~~ HZ. MUHAMMED (SAV) VE

MESAJI

Editor Mehmet Mahfuz SOYLEMEZ

Dem.No:

islauu i:umter Dergisi Yaymlan Ekirn 2014

\

OSMANLICA BiR SiYER "MAHMiiDU'S.SiYER" KiTABI UZERi:NE

Muhammed ihsan HACiiSMAiLoGLU'

Saym Ba~kan, Degerli ilim Adamlan, Sayg1deger Hacalanm ve Muhterem Hazuun sozlerime ba~larken hep~e saygllar sunuyarum. Efendim belirtme­liyim ki, birbirinden degerli hacalanmla ayru mekaru payla~mak benim it;in onur vesilesi aldugu kadar heyecan verici bir durum. Bu nedenle yapacagmt hatalanmctan dalayt ~imdiden affuuza s1grmyarum.

BiZ bu 'bildirimiZde Osmanh ulemasmdan Eyiip Sabri Pa~a'ya ait alan ve siyer at;Ismdan ayn bir oneme sahip oldugunu du~iindugfuniiz ve iizerinde t;ab~ma yaparak, Siyer limine bir nebze de alsa katklda bulunmayt temen­ni ettigimtz bir esert, Mi:zhmudu's-Siyeri siZe tarutmak istiyaruz. Aslmda bu mutebahhir ilim adammnzi ve siyeiini 15 daki.ka gibi klsa btr st1re i~erisinde tanltmarun mii.mklin almadigmm bilincindeyiz. Dalaytsiyla sadece b~hklar halinde kanuyu zikretmekle yetinecegiz. Bilditimiz yaymlanch@ zaman kanu bir butiin halinde ele almacakbr.

Hazuunun malumu aldugu iizere, Tiirkler, islam'1 kabul etmelerinden iti­baren her <;lonemde Hz. Peygamber'in hayatl alan siyere biiyiik onem vermi~­lerdir. Zira yeni dinlerini ogrenmeye t;ah~rrlarken bu ~ dalma m1.fuz etme­den, evrensel mesaj1 insanlara teblig eden Hz. Muhammed (sav)'in hayatml ve ya~adi@ ~artlan bilmeden, a evrensel mesaj1 tam alarak ogrenmenin m~ olamayacagJm anlami~lardrr. Ciinkii islam'm, Hz. Muhammed (sav)'in tfun

insanhga ornek alan hayatlndan ayn dii~iinillemeyeceginin bilincinde idiler. Tiirklerde siyer, diniri ~ekil bulmu~ hall olarak dii§iiniilmektedir. Kur'an-1 Kerim'de, 68/Kalem Suresi 4.ayette Hz. Muhammed'le alakah alarak get;en; "Muhalclcak lei sen rlstiln bir ahlalc iizeresin" ayeti kerimesini okuyan Muslii­manlar, bu iistiin ahlakm ne aldugunu bilmek it;in Hz. Peygamber'in hayatml ogrenmek ve ogrendikleri bu ustiin ahlaki kendi ya§al!l tarzlarma aktarabil­mek adina, Hz. Muhammed'in hayatml, siyerini tum yonleriyle tanlma. anla­ma ve anu anlatma gayreti it;erisine girmi~lerdir.

Tiirkler islamiyeti kabul etmelertnden sanraki her donemde Hz. Muham­med'in hayatlm ogrenmeye ve bunu kendilerine ornek almak it;in de siyer yazmuna, o ornek hayatl insanlara aktarmaya biiyiik onem vermi~ler ve bunu dini bir gorev saynu~lardrr. Her asrrda o donemin insanlarma faydah almak amaciyla birt;ok eser telif edilmi§, a eserlerin miiellifieri Hz. Peygamber'in ha­yatlru kaleme 3..Ima ~erefine eri~me gayreti it;erisinde olmu§lardrr. Osmanh

