ΑΓΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ IOYΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 – ΤΕYΧΟΣ 24

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ

ΘΕΣΣΑΛΙΩΤΙΔΟΣ amp ΦΑΝΑΡΙΟΦΕΡΣΑΛΩΝ

IOYΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ndash ΤΕυΧΟΣ 24

Ἅγιος Σεραφείμ Ἰούλιος - Σεπτέμβριος 2011 3

ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β- ΕΤΟΣ 6Ο - ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011

Π ε ρ ι ε χ ό micro ε ν α

ΠEPIO∆IKO laquoAΓIOΣ ΣEPAΦEIMraquoTPIMHNIAIA EK∆OΣH IM ΘEΣ∆OΣ KAI ΦANAPIOΦEPΣAΛΩN

ΚΩ∆ 7918I∆IOKTHTHΣ ἹM Θεσσαλιώτιδος καί ΦαναριοφερσάλωνEK∆OTHΣ Ὁ Σεβασmicroιώτατος Mητροπολίτης Θεσδος καί Φαναριοφερσάλων κ KύριλλοςΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ Πανοσιολ Ἀρχιμ Ἀμφιλόχιος ΠαπανδρέουΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πρωτοπρ Παναγιώτης Κατσιμίχας Ἰωάννης Σελλοῦντος φιλόλογος Ἰωάννης Παπακώ-στας φιλόλογος τέως Λυκειάρχης Πρέσβ Παναγιώτης Καλλιώρας∆ιανέmicroεται δωρεάν ∆εκτές προαιρετικές προσφορές ὑπέρ τῶν εὐαγῶν ἱδρυμάτων τῆς Ἱ Mητροπόλεως

Ἀριθmicroός Λογαριασmicroοῦ Ἐθνικῆς Τραπέζης 368545417-49∆ιεύθυνση Ἱ Mητρόπολη Θεσσαλιώτιδος καί Φαναριοφερσάλων Mητροπολίτου Ἰεζεκιήλ 30 TK 43100 Kαρδίτσα

Tηλ 24410 72263 Fax 24410 22968 Ἠλεκτρονική ∆νση wwwimthfgr E-mail infoimthfgrEKTYΠΩΣH Tυπογραφεῖο laquoMέλισσαraquo Ἀσπροβάλτα Θεσσαλονίκης τηλ 23970 23313

Αὔγουστος 2011

Ἀγαπητά μου παιδιάἩ ἀνακοίνωση τῶν τελικῶν ἀποτελεσμάτων τῶν ἐξετάσε-

ων γιὰ τὴν εἰσαγωγή σας στὰ Ἀνώτατα Ἐκπαιδευτικὰ καὶ Τε-χνολογικὰ Ἱδρύματα τῆς χώρας μας σηματοδοτεῖ γιὰ ὅλους σαςμία καινούρια ἀρχή ἕνα νέο ξεκίνημα στὴ ζωή σας Στὴν πραγ-ματικότητα πρόκειται γιὰ ἕνα νέο κύκλο ζωῆς ὁ ὁποῖος βα-σίζεται στὸν προηγούμενο καὶ ὁ ὁποῖος κλείνει μέσα του ὅλεςτὶς ἐλπίδες σας τὶς προσδοκίες τὰ πιὸ αἰσιόδοξα καὶ φιλόδοξαὁράματά σας γιὰ τὸ πιὸ λαμπρὸν μέλλον ποὺ πρόκειται νὰἔρθει

Στὴν πορεία αὐτή περιδιαβαίνοντας τὸ ξεχωριστό ἀπέραντο-τὸ γεμάτο εὐχάριστες ἐκπλήξεις καὶ συγκινήσεις- μονοπάτιτῆς γνώσης μὴ λησμονήσετε τὴν Πηγὴ τῆς Σοφίας τῆς Γνώ-σης καὶ τῆς μόνης Ἀλήθειας ποὺ εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός Ἂςφωτίζει λοιπόν τὸ ἀνέσπερο φῶς Του ὄχι μόνο τὸ μονοπάτιτῆς γνώσης ἀλλὰ καὶ τὸ δύσβατο μονοπάτι τῆς ζωῆς σας Ἂςφωτίζει laquoτὰ ὅμματα τῆς διανοίαςraquo σας ἔτσι ὥστε νὰ κάνετε

Σεβ Μητροπολίτου κ Κυρίλλου Μήνυμα τοῦ Σεβασμιωτάτου γιά τούς ἐπιτυχόντες

στά ἀνώτερα καί ἀνώτατα ἐκπαιδευτικά ἱδρύματα 3

Σεβ Μητροπολίτου κ Κυρίλλου Μήνυμα τοῦ Σεβασμιωτάτου ἐπί τῇ ἐνάρξει

τῆς νέας σχολικῆς χρονιᾶς 2011-12 5

Ζαχαρούλας Καλλιαντζῆ Σύγχρονα προβλήματα βιοηθικῆς ἀνθρωπολογική -

θεολογική προσέγγιση 7

Ἐπιμέλεια Λάμπρου Καρκαλέτση Μιλοῦν οἱ Πατέρες 12

Ἀνατροπή ἐξουσίας 14

Νίκου Νικολαΐδη Στά ἀζήτητα ἤ στόν κάλαθο τῶν ἀχρήστων 18

Σεβ Μητροπολίτου Χριστοδούλου Παναγία ἡ Σπηλαιώτισσα 20

Πρωτοπρ Δημητρίου Ν Θεοδωροπούλου Δογματικά-Ἀντιαιρετικά 24

Διακονία - Γεγονότα - Πληροφόρηση 28

ΜΗΝΥΜΑ

ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ

ΓΙΑ ΤΟΥΣ

ΕΠΙΤΥΧΟΝΤΕΣ

ΣΤΑ ΑΝΩΤΕΡΑ

ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ

ΙΔΡΥΜΑΤΑ

ΠρὸςΤοὺς μαθητὲς καὶ τὶς μαθήτριες

τῶν σχολείων ὅλων τῶν βαθμίδων τῆς Θεοσώστου Ἐπαρχίας μας

Ἀγαπητά μου παιδιά

Τὸ σχολεῖο ἄνοιξε καὶ πάλι τὶς πόρτες του σrsquo ἐσᾶς γιὰ ἕνα γόνιμομοναδικό εὐχάριστο καὶ ἐργώδες ταξίδι γνώσεων πολιτισμοῦ ἐμπει-ριῶν συναισθημάτων ψυχαγωγίας Μία νέα σχολικὴ χρονιὰ ἀρχίζει μὲτὴ χάρη τοῦ Θεοῦ γεμάτη χαμόγελα αἰσιοδοξία ἐνθουσιασμό ὄνει-ρα δῖψα γιὰ σπουδὴ καὶ προσμονὴ γιὰ καινούργια πράγματα

Ὀφείλετε νὰ ἀντιμετωπίσετε τὸ σχολεῖο σὰν ἐργαστήρι γνώσης χαρᾶςκοινωνικότητας ἀνεκτικότητας ἀλληλεγγύης καὶ ὄχι σὰν μέρος κα-ταπίεσης καὶ ἀγγαρείας Σᾶς δίδετε ἡ εὐκαιρία νὰ ἀνακαλύψετε τὶς ἰδι-αίτερες κλίσεις καὶ ἰκανότητές σας νὰ κατακτήσετε τὴν ἀρετὴ τῆς γνώ-σης ὡς πηγὴ δύναμης καὶ νὰ καλλιεργήσετε τὸ ἦθος καὶ τὰ ψυχικά σαςχαρίσματα Εἰδικότερα ὀφείλετε νὰ φωτίσετε τὸ νοῦ συγχρόνως ὅμωςκαὶ τὴν καρδιά σας Τώρα ποὺ βάζετε θεμέλια στὴ ζωή σας πρέπει νὰθεμελειώσετε γερὰ καὶ σταθερὰ τὸ οἰκοδόμημα τοῦ ψυχικοῦ σας κό-σμου τῆς πνευματικῆς καὶ γνωστικῆς κατάρτισης Ὁ Ἀπόστολος τῶνἘθνῶν Παῦλος σὲ μία ἐπιστολή του πρὸς Ἐφεσίους ὑπογραμμίζει χα-

Ἅγιος Σεραφείμ Ἰούλιος - Σεπτέμβριος 2011 54 Ἰούλιος - Σεπτέμβριος 2011 Ἅγιος Σεραφείμ

τὴν πιὸ κατάλληλη ἐπιλογή γιὰ σᾶς Μέσα ἀπὸ τὰ βάθη τῆςκαρδιᾶς μου ἐκφράζω πρὸς ἐσᾶς τοὺς γονεῖς καὶ τοὺς δα-σκάλους σας ὁλόθερμα συγχαρητήρια Δεχθεῖτε καὶ τὴδική μου χαρὰ προστιθέμενη στὴ δική σας χαρά γιὰ ἕνα ἀπὸτὰ σημαντικότερα γεγονότα στὴ ζωή σας Τὸ συναίσθημα αὐτὸτῆς χαρᾶς ἐνισχύεται καὶ ἀπὸ τὸ συναίσθημα τῆς ὑγιοῦς ὑπε-ρηφάνειας ἀφοῦ τὸ ποσοστὸ ἐπιτυχίας τῶν ἐξεταζομένων μα-θητῶν τῆς ἐπαρχίας μας ἦταν πολὺ ὑψηλό

Ὥστόσο ὅσοι δὲν κατάφεραν νὰ ὁλοκληρώσουν μὲ ἐπιτυχίατὴ δοκιμασία αὐτὴ καί ἴσως νιώθουν πικρία καὶ ἀπογοήτευσηἐπειδὴ δὲν δικαιώθηκαν οἱ κόποι τους ὀφείλουν νὰ φανοῦνπιὸ δυνατοί Νὰ τὸ θεωρήσουν ὡς ἀφορμὴ γιὰ μία νέα προ-σπάθεια Ἂς ἔχουν ὑπομονή ἐπιμονή ἀγάπη θάρρος πίστηστὸ Θεό καὶ ὅλα μποροῦν νὰ συμβοῦν Ἄλλωστε σὲ καμίαπερίπτωση δὲν ἐξαρτᾶται ἡ εὐτυχία στὴ ζωή μόνο ἀπὸ τὴνἐπιτυχία στὶς ἐξετάσεις Εὐτυχής ἐπιτυχημένος καὶ ὁλο-κληρωμένος εἶναι ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος ποὺ ἔχει καλλιέργειαψυχῆς Νὰ ἔχετε πάντα κατὰ νοῦ τὰ λόγια ἑνὸς σοφοῦ laquoἘπι-τυχία στὴ ζωὴ δὲν εἶναι ὅσα μπορεῖς νὰ κερδίσεις ἀλλὰ ὅσαπερισσότερα μπορεῖς νὰ προσφέρειςraquo

Μὲ τὶς θερμότερες εὐχές μας ὅπως ὁ Δωρεοδότης Κύριοςἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς χαρίζῃ ἀπαύστως καὶ πλουσιοπαρό-χως τὶς εὐλογίες Του σὲ ὅλους σας διατελῶ

Μὲ πατρικὴ ἀγάπη

dagger Ο ΘΕΣΣΑΛΙΩΤΙΔΟΣ ΚΑΙ ΦΑΝΑΡΙΟΦΕΡΣΑΛΩΝΚΥΡΙΛΛΟΣ

ΜΗΝΥΜΑ


ΕΠΙ ΤΗ ΕΝΑΡΞΕΙ

ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ

ΧΡΟΝΙΑΣ 2011-2012


Ἕνα ἀκόμη σύνθετο ἐρώτημα τὸὁποῖο ἐπαναλαμβάνεται σχεδὸνκαθημερινὰ στὴν ἐποχή μας σχε-

τίζεται μὲ τὸ ἂν ὑπάρχει κάποιο ὅριοστὶς βιοϊατρικὲς ἔρευνες καὶ μὲ ποιὰ κρι-τήρια προσδιορίζεται αὐτό Γιὰ νὰ δώ-σουμε μία σοβαρὴ ἀπάντηση στὸ ἐρώτη-μα ὀφείλουμε πρώτα νὰ διατυπώσουμετὴν ἑξῆς ἄποψη ὅτι δηλαδὴ τὸ σῶμα δὲνθεωρεῖται ποτὲ καθεαυτό ἀλλὰ μέσα ἀπὸτὸ πρόσωπο Τὸ πρόσωπο εἶναι αὐτὸ ποὺδίνει ὑπόσταση στὴ φθαρτή ὕπαρξη τοῦἀνθρώπου Ἐπιπλέον ἡ ζωὴ -ἀπὸ μόνητης- δὲν ἀποτελεῖ τὴν ὑπέρτατη ἀξίαοὔτε ἡ ὅποια ἱερότητα τῆς προσδοθεῖ θὰμποροῦσε ποτὲ νὰ στοιχειοθετήσει τὸἔσχατο κριτήριο ὀρθόδοξης βιοηθικῆςΜία τέτοια θεώρηση τῆς ζωῆς καθαυτῆςσημαίνει ἐγκλωβισμὸ στὴ μεταπτωτικὴ λο-γικὴ τῆς κατοχῆς τοῦ laquoεἶναιraquo τῆς ὕπαρ-ξης καὶ τῆς ἱεροποίησης τῶν ἀξιῶν της1

Ἑπομένως οἱ παρεμβάσεις στὴ βιοψυχικὴσωματικότητα τοῦ ἀνθρώπου ἐξαρτῶνταιἀπὸ τὸ σημεῖο μέχρι τὸ ὁποῖο αὐτὲς προ-ωθοῦν ἢ παραβιάζουν τὸ πρόσωπό του καὶτὸ σκοπό του τὴ χριστοποίηση καὶ ἀφθαρ-τοποίησή του μὲ ἄλλα λόγια τὴν τελικὴπροσωποποίηση του φθαρτοῦ ἀνθρώ-που Οὔτε ἡ συλλήβδην ἀπαγόρευσηοὔτε ἡ συλλήβδην ἀποδοχὴ τῶν ἐπεμβά-σεων πάνω στὸ ἀνθρώπινο σῶμα γενικάδικαιώνεται2 Πρέπει νὰ τίθενται σαφὴὅρια στὴ σύγχρονη ἔρευνα ὥστε αὐτὴ νὰμὴν γίνεται ἀνεξέλεγκτα καὶ νὰ ὠφελεῖ τὸνἄνθρωπο

Σὲ καμία περίπτωση δὲν ἐνθαρρύνου-με τὶς ἔρευνες καὶ τὰ πειράματα τὰ ὁποῖασχετίζονται μὲ τὴν κλωνοποίηση τοῦἀνθρώπου Εἶναι ὁλωσδιόλου ἀπαράδεκτηἡ ἐπιλεκτικὴ ἀναπαραγωγὴ ἀνθρώπων-ἀντιγράφων καθὼς πρόκειται γιὰ ἰατρικὴπράξη ἡ ὁποία ἀναιρεῖ τὸ Δημιουργό ὑπο-

ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΒΙΟΗΘΙΚΗΣΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ -

ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΤῆς Ζαχαρούλας Καλλιαντζῆ

Ὑπαλλήλου Ἱερᾶς Μητροπόλεως-ἀρχαιολόγου

1 Ἀγόρας Κ laquoἨθικὴ καὶ Βιοηθικήraquo στὸ Δόγμα Πνευματικότητα καὶ Ἦθος τῆς Ὀρθοδοξίας τό-μος Α΄ ἐκδ ΕΑΠ Πάτρα 2010 σελ 332

2 Ἀγόρας Κ ὅπ παρ σελ 349 352

ρακτηριστικά laquohellipὡς τέκνα φωτὸς περιπατεῖτε hellip μὴ ὡς ἄσοφοι ἀλλrsquo ὡςσοφοί ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραὶ εἰσίraquo Ὁ δὲ Ἀπό-στολος Ἰάκωβος ἐπισημαίνει τὴν ἀνάγκη διάκρισης τῆς σοφίας λέγονταςlaquoΤίς σοφὸς καὶ ἐπιστήμων ἐν ὑμῖν Δειξάτω ἐκ τῆς καλῆς ἀναστροφῆςτὰ ἔργα αὐτοῦ ἐν πραότητι σοφίαςraquo (Ἰάκ 313) Ἐξάλλου τὸ νὰ εἶναικάποιος σοφός -κατὰ Θεόν- δὲν χρειάζεται μόνο νὰ συσσωρεύειγνώσεις μέσα στὸ μυαλό του ἀλλὰ νὰ γνωρίζει τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦκαὶ νὰ τὸ κάνει πράξη

Στὴν προσπάθειά σας αὐτή ἔχετε βοηθοὺς καὶ συμπαραστάτεςτοὺς γονεῖς σας καὶ τοὺς διδασκάλους σας οἱ ὁποῖοι σᾶς ἀγαποῦνκαὶ ἐπιθυμοῦν τὴν πνευματικὴ καὶ ἠθική σας κατάρτιση προκει-μένου νὰ γίνετε ὁλοκληρωμένοι ἄνθρωποι γιὰ τὴν κοινωνία ποὺζοῦμε Μὴ διστάσετε στιγμὴ νὰ μοιραστεῖτε τυχὸν προβλήματά σαςμὲ αὐτούς μὴ διστάσετε νὰ στρέψετε τὸ βλέμμα τῆς καρδιᾶς σαςπρὸς τὸν Παντογνώστη καὶ Καρδιογνώστη Φιλεύσπλαχνο Κύ-ριό μας Μόνον Ἐκεῖνος γνωρίζει φροντίζει ἀγαπᾶ καὶ προνοεῖγιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους καὶ εἰδικὰ γιὰ σᾶς τὰ νειάτα τὴν ἐλπί-δα τοῦ κόσμου τούτου Καὶ μὴν ξεχνᾶτε laquoΠᾶσα ἐπιστήμη χωρι-ζομένη δικαιοσύνης καὶ πάσης ἄλλης ἀρετῆς πανουργία οὐ σοφίαφαίνεταιraquo (Πλάτων Μενέξενος 247a)

