(ฉบบราง)

กรอบนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

กระทรวงสาธารณสข

พ.ศ. ๒๕๕๖–๒๕๖๕

ตลาคม ๒๕๕๕

กรอบ

นโยบายเทคโนโลยสารส

นเทศและการส

อสารก

ระทรวงส

าธารณสข

พ.ศ

. ๒๕๕๖

–๒๕๖๕

1

แผนยทธศาสตรการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กระทรวงสาธารณสข ระยะป 2556-2565

หนา บทสรปผบรหาร บทท 1 บทนา 1 บทท 2 สถานการณและปจจยทมผลตอระบบบรการสขภาพของไทย 2.1 สถานะสขภาพของคนไทย 5 (1) โครงสรางประชากร

(2) อายคาดเฉลยของคนไทย (3) สาเหตการตาย (4) การเกดโรคอบตใหม (5) โรคทเกดจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมและปจจยเสยงอนๆ (6) สถานการณโรคไมตดตอเรอรง

2.2 สถานการณระบบบรการสขภาพไทย 8 (1) โครงสรางระบบบรการสาธารณสข

(2) จานวนสถานบรการสาธารณสข (3) ระบบสงตอผปวย (4) การมหลกประกนสขภาพ (5) อตราการใชบรการสาธารณสข (6) การเขาถงบรการสาธารณสข (7) กาลงคนดานสขภาพ

2.3 แผนพฒนาสขภาพแหงชาตฉบบท 10 11 (1) สาระสาคญ

(2) ปจจยเสยงและขอจากดในการดาเนนงานดานสขภาพ

2.4 ICT กบการพฒนาสขภาพแหงชาต (1) กรอบนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร พ.ศ. 2554-

2563 ของประเทศไทย (2) บทบาทของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ในการขบเคลอน

การพฒนาระบบสขภาพแหงชาต

15

2

บทท 3 สถานภาพการพฒนา ICT ของกระทรวงสาธารณสข 3.1 การใช ICT ในดานสขภาพของประเทศไทย 18 3.2 สถานภาพการมการใช ICT ในกระทรวงสาธารณสข

(1) โครงขายและคอมพวเตอร (2) โปรแกรมระบบงาน (3) บคลากรดาน IT (4) ระบบขอมลขาวสารสขภาพ

21

3.3 สรปผลการวเคราะห SWOT 34 บทท 4 ยทธศาสตรการพฒนา. 37 4.1 วสยทศน 38 4.2 เปาหมาย 38 4.3 ยทธศาสตรการพฒนา 38 4.4 ความสอดคลองระหวางยทธศาสตรการพฒนา ICT กบเปาหมายของ

แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 54

บทท 5 แนวทางการบรหารจดการเพอขบเคลอนยทธศาสตรสเปาหมาย 5.1 พฒนากลไกนาแผนยทธศาสตร/กลยทธ แปลงสการปฏบต 55 5.2 การประยกตใชแนวทาง IT Governance 57 ภาคผนวก ขอมลทวไปทเกยวของ 59 1

2 3 4 5 6. 7.

รฐบาลอเลกทรอนกส มาตรฐาน Cobit และ ITIL IPV6 Cloud Computing และ Government Cloud Services NGN ( Next Generation Network ) SOA ( Service Oriented Architecture ) แฟมขอมลมาตรฐาน

บรรณานกรม 70

บทสรปผบรหาร เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไดมบทบาทสาคญตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคม รวมทงตอบสนองตอการดารงชวตของประชาชนมากยงขนในปจจบน การพฒนาและประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการใหบรการประชาชน จะชวยลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจและสงคม โดยสรางความเสมอภาคของโอกาสในการเขาถงบรการสาธารณสข ซงเปนบรการพนฐานทจาเปนตอการดารงชวตอยางมสขภาวะทด การจดทาแผนยทธศาสตรการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารป 2556 - 2565 ของกระทรวงสาธารณสขฉบบน จงมวตถประสงคเพอเปนแนวทางในการพฒนาและประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการใหบรการเพอใหประชาชนทกกลม รวมทงผดอยโอกาส ผพการไดรบบรการสาธารณสขอยางทวถงและเทาเทยมกน ในกระบวนการจดทายทธศาสตรไดครอบคลมและสอดคลองกบปจจยตางๆ อยางรอบดานดงน

1. มการวเคราะหสถานการณปญหาสถานะสขภาพของประชาชนจากเอกสาร รายงานตางๆ ของกระทรวงสาธารณสข เชนสถานการณการกาวสสงคมผสงอายของประเทศมผลตอลกษณะของบรการสาธารณสขและการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอสนบสนนสถานการณดงกลาว

2. มการกาหนดยทธศาสตร ICT ซงตอบสนองเปาหมายหลก 10 ประการในแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10

3. มแนวทางสอดคลองกบกรอบนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ระยะพ.ศ. 2554-2563 ของประเทศไทยทจดทาโดยกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

4. มการปรบปรงจดออนทไดจากการวเคราะห SWOT ดาน ICT ของกระทรวงสาธารณสข 5. ใหความสาคญกบการพฒนาทรพยากรมนษยซงเปนผขบเคลอนการพฒนาใหระบบ

ICT มประสทธภาพ

โดยมสาระสาคญของแผนยทธศาสตร คอ 1. การขยายโครงขายและคอมพวเตอรใหสถานบรการสาธารณสขทกแหงทวประเทศสามารถเขาถงบรการอนเตอรเนตความเรวสง โดยใชกลไกการกากบดแลในเรองการจดใหมบรการโทรคมนาคมพนฐานโดยทวถง (Universal Service Obligation : USO) ของคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) 2. พฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพตามแนวทางของคณะกรรมการขอมลขาวสารสขภาพแหงชาต เพอใหขอมลสขภาพมความเชอมโยงและสามารถแลกเปลยนขอมลกนได และมการนาไปใชประโยชน รวมทงการพฒนาคลงขอมลระดบกระทรวงและระดบจงหวด

3. ประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการใหบรการประชาชนตามนโยบายรฐบาลอเลกทรอนกส เชนการทาธรกรรมอเลกทรอนกสของประชาชนกบภาครฐ ระบบการปรกษาการแพทยทางไกล รวมทงการพฒนานวตกรรมสาหรบระบบเฝาระวงและเตอนภยสขภาพดานสขภาพ ระบบการแพทยฉกเฉน 4. พฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศการจดการความรดานการแพทยและสขภาพสาหรบประชาชน เพอใหมความรในการดแลสขภาพของตนเอง ครอบครว และชมชน โดยเฉพาะอยางยงการพฒนาเวบไซตของหนวยงานภาครฐเพอเปนแหลงความรรวมทงเวบไซตสาหรบผพการทางสายตา

ทงน ในการขบเคลอนยทธศาสตรสเปาหมายนน ไดเสนอแนะแนวทางใหมการพฒนา

กลไกนาแผนยทธศาสตร/กลยทธแปลงสการปฏบต และประยกตใชแนวทางการบรหารจดการ ICT ทด (IT

Governance) ตามหลกสากล ซงในการดาเนนงานใหยทธศาสตรบรรลเปาหมายจะตองมการใชทงสอง

แนวทางรวมกน โดยการพฒนากลไกนาแผนยทธศาสตร/กลยทธแปลงสการปฏบตจะทาใหแผน

ยทธศาสตรมการนาไปปฏบตจรงและ IT Governance จะสงเสรมใหการปฏบตนนมใหประสทธภาพ

อยางไรกด ทงสองแนวทางนจะเกดขนไดตองอาศยความมงมนและตงใจจรง (Strong political will)

ของผบรหารเทานน

 

1

บทท 1 บทนา

กระทรวงสาธารณสข มอานาจหนาทเกยวกบการสรางเสรมสขภาพอนามย การปองกน ควบคม และรกษาโรคภย การฟนฟสมรรถภาพของประชาชน และราชการอนตามทมกฎหมายกาหนดใหเปนอานาจหนาทของกระทรวงสาธารณสข (พระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2554หมวด 19 มาตรา 42) ในการพฒนาสขภาพประชาชน กระทรวงสาธารณสขไดจดทาแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ซงขณะน อยระหวางการรางแผนฯ ฉบบท 11 ปจจบน จงยงคงใชแผนพฒนาสขภาพฉบบท 10 พ.ศ. 2550-2554 เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (Information and Communication Technology : ICT) เปนเครองมอในการพฒนาระบบขอมลขาวสารซงมความสาคญตอการพฒนาระบบสขภาพของประชาชนตามแผนพฒนาสขภาพแหงชาตดงกลาว เพราะไมเพยงแตเพอใชขอมลขาวสารสาหรบบรหารจดการขอมลดานการรกษา ดานการเบกจายคารกษาตามสทธและดานการประกนสขภาพ หากยงไดนาไปใชในการวเคราะหการเกดโรคอบตใหม การคาดการณการเจบปวยในอนาคต การวางแผนพฒนาบคลากรสาธารณสข การวางแผนดานงบประมาณอยางเหมาะสมและการกาหนดกลยทธและนโยบายดานสขภาพดวย ดงนน การมขอมลขาวสารทถกตอง ครบถวน มคณภาพและทนสมย จงเปนสงจาเปนทจะทาใหการพฒนาสขภาพประชาชนบรรลเปาหมายตามแผน นอกจากเปนเครองมอในการพฒนาระบบขอมลขาวสารแลว ยงสามารถนา ICT มาประยกต ใชในการใหบรการแกประชาชนในสถานบรการใหเกดความรวดเรว ผปวยไมตองรอนาน ประชาชนสามารถเขาถงแหลงความรทางอนเตอรเนต เพอการปองกนและสงเสรมสขภาพของตนเอง ครอบครวและชมชน กลมประชาชนผดอยโอกาส เชน ผทอยในทองทหางไกลสามารถไดรบบรการทางการแพทยจากแพทยผานระบบการแพทยทางไกล ผพการทางสายตาสามารถเขาถงขอมลสขภาพในเวบไซตซงออกแบบสาหรบผพการดวย ผสงอายทเปนโรคเรอรง เชน ความดน เบาหวาน ไขมนในเสนเลอดสามารถรบบรการทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลใกลบานโดยไมตองเดนทางมารบบรการทโรงพยาบาลชมชน เนองจากมระบบ ICT เชอมโยงระหวางโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล และโรงพยาบาลชมชน เพอการปรกษาหารอ และรบ - สงขอมลทจาเปน การพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สามารถดาเนนการใหเกดผลเปนรปธรรมไดดวยการกาหนดวสยทศน เปาหมาย ยทธศาสตร กลวธและ มาตรการ และมการถายทอดยทธศาสตรและกลยทธลงสการปฏบต กระทรวงสาธารณสขจงไดจดทาแผนยทธศาสตรการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารระยะป 2556-2565 โดยในการกาหนดยทธศาสตรไดแนวทางจากการพจารณาองคประกอบตางๆ ดงน

2

1. การวเคราะหสถานการณปญหาสถานะสขภาพของประชาชน 2. แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 3. การวเคราะห SWOT ดาน ICT ของกระทรวงสาธารณสข 4. ยทธศาสตรการพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ ป 2553 - 2562 ของคณะกรรมการ ขอมลขาวสารสขภาพแหงชาต 5. กรอบนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารระยะ พ.ศ. 2554 - 2563 ของประเทศไทย (ICT 2020) ทจดทาโดยกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

การนาเสนอยทธศาสตรการพฒนา ไดลาดบการนาเสนอดงน

บทท 1 บทนา อธบายถงภาพรวมความสาคญของระบบ ICT ทมตอการพฒนาระบบสขภาพประชาชน

และทมาของการกาหนดยทธศาสตร และคานยาม

บทท 2 สถานการณและปจจยทมผลตอระบบบรการสขภาพไทย อธบายสถานะสขภาพของประชาชนและปจจยทมผลตอระบบบรการสขภาพของประเทศในปจจบน ซงสถานะสขภาพและปจจยดงกลาวเปนตวกาหนดทศทางและยทธศาสตรของแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ในการดาเนนงานเพอใหสถานะสขภาพของประชาชนเปลยนแปลงไปในทางทดขนกวาเดม และกลาวถงบทบาทของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารซงเปนเครองมอสนบสนนใหการดาเนนงานตามแผนพฒนาสขภาพแหงชาตนนบรรลเปาหมาย

บทท 3 สถานภาพการพฒนา ICT ของกระทรวงสาธารณสข เปนการอธบายถงการมการใช และปญหาในการดาเนนงานระบบ ICT ของกระทรวงสาธารณสขในดานโครงขายและคอมพวเตอร การพฒนาโปรแกรมระบบงาน (Application softwares) บคลากรดาน ICT ระบบขอมลขาวสาร และการวเคราะห SWOT ดาน ICT ของกระทรวงสาธารณสข

บทท 4 ยทธศาสตรการพฒนา ในบทนเปนการกลาวถงวสยทศน เปาหมายและยทธศาสตรการพฒนา ซงมทงหมด 6 ยทธศาสตร

บทท 5 แนวทางการบรหารจดการเพอขบเคลอนยทธศาสตรสเปาหมาย กลาวถงแนวทางการบรหารจดการเพอขบเคลอนยทธศาสตรสเปาหมาย ซงประกอบดวยการพฒนากลไกการนาแผนยทธศาสตร/กลยทธ ไปสการปฏบตและการบรหารจดการโดยใชแนวทาง IT Governance

3

คานยาม ความหมายของ สขภาพ ระบบสขภาพ และ บรการสาธารณสข ตามพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550 สขภาพ หมายถง ภาวะของมนษยทสมบรณทงทางกาย ทางจต ทางปญญา และทางสงคม เชอมโยงกนเปนองครวมอยางสมดล ซงเปนผลมาจากการมปจจยทเออตอสขภาพ ไดแก ภาวะทางสงคม และสงแวดลอมทด และการมระบบบรการสขภาพทเขาถงไดและมคณภาพ

ระบบสขภาพ หมายถง ระบบความสมพนธทงมวลทเกยวของกบสขภาพ

บรการสาธารณสข หมายถง บรการตางๆ อนเกยวกบการสรางเสรมสขภาพการปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพ การตรวจวนจฉยและบาบดสภาวะความเจบปวย และการฟนฟสมรรถภาพของบคคล ครอบครวและชมชน

สถานบรการสาธารณสข หรอสถานบรการ ในแผนยทธศาสตรนหมายถง สถานบรการสาธารณสขของกระทรวงสาธารณสข ซงใหบรการตางๆ อนเกยวกบการสรางเสรมสขภาพการปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพ การตรวจวนจฉยและบาบดสภาวะความเจบปวย และการฟนฟสมรรถภาพของบคคล ครอบครวและชมชน เชน โรงพยาบาล

ระบบขอมลขาวสารสขภาพ ตามคาจากดความของคณะกรรมการขอมลขาวสารสขภาพแหงชาต หมายถง ระบบการจดเกบขอมลทเกยวของกบสขภาพ ไมวาจะเปนขอมลในระบบทะเบยน รายงาน หรอการสารวจทครอบคลมประเดน สถานะสขภาพ พฤตกรรมสขภาพ ปจจยกระทบตอสขภาพ เชน สงแวดลอม สวสดการ สงคม ทรพยากรและบรการสขภาพ รวมทงระบบทเกยวของกบการกาหนดความตองการขอมล การจดการขอมล มาตรฐานขอมล การควบคมคณภาพขอมล การวเคราะห สงเคราะหขอมล การสอสารเผยแพรและประชาสมพนธขอมล การใชประโยชนจากขอมลและกลไกสนบสนนระบบขอมล ไดแก นโยบาย ทรพยากรบคคล งบประมาณ กฎหมาย ขอตกลง กลไกประสานงาน กลไกเชงสถาบน ฯลฯ

คณะกรรมการขอมลขาวสารสขภาพแหงชาต เปนองคกรภายใตคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ( สช. ) ทาหนาทกาหนดนโยบายและยทธศาสตร และสรางความรวมมอระหวางภาคดานระบบขอมลขาวสารสขภาพเพอพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพทบรณาการ มการแลกเปลยนและใชประโยชนจากขอมลรวมกน ทงน ยทธศาสตรในการพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพแหงชาตในแผนยทธศาสตรของ ICT ฉบบน ไดใชแนวทางของคณะกรรมการขอมลขาวสารสขภาพแหงชาต

ICT (Information and Communication Technology) หรอ เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ในแผนแมบทเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารประเทศไทย พ.ศ. (2545-2549)

4

ใหความหมายวา หมายถง “เทคโนโลยทเกยวของกบขาวสาร ขอมล และการสอสารนบตงแตการสราง การนามาวเคราะหหรอประมวลผล การรบและการสงขอมล การจดเกบ และการนาไปใชงานใหม เทคโนโลยเหลาน มกจะหมายถงคอมพวเตอรซงประกอบดวยสวนอปกรณ (Hardware) สวนคาสง (Software) และสวนขอมล (Data) และระบบการสอสารตาง ๆ ไมวาจะเปนโทรศพท ระบบสอสารขอมล ดาวเทยม หรอเครองมอสอสารใด ๆ ทงมสายและไรสาย”

บรการสาธารณสขอจฉรยะ (Smart Health ) เปนหนงในสามเรอธง ( Flagships ) ของกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไดแก Smart health , Smart farm และ Digitized Thailand หมายถง การนาเทคโนโลยสารสนเทศ อเลกทรอนกส คอมพวเตอรและการสอสาร มาประยกตใชทางดานการแพทยและสขภาพ เพอใหประชาชนไดรบบรการดานสขภาพทดขนทงเชงรบ/การรกษา และเชงรก/การปองกน โดยมการวจยและพฒนาเทคโนโลยดานวศวกรรมขอมล และอปกรณทางการแพทยเพอการเฝาระวง ปองกน หรอลดความเสยงทางสขภาพ และพฒนาระบบสารสนเทศทางการแพทยและสขภาพแหงชาตเพอใชรวมกบเทคโนโลยดงกลาว นวตกรรม สานกงานนวตกรรมแหงชาต ไดใหความหมายของคาวา นวตกรรม (Innovation) คอ “สงใหมทเกดจากการใชความรและความคดสรางสรรคทมประโยชนตอเศรษฐกจและสงคม” และหมายรวมถงสงทเกดขนจากความสามารถในการใชความร ความคดสรางสรรค ทกษะ และประสบการณทางเทคโนโลยหรอการจดการมาพฒนาใหเกดผลตภณฑ หรอกระบวนการผลต หรอบรการใหม เพอตอบสนองความตองการของตลาด ตลอดจนการปรบปรงเทคโนโลย การแพรกระจายเทคโนโลย การออกแบบผลตภณฑ และการฝกอบรมทนามาใชเพอเพมมลคาทางเศรษฐกจและกอใหเกดประโยชน สาธารณะในรปแบบของการเกดธรกจ การลงทน ผประกอบการ หรอตลาดใหมหรอรายไดแหลงใหม รวมทงการจางงานใหม

5

บทท 2 สถานการณและปจจยทมผลตอระบบบรการสขภาพไทย

ในบทนเปนการกลาวถงสถานะสขภาพของประชาชนและปจจยทมผลตอระบบบรการสขภาพของประเทศในปจจบน ซงสถานะสขภาพและปจจยดงกลาวเปนตวกาหนดทศทางและยทธศาสตรของแผนพฒนาสขภาพแหงชาตในการดาเนนงานเพอใหสถานะสขภาพของประชาชนเปลยนแปลงไปในทางทดขน และกลาวถงบทบาทของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารซงเปนเครองมอสนบสนนใหการดาเนนงานตามแผนพฒนาสขภาพแหงชาตนนบรรลเปาหมาย

2.1 สถานะสขภาพของคนไทย 1. โครงสรางประชากร ในป พ.ศ. 2552 ประเทศไทยมประชากรเกอบ 64 ลานคน และมอตราภาวะเจรญพนธอยในระดบทตากวาระดบทดแทนมาอยางตอเนอง อนเปนผลมาจากความสาเรจของนโยบายประชากร และการวางแผนครอบครวในอดต โครงสรางประชากรจงเปลยนแปลงอยางมากในระยะ 20 ปทผานมา พ.ศ. 2513 สดสวนประชากรวยเดก : วยแรงงาน : วยสงอาย เทากบ 45.1 : 49.9 : 4.9 พ.ศ. 2523 เปลยนเปน 29.3 : 63.4 : 7.3 พ.ศ. 2552 มสดสวนเทากบ 21 : 67.5 : 11.9 ซงจะเหนวาประชากรวยเดกลดลงอยางรวดเรว ประชากรวยแรงงานยงคงเพมขนและคาดวาจะลดลงตงแตป พ.ศ. 2555 เปนตนไป ขณะทประชากรสงอายเพมมากขน โดยคาดวาในป พ.ศ. 2570 แนวโนมสดสวนประชากรวยเดก (0-14 ป) : วยแรงงาน (15-59 ป) : วยสงอาย (60 ปขนไป) เทากบ 14.4 : 62.9 : 22.7 ซงจะทาใหประชากรเกอบ 1 ใน 4 ของประเทศ หรอเกอบ 17 ลานคน เปนประชากรผสงอาย การเปลยนแปลงดงกลาวสงผลกระทบตออตราสวนการพงพงกลมวยแรงงานทจะตองดแลประชากรวยเดกและผสงอายเพมมากขน ภาระคาใชจายของภาครฐและครวเรอนในการดแลผสงอายในเรองสขภาพจะสงขนจากรปแบบภาวะการณเจบปวยของผสงอายดวยโรคเรอรงเพมขน อาท โรคกระดกและขอ ความดนโลหตสง เบาหวาน โรคหวใจและหลอดเลอด อลไซเมอร ตอกระจก และภาวะทาง ทนตกรรม รวมทงการเผชญกบภาวะทพพลภาพในระยะยาวจะมแนวโนมสงขน สวสดการทางสงคมทรฐตองดแลผสงอายจะมคาใชจายสงขน และจากลกษณะโครงสรางครอบครวไทยทเปนครอบครวเดยว มากขน สมาชกในครอบครวลดนอยลง อนเปนผลพวงมาจากการยายถนของแรงงานวยหนมสาวเขาส

6

เมอง ทาใหผสงอายจานวนไมนอยตองใชชวตตามลาพง การไดรบการดแลและชวยเหลอเกอกลลดนอยลง ซงเปนปญหาใหญสาหรบกลมผสงอายทตองการความชวยเหลอในอนาคต

2. อายคาดเฉลยของคนไทยยนยาวขน ผชายจะมอายคาดเฉลย 69.1 ป ใน พ.ศ. 2553 เพมเปน 71.1 ป ใน พ.ศ. 2563 และผหญงจะมอายคาดเฉลย 75.7 ป เพมเปน 77 ปตามลาดบ (รายงานการฉายภาพประชากรของประเทศไทย พ .ศ. 2548 – 2568, สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลย มหดล) สาหรบอายคาดเฉลยของการมสขภาวะ (HALE) มแนวโนมเพมขน พ.ศ. 2545 ผชายเทากบ 57.7 ป เพมเปน 59 ป ใน พ.ศ. 2552 และผหญงเทากบ 62.4 ป เพมเปน 68 ปตามลาดบ (คณะทางานศกษาภาระโรคและปจจยเสยง พ.ศ. 2547) อยางไรกตามระยะหางระหวางปทมสขภาพดกบอายคาดเฉลย ยงมากอย แสดงวา อายยนยาวแตมความเจบปวย

3. สาเหตการตาย จากการคาดประมาณแนวโนมการตายดวยโรคตาง ๆ ของประชากรไทย ใน พ.ศ. 2537–2552 โดยใชสาเหตการตายโดยตรงจากมรณบตร พบวาในอก 10 ปขางหนา (พ.ศ.2562) อบตเหตจราจร มะเรงตบ และหลอดเลอดสมอง เปนสาเหตการตายทพบสงสดในผหญงไทย จะเหนไดวา โรคไมตดตอโดยเฉพาะกลมโรคหวใจและหลอดเลอด มะเรง และเบาหวาน เปนปญหาสาคญททาใหคนไทยเสยชวตเพมขน ซงสอดคลองกบสถานการณการเจบปวยทสาคญของคนไทยทพบวา แนวโนมการเจบปวยดวยโรคเรอรงทปองกนไดเพมขนมาตลอดใน 2 ทศวรรษทผานมา

4. การเกดโรคอบตใหม โรคอบตซาทสงผลกระทบเปนวงกวางในโลกยคไรพรมแดน ภาวะโรคตดเชอใหมๆ โรคอบตใหมหรอโรคระบาดซาทเปนการแพรระบาดของเชอโรคทมรหสพนธกรรมใหม ซงมผลกระทบตอสขภาพและเศรษฐกจอยางมาก เชน โรคซารส ไขหวดนก ไขหวดใหญ และยงตองประสบกบโรคอบตซา เชน โรคเอดส ทเปนปญหาทยากจะประเมนสถานการณ องคความรยงไมเพยงพอและทนตอสถานการณทเกดขน กอใหเกดผลกระทบรนแรงและบนทอนคณภาพชวตทงระดบปจเจกและสงคมอยางมาก สวนโรคไขหวดนกไดกลายปญหาสาธารณสขของโลกทมความรนแรงและซบซอน กอความสญเสยทางเศรษฐกจอยางมหาศาล จากการรายงานขององคการอนามยโลกตงแตป 2546 จนถง 30 กรกฎาคม 2549 มผปวยยนยน ไขหวดนกรวม 232 คน เสยชวต 134 คน ใน 10 ประเทศ สาหรบประเทศไทยมผปวย 23 คน เสยชวต 15 คน โรครายชนดใหมๆ ไมวาจะเปนโรคววบา อโบลา หรอ Marburg Disease ยงมการคนพบอยเปนระยะ ในขณะทโรคตดเชอเกากมการดอยาทงแบคทเรยตางๆ และโดยเฉพาะอยางยงเชอวณโรคททวความดอยาจากวณโรคทดอยาหลายตวยาท (Multiple drug resistant TB) มาเปนวณโรคทดอยาอยางรนแรง (XDR TB, Extreme drug resistant TB) ทกาลงเปนขอวตกกงวลในระดบโลกในปจจบน

