисија за енергетика во Комитетот за тарифи и цени на ERRA беше избран за претседавач на комитетот со мандат од две години.

Работна група за потрошувачи и пазари на мало. Регулаторната комисија за енергетика учествуваше на два состаноци, при што на вториот состанок кој на 14 и 15 ноември 2016 година се одржа во Скопје, беше и домаќин. На овие состаноци во текот на 2016 година клучни теми за дискусија беа следните:


- 124 -

o Антимонополската и тарифна регулатива во Руската Федерација;

o Извештајот за иновативност на ERRA;

o Сличности и разлики на постапките за управување со претставки од потрошувачи во енергетскиот сектор и водните услуги;

o Пресметка на надоместокот за приклучок на дистрибутивна мрежа на електрична енергија во Република Српска (БиХ);

o Регулаторни практики за справување со нелегална потрошувачка во Пакистан, Бразил, Индија и Јужна Африка;

o Идентификација на различни категории на снабдувачи со јавни обврски;

o Алтернативно решавање на спорови, практични искуства од Словачка;

o Механизми за приклучување на крајни корисници, случаи од Грузија и Пакистан;

o Елементи, чекори и временска рамка за промена на снабдувач;

o Справување со енергетска сиромаштија;

o Грижа на корисници, случајот на ЕВН Македонија.

Генерално собрание на ERRA;

Состаноци на Комитетот на претседатели;

Годишна конференција на ERRA за инвестиции и регулација;

Состанок на ERRA “Ден на регулаторни иновации“;

Тренинг курс, вовед во регулирање на водните услуги и

Работилница за регулирање на води.

X.4 УЧЕСТВО ВО ЕВРОПСКИТЕ ИНТЕГРАЦИИ

Регулаторната комисија за енергетика со својата работа значајно придонесува во исполнувањето на преземените обврски во процесот на пристапување на Република Македонија кон Европската унија.

Во 2016 година, Регулаторната комисија за енергетика учествуваше со свое излагање и презентација на единаесеттиот состанок на Поткомитетот за транспорт, животна средина, енергија и регионален развој, кој се одржа во февруари во Брисел, Белгија.

Согласно Одлуката за образување на работни групи за подготовка на Националната програма за усвојување на правото на Европската унија и подготовка на преговарачките позиции за преговори за членство во Европската унија (НПАА), Регулаторната комисија за енергетика учествува во работната група за Поглавје 3.15 Енергетика и го подготвува делот за подрачјата 3.15.2 Внатрешен пазар на енергија и 3.15.4 Обновливи извори на енергија.


- 125 -

Во рамки на оваа работна група редовно се одржуваат состаноци со Секретаријатот за европски прашања и Министерството за економија, се предвидуваат подзаконските акти кои се потребни да се донесат од областа на пазар на енергија и се ажурира исполнувањето на преземените обврски за интеграција во Европската унија.

Во 2016 година Регулаторната комисија за енергетика изработуваше квартални и полугодишни извештаи за преземените активности во внатрешниот пазар на енергија и обновливи извори на енергија, и истите ги доставуваше до Секретаријатот за европски прашања за потребите на редовно известување до Европската комисија, како и за потребите на Извештајот за напредокот за 2016 година постигнат од страна на Република Македонија во подготовките за членство во Европската унија.

X.5 ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА НА ПРОЕКТИ И УЧЕСТВО НА ДРУГИ НАСТАНИ

Во текот на 2016 година Регулаторната комисија за енергетика продолжи со реализација на проектот „Градење на капацитети за Законот за енергетика“, поддржан од страна на Кралството Норвешка, а кој се реализира во соработка со Факултетот за електротехника и информациски технологии при Универзитетот “Св. Кирил и Методиј” од Скопје и консултантската куќа ТЕМА (THEMA). Главниот фокус во текот на 2016 година во рамки на овој проект беше ревизија на Правилникот за следење на функционирањето на енергетските пазари и изработка на софтвер за прибирање и обработка на податоци за маркет мониторинг. Во рамки на истиот проект, во 2016 година се организираше и студиска посета на група вработени во РКЕ на австрискиот регулатор Е-контрол и на Секретаријатот на Енергетската заедница во Виена, како и на Агенцијата за соработка на енергетските регулатори со седиште во Љубљана.