Ἡ τοπικὴ Ἐκκλησία εἶναι στὸ πλευρό σας μὲ ὁποιονδήποτε τρό-πο καὶ προσεύχεται στὸ Δωρεοδότη Κύριο νὰ χαρίζει πλουσιο-παρόχως σὲ σᾶς στοὺς γονεῖς καὶ τοὺς δασκάλους σας ὑγεία δύ-ναμη ὑπομονή θεῖο φωτισμό καὶ πρόοδο

Καλὴ χρονιά δημιουργικὴ καὶ καρποφόραΜὲ ἐγκάρδιες εὐχές καὶ πατρικὴ ἀγάπη

dagger Ὁ Θεσσαλιώτιδος καὶ Φαναριοφερσάλων ΚΥΡΙΛΛΟΣ


ρικῆς τὸ ὁποῖο εὐαισθητοποίησε τὴνκοινὴ γνώμη Ἡ Susan Torres μία 26χρο-νη ἐρευνήτρια τοῦ ΝΙΗ ἔμεινε ἐγκεφαλικὰνεκρὴ (brain death) μετὰ ἀπὸ ἐγκεφαλικὴαἱμορραγία ἀπὸ μεταστατικὸ ὄγκο στὸνἐγκέφαλο (μελάνωμα) ἐνῶ ἦταν ἔγκυοςστὸ δεύτερο παιδί της Κρατήθηκε στὴζωὴ μὲ μηχανικὴ καὶ ἄλλη ὑποστήριξη γιὰπερίπου τρεῖς μῆνες μέχρι ποὺ laquoγέννησεraquo(καισαρικὴ τομὴ στὶς 282005) τὸ κορι-τσάκι της Ἀκόμη σὲ ἐπίσημο ἰατρικὸ πε-ριοδικὸ ἔχει δημοσιευθεῖ ἄρθρο ἀνασκό-πησης τὸ ὁποῖο ἀναφέρει ὅτι στὴνἀγγλικὴ βιβλιογραφία ἀπὸ τὸ 1980 ἕως τὸ2002 ἔχουν ἀναφερθεῖ δέκα ἐγκεφαλικὰνεκρὲς γυναῖκες ποὺ κρατήθηκαν στὴ ζωὴκαὶ τελικὰ laquoγέννησανraquo τὰ παιδιά τους τὰὁποῖα ὅλα ἐπιβίωσαν Ἡ μακροβιότερηὑποστήριξη ἦταν γιὰ ἑκατὸν ἑπτὰ ἡμέρεςΤὸ γεγονὸς ὅτι οἱ γυναῖκες αὐτές οἱὁποῖες χαρακτηρίστηκαν ὡς ἐγκεφαλικὰνεκρές κυοφοροῦσαν θεωρεῖται laquoπῶςεἶναι ἀσύμβατο μὲ τὸν θάνατοraquo6

Πρόσφατα ἡ νομοθετικὴ πρωτοβουλίατῆς ἑλληνικῆς κυβέρνησης γιὰ τὶς μετα-μοσχεύσεις (Ν 398427-06-2011 ΦΕΚ150) ἔφερε στὸ προσκήνιο τὴν περίπτω-ση τῆς laquoεἰκαζόμενης συναίνεσηςraquo Σύμ-φωνα μrsquo αὐτὴν τὴν ἰατρικὴ πρακτική δί-νεται τὸ δικαίωμα στοὺς ὑπεύθυνους

ἰατροὺς νὰ λαμβάνουν ὄργανα ἀπὸ τὸἀνθρώπινο σῶμα δίχως τὴν πολύτιμησυγκατάθεση τοῦ ἴδιου τοῦ δότη προτοῦἐξέλθει ἡ ψυχή του ἀπὸ τὸ σῶμα Τὸπρόβλημα ποὺ προκύπτει στὴν οὐσίαεἶναι πρακτικό εἶναι ἄραγε θεμιτὸ νὰπροσπαθήσουμε νὰ σκεφτοῦμε σύμφωναμὲ τὶς ἐπιθυμίες καὶ τὶς ἰδέες τοῦ ὑποψή-φιου δωρητῆ Κάτι τέτοιο ἂν συνέβαινεφυσικά θὰ καταστρατηγοῦσε τὴν ἔννοιατοῦ δότη καὶ θὰ στεροῦσε τὸ δικαίωμα τῆςἐλεύθερης βούλησης τῆς ἀνυστερόβου-λης καὶ ἀπρόσκοπτης προσφορᾶς στὸσυνάνθρωπο Ἐξάλλου ὁ νεκρὸς ἔστω κὶἂν δὲν μπορεῖ νὰ θεωρεῖται πρόσωπο δὲνμπορεῖ νὰ θεωρεῖται laquoπράγμαraquo διαθέσιμοκατὰ τὸ δοκοῦν

Ἡ προσέγγιση ἑνὸς ἀκόμη σύγχρο-νου ἀνθρώπινου προβλήματος ἐκείνουτῆς εὐθανασίας στὰ πλαίσια τοῦ πολιτι-σμοῦ τῆς νεωτερικότητας ἔχει προκαλέ-σει ἐξίσου πολλοὺς καὶ ποικίλους προ-βληματισμούς Ἡ βασικὴ ἔννοια τοῦ ὅρουτῆς εὐθανασίας περικλείει ἀκριβῶς τὴνἐπιλογὴ τῆς στιγμῆς τοῦ θανάτου μὲσκοπὸ τὴ λύτρωση καὶ ἀνακούφιση τοῦἀσθενῆ ἀπὸ τὸ αἴσθημα τοῦ πόνου Ἐτυ-μολογικὰ σημαίνει τὸν καλὸ θάνατοὩστόσο ἡ ἰατρικὴ εὐθανασία δὲν ταυτί-ζεται μὲ τὶς ἀπόψεις τῆς ὀρθόδοξης θεο-

6 Ἱερόθεος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου Βιοηθικὴ καὶ Βιοθεολογία ἐκδ ἹερᾶςΜονῆς Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου (Πελαγίας) Ἀθήνα 2005α σελ 159

βιβάζει τὸν ἴδιο τὸν ἄνθρωπο σὲ ἀναλώ-σιμο προϊὸν-ὑλικὸ καὶ καταργεῖ τὴ μο-ναδικότητα τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου-εἰκόνας τοῦ ζῶντος Θεοῦ

Ἀναφορικὰ τώρα μὲ τὸ κρίσιμο θέματῶν μεταμοσχεύσεων καὶ τῶν δωρεῶνὀργάνων καθὼς αὐτὸ δὲν συνιστᾶ ἕνα κα-θαρὰ ἰατρικὸ θέμα ἀλλὰ ἔχει μία ἔντοναἠθικὴ καὶ πνευματικὴ διάσταση ὑπο-στηρίζουμε ὅτι ἡ μεταμόσχευση ἀποτε-λεῖ πολύτιμο δῶρο ζωῆς μήνυμα ἐλπίδαςἀνθρωπιᾶς καὶ ἀλληλεγγύης ἡ ὁποίαἐνισχύει τὸ αὐτοθυσιαστικὸ φρόνημαΜόνο ἡ ἀληθινὴ καὶ ἀνιδιοτελὴς ἀγάπηπρὸς τὸν πάσχοντα συνάνθρωπό μαςπρέπει νὰ ἀποτελεῖ τὴν κινητήρια δύνα-μη αὐτὴ ποὺ μᾶς ὠθεῖ στὴν προσφορὰὀργάνων μὲ σκοπὸ τὴ σωτηρία μιᾶςἀνθρώπινης ζωῆς ποὺ κινδυνεύει Σrsquo αὐτὴντὴν προοπτικὴ τῆς χαριστικῆς διάθεσηςτοῦ δωρητῆ ἐπιβάλλεται ὁ καθορισμὸς τοῦσκοποῦ τῆς ἀφαίρεσης ἱστοῦ καὶ ὀργάνωννὰ εἶναι θεραπευτικὸς καὶ ὄχι ἐμπορικόςγιατὶ ἔτσι ὑποβαθμίζεται ἡ ἀξία τῆς προ-σωπικότητας τοῦ ἀνθρώπου καὶ παράλ-ληλα αὐξάνει τὸν ἐγωισμό του3 Ἑπομένωςἐφόσον ὁ σκοπὸς τῆς ὁμοπλαστικῆς με-

ταμόσχευσης (ὁ δότης καὶ ὁ λήπτης εἶναιξεχωριστὰ πρόσωπα) laquointer vivosraquo (ἀπὸσῶμα ζωντανοῦ δότη) εἶναι ἡ θεραπείατότε αὐτοῦ τοῦ εἴδους ἡ μεταμόσχευσηἐπιτρέπεται4

Στὶς περιπτώσεις ὅμως τῶν μεταμο-σχεύσεων laquoex cadaveraraquo (ἀπὸ σῶμα νε-κροῦ δότη) προκύπτουν ὁρισμένα ἐρω-τήματα ζωτικῆς σημασίας καὶ ἠθικὰ δι-λήμματα τὰ ὁποῖα σχετίζονται μὲ τὴν πο-λυσυζητημένη ἔννοια τοῦ ἐγκεφαλικοῦθανάτου Κατὰ πόσο λοιπόν ταυτίζεταιπάντοτε ἡ ἀπώλεια τῆς συνείδησης ἑνὸςἀσθενῆ ἐγκεφαλικὰ νεκροῦ μὲ τὴ μὴἀναστρέψιμη πορεία του καὶ μὲ τὴν ἀδυ-ναμία ἐκδήλωσης ἑνὸς θαύματος Ἡ νέ-κρωση τοῦ ἀνθρώπινου ἐγκεφάλου ση-μαίνει πράγματι τὴν παύση μιᾶς ἐνεργοῦςἐκδήλωσης τῆς ψυχῆς ἀλλὰ ὄχι ἀπαραί-τητα τὴν ἔξοδό της ἀπὸ τὸ σῶμα5 Δὲνσυμφωνοῦμε μὲ τὴν ἄποψη ποὺ θέλει τὸκριτήριο τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου νὰἁπλουστεύει τὴν ἠθικὴ προβληματική ὡςπρὸς τὴ δωρεὰ ὀργάνων ἀπὸ τὸ σῶμαἑνὸς laquoνεκροῦraquo δωρητῆ Ἐνισχύοντας τὴθέση μας αὐτή παραθέτουμε ἕνα παρά-δειγμα ἀπὸ τὰ ἰατρικὰ χρονικὰ τῆς Ἀμε-

3 Μαράς Ἀν laquoΣύγχρονα ζητήματα οἰκολογίας καὶ βιοηθικῆςraquo στὸ Δρ Σπυριδούλα Ἀθανασοπούλου-Κυπρίου κἄ Ὀρθοδοξία καὶ [Μετα-] Νεωτερικότητα τόμος Γ΄ ἐκδ ΕΑΠ Πάτρα 2008 σελ 180

4 Οἱ ἑτεροπλαστικὲς μεταμοσχεύσεις (ὁ δότης καὶ ὁ λήπτης εἶναι ὄντα διαφορετικοῦ εἴδους) θε-ωροῦνται ἐκ προοιμίου ἀπαγορευμένες

5 Μαράς Ἀν ὅπ παρ σελ 178


λογίας γιὰ τὴν ὁποία ὁ καλὸς θάνατος δὲνἔγκειται στὴ σημασία τοῦ ἀνώδυνου καὶἀξιοπρεποῦς θανάτου ἀλλὰ εἶναι ἐκεῖνοςὁ ὁποῖος ἔρχεται ὕστερα ἀπὸ τὴν κατάλ-ληλη πνευματικὴ προετοιμασία καὶ τὴνεἰλικρινῆ μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου laquoχρι-στιανὰ τὰ τέλη τῆς ζωῆς ἡμῶν ἀνώδυναἀνεπαίσχυντα εἰρηνικὰ καὶ καλὴν ἀπο-λογίαν τὴν ἐπὶ τοῦ φοβεροῦ βήματος τοῦΧριστοῦ αἰτησώμεθαhellipraquo (πληρωτικὰ Θεί-ας Λειτουργίας)

Ἡ ἀνθρώπινη ζωὴ καὶ ἡ διαχείρισή τηςδὲν ἀποτελοῦν μέρος τῶν ἀνθρώπινων δι-καιωμάτων ἀφοὺ δόθηκαν ἀπὸ τὸ Δημι-ουργὸ καὶ ἐντάσσονται στὸ πλαίσιο τῆςκοινωνίας τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸ Θεὸ καὶ μὲτὸν πλησίον7 Συγκεκριμένα ἡ εὐθανασίαστὴ συμπτωματική της μορφὴ -δηλαδὴὅταν τὸ ὑποκείμενο ἐπιθυμεῖ γιὰ τὸν ἴδιοτὸν ἑαυτό του αὐτὴν τὴν ἐπέμβαση- σχε-τίζεται μὲ τὴν αὐτοκτονία ἠ ὁποία ἀπο-καλεῖται μάλιστα laquoαὐτοκτονία μὲ ἰατρι-κή ὑποστήριξηraquo Στὴν περίπτωση αὐτή τὰἐρωτήματα περὶ εὐθανασίας καὶ αὐτο-κτονίας δὲν ἐγγράφονται στὸν προβλη-ματισμὸ περὶ laquoδικαιώματοςraquo φύσης (στὴζωὴ ἢ στὸ θάνατο) ἀλλὰ στὸν προβλη-ματισμὸ περὶ ἐλευθερίας τοῦ προσώπου(πρὸς τὴν ἐν τέλει φθορὰ ἢ ἀφθαρσία)Ὅσο καταδικαστέα κὶ ἂν εἶναι μία τέτοια

πράξη σεβόμενοι τὴν τραγικὴ μέν ἀλλὰπραγματικὴ ἐλευθερία τοῦ προσώπουὀφείλουμε νὰ σιωποῦμε ἐνώπιον τοῦ ἐνἐλευθερίᾳ τραγικοῦ τρόπου τοῦ ἀνθρώ-πινου προσώπου καὶ νὰ ἐλπίζουμε καὶ νὰεὐχόμαστε ὡς πρὸς τὸ τελικὸ ὀντολογικὸπεριεχόμενο τῆς συγκεκριμένης ὕπαρξηςκατὰ τὴν ἀπὸ κοινοῦ ἀνάσταση ἐνΧριστῷ8 Ἀντίθετα στὴν περίπτωση τῆςμὴ συμπτωματικῆς εὐθανασίας -ὅταν δη-λαδὴ ὁ ἐπιθυμὼν καὶ ὁ ὑφιστάμενος τὴνεὐθανασία δὲν ταυτίζονται- ἀκόμη καὶὅταν ἡ εὐθανασία ἐφαρμόζεται γιὰ λόγουςοἴκτου καὶ μὲ συνείδηση εὐθύνης πρὸς τὸνπάσχοντα προσδίδουμε ἀπαγορευτικὸχαρακτῆρα Ἐπίσης ὡς ἠθικὰ ἀπαράδεκτηκρίνουμε καὶ τὴ λεγόμενη εὐγονικὴ ἢ laquoθε-ραπευτικὴraquo εὐθανασία ἡ οποία ἐφαρμό-ζεται γιὰ τὴν ἀπαλλαγὴ τῆς κοινωνίας ἀπὸσωματικὰ ἢ διανοητικὰ ἀνάπηρα πρόσω-πα μὲ καθαρὰ ρατσιστικὲς προεκτάσειςπρὸς τὸ συνάνθρωπο

Συμπερασματικὰ μποροῦμε νὰ ὑπο-στηρίξουμε ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία σέ-βεται τὴ θεόσδοτη ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώ-που ὁ οποῖος ἔχει τὴ δυνατότητα νὰ κι-νεῖται πρὸς τὴν κατεύθυνση ποὺ ἐπιθυμεῖλόγῳ τοῦ αὐτεξούσιου ἀλλὰ ἀφενὸς μὲντοῦ ἀποκαλύπτει τὸν ὀρθόδοξο τρόποζωῆς ἀφετέρου δὲ τὸν περιβάλλει μὲ

τὴν ἀγάπη της ὅταν ὁ ἄνθρωπος μὲ τὴνἐλεύθερη ἐπιλογή του ἀπομακρύνεταιἀπὸ τὴν προοπτικὴ τῆς ὀρθόδοξης θεο-λογίας9

Σκοπὸς τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νὰ βοη-θήσει τὸν ἄνθρωπο νὰ λύσει τὰ ὑπαρξια-κά του ἐρωτήματα ἔτσι ὥστε νὰ τοποθε-τεῖται κριτικὰ πάνω στὰ διάφορα προ-βλήματα βιοηθικῆς ποὺ προκύπτουν Οἱπροϋποθέσεις μιᾶς ὀρθῆς τοποθέτησηςἀφοροῦν α) στὸ σεβασμὸ τῆς ἀνθρώπι-νης ζωῆς ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τῆς σύλ-ληψής του ἕως καὶ τὴν τελευταῖα τουπνοή β) στὴν ἀρχὴ ὅτι όσο ευγενής κι ανείναι ένας σκοπός δεν μπορεί να δι-καιώσει ανήθικα μέσα (ὁ σκοπὸς ἁγιάζειτὰ μέσα) και γ) στο σκοπό του ανθρώπουγια αγιότητα και θέωση ποὺ εἶναι τὸ ζη-