Gazl Unlversltesl Sosyal Bilimler Enstltilsii islam Tarlhl ve Sanatlan Ana BWm Dab Yiiksek Usans 6grenclsl

262 Hz. Muhammed (sav) ve Mesqjt

pa~a. edip ve alim.leiinden biri olan Eyt1p Sabri Pa~a da bu ~erefe nail olabil­mek ve Hz. Peyga.mber'in hayahru kendi ~gd~1 ins~ara ve gelecek nesillere

aktarabil.Ii:iek i.;in Hz. Muha.mmed'in siyerini kaleme ~ ve Mahmudu's-Si­yer isi.mli eserini viicuda getirm.i~tir.

EYUP SABRi PA!?A'NIN HAYATI

Mahmudu's-Siyer isi.mli kitabm muellifi. Eyt1p Sabri Pa~a'ci.J.r. Sultan II.

AbdUJ.hamit Han zamanmda yeti~en, ~all~kan, cilim bir amiraldir. Asll adl Sal?­ri, Eyt1p ise lakab1ci.J.r. Yeni~ehir civarmdaki Urmiye (Ermiye)'de dogmu~ olup,

babas1 Seyyid :;lerili1'l-isla.m b.Hac Ah.med'dir. Dogum tarihi ve hayatmm ilk yillan hakkmda elimizde fazla bilgi bulunma.maktadrr. Baluiye Nezaretine gi­

r;erek tersaneden yeti~mi~ olup, kaymaka.m, miralay ve en son olarak 1302 (1885)'de mirliva nitbesine yUkseldikten sonra Muhasebat-1 Bahriye Re.isi ol­

~u~tur. 1 Bu bilrokratik gorevlerinin yam srra bir ilmiye mensubu olan Sabri Pa~a Mekteb-i Ru~diyye-i Bahri'de miidilrliik ve Mekteb-i Fiiniin-u Bahriy­

ye'de hocallk gorevlerinde de bulunmu~tur.2

Ara~tuma konusu olarak belirledigimiz Mahmiidu's-Siyer adh eserinin mu- . kaddimesinde, za.manm 6nde gelen edipleiinden Mehmed Niizhet Efendi'nin

ifade ettigine gore, Eyiip Sabri Pa~a·nm askeri smrli, bahriye idi ve Asakir-i Babriye-i :;lahane Alayt katipligi yapmaktaydl.3 Yine eserin mukaddimesinde

ismi ge9en, devrin onemli edebiyat91larmdan Osman Selahaddin el-Mevlevi Eyiip Sabri P~a hakkmda, ~ 0, askeri ilimler ile kalemiye hususundaki ilim­

lert bir araya getirrni!? bir zattlr" !?eklinde bahsetmektedir.4 Buradan da anh­yoruz ki, Eyiip Sabri Pa~a asker ~ahsiyetinin yam srra edebiyat91 bir ki~ilige de sahip bir ilim ada.m1drr. Zira bu ozeillgi, Mahmudu's-Siyer adh eserinde

kullandlgt dil uslubuyla da kendini gostermektedir .

. Eyiip Sabri P~a uzunca bir silre gorev itibartyle Arap Yartmadast'nda Hi­

caz bolgesinde kalnn§tlr. Bu siire icerisinde bfilgeyi taruma imkaru bulmu~ Mekke ve Medine ba1?ta olmak iizere Arap Yartmadast'nm tarihini ve cograf­

yasiru yalondan incelemi1?tir. Bolge hakkmda topladl@ bilgilerin biiyiik bir klsiDIDl Mir'atil'l-Haremeyn adh kitabmda sunmu1?tur. Teblig konusu olarak

belirled.igimiz eserde de bu kabil bilgiler bulunmaktadrr.