7

5. โรคทเกดจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมและปจจยเสยงอนๆ ปญหามลพษสงแวดลอมไดสงผลกระทบตอสขภาพของประชาชนเพมสงขน จากรายงานของสานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค ใน พ.ศ. 2550 – 2552 มการรายงานผปวยดวยโรคสารเคมจากการประกอบอาชพเพมขน สวนใหญมสาเหตมาจากพษสารเคมกาจดศตรพชและสตวทใชภาคเกษตรกรรม จากพษสารเคมในภาคอตสาหกรรมรวมทงจานวนผปวยโรคเหตจากปจจยทางกายภาพทเกดจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม เชน ความรอน ความเยน การสนสะเทอน เสยง แสงสวาง กมมนตรงส เปนตน กมแนวโนมเพมขน 6. โรคไมตดตอเรอรงจากวถชวตทเปลยนแปลงไป การดาเนนชวตทไมพอเพยงและขาดความสมดล ขาดการใสใจดแลควบคมปองกนปจจยเสยงทสงผลกระทบตอสขภาพ อยในสภาพแวดลอมทไมปลอดภย มภยคกคามสขภาพและไมเออตอการสรางสขภาพด โดยเฉพาะอยางยงพฤตกรรมเสยงทสาคญจากการบรโภคหวาน มน เคมมาก บรโภคผกและผลไมนอย สบบหร ดมสรา ขาดการออกกาลงกาย เกดความเครยด ทาใหมภาวะนาหนกเกน ความดนโลหตสง ไขมน คลอเลสเตอรอลในเลอดสง นาตาลในเลอดสงและภาวะเมตาบอลกซนโดรม ซงเปนปจจยเสยงหลกทสาคญของโรคไมตดตอเรอรงทสามารถปองกนไดหรอโรควถชวตททวความรนแรงแพรระบาดไปทวโลก ซงประเทศไทยกกาลงเผชญกบปญหาทวกฤตเชนกน จากขอมลเชงประจกษพบคนไทยอาย 15 ปขนไป พ.ศ. 2551 – 2552 มความชกภาวะนาหนกเกนและอวน (BMI ≥ 25 กก./ตร.ม.) รอยละ 34.7 (17.6 ลานคน) อวนลงพง (รอบเอว ≥ 90 ซม.ในชาย และ ≥ 80 ซม. ในหญง) รอยละ 32.1 (16.2 ลานคน) ความชกของโรคเบาหวานรอยละ 6.9 โรคความดนโลหตสง 21.4 และภาวะไขมนในเลอดสง รอยละ 19.4 เกดการเจบปวยจากโรคมะเรง หวใจ หลอดเลอดสมอง เบาหวาน ความดนโลหตสงเขารบการรกษาเปนผปวยในชวง พ.ศ. 2548 – 2551 เพมขน 1.2– 1.6 เทา เปน 505, 684, 257, 845 และ 1,149 ตอแสนประชากรตามลาดบ หากไมสามารถสกดกนหรอหยดยงปญหาไดจะทาใหเกดการเจบปวย มภาวะแทรกซอน พการ และเสยชวตกอนวยอนควร สงผลใหภาระคาใชจายทางดานสขภาพและการสญเสยทางเศรษฐกจตามมาอยางมหาศาล

8

2.2 สถานการณระบบบรการสขภาพของไทย การจดระบบบรการสขภาพในปจจบน รฐบาลไดพยายามจดรปแบบการใหบรการใหสมพนธกบระดบความตองการใชบรการในแตละระดบพนท เชน ในระดบชมชน ตาบล อาเภอ และจงหวด โดยผใหบรการจะคานงถงสภาพปญหาทสาคญทางดานสขภาพทมงเนนทจะปองกน หรอดาเนนการแกไข โดยมรายละเอยดของการจดบรการ ดงน 1. โครงสรางระบบบรการสาธารณสข มองคประกอบทสาคญประกอบดวย บรการปฐมภม บรการทตยภม บรการตตยภม และศนยการแพทยเฉพาะทาง และระบบสงตอ ก. การบรการปฐมภม (Primary Care) เปนบรการทอยใกลชดประชาชนและชมชนมากทสด จงเนนทความครอบคลม มการบรการผสมผสาน ทงในดานการรกษาพยาบาล การสงเสรมสขภาพ การปองกนควบคมโรค ฟนฟสภาพ จดบรการปฐมภมในเขตพนทชนบท โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล สถานอนามย ศนยสขภาพชมชน สาหรบในเขตเมองอาจเปนศนยบรการสาธารณสขของกรงเทพมหานคร หรอศนยแพทยชมชน ข. การบรการทตยภม (Secondary Care) เปนบรการทใชเทคโนโลยทางการแพทยในระดบทสงขน เนนการบรการรกษาพยาบาลโรคทยาก ซบซอนมากขน ไดแก โรงพยาบาลชมชนในระดบอาเภอ โรงพยาบาลทวไปในระดบจงหวด และโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงกลาโหม และมหาวทยาลย ค. การบรการตตยภมและศนยการแพทยเฉพาะทาง (Tertiary Care and Excellent Center) เปนการบรการทใชเทคโนโลยทางการแพทยชนสง มความสลบซบซอนมาก มบคลากรทางการแพทยในสาขาเฉพาะทาง ทสงกดกระทรวงสาธารณสขไดแกโรงพยาบาลศนย สถาบนเฉพาะทางตาง ๆ หรอสงกดมหาวทยาลย เชน โรงพยาบาลในโรงเรยนแพทย

2. จานวนสถานบรการสาธารณสข สวนใหญเปนของภาครฐและสงกดกระทรวงสาธารณสข มจานวนดงน เขตกรงเทพมหานคร โรงเรยนแพทย 5 แหง โรงพยาบาลทวไป 26 แหง โรงพยาบาล/สถาบนเฉพาะโรค13 แหง และ ศนยบรการสาธารณสข 68 ศนย/76 สาขา สวนภมภาค โรงเรยนแพทย 6 แหง โรงพยาบาลเฉพาะทาง 48 แหง โรงพยาบาลศนย 25 แหง โรงพยาบาลทวไป 70 แหง โรงพยาบาลชมชนทกอาเภอ 748 แหง ศนยบรการสาธารณสขเทศบาล 284 แหง โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล (สถานอนามยเดม) 9,750 แหง สถานบรการสาธารณสขชมชน 151 แหง ศนยสาธารณสขมลฐานเขตชนบท 48,049 แหง และศนยสาธารณสขมลฐานเขตเมอง 3,108 แหง

9

สถานพยาบาลภาคเอกชน ในป พ.ศ. 2552 – 2554 สถานพยาบาลภาคเอกชน มจานวนเตยงรวม 32,872 เตยง โรงพยาบาลเอกชนม 316 แหง คลนก 18,505 แหง สถานประกอบการเพอสขภาพ 1,268 แหง รานขายยาแผนปจจบน 11,603 แหง รานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจทไมใชยาอนตราย 3,838 แหง และรานขายยาแผนโบราณ 2,022 แหง

3. ระบบสงตอผปวย ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 บญญตวา รฐตองจดสงและสงเสรมการสาธารณสข ใหประชาชนไดรบบรการทไดมาตรฐานและมประสทธภาพอยางทวถง การพฒนาระบบสงตอในภาพรวมของประเทศ ซงทกจงหวดไดดาเนนการพฒนาระบบสงตอผปวยอยางตอเนองและเปนรปธรรม โดยมการแตงตงคณะกรรมการพฒนาระบบสงตอผปวยระดบจงหวด จดระบบกากบ ตดตามประเมนผล มการประชมและตกลงรวมกนทบทวนบทเรยนจากการสงตอทมปญหา มนวตกรรมการใชระบบ IT (Refer online) มาประกอบการดาเนนงานรบสงตอผปวยทาใหการประสานการสงตอผปวยมประสทธภาพยงขน การปฏเสธการสงตอผปวยในทกระดบลดลงกวาปทผานมาเลกนอย แตการปฏเสธการสงตอผปวยขามเขตและสวนกลางพบมากทสดในเกอบทกจงหวด ซงตองใชเวลาในการประสานงานนาน โดยเฉพาะในกรงเทพมหานครพบการปฏเสธคอนขางสง

4. การมหลกประกนสขภาพ คนไทยมหลกประกนสขภาพเพมขนจากรอยละ 92.5 ใน พ.ศ. 2545 เปนรอยละ 99.9 ใน พ.ศ. 2554 ทาใหประชาชนเขาถงบรการมากขน โดยผปวยนอกใชบรการสขภาพเพมขนจาก 102.9 ลานครงใน พ.ศ. 2545 เปน153.4 ลานครงในพ.ศ.2553 และผปวยในใชบรการสขภาพเพมขนจาก 3.4 ลานคน ในพ.ศ. 2545 เปน 5.6 ลานคน ใน พ.ศ. 2553 (สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2554)

5. อตราการใชบรการสาธารณสข การใชบรการสขภาพของประชาชนในสถานบรการสาธารณสขทมเตยงไวรบผปวยมแนวโนมเพมขนจาก 1.8 ครงตอคนตอป ใน พ.ศ. 2544 เปน 3.4 ครงตอคนตอปใน พ.ศ. 2552 โดยใน พ.ศ. 2544 – 2552 อตราการใชบรการผปวยนอกสงสดทกรงเทพมหานคร (4 – 6 ครง) และตาสดทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (1.2 – 3 ครง) และอตราการใชบรการผปวยในเพมขนจากรอยละ 10 ใน พ.ศ. 2538 เปนรอยละ 14.7 ในพ.ศ. 2550 โดยสงสดทกรงเทพมหานครและตาสดทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แสดงวาทรพยากรสขภาพสวนใหญกระจกตวอยในกรงเทพมหานคร

6. การเขาถงบรการสาธารณสข การดาเนนการตามนโยบายสรางหลกประกนสขภาพถวนหนา สงผลใหประชาชนสามารถเขาถงและใชบรการในสถานบรการสาธารณสขเมอเจบปวยเพมขนจากรอยละ 49 ใน พ.ศ. 2534 เปนรอยละ 75.3 ใน พ.ศ. 2548 และรอยละ 68.5 ใน พ.ศ. 2552 โดยเฉพาะ

10

ในกลมทไมมหลกประกนสขภาพใด ๆ มสดสวนการใชบรการในสถานบรการสาธารณสขเพมขนจากรอยละ 47 ใน พ.ศ. 2534 เปนรอยละ 66.6 ใน พ.ศ. 2548 และรอยละ 55 ใน พ.ศ. 2552 และกลมทมสวสดการขาราชการ และหลกประกนสขภาพถวนหนา มรอยละการใชบรการในสถานบรการสาธารณสขเมอเจบปวย ทสงทสดกวากลมอน ๆ

7. กาลงคนดานสขภาพ สาขาแพทย พ.ศ. 2552 พบวามแพทยขนทะเบยนทสานกงานเลขาธการคณะกรรมการแพทยสภา จานวน 39,187 คน ( หกจานวนทไมสามารถตดตอได เสยชวต ถกเพกถอนใบอนญาต และททางานตางประเทศถาวร) คาดวามแพทยปฏบตงานในประเทศจานวน 35,789 คน หรอคดปนอตราสวนตอประชากร 1 : 1,773 แตจากการสารวจของสานกงานวจยและพฒนากาลงคนดานสขภาพ และการสารวจทรพยากรสาธารณสขของสานกนโยบายและยทธศาสตรพบวา ในปพ.ศ. 2553 มแพทยปฏบตงานในสถานบรการสาธารณสขเพยง 26,162 คน หรอคดปนสดสวนตอประชากรเทากบ 1 : 2,428 ในขณะทความตองการของประเทศควรจะเปน 1 : 1,500-1,800 นอกจากปญหาการขาดแคลนแลว ยงมปญหาดานการกระจาย จากขอมลพบวามสดสวนแพทยอยในกระทรวงสาธารณสขเพยงรอยละ 50.4 ของจานวนแพทยทงหมด ในขณะทตองรบภาระดแลประชาชนกวารอยละ 80 ปญหาการสญเสยพบวา สานกงานปลดกระทรวงยงมปญหาสญเสยแพทยจากการลาออกโดยใน พ.ศ. 2546 มแพทยลาออกสงถง 795 คน และยงคงมการสญเสยจานวนมากในปจจบน สาขาทนตแพทย พ.ศ.2552 มทนตแพทยปฏบตงานจานวน 10,571 คน (ทนตแพทยสภา, 2553) แตจากการสารวจของสานกงานวจยและพฒนากาลงคนดานสาธารณสข และการสารวจทรพยากรสาธารณสข ของสานกนโยบายและยทธศาสตร พบวาในป 2553 มทนตแพทยปฏบตงานในสถานบรการสาธารณสขเพยง 5,112 คนหรอคดเปนสดสวนตอประชากรเทากบ 1 : 12,427 สาขาเภสชกร พ.ศ. 2552 มปฏบตงานใหบรการจานวน 24,401 คน (สภาเภสชกรรม, 2553) แตจากการสารวจของสานกงานวจยและพฒนากาลงคนดานสขภาพ และการสารวจทรพยากรสาธารณสขของสานกนโยบายและยทธศาสตร พบวา ในพศ. 2553 มเภสชกรทปฏบตงานในสถานบรการสาธารณสข เพยง 8,134 คน หรอคดเปนสดสวนประชากรเทากบ 1 : 7810 พยาบาลวชาชพ พ.ศ. 2552 มจานวนพยาบาลวชาชพปฏบตงานใหบรการ 120,948 คน (สภาการพยาบาล, 2553) แตจากการสารวจของสานกงานวจยและพฒนากาลงคนดานสขภาพ และการสารวจทรพยากรสาธารณสขของสานกนโยบายและยทธศาสตรพบวา ในป พ.ศ. 2553 มพยาบาลปฏบตงานในสถานบรการสาธารณสขเพยง 138,710 คน หรอคดเปนสดสวนประชากรเทากบ 1 : 458

11

2.3 แผนพฒนาสขภาพแหงชาต (1) สาระสาคญ แผนพฒนาสขภาพแหงชาตลาสดในขณะนคอแผนพฒนาสขภาพแหงชาตฉบบทฉบบท 10 (2550-2554) ซงไดกาหนดวสยทศนไวดงน

“มงสระบบสขภาพพอเพยง เพอสรางใหสขภาพด บรการด สงคมด ชวตมความสขอยาง พอเพยง”

ภายใตแนวคดและหลกการทกลาวมา กระทรวงสาธารณสขจงกาหนดวตถประสงคทจะตองบรรลในชวงระยะ 5 ปของแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 ไวดงน 1. สรางสขภาพด ใหเปนวถชวตในทกชวงวยตงแตครรภมารดาถงเชงตะกอน โดยเนนการสรางรากฐานทเขมแขงจากการมความพอเพยงทางสขภาพในระดบครอบครวและชมชน 2. สรางระบบบรการด เปนระบบบรการสขภาพทมหวใจของความเปนมนษย ใหบรการทมคณภาพ เปนมตร ใสใจในความทกข และมความละเอยดออนตอความเปนมนษย 3. สรางสงคมด เปนสงคมทอยเยนเปนสขรวมกนไดดวยการมหลกประกนดานสขภาพทใหความอนใจและความมนคงปลอดภยในชวต ทงยามปกต ยามเจบปวย และยามวกฤต 4. สรางชวตทมความสขพอเพยง เปนวถชวตทมความสขสงบ ไมเบยดเบยนกน เตบโตไดในสงคมแหงการเรยนร มวฒนธรรมทเกอกลตอสขภาพ สนตภาพ และการพฒนาไปสศกยภาพสงสดของความเปนมนษย

โดยมยทธศาสตรดงนคอ ยทธศาสตรท 1: การสรางเอกภาพและธรรมาภบาลในการจดการระบบสขภาพ ปฏรประบบงาน โครงสรางการบรหารจดการกลไก และกระบวนการดานนโยบายสขภาพ ใหเกดความเปนเอกภาพและธรรมาภบาล มความยตธรรม โปรงใสตรวจสอบได โดยในระยะสนเนนการปองปรามการทจรตคอรรปชน และเนนการสรางวฒนธรรมองคกรทดเปนเกราะปกปองธรรมาภบาลในระยะยาว

ยทธศาสตรท 2 : การสรางวฒนธรรมสขภาพและวถชวตทมความสขในสงคมแหงสขภาวะ เรงรดงานสขภาพเชงรกเพอสรางหลกประกนความปลอดภยอยางพอเพยงในชวตประจาวน ทงดานอาหาร โภชนาการ ยา ผลตภณฑสขภาพ การประกอบอาชพ และสงแวดลอม รวมทงสงเสรม

12

บทบาทของครอบครว ชมชนและภาคประชาสงคมในการสรางวฒนธรรมการดแลรกษาสขภาพทดและสรางสรรคสงคมทมความสขในทกระดบ ยทธศาสตรท 3 : การสรางระบบบรการสขภาพและการแพทยทผรบบรการอนใจ ผให บรการมความสข เนนการพฒนาระบบบรการสขภาพทใสใจตอความทกขยากและความลาบากใจ ทงในสวนของผรบบรการและผใหบรการ โดยสรางระบบการจดการทเปนธรรม มความเหนอกเหนใจกนและมความภาคภมใจและพงพอใจในประสทธภาพและคณภาพมาตรฐานการบรการรวมกน ภายใตนโยบายการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนา

ยทธศาสตรท 4 : การสรางระบบภมคมกนเพอลดผลกระทบจากโรคและภยคกคามสขภาพ สรางความเขมแขงใหแกระบบการเฝาระวงควบคมปองกนโรค การควบคมปจจยเสยงและผลกระทบดานสขภาพของการเปลยนแปลงตาง ๆ รวมทงเตรยมความพรอมเพอรองรบภยพบตและความรนแรงทแพรระบาดทวไป

ยทธศาสตรท 5 : การสรางทางเลอกสขภาพทหลากหลายผสมผสานภมปญญาไทยและสากล เนนการพฒนาศกยภาพเพอการพงตนเองไดในดานสขภาพ ดวยการสงเสรมสมนไพรการแพทยแผนไทย การแพทยพนบาน และการแพทยทางเลอก รวมทงพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางการแพทยทมความปลอดภย

ยทธศาสตรท 6 : การสรางระบบสขภาพฐานความรดวยการจดการความร สรางระบบการจดการทเนนการใชความรเปนฐานการตดสนใจ ดวยการสรางวฒนธรรมการ วจยและการจดการความรในทกระดบองคกรดานสขภาพ

(2) ปจจยเสยงและขอจากดในการดาเนนงานดานสขภาพ ในแผนฯ ดงกลาวไดมบทวเคราะหความทาทาย ปจจยเสยงและขอจากดในการดาเนนงานสขภาพไววา ถงแมระบบการแพทยการสาธารณสขไทย จะมพฒนาการอยางรวดเรวในชวงไมกทศวรรษทผานมา จนทาใหประเทศไทยเปนทยอมรบในดานการมบรการทางการแพทยททนสมยและมมาตรการสขภาพไทยทกาวหนา ไมวาจะเปนมาตรการดานการควบคมปองกนโรคเอดส การควบคมการบรโภคยาสบ การควบคมไขหวดนกหรอการสรางเสรมสขภาพ แตโครงสรางและกลไกการจดการดานการแพทยและ

13

สาธารณสขไทยกยงมขอจากดและเงอนไขตาง ๆ ซงในการจดทาแผนยทธศาสตรเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารฉบบน ขอยกขอจากดดงกลาวบางสวนทเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารสามารถเขาไปมบทบาทในการแกไขปญหาดวยดงน

1. คณภาพระบบบรการสาธารณสข แมวาจะมการขยายบรการสขภาพและการตรวจรกษาทางการแพทยใหกวางขวางและทวถงมากขนอยางตอเนองควบคกบการเรงรดพฒนาคณภาพมาตรฐาน โดยมโรงพยาบาลทผานการรบรองมาตรฐานอยางครบถวน (Hospital Accreditation – HA) จานวน 134 แหง ในป 2548 รวมทงการพฒนามาตรฐานตามเกณฑทกาหนดไวของสถานพยาบาลในรปแบบตางๆ อยางกวางขวางมากยงขน แตการเขารบบรการทางการแพทยจากสถานบรการภาครฐกยงเปนเรองทสรางความทกขยากแกประชาชนเปนอยางยง ในขณะทบรการในโรงพยาบาลเอกชนมความสะดวกสบายมากกวาโรงพยาบาลของภาครฐ แตคารกษา พยาบาลทแพงไดทาใหมเฉพาะประชาชนจานวนหนงเทานนทเขาถงได บรการของคนสวนใหญยงไดรบจากสถานพยาบาลภาครฐซงมผรบบรการจานวนมากจากการใหหลกประกนสขภาพถวนหนา ทาใหตองรอนาน สถานทแออด และไมพงพอใจตอคณภาพของบรการในแงมนษยสมพนธของเจาหนาท การสารวจความเหนตอบรการทไดรบจากนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนามปญหาทสาคญทสดคอ ความรสกไมเทาเทยมกนกบผปวยทไมใชบตรทอง รองลงมาคอ คณภาพยา รวมทงการปรบปรงเรองการรอคอยนาน และคณภาพการรกษา

2. ปญหาการขาดแคลนกาลงคนดานสาธารณสข ในป 2549 องคการอนามยโลก ไดกาหนดใหปญหากาลงคนทางดานสาธารณสขเปนปญหาของโลกและอยในขนวกฤตใน 57 ประเทศทวโลก โดยเฉพาะแพทย พยาบาล และผดงครรภมการขาดแคลนประมาณ 2.4 ลานคน ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมการขาดแคลนใน 11 ประเทศสงถง 1.2 ลานคน สดสวนบคลากรทางการแพทยของไทยตอประชากรอยในระดบตาประมาณ 30 คนตอประชากรแสนคน ในปจจบนประเทศไทยมแพทย 25,932 คน ตากวาทควรจะมคอ 38,340 คนถงราว 12,000 คน นอกจากนนการกระจายแพทยทไมเทาเทยมกนทาใหพนทชนบทมปญหาการขาดแคลนทรนแรง ในป 2548 ภาคอสานมสดสวนแพทยตอประชากรตาสด 1:7,466 ในขณะทในกรงเทพมหานครมสดสวนสงสด คอ แพทย 1 คนตอประชากร 879 คน ในขณะททนตแพทยมอยจานวน 7,573 คน จากทควรม 11,614 คน สดสวนทนตแพทยตอประชากรมแนวโนมลดลงในทกภาค

14

ในป 2546 ภาคอสานมสดสวนทนตแพทยตอประชากรตาสด 1:21,739 ในขณะทในกรงเทพมหานครมสดสวนสงสด คอ ทนตแพทย 1 คนตอประชากร 1,458 คน ในขณะทวชาชพพยาบาลยง มความขาดแคลนอก 23,586 คน ปญหาการขาดแคลนบคลากรททวความรนแรงขนน สวนหนงสมพนธกบระบบการแพทยทเนนการรกษามากกวาการปองกนและสงเสรมสขภาพ ซงทาใหประชาชนจานวนมากตองเจบปวยจากโรคภยไขเจบทสามารถปองกนได นอกจากนนการพฒนาระบบบรการทางการแพทยทเนนการใชเทคโนโลยทซบซอนไดทาใหการดแลรกษาสขภาพกลายเปนเรองของผเชยวชาญเฉพาะทางดานการแพทย จนทาใหแพทยทมอยในระบบบรการทางการแพทยมสดสวนเปนแพทยเฉพาะทางเพมขนเปนรอยละ77.7 ในขณะ ทระบบบรการเชงรก และหนวยบรการปฐมภมทดแลผปวยแบบองครวมในระดบชมชนและครอบครว กลบไดรบการสงเสรมและเปนทยอมรบอยางจากด การสรางระบบบรการปฐมภมทใหบรการผสมผสานทงงานดานการสงเสรมสขภาพ ปองกนโรค รกษาพยาบาลและการฟนฟสภาพใหสามารถใหบรการอยางทวถงใกลบาน จะเปนยทธศาสตรสาคญในการแกปญหาการขาดแคลนบคลากรทางการแพทยในระยะยาว การขาดแคลนบคลากรทางการแพทยยงเกดจากภาวะสมองไหลทแพทยลาออกจากโรงพยาบาลรฐทใหบรการแกสาธารณชนไปทางานในระบบเอกชนมากขน ธรกจทางการแพทยทเตบโตอยางรวดเรวไดทาใหมการขยายตวของโรงพยาบาลเอกชนในพนททมความเจรญทางดานเศรษฐกจ โดยในป 2547 มโรงพยาบาลเอกชนจานวน 471 แหงทวประเทศ ในจานวนนม 129 แหงอยในกรงเทพฯ การเตบโตของธรกจโรงพยาบาลเอกชนยงทาใหการกระจายแพทยขาดความสมดลทงในเชงปรมาณและคณภาพ มการดดซบบคลากรภาครฐสภาคเอกชนและชนบทสเมอง โดยมแพทยลาออกจากการทางานในโรงพยาบาลภาครฐในป 2548 สงถง 663 คน นอกจากนน นโยบายสงเสรมการเปนศนยกลางทางการแพทยนานาชาต ทมงทาการแพทยใหเปนการคา เพอหารายไดจากการใหบรการทางการแพทยแกผปวยทมฐานะดจากตางชาต ไดทาใหเกดสมองไหลของแพทยจากภาคสาธารณะไปสภาคเอกชนรายไดสงเปนจานวนมาก ทงน คาดวานกทองเทยวทวโลกทมารบบรการสขภาพเพมขนจาก 33 ลานคนในป 2543 เปน 121 และ 328 ลานคนในป 2553 และ 2563 โดยมอตราเพมขนเฉลยตอปรอยละ 26.7และ 17.1 ตามลาดบ

