ประเภทของบทเรียน ...home.dsd.go.th/kamphaengphet/km/information/WBI/02Type_of_Comp… · บทเรียน ... บทเรียนคอมพิวเตอ

บทนา บทบาทของบทเรยนคอมพวเตอร สามารถใชสอนเปนรายบคคลหรอเปนรายกลมกได ทงการเรยนการสอนในสถานศกษาและการฝกอบรมในสถานประกอบการ สาหรบการใชเปนรายบคคล ไดแก การใชชวยผเรยนฝกทบทวนและทาแบบฝกหด เพอเพมความเขาใจในเนอหาทเรยนใหเกดการเรยนร การทาหนาทเปนผตว (Tutor) โดยอธบายสงทผเรยนสบสน ไมเขาใจ หรอใหขอมลความรเพมเตม การใชในการฝกอบรม และเปนแบบทดสอบระดบความรของผเรยนกอนเรมเรยนในรายวชาตาง ๆ เพอวเคราะหศกยภาพทแทจรงของผเรยนวามพนฐานความรเพยงพอหรอไม หากไมเพยงพอกสามารถจดโปรแกรมการเรยนเพมเตมเฉพาะบคคล โดยใชผลจากการวเคราะหขอมลสวนตวของผเรยนแตละคน สาหรบการใชเปนรายกลม ไดแก การใชเปนบทเรยนทบทวนสาหรบผเรยนทตองการเพอทดสอบความร และใชเปนศนยการเรยนสาหรบการศกษาทางไกล โดยเฉพาะการศกษาทางไกลผานเครอขายอนเทอรเนตในปจจบน เชน d-Learning หรอ d3-Learning เปนตน การใชงานของบทเรยนคอมพวเตอร จงมลกษณะแตกตางกนตามความตองการของผเรยนและวธการเรยน ดงนน บทเรยนคอมพวเตอรจงแบงออกเปนหลายประเภท เพอใหสอดคลองกบความตองการใชงานและวตถประสงคทางการเรยน ประเภทของบทเรยนคอมพวเตอร บทเรยนคอมพวเตอร แบงออกไดหลายประเภทตามความคดเหนของนกการศกษาทพยายามคดคนรปแบบของบทเรยนใหสอดคลองกบความตองการใชงาน โดยยดหลกการเรยนรตามทฤษฎการศกษา โดยสรปจะแบงออกได 5 ประเภท ดงน 1. แบบศกษาเนอหาใหม (Tutorial) 2. แบบฝกทบทวน (Drill and Practice) 3. แบบจาลองสถานการณ (Simulation) 4. แบบเกมการสอน (Instructional Game) 5. แบบใชทดสอบ (Test) รายละเอยดของบทเรยนแตละประเภท มดงน

2 ประเภทของบทเรยนคอมพวเตอร Type of Computer Instruction

38 การออกแบบและพฒนาคอรสแวรสาหรบบทเรยนคอมพวเตอร

1. บทเรยนคอมพวเตอรแบบศกษาเนอหาใหม (Tutorial) บทเรยนคอมพวเตอรแบบศกษาเนอหาใหม (Tutorial) พฒนาขนจากแนวความคดทวา คอมพวเตอรนาจะเปนสออเลกทรอนกส ทชวยใหการเรยนรเสมอนกบการเรยนการสอนปกตในชนเรยน สามารถใชสอนแทนผสอนในการสอนเสรม และสอนทบทวน ตลอดจนใชฝกอบรมในสถานประกอบการได ดงนน บทเรยนคอมพวเตอรแบบนจงเปนการนาเสนอองคความรใหม ๆ หรอหลกการใหม ๆ โดยนาเสนอเนอหาและสงเสรมใหมการตอบคาถามระหวางบทเรยนกบผเรยน จอภาพของคอมพวเตอรจะแสดงเนอหาทละเฟรมทผานการออกแบบมาแลวอยางเปนระบบ แลวตงคาถามใหผเรยนตอบ หลงจากนนบทเรยนจะวเคราะหคาตอบแลวตดสนผลวา ควรจะนาเสนอเนอหาตอไปหรอใหผเรยนตอบคาถามใหมหรอแสดงคาอธบายเนอหาเพมเตม เพอใหผเรยนเกดการเรยนรทละขน ๆ จนจบบทเรยน ทายบทเรยนจะมแบบทดสอบเพอใชประเมนผลสมฤทธทางการเรยน หากผเรยนทาแบบทดสอบผานเกณฑทกาหนดไวกจะสนสดบทเรยนหรอเขาสบทเรยนถดไป แตถาไมผานเกณฑการประเมนผล อาจจะตองกลบไปศกษาเนอหาซาใหมอกครงหนงหรออาจมคาแนะนาใหยอนกลบไปศกษาเนอหาบางสวนเพมเตมกได ขนอยกบการวางแผนของผออกแบบบทเรยน การนาเสนอเนอหาบทเรยนผานจอภาพของคอมพวเตอรนน จะตองมระบบการจดการทด นนคอ การทางานของโปรแกรมคอมพวเตอรนนเอง โปรแกรมสวนนจะทาหนาทคลายกบการจาลองบทบาทหนาทของผสอน เพอดาเนนการนาเสนอเนอหา จดกจกรรมการเรยน ตรวจปรบเนอหา และประเมนผลการเรยน โดยเนนใหมการปฏสมพนธตลอดบทเรยน ถาการทางานของโปรแกรมการจดการมประสทธภาพและยดหยนตามความสามารถเฉพาะตวของผเรยนด กจะไดมาซงบทเรยนทมคณภาพด ในทางกลบกนถาโปรแกรมการจดการไมด บทเรยนทไดอาจจะคลายกบการเปดหนงสอทละหนา ๆ จนจบบทเรยน ในลกษณะของการสอสารแบบทางเดยว (One-way Communication) ซงไมใชคณสมบตทแทจรงของบทเรยนคอมพวเตอร เนองจากบทเรยนคอมพวเตอรจะตองเปนบทเรยนทสงเสรมใหผเรยนมปฏสมพนธตลอดบทเรยน โดยยดหลกการสอสารแบบสองทาง (Two-way Communication) เพอสงเสรมใหผเรยนมกจกรรมรวมในรปแบบตาง ๆ เปนตนวา การปอนขอมลทางแปนพมพตอบโตบทเรยน การคลกเมาสเพอตอบคาถาม หรอการเลอกขอความสรปบทเรยนโดยการสมผสหนาจอภาพ เปนตน สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบศกษาเนอหาใหม มดงน 1. บทนา (Introductory Section) 2. การนาเสนอเนอหา (Present Information) 3. คาถามและคาตอบ (Question and Response) 4. ตดสนคาตอบ (Judge Response) 5. ตรวจปรบหรอแกไข (Feedback or Remediation) 6. จบบทเรยน (Closing)

ประเภทของบทเรยนคอมพวเตอร 39

ภาพท 2-1 สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบศกษาเนอหาใหม สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรประเภทน เรมตนดวยบทนา ทกลาวถงเรองทว ๆ ไปเกยวกบหวขอบทเรยนและคาแนะนาการใชบทเรยน หลงจากนนจะเขาสสวนของการนาเสนอเนอหาบทเรยน ซงการนาเสนอจะใชลกษณะของการถามตอบสลบกบการใหเนอหาเพอสงเสรมใหผเรยนมปฏสมพนธกบบทเรยน หลงจากผเรยนตอบคาถาม บทเรยนจะตดสนผลคาตอบวา ถกตองหรอไม หากไมถกตอง บทเรยนจะทาการตรวจปรบและแกไขดวยวธการตาง ๆ ทจะทาให ผเรยนเกดความเขาใจเนอหาอยางแจมแจง กระบวนการนาเสนอเนอหาจะวนซาลกษณะเชนนจนจบบทเรยน บทเรยนคอมพวเตอรประเภทนมการพฒนาขนมาเปนจานวนมาก กลาวกนวา 80% ของบทเรยนคอมพวเตอร ไมวาจะเปน CAI/CBT, WBI/WBT หรอ e-Learning ทมการพฒนาขนในปจจบน จะเปนบทเรยนประเภทศกษาเนอหาใหม เนองจากพฒนาไดงายกวาบทเรยนประเภทอน หลกทว ๆ ไปจะเปนการจาลองมาจากลกษณะการเรยนการสอนจรงในชนเรยน ซงผสอนสวนใหญคนเคยกบวธการสอนดอยแลว ผสอนจงสามารถพฒนาบทเรยนประเภทนขนใชเองได 2. บทเรยนคอมพวเตอรแบบฝกทบทวน (Drill and Practice) บทเรยนคอมพวเตอรแบบฝกทบทวน ออกแบบขนมาโดยมวตถประสงคเพอฝกและทบทวนความรของผเรยนทไดศกษาผานมาแลว รปแบบของบทเรยนจงคลายกบแบบทดสอบทเปนขอสอบแบบตวเลอก แบบจบค หรอแบบถก-ผด ซงเปนการผสมผสานระหวางแนวความคดและหลกการทมงเนนดานเนอหาความรโดยตรง เพอนาความรทมอยแลวจากการเรยนการสอนโดยวธปกตในชนเรยนใหสามารถนามาใชไดอยางแคลวคลอง และสามารถปฏบตไดจรง เชน ทกษะการบวกเลข ทกษะดานคาศพทภาษาตางประเทศ ทกษะการอาน และทกษะการเขยน เปนตน นอกจากจะใชไดผลดในวชาคณตศาสตร วทยาศาสตร และวชาทางดานภาษาแลว ยงประยกตใชกบวชาทางดานภมศาสตรและประวตศาสตรไดดเชนกน

การนาเสนอเนอหา คาถามและคาตอบ

ตดสนคาตอบ ตรวจปรบหรอแกไข จบบทเรยน

บทนา


การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรประเภทน ทาไดงายวาบทเรยนคอมพวเตอรประเภทแรก เนองจากบทเรยนประเภทนเนนทแบบทดสอบเปนหลก ไมไดเนนดานหลกการนาเสนอเนอหา ซงมเงอนไขทางดานการเรยนรเกยวของดวย อยางไรกตาม บทเรยนคอมพวเตอรแบบฝกทบทวนทดนน จะตองออกขอสอบใหมจานวนมากและเกบไวในธนาคารขอสอบ บทเรยนจะทาหนาทสมขอสอบขนมานาเสนอ ผเรยนแตละคนจะไดรบขอสอบแตกตางกนและการฝกทบทวนแตละครง กจะไดขอสอบทแตกตางกนดวย ทาใหผเรยนไมสามารถจาขอสอบได นอกจากนตวขอสอบทดนน จะตองผานกระบวนการทางสถตเพอหาคณภาพมากอน ไดแก คาระดบความยากงาย คาอานาจจาแนก และคาความเชอมน เพอใหเปนขอสอบทมคณภาพ สามารถแยกแยะระดบความสามารถของผเรยนและวดผลไดตรงจด อนจะสงผลใหไดบทเรยนทมคณภาพตามมา สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบฝกทบทวน มดงน 1. บทนา (Introductory Section) 2. เลอกขอคาถาม (Select Item) 3. คาถามและคาตอบ (Question and Response) 4. ตดสนคาตอบ (Judge Response) 5. ตรวจปรบ (Feedback) 6. จบบทเรยน (Closing)

