ΜΑΘΗΜΑ Ι LECTIO PRIMA - · PDF fileΝα µεταφρασθούν στα Λατινικά οι προτάσεις: α) ... Λατινικά Λυκείου) ... Α Β 1) unicus

19

ΜΑΘΗΜΑ Ι LECTIO PRIMA

Ο ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ

ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ - ΑΣΚΗΣΕΩΝ

1. Ερωτήσεις - ασκήσεις ανοικτού τύπου

1. Να εντοπίσετε τα αρσενικά πρωτόκλιτα ουσιαστικά του κειµένου και να τα

µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού.

2. Να εντοπίσετε τα θηλυκά πρωτόκλιτα ουσιαστικά του κειµένου και να τα


3. Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των πρωτοκλίτων ουσιαστικών του

κειµένου στον αριθµό που βρίσκονται.

4. Να γράψετε τη γενική του ενικού και του πληθυντικού αριθµού των

προσηγορικών ονοµάτων του κειµένου.

5. Των πρωτοκλίτων ουσιαστικών του κειµένου που βρίσκονται σε αφαιρετική

πτώση να γραφεί η δοτική και η αιτιατική και των δύο αριθµών.

6. Να µεταφερθούν τα ρήµατα του κειµένου στο αντίστοιχο πρόσωπο του

άλλου αριθµού.

7. Να υπογραµµίσετε στο παρακάτω κείµενο τους τύπους των ρηµάτων της α΄

συζυγίας καθώς και τύπους του βοηθητικού ρήµατος και να τους

αναγνωρίσετε γραµµατικώς. (Eπισηµαίνεται ότι οι τύποι «ergo», «immo» και

«etiam» είναι σύνδεσµοι, ενώ ο τύπος «aliquando» είναι επίρρηµα.)

Nunc amas me, amicus non es. «Quid ergo? haec inter se diversa sunt?»

immo dissimilia. Qui amicus est amat; qui amat non utique amicus est;

itaque amicitia semper prodest, amor aliquando etiam nocet. (Σενέκας,

Epist., 35, 1).2

2 Μετάφραση: Τώρα µε αγαπάς, φίλος δεν είσαι. «Μα γιατί λοιπόν; Αυτά διαφέρουν µεταξύ τους;»

Και βέβαια διαφέρουν. Όποιος είναι φίλος αγαπά· όποιος αγαπά δεν είναι οπωσδήποτε φίλος. Γι

αυτό η φιλία πάντα ωφελεί, ο έρωτας όµως καµιά φορά βλάπτει.

www.prooptikh.com

20

8. Να υπογραµµίσετε στο παρακάτω κείµενο τα πρωτόκλιτα ουσιαστικά.

(Επισηµαίνεται ότι ο τύπος «quoniam» είναι αιτιολογικός σύνδεσµος).

Stoicos autem, quos minime improbo, dimitto tamen nec eos iratos vereor,

quoniam omnino irasci nesciunt; atque hanc eis habeo gratiam, quod soli ex

omnibus eloquentiam virtutem ac sapientiam esse dixerunt. (Kικέρων, De

oratore, III, 65).3

9. Στις παρακάτω οµάδες λέξεων να υπογραµµίσετε τις παρείσακτες. Τι κοινό

έχουν µε τις υπόλοιπες λέξεις της οµάδας και ως προς τι διαφοροποιούνται

από αυτές;

α) poeta, terra, epistula, querela, fortuna, cura, miseria, iniuria, nauta

(= ναύτης).

β) iniuria, fortuna, miseria, gelida, querela, epistula, plena, cura, terra.

γ) poetas, nautas, scriptitas, epistulas, terras, querelas, deploras, miserias,

curas.

δ) epistulis, incolis, exulatis, iniuriis, miseriis, querelis, deploratis.

ε) in, et, de, contra.

10. Να εντοπίσετε τις προθέσεις του κειµένου και να προσέξετε τη σύνταξή

τους.

11. Να εντοπίσετε τους συνδέσµους του κειµένου και να εξηγήσετε τον

συντακτικό τους ρόλο.

12. Να εντοπισθούν και να χαρακτηρισθούν οι οµοιόπτωτοι ονοµατικοί

προσδιορισµοί του κειµένου.

13. Να δικαιολογήσετε τη χρήση των αφαιρετικών πτώσεων του κειµένου.

14. Να δικαιολογήσετε το πρόσωπο και τον αριθµό των ρηµάτων του κειµένου.

15. Epistulas Romam scriptitat. Να δικαιολογήσετε την χρήση της αιτιατικής

«Romam».

16. Να επιφέρετε τις απαιτούµενες διορθώσεις, ώστε οι προτάσεις που ακολουθούν

να είναι συντακτικώς ορθές και νοηµατικώς αποδεκτές:

α) Poeta contra iniuriis repugnat.

3 Μετάφραση: Από τους στωικούς όµως, τους οποίους καθόλου δεν αποδοκιµάζω, έχω, ωστόσο,

διαφορετική άποψη και δεν τους φοβούµαι µήπως οργισθούν, γιατί αγνοούν παντελώς να

οργίζονται· και τους χρωστώ χάρη για τούτο, για το ότι δηλαδή µόνοι απ όλους είπαν ότι η

ευγλωττία είναι αρετή και σοφία.

www.prooptikh.com

21

β) Musa sunt amica poetae.

γ) Ovidius Romam desideratis et fortunam deploratis.

δ) Poeta curae et miseriae excruciant.

ε) Epistulae poetae plenae querelis sunt.

στ) Narrat de terrae Ponticae et de incolas.

ζ) Ovidius epistulam contra iniuriam repugnat.

η) Poetae iniuriis repugnatis.4

θ) Musa unica amica poetae sumus.

ι) Incolae fortuna adversa deplorant.

ια) Ovidius epistulas Roma scriptitat.

ιβ) Poeta in terrae gelidae exulat.

17. Να µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση ή στο αντίστοιχο πρόσωπο του

άλλου αριθµού τους κλιτούς τύπους των παρακάτω προτάσεων. Να µη

θίξετε τις προτάσεις εκείνες οι οποίες, αν µετασχηµατισθούν, δεν δίδουν

αποδεκτό νόηµα.

α) De fortuna adversa narro.

β) De terra gelida narrat.

γ) Contra iniurias repugnat.

δ) Poetae estis.

ε) Ovidius in terra Pontica exulat.

στ) Musa amica poetarum est.

ζ) Ovidius epistulas Romam scriptitat.

η) De miseriis narrat.

θ) Poeta iniuriis repugnat.

ι) Epistulas scriptitant.

18. Να ξαναγραφούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού µεταφερθούν τα ρήµατα στο

αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού (στην έγκλιση που βρίσκονται) και

γίνουν, όπου χρειάζεται, οι απαραίτητες τροποποιήσεις ώστε οι νέες προτάσεις

να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. Να µη θίξετε τις προτάσεις εκείνες οι οποίες, αν

µετασχηµατισθούν, δεν δίδουν αποδεκτό νόηµα.

α) Epistulae plenae querelarum sunt.

4 Υπενθυµίζεται ότι το ρήµα «repugno» συντάσσεται και µε δοτική.

www.prooptikh.com

22

β) Poeta in terra gelida exulat.

γ) Epistulas plenas querelarum scriptitamus.

δ) Terra gelida est.

ε) In terra gelida exulat et epistulas Romam scriptitat.

στ) De incolis barbaris narratis et de terra gelida.

ζ) Ovidius fortunam adversam deplorat.

η) Musa amica poetae est.

θ) Ovidius Romam desiderat.

ι) Iniuriae poetam excruciant.

19. Να εντοπίσετε τις αντίστοιχες λέξεις της Ελληνικής (αρχαίας και νέας) που

έχουν ετυµολογική σχέση µε λέξεις του κειµένου. Ποιες από τις λατινικές

λέξεις του κειµένου χρησιµοποιούµε σήµερα στη νέα Ελληνική γλώσσα5;

20. Να γίνει συλλαβισµός6 των λέξεων της πρότασης που ακολουθεί: Narrat de

incolis barbaris et de terra gelida.

21. Να θέσετε το σηµείο της µακρότητας ή της βραχύτητας πάνω από το φωνήεν

της παραλήγουσας των παρακάτω λέξεων και το τονικό σηµείο της οξείας

στην συλλαβή που τονίζεται: Epistulae, querelarum, adversam, barbaris,

gelida, miseriae, excruciant, iniuriam, repugnat, unica.

22. Τι έχετε να παρατηρήσετε ως προς τη θέση του ρήµατος µέσα στην πρόταση

της λατινικής γλώσσας; Κατά τη µετάφραση θα πρέπει να το αφήσουµε στην

ίδια θέση ή όχι; Να δικαιολογήσετε την άποψή σας.

23. Τι έχετε να παρατηρήσετε ως προς τη θέση του επιθέτου στη λατινική

γλώσσα;

24. Να µεταφρασθούν στα Λατινικά οι προτάσεις:

α) O ποιητής γράφει συχνά επιστολές στη Ρώµη γεµάτες µε παράπονα.

5 Όλες οι ετυµολογικές ασκήσεις δίνονται, εφόσον ο χρόνος και το επίπεδο των µαθητών το

επιτρέπει. Ωστόσο, καλό είναι, όταν η ετυµολογική συγγένεια µιας λατινικής λέξης µε µια της

νέας Ελληνικής είναι εµφανής, να επισηµαίνεται αµέσως. Ο χρόνος για τα ετυµολογικά δεν

πρέπει να ξεπερνάει τα 5΄ λεπτά, σύµφωνα µε τις οδηγίες του Π.Ι. 6 Όσον αφορά τους κανόνες συλλαβισµού τα δύο σχολικά εγχειρίδια που χρησιµοποιούν οι

µαθητές (A. Tζαρτζάνου, Λατινική γραµµατική και M. Πασχάλη - Γ. Σαββαντίδη, Λατινικά

Λυκείου) δεν συµφωνούν µεταξύ τους. O συλλαβισµός να γίνει βάσει των κανόνων που

παρατίθενται στο Eπίµετρο του δευτέρου από τα εγχειρίδια αυτά.

www.prooptikh.com

23

β) Στις επιστολές ο Oβίδιος αφηγείται για την παγωµένη χώρα του Πόντου και

για τους κατοίκους.

γ) Με επιστολές ο Oβίδιος αντιµάχεται την αδικία.

δ) O ποιητής Oβίδιος βρίσκεται εξόριστος στη γη του Πόντου και κλαίει για

την κακή του τύχη.

2. Ερωτήσεις - ασκήσεις κλειστού (αντικειµενικού) τύπου

Ι. Συµπλήρωση κενών

1. Να συµπληρώστε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις

παρενθέσεις τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον

κατάλληλο τύπο. Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς

αποδεκτές. 7

α) Poeta contra .......................... repugnat et adversam ....................

............................... (deploro, iniuria, fortuna)

β) Ovidius de ..................... et de ...................... in .........................

...................... (scriptito, incola, epistula, terra)

γ) Ovidius .......................... plenas ................................. scriptitat. (epistula,

querela)

δ) ........................... et ....................... poetam excruciant. (cura, miseria)

ε) Ovidius ......................... in .................. ............................. exulat. (terra,

poeta, gelidus)

στ) Incolae de ...................... gelida ......................... (narro, terra)

ζ) Musae amicae ....................... sunt. (poeta)

η) Epistulas plenas ........................... .................... scriptitat. (querela, Roma)

θ) Nos (= εµείς) fortunam adversam .................................... et iniuriae

....................... (repugno, deploro)

ι) Vos (= εσείς) ................................. contra iniuriam ...............................

(epistula, repugno)

7 H άσκηση αυτή θα µπορούσε να πάρει και άλλη µορφή αν οι λατινικές εντός παρενθέσεων

λέξεις αντικατασταθούν µε αντίστοιχες ελληνικές. Στην περίπτωση αυτή στόχος µας είναι να

διαπιστώσουµε όχι µόνο αν οι µαθητές είναι σε θέση να τοποθετήσουν τις λέξεις στον σωστό

τύπο, αλλά και αν έχουν εµπεδώσει το λεξιλόγιο και είναι σε θέση να το χρησιµοποιήσουν

ευχερώς. Aν τροποποιηθεί κατ αυτόν τον τρόπο η άσκηση υπηρετούνται πολλαπλοί στόχοι.

Aνάλογα µε τον στόχο του διδάσκοντος, η άσκηση αυτή µπορεί να δοθεί αυτούσια ή να

τροποποιηθεί.

www.prooptikh.com

24

ΙΙ. Ερωτήσεις - ασκήσεις της µορφής «Σωστό - Λάθος»

1. Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι συντακτικώς ορθές ή

εσφαλµένες και να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο:

Σωστό Λάθος

α) Poeta epistulis contra iniurias repugnat. ! !

β) Poeta epistulis iniuriis repugnat. ! !

γ) Poeta epistulas contra iniuriam repugnat. ! !

δ) Poeta epistulis contra iniuriis repugnat. ! !

ε) Poeta epistulis iniuriam repugnat. ! !

στ) Poeta epistulis iniurias repugnat. ! !

ζ) Poetae iniuriis repugnant. ! !

η) Poeta iniuriis repugnant. ! !

θ) Poeta contra iniurias repugnant. ! !

ι) Poetam contra iniuriam repugnat. ! !

2. Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόηµα του

κειµένου και να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο:


α) Ovidius poeta in Gallia exulat. ! !

β) Musa est unica amica poetae. ! !

γ) Ovidius in epistulis de terra gelida narrat. ! !

δ) Epistulae poetae plenae querelarum sunt. ! !

ε) Ovidius Romam non (= δεν) desiderat. ! !

στ) Curae et miseriae poetam in terra Pontica excruciant. ! !

ζ) Querelae in epistulis poetae non sunt. ! !

ΙΙΙ. Ερωτήσεις - Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής

1. H λέξη «fortuna» σηµαίνει:

α) τρικυµία. !

β) τύχη. !

γ) φροντίδα. !

δ) αδικία. !

ε) αντιξοότητες. !

Να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο.

www.prooptikh.com

25

2. Ο τύπος «epistulae» του κειµένου γραµµατικώς είναι:

α) γενική ενικού. !

β) δοτική ενικού. !

γ) ονοµαστική πληθυντικού. !

δ) κλητική πληθυντικού. !

ε) αφαιρετική ενικού. !


3. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις ευσταθεί συντακτικώς; Να σηµειώσετε

την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο.

α) Epistulae contra iniurias repugnat. !

β) Epistulis contra iniuriam repugnamus. !

γ) Epistulis contra iniuriis repugnant. !

δ) Epistula contra iniuria repugnas. !

ε) Epistulae contra iniuria repugnatis. !

στ) Epistulis contra iniuriae repugno. !

ΙV. Ερωτήσεις - ασκήσεις σύζευξης

1. Να γράψετε δίπλα σε κάθε ερώτηση το γράµµα της αντίστοιχης απάντησης.

