Embed Size (px)
Citation preview
СТАНДАРДИ ЗА ПОСТИГАЊАТА НА УЧЕНИЦИТЕ ПО МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК ОД V ДО VIII
ОДДЕЛЕНИЕ НА ОСНОВНОТО ОБРАЗОВАНИЕ
ВОВЕД
Целта на настојувањата за промени во образованието, а со тоа и промени во наставниот предмет македонски
јазик е да се постигне прифатлив квалитет во различните аспекти (елементи) на неговата дејност, но, пред се, се
очекува сите тие напори да резултираат со повисок квалитет во постигањата на учениците. За да можат сите
учесници во образовниот процес да имаат подеднакво гледање на постигањата на учениците, потребно е тие јасно и
прифатливо да се дефинираат.
Со таа цел направен е обид за изготвување и стандардизирање на постигањата на учениците во предметната
настава од V до VIII одделение на основното образование.
Стандардите претставуваат прифатени описи на нивоата на квалитет и квантитет на знаењата што се очекува
учениците да ги постигнат на крајот на определен период (наставна година; наставен циклус) на образованието.
Во основа, постигањата на учениците треба да се определени со секоја наставна програма по одделенија. Во
наставните програми е определено она што учениците знаат и можат како резултат на усвојувањето на содржините
што се предвидени во наставните програми. Во однос на ваквите определби во наставните програми, стандардите
претставуваат конкретизирање и диференцирање на постигањата по нивоа. Токму ваквото конкретизирање и
диференцирање на постигањата на учениците овозможува објективно и валидно гледање на нивните постигања и го
олеснува нивното мерење, вреднување и оценување. Под оценување во најширока смисла се подразбира процес на
прибирање и интерпретирање информации за учењето и постигањата на учениците.
Под стандард се подразбира опис на потребното ниво на квалитет според кој може да се проценува
практиката, без да се даваат прецизни проценки за степенот на исполнетоста на барањата.
2
Потребата за изработка на стандарди на постигањата на учениците по македонски јазик произлегува и од
поставките во Концепцијата за основно образование според која на наставниците им се овозможува поголема
слобода во изборот на содржините во дадените наставни програми и во методскиот приод и во срединските
фактори при нивната обработка (образовна технологија). Овие поставки, од друга страна, ја наметнуваат потребата
од експлицитно определување и вреднување на ефектите што се очекува да се постигнат во наставната работа по
македонски јазик во основното образование.
Определбите за екстерно мерење и вреднување на постигањата на учениците на крајот на образовните
циклуси (учебни години – одделенија), поконкретно очекуваме да ги дадат основите на националното оценување на
постигањата на учениците во предметната настава по наставниот предмет македонски јазик, што е уште една
значајна причина за определување на стандардите што ќе овозможат прифатливо вреднување и оценување на
постигањата на учениците по македонски јазик во основното образование. Стандардите во наставните програми по
македонски јазик (од V доVIII одделение) произлегуваат од претпоставените цели и конкретните цели на
наставните програми дефинирани во компоненти на изучување на македонскиот јазик. Тие претставуваат основа на
која се темелат целите и содржините на наставните програми, а нивната примена претставува почитување,
придржување и примена на принципите на поучување, примена на актуелните методолошки и методски решенија и
упатства кои се научно издржани и проверени во изучувањето на македонскиот јазик.
3
V ODDELENIE
Наставен предмет: македонски (V oddelenie)
Програмско подрачје: Јазик
Тема 1: Развој на македонскиот јазик
Znaewe i sposobnosti Стандард
1. Помнење Ученикот/ученичката:
- го znae zna~eweто na
jazikot kako sredstvo
za op{tewe;
- razlikuva текстови na
народeн jazik и
уметнички јазик.
2.Разбирање - Објаснува зборови од
народнite говори на
литературен јазик.
3. Применување - Испробува да пронајде
литературни зборови zа
зборови од народните
говори .
4. Анализа, синтеза и
вреднување - Пrebaruva зборови од
народните говори
применливи во
стандардниот јазик.
4
Тема: Фонетика и фонологија
Ниво на размислување Стандард
1. Помнење - Набројува самогласки и
согласки;
- разликува слоговно и
неслоговно р;
- пока`ува точно
акцентирани зборови.