ภาพท 2-2 สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบฝกทบทวน สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรประเภทน เรมตนดวยบทนาทกลาวถงเรองทว ๆ ไปเกยวกบหวขอบทเรยนและการใชบทเรยน พรอมตวอยางคาถาม-คาตอบ หลงจากนนจะเขาสการเลอกขอคาถาม โดยเครองคอมพวเตอรจะนาเสนอขอสอบใหปรากฏทางจอภาพโดยวธการสมเพอใหผเรยนตอบ เมอบทเรยนไดรบคาตอบกจะตดสนผลวาถกตองหรอไม ถาคาตอบไมตรงตามบทเรยนทออกแบบไว จะทาการตรวจปรบและนาเสนอคาตอบทถกตอง กระบวนการตงคาถาม

เลอกขอคาถาม คาถามและคาตอบ

ตดสนคาตอบ ตรวจปรบ จบบทเรยน

บทนา


ตอบคาถาม ตดสนผล และการตรวจปรบ จะวนซาลกษณะเชนนจนจบบทเรยน จะเหนไดวาการ ปฏสมพนธระหวางผเรยนกบบทเรยนเกดขนตลอดเวลา แตไมใชเปนการนาเสนอเนอหาบทเรยน เปนแตเพยงการทาขอสอบเพอฝกทบทวนความรทไดศกษาผานมาแลวเทานน บทเรยนคอมพวเตอรแบบฝกทบทวนน จงเหมาะสาหรบใชรวมกบการเรยนการสอนปกตในชนเรยน เพอเนนความรความเขาใจในเนอหาทผเรยนไดเรยนผานมาแลวจากวธปกต 3. บทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ (Simulation) การจาลองสถานการณในการเรยนการสอน เปนวธการเลยนแบบหรอสรางสถานการณเลยนแบบเพอทดแทนสภาพจรงหรอปรากฏการณทเปนอยจรง โดยทผเรยนไมสามารถเรยนรไดจากสภาพจรงเหลานน เนองจากสาเหตตาง ๆ ทงทางดานกายภาพหรอองคประกอบอน ๆ เชน เวลา และสถานการณ บทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ จงถกออกแบบขนมาเพอใชจาลองสถานการณดงกลาวนาเสนอแกผเรยน โดยอาจมการลดขนตอนหรอตดทอนรายละเอยดบางสวนลงไปบาง นอกจากนยงอาจจะนากจกรรมทใกลเคยงกบสภาพความเปนจรงมานาเสนอเปนบทเรยน เพอใหผเรยนไดพบเหนสภาพจาลองของเหตการณ เปนการฝกฝนทกษะการเรยนรโดยไมเกดอนตรายหรอเสยคาใชจายไมมาก เหมอนกบการศกษาจากสภาพความเปนจรงหรอเหตการณจรง วธการนาเสนอบทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ จะแตกตางจากบทเรยนคอมพวเตอรแบบศกษาเนอหาใหม กลาวคอ บทเรยนคอมพวเตอรแบบศกษาเนอหาใหม จะนาเสนอเนอหาโดยวธการถามตอบใหผเรยนไดเกดการเรยนรทละขน ๆ แตบทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณเนนใหผเรยนไดเรยนรในกจกรรมตาง ๆ ทจาลองจากสภาพจรง เพอใหเกดการเรยนรจากสภาพความเปนจรงหรอปรากฏการณจรงทเกดขน บทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ จาแนกออกเปน 4 ประเภท ดงน 1. การจาลองสถานการณทางกายภาพ (Physical Simulations) การจาลองสถานการณทางกายภาพ สวนใหญจะเปนเนอหาทเกยวกบทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอจาลองสภาพการทางานของเครองจกร เครองมอ หรอกลไกตาง ๆ ไดแก การจาลองรปราง มต ขนาด สวนประกอบ ลกษณะการทางาน เปนตน ซงสภาพจรงเหลานนยากหรอซบซอนเกนกวาทจะเรยนรไดโดยตรง บทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองทางกายภาพ จงออกแบบขนมาโดยจาลองจากสภาพจรงเหลานน โดยตดทอนรายละเอยดตาง ๆ ทไมจาเปนทงไป แลวนาเสนอกจกรรมทใกลเคยงกบสภาพจรงเพอใหผเรยนศกษาไดอยางสะดวก แทนทจะไปศกษาโดยตรงจากสภาพจรงทมความซบซอนมากกวา หรอไมสามารถเขาไปศกษาได ตวอยางเชน การจาลองการทางานของชดเฟองเกยรของเครองจกร การจาลองไมโคร มเตอร (Micrometer) เพอศกษาการใชงานและการอานคา การจาลองรปทรงของปรามด เปนตน


2. การจาลองสถานการณของขนตอนการทางาน (Procedural Simulations) บทเรยนคอมพวเตอรประเภทน เนนการเรยนรเกยวกบขนตอนในกระบวนการทางานหรอการดาเนนการตาง ๆ ทจะนาไปสผลลพธปลายทาง เพอเนนทกษะหรอการกระทาทจาเปนตอการดาเนนการในแตละขนตอน เนอหาของบทเรยนประเภทนจงเกยวของทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนสวนใหญ ตวอยางทรจกกนด ไดแก การจาลองระบบการบน (Flight Simulator) ทนกบนทกคนจะตองผานการฝกฝนกบระบบจาลองประเภทนกอนทจะบงคบเครองบนจรง โดยทระบบจะเปนการจาลองสถานการณการควบคมเครองบนในสภาวะตาง ๆ วามขนตอนอยางไร เปนการฝกฝนทกษะในกระบวนการบนมากกวาการเรยนรวาแตละปมของเครองบนทางานอยางไร ตวอยางอน ๆ ไดแก การจาลองการใชเครองจกร การจาลองการทางานของโปรแกรมคอมพวเตอร การจาลองการทางานของไมโครโปรเซสเซอร การจาลองการทางานของเครองกล CNC การจาลองการทางานของเครองกลไฟฟากระแสตรง (DC Machines) เปนตน 3. การจาลองสถานการณของเหตการณ (Situation Simulations) บทเรยนคอมพวเตอรประเภทน จะเกยวของกบทศนคต ความคดเหน และพฤตกรรมของมนษยเปนสวนใหญ โดยมงเนนใหผเรยนคนหาผลลพธทจะเกดขนเนองจากการใชวธทแตกตางกนในเหตการณหนง ๆ หรอใหผเรยนแสดงบทบาท (Role Play) ทแตกตางกน ผเรยนอาจเปนสวนหนงของสถานการณนนโดยเลนเปนบทบาทหนง โดยมผเรยนคนอนเลนในบทบาทตรงกนขามในเหตการณเดยวกนหรออาจใหคอมพวเตอรเลนบทบาทของฝายตรงกนขามกได วตถ ประสงคทแทจรงของบทเรยนประเภทน กเพอทดลองการกระทาบางอยางหรอการตดสนใจบางเรอง สภาพจรงอาจจะไมเกดขน แตผเรยนจะไดเรยนรจากสภาพการจาลองวาจะเปนอยางไร ถาอยในสถานการณเชนนน มปจจยอะไรบางทเกยวของกบการตดสนใจ รวมทงความคดเหนตาง ๆ ทเกดขน ซงเปนการเรยนรอกลกษณะหนง 4. การจาลองสถานการณของกระบวนการ (Process Simulations) บทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณประเภทน แตกตางจากบทเรยนทง 3 ประเภททไดกลาวมาแลว กลาวคอ บทเรยนประเภทนผเรยนจะไมมสวนรวมในเหตการณ บทบาทจะเปนแตเพยงผสงเกตกระบวนการตาง ๆ ทเกดขน การเรยนรเกดขนโดยการเลอกคาขององคประกอบหรอพารามเตอรตาง ๆ ทเกยวของกบเหตการณนน ซงจะสงผลใหเหตการณนน ๆ เปลยนแปลงไปตามคาขององคประกอบทเกยวของทผเรยนสงคาไป ตวอยางของบทเรยนประเภทน ไดแก การจาลองการพยากรณดานความตองการของสนคาทจะเกดขนในอนาคต ทสามารถเรงหรอลดเวลาในการทานายได โดยไมตองเสยเวลารอคอยเหตการณทจะเกดขนจรงในอนาคต ประโยชนของบทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ 1. ดานแรงจงใจ บทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณสามารถสรางแรงจงใจแกผเรยนไดด เนองจากผเรยนไดเรยนรโดยการกระทา แทนการอานขอความจากจอภาพหรอฟง


เสยงบรรยาย ประโยชนในดานแรงจงใจนบวาเปนจดเดนของบทเรยนคอมพวเตอรประเภทน ททาใหมลกษณะเดนเหนอกวาบทเรยนคอมพวเตอรประเภทอน ๆ 2. ดานการถายโยงการเรยนร บทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณเปดโอกาสใหผเรยนไดปฏบตและทดลองในเงอนไขและสถานการณตาง ๆ ทาใหเกดการถายโยงทกษะการแกปญหาทสามารถนาไปประยกตใชในชวตจรงได 3. ดานประสทธภาพ บทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณมประสทธภาพในการเรยนรดกวา โดยเฉพาะการใชประโยชนตอไปภายหลง รปแบบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ รปแบบบทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ แบงเปน 3 รปแบบ ดงน 1. แบบเชงเสน (Linear Type) 2. แบบวนรอบ (Loop Type) 3. แบบซบซอน (Complex Type)

ภาพท 2-3 บทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณแบบเชงเสน บทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณแบบเชงเสน จะมสวนคลายกบแบบเชงเสนของบทเรยนสาเรจรป เนองจากมาจากแนวความคดเดยวกน ทการนาเสนอเหตการณตาง ๆ จะเรยงลาดบกนไป ซงเปนการนาเสนอเหตการณโดยไมมกระบวนการตดสนใจ สวนแบบวนรอบ

เหตการณท 1



เรมตน

สนสด

เหตการณใหม

การกระทา

การตดสนใจ

เรมตน

สนสด


เปนรปแบบทมสวนของการกระทาและการตดสนใจเพมเขามา เพอตรวจปรบระบบใหผเรยนทราบกอนทจะสนสดบทเรยน สาหรบแบบซบซอนเปนรปแบบทมเหตการณหลายเหตการณใหผเรยนเลอกกอนเขาสกระบวนการตดสนใจ รปแบบนจงยงยากกวาสองรปแบบแรก จงเหมาะสาหรบการจาลองสถานการณแบบหลายทางเลอก เพอใหผเรยนเลอกเพยงทางเลอกเดยว

ภาพท 2-4 บทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณแบบวนรอบ และแบบซบซอน สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ มดงน 1. บทนา (Introductory Section) 2. นาเสนอสถานการณ (Present Scenario) 3. การกระทาทตองการ (Action Required) 4. การกระทาของผเรยน (Student Act) 5. การปรบระบบ (System Updates) 6. จบบทเรยน (Closing) สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ เรมตนดวยบทนาทกลาวถงเรองทว ๆ ไปเกยวกบหวขอบทเรยนและการจาลองสถานการณของบทเรยน หลงจากนนจะเขาสสวนของการนาเสนอสถานการณ (Present Scenario) ซงไดแก ตวแปร และเงอนไขทเกยวของกบการจาลองสถานการณทบทเรยนนาเสนอ หลงจากนนเปนการนาเสนอสงทตองการหรอการกระทาจากผเรยน (Action Required) ผเรยนจะมปฏสมพนธกบบทเรยน (Student Act) ตาม