Πέντε από τις προτάσεις που καταχωρίζονται στη στήλη των απαντήσεων

δεν ανταποκρίνονται σε αντίστοιχες ερωτήσεις.

Ερωτήσεις Απαντήσεις

1) ! Quid (= τι) Ovidius in epistulis

narrat?

α)

β)

Epistulas non scriptitatis.

Poeta de incolis barbaris et de

2) ! Vosne (vos= εσάς) curae excruciant? terra gelida narrat.

3) ! Repugnatisne contra iniuriam? γ) Νon (= δεν) scriptitamus.

4) ! Scriptitatisne epistulas? δ) Repugnamus.

5) ! Estne terra Pontica gelida? ε) Contra iniuriam scriptitatis.

στ) Ovidius poeta est.

ζ) Magnae (= µεγάλες) curae nos

(= εµάς) excruciant.

η) Certe (= βεβαίως). Terra

Pontica est gelida.

θ) Curae poetam excruciant.

ι) In terra gelida est.

[Σηµείωση: Tο ερωτηµατικό µόριο -ne στο τέλος των λέξεων είναι εγκλιτική λέξη και

χρησιµοποιείται για την εισαγωγή απλών ερωτήσεων ολικής άγνοιας. Για τις εγκλιτικές λέξεις

της λατινικής βλ. A. Tζαρτζάνου, Λατινική γραµµατική, § 8.]

www.prooptikh.com

26

2. Να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της A΄ στήλης µε τις σηµασίες που

δίδονται στη B΄ στήλη αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της

αντίστοιχης λέξης της Α΄ στήλης. Στη B΄ στήλη υπάρχουν δύο σηµασίες των

οποίων δεν δίδεται η αντίστοιχη λατινική λέξη, την οποία θα πρέπει να

προσθέσετε, ενώ στην A΄ στήλη υπάρχουν δύο λατινικές λέξεις των οποίων

δεν δίδονται οι αντίστοιχες σηµασίες, τις οποίες επίσης θα πρέπει να

προσθέσετε:

Α Β

1) unicus ! παγωµένος

2) repugno ! θρηνώ, κλαίω

3) iniuria ! τύχη

4) exulo ! βασανίζω

5) excrucio ! είµαι εξόριστος

6) desidero ! αντιµάχοµαι

7) adversus ! αντίξοος, εχθρικός

8) deploro ! επιθυµώ

9) incola ! γη

10) gelidus ! µοναδικός

11) ........................... ! ..................................

12) ........................... ! ..................................

3. Bάσει του κειµένου να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της A΄ στήλης µε

τους συντακτικούς όρους της Β΄ αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό

της αντίστοιχης λέξης της Α΄ στήλης. Στη Β΄ στήλη υπάρχουν τέσσερις όροι

των οποίων δεν δίδεται η αντίστοιχη λέξη:

Α Β

1) Ovidius ! κατηγορούµενο στο «Musa»

2) poeta ! υποκείµενο του ρ. «excruciant»

3) plenae ! γενική υποκειµενική

4) querelarum ! παράθεση

5) gelida ! κατηγορηµατικός προσδιορισµός

6) curae ! γενική αντικειµενική

7) amica ! επιθετικός προσδιορισµός

! υποκείµενο του ρ. «exulat»

! κατηγορούµενο στο «epistulae»

! επεξήγηση

www.prooptikh.com

27

! αντικείµενο

4. Να γράψετε µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λατινικής

πρότασης. Υπάρχουν πέντε προτάσεις στα Ελληνικά των οποίων δεν δίδεται

η αντίστοιχη πρόταση στα Λατινικά:

Α Β

1) Epistulas Romam scriptitat. ! Γράφει γράµµατα στη Pώµη.

2) Poetam curae exruciant. ! Οι έγνοιες και οι φροντίδες

βασανίζουν τον ποιητή.

3) Fortuna adversa poetam ! Πολεµάει ενάντια στην αδικία

excruciat. µε επιστολές.

4) Epistula plena querelarum ! H αντίξοη τύχη βασανίζει

est. τον ποιητή.

5) Epistulis contra iniuriam ! Tο γράµµα είναι γεµάτο

repugnat. παράπονα.

6) Musae amicae poetae sunt. ! Oι Mούσες είναι φίλες

του ποιητή.

7) Contra iniuriam repugnat. ! Mε επιστολές εναντίον

των αδικιών αντιµάχεται.

! Γράφει συχνά γράµµατα

στη Pώµη.

! Οι φροντίδες βασανίζουν

τον ποιητή.

! Τα γράµµατά του είναι γεµάτα

παράπονα.

! H Mούσα είναι η µοναδική φίλη

του ποιητή.

! Πολεµά ενάντια στην αδικία.

3. Συνδυασµός ασκήσεων ανοικτού και κλειστού τύπου

1. Να διορθώσετε τα λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις και να

δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας:

α) Ovidius poetae in terra Pontica exulat.

β) Ovidius poeta in terram Ponticam exulat.

γ) Poeta de incolis barbaris et de terram gelidam narrat.

δ) Ovidius poeta epistulas Roma scriptitas.

www.prooptikh.com

28

ε) Miseriae incolis excruciant.

στ) Epistulas plenis querelarum scriptitatis.

ζ) Incolae de terrae gelidae narrant.

η) Terra Pontica gelidam est.

2. Ο τύπος «terra» της πρώτης προτάσεως του κειµένου είναι:

α) ονοµαστική ενικού. !


γ) κλητική ενικού. !

δ) αφαιρετική πληθυντικού. !


Nα σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο και να δικαιολογήσετε την

επιλογή σας.

3. Nα συµπληρώστε τα κενά µε τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις,

αφού τις µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο, και να δικαιολογήσετε το

πρόσωπο των ρηµάτων ή την πτώση των ουσιαστικών που επιλέξατε. Να

προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές.

α) Poeta adversam fortunam ..................... (deploro)

β) Ovidius de ..................... ...................... (narro, incola)

γ) Ovidius epistulas plenas ............................. scriptitat. (querela)

δ) Curae et ............................. poetam ............................... (miseria, excrucio)

ε) Nos (= εµείς) epistulas ......................... ........................... (Roma, scriptito)

στ) Fortuna adversa, curae et miseriae ........................... ...............................

(incola, excrucio)

ζ) Vos (= εσείς) de .......................... et de ....................... .................................

(incola, narro, terra)

η) Poeta Romam ............................. et ....................... .................................

deplorat. (desidero, adversus, fortuna)

θ) ........................... contra ...................................... repugnamus. (epistula,

iniuria)

ι) Te (= εσένα) .............................. in ....................... .................................

excruciant. (terra, miseria, gelidus)

www.prooptikh.com

29

ΜΑΘΗΜΑ ΙΙ LECTIO SECUNDA

∆Ι∆Ω ΚΑΙ ΑΙΝΕΙΑΣ



1. Να βρεθούν τα πρωτόκλιτα κύρια ονόµατα αρσενικού γένους του κειµένου

και να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις στον ενικό αριθµό.

2. Ταξινοµήστε τα ουσιαστικά του κειµένου σε κύρια και προσηγορικά.

3. Να βρείτε τα πρωτόκλιτα θηλυκά ουσιαστικά του κειµένου και να τα


4. Να βρείτε τα δευτερόκλιτα ουσιαστικά του κειµένου και να γράψετε τις

πλάγιες πτώσεις του αριθµού στον οποίο βρίσκονται.

5. Ποιοι σύνδεσµοι απαντούν στο κείµενο; Να αναγνωρίσετε το είδος τους.

6. novam patriam: Να κλιθούν µαζί στις πλάγιες πτώσεις του ενικού και

πληθυντικού αριθµού.

7. Να βάλετε δίπλα στα ουσιαστικά το επίθετο novus στην κατάλληλη πτώση

και στο κατάλληλο γένος:

................................... patria

................................... dolo

................................... pontum

................................... sociis

................................... insidias

8. expugnant, navigat, est: Να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα.

9. turbant, renarrat, est: Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους των ρηµάτων.

10. Regina Aenean amat.: Να ξαναγραφεί η πρόταση µε το ρήµα στα υπόλοιπα

πρόσωπα της οριστικής του ενεστώτα και αφού γίνει η απαραίτητη

µετατροπή του υποκειµένου.

11. Να τονιστούν οι παρακάτω λέξεις και να δικαιολογηθεί ο τονισµός των

λέξεων:

filius regina patria Anchisae

Italiam Aeneae insidias renarrat

denique expirat

www.prooptikh.com

30

12. Να χωριστούν σε συλλαβές οι λέξεις της πρότασης: Graeci Troiam oppug-

nant et dolo expugnant.

13. Να βρείτε τους εµπρόθετους προσδιορισµούς του κειµένου και να δηλώσετε

την πτώση µε την οποία συντάσσεται κάθε πρόθεση.

14. In Italiam, ad Italiam: Ποια η σηµασιολογική διαφορά των δυο συντάξεων;

15. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε από τις λέξεις του κειµένου:

α) αυτές που έχουν σηµασιολογική και συγχρόνως ετυµολογική αντιστοιχία

µε λέξεις της νέας ελληνικής.

β) αυτές των νέων Ελληνικών που προέρχονται από τη Λατινική µέσω µιας,

νεότερης, ξένης γλώσσας.

γ) τις λατινικές που προέρχονται από τα αρχαία ελληνικά.

16. Να µεταφραστεί στα Λατινικά η παρακάτω πρόταση:

Οι σύµµαχοι διηγούνται στους γιους και στις κόρες την ενέδρα των Ελλήνων.

17. Να µεταφράσετε στα Ελληνικά:

α) Romae et Athenarum gloria et fama magnae sunt.

β) Lingua latina 24 (viginti quattuor) litteras habet.(=έχει) Littera a prima et

z ultima litterarum sunt, sed z non ultima graecarum litterarum est.

2. Aσκήσεις κλειστού (αντικειµενικού) τύπου

Ι. Ασκήσεις του τύπου «Σωστό - Λάθος»

1. Να διαγράψετε το σκέλος που περιέχει το λάθος:

Anchisae είναι ουσιαστικό α΄ ή β΄ κλίσης;

ibi είναι χρονικό ή τοπικό επίρρηµα;

venti είναι γενική ενικού ή ονοµαστική πληθ.;

cum είναι πρόθεση ή σύνδεσµος;

dolo είναι δοτική ή αφαιρετική ενικού;

denique είναι επίρρηµα ή σύνδεσµος;

www.prooptikh.com

31


κειµένου και να σηµειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο πλαίσιο.


α) Aeneas natus Anchisa est. ! !

β) Patria Aeneae Roma est. ! !

γ) Venti Aenean in Italiam portant. ! !

δ) Aeneas novam patriam fundat. ! !

ε) Regina Aenean non amat. ! !

στ) Aeneas in Africa expirat. ! !

ζ) Dido in Italiam navigat. ! !

ΙΙ. Ασκήσεις σύζευξης

1. Να σχηµατίσετε τους ρηµατικούς τύπους που ζητούνται στην τέταρτη στήλη

παίρνοντας τα διάφορα µέρη από τις προηγούµενες.

Fund a t απαρέµφατο ενεστώτα

oppugn a s α΄ πληθ. οριστικής ενεστ. ενεργ. φωνής

Navig a re β΄ πληθ. οριστικής ενεστ. ενεργ. φωνής

Renarr a mus γ΄ πληθ. οριστικής ενεστ. ενεργ. φωνής

Turb a tis β΄ ενικ οριστικής ενεστ. ενεργ. Φωνής

port a nt γ΄ ενικ. οριστικής ενεστ. ενεργ. φωνής

2. Να συνδέσετε τους αριθµούς µε τα γράµµατα. Ένα στοιχείο της Β΄ στήλης

περισσεύει.

Α Β

1) filius α) υποκείµενο

2) patria β) αφαιρετική του οργάνου

3) dolo γ) εµπρόθ. της συνοδείας

4) cum Anchisa δ) εµπρόθ. κίνησης σε τόπο

5) in Africam ε) παράθεση

6) regina στ) αντικείµενο

7) insidias ζ) κατηγορούµενο

η) αφαιρετική του τρόπου

www.prooptikh.com

32

3. Να συνδέσετε τις λέξεις της Λατινικής (στήλη Α΄) µε τη σηµασία τους

(στήλη Β΄), γράφοντας δίπλα σε κάθε αριθµό της στήλης Α΄ το αντίστοιχο

γράµµα της στήλης Β΄.

Α Β

1) insidiae α) σύµµαχος

2) socius β) άνεµος

3) ventus γ) καινούργιος

4) porto δ) πεθαίνω

5) novus ε) ιδρύω

6) exspiro στ) διηγούµαι από την αρχή

7) fundo ζ) µεταφέρω

8) renarro η) ενέδρα

θ) ταράζω


Ερώτηση Απάντηση

1) ! Quis (= ποιος) est filius Anchisae? α) Aeneas reginae insidias renarrat.

2) ! Ubi (= πού) Αeneas natus est

(= γεννήθηκε)?

β) Regina exspirat.

3) ! Ubi venti Aenean portant? γ) Dido.

4) ! Quis fundat novam patriam? δ) Patria Aeneae Troia est.

5) ! Quis amat reginam? ε) Aeneas.

6) ! Quis exspirat? στ) Ιn Africam.

7) ! Quis renarrat insidias

Graecorum?

ζ) Aeneas reginam amat.

η) Aeneas cum sociis ad Italiam

navigat.

ΙΙΙ. Ασκήσεις συµπλήρωσης κενών

1. Να συµπληρωθούν τα κενά των λέξεων µε τις σωστές καταλήξεις.

α) Ιlli Troiam dol ...... expugn......

β) Soci...... et nautae ad Italia...... naviga......

γ) Musa miseria...... (πληθ.) non ama......

δ) Nat...... et soci...... (πληθ.) vent...... portant in Afric......

ε) Incol...... nov...... patri...... funda......

www.prooptikh.com

33

2. Να συµπληρωθούν οι πίνακες:

Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός

Ον. regina

Γεν.

∆οτ.

Αιτ. insidias

Κλητ.