τούμενο Ἐμεῖς ἀπὸ τὴ θέση μας συμφω-νοῦμε μὲ τὴν ὁμόλογη σπερματέγχυση καὶτὴν ὁμόλογη γονιμοποίηση μὲ τὴν προ-ϋπόθεση νὰ μὴν δημιουργοῦνται πλεο-νάζοντα ἔμβρυα Καταδικάζουμε τὶςἐκτρώσεις θεωρούμενες ὡς ἀνθρωπο-κτονίες ἐκτός κὶ ἂν συντρέχουν σοβαροὶλόγοι ὑγείας γιὰ τὴ μητέρα Συμφωνοῦμεμὲ τὴ λήψη βλαστοκυττάρων μόνο ἀπὸτὸν ὀμφάλιο λῶρο τῆς κυοφορούσας μη-τέρας καὶ ὄχι καταστρέφοντας τὴ βλα-στοκύστη Λέμε ὄχι στὴ δημιουργία εὐγο-νικῆς κοινωνίας ὄχι στὸ ρατσισμό ὄχι στὴδημιουργία ἀνθρώπων κατὰ παραγγε-λία Καὶ τέλος ἀποδεχόμαστε τὶς μετα-μοσχεύσεις μὲ σκοπὸ θεραπευτικὸ καὶμόνο διατηρώντας σοβαρὲς ἐπιφυλάξειςὡς πρὸς τὸν ἐγκεφαλικὸ θάνατο

7 Μαρὰς Ἀν laquoΣύγχρονα ζητήματα οἰκολογίας καὶ βιοηθικῆςraquo στὸ Δρ Σπυριδούλα Ἀθανασοπούλου-Κυπρίου κἄ Ὀρθοδοξία καὶ [Μετα-] Νεωτερικότητα τόμος Γ΄ ἐκδ ΕΑΠ Πάτρα 2008 σελ 183

8 Ἀγόρας Κ laquoἨθικὴ καὶ Βιοηθικήraquo στὸ Δόγμα Πνευματικότητα καὶ Ἦθος τῆς Ὀρθοδοξίας τό-μος Α΄ ἐκδ ΕΑΠ Πάτρα 2010 σελ 334-335


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΓΟΡΑΣ Κ laquoἨθικὴ καὶ Βιοηθικὴraquo στὸ Δόγμα Πνευματικότητα καὶ Ἦθος τῆς Ὀρθοδο-ξίας τόμος Α΄ ἐκδ ΕΑΠ Πάτρα 2010

ΙΕΡΟΘΕΟΣ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου Βιοηθικὴ καὶ Βιοθεολογία ἐκδἹερᾶς Μονῆς Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου (Πελαγίας) Ἀθήνα 2005α

ΜΑΡΑΣ ΑΝ laquoΣύγχρονα ζητήματα οἰκολογίας καὶ βιοηθικῆςraquo στὸ Δρ Σπ Ἀθανασοπούλου-Κυπρίου κἄ Ὀρθοδοξία καὶ [Μετα-] Νεωτερικότητα τόμος Γ΄ ἐκδ ΕΑΠ Πάτρα 2008 σελ160-204

ΜΠΡΕΚ Ι laquoΒιοηθικὰ διλήμματα καὶ Ὀρθοδοξίαraquo Σύναξη 68 (τεῦχος 1998) σελ 5-20ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΘ laquoἈνάμεσα στὴ σφύρα τοῦ Βίου καὶ στὸν ἄκμονα τῆς Ἠθικῆςraquo (προ-

λογικό) Σύναξη 68 (1998) σελ 3-4


laquoΛόγοι Γέροντος Παϊσίουraquo

laquoΣτόν οὐρανό δέν ἀνεβαίνει κανείςμέ τό κοσμικό ἀνέβασμα ἀλλά μέ τόπνευματικό κατέβασμα Μόνο ἔτσιβαδίζοντας ldquoχαμηλάrdquo χωράει ἀπότήν στενή πύλη τοῦ παραδείσουraquo

laquoΔέν μποροῦν νά μᾶς συμφιλιώ-σουν μέ τόν Θεό τόσο οἱ σωματικοίἀγῶνες καί οἱ κόποι ὅσο ἡ συμπάθειατῆς ψυχῆς καί ἡ φιλανθρωπία καί ἡπρός τόν πλησίον ἀγάπηraquo

laquoἩ ἀγάπη μας πρέπει νά εἶναι ἴδιαπρός ὅλους Μόνον τότε εἶναι ἀγάπηΘεοῦ Κάτω ἀπό αὐτήν τά πάντα λυ-γίζουν Δίπλα της ὅλα λειώνουνraquo

laquoὍταν ἔχουμε αὐτογνωσία τότεγίνεται ἡ ldquoπνευματική διάσπασηrdquo τοῦἀτόμου μας Ἔτσι ἀπελευθερώνεται ἡἐνέργεια καί ξεπερνάμε τήν βαρύτη-τα τῆς φύσεώς μας καί διαγράφουμεπνευματική τροχιάraquo

laquoΣτήν ἐποχή μας δυστυχώς ἡ λο-

γική κλόνισε τήν πίστη καί γέμισε τίςψυχές μέ ἀμφιβολίες Ἔτσι ἑπόμενοεἶναι νά στερούμαστε τά θαύματαγιατί τό θαῦμα ζεῖται καί δέν ἐξη-γεῖταιraquo

laquoΜήν ἔχουμε ἐμπιστοσύνη στόνἑαυτό μας Ἡ αὐτοπεποίθηση εἶναιἐμπόδιο στή Θεία Χάρη Ὅταν ἀνα-θέτουμε τά πάντα στόν Θεό αὐτόςldquoὑποχρεώνεταιrdquo νά μᾶς βοηθήσειraquo

laquoἘλέγχοντας τό κακό δέ βγαίνει τί-ποτε Παρουσιάζοντας ὅμως τό καλόἐλέγχεται ἀπό μόνο του τό κακόΜόνο μέ καλά παραδείγματα ἐλέγ-χονται ὅσοι ἔκαναν μόδα τήν ἁμαρ-τίαraquo

laquoΠνευματική ὠριμότητα εἶναι νά πι-στέψουμε ὅτι δέν κάνουμε τίποτεΜόνο μέσα στήν ταπεινή κατάστασητῆς ἀπογοητεύσεως ἀπό τόν ἑαυτόμας κρύβεται ἡ καλή πνευματική κα-τάστασηraquo

laquoὉ Θεός δέν ἐπιτρέπει καμία θλίψη

καί κανένα κακό ἄν μέσα ἀπrsquo αὐτά δένβγεῖ κάτι καλύτερο ἀπό αὐτό πούἐμεῖς ἀνθρώπινα θεωρούσαμε ὅτιεἶναι τό πάνraquo

laquo῾Η μεγαλύτερη ἀρρώστια εἶναι ἡὑπερηφάνεια ἡ ὁποία μᾶς μετέφερεἀπό τόν παράδεισο στή γῆ καί ἀπό τήγῆ προσπαθεῖ νά μᾶς πάει στήν κό-λασηraquo

laquoἘάν θέλεις νά ldquoπιάσειςrdquo τόν Θεόγιά νά σέ ἀκούσει ὅταν προσευχηθεῖςγύρισε τό κουμπί στήν ταπείνωσηγιατί σrsquo αὐτήν τήν συχνότητα ἐργά-ζεται ὁ Θεόςraquo

laquoΔέν πρέπει νά ἀποφεύγουμε τήνἁμαρτία γιά νά μήν πᾶμε στήν κόλα-ση ἀλλά ἀπό ἀγάπη καί φιλότιμο γιάνά μήν λυπήσουμε τόν εὐεργέτη μαςΧριστόraquo

laquoἘκεῖνος πού γιά νά πιστέψει στόνΘεό ζητᾶ θαύματα δέν ἔχει ἀρχοντιάΓιά τόν Θεό αὐτό ἔχει ἀξία Νά ἀγα-πήσουμε τόν Θεό μόνο καί μόνο ἐπει-δή εἶναι ἀγαθόςraquo

laquoΟἱ ἁγνοί λογισμοί ἐξαγνίζουν τήνψυχή μας καί ἀχρηστεύουν τά ὅπλατοῦ δαίμονος τῆς πορνείας διότιμέσα στό ἁγνό σῶμα διατηρεῖται ἡἁγνή ψυχή καί στήν ὁποία παραμένειἡ Θεία Χάριςraquo

laquoΤίποτα δέν γίνεται χωρίς τήν πρό-νοια τοῦ Θεοῦ καί ὅπου ὑπάρχει ἡπρόνοια τοῦ Θεοῦ σίγουρα αὐτό πούσυμβαίνει ὅσο πικρό κι ἄν εἶναι θάφέρει ὠφέλεια στήν ψυχήraquo

laquoΦροντίστε νά γεμίσετε τήν κασέ-τα τῆς καρδιᾶς σας τώρα πού εἶστενέοι Γιατί ἀλλιῶς ὅταν γεράσετεἀνάμεσα ἀπό Βυζαντινή μουσική θrsquoἀκούγονται καί μπουζούκιαraquo

laquoὉ Θεός βοηθάει καί δέν ἀδικεῖΒλέπει πιό πέρα καί τόν ἐνδιαφέρεισάν καλός πατέρας νά μᾶς ἔχει κον-τά του στόν παράδεισο Γιrsquo αὐτό δίνειδοκιμασίες σrsquo αὐτή τή ζωήraquo


ἐσύ τήν θεία διδασκαλία νά ὠφε-λήσης τήν ψυχή σου

Ἀδελφοί μου ἐάν ἤμουν ἁγιο-γράφος θά ἁγιογραφοῦσα τήνεἰκόνα αὐτή τῶν δύο ἀ δελφῶν τοῦΛαζάρου τῆς Μάρ θας καί τῆς Μα-ρίας τήν μιά νά ἑτοιμάζη τά φα-γητά νά στρώση τό τραπέζι καίτήν ἄλλη νά κάθεται παρά τούςπόδας τοῦ Ἰησοῦ νrsquo ἀκούη τόνλόγο νά οἰκοδομῆται νά εὐφραί-νεται ἡ ψυχή της καί νά ἀνυψώ-νεται σέ αἰθέριους κόσμους

Μάρθα ἤ Μαρία

Ὅλοι μας ποιός λίγο καί ποι-ός πολύ ὅλοι μας καταδικάζουμετήν συμπεριφορά τῆς ΜάρθαςΓιατί ὁ Χριστός δέν εὐχαριστεῖτομέ τό τραπέζι Δέν ἦταν φάγος καίοἰνοπότης ὅπως θέλησαν νά τόνκατηγορήσουν οἱ γραμματεῖς καίοἱ φαρισαῖοι γιατί συνανεστρέ-φετο μέ τούς ἁμαρτωλούς Μά ὁΧριστός ἦρθε γιά τούς ἁμαρτω-λούς ἀδέλφια μου καί γιrsquo αὐτόσυναναστράφηκε τούς ἁμαρτω-λούς καί γιrsquo αὐτό πλησίασε τούςπλανεμένους Ὁ Ἰησοῦς Χριστόςἦλθε νά σώση τό ἀπολωλός πρό-βατο Ἑπομένως ὁ Χριστός μαςξεκουράζεται καί ἀναπαύεται στίςψυχές ἐκεῖνες πού προσέχουν τόἕνα τό ὕψιστον

Κι ἐμεῖς ἀδελφοί μου σrsquo αὐτήντήν φωτογραφία σrsquo αὐτόν τόν κα-

θρέφτη τῆς σημερινῆς ἁγιογρα-φικῆς περικοπῆς ὁ καθένας μαςβλέπει τόν ἑαυτό του Φοβᾶμαιὅμως ὅτι οἱ περισσότεροι ἀπόἐμᾶς ποιός λίγο καί ποιός πολύὁμοιάζουμε μέ τήν Μάρθα Φρον-τίζουμε γιά τά βιοτικά πράγματαἈγώνας γιά νά λύσουμε τό οἰκο-νομικό πρόβλημα ἀγώνας νά ἐπι-βιώσουμε βιολογικά ἀγώνας νάφτιάξουμε ἕνα σπίτι ἀγώνας νάμεγαλώσουμε τά παιδιά νά τάσπουδάσουμε νά τά ἀποκατα-στήσουμε Ἀγώνας γιά νά ἀπο-κτήσουμε οἰκονομική ἐπιφάνεια

Ἀδελφοί μου αὐτόν τόν ἀγῶναδέν μποροῦμε βεβαίως νά τόν κα-τηγορήσουμε ἀλλά ὁ ἀγώναςαὐτός δέν πρέπει σέ καμμιά πε-ρίπτωσι νά γίνεται εἰς βάρος τῶνπνευματικῶν ἀναγκῶν τοῦ ἀνθρώ-που Διότι ὁ ἄνθρωπος δέν ἀπο-τελεῖται μόνον ἀπό σῶμα ἀλλάκαί ἀπό ψυχή ἔχει καί μιά ψυχήἀθάνατη

Μιά βασίλισσα ὑπηρέτριαἑνός δούλου

Βλέπετε τό σῶμα τό φροντί-ζουμε Ὅταν πεινάη τό τρέφουμεὅταν διψάη τό ποτίζουμε ὅταν λε-ρώνεται τό καθαρίζουμε ὅτανκου ράζεται τό ἀναπαύουμε ὅτανἀσθενῆ τό θεραπεύουμε πηγαί-νουμε στόν γιατρό Καί ἔχουμε πε-ρισσότερες ἀπό δεκαπέντε εἰδι-

ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Ματθ ιη΄ 23-35

Ὁ Κύριος φιλοξενούμενος

laquoΜάρθα Μάρθα μεριμνᾷς καίτυρβάζῃ περί πολλάmiddot ἑνός δέ ἐστιχρείαmiddot Μαρία δέ τήν ἀγαθήν με-ρίδα ἐξελέξατο ἥτις οὐκ ἀφαιρε-θήσεται ἀπrsquo αὐ τῆςraquo (Λουκ ι΄ 41-42) Αὐτά εἶναι ἀδελφοί μου λό-για τοῦ Κυρίου μας τά ὁποῖα εἶπεστό σπίτι τοῦ Λαζάρου καί ἄκου-σαν οἱ δύο ἀδελφές του πού φι-λοξενοῦσαν τόν Χριστό στό σπί-τι τους

Τόσο ἡ Μάρθα ὅσο καί ἡ Μα-ρία ἀγαποῦσαν τόν Κύριο ἡ κάθεμιά ἀσφαλῶς μέ τόν δικό τηςτρόπο Μεγάλη ἡ τιμή νά φιλοξε-νοῦν στό σπίτι τους τόν Διδά-σκαλο Καί κάθε μιά τοῦ ἔδειξετήν ἀγάπη καί τήν ἀφοσίωσί τηςμέ τόν δικό της τρόπο Ἡ μένΜάρθα ἔτρεξε στήν κουζίνα νάἑτοιμάση τά φαγητά νά στρώσητό τραπέζι ἐπιθυμώντας νά εὐχα-ριστήση τόν Κύριο Μάλιστα σέμιά στιγμή ἐξέφρασε καί ἕναἔντονο παράπονο Ποιό ἦταν τόπαράπονο Ἡ ἀδελφή της ἀντί νάτήν βοηθήση νά τῆς συμπαρα-

σταθῆ ὥστε τό τραπέζι νά εἶναιἐντυπωσιακό καί ὅσο τό δυνατόνκαλύτερα προετοιμασμένο προ-τίμησε μέ ἄλλον τρόπο νά δείξητήν ἀγάπη καί τήν ἀφοσίωσί τηςστόν Κύριο Ἡ Μαρία laquoπαρακα-θίσασα παρά τούς πόδας τοῦἸησοῦ ἤκουε τόν λόγον αὐτοῦraquo(Λουκ ι΄ 39) Ἡ Μαρία κάθισεστά πόδια τοῦ Ἰησοῦ καί ὅλη τηςἡ προσοχή ἦταν στραμμένη στάλόγια τοῦ Κυρίου μας

Τότε ἐμφανίζεται ἡ Μάρθα καίἐκφράζει τό παράπονό της laquoΚύ-ριε ἡ ἀδελφή μου μέ ἐγκατέλει-ψε μόνη στήν κουζίνα Πές τηςνἄρθη νά μέ βοηθήση γιατί κου-ράσθηκαraquo Καί τότε ὁ Κύριος τῆςεἶπε laquoΜάρθα Μάρθα μεριμνᾷςκαί τυρβάζῃ περί πολλάmiddot ἑνός δέἐστι χρείαmiddot Μαρία δέ τήν ἀγαθήνμερίδα ἐξελέξατο ἥτις οὐκ ἀφαι-ρεθήσεται ἀπrsquo αὐτῆςraquo (αὐτ 42)Μάρθα φροντίζεις γιά τά βιοτικάπράγματα Ὅμως ἡ Μαρία ἀντίτῶν βιοτικῶν προτίμησε τά πνευ-ματικά laquoἙνός δέ ἐστι χρείαraquo Ἕ -να εἶναι τό ἀναγκαιότερο Ἄφη-σε τά ὑλικά καί ἔλα νrsquo ἀκούσης κι

Ἀπό τό Ὀρθόδοξον Χριστιανικόν Περιοδικόν laquoἉγία Λυδίαraquo τεῦχος 451 σελ 262-264 Ὁμιλία πού

ἐξεφωνήθη εἰς τόν Ἱ Ναόν τῆς Ἁγίας Λυδίας στό Κέντρο Ἐσωτερικῆς καί Ἐξωτερικῆς ἱεραποστολῆς