ตวเลอก


การตดสนใจ

เรมตน

สนสด

เหตการณท 4 เหตการณท 1 เหตการณท 2 เหตการณท 5


ความตองการของบทเรยน หลงจากนนบทเรยนจะทาการปรบระบบ (System Updates) ซงหมายถง การตรวจปรบตามการกระทาของผเรยนทมปฏสมพนธกบบทเรยน บทเรยนจะนาเสนอสถานการณวนซาลกษณะเชนนจนจบบทเรยน การเรยนรเกดขนไดเนองจากผเรยนไดศกษา การมปฏสมพนธกบบทเรยน และบทเรยนแสดงผลสรปของการกระทานน ๆ โดยทไมตองศกษาจากสภาพจรงหรอเหตการณจรง

ภาพท 2-5 สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ 4. บทเรยนคอมพวเตอรแบบเกมการสอน (Instructional Game) บทเรยนคอมพวเตอรแบบเกมการสอน พฒนามาจากแนวความคดของทฤษฎการเสรมแรง (Reinforcement Theory) ทวา การเรยนรทเกดขนจากแรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) เชน ความสนกสนาน จะใหผลดตอการเรยนรและมความคงทน (Retention) ในการจดจาเนอหาดกวาการเรยนรทเกดจากแรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motivation) เปาหมายของบทเรยนประเภทน ออกแบบขนมาเพอใชฝกและทบทวนเนอหา รวมทงแนวคดและทกษะทไดเรยนไปแลว คลายกบบทเรยนแบบฝกทบทวน แตปรบเปลยนรปแบบการนาเสนอใหสนกสนาน ตนเตน และเราความสนใจใหผเรยนตดตามบทเรยน หลกพนฐานสาคญในการออกแบบบทเรยนคอมพวเตอรแบบเกมการสอนกคอ การทาทาย (Challenge) กระตนการจนตนาการแบบเพอฝน (Fantasy) และ กระตนความอยากรอยากเหน (Curiosity) เพอใหเกดการแขงขนหรอความรวมมอในเกม ซงเปนเกมการแขงขนทผเรยนจะมองแตชยชนะหรอความสาเรจในผลลพธสดทาย สวนเกมความรวมมอ มกจะเปนการแกปญหาเปนกลมหรอการทางานเปนทมเพอแกปญหาอยางใดอยางหนง บทเรยนคอมพวเตอรแบบเกมการสอนจงมประโยชนในการเรยนการสอนสง โดยเฉพาะในกลมผเรยนระดบเดกเลก เนองจากผเรยนกลมนตองการแรงจงใจมากกวาผเรยนระดบผใหญหรอเดกโต ทาใหประสทธภาพการเรยนรเกดสงขนตามไปดวย แตการเลอกใชบทเรยนประเภทนจะตองพจารณาใหรอบคอบ จะตองไมเลอก

บทนา นาเสนอสถานการณ การกระทาทตองการ

การกระทาของผเรยน การปรบระบบ จบบทเรยน


บทเรยนประเภทเนนความบนเทงเพยงอยางเดยว เนองจากจะทาใหเปาหมายของการเรยนรเปลยนไปเปนการเอาชนะเพยงอยางเดยวโดยไมสนใจเนอหาของบทเรยน ประเภทของบทเรยนคอมพวเตอรแบบเกมการสอน จาแนกออกตามลกษณะของเกมได 10 ประเภท ดงน 1. แบบเกมผจญภย (Adventure Game) เชน เกม Adventure ตาง ๆ 2. แบบเกมตามศนยการคา (Arcade-type Game) เชน Pinball เกมแขงรถ 3. แบบเกมกระดาน (Board Game) เชน เกมหมากรก เกมกระเบด เกมทายตวเลข 4. แบบเกมไพหรอเกมการพนน (Card or Gambling Game) เชน เกมไพ Poker 5. แบบเกมการตอส (Combat Game) เชน เกม Fighter ตาง ๆ 6. แบบเกมตรรกะ (Logic Game) เชน เกมยงเรอ และ เกมยงรถถง สาหรบการฝกหาตาแหนงโคออดเนต (Coordinate Point) 7. แบบเกมฝกทกษะ (Psychomotor Game) เชน เกม Typewriter สาหรบฝกทกษะการใชแปนพมพ 8. แบบเกมสวมบทบาท (Role-playing Game) เชน เกม Sim City 9. เกมคาถามทางโทรทศน (TV Quiz Game) เชน เกม Hugo สาหรบฝกความเรวและการกดแปนพมพ 10. เกมคาศพท (Word Game) เชน เกม Hangman และ เกม Wordzap สาหรบฝกการสรางคาศพทภาษาองกฤษจากตวอกษรทกาหนดให สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบเกมการสอน จะมโครงสรางพนฐานคลายกบบทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ ประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน 1. บทนา (Introductory Section) 2. นาเสนอสถานการณ (Present Scenario) 3. การกระทาทตองการ (Action Required) 4. การกระทาของผเรยน (Student Act) 5. การกระทาตรงขาม (Opponent Reacts) 6. การปรบระบบ (System Updates) 7. จบบทเรยน (Closing) สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบเกมการสอน เรมตนดวยบทนาทกลาวถงเรองทว ๆ ไปเกยวกบหวขอบทเรยนและการนาเสนอบทเรยนแบบเกม หลงจากนนจะเขาสสวนของการนาเสนอสถานการณ คลายกบบทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ ไดแก การนาเสนอการกระทาทตองการ และรอคอยการใหมการปฏสมพนธจากผเรยน (Student Acts) หรอการตอบสนองตรงขาม (Opponent Reacts) จากผเรยน หลงจากนนบทเรยนจะทาการปรบระบบ ซงเปนการตรวจปรบตามการกระทาของผเรยนทมปฏสมพนธกบบทเรยน โดยบทเรยนจะนาเสนอ


สถานการณวนซาลกษณะเชนนจนจบบทเรยน การเรยนรเกดขนไดเนองจากผเรยนไดศกษา การปฏสมพนธกบบทเรยน และบทเรยนแสดงผลสรปของการกระทานน ๆ ในลกษณะของเกมการสอน

ภาพท 2-6 สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบเกมการสอน 5. บทเรยนคอมพวเตอรแบบใชทดสอบ (Test) บทเรยนประเภทนเรยกอกอยางหนงวา แบบคนพบ (Discovery) เปนการใชคอมพวเตอรในการสรางแบบทดสอบ ซงจดวาเปนประเภทหนงของบทเรยนคอมพวเตอร เนองจากผเรยนเกดการเรยนรในการทาแบบทดสอบ การทดสอบนบวาเปนสวนสาคญทสดในกระบวนการเรยนการสอนทจะประเมนผลผเรยนวาบรรลตามวตถประสงคหรอไมเพยงใด ซงสามารถทาไดทกขนตอน ทงกอนเรมเรยน ระหวางการเรยน และหลงการเรยน การทดสอบแบงออกได 2 ลกษณะ ไดแก การทดสอบในการประเมนผลยอย และการทดสอบในการประเมนผลรวม การทดสอบในการประเมนผลยอยมวตถประสงคเพอวดความพรอมและวดระดบความสามารถของผเรยน เพอจดสภาพและกจกรรมการเรยนการสอนใหเหมาะสม รวมทงการวนจฉยปญหาและขอบกพรองของผเรยนวา ตองการซอมเสรมทกษะและความรในดานใด สวนการทดสอบเพอประเมนผลรวม มวตถประสงคเพอสรปการตดสนผลวาผาน-ไมผาน รวมทงการใหเกรดในขนสดทายของกระบวนการเรยนร การนาคอมพวเตอรมาชวยในการทดสอบ จาแนกได 2 วธ ไดแก 1) การใชชวยสรางแบบทดสอบ และ 2) การใชชวยดาเนนการสอบ ปจจบนระบบนพนธบทเรยนสามารถใชชวยสรางแบบทดสอบไดแทบทกประเภท ทงแบบเลอกตอบ แบบถก-ผด แบบจบค และแบบเตมคา โดยเฉพาะอยางยงแบบทดสอบเลอกตอบ ทสามารถเปลยนแปลงคาตอบไดในลกษณะของการสม

บทนา นาเสนอสถานการณ การกระทาทตองการ

การกระทาของผเรยน การปรบระบบ จบบทเรยน

การตอบสนองตรงขาม


เชน ขอสอบวชาคณตศาสตร อยางไรกตาม แบบทดสอบทไมเหมาะสมกบบทเรยนคอมพวเตอรกคอแบบอตนยหรอแบบปลายเปดสอบถามความคดเหน ซงคาตอบทถกตองไมสามารถกาหนดไดตายตว สวนการใชคอมพวเตอรชวยดาเนนการสอบ หมายถง การเลอกขอสอบ การพมพขอสอบ และการตรวจใหคะแนนผลการสอบ คอมพวเตอรสามารถเอออานวยประโยชนไดอยางดโดยเฉพาะการเกบขอสอบไวในธนาคารขอสอบ เพอสะดวกตอการเลอกใชไมใหเกดความซาซอน ถาคอมพวเตอรตอเชอมเปนระบบเครอขายดวยแลว จะทาใหการทดสอบมประสทธภาพยงขน รวมทงประหยดเวลาในการสอบดวย ประโยชนของการใชคอมพวเตอรชวยในการทดสอบ มดงน 1. สามารถจดสรางแบบทดสอบไดหลายประเภท 2. สามารถสรางขอสอบวชาคานวณทมคาถามเดยวกนแตมคาตอบตางกนไดงาย 3. สามารถจดสรางเปนธนาคารขอสอบได โดยจดตงเปนศนยกลาง เชอมตอไปยงเครอขาย ซงสามารถเรยกใชแบบทดสอบทมอยในธนาคารขอสอบได 4. สามารถจดสอบในเวลาแตกตางกนได โดยไมตองเสยเวลารอคอยใหทกคนพรอม 5. สามารถจดสอบใหแตละคนไดรบขอสอบไมเหมอนกนไดโดยงาย 6. สามารถวเคราะหหาคณภาพของขอสอบโดยใชสถตไดสะดวก 7. สามารถสรางขอสอบโดยการประยกตการจาลองสถานการณรวมได สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบใชทดสอบ มดงน 1. บทนา (Introductory Section) 2. การเลอกขอสอบ (Selection) 3. การนาเสนอขอสอบ (Present Test) 4. การกระทาของผเรยน (Student Act) 5. การตดสนคาตอบ (Judge Response) 6. จบบทเรยน (Closing) สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรประเภทน เรมตนดวยบทนาเพอกลาวถงเรองทว ๆ ไปเกยวกบหวขอบทเรยนและการใชบทเรยน หลงจากนนจะเขาสการเลอกขอสอบหรอแบบ ทดสอบ โดยเครองคอมพวเตอรจะนาเสนอขอสอบออกมาใหปรากฏทางจอภาพโดยการสมเพอใหผเรยนตอบ เมอบทเรยนไดรบคาตอบกจะทาการตรวจคาตอบและตดสนผลวาถกตองหรอไม ถาคาตอบไมตรงตามเฉลยทบทเรยนทออกแบบไว บทเรยนจะทาการตรวจปรบและนาเสนอคาตอบทถกตอง กระบวนการตงคาถาม ตอบคาถาม และตดสนผล จะวนซาลกษณะเชนนจนจบบทเรยน