Αφαιρ. dolo sociis

3. Να συµπληρώσετε τους τύπους της προσωπικής αντωνυµίας:


Ονοµαστική Αιτιατική Ονοµαστική Αιτιατική

α΄ προσ. ego

β΄ προσ. te

4. Να συµπληρώσετε τους τύπους της δεικτικής αντωνυµίας «ille»:

Aρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

Ενικός αριθµός

Ονοµ. illa

Γενικ. illius

∆οτικ. illi

Αιτιατ. illam

Αφαιρ. illo

Πληθυντικός αριθµός

Ονοµ. illi

Γενική illarum

∆οτική illis

Αιτιατ. illos

Αφαιρ. illis

www.prooptikh.com

34

5. Να βρείτε πώς εκφέρεται ο προσδιορισµός του τόπου στο κείµενο και να

εντάξετε στον παρακάτω πίνακα κάθε περίπτωση, στο είδος που ανήκει:

Πλάγιες πτώσεις Εµπρόθετα Επιρρήµατα

6. Να συµπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα µε τα αντικείµενα του κειµένου:

Αντικείµενο Ρήµα

π.χ. Aenean amat

www.prooptikh.com

35

ΜΑΘΗΜΑ III LECTIO TERTIA

Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝ∆ΡΟΜΕ∆ΑΣ



1. Nα µεταφέρετε τα δευτερόκλιτα προσηγορικά ονόµατα αρσενικού γένους

του κειµένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού.

2. Nα µεταφέρετε τα πρωτόκλιτα προσηγορικά ονόµατα θηλυκού γένους του

κειµένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού.

3. Nα γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των πρωτοκλίτων κυρίων ονοµάτων του

κειµένου.

4. Nα κλίνετε το ουσιαστικό «Ovidius» (βλ. Mάθηµα I).

5. Nα κλιθεί το ουσιαστικό «deus» και στους δύο αριθµούς.

6. Τι γνωρίζετε όσον αφορά το σχηµατισµό της δοτικής και αφαιρετικής

πληθυντικού του ουσιαστικού «filia»;

7. Nα γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των δευτεροκλίτων κυρίων ονοµάτων του

κειµένου.

8. Nα γράψετε τη γενική και δοτική του ενικού και του πληθυντικού αριθµού

των προσηγορικών ονοµάτων του κειµένου.

9. Tων ουσιαστικών του κειµένου που ευρίσκονται σε αφαιρετική πτώση να

γραφεί η δοτική και η αιτιατική και των δύο αριθµών.

10. Tων επιθέτων του κειµένου να γραφεί η ίδια πτώση και στα τρία γένη και

στους δύο αριθµούς.

11. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της πρώτης συζυγίας στο αντίστοιχο πρόσωπο

του άλλου αριθµού στην έγκλιση που βρίσκονται.

12. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της δεύτερης συζυγίας στο αντίστοιχο πρόσωπο

του άλλου αριθµού στην έγκλιση που βρίσκονται.

13. Nα ξαναγραφούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού µεταφερθούν τα ρήµατα στο


γίνουν οι απαραίτητες τροποποιήσεις ώστε οι νέες προτάσεις να είναι

www.prooptikh.com

36

νοηµατικώς αποδεκτές. Nα µη θίξετε τις περιόδους εκείνες που αν

τροποποιηθούν δεν παρέχουν αποδεκτό νόηµα.

α) Cepheus et Cassiope Andromedam filiam habent.

β) Puella superba forma sua est.

γ) Puella cum Nymphis se comparat.

δ) Regia hostia deo placet.

ε) Perseus hasta beluam delet et Andromedam liberat.

στ) Ille filiam ad scopulum adligat.

ζ) Illi puellam vident et stupent.

η) Nos valde gaudemus.

θ) Vos beluam deletis et puellam liberatis.

ι) Puellas vides et forma puellarum stupes.

14. Nα εντοπισθούν και να χαρακτηρισθούν οι οµοιόπτωτοι ονοµατικοί


15. Nα δικαιολογήσετε τον συντακτικό ρόλο των τύπων που βρίσκονται σε

αφαιρετική πτώση.


δοτική πτώση.

17. Ποια ρήµατα του κειµένου συντάσσονται µε δοτική; Nα δικαιολογήσετε τη

σύνταξή τους.

18. Nα δικαιολογήσετε το πρόσωπο και τον αριθµό των ρηµάτων του κειµένου.

19. Nα εντοπίσετε τις προθέσεις του κειµένου και να προσέξετε τη σύνταξή

τους.

20. Nα εντοπίσετε τους συνδέσµους του κειµένου και να εξηγήσετε τον


21. Nα επιφέρετε τις απαιτούµενες διορθώσεις, ώστε οι προτάσεις που

ακολουθούν να είναι συντακτικώς και νοηµατικώς αποδεκτές:

α) Cepheus et Cassiope filiam habet.

β) Cassiope superba formae suae est.

γ) Cassiope cum Nymphas se comparant.

δ) Neptunus ad ora Aethiopiae urget beluam marinam quae incolas nocet.

ε) Oraculum respondet: regia hostia deo placent.

www.prooptikh.com

37

στ) Cepheus Andromedam ad scopulo adligat.

ζ) Perseus calceis pennatos advolas.

η) Ille videt illam et stupet formae puellae.

θ) Perseus belua hasta delet et Andromedam liberas.

ι) Cepheus et incolae Aethiopiae valde gaudet.

22. Nα µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση ή στο αντίστοιχο πρόσωπο του

άλλου αριθµού τους κλιτούς τύπους των παρακάτω προτάσεων. Nα µη



α) Regia hostia deo placet.

β) Neptunus iratus beluam marinam urget, quae incolis nocet.

γ) Beluam hasta delet et puellam liberat.

δ) Ille ad scopulum illam adligat.

ε) Cassiope cum Nymphis se comparat.

στ) Deus beluam marinam ad oram urget.

ζ) Nos advolamus et puellas liberamus.

η) Puellam videt et valde gaudet.

θ) Belua ad puellam se movet.

ι) Ille superbus filia sua est.

23. Nα µεταφρασθούν στα Λατινικά οι προτάσεις:

α) H Aνδροµέδα, κόρη του Kηφέα και της Kασσιόπης, είναι περήφανη για την

οµορφιά της και συγκρίνει τον εαυτό της µε τις Nηρηίδες.

β) Oργισµένος ο Ποσειδών στέλνει στις ακτές της Aιθιοπίας θαλασσινό κήτος,

που αφανίζει τους κατοίκους.

γ) O Περσέας βλέπει την κόρη και θαµπώνεται από την οµορφιά της.

δ) Tο µαντείο απαντά στον Kηφέα: «Βασιλικό σφάγιο αρέσει στους θεούς».

ε) Oι κάτοικοι της Aιθιοπίας έχουν µεγάλη χαρά.

στ) Kαταφθάνει πετώντας ο Περσέας µε τα φτερωτά σανδάλια, σκοτώνει το

κήτος µε το δόρυ και απελευθερώνει την Aνδροµέδα.

ζ) Tο κήτος κατευθύνεται προς την κοπέλα.

www.prooptikh.com

38

24. Mε τις οµάδες λέξεων που σας δίνονται να κατασκευάσετε ισάριθµες

αποδεκτές προτάσεις, αφού τοποθετήσετε την κάθε λέξη στον κατάλληλο

τύπο και στην κατάλληλη θέση:

α) Aethiopia, ad, Neptunus, ora, urgeo, belua.

β) Perseus, denique, navigo, Aethiopia, in.

γ) Belua, hasta, Perseus, deleo.

δ) Hostia, Neptunus, placeo, regius.

ε) Calceus, advolo, pennatus, repente, Perseus.

25. Nα εντοπίσετε τις λέξεις του κειµένου που έχουν ετυµολογική σχέση µε

αντίστοιχες λέξεις της Ελληνικής (αρχαίας και νέας). Ποιες από τις λατινικές

λέξεις του κειµένου χρησιµοποιούµε σήµερα στη νέα ελληνική γλώσσα και

µε ποια σηµασία;

26. Nα γίνει συλλαβισµός των λέξεων της πρότασης που ακολουθεί: Cassiope,

superba forma sua, cum Nymphis se comparat.

27. Nα θέσετε το σηµείο της µακρότητας ή της βραχύτητας πάνω από το φωνήεν


στην συλλαβή που τονίζεται. Nα δικαιολογήσετε την απάντησή σας:

Cepheus, Cassiope, Andromedam, hostia, placeo, puella, repente, gaudeo.


Ι. Ασκήσεις συµπλήρωσης κενών

1. Nα συµπληρώστε τα κενά επιλέγοντας, από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις

παρενθέσεις, τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον

κατάλληλο τύπο (τα ρήµατα που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις να τεθούν

σε χρόνο ενεστώτα). Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς

αποδεκτές.

α) Cepheus Andromedam ............................ habet. (filia)

β) Andromeda ............................. et ............................ filia est. (Cepheus, Cassiope)

γ) Cassiope .......................... ....................... sua est. (superba, forma)

δ) Deus iratus Cepheo et ........................... beluam marinam ad ......................

Aethiopiae urget. (ora, Cassiope)

ε) Belua ..................... Aethiopiae ........................... nocet. (marina, incola)

www.prooptikh.com

39

στ) Oraculum respondet: .......................... regia ......................... .....................

(hostia, placeo, Neptunus)

ζ) Cepheus ...................... ...................... ad ............................. adligat.

(scopulus, filia, suus)

η) Iniuria et .................... ................. non ................. (deus, placeo, superbia

[= υπεροψία])

θ) Belua ad .............................. se movet, sed (=αλλά) repente Perseus

......................., hasta beluam ........................... et puellam .........................

(advolo, Andromeda, libero, deleo)

ι) Cepheus cum .................................. .......................................... valde

................................. (Aethiopia, incola, gaudeo)

ια) Illi Andromedam ................... et forma puellae ................................ (video,

stupeo)

ιβ) ........................ irati beluam marinam ad oram Aethiopiae ........................

(Deus, urgeo)


1. Nα εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι συντακτικώς ορθές ή



α) Regia hostia deis placet. ! !

β) Regiae hostia deis placet. ! !

γ) Regia hostiae deis placet. ! !

δ) Regia hostia deo placet. ! !

ε) Regia hostia deis placent. ! !

στ) Regia hostia deos placet. ! !

ζ) Regia hostia deum placet. ! !

η) Regiae hostiae deis placent. ! !

θ) Regiae hostiae deo placent. ! !

ι) Regias hostias deis placet. ! !

ια) Regia hostias deis placet. ! !

ιβ) Regia hostia deo non placet. ! !

www.prooptikh.com

40

2. Nα εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόηµα του



α) Perseus adversam fortunam Andromedae deplorat. ! !

β) Andromeda filia Cephei est. ! !

γ) Andromeda superba forma sua est. ! !

δ) Neptunus ad oram Aethiopiae beluam marinam urget. ! !

ε) Venti pontum turbant et Perseum ad oram Aethiopiae

portant. ! !

στ) Oraculum incolis Italiae respondet: «Hostia deis placet.» ! !

ζ) Cepheus et Cassiope filiam non habent. ! !

η) Perseus calceis pennatis advolat, videt Andromedam

et forma puellae stupet. ! !

θ) Andromeda filia Aeneae est. ! !

ι) Andromeda cum Nymphis se comparat. ! !

ια) Cepheus iratus Cassiopen ad scopulum adligat. ! !

ιβ) Perseus beluam delet et Andromedam liberat. ! !


1. H λέξη «pennatus» σηµαίνει:

α) φτερό. !

β) φτερωτός. !

γ) πένα. !

δ) πτερύγιο. !

ε) πτέρυγα. !

στ) φτερωτό σανδάλι. !


2. Ο τύπος «hostia» του κειµένου είναι:



γ) ονοµαστική πληθυντικού. !

δ) κλητική πληθυντικού. !


στ) αιτιατική πληθυντικού. !


www.prooptikh.com

41

3. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις ευσταθεί συντακτικώς; Nα σηµειώσετε


α) Belua puellam se movet. !

β) Belua ad puellam se movent. !

γ) Belua ad puella se movet. !

δ) Beluae ad puellam se movet. !

ε) Beluam ad puellam se movet. !

στ) Beluae ad puella se movet. !

ζ) Beluae ad puellam se movent. !

η) Belua in puella se movet. !

θ) Belua ad puellas se movent. !

ι) Beluae ad puellas se movet. !

IV. Ερωτήσεις - ασκήσεις σύζευξης

1. Nα γράψετε δίπλα σε κάθε ερώτηση το γράµµα της αντίστοιχης απάντησης.

Πέντε από τις περιόδους που καταχωρίζονται στη στήλη των απαντήσεων

δεν ανταποκρίνονται σε αντίστοιχες ερωτήσεις.


1) ! Quid (= τι) oraculum incolis

respondet?

α) Valde stupemus.

2) ! Stupetisne forma puellarum? β) Neptunus.

3) ! Comparatne se Cassiope cum Musis? γ) Valde stupetis.

4) ! Quis (= ποιος) ad oram Aethiopiae

beluam marinam urget?

δ) Regia hostia deo placet.

5) ! Estne Aethiopia terra gelida? ε) Perseus.

6) ! Quis Andromedam liberat? στ) Neptunus iratus turbat pontum.

ζ) Non cum Musis, cum Nymphis

se comparat.

η) Perseus delet beluam.

θ) Non; terra calida (= θερµή)

Aethiopia est.

ι) Terra Pontica est gelida.

ια) Belua nocet incolis.

www.prooptikh.com

42

2. Nα αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της Α΄ στήλης µε τις σηµασίες που

δίδονται στη Β΄ στήλη αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της

αντίστοιχης λέξης της Α΄ στήλης. Στη Β΄ στήλη υπάρχουν δύο σηµασίες των


προσθέσετε, ενώ στην Α΄ στήλη υπάρχουν δύο λατινικές λέξεις των οποίων


προσθέσετε.

Α Β

1) habeo ! ελευθερώνω

2) comparo ! απαντώ

3) urgeo ! είµαι

4) noceo ! έχω

5) respondeo ! συγκρίνω

6) placeo ! σπρώχνω, στέλνω

7) adligo ! αρέσω

8) moveo ! βλέπω

9) advolo ! δένω (σε κάτι)

10) video ! κινώ

11) stupeo ! σπεύδω, καταφθάνω πετώντας

12) gaudeo ! βλάπτω

13) ....................................... ! .......................................

14) ....................................... ! .......................................




των οποίων δεν δίδεται η αντίστοιχη λέξη.

Α Β

1) se ! γενική κτητική

2) marinam ! υποκείµενο

3) hostia ! γενική υποκειµενική

4) deo ! αντικείµενο του ρήµ. «respondet»

5) incolis ! κατηγορηµατικός προσδιορισµός

6) puellae ! γενική αντικειµενική

7) hasta ! επιθετικός προσδιορισµός

! αντικείµενο του ρήµ. «placet»

! κατηγορούµενο

! αφαιρετική του οργάνου

www.prooptikh.com

43

! αντικείµενο του ρήµ. «comparat»

4. Nα γράψετε µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λατινικής

περιόδου. Yπάρχουν τέσσερις περίοδοι στα Ελληνικά των οποίων δεν

δίδεται η αντίστοιχη στα Λατινικά.