Eyiip Sabri P~a 15 Safer 1308/ 30 Eyliil1890 taribind!'! istanbul'da vefat etmi~tir. Naa~t. :il4n irfan sahibi olan hocas1 idris-i Muhtefi'nin Kastmpa~a'da

KulakslZ Ca.mi.i kar~1smda bulunan kabrinin ayak ucuna defnedilmi~tir-5

Bablnger Franz. Osmanh Tarih Yazarlan ve Eserlert. 404, (Qev. Co~kun O~ok), KUltO.r Bakanhgt Yay. Ankara 2000

2 0zcan Azml, -Eyiip Sabri ~·. DlA. XII. 8 3 Eyiip Sabri P~. Mahmudu's-Siyer. 4, Edlme 1861 (1287) 4 Eyiip Sabri Pa:}a, age, 3 5 Bablnger. age, 404

Kiiltiin1miizde Hz. Peygamber 263

Hayab. h~da lasaca bllgi verdigimiz Eyllp Sabri Pa~a. ~ok velfld bir ilim adarm olup, bir~ok eseri bulunmaktachr. ~imdi bu eserlerinden bazl1anru . zikredelim.

ESERLERi

1- Mir'at-i Meklce

2- Mir'at-i Medin.e

3- Ahvdl-i Cezfreti'l Arab: Bu 0.~ eser daha sonra birle~tirllerek 3 cilt halinde Mir'a.tii.'l- Haremeyn adJ. alb.nda tek bir eserde toplanm.J~b.r. Eyllp Sabri Pa~a bu eseri 1872'de (H.1289) yazmaya ba~larm~ ve 15 yilda ta.mamlarm~­b.r. Mukaddes Hicaz bolgesi hakkmda dini, tari.hi ve cografi bllgileri ihtiva etmektedir. Mir'at-1 Mekke 130l'de, Mir'at-1 Medine 1304'te ve son olarak Ahvdl-i Cezfreti'l- 'Arab 1306'da basJ.lmJ.~b.r.

4- Terceme-i $~mdil-i $erif: (istanbul 1289) Bu kitap, imam Tirmi.zi'nin

$emiiilii.'n-Nebi eserinin tercii.mesidir. II. Abdulhamid'i.n tahta ~lkl~mm be­

$inCi yi1 domlmu miinasebetiyle bas!.l.mJ.§trr.

5- $erh-iKasideiBCin.etSua.d.: 1291/1874 yilmda bas~trr. Sahabeden Ka'b b. Zubeyr'i.n Banet SO.'ad achyla bilinen Kaside-i Bii.rde'sini.n terciimesi-

6- Tarih-i Vahh.abiyyCin.: (istanbul1286/1869) Vahhabiligin dogu~u ve etkilerini

i.nceleyen bir kitapb.r. Silleyman <;elik tarafmdan sadele~tirilmi~tir.

7- Riya.zii.'l-Mwa.nin (istanbul 1298/1881) Gazz:ili'den derledigi ahlak ve nasi­hat kitab1chr.

8- Necdtii.'l-Mii.min.in

9- Esbdbii.'l-'inayeh.fi TercemetBiddyet: (istanbul1306/ 1888) imam Gazali'nin Umi kelamdan Bidayetii'n-Nihaye adh eserini.n terclimesidir.

10- Valc'a-i Ashab-t Fil (istanbul 1301/ 1884)

11- Telcmil.etii.'l-Menasilc: Hac farizasma dair fikhi. bilgiler i.htiva etmektedi.r.

12- Aynca Eyllp Sabri Pa~a·run basllmarm~ eserlertnden, Kanuni'nin sa­

v~lart Manzum Tarih.cesi Ue $ehname Tercii.mesi istanbul Silleymaniye KO.tiiphanesi'nde bulunmaktachr.7

Bunlann yam srra, tebligimize konu olan Mahmudu's-Siyer adll bir eseri­ni.n mevcut oldugunu unutmainlZ gereki.r. ~imdi Mahmudu's-Siyere ge<;eli.m.