ภาพท 2-7 สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรแบบใชทดสอบ บทเรยนคอมพวเตอรทมการพฒนาขนมา แตละประเภทกมจดเดนไปคนละดาน ไมสามารถสรปไดวาประเภทใดดทสดหรอเหมาะสมทสด ทงนขนอยกบความตองการของผออกแบบบทเรยน ลกษณะเนอหาวชา และกลมเปาหมายทจะใชบทเรยนเปนสาคญ สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอร บทเรยนคอมพวเตอร ไดประยกตหลกการมาจากบทเรยนสาเรจรป แตเพมเทคนค วธการนาเสนอ และสวนประกอบอน ๆ อนเปนลกษณะคณสมบตเฉพาะของคอมพวเตอรเขาไป ทาใหกลายเปนบทเรยนทสรางความสนใจไดสง สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรจงอยในบรรทดฐานเดยวกนกบบทเรยนสาเรจรป ซงประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน 1. บทนาเรอง (Title) 2. คาชแจงบทเรยน (Instruction) 3. วตถประสงคบทเรยน (Objective) 4. รายการใหเลอก (Menu) 5. แบบทดสอบกอนบทเรยน (Pretest) 6. เนอหาบทเรยน (Information) 7. แบบทดสอบหลงบทเรยน (Posttest) 8. บทสรปและการนาไปใชงาน (Summary and Application) รายละเอยดแตละสวน มดงน 1. บทนาเรอง (Tittle) บทนาเรองประกอบดวยภาพนาเรอง ชอเรอง และเทคนคตาง ๆ ประกอบ สวนนเปนสวนแรกของบทเรยนคอมพวเตอรทจะสรางความสนใจและกระตนใหผเรยนตดตามบทเรยน ตาม

บทนา การเลอกขอสอบ การนาเสนอขอสอบ

การกระทาของผเรยน การตดสนคาตอบ จบบทเรยน


หลกการของ Robert Gagne’ กลาววาในขนนจะตองใชเทคนคตาง ๆ ทงภาพเคลอนไหว ภาพ กราฟก ส เสยง ผสมผสานกน เพอเรงเราความสนใจของผเรยน ดวยการนาเสนอสอตาง ๆ ในเวลาสน ๆ กระชบ และตรงจด ซงอาจตามดวยชอหวขอเรองบทเรยน แลวอาจจะคางภาพดงกลาวนไวบนจอภาพ จนกระทงผเรยนกดแปนใด ๆ เพอสรางความคนเคยใหกบผเรยนในการมสวนรวมปฏสมพนธกบบทเรยนเปนการเรมตน บทนาเรองจงเปนสวนสาคญทชวยกระตนใหผเรยนตดตามบทเรยน ผออกแบบบทเรยนจงควรใหความสาคญในการนาเสนอภาพ กราฟก ขอความ และเทคนคตาง ๆ ทชวยสรางสนใจไดสง อยางไรกตาม ไมควรใชเวลาในการนาเสนอมากเกนไปทอาจจะสรางความเบอหนายได 2. คาชแจงบทเรยน (Instruction) สวนนเปนลาดบทสองของบทเรยนคอมพวเตอร เปนสวนทแจงใหผเรยนทราบถงวธการใชบทเรยนและการควบคมบทเรยน เชน การใชแปนพมพ การใชเมาส ตลอดจนการคดคะแนน และการเกบรกษาบทเรยน ตามทผออกแบบบทเรยนเหนวามความจาเปนทควรชแจงเพอใหผเรยนเกดความมนใจในการใชบทเรยน โดยไมเกดการเสยหายตอบทเรยนและคอมพวเตอรทนาเสนอบทเรยน เนองจากการศกษาดวยบทเรยนคอมพวเตอรเปนการศกษาดเวยตนเองเปนสวนใหญ ในสวนนควรนาเสนอดวยขอความสน ๆ กระชบ เปนทางการ และไมควรใชเทคนคพเศษแตอยางใด แตอาจจะใชเทคนคพเศษในการปฏสมพนธบางกได เมอเหนวาคาชแจงสวนนนสามารถสรางเสรมใหผเรยนมกจกรรมรวมได เชน การใชเมาส อาจสรางสถานการณจาลองการใชเมาสเพอฝกฝนใหผเรยนคนเคยกอนใชงาน เปนตน 3. วตถประสงค (Objective) สวนประกอบสวนท 3 ไดแก วตถประสงค ในสวนนกาหนดไวเพอใหผเรยนไดทราบความคาดหวงของบทเรยนหรอพฤตกรรมทผเรยนจะแสดงออกเมอสนสดบทเรยน โดยระบเปนวตถ ประสงคเชงพฤตกรรม ตามหลกการเรยนรถอวาวตถประสงคมความสาคญมาก เนองจากเปนเปาหมายทบทเรยนกาหนดไวใหผเรยนไขวควาใหบรรลตามเปาหมายนน จานวนขอของวตถ ประสงค ขนอยกบปรมาณของของเนอหาทจะนาเสนอ การนาเสนอวตถประสงคเชงพฤตกรรมในสวนน อาจจะนาเสนอครงละขอหรอนาเสนอครงเดยวครบทกขอกได แตไมควรใชเวลาในขนตอนนมากนก นอกจากนยงอาจสรางไวเปนรายการใหผเรยนเลอกกได เพอใหผเรยนไดเลอกอานเมอตองการเทานน 4. รายการใหเลอก (Menu) รายการใหเลอก เปนสวนทแสดงหวเรองยอย ๆ ทงหมดทมอยในบทเรยน เพอใหผเรยนเลอกเรยนตามลาดบกอนหลงหรอตามความสามารถของตนเอง (ถาบทเรยนเปดโอกาสใหเลอก)


สวนนประกอบดวยเฟรมขอความเพยงเฟรม ๆ เดยว โดยมรายการใหเลอกดวยวธการตาง ๆ เชน ปอนตวเลขหรอตวอกษร เลอนแถบแสง คลกเมาส หรอวธการอน ๆ ในกรณทบทเรยนมเพยงหวเรองเดยว โดยไมมหวเรองยอย ๆ กจะไมตองมรายการใหเลอกนแตอยางใด การนาเสนอในสวนน อาจจะนาเสนอในลกษณะของแผนทการเรยนร (Learning Map) กได ซงหมายถงการแสดงหวเรองยอยในลกษณะของไดอะแกรม เชน บลอคไดอะแกรม แสดงรายชอของหวเรองยอยทงหมดในรปของความสมพนธทตอเนองกน เพอแสดงใหผเรยนทราบถงความสมพนธของหวเรองทงหมด 5. แบบทดสอบกอนบทเรยน (Pretest) สวนประกอบทสาคญอกสวนหนงของบทเรยนคอมพวเตอรกคอ แบบทดสอบกอนบทเรยน มไวเพอประเมนความรความสามารถของผเรยนในขนตน กอนทจะเรมเรยนวามความรพนฐานเพยงพอหรอไมหรอมอยในระดบใด ทงนขนอยกบผออกแบบบทเรยนวาจะนาผลการทดสอบไปใชอยางไรหรอไม เชน นาไปใชจดลาดบการเขาสบทเรยน ผทไดคะแนนแบบทดสอบคอนขางด อาจจะขามบทเรยนบางสวนแลวไปเรยนในเนอหาสวนทยากขน ในทางตรงกนขาม หากผลการทดสอบของผเรยนคนใดทไดคะแนนตากวาเกณฑ อาจจะถกตดสทธไมใหเรยนหรอจะตองเรยนตงแตตนบทเรยนกได แบบทดสอบทนยมใชในบทเรยนคอมพวเตอร จะเปนแบบทตรวจวดงายและแปรผลเปนคะแนนไดสะดวก เชน แบบเลอกตอบ แบบถกผด แบบจบค บางกรณอาจจะใชแบบเตมคาตอบสน ๆ กได ขนอยกบลกษณะเนอหาและวตถประสงคของผออกแบบบทเรยน การพจารณาวาควรมแบบทดสอบกอนบทเรยนหรอไมนน ขนอยกบผออกแบบบทเรยนและลกษณะเนอหาวชา สาหรบเนอหาวชาทว ๆ ไป อาจจะไมตองมแบบทดสอบกอนบทเรยนกได 6. เนอหาบทเรยน (Information) สวนนนบวาเปนสวนสาคญของบทเรยนคอมพวเตอร และใชเวลามากกวาสวนอน ๆ เปนสวนทนาเสนอเนอหาใหมแกผเรยน ตามหลกการนาเสนอเนอหาใหมของ Robert Gagne’ ไดเสนอแนะวาควรใชวธนาเสนอดวยภาพประกอบขอความ โดยใชคาถามสรางสรรคประกอบบทเรยนและเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในการทากจกรรมตาง ๆ ทบทเรยนกาหนดไว สวนประกอบของเนอหาบทเรยน จาแนกออกได 3 สวนดงน 6.1 เนอหาใหม (New Information) 6.2 เฟรมชวยเหลอ (Help Frame) 6.3 สอประกอบ (Performance Aids) ในสวนของเนอหาใหมของบทเรยนคอมพวเตอร จะนาเสนอเปนเฟรม ๆ ประกอบดวยขอความสน ๆ โดยพยายามใชภาพแทนคาพดหรอคาอธบายใหมากทสด ทงภาพจรง ภาพ 2 มต


ภาพ 3 มต ภาพเคลอนไหว หรอภาพกราฟก นอกจากน การนาเสนอเนอหาใหมยงตองยดหลกการเรยนรรายบคคล ไดแก 1. การตรวจปรบเนอหา (Feedback) เปนสวนของคาถามทใชในระหวางการนาเสนอเนอหา เพอดาเนนบทเรยนไปตามแนวทางทกาหนดไว โดยใชคาถามเพอตรวจปรบความเขาใจในเนอหาเปนระยะ ๆ โดยใชหลกประสบการณการเรยนร จากสงทงายไปสยาก จากสงทรแลวไปสสงทยงไมร 2. การเสรมแรง (Reinforcement) เปนองคประกอบหนงของการนาเสนอบทเรยน เพอเสรมกาลงใจใหกบผเรยนและสนใจตดตามบทเรยนภายหลงจากทผเรยนโตตอบกบบทเรยน การนาเสนอในสวนนอาจใชคาพด เชน ถก/ผด ใชรปภาพ/กราฟก หรอใชคะแนนกได 3. การสรปเนอหา (Summary) เปนสวนทมความสาคญยง ซงใชสรปเนอหาหลงจากการนาเสนอเนอหาแตละสวน ๆ เพอสรปประเดนใหผเรยนจดจาเนอหาสวนนนไปใชงานตอไป เพอใหการตรวจปรบเนอหาระหวางการนาเสนอเนอหาใหม สามารถตอบสนองการเรยนรอยางไดผล จงควรมเฟรมชวยเหลอ (Help Frame) เพอแนะแนวทางการเรยนรหรอเฉลยคาตอบใหผเรยนทราบในกรณทผเรยนทาไมได เขาใจคลาดเคลอน หรอตอบคาถามผด เพอปรบความรความเขาใจในเนอหากอนทจะเขาสเนอหาชวงตอไป ทงนขนอยกบผออกแบบบทเรยนวาจะตดสนใจชวยเหลออยางไร นอกจากน ยงควรมสอประกอบ (Performance Aids) เพอแนะแนวทางการเรยนร เชน กรณทผเรยนประสบปญหาในการเรยน เชน ตอบคาถามไมได ผออกแบบบทเรยนอาจจะกาหนดสอประกอบอยางอน ๆ เชน ใหเนอหาเพมเตม หรอใชสออยางอน ๆ เพอชวยเหลอและแนะแนวทางการเรยนของผเรยน เปนตน 7. แบบทดสอบหลงบทเรยน (Posttest) แบบทดสอบหลงบทเรยนเปนสวนทอยถดจากสวนเนอหา มไวเพอตรวจวดผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน (Performance Test) เพอตรวจวดและประเมนผลวาผเรยนบรรลตามวตถประสงคทตงไวหรอไม เพยงใด ถาไมผานเกณฑทกาหนดไว อาจจะออกแบบบทเรยนใหไปเรยนซาในสวนททาแบบทดสอบไมไดหรอกลบไปสรายการใหเลอกใหมกได เชนเดยวกบการทาแบบทดสอบกอนบทเรยน แบบทดสอบหลงบทเรยนจะนยมใชชนดเลอกตอบ เนองจากการแปลผลเปนคะแนนทาไดงายกวา วตถประสงคหลกของแบบทดสอบหลงบทเรยน ใชเพอวดผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนหลงจากทไดศกษาเนอหาผานไปแลว นอกจากนยงใชเพอประเมนคณภาพของบทเรยนตามหลกสถตการศกษาทนยมหาคณภาพของบทเรยนคอมพวเตอร โดยการเปรยบเทยบระหวางผลคะแนนการทดสอบระหวางบทเรยน และผลการทดสอบหลงบทเรยนของผเรยน ดงนนบทเรยนคอมพวเตอรทด จงควรมแบบทดสอบหลงบทเรยนทกเรอง