στήν Ἀσπροβάλτα


τήν Βασίλισσα τῶν Ἀγγέλων τήνπροστάτρια τῶν ὀρφανῶν τήνβοήθεια τῶν ἀδυνάτων τῶν κα-τατρεγμένων τήν προστάτρια τοῦἜθνους μας Τιμοῦμε τήν γλυκειάμας Παναγία καί παρακαλοῦμεκαί δεόμεθα καί ἱκετεύομε νάμᾶς προστατεύη laquoΤαῖς πρεσβεῖαιςτῆς Θεοτόκου Σῶτερ σῶσονἡμᾶςraquo λέμε Νά σωθῆ ἡ ψυχή μαςνά ἐπιτύχουμε τήν σωτηρία τῆςψυχῆς μας

Πῶς θά σωθοῦμεΟἱ δυό δρόμοι

Πῶς θά σωθοῦμε Δύο εἶναι οἱδρόμοι Ὁ ἕνας δρόμος γιά τήν σω-τηρία τῆς ψυχῆς ε ἶναι νά μήν ἔχου-με διαπράξει καμμία ἁμαρτίαΚαί αὐτόν τόν δρόμο τόν ἀκολου-θοῦν μόνον τά μικρά παιδιά αὐτάπού δέν πρόλαβαν νά ἁμαρτήσουννά μεγαλώσουν καί αὐτά πᾶνεστήν Βασιλεία τῶν Οὐρα νῶν ὅτανφύγουν ἀπό τόν κόσμο αὐτό

Καί ὁ ἄλλος δρόμος ποιόςεἶναι Εἶναι ὁ δρόμος τῆς μετα-νοίας Ἐμεῖς ὅλοι μας λερώσαμετήν χιονοφεγγόφωτον στολήν τῆςψυχῆς μας Ὅλοι μας ἁμαρτήσα-με ὅλοι μας πέσαμε ὅλοι μαςσκοντάψαμε ὅλοι μας λασπωθή-καμε Λερώσαμε τήν σκέψι μαςτόν νοῦ μας τήν διάνοιά μας τάβλέμματά μας τήν γλῶσσα μαςτήν καρδιά μας Ἕνας δρόμος

ὑπάρχειmiddot νά μετανοήσουμε εἰλι-κρινά καί νά χύσουμε ἕνα δάκρυγιά τίς ἁμαρτίες πού διαπράτ-τουμε καθημερινῶς Ἕνα δάκρυδικό μας ἕνα δάκρυ μετανοίας Νάχτυπήσουμε τά στήθη καί νάποῦμε Θεέ μου ἁμάρτησα Δέν θάμᾶς δικάση ὁ Θεός γιατί ἁμαρτή-σαμε ἀλλά γιατί ἁμαρτήσαντεςδέν μετανοήσαμε Καί ὅταν τό δά-κρυ τό δικό μας τό πάρη ὁ ἄγγε-λός μας καί ἐμεῖς δεχθοῦμε στήνκαρδιά μας ἕνα ἠλεκτρόνιο ἀπό τόαἷμα τοῦ Χριστοῦ τότε θά γευ-θοῦμε τήν λύτρωσι ἀπό τήν ἁμαρ-τία laquoΤό αἷμα Ἰησοῦ Χριστοῦτοῦ υἱοῦ αὐτοῦ καθαρίζει ἡμᾶςἀπό πάσης ἁμαρτίαςraquo (Α΄ Ἰωάνα΄ 7)

Ναί τότε θά σωθοῦμε Ὅτανκοινωνοῦμε τῶν Ἀχράντων Μυ-στηρίων ὅταν ἔχουμε λατρευτικήζωή ὅταν βαδίζουμε τήν ὁδόν τῆςμετανοίας ὅταν ὑμνοῦμε καί δο-ξολογοῦμε τόν Κύριο ὅταν ζοῦμεσύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦναί τότε θά ἐλπίζουμε στήν σω-τηρία γιά τήν ὁποία ἡ ὙπεραγίαΘεοτόκος δέεται καί πρεσβεύειὥστε ὅλοι νά ζοῦμε ἐδῶ ἀγαπη-μένοι καί ἑνωμένοι εἰρηνικά ἀλλάκαί στήν ἄνω Ἰερουσαλήμ στήνΒασιλεία τῶν Οὐρανῶν νά εἴμα-στε οἱ πολίτες τοῦ κράτους τοῦΘεοῦ

Ἀμήν

κότητες ἰατρῶν πού φροντίζουνγιά τήν θεραπεία τοῦ σώματοςΝά κατηγορήσουμε κανέναν ὌχιΔιότι πρέπει νά φροντίζουμε τόσῶμα μας Τό σῶμα εἶναι ὁ ναόςτῆς ψυχῆς Τό σῶμα ὅμως πρέ-πει νά εἶναι ὁ ὑπηρέτης τῆςψυχῆς Ἡ βασίλισσα εἶναι ἡ ψυχήἈλλά ὅμως βλέπετε Τό σῶμαἔχει πάρα πολλά δικαιώματα καίἡ ψυχή ἔχει ἐλάχιστα Ἀνατρέ-ψαμε τήν ἐξουσία Τό σῶμα πούἔπρεπε νά ὑπηρετῆ τήν ψυχή κα-τέχει τά σκῆπτρα καί ἡ ψυχή εἶναιὑπηρέτρια καί παραγκωνισμένη

laquoἙνός δέ ἐστι χρείαraquo

Καί ἡ ψυχή μας ἀδέλφια μουἔχει ἀνάγκη Ὅταν πεινάη ἡ ψυχήμας πρέπει νά τήν τρέφουμεὍταν διψάη πρέπει νά τήν δρο-σίζουμε Ὅταν τραυματίζεται ἡψυχή μας πρέπει νά τήν θερα-πεύουμε Ὅταν λερώνεται ἡ ψυχήμας πρέπει νά τήν καθαρίζουμεΚαί ὅταν ἡ ψυχή μας χάση τόνΘεό της τότε πρέπει νά τῆς Τόνδίνουμε

Νά λοιπόν laquoἙνός δέ ἐστιχρείαraquo Τό σπουδαιότερο πρᾶγμαεἶναι ἡ φροντίδα γιά τήν σωτηρίατῆς ψυχῆς μας laquoΧριστός Ἰησοῦςἦλθεν εἰς τόν κόσμον ἁμαρτωλούςσῶσαι ὧν πρῶτός εἰμι ἐγώraquo (Α΄Τιμ δ΄ 15) ἔλεγε ὁ ἀπ ΠαῦλοςὉ Ἰησοῦς Χριστός ἦλθε εἰς τόν

κόσμον νά σώση τούς ἁμαρτω-λούς καί ἕνας ἀπό τούς ἁμαρ-τωλούς εἶμαι κι ἐγώ

Ὅλοι μας ἀδελφοί μου εἴμα-στε ἁμαρτωλοί καί ὅλοι μας πρέ-πει νά φροντίζουμε γιά τήν ψυχήμας Καί αὐτός πού σώζει τήνψυχή μας εἶναι μόνον ὁ Κύριοςἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός

Ὁ Σωτήρας μας

Ἡ λέξις Ἰησοῦς εἶναι ἑβραϊκήκαί μεταφράζεται στήν ἑλληνικήΣωτήρας Ὁ Χριστός εἶναι ὁ δά-σκαλός μας ἐμεῖς εἴμαστε οἱ μα-θηταί Του Ὁ Χριστός εἶναι ὁὁδηγός μας ἐμεῖς εἴμαστε οἱ ἀκό-λουθοί Του Ὁ Χριστός εἶναι ὁ βα-σιλιάς μας ἐμεῖς εἴμαστε οἱ ὑπή-κοοί Του Ὁ Χριστός εἶναι ὁ κυ-βερνήτης μας ἐμεῖς εἴμαστε οἱ πο-λίτες τοῦ κράτους Του Ὁ Χριστόςεἶναι ὁ πατέρας μας ἐμεῖς εἴμα-στε τά παιδιά Του Ὁ Χριστόςεἶναι ὁ Θεός μας ὁ Κύριός μας ὁΣωτήρας μας ὁ Λυτρωτής μας

Ἀδελφοί μου ἄν λύσουμε ὅλατά ἄλλα προβλήματά μας καί δένλύσουμε τό πρόβλημα τῆς σωτη-ρίας τῆς ψυχῆς μας δέν κάναμετίποτε Θά εἴμαστε ἀποτυχημένοι

Μέ χαρά βλέπω τήν παρουσίασας ἐδῶ στήν σημερινή πανηγυ-ρική ἑορτή γιά νά τιμήσουμεὅλοι μας τήν γλυκειά μας Μητέ-ρα τήν πρέσβειρα τῶν οὐρανῶν


Ἀναμφίβολα αὐτή θά εἶναι ἡ τύχητης Ὅπως συνέβηκε καί σέ ἄλλεςἀνάλογες περιπτώσεις ἔτσι καί

αὐτή τή φορά αὐτό θά συμβεῖ καί μέ τίς δη-λώσεις καί τίς διαδόσεις γιά τό θέμα στόὁποῖο θά ἀναφερθοῦμε στή συνέχεια καί τόὁποῖο διέσπειραν γιά ἀρκετές μέρες οἱεἰδήσεις τῶν Μέσων Ἐνημέρωσης

laquoἸσχυροί ἄνεμοι οἱ ὁποῖοι ἔτρεχαν μέ τα-χύτητα πάνω ἀπό ἑκατό χιλιόμετρα τήν ὥρακαί πού φυσοῦσαν ὅλη τή νύκτα ἀπώθη-σαν τά νερά τῆς Ἐρυθρ ᾶς θάλασσας καίἄνοιξαν δίοδο ὥστε γιά τέσσερις ὧρες νάδοθεῖ χρόνος στούς Ἑβραίους νά διαβοῦντή θάλασσα αὐτή Τό φαινόμενο τοῦτο μπο-ρεῖ νά ἐξηγηθεῖ μέσω τῆς δυναμικῆς τῶνὑγρῶν Δηλαδή ὁ ἄνεμος μπορεῖ νά μετα-κινήσει τό νερό νά δημιουργήσει ἕναἐνδιάμεσο κενό ndashἀσφαλές πέρασμαndash καίστή συνέχεια πάλι μέ τήν παύση τῶν φυ-σικῶν αὐτῶν στοιχείων νά ἐπανέλθουντά νερά στήν προηγούμενή τους θέσηraquo

Αὐτή εἶναι ἡ πρόσφατη δήλωση τοῦἘθνικοῦ Κέντρου Ἀτμοσφαιρικῶν Ἐρευνῶν(NCAR) τό ὁποῖο ὕστερα ἀπό πολλές με-λέτες ὅπως ὑποστηρίζει κατόρθωσε νάἀνακαλύψει ἐπιστημονικά τό φαινόμενοτῆς διάβασης τῆς Ἐρυθρᾶς θάλασσας ἀπότούς Ἑβραίους Ὁ ἐπικεφαλῆς τοῦ ἐρευνη-τικοῦ αὐτοῦ Κέντρου Κάρλ Ντρίους ὑπο-στήριξε μέ ἐπιχειρήματα τήν ἀνακοίνωσηαὐτή τήν ὁποία καί ἀνέλαβε νά δημοσιεύσειτό περιοδικό Plos One καί τή μετέδωσε τόπρακτορεῖο Ρώυτερ γιά νά τήν ἀναμετα-

δώσουν ἀμέσως() τά πολυμέσα ἀνά τό παγ-κόσμιο

Σπουδαία λοιπόν ἡ ἀνακάλυψη αὐτήἡ ὁποία συνιστᾶ γιά τούς ἐφευρέτες της καίἰσχυρή ἀποκάλυψη καί ἄρα διάψευση τῶνὅσων ἀναφέρονται στό βιβλίο τῆς Ἐξόδουστήν Παλαιά Διαθήκη Μᾶς καλοῦν δη-λαδή οἱ ἐν λόγω ἐπιστήμονες νά θεωρή-σομε μύθο καί πλάνη ὅτι ὁ Μωυσῆς βλέ-ποντας laquoτήν φαραωνίτιδα πανστρατιάνraquo καίτούς ὁμοεθνεῖς του νά κινδυνεύουν ἄμεσαὕψωσε τά χέρια πρός τόν οὐρανό ζητώνταςκαί ἀναμένοντας τή θεία λύτρωση Καί τότεὁ Θεός κάλεσε τό Μωυσῆ νά κτυπήσει μέτή ράβδο του τά θαλάσσια νερά καί κατάτή σχετική διήγηση τά νερά ἄνοιξαν καί ἡἄβυσσος τοῦ ὕδατος γιά πρώτη φορά ἐρχό-ταν σέ ἐπαφή μέ τό φῶς τοῦ ἥλιου Ἔτσι οἱἙβραῖοι ἔτρεξαν μέσα ἀπό τή διάβαση καίμπόρεσαν νά διανύσουν τήν ἀπόστασητῶν τριῶν μέ τεσσάρων χιλιομέτρων καί νάμεταφερθοῦν ἀσφαλεῖς στήν ἀπέναντι τῆςθάλασσας ὄχθη Τήν ἴδια ἀπόπειρα ἐπιχεί-ρησαν καί οἱ πάνοπλοι στρατιῶτες τοῦΦαραώ πλήν ὅμως ὁ Μωυσῆς ἀφοῦ ἐπα-νέστρεψε τή ράβδο καί κτύπησε τό ὑγρόστοιχεῖο αὐτό ἐπανῆλθε στήν κανονική τουροή μέ ἀποτέλεσμα νά καταποντιστοῦν οἱἐπιτιθέμενοι (Ἔξοδος 14 15 κἑ)

Αὐτό λοιπόν τό γεγονός μετά ἀπότρεῖς καί πλέον χιλιάδες χρόνια ὁ ΚάρλΝτρίους μέ τήν ἐπιστημονική του ὁμάδα τόἐπεξηγεῖ ὡς φυσικό φαινόμενο ἐρχόμενοςἀσφαλῶς σέ ἀντίθεση καί μέ τή βιβλική διή-

γηση ἀλλά καί μέ τήν ἐκκλησιαστική καίπατερική παράδοση Γιατί σrsquo αὐτό ἀκριβῶςτό δεδομένο ἡ Ἐκκλησία μέ τό στόμα τῶνΠατέρων της ἔχει ἐμπλουτίσει τό μέγεθοςτῆς τυπολογίας γιά νά διδάξει ἀλλά καί νάὑμνήσει θεοπρεπῆ γεγονότα Ἡ σκιά τοῦΜωυσῆ καί ἡ κατεύθυνση τῆς ράβδουπάνω στά νερά τῆς Ἐρυθρᾶς θάλασσαςεἰκονίζουν καί προτυπώνουν κατά τούς Πα-τέρες τό σχῆμα τοῦ σταυροῦ laquoΣταυρόν χα-ράξας Μωσῆς ἐπrsquo εὐθείας ράβδου τήν Ἐρυ-θράν διέτεμε τῷ Ἰσραήλ πεζεύσαντι Τήν δέἐπιστρεπτικῶς Φαραώ τοῖς ἅρμασι κροτή-σας ἥνωσενmiddot ἔπrsquo εὔρους διαγράψας τό ἀήτ-τητον ὅπλον (τοῦ σταυροῦ)raquo μελωδεῖ ὁἱερός Κοσμᾶς Καί ἀκόμη ὁ ἱερός Δαμα-σκηνός διατυπώνει laquoἀρματηλάτην Φα-ραώ ἐβύθισε τερατουργοῦσά ποτε μωσαϊ-κή ράβδος σταυροτύπως πλήξασα καί διε-λοῦσα θάλασσαν Ἰσραήλ δέ φυγάδα πεζόνὁδίτην διώδευσεhellipraquo Περιοριζόμαστε λοι-πόν σrsquo αὐτή τήν τυπολογία πού δέν εἶναιἡ μόνη γιά νά ποῦμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία καί ἐπι-βεβαιώνει τό θαῦμα τῆς διάβασης τῆς Ἐ ρυ -θρᾶς θάλασσας ἀλλά καί μᾶς παρακινεῖ νάδοῦμε μέσα ἀπό τούς τύπους καί τίς σκιέςκαί τίς εἰκόνες τῶν γεγονότων τῆς ΠαλαιᾶςΔιαθήκης τά προαγγέλματα τῶν μελλον-τικῶν σωτήριων γεγονότων τῆς οἰκονομίαςτοῦ Θεοῦ γιά τόν ἄνθρωπο καί τήν κτίσηΑὐτό ἑρμηνεύει ὁ πρύτανης τῶν θεολόγωνπατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας Ἰωάννης ὁ Δα-μασκηνός

Καί τό θαῦμα δέν εἶναι ἕνα ὑπερφυσι-κό γεγονός ὅπως ἀρκετοί εἰδήμονες καί μήὑποστηρίζουν ἀλλά ἕνα φυσικό φαινόμε-νο πού ἀποσκοπεῖ μέ τήν παρέμβαση τοῦΘεοῦ νά ἀποκατασταθεῖ ἡ φυσική τάξηστήν κτίση καί στήν ἱστορία Οἱ Ἑβραῖοιλοιπόν διάβηκαν τήν Ἐρυθρά θάλασσαἀσφαλῶς μέ τήν ἐπέμβαση τῆς θείας δύ να-μης Ἀλλά ὁ Θεός ἐπεμβαίνοντας ἐπιδει-

κνύει καί ἀ πο καθιστᾶ μέσα ἀπό φυσικά γε-γονότα ἔστω καί προσωρινά τόν ἄνθρω-πο ὡς κυρίαρχο καί κυβερνήτη τῆς κτίσηςἌν ὁ ἄνθρωπος δηλαδή δέν διέπραττε τήνπροπατορική ἀστοχία θά κυβερνοῦσε τόφυσικό κόσμο καί δέν θά ἀντιμετώπιζεποτέ καί πουθενά κανένα ἐμπόδιο στόἔργο πού ὁ Θεός τόν ἔταξε ὡς βασιλιά τῆςφύσης