Α Β

1) Neptunus iratus superbia ! H Kασσιόπη εξαιτίας της αλαζονείας

Cassiopae ad oras Aethiopiae της βλάπτει τους κατοίκους

urget beluam marinam, της Aιθιοπίας.

quae incolis nocet. ! Tο κήτος κατευθύνεται προς

2) Cepheus Andromedam ad την Aνδροµέδα, αλλά η κοπέλα

scopulum adligat et fortunam παραµένει ατάραχη.

adversam deplorat. ! O Ποσειδών θυµωµένος από την

3) Cassiope superbia sua nocet υπεροψία της Kασσιόπης στέλνει στις

incolis Aethiopiae. ακτές της Aιθιοπίας θαλασσινό θεριό

4) Belua ad Andromedam se mo- που αφανίζει τους κατοίκους.

vet, sed puella imperturba- ! O Περσέας καταφθάνει πετώντας µε

ta (= ατάραχη) est. τα φτερωτά του σανδάλια, σκοτώνει

5) Oraculum Cepheo το κήτος και ελευθερώνει

respondet: «regia hostia την Aνδροµέδα.

deis placet». ! O Περσέας ελευθερώνει την κοπέλα

6) Perseus Andromedam και οι κάτοικοι της Aιθιοπίας µαζί µε

liberat et incolae Aethiopiae τον Kηφέα έχουν µεγάλη χαρά.

cum Cepheo et regina ! O Περσέας καταφθάνει πετώντας µε

valde gaudent. τα φτερωτά του σανδάλια, σκοτώνει

7) De Andromeda Euripides, µε το δόρυ το κήτος και ελευθερώνει

poeta tragicus Graecus, την κόρη του Kηφέα.

in tragoedia homonyma ! O Kηφέας δένει την Aνδροµέδα

narrat. πάνω σ ένα βράχο και θρηνεί

8) Perseus calceis pennatis για την κακή του τύχη.

advolat, hasta beluam delet ! Για την Aνδροµέδα αφηγείται

et filiam Cephei liberat. ο Eυριπίδης, ο Έλληνας τραγικός

ποιητής, στην οµώνυµη τραγωδία.

! Tο µαντείο απαντά στον Kηφέα:

«Στον θεό αρέσει βασιλικό σφάγιο».

www.prooptikh.com

44

! O Περσέας ελευθερώνει

την Aνδροµέδα και οι κάτοικοι

της Aιθιοπίας µαζί µε τον Kηφέα και

τη βασίλισσα έχουν µεγάλη χαρά.

! O Ποσειδών θυµωµένος από την υπερο-

ψία της Kασσιόπης στέλνει στην ακτή

της Aιθιοπίας θαλασσινό κήτος που

αφανίζει τους κατοίκους της χώρας.

! Tο µαντείο απαντά στον Kηφέα:

«Στους θεούς αρέσει βασιλικό

σφάγιο».


1. Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας:

α) Cepheus Andromedam filia habet.

β) Regina, superba formae suae, cum Nymphas se comparat.

γ) Dei irati ad oras Aethiopiae urget beluam, quae incolas nocet.

δ) Oraculum incolas respondet: «regia hostia deis placet.»

ε) «Regia hostia deo placent», oraculum incolis respondent.

στ) Cepheus Andromedam ad scopulo adligat.

ζ) Deus iratus ad oram Aethiopia urgent beluam marinam.

η) Repente Perseus calceos pennatos advolat et puellam liberat.

θ) Perseus hasta belua delet.

ι) Perseus puellam videt et formae suae stupet.

ια) Cepheus et Cassiope valde gaudet.

2. Ο τύπος «forma» της δεύτερης προτάσεως του κειµένου είναι:




δ) αφαιρετική πληθυντικού. !


Να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο και να δικαιολογήσετε την


www.prooptikh.com

45

3. Nα συµπληρώστε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις



σε χρόνο ενεστώτα). Nα δικαιολογήσετε την πτώση των ουσιαστικών και το

πρόσωπο των ρηµάτων που επιλέξατε. Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να

είναι νοηµατικώς αποδεκτές.

α) Beluae marinae .......................... Aethiopiae ........................... (noceo,

incola)

β) Oraculum .......................... respondet. (regina)

γ) Nobis forma puellarum ........................... (placeo)

δ) Ille ........................ ......................... (Cepheus, respondeo)

ε) Nos forma puellarum .................................. (stupeo)

στ) Andomeda ...................... .......................... est. (Cepheus, filia)

ζ) Andromeda ....................... placet et Perseus ...................... (Perseus,

Andromeda)

η) Belua ad ......................... se ....................... sed Perseus ..................

beluam delet. (Perseus, hasta, moveo)

θ) Nos cum ....................... Aethiopiae ............................ (incola, gaudeo)

ι) Perseus in ........................... advolat, beluam ....................... et

Andromedam ............... (deleo, libero, Aethiopia)

www.prooptikh.com

46

ΜΑΘΗΜΑ ΙV LECTIO QUARTA

ΤΑ ΗΘΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ



1. Να βρείτε τα ουδέτερα ουσιαστικά της β΄ κλίσης του κειµένου και να τα

µεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθµού.

2. Να βρείτε τα θηλυκά ουσιαστικά της α΄ κλίσης του κειµένου και να τα

µεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθµού.

3. Να βρείτε τα επίθετα της β΄ κλίσης και να γράψετε την ονοµαστική του

ενικού και των τριών γενών.

4. Να εντοπίσετε τις προθέσεις του κειµένου και την πτώση που τις συνοδεύει.

5. maxima, minima: Να γράψετε τα επίθετα στο θετικό βαθµό, στον αριθµό,

στο γένος και στην πτώση που βρίσκονται.

6. ingenium validum: Να κλιθούν µαζί στις πλάγιες πτώσεις ενικού και

πληθυντικού αριθµού.

7. antiquos: Να κλίνετε το επίθετο στο θηλυκό γένος και στους δύο αριθµούς.

8. infirmum: Να κλίνετε το επίθετο στο αρσενικό γένος στον ενικό αριθµό.

9. suppliciis: Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις του ονόµατος και στους δύο

αριθµούς.

10. se, eis: Να αναγνωρίσετε γραµµατικά τους τύπους.

11. curabant, propulsabant:

α) Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους των ρηµάτων.

β) Να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα των ρηµάτων.

12. erant, consultabant:

α) Να κλίνετε την οριστική του παρατατικού.

β) Να γράψετε το απαρέµφατο ενεστώτα των ρηµάτων.

13. ego parcus sum: Να κλιθεί η πρόταση στον ενικό αριθµό.

14. nos consultamus patriae: Να κλιθεί η πρόταση στον πληθυντικό αριθµό.

15. Να χωριστούν σε συλλαβές οι λέξεις της πρότασης: Delecti consultabant

patriae.

www.prooptikh.com

47

16. Να τονιστούν οι παρακάτω λέξεις και να δικαιολογηθεί ο τονισµός τους:

concordia, deorum, domi, curabant, pericula, patriae.

17. Στα Λατινικά υπάρχει αλληλοπαθητική αντωνυµία; Με ποιους τρόπους

εκφράζεται η αλληλοπάθεια στα Λατινικά;

18. Να υπογραµµίσετε στο παρακάτω κείµενο τα ουσιαστικά (κύρια και

προσηγορικά) της πρώτης και δεύτερης κλίσης:

Iulius et Aemilia in magna villa habitant. Duos filios et unam filiam habent.

In villa servi et servae habitant. Iulius est dominus servorum et Aemilia

servarum domina est. Iulius, Aemilia, tres liberi, servi et servae magnam

familiam constituunt.


την επιρρηµατική σχέση που εκφράζουν.

20. Να βρείτε πώς εκφέρεται ο προσδιορισµός της αιτίας στο κείµενο.

21. Να βρείτε εναλλακτικούς τρόπους για να αποδώσουµε τη φράση: inter se

amant. 8

22. Να αναγνωρίσετε το συντακτικό ρόλο των λέξεων που βρίσκονται σε πτώση

αφαιρετική.



µε λέξεις της νέας Ελληνικής.

β) αυτές των νέων Ελληνικών που προέρχονται από τη Λατινική µέσω µιας,

νεότερης, ξένης γλώσσας.

γ) τις λατινικές που προέρχονται από τα αρχαία ελληνικά.

24. Να µεταφραστούν στα λατινικά:

α) Αλληλογραφούµε, αλληλογραφείτε, αλληλογραφούν.

β) Οι αρχαίοι Ρωµαίοι ήταν γενναιόδωροι στη λατρεία των θεών, αλλά

οικονόµοι στο σπίτι.

γ) Οι Συγκλητικοί φροντίζουν την πατρίδα. Αυτοί έχουν δυνατό πνεύµα

εξαιτίας της σοφίας τους.

δ) Οι λαοί αγαπούν την οµόνοια και απωθούν τους κινδύνους µε συµµαχίες.

25. Να µεταφράσετε στα Ελληνικά τις παρακάτω προτάσεις:

α) Amicitia puellae placet.

β) Amamus iustitiam sed non iniuriam.

8 Βλ. Μ. Πασχάλης - Γ. Σαββαντίδης, Λατινικά Λυκείου. Το βιβλίο του καθηγητή, σ. 21, Παρ. 4.

www.prooptikh.com

48

γ) Romani multas et pulchras deas adorabant. (adoro = λατρεύω)

δ) Tu et ille parcum amicum habetis.

ε) Parvum bellum magnam iniuriam delet.

στ) Vos et illae bonos magistros amabatis.

ζ) Cleopatra, Aegypti regina, pulchra erat.

2. Ασκήσεις κλειστού (αντικειµενικού) τύπου


1. Σηµειώστε Χ επιβεβαιώνοντας ή απορρίπτοντας το περιεχόµενο των

παρακάτω προτάσεων.


α) concordia είναι αφαιρετική ενικού ! !

β) suppliciis είναι δοτική πληθυντικού ! !

γ) inter είναι χρονικός σύνδεσµος ! !

δ) patriae είναι γενική ενικού ! !

ε) bello είναι αφαιρετική ενικού ! !

στ) se είναι κτητική αντωνυµία ! !




α) Apud Romanos concordia minima erat. ! !

β) Romani magnifici domi erant. ! !

γ) Romani iustitia inter se certabant. ! !

δ) In bello pericula beneficiis propulsabant. ! !

ε) Audacia amicitias parabant. ! !

στ) Delecti curabant patriam. ! !

ζ) Delectorum corpus ex annis infirmum erat. ! !

www.prooptikh.com

49


1. Να συνδέσετε τους αριθµούς µε τα γράµµατα. Ένα στοιχείο της στήλης Β΄


Α Β

1) apud α) υπερθετικός βαθµός του «magna»

2) minima β) ουσιαστικό α΄ κλίσης, θηλυκό

3) deorum γ) ουσιαστικό γ΄ κλίσης, ουδέτερο

4) corpus δ) αντιθετικός σύνδεσµος

5) bello ε) υπερθετικός βαθµός του «parva»

6) maxima στ) ουσιαστικό β΄ κλίσης, αρσενικό

7) amicitias ζ) πρόθεση

8) sed η) ουσιαστικό β΄ κλίσης, ουδέτερο

9) se θ) προσωπική αντωνυµία

10) et ι) οριστική αντωνυµία

ια) συµπλεκτικός σύνδεσµος



Α Β

1) antiquos α) εµπρόθετος προσδ. χρόνου

2) avaritia β) επιρρηµατικός προσδ. τόπου

3) deorum γ) αντικείµενο στο ρήµα «curabant»

4) domi δ) υποκείµενο στο ρήµα «erat»

5) patriam ε) επιθετικός προσδιορισµός

6) in bello στ) εµπρόθετος προσδιορ. τόπου

7) delecti ζ) γενική αντικειµ. από το «suppliciis»

8) eis η) υποκείµ. στο ρήµα «consultabant»

9) parci θ) εµπρόθετος προσδ. της αιτίας

10) ex annis ι) κατηγορούµενο στο «Romani»

ια) δοτική προσωπ. κτητική

www.prooptikh.com

50

3. Να συνδέσετε τις λέξεις της λατινικής (στήλη Α΄) µε τη σηµασία τους


γράµµα της στήλης Β΄. Ένα στοιχείο της στήλης Β΄ περισσεύει.

Α Β

1) concordia α) πλεονεξία

2) supplicium β) φροντίζω

3) parcus γ) αποµακρύνω

4) certo δ) οµόνοια

5) avaritia ε) αγωνίζοµαι

6) propulso στ) αδύναµος

7) infirmus ζ) τιµωρία

8) curo η) οικονόµος

θ) λατρεία


Mια πρόταση στη στήλη των απαντήσεων περισσεύει.


1) ! Eratne avaritia apud antiquos

Romanos minima?

α) Propter sapientiam.

2) ! Qui domi parci erant? β) Delectis corpus ex annis

infirmum erat.

3) ! Quando Romani amicitias parabant? γ) Romani patriam curabant.

4) ! Erat corpus delectorum infirmum an

validum?

δ) Certe. (= βεβαίως)

5) ! Cur (= γιατί) eis ingenium validum

erat?

ε) Romani.

στ) Ιn bello.


1. Να συµπληρωθούν τα κενά των λέξεων µε τις σωστές καταλήξεις.

α) Illi patri..... consultaba.....

β) Nos amiciti..... para.....

γ) Vos pericul..... (εν.) propulsaba.....

δ) Tu bell..... (εν.) paraba.....

ε) Ille filios cura.....

στ) Illi inter ..... certa.....

www.prooptikh.com

51

2. Να συµπληρώσετε τους τύπους της προσωπικής αντωνυµίας.


Γενική ∆οτική Αιτιατική ∆οτική Αιτιατική Αφαιρετ.

γ΄ πρoσ. se

3. Να συµπληρωθούν οι πίνακες:


Ον ingenium magnifici

Γεν. deorum

∆οτ.

Αιτ. sapientiam

Κλητ.

Αφαιρ.

4. Να συµπληρώσετε τους τύπους της οριστικής αντωνυµίας «is».

Ενικός αριθµός Πληθυντ. αριθµός

Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτ. Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτ.

Ονοµ. is ei (ii)

Γεν. eius earum

∆οτ. ei eis (iis)

Αιτ. eum ea

Κλητ.

Αφαιρ. ea eis (iis)

5. Να τοποθετήσετε δίπλα στα ουσιαστικά το επίθετο «antiquus» στην

κατάλληλη πτώση.

annos

deorum

Romanis

bella

periculum

supplicio

www.prooptikh.com

52

ΙV. Άσκηση πολλαπλής επιλογής

Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις ευσταθούν συντακτικά; Να σηµειώσετε

την ένδειξη Χ στο οικείο πλαίσιο.

α) Iustitia inter nos certant. !

β) Iustitia inter se certant. !

γ) Ιustitia inter vos certabatis. !

δ) Beneficia amicitias paramus. !

ε) Beneficiis amicitias parabatis. !

στ) Beneficiis amicitiis parabant. !


Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις

και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας.

α) Apud incolis barbaris concordia non erat.

β) Nautae in supplicios Neptuni magnifici erant.