8. บทสรปและการนาไปใชงาน (Summary and Application) สวนนเปนสวนสดทายของบทเรยน ประกอบดวยเฟรมนาเสนอขอความทสรปความคดรวบยอดของเนอหาทผานมาในบทเรยน เพอสรปประเดนตาง ๆ ใหกบผเรยน ทจะสามารถนาไปประยกตใชงานหรอนาไปใชศกษาตอในหวเรองถดไปหรอใชในรายวชาอนตอ ๆ ไป

ภาพท 2-8 สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอร สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอรทงหมดน สามารถนาไปใชออกแบบบทเรยนคอมพวเตอรทว ๆ ไปไดทง CAI/CBT, WBI/WBT และ e-Learning การเรยงลาดบกอนหลงของสวนประกอบแตละสวนอาจสลบกนไดตามความเหมาะสม ขนอยกบลกษณะของบทเรยน ปรมาณเนอหา กลมเปาหมายผใชบทเรยน และวตถประสงคการใชบทเรยน

บทนาเรอง

คาชแจงบทเรยน

วตถประสงคบทเรยน

แบบทดสอบกอนบทเรยน

เนอหาบทเรยน

รายการใหเลอก

แบบทดสอบหลงบทเรยน

บทสรปและการนาไปใชงาน

เฟรมชวยเหลอ สอประกอบ


รปแบบการนาเสนอบทเรยนคอมพวเตอร รปแบบของการนาเสนอบทเรยนคอมพวเตอรตามลกษณะเนอหาบทเรยน จาแนกออกเปน 3 รปแบบ ดงน 1. แบบเนอหาอสระไมสมพนธกน 2. แบบเนอหาตอเนองหรอสมพนธกน 3. แบบเนอหาทวไปไมเนนรปแบบการเรยนการสอน รายละเอยดแตละรปแบบ มดงน

ภาพท 2-9 รปแบบการนาเสนอเนอหาบทเรยนแบบเนอหาอสระไมสมพนธกน




คาชแจงบทเรยน วตถประสงคบทเรยน



เนอหาบทเรยน 1 เนอหาบทเรยน 3 เนอหาบทเรยน 2


1. แบบเนอหาอสระไมสมพนธกน การจดการบทเรยนรปแบบแรกน จะแยกแบบทดสอบหลงบทเรยนไปไวในทายเนอหาทงหมด จงเหมาะสาหรบเนอหาอสระ ไมมสวนใด ๆ ทสมพนธกนหรอไมเกยวของกน ผเรยนจะเลอกเรยนเนอหาเรองใดกอนกได แตจะตองเรยนครบทกเรองกอน จงจะทาแบบทดสอบหลงบทเรยนได ตามภาพท 2-9 แสดงวาเนอหาบทเรยนทง 3 ไมมสวนใดทสมพนธกน ผเรยนสามารถเลอกเรยนบทเรยนใด ๆ กอนกได โดยไมผลตอบทเรยนทเหลอ

ภาพท 2-10 รปแบบการนาเสนอเนอหาบทเรยนแบบเนอหาตอเนองหรอสมพนธกน 2. แบบเนอหาตอเนองหรอสมพนธกน รปแบบน เหมาะสาหรบเนอหาทตอเนองหรอสมพนธกน โดยทเนอหาสวนแรกจะเปนพนฐานของเนอหาสวนหลง ๆ ผเรยนจะศกษาเนอหาสวนหลงได จะตองผานการเรยนและผานเกณฑการทดสอบจากเนอหาสวนแรก ๆ มากอน ไมสามารถขามบทเรยนหรอเลอกเรยนเฉพาะเรองใดเรองหนงตามความตองการได ตวอยางเชน เนอหาเรองการตอตวตานทานแบบอนกรม แบบขนาน และแบบผสม การนาเสนอเนอหาจะตองเรยงลาดบกนไป กอนทผเรยนจะศกษาใน

เนอหาบทเรยน 1

แบบฝกหด 1






ไมผาน

ผาน


แบบฝกหด 2 ไมผาน

ผาน


แบบฝกหด 3 ไมผาน

ผาน


สวนของการตอตวตานทานแบบผสมได จะตองผานการศกษาแบบอนกรมและแบบขนานมากอน เนองจากตองใชความรพนฐานมาศกษาตอ ตามทแสดงไวในภาพท 2-10 3. แบบเนอหาทวไปไมเนนรปแบบการเรยนการสอน รปแบบนเหมาะสาหรบเนอหาทวไปทไมเนนรปแบบการเรยนการสอน ผเรยนมอสระอยางเตมทในการเลอกเรยนเนอหาตามใจชอบ รวมทงมอสระในการเลอกทากจกรรมใด ๆ กได ตามความตองการ เชน ทาแบบฝกหด ทาแบบทดสอบ เปนตน สวนประกอบของบทเรยนทกสวนจะเปนรายการใหเลอก จงเหมาะสาหรบบทเรยนคอมพวเตอรทไมเจาะจงกลมเปาหมาย หรอเปนเนอหาความรทว ๆ ไป รวมทงเรองตาง ๆ ทเกยวของกบชวตประจาวน โดยมไดยดกระบวนการเรยนรตามขนตอนการเรยนการสอนเทาใดนก แตกยงคงสวนประกอบของบทเรยนเอาไวครบถวน ตามทแสดงไวในภาพท 2-11

ภาพท 2-11 รปแบบการนาเสนอเนอหาบทเรยนแบบเนอหาทวไปไมเนนการเรยนการสอน รปแบบการนาเสนอบทเรยนคอมพวเตอรทง 3 รปแบบ เปนแตเพยงแนวความคดพนฐาน เทานน ในสวนของรายละเอยด จะตองพจารณาองคประกอบอน ๆ ดวย อยางไรกตามรปแบบทงหมดนกสามารถนาไปประยกตใชงานได ไมวาจะเปนการออกแบบบทเรยน CAI/CBT, WBI/ WBT หรอ e-Learning กตาม




แบบทดสอบ กอนบทเรยน

บทสรปและ การนาไปใชงาน เนอหาใหม แบบทดสอบ

หลงบทเรยน


บคลากรทางดานบทเรยนคอมพวเตอร กลาวกนวาผทจะสามารถพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรไดดนน ควรจะเปนนกการศกษาทมความรดานการโปรแกรมเปนอยางด ไมใชโปรแกรมเมอรโดยตรง เนองจากโปรแกรมเมอรจะมความถนดทางดานการโปรแกรมมากกวาการออกแบบบทเรยน อยางไรกตามกระบวนการพฒนา บทเรยนคอมพวเตอรใหมประสทธภาพนน จะตองประกอบดวยบคลากรดานตาง ๆ เพอออกแบบและพฒนาบทเรยนกน ดงน 1. ผเขยน (Author) หรอผสอน เปนผสรางเนอหาสาหรบบทเรยนคอมพวเตอร ซงเปน ผทมความเชยวชาญเนอหาทจะนามาพฒนาเปนบทเรยน 2. ผออกแบบระบบการสอน (ISD : Instructional System Designer) มหนาทออกแบบระบบการเรยนการสอนในรายละเอยดทงหมดตามกระบวนการเรยนร ทาใหระบบการเรยนการสอนชวตชวา ดงดดความสนใจชวนใหผเรยนตดตามบทเรยน โดยมหลกทสาคญกคอ ไมทาใหบทเรยนคอมพวเตอรเปนแตเพยงการนาเอาหนงสอมาปอนเขาเครองคอมพวเตอร แลวใหผเรยนเปดดทละหนา ๆ ทเรยกกนวา Electronic Page Turning หรอ e-Books 3. ชางศลป (Graphic Artist) ทาหนาทชวยสรางภาพ ทงภาพนงและภาพเคลอนไหว โดยการออกแบบและสรางภาพประกอบ โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรชวยในการวาดและตกแตงภาพหรอใชวธการวาดภาพแบบปกต แลวนาเขาโปรแกรมคอมพวเตอรโดยวธการสแกน (Scanning) 4. โปรแกรมเมอรประยกต (Application Programmer) เปนผทนาขอความ ภาพ และเสยงทงหมดมาจดการเปนบทเรยน ตามหลกการโปรแกรมตามทออกแบบไว โดยใชระบบนพนธบทเรยนหรอโปรแกรมคอมพวเตอร 5. ผจดการโครงการ (Project Manager) เปนผทควบคมและจดการโครงการพฒนา บทเรยนคอมพวเตอรทงหมด นบตงแตการเขยนโครงการ นาเสนอโครงการ จดหางบประมาณ จดเตรยมบคลากร จดหาซอฟทแวรและฮารดแวร และตดตอประสานงานทงภายในและภายนอกหากเปนการพฒนาบทเรยนตามความตองการของลกคา นอกจากน การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรทเปนระบบนน ควรอยภายใตคาปรกษาแนะนาจากกลมผเชยวชาญ ซงเรยกวา Subject Matter Experts (SME) ไดแก 1. ผเชยวชาญดานหลกสตรและเนอหา เปนผทมความรและประสบการณทางดานการออกแบบหลกสตร และการพฒนาหลกสตร รวมถงการกาหนดเปาหมายและทศทางของหลกสตร วตถประสงคระดบการเรยนรของผเรยน ขอบขายของเนอหา กจกรรมการเรยนการสอน ขอบขายรายละเอยดของเนอหาวชา ตลอดจนวธการวดและประเมนผลบทเรยน บคคลกลมนจะเปนผทสามารถใหคาแนะนาและใหคาปรกษาไดเปนอยางด ซงกลาวไดวาเปนทรพยากรบคคลทางดานหลกสตร