Ἑπομένως ὁ Θεός ἀσφα λῶς καί ἔθεσεκάτω ἀπό τήν ἐποπτεία του τούς νόμους τῆςφύσης ὥστε νά ὑπηρετήσουν στήν προ-κειμένη περίπτωση τό λαό του καί ὄχι ἡφύση ἀπό μόνη της laquoβοήθησεraquo περιστα-σιακά καί συμπτωματικά τή διάβαση τῶνἙβραίων Γιατί ἔστω καί ἄν ἀποδεχθοῦμε ὅτιἡ laquoἐπιστημονική ἔρευναraquo τῆς ὁμάδας τοῦΚάρλ Ντρίους laquoἀνακάλυψεraquo τόν τρόποδιαφυγῆς τῶν Ἑβραίων μέ ἕνα εὐκαιριακόφυσικό τρόπο θέλοντας ἔτσι νά χλευάσειτήν Ἁγία Γραφή τότε αὐτή ἡ ὁμάδα παρα-μένει στά ἐπιχειρήματά της μετέωρη καίἀστήρικτη καί ἄρα ἀνεπιστημονική γιά ἕνακαίριο καί βασικό λόγο τόν ἑξῆς Πῶς οἱἄνεμοι πού προκλήθηκαν καί φυσοῦσαν μέτέτοια δυνατή ταχύτητα ὥστε νά μπορέ-σουν νά ἀνοίξουν δίοδο καί νά συγκρατή-σουν γιά ἀρκετές ὧρες τό τεῖχος τῶν θα-λάσ σιων νερῶν γιατί μετακινήθηκαν ἑκα-τομμύρια κυβικά μέτρα νεροῦ αὐτοί οἱ ἄνε-μοι δέν παρέσυραν στό πέρασμά τους καίτούς ἀνθρώπους δηλαδή τούς Ἑβραίουςπού ὁ ὄγκος τους ἦταν ἀσυγκρίτως δυσα-νάλογος μέ τό μέγεθος τῶν νερῶν Αὐτόπῶς μποροῦν ἐ πι στημονικά νά μᾶς τό ἐξη-γήσουν

Ὄχι λοιπόν στά ἀζήτητα ἀλλά στόν κά-λαθο τῶν ἀχρήστων θά ἔχει τήν κατάληξηκαί ἡ ἐν λόγω ἐπιστημονική ἀνακοίνωσηὅπως τήν ἴδια τύχη εἶχαν καί ἄλλες παρό-μοιές της

Στά ἀζήτητα ἤ στόν κάλαθο τῶν ἀχρήστων

Ἀπό τό Ὀρθόδοξον Χριστιανικόν Περιοδικόν laquoἉγία Λυδίαraquo τεῦχος 451 σελ 259-260 τοῦ Nίκου ΝικολαΐδηΚαθηγητῆ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανμίου Ἀθηνῶν


Ποιός εἶναι αὐτός ὁ ἀκαταγώνι-στος πνευματικός μαγνήτηςπού εἵλκυσε τήν ὁμήγυρη τῶν

χριστιανῶν σrsquo αὐτό τό ἱερό Παλλάδιο τῆςἁγίας μας Ὀρθοδοξίας

Ποιός εἶναι αὐτός ὁ πνευματικός κα-θρέφτης μέσα στόν ὁποῖο ὁ κάθε πιστόςμπορεῖ νά ἀντικρύζει τά κάλλη τῆς Βα-σιλείας τῶν Οὐρανῶν

Εἶναι ἡ Παναγία Μητέρα τοῦ Κυρίουμας κατά σάρκα καί πνευματική Μάνναὅλων μας Εἶναι ἡ Κυρία Θεοτόκος2 ἡlaquoμεγαλοπρεπής τε καί μεγαλόφωνοςεὔκλειαraquo τῶν ἀΰλων πνευματικῶν δυ-νάμεων laquoἡ δοξαστή καί ἐπαινετή εἰς τούςἀπεράντους αἰῶναςraquo3 κατά τόν μέγαδογματικό πατέρα καί ὑμνογράφο ἍγιοἸωάννη τόν Δαμασκηνό

Εἶναι ἡ Παναγία μας τῆς Ὁποίας ἡθαυματουργή εἰκόνα σrsquo αὐτό τῶν Ἀγρά-φων καί τῆς Ἀργιθέας ἱερό μοναστήριἀποκαλεῖται Σπηλαιώτισσα Καί ὅλοιἐμεῖς ἤρθαμε ἐδῶ στή Χάρη της γιά νάἀναπέμψουμε σrsquo Ἐκείνη πού κατέχειlaquoτό σκῆπτρον τῆς ὀρθοδοξίαςraquo4 ψαλμούςκαί ὕμνους καί ὠδές πνευματικές5 Χα-ριστήριους ὕμνους πού ἁρμόζουν σrsquo᾽ἔκφραση εὐχαριστίας καί προσευχές μέπάμπολλα καρδιακά αἰτήματα Ὅλααὐτά ἔχουν δοξολογικό χαρακτήραγιατί καί τά μυστήριά της εἶναι laquoπάνταὑπέρ ἔννοιαν πάντα ὑπερένδοξαraquo6 καίlaquoὕμνος ἅπας ἡττᾶταιraquo7 μπροστά στάμεγαλεῖα της τά ὁποῖα laquoἐποίησεν αὐτῇὁ Δυνατόςraquo8

Ἡ χάρη τῆς Παναγίας ἔχει πλούσια

σκεπάσει αὐτή τή θαυματουργή τηςεἰκόνα καί ὁ τόπος στόν ὁποῖο εἶναι κτι-σμένο τό ἱερό της μοναστήρι εἶναι ἍγιοςΤόν ἁγίασε ἡ Παναγία μας μέ τήν πα-ρουσία της καί τά πολυποίκιλα θαύματάτης Καί οἱ προσκυνητές ἁγιαζόμαστε ἀπότόν τόπο καί τή θαυματουργή της εἰκό-να9

Αὐτός ὁ τόπος εἶναι κατά τό ἀδιά-ψευστο θεομητορικό στόμα τά Ἱεροσό-λυμα τῆς Ἑλλάδος9α Γιατί ὅταν οἱ μο-ναχοί Ἀθανάσιος καί Παρθένιος ἀπrsquo τόγειτονικό μοναστήρι τοῦ ἁγίου Χαρα-λάμπους τῆς Στεφανιάδας μέ τήν εὐλο-γία τοῦ Γέροντά τους ἀποφάσισαν νάἐγκαταβιώσουν στήν Ἱερή ἉγιοταφικήἈδελφότητα ἡ ἴδια ἡ Παναγία τούςἐμπόδισε λέγοντάς τους πώς τά Ἱερο-σόλυμα εἶναι ἐδῶ καί συγχρόνως τούςὑπέδειξε τόν χῶρο τῆς εὕρεσης τῆς θαυ-ματουργῆς της εἰκόνας

Αὐτή ἡ θαυματουργή εἰκόνα τῆς Πα-ναγίας μας τῆς Σπηλαιώτισσας εἶναιτῶν Ἀγγράφων ἡ χαρά10 γιατί τά βουνάαὐτά ἁγιάσθηκαν11 αἰῶνες τώρα μέ τήνπαρουσία τῆς ἁγίας εἰκόνας ἐδῶ καίστά χείλη τῶν προσκυνητῶν της μυριά-δες φορές ἄνθισε ἡ χαρά ἐξαιτίας τῆςπαντοχαρᾶς τῶν Ἀγράφων Ἀκόμη ἡΣπηλαιώτισσα εἶναι τῆς Ἀργιθέας φρου-

ρός ἀκοίμητος στηριγμός καί δόξα12 Ἡχαριτόβρυτη εἰκόνα της εἶναι τό κατα-φύγιο τοῦ πιστοῦ λαοῦ ὄχι μόνον τῆς Δυ-τικῆς Θεσσαλίας ἀλλά καί τῆς εὐρύτε-ρης περιοχῆς πέραν τοῦ Ἀχελώου ποτα-μοῦ δηλονότι τῆς Ἄρτας τῆς Αἰτωλοα-καρνανίας τῶν εὐρυτανικῶν Ἀγράφωνκαί ἀπό ἄλλα μέρη

Ναί Πανάχραντος καί πανύμνητοςκαθώς εἶναι ἡ Παναγία μας laquoλαοῦ πιστοῦκαταφύγιον ἔνθα ἀναψυχήν ἐφευρίσκειἐκ μεριμνῶν ποικίλων καί περιστάσε-ωνraquo13 Αὐτή ἡ θαυματουργή εἰκόνα πούεἶναι τῶν Ἀγράφων ἡ χαρά εἶναι ταυτό-χρονα τῶν Θεσσαλῶν ἡ παρηγοριά καίὅλων γενικά τῶν προσκυνητῶν ὁ δρο-σισμός τῶν ψυχῶν τους14

Αὐτό τό μοναστήρι εἶναι ἡ σκηνή πούἔστησε ἡ Ἄνασσα στήν Ἀργιθέα καί σrsquoαὐτήν σκηνώνουν αἰῶνες τώρα ἀπό τό1064 μΧ οἱ πιστοί15 Ἐδῶ ἀνοίγουν οἱκλεισμένες καρδιές καί θρονιάζονται16 σrsquoαὐτές στή συνέχεια ὁ Ἰησοῦς Χριστός καίἡ Παναγία Μητέρα Του πού ὡς Ὁδη-γήτρια ὁδηγεῖ τούς προσκυνητές πρόςτόν Υἱό καί Θεό της Ἡ Σπηλαιώτισσαβασιλεύει στίς καρδιές τῶν πιστῶν για-τί Ἐκείνη εἶναι ἡ ἁγία τους Σκέπη

Αὐτό τό μοναστήρι μέσα στά ἀπό-κρημνα βουνά μοιάζει νἄναι ἡ πύλη

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΣΠΗΛΑΙΩΤΙΣΣΑ1

(Τῶν Ἀγράφων ἡ χαράτῆς Ἀργιθέας φρουρός καί δόξα)

Σεβτου Μητροπολίτου ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ (ΜΟΥΣΤΑΚΑ)

1 Ἐκφωνήθηκε στίς 15 Αὐγούστου 2011 στήν ἑορτάζουσα Ἱερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτό-κου Σπηλιᾶς τῶν Ἀγράφων

2 Βλ τήν προσωνυμία αὐτή στόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό Λόγος εἰς τόν Εὐαγγελισμόντῆς ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου PG 96 653AB

3 ὅπ PG96 653D4 Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας ὁμιλία εἰς τήν Γ΄ Οἰκουμενικήν Σύνοδον Mansi 4 12535 Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ Ἐγκώμιον εἰς τήν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου Λόγος Α΄ 14 PG 96

720D6 Θεοτοκίον ἀναστάσιμον ἦχος β΄ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΗ ἔκδοσις τῆς ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΔΙΑ-

ΚΟΝΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Ἀθῆναι ἄχ σ 1417 Ἀκάθιστος Ὕμνος οἶκος Υ8 Λουκ 1 49

9 Κάθισμα μετά τόν Πολυέλαιον Ἀκολουθία τῆς Ὑεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀει-παρθένου Μαρίας τῆς Σπηλαιωτίσσης σ 34

9α Τροπάριο Ὠδῆς γ΄ ὅπ σ 3910 Ἀπολυτίκιο ὅπ σ 2811 Τροπάριο Ὠδῆς Στ΄ ὅπ σ 4512 Ἀπολυτίκιο ὅπ σ 28 Βλ καί ἕτερο σ 2913 Τροπάριο Ὠδῆς Στ΄ ὅπ σ 4514 Τροπάριο Ἀποστίχων Ἑσπερινοῦ ὅπ σ 2715 Τροπάριο Ὠδῆς Δ΄ ὅπ σ 42

τοῦ οὐρανοῦ17 πού ὁδηγεῖ μέ ἀσφάλειαστό Θρόνο τοῦ Θεοῦ Καί ἡ Παναγία μαςἡ Σπηλαιώτισσα καί σήμερα στή γιορ-τή της ἀλλά καί πάντοτε μᾶς μαζεύεισύμφωνα μέ μιάν ὡραία εἰκόνα τοῦὑμνογράφου ὅπως ἡ κλῶσσα τά φοβι-σμένα κλωσσόπουλα κάτω ἀπό τίς φτε-ροῦγες της18 Μέ πολλή χαρά καί τιμή δε-χόμαστε τή θεομητορική φιλοξενία καίπροσκυνώντας τήν ἁγία εἰκόνα της ζη-τάμε τή Χάρη της Καί τή δίνει αὐτή τήχάρη ἡ Σπηλαιώτισσα ἀφειδώλευτα σέὅλους ὅσοι τήν ἀντικρύζουν μέ καθαράμάτια κατάματα

Ὁ κάθε προσκυνητής μέ τά μάτια τῆςψυχῆς του βλέπει ὁλοζώντανη τήν Πα-ναγία μας νά ἀκούει τίς προσευχές τουκαί νά τίς μεταφέρει στόν Υἱό καί Θεό τηςἸησοῦ Χριστό Ἐκείνη χαροποιεῖ τίς ψυ-χές μας Ἀλλιῶς ἔρχεται κι ἀλλιῶς ἀνά-λαφρος ψυχικά φεύγει ὁ προσκυνητήςἀπό τόν ἱερό ἐτοῦτο χῶρο Νά γιατί οἱπροσκυνητές συναθροίζονται στό μο-ναστήρι τῆς Σπηλιᾶς σάν τά σμήνη τῶνμελισσῶν πού τρέχουν στά λουλούδιαγιά νά ἀπολαύσουν ἐδῶ ὅμως ὄχι κάποιαγύρι ἀλλά τό πνευματικό μέλι τῆς ἁγίας

μορφῆς τῆς θαυματουργῆς της εἰκόναςκαί τή θεία χάρη πού πηγάζει ἀπrsquo αὐτήν19

Νά γιατί κανένας δέν φεύγει ἀπό τήΣπηλαιώτισσα ἐσωτερικά κενός Γιατί ἡΣπηλαιώτισσα θαυματουργεῖ Καταργεῖδηλαδή τούς φυσικούς νόμους Δίνειὑγεία στά σώματα Χαροποιεῖ τίς ψυχές20Καί ὡς Βασίλισσα τοῦ Παραδείσου ὁδη-γεῖ τούς πιστούς στόν Παράδεισο Πα-ράδεισος ἐπίγειος εἶναι καί τό μονα-στήρι της

Ὁ προσκυνητής ἔρχεται στή Σπηλαι-ώτισσα ἤ νά τήν παρακαλέσει γιά κάτι ἤνά τήν εὐχαριστήσει γιά κάποια τηςπρός ἐκεῖνον εὐεργεσία21 Γιrsquo αὐτό κι ὁ λό-γος μας εἶναι χλωμός κι ἀδύνατος γιά νάἐξιστορήσει τά ἀνά τούς αἰῶνες θαύμα-τά της laquoΣιγᾶ νοῦς ἀνθρώπειος καί λό-γος ἐξανίσταται ἐπί τῷ πληθύι σῶνθαυμάτωνraquo μητέρα μας γλυκειά Σπη-λαιώτισσα22

Τί ζητάει ὁ προσκυνητής laquoἼασιν ψυχῆςκαί τοῦ σώματος τῶν προβλημάτωνποθουμένην ἐπίλυσιν καί τῶν θλίψεωντήν ταχεῖαν διάλυσινraquo23 Ζητάει ὁ προ-σκυνητής γιατί γνωρίζει πώς ἡ Σπηλαι-ώτισσα μπορεῖ laquoΠάντα γάρ δύνασαι ὡς

Λόγου γεννήτριαraquo24 ὑπογραμμίζει ὁ ἱερόςὑμνωδός Ἔχει παρρησία στόν Υἱό της ἡΘεομήτωρ Γιrsquo αὐτό κι ἐμεῖς τήν ἱκε-τεύουμε Ὕψωσε τά χέρια σου τώρα καίπαρακάλεσε γιά ὅλους ἐμᾶς τούς δού-λους σου25 καί κατά τό μέτρο τῆς πίστηςμας δώσε μας τήν εὐλογία σου Σπη-λαιώτισσα26

Ὁ ἄνθρωπος ὅταν ἁμαρτάνει γίνεταισπήλαιο παθῶν Φεύγει ἡ χάρη τοῦ Θεοῦἀπό πάνω του Σκοτεινή εἶναι τότε ἡ ψυχήτου Ὅποιος παρά τήν ἁμαρτωλότητάτου εὑρισκόμενος στό ἔσχατο στάδιο τῆςἀπογνώσεως ἐπικαλεσθεῖ τήν Σπηλαι-ώτισσα ἐκείνη σπεύδει Διώχνει τό σκο-τάδι ἀπrsquo τό ἀραχνιασμένο ἀνθρώπινοσπήλαιο τῶν παθῶν τῆς ψυχῆς του μέ τήνἕλξη τῆς Χάρης της καί φέρνει τήν αὐγήτό φῶς τοῦ Χριστοῦ στόν ἀνθρώπινονοῦ27

Θερμή παράκληση τῆς ἀπευθύνουμεσήμερα πού γιορτάζει Ἄνοιξε Παναγίαμας Σπηλαιώτισσα τά σπλάχνα τῆς ἀγά-πης σου Παράβλεψε τίς ἁμαρτίες μαςΔώσε μας μετάνοια Κάνε μας ἐσύ ὦ γλυ-κειά μας Μάννα νά ἀγαπᾶμε τόν πνευ-ματικά πρωτότοκο ἀδελφό μας καί Θεόμας Ἰησοῦ Χριστό καί νά βλέπουμε στό