MAHMiinu·s-siYER

Eylip Sabri Pa~a. bu nadide eserini XIX. yy'm son yapsmda kaleme alnll~­b.r. Kitab1 ne zaman yazmaya ba~lachgt konusunda bllgi olmamakla beraber kitabm sonunda, H.1287/M.1861 yillrun Ramazan aJlrun 12. giinii tamam­landJ.gt yazl1maktachr.

6 Ozcan, age. 8 7 Ozcan, age, 9

,... .

264 Hz. Muhammed (sau) ue MesajL

Eyiip Sabri Pa~a. islam d.ininin miibelligi ·olan Hz. Muhammed'in hayab

·biliruneden islam d.ininin tam olarak anla~tlamayacagt bilincinde·oldugu i~in.

siyer konusunda halkm faydalanabilecegi. degerli bir eserin bulunmast ge­

rektigirli dii~ilntiyordu. Nitekim ltitabmm ilk sayfalannda bu konuya ~aret etmekte ve yapbgt tahki.kat sonucunda. elde pek ~ok siyer kitabL bulunmasma

ragmen hallon bu eserleri kolayca anlayamadJglill belirterek ~oyle demektedir:

"Hz. Peygamber'in hayabyla ilgili pek 90k eser kaleme almnu~br. Ancak bun­lann ekserisi Arap9a ve baztlan da Farsr;a olarak yaztlnu~t:lr. Bu eserler ava­

nun anlayacagt dilden .uza.kbr. Bu nedenle Hz. Peygamber'in hayat:Jru bu tt1r

eserlerden ara~tmp ogrenmek avam i<:in muhaldir. Siyer konusunda Ttirk<:e yaziliru~ bazt eserler mevcut olup ir;lerinde bazt edebi cfrmleler bulunuyor olsa <;Ia, bunlar da siyertn tamarnlill ir;ermemektedirler. Siyer-i Veysi, Nabi, Zeyl­

i: Nazmizade. Manzume-i Hanefi gibi Ttirk<:e olarak yazJ.lnu~ siyerler .mevcut

qlmakla beraber, bunlann tisluplanrun agdalL olmast sebebiyle, halkm anla­

yacagt ~ekilden u.zakbr. Aynca Ttirkr;e yaztlnu~ bu tt1r eserle~ r;ogu itidal­

den saprm~ ve birr;ok uygunsuz ifade ir;ermekte. bir~ogu da zaylf rivayetler ve y~ kavillerle dolu bulunmaktachr. Tt1m bu sebeplerden dolayt herkesi.n

nazanru r;ekecek ve itibanru celbedecek surette bir esere ihtiyar; du}'t!ldugu

it;in bu kitab1 yazdrm"8 diyerek ~ahmudu's-Siyer'i yazmasmdaki ana sebebi bizlere ar;lklamaktachr.

Sabri Pa~a. siyeri yazmasmdaki bir diger sebep olarak, tercfrme eserler­

de gordt1gt1 dilzensizlilderi zilrretrnektedir, 0 donemde Arapr;a ve Farsr;adan

Tti.rkr;eye aktanln:u~ terci.irne siyer eserlerinin guvenilmez ifadeler ir;erdigini,

dtizensizliklerle dolu oldugunu. baztlannda uygunsuz. r;eli~kili ifadeler yer al­

dJgLID soyltiyor ve bu tt1r r;e~kili ve dogru olmayan ifadelerin, halk tizerinde

yarlh~ bir ~eygamber tasavvuru olu~turdugunu ifade ederek. Ti.irkr;e -~ir slyer y~asmdaki maksadrm bu ~ekilde ar;Lkhyor.

Eyiip Sabri P~a·nm Mahmu.du's-Siyerinin gi.ti~ bolfrmti.nde. r;agd~1 olan ve ~onemin onde gelen miiderrislerinden. Osman Selahaddin el-Mevlevi, Ni­

yazi Efendi, Mehmed Ntizhet Efendi. Divan Katibi ve aym zamanda edebiyatr;1 olan Hasan Tevfik Efendi gibi zatlar da takdim babmdan eseri ovticii takrizler

yaznu~larchr.