2. Разбирање - Oврзува звучни и
безвучни парници;
- препознава вид на
гласовна промена;
- дава примери за
беле`ење на слоговното
р;
- проценува точно
акцентирани зборови.
3. Применување - Go tolkuva zna~eweto
na fonemata;
- прави двојки од
зборови со менување на
согласки во зборовите;
- покажува носители на
слогови во зборови;
- применува правописни
правила за гласовните
промени;
5
- дели зборови на
слогови за одредување
акцент.
4.Анализа,синтеза и
вреднување
- Групира гласови за
создавање нов збор;
- објаснува настаната
гласовна промена;
- конструира
повеќесложни зборови за
одредување на акцентот.
Тема: Морфологија
Ниво на размислување Стандард
1. Помнење - Групира видови
зборови и зборовни
групи:
- разликува општи и
сопствени именки;
- наведува граматички
категории на глаголи;
-препознава заменки
според видот.
2. Разбирање - Препознава подгрупи
на видовите именки;
- дава примери за
промена на граматичките
категории на глаголите;
6
- објаснува граматички
категории на заменките.
3. Применување - Покажува граматички
категории кај именките;
- покажува безлични
глаголи и видски двојки;
–свршени и несвршени
глаголи;
- користи долги и кратки
форми на личните
заменки.
4. Анализа,синтеза и
вреднување
- Споредува промени на
формата на именките во
множина и именките за
еден и повеќе предмети;
- споредува прости и
сложени глаголски
форми;
- прави разлика во
правописот кај кратките
заменски форми –
апострофот.
7
Тема: Синтакса
Ниво на размислување Стандард
1. Помнење - Одбира логични
реченици;
- разликува проста и
сложена реченица;
- разликува главни
членови на реченицата –
подмет и прирок.
2. Разбирање - Поврзува зборови во
логични реченици;
- дава примери за проста
и сложена реченица;
- објаснува функција на
подмет и прирок;
- препознава видови
реченици според
комуникативната
функција.
3. Применување - Применува логични
реченици во
изразувањето;
- конструира прости во
сложени реченици;
- конструира реченици
по даден подмет и
прирок;
- менува реченици од
еден во друг вид.
4. Анализа,синтеза и - Разликува безлични
8
вреднување реченици;
- конструира реченици
според комуникативната
функција.
Тема: Правопис
Ниво на размислување Стандард
1. Помнење - Разликува правилна
поделба на зборовите на
слогови;
- лоцира едначење на
согласките по звучност;
- регистрира употреба на
правописни знаци.
2. Разбирање - Препознава слеано и
разделно пишување на
зборовите и
правописните знаци;
- дава примери за
поделба на зборовите на
слогови во разни
писмени ситуации;
- препознава зборови во
кои се врши
обезвучување на
согласките;
- препознава директен и
9
индиректен говор.
3. Применување - Применува правопис за
едначење и
обезвучување на
согласките;
- конструира реченици
од директен во
индиректен говор
користејќи правописни
знаци.
4. Анализа,синтеза и
вреднување
- Објаснува гласовни
промени;
- разграничува употреба
на правописните знаци
според видот на
реченицата и јазичната
ситуација.
Тема: Речник и стил
Ниво на размислување Стандард
1. Помнење - Разликува основно и
преносно значење на
зборовите.
2. Разбирање - Препознава второ
значење на зборовите.
10
3. Применување - Применува зборови во
нивното основно и
преносно значење.
4. Анализа, синтеза и
вреднување
Подрачје: Литература
Тема: Литература – класификација на литературата
Ниво на размислување Стандард
1. Помнење - Разликува уметнички
текст од други видови
текстови;
- именува народен и
уметнички текст;
- разликува лирски,
епски и драмски текст.
2. Разбирање - Објаснува елементи
на уметники текст;
- дефинира разлики меѓу
народен и уметнички
текст;
- дискутира за особините
на лирски, епски,
драмски творби.
3. Применување - Демонстрира свои
примери за уметничко
изразување;
11
- користи знаења за
творење лирска и епска
творба.
4.Анализа, синтеза и
вреднување
- Дебатира за лирски,
епски и драмски
текстови;
- подготвува кус драмски
текст.