πρόσωπό του τόν συνάνθρωπό μας κάτωἐδῶ στή γῆ28

Κάνε τίς ψυχές μας ὦ Σπηλαιώτισσασπήλαια29 σάν τό σπήλαιο τῆς Βηθλεέμμέσα στό ὁποῖο τοῦ καθένα μας σπήλαιοθά γεννιέται θά μεγαλώνει θά θαυμα-τουργεῖ θά σταυρώνεται θά ἀνασταί-νεται ὁ Χριστός Κάνε τίς ὑπάρξεις μαςθεοτόκες ὑπάρξεις

Καί φεύγοντας Παναγία μας Σπη-λαιώτισσα ἀπό τό ἅγιο μοναστήρι σουκάνε νά παραμείνει στήν ψυχή μας αὐτήἡ χαρά πού ἔνοιωσαν οἱ κτήτορες τῆςἱερῆς σου τούτης πνευματικῆς μάν-δρας ὅταν βρῆκαν τήν πάγκαλλον (πολ-λή ὄμορφην) εἰκόνα σου30 Μιά χαρά δη-λαδή διαρκής παναγιόβρυτη Μιά χαράπού κρύβει μέσα της καί τόν φόβο μήν καίσέ ξαναλυπήσουμε μέ τή διάπραξηἀπρεπῶν πράξεων Γιατί σύ εἶσαι τῶνlaquoἀβοηθήτων παραστατική βοήθεια καίτῶν ἀδυνάτων μεγαλοδύναμος δύνα-μιςraquo31

Γιrsquo αὐτό ὅλοι ἐμεῖς σήμερα στή γιορ-τή σου κληρικοί καί λαϊκοί τό Χαῖρε Σοίκραυγάζομεν Σπηλαιώτισσα μήτηρ πάν-των ἡμῶν Ἀμήν


24 ὅπ25 ὅπ laquoΔιό καί νῦν χεῖρας ἱκεσίας αἶρε Κόρη ὑπέρ τῶν δούλων σουraquo26 Τροπάριο Ὠδῆς ζ΄ ὅπ σ 49 laquoὩς πιστεύομεν λαμβάνομεν τάς χάριτας ἐκ τῆς σεπτῆς μορφῆς

σουraquo Βλ καί Στιχηρό Κεκραγαρίων ὅπ σ 1827 Τροπάριο Ὠδῆς η΄ ὅπ σ 5128 Τροπάριο Ὠδῆς θ΄ ὅπ σ 5329 Βλ Στίχους ὅπ σ 58 laquoΣπήλαια ἡμῶν καρδίας δεῖξον Κόρη Αἷς σπηλαιογέννητος μένοι Δε-

σπότηςraquo30 Τροπάριο Ὠδῆς γ΄ ὅπ σ 3831 Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ Λόγος εἰς τόν Εὐαγγελισμόν τῆς ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτό-

κου PG 96 660 Α

16 ὅπ17 Κάθισμα μετά τήν α΄ στιχολογίαν ὅπ σ 3318 ὅπ19 Τροπάριο Ὠδῆς Ε΄ ὅπ σ 4320 Τροπάριο Ὠδῆς Ε΄ ὅπ σ 4321 Τροπάριο Ὠδῆς θ΄ ὅπ σ 53 laquoκαί ἕκαστος τό αἴτημα δηλοποιῆσαι αὐτοῦ ἤ ἐκφράσαι

τήν εὐχαριστίαν σοι Σπηλαιώτισσαraquo22 Τροπάριο Ὠδῆς Ε΄ ὅπ σ 43 Βλ καί τροπάριο Ὠδῆς Δ΄ ὅπ σ 41 laquoΡήματα οὐκ ἔχομεν

ἱκανά ἵνα τῶν θαυμάτων σου μέγεθος ἐξιστορῆσαι Σπηλαιώτισσα ἁγνή ἅπερ πάλαι ἐτέλεσαςκαί νῦν ἐκτελεῖς τοῖς προστρέχουσινraquo

23 Στιχηρό προσόμοιο Ἑσπερινοῦ ὅπ σ 26


των σrsquo αὐτές Τί εἶναι ὅμως οἱ ἐνέργει-ες τοῦ Θεοῦ Τί ἐννοοῦμε ὅταν λέμεlaquoἄκτιστες ἐνέργειεςraquo Τί ἐννοοῦμε ὅτανἀναφερόμαστε πολλὲς φορὲς στὸ laquoἄκτι-στον φῶςraquo Τί εἶναι ἐν τέλει αὐτὸ τὸ ἄκτι-στον φῶς γιὰ τὸ ὁποῖον τόσο συχνὰ γί-νεται λόγος στὰ συναξάρια τῶν Ἁγίωνμας mdashὅτι τὸ εἶδαν κάποιοι ἀπὸ αὐτούςποὺ περιγράφουν μάλιστα ἀκόμη καὶ τὸχρῶμα του Σὲ ὅλα αὐτά ποὺ ἀποτελοῦνἀπορίες καὶ ἐρωτήματα πολλῶν χρι-στιανῶν θὰ προσπαθήσουμε νὰ ἀπαν-τήσουμε μὲ ὅσο γίνεται πιὸ ἁπλᾶ λόγιαΔιότι πρόκειται πράγματι γιὰ πολὺ χρή-σιμα πράγματα τὰ ὁποῖα ὅλοι θὰ πρέ-πει νὰ γνωρίζουμε προκειμένου νὰἔχουμε τακτοποιημένες μέσα στὸν νοῦμας τὶς ἐν πολλοῖς ἀτάκτως ἐρριμένεςγνώσεις μας καὶ ξεκάθαρο ὅση δύναμιςτὸ περὶ Θεοῦ μυστήριον Ἔτσι ἀφοῦ θέ-σαμε ἤδη ὡς κρηπίδα τὴν πρώτη καὶ θε-μελιώδη διάκριση κτιστοῦ καὶ ἀκτί-στου θὰ πρέπει νὰ προχωρήσουμε στὴνδιάκριση οὐσίας καὶ ἐνεργείας στὸνΘεό Ἔχουμε ὑπογραμμίσει ἄλλωστεεὐθὺς ἐξ ἀρχῆς ὅτι ἀπαραίτητη προ-ϋπόθεση γιὰ τὴν κατανόηση τῆς ὀρθο-δόξου θεολογικῆς διδασκαλίας ἀποτε-λεῖ ἡ γνώση κάποιων βασικῶν διακρί-σεων χωρὶς τὶς ὁποῖες ἡ θεολογική μας

σκέψη παραμένει κλειστή στατικὴ καὶἀγκυλωμένη Πρὶν ὅμως ἀνοίξουμε αὐτὸτὸ τόσο μεγάλο καὶ σπουδαῖο κεφάλαιοπερὶ τῶν θείων ἐνεργειῶν ἂς στρέψου-με γιὰ λίγο τὴν προσοχή μας σὲ ἕνα πολὺκαίριο σημεῖο

Παρατηρεῖται πολλὲς φορές ἀκόμηκαὶ μεταξὺ ἡμῶν τῶν ὀρθοδόξων μίασύγχυσις ἀνάμεσα στὴν πατερικὴ θεο-λογικὴ διάκριση κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου καὶστὴν φιλοσοφικὴ διάκριση πνεύματοςκαὶ ὕλης Πολλοὶ νομίζουν ὅτι εἶναι τὸἴδιο Δὲν εἶναι ὅμως ἔτσι Πρόκειταιγιὰ δύο τελείως διαφορετικὲς διακρίσειςἐκ τῶν ὁποίων ἡ δεύτερη εἶναι πλήρωςἐξηρτημένη ἀπὸ τὴν πρώτη Ἡ διάκρι-ση κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου εἶναι πρω-τεύουσα κατὰ τοὺς Πατέρες ἐνῶ ἡ διά-κριση ὑλικοῦ καὶ πνευματικοῦ κόσμουδευτερεύουσα ὅπως δευτερεύουσεςεἶναι καὶ οἱ παρεμφερεῖς φιλοσοφικὲςδιακρίσεις μεταξὺ αἰσθητοῦ καὶ νοητοῦκόσμου γενητοῦ καὶ ἀγενήτου σώματοςκαὶ ψυχῆς καὶ ἄλλες2 Καὶ λέμε ὅτι εἶναιδευτερεύουσες αὐτὲς οἱ διακρίσεις διό-τι δὲν εἰσάγουν καμμία ἔννοια δημι-ουργίας Καὶ τὰ γενητὰ καὶ τὰ ἀγένητακαὶ τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα καὶ τὰαἰσθητὰ καὶ τὰ ἰδεατὰ κατανοοῦνται ὡςἀδημιούργητα αἰώνια laquoἄκτισταraquo ὅπως

2 Γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ ἀναφέρει χαρακτηριστικὰ ὁ πολὺς καὶ ἀείμνηστος Ν Ματσούκας laquoἜχω τὴν ἐντύ-πωση ὅτι παρrsquo ἡμῖν ἡ παραπάνω ρωμαλέα ἀρχὴ (ἐννοεῖ τὴν διάκριση κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου) ἢ ἁπλῶςἀναφέρεται ἀπὸ τοὺς μὲν ἢ θεωρεῖται ὑποτιμητικὴ () γιὰ τὸν κόσμο ἀπὸ τοὺς δέ καὶ ἐξάπαντος δίνε-ται ἡ ἐντύπωση ὅτι ἀρκετοὶ ποὺ τὴν μνημονεύουν μοιάζουν σὰν τὰ παιδιὰ ποὺ ἀπαγγέλουν ἀπὸ στή-θους καὶ παπαγαλιστὶ τὴν ὕλη κάποιου μαθήματοςraquo1 Ῥᾴδιος = εὔκολος ἀντιθ χαλεπός

ΠΡΩΤΟΠΡ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ν ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Γενικοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου Ἱ Μητροπόλεως

Θεσσαλιώτιδος καὶ Φαναριοφερσάλων

laquoΟὐ γάρ ἐν ρήμασιν ἡμῖν ἀλλrsquo ἐν πράγμασιν ἡ ἀλήθειάτε καί ἡ εὐσέβεια κατά τόν θεολόγον Γρηγορίον Περί δογ-μάτων δέ καί πραγμάτων τόν ἀγῶνα ποιοῦμαι Κἄν τις ἐπίτῶν πραγμάτων ὁμοφωνῇ πρός τάς λέξεις οὐ διαφέρομαιraquo

(Λόγοι ἁγ Γρηγορίου Παλαμᾶ εἰς τόν συνοδικόν τόμον τοῦ 1351)

ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΝΟΥΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Μὲ ὅσα μέχρι στιγμῆς ἔχουμεπεῖ ὁλοκληρώθηκε ἡ ἀναφο-ρά μας στὴν θεμελιώδη πρω-

ταρχικὴ καὶ ρωμαλέα διάκριση τῆς πα-τερικῆς θεολογίας περὶ κτιστοῦ καὶ ἀκτί-στου Μὲ τοὺς ὅρους laquoκτιστὸνraquo καὶlaquoἄκτιστονraquo οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίαςδιακρίνουν ἀνάμεσα στὸν δημιουργὸκαὶ στὴν δημιουργία Φαίνεται ἴσωςαὐτονόητη ἡ διάκριση αὐτὴ γιὰ κάθε χρι-στιανό ὅμως στὴν ἐποχή μας τὰ αὐτο-νόητα ἔχουν γίνει δυστυχῶς δυσνόητακαὶ ἐν πολλοῖς ζητήματα (ζητούμενα) μά-

λιστα δὲ laquoοὐ ῥᾴδια ζητήματαraquo1 Ἔχου-με μιλήσει ἤδη γιὰ τὶς κοσμολογικὲςἀντιλήψεις ποὺ ἐπικρατοῦσαν στὸνἀρχαῖο εἰδωλολατρικὸ κόσμο γιὰ τὴνἐξέλιξη αὐτῶν τῶν ἀντιλήψεων ὑπὸτὴν ἐπίδρασιν τῆς Βίβλου γιὰ τὶς ἔννοι-ες τῆς laquoἐκ τοῦ μηδενὸςraquo ἢ laquoἐκ τοῦ μὴὄντοςraquo δημιουργίας τοῦ κόσμου γιὰ τὴνἀπάντηση τῆς θεολογίας μας στὸ περὶθανάτου ἐρώτημα Εἴπαμε ὅτι ἡ ὑπέρ-βασις τῆς φθορᾶς καὶ τοῦ θανάτουμπορεῖ νὰ ἐπιτευχθεῖ μόνον διὰ τῆςμετοχῆς τῶν ὄντων στὴν ζωὴ τοῦ ὄντωςὄντος δηλαδὴ τοῦ Θεοῦ Καὶ κάναμεπιὸ συγκεκριμένο τὸ θέμα μας μιλών-τας γιὰ μετοχὴ τοῦ ἀνθρώπου (καὶ διrsquoαὐτοῦ ὅλης τῆς κτίσεως) στὴν θεο-ποιὸ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ Ἀναφερθήκα-με δὲ κάπως ἀναλυτικώτερα στὴν ὑπερ-φυᾶ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίουτοῦ Παλαμᾶ περὶ μετοχῆς τῶν ὄντωνστὶς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ καὶδιαβαθμίσεως αὐτῶν ἀναλόγως πρὸςτὸν τρόπον καὶ τὸν βαθμὸν τῆς μετοχῆς


θὰ λέγαμε ἐμεῖς Ἡ διαφορὰ ποὺ ἔχει γιὰτὸ ἀρχαιοελληνικό ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸ με-τέπειτα φιλοσοφικὸ πρότυπο σκέψεωςτὸ γεννητό ὁρατό αἰσθητό ὑλικὸ στοι-χεῖο ἐν σχέσει πρὸς τὸ ἀγένητο ἀόρα-το νοητό πνευματικό ἰδεατὸ κλπ συ-νίσταται εἰς τὸ ὅτι τὸ μὲν πρῶτο εἶναιρευστό φθαρτὸ καὶ θνητό laquoγιγνόμενονraquoκαὶ laquoἀπολλύμενονraquo τὸ δὲ ἄλλο ὡςἀρχετυπικὸ στοιχεῖο ἄφθαρτο ἀμετά-βλητο ἀθάνατο laquoἀγέννητον καὶ ἀνώ-λεθρονraquo3 Πρόκειται γιὰ μία διαρχία(διαρχικὴ φιλοσοφικὴ ἀντίληψη) ποὺδὲν μπορεῖ φυσικὰ νὰ ἀνταποκριθεῖστὴν θεολογικὴ ἀρχὴ τῆς διακρίσεωςκτιστοῦ καὶ ἀκτίστου Ἡ πατερικὴ διά-κριση κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου δὲν εἰσάγειδιαρχία mdashπαρrsquo ὅτι ὅπως θὰ δοῦμε στὴνσυνέχεια ἱκανοποιεῖ καὶ τὸ διαρχικὸπλατωνικὸ σχῆμα καὶ τὸν μονισμὸ τοῦἈριστοτέλους Ἐν πάσῃ περιπτώσει γιὰμᾶς καὶ ὁ αἰσθητὸς καὶ ὁ νοητὸς κόσμοςκαὶ τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα εἶναι γε-νητά τρεπτὰ καὶ ἀλλοιωτά μὲ μία λέξηlaquoκτιστάraquo Ἀπὸ τὸ τελευταῖο μόριο τῆςὕλης τὸν ἔσχατο μικροοργανισμό ἕωςτὰ ἔμψυχα ἢ λογικὰ ὄντα καὶ τοὺς ἀγγέ-λους ὅλα εἶναι κτίσματα μὲ ὅτι αὐτὸ συ-νεπάγεται Εἶναι ἄλλο ὁ κτίστης καὶἄλλο τὰ κτίσματα Ἄλλο ἡ θεότης καὶἄλλο ἡ κτίσις Ἡ δεύτερη πραγματικό-της ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν πρώτη ὀφείλει τὸεἶναι της στὴν πρώτη ἀνεξάρτητα ἀπὸ

τὴν λειτουργική της διαβάθμιση ἀπὸ τὸἐὰν δηλαδὴ εἶναι αἰσθητή ἔμψυχη λο-γική νοητή ὁρατὴ ἢ ἀόρατη Λέει ἐπὶπαραδείγματι ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θε-ολόγος γιὰ τὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμαlaquoἀλλὰ καὶ σώμασι καὶ ψυχαῖς ἀεὶ ῥέον-τές τε καὶ μεταπίπτοντες (εἴμεθα)raquo4Αὐτὸ σημαίνει ὅτι καὶ τὸ σῶμα καὶ ἡψυχὴ εἶναι ῥέοντα (τρεπτὰ) καὶ μεταπί-πτουν ἀλλοιώνονται Ἐπίσης κάποιοισυγχέουν τὴν πνευματικὴ φύση τῶνἈγγέλων μὲ τὴν πνευματικὴ φύση τοῦΘεοῦ Ἐπειδὴ καὶ τοὺς Ἀγγέλους τοὺςὀνομάζουμε πνεύματα καὶ τὸν Θεὸπνεῦμα δημιουργεῖται ἡ λανθασμένηἐντύπωση ὅτι ὁ Θεὸς καὶ οἱ Ἄγγελοι εἶναιτῆς αὐτῆς φύσεως τῆς αὐτῆς οὐσίαςὍμως οἱ Ἄγγελοι ποὺ τοὺς λέμε ἀσω-μάτους δὲν εἶναι καὶ τόσο ἀσώματοιὅπως μᾶς λέει ὁ Μ Βασίλειος Εἶναιπνευματικοὶ καὶ ἀσώματοι σὲ σχέση μὲμᾶς ὅμως πολὺ παχυλοὶ σὲ σχέση μὲ τὸνΘεό Ὁ Θεὸς εἶναι ἄκτιστος Οἱ Ἄγγελοικτιστοὶ (κτίσματα τοῦ Θεοῦ) Ὁ Θεός ὡςπνεῦμα εἶναι πνεῦμα ἄκτιστον Ὁ Ἄγγε-λος πνεῦμα κτιστόν Ὑπάρχει πνεῦμαἄκτιστον ὑπάρχει καὶ πνεῦμα κτιστόνὙπάρχει οὐσία ἄκτιστος (τοῦ Θεοῦ) καὶὑπάρχει καὶ οὐσία κτιστὴ (τῶν κτισμά-των ἀγγέλων ἀνθρώπων ζώων φυτῶνκλπ) Ὑπάρχει ἐνέργεια ἄκτιστη ὑπάρ-χει καὶ ἐνέργεια κτιστὴ κοκ