Vefat tarihi 1886 olan ilnlii edip Mehmet Ntizhet Efendi, siyer ilminin one­mini vurguladJgt takrizinde, Eytip Sabri Pa~a·nm kaleme aldJgt eserin lisan-1

asU' ve zamana muvafik bir tislupla yaztldJgrm. Mahmudu's-Siyer kitabmm

·hacminin kiir;i.ik olmakla beraber. Hz. Muhammed'in hayanndciki olaylann

tama.m.uu kapsadJgLID. bu ar;tdan faydalL bir eser oldugunu ifade etmi~ ve ki­

tap ir;in ~u dortlugi.i yazm1~br:

8 Eyiip Sabrt Pa~a. Malunudu's·Slyer. 3

KilltU.n:imiizde Hz. Peygamber

Sakm efsane sanma lossa-i hayru'l-be§erclli: bu· Necat-1 limmete sermayedir husn-i siyerdir bu Oku. hlfzeyle, kesbet manev1 st1r-i saadatJ.

Eazz-1 nime~ danna mt1sil bir eserdir bu9

diyerek esere iltifatta bulunmu~tur.

265'

Vefat tarihi 1908 olan, donemin divan katiplerinden ve aym zamanda edip, alim Hasan Tevfik ise takrizinde ~unlan soylemi§tir: "Miisliimanlar okyanus­tan bir damla, giine~ten bir zerre mesabesinde de olsa Hz. Peygamber'in siye­rini kaleme almaya gayret edegelmi§lerdir. Her asrrda o donemin insanlanna faydah olmak gayesiyle bir<;ok eser yazan, miiellifler Ehl-i Siyer-i Mubammedi

" olma ~erefine eri§mi§lerdir. Zamanumzm miimtaz miielliflerinden Eyiip Sabri Efendi de bu kervana ka1J.l.rm§b.r. Mahmudu's-Siyer admda bir<;ok giizellikleri ve faydalan biinyesinde banndJ.ran, hem havassa (yani ilim adamlanna) hem de avama (halka) halavet (tathhk) veren bir eser kaleme a.lm.nu§b.r. "10

Donemin Unlii mudemslerinden Niyazi Efendi de, Mahmudu's-Siyerin ne derece giizide bir eser oldugunu ve begenisini §U rmsralarla dile getirmi§tir:

Ey Sabri zinde eda 19 bu kitabm Mahmt1du's-8iyer demeye §ayan ter oldu. <;:Unkim Kasas-1 Ahmed-i Muht.a.r-1 cemian Cem edlci bir eser-i muteber oldu.

in~?a-Jl be!I~inden olan husn-11 selaset J:iakka ki ne§at aver-i ehl-i hilner oldu. Me§kUr olur elbette mesan-i cemilen Sen sanma an-1 indl Nebfde heder oldu.

Bir bir araJlp soyledl Tanb-i Niycl.zi

Mahmlidu's-Siyer aleme ziba bir eser oldu."

K.itap ile ilgili oviicii sozlerden sonra ~imdi de gelelim eserin taruturuna. Eyiip Sabri Pa§a'run ifadesine gore eser, halkm ihtiyac1 dikkate ahnarak, sa de bir dille, u ygun ifadeler kullarularak yazllD111iihr. Sabri Pa~a eserini sade bir dille halkm anlayacag1 ~ekilde yazdlgtm ifade etse de, eseri inceledigimiz­de bu sozii ile eserin dill arasmda <;eli§ki gormekteyiz. Zira Sabri Pa§a'nm edebiyat<;l bir ki~iliginin de bulunmas1 nedeniyle eserinde de edebi bir kul­

lartmaktan kendini alamanu~b.r. Sabri Pa~a. kendi doneminde bulunan si­yer eserlerinin <;ogunun Arap<;a bir <;ogunun da Fars<;a yazllmas1 nedeniyle halkm bu tiir eserleri okuyamamasmdan ~ikayet etmektedir. Ancak eserin i<;inde, Sabri Pa~a·run da bir<;ok Arap<;a ve Fars<;a kelimeler kullandlguu, yazdlgt beyitlerin TUrk<;eden ziyade Arap<;a ve Fars<;a ciimlelerle dolu oldu­gunu gormekteyiz.