Во текот на 2016 година, Регулаторната комисија за енергетика учествуваше во имплементација на проектот „Реформа на секторот води на централно ниво“ (Europe Aid/136828/IH/SER/MK). Корисник на овој проект е Министерството за животна средина и просторно планирање и се однесува на помош при воспоставување на ефикасен систем на утврдување на тарифи на водни услуги. Овој проект опфаќа три компоненти кои се однесуваат на поддршка на функционирањето на регулаторното тело одговорно за утврдување на тарифи за водни услуги, обезбедување на помош и насоки на општините и јавните комунални претпријатија за користење на новата Методологија за определување на тарифи за водни услуги и за нивно долгорочно работење и планирање на тарифите, како и поддршка на националните авторитети во воспоставувањето на соодветна инспекција и надзор во примената на новата Методологија за определување на тарифи за водни услуги.

Во 2016 година, покрај учеството на настаните во организација на ECRB, CEER и ERRA, претставници на Регулаторната комисија за енергетика учествуваа и на следните состаноци, конференции и настани:

- Конференција “Усогласување на регулаторната рамка на земјите од Југоисточна Европа“, која се одржа во април, во Софија, Бугарија.


- 126 -

- Семинар: Енергетските пазари во земјите во Југоисточна Европа, кој се одржа во април, во Тирана, Албанија.

- Состанок и потпишување на Меморандум на разбирање за формирање заеднички пазар на електрична енергија и регионално балансирање -“Western Balkans 6 process “, кој се одржа во април, во Виена, Австрија.

- Состанок на Steering Committee (Управен одбор) во врска со превземените обврски на Република Македонија од “Меморандумот на разбирање“ на WB6, кој се одржа во ноември, во Тирана, Албанија.

- Твининг проект помеѓу “EMRA” – Турција и РКЕ, кој се одржа во март во Скопје и мај во Анкара, Турција.

- Состанок “CESEC” техничката група, кој се одржа во мај, во Љубљана, Словенија.

- 2016 Конференција за води-Дунавски регион, која се одржа во мај, во Виена, Австрија.

- Две технички работилници во рамки на проектот Регулаторен мост во земјите на Југоисточна Европа, кои се одржаа во јуни во Сараево, БИХ и во октомври, во Тирана, Албанија.

- Регионална конференција, модернизација на општините во регионот на Југоисточна Европа, која се одржа во јули, во Сараево, БИХ.

- Прв состанок на Управниот Одбор на Проектот за интегрирање на пазари на електрична енергија за тргување ден однапред, кој се одржа во септември, во Белград, Србија.

- Самит 2016 - Глобална енергетска и кибернетска безбедност, кој се одржа во септември, во Берлин, Германија.

- Консултативна работилница на земјите од Југоисточна Европа, организирана од “IRENA” – Интернационална агенција за обновлива енергија, која се одржа во октомври, во Букурешт, Романија.

- Студиска посета во рамки на проектот Поддршка на Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија за имплементација на Третиот пакет за енергетика во Република Македонија, поддржан од страна на норвешкото Министерство за надворешни работи, која се одржа во октомври, во Виена, Австрија и во Љубљана, Словенија.

- Заедничка балканска конференција “Води и вработувања“, која се одржа во ноември, во Тирана, Албанија.

- Посета на јавни комунални претпријатија за водни услуги, која се одржа во ноември, во Братислава, Словачка и

- Семинар “Можност за интеграција на Бугарскиот и Македонскиот пазар на електрична енергија за тргување ден однапред“, кој се одржа во декември, во Софија, Бугарија.

ФИНАНСИСКО РАБОТЕЊЕ




2016


- 128 -

XI. ФИНАНСИСКО РАБОТЕЊЕ НА РЕГУЛАТОРНАТА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА ВО 2016 ГОДИНА

XI.1 ФИНАНСИРАЊЕ НА РЕГУЛАТОРНАТА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА

Согласно член 34, став 1 од Законот за енергетика, Регулаторната комисија за енергетика се финансира од сопствени извори на средства преку наплата на годишен надоместок од вкупниот приход од носителите на лиценци за вршење на енергетска дејност и преку наплата на надоместок за издавање на лиценци.