Τὸ παρακάτω σχῆμα (παρrsquo ὅτι ὁ Θεὸς

3 Πλάτωνος Τίμαιος 52 ab4 Ἁγ Γρηγορίου Θεολόγου Λόγος Θεολογικὸς πέμπτος PG 36 149 B

δὲν χωράει σὲ σχήματα καὶ περιγράμ-ματα) ἴσως θὰ μποροῦσε νὰ βοηθήσειστὴν καλύτερη κατανόηση τῆς θεμε-λιώδους διακρίσεως κτιστοῦ καὶ ἀκτί-στου καὶ στὴν ἀποφυγὴ τῆς ὅποιαςσυγχύσεως

Ὅπως φαίνεται στὸ παραπάνω σχῆμαεἶναι ἄλλη πραγματικότης ὁ Θεὸς καὶἄλλη ἡ κτίσις δύο ἑτερούσιες πραγμα-τικότητες ποὺ συνδέονται καὶ κοινω-νοῦν μεταξύ τους διὰ τῶν ἀκτίστωνἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ ὅπως θὰ ἔχουμε τὴνεὐκαιρία νὰ δοῦμε στὴν συνέχεια τῶν θε-μάτων μας Ἐκεῖνο ποὺ προσπαθοῦμε ἐπὶτοῦ παρόντος νὰ τονίσουμε εἶναι ὅτι καὶὁ νοητὸς κόσμος καὶ ὁ αἰσθητὸς ἀπο-

τελοῦν μέρη τῆς κτιστῆς πραγματικό-τητος Εἶναι τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα ποι-ήματα τοῦ δημιουργοῦ ὅπως ὁμολο-γοῦμε στὸ πρῶτο ἄρθρον τοῦ Συμβόλουτῆς Πίστεως laquohellipποιητὴν οὐρανοῦ καὶγῆς ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτωνraquoὍλα εἶναι κτιστά Ἄκτιστος εἶναι μόνονὁ Θεός Καὶ τίποτε πέραν τοῦ Θεοῦ καὶτῆς κτίσεως (τοῦ κτιστοῦ καὶ τοῦ ἀκτί-στου) δὲν ὑπάρχει οὔτε κάτι τὸ μετα-φυσικὸ οὔτε κάτι τὸ ἐνδιάμεσο laquoΔύο γὰρλεγομένων πραγμάτων θεότητός τε καὶκτίσεως καὶ δεσποτείας καὶ δουλείας καὶἁγιαστικῆς δυνάμεως καὶ τῆς ἁγιαζο-μένηςraquo5

5 Μ Βασιλείου Κατrsquo Εὐνομίου 3 ΡG 29 660Α

Ἀλεξάνδρου Καρδίτσης Τὸν ΘεῖοΛόγο κήρυξε ὁ ΣεβασμιώτατοςΑὐλῶνος

Τὴν Δευτέρα 27η τοῦ μηνὸς Ἰου-νίου τὸ ἑσπέρας ὁ ΣεβασμιώτατοςΜητροπολίτης μας κ Κύριλλοςσυνοδευόμενος ἀπὸ Ἱερεῖς τῆς Μη-τροπολιτικῆς Περιφερείας μετέβηστὶς ἐγκαταστάσεις τῶν ΝεανικῶνΚατασκηνώσεων Νεοχωρίου ὅπουκαὶ τέλεσε τὸν Ἁγιασμὸ ἐπὶ τῇἐνάρξει τῆς θερινῆς περιόδου ὉΣεβασμιώτατος μοίρασε εὐλογίεςστὰ μικρὰ κατασκηνόπουλα καὶεὐχήθηκε καλὴ καὶ χαρούμενη δια-μονὴ στὰ παιδιὰ καὶ στοὺς ὑπευ-θύνους τῶν Κατασκηνώσεων Τὸπανέμορφο φυσικὸ περιβάλλονοἱ σύγχρονες κατασκηνωτικὲς

ἐγκαταστάσεις οἱ χῶροι ἀθλοπαι-διῶν ἡ τέλεια ἐξοπλισμένη κουζί-να καὶ τραπεζαρία τὸ ἄριστα ἐκπαι-δευμένο προσωπικὸ ἀποτελοῦνμία μοναδικὴ εὐκαιρία γιὰ τὰ παι-διὰ καὶ τοὺς νέους μας νὰ γνωρί-σουν καλύτερα τὸ θησαυρὸ τῆςὈρθοδόξου Πίστεως καὶ τῆς Ἑλλη-νικῆς Παραδόσεως μέσα στὴνὀμορφιὰ καὶ τὴν ἡσυχία τῆς φύσε-ως καὶ τὴ φιλόξενη καὶ γεμάτη ἀγά-πη ἀγκαλιὰ τῆς Τοπικῆς μαςἘκκλησίας

Τὴν Τετάρτη 6η τοῦ μηνὸς Ἰου-λίου ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπο-λίτης μας κ Κύριλλος συνοδευό-μενος ἀπὸ τὸν π Ἀμφιλόχιο Πα-πανδρέου καὶ τὸν κ Λάμπρο Καρ-καλέτση μετέβη στὴ νῆσο τῶν Κυ-

28 Ἰούλιος - Σεπτέμβριος 2011 Ἅγιος Σεραφείμ Ἅγιος Σεραφείμ Ἰούλιος - Σεπτέμβριος 2011 29

Κατά τό τρίτο τρίμηνο τοῦ σω-τηρίου ἔτους 2011 στήν Ἱερά μαςΜητρόπολη πραγματοποιήθηκαν οἱκάτωθι δραστηριότητες καί ἐκδη-λώσεις

Τὴν Πέμπτη 23 τοῦ μηνὸς Ἰουνί-ου τὸ ἑσπέρας ὁ ΣεβασμιώτατοςΠοιμενάρχης μας κ Κύριλλος χο-ροστάτησε στὸν πανηγυρικὸ ἑσπε-

ρινὸ ποὺ ἐψάλη στὸν Ἰερὸ Ναὸ Ἁγί-ου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου στὸνΠρόδρομο Καρδίτσης Τὸν ΘεῖοΛόγο κήρυξε ὁ Ἱεροκήρυξ τῆς Μη-

τροπόλεώς μας ἈρχιμανδρίτηςἈμφιλόχιος Παπανδρέου

Τὴν Κυριακὴ 26η τοῦ μηνὸς Ἰου-νίου ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπο-λίτης μας κ Κύριλλος συλλει-τούργησε μὲ τὸν ΣεβασμιώτατοΜητροπολίτη Αὐλῶνος κ Χρι-στόδουλο στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίου

30 Ἰούλιος - Σεπτέμβριος 2011 Ἅγιος Σεραφείμ

Αὐγούστου τὸ ἑσπέρας ὁ Σεβα-σμιώτατος Μητροπολίτης μας κΚύριλλος χοροστάτησε στὸν πα-νηγυρικὸ ἑσπερινό ποὺ ἐψάλη στὸἹερὸ Προσκύνημα Μεταμορφώ-σεως τοῦ Σωτῆρος ΚουρτικίουΤὸν Θεῖο Λόγο κήρυξε ὁ Ἱεροκήρυξτῆς Μητροπόλεώς μας Ἀρχιμαν-δρίτης Ἀμφιλόχιος Παπανδρέου

Τὴν ἑπομένη Σάββατο 6η τοῦμηνὸς Αὐγούστου τὸ πρωὶ ὁ Σε-

βασμιώτατος λειτούργησε καὶ κή-ρυξε τὸν Θεῖο Λόγο στὸν ἹερὸΝαὸ Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆ -ρος Φαναρίου

Τὴν Κυριακὴ 14η τοῦ μηνὸςΑὐγούστου τὸ ἑσπέρας ὁ Σεβα-σμιώτατος κ Κύριλλος χοροστά-

τησε στὸν πανηγυρικὸ ἑσπερινὸποὺ ἐψάλη στὸν Ἱερὸ Ναὸ Κοιμή-σεως τῆς Θεοτόκου Φαρσάλωνἐπὶ τῇ ἑορτῆ τῆς μεταστάσεως τῆςΠαναγίας μας Τὸ μήνυμα Δεκα-πενταυγούστου τοῦ Σεβασμιωτά-του ἀνεγνώσθη ἀπὸ τὸν Ἱεροκή-ρυκα Ἀρχιμανδρίτη Ἀμφιλόχιο Πα-πανδρέου Στὸ τέλος τῆς ἀκολου-θίας ἐψάλησαν τὰ ἐγκώμια τῆςΘεοτόκου ἐνώπιον τοῦ Ἐπιταφίουἐνῶ ἀκολούθως πραγματοποιήθη-κε λιτάνευση τῆς Ἱερᾶς Εἰκόνος καὶτοῦ Ἐπιταφίου στοὺς δρόμους τῆςἐνορίας

Τὴν ἑπομένη ἀνήμερα τῆςἑορτῆς λειτούργησε στὸν Ἱερὸ ΝαὸΚοιμήσεως τῆς Θεοτόκου (Κοι-

θήρων κατόπιν προσκλ ήσεως τοῦΣεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κυ-θήρων κ Σεραφείμ ὅπου πραγμα-τοποίησε ὀλιγοήμερη προσκυνη-ματικὴ ἐπίσκεψη

Τὸ Σάββατο 9η τοῦ μηνὸς Ἰουλί-ου τὸ ἑσπέρας τέλεσε μαζὶ μὲ τὸνΣεβασμιώτατο κ Σεραφείμ τὴνβάπτιση τῆς ἐγγονῆς τοῦ κ Γεωρ-γίου Χαντζηπλῆ ὁ ὁποῖος ἦτανστενὸς συνεργάτης τοῦ Σεβα-σμιωτάτου κατὰ τὴν διακονία τουστὰ Κύθηρα καὶ ἐξακολουθεῖ νὰεἶναι στενός του φίλος στὴν ἹερὰΜονὴ Παναγίας ΜυρτιδιωτίσσηςΤὴν ἑπομένη χοροστάτησε στὴνΘεία Λειτουργία ποὺ τελέστηκεστὴν ὥς ἄνω Μονή Ἐπίσης κατὰτὴν παραμονή του στὸ νησὶ ὁ Σε-βασμιώτατος πραγματοποίησεπροσκύνημα στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ὁσί-ου Θεοδώρου στὴν Ἁγία Μόνη καὶσὲ ἄλλα Ἱερὰ καθιδρύματα τῆς νή-σου Ἀκόμη ἐπισκέφτηκε τὸν Σε-βασμιώτατο Κυθήρων στὸ Ἐπι-σκοπεῖο στὸν ὁποῖο πρόσφερεἕνα ἐγκόλπιο τοῦ Ἁγίου Σεραφείμ

Τὴν Πέμπτη 14η τοῦ μηνὸς ὁ Σε-βασμιώτατος καὶ ἡ συνοδεία τουἐπέστρεψαν στὴν Καρδίτσα

Τὴν Παρασκευὴ 5η τοῦ μηνὸς

Ἅγιος Σεραφείμ Ἀπρίλιος - Ἰούνιος 2011 31


Τὴν ἴδια ἡμέρα ὁ ΘεοφιλέστατοςἘπίσκοπος Ρεντίνης κ Σεραφεὶμχοροστάτησε στὸν Ἑσπερινὸ ποὺἐψάλη στὸ Ἱερὸ Παρεκκλήσιο τῆςΠαναγίας τοῦ Μπρίπη ἐνῶ τὴνἑπομένη λειτούργησε στὴν Πανα-γία τὴν Δεμερλιώτισσα

Τὴν Κυριακή 28 τοῦ μηνὸςΑὐγούστου τὸ ἑσπέρας ὁ Σεβα-σμιώτατος Μητροπολίτης μας κ

Κύριλλος χοροστάτησε στὸν πα-νηγυρικὸ ἑσπερινὸ ποὺ ἐψάληστὴν πανηγυρίζουσα Ἱερὰ ΜονὴἉγίου Ἰωάννου τοῦ ΠροδρόμουΠαλιουρίου Στὸ τέλος τῆς Ἀκο-λουθίας ὁ Σεβασμιώτατος χειρο-θέτησε πνευματικὸ τὸν Ἡγούμενο

μητήριον) Καρδίτσης Τὸ μήνυμαἀνεγνώσθη ἀπὸ τὸν πρωτοπρε-σβύτερο Γεώργιο Στάμο

Τὴν Τετάρτη 17η τοῦ μηνὸςΑὐγούστου τὸ ἑσπέρας ὁ Σεβα-σμιώτατος Ποιμενάρχης μας χο-ροστάτησε στὸν πανηγυρικὸ ἑσπε-

ρινὸ ποὺ ἐψάλη στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγί-ου Κωνσταντίνου τοῦ ἐκ Καπ-πούας στὸ χωριὸ Καππᾶ Καρδί-τσης Τὸν Θεῖο Λόγο κήρυξε ὁπρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Κα-ραστέργιος

Τὴν ἑπομένη ἀνήμερα τῆςἑορτῆς τὴν θεία Λειτουργία τέλε-σε ὁ Ἱεροκήρυξ ἈρχιμανδρίτηςἈμφιλόχιος Παπανδρέου ὁ ὁποῖοςκήρυξε καὶ τὸ Θεῖο Λόγο

Τὴν Δευτέρα 22 τοῦ μηνὸςΑὐγούστου τὸ ἑσπέρας ὁ Σεβα-σμιώτατος Ποιμενάρχης μας κΚύριλλος χοροστάτησε στὸν ἑσπε-ρινὸ ποὺ ἐψάλη στὸ Ἱερὸ Προ-σκύνημα τῆς Παναγίας τῆς Δε-μερλιωτίσσης ἐπὶ τῇ Ἀποδόσει τῆςἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεο-τόκου καὶ κήρυξε τὸν Θεῖο Λόγο


τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεγάλου Μετε-ώρου Ἀρχιμ Νήφων

Τὴν Τετάρτη 7η τοῦ μηνὸς Σε-πτεμβρίου τὸ ἑσπέρας ὁ Σεβα-

σμιώτατος κ Κύριλλος χοροστά-τησε στὸν πανηγυρικὸ ἑσπερινὸποὺ ἐψάλη στὴν πανηγυρίζουσαἹερὰ Μονὴ Κορώνης Τὸν θεῖολόγο κήρυξε ὁ Ἡγούμενος τῆς

Ἱερᾶς Μονῆς Γηρομερίου Παρα-μυθίας Ἀρχιμ Μεθόδιος Ντελῆς

Τὴν ἑπομένη Πέμπτη 8η τοῦμηνὸς Σεπτεμβρίου λειτούργησεστὴν Ἱερὰ Μονὴ Γενεσίου τῆς Θε-οτόκου Πετρίλου Στὸ τέλος τῆςΘείας Λειτουργίας χειροθέτησεΟἰκονόμο τὸν π Νικόλαο Κόγια

πρωτοπρεσβύτερο τὸν π ΗλίαΝασιώκα καὶ πνευματικὸ τὸν π Θε-όκλητο Δήμου Ἐπίσης ἔκειρε εἰςΜεγαλόσχημον Μοναχὸν τὸν πΒαρσανούφιον Βοϊβόντα

Tὴν Τρίτη 13η Σεπτεμβρίου 2011παραμονὴ τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμί-ου Σταυροῦ ὁ Σεβασμιώτατος χο-ροστάτησε στὸν πανηγυρικὸ ἑσπε-ρινὸ ποὺ ἐψάλη στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγί-

τῆς ὡς ἅνω Μονῆς π ΓεώργιοἈλευρᾶ ἐνῶ ὁ ΘεοφιλέστατοςἘπίσκοπος Ρεντίνης κ Σεραφεὶμχοροστάτησε στὸν πανηγυρικὸἙσπερινὸ ποὺ ἐψάλη στὸν ἹερὸΝαὸ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρό-μου Ὑπερείας Φαρσάλων

Τὴν ἑπομένη Δευτέρα 29 η τοῦμηνὸς Αὐγούστου ὁ Σεβασμιώ-τατος λειτούργησε μαζὶ μὲ τὸν Σε-

βασμιώτατο Μητροπολίτ η Αὐλῶ -νος κ Χριστόδουλο στὸν ἹερὸΝαὸ Ἁγίου Ἰωάννου Προδρόμουστὸν Πρόδρομο Καρδίτσης

Τὴν Δευτέρα 29η τοῦ μηνὸςΑὐγούστου τὸ ἑσπέρας ὁ Θεοφι-λέστατος κ Σεραφεὶμ χοροστάτη- σε καὶ κήρυξε τὸν θεῖο λόγο στὸν