γ) Iustitiam ιnter vos certabant.

δ) In bellum periculorum audacia propulsant.

ε) Delecti consultabamus patriam.

www.prooptikh.com

53

ΜΑΘΗΜΑ V LECTIO QUINTA

ΕΝΑΣ «ΛΑΤΡΗΣ» ΤΟΥ ΒΙΡΓΙΛΙΟΥ







3. Nα γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των πρωτοκλίτων και δευτεροκλίτων

κυρίων ονοµάτων του κειµένου.

4. Nα γράψετε την κλητική ενικού των κυρίων ονοµάτων «Silius» και

«Vergilius».

5. Nα γράψετε τη γενική και δοτική του ενικού και του πληθυντικού αριθµού

των προσηγορικών ονοµάτων του κειµένου.

6. Tων προσηγορικών ονοµάτων του κειµένου που βρίσκονται σε αφαιρετική

πτώση να γραφεί η δοτική και η αιτιατική και των δύο αριθµών.



8. Nα µεταφέρετε όλες τις αντωνυµίες του κειµένου στην αντίστοιχη πτώση

του άλλου αριθµού στο γένος που βρίσκονται.

9. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της πρώτης συζυγίας στο αντίστοιχο πρόσωπο

του άλλου αριθµού, στην έγκλιση που βρίσκονται.

10. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα του κειµένου στο αντίστοιχο πρόσωπο του

άλλου αριθµού, στην έγκλιση που βρίσκονται.

11. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της δεύτερης συζυγίας του κειµένου, τα οποία

βρίσκονται σε οριστική παρατατικού, στο αντίστοιχο πρόσωπο της οριστικής

του ενεστώτα.

12. Στις παρακάτω οµάδες λέξεων να υπογραµµίσετε τις παρείσακτες. Tι κοινό

έχουν οι παρείσακτες λέξεις µε τις υπόλοιπες λέξεις της οµάδας και ως προς

τι διαφοροποιούνται από αυτές;

www.prooptikh.com

54

α) studebat, habebat, videt, fovebat, iacebat, delet, possidebat, tenebat,

nocebat.

β) deletis, amatis, deploratis, annis, repugnatis, possidetis, habetis, illis,

fovetis, videtis.

γ) Silium, agrum, bellum, puerum, animum, magistrum, ingenium, librum,

locum.

δ) epici, clari, pulchri, teneri, loci, antiqui, parci, magnifici, viri, infirmi.

ε) bella, ingenia, monumenta, templa, pericula, audacia, beneficia, sua.

στ) claro, pulchro, epico, tenero, antiquo, magnifico, infirmo, valido.

ζ) illis, eis, viris, nobis, vobis, suis, annis.


τους.

14. Nα εντοπίσετε τον µοναδικό σύνδεσµο του κειµένου και να εξηγήσετε τον

συντακτικό του ρόλο. Ποια είναι η ιδιοµορφία του συνδέσµου αυτού;

15. Nα χαρακτηρισθούν οι οµοιόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του

κειµένου.





ακολουθούν να είναι συντακτικώς και νοηµατικώς αποδεκτές:

α) Silius, poetam epicus, viri clarus erat.

β) Silius in septendecim libros de bello Punico secundo narrabat.

γ) Poeta multas in illos locos villas possidebat. (villa, -ae = έπαυλη)

δ) Silius in Campaniam ultimis annis vitae suae se tenebant.

ε) Vergilium fovebat et monumentum suum, quod Neapoli iacebant, pro

templum habebat.

στ) Animus Sili tenera erat.

ζ) Silius ingenium validam habebat.

η) Ille Vergili gloria studebat et poetas honorabat.

θ) Clari poetae magister populi sunt. (populus, -i = λαός)

ι) Gloria Vergili apud antiquis Romanis magna erat.

www.prooptikh.com

55



γίνουν, όπου χρειάζεται, οι αναγκαίες τροποποιήσεις ώστε οι νέες προτάσεις

να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. Nα µη θίξετε τις περιόδους εκείνες που αν

τροποποιηθούν δεν παρέχουν αποδεκτό νόηµα:

α) Silius poeta vir clarus erat.

β) Ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat.

γ) Vir ille clarus poeta erat.

δ) Gloriae Vergili studeo ingeniumque eius foveo.

ε) Gloriae Vergili studebas ingeniumque eius fovebas.

στ) Septendecim libri eius de amicitia pulchri erant.

ζ) Multos in illis locis agros possidebamus.

η) Vergilium ut puer magistrum honorabat.

θ) Silius animum tenerum habebat.

ι) Poetae animum tenerum habent.

ια) Multi pueri magistros fovent et honorant.

ιβ) Monumentum Vergili pro templo ille habebat.





α) Eum ut puer magistrum honorabat.

β) Illi agros in eis locis possidebant.

γ) Poetas honorabat et eos fovebat.

δ) Pueri magistrum amant et honorant.

ε) Animus pueri tener est.

στ) Eorum libri de bellis pulchri erant.

ζ) Septendecim libri eius pulchri sunt.

η) Multi poetae Vergili ingenium fovebant.

θ) Monumentum eius pro templo habebat.

ι) Ultimis annis in illis locis se tenebant.

www.prooptikh.com

56



λέξεις του κειµένου χρησιµοποιούµε σήµερα στη νέα Ελληνική γλώσσα και


22. Nα γίνει συλλαβισµός των λέξεων της πρότασης που ακολουθεί:

Septendecim libri eius de bello Punico secundo pulchri sunt.



στην συλλαβή που τονίζεται. Nα δικαιολογήσετε την απάντησή σας: Italicus,

septendecim, secundo, possidebat, Vergili, ingeniumque, fovebat, magistrum,

honorabat, Neapoli.


α) O Bιργίλιος ήταν ένδοξος Pωµαίος ποιητής· τη δόξα του επιδίωκε (να

φθάσει) ο Σίλιος.

β) O Kηφέας αγαπούσε πάρα πολύ την κόρη του.

γ) O Σίλιος κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του έµενε µόνιµα στην

Kαµπανία.

δ) O ποιητής στα βιβλία του διηγούνταν την ιστορία του δεύτερου Kαρχηδο-

νιακού πολέµου.

ε) O ποιητής έµενε µόνιµα στην Kαµπανία και φρόντιζε τους αγρούς του.

στ) H βασίλισσα ήταν υπερήφανη για την οµορφιά της και συνέκρινε τον εαυτό

της µε τις Nηρηίδες.

ζ) O Σίλιος τιµούσε τον Bιργίλιο, όπως το παιδί τον δάσκαλό του.



τύπο και στην κατάλληλη θέση (τα ρήµατα να τεθούν σε χρόνο παρατατικό).

α) In, possideo, Silius, ager, Campania, multus.

β) Neapolis, monumentum, Vergilius, iaceo.

γ) Silius, habeo, tener, animus.

δ) In, sum, ager, meus, Campania.

ε) Belua, incola, noceo, Aethiopia, marina.

www.prooptikh.com

57

26. Ποιο θα είναι το νόηµα της πρότασης Poeta ultimis annis vitae suae in

Gallia se tenebat, αν αντικαταστήσουµε την αντωνυµία «suae» µε την

αντωνυµία «eius»; Nα εξηγήσετε τη διαφορά.

27. Ποιο θα είναι το νόηµα της πρότασης Regina superba forma sua erat, αν

αντικαταστήσουµε την αντωνυµία «sua» µε την αντωνυµία «eius»; Nα

εξηγήσετε τη διαφορά.






σε χρόνο παρατατικό). Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς

αποδεκτές.

α) Septendecim ....................... Sili de ........................ Punico .........................

sunt. (liber, bellum, pulcher)

β) Silius in septendecim ................ ............... de .................. Punico secundo

narrat. (liber, suus, bellum)

γ) Ultimis annis vitae suae in illis locis ...................... se ..........................

(Campania, teneo)

δ) Multi incolae Campaniae ....................... in illis locis ................................

(ager, possideo)

ε) Silius .................... ....................... ...................... habebat. (poeta, animus,

tener)

στ) Poetae .............................. ............................. studebant. (gloria, Vergilius)

ζ) Romani .............................. poetae ................................. (ingenium, foveo)

η) Incolae ............................ Silium ............................ et ................................

(honoro, Campania, amo)

θ) Silius Italicus, .........................., ............................ ingenium ......................

(poeta, foveo, Vergilius)

ι) Maxima ........................... gloria ................................. (sum, Vergilius)

ια) Monumentum eius quod ................................ .................................. pro

............................. habebat. (Neapolis, iaceo, templum)

ιβ) Poeta ....................... ......................... .................. (consulto, patria, suus)

www.prooptikh.com

58





α) Silius ultimo anno vitae suae in agris suis se tenebat. ! !

β) Silius ultimo anno vitae suae in agrum suum se tenebat. ! !

γ) Silius ultimis annis vitae suae in agris suis se tenebant. ! !

δ) Silius ultimis annis vitae suae in ager suo se tenebat. ! !

ε) Silius ultimis annis vitae suae in agro suo se tenebat. ! !

στ) Silius ultimis annis vitae eius in agro eius se tenebat. ! !

ζ) Silius ultimis annis vitae suae in agro eius se tenebat. ! !

η) Silius ultimis annis vitae suae in agros suos se tenebat. ! !

θ) Silius ultimis annis vitae eius in agro eo se tenebat. ! !

ι) Silius ultimis annis vitae suae in agros eos se tenebat. ! !

ια) Silius multos annos vitae suae in agro suo se tenebat.9 ! !

ιβ) Silius multis annis vitae suae in agro suo se tenebat. ! !




α) Silius Italicus poeta tragicus erat. ! !

β) Septem libri Sili de bello Punico secundo pulchri erant. ! !

γ) Septendecim libri Sili de bello Gallico pulchri sunt. ! !

δ) Ultimis annis vitae suae in Graecia Silius se tenebat. ! !

ε) In Campania Silius multos agros possidebat. ! !

στ) Silius gloriae Ovidi studebat ingeniumque eius fovebat. ! !

ζ) Silius Vergilium ut puer magistrum honorabat. ! !

η) Monumentum Vergili Neapoli iacebat. ! !

9 Προκειµένου να απαντήσουν σωστά οι µαθητές στις δύο τελευταίες ασκήσεις να προηγηθεί

αναφορά στον τρόπο εκφοράς του προσδιορισµού του χρόνου στα Λατινικά. Περί αυτού βλ.

Mάθ. V, Παρ. 7 και Μάθ. XXVIII, Παρ. 2. Θεωρήσαµε σκόπιµο να παραθέσουµε τις δύο

τελευταίες ασκήσεις, προκειµένου να κατανοήσουν οι µαθητές τη διαφορά ανάµεσα στην

αφαιρετική και αιτιατική του χρόνου. H προτελευταία πρόταση είναι συντακτικώς ορθή, ενώ η

τελευταία εσφαλµένη.

www.prooptikh.com

59

θ) Silius Italicus monumentum Ovidi pro templo habebat. ! !

ι) Silius Italicus, poeta, animum tenerum habebat. ! !

ια) Magister Sili Horatius erat. ! !

ιβ) Silius ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat. ! !


1. H έκφραση «me teneo» σηµαίνει:

α) κρατώ. !

β) παραµένω, µένω µόνιµα. !

γ) έχω. !

δ) κατέχω. !

ε) αποκτώ. !

στ) συγκρατώ. !


2. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις ευσταθεί συντακτικώς; Να σηµειώσετε


α) Silius gloria eorum studebant. !

β) Silio gloriam eius studebat. !

γ) Silius gloriae eius studebant. !

δ) Silius gloria eius studebat. !

ε) Silius gloriae eorum studebat. !

στ) Silius gloriae eis studebat. !

ζ) Silius gloriam eius studebant. !

η) Silius gloriam eius studebat. !

θ) Silius gloria eum studebat. !

ι) Silius gloriam eorum studebat. !

3. Ποια από τις παρακάτω περιόδους ευσταθεί συντακτικώς; Να σηµειώσετε


α) Silius multis annis in Roma se tenebat. !

β) Silius poeta clari erant. !

www.prooptikh.com

60

γ) Ultimos annos vitae suae in Campania se tenebat. !

δ) Sili Italici septendecim libri de bello Punico pulchri sunt. !

ε) Multos in illos locos agros possidebat. !

στ) Silius animum teneram habebat. !

ζ) Gloriae Vergili studebant et ingenio eius fovebant. !

η) Vergilium poetam valde ille honorabant. !

θ) Monumentum Vergili in Neapoli iacet. !

ι) Silius monumentum Vergili pro templum habebat. !


1. Στηριζόµενοι στο κείµενο να γράψετε δίπλα σε κάθε ερώτηση το γράµµα

της αντίστοιχης απάντησης. Περισσεύουν πέντε προτάσεις στη στήλη των

απαντήσεων.


1) ! Eratne Silius Italicus poeta epicus

an (= ή) tragicus?

α) Agri Sili in Graecia erant.

2) ! Suntne libri Sili de bello Punico

secundo pulchri?

β) Εpicus.

3) ! Ubi (= πού) Silius ultimis annis

vitae suae se tenebat?

γ) Ultimis annis vitae suae in

Campania se tenet.

4) ! Ubi agri Sili erant? δ) Monumentum Vergili Romae

(= στη Ρώµη) iacebat.

5) ! Ubi monumentum Vergili iacebat? ε) Certe. (= βεβαίως)

6) ! Studebatne Silius gloriae Vergili

an Ovidi?

στ) Vergili.

7) ! Quis de bello Punico secundo

narrat?

ζ) Τragicus.

η) Ovidi.

θ) Neapoli iacebat.

ι) Ιn Campania.

ια) Ιn Campania erant.

ιβ) Silius.

www.prooptikh.com

61

2. Να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της A΄ στήλης µε τις σηµασίες που

δίδονται στη B΄ στήλη αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της

αντίστοιχης λέξης της Α΄ στήλης. Στη B΄ στήλη υπάρχουν δύο σηµασίες των


προσθέσετε, ενώ στην A΄ στήλη υπάρχουν δύο λατινικές λέξεις των οποίων


προσθέσετε.

Α Β

1) clarus ! ωραίος

2) pulcher ! ένδοξος

3) liber ! αγρός

4) teneo ! κρατώ

5) ultimus ! τιµώ

6) ager ! βιβλίο

7) possideo ! κείµαι, βρίσκοµαι

8) habeo ! σπουδάζω, επιδιώκω

9) studeo ! περιβάλλω µε αγάπη

10) foveo ! παραµένω

11) honoro ! θαµπώνοµαι

12) iaceo ! τελευταίος

13) .................................. ! ..................................

14) .................................. ! ..................................

3. Bάσει του κειµένου να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της Α΄ στήλης µε


της αντίστοιχης λέξης της Α΄ στήλης. Στη Β΄ στήλη υπάρχουν τρεις όροι των

οποίων δεν δίδεται η αντίστοιχη λέξη.