Надоместокот од вкупниот приход од носителите на лиценци за вршење на енергетска дејност за 2016 година e утврден со Одлука на Собранието на Република Македонија и тој процент e 0,052% од вкупниот приход на носителите на лиценци за вршење на енергетски дејности.

Регулаторната комисија за енергетика, исто така, остварува приходи и преку еднократна наплата на паричен надоместок за трошоците направени во постапката за издавање на лиценци за вршење енергетски дејности, а во согласност со Правилникот за лиценци за вршење на енергетски дејности, кој надоместок изнесува 500 евра во денарска противвредност.

XI.2 ФИНАНСИСКИ РЕЗУЛТАТИ ОД РАБОТЕЊЕТО НА РЕГУЛАТОРНАТА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА

Регулаторната комисија за енергетика сметководствената евиденција ја води согласно Законот за сметководството на непрофитните организации (“Службен весник на РМ” бр.24/03, 17/11 и 154/15), Правилникот за сметковен план и билансите на непрофитните организации, Правилникот за содржината на одделни сметки во сметковниот план на непрофитните организации и согласно Правилникот за финансиско и сметководствено работење на РКЕ.

Согласно Законот за сметководството на непрофитните организации при изготвувањето на финансиските извештаи, односно признавањето на приходите и расходите се применува критериумот на расположливост и мерливост. Финансиските извештаи се изготвуваат согласно начелото на модифицирано настанување на деловните промени, т.е. приходите и расходите се признаваат во пресметковниот период во кој настанале и во рок од 30 дена по истекот на пресметковниот период во кој настанале, а со цел за точно, вистинито, сигурно, сеопфатно, ажурно и поединечно искажување на билансните позиции – состојбата на средствата, обврските, изворите на средствата, приходите , расходите и резултатот од работењето.

1. Приходи (прилив на средства)

Вкупно наплатените приходи на Регулаторната комисија за енергетика за периодот 01.01 – 31.12. 2016 година се 74.739.571 денар, при што:


- 129 -

73.204.185 денари или 97,95% од вкупно наплатените приходи се од законски наплатениот надоместок на носителите на лиценци кои вршат енергетски дејности,

1.387.481 денар или 1,85% се наплатени приходи од издавање на лиценци за вршење на енергетски дејности, и

147.905 денари или 0,20% се наплатени приходи по други основи (по основ на камати и курсни разлики од работењето).

Табела XI.1. Преглед на остварени приходи од работењето на Регулаторната комисија за енергетика за 2016 година

Р. бр. ПРИХОДИ

2016 година

наплатено (денари)

структурно учество во

вкупен приход

(%)

I. Вкупни приходи од работењето (I.1. + I.2.)

74.739.571 100,00

I.1.

Приходи од наплатен надоместок на носителите на лиценци кои вршат енергетски дејности и надоместок за издавање лиценци (I.1.1 + I.1.2 )

74.591.666 99,80

I.1.1. Надоместок од вкупниот приход од носителите на лиценци за вршење на енергетски дејности

73.204.185 97,95

I.1.2. Надоместок за издавање на лиценци 1.387.481 1,85

I.2. Други приходи (камати од редовно работење, по судски одлуки, курсни разлики и др.)

147.905 0,20

II.

Пренесен дел од вишокот на приходи од претходната година (акумулирани наменски одобрени средства од претходни години наменети за изградба на деловен простор)

97.668.901

III. ВКУПНО ПРИЛИВ НА СРЕДСТВА 172.408.472

Средствата наменети за изградба на административниот објект - јавна

администрација “Лазар Поп Трајков” не се искористени во целост бидејќи постојат обврски за плаќање на доспеани времени ситуации, до реализација на техничкиот прием. Овие средства се пренесуваат во наредната година и се евидентираат во финансиските извештаи како прилив на средства во билансот на приходи и расходи.

Вкупно остварените приливи на средства во 2016 година (приходи од редовно работење и дел од наменски одобрени средства од претходни години наменети за реализација на набавката на деловен простор) изнесуваат 172.408.472 денари.