Тема: Поезија
Ниво на размислување Стандард
1. Помнење - Разликува лирска и
епска песна;
- знае стилски фигури.
2. Разбирање - Објаснува чувство во
лирска песна и настан во
епска песна;
- објаснува стилски
фигури.
3. Применување - Применува знаења за
лирска песна при
творењето;
- конструира примери со
стилски фигури.
4. Анализа, синтеза и
вреднување
- Анализира лирска и
епска песна;
12
- комбинира стилски
фигури при создавање
лирска песна.
Тема: Проза
Ниво на размислување Стандард
1. Помнење - Разликува проза како
раскажувачки текст;
- знае поделба на
народните приказни;
- групира ликови на
јунаци, помошници и
противници.
2. Разбирање - Прераскажува прозни
текстови;
- прераскажува фабула
на народни приказни;
- препознава физички
карактеристики на
ликовите.
3. Применување - Менува звршен дел од
прозна творба;
- толкува карактерни
особини на ликовите.
4. Анализа, синтеза и
вреднување
- Оценува постапки на
ликови во творби;
- анализира содржина на
прозна творба.
13
Подрачје: Изразување и творење
Тема: Раскажување, прераскажување, опишување и известување
Ниво на размислување Стандард
1. Помнење - Дава примери за јасни и
логични прашања и
одговори;
- пишува состав за лични
доживувања;
- разликува раскажување
и прераскажување.
2. Разбирање - Прераскажува по
хронолошки ред;
- препознава описи -
ликови, предмети, појави
пејзажи.
3. Применување - Применува знаења за
портретирање на лик и
личност;
- прави пејзаж;
- пробува да напише
известување.
4.Анализа, синтеза и
вреднување
- Раздвојува позначајни
моменти при
изразувањето;
- прави избор на јазични
14
средства при творење;
- прави известување со
соодветни стилски
особини.
Програмско подрачје: Медиумска култура
Поттема: Театар-филм-радио и ТВ-печат и библиотека
Стандард
1. Помнење - Знае основни елементи
за театарска претстава;
- знае основни
информации кога
настанал филмот во
Македонија;
- разликува радио и ТВ
емисии;
- знае содржина на
детски печат.
2. Разбирање - Препознава елементи
на драмското дело;
- идентификува филмски
родови;
- прегледува содржина
на детски печат.
3. Применување - Користи
костимографија за
театарска претстава;
- толкува текстови од
детски печат.
15
4.Анализа, синтеза и
вреднување
- Дава критика за текст
во детски печат.
VI oddelenie
Nastaven predmet: Makedonski jazik
Programsko podra~je: Jazik
Tema 1: Varijanti na staroslovenskiot jazik
Nivo na razmisluvawe Standardi
1. Pomnewe
Ученикот/ученичката:
- znae za varijantite na staroslovenskiot
jazik;
- razlikuva tekstovi napi{ani na nekoj od
narodnite makedonski govori od
umetni~kite.
2. Razbirawe
- Пrepoznava specifiki na makedonskata
varijanta (erovi, nosovki).
3. Primenuvawe
- Пoka`uva primeri (zborovi) so erovite i
nosovkite za nivno preminuvawe vo o i e.
16
Tema 2: Fonetika
1. Pomnewe
- Рazlikuva slogovno i neslogovno r;
- razlikuva vid na soglaski spored na~inot
na obrazuvawe;
- znae to~no da gi akcentira zborovite.
2. Razbirawe
- Пrepoznava koja soglaska, spored na~inot
na obrazuvawe, }e ja pi{uva na krajot na
zborot;
- dava primeri za pravilno akcentirawe na
slo`enite zborovi i na broevite;
- prepoznava otstapuvawe od
tretoslo`noto akcentirawe.
3. Primenuvawe
- Пrimenuva pravila za akcentirawe na
slo`enite zborovi i na broevite;
- tolkuva isku~oci od pravilata za
tretoslo`noto akcentirawe.
4. Analizirawe - Пrebaruva slo`eni i tu|i zborovi
odreduvaj}i go akcentot.