2 ผเชยวชาญดานการสอน บคคลกลมน เปนผททาหนาทในการเสนอในเนอหาวชาใดวชาหนงโดยเฉพาะ เปนผทมความรความชานาญ มประสบการณ และมความสาเรจในดานการเรยนการสอนเปนอยางด เปนตนวา มความรในเนอหาอยางลกซง สามารถจดลาดบความยากงายความสมพนธและความตอเนองของเนอหาได รเทคนควธการนาเสนอเนอหาหรอวธการสอน ออกแบบและสรางบทเรยนได ตลอดจนวธการวดและประเมนผลการเรยนรของผเรยนเปนอยางด บคคลกลมนจะเปนผทชวยทาใหการออกแบบบทเรยนมคณภาพและนาสนใจมากยงขน 3. ผเชยวชาญดานสอและวสดการสอน ผเชยวชาญดานสอการสอน จะชวยทาหนาทใหคาปรกษาในการออกแบบและวางแผนการพฒนาบทเรยน ประกอบดวย การออกแบบและการจดองคประกอบ การจดวางรปแบบ การออกแบบหนาจอภาพ การออกแบบเฟรม การเลอกและวธการใชตวอกษร กราฟก แผนภาพ แผนภม รปภาพ ส แสง เสยง การจดทารายงาน และการแนะนาการใชสอการเรยนการสอนอน ๆ ทจะทาใหบทเรยนมความสวยงามและนาสนใจมากยงขน 4. ผเชยวชาญดานการซอฟทแวรคอมพวเตอร บคลากรในกลมน นบวามความสาคญยงทจะทาใหไดบทเรยนคอมพวเตอรทางานถกตองและสมบรณ เปนกลมบคคลทมความชานาญทางซอฟทแวรคอมพวเตอรหรอเปนโปรแกรมเมอรโดยตรง ทาหนาทสรางสรรคผลงานในรปของบทเรยนคอมพวเตอรหรอใหคาปรกษาเกยวกบการเลอกใชระบบนพนธบทเรยน การใชอปกรณประกอบ และการแกไขโปรแกรม รวมทงการทาเอกสารประกอบบทเรยน

ภาพท 2-12 บคลากรทางดานบทเรยนคอมพวเตอร

Customer

Instructional

Project Manager

Author

Graphic Artist

System Designer

Application Programmer

Subject Matter Experts (SME)


ระบบนพนธบทเรยน (Authoring System) ระบบนพนธบทเรยน (Authoring System) เปนโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรปทใชพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรหรองานมลตมเดย ระบบนพนธบทเรยนจงสมพนธกบสวนอน ๆ นบตงแตขนตอนการออกแบบซงเกยวของกบเครองมอตาง ๆ สงอานวยความสะดวกและบทบาทหนาท จนถงขนการผลตบทเรยนทจะเกบบนทกไวในฐานขอมล เพอนาไปใชกบผเรยนตอไป ระบบนพนธบทเรยน จะตองมหนาทหลก 4 ดานสาคญ ดงน 1. เตรยมขอมลเพอใชในการสรางบทเรยน (Preparation) 2. สรางตวบทเรยน รวมทงสรางขอสอบ (Coureware Executor) 3. สรางสวนของการจดการของบทเรยน (Management) 4. นาสงบทเรยนไปยงผเรยน (Delivery) คณสมบตและองคประกอบของระบบนพนธบทเรยน จะตองมความสามารถดงน 1. ระบบควบคมอนพท/เอาทพท (I/O Control) ประกอบดวย 1.1 การใชไฟลขอมล เชน การเกบบนทก การนาเขา การแสดงผล 1.2 มระบบกราฟกรปแบบตาง ๆ เชน การสรางรปทรงเรขาคณต 1.3 มระบบการใชภาพและเสยงรปแบบตาง ๆ ทงภาพนงและภาพเคลอนไหว 1.4 สภาพแวดลอมของระบบ (System Environment) ไดแก ระบบปฏบตการทใช 1.5 มระบบการสรางแบบทดสอบ ขอสอบ และคาถาม 1.6 สามารถสรางระบบการจาลองสถานการณได 1.7 มระบบการเชอมตอ (Interface System) ทเปนมาตรฐาน 1.8 ระบบการแสดงภาพออกทางจอภาพลกษณะ WYSIWYG 1.9 ระบบการทดสอบและตรวจสอบการทางานของโปรแกรม 1.10 สนบสนนการทางานในระบบเครอขาย 2. ระบบการสรางบทเรยน (Authoring) ประกอบดวย 2.1 ระบบควบคมโมดลของบทเรยนแบบตอเนอง 2.2 ระบบควบคมเฟรมเนอหาบทเรยนแบบตอเนอง 2.3 สามารถสรางเฟรมและขอความแบบปฏสมพนธได 2.4 สามารถสรางรปแบบตวอกษรแบบตาง ๆ และขนาดตาง ๆ ได 2.5 สามารถสรางพจนานกรมขอมล (Data Dictionary) ได 2.6 สามารถสรางกราฟกเปนรปแบบ (Pattern) ตาง ๆ ได 2.7 สามารถทางานรวมกบโปรแกรมตาง ๆ ได 2.8 สามารถสรางบทเรยนประเภทตาง ๆ ได 2.9 มระบบทสามารถสรางเครองมอตาง ๆ ของบทเรยน


2.10 มรปแบบของการปฏสมพนธกบบทเรยนหลายรปแบบ 2.11 สามารถเขยนโปรแกรมการจดการบทเรยนได 3. ระบบฟงกชนพเศษและเครองมอ (Special Functions and Tools) ประกอบดวย 3.1 มฟงกชนและโปรแกรมยอยใหเรยกใชงาน 3.2 มระบบการจดเตรยมหนาจอภาพ การจดเฟรมบทเรยน 3.3 มระบบไฮเปอรลงคเพอการเชอมโยงขอมลหรอภาพ 3.4 มระบบชวยอานวยความสะดวกตาง ๆ 4. ระบบการจดการบทเรยน (Courseware Executor) ประกอบดวย 4.1 สามารถจดลาดบบทเรยนได เชน รายวชา หนวยการเรยน โมดล หรอเฟรม 4.2 สามารถจดการเกยวกบระเบยนของผเรยน เชน รหสและชอผเรยน 4.3 สามารถจดเกบขอมลและผลการเรยนได 4.4 มระบบนาสงบทเรยน (Delivery System) ไปยงผเรยน 4.5 มระบบการจดการในสวนของคาแนะนาการเรยน การทาแบบฝกหด และคมอการใชงาน เปนตน

ภาพท 2-13 การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรโดยใชระบบนพนธบทเรยน

บทบาทและหนาท (Authoring Functions)

สงอานวยความสะดวก (Authoring Utilities)

เครองมอตาง ๆ (Authoring Tools)

การผลตบทเรยน (Courseware Construction)

ระบบนพนธบทเรยน (Authoring System)

บทเรยน (Lesson)

ฐานขอมลบทเรยน (Courseware Database)

ระบบการจดการบทเรยน (CMI)

ผเรยน (Student)

ผสรางบทเรยน (Author)

บทเรยน/ผลผลต (Delivery System)


จากคณสมบตดงกลาว สามารถกาหนดเปนเกณฑพจารณาเลอกระบบนพนธบทเรยน เพอใชพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร ดงน 1. ความงายในการใชงาน ถาระบบนพนธใชงานงาย เวลาทใชในการเรยนรจะสนลง ในขณะเดยวกนองคกรกสามารถพฒนาบคลากรขนมารองรบไดงาย โปรแกรมเมอรกไมจาเปนตองมจานวนมาก 2. ความสามารถในการนาเสนอผลงานหลงจากพฒนาบทเรยนเสรจแลว ระบบนพนธ บทเรยนทดตองมความสามารถในการทางานลกษณะ WYSIWYG (What You See Is What You Get) ซงหมายถง การแสดงผลเหมอนกบการทไดเหน และมการตดตอกบผใชในลกษณะกราฟก (GUI : Graphic User Interface) 3. ความสามารถในการตดตอกบผใช ระบบนพนธบทเรยนทดจะตองสามารถตดตอกบ ผใชไดหลายวธ เชน วธปอนขอมล (Text Entry) การใชปม (Push Button Activate) การสมผสพนท (Click/Touch Area Activate) การใชแปนพมพ (Keypress Activate) การใชรายการใหเลอก (Menu) และวธอน ๆ 4. ความสามารถในการใชตวแปรและฟงกชนในการคานวณและประมวลผล ระบบนพนธบทเรยนควรสนบสนนการเขยนโปรแกรมยอย ๆ เพอใชจดการบทเรยน เชน การประมวลผลการเรยนร การจดการฐานขอมลเบองตน นอกนยงอาจมสวนของการปฏสมพนธกบการใชงานของผเรยน โดยทอาจเขยนโปรแกรมใหผใชสามารถตดสนใจไดเองวาตองการเรยนรหรอคนหาขอมลจากเรองใด โดยไมตองเรมตนบทเรยนทจดเดยวกน เนองจากพนฐานของผเรยนแตกตางกน 5. ความสามารถในการใชงานรวมกบซอฟทแวรอน ๆ ระบบนพนธบทเรยนอาจจะไมสมบรณในดานของกราฟกหรอการจดการฐานขอมล เนองจากไมไดออกแบบมาเพองานดงกลาว ความสามารถในการใชงานรวมกบซอฟทแวรอน ๆ หรอใชขอมลรวมกนจงมความจาเปน ไมวาจะเปนการนาเขาไฟลภาพ ไฟลเสยง หรอภาพวดทศนจากโปรแกรมอน ๆ โดยไมตองพฒนาขนใหม ทาใหการทางานสะดวกขน 6. มลกษณะและรปแบบการทางานเปนแบบโมดล เนองจากการออกแบบบทเรยนประกอบดวยเฟรม หรอเปนโมดล ๆ ดงนน แนวความคดในการพฒนาโปรแกรมสรางบทเรยน จงควรมลกษณะการทางานแบบโมดล ซงจะชวยใหการเขยนหนวยยอยตาง ๆ ของบทเรยนเปนขนตอนและงายตอการตรวจสอบ รวมทงงายตอการจดลาดบการนาเสนอเนอหา 7. ความสามารถดานมลตมเดย ระบบนพนธบทเรยนควรสนบสนนการทางานดานมลต มเดยอยางสมบรณ สามารถนาเขาไฟลภาพและไฟลเสยงทผานการแปลงเรยบรอยแลวจากอปกรณเหลานได เชน เครองเลนวดทศน และเครองเลนเลเซอรดสก เปนตน 8. ความสามารถในการสนบสนนดานการทาเอกสารประกอบบทเรยนคอมพวเตอร ไดแก คมอการใชงาน และเอกสารอางอง ระบบนพนธบทเรยนทดควรมความสามารถดานการทา