3. เทคโนโลยขอมลขาวสาร การปฏวตของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ไดทาใหการเขาถงขอมลขาวสารเกยวกบสขภาพเปนไปไดอยางไมเคยเปนมากอน แตในขณะเดยวกนกมขยะขอมล ทไมมคณภาพหรอเปนการเผยแพรความรตางๆ โดยผทไมใชนกวชาการ รวมทงการแสวงหาผลประโยชนดวยกลวธการหลอกลวงทซบซอน มการจาหนายยาควบคมพเศษและผลตภณฑอนตราย

15

ตาง ๆ ผานการซอขายทางอนเทอรเนต การโฆษณาหรอขายยาทางอนเทอรเนตทอางสรรพคณวาสามารถรกษาโรคหรออาการเจบปวยดวยโรครายแรง เชน โรคมะเรง, โรคภมคมกนบกพรอง (HIV/AIDS), โรคความดนโลหตสง ฯลฯ หรอสามารถบรรเทาความเจบปวยไดภายในระยะเวลาอนสน และมกอางวายาเหลานไดรบการรบรองหรอการพสจนทางวทยาศาสตรแลว 2.4 ICT กบการพฒนาระบบสขภาพแหงชาต 1. กรอบนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร พ.ศ. 2554-2563 ของประเทศไทย มสาระสาคญในการประยกตใช ICT เพอลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจและสงคมของประชาชน โดยเฉพาะอยางยงบรการพนฐานทจาเปนตอสขภาวะทด ตามยทธศาสตรท 6 ดงน

วสยทศน “ICT เปนพลงขบเคลอนสาคญในการนาพาคนไทย สความรและปญญา เศรษฐกจไทยสการเตบโตอยางยงยน สงคมไทยสความเสมอภาค”

กลาวคอ ประเทศไทยในป ค.ศ. 2020 หรอ ป พ.ศ. 2563 จะมการพฒนาอยางฉลาด การดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจและสงคมจะอยบนพนฐานของความรและปญญา โดยใหโอกาสแกประชาชนทกคนในการมสวนรวมในกระบวนการพฒนาอยางเสมอภาค นาไปสการเตบโตอยางสมดลและยงยน

ยทธศาสตรการพฒนา ตามกรอบนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารระยะ พ.ศ. 2554-2563 ของประเทศไทย แบงออก 7 ยทธศาสตร ดงน

1) พฒนาโครงสรางพนฐาน ICT ทเปนอนเทอรเนตความเรวสงใหมความทนสมยมการกระจายอยางทวถง และมความมนคงปลอดภย สามารถรองรบความตองการของภาคสวนตางๆได

2) พฒนาทนมนษยทมความสามารถในการสรางสรรคและใชสารสนเทศอยางมประสทธภาพ มวจารณญาณและรเทาทน และการพฒนาบคลากร ICT ทมความรความสามารถและความเชยวชาญระดบมาตรฐานสากล

3) ยกระดบขดความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรม ICT เพอสรางมลคาทางเศรษฐกจและนารายไดเขาประเทศ โดยใชโอกาสจากการรวมกลมเศรษฐกจ การเปดการคาเสร และประชาคมอาเซยน

4) ใช ICT เพอสรางนวตกรรมการบรการของภาครฐทสามารถใหบรการแกประชาชน และธรกจทกภาคสวนไดอยางมประสทธภาพ มความมนคง ปลอดภยและมธรรมาภบาล

16

5) พฒนาและประยกต ICT เพอสรางความเขมแขงของภาคการผลต ใหสามารถพงตนเองและแขงขนในระดบโลก โดยเฉพาะภาคการเกษตร ภาคบรการ และเศรษฐกจสรางสรรค เพอเพมสดสวนภาคบรการในโครงสรางเศรษฐกจโดยรวม

6) พฒนาและประยกต ICT เพอลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจและสงคม โดยสรางโอกาสและการเขาถงทรพยากรและบรการสาธารณะตางๆ ใหมความทวถงและทดเทยมกนมากขน โดยเฉพาะบรการพนฐานทจาเปนตอการดารงชวตอยางมสขภาวะทด ไดแก การบรการดานการศกษาและบรการสาธารณสข

7) พฒนาและประยกต ICT เพอสนบสนนการสรางเศรษฐกจและสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอม

ในยทธศาสตรท 6 มนโยบายในการประยกตใช ICT เพอสขภาวะทดของประชาชน ซงไดแกการศกษาและบรการสาธารณสข โดยมนโยบายทจะใหบรการสาธารณสขเปน Smart Health กลาวคอ มการนาเทคโนโลยสารสนเทศ อเลกทรอนกส คอมพวเตอรและการสอสาร มาประยกตใชทางดานการแพทยและสขภาพ เพอใหประชาชนไดรบบรการดานสขภาพทดขนทงเชงรบ/การรกษาและเชงรก/การปองกน

2. บทบาทของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ในการขบเคลอนการพฒนาระบบสขภาพแหงชาต เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไดเปนหนงในกลไกสาคญททาใหการดานนงานตามยทธศาสตรดงกลาวขางตนบรรลเปาหมาย กลาวคอ เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทาให

ผบรหาร มระบบขอมลขาวสารสขภาพทถกตองและครบถวนในการกาหนดนโยบาย กากบตดตามผล การใหบรการรกษาพยาบาล การปองกนและเผาระวงโรครวมทงการวเคราะหการเกดโรคอบตใหมและการคาดการณปญหาการเจบปวยในอนาคต และการบรหารจดการเชนวางแผนการพฒนาบคลากร วางแผนดานงบประมาณเพอควบคมรายจายเปนตน

ผใหบรการ เชนแพทยและพยาบาลมระบบขาวสารสขภาพการใหบรการสขภาพเพอการตดสนในการรกษาพยาบาลผปวยและใหบรการทรวดเรวขน ระบบการสงตอผปวยทมประสทธภาพ และระบบสารสนเทศสขภาพท เชอมโยงกนได มการบรณาการขอมลทาใหการจดเกบขอมลไมซาซอนกน ประหยดเวลาและงบประมาณในการดาเนนงาน และปญหาการขาดแคลนกาลงคนดานสาธารณสข ทาใหรฐบาลมนโยบายยกระดบสถานอนามยเปนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลเพอเพมศกยภาพการใหบรการ ลดการมงเขารบบรการทโรงพยาบาลชมชน/ทวไป/ศนยของผปวยบางโรค เชน ผปวยเบาหวาน ความดน และโรคเรอรงอนๆทตองการการดแลตอเนอง ซงโรคดงกลาวสามารถใหการดแลรกษาไดทโรงพยาบาล สงเสรม

17

สขภาพตาบล โดยมเครองมอสนบสนนคอ การใชเทคโนโลยการสอสารในการปรกษาผานอนเตอรเนตระหวางโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลในเครอขายกนเอง และกบโรงพยาบาลในระดบสงกวา

ผรบบรการ คอประชาชนทกกลมรวมทงผดอยโอกาส ผพการไดรบบรการทมคณภาพ ไมตองรอรบบรการนาน สามารถคนควาหาความรและขอมลขาวสารทางดานสขภาพทางอนเตอรเนตทนาเชอถอเพอดแลตนเองได และไดรบบรการสาธารณสขทมคณภาพไดอยางทวถง แมจะอยในทองทหางไกลดวยระบบการปรกษาแพทยทางไกล ซงทงหมดนนาไปสสขภาพทดของประชาชน

18

บทท 3 สถานภาพการพฒนา ICT ของกระทรวงสาธารณสข

เปนการอธบายถงการมการใช ICT ในสถานประกอบการตางๆ ในประเทศไทย ซงปรากฏวาสถานประกอบการประเภทโรงพยาบาลมการใชงาน ICT มากทสดในเกอบทกดาน และกลาวถงการมการใชและปญหาในการดาเนนงานระบบ ICT ของกระทรวงสาธารณสขในดานโครงขายและคอมพวเตอร การพฒนาโปรแกรมระบบงาน (Application software) บคลากรดาน ICT ระบบขอมลขาวสาร และการวเคราะห SWOT ดาน ICT ของกระทรวงสาธารณสข

3.1 การใช ICT ในดานสขภาพของประเทศไทย 1. ภาพรวมการมการใช ICT ของสถานประกอบการในประเทศไทย สานกงานสถตแหงชาต ไดดาเนนการเกบรวบรวมขอมลจากสถานประกอบการซงประกอบธรกจการคาสง การคาปลก การบรการ การผลต การกอสรางการขนสงทางบก ตวแทนธรกจการทองเทยว และโรงพยาบาล ทมคนทางานตงแต 1 คนขนไปทงในเขตเทศบาล และนอกเขตเทศบาล ทตกเปนตวอยางทงสน 35,021 แหง ในจานวนนสามารถนามาประมวลได 21,419 แหง ขอมลทเกบรวบรวมเปนขอมลของสถานประกอบการทดาเนนกจการในรอบ 12 เดอนระหวาง 1 มกราคม – 31 ธนวาคม 2553 พบวาโรงพยาบาลเปนสถานประกอบการทมการใชงาน ICT มากทสดเกอบทกดาน โดยสรปประเดนเดนไดดงน 1) สถานประกอบการทวประเทศทมคนทางานตงแต 1 คนขนไป มการใชคอมพวเตอรในการดาเนนกจการรอยละ 23.5 โดยสถานประกอบการทดาเนนกจการเกยวกบโรงพยาบาลมการใชคอมพวเตอรมากทสด คอ รอยละ99.2 และ การผลตมการใชคอมพวเตอรนอยทสด คอ รอยละ 11.82 2) สถานประกอบการทดาเนนกจการเกยวกบโรงพยาบาล มการใชคอมพวเตอรเฉลยตอกจการมากทสด คอ 103.9 เครอง ในขณะทธรกจทางการคาและธรกจทางการบรการ มการใชคอมพวเตอรเฉลยตอกจการนอยทสด คอ 3.1 เครอง 3) สถานประกอบการโดยรวมมสดสวนของเครองคอมพวเตอรทเชอมตออนเทอรเนต รอยละ 69.8 โดยการกอสรางมสดสวนเครองคอมพวเตอรทเชอมตออนเทอรเนตมากทสด รอยละ 84.9 4) สถานประกอบการทวประเทศมการใชอนเทอรเนตในการดาเนนกจการรอยละ 16.6 มบคลากรทใชอนเทอรเนตในการปฏบตงานเปนประจา ( เฉลยอยางนอยสปดาหละ 1 ครง เฉลยประมาณ 4.0 คนตอกจการ

19

5) สถานประกอบการทดาเนนกจการเกยวกบโรงพยาบาล มการใชอนเทอรเนตมากทสด คอ รอยละ 96.1 ในขณะทการผลตมการใชอนเทอรเนตนอยทสด คอ รอยละ 8.3 6) สถานประกอบการทวประเทศมการใชเวบไซต รอยละ 6.1 โดยโรงพยาบาลมการใชเวบไซตในการดาเนนกจการสงกวากลมอน ๆ 7) สถานประกอบการทวประเทศมการสงซอสนคาหรอบรการทางอนเทอรเนต รอยละ 2.2 โดยโรงพยาบาลมการสงซอสนคาฯ สงกวากลมอน ๆ 8) สถานประกอบการทวประเทศมการขายสนคาหรอบรการทางอนเทอรเนตรอยละ 1.4 โดยในกลมของการขนสงทางบกและตวแทนธรกจทองเทยวมการขายสนคา ฯ สงกวากลมอนๆ 9) บคลากรทปฏบตหนาท ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในสถานประกอบการทมรปแบบเปนบรษทจากด บรษทจากด(มหาชน)เปนผทสาเรจการศกษาดานเทคโนโลยสารสนเทศ ประมาณรอยละ 14.9 10) คาใชจายในการซอสนคา และบรการดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของสถานประกอบการ สวนใหญเปนคาใชจายการบรการดานการสอสารมากทสด

แผนภมท 1 รอยละของสถานประกอบการในป 2554 จาแนกตามการใชคอมพวเตอร และกจกรรมทางเศรษฐกจ

23.5 26.5

11.8

32.7

22.3

99.2

76.573.5

88.2

67.3

77.7

0.80

20

40

60

80

100

120

รวม ธรกจการคา

และธรกจ

ทางการบรการ

การผลต การกอสราง การขนสง

ทางบกและ

ตวแทนธรกจ

การทองเทยว

โรงพยาบาล

รอยละ มการใชคอมพวเตอร รอยละ ไมมการใชคอมพวเตอร

20

ในภาพรวมการใชคอมพวเตอรในการดาเนนกจการของสถานประกอบการทวประเทศในป 2554 พบวา มสถานประกอบการประมาณ 505,254 แหงทใชคอมพวเตอร หรอ คดเปนรอยละ 23.5 เมอพจารณาตามกจกรรมทางเศรษฐกจ พบวา สถานประกอบการทดาเนนกจการเกยวกบโรงพยาบาล มสดสวนการใชคอมพวเตอรสงทสด คอ ประมาณรอยละ 99.2 ตารางท 1 รอยละของสถานประกอบการทใชคอมพวเตอรในการดาเนนกจการ จาแนกตามระบบ

เครอขาย การตดตอสอสารทมการใช กจกรรมทางเศรษฐกจ ระบบเครอขายการตดตอสอสารทมใชในสถาน

ประกอบการ กจกรรมทางเศรษฐกจ

Intranet Extranet WAN LAN EDI WLAN

รวม 6.6 0.2 3.0 21.2 0.2 6.8 ธรกจทางการคาและธรกจทางการบรการ การผลต การกอสราง การขนสงทางบกและตวแทนธรกจการทองเทยว โรงพยาบาล

6.4 7.3 6.6 4.9 40.1

0.1 1.0 1.1 1.0 2.9

2.9 3.9 5.1 0.8 11.5

21.3 21.3 21.4 14.4 77.5

0.1 0.8 0.1 0.6 1.1

6.5 8.3 10.6 4.4 44.2

จะเหนวาโรงพยาบาลมการใชระบบเครอขายทเปนแบบ LAN อยในสดสวนสงทสดถง รอยละ 77.5 ตารางท 2 รอยละของสถานประกอบการทใชคอมพวเตอรในการดาเนนกจการ จาแนกตามการใช

ซอฟตแวรแบบเปดเผยรหส กจกรรมทางเศรษฐกจ การใชซอฟตแวรแบบเปดเผยรหส

รวม ใช ไมใช กจกรรมทางเศรษฐกจ

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

รวม 505,254 100.0 63,650 12.6 441,604 87.4 ธรกจทางการคาและธรกจทางการบรการ การผลต การกอสราง การขนสงทางบกและตวแทนธรกจการทองเทยว โรงพยาบาล

425,942 53,412 9,130 15,340 1,429

100.0 100.0 100.0 100.0 100.0

52,086 7,562 1,414 1,775 813

12.2 14.2 15.5 11.6 56.9

373,857 45,850 7,716 13,566

616

87.8 85.8 84.5 88.4 43.1

โรงพยาบาลมการใชซอฟแวรแบบเปดเผยรหสมากทสดรอยละ 56.9

สรปไดวา สถานบรการสาธารณสขมการใชงาน ICT มาใชประโยชนในการใหบรการประชาชนมากทสดในบรรดาสถานประกอบการประเภทตาง ๆ

21

3.2 สถานภาพการมการใช ICT ในกระทรวงสาธารณสข

1) โครงขายและคอมพวเตอร ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ม

หนาทในการดแลระบบโครงขายของกระทรวงสาธารณสข ซงมการเชอมโยงเพอการรบ-สงขอมลและรายงานตาง ๆ กบกรม/กองในสวนกลาง และหนวยงานในสวนภมภาค ตงแตระดบจงหวดจนถงระดบหมบาน โครงขายของกระทรวงสาธารณสขจงเปนโครงขายขนาดใหญ เทยบไดกบระดบผใหบรการ ISP (Internet Service Provider) เนองจากชองทางและความเรวในการออกอนเตอรเนต อปกรณระบบโครงขายอปกรณดานการรกษาความปลอดภยของโครงขายและเซรฟเวอรมจานวนมากเพอรองรบการรบสงขอมลรายงานจากหนวยงานทวประเทศหรอการตรวจสอบสทธการรกษาพยาบาลและการสงขอมลเพอการเบกจายเงนจากกองทนประกนสขภาพแหงชาต และระบบบรหารการเงนและการคลงภาครฐ (GFMIS)

1. ประวตการมการใชโครงขาย ICT ยคแรก (Host Based) ประมาณ ป พ.ศ. 2526 กระทรวงสาธารณสขนาระบบคอมพวเตอรมาใชจดเกบขอมลสถตสาธารณสขและ ระบาดวทยา โดยกองสถตสาธารณสข และกองระบาดวทยาในสมยนนใชเครองคอมพวเตอร PRIME และ PDP-11 ซงเปนคอมพวเตอรขนาดใหญ (Mini Computer) เชอมโยงเปน Terminal ไปตามจดตาง ๆ ภายในหนวยงานเพอใชงานในลกษณะของ Host Based โดยตอมาไดพฒนาจดเกบขอมลดานอน ๆ เพมมากขน เชน ระบบบญชถอจาย เงนเดอนขาราชการสานกงานปลดกระทรวง และขอมลดานอาหารและยา หลงจากนน 10 ป คอป พ.ศ. 2536 จงไดจดหาระบบคอมพวเตอรขนาดใหญ เปนเครอง VAX6000 เขามาทดแทน และยงคงใชงานอยางตอเนองมาจนถง พ.ศ. 2544

ยคท 2 (Downsizing) เพอเปนการลดภาระในดานงบประมาณการจดหาและบารงรกษาระบบคอมพวเตอรขนาดใหญของ กระทรวงสาธารณสข จงไดทดลองใชเครองคอมพวเตอรสวนบคคล (PC) เชอมโยงเปนโครงขายคอมพวเตอร LAN โดยใช Novell Netware เปน Network Operating System (NOS) ทาใหลกษณะการใชงานทเปน Host -Based เปลยนมาเปนแบบ Client / Server บน DOS Mode และใชโปรโตคอลการตดตอสอสารแบบ IPX/SPX ของ Novell Netware โดยขณะนน ไดประยกตใชงานกบระบบขอมลเพอสนบสนนการตดสนใจสาหรบผบรหาร (Decision Support System) และเชอมโยงระบบโครงขายคอมพวเตอรแบบ LAN ไปยงหองผบรหารของกระทรวงฯ เพอใหใชเครองคอมพวเตอรเรยกดขอมลตาง ๆ ทจดเกบบน Server นอกจากนไดทดลองสงขอความ (Message)

22

ระหวางหนวยงานทเชอมโยงบนโครงขาย ถอไดวาเปนการเรมตนประยกตใชระบบสอสารขอมลบนระบบโครงขายคอมพวเตอรในกระทรวง หนวยงานทมหนาทรบผดชอบดแลระบบโครงขายในสมยนนคอ ศนยคอมพวเตอร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ในชวงนมการพฒนาโปรแกรมตางๆ เชน ระบบการจดเกบขอมลเวชระเบยน (STAT), ระบบงานสารบรรณ, ระบบงบประมาณ, ระบบบรหารงานฐานขอมลระดบตาบล THO

ยคท 3 (Client Server) ทดลองเชอมโยงโครงขายสอสารขอมลของกระทรวงสาธารณสขเขากบโครงขายอนเตอร เนตประมาณ ป พ.ศ. 2534 เปนตนมา ซงขณะนนเชอมโยงผานทางศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC) และถอไดวาเปนจดเรมตนของการพฒนาระบบโครงขายสอสารขอมลของกระทรวงสาธารณสขโดยใชมาตรฐานโปรโตคอล TCP/IP อยางใน ปจจบน และเรมนามาใชงานอยางจรงจงเมอยายกระทรวงมาทจงหวดนนทบร โดยหนวยงานทรบผดชอบดแลระบบโครงขายคอ ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขจนถงปจจบน หนวยงานตางเรมใชการรบ-สง ขอมลผาน Wide Area Network (WAN) ทาใหระบบเครอขายม "Bandwidth Overhead" จานวนมาก เกดปญหา Bandwidth ไมเพยงพอ จงทาใหเทคโนโลย "Client/Server" ไดรบความนยมเพมขน ขอดของระบบ Client/Server ทชดเจนกคอ เครองลกขายและเครองแมขายไมจาเปนตอง "Map Network Drive" มการใช ระบบอเลกทรอนกสเมล มากขน ในชวงนมการพฒนาโปรแกรมตางๆ เชน ระบบงานสารบรรณ, ระบบงบประมาณ, ระบบบรหารงานฐานขอมลระดบตาบล (JHCIS), โปรแกรม THO เปนตน

ยคท 4 ยค "Web-Based" ระบบ Client/Server กคอ ตองทาการ Assessment ทพอรต RRC ของเครองคอมพวเตอรวามชองโหวถกโจมตจากไวรส มกจะโจมตทพอรต RRC ทาใหเทคโนโลย "Web -Based" ทใชโปรโตคอล HTTP ไดรบความนยมอยางสง ในการพฒนาโปรแกรมประยกตตางๆ ลวนหนมาใชเทคโนโลย "Web-Based" เพอใหเกดความสะดวกสบายกบการใชงานเครองลกขาย ซงมเพยง "Web Browser" กสามารถเขาใชงานเครองแมขายไดผานทางจากพอรต TCP หมายเลข 80 หรอ พอรต HTTP ปญหาของเทคโนโลย Web Based คอ Web Server และ Web Application โดยถาทางานในลกษณะ 3 Tiers กจะมปญหาชองโหวทงของ Application Server ทแฮกเกอรสามารถดกจบขอมลได สาหรบกระทรวงสาธารณสข ชวง พ.ศ. 2549 ใชเทคโนโลย "Web-Based" อาท ระบบลงทะเบยนเขารวมประชม ระบบสมครแพทยประจาบาน, ระบบ e-Inspection เปนตน

23

ยคท 4 ยค "Web Services" เทคโนโลย "Web Services" เปนการพฒนาตอยอดมาจากเทคโนโลย "Web-Based" อกทหนง กลาวคอ มการนาโครงสรางขอมลแบบ XML และการเชอมตอโปรแกรมประยกตโดยใชเทคโนโลย SOAP มาเชอมตอระบบคอมพวเตอรทหลากหลาย Platform และ หลากหลาย Vendor ใหสามารถทางานรวมกนและสามารถแลกเปลยนขอมลกนได ในรปแบบของ XML Format ระบบงานทกระทรวงสาธารณสขนาเทคโนโลยนมาพฒนาใชสาหรบการแลกเปลยนขอมล อาท ระบบงานโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล และ ศนยสขภาพชมชน (JHCIS) กบ ระบบฐานขอมลสาธารณสขระดบจงหวด (PROVIS) , ระบบฐานขอมลสาธารณสขระดบจงหวด (PROVIS) กบ ระบบการตรวจสอบสทธ สปสช.