2. Расходи

Потрошените финансиски средства за работење на Регулаторната комисија за енергетика во 2016 година изнесуваат 130.623.199 денари.


- 130 -

Истите се за 196,4 % поголеми од планираните финансиски средства за 2016 година поради одлеаните парични средства за деловниот простор по добиени времени ситуации од инвеститорот.

Табела XI.2. Преглед на планирани и остварени расходи од работењето на Регулаторната комисија за енергетика за 2016 година

РАСХОДИ

2016година

планирани (денари)

остварени (денари)

остварени/ планирани

(%)

I.1 МАТЕРИЈАЛНИ РАСХОДИ, УСЛУГИ И АМОРТИЗАЦИЈА

15.072.960 14.840.223 98,45

1. Потрошени материјали 1.945.000 434.566 29,06

2. Трошоци за енергија 1.350.000 883.878 65,47

3. Други услуги 1.552.080 979.661 63,12

4. Превозни-транспортни услуги 3.949.040 3.742.588 94,77

5. Трошоци за репрезентација 1.000.000 709.343 70,93

6. Наемнини 3.861.540 7.395.114 191,50

7. Други материјални расходи 1.865.300 695.073 37,26

8. Амортизација и ревалоризација на амортизацијата

0,00 0,00 -

I.2 ДРУГИ РАСХОДИ 10.079.800 5.498.103 54,54

9. Провизија за платен промет 100.000 75.307 75,30

10. Трошоци за осигурување 99.000 68.032 68,72

11. Дневници за службено патување во земјата и странство 3.460.000 3.053.786 88,26

12. Надоместоци на трошоци на работници и граѓани 1.477.900 998.481 67,56

13. Надомест за Комисијата за жалби од областа на енергетиката 493.400 363.332 73,64

14. Членарини 1.329.500 480.823 36,16

15. Интелектуални и други услуги 2.620.000 310.634 11,86

16. Други расходи 500.000 147.708 29,54

I.3 КАПИТАЛНИ И ДРУГИ СРЕДСТВА 22.282.366 79.027.101 354,66

17. Средства за градежни објекти 13.602.366 75.808.712 557,32

18. Средства за АОП опрема 1.900.000 1.222.163 64,32

19 Набавка на моторно возило 1.680.000 1.679.999 99,99

20. Други капитални средства 5.100.000 316.227 6,20

I.4. ПЛАТИ И НАДОМЕСТОЦИ НА ПЛАТИ 34.466.100 31.257.772 89,83

21. Плати и надоместоци за плата 34.466.100 31.257.772 89,83

II.

Вкупни одливи на средства ( расходи од работењето ) (I.1. + I.2. + I.3. + I.4.) 81.901.226 130.623.199 159,49

Неискористените парични средства во износ од 41.785.273 денари се пренесуваат во 2017 година и ќе се искористат за довршување на изградбата на административниот објект - јавна администрација “Лазар Поп Трајков”.


- 131 -

Во 2016 година сите трошоци од работењето се намалени во однос на планираните за 1,55%, како резултат на рационалното трошење на потребните средства и покрај зголемените надлежности на Регулаторната комисија за енергетика кои произлегуваат согласно Законот за енергетика и Законот за утврдување на цени на водните услуги.

Зголемување има кај трошоците за наемнини кои се повисоки за 91,50% од планираните. Ова произлегува од тоа што во планот за 2016 година истите беа планирани за период од шест месеци, а остварените се за цела 2016 година односно за 12 месеци, како резултат на доцнењето со градежните работи за деловниот простор. Регулаторната комисија за енергетика во новите деловни простории се всели дури во јануари 2017 година.

Зголемување од 254,66% има и кај капиталните и други средства поради одливот на парични средства согласно доставените времени ситуации за изградбата на новите деловни простории во соработка со други државни институции и регулаторни тела, при што вкупно искористени средства за оваа намена за периодот 2012-2016 се 152.199.084 денари.

Образложение за намената за која се искористени средствата по соодветни расходни категории:

Категоријата потрошени материјали се однесува на потрошени канцелариски материјали, средства за чистење и одржување, останати потрошни материјали и потрошени средства за набавка на ситен инвентар и авто гуми.