เอกสารประกอบเพอความสะดวกในการใชงาน เนองจากเอกสารเหลานมการปรบเปลยนแกไข อยเสมอ 9. ความสามารถในการสงบทเรยน (Delivery) ทพฒนาแลวไปใหผเรยน จะตองสามารถเกบบนทกลงสอคอมพวเตอรไดหลากหลาย ทงแผนจานแมเหลก ซดรอม หรอฮารดดสค รวมถงความงายในการบนทก เนองจากการใชงานตองกระจายไปยงผเรยนจานวนมาก 10. ความสามารถในการนาบทเรยนทพฒนาแลวไปใชงานกบคอมพวเตอร บนเพลทฟอรมตาง ๆ เชน PC Based และ McIntosh Based โดยแกไขโปรแกรมบางสวน ระบบนพนธบทเรยนทดควรสนบสนนการใชงานในขอบขายทกวาง 11. ความสามารถในการใชงานทงแบบโดยลาพงและบนเครอขายอนเทอรเนต เนองจากปจจบนนคอมพวเตอรสวนใหญสามารถเชอมโยงถงกนเปนระบบเครอขาย รวมทงการใชนวตกรรมการศกษาผานเครอขายอนเทอรเนตมแนวโนมสง ระบบนพนธบทเรยนทดจงควรมความสามารถดานการใชบทเรยนบนระบบเครอขายคอมพวเตอรดวย 12. ความสามารถในการพฒนาโปรแกรมเพม ปจจบนไดใหความสาคญกบความเปนระบบ เปด (Opened System) มากขน ดงนนถาระบบนพนธบทเรยนเปนระบบเปดหรอ Open Source ทสามารถพฒนาโปรแกรมเพมเตมได เพอเพมความสามารถบางประการเขาไปในระบบนพนธบทเรยน จะทาใหการประยกตใชงานมความหลากหลายมากยงขน 13. คาใชจายของระบบนพนธบทเรยน นบวาเปนปญหาสาคญตอการพจารณาเลอกใช เนองจากระบบนพนธสวนใหญเปนซอฟทแวรทมราคาแพง และบรษทผผลตสวนใหญจะกาหนดราคาตามจานวนลขสทธ (License) ทผใชตองการซอ ดงนน หากตองการพฒนาบทเรยนและนาไปเผยแพรโดยไมกาหนดจานวนผใช คาใชจายแบบไมจากดผใช (Unlimited License) ของระบบนพนธบทเรยนจะยงมราคาแพงมาก ประกอบกบระบบนพนธสวนใหญทมการพฒนาขนมา ลวนมความสามารถทางดานกราฟกและการสรางภาพเคลอนไหวทไมสมบรณ จงจาเปนตองจดหาซอฟทแวรประกอบ ทาใหมคาใชจายเพมขน ปจจบนนมการพฒนาระบบนพนธบทเรยนขนมาเปนจานวนมาก ทงทสามารถดาวนโหลดใชงานไดโดยไมมคาใชจายหรอเรยกวา Freeware และทเปนระบบเปด (Open Source) ซงรองรบการพฒนาเพมเตม แตจะตองอาศยโปรแกรมเมอรทมประสบการณเทานน จงจะสามารถพฒนาระบบนพนธเหลานใหมความสมบรณเพอใหสามารถใชงานได การใชงานของระบบนพนธเหลานจงมขอจากดอยเพยงผพฒนากลมหนงเทานน ทมจานวนไมมากเมอเปรยบเทยบกบผพฒนาทว ๆ ไป ซงสวนใหญเปนผสอนทอาจจะไมมความรดานการโปรแกรมมากนก ระบบนพนธทมชอเสยงและนยมใชแพรหลาย ไดแก Authorware ของบรษท Macromedia Inc., Multimedia Toolbooks ของบรษท Asymetrix Inc., Icon Author ของบรษท AimTech Corp. เปนตน นอกจากนกยงมโปรแกรมสาเรจรปทใชสรางสรรคงานมลตมเดย เชน Flash,


Director เปนตน ทสามารถนาไปสรางบทเรยนคอมพวเตอรไดเชนกน ในทนจะกลาวเฉพาะระบบนพนธบทเรยน Authorware, Multimedia Toolbooks และ Icon Author พอสงเขปเทานน Authorware Authorware เปนระบบนพนธบทเรยนของบรษท Macromedia Inc. แหงประเทศสหรฐ อเมรกา โดยเปนโปรแกรมประยกตใชงานสาหรบสรางบทเรยนคอมพวเตอรระบบมลตมเดย ในระยะแรกทโปรแกรมนพฒนาขนมา ไดออกแบบขนมาเพอใชกบเครองคอมพวเตอรบนเพลทฟอรมแมคอนทอช ตอมาไดพฒนาขนเปนรนใหมเพอใชกบเพลทฟอรมไอบเอมพซ Authorware เปนระบบนพนธบทเรยนสาหรบพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรทแพรหลาย ทวโลก ไมเพยงเฉพาะภาษาองกฤษเทานน แตมการประยกตใชพฒนาบทเรยนทเปนภาษาอน ๆ ไดแก ฝรงเศส เยอรมน ญปน และภาษาไทย กลาวกนวา บทเรยนคอมพวเตอรทพฒนาขนโดยใชระบบนพนธบทเรยนมากกวา 40% ทวโลก ไดใชโปรแกรม Authorware พฒนา เนองจากมความสะดวกในการใชงาน โดยการออกแบบการทางานในลกษณะของแผนภม ททาใหแมแตผทไมไดเปนโปรแกรมเมอรกสามารถพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรได ระบบนพนธบทเรยน Authorware มคณสมบตเดน 3 ประการ ทสนบสนนการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรระบบมลตมเดย รวมทงการกระจายบทเรยนทพฒนาแลวไปยงผใช ไดแก 1. Object Authoring การออกแบบโปรแกรมดวยเทคนคน ทาใหผใชทไมคนเคยกบการออกแบบโปรแกรมหรอผทไมมประสบการณมากอน สามารถทมเทความสนใจไปยงรายละเอยดของเนอหาบทเรยนและวธการโตตอบของผใช โดยไมตองกงวลเกยวกบการเขยนโปรแกรม โดยการใชสญรป (Icon) แทนคาสง ทาใหผใชสามารถสรางโปรแกรมทมคณภาพสงไดอยางงาย 2. Multimedia Tools โปรแกรม Authorware ประกอบดวยเครองมอดานมลตมเดยอยางสมบรณ ผใชสามารถสรางบทเรยนทประกอบดวยขอความ รปภาพ เสยง ภาพเคลอนไหว และ วดทศนเขาดวยกน ทาใหไดบทเรยนทมประสทธภาพในการใชเพอเรยนการสอนและการฝกอบรม ตลอดจนการประยกตใชงานดานอน ๆ เชน การจาลองการทางาน การนาเสนอสนคา และการโฆษณาประชาสมพนธไดเปนอยางด 3. Multi-Plateform การออกแบบโปรแกรมใหสามารถใชไดหลายเพลทฟอรม ทาใหผใชไดรบความสะดวก ไมวาจะเปนบนแมคอนทอชหรอเครองไอบเอมพซ มการทางานทคลายคลงกนนอกจากนยงสามารถตดตอไปยงภายนอกระบบ ไมวาจะเปนการใชระบบฐานขอมลหรอระบบเครอขายคอมพวเตอร คาสงในการทางานตาง ๆ ทงสองเพลทฟอรมจะไมแตกตางกนมาก สงทสาคญประการหนงททาใหระบบนพนธบทเรยน Authorware ไดรบความนยมอยางแพรหลายกคอ เปนโปรแกรมทใชงาย เชน การทออกแบบคาสงตาง ๆ ในรปของสญรป การสรางโปรแกรมดวยการวางสญรปไปเรยงไวบนเสนโฟลว (Flow Line) และโปรแกรมสามารถทางานได


อยางถกตอง อกทงยงสนบสนนวธการปฏสมพนธกบบทเรยนหลายวธ ปจจยตาง ๆ ดงกลาวน จงไมมความจาเปนตองเรยนรการใชคาสงตาง ๆ ในลกษณะภาษาคอมพวเตอรแตอยางใด Multimedia Toolbooks Multimedia Toolbooks เปนระบบนพนธบทเรยนอกระบบหนงทมชอเสยงแพรหลายไมนอยกวาระบบนพนธบทเรยน Authorware โดยเปนโปรแกรมประเภทไฮเปอรการด ออกแบบขนมาเพอใชพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรและงานมลตมเดย ในครงแรกไดพฒนาขนเพอใชกบไมโคร คอมพวเตอรบนเพลทฟอรมแมคอนทอช ตอมาไดปรบเปลยนใหสามาถใชงานกบเครองไอบเอมพซไดอกเพลทฟอรมหนง Toolbooks เปนผลตภณฑของบรษท Asymetrix แหงประเทศสหรฐอเมรกา เปนซอฟทแวรทอาศยการสรางสรรคระบบงานหลากหลายวธ ทงเครองมอทมอยบนจอภาพและการใชภาษาสครปตทมอย นบวาเปนซอฟทแวรทใชงานยากพอควรสาหรบผเรมตนใหม แตถาผใชมความรพนฐานดานการโปรแกรมมาบาง การใชงานกจะงายขน หลกการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรของระบบนพนธบทเรยน Toolbooks มลกษณะคลายกบ Authorware โดยใชเทคนคโปรแกรมเชงวตถ (OOP) ไดแก การใชปมหรอฟลดขอมลทปรากฏอยบนจอภาพแลวดงมาไวในกระดาษของโปรแกรม นอกจากนยงสามารถคดลอกมาจากไฟลหองสมด ผพฒนาจะตองเขยนบทดาเนนเรองหรอสครปต เพอกาหนดการทางานของแตละวตถโดยใชภาษาของโปรแกรมเองทเรยกวา Open Script เมอมการปฏสมพนธจากผใชบทเรยน เชน การกดแปนพมพ วตถเหลานนกจะนาเสนอบทเรยนตามสครปตของคาสงทเขยนขน คณลกษณะของ Multimedia Toolbooks มดงน 1. ลกษณะของการจดการบทเรยน จะมสวนคลายกบรปแบบการนาเสนอหนงสอมากกวาผงงานของโปรแกรม โดยแบงออกเปนหนา ๆ เหมอนหนาหนงสอ ในหนงหนาจะแทนดวยขอมลหนงหนาจอภาพ ซงในแตละหนายงสามารถสรางวตถไดหลายชนวางซอนกนอยได วธการดงกลาวนนบวาเปนขอดของโปรแกรมททาใหการพฒนาบทเรยนเปนเรองทงาย นอกจากน ในแตละหนายงสามารถแยกออกไดเปนฉากหนากบฉากหลง ซงสามารถลดการทางานลงไดมาก เนองจากสามารถใชฉากหลงชดเดยวกนได ในการนาเสนอบทเรยนหลาย ๆ เฟรม 2. จดดอยของโปรแกรมสวนหนงกคอ การสรางภาพเคลอนไหว เนองจาก Toolbooks ไมมเครองมอสาหรบสรางภาพเคลอนไหวโดยตรง การสรางภาพเคลอนไหวขนใชเองในโปรแกรม จะตองสรางภาพครงละตาแหนง ๆ จนครบจดทจะใหวตถเคลอนทไป ซงเปนเรองยงยาก ดงนน การนาเสนอภาพเคลอนไหว จงตองอาศยการนาเขาไฟลภาพจากภายนอกเทานน ซงสะดวกกวาการสรางภาพดวยตวโปรแกรมเอง 3. จดเดนของโปรแกรมอกสวนหนงกคอความสามารถดานไฮเปอรเทกซ ระบบนพนธ Toolbooks มคณสมบตดานการเชอมโยงคาทเรยกวา Hotword ผพฒนาสามารถเขยนสครปต