ยคท 5 ยค SOA (Service Oriented Architecture) เทคโนโลย "SOA" เปนการตอยอดจากเทคโนโลย "Web Services" อกทหนง โดยมงเนน Concept ของการ Outsource บรการตางๆ ทเปน "Module" ยอยๆ ทางานรวมกนผานระบบเครอขาย TCP/IP ดงนนจะเหนวาเสถยรภาพของระบบเครอขายกลายเปนประเดนสาคญของ "SOA" เพราะตองตดตอกนผานทาง SOA Enterprise Service Bus (ESB) อยตลอดเวลาในแบบ Real Time โดยใชเทคโนโลย Message Queue เขามาเกยวของเพอจดระเบยบการตดตอกนระหวาง Module ตางๆ

แนวทางการพฒนาระบบงานตางๆ ของหนวยงานตอไปจาเปนตองพจารณานาเทคโนโลย "SOA" มาใช แตปญหาของเทคโนโลย SOA กคอ เรมตงแตการออกแบบ SOA ใหเกดความปลอดภยและปญหาเรองเสถยรภาพของระบบเครอขาย ซงถอเปน "Infrastructure" หลกของ "SOA" เพราะถาหากระบบเครอขายเกดปญหา ยอมสงผลกระทบกบ"SOA" ทงระบบได การตดตอรบสงขอมลแบบ Plain Text กเปนปญหาใหญเหมอนกบเทคโนโลย Web Service เชนกน

ระบบโครงขายจาแนกไดดงน ระดบกรม

สาหรบระบบโครงขายคอมพวเตอรของหนวยงานในกรมตาง ๆ รวมถงสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขจะมหนวยงานทางดานวชาการของกรมเปนผรบผดชอบ เชน ศนยเทคโนโลยสารสนเทศ ศนยคอมพวเตอร กองแผนงานและสานกวชาการ เปนตน สาหรบสานกงานปลด กระทรวงสาธารณสข มศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนผรบผดชอบ นอกจากจะดแลระบบโครงขายในสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขแลว ยงมหนาทดและระบบโครงขายสอสารขอมลหลก ( Backbone Network ) ของกระทรวงสาธารณสข และระบบโครงขายสอสารขอมลในสวนภมภาคดวย

24

2. สถานะของการเชอมโยงโครงขายในปจจบน (พ.ศ. 2555) สวนกลาง ทกกรมมการตดตงเชอมโยงระบบโครงขายคอมพวเตอร ระหวางหนวยงานภายในดวยระบบโครงขาย LAN : Local Area Network และ WLAN : Wireless LAN ทงหมดแลว และไดเชอมโยงกบระบบโครงขายสอสารขอมลหลก (Backbone Network) ของศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารโดยใชสาย Fiber optic เพอเปนชองทางเชอมโยงไปสหนวยงานตางๆและโครงขายอนเตอรเนต สวนภมภาค สาหรบหนวยงานภายใตสงกดของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขทตงอยในสวนภมภาค เชน สานกงานสาธารณสขจงหวด โรงพยาบาลศนย/ทวไป/ชมชน เปนตน สถานะของการเชอมโยงโครงขายภายในหนวยงานมการนาระบบโครงขายคอมพวเตอร LAN มาใชในหนวยงาน โดยมจานวน Server ตงแต 1 Server จนถงหลาย Server และจานวน Workstation ตงแต 5 - 6 Workstation จนถงมากกวา 100 Workstation ในหนวยงานขนาดใหญ ก. การเชอมโยงโครงขายของสวนภมภาค จากการสารวจของกระทรวงสาธารณสขในป 2555 พบวายงมโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล (รพ.สต.)/สถานอนามยอก 544 แหงทยงไมมการเชอมโยงอนเตอรเนต เนองจากอยในทองทหางไกลและสญญาณดาวเทยม IP Star ไปไมถง เชน อยในหบเขา หรอเปนหนวยงานทยงไมมระบบไฟฟา จงยงไมสามารถใชคอมพวเตอรได ตารางท 3 จานวนสถานบรการสาธารณสขของกระทรวงสาธารณสขทมการเชอมโยงโครงขาย

ม Internet (จานวนแหง)

หนวยงาน จานวน มสาย ไรสาย

Leased

Line ADSL CDMA/อนๆ IPStar modem

ไมม Internet

โรงพยาบาลศนย 25 27 20 5 - - -

โรงพยาบาลทวไป 69 38 60 1 - - -

โรงพยาบาลชมชน 738 82 664 2 8 - -

สานกงานสาธารณสขอาเภอ 877 5 865 5 2 - -

รพ.สต./สถานอนามย 9,750 138 4,966 2,879 1,062 161 544

รวม 11,459 290 6,575 2,892 1,072 161 544

25

ข. การเชอมโยงโครงขายกบสวนกลาง แผนภมท 2 โครงขายคอมพวเตอรกระทรวงสาธารณสข

การเชอมโยง (ป 2555) เสนทางท 1 เชอมกบโครงขายอนเตอรเนตความเรว 170 Mbps ภายในประเทศ และความเรว 60 Mbps ตางประเทศ โดยเชาใชบรการจากบรษทผใหบรการอนเตอรเนต สาหรบการใชงานของหนวยงานทตงอยภายในตกสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

เสนทางท 2 เชอมกบโครงขายอนเตอรเนตความเรว 190 Mbps ภายในประเทศ และความเรว 60 Mbps ตางประเทศ โดยเชาใชบรการจากบรษทผใหบรการอนเตอรเนต สาหรบการใชงานของกรมตางๆในกระทรวงสาธารณสข

เสนทางท 3 เชอมโยงแบบ Leased line กบสาธารณสขจงหวดตางๆ ผานเครอขายบรษท TOT ผานทางสานกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (สรอ.) เชอมโยงเขามาเปนเครอขายWAN ความเรว 30 Mbps สาหรบศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารและ ความเรว 2 Mbps สาหรบสาธารณสขจงหวดตางๆ โดยเนนการใชงานลกษณะเปนอนทราเนตระหวางสาธารณสขจงหวด

26

กบสานกงานปลดกระทรวงฯ และใชระบบงานตางๆ เชนระบบสารบรรณอเลกทรอนกส, ระบบGFMIS และระบบงานอนๆ

เสนทางท 4 เชอมโยงแบบ Leased line กบโรงพยาบาลศนย/ทวไปตางๆ ผานเครอขายCAT เชอมโยงเขามาเปนเครอขายWAN ความเรว 20 Mbps สาหรบศนยเทคฯและ ความเรว 512 Kbps สาหรบโรงพยาบาลศนย/ทวไป โดยเนนการใชงานลกษณะเปนอนทราเนตระหวางโรงพยาบาลศนย/ทวไปกบสานกงานปลดกระทรวงฯ และใชระบบงานตางๆ เชนระบบสารบรรณอเลกทรอนกส, ระบบGFMIS ,และระบบงานอนๆ

เสนทางท 5 ทางการเชอมโยงผานเครอขาย GIN ความเรว 100 Mbps รปแบบการใชงานจะใชกบระบบงานสารบรรณอเลกทรอนกสสาหรบเชอมโยงกบกรม และกระทรวงตางๆ และใชเปนเสนทางสารองสาหรบเชองโยงระบบทะเบยนราษฎร และอนเตอรเนต

เสนทางท 6 เสนทางเชอมโยงระบบ GFMIS ไปยงกรมบญชกลาง ความเรว 4 Mbps รปแบบการใชงานจะใชกบระบบการเงนการคลง GFMIS สาหรบหนวยงานภายในตกสานกงานปลดและสาธารณสขจงหวด,โรงพยาบาลศนย/ทวไป

เสนทางท 7 เสนทางเชอมโยงกบเครอขายทะเบยนราษภร กระทรวงมหาดไทย (Leased line) ความเรว 129 Kbps สาหรบการเรยกใชระบบทะเบยนราษภรของกรมการปกครอง

เสนทางเชอมโยงผานเครอขาย ATM ของกระทรวงมหาดไทยความเรว 100 Mbps (ปจจบนยกเลกการใชงาน)

3. สถานการณปญหาดานโครงขาย Server ของหนวยงานตางๆในกระทรวงยงมชองโหว และถกบกรกโดย Hacker

เปนประจา โดยเปนการเขามาวาง Phishing scam เพอใชเปนเวบไซตหลอกลวง การเชอมโยงโครงขายยงไมทวถง (รายละเอยดตารางท 3) หนวยงานเหลานตอง

นาสงขอมลรายงานตางๆ ดวยแผนดสเกต และเดนทางมานาสงทสานกงานสาธารณสขอาเภอดวยตนเอง

การใชงานอนเตอรเนตของหนวยงานในสวนภมภาคยงไมมเสถยรภาพ เนองจากสถานบรการสาธารณสขมการใชงานเชอมโยงโครงขายมากดงขอมลของสานกงานสถตแหงชาตขางตน ทาใหชองสญญาณหรอ bandwidth ไมเพยงพอถงแมจะมการเพมชองสญญาณแลว แตในการใชงานจรง ความเรวในการรบ-สงขอมลจะไดนอยกวาทระบในการเชาใชบรการชองสญญาณ

27

2) โปรแกรมระบบงานสาหรบการเกบรวบรวมขอมล โปรแกรมระบบงาน (Application Software) ทใชงานในกระทรวงสาธารณสข มทงการโปรแกรมทหนวยงานตางๆในกระทรวงสาธารณสขพฒนาใชเอง โปรแกรมทหนวยงานภาครฐอนๆจดหามาให เชน โปรแกรม GFMIS และโปรแกรมทหนวยงานจดซอจดหาจากบรษทเอกชน สาหรบโปรแกรมระบบงานหลกซงเกบรวบรวมขอมลเพอการบรหารจดการของผบรหาร และเพอการใหบรการสาธารณสขแกประชาชน โปรแกรมระบบงานทใชในปจจบนมดงน ก. โปรแกรมระบบงานสาหรบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล/สถานอนามย/ศนยสขภาพชมชน ไดแก โปรแกรมระบบงาน JHCIS เปนโปรแกรมระบบงานสาหรบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล/สถานอนามย/ศนยสขภาพชมชน ซงพฒนาโดยศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เปนโปรแกรมบนทกขอมลผปวยรายบคคล สาหรบเกบรวบรวมขอมลชดมาตรฐาน 12 แฟม และขอมลเพอการเบกจายเงนจากสานกงานประกนสขภาพ เปนการพฒนาโดยใช Open source technology และสามารถใชงานไดบนระบบปฏบตการ Windows, Linux, Ubuntu เปนตน ข. โปรแกรมระบบงานสาหรบโรงพยาบาล เปนโปรแกรมทโรงพยาบาลจดหามาใชเอง จากการสารวจโปรแกรมระบบขอมลขาวสารโรงพยาบาลของโรงพยาบาลในประเทศไทยโดยสานกงานหลกประกนสขภาพถวนหนา (สปสช.) ในป พ.ศ. 2551 พบวาโรงพยาบาลในประเทศไทยมโปรแกรมระบบงานโรงพยาบาลทแตกตางกนมากกวา 32 โปรแกรม ขอมลจากโรงพยาบาลทตอบแบบสารวจจานวน 750 แหง จากจานวนโรงพยาบาลทสารวจ 874 แหง ตารางตอไปน แสดงโปรแกรมสารสนเทศทโรงพยาบาลใช 5 ลาดบแรก และโปรแกรมเหลานไมสามารถแลกเปลยนขอมลกนได

โปรแกรมระบบงานโรงพยาบาล จานวน รอยละ HOSxP 235 30 MIT NET 76 10 STAT 48 6 Hospital OS 39 5 HI 37 5

28

3) บคลากรดาน ICT ก. จานวน

สวนกลาง หนวยงานทรบผดชอบดแลระบบ ICT ของกระทรวงสาธารณสขคอ ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ซงมอตรากาลงนกวชาการรวม 22 คน ในจานวนนมนกวชาการคอมพวเตอร ทมวฒการศกษาดาน ICT 11 คน เจาหนาททกคนจะไดรบการสงเสรมใหผกอบรมเพอเตมเปนระยะๆ เพอทนกบความกาวหนาทางเทคโนโลยและนโยบายทางดาน ICT ของรฐบาล

สวนภมภาค ซงประกอบดวยสานกงานสาธารณสขจงหวด โรงพยาบาลศนย/ทวไป และโรงพยาบาลชมชน จะมอตรากาลงเจาหนาทตาแหนงนกวชาคอมพวเตอรเพยงแหงละ 1 คนและมอตรากาลงทปฏบตงานดาน ICT ดงน

สานกงานสาธารณสขจงหวด หนวยงานทรบผดชอบดแลระบบ ICT ภายในสานกงานสาธารณสขจงหวด สานกงานสาธารณสขอาเภอ และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล อยภายใตกลมงานพฒนายทธศาสตร ซงมอตรากาลงนกวชาการคอมพวเตอร 1 คนและเจาหนาทอน ๆ 3-5 คน

โรงพยาบาลศนย/ทวไป หนวยงานทรบผดชอบดแลระบบ ICT คอ กลมงานยทธศาสตรบรการและสารสนเทศทางการแพทย ซงมอตรากาลงนกวชาการคอมพวเตอร 1 คนและเจาหนาทอน ๆ 5-7 คน

โรงพยาบาลชมชน หนวยงานทรบผดชอบดแลระบบ ICT คอ กลมงานประกนสขภาพ ยทธศาสตรและสารสนเทศทางการแพทย ซงมอตรากาลงนกวชาการคอมพวเตอร 1 คนและเจาหนาทอน ๆ 3-4 คน ตามโครงสรางอตรากาลงดงกลาวบคลากรดาน ICT ทมวฒการศกษาดาน ICT มเพยงแหงละ 1 คน แตปรมาณงานทงดานโครงขายคอมพวเตอรและโปรแกรมระบบงานทจะตองดแลมจานวนมาก โดยเฉพาะอยางยงสานกงานสาธารณสขจงหวดซงจะตองเปนผใหคาแนะนาและปรกษาแกสานกงานสาธารณสขอาเภอและโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลทงจงหวด การปฏบตงานในปจจบนจงมลกษณะททกคนในกลมงานชวยรบผดชอบรวมกน แตกยงไมสามารถตอบสนองกบปรมาณงานไดอยางเตมทเนองจากเจาหนาทบางสวนยงขาดทกษะ และมงานประจาอนอยแลว ในทางปฏบตจะมการจางเจาหนาทเพมเตมดวยเงนบารงของหนวยงาน หรอจางผรบจางภายนอก (Outsourcing) ในการดแลโครงขายหรอระบบงาน

ข. สถานการณปญหาบคลากรดาน ICT ของกระทรวงสาธารณสข บคลากรสาธารณสขจานวนมากทมความสามารถดาน ICT ในระดบผเชยวชาญโดยการศกษาคนควาดวยตนเอง เรยนรจากการทางานและเขารบการอบรมระยะสน จนสามารถวางระบบโครงขาย

29

คอมพวเตอรของหนวยงาน พฒนาโปรแกรมระบบงานใชเองในโรงพยาบาลและดแลบารงรกษาระบบ ใหคาแนะนาปรกษาแกผปฏบตงานอน ๆ โดยทตาแหนงหนาทของบคคลากรเหลานนไมเกยวของกบ ICT เชน แพทย พยาบาล เภสชกร นกวชาการสาธารณสข นกวชาการสงเสรมสขภาพ อยางไรกด ความเปลยนแปลงและความกาวหนาทางเทคโนโลยเปนไปอยางรวดเรวมาก ทาใหเจาหนาทตองมการอบรมเพมเตมเพอใหตามทนเทคโนโลย แตหลกสตรการอบรมขนสง (Advanced) มคาใชจายสงมาก ดงนนจงไมใชทกหนวยงานทมบคคลากรระดบผเชยวชาญซงทางเลอกคอการวาจางบคคลภายนอก ทาหนาทพฒนาหรอดแลระบบแทน สาหรบหนวยงานทมงบประมาณไมเพยงพอกจะตองพฒนาระบบ ICT ของหนวยงานไปตามกาลงความสามารถของบคลากรทมอย ทาใหระดบการพฒนาของแตละหนวยงานตางกนไป ดงนนในแผนยทธศาสตรฉบบน จงมงเนนการวางแผนพฒนาบคลากรระดบผเชยวชาญเพอรองรบปญหาดงกลาว

นอกจากปญหาขาดแคลนผเชยวชาญดาน ICT แลว ยงมปญหาขวญและกาลงใจเจาหนาทซงทาหนาทดาน ICT โดยไมไดอยในสายงานดงกลาว เจาหนาทเหลานสวนมากปฏบตงานดาน ICT ดวยความรกและสนใจในเทคโนโลย และจะเปนผทอทศตนใหกบงาน แตในขณะเดยวกนผลงานทางดาน ICT จะไดรบการพจารณานอยมากเมอมการพจารณาความดความชอบประจาปหรอการเลอนระดบ จงมความคาดหวงวาในอนาคตทภาครฐมงสรฐบาลอเลกทรอนกส ICT จะมบทบาท มากยงขนในทกกจกรรมของการพฒนา และการปฏบตงานดาน ICT เปนหนาทรบผดชอบของทกคนและมความสาคญไมนอยกวางานอนๆ

4) ระบบขอมลขาวสารสขภาพของกระทรวงสาธารณสข ก. ความสาคญของระบบขอมลขาวสารสขภาพ ระบบขอมลขาวสารสขภาพ มความสาคญตอการกาหนดทศทางนโยบายสขภาพทอาศยหลกฐานสนบสนนทางวชาการ ทสอดคลองกบสถานการณปญหาสขภาพในปจจบนและแนวโนมของปญหาสขภาพในอนาคต รวมทงยงมความสาคญตอการพฒนาระบบบรการสขภาพและการจดการกบปญหาสขภาพเฉพาะตางๆ เพอการพฒนาระบบและวธการในการจดการกบปญหาและเพมคณภาพบรการใหดขน นอกจากนการมขอมลขาวสารสขภาพทด จะชวยในการตดตามประเมนผลระบบสขภาพเพอการปรบปรงระบบสขภาพใหสามารถบรรลเปาหมายได ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2552 ในหมวดท 10 วาดวยการเผยแพรขอมลขาวสารดานสขภาพ มการกาหนดเปาหมาย วาใหมระบบขอมลขาวสารดานสขภาพทด มเครอขายครอบคลมทงประเทศ และเชอมโยงกบนานาชาตได โดยใหรฐจดใหมกลไกระดบชาตทาหนาทกาหนดทศทางและนโยบายการพฒนาระบบขอมลขาวสารดานสขภาพ บรหารนโยบาย ตดตามดแลและประเมนผลนโยบายอยางตอเนอง รวมไปถงการสนบสนนการสรางเครอขายองคการขอมลขาวสารสขภาพ นอกจากนยง ใหรฐพฒนาระบบขอมลขาวสารดานสขภาพ และกลไก

30

การนาขอมลดานสขภาพไปสการขบเคลอนนโยบายสาธารณะและการเฝาระวงเพอปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพ จากธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต แสดงใหเหนวาระบบขอมลขาวสารดานสขภาพเปนหนงในระบบสขภาพ ทตองมการจดการและพฒนาใหสามารถดาเนนการไดอยางมประสทธภาพและเปนประโยชนตอสงคม

ข. ระบบขอมลขาวสารสขภาพ กรม/สานก/กองในกระทรวงสาธารณสขมระบบขอมลขาวสารสขภาพทหลากหลาย สวนใหญเปนระบบรายงาน เปนระบบขอมลขาวสารเพอการจดการและระบบขอมลขาวสารเพอการบรหาร และตดสนใจระดบสง ระบบเหลานไดรบขอมลจากหนวยบรการทงขอมลรายบคคล และขอมลในรปแบบของรายงาน ทงโดยตรง และโดยผานระบบขอมลขาวสารของสานกงานสาธารณสขจงหวดซงเปนระบบขอมลขาวสารในระดบบรหารจดการในแตละจงหวด ระบบขอมลขาวสารทสาคญไดแก ระบบขอมลขาวสารเพอการบรหารภายใตสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ระบบขอมลขาวสารของหนวยงานทไดรบขอมลจากหนวยบรการครอบคลมทงประเทศทสาคญคอ 1) ระบบขอมลขาวสารสถตสาธารณสขประจาป เปนระบบขอมลขอมลขาวสารทสนบสนน ผบรหารระดบสงของกระทรวงสาธารณสข มระบบขอมลขาวสารยอยคอ

ระบบขอมลสถานะสขภาพ ไดแก ขอมลการเกด การตาย และจานวนประชากรทงประเทศ เปนระบบทเชอมโยงแบบออนไลนกบสานกบรหารการทะเบยน กรมการปกครอง

ระบบขอมลบรการสขภาพ ไดแก ขอมลความเจบปวยของผมารบบรการในสถานบรการสาธารณสข ระบบนไดรบขอมลจากหนวยบรการของรฐทวประเทศในรปแบบของรายงานเรยกวารายงานผปวยนอก (รง 504) และผปวยใน (รง 505) หรอเรยกวารายงาน 504 505 และไดรบขอมลรายบคคลตามชดขอมลมาตรฐานของการประกนสขภาพ และชดขอมลมาตรฐาน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล สถานอนามยและศนยสขภาพชมชน ทรจกกนโดยทวไปวา “ขอมล 12 แฟม” และ “ขอมล 18 แฟม” (ปจจบนไดปรบเปลยนเปน 43 แฟมและ 12 แฟม)

ระบบขอมลทรพยากรสขภาพ ไดแก ขอมลบคคลากรทางการแพทย และเครองมออปกรณทางการแพทยราคาสง

ระบบขอมลตวชวดสขภาพของประเทศ ไดแก ขอมลตามตวชวดดานสขภาพการพฒนาแหงสหสวรรษ (United Nation Millennium Development Goals - MDGs) ขอมลตวชวดทางสาธารณสขอนทสาคญของประเทศ

2) ระบบขอมลการเงนการคลงของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข ทาการ รวบรวมและรายงานขอมลขอมลขาวสารสถานการณเงนการคลงระบบบรการสขภาพของประเทศโดยกลมประกนสขภาพ สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

31

3) ระบบขอมลสารสนสนเทศระบาดวทยาและเฝาระวง สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรคเปนหนวยงานทดาเนนการและรบผดชอบ มระบบขอมลขอมลขาวสารยอยหลายระบบ บางระบบไดรบขอมลรายบคคล บางระบบไดรบในรปแบบรายงาน และบางระบบเปนการสารวจ ตวอยางของระบบฯดงกลาวไดแก

ระบบรายงานการเฝาระวงโรค รง 506 เปนขอมลรายบคคลของผปวยทเขารบบรการในสถานพยาบาลของรฐทวประเทศดวยโรคทตองเฝาระวงทงโรคตดตอ (communicable diseases) และโรคไมตดตอ (Non-communicable diseases) จานวน 80 โรค/กลมอาการ

ระบบขอมลการเฝาระวงทใชการเกบขอมลจากหนวยบรการตวอยาง (Sentinel surveillance) เชน ขอมลการบาดเจบและอบตเหต ขอมลผตดเชอเอชไอวและผปวยโรคเอดส เปนตน ระบบขอมลขาวสารเหลานมวตถประสงคเพอตอบสนองภาระหนาทรบผดชอบของแตละกรม/สานก/กอง มการบรณการกนนอยมาก ความซาซอนของขอมลมปรากฏใหเหนเปนจานวนมาก ซงนบเปนปญหาหนงทสาคญของระบบขอมลขาวสารสขภาพของไทย 4) ระบบขอมลขาวสารเพอการเบกจายของกองทนประกนสขภาพถวนหนา ประเทศไทยมกองทนประกนสขภาพทสาคญ 3 กองทนคอ

กองทนหลกประกนสขภาพถวนหนา บรหารจดการโดยสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

กองทนสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการและครอบครวบรหารจดการโดยกรมบญชกลาง กระทรวงการคลง และ

กองทนสวสดการรกษาพยาบาลผประกนตนบรหารจดการโดยสานกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน ขอมลเพอการเบกจายการใหบรการเปนขอมลรายบคคลทเกยวของกบการบรหารจดการและรายงานประกอบดวยชดขอมลมาตรฐานของการประกนสขภาพ หรอทรจกโดยทวไปวาขอมล 12 แฟม และขอมลอนๆเพอประกอบการเบกจายการใหบรการทางการแพทยและสาธารณสขทกาหนดเพมเตมโดยกองทน

ค. ระบบคลงขอมลสขภาพ ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงสาธารณสขไดรบงบประมาณจดทา โครงการปฏรประบบขอมลสขภาพภาครฐเพอรองรบบรการบตรเดยวรบบรการไดทกทภายในจงหวด สาระสาคญของโครงการนคอพฒนาระบบคลงขอมลดานการแพทยและสาธารณสข (Data Center) โดยการเชอมโยงขอมลสขภาพสถานบรการตงแตระดบปฐมภม โรงพยาบาลและสานกงานสาธารณสขจงหวด มายงสวนกลาง เพอใหหนวยงานระดบปฏบตการระดบจงหวดและระดบกระทรวง มขอมลดานการแพทยและสขภาพทสาคญตามโครงสรางมาตรฐานขอมลดานการแพทยและสขภาพ และขอมลเพอการสงตอ 43 แฟม และ 17 แฟม (รายละเอยดใน

32

ภาคผนวก) และผรบบรการสามารถไปรบบรการทสถานบรการสาธารณสขใดๆกไดภายในจงหวดนนโดยมขอมลประวตผปวยตอเนอง ขณะนเปนการดาเนน งานนารองใน 5 จงหวด เพอเปนตนแบบในการขยายความครอบคลมทง 76 จงหวด ภายในป 2557

ง. ปญหาดานระบบขอมลขาวสารสขภาพ ระบบขอมลขาวสารสขภาพในปจจบน นบวามการจดเกบในหลายระบบดวยกน ซงทาใหประเทศไทยมขอมลขาวสารสขภาพทจาเปนในระดบหนง แตกยงประสบปญหาบางประการทจาเปนตองไดรบการพฒนาปรบปรงใหดขน โดยประเดนปญหาตาง ๆ ดงกลาว ประกอบดวย 1) การขาดกลไก และทรพยากร เพอสนบสนนการดาเนนงานทตอเนอง โดยยงขาดกลไกทสาคญ ไดแก กลไกดานนโยบาย กลไกการประสานงานเพอการบรณาการระบบขอมล กลไกสนบสนน การแลกเปลยนขอมล และกลไกการกาหนดมาตรฐานดานขอมล ซงอาจจะตองใชกลไกทางกฎหมาย หรอขอตกลงรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของ สาหรบปญหาดานทรพยากร ไดแก การขาดบคลากรดานขอมลขาวสาร และการขาดศกยภาพของบคลากรในการจดการขอมล วเคราะห สงเคราะหขอมล และการสอสารดานขอมล รวมทงปญหาการขาดระบบงบประมาณทสนบสนนการพฒนาระบบ และการจดเกบขอมลทตอเนอง โดยเฉพาะงบประมาณสาหรบการสารวจทางสขภาพทจาเปน 2) การมระบบขอมลขาวสารสขภาพทยงขาดคณภาพ ไมครอบคลม และมความซาซอน