9 Ey\ip Sabri Palla. Mahmudu's-8lyer, 4 10 Ey\ip Sabri Palla. Mahmudu's-Slyer, 5 11 EyUp Sabrt P~. Mahmudu's-8lyer, 5

26~ Hz. Muhammed (sau) ue Mesqjt

Sabrt Pa~a esertnde kulland.I~ rtvayetlerin sika ravilerden olmasma dikkat ebnektecllr. Bu da Sabrt Pa~a·run rtvayetlert onemsedigini bize gostermektecllr. Sabrt Pa~"li. siyert yazarken -re~itli eserlerden faydalannu~trr. isi.mlertni zi.kret­mese de kendi doneminde mevcut olan siyer eserlerinden; Siyer-i Veysi. Nabi, Zeyl-i NazmiZade ve Manzwne-i Hane.fi gibi eserlerden istifade etmi~ olabile­cegini du§iin.mekteyiz. Aynca Cemaleddin Ataullith b. Fazlullah Huseyni'nin Fars-ra olarak: yazd.I~ ve daha sonra Magrusavi Benlizade Mahmud tarafindan l85l'de Tiirk-reye terciime edilen Ravdatil'l-Ahbab adh eserinden iktiba~ta bulurunu~tur. Yine eserin bir bOliimiinde imam Begavi'nin Mealimu't-Tefsir

isimli eserini zikretmi~tir. Buradan da anla~Jldlgma gore, Sabrt Pa~a kitab1 . kaleme alJrken, kaynak siyer kitaplanrun yam srra, tefsir ve hadis kitaplarm­?an da faydalannu~trr.

Eyiip Sabri P~a. esert yazarken faydalandl~ kaynaklan zi.kretmese de, kulland.I~ uslup ve olaylan hikaye edi~ t:arzi, istifade ettigi kaynaklar h~­da bize ipur;lan vermektecllr. Mesela Hz. Peygamber'in, sutarmesi Halime'ye vertldigi olayt anlattlg1 boliime bakbgliillZda 14. yy sonlarmda yazJ.lan, Er­zurumlu Kacb. Mustafa Dartr'in Siyer-i Nebi'sinden faydalanmi~ olabilecegini tahmin ediyoruz. Zira konu, anlatJ.m tarzJ. olarak bu eserdekine benzemekte­cllr. Aynca muellifin daha ba§ka bir-rok eserden faydaland.I~ da yine eserin muhtevasmdan anla~nlmaktadrr. Ozellikle Milinu'd-Din Muhammed Entin Hi­

revi tarafmdan Farsr;a olarak yazJ.lan ve daha sonra halk arasmda Albparmak olarak bllinen Muhammed b. Muhammed Efendi tarafi.ndan Osmanllcaya ter­ciime edilen Mea.ricu'n.-Nr1bfwve adll eser ile Mahmud.u's-Siyer arasmda konu­larm anlab.ml bakmundan bfryilk benzerlikler goze ~maktad.Ir.

Aynca Sabrt Pa§a'run yer yer kullandtgt ayetler, siyerin ana kaynag1 olan Kur'an-1 Kerim'den de istifade ettiginin bir gostergesidir.