Tema 3: Morfologija
1. Pomnewe - Пrepoznava zborovi od imenskata grupa;
- naveduva gramati~ki kategorii kaj
imenkite;
- razlikuva gramati~ki kategorii kaj
glagolite;
- razlikuva vidovi pridavki.
- Пovrzuva gramati~ki kategorii kaj
17
2. Razbirawe imenskata grupa zborovi;
- dava primeri za gramati~kite kategorii
na glagolite i imenkite;
- povrzuva pridavki vo soodvetna forma vo
sostavot na imenskata grupa.
3. Primenuvawe
- Мenuva imenki vidovi mno`ina (od
obi~na vo zbirna i izbрojana);
- pravi transformacija na nesvr{eni vo
svr{eni glagoli i obratno;
- tolkuva poim vreme kaj glagolite;
- primenuva stepenuvawe na pridavkite.
4. Analizirawe - Пovrzuva isti glagoli postaveni vo
vremenskata oska minatost, sega{nost i
idnost;
- sporeduva brojni formi za lica.
Tema 4: Sintaksa
1. Pomnewe - Рazlikuva podmet i prirok kako glavni
~lenovi vo re~enicata;
- locira predmet i atribut vo re~enicaта.
2. Razbirawe - Оbjasnuva glagol vo funkcija na prirok;
- dava primeri so predmet vo re~enici;
- povrzuva imenki so soodvetni atributi.
3. Primenuvawe - Тolkuva li~ni i neli~ni galgolski
formi;
- primenuva atributi vo tvoreweto.
4. Analizirawe - Мenuva na~inski glagolski formi od
eden vo drug vid;
18
- istra`uva zna~ewe na predmet i atribut
vo re~enica.
Tema 5: Re~nik i stil
1. Pomnewe - Рazlikuva sinonimi, antonimi, paronimi,
homonimi i neologizmi.
2. Razbirawe - Оbjasnuva sinonimi, antonimi, paronimi,
homonimi i neologizmi.
3. Primenuvawe - Пrmenuva sinonimi, antonimi, homonimi,
paronimi i neologizmi vo izrazuvaweto.
4. Analizirawe - Сporeduva leksi~ko i gramati~ko
zna~ewe na zborovite.
Programsko podra~je: Literatura Tema 1: Poezija
1. Pomnewe - Рazlikuva vidovi lirski pesni spored
motivot;
- citira rimi vo pesni;
- imenuva stilski figuri vo tvorbi.
2. Razbirawe - Дiskutira za motivi vo lirski pesni;
- objasnuva organizacija na stihovi vo
strofi (dvoslo`ni, trislo`ni, katreni,
monostih);
- tolkuva stilski figuri.
3. Primenuvawe - Кoristi znaewa za lirski pesni pri
tvoreweto tvorbi;
19
- primenuva znaewa za stilski figuri pri
izrazuvawe i tvorewe;
- koristi vizuelni i auditivni elementi.
4. Analizirawe - Аnalizira kompozicija na lirska pesna;
- prebaruva primeri so vidovi rimi spored
akcentot i primeri so stilski figuri.
Tema 2: Proza
1. Pomnewe - Рazlikuva fabula od sodr`ina;
- imenuva raska`uva~ vo prvo i treto lice;
- ~ita mitovi, legendi i predanija;
- razlikuva komedija, tragedija, sovremena
drama.
2. Razbirawe - Дiskutira za tema i ideja vo tekst;
- objasnuva forma na raska`uvawe (prvo
lice, treto lice i seznae~ki raska`uva~);
- prepoznava mit, legenda i predanie;
- preraska`uva fabula i sodr`ina na
tekst.
3. Primenuvawe - Иsprobuva da formulira tema i ideja;
- primenuva formi na raska`uvawe vo prvo
i vo treto lice;
- tolkuva elementi na mit, predanie i
legenda;
- dramatizira tekst.
4. Analizirawe - Сporeduva vidovi drami;
- pravi yiden vesnik grupiraj}i tvorbi od
makedonskiot folklor.
20
Programsko podra~je: Izrazuvawe i tvorewe Tema 3: Raska`uvawe, preraska`uvawe, opi{uvawe i izvestuvawe
1. Pomnewe
- Дava primer za raska`uvawe,
preraska`uvawe, opi{uvawe i
izvestuvawe.