ระบบขอมลขาวสารสขภาพในปจจบน ยงมปญหาดานคณภาพและความครอบคลมของขอมล ไดแก 1. ความไมครบถวนของขอมลทารกตาย มารดาตาย และความไมถกตองของขอมลสาเหตการตาย 2. ความไมทนเวลาและความไมครอบคลมของการรายงานโรคทตองเฝาระวง โดยเฉพาะจากภาคเอกชน 3. ปญหาดานการออกแบบและความไมครอบคลมของระบบขอมลโรคเรอรงและการบาดเจบ 4. ความไมครอบคลมของขอมลบรการสขภาพ โดยเฉพาะจากภาคเอกชน 5. ความไมครอบคลมและความไมตอเนองของขอมลบรการดานสงเสรมสขภาพ 6. ความไมทนสมยและความไมครอบคลมของขอมลทรพยากรสขภาพ 7. ความไมถกตองและความไมครอบคลมของขอมลคาใชจายสขภาพ 8. ความซาซอนและความไมตอเนองของขอมลการสารวจทางสขภาพ

33

3) การขาดระบบจดการขอมลทมประสทธภาพ ปญหาการจดการขอมลทสาคญ ไดแก 1. การขาดระบบการเชอมโยงแลกเปลยนขอมลในระดบฐานขอมลระหวางหนวยงานผจด เกบขอมล ทงภายในและภายนอกกระทรวงสาธารณสข อยางเปนระบบ 2. การขาดระบบการสงตอขอมลและปอนขอมลกลบ ทมประสทธภาพ 3. การขาดระบบการจดการคลงขอมล (Data warehouse) ทมประสทธภาพและครอบคลมระบบขอมลตางๆอยางครบถวน 4. การขาดระบบวเคราะห สงเคราะหขอมล ทมประสทธภาพและเหมาะสม และพรอมสาหรบการใชประโยชน

4) การขาดกลไกการใชประโยชนจากขอมลทเปนระบบ ปญหาการใชประโยชนจากขอมล อาจจะเกดจากการทผใชขอมลไมเขาใจประโยชนของขอมลขาวสารทจะชวยในการตดสนใจ รวมทงผจดทาขอมลกอาจจะไมเขาใจรปแบบของขอมลทเหมาะสมสาหรบการใชประโยชนในระดบตาง ๆ ทาใหขาดการจดการขอมลใหอยในรปแบบทเหมาะสม กบการใช และขาดแรงจงใจดานการใชประโยชน ทจะผลกดนใหเกดการพฒนาคณภาพของขอมลทด โดยแรงจงใจดานการใชประโยชนประกอบดวย การใชเพอการวางนโยบายและแผน การใชเพอการจดสรรทรพยากร การใชเพอปรบปรงบรการและแกไขปญหาในพนท และการใชเพอการตดตามประเมนผลการดาเนนงานตามนโยบายรวมทงการใชเพอการขบเคลอนดานสขภาพของภาคประชาชน ปญหาตาง ๆ ดงกลาว จาเปนตองอาศยความรวมมอของภาคทเกยวของ โดยเฉพาะผใชขอมลและผจดทาขอมล ซงจะประกอบดวย กระทรวงสาธารณสข กองทนดานสขภาพ กระทรวงอน ๆ สานกงานสถตแหงชาต สถานบรการสาธารณสขภาครฐและภาคเอกชน รวมทงภาคประชาชน โดยตองมกลไกการสนบสนนทงดานงบประมาณและดานวชาการ ทเพยงพอและเหมาะสม ประกอบกบการมบคลากรทมศกยภาพ ภายใตการจดการทเปนระบบและตอเนอง และมการประสานความรวมมอกน ทงแบบทเปนทางการ และไมเปนทางการ โดยอยในรปแบบของเครอขาย เพอการเรยนรและพฒนาระบบรวมกน

34

3.3 สรปผลการวเคราะห SWOT ดานICT ของกระทรวงสาธารณสข การวเคราะห SWOT ของระบบเทคโนโลยสารเทศและการสอสารของกระทรวงสาธารณสข ทาใหไดรบทราบจดแขงและจดออนของสถานการณในปจจบน เพอเปนแนวทางในการกาหนดยทธศาสตรเพอปรบปรงการดาเนนงานใหมประสทธภาพตอไป โดยสรปผลการวเคราะหระบบ ICT ของกระทรวงสาธารณสขไดดงน จดแขง

ผบรหารใหความสาคญ และมการบรหารจดการดาน ICT อยางเปนระบบ มนโยบายดาน ICT ทชดเจน มระบบงานสารสนเทศทสนบสนนการปฏบตงานของทกหนวยงาน มการจดทากฎระเบยบรองรบการดาเ นนการตามกฎหมายธรกรรมทาง

อเลกทรอนกส และกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล รวมทงมการกาหนดการรกษาความมนคงปลอดภยในระบบสารสนเทศ

บคลากรมความสามารถนา ICT มาประยกตใชในการปฏบตงาน บคลากรพรอมสละเวลาสวนตวเพอปฏบตงาน มการกาหนดมาตรฐาน และนามาตรฐานสากลมาใช (บางสวน) เชน 12 แฟม,

ICD10, ICD9CM โครงสรางพนฐานดานโครงขายคอมพวเตอรหลกมการขยาย Bandwidth อยาง

ตอเนอง ความตองการในการใช ICT มมากขน มสถานบรการสาธารณสขกระจายอยในทกพนท มการพฒนาระบบฐานขอมลเพอเกบรวบรวมขอมลเพอประกอบ การใชงาน

จดออน ทศทางการบรหารจดการระบบงานดาน ICT ไมตอเนอง และขาดการบรณาการกบ

หนวยงานภายในและภายนอก ยงไมมการนานโยบายดาน ICT ไปสการปฏบตจรง ระบบขอมลสารสนเทศ ไมถกนาไปใชงาน กฏระเบยนไมถกนาไปใช และขาดระบบการตดตาม ตรวจสอบ บคลากรขาดทกษะในการใชเทคโนโลยสารสนเทศสมยใหม ไมไดรบการอบรมอยาง

เปนระบบ ระบบการพฒนาบคลากรและการสงเสรมทกษะดวย ICT ยงขาดประสทธภาพ

35

การจดการความรดาน ICT ไมตอเนองและไมมการนาระบบทดไปพฒนาใชในระบบสาธารณสข

ขาดกระบวนการและกลไกในการรองรบการปรบเปลยนความตองการใชขอมล มการกาหนดมาตรฐานขอมลแตยงไมครอบคลมขอมลทงหมด เทคโนโลยสารสนเทศมราคาแพง จงไมไดรบจดสรรงบประมาณใหเปนไปตามแผน

แมบท การรกษาความปลอดภยและการสารองขอมลยงจาเปนตองมการพฒนาใหม

ประสทธภาพยงขน จานวนเครองคอมพวเตอรบางหนวยงานไมทนสมย ระบบงาน Online ไมประสบความสาเรจเนองจากโครงขายขาดความเสถยร กระบวนการและระบบงานสารสนเทศยงไมครอบคลมตามหลกการบรหารจดการ

เทคโนโลยอยางเตมรปแบบ

โอกาส หนวยงานใหความสาคญในเรองการเผยแพรและใหบรการประชาชนผานระบบ

โครงขายความตองการในการใช ICT มมากขน รฐบาลมการกาหนด กฏหมาย นโยบาย แนวทาง วางแผนและสนบสนนการ

ดาเนนงานดาน ICT มกฏหมายการดาเนนงานดาน ICT มองคกรรบผดชอบ ICT ระดบประเทศ คาใชจายบรการอนเตอรเนตมราคาถกลงและมโครงขายครอบคลมทวถง ประชาชนตนตวในการเขาถงและใชสงคมออนไลนใหเปนประโยชน มโครงขายของรฐบาลเชอมโยงกระทรวงตางๆและโครงขายมหาดไทยสนบสนน

กระทรวงตางๆ มมาตรฐานการแลกเปลยนขอมล (TH-e-GIF) มการพฒนาเทคโนโลยใหมๆ ทางดานคอมพวเตอรและโทรคมนาคมอยตลอดเวลา มแหลงความรทางอนเตอรเนตมากมายและหลากหลาย

ผลกระทบ การพฒนาระบบ ICT ของไทยยง ลาชากวาประเทศเพอนบานและขาดความเชอมน

ในการใช Software ทผลตในประเทศไทย

36

ความตองการของประชาชนเพมขนตามการเปลยนแปลงสถานการณ จงไมสามารถใหบรการตอบสนองไดทน

ขาดการวางแผนการพฒนาบคลากร ICT อยางเปนระบบ ทาใหขาดแคลนบคลากรทงดานจานวนและทกษะ

นโยบายของรฐทไมเพมจานวนขาราชการทาใหไมสามารถดงดดบคลากรดานICT เพอรองรบตอความตองการดานการพฒนาระบบ ICT ไดอยางเหมาะสม

คาตอบแทนและแรงจงใจของบคลากร ICT ไมเหมาะสม ทาใหเกดการลาออก ยาย ถายโอนสง

การพฒนา ICT ยงไมไดรบการสงเสรมอยางจรงจงและมการละเมดทรพยสนทางปญญาสง

ประชาชนใชงาน ICT เพอความบนเทงมากกวา การเปลยนแปลง เทคโนโลยเปลยนแปลงอยางรวดเรวทาใหอายในการใชงานสนลง การรกษาความปลอดภยของโครงขายและขอมลไมเทาทนกบการบกรก

สรป ผลจากการวเคราะห SWOT ไดวา 1. ดานนโยบาย ICT ยงไมมการนาไปสการปฏบตอยางจรงจง กฏระเบยบยงไมมการบงคบใช ขาดการประสานงานและบรณาการระหวางหนวยงานทงภายนอก และภายใน 2. ดานโครงขาย มการขยายไปเกอบทวทกหนวยงานแตโครงขายยงไมเสถยร 3. เจาหนาทมความรความชานาญในการปฏบตงาน แตยงไมสามารถตดตามเทคโนโลยใหมไดทน และยงขาดบคลากรทเปนผเชยวชาญในการใหคาแนะนาแกผอน และยงขาดการวางแผนพฒนาบคลากรทด 4. ดานขอมลขาวสาร ยงขาดการนาเอาไปใชประโยชนเทาทควร

37

บทท 4 ยทธศาสตรการพฒนา

ในบทนเปนการกลาวถงวสยทศน เปาหมายและยทธศาสตรการพฒนา โดยวสยทศนและเปาหมายมทมาจากยทธศาสตรท 6 “พฒนาและประยกต ICT เพอลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจและสงคม โดยสรางความเสมอภาคของโอกาสในการเขาถงทรพยากรและบรการสาธารณะสาหรบประชาชนทกกลม โดยเฉพาะบรการพนฐานทจาเปนตอการดารงชวตทมสขภาวะทด ไดแก บรการดานการศกษาและบรการสาธารณสข” ของกรอบนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารระยะพ.ศ. 2554-2563 ของประเทศไทย (ICT 2020) ในหวขอ “การพฒนาและประยกต ICT เพอระบบบรการทางการแพทยและสขภาพทมประสทธภาพ (Smart health)”

แนวทางในการกาหนดยทธศาสตรนน พจารณาจากองคประกอบดงน 1. การวเคราะหสถานการณปญหาสถานะสขภาพของประชาชน 2. ยทธศาสตรและเปาหมายในแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 3. การวเคราะห SWOT ดาน ICT ของกระทรวงสาธารณสข 4. ยทธศาสตรการพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ ป 2553-2562 ของคณะกรรมการขอมลขาวสารสขภาพแหงชาต 5. กรอบนโยบาย ICT 2020 ทจดทาโดยกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ยทธศาสตรการพฒนา ICT ของกระทรวงสาธารณสขมหลกการและประเดนสาคญสรปไดดงน

สนบสนนการใช ICT เปนเครองมอเพอเพมประสทธภาพของระบบบรการและบรหารจดการในการแกสถานการณปญหาสถานะสขภาพของประชาชน (รายละเอยดการวเคราะหสถานการณฯ ในบทท 2)

กาหนดยทธศาสตร ICT ซงตอบสนองเปาหมายหลก 10 ประการในแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 (รายละเอยดเปาหมายในบทท 2)

มแนวทางสอดคลองกบ กรอบนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ระยะพ.ศ. 2554-2563 ของประเทศไทยทจดทาโดยกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ปรบปรงจดออนทไดจากการวเคราะห SWOT ดาน ICT ของกระทรวงสาธารณสข ใหความสาคญกบการพฒนาทรพยากรมนษยซงเปนผขบเคลอนการพฒนาใหระบบ

ICT มประสทธภาพ

38

วสยทศน ICT เปนกลไกสาคญในการขบเคลอนระบบบรการสขภาพทมประสทธภาพ กลาวคอ รอบร (Intelligence) บรณาการ (Integrated) และตอบสนองความตองการของทกภาคสวน (Inclusive) เพอสงเสรมการมสขภาวะทดของคนไทย”

เปาหมาย 1. ประชาชนสามารถเขาถงบรการสาธารณสขอยางทวถง ทกท และเทาเทยมกน 2. ระบบบรการสาธารณสขสามารถใหบรการโดยมประชาชนเปนศนยกลาง โดยมระบบขอมลขาวสารสขภาพแหงชาต เปนรากฐานของการบรณาการขอมลสขภาพ 3. มระบบการจดการความรดานสขภาพ ทประชาชนสามารถเขาถงและมสวนรวมได เพอใหประชาชนมองคความรพยงพอในการดแลสขภาพขนพนฐานของตนเอง ครอบครวและชมชน

ยทธศาสตร ยทธศาสตรท 1 พฒนาโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอ

สนบสนนการพฒนาระบบสขภาพของประเทศ ยทธศาสตรท 2 พฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ ยทธศาสตรท 3 สรางเสรมนวตกรรมบรการและการวจยระบบ เครองมอและอปกรณ

เพอเพมประสทธภาพระบบบรการสาธารณสข ยทธศาสตรท 4 ประยกตใชเทคโนโลยในการในกระบวนการจดการและการใหบรการ

สาธารณสข ยทธศาสตรท 5 พฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศการจดการความรดานการแพทย

และสขภาพสาหรบประชาชน ยทธศาสตรท 6 พฒนาบคลากรดาน ICT

โดยมรายละเอยดดงน

39

วตถประสงค เพอพฒนาองคประกอบพนฐานคอ โครงขายและคอมพวเตอร, อปกรณ และโปรแกรมระบบงาน ใหมความเปนเอกภาพ บรณาการ มความทนสมย รวดเรวทนตอความกาวหนาของเทคโนโลยและความเปลยนแปลงของสงคมโลก สามารถรองรบการดาเนนงานตามแผนพฒนาสขภาพแหงชาตของกระทรวงสาธารณสข และนโยบายรฐบาลอเลกทรอนกสไดอยางมประสทธภาพ

เปาหมาย 1. สถานบรการสาธารณสขทกแหงทวประเทศสามารถเขาถงบรการอนเตอรเนตความเรว

สงหรอการสอสารรปแบบอนทเปน Broadband ไดอยางทวถง สะดวกและรวดเรวโดยปลอดภย 2 ระบบ ICT ของกระทรวงสาธารณสขมความทนสมย รวดเรวทนตอความกาวหนาของ

เทคโนโลยและความเปลยนแปลงของสงคมโลก สามารถรองรบกบการขยายตวของการใหบรการและตอบสนองตอความตองการของหนวยงานและประชาชน

3. โครงขาย ICT ของกระทรวงสาธารณสขมศกยภาพพฒนาไปสโครงขายสมยใหม (Next Generation Network : NGN) ทสามารถบรณาการการใชงานรวมกนไดอยางทวถง

4. มเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลทมประสทธภาพ สามารถเกบรวบรวมขอมลไดครบถวนมคณภาพตอบสนองความตองการในการใหบรการสาธารณสข และดานบรหารจดการของผบรหาร

5. มคลงขอมล (Data Center) ซงรวบรวมขอมลขาวสารสขภาพในระดบจงหวดและสวนกลาง โดยเปนขอมลทสามารถนาไปใชประโยชนไดจรง ขอมลสามารถเชอมโยงและแลกเปลยนกนได ประชาชนสามารถเขาถงขอมลสขภาพของตนไดจากทกแหงและทกเวลา

6. ใชเทคโนโลยการออกแบบสถาปตยกรรมโปรแกรมระบบงานททนสมย มความยดหยนในการเปลยนแปลง งายตอการดแลบารงรกษาโดยเจาหนาทของหนวยงาน

ตวชวด 1. จานวนสถานบรการสขภาพทวประเทศทมการเชอมตออนเตอรเนตความเรวสงได

อยางมประสทธภาพ 2. มมาตรการรกษาความมนคง ปลอดภยโครงขาย

ยทธศาสตรท 1 พฒนาโครงสรางพนฐาน ดานเทคโนโลยสารสนเทศ เพอสนบสนน การพฒนาระบบสขภาพของประเทศ

40

3. มมาตรการดาเนนการเพอเปลยนผานจากโครงขายดานสอสารและโทรคมนาคมในปจจบนสโครงขายในอนาคต

4. มระบบ Video Conference และ Web conference ทมคณภาพ 5. จานวนหนวยงานทใชโปรแกรมระบบงานทใชโครงสรางมาตรฐานขอมลของกระทรวง 6. ระดบความสาเรจของการจดตงคลงขอมล (Data Center) ทงในระดบกระทรวงและ

ระดบจงหวดซงขอมลผรบบรการจากสถานบรการสาธารณสขทตางกนสามารถเชอมโยงกนได 7. จานวนการใชโปรแกรม Open Source ในการพฒนาระบบงาน

กลยทธท 1 พฒนาระบบโครงขาย (Network) และคอมพวเตอร และอปกรณอเลกทรอนกส ของกระทรวงสาธารณสขใหมประสทธภาพสามารถเชอมโยงกนไดทกหนวยงานอยางมประสทธภาพ

มาตรการ 1. สนบสนนใหสถานบรการสาธารณสขทกแหงทวประเทศใชงานโครงขายสอสาร

โทรคมนาคมทเปน Broadband เพอการใหบรการสขภาพและพฒนาระบบขาวสารสขภาพอยางทวถง และสนบสนนการใชเทคโนโลยไรสายในพนทหางไกลไมวาจะเปนระบบ 2.5 G, 3 G, 4G, WiMAX หรอดาวเทยม (Satellite) โดยใชกลไกการกากบดแลในเรองของการจดใหมบรการโทรคมนาคมพนฐานโดยทวถง (Universal Service Obligation : USO)

2. พฒนาระบบโครงขาย ICT ของกระทรวงสาธารณสขใหเปนเอกภาพ มการบรณาการและมความพรอมในการรองรบการขยายตวของความตองการใชงานของหนวยงาน

3. ปรบปรงโครงขายเพอมงสรฐบาลอเลกทรอนกส เชนการใชบรการโครงการบรการคลาวดภาครฐ (Government cloud services) ซงดาเนนการโดยสานกงานรฐบาลอเลกทรอนกส เพอประหยดงบประมาณและเพมประสทธภาพการบรหารจดการเทคโนโลยสารเทศและการสอสารของกระทรวง

4. ปรบปรงโครงขายเพอรองรบความกาวหนาของเทคโนโลยดานการสอสารเชนการกาวสยค 3 หรอ 4 G , IPV6

5. ปรบปรงคณภาพของโครงขายเพอเตรยมตวเขาสโครงขาย Next Generation (NGN) ตามนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารระยะ พ.ศ.2554 - 2563 ของประเทศไทย

6. มการบรหารจดการโครงขายใหมการรบ-สงขอมลขนาดใหญไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ โดยมระบบบรหารความเสยงดานเทคโนโลยสารสนเทศ และมการพฒนาระบบรกษาความปลอดภยของโครงขาย และเสนทางสอสารสารอง

7. พฒนาระบบ intranet ระหวางกระทรวงฯ กบสานกงานสาธารณสขจงหวดและโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป/โรงพยาบาลชมชนทกแหงทวประเทศเพอเปนการอานวยความ

41

สะดวกในการตรวจสอบสทธการรกษาพยาบาล การประชมทางไกล การรบสงขอมลรายงานตางๆ ระบบคลงยา ระบบบรหารการเงนการคลงภาครฐผานอเลกทรอนกส (GFMIS)

8. พฒนาระบบ Web Conference และ Video Conference ระหวางกระทรวงสาธารณสขและสานกงานสาธารณสขจงหวดทกแหงและหนวยงานอนๆ เพอประหยดงบประมาณในการเดนทางและความสะดวกรวดเรวในการตดตอประสานงาน โดยเฉพาะอยางยงเมอเกดสถานการณโรคระบาดหรอภยพบต

กลยทธท 2 พฒนาโปรแกรมระบบงานทง Front Office และ Back Office ทสามารถเกบรวบรวมและวเคราะหขอมลการดาเนนงานของสถานบรการและขอมลผรบบรการรายบคคลไดตามความตองการของผบรหาร ผปฏบตงานและประชาชน

มาตรการ 1. ออกแบบ วเคราะหและพฒนาโปรแกรมระบบงานตามนโยบายของกระทรวงฯ เชน

ระบบงานโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล (JHCIS) ระบบงานโรงพยาบาล (JHIS) โครงการพฒนาขอมล 43 แฟม โดยใชโครงสรางขอมลมาตรฐาน (Standard Data Set) มการใชรหสมาตรฐานการจาแนกประเภทและรหส และใชมาตรฐานในดานการเชอมโยงแลกเปลยนขอมล

2. สนบสนนใหสถานพยาบาลและสานกงานสาธารณสขจงหวดพฒนาโปรแกรมระบบงานตางๆทงระบบงาน Front Office และ Back Office ขนมาใชเองเพอตอบสนองความตองการของหนวยงานและเผยแพรแกผสนใจ

3. สนบสนนใหเกดชมชนผพฒนาโปรแกรมระบบงานของกระทรวงสาธารณสขเพอแลกเปลยนความคดเหนและรวมมอกนพฒนาโปรแกรมระบบงานตางๆ ใชรวมกน

4. มกลไกสนบสนนผใชงานโปรแกรมระบบงาน เชน การฝกอบรม ใหคาแนะนาปรกษา แกไขปญหาในการใชงานตลอดเวลา

5. พฒนาระบบบรหารจดการคลงขอมลของจงหวด (PROVIS Data Center) และของสวนกลางอยางบรณาการโดยเปนการรวบรวมและจดการขอมลทมอยจากแหลงตางๆ ใหเปนระบบและครอบคลม สามารถเขาถงและใชขอมลไดอยางสะดวก โดยมระบบรกษาความปลอดภยของขอมล โดยมการกาหนดสทธและชนของขอมลทเขาถงได และมการวเคราะห/สงเคราะห เผยแพรขอมลและใชประโยชน

6. สนบสนนการใชโปรแกรม Open source ในการพฒนาระบบงานและในการใชปฏบตงานของเจาหนาท เพอประหยดคาใชจายและปฏบตตามกฏหมายลขสทธ

7. ศกษาถงความเปนไปไดในการออกแบบโปรแกรมระบบงานดวยสถาปตยกรรม SOA (Service Oriented Architecture) เพอใหโปรแกรมระบบงานตางๆมความยดหยนตอการปรบเปลยนเมอมการเปลยนแปลงขนตอนการทางาน ลดความซบซอนในการดแลรกษา

42

วตถประสงค เพอใหมการพฒนาและบรณาการขอมลทเหมาะสมตอบสนองตอผใช มการเชอมโยงแลกเปลยนขอมลภายใตมาตรฐานและความปลอดภย สามารถนาขอมลมาใชใหเกดประโยชนในการบรหารจดการและใหบรการสาธารณสขไดอยางมประสทธภาพ โดยมประชาชนเปนศนยกลาง

เปาหมาย 1. มมาตรฐานขอมล ดานโครงสรางของขอมล ดานการจาแนกประเภทและรหส ดาน

การเชอมโยงแลกเปลยนขอมล ดานความปลอดภยของขอมล 2. มระบบฐานขอมลสขภาพอเลกทรอนกส ในสถานบรการสาธารณสขทครบถวนถกตอง

และมมาตรฐานสามารถนาไปใชประโยชนได 3. มระบบฐานขอมลกลาง ทสามารถแลกเปลยนและใชขอมลรวมกนอยางม

ประสทธภาพ 4. มการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) ผานชองทางตางๆ

ตวชวด 1. มมาตรฐานของขอมลขาวสารสขภาพ 2. มการแลกเปลยนชดขอมลทมมาตรฐานภายในกระทรวงตามมตรฐานทกาหนดไว 3. รอยละของหนวยบรการทไดรบการตรวจสอบและรายงานผล 4. มระบบสารสนเทศทางภมศาสตรททกหนวยงานสามารถนาไปใชรวมกน