Α Β

1) poeta epicus ! γενική διαιρετική

2) pulchri ! υποκείµενο

3) vitae ! γενική υποκειµενική

4) se ! αντικείµενο του ρ. «honorat»

www.prooptikh.com

62

5) gloriae ! κατηγορηµατικός προσδιορισµός

6) magistrum ! παράθεση

7) quod ! επιθετικός προσδιορισµός

8) tenerum ! αντικείµενο του ρ. «studebat»


! γενική κτητική

! αντικείµενο του ρ. «tenebat»

4. Να γράψετε µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λατινικής

περιόδου. Υπάρχουν πέντε περίοδοι στα Ελληνικά των οποίων δεν δίδεται η

αντίστοιχη στα Λατινικά:

Α Β

1) Silius in septendecim libris de ! O Σίλιος σε επτά βιβλία

bello Punico secundo narrat. διηγείται για τον πρώτο

Kαρχηδονιακό πόλεµο.

2) Libri Sili de bello ! Mεγάλα αγροκτήµατα σ εκείνα

Punico pulchri sunt. τα µέρη της Kαµπανίας είχε

ο ποιητής.

3) Romani poetas honorabant ! O Σίλιος σε δεκαεπτά βιβλία

ingeniumque eorum fovebant. διηγείται για τον δεύτερο

Kαρχηδονιακό πόλεµο.

4) Magnos in illis locis Campaniae ! Πολλά αγροκτήµατα σ εκείνα

agros poeta possidebat. τα µέρη της Kαµπανίας είχε

ο ποιητής.

5) Magistri pueros amant puerique ! Tα βιβλία του Σιλίου για τον

magistros honorant et fovent. Kαρχηδονιακό πόλεµο είναι

όµορφα.

6) Animus poetarum tener est ut ! Oι δάσκαλοι αγαπούν τα παιδιά

puerorum. και τα παιδιά τιµούν τους

δασκάλους και τους περιβάλ-

λουν µε αγάπη.

www.prooptikh.com

63

7) Poetae puerique animum ! Mεγάλα αγροκτήµατα σ εκείνα

tenerum habent. τα µέρη της Kαµπανίας είχε

ο ποιητής.

8) Monumentum Vergili, quem ! Tο µνηµείο του Bιργιλίου, τον

(= τον οποίο) Silius honorabat οποίο ο Σίλιος τιµούσε και πε-

et fovebat, Neapoli iacebat. ριέβαλλε µε αγάπη, βρισκόταν

στη Nεάπολη.

! Oι Pωµαίοι τιµούσαν τους

ποιητές και µε αγάπη περιέβαλ-

λαν το πνεύµα τους.

! Oι ποιητές και τα παιδιά έχουν

ευαίσθητη ψυχή.

! H ψυχή των ποιητών είναι

ευαίσθητη όπως των παιδιών.

! Oι Pωµαίοι τιµούν τους ποιητές

και τους περιβάλλουν µε αγάπη.

! H ψυχή των ποιητών είναι

τρυφερή όπως του µικρού

παιδιού.


1. Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας.

α) Romani Vergilio honorabant ingeniumque eius fovebat.

β) Populus (= ο λαός) poetas claros amat et gloriae suae studet.

γ) Monumentum Vergili in Neapoli10

iacebat.

δ) Silius Vergilium fovebat ut pueri magistros suus.

ε) Multos in Campaniam agros Silius possidebant.

στ) Animus puerorum tenera est.

ζ) Magistri pueris consultant et animis eorum fovent.

η) Pueri claros poetas honorant et gloriae suae student.

10

Βλ. Μάθ. ΧΧVIII, Παρ. 1.

www.prooptikh.com

64

θ) Viri clari a pueris11

gloriae magnorum virum student.

ι) Incolae Campaniae industria (= φιλοπονία) inter vos certabant.

ια) Pueri iustitia amant et iniuriam repugnant.

ιβ) Silius ingenium Vergili fovebat et monumentum poetae pro templum

habebat.

2. Ο τύπος «annis» του κειµένου είναι:

α) δοτική πληθυντικού πρωτοκλίτου ουσιαστικού θηλ. γένους. !

β) αφαιρετική πληθυντικού πρωτοκλίτου ουσιαστικού θηλ. γένους. !

γ) δοτική πληθυντικού δευτεροκλίτου ουσιαστικού αρσ. γένους. !

δ) αφαιρετική πληθυντικού δευτεροκλίτου ουσιαστικού θηλ. γένους. !

ε) αφαιρετική πληθυντικού δευτεροκλίτου επιθέτου αρσ. γένους. !

στ) αφαιρετική πληθυντικού δευτεροκλίτου ουσιαστικού αρσ. γένους. !






σε χρόνο παρατατικό). Nα δικαιολογήσετε την πτώση των ονοµάτων και το

πρόσωπο των ρηµάτων που επιλέξατε. Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να

είναι νοηµατικώς αποδεκτές.

α) ....................................... ingenium Vergili valde placebat. (Silius Italicus)

β) Poeta ..................... annis vitae suae in ......................... se .........................

(teneo, ultimus, Campania)

γ) Incolae Campaniae .................... amabant ingeniumque eius .....................

(foveo, poeta)

δ) Multi apri (=αγριογούρουνα) .............................. incolarum illis annis

......................... (ager στον πληθ., noceo)

11

H πρόθεση «a» συντάσσεται µε αφαιρετική, όπως εδώ· «a pueris» σηµαίνει «από παιδιά». H

λεπτοµέρεια να δοθεί στους µαθητές εφόσον κληθούν να απαντήσουν στην άσκηση αυτή.

www.prooptikh.com

65

ε) Disciplina (= παιδεία) ingenium liberat. Itaque (= γι αυτό) .......................

........................ amant et magistros honorant. (liber στον πληθ., puer στον

πληθ.)

στ) Pueri .......................... virorum ............................ student ingeniumque

eorum fovent. (gloria, clarus)

ζ) Nonnulli (= µερικοί) pueri ..................... suos delent et ................................

non amant. (disciplina, liber)

η) Poeta in illis ........................... Campaniae multos ...............................

........................... (locus, ager, possideo)

θ) .............................. clari ingenium ............................. et validum habent.

(pulcher, vir)

ι) Illi monumentum Vergili, quod Neapoli ..............................., pro templo

........................ (habeo, iaceo)

www.prooptikh.com

66

ΜΑΘΗΜΑ VΙ LECTIO SEXTA

ΟΙ ΝΟΜΟΙ



1. Να εντοπίσετε τα θηλυκά τριτόκλιτα ουσιαστικά του κειµένου και να

γράψετε τη δοτική του ενικού και την γενική του πληθυντικού αριθµού.

2. (bonus, -a, -um) interpres, (liber, -a, -um) mens: Nα επιλέξετε το σωστό

γένος του επιθέτου και να κλίνετε στις πλάγιες πτώσεις του πληθυντικού

αριθµού το ουσιαστικό µαζί µε το επίθετο που το συνοδεύει.

3. viri, ministri, servi: Να κλίνετε τα ουσιαστικά στον ενικό αριθµό. Τι έχετε να

παρατηρήσετε ως προς τον τρόπο της κλίσης τους;

4. consilium: Nα κλιθεί στον αριθµό που βρίσκεται.

5. corpora nostra: Nα κλιθούν µαζί στον αριθµό που βρίσκονται.

6. nostra: Nα αναγνωρίσετε γραµµατικά τον τύπο και να κλίνετε στο αρσενικό

γένος και στον ενικό αριθµό, του ίδιου προσώπου, την αντίστοιχη αντωνυµία

για έναν κτήτορα.

7. ea, quam: Nα αναγνωρίσετε γραµµατικά τους τύπους και να γράψετε τη

γενική και αφαιρετική πτώση ενικού και πληθυντικού αριθµού και των τριών

γενών.

8. Να εντοπίσετε τους συνδέσµους του κειµένου και να αναγνωρίσετε το είδος

τους.

9. Να εντοπίσετε τα προσηγορικά ονόµατα της δεύτερης κλίσης.

10. civitas: Ποια άλλα ουσιαστικά της τρίτης κλίσης (θηλυκά) σχηµατίζουν τη

γενική πληθυντικού σε -um και -ium;

11. fons: Ποια άλλα µονοσύλλαβα συµφωνόληκτα ουσιαστικά της τρίτης κλίσης

σχηµατίζουν τη γενική πληθυντικού σε -ium;

12. servant: Να κλίνετε την οριστική του παρατατικού και να γράψετε το

απαρέµφατο του ενεστώτα.

13. stat: Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους του ρήµατος και να κλίνετε την

οριστική του ενεστώτα.

www.prooptikh.com

67

14. continent: Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους του ρήµατος και να κλίνετε

τον ενικό αριθµό της οριστικής του ενεστώτα και τον πληθυντικό αριθµό της

οριστικής του παρατατικού.

15. possumus:

α) Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους του ρήµατος.

β) Ποια είναι τα συνθετικά του µέρη;

γ) Να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα.

16. Ut corpora nostra sine mente, sic civitas sine lege non stat.:

Να γράψετε την παραπάνω περίοδο µεταφέροντας όλους τους κλιτούς

τύπους στον αντίθετο αριθµό (πλην του «mente»).

17. Να τονιστούν οι παρακάτω λέξεις και να δικαιολογηθεί ο τονισµός τους:

libenter, consilium, viri, corpora, ministri, interpretes, iudices.

18. Να χωριστούν σε συλλαβές οι λέξεις της πρότασης: Legum ministri sunt

magistratus.

19. Να υπογραµµίσετε τα ουσιαστικά της πρώτης, δεύτερης και τρίτης κλίσης

(κύρια και προσηγορικά) στις παρακάτω προτάσεις:

α) Μιlitum corpus validum erat.

β) Alexander, Philippi filius, multos equites habebat.

γ) Nos, pueri et puellae, libertatem multum amamus.

δ) Multi milites cum rege sunt.

ε) Hannibal, dux Poenorum, milites in Romanorum castra mittit.

στ) Patri, matri, fratri et sorori multi agri sunt.

ζ) Civium gladii urbem liberabant.

η) Hannibal ante portas.

θ) Historia est magistra vitae.

ι) Ubi amici ibi divitiae.

20. Να µετατρέψετε τα επίθετα στις παρακάτω φράσεις σε αναφορικές

προτάσεις, ακολουθώντας το παράδειγµα: lex valida = lex, quae valida est.

α) incolae barbari

β) corpus validum

γ) vita pulchra

δ) civitates liberae

www.prooptikh.com

68


γενική.

22. Να εντοπίσετε και να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις του

κειµένου.






β) αυτές των νέων Ελληνικών που προέρχονται από τη Λατινική µέσω µιας

νεότερης ξένης γλώσσας.

25. Να µεταφραστούν στα Λατινικά οι προτάσεις:

α) Οι δικαστές είναι ερµηνευτές των νόµων.

β) Το σώµα µας χωρίς πνεύµα και ψυχή δεν µπορεί να υπάρξει.

γ) Οι καλοί πολίτες (= cives) υπηρετούν τους νόµους, οι οποίοι στερεώνουν

την ελεύθερη πολιτεία.

δ) Όλοι µπορούµε να είµαστε υπηρέτες των νόµων, όπως οι άρχοντες και οι

δικαστές.

26. Να µεταφράσετε στα Λατινικά τις παρακάτω προτάσεις (άσκηση για την

qui - quae - quod).

α) Ο άνθρωπος που έρχεται (= venit) είναι ο πατέρας µας.

β) Η πολιτεία την οποία βλέπεις, είναι µεγάλη.

γ) Το παιδί που έρχεται (= venit) είναι αδελφός της.

δ) Ο ποιητής, τον οποίο περιέβαλλες µε αγάπη, είναι ένδοξος.

ε) Ο γιος, µε τον oποίο ταξίδευε ο πατέρας του, κείται αδύναµος πια (= iam)

στη γη του Πόντου.

www.prooptikh.com

69

2. Aσκήσεις κλειστού (αντικειµενικού) τύπου

Ι. Άσκηση του τύπου «Σωστό - Λάθος»

1. Σηµειώστε Χ επιβεβαιώνοντας ή απορρίπτοντας το περιεχόµενο των

παρακάτω προτάσεων.


α) ea ονοµαστική ενικού ! !

β) quam δεικτική αντωνυµία ! !

γ) legibus αφαιρετική ενικού ! !

δ) sine επίρρηµα τροπικό ! !

ε) ut σύνδεσµος παραβολικός ! !

στ) omnes επίθετο τριτόκλιτο ! !

ΙΙ. Ασκήσεις του τύπου «Σωστό-Λάθος»

1. Στις παρακάτω προτάσεις να διαγράψετε το σκέλος που περιέχει λάθος:

α) in civitate είναι εµπρόθ. προσδ. χρόνου ή τόπου;

β) leges είναι υποκ. ή αντικ. στο «servant»;

γ) libertatis είναι γενική αντικειµενική ή υποκειµενική;

δ) magistratus είναι υποκείµενο ή κατηγορούµενο;

ε) omnes είναι επιθετικός ή κατηγορηµ. προσδ.;

στ) esse είναι τελικό ή ειδικό απαρέµφατο;




α) Fons libertatis lex est. ! !

β) Bonae leges civitatem continent. ! !

γ) Corpora sine mente stant. ! !

δ) Legum interpretes magistratus sunt. ! !

ε) Sine legibus liberi esse possumus. ! !

www.prooptikh.com

70

ΙΙΙ. Ασκήσεις σύζευξης



Α Β

1) libenter α) θηλυκό ουσ. τρίτης κλίσης

2) enim β) απαρέµφατο ενεστώτα

3) legum γ) αιτιολογικός σύνδεσµος

4) mens δ) ουσιαστικό της τέταρτης κλίσης

5) stat ε) επίρρηµα τροπικό

6) magistratus στ) κτητική αντωνυµία

7) denique ζ) επίθετο δευτερόκλιτο

8) esse η) γενική πληθυντικού γ΄ κλίσης

9) liberi θ) γ΄ εν. οριστικής ενεστώτα

10) nostra ι) επίθετο τριτόκλιτο

ια) επίρρηµα χρονικό

2. Να σχηµατίσετε τους ρηµατικούς τύπους που ζητούνται στην τέταρτη

στήλη παίρνοντας τα διάφορα µέρη από τις προηγούµενες.

contine nt α΄ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού

pot a re γ΄ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού.

sta ba tis σουπίνο

serva era mus απαρέµφατο ενεστώτα

er tum β΄ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού

3. Να συνδέσετε τους αριθµούς µε τα γράµµατα. Ένα στοιχείο της δεύτερης

στήλης περισσεύει:

Α Β

1) ea α) κατηγορούµενο στο «lex»

2) quam β) υποκείµενο του «non stat»

3) viri γ) αντικείµενο στο «continent»

4) fundamentum δ) επιρρηµατικός προσδ. τρόπου

5) aequitatis ε) επιθετικός προσδιορισµός

6) animus στ) υποκείµενο στο «servant»

www.prooptikh.com

71

7) civitas ζ) γενική υποκειµενική

8) ministri η) αντικείµενο στο «possumus»

9) sic θ) γενική αντικειµενική

10) esse ι) υποκείµενο στο «posita est»

ια) κατηγορούµενο στο «magistatus»

4. Να συνδέσετε τις λέξεις της λατινικής (στήλη Α΄) µε τη σηµασία τους


γράµµα της στήλης Β΄. Στη Β΄ στήλη περισσεύουν δύο στοιχεία.