Категоријата трошоци за енергија се однесува на потрошените средства за електрична енергија, трошоци за гориво и трошоци за топлинска енергија.

Категоријата други услуги се однесува на потрошените средства за инвестиционо одржување на основните и транспортните средства, средства за огласување, фотокопирање, печатење, комунална хигиена и сл.

Категоријата превозни-транспортни услуги се однесува на потрошените средства за такси превоз, телефонски услуги, поштенски услуги, интернет услуги и претплата на Platts.

Категоријата на трошоци за наемнини се однесува на направени трошоци по основ на закуп на деловни простории и закуп на стан за член на Комисијата.

Категоријата трошоци за амортизација не претставува расход кај непрофитните организации и истата нема влијание во билансот на расходи туку влијае на намалување на вредноста на средствата и изворите на средства.

Категоријата на трошоци други-материјални расходи се однесува на направени судски трошоци, трошоци за стручна литература, семинари, трошоци за регистрација на возилата и сл.

Категоријата на трошоци за осигурување се однесува на трошоци направени за осигурување на основните, транспортните средства како и патничкото осигурување за вработените.


- 132 -

Категоријата дневници за службено патување во земјата и странство се однесува на направени трошоци за дневници за службено патување во земјата и странство, трошоци за превоз, ноќевање, паркинг-патарини, трошоци за виза и сл.

Категоријата на трошоци за вработени се однесува на трошоците направени за исплата на регрес за вработените, за одвоен живот, пензионирање, јубилејни награди и други надоместоци согласно Колективниот договор на Регулаторната комисија за енергетика.

Категоријата на трошоци надомест на Комисијата за жалби од областа на енергетиката се однесува на направени трошоци за членовите и замениците на Комисијата за решавање на жалби од областа на енергетиката.

Категоријата на трошоци за членарини се однесува на направени трошоци за членарини во ERRA, CEER и MAKO SIGRE.

Категоријата на трошоци за интелектуални и други услуги се однесува на направени троши за превод, адвокатски, нотарски услуги, ИТ услуги, повремени и привремени услуги, како и други интелектуални услуги.

Категоријата други расходи се однесува на трошоците направени по основ на курсни разлики, задолжителен систематски преглед и сл.

Категоријата капитални и други средства се однесува на трошоците направени за набавка на опрема неопходна за редовното работење на Регулаторната Комисија за енергетика како и трошоци поврзани со изградбата на новите работни простории кои се во фаза на реализација.

Категоријата на трошоци плати и надоместоци на плати се однесува на трошоци направени за плати и надоместоци на плати за 31 вработени во Регулаторната комисија за енергетика.

Во продолжение се дадени Биланс на приходите и расходите за периодот 01.01-31.12.2016 година и Биланс на состојба од 01.01 - 31.12.2016 година.


- 133 -

XI.3 БИЛАНС НА ПРИХОДИ И РАСХОДИ НА РЕГУЛАТОРНА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА НА РМ ЗА 2016 ГОДИНА


- 134 -

XI.4 БИЛАНС НА СОСТОЈБА НА РЕГУЛАТОРНА КОМИСИЈА ЗА ЕНЕРГЕТИКА НА РМ ЗА 2016 ГОДИНА



АКТИВНОСТИ ВО 2017 ГОДИНА


2016




АКТИВНОСТИ ВО 2017 ГОДИНА


- 136 -

XII. АКТИВНОСТИ ВО 2017 ГОДИНА

Со цел обезбедување на ефикасно, конкурентно и непречено функционирање на енергетските пазари, Регулаторната комисија за енергетика во текот на 2017 година ќе продолжи со извршување на своите надлежности утврдени со Законот за енергетика, односно:

ќе го следи процесот на понатамошна либерализација на пазарот на електрична енергија,

ќе го следи функционирањето на енергетските пазари заради обезбедување на сигурно снабдување со енергија и енергенти,

ќе се грижи за заштита и унапредувања на правата на потрошувачите на енергија и енергенти и корисниците на енергетските системи,

ќе предлага мерки за поттикнување на конкуренцијата во енергетските пазари,

ќе донесува и изменува подзаконски акти, прописи и тарифни системи,

ќе донесува одлуки за цени и тарифи врз основа на соодветните прописи, методологии и тарифни системи,