2. Razbirawe - Пreraska`uva hronolo{ki i
retrospektivno;
- opi{uva lik, li~nost, pejza`;
- razlikuva soop{tenie, vest, direkten i
indirekten iskaz.
3. Primenuvawe - Дemonstrira stilski zbogateno
hronolo{ko i retrospektivno
raska`uvawe i preraska`uvawe;
- detalno opi{uva lik, li~nost, predmet,
prirodna pojava;
- pravi transformirawe na direkten vo
indirekten iskaz i obratno;
- tolkuva soop{tenie i vest.
4. Аnalizirawe - Аnalizira postapki na lik i li~nost;
- podreduva poinakvo prodol`uvawe ili
kraj na teskt;
- kritikuva;
- debatira za gledana pretstava (filmska,
teatarska) ili TV - emisija;
- anketira mislewa za soodvetno
soop{tenie ili vest.
21
Programsko podra~je: Mediumska kultura
Tema: Vidovi filmovi i vidovi emisii (radio i TV), delovi od pe~ateno delo
1. Пomnewe - Рazlikuva vidovi filmovi (spored
namenata i sodr`inata; crtan i
dokumentaren film).
2. Рazbirawe - Пreraska`uva filmovi, zabavni i TV
emisii;
- prepoznava delovi na knigata.
3. Пrimenuvaње - Тolkuva filmovi, pretstavi, emisii
(radio i TV);
- tolkuva delovi na knigata.
4. Аnalizirawe - Аnalizira sodr`ina i likovi vo
filmovite;
- dava kritiki za pretstavi za radio i TV -
emisii.
22
VII oddelenie
Nastaven predmet: Makedonski jazik
Programsko podra~je: Jazik
Tema 1: Istorija na makedonskiot jazik
1. Пomnewe - Зnae za makedonskata prerodba i za
makedonskite avtori od 19 vek.
2. Razbirawe - Пrepoznava elementi od makedonskata
varijanta na staroslovenskiot jazik;
- povrzuva elementi na jazikot vo tvorbite
na makedonskite pisateli od 19 vek i od
prerodbata.
3. Primenuvawe - Иzlo`uva zaedni~ki elementi na jazikot
na koj tvorele makedonskite pisateli od 19
vek.
Tema 2: Fonetika
1. Pomnewe - Рazlikuva reduvawe i ispu{tawe na
glasovi vo zborovite;
- dava primeri za akcentski celosti.
2. Razbirawe - Дava primeri za reduvawe i ispu{tawe
na glasovite vo zborovite.
3. Primenuvawe - Тolkuva reduvawe i ispu{tawe na
glasovite vo zborovite;
- primenuva akcentski celosti.
23
4. Analizirawe - Пrebaruva dopolnitelni znaewa za
reduvawe i ispu{tawe na glasovi i za
akcentskite celosti.
Tema 3: Morfologija
1. Pomnewe - Рazlikuva zapoveden i mo`en na~in;
- razlikuva glagoli vo predminato, minato
– idno i idno preka`ano vreme.
2. Razbirawe - Дava primeri za zapoveden i mo`en
na~in;
- objasnuva upotreba na predminato,
minato idno i idno preka`ano vreme;
- prepoznava predlozi i svrznici.
3. Primenuvawe - Мenuva glagoli od zapoveden vo iskazen i
mo`en na~in i obratno;
- primenuva glagoli vo trite glagolski
vremiwa (predminato, minato, idno i idno
preka`ano) pri izrazuvaweto, usno i
pismeno;
- tolkuva upotreba na predlozi i svrznici.
4. Analizirawe - Иstra`uva vo vrska so upotrebata na
glagolskite vremiwa, predlozite i
svrznicite.
24
Tema 4: Morfosintaksa
1. Pomnewe - Нaveduva funkcii na imenskite zborovi
vo re~enicata.
2. Razbirawe - Тolkuva funkcii na imenskite zborovi
vo re~enicata.
3. Primenuvawe - Primenuva imenski zborovi so razli~ni
funkcii vo re~enicite.
4. Analizirawe - istra`uva specifiki vo primenata na
imenskite zborovi vo re~enicite.
Tema 5: Sintaksa
1. Pomnewe - Znae struktura na prosta i slo`ena
re~enica.