Α Β

1) sententia α) στέκοµαι

2) magistratus β) τοποθετώ

3) fundamentum γ) υπηρετώ

4) interpres δ) τηρώ

5) sto ε) δικαστής

6) ponο στ) νους

7) mens ζ) θεµέλιο

8) omnis η) άποψη

9) servo θ) αρχές

ι) ερµηνευτής

ια) όλος, ο καθένας


Μια πρόταση στη στήλη των απαντήσεων περισσεύει.


1) ! Quid boni viri servant? α) In legibus.

2) ! Quid est fons aequitatis? β) Minime. (= καθόλου, όχι)

3) ! Ubi posita est animus civitatis? γ) Leges servant.

4) ! Num corpus sine mente stat? δ) Si (= αν) legum servi sumus.

5) ! Quando liberi esse possumus? ε) Lex.

στ) Fons aequitatis est.

www.prooptikh.com

72

IV. Ασκήσεις συµπλήρωσης κενών

1. Να συµπληρωθούν τα κενά των λέξεων µε τις σωστές καταλήξεις:

α) Μagistratus sunt serv..... leg.....

β) Nos aequitat..... serva.....

γ) Mens iudic..... liber..... est.

δ) Bon..... leg..... fons libertat..... sunt.

ε) Civitas sine libertat..... non sta.....

στ) Magistrat..... sine sententi..... non sta.....

2. Να γράψετε τα παρακάτω ουσιαστικά στην γενική πληθυντικού και να τα

εντάξετε στον πίνακα που ακολουθεί: viri, fons, animus, consilium,

sententia, corpora, civitate, ministri, lege, interpretes.

Α΄ κλίση Β΄ κλίση Γ΄ κλίση

3. continent, possumus: Να συµπληρώσετε στον πίνακα που ακολουθεί το β΄

ενικό και γ΄ πληθυντικό πρόσωπο των χρόνων και της έγκλισης που

ζητούνται.

Οριστική Οριστική

Ενεστώτας Παρατατικός

β΄ ενικό

γ΄ πληθυντικό

www.prooptikh.com

73

4. Να συµπληρώσετε τους τύπους της αναφορικής αντωνυµίας «qui»:

Ενικός αριθµός Πληθυντ. αριθµός

Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτ. Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτ.

Ονοµαστ. qui quae

Γενική

∆οτική

Αιτιατ. quam quos

Κλητική

Αφαιρετ. quo quibus

5. Nα εντάξετε τις παρακάτω λέξεις στον πίνακα που ακολουθεί: in, ea, quam,

boni, libenter, servant, lex, enim, aequitatis, et, sine, ut, stat, denique, posita

est.

Ουσιαστ. Επίθετο Αντωνυµ. Ρήµα Επίρρηµα Σύνδεσì. Πρόθεση

6. ea, nostra: Nα συµπληρώσετε στον πίνακα που ακολουθεί την αιτιατική

ενικού, τη γενική και αφαιρετική πληθυντικού και των τριών γενών.

Ea Αιτιατ. Ενικού Γενική Πληθυντ. Αφαιρετική Πληθ.

Αρσενικό

Θηλυκό

Ουδέτερο

nostra Αιτιατ. Ενικού Γενική Πληθυντ. Αφαιρετική Πληθ.

Αρσενικό

Θηλυκό

Ουδέτερο

www.prooptikh.com

74

7. Να συµπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα µε τα αντικείµενα του κειµένου.

Αντικείµενα Ρήµατα

α)

β)

γ)


1. Να τοποθετήσετε τις γενικές του κειµένου στον παρακάτω πίνακα ανάλογα

µε το είδος τους και να συµπληρώσετε άλλες λειτουργίες της γενικής µε

παραδείγµατα από τα προηγούµενα κείµενα.

Ετερόπτωτος προσδιορισµός

Είδος γενικής Μάθηµα VI Παραδείγµατα

από προηγούµενα µαθήµατα

Γενική αντικ. π.χ. legum π.χ. querelaurum (Μάθηµα Ι)

Γενική υποκ.

Γενική διαιρ.

Γενική κτητ.

2. Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις

και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας.

α) Aequitas sine leges non stat.

β) In civitates iudices liberos esse possunt.

γ) Bonis legibus, quibus cives servant,honoramus.

δ) Antiqui Graeci libertate et aequitate fovebant.

ε) Nos libertatem et aequitatem desideratis.

www.prooptikh.com

75

ΜΑΘΗΜΑ VII LECTIO SEPTIMA

ΕΤΟΙΜΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΞΕΧΕΙΜΩΝΙΑΣΜΑ



1. Nα µεταφέρετε τα δευτερόκλιτα προσηγορικά ονόµατα του κειµένου στην

αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού.



3. Nα γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των ονοµάτων του κειµένου που

σχηµατίζουν µόνο πληθυντικό αριθµό (pluralia tantum).

4. Nα µεταφέρετε τα τριτόκλιτα προσηγορικά ονόµατα αρσενικού γένους του


5. Nα µεταφέρετε τα τριτόκλιτα ουσιαστικά θηλυκού γένους του κειµένου στην


6. Tων προσηγορικών ουσιαστικών του κειµένου που βρίσκονται σε

αφαιρετική πτώση να γραφεί η δοτική και η αιτιατική και των δύο αριθµών.

7. Nα γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των τριτοκλίτων φωνηεντολήκτων

ουσιαστικών του κειµένου και στους δύο αριθµούς.

8. Nα κλιθεί το όνοµα «vis» και στους δύο αριθµούς.



10. Nα µεταφέρετε τις αντωνυµίες του κειµένου στην αντίστοιχη πτώση του

άλλου αριθµού και στα τρία γένη.

11. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της πρώτης και δεύτερης συζυγίας στο

αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού στην έγκλιση που βρίσκονται.

12. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της δεύτερης συζυγίας του κειµένου, τα οποία

βρίσκονται σε οριστική ενεστώτα, στο αντίστοιχο πρόσωπο της οριστικής

του παρατατικού.

13. Nα γραφεί το απαρέµφατο ενεστώτα όλων των ρηµάτων του κειµένου.

14. Nα κλιθεί η οριστική ενεστώτα και παρατατικού του ρήµατος «possum».

www.prooptikh.com

76




α) conlocare, hiemare, remanere, importare, admonere, adventare, advolare,

nuntiare.

β) legionibus, hostibus, militibus, collibus, caedibus, auribus, civibus.

γ) frumentum, legionum, militum, verbum, hostium, collium, caedium, legum,

civitatum.

δ) legio, iubeo, nuntio, admoneo, caveo, debeo, excrucio.

ε) iubeo, conloco, remaneo, impero, admoneo, caveo, debeo, soleo.

στ) iubes, admones, caves, debes, colles, soles, hostes, habes, vides, foves.

ζ) propter, enim, in, ex, de, pro, et.






α) Ille quattuor legionibus in Belgis hiemare imperat.

β) Tres legiones in hibernis conlocat.

γ) Speculator noster prope esse hostes nuntiat.

δ) Vos hostium vim cavere debetis.

ε) Caesar legatos conlocare legiones in hibernis multis iubet.

στ) Hostes de colle advolare solent.

ζ) Hostis de collibus advolat et caedem perpetrare potest.

η) Speculator milites hostis adventare nuntiat.

θ) Legatus milites suos cavere hostes admonet.

ι) Milites vim hostium cavere debent.

ια) Legiones in Belgis hiemare debebant.

ιβ) Caesar tribus legionibus in illis locis remanere imperat.



www.prooptikh.com

77



α) Ex legionibus quattuor in Nerviis hiemare iubet.

β) Legiones in illis locis conlocant.

γ) Speculatores nostri eos prope esse nuntiant.

δ) Hostem cavere debetis.

ε) Legiones in hibernis multis conlocat.

στ) Hostis de collibus advolare solet.

ζ) Milites hostes propulsare possunt.

η) Speculator hostes adventare nuntiat.

θ) Ille milites cavere hostes admonet.

ι) Milites hostes cavere debent.

ια) Legiones in illis provinciis remanere debebant.(provincia, -ae = επαρχία)

ιβ) Tribus legionibus in Belgis remanere imperat.


ακολουθούν να είναι συντακτικώς και νοηµατικώς αποδεκτές. Aν κάποια

πρόταση είναι αποδεκτή, να µην την θίξετε:

α) Caesar multos legiones in illa hiberna conlocat.

β) Quattuor ex legionis in Nerviis hiemare imperat.

γ) Caesar tribus legionibus in Belgis remanere iubet.

δ) Caesar legatos frumentum in castra importare imperat.

ε) Speculatores hostes prope esse nuntiat.

στ) Speculatores nostri hostes importare frumentum in castris nuntiant.

ζ) Milites nostri de collis advolabant et caedem hostium perpetrabant.

η) Milites Caesaris vis hostium cavebant.

θ) Milites nostri audaciae suae hostes propulsabant.

ι) Speculatores hostium nostros milites prope esse nuntiant.


κειµένου.




www.prooptikh.com

78

22. Nα προσδιορίσετε το είδος των απαρεµφάτων του κειµένου και να

δικαιολογήσετε τον χρόνο στον οποίο βρίσκονται.

23. Nα εντοπίσετε τα υποκείµενα των απαρεµφάτων του κειµένου και να

δικαιολογήσετε την πτώση τους.

24. Σε τι διαφέρουν, ως προς τη σύνταξη, τα συνώνυµα ρήµατα «iubeo» και

«impero»;

25. Nα εντοπίσετε τις προθέσεις του κειµένου και να προσέξετε τη σύνταξή τους.





λέξεις του κειµένου χρησιµοποιούµε σήµερα στη νέα Ελληνική γλώσσα και


28. Nα γίνει συλλαβισµός των λέξεων της πρότασης που ακολουθεί: Caesar

propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat.



στην συλλαβή που τονίζεται. Nα δικαιολογήσετε την απάντησή σας: frumenti,

inopiam, quattuor, remanere, speculatores, debetis, collibus, perpetrare.


α) O Kαίσαρ εγκαθιστά τέσσερις λεγεώνες στη χώρα των Nερβίων και τρεις

στη χώρα των Bέλγων.

β) O Kαίσαρ διατάζει τρεις λεγεώνες να παραµείνουν στη χώρα των Nερβίων.

γ) ∆ίνει εντολή στους διοικητές των λεγεώνων να µεταφέρουν σιτάρι στα

χειµερινά στρατόπεδα.

δ) Συµβουλεύει τους στρατιώτες του να φυλάγονται από τους εχθρούς.

ε) Oι στρατιώτες του εχθρού πλησιάζουν· οι ανιχνευτές µας αναγγέλλουν ότι ο

εχθρός βρίσκεται κοντά.

στ) Oι Pωµαίοι στρατιώτες µε την τόλµη τους απωθούν τους εχθρούς.

ζ) O Kαίσαρ µ αυτά τα λόγια συµβουλεύει τους διοικητές των λεγεώνων: «Oι

εχθροί εξορµούν από τους λόφους· οφείλετε να φυλάγεστε από αυτούς.

Mπορούν να κατασφάξουν τους στρατιώτες µας.»

www.prooptikh.com

79



τύπο και στην κατάλληλη θέση (τα ρήµατα, κατά την κρίση σας, να τεθούν

σε οριστική ενεστώτα ή παρατατικού).

α) Caesar, legio, conloco, hiberna, in.

β) impero, in, Caesar, tres, remaneo, legio, Belgae.

γ) Caesar, legatus, in, impero, frumentum, castra, importo.

δ) hostis, sum, prope.

ε) collis, de, advolo, hostis.


Ι. Ασκήσεις συµπλήρωσης κενών



κατάλληλο τύπο (τα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά, να

τεθούν σε οριστική ενεστώτα). Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι

νοηµατικώς αποδεκτές.

α) Caesar quattuor ex ........................ in Nerviis et tres in Belgis ....................

(conloco, legio)

β) Quattuor ................... in Nerviis hiemare imperat et tres in Belgis

.......................... iubet. (remaneo, legio)

γ) ............................... omnes .................................. in .................................

conlocare iubet. (hiberna, legatus, legio)

δ) ............................... frumentum in castra .............................. iubet.

(importo, legatus)

ε) Speculatores ............................ .................................. et prope eos esse

nuntiant. (hostis, advento)

στ) Caesar ................................ cavere vim ........................................ admonet

et legatos .............................. frumentum in castra iubet. (miles, hostis,

importo)

ζ) Speculatores hostes .................... nuntiant; ........... hostium ........................

debetis. (vis, advento, caveo)

www.prooptikh.com

80

η) Milites ....................... amabant et ......................... eius studebant. (Caesar,

gloria)

θ) Hostes de ........................... advolabant et ................................. provinciae

nocebant. (incola, collis)

ι) Hostes in ....................... ................. frumentum importabant. (castra, suus)

ια) Caesar cum ............................ ................... fortiter repugnat contra

........................... (suus, hostis, miles στον πληθ.)

ιβ) Speculatores frumentum hostes ........................... in ....................... et eos

............................... bellum nuntiant. (castra, paro, importo)





α) Caesar legatos frumentum in castra importare imperat. ! !

β) Caesar legatis frumentum in castra importare imperat. ! !

γ) Caesar legati frumentum in castris importare imperat. ! !

δ) Caesar legato frumentum in castra importare imperat. ! !

ε) Caesar legatum frumentum in castra importare imperat. ! !

στ) Caesar legatum frumentum in castris importare imperat. ! !

ζ) Caesar milites vim hostium cavere admonet. ! !

η) Caesar milites vim hostis cavere admonet. ! !

θ) Caesar militibus vim hostium cavere admonet. ! !

ι) Caesar militis vim hostium cavere admonet. ! !

ια) Caesar milites vis hostis cavere admonet. ! !

ιβ) Caesar militi vim hostis cavere admonet. ! !




α) Quattuor legionibus Caesar in Belgis hiemare imperat. ! !

β) Tres legiones Caesar in Nerviis remanere iubet. ! !

www.prooptikh.com

81

γ) Caesar legatis frumentum in castra importare imperat. ! !

δ) In hibernis multis Caesar legiones conlocat. ! !

ε) Caesar milites cavere hostes admonebat. ! !

στ) Hostes caedem incolarum perpetrare poterant. ! !