πανηγυρικὸ ἑσπερινὸ ποὺ ἐψάληστὸν πανηγυρίζοντα Ἱερὸ Ναὸ Ἁγί-ου Ἀλεξάνδρου τῆς πόλεως Καρ-δίτσης ἐνῶ τὴν ἑπομένη Τρίτη30ή τοῦ μηνὸς Αὐγούστου στὸν ὡςἄνω Ἱερὸ Ναὸ λειτούργησε ὁ Σε-βασμιώτατος Μητροπολίτης Στα -γῶν καὶ Μετεώρων κ ΣεραφείμΤὸν θεῖο λόγο κήρυξε ὁ Ἡγούμενος


τοψάλτη τῆς Μητροπόλεως Θεσ-σαλιώτιδος κ Κωνσταντῖνο Εὐθυ-μιάδη Πρῶτος σταθμὸς ἦταν ἡἘπισκοπὴ Τιμοκίου στὸ Zajecarτῆς Σερβίας στὴν ὁποία ὁ Σεβα-σμιώτατος πολλὲς φορὲς στὸ πα-ρελθὸν παρεῖχε ἀνθρωπιστικὴ βοή-θεια Ὁ οἰκεῖος Ἐπίσκοπος Τιμοκίουκ Ἰουστῖνος ὑποδέχτηκε μὲ μεγά-λη χαρὰ τὸν Σεβασμιώτατο καὶτὴν συνοδεία του εὐχαριστώνταςαὐτόν γιὰ μία ἀκόμα φορὰ γιὰ τὴνπολύτιμη βοήθεια ποὺ προσέφερεΤὴν ἑπομένη ἡμέρα Σάββατο 17Σεπτεμβρίου 2011 ὁ ἘπίσκοποςΤιμοκίου καὶ ὁ Μητροπολίτης μαςμετέβησαν στὴν Ἱερὰ Μονὴ Μπου-κόβου οἱ πατέρες τῆς ὁποίας τοὺςἐπεφύλαξαν θερμὴ ὑποδοχή Τὴνἑπομένη ἡμέρα Κυριακὴ 18 Σε-πτεμβρίου 2011 ὁ Σεβασμιώτατοςμετέβη εἰς τὸν Πατριαρχικὸ Ναὸκαὶ συμπροσευχήθηκε παριστάμε-νος στὸ Ἱερὸ Βῆμα στὴν εἰς Ἐπί-σκοπον χειροτονία τοῦ πατρὸς

Ἀνδρέα Cilerduc Μετὰ τὴν χειρο-τονία εἶχε τὴν δυνατότητα νὰ συ-νομιλήσει μὲ τὸν ἈρχιεπίσκοποἈχρίδος κ Ἰωάννη ἀλλὰ καὶ μὲἄλλους Ἀρχιερεῖς τῆς ΣερβικῆςἘκκλησίας Τὴν ἑπομένη ἡμέραΔευτέρα 19 Σεπτεμβρίου 2011 ὁΣεβασμιώτατος συναντήθηκε μὲτὸν Πατριάρχη Σερβίας κ Εἰρηναῖοστὸ Πατριαρχικὸ Μέγαρο Στὴνσυνάντηση ἦταν παρών καὶ ὁ νέοςἘπίσκοπος Ρεμιζιάνας κ ἈνδρέαςΤὴν ἑπομένη ὁ Σεβασμιώτατος καὶἡ συνοδεία του ἐπέστρεψαν στὴνΚαρδίτσα

Μὲ κάθε ἐπισημότητα καὶ λαμ-πρότητα καὶ φέτος ὅπως εἶναι κα-

ου Νικολάου Καρδίτσης στὸνὁποῖο φυλάσσεται ἀσημένιος πα-λαιὸς Σταυρὸς στὴ βάση τοῦ ὁποί-ου ὑπάρχει τεμάχιο Τιμίου ΞύλουὉ Σεβασμιώτατος ΜητροπολίτηςΑὐλῶνος κ Χριστόδουλος χορο-στάτησε στὸν πανηγυρίζοντα ἹερὸΝαὸ Ὑψώσεως Τιμίου ΣταυροῦΔΔ Σταυροῦ Φαρσάλων Τὴν ἑπο-μένη ἡμέρα 14η Σεπτεμβρίου 2011ἀνήμερα τῆς Ἑορτῆς τῆς Ὑψώσεωςτοῦ Τιμίου Σταυροῦ ὁ Σεβασμιώ-τατος Μητροπολίτης μας κ Κύ-ριλλος συλλειτούργησε στὸν ὡς

ἄνω πανηγυρίζοντα Ἱερὸ Ναὸ ὅπουκαὶ τέλεσαν τὴν ἀκολουθία τῆςὙψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ὉΘεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Ρεντί-νης κ Σεραφεὶμ πρωτοσύγκελλοςτῆς Μητροπόλεως λειτούργησεστὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίου ΝικολάουΚαρδίτσης

Τὴν Παρασκευὴ 16 Σεπτεμβρίου2011 ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπο-λίτης μας κ Κύριλλος ἀνεχώρησεγιὰ τὴν Σερβία συνοδευόμενοςἀπὸ τὸν Αἰδεσιμολογιώτατο Πρε-σβύτερο π Παναγιώτη Καλλιώραἐφημέριο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Νι-κολάου Καρδίτσης τὸν διευθυντὴτοῦ ἰδιαιτέρου γραφείου του κΒασίλειο Ἡλιόπουλο καὶ τὸν πρω-


ΘΕΡΙΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΕΒ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

ΣΤΗΝ ΟΡΕΙΝΗ ΑΡΓΙΘΕΑ

ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ1 237 Θεία Λειτουργία - κή-

ρυγμα στήν Ἱερά Μονή Σπηλιᾶς2 Θεία Λειτουργία - κήρυγμα

στό χωριό Ἑλληνικά3 257 Θεία Λειτουργία - κή-

ρυγμα στό χωριό Καλή Κώμη4 257 Ἑσπερινός στό χωριό

Ἀνθηρό5 267 Ἑσπερινός - θεῖο κήρυγ-

μα στό χωριό Πετρωτό7 277 Θεία Λειτουργία - κή-

ρυγμα στό χωριό Μεταμόρφωσι(Κατούσι)

8 277 Ἑσπερινός - κήρυγμαστό χωριό Καρυά

9 287 Θεία Λειτουργία στόνἅγιο Γεώργιο Παλαιοχωρίου Φουν-τωτοῦ (ἀντάμωμα)

11 α) 18 Θεία Λειτουργία στήνἹερά Μονή Σπηλιᾶς β) 18 ἹεράΠαράκληση - κήρυγμα στήν ἹεράΜονή Σπηλιᾶς

12 28 Ἱερά Παράκληση - κή-ρυγμα στό χωριό Στεφανιάδα

13 38 Ἱερά Παράκληση - κή-ρυγμα στό χωριό Δροσάτο

14 48 Ἱερά Παράκληση - κή-ρυγμα στό χωριό Ἀργύρι

15 58 Ἑσπερινός Πανήγυρης

στό χωριό Καταφύλλι16 68 Ἱερά Μονή Βραγγιανῶν

Θεία Λειτουργία - κήρυγμα17 78 Λεοντῖ το Παράκληση -

κήρυγμα18 Ἀπό 88-158 καθημερινά

στήν Ἱερά Μονή Σπηλιᾶς ΘείαΛειτουργία τό πρωΐ ἑσπερινός -παράκληση τό ἀπόγευμα μέ κή-ρυγμα

19 288 Ἑσπερινός - κήρυγμα εἰςΠρόδρομον

20 298 Θεία Λειτουργία - κή-ρυγμα εἰς Πρόδρομον μετά ΣεβτουΚυρίλλου

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ1 139 Ἑσπερινός - κήρυγμα εἰς

Σταυρόν Φαρσάλων2 149 Θεία Λειτουργία - κή-

ρυγμα εἰς Σταυρόν Φαρσάλωνμετά Σεβτου Κυρίλλου

3 189 Θεία Λειτουργία - κή-ρυγμα Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Καρ-δίτσης σύναξις Θεσσαλιωτῶνἁγίων

Στίς 13 Αὐγούστου λειτουργών-τας στήν Ἱερά Μονή Σπηλιᾶς μέ τήνεὐλογία τοῦ Σεβασμιωτάτου Κυρίλ-λου χειροθέτησε σέ Οἰκονόμο τόνἹερέα τοῦ Πετρωτοῦ αἰδεσιμώτατο πΦώτιο Ἀναστασίου πνευματικόἄνθρωπο καί πολύτεκνο Ἄξιζε αὐτῆςτῆς τιμῆς

θιερωμένο τὸ Σαββατοκύριακομετὰ τὴν Ὕψωση τοῦ Τιμίου Σταυ-ροῦ ἑορτάστηκε ἡ Σύναξη τῶνὈκτὼ Τοπικῶν Ἁγίων τῆς Ἱερᾶς μαςΜητροπόλεως στὸν Ἱερὸ Μητρο-πολιτικὸ Ναὸ Ἁγίων Κωνσταντίνουκαὶ Ἑλένης Καρδίτσης Τὸ Σάββα-το 17 Σεπτεμβρίου 2011 ἀφοῦ ἔγι-νε ἡ ὑποδοχὴ τῶν Ἱερῶν Λειψάνωντῶν τοπικῶν Ἁγίων ἀκολούθησεΜέγας Πανηγυρικὸς Ἑσπερινόςχοροστατοῦντος τοῦ Θεοφιλε-στάτου Ἐπισκόπου Ρεντίνης κ Σε-ραφείμ Τὴν ἑπομένη ἡμέρα Κυ-ριακὴ 18 Σεπτεμβρίου στὸν ὡςἄνω Ἱερὸ Ναὸ τελέσθηκε ἀρχιερα-τική Θεία Λειτουργία ἱερουρ-γοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μη-τροπολίτου Αὐλῶνος κ Χριστο-δούλου

Τὸ Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου τὸἑσπέρας ὁ Θεοφιλέστατος ἐπί-σκοπος Ρεντίνης κ Σεραφεὶμ χο-

ροστάτησε στὸν καθιερωμένο πα-νηγυρικὸ ἑσπερινὸ ποὺ τελέσθηκεστὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίου Σεραφεὶμστὸν τόπο ὅπου μαρτύρησε ὁ Ἅγιοςστὸ Φανάρι Καρδίτσης Τὴν ἑπο-μένη ἡμέρα Κυριακή 25η Σεπτεμ-βρίου στὸν ὡς ἄνω Ἱερὸ Ναὸ τε-λέσθηκε πολυαρχιερατική ΘείαΛειτουργία προεξάρχοντος τοῦΣεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μαςκ Κυρίλλου καὶ τοῦ Θεοφιλεστά-του Ἐπισκόπου Ρεντίνης κ Σερα-φείμ Στὸ τέλος ἀκολούθησε λιτά-νευση τοῦ Ἱεροῦ Λειψάνου τοῦἉγίου καὶ στὴν πλατεία τοῦ χωριοῦτελέσθηκε ἀρτοκλασία

38 Ἀπρίλιος - Ἰούνιος 2011 Ἅγιος Σεραφείμ

x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν



ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β- ΕΤΟΣ 6Ο - ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011

Π ε ρ ι ε χ ό micro ε ν α

ΠEPIO∆IKO laquoAΓIOΣ ΣEPAΦEIMraquoTPIMHNIAIA EK∆OΣH IM ΘEΣ∆OΣ KAI ΦANAPIOΦEPΣAΛΩN

ΚΩ∆ 7918I∆IOKTHTHΣ ἹM Θεσσαλιώτιδος καί ΦαναριοφερσάλωνEK∆OTHΣ Ὁ Σεβασmicroιώτατος Mητροπολίτης Θεσδος καί Φαναριοφερσάλων κ KύριλλοςΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ Πανοσιολ Ἀρχιμ Ἀμφιλόχιος ΠαπανδρέουΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πρωτοπρ Παναγιώτης Κατσιμίχας Ἰωάννης Σελλοῦντος φιλόλογος Ἰωάννης Παπακώ-στας φιλόλογος τέως Λυκειάρχης Πρέσβ Παναγιώτης Καλλιώρας∆ιανέmicroεται δωρεάν ∆εκτές προαιρετικές προσφορές ὑπέρ τῶν εὐαγῶν ἱδρυμάτων τῆς Ἱ Mητροπόλεως

Ἀριθmicroός Λογαριασmicroοῦ Ἐθνικῆς Τραπέζης 368545417-49∆ιεύθυνση Ἱ Mητρόπολη Θεσσαλιώτιδος καί Φαναριοφερσάλων Mητροπολίτου Ἰεζεκιήλ 30 TK 43100 Kαρδίτσα

Tηλ 24410 72263 Fax 24410 22968 Ἠλεκτρονική ∆νση wwwimthfgr E-mail infoimthfgrEKTYΠΩΣH Tυπογραφεῖο laquoMέλισσαraquo Ἀσπροβάλτα Θεσσαλονίκης τηλ 23970 23313

Αὔγουστος 2011

Ἀγαπητά μου παιδιάἩ ἀνακοίνωση τῶν τελικῶν ἀποτελεσμάτων τῶν ἐξετάσε-

ων γιὰ τὴν εἰσαγωγή σας στὰ Ἀνώτατα Ἐκπαιδευτικὰ καὶ Τε-χνολογικὰ Ἱδρύματα τῆς χώρας μας σηματοδοτεῖ γιὰ ὅλους σαςμία καινούρια ἀρχή ἕνα νέο ξεκίνημα στὴ ζωή σας Στὴν πραγ-ματικότητα πρόκειται γιὰ ἕνα νέο κύκλο ζωῆς ὁ ὁποῖος βα-σίζεται στὸν προηγούμενο καὶ ὁ ὁποῖος κλείνει μέσα του ὅλεςτὶς ἐλπίδες σας τὶς προσδοκίες τὰ πιὸ αἰσιόδοξα καὶ φιλόδοξαὁράματά σας γιὰ τὸ πιὸ λαμπρὸν μέλλον ποὺ πρόκειται νὰἔρθει

Στὴν πορεία αὐτή περιδιαβαίνοντας τὸ ξεχωριστό ἀπέραντο-τὸ γεμάτο εὐχάριστες ἐκπλήξεις καὶ συγκινήσεις- μονοπάτιτῆς γνώσης μὴ λησμονήσετε τὴν Πηγὴ τῆς Σοφίας τῆς Γνώ-σης καὶ τῆς μόνης Ἀλήθειας ποὺ εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός Ἂςφωτίζει λοιπόν τὸ ἀνέσπερο φῶς Του ὄχι μόνο τὸ μονοπάτιτῆς γνώσης ἀλλὰ καὶ τὸ δύσβατο μονοπάτι τῆς ζωῆς σας Ἂςφωτίζει laquoτὰ ὅμματα τῆς διανοίαςraquo σας ἔτσι ὥστε νὰ κάνετε

Σεβ Μητροπολίτου κ Κυρίλλου Μήνυμα τοῦ Σεβασμιωτάτου γιά τούς ἐπιτυχόντες

στά ἀνώτερα καί ἀνώτατα ἐκπαιδευτικά ἱδρύματα 3

Σεβ Μητροπολίτου κ Κυρίλλου Μήνυμα τοῦ Σεβασμιωτάτου ἐπί τῇ ἐνάρξει

τῆς νέας σχολικῆς χρονιᾶς 2011-12 5

Ζαχαρούλας Καλλιαντζῆ Σύγχρονα προβλήματα βιοηθικῆς ἀνθρωπολογική -

θεολογική προσέγγιση 7

Ἐπιμέλεια Λάμπρου Καρκαλέτση Μιλοῦν οἱ Πατέρες 12

Ἀνατροπή ἐξουσίας 14

Νίκου Νικολαΐδη Στά ἀζήτητα ἤ στόν κάλαθο τῶν ἀχρήστων 18

Σεβ Μητροπολίτου Χριστοδούλου Παναγία ἡ Σπηλαιώτισσα 20

Πρωτοπρ Δημητρίου Ν Θεοδωροπούλου Δογματικά-Ἀντιαιρετικά 24

Διακονία - Γεγονότα - Πληροφόρηση 28

ΜΗΝΥΜΑ


ΓΙΑ ΤΟΥΣ

ΕΠΙΤΥΧΟΝΤΕΣ

ΣΤΑ ΑΝΩΤΕΡΑ

ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ

ΙΔΡΥΜΑΤΑ












ΜΗΝΥΜΑ


































































































Ἀμήν



































































κου PG 96 660 Α















































































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν













ΜΗΝΥΜΑ


































































































Ἀμήν



































































κου PG 96 660 Α















































































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν































































































Ἀμήν



































































κου PG 96 660 Α















































































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν
















































































Ἀμήν



































































κου PG 96 660 Α















































































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν



































































Ἀμήν



































































κου PG 96 660 Α















































































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν


















































Ἀμήν



































































κου PG 96 660 Α















































































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν





























Ἀμήν



































































κου PG 96 660 Α















































































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν









Ἀμήν



































































κου PG 96 660 Α















































































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν


























































κου PG 96 660 Α















































































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν











































κου PG 96 660 Α















































































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν



















κου PG 96 660 Α















































































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν












































































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν






























































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν





















































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν











































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν































































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν






















































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν









































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν


































x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν


x +

7

ΕΦΗΜΕΡΙΔ

ΕΣ

- Π

E

PIOΔIKA

EΛ

ΛA

Σ ndash

HE

LLA

S

1

ΕΚ∆ΟΤΩ

Ν


Documents

ΑΓΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ IOYΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 – ΤΕYΧΟΣ 24