2. Razbirawe Prepoznava nezavisnoslo`eni i
zavisnoslo`eni re~enici;
- prepoznava svrzni~ki i besvrzni~ki
slo`eni re~enici.
3. Primenuvawe - Primenuva nezavisnoslo`eni i
zavisnoslo`eni re~enici;
- menuva svrzni~ki vo besvrzni~ki
re~enici i obratno.
4. Analizirawe -Analizira struktura na prosta i slo`ena
re~enica.
25
Tema 6: Re~nik i stil
1. Pomnewe - Razlikuva crkovnoslovenizmi,
dijalektizmi, neologizmi,
internacionalizmi.
2. Razbirawe - Dava primeri za dijalektizmi,
neologizmi i internacionalizmi.
3. Primenuvawe - Tolkuva dijalektizmi, neologizmi i
internacionalizmi.
4. Analizirawe - Istra`uva primeri za dijalektizmi,
neologizmi i internacionalizmi.
Programskko podra~je: Literatura Tema 1: Podelba na literaturata
1. Pomnewe - Znae vo koj literaturen rod
pripa|aat tvorbite.
2. Razbirawe - Diskutira za specifikite na trite
literaturni rodovi.
3. Primenuvawe - Demonstrira primeri na tekstovi od
trite literaturni rodovi.
26
Tema 2: Drama
1. Pomnewe - Razlikuva elementi na dramski
tekst;
- znae {to e dijalog i mnolog;
-menuva tragedija, komedija,
sovremena drama.
2. Razbirawe - Diskutira za elementite na dramski
tekst;
- preraska`uva dramski tekst;
- diskutira za elementite na
tragedijata, komedijata i sovremenata
drama.
3. Primenuvawe - Isprobuva da napi{e nekoi od
elementite na dramskiot tekst (afi{,
prolog, iskaz na lik i sl.);
- demonstrira dijalog od dramski
tekst i komunikaciski dijalog;
- dramatizira prozen tekst.
4. Analizirawe - Analizira dvojna priroda na
dramski tekst;
- eksperimentira nastap so monolog;
- debatira za poimite komi~no –
satiri~no, tragi~no – tragikomi~no.
27
Tema 3 – Roman
1. Pomnewe - Razlikuva roman nasproti raskaz,
spored belezite;
- imenuva vid na roman spored
sodr`inata;
- razlikuva vidovi lirski pesni i
vidovi stilski figure>
2. Razbirawe - Objasnuva specifiki na vidovite
romani;
- preraska`uva izvadoci od romani so
naglasuvawe na naratorot;
- objasnuva motivi vo vidovite lirski
pesni;
- dava primeri za stilskite figuri.
3. Primenuvawe - Tolkuva atributi na likovite vo
romanite;
- primenuva znaewa za lirskite pesni
pri tvoreweto (motivi, stilski
figuri);
- tolkuva lirski i epski elementi vo
poema.
4. Analizirawe - Analizi i izvadoci od vidovite
romani;
- sporeduva dijalozi vo roman i vo
drama;
- otkriva prepletuvawe na motivi vo
edna lirska pesna;
- analizira poema.
28
Programsko podra~je: Izrazuvawe i tvorewe
Tema 1: Raska`uvawe, preraska`uvawe, opi{uvawe
1. Pomnewe - Razlikuva hronolo{ko
retrospektivno raska`uvawe i
preraska`uvawe;
- odbira opisi vo tvorbite.
2. Razbirawe Raska`uva i preraska`uva
hronolo{ki retrospektivno
(prtstava, film, do`ivuvawe);
- opi{uva lik i li~nost, eksterier i
enterier.
3. Primenuvawe - Koristi soodvetni izrazni sredstva
i elementi pri raska`uvaweto,
preraska`uvaweto i opi{uvaweto;
- menuva dijalozi od raska`uva~ki
tekstovi vo dramski dijalozi.
4. Analizirawe - Sprotivstavuva li~ni stavovi za
`ivotni pojavi (usno i pismeno);
- debatira za odredeni `ivotni
pojavi.
Tema 2: Izvestuvawe, intervju, zapisnik i referat
1. Pomnewe - Znae {to se izvestuvawe, intervju,
zapisnik i referat.