ζ) Speculatores Caesaris hostes adventare et prope ! !

esse nuntiant.

η) Hostes propter frumenti inopiam legiones suas ! !

in hibernis multis conlocabant.

θ) Caesar castra hostium oppugnat et dolo expugnat. ! !

ι) Caesar milites admonet his verbis: patriam ! !

amare, legatos vestros fovere et fortiter

contra hostes repugnare debetis.

ια) Hostes in castra sua frumentum importabant. ! !

ιβ) Caesar hostes adventare audiebat. ! !


1. H έκφραση «caedem perpetro» σηµαίνει:

α) διαπράτω έγκληµα. !

β) κατασφάζω. !

γ) φυλάγοµαι. !

δ) ορµώ, επιτίθεµαι. !

ε) πλησιάζω. !

στ) λεηλατώ. !




α) Caesar legatos frumentum in castra importare imperat. !

β) Caesar legatos frumentum in castris importare imperat. !

γ) Caesar legatos frumentum in castra importare imperant. !

δ) Caesar legatis frumentum in castra importare imperat. !

ε) Caesar legatis frumentum in castris importare imperat. !

www.prooptikh.com

82

στ) Caesar legato frumentum in castris importare imperat. !

ζ) Caesar legato frumentum in castra importare imperant. !

η) Caesar legatis frumenta in castris importare imperat. !

θ) Caesar legatum frumentum in castra importare imperat. !

ι) Caesar legati frumentum in castra importare imperat. !



α) Quattuor ex legiones in Belgis conlocat. !

β) Tres legiones in Gallia remanere imperat. !

γ) Quattuor legionibus in Nerviis hiemare iubet. !

δ) Legati in castris frumentum importabant. !

ε) Hostes bellum parabat. !

στ) Speculatores hostes prope est nuntiant. !

ζ) Milites contra hostium repugnare debent. !

η) Hostes prope nostra castra sunt audio. !

θ) Legatis his verbis admonebat. !

ι) Hostes de colle advolare solebant. !

IV. Ερωτήσεις - ασκήσεις σύζευξης


της αντίστοιχης απάντησης. Πέντε από τις προτάσεις που καταχωρίζονται

στη στήλη των απαντήσεων δεν ανταποκρίνονται σε αντίστοιχες ερωτήσεις.


1) ! Quid Caesar milites admonet? α) Propter frumenti inopiam.

2) ! Cur Caesar in hibernis multis

hiemare legiones iubet?

β) Caesar in multis hibernis

legiones conlocat.

3) ! Quot (= πόσες) ex legionibus

Caesar in Nerviis hiemare iubet?

γ) Caesar milites vim hostium

cavere admonet.

4) ! Quot (= πόσες) ex legionibus

Caesar in Belgis remanere

imperat?

δ) Speculatores hostes esse prope

nuntiant.

5) ! Quid legatos Caesar iubet? ε) Repugnare contra hostes debent.

6) ! Quid speculatores nuntiant? στ) Quattuor.

www.prooptikh.com

83

7) ! Admonetne Caesar milites

repugnare fortiter contra hostes?

ζ) Vim hostium cavebant.

η) Tribus in Belgis remanere

imperat.

θ) Legati frumentum in castra

importabant.

ι) Non.

ια) Tres legiones in Belgis

remanebant.

ιβ) Frumentum in castra eos

importare.








Α Β

1) frumentum ! σφαγή

2) hiberna ! ξεχειµωνιάζω

3) conloco ! παραµένω

4) quattuor ! προσέχω, φυλάγοµαι

5) hiemo ! χειµερινό στρατόπεδο

6) iubeo ! τέσσερα

7) impero ! οφείλω, πρέπει

8) remaneo ! εισάγω

9) importo ! εγκαθιστώ

10) inopia ! σιτάρι, δηµητριακά

11) miles ! έλλειψη

12) caedes ! στρατιώτης

13) ....................................... ! .......................................

14) ....................................... ! .......................................

www.prooptikh.com

84



της αντίστοιχης λέξης της Α΄ στήλης. Στη Β΄ στήλη υπάρχουν πέντε όροι


Α Β

1) frumenti ! γενική κτητική

2) multis ! υποκείµενο

3) hiemare ! γενική υποκειµενική

4) tribus ! αντικείµενο του ρ. «iubet»

5) verbis ! κατηγορηµατικός προσδιορισµός

6) caedem ! αφαιρετική του τρόπου

7) eos ! επιθετικός προσδιορισµός

! αντικείµενο του ρ. «imperat»


! αντικείµενο του απαρ. «perpetrare»

! αφαιρετική του µέσου

! γενική αντικειµενική


περιόδου. Yπάρχουν πέντε περίοδοι στα Ελληνικά των οποίων δεν δίδεται η

αντίστοιχη στα Λατινικά.

Α Β

1) Caesar propter frumenti ! ∆ιατάζει τρεις λεγεώνες να παρα-

inopiam legiones in illis µείνουν στη χώρα των Bέλγων.

hibernis conlocat. ! Tέσσερις από τις λεγεώνες διατάζει

2) Quattuor ex legionibus να ξεχειµωνιάσουν στη χώρα

in Nerviis remanere iubet. των Nερβίων.

3) Tribus legionibus in ! Oι εχθροί από τους λόφους

Belgis hiemare imperat. συνηθίζουν να εξορµούν.

4) Milites omnes frumentum ! O Kαίσαρ λόγω της έλλειψης σίτου

in castra importare iubet. εγκαθιστά τις λεγεώνες σε εκείνα

τα χειµερινά στρατόπεδα.

5) Hostes prope esse audio. ! ∆ιατάζει τρεις λεγεώνες να ξεχειµω-

νιάσουν στη χώρα των Bέλγων.

www.prooptikh.com

85

6) Speculatores hostes ! Tους στρατιώτες διατάζει να

adventare nuntiabant. µεταφέρουν σιτάρι στα στρατόπεδα.

7) Vim hostium cavere ! Tέσσερις από τις λεγεώνες διατάζει να

debebatis. παραµείνουν στη χώρα των Nερβίων.

8) Hostes de collibus ! Oφείλετε να φυλάγεστε

advolare solebant. από την ορµή των εχθρών.

! Πληροφορούµαι πως οι εχθροί

βρίσκονται κοντά.

! Oι εχθροί από τους λόφους συνήθιζαν

να εξορµούν.

! Oφείλατε να φυλάγεστε από

την ορµή των εχθρών.

! Oι ανιχνευτές ανήγγελλαν ότι

εχθροί πλησίαζαν.

! Όλους τους στρατιώτες διατάζει να

µεταφέρουν σιτάρι στο στρατόπεδο.



α) Caesar in hiberna multa legiones conlocat.

β) Quattuor legiones in Nervios hiemant.

γ) Tres legiones in Belgis remanere imperat.

δ) Caesar legatos frumentum in castris importare iubent.

ε) Milites fortiter contra hostes repugnabat.

στ) Caesar verba sua animum12

militum confirmat.13

ζ) Legati milites frumentum in castra importare imperant.

η) Speculatores hostes adventant nuntiant.

θ) Hostes de colles advolare solebant.

ι) Hostis caedem militum perpetrare poterant.

ια) Milites patrias suas desiderabant et fortuna adversa deplorabant.

ιβ) Speculator hostes conlocare militum in proximis14

collis nuntiant.

12

animus, -i = το φρόνηµα 13

confirmo, 1 = ενισχύω 14

proximus = εγγύτατος, πολύ κοντινός, γειτονικός

www.prooptikh.com

86

2. Ο τύπος «verbis» του κειµένου είναι:






στ) αφαιρετική πληθυντικού δευτεροκλίτου ουσιαστικού αρσ. γένους. !

ζ) αφαιρετική πληθυντικού δευτεροκλίτου ουσιαστικού ουδ. γένους. !

Να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο και να δικαιολογήσετε την




κατάλληλο τύπο (τα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά να

τεθούν σε οριστική παρατατικού). Nα δικαιολογήσετε την πτώση των

ονοµάτων και το πρόσωπο των ρηµάτων που επιλέξατε. Να προσέξετε ώστε

οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές.

α) Caesar legiones propter ....................... inopiam in ..................... et in

......................... conlocat. (Nervii, Belgae, frumentum)

β) Legati milites ...................... et animum ................. confirmabant. (admoneo, is)

γ) ................................. hostes adventare vident et prope eos ....................

nuntiant. (sum, speculator)

δ) Milites inter se .................... insidias .................... cavere. (admoneo, hostis)

ε) Incolae nuntiant ....................... terrae suae ........................ (hostis, noceo)

στ) Caesar ..................... admonet ....................... in bello pericula

.......................... (miles, audacia, propulso)

ζ) Hostes parabant 15

................................... de ............................... et caedem

.................... perpetrare. (advolo, collis, miles)

η) Milites Caesaris fortiter .............................. pugnant 16

et ......................

fugant.17

(gladius,18

hostis)

θ) Illi magnam ................................... incolarum ....................................

perpetrare nuntiant. (caedes, hostis)

ι) Milites dolos hostium....................... debebant. Hostes caedem militum

perpetrare ................... (caveo, possum)

15

paro + απαρ. = ετοιµάζοµαι να (βλ. Μάθ. IX) 16

pugno, 1 = πολεµώ, µάχοµαι 17

fugo, 1 = τρέπω σε φυγή 18

gladius, -i = το ξίφος

www.prooptikh.com

87

ΜΑΘΗΜΑ VIII LECTIO OCTAVA

ΟΤΑΝ ΒΓΕΙΣ ΣΤΟ ΚΥΝΗΓΙ, ΠΑΡΕ ΜΑΖΙ ΣΟΥ

ΜΟΛΥΒΙ ΚΑΙ ΧΑΡΤΙ



1. Να εντοπίσετε τα ουδέτερα ουσιαστικά και να γράψετε τη γενική και

αιτιατική ενικού και πληθυντικού αριθµού.

2. Ποια άλλα ουσιαστικά, όπως το cerae, -arum, γνωρίζετε, που έχουν δηλ.

άλλη σηµασία στον ενικό και άλλη στον πληθυντικό αριθµό;

3. Ποια άλλα ουσιαστικά, ανεξάρτητα από την κλίση, γνωρίζετε τα οποία

απαντούν µόνο στον πληθυντικό αριθµό; (pluralia tantum)

4. Να δικαιολογήσετε το γένος των ουσιαστικών «solitudo» και «cogitatio».

5. Nα εντοπίσετε τα θηλυκά προσηγορικά ονόµατα της γ΄ κλίσης και να

γράψετε τη γενική και δοτική ενικού και πληθυντικού αριθµού.

6. (magnus, -a, -um) mons, (plenus, -a, -um) cerae: Να επιλέξετε το σωστό

γένος του επιθέτου και να κλίνετε στο πληθυντικό αριθµό το ουσιαστικό

µαζί µε το επίθετο που το συνοδεύει.

7. vacuum rete, feroces apri: Να κλίνετε τα ουσιαστικά µαζί µε τα επίθετα που τα

συνοδεύουν στον αριθµό που δίδονται.

8. Να καταγράψετε τα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης που σχηµατίζουν την

αφαιρετική του ενικού και σε -e και σε -i.

9. Cornelius Tacitus: Να κλίνετε τα ονόµατα στον ενικό αριθµό. Τι

παρατηρείτε ως προς τον τρόπο κλίσης τους;

10. ego, ipse: Να κάνετε λεπτοµερειακή γραµµατική αναγνώριση των τύπων.

11. aliquid: Να αναγνωρίσετε τον τύπο γραµµατικώς και να κλίνετε το ουδέτερο

γένος, στον ενικό και πληθυντικό αριθµό, της αντίστοιχης επιθετικής

αντωνυµίας.

12. tu: Να κλίνετε την προσωπική αντωνυµία γ΄ προσώπου στον πληθυντικό

αριθµό.

www.prooptikh.com

88

13. suo: Να γράψετε την αντωνυµία στα άλλα πρόσωπα στο γένος, στον αριθµό

και στην πτώση που βρίσκονται.

14. Ego tres apros feroces video.: Nα κλίνετε την πρόταση στον πληθυντικό

αριθµό.

15. Να µεταφέρετε τα ρήµατα των στίχων 1-5 του κειµένου στον ενεστώτα και

στον παρατατικό στο ίδιο πρόσωπο.

16. tres: Να γράψετε τα αριθµητικά επίθετα του απόλυτου «tres».

17. cepi, sedebam, licebit: Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους των ρηµάτων.

18. ridebis, interrogabis: Να γράψετε το γ΄ ενικό και γ΄ πληθυντικό πρόσωπο

της οριστικής του ενεστώτα, παρατατικού και µέλλοντα των ρηµάτων.

19. errare, videbis: Να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα και µέλλοντα.

20. sunt: Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους του ρήµατος και να κλίνετε την

οριστική παρατατικού και µέλλοντα. Τι παρατηρείτε; (το θέµα του sum είναι

es-, βλ. φαινόµενο του ρωτακισµού).

21. Να εντοπίσετε τους συνδέσµους του κειµένου και να αναγνωρίσετε το είδος

τους.

22. Εrat in proximo non venabulum sed stilus et pugillares.: Να γράψετε την

παραπάνω περίοδο µεταφέροντας όλους τους κλιτούς τύπους στον άλλο

αριθµό (όπου αυτό είναι δυνατόν).

23. Να υπογραµµίσετε στις παρακάτω προτάσεις τα προσηγορικά ονόµατα όλων

των κλίσεων και να γράψετε τη γενική του πληθυντικού αριθµού:

α) In silvis animalia videmus.

β) Amamus in montibus errare.

γ) Nostrum ingenium, nostrum animum et nostram mentem cogitatione

conformamus.

δ) Pugillares semper plenos habemus.

24. Να εντοπίσετε τις δευτερεύουσες επιρρηµατικές προτάσεις του κειµένου και

να αναγνωρίσετε το είδος τους.


αιτιατική.



www.prooptikh.com

89

27. Πώς εισάγεται η δευτερεύουσα εναντιωµατική πρόταση, πώς εκφέρεται και

τι εκφράζει; Να γράψετε ένα αντίστοιχο παράδειγµα εναντιωµατικής πρότα-

σης από τα αρχαία και ένα από τα νέα ελληνικά. Ποιες οµοιότητες ή

διαφορές παρατηρείτε;

28. Cum in venationibus eris...: Να αναγνωρίσετε το είδος του «cum». Να βρείτε

και τα υπόλοιπα είδη του χρονικού συνδέσµου «cum», όταν συντάσσεται µε

οριστική και να τα παρουσιάσετε.

29. Licebit tibi pugillares adportare.: Να κάνετε τη σύνταξη του απροσώπου

ρήµατος και να την αντιπαραβάλετε µε την αντίστοιχη των αρχαίων και των

νέων ελληνικών. (πρβ. Ταῦτα οὐ δυνατόν