กลยทธท 1 พฒนาคณภาพขอมล มาตรการ

1. พฒนามาตรฐานโครงสรางของขอมล (Core data sets standards) คอ เปนแกนของขอมลในกระบวนการใหบรการสขภาพ (core data set) กาหนดโดยมวตถประสงคเจาะจงกบงานหนงๆ เชน core data set สาหรบขอมลทรพยากรและคาใชจายสขภาพ core data set ขอมล บรการสขภาพ เชน ชดขอมล 12 แฟม ชดขอมล 21 แฟม core data set ขอมลเฝาระวงโรคและการบาดเจบและทะเบยนโรค

2. พฒนามาตรฐานการจาแนกประเภทและรหส (Semantic standards) ประเทศไทยใช ICD 10 TM (International Classification of Disease version 10 Thai Modification) เปน

ยทธศาสตรท 2 พฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ

43

รหสมาตรฐานสาหรบการใหรหสวนจฉยโรค และใช ICD 9 CM ( International Classification of Disease version 9 Clinical Modification Procedure Code) เปนรหสมาตรฐานการใหรหสหตถการทางการแพทย สวนมาตรฐานรหสศพทแพทย (Medical terminology) เชน SNOMED-CT (Systematic Nomenclature Of Medicine-Clinical Term), มาตรฐานรหสการตรวจทางหองปฏบตการ (Laboratory coding system) เชน LOINC (Logical Observatory Identifiers Names and Codes) มาตรฐานรหสยาหลกแหงชาต (National Drug Codes)

3. พฒนามาตรฐานในดานการเชอมโยงแลกเปลยนขอมล (Syntactic standards) มาตรฐานทเกยวของกบรปแบบของขอมล การสงผานขอมล (Messaging) เปนมาตรฐานทจาเปนทจะทาใหคอมพวเตอรแลกเปลยน (Exchangeable) ขอมลกนได ตวอยางของมาตรฐานประเภทน เชน Health Level 7 (HL7) messaging standards ซงเปนมาตรฐานหรอไวยากรณของการสงขอมลสขภาพระหวางกนของหนวยงานพฒนามาตรฐานระดบนานาชาตทชอ HL7, HL7 Clinical Document Architecture (CDA) เปนมาตรฐานสถาปตยกรรมเอกสารตางๆ ทางคลนกของ HL7 เปนตน

กลยทธท 2 พฒนามาตรฐานความปลอดภยขอมลสขภาพ มาตรการ

1. ผลกดนใหเกดพระราชบญญตความปลอดภยของขอมลสขภาพ (Health Information Security Act)

2. จดทามาตรฐานการรกษาความปลอดภยและความเปนสวนตวขอมลสขภาพ (Security and privacy standards) หมายถงมาตรฐานของกฎเกณฑ (Rule) นโยบาย (Policy) แนวทาง (Guideline) และมาตรฐานทางเทคนคทจาเปนสาหรบการรกษาความปลอดภย ความเปนสวนตวของบคคลในระบบสารสนเทศสขภาพ มาตรฐานการระบหรอไมระบขอมลเลขประจาตว (Personal identifier) เพอระบตวบคคล

กลยทธท 3 พฒนาระบบฐานขอมลอเลกทรอนกสในสถานบรการสาธารณสข (Electronic medical record system) มาตรการ

1. พฒนาระบบขอมลระดบโรงพยาบาล ประกอบดวยขอมลผปวยนอก ผปวยใน โดยโครงสรางของขอมลควรจะตอบสนองการใชประโยชนทหลากหลาย ไดแก การปวย การตาย การใหบรการ คาใชจาย บรการสงเสรมสขภาพ ปองกนโรค ฟนฟสมรรถภาพ การคดกรองความเสยงและคดกรองโรค ขอมลบรการสขภาพในชมชน ขอมลการเงน ขอมลทรพยากร

2. พฒนาระบบขอมลระดบปฐมภม ทครอบคลมประเดน การปวย การตาย การรกษา คาใชจาย บรการสงเสรมสขภาพ ปองกนโรค ฟนฟสมรรถภาพ ทงทใหโดยสถานบรการเอง และ

44

ขอมลระดบประชากรเพอสะทอนความครอบคลมของบรการ การคดกรองความเสยงและคดกรองโรค ขอมลบรการสขภาพในชมชน ขอมลการเงน ขอมลทรพยากร

3. พฒนาระบบการตรวจสอบขอมลระดบสถานบรการ รวมทงระดบจงหวด และสวนกลาง โดยมการปอนขอมลทไมสมบรณกลบใหสถานบรการแกไขขอมล แลวสงกลบไปยงระดบจงหวดและสวนกลาง

กลยทธท 4 พฒนาระบบสารสนเทศเชงบรณาการและการเชอมโยง มาตรการ

1. พฒนาระบบและชองทางสงตอขอมลของโรงพยาบาล และขอมลระดบปฐมภมไปยงหนวยงานในระดบจงหวดและสวนกลาง โดยมการจดการใหมชองทางในการสงขอมลทสามารถสงขอมลจานวนมากไดอยางไมตดขด

2. พฒนาคลงขอมลสขภาพทเชอมโยงแหลงขอมลตางๆ เขาดวยกน โดยอาจจะมอยจดเดยวโดยรวบรวมขอมลมาจากแหลงขอมลตางๆ หรอจดการแบบหลายจด โดยระบบเชอมโยงขอมล เพอใหสามารถแลกเปลยนและใชขอมลรวมกนระหวางสถานพยาบาล เพอชวยอานวยความสะดวกใหกบผปวยทสามารถไปรบบรการจากสถานบรการใดกไดทเชอมตอกบระบบเชอมโยงขอมลของสถานพยาบาล

กลยทธท 5 พฒนาระบบดชนชวดและระบบตดตามประเมนผลระบบสขภาพ มาตรการ

1. พฒนาระบบดชนชวดดานสขภาพและระบบตดตามประเมนผลดานสขภาพ เชน การตดตามโรคเรอรง การเฝาระวงโรค เฝาระวงปญหาทางสขภาพจต

2. พฒนาเครองมอชวยในการนาเสนอขอมล ในรปแบบตางๆ ไดแก แผนภม แผนท (GIS) แผนภาพ ซงสามารถนาเสนอขอมลไดบนเครอขายอนเตอรเนต เพอใหสามารถตดตามประเมนผลและนาขอมลไปใชใหเกดประโยชนในการบรการและการวางแผนพฒนา

3. พฒนาระบบวเคราะหขอมลบนอนเตอรเนต โดยผใชสามารถเลอกตวแปร ในการแสดงขอมลและรปแบบในการนาเสนอขอมลไดอยางอสระ

กลยทธท 6 สนบสนนการใชมาตรฐานทจดทาขน มาตรการ

1. พฒนาเครองมอในการนามาตรฐานขอมลสขภาพไปสการใชในระบบ ไดแก การพฒนาเครองมอแปลงขอมลเขาสมาตรฐานกลาง การพฒนาโปรแกรมทเออตอการใชมาตรฐาน

2. พฒนาศกยภาพของบคลากรทเกยวของกบการใชมาตรฐาน ไดแก บคลากรททาหนาทบนทกขอมล ผใหรหส ผพฒนาโปรแกรมและแปลงขอมลของสถานพยาบาล

45

3. ปรบปรงมาตรฐานขอมลสขภาพ ใหมความทนสมยอยางตอเนอง พรอมการเผยแพรและสอสารมาตรฐานไปสผใช และมระบบใหคาปรกษาในการใชงาน

กลยทธท 7 ใชระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS)ตดตามและเฝาระวงภยสขภาพ มาตรการ

1. พฒนาระบบตดตามเฝาระวงภยสขภาพ โดยประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS)

2. พฒนาระบบแจงเตอนภย ผานชองทางตางๆ

46

วตถประสงค เพอใชเทคโนโลยและการสอสารโทรคมนาคม พฒนาระบบบรการสาธารณสขใหมประสทธภาพและมคณภาพ ตอบสนองการเปลยนแปลงของโครงสรางและสภาพสงคมปจจบน

เปาหมาย 1. มการบรการสาธารณสขทอานวยความสะดวกแกประชาชนโดยใช ICT เปนเครองมอ

ในการเพมคณคาและสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนผรบบรการในรปแบบทเปนสวนบคคล (Personalized service)

2. มระบบการปรกษาทางไกลสาหรบหนวยบรการปฐมภมเพอเพมประสทธภาพในการใหบรการสาหรบผสงอายและผอยในทองทหางไกลใหไดรบบรการทมคณภาพอยางเทาเทยม

3. มการจดการบรการทางการแพทยฉกเฉนซงผปวยหรอผประสบภย ไดรบบรการและการดแลรกษาทเหมาะสมทนทวงท และตอเนองครบวงจร

4. มระบบเฝาระวงและเตอนภยสขภาพของประชาชนเปนรายบคคล

ตวชวด 1. ระดบความสาเรจในของประชาชนในการเขาถงประวตผปวยอเลกทรอนกสรายบคคล

ของตนเอง 2. จานวนครงของการใชงานการปรกษาแพทยทางไกลของสถานบรการ 3. ระดบความสาเรจในการพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพสาหรบระบบการแพทย

ฉกเฉน 4. ระดบความสาเรจในการพฒนาระบบเฝาระวงสขภาพรายบคคลเพอการเฝาระวงและ

เตอนภยสขภาพ 5. จานวนนวตกรรมดานอปกรณการแพทย/ICT ในระบบเฝาระวงและเตอนภยสขภาพ

กลยทธและมาตรการ กลยทธท 1 ประยกตใชเทคโนโลยเพอพฒนาระบบบรการสาธารณสข มาตรการ

1. พฒนาระบบประวตสขภาพผปวยอเลกทรอนกสรายบคคล (Individual electronic health record) ทมขอมลสขภาพของบคคลทจาเปน อาท ขอมลประวตการใชยาและการแพยา ขอมลการฉดวคซน ขอมลการตรวจสขภาพ เปนตน เพอเปนฐานขอมลใหสบคนเมอผปวยกลบมารบ

ยทธศาสตรท 3 การประยกตใชเทคโนโลยและการสอสารเพอการบรการสขภาพ

47

บรการ จะทาใหผปวยไดรบบรการทรวดเรว แพทยสามารถตรวจสอบประวตและใหการรกษาตอเนองได ทงจากสถานบรการเดมและในกรณทไปรบบรการทสถานบรการแหงอน

2. พฒนาระบบการแพทยทางไกล (Telemedicine) ซงหมายถงระบบการปรกษา (Tele-consultation) ระบบวนจฉยโรค เชน Tele-radiology และระบบการฟนฟสมรรถภาพ เพอเปนการลดภาระการสงตอผปวยไปยงโรงพยาบาลแมขาย และเพอสามารถใหบรการผปวยทบาน (Home health care) โดยเฉพาะอยางยงสาหรบผสงอาย หรอผอยในทองทหางไกล

กลยทธท 2 ประยกตใชเทคโนโลยเพอพฒนาระบบการแพทยฉกเฉน มาตรการ

1. พฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพทเชอมโยงระหวางสถานบรการกบรถพยาบาลและบานของผปวยหรอสถานทเกดเหต โดยใชประโยชนจากระบบการจราจรและขนสงอจฉรยะ (Intelligent Transport System : ITS) ระบบแผนท หรอระบบอนๆ ทใชงานอยแลว เพอสามารถใหบรการการแพทยฉกเฉนทครอบคลมตงแตทเกดเหต การเคลอนยายผปวย และระบบการสงตอ เพอใหผปวยหรอผประสบภย ไดรบบรการและการดแลรกษาทเหมาะสมทนทวงท และตอเนองครบวงจร

2. สงเสรมการใชนวตกรรมทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เชน ระบบ Sensor, RFID, Location Based System (GPS), Warning system etc. เพอนามาใชสนบสนนการใหบรการทางการแพทยฉกเฉนไดอยางทนทวงท

กลยทธท 3 ประยกตใชเทคโนโลยเพอพฒนาระบบเฝาระวงและเตอนภยสขภาพ มาตรการ

1. พฒนาระบบเฝาระวงสขภาพรายบคคล โดยแตละบคคลสามารถเขาถงขอมลสขภาพประวตสขภาพผปวยอเลกทรอนกส (Electronic personal health record) ของตนทมระบบการตรวจสอบสทธการเขาถงได เพอประโยชนในการตดตามสถานะสขภาพของตนเอง อนจะนาไปสการปรบพฤตกรรมสวนตว อาท การรบประทานอาหาร การออกกาลงกายทเออตอการสรางเสรมสขภาพตอไป

2. สงเสรมการจดใหมบรการเฝาระวงและเตอนภยดานสขภาพ โดยการใชหรอพฒนานวตกรรมทางดานอปกรณการแพทยทสามารถตรวจจบอาการหรอสญญาณทบงบอกภาวะเสยงของโรคไดอยางทนทวงท โดยใหระบบเฝาระวงและเตอนภยดงกลาว สามารถเชอมโยงกบระบบประวตสขภาพผปวยเพอการแจงเตอนในกรณพบความเสยงระดบสงทควรเขารบบรการทางการแพทยโดยเรงดวน เชน โรคหวใจ โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน และโรคมะเรง

48

วตถประสงค เพอใช ICT เพมประสทธภาพการใหบรการสาธารณสขแกประชาชน ตามนโยบายรฐบาลอเลกทรอนกส

เปาหมาย 1. มระบบบรการสาธารณสขทอานวยความสะดวกแกประชาชนโดยใช ICT เปน

เครองมอ 2. มบรการสาธารณสขในรปแบบ “อจฉรยะ” (Intelligent system, Intelligent devices)

เพอชวยในการวางแผน และตดสนใจในการรกษา หรอเพอใชในการตรวจ การปองกน การรกษาฟนฟ

ตวชวด 1. จานวนนวตกรรมทสามารถใหบรการดานสขภาพ 2. จานวนงานวจยทสามารถใหบรการดานสขภาพ 3. จานวนสถานบรการทนาระบบบรการสาธารณสข “อจฉรยะ” มาใช

กลยทธ ท 1 พฒนาบรการอ เลกทรอนกสตามแนวทางรฐบาลเปด (Open government)

มาตรการ 1. พฒนาบรการ online services สาหรบประชาชนเชน ระบบการนดหมายแพทยผาน

อนเตอรเนตของโรงพยาบาล บรการยนคาขออนญาตผลตภณฑสขภาพ และตรวจสอบผลการพจารณาคาขอ ของสานกงานคณะกรรมการอาหารและยาซงมระบบการบรหารจดการเวบไซตและระบบรกษาความปลอดภย

2. สงเสรมการใชเครอขายสงคมออนไลน (Social Media) เพอเปนเวทในการเขาถง เผยแพรขอมลขาวสารและรบฟงความคดเหนจากประชาชนหรอผรบบรการ รวมทงการแลกเปลยนแนวปฏบตทด (Best practice) จากสวนกลางไปสภมภาคหรอในทางกลบกน

3. พฒนาระบบบรการสาธารณสขดวยอปกรณสอสารและจดเกบขอมลทมศกยภาพในการจดเกบและนาสงขอมลมากขน ซงทาใหสามารถตดตอสอสารกนไดทกทและทกเวลา (mHealth) เชนอปกรณ mobile phone, PDA, iPad และ Tablet เชนโปรแกรมระบบงานโรงพยาบาลสงเสรม

ยทธศาสตรท 4 สรางเสรมนวตกรรมบรการ และและการวจยระบบ เครองมอและอปกรณ เพอเพมประสทธภาพระบบบรการสขภาพ

49

สขภาพตาบลบน iPad (JHCIS on iPad) ซงทาใหเจาหนาทไดรบความสะดวกในการลงพนทเกบรวบรวมขอมล

4. พฒนาการนาเสนอ เผยแพรขอมลขาวสารแกประชาชนดวยระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) ผานอนเตอรเนต เชน ขอมลโรคระบาดในพนทตางๆ ขอมลการกระจายของบคลากรในพนทตางๆ ของประเทศ

กลยทธท 2 สงเสรมการวจยพฒนาระบบ เครองมอ และอปกรณทสามารถใหบรการทางการแพทยในรปแบบ “อจฉรยะ” มาตรการ

1. สงเสรมการวจยพฒนาระบบ เครองมอ และอปกรณทสามารถใหบรการทางการแพทยในรปแบบ “อจฉรยะ” (Intelligent system, Intelligent devices) เพอชวยในการวางแผนการตดสนใจรกษาหรอเพอใชในการตรวจ ปองกน รกษาและฟนฟ เชน ระบบแจงฉกเฉนสขภาพอตโนมต (Intelligent system for emergency call center) ระบบกลนกรองความเสยงสขภาพอตโนมต (Expert system for Risk management) บานอจฉรยะเพอเฝาระวง ดแล ผสงอายและหรอผพกฟน (Smart home for independent living) ระบบตรวจวดระดบคลอเลสเตอรอลและไตรกลเซอไรดแบบพกพา เปนตน เพอเตรยมรบกบสงคมในอนาคตทมงเนนการเฝาระวง การปองกนเชงรก เพอลดความเสยงดานสขภาพ

2. มการตรวจสอบมาตรฐานและคณภาพของอปกรณทางการแพทยอเลกทรอนกส ทงทนาเขาและผลตในประเทศ

50

วตถประสงค เพอใหประชาชนมความรดานการแพทยและสขภาพในการดแลรกษาสขภาพตนเอง ครอบครว และชมชน

เปาหมาย 1. มแหลงขอมลความรดานสขภาพทางอนเตอรเนตทนาเชอถอ ครบถวนและประชาชน

รวมทงผพการทางสายตาเขาถงได 2. มระบบการจดการความรสองทาง (Knowledge Management) ทประชาชนทกกลม

รวมทงผดอยโอกาส ผสงอาย และผพการ สามารถเขาถงและมสวนรวมในการแลกเปลยนขอมลได

ตวชวด 1. จานวนหนวยงานของกระทรวงสาธารณสขทมเวบไซตหนวยงานตามมาตรฐานเวบไซต

ภาครฐ 2. จานวนหนวยงานทมเวบไซตเผยแพรความรสาหรบผพการทางสายตา 3. ระดบความสาเรจในการพฒนาเวบไซต เผยแพรความรทางดานการแพทย การ

สงเสรมสขภาพ การปองกนโรคสาหรบประชาชนทนาเชอถอโดยหนวยงานทรบผดชอบของกระทรวงสาธารณสข

กลยทธท 1 สรางแหลงและชองทางบรการความรสาหรบประชาชน มาตรการ

1. สนบสนนใหหนวยงานจดทาเวบไซตททกคนเขาถงไดเพอใหบรการตามภารกจและนาเสนอขอมลขาวสารแกประชาชน รวมทงการมปฏสมพนธกบประชาชน รวมทงเวบไซตทเขาถงไดสาหรบผพการทางสายตา โดยจดทาตามมาตรฐานเวบไซตภาครฐซงกาหนดโดยสานกงานรฐบาลอเลกทรอนกสเพอใหการพฒนาเวบไซตของหนวยงานภาครฐเปนไปในทศทางเดยวกน

2. สนบสนนใหหนวยงานทรบผดชอบของกระทรวงสาธารณสข จดทาเวบไซตฐานความรทางการแพทย การสงเสรมสขภาพ และการปองกนทมเนอหาความรครบถวน นาเชอถอเพอเปนแหลงความรของประชาชนในการดแลสขภาพตนเอง และสาหรบอางองในการคนควา ศกษา วจยของเจาหนาทสาธารณสขเอง นกเรยน นกศกษา

ยทธศาสตรท 5 พฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศการจดการความรดานการแพทยและสขภาพสาหรบประชาชน

51

3. สงเสรมใหมชองทางบรการความรทางการแพทยอจฉรยะทสามารถใหคาตอบดานสขภาพ แกผขอคาปรกษาหรอแจงเตอนขอมลแกผรบบรการเพอการปองกน โดยตอยอดจากระบบการจดการความรทไดพฒนาขน โดยพฒนาโปรแกรมประยกตหรอเครองมอทสามารถคดกรองหรอดงเอาองคความรเหลานมาใชในการพฒนาระบบบรการความรทางการแพทยอจฉรยะ ทสามารถใหคาตอบดานสขภาพแกผขอคาปรกษา หรอแจงเตอนไดอยางถกตองและรวดเรวโดย ทผขอคาปรกษาไมตองเดนทางมาโรงพยาบาล เพอชวยไขปญหาดานสขภาพของประชาชน โดยลดความแออดและประหยดเวลาการเดนทาง รวมทงประหยดพลงงานทตองใชในการเดนทางไปขอรบคาปรกษาจากแพทยทโรงพยาบาล

กลยทธท 2 สงเสรมการเขามามสวนรวมของชมชนในการจดการความร มาตรการ

1. สงเสรมการพฒนาความรดานการใช ICT ในชมชน โดยสนบสนนหรอจดใหแตละชมชนมเวบไซตทดแลสขภาพคนในชมชนของตนเอง มการเผยแพรขอมลภาวะการเจบปวย ภาวะเสยงภยอนตราย ภยจากการหลอกลวงผานการโฆษณาประชาสมพนธเกยวกบผลตภณฑดแลสขภาพ ตางๆ เปนตน เพอใหคนในชมชนมความรเทาทน มความกระตอรอรนในการแลกเปลยน และตดตามขอมลขาวสารดานสขภาพ

2. สงเสรมการพฒนาระบบจดการความรดานการแพทยและสขภาพ โดยเฉพาะอยางยงในระดบชมชน เพอเปนเวทเผยแพรและแบงปนความรดานสขภาพ และแนวปฏบตทด (Best practice) โดยตองสามารถคนหาและเขาถงขอมลไดโดยงาย มระบบการกลนกรองหรอการใหชมชนหรอสมาชกรวมแสดงความเหนตอขอมลทเผยแพรนนๆ ได

52

วตถประสงค เพอใหมกาลงคนทมคณภาพ มความสามารถทงระดบผปฏบตงานทวไปและระดบผเชยวชาญ ในการพฒนาและใช ICT อยางมประสทธภาพ สอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนา ICT ของกระทรวงสาธารณสข

เปาหมาย 1. บคลากรสาธารณสขมความรและทกษะในการพฒนาและใช ICT อยางมประสทธภาพ

สอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนา ICT ของกระทรวงสาธารณสข 2. มแผนการพฒนาบคลากรดาน ICT ทสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนา ICT 3. มการกาหนดมาตรฐานระดบความรของผเชยวชาญ และความรของผปฏบตงานทวไป 4. มจานวนบคลากรทมความรระดบผเชยวชาญเพมขน 5. เจาหนาทมความรความสามารถตามมาตรฐานสากลตามโครงการทดสอบมาตรฐาน

วชาชพดานไอซท Information Technology Professionals Examination (ITPE) 6. มฐานขอมลบคลากร ICT ระดบผเชยวชาญ และฐานขอมลบคลากรทปฎบตงานดาน

ICT ของทกหนวยงาน

ตวชวด 1. ระดบความสาเรจในการดาเนนการตามแผนพฒนาบคลากรดาน ICT 2. ระดบความสาเรจในการจดทาฐานขอมลบคลากร ICT ระดบผเชยวชาญ และ

ฐานขอมลบคลากรทปฎบตงานดาน ICT ของทกหนวยงาน 3. จานวนเจาหนาทซงสอบผานโครงการทดสอบมาตรฐาวชาชพดานไอซท Information

Technology Professionals Examination (ITPE)

กลยทธและมาตรการ กลยทธท 1 การพฒนาบคลากรใหมความรและทกษะเชงสรางสรรในการใหบรการและบรหารจดการดานเทคโนโลยสารสนเทศและขอมลขาวสารสขภาพ มาตรการ

1. จดทาแผนพฒนาบคลากร ICT ระดบผเชยวชาญและระดบผปฏบตงานทวไปใหมความรและทกษะทสอดคลองยทธสาสตรการพฒนา ICT ของกระทรวง

2. สนบสนนใหเจาหนาทเขารบการอบรมทกษะดาน ICT เพอใหสามารถดแล บารงรกษา ในการพฒนาเครอขายและคอมพวเตอร และพฒนาโปรแกรมระบบงานอยางสรางสรรทงระดบ

ยทธศาสตรท 6 พฒนาบคลากรดาน ICT

53

ผปฏบตงานและระดบผเชยวชาญโดยใหมความสามารถในการดาเนนงานดวยตนเอง หรอมความสามารถในการกาหนดแนวทาง กากบดแลประสานงานกบผรบจางภายนอกในกรณทเปนการ Outsourcing

3. สนบสนนใหมการพฒนากรบคลากรในระดบผเชยวชาญอยางเพยงพอ เพอทาหนาทใหคาแนะนา ปรกษาการปฏบตงานไดในระดบสานกงานสาธารณสขจงหวดและโรงพยาบาล

4. มการกาหนดมาตรฐานความรและพฒนาความสามารถทางดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของเจาหนาทใหเหมาะสมสอดคลองกบตาแหนงงานเพอสนบสนนการปฏบตงาน/การดาเนนงานทงสมรรถนะหลกและสมรรถนะรอง (Core Competency and Functional Competency)