2. Razbirawe - Objasnuva {to sodr`i
izvestuvaweto, intervjuto,
zapisnikot i referatot.
29
3. Primenuvawe - Primenuva znaewa vo pi{uvawe
izvestuvawe, zapisnik i referat
selektiraj}i podatoci i oblikuvaj}i
gi tehni~ki.
4. Analizirawe - Formulira tema i kusi i jasni
pra{awa za pravewe intervju.
Programsko podra~je: Mediumska kultura
Tema 1: Teatar
1. Pomnewe - Razlikuva poimi re`iser,
kostimograf, scenograf, koreograf.
2. Razbirawe - Diskutira za ulogata na re`iserot,
kostimografot, scenografot,
koreografot.
3. Primenuvawe - Tolkuva vreme i prostor vo
teatarska pretstava i vo filmska
pretstava.
30
Tema 2: Film
1. Pomnewe - Razlikuva filmska ideja,
sinopisis i scenario.
2. Razbirawe - Objasnuva elementi na filmska
ideja, sinopsis i scenario.
3. Primenuvawe - Tolkuva edukativna uloga na
nau~no-popularni filmovi.
4. Analizirawe - Sporeduva dramski tekst i
scenario za film (sli~nosti i
razliki).
VIII oddelenie
Nastaven predmet: Makedonski jazik
Programsko podra~je: Jazik
Tema 1: Istorija na makedonskiot jazik
1. Pomnewe - Ja naveduva ulogata na K. P.
Misirkov i Bla`e Koneski za
standardizacija na makedonskiot
jazik.
2. Razbirawe - Diskutira za knigata ,,Za
makedonckite raboti” (denovite koi
31
se odnesuvaat na jazikot);
- komentira za jazikot vo tvorbite od
makedonskite avtori me|u dvete
svetski vojni;
- objasnuva za zna~eweto na Bla`e
Koneski vo vrska so kodifikacijata
na makedonskiot jazik (Pravopis,
Re~nik, Gramatika).
3. Primenuvawe - Gi tolkuva predlozite i stavovite
na K. P. Misirkov za makedonskiot
jazik;
- demonstrira koristewe Pravopis,
Gramatika i Re~nik.
4. Analizirawe - Analizira tvorbi od periodot me|u
dvete svetski vojni.
Tema 2: Fonetika
1. Pomnewe - Dava primeri za akcentirawe
na zborovite od tu|o poteklo.
2. Razbirawe - Procenuva mesto na akcentot
na tu|ite zborovi.
Tema 3: Morfologija
1. Pomnewe - Razlikuva glagolski
konstrukcii so ima i nema;
- naveduva modelni zborovi i
32
izvici od tekstovi.
2. Razbirawe - Prepoznava preodnost i zalog
kaj glagolite;
- objasnuva modalni zborovi i
izvici vo razli~ni situacii i za
razli~ni stavovi.
3. Primenuvawe - Primenuva preodnost i zalog vo
izrazuvaweto;
- konstruira primeri so
ima/nema glagolski konstrukcii;
- demonstrira modalni zborovi
za da izrazi razli~ni stavovi.
Tema 4: Sintaksa
1. Pomnewe - Razlikuva zavisnoslo`eni i
nezavisno slo`eni re~enici.
2. Razbirawe - Prepoznava razli~ni vidovi
zavisni i nezavisni re~enici vo
tvoreweto.
3. Primenuvawe - Primenuva razli~ni vidovi
zavisni i nezavisni re~enici vo
tvoreweto.
4. Analizirawe - Osmisluva prosti re~enici
pro{iruvaj}i gi vo slo`eni.
33
Tema 5: Stilistika
1. Pomnewe - Razlikuva tekstovi so razli~ni
funkcionalni stilovi (nau~en,
administrativen, literaturen).
2. Razbirawe - Diskutira za funkcionalnite
stilovi.
3. Primenuvawe - Isprobuva da napi{e tekst so
eden od funkcionalnite stilovi.
Nastavno podra~je: Literatura
Tema 2: Vidovi tekstovi
1. Pomnewe - Razlikuva vidovi tekstovi.
2. Razbirawe - Diskutira za sodr`inata na
vidovite tekstovi.