ќе донесува одлуки за издавање, менување, пренесување, суспендирање, одземање и престанок на лиценци за вршење на одделни дејности од областа на енергетиката и го следи извршувањето на обврските утврдени со лиценците за вршење одделни дејности од областа на енергетиката,

ќе донесува решенија за стекнување на статус на повластен производител и одлуки за користење на повластени тарифи и ќе го води регистарот на повластени производители,

ќе ги одобрува мрежните правила кои што ги донесуваат операторите на енергетските системи,

ќе решава спорови кои настанале меѓу вршителите на регулираните дејности и нивните корисници, вклучувајќи ги и прекуграничните спорови,

ќе соработува со надлежните државни органи, органите на единиците на локалната самоуправа, вршителите на енергетски дејности, корисниците на енергија и други организации и институции,

ќе доставува предлог до надлежните органи за преземање на мерки во согласност со нивната надлежност и во постапка пропишана со закон, кон субјектите кои дејноста ја вршат спротивно на Законот за енергетика,

ќе учествува во соодветни регионални и меѓународни организации и соработува со други регулаторни тела со цел да придонесе кон развојот на регионалните пазари на енергија, во согласност обврските превземени со ратификуваните меѓународни договори, и

ќе врши други работи во согласност со Законот за енергетика.

Во текот на 2017 година Регулаторната комисија за енергетика ќе продолжи со активностите за понатамошна либерализација на пазарот на електрична енергија согласно одредбите од Законот за енергетика, а воедно


- 137 -

и ќе го следи одвивањето на процесот на целосна либерализација на пазарот на природен гас кој отпочна на 1 јануари 2015 година.

Во 2017 година Регулаторната комисија за енергетика ќе работи на подготовка на подзаконски акти кои претставуваат обврска од Третиот енергетски пакет.

Во областа на електричната енергија, Регулаторната комисија за енергетика во 2017 година ќе работи на следните подзаконски акти:

Измени и дополнувања на Мрежните правила за дистрибуција на електрична енергија на ЕВН Македонија АД Скопје, со цел да се зголеми опфатот на нови приклучоци кои ќе имаат третман на стандардни приклучоци, како и појаснување на поделбата на мерно место, и

Измени и дополнувања на Правилата за пазар на електрична енергија, кои ќе се однесуваат на поедноставување на процедурите за регистрација за учество на пазарот на електрична енергија, како и допрецизирање на Методологијата за пресметка на надоместокот за услугите за урамнотежување.

Имајќи во предвид дека од 1 јули 2017 година ќе продолжи либерализацијата на пазарот на електрична енергија, Регулаторната комисија за енергетика ќе формира работна група во која ќе учествуваат сите заинтересирани страни (оператори на соодветни системи, оператор на пазар на електрична енергија, снабдувачи со електрична енергија и потрошувачи кои го исполнуваат критериумот за учество на слободниот пазар на електрична енергија утврден со Законот за енергетика) и која што ќе спроведе активности за успешно продолжување на процесот на либерализацијата на пазарот на електрична енергија.

Во текот на 2017 година Регулаторната комисија за енергетика во областа на природниот гас, а во рамките на Акцискиот план поврзан со транспонирање на Третиот енергетски пакет, ќе изврши хармонизација на секундарната легислатива со механизмите за алокација на капацитетите за пренос на природен гас, како и со процедурите за менаџирање со загушувањето и со балансирањето, а поврзано со Регулативата на Европската комисија бр. 715/2009.

Исто така, за 2017 година планирано е изготвување на нов Тарифен систем за пренос на природен гас кој овозможува „entry – exit“ тарифи.

Регулаторната комисија за енергетика во текот на 2017 година ќе учествува и во изборот на PECI проектите (проекти од заеднички интерес на Енергетската заедница на Југоисточна Европа од областа на електрична енергија и природен гас).

Во текот на 2017 година во областа на топлинска енергија се планираат активности со кои што ќе се подобрат услугите кои што ги нудат снабдувачите кон потрошувачите, во однос на квалитет на греење, навремени интервенции и сервисирање на внатрешна грејна инсталација. Исто така по извршените анализи доколку има потреба ќе се направат соодветни измени во правилниците, се со цел подобрување на услугите кон потрошувачите со топлинска енергија.