5. จดอบรมหลกสตรระยะสนดานเทคโนโลยสารสนเทศสาหรบเจาหนาทตามความจาเปนในปฏบตหนาท

6. สนบสนนใหเจาหนาท เขารวมโครงการทดสอบมาตรฐานวชาชพดานไอซท (Information Technology Professionals Examination (ITPE) ซงจดโดยสานกงานรฐบาลอเลกทรอนกส สานกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (เพอเปนการยกระดบมาตรฐานวชาชพดานไอซทของบคลากร ใหมความร ทกษะ และความชานาญและมมาตรฐานวชาชพเทคโนโลยขนสงในระดบนานาชาต

7. จดทาฐานขอมลบคลากร ICT ระดบผเชยวชาญ และฐานขอมลบคลากรทปฎบตงานดาน ICT ของทกหนวยงาน

54

4.4 ความสอดคลองระหวางยทธศาสตรการพฒนา ICT กบเปาหมายของแผนพฒนาสขภาพ แหงชาต ฉบบท 10 (หมายเหต : มไดนายทธศาสตรท 1 การพฒนาโครงสรางพนฐาน และยทธศาสตรท 6 การพฒนาบคลากรดาน ICT มาแสดงดวย เนองจากทง 2 ยทธศาสตรดงกลาวมบทบาทเปนเครองมออยในยทธศาสตรหลกของการพฒนา คอยทธศาสตรท 2-5 อยแลว)

ยทธศาสตร ICT เปาหมายตามแผนพฒนาสขภาพแหงชาต

2 3 4 5 1 เอกภาพและธรรมาภบาลในการจดการระบบสขภาพทสมดลและ

ยงยน

2 งานสรางเสรมสขภาพเชงรกทสามารถสรางปจจยพนฐานของการมสขภาพด

3 วฒนธรรมสขภาพและวถชวตทมความสขพอเพยงอยางเปนองครวม 4 ระบบสขภาพชมชนและโครงขายบรการปฐมภมทเขมแขง 5 ระบบบรการสขภาพและการแพทยทมประสทธภาพ มการใช

เทคโนโลยอยางพอประมาณตามหลกวชาการอยางถกตอง เหมาะสม ทาใหผรบบรการมความอนใจและผใหบรการมความสข

6 หลกประกนสขภาพทเปนธรรม ทวถง มคณภาพ 7 ระบบภมคมกนและความพรอมรองรบเพอลดผลกระทบจากโรคและ

ภยคกคามสขภาพไดอยางทนการณ

8 ทางเลอกสขภาพทหลากหลายผสมผสานภมปญญาไทยและสากลอยางรเทาทนและพงตนเองได

9 ระบบสขภาพฐานความรดวยการจดการความรอยางมเหตผลรอบดาน

10 สงคมทไมทอดทงคนทกขยาก เปนสงคมทดแลรกษาคนจน คนทกขคนยาก และผดอยโอกาสอยางเคารพในคณคาและศกดศรความเปนมนษย

55

บทท 5 แนวทางการบรหารจดการเพอขบเคลอนยทธศาสตรสเปาหมาย

ในบทนกลาวถงแนวทางการบรหารจดการเพอใหยทธศาสตรบรรลเปาหมาย โดยม 2 แนวทางคอ พฒนากลไกนาแผนยทธศาสตร/กลยทธแปลงสการปฏบตและการประยกตใชแนวทางของการบรหารจดการดาน ICT ทด (IT Governance)

5.1 พฒนากลไกนาแผนยทธศาสตร/กลยทธ แปลงสการปฏบต แคปแลน และนอรตน (Kaplan and Norton) ไดกลาวไวในหนงสอ “The Strategy-Focused Organization” วา ความสามารถในการดาเนนการใหไดตามแผนกลยทธนนมความสาคญยงกวาคณภาพของตวแผนกลยทธเอง การแปลงกลยทธไปสการปฏบตถอเปนปจจยทสาคญทสดในการกาหนดคาของการบรหารจดการ จากการบรณาการความเหนของผ เ ชยวชาญดานยทธศาสตรหลายๆ ทาน เ ชน Pro.Dr.Lawrence G. Hrebiniak แหงวทยาลยธรกจ Wharton มหาวทยาลย Pennsylvania , Wheelen and Hunger และ Ryszard Barnet แลว ความหมายทครอบคลมของการนายทธศาสตรไปสการปฏบตจะหมายถง กระบวนการทมระเบยบแบบแผนและมความเชอมโยงกนอยางเปนเหตเปนผลซงสงเสรมใหองคกรสามารถใชกลยทธทกาหนดขนขบเคลอนองคกรใหสามารถไปสการบรรลวสยทศนได กระบวนการดงกลาวจะนาไปสความสาเรจอยางเปนรปธรรมได องคกรจะตองสามารถแปลงวสยทศนทมความเปนนามธรรมไปสเปาหมายความสาเรจในดานตางๆ อยางเปนรปธรรมโดยมการจดทาแผนปฏบตการทครอบคลมเปาหมายทสาคญเหลาน มการจดสรรทรพยากรเพอสนบสนน กลยทธ มการปรบปรงกจกรรมทางการบรหารรวมทงกจกรรมสนบสนนตางๆ ใหสอดคลองกบกลยทธ โดยผบรหารทกระดบและบคลากรทกคนจะตองมความมงมนและมพนธะผกพนตอกระบวนการตางๆ เหลาน จากขอความดงกลาวขางตน สามารถนามาประยกตใชในการพฒนากลไกการบรหารจดการยทธศาสตรการพฒนา ICT ของกระทรวงสาธารณสขได สงทจะตองดาเนนการภายหลงจากทไดมการกาหนดยทธศาสตรแลว คอ 1. จะตองแปลงยทธศาสตรสโครงการและงบประมาณตางๆ ซงโครงการและการจดสรรงบประมาณนน ควรจะมลกษณะทสอดคลองและเชอมโยงกบยทธศาสตรเปนหลก เพอใหสามารถมนใจไดวาเมอไดรบงบประมาณ และมการดาเนนโครงการตามทไดวางแผนไว จะสงผลกระทบตอยทธศาสตรทไดกาหนดขน

56

2. มการจดโครงสรางและกระบวนการทางานทสาคญขององคการใหสอดคลองกบยทธศาสตร เพอใหมนใจไดวาองคการเองมรปแบบ โครงสราง และกระบวนการในการทางานทสนบสนนตอยทธศาสตร ทงนเนองจากถาโครงสรางและกระบวนการทางานทสาคญขาดความสอดคลองและเชอมโยงไปในทศทางเดยวกบยทธศาสตรแลว ยทธศาสตรทไดกาหนดไวกยากทจะบงเกดผลสมฤทธ 3. สมรรถนะและความสามารถของบคลากร การทยทธศาสตรจะไดรบการขบเคลอนไดนนจะตองอาศยบคลากรเปนสาคญ ปญหาทมกจะเกดขนในองคการทวไปคอบคลากรขาดความร ความสามารถทกษะ ทศนคต ทเหมาะสมและสอดคลองกบยทธศาสตร ดงนนการทจะทาใหยทธศาสตรไดรบการขบเคลอนและปฏบตตามไดเปนอยางดจากบคลากรในองคการ จะตองมการพฒนาสมรรถนะของบคลากรใหสอดคลองและเชอมโยงกบยทธศาสตรขององคการ 4. ทกษะ ความสามารถของผบรหาร การจะแปลงยทธศาสตรสการปฏบตไดนน ทกษะ ความสามารถของผบรหารระดบสงถอเปนปจจยทสาคญประการหนง เนองจากการทจะทาใหทวทงองคการมงมนและเชอมโยงตอยทธศาสตรไดนน จะตองเรมตนจากตวผบรหารระดบสงกอน อยางไรกดปญหาทสาคญกคอผบรหารระดบสงสวนใหญจะไดรบการพฒนามาใหสามารถกาหนดยทธศาสตรไดด แตขาดการพฒนาทกษะและความสามารถทจะชวยในการแปลงหรอขบเคลอนยทธศาสตรไปสการปฏบต 5. การถายทอดการรบร และการสรางความมงมนและพนธะผกพนทมตอกลยทธใหกบผบรหารและผปฏบตการทกระดบ การแปลงยทธศาสตรสการปฏบตนนไมใชสงทสามารถดาเนนการไดสาเรจภายในเวลาชวขามคน อกทงยงตองอาศยความตอเนองในการดาเนนการ รวมทงยงมกจะมปญหาและอปสรรคตางๆ เขามาเกยวของ ดงนนความมงมนและทมเทของผบรหารระดบสงตอการแปลงยทธศาสตรสการปฏบตจงเปนสงทมความสาคญ 6. การมผรบผดชอบตอการขบเคลอนยทธศาสตร การแปลงยทธศาสตรสการปฏบตนนจาตองมหนวยงานหรอกลมบคคลทเขามาดแลและรบผดชอบโดยเฉพาะ ทงนถงแมหนวยงานทกหนวยงานจะมความเกยวของกบการแปลงยทธศาสตรสการปฏบต แตในขณะเดยวกนแตละหนวยงานกจะใหความสาคญตองานในสวนทตนเองรบผดชอบเทานน แตขาดการมองภาพรวมหรอความเชอมโยงทงหมด นอกจากนผบรหารระดบสงเองกยงขาดเวลาและไมสามารถลงมาตดตามงานในรายละเอยดในการแปลงยทธศาสตรสการปฏบตได ดงนนจาตองมกลมบคคลหรอหนวยงานทมหนาทรบผดชอบตอการผลกดนและขบเคลอนยทธศาสตรไปสการปฏบตโดยเฉพาะ สาหรบกระทรวงสาธารณสข กลมบคคลและองคกรทรบผดชอบคอคณะกรรมการเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของกระทรวงสาธารณสข ซงมรองปลดกระทรวงสาธารณสขทรบผดชอบงานดาน ICT เปนประธานคณะกรรมการ และศนย

57

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สานกงานปลดกระทรวง ทาหนาทเปนเลขานการคณะกรรมการ ซงทาหนาทเปนหนวยปฏบตงานของคณะกรรมการ 7. การทางานรวมกบผอนในการขบเคลอนยทธศาสตร (Open and Collaborative) การทองคการจะสามารถขบเคลอนยทธศาสตรสการปฏบตใหสมฤทธผลนน ในหลายๆ สถานการณทจาตองอาศยความรวมมอกบหนวยงานภายนอก ดงนนการทองคการสามารถทางานรวมกบองคการอนๆในหลากหลายรปแบบ จงเปนสงทมความสาคญตอการขบเคลอนยทธศาสตร จงตองมการกาหนดกลไกการประสานงานกบหนวยงานอนๆดวย 8. การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานตามยทธศาสตร เมอองคการไดมการกาหนดยทธศาสตรและแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบตแลว กจะตองมกระบวนการและขนตอนในการตดตามและประเมนผลในหลายๆ ดาน เพอใหแนใจวาการดาเนนงานขององคการไดเปนไปตามยทธศาสตรทกาหนดไว รวมทงเปนการประเมนวาไดมปญหา อปสรรคใดๆ ทงนเพอนาขอมลตางๆ เหลานมาใชในการปรบปรงยทธศาสตร แผนงาน โครงการ รวมทงการดาเนนงานในดานตางๆ ขององคการตอไป

5.2 การประยกตใชแนวทางการบรหารจดการดาน ICT ทด ( IT Governance) นอกจากจะตองดาเนนการเพอแปลงแผนสการปฏบตแลว องคกรจาเปนตองมการลงทนจดหาและใชทรพยากรสารสนเทศ แตหลายหนวยงานใช ICT ทลงทนไมคมคา หรออยในภาวะเสยง เชนลงทนพฒนาดานเทคโนโลยสารสนเทศผด ไมเหมาะสมและสอดคลองกบยทธศาสตร และความตองการในการใชงาน องคกรจงตองมการบรหารจดการองคกรตามหลกการบรหารจดการเทคโนโลยสารสนเทศทด หรอ IT Governance

IT Governance เปนกรอบกาหนดหนาทและความรบผดชอบเกยวกบการจดการทดทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ เปนความรบผดชอบของผบรหารระดบสง และเปนองคประกอบของกระบวนการบรหารในการปฎบตตามแผนกลยทธ เพอใหมนใจไดวาการใชทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศนนสอดคลองกบวตถประสงคขององคกร และเพอใหเกดการใชทรพยากรอยางมประสทธผลอนจะสงประโยชนสงสดแกองคกร

สาระสาคญของกรอบแนวคดม 4 หลกการ การวางแผนและการจดการองคกร (Planning and Organization) การจดหาและตดตง (Acquisition and Implementation) การสงมอบและบารงรกษา (Delivery and Support) การตดตามผล (Monitoring)

58

โดยใชมาตรฐาน Cobit (Control Objective for information and related technology) และมาตรฐาน ITIL (The Information Technology Infrastructure Library) หรอมาตรฐานอนๆ ทเหมาะสมเปนแนวทาง (รายละเอยดของมาตรฐาน Cobit และ ITIL ในภาคผนวก)

ในการดาเนนงานใหยทธศาสตรบรรลเปาหมาย จะตองมการใชทงสองแนวทางรวมกน โดยการพฒนากลไกนาแผนยทธศาสตร/กลยทธแปลงสการปฏบต จะทาใหแผนยทธศาสตรมการนาไปปฏบตจรง และ IT Governance จะสงเสรมใหการปฏบตนนมใหประสทธภาพ อยางไรกด ทงสองแนวทางนจะเกดขนไดตองอาศยความมงมนและตงใจจรง (Strong political will) ของผบรหารเทานน

59

ภาคผนวก ขอมลทวไปทเกยวของ

รฐบาลอเลกทรอนกส (e - Government)

รฐบาลอเลกทรอนกส หรอ e-Government เปนการนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมาประยกตใชในองคการ เพอพฒนาระบบการบรหารจดการและระบบการใหบรการของหนวยงานภาครฐใหมประสทธภาพโปรงใส และสามารถตรวจสอบได ซงจะทาใหภาคเอกชนและประชาชนไดรบการบรการทสะดวก รวดเรว ทวถง ทกเวลา เปนธรรมและเปนการกระตนการใชเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสารในภาคเอกชนและประชาชน เพอนาประเทศกาวเขาสการแขงขนในเวทโลก นอกจากนนระบบรฐบาลอเลกทรอนกสยงเปนกลไกทเปนศนยกลางของการพฒนาทางอเลกทรอนกสทสาคญตอการพฒนากลยทธของประเทศในการกาวเขาส e-Thailand อกดวย ซงในการสรางระบบดงกลาว ภาคราชการจะตองเตรยมการรองรบโดยการปรบปรงกระบวนการบรหาร ปรบปรงระเบยบขอบงคบของทางราชการใหมความสอดคลองกบระบบเทคโนโลยสารสนเทศ และสนบสนนการปรบปรงทรพยากรมนษยใหมศกยภาพดานเทคโนโลยสารสนเทศ ตลอดจนกาหนดมาตรฐานการแลกเปลยนขอมลทจาเปนในการปฏบตราชการ ในการพฒนาระบบราชการในปจจบน ภาคราชการไดมการปรบเปลยนกระบวนการ และวธการการทางานของหนวยงานตาง ๆ แลว โดยเฉพาะในงานดานการใหบรการ ไมวาจะเปนการใหบรการแกประชาชน หรอการบรการระหวางหนวยงานราชการดวยกนเอง โดยสามารถแบงกลมผรบบรการได 4 มต ดงน

รฐ กบ ประชาชน (G2C) เปนการใหบรการของรฐสประชาชนโดยตรง ประชาชนจะสามารถดาเนนธรกรรมโดยผานเครอขายสารสนเทศของรฐ เชน การชาระภาษ การจดทะเบยน การจายคาปรบ การรบฟงความคดเหนของประชาชน การมปฏสมพนธระหวางตวแทนประชาชนกบผลงคะแนนเสยง และการคนหาขอมลของรฐทดาเนนการใหบรการขอมลผานเวบไซต เปนตน

รฐ กบ เอกชน (G2B) เปนการใหบรการของรฐตอภาคธรกจเอกชน โดยทรฐจะอานวยความสะดวกตอภาคธรกจและอตสาหกรรม ใหสามารถแขงขนกนดวยเครอขายความเรวสงทมประสทธภาพ และมขอมลทถกตองอยางเปนธรรมและโปรงใส เชน การจดทะเบยนทางการคา การลงทน และการสงเสรมการลงทน การจดซอจดจางทางอเลกทรอนกส การสงออกและนาเขา การชาระภาษ และการชวยเหลอผประกอบการขนาดกลางและเลก

60

รฐ กบ รฐ (G2G) เปนการเปลยนแปลงรปแบบการทางานของหนวยราชการ ซงเดมตดตอสอสารระหวางกนดวยกระดาษและลายมอชอ ไปเปนการใชระบบเครอขายสารสนเทศ และลายมอชออเลกทรอนกสเปนขอมลในการแลกเปลยนขอมลอยางเปนทางการ เพอเพมความรวดเรวและลดระยะเวลาในการสงเอกสาร และขอมลระหวางกน นอกจากนนยงเปนการบรณาการ การใหบรการระหวางหนวยงานภาครฐ โดยใชการเชอมตอโครงขายสารสนเทศเพอเออใหเกดการทางานรวมกน (Collaboration) และการแลกเปลยนขอมลระหวางกน (Government Data Exchange) ทงนรวมไปถงการเชอมโยงกบรฐบาลของตางชาตและองคกรปกครองทองถนดวยระบบงานตาง ๆ ทใชในเรองน ไดแก ระบบงาน Back Office 11 ระบบ เชน ระบบงานสารบรรณอเลกทรอนกส ระบบบญชและการเงน ระบบจดซอจดจางดวยอเลกทรอนกส ฯลฯ เปนตน

รฐ กบ ขาราชการและพนกงานของรฐ (G2E) เปนการใหบรการทจาเปนของพนกงานของรฐ (Employee) กบรฐบาล โดยการสรางระบบเพอชวยใหเกดเครองมอทจาเปนในการปฏบตงานและการดารงชวต เชน ระบบสวสดการ ระบบทปรกษาทางกฎหมาย และขอบงคบในการปฏบตราชการ ระบบการพฒนาบคลากรภาครฐ เปนตน

หลกสาคญของการสราง e – Government คอการนาบรการของภาครฐสประชาชน โดยใชอเลกทรอนกสเปนสอในการใหบรการ โดยยดหลกการของ ทเดยว มเวบทา (Web Portal) ทสามารถบรณาการบรการตาง ๆ มารวมอยทเดยวกน เพอใหงายตอการตดตอทจอเดยว เพอการบรการแบบเบดเสรจ ณ จดเดยว ทนใด การทารายการทางอเลกทรอนกส สามารถดาเนนการและมผลทางกฎหมายทนท ไมตองเสยเวลารอคอยการตอบกลบทางเอกสาร ทวไทย ประชาชนสามารถใชบรการทรฐบาลจดทาได ไมวาจะอยทไหนในโลก ทกเวลา ประชาชนสามารถขอรบบรการตาง ๆ ของภาครฐได 24 ชวโมง ทวถง และ เทาเทยม ประชาชนและผดอยโอกาสทางสงคม จะมโอกาสไดรบบรการจากภาครฐทสะดวกสบาย เชนเดยวกบประชาชนในเมอง ไดรบอยางเทาเทยมกน โปรงใสและเปนธรรมาภบาล การบรการของรฐในหลาย ๆ เรองทไมเคยโปรงใส เชน การจดซอจดจาง สามารถดาเนนการแบบเปดเผยผานระบบออนไลนทมผเขารวม และรเหนจานวนมากได ระบบรฐบาลอเลกทรอนกส (e – Government) จงเปนรปแบบใหมของการทางานภาครฐทพฒนาประสทธภาพการทางาน เพอเสรมสรางความทนสมยในการบรหารงานและการใหบรการเพอประโยชนสขของประชาชนโดยรวมนนเอง

61

กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไดมการบรรจหลกการพฒนารฐบาลอเลกทรอนกสในกรอบนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ระยะ พ.ศ. 2544-2553 (IT 2010) เปนตนมา และไดมการจดตงหนวยงานทรบผดชอบคอ สานกงานรฐบาลอเลกทรอนกสในป 2554 ปจจบน ( ป 2555 ) มโครงการสาคญ 6 โครงการคอ

1. โครงการพฒนาเครอขายสอสารขอมลเชอมโยงหนวยงานภาครฐ (Government Information Network หรอ GIN)

2. ระบบจดหมายอเลกทรอนกสกลางเพอการสอสารในภาครฐ (MailGoThai) 3. ระบบเวบไซตกลางบรการอเลกทรอนกสภาครฐ (e-Government Portal) 4. โครงการเชอมโยงระบบสารบรรณอเลกทรอนกส (e-CMS หรอ electronic

Correspondence Management System) 5. โครงการบรการคลาวดภาครฐ (Government Cloud Service) 6. มาตรฐานเวบไซตภาครฐ (Government Website Standard)

………………………………………………

COBIT (Control Objectives for Information and Related Technology ) และ ITIL (Information Technology Infrastructure Library (ITIL)

COBIT เปนมาตรฐานหรอเครองมอทนามาเปนแนวทางในการเตรยมระบบสารสนเทศขององคกรใหพรอมเขาสยค IT Governance โดยมาตรฐานนยมใชกนไดแก มาตรฐาน ISO/IEC17799, CobiT และ ITIL เปนตน COBIT เปนทงแนวคดและแนวทางการปฎบต (Framework) เพอการควบคมภายในทดดานเทคโนโลยสาหรบองคกรตางๆ โดยจะอางองถงแนวทางการปฎบตทด (Best practices ) ซงสามารถนาไปปรบใชไดในทกองคกรสาหรบกจกรรมทเกยวของกบเทคโนโลยสารสนเทศ CobiT นนมจดประสงคในการสรางความมนใจวาการใชทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศนนสอดคลองกบวตประสงคเชงธรกจขององคกร (Business Objectives) เพอใหเกดการใชทรพยากรอยางมประสทธผลอนจะสงประโยชนสงสดแกองคกร ชวยใหเกดความสมดลยระหวางความเสยงดานเทคโนโลยสารสนเทศ (IT Risk) และผลตอบแทนของการลงทนในระบบสารสนเทศ (IT ROI)

มาตรฐาน CobiT นนประกอบดวยกจกรรมหลก 34 หวขอซงเชอมกบ กจกรรมยอยอก 318 หวขอ ซงทาใหเกด Framework ดานการตรวจสอบภายในเทคโนโลยสารสนเทศขน (IT Internal audit) CobiT นนเรมพฒนาโดย The Information Systems Audit and Control Association (ISACA) และ IT Governance Institute (ITGI) เปนผดแลในปจจบน (ISACA และ ITGI เปนองคกร

62

ระดบโลกตงอยทประเทศสหรฐอเมรกา) กระบวนการของ CobiT นนสามารถแบงไดเปน 4 หวขอใหญๆ ไดแก - การวางแผนและจดการองคกร (PO : Planning and Organization) - การจดหาและตดตง (AI : Acquisition and Implementation) - การสงมอบและบารงรกษา (DS : Delivery and Support) - การตดตามผล ( M : monitoring)

CobiT เปน Framework ทเนนในเรองของ การควบคม (Control) เปนหลก CobiT นนมงประเดนในการบอกวาองคกรตองการอะไรบาง (What) แตยงขาดในสวนของ Guideline เพอใชในทางปฏบตเนองจาก แตไมมรายละเอยดในแงของวธการทนาไปสจดนน (How) ซงเหมาะกบผตรวจสอบระบบสารสนเทศทตองการนา CobiT มาใชเพอทาเปน Check Lists หรอ Audit Program

ITIL ITIL เปนเครองมอหนงทเนนดานการจดการบรการ (Service Management) โดยมลกษณะเดนคอใหความสาคญกบกระบวนการทางธรกจ และ คณภาพของการบรการ ITIL ITIL ใหกรอบงาน (Framework) แกองคกร ในการนาไปใชสาหรบวางแผนกระบวนการสาคญๆ บทบาทและวธการปฏบต เพอเพมประสทธภาพในการใชงานไอท, การใชทรพยากรทอยไดอยางมคณภาพ รวมถงการบรการทางดานเทคโนโลยดวย สาหรบกระบวนการจดการบรการ (Service Management Process) ประกอบดวย 2 สวนคอ การสงมอบบรการและการสนบสนนการใหบรการ

การผสมผสานกระบวนการของ CobiT และ ITIL

ผตรวจสอบมกนา CobiT มารวมใชงานโดยประกอบกบ ITIL เพอใชในการตรวจสอบการจดการดานการบรการของฝายระบบสารสนเทศ CobiT นนจะมองคประกอบพวก Key Goal และ Performance Indicators รวมไปถง Critical Success Factors ของกระบวนการตางๆ ซงสงนจะชวยเสรมการทางานของ ITIL เพอเปนพนฐานของการจดการกบกระบวนการของ ITIL จงทาใหหลายๆองคกรนนนา Cobit มาใชรวมกบ Framework ในเชงลกตางๆ

CobiT และ ITIL นนไมสามารถแทนทซงกนและกนได ดงนนเพอใหได "ไอทภบาล" หรอ “การบรหารจดการไอททด” หรอ "IT governance" องคกรจงควรทจะผนวกจดแขงของ CobiT และ ITIL เขาดวยกน โดยยด Framework ดานการควบคมของ CobiT เปนกรอบความคดในเชงกวางจากนนจงนา ITIL และ Framework อนๆเขารวมเพอเพมเตมในรายละเอยดของการนาไปปฏบตจรงตอไป

………………………………………………

63

Internet Protocol version 6 (IPv6)