3. Primenuvawe - Tolkuva funkcii na vidovite
etekstovi.
4. Analizirawe - Dava kritika za vidovite
tekstovi ({to im zabele`uva,
{to predlaga).
34
Tema 2: Literaturata kako umetnost – podelba na literaturata
1. Pomnewe - Razlikuva umetni~ki tekst od
tekstovi za komunikacija;
- ~ita umetni~ki tekst
po~ituvaj}i gi negovite umetni~ki
elementi.
2. Razbirawe - Tolkuva belezi na tvorbi od
trite literaturni rodovi;
- diskutira za belezite na
umetni~kiot tekst;
- preraska`uva tekstovi od trite
literaturni rodovi.
3. Primenuva - Demonstrira izvadoci od antolo-
giski tekstovi (od trite litera-
turni rodovi) so tolkuvawe na
umetni~kiot polne` vo niv.
Tema 3: Lirika
1. Pomnewe - Znae belezi na lirikata kako
literaturen rod;
- razlikuva elegija, balada,
romansa.
2. Razbirawe - Diskutira za osobenostite na
elegijata, baladata i romansata;
- prepoznava u~eni stilski
figuri vo poetskite tvorbi.
3. Primenuvawe - Koristi znaewa vo tvoreweto
35
poetska tvroba.
4. Analizirawe - Analizira poetski tvorbi;
- istra`uva nadvore{ni razliki
i vnatre{ni sli~nosti me|u
pesni vo stih i pesni vo proza.
Tema 4: Epika
1. Pomnewe - Razlikuva belezi na etikata vo
odnos na drugite literaturni
rodovi;
- imenuva vidovi romani spored
temata.
2. Razbirawe - Prepoznava belezi na epskite
tekstovi vo stihovi i vo proza;
- objasnuva vidovi romani spored
tematskata podelba.
3. Primenuvawe - Tolkuva belezi i sodr`ina na
izvadoci od vidovite romani.
4. Analizirawe - Sporeduva fabula i si`e na
epska tvorba.
Tema 5: Drama
1. Pomnewe - Razlikuva dramski od epski i
lirski tekst;
- ~ita dramski tekstovi.
2. Razbirawe - Objasnuva belezi na tragedija i
36
komedija.
3. Primenuvawe - Tolkuva vrska na tekstot
(dramata) i negovata izvedba na
scena (pretstava).
4. Analizirawe - Analizira vnatre{ni belezi na
dramski tekst: dijalog na likovi,
nevidliv narator, fabula i
konflikt.
Tema 6: Nau~no – literaturni vidovi
1. Pomnewe - Razlikuva biografija,
avtobiografija, patopis i memoar.
2. Razbirawe - Objasnuva belezi na nau~no-
literaturnite tvorbi;
- preraska`uva izvadoci od nau~no
– literaturni tvorbi.
3. Primenuvawe - Demonstrira pismena simulacija
na vidovite nau~no-literaturni
tvorbi.
Nastavno podra~je: Izrazuvawe i tvorewe
Tema 1: Raska`uvawe, preraska`uvawe, opi{uvawe i izvestuvawe
1. Pomnewe - Odbira bitni elementi pri raska`uvaweto,
preraska`uvaweto i opi{uvaweto;
37
- znae elementi na konkretno i jasno izvestuvawe;
- pi{uva molba, prijava, telegrama.
2. Razbirawe - Preraska`uva i opi{uva slikovito portreti na lik,
nastan, film;
- dava primeri za pi{uvawe `elba, prigovor,
formulari.
3. Primenuvawe - Demonstrira pismena simulacija na vidovite nau~no-
literaturni tvorbi.
Nastavno podra~je: Mediumska kultura
Tema 1 – Pe~ateni i elektronski mediumi
1. Pomnewe - Znae za prvite pe~ateni i elektronski mediumi vo
Makedonija.
2. Razbirawe - Dava komentari za pro~itan tekst vo vesnicite ili
gledana TV – emisija.
3. Primenuvawe - Demonstrira svoi viduvawa za odredeni temi za koi
bi pi{uval vo mediumite.
4. Analizirawe - Debatira za odredena tema koja ja sledel vo pi{anite
ili vo elektronskite mediumi.