Во текот на 2017 година ќе се продолжи со доставување на информации и податоци од страна на носителите на лиценци за вршење на


- 138 -

енергетски дејности, на начин и форма и според условите утврдени со Правилникот за следење на функционирањето на енергетските пазари, а се планира да биде воспоставена и посебна веб платформа за собирање на податоци. Регулаторната комисија за енергетика, по прибирање на соодветните извештаи, податоци и информации од страна на носителите на лиценци за вршење на енергетски дејности, истите ќе ги обработува и анализира, а ќе се отпочне и со изготвување и објавување извештаи. Овие публикации ќе бидат во насока јавноста подобро да се запознае со тоа како функционираат енергетските пазари, што треба да придонесе кон зголемување на конкурентноста, како и задоволување на потребите и подобрување на заштитата на потрошувачите.

Во текот на 2016 година Регулаторната комисија за енергетика спроведе активности насочени кон подготовка на подзаконската регулатива за успешно отпочнување на спроведувањето на надлежноста во постапките за утврдување на цени на водните услуги. Овие активности ќе продолжат и во текот на 2017 година и по донесувањето на Правилникот за начинот и постапката за утврдување на тарифа за водна услуга и на регулаторна тарифа за водна услуга и Методологијата за определување на тарифите за водна услуга ќе започне процес на подготовка на давателите на водните услуги за поднесување на барање за утврдување на тарифи за водни услуги со предлог тарифи. За таа цел, Регулаторната комисија за енергетика во 2017 година ќе донесе и Упатство за подготовка на барањето за утврдување на тарифата на водната услуга.

Регулаторната комисија во 2017 година ќе донесе и временска рамка за поднесување на барањата за утврдување на тарифа за водна услуга согласно со големината на давателот на водните услуги, со цел исполнување на законските обврски според кои сите даватели на водни услуги кои обезбедуваат водна услуга на подрачја поголеми од 10.000 еквивалент жители, како и кои обезбедуваат сурова вода за водоснабдителни системи се должни да започнат со примена на тарифи за водни услуги, согласно Законот за утврдување на цените на водните услуги, најдоцна до 1 јануари 2018 година, додека пак сите останати даватели на водни услуги се должни да започнат со примена на тарифи за водни услуги согласно со овој закон најдоцна до 1 јануари 2019 година.

Во текот на 2017 година, Регулаторната комисија за енергетика ќе учествува во имплементација на проектот „Реформа на секторот води на централно ниво“ (Europe Aid/136828/IH/SER/MK), чиј корисник е Министерството за животна средина и просторно планирање и се однесува на помош при воспоставување на ефикасен систем на утврдување на тарифи на водни услуги.

Во текот на 2017 година Регулаторната комисија за енергетика ќе продолжи со реализација на проектот „Поддршка на Регулаторната комисија за енергетика за имплементација на Третиот енергетски пакет во РМ“, поддржан од страна на Кралството Норвешка, а кој се реализира во соработка со Факултетот за електротехника и информациски технологии при Универзитетот “Св. Кирил и Методиј” од Скопје и консултантската куќа ТЕМА (THEMA).


- 139 -

Регулаторната комисија за енергетика во текот на 2017 година ќе продолжи да учествува во работата на:

Одборот на регулатори на Енергетската заедница (Energy Community Regulatory Board - ECRB) и работните групи за електрична енергија, природен гас и потрошувачи и пазари на мало, како полноправен член,

Регионалната асоцијација на енергетските регулатори (Energy Regulators Regional Association - ERRA) и во Комитетот за лиценци и конкуренција, Комитетот за тарифи и цени и во Работната група за потрошувачи и пазари на мало, како полноправен член и

Советот на европските енергетски регулатори (Council of European Energy Regulators - CEER) и работните групи, како набљудувач.

Documents

ГОДИШЕН ИЗВЕШТАЈ ЗА РАБОТА НА …fokus.mk/wp-content/uploads/2017/07/izveshtajot.pdf · Извештај за работа на Регулаторната