IPv6 คอ โปรโตคอลรนใหม (Next Generation) สาหรบอนเทอรเนต IPv6 ถกออกแบบมาเพอทดแทน IPV4 ทเปนมาตรฐานในการสงขอมลเครอขายอนเทอรเนตในปจจบน ทง IPv4 และ IPv6 เปนโปรโตคอลในระดบเครอขาย (Network layer protocol) เพอกาหนดการสงขอมลจากเครองคอมพวเตอรตวหนงไปยงเครองคอมพวเตอรอกตวเหนง ผานเครอขายในรปแบบแพคเกจขอมลตวอยางเชน เครอขายอนเทอรเนตในการทางานของอนเทอรเนตนน สวนประกอบสาคญ ไดแก หมายเลขอนเทอรเนตแอดเดรส(IP Address) ของอนเทอรเนตโปรโตคอล ซงนามาใชในการอางองเครองคอมพวเตอรและอปกรณเครอขายตางๆ บนอนเทอรเนตทวโลก

ปจจบนอตราการเตบโตของการขยายตวเครอขายอนเทอรเนตอยางรวดเรว สงผลใหจานวนหมายเลข IP Address ทเหลออยของ IPv4 ไมเพยงพอกบ การใชงานอนเทอรเนตในอนาคต ดวยเหตนคณะทางาน The Internet Engineering Task Force (IETF) ตระหนกถงปญหาสาคญดงกลาว จงไดพฒนา IPv6 ขนมาเพอทดแทน IPv4 โดยออกแบบให IPv6 สามารถทางานไดดในเครอขายทมประสทธภาพสง เชน Gigabit Ethernet และ ATM ในขณะเดยวกนกยงคงสามารถทางานในเครอขายประสทธภาพตา เชน Wireless Network ไดทงน IPv6 ไดมการปรบโครงสรางของโปรโตคอลใหสามารถรองรบหมายเลข IP Address จานวนมากขน จากเดม IPv4 address ม 32 บต เปน 128 บต สงผลให IPv6 ม จานวน IP Address มากกวาถง 296 เทา รวมทงปรบคณสมบตอนๆ ทงในแงประสทธภาพการสอสารและความปลอดภย

ขอมล การใช IPv6 มประโยชนมากมาย เนองจาก IPv6 มคณลกษณะ ดงน

• มจานวน IP Address ทมากขน • เครอขายทางานไดเรวยงขนมประสทธภาพดขน • สนบสนนกลไกการรกษาความความปลอดภย (IP Security) • ลดภาระในบรหารจดการของผดแลระบบในการตดตงและการบรหารจดการ • สนบสนนการสอสารดวยไอพแบบเคลอนท (Mobile IP) • เครอขายนาเชอถอมากขนเนองจากเปนการใชงานไอพจรง (Real IP) ทงหมด

ทงนเนองจากการปรบเปลยนเครอขาย IPv4 ไปเปนเครอขาย IPv6 ตองใชระยะเวลา ในชวงระหวางการ ปรบเปลยนจงตองมการทางานรวมกนระหวาง IPv4 และ IPv6 สาหรบการดาเนนการเปลยนผานจาก IP V4 ไปส IPV 6 ในประเทศไทยนน ในป 2554 กระทรวงไอซทไดประกาศความชดเจนของประเทศไทยในการเรมเปลยนผานไปส IPv6 โดยเปนโครงการนารอง โดย

64

เรมจากงานดานรฐบาลอเลกทรอนกส (e-Government) ของกระทรวงฯ ซงมสานกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) เปนหนวยงานรบผดชอบ

………………………………………………

Cloud Computing และ Government Cloud Services NIST (The National Institute of Standards and Technology) ใหนยามไววา Cloud Computing คอ รปแบบการใหความสะดวกในการใชเครอขายตามตองการเพอใหเขาถงกลมทรพยากรการคานวณทปรบแตงได (configurable computing resources) เชน ระบบเครอขาย(networks) ระบบserver ระบบเกบขอมล(storage) โปรแกรม(Application) และการใหบรการ(service) ทสามารถเรมและเลกใชงานไดงาย ตองการการจดการดแลนอย ความหมายกคอ แทนทเครองคอมพวเตอรจะทางาน(คานวณ)ทกอยางดวยตวเอง ในระบบ Cloud Computing จะให internet คานวณใหแทนเครองคอมพวเตอรของผใชมหนาทสงคาสงให internet คานวณ เสรจแลว internet กสงผลกลบมาคอมพวเตอรของผใชกแสดงผล คอมพวเตอรของผใชมหนาทรบและสงขอมลแคนนแตการจะสงผานขอมลไดนนจะตองผานตวกลางซงทาใหคอมพวเตอรของผใชกบ internet คยกนรเรองหรอภาษาทางการเรยกวา โปรแกรม middleware โปรแกรม middleware นอาจจะเปนเพยงโปรแกรม browser ธรรมดาๆกไดเชนพวก internet explorer, Chrome, Firefox, Opera, Safari ประเภทของ Cloud Computing

Cloud Computing สามารถแบงบรการไดหลายระดบคอ

Infrastructure as a service (IaaS)

Platform as a service (PaaS)

Software as a service (SaaS)

Storage as a service (STaaS)

Security as a service (SECaaS)

Data as a service (DaaS)

Test environment as a service (TEaaS)

Desktop as a service (DaaS)

API as a service (APIaaS)

แตทมใหบรการในปจจบนม 3 ระดบ ทเรยกกนวา SPI Paradigm ไดแก

SaaS (Software as a Service)

65

PasS (Platform as a Service)

IaaS (Infrastructure as a Service) ในอดต เมอพฒนา Web Application เสรจ กตองเอา Web Application นนไปไวบน Web Hosting ซง ผใหบรการ Web Hosting กตองนา Server ไปฝากกบผใหบรการอนเตอรเนต (ISP) หากมองในมมของ Cloud Computing แลว

Web Application กอยในระดบ SaaS (Software as a Service) เนนใหบรการ Web Application เชน Google Search Engine, Gmail, Youtube เปนตน

Web Hosting กอยในระดบ PasS (Platform as a Service) เนนใหบรการฝากพนท Website เชน Google App Engine, Heroku, Windows Azure Platform เปนตน

ISP กอยในระดบ IaaS (Infrastructure as a Service) เนนใหบรการเชา Server เสมอน เชน Amazon EC2, Amazon S3 เปนตน

Government Cloud Service (ขอมลจาก สานกงานรฐบาลอเลกทรอนกส ( สรอ.) http://www.ega.or.th/) Cloud Computing คอการประมวลผลทองกบความตองการของผใช โดยผใชสามารถระบความตองการไปยงซอฟตแวรของระบบ Cloud Computing เพอใหซอฟตแวรจดสรรทรพยากร ทงในสวนของ Hardware, Software และ Network ใหบรการตรงกบความตองการของผใชโดยใชทรพยากรอยางพอเหมาะ โดยมผใหบรการระบบ Cloud Computing เปนผลงทนดาน Hardware , Server หรอ Storage รวมถง Network และเปดใหผทสนใจเชาใชบรการระบบดงกลาว ซงจะชวยใหผใชงานระบบ Cloud Computing สามารถประหยดงบประมาณการลงทนเกยวกบอปกรณฮารดแวร และเซรฟเวอรตางๆ รวมทงลดความยงยากในการบารงรกษาระบบไดอกดวย บรการ Government Cloud Service เปนการทางานดวยเทคโนโลย Cloud Computing ซงเปนการนาเครองคอมพวเตอรแมขายจานวนมากเชอมตอเขาดวยกน เพอใชทรพยากรและประมวล ผลรวมกน ซงคอมพวเตอรแมขายทงหมดนน ไมจาเปนตองอยในสถานทเดยวกน แตจะเชอมตอถงกนดวยเครอขายสอสารความเรวสง โดยอาศยการจดสรรทรพยากรของระบบทงฮารดแวรและซอฟทแวรมาแบงปนในลกษณะของการใหบรการหนวยงานภาครฐทมความประสงคในการขอใชบรการ Government Cloud Service จะสามารถใชบรการไดตามจานวนหรอขนาดของความสามารถของทรพยากรตามความตองการ โดยไมจาเปนตองทราบวาทรพยากรทมอยนนมรายละเอยดคณสมบตทางกายภาพเปนอยางใด แตสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพตรงกบความตองการและระบบ งานทใชใน การใหบรการ ซงหนวยงานทขอใชบรการสามารถมงเนนดานการพฒนาระบบงานโดยไมมความ จาเปนทจะตองคานงถงการบารงรกษาและดแลเครองแมขายทางดานกายภาพ และในอนาคต

66

จะทาการพฒนาแพลทฟอรมเพอรองรบการใชงานตอไป เพอเพมความสะดวกในการใหบรการแกหนวยงานภาครฐและรองรบการเขาถงไดจากหลากหลายชองทาง ไมวาจะเปนคอมพวเตอรสวนบคคล หรออปกรณไรสายอนๆ ทสามารถเชอมตอเขาสเครอขายอนเทอรเนตได

โครงสราง Government Cloud Service บรการดานโครงสรางพนฐาน (Cloud Infrastructure) หรอ Infrastructure-as-a-service (IaaS) เปนการใหบรการระบบคอมพวเตอรและพนทจดเกบขอมล (Storage) เหมาะสมกบหนวยงานทไมตองการลงทนทางดานฮารดแวร โดยผใหบรการจะเปนผจดสรรทรพยากร (Resource) ของระบบ ออกมาในรปของบรการ เชน เครองแมขาย, หนวยความจา, หนวยประมวลผล, พนทจดเกบขอมล หรอ อปกรณเครอขายตางๆ ทเกยวของ เปนตน ซงผใหบรการสามารถกาหนดประสทธภาพของระบบทใหบรการไดตามความเหมาะสมและความตองการของผใชงาน

ขอดของ Government Cloud Service 1. ลดคาใชจายทเกดขนกบการจดการโครงสรางพนฐานและการพฒนาแอพพลเคชน ซงผลการ

สารวจคาใชจายภาครฐในตลาดคอมพวเตอรฮารดแวร และตลาดคอมพวเตอรซอฟทแวร พบวามสดสวนถงรอยละ 81 จากมลคาการใชจายดาน IT ของภาครฐทงหมด หรอมลคาคาใชจายเทากบ 48,506 ลานบาท

2. ลดคาใชจายในการลงทนเรมตน ทาใหความสามารถในการขยายระบบหรอ Scalability สง สามารถเขาถงแพลทฟอรมทหลากหลาย และความสามารถในการทางานรวมกบแพลทฟอรมทยดหยนและมศพยภาพ

3. สามารถลดคาใชจายในการลงทน หรอ Capital Expenditure ของฮารดแวร ซอฟทแวร และบรการตางๆ ได โดยผจะมคาใชจายตามบรการทใชจรง การใชทรพยากรหรอทเรยกวา Consumption นนจะวดจากการใชงานจรง ซงเรยกวา Utility

4. ลดภาระการบรหารจดการระบบของผดแลระบบ โดยสามารถมงเนนไปทการพฒนาระบบงานเพอรองรบการทางานสาหรบใหบรการ ลดความเสยงทมความเกยวของดานโครงสรางพนฐานของระบบสารสนเทศ และสามารถถายโอนงานดานการบารงรกษาเครองแมขาย ไปยงสรอ.ทมความชานาญในการรบผดชอบระบบแทน

ทางกระทรวงไอซทรวมกบสานกงานรฐบาลอเลกทรอนกส หรอสรอ. ไดรวมเปดตวระบบ Government Cloud Service ในเวอรชนสมบรณแบบครงแรกเมอเดอนพฤษภาคม 2555 ถอเปนการดาเนนการแบบเตมตว ทงทางดานเทคโนโลย แผนงานการบรการเตมรปแบบ การเพมโครงสรางสาธารณปโภค งบประมาณ และการเขาไปรวมแกไขกฎระเบยบทางดานการจดซอจดจาง กฎหมาย ใหรองรบมากทสด เพอนาไปสการสรางความเขาใจและเพมปรมาณการใหบรการมากยงขนในปตอๆ

67

ไป จนทาใหระบบนกลายเปนระบบหลกทางดานไอทของประเทศในอนาคตอนใกล โครงการนไดเลอกแอพพลเคชนจาก 30 หนวยงานในการเขารวม Government Cloud Service เปนจานวนทสมเหตสมผล ทงในเงอนของเวลา ความเชยวชาญจากฝายไอทของสรอ.และฝายไอทของหนวยงานนนๆ การตดตงเพมเตมของโครงสรางพนฐานและระบบตางๆ ของระบบคลาวด การเลอกดาตาเซนเตอรรายอนๆ เขามาเปนพนธมตร ทงหมดจะนาไปสความพรอมกอนทจะเรงเครองใหบรการมากกวานไดในปตอๆ ไป

………………………………………………

NGN ( Next Generation Network)

NGN หรอ Next Generation Network เปนเทคโนโลยโครงขายสอสารทมการรบสงขอมลในลกษณะ Packet-Based ทอยในรปแบบของ IP เปนหลก โดย NGN เปนเทคโนโลยทจะชวยผสานการทางานตางๆ ไวในเครอขายเดยวกน และแมจะมการใชโพรโตคอลตางชนดกนกยงสามารถสอสารกนไดดวยการเปลยนแปลงในระดบสถาปตยกรรมของระบบเครอขาย ซงถอวาแตกตางจากอดตทการใหบรการเครอขายจะอยในรปแบบของการแยกออกจากกนอยางชดเจน นอกจากน เทคโนโลย NGN ยงสนบสนนการใหบรการทหลากหลายผานเครอขายเดยวกน ซงสอดคลองกบสถานการณของผใหบรการในปจจบนทตองการสรางรายไดจากบรการหรอแอพพลเคชนใหมๆ เพอทดแทนรายไดและกาไรทมแนวโนมลดลงจากปจจยการแขงขนทสงขนอยางตอเนอง

ทงน NGN สามารถจดสงบรการรปแบบใหมๆ ใหกบลกคาปลายทางไดอยางหลากหลาย อาทเชน Multimedia, Presence and Availability, Instant Messaging ฯลฯ โดยโครงขาย NGN จะสามารถรองรบ Application ในลกษณะทเปนขอมลซงมความจสงๆ ได ในขณะทขอมลดานเสยงกจะถกสงผานในรปของ Packets ไปพรอมกบขอมลเชนเดยวกน และแมในอนาคต NGN จะเขามาทดแทนระบบโครงขายเดมอยาง TDM (PSTN/PLMN) ในทสด แตโครงขายแบบ TDM กจะยงคงมบทบาทสาคญใน ระยะหนง กอนคอยๆ ลดบทบาททละนอย จนกระทงโครงขายเปลยนเปน NGN โดยสมบรณ

………………………………………………

SOA ( Service Oriented Architecture )

SOA คอสถาปตยกรรมในการออกแบบระบบ (system) หรอโปรแกรมประยกต (application)แบบหนงทออกแบบมงเนนใหแอพพลเคชนสามารถทางานรวมกนได โดยไมขนกบแพลตฟอรม

SOA เปนแนวคดในการพฒนาสถาปตยกรรมไอทขององคกรใหเปนแบบเชงบรการ (Service-Oriented) ทสามารถนากลบมาใชใหมได (Reusability) ทงนระบบไอทขององคกรตางๆ

68

ในปจจบนมกจะมสถาปตยกรรมแบบ Silo-Oriented Architecture ซงการพฒนาระบบไอทในแตละระบบตางเปนอสระตอกน อาจมระบบทใชเทคโนโลยทแตกตางกนเชน Java, .NET, Oracle หรอ SAP เปนตน จงทาใหยากตอการเชอมตอ บารงรกษายาก มคาใชจายสง ปรบเปลยนระบบไดยาก และการพฒนาระบบใหมๆ เปนไปดวยความลาชา เพอทจะทาใหระบบไอทในองคกรสามารถเชอมโยงกนได (Interoperability) จงไดเกดแนวคดของระบบ SOA คอการจดระบบ Silo-Oriented Architecture ใหม โดยการสรางระบบไอทใหเปน 4 ชน (Layer) คอ

Resource Layer ซงจะเปนชนของระบบโครงสรางไอทตางๆ ในปจจบน เชนระบบฐานขอมล Oracle ระบบโซลชน SAP หรอ PeopleSoft เปนตน

Service Layer ซงเปนชนของสวนประกอบเซอรวสตางๆ ทสามารถนามาใชใหมได โดยสวนประกอบเซอรวสเหลานจะพฒนามาจากโมดล (Module) ตางๆ ททางานบน Resource Layer เชนโมดลของฐานขอมล Oracle โมดลของระบบโซลชน SAP หรอ PeopleSoft และโมดลของโปรแกรมประยกตทอาจพฒนาดวย Java หรอ .NET เปนตน

Process Layer ซงเปนชนของกระบวนการทางธรกจ (Business Process) ทพฒนาขนมาจากการสวนประกอบเซอรวสตางๆ

Access Layer ซงเปนชนของการเรยกใชกระบวนการทางธรกจทพฒนาขน โดยอาจผานทางเวบไซต (Web Site) หรอโทรศพทเคลอนท (Mobile Phone) จดโดดเดนของ SOA คอวธการตดตอสอสารระหวางบรการนนจะเปนไปตามมาตรฐานทกาหนดไว โดยไม ตองสนใจวาบรการนนจะถกพฒนาขนมาดวยภาษาใดหรอทางานอยบนระบบปฏบตการใด การสอสารระหวางบรการจะอยในระดบของการแลกเปลยนเอกสาร ( Document ) ระหวางกนเทานน SOA เปลยนมมมองของการพฒนาซอฟตแวรจากการพฒนาระบบโดยรวมทงหมด มาเปนการพฒนาซอฟตแวรใหเปนการบรการ โดยแตละบรการมหนาทเฉพาะตว และใชการนาบรการตางๆมาประกอบกน เพอสรางเปน application ของทงระบบ แนวทางการพฒนาวอฟตแวรแบบนสนบสนนการนากลบมาใชใหม ( reuse ) ของบรการ โดย application ของหลายองคกรหรอของหลายๆ โดเมนงาน สามารถใชบรการบางอยางรวมกนได นอกจากนการปรบเปลยนแกไข application กสามารถทาไดสะดวกและมความยดหยน โดยการถอด ประกอบบรการใหมใหมๆ เขาไปได ประโยชนของ SOA จะเกดขนตอนทเราสามารถจะนาเอาบรการทงหลายมาประกอบกน แลวเกดเปน application ใหมขนมา และในกรณทความตองการทางธรกจมการเปลยนแปลง เชน เมอมการเปลยนแปลงขนตอนการทางาน เรากจะสามารถสลบเปลยนลาดบหรอเปลยน flow การทางานนนอยางงายดาย ประโยชนอกประการหนงของสถาปตยกรรม SOA คอ เนองจากการตดตอ

69

ระหวางบรการเปนไปตามมาตรฐาน ทาใหการเชอมกนระหวาง application สามารกระทาผาน Bus กลางได ซง Bus กลางนเปน Middleware ทมชอเรยกเฉพาะวา Enterprise Services BUS ( ESB) ESB ถอวาเปนแกนกลางของสถาปตยกรรม SOA ทาใหเราสามารถใชงานบรการตางๆภายในสถาปตยกรรม SOA โดยผาน ESB นได โญ ESB จะทาหนาทกาหนดเสนทาง ( Route ) แปลง (Transform ) และตรวจสอบความถกตอง ( Validate ) ของเอกสาร XML ทบรการเหลานแลกเปลยนกน

SOA กบ Web Services SOA เปนหลกการหรอวธการในการพฒนาสถาปตยกรรมซอฟตแวรใหเปนเชงบรการ (Service Oriented) การ implement ระบบ SOA สามารถทาไดหลายวธและใชโปรโตคอลตางๆไดหลากหลายเชน Web Services, CORBA, RMI หรอแมแตโปรโตคอลพนฐานอยาง TCP/IP หรอ FTP แต Web Services จะเปนโปรโตคอลทไดรบความนยมมากทสดทงนเพราะ Web Services มมาตรฐานทเปน XML ทสามารถใชกบเทคโนโลยตางๆได เพราะฉะนนผทออกแบบ SOA ไมจาเปนตององกบโปรโตคอล Web Services เพยงอยางเดยว

เหตผลของการพฒนา SOA การพฒนาสถาปตยกรรม SOA จะมประโยชนกบองคกรหลายดาน เชน การทาใหขอมล

ตางๆ ภายในองคกรเชอมโยงกน การลดคาใชจายในการบารงรกษา การทาใหพฒนาโปรแกรมใหมเปนไปดวยความรวดเรว และทาใหระบบไอทในองคกรไมผกตดกบระบบใดระบบหนง

โครงสรางของระบบไอทขององคกรขนาดใหญ (Information Technology Enterprise) จะประกอบไปดวยระบบทหลากหลายทงในดานระบบปฏบตการ (Operation System) โปรแกรมประยกต และระบบซอฟตแวร ซงโปรแกรมประยกตบางโปรแกรม อาจใชในการทางานกบกระบวนการธรกจบางอยาง ทอาจทางานภายใตระบบโครงสรางไอทเดม เชนพฒนาโดยเครองเมนเฟรม ดงนนเมอมความจาเปนตองเปลยนแปลงกระบวนการทางธรกจ จะทาใหการเปลยนแปลงโดยใชโครงสรางไอทเดมทาไดยาก จนอาจมความตองการยกเลกระบบเดมและพงพาเทคโนโลยใหม ระบบ SOA จะชวยคมครองการลงทนขององคกร เพอใหนาระบบโครงสรางไอทเดมมาใชตอไปได โดยการพฒนาระบบโปรแกรมเดมใหเปน SOA Service และสามารถพฒนากระบวนการทางธรกจจากเซอรวสตางๆ ทมอย จงทาใหองคกรสามารถเปลยนกระบวนการทางธรกจไดอยางรวดเรว โดยใชโปรแกรมประยกตเดม และโครงสรางไอทเดมทมอย

………………………………………………

70

บรรณานกรม

1. คณะกรรมการอานวยการจดทาแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 พ.ศ. 2550-2554. (2550). แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 พ.ศ. 2550-2554. กระทรวงสาธารณสข. 2. คณะกรรมการจดทารายงานการสาธารณสขไทย พ.ศ. 2005-2006 . การสาธารณสขไทย

2548-2550. กระทรวงสาธารณสข. 3. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.(2554) กรอบนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสารระยะ พ.ศ. 2554 – 2563 ของประเทศไทย ( ICT 2020 ). กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

4. สานกนโยบายและยทธศาสตร.(2552) “ขอมลสถานการณ ปจจยแวดลอมตางๆทเกยวของกบระบบสขภาพ.” เอกสารประกอบการประชมการทบทวนยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข , 1-17. กระทรวงสาธารณสข.

5. คณะทางานพฒนาจดการความรหมวด 4 (2553) “องคความรเรองการพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ.” กระทรวงสาธารณสข.

6. คณะกรรมการสขภาพแหงชาต (2553) “มตสมชชาสขภาพเฉพาะประเดน วาดวยแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพแหงชาตป พ.ศ. 2553 – 2562.” คณะกรรมการสขภาพแหงชาต.

7. บญชย กจสนาโยธน. “การจดการระบบสารสนเทศสขภาพ ( Management of Health Information Systems).” กรงเทพมหานคร.

8. บญชย กจสนาโยธน. “การจดการระบบสารสนเทศโรงพยาบาล ( Management of Hospital Information Systems).” กรงเทพมหานคร.

9. รองศาสตราจารย ดร.อศนย กอตระกล. Smart Health เพอสขภาพดถวนหนา บรการทวถง มงสการรกษาเชงปองกน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.nectec.or.th/ index.php? option=com_content&view=article&catid=40&Itemid=165&id=329. ( วนทคนขอมล: 17กนยายน 2555).

10. Service Oriented Architecture. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://2010.tkc.go.th/wiki/ show/Service+oriented+architecture+SOA. (วนทคนขอมล : 17กนยายน 2555).

11. พ.อ.รศ.ดร.เศรษฐพงค มะลสวรรณ. SOA (Service-Oriented Architecture). [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.vcharkarn.com/varticle/42195. (วนทคนขอมล : 17กนยายน 2555).

12. รฐบาลอเลกทรอนกส.[ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.dld.go.th/ict/article/ egov/e-gev02.html. (วนทคนขอมล : 17 กนยายน 2555).

13. สารพนคาถามเกยวกบ IPv6. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก ttp://www.ipv6.nectec.or.th/

71

faq.php#ans2. (วนทคนขอมล : 17 กนยายน 2555). 14. ก.ไอซท เตรยมพรอมนาประเทศไทยกาวสการใชงานระบบ IPv6. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก

http://www.mict.go.th/ewt_news.php?nid=4621&filename=index. (วนทคนขอมล : 17 กนยายน 2555).

15. โครงการเสรมสรางศกยภาพและการบรหารและการพฒนารฐบาลอเลกทรอนกส. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.mict-egov.net/content/view/73/55/. (วนทคนขอมล : 17 กนยายน 2555).

16. โครงการบรการคลาวดภาครฐ (Government Cloud Service). [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.ega.or.th/Content.aspx?c_id=191. (วนทคนขอมล : 17 กนยายน 2555). 17. NGN : Next Generation Network . [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.nectec.or.th/

bid/mkt_info_tech_NGN.htm. (วนทคนขอมล : 17 กนยายน 2555).