เชอมโยงไปยงขอความใด ๆ ในหนาใดกได ทาใหการอธบายศพทแบบ Pop-up หรอกระโดดขามไปยงหนาอน ๆ ทาไดสะดวกและสมบรณ นอกจากนยงมฟงกชนในการจดการฐานขอมลและการสรางพจนานกรมขอมล ทาใหสามารถพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรในลกษณะ CMI ได 4. ดานมลตมเดย Toolbooks มลกษณะการทางานเหมอนกบโปรแกรมอน ๆ ภายใตระบบปฏบตการไมโครซอฟทวนโดว สนบสนนการทางานในระบบมลตมเดยครบสมบรณ นอกจากนยงมสวนของ Widget ซงสามารถตดแปะภาพเคลอนไหวจากวดทศนและเสยงลงในบทเรยนทกาลงพฒนาอย สามารถทดลองใชกอนได หลงจากปรบแตงไดสมบรณแลว จงตดสนใจใชงาน ทาใหประหยดเวลาในการเลอกใชลงไปไดมาก 5. การควบคมวตถหลายอยาง จะตองเขยนสครปตขนมาโดยใชฟงกชนของ MCI ซงมความยงยากพอสมควรสาหรบผเรมตนใชงาน อยางไรกตามระบบนพนธบทเรยน Toolbooks กมโปรแกรม Script Recorder สาหรบอานวยความสะดวกในการเขยนสครปตของบทเรยน สามารถเขยนและบนทกสครปตไดโดยตรงจากการกดแปนพมพหรอคลกเมาส ซงมความสะดวกมากกวา สรปไดวา ระบบนพนธบทเรยน Multimedia Toolbooks เปนโปรแกรมสาเรจรปทใชพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรไดดอกโปรแกรมหนง ตวโปรแกรมสนบสนนการทางานระบบมลตมเดยไดอยางสมบรณ แมจะมขอดอยบางประการเกยวกบการสรางภาพเคลอนไหวและความเรวในการประมวลผล โดยจะตองใชเครองทหนวยประมวลผลกลางมความสามารถสง เมอเปรยบเทยบกบระบบนพนธบทเรยน Authorware เนองจากความจของตวโปรแกรมมมากกวา แตขอดของโปรแกรมกคอ ความยดหยนในการทางาน ทาใหสามารถพฒนาบทเรยนในรปของไฮเปอรเทกซไดด รวมทงความสามารถพฒนาระบบฐานขอมลเพอใชในบทเรยน และโครงสรางบทเรยนทมลกษณะของการโปรแกรมคอมพวเตอร ซงเหมาะสาหรบผทมความรดานการโปรแกรมมากอน Icon Author ระบบนพนธบทเรยน Icon Author เปนโปรแกรมสาเรจรปอกโปรแกรมหนงทมลกษณะการใชงานคลายกบ Authorware และ Multimedia Toolbooks เปนผลตภณฑของบรษท AimTech แหงประเทศสหรฐอเมรกา เปนระบบนพนธบทเรยนทไดรบการยอมรบวาสามารถใชพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรไดดเชนกน การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร โดยใชโปรแกรม Icon Author จะมวธการเชนเดยวกนกบระบบนพนธบทเรยน Authorware โดยใชสญรปทมอยใน สครอลบาร แลวจบมาวางไวบนผงงานทหนาจอภาพ ทาใหผทไมใชโปรแกรมเมอรกสามารถใชงานได สญรปมใหเลอกใชงานหลาย กลม เพอปองกนความสบสนในการใชงาน สญรปทดงไปใชบนผงงาน สามารถแทรกเพมเตมหรอลบทงไดโดยนาไปทงลงในถงขยะ พรอมทงมระบบอานวยความสะดวก ไดแก ม Ribbon ซง


บรรจไวดวยปมแทนคาสงบางคาสงทใชบอย เชน Copy และ Paste เปนตน นอกจากนยงมฟงกชนเพอใชงานทมประโยชนอกหลายคาสง ตวโปรแกรม Icon Author ยงมสวนอน ๆ ทมลกษณะเปนโปรแกรม Add-on เพมเขามาเพอขยายขดความสามารถในการพฒนาบทเรยน เชน โปรแกรม Graphics Editor ใชสาหรบสรางภาพ ประกอบดวยเครองมอพนฐานสาหรบสรางภาพ โปรแกรม Icon Animate สาหรบสรางภาพ เคลอนไหวแบบงาย ๆ และโปรแกรม Video Editor สาหรบนาเขาและตดตอภาพจากวดทศนภายนอกทตอผานแผงวงจรวดทศนของเครองคอมพวเตอร นบวาเปนจดเดนของโปรแกรมอกสวนหนง จดเดนอกประการหนงของ Icon Author กคอ ความสามารถในการทางานรวมกบขอมลและโปรแกรมภายนอกผานทางสญรป DDE ซงใชสาหรบแลกเปลยนขอมลกบโปรแกรมอน ๆ หรอตอเชอมเขากบ DLL เพอใชฟงกชนพเศษ นอกจากนยงสามารถเรยกใชโปรแกรมอน ๆ ใหทางานรวมกนได นบวาเปนจดเดนทสาคญของโปรแกรม Icon Author ซงทงระบบนพนธบทเรยน Macromedia Authorware และ Multimedia Toolbooks จะไมมฟงกชนในสวนน การเชอมตอเขากบระบบภายนอก ผพฒนาบทเรยนจะตองเขยนโปรแกรม DLL เชอมโยงขอมลทตองการเอง แตการทโปรแกรมมสวนสนบสนนการใชงานมากมาย ทาใหการใชโปรแกรมมความยงยากกวาระบบนพนธบทเรยนทงสองทผานมา โดยเฉพาะการใชเสยงประกอบ แมวาจะมสญรปสนบสนนการใชเสยงทงไฟล .wav และ .mid กตาม แตกยงยากในการคนหาไฟลเสยงทบนทกไวกอนหนานน สรปไดวา Icon Author เปนระบบนพนธบทเรยนทมความสามารถคอนขางสมบรณสาหรบการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร รวมทงการสรางสรรคงานมลตมเดย โดยมสญรปจานวนมากสนบสนนการทางาน โดยเฉพาะการทางานรวมกบไฟลภายนอก แตกมขอจากดบางประการทางดานความยากตอการใชงาน บทสรป บทเรยนคอมพวเตอรจาแนกเปน 5 ประเภท ไดแก แบบศกษาเนอหาใหม แบบฝกทบทวน แบบจาลองสถานการณ แบบเกมการสอน และแบบใชทดสอบ บทเรยนคอมพวเตอรแบบศกษาเนอหาใหมเปนบทเรยนทมการพฒนาขนมาเปนจานวนมาก เนองจากเปนบทเรยนทจาลองกระบวนการเรยนการสอนในชนเรยน จงเปนบทเรยนคอมพวเตอรทมบทบาทตอการเรยนรมากประเภทหนง สวนบทเรยนทมจานวนนอย เนองจากพฒนาไดยากทสดกคอ บทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณ ซงเปนบทเรยนทนาเสนอการจาลองสภาพจรงหรอเหตการณจรง เนนใหเกดการเรยนรในสถานการณทบทเรยนจาลองขน โดยสงเสรมใหผเรยนมปฏสมพนธตอบทเรยน สวนประกอบของบทเรยนคอมพวเตอร เมอพจารณาตามหลกการของบทเรยนสาเรจรป ประกอบดวย 1) บทนาเรอง 2) คาชแจงบทเรยน 3) วตถประสงคบทเรยน 4) รายการใหเลอก 5)


แบบทดสอบกอนบทเรยน 6) เนอหาบทเรยน 7) แบบทดสอบหลงบทเรยน และ 8) บทสรปและการนาไปใชงาน สาหรบรปแบบการจดการบทเรยน จาแนกออกเปน 3 รปแบบ ไดแก 1) แบบเนอหาอสระไมสมพนธกน 2) แบบเนอหาตอเนองหรอสมพนธกน และ 3) แบบเนอหาทวไปไมเนนรปแบบการเรยนการสอน การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรเกยวของกบบคลากรหลายฝาย นบตงแตผสอน ผออกแบบระบบการเรยนการสอน ชางศลป และโปรแกรมเมอรประยกต ซงมหนาทแตกตางกน อยางไร กตาม การพฒนาบทเรยนทเปนระบบนนจะตองอยภายใตคาปรกษาแนะนาของผเชยวชาญดานตาง ๆ ไดแก ดานหลกสตรและเนอหาวชา ดานการสอน ดานสอและวสดการสอน และดานโปรแกรมคอมพวเตอร ระบบนพนธบทเรยน เปนโปรแกรมสาเรจรปทใชในการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรโดยมหนาทหลกในการเตรยมขอมลเพอใชในการสรางบทเรยน สรางตวบทเรยน สรางสวนของการจดการเรยนการสอนของบทเรยน และนาสงบทเรยน แบบฝกหดทายบท จงตอบคาถามตอไปน 1. เนอหาเรองการใชเครองคดเลข สาหรบนกศกษาระดบ ปวช. ควรสรางเปนบทเรยนคอมพวเตอรประเภทใด และเลอกรปแบบการจดการบทเรยนแบบใด จงใหเหตผล 2. เนอหาเรองการใชโทรศพทมอถอ สาหรบบคคลทว ๆ ไป ควรสรางเปนบทเรยนคอมพวเตอรประเภทใด และเลอกรปแบบการจดการบทเรยนแบบใด จงใหเหตผล 3. เนอหาเรองการสอนคาศพทภาษาองกฤษพนฐาน สาหรบนกเรยนระดบประถมศกษา ควรสรางเปนบทเรยนคอมพวเตอรประเภทใด และเลอกรปแบบการจดการบทเรยนแบบใด จงใหเหตผล 4. เนอหาเรองสวนประกอบของเบยรและการบมเบยร สาหรบนกเรยนระดบมธยมศกษา ควรสรางเปนบทเรยนคอมพวเตอรประเภทใด และเลอกรปแบบการจดการบทเรยนแบบใด จงใหเหตผล 5. เนอหาวชาคณตศาสตรแบบจนตคณตโดยใชลกคด สาหรบนกเรยนระดบประถมศกษา ควรสรางเปนบทเรยนคอมพวเตอรประเภทใด และเลอกรปแบบการจดการบทเรยนแบบใด จงใหเหตผล 6. เนอหาวชาเทคโนโลยสารสนเทศเพอชวต สาหรบผเรยนระดบปรญญาตร ควรสรางเปนบทเรยนคอมพวเตอรประเภทใด และเลอกรปแบบการจดการบทเรยนแบบใด จงใหเหตผล 7. เนอหาวชาวงจรโลจกเกต (Logic Gate) สาหรบผเรยนระดบ ปวช. ควรสรางเปนบทเรยนคอมพวเตอรประเภทใด และเลอกรปแบบการจดการบทเรยนแบบใด จงใหเหตผล


8. เนอหาวชาการอานภาษาไทย สาหรบนกเรยนประถมศกษาปท 4 ควรสรางเปนบทเรยนคอมพวเตอรประเภทใด และเลอกรปแบบการจดการบทเรยนแบบใด จงใหเหตผล 9. บคลากรทเกยวของกบการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอร มใครบาง 10. ระบบนพนธบทเรยนทด ควรมคณสมบตอยางไรเปนประการสาคญ 11. การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรโดยใชภาษาคอมพวเตอร มความแตกตางอยางไร เมอเปรยบเทยบกบการใชระบบนพนธบทเรยน 12. บทเรยนคอมพวเตอรประเภทใดทมบทบาทตอการเรยนการสอนในชนเรยนมากทสด จงใหเหตผล 13. บทเรยนคอมพวเตอรแบบเกมการสอน มจดเดนในดานใด จงอธบาย 14. เพราะเหตใดบทเรยนคอมพวเตอรแบบจาลองสถานการณจงมผพฒนาขนมาเปนจานวนนอย เมอเปรยบเทยบกบบทเรยนคอมพวเตอรประเภทอน ๆ 15. จงอภปรายสนบสนนในประเดนทวา บคลากรทจะพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรไดดกคอ นกการศกษาทมความรดานการโปรแกรม ไมใชโปรแกรมเมอรโดยตรง

Documents

ประเภทของบทเรียน ...home.dsd.go.th/kamphaengphet/km/information/WBI/02Type_of_Comp… · บทเรียน ... บทเรียนคอมพิวเตอ