. Edebiyat-rt bir ki§iligi de bulunan Eyiip Sabri P~a. metin aralarmda, an­laWan olaylarla ilgili olarak beyit adt ile TGrk-re. Arapr;a ve Fars-ra ~iirlere yer vermeyi de ihmal ebnemi~tir. Aynca hikmet, istidrad, faide, gartbe, layiha (ta­san), ihtar, mucize, ilave, mwahaza gibi ara b~hklar albnda konu dt~mda fa­kat konu ile alakah tamamlaytcl ve aydtnlatlci bilgiler, ahnmast gereken ibret­ler ve ek bilgiler serdedilmekte, hikaye ve rivayet tarzJ. olaylar anlaWmaktadrr. Eser bu haliyle, o donemin diger siyer kitaplarmda rastlamadl~ orijinal bir ozellige sahiptir. Ancak bu tiir hikaye ve rivayetleri naklederken bunlarm kaynaklan hakkmda bilgi vennemesini bir eksiklik olarak gormekteyiz.

Eyilp Sabri P~a·run eserinde kulland.I~ usul hakkmda da birkar; soz soy­lemek istiyoruz. Sabri Pa~a eserinde genelde rivayetlerin kaynagmt zi.kretme­meyi tercih etmektedir. Dahast M~ahitler" olarak kullanmakta oldugu rivayet­leri ele~tiriye de tabi tubnamaktadrr. Bununla birlikte eserin bazt yerlerinde rivayetleri ele§tlriye tabi tuttugu da gozlenmektedir. Omegin. Garanik hadi-

KUltiiriimO.Zde Hz. Peyga.mber 267

sesinin anla~ch@ boliimde, konu ile alakall olarak miifessirlerin yorumlanna yer venni~ ve daha sonra bu yorumlan ele~tirtye tabi tutarak, tutarh ve tutar- · SIZ taraflan goz onilne senni~tir. Eser bu ozelllgiyle de tenkit<;i tarihin omegini biZlere sunmaktachr.

Muellif. Mahmudu's-Siyer'i 12 ve ilave bir fasJ..l olmak iizere 13 fasJ..l halinde bolumlere ayrrrm~ ve her bir olaYJ. makaleler ~eklinde fasillar i<;inde sunmu~­

tur. Hz. Peygamber'in hayabrun ik1 devresi olan Mekke ve Medine donemlerini de Mekke cildi ve Medine cildi olarak boliimlendinni~tir.

Sabri P~a·run Mahnu.uiu's-Siyer'ini mevcut diger siyerlerden aYJ.ran en onemli hususlardan biri de, eserde Hz. Peygamber'in hayabrun yaru srra, Hu­lefa-i Ra~idin, ~ere-i Mube~~ere ve 12 imam'm hayatma da yer verilmesidir. Eserin son boliimlerinde, Hz. Peygamber'in nesebi, zevceleri, <;ocuklan, am­calan, sutanneleri, sutkarde~leri, vahiy katipleri, Ashab-1 Kiram'm dereceleri, ashabm saYJ.Sl, Hz. Peygamber'in <;e~itli gorevler i<;in tayin ettigi sahabelerin isimleri ve hangi gorevlerde bulunduklan gibi onemli bilgller. tablolar haJJnde sunularak, verilen bilgilerin daha kolay anla~llmas1 saglanmt~tJ.r. Tiim bunlar da, kitaba ayn bir ozellik ve onem kabnaktadrr.

Klsaca incelemesini yapmaya <;ah~bgmuz 600 sayfahk bu giizide eser, Eyiip Sabri P~a·run kaleminden. kendi deyi.miyle halkm siyer ilmine duydugu buyllk bir ihtiya<; neticesinde ortaya <;lkrrn~. i<;erdigi konular ve anlatun tarz1

ile de bir<;ok siyer kitabmdan far.kh bir ozellige sahip olmu~tur. BiZe boyle bir .eseri miras brrakan Eyiip Sabri Pa§a'yl da buradan rahmetle aruyoruz.

Beni buyiik bir sabrrla dinlediginiZ i<;in hepiniZe te~ekkiir eder. saygJ..lar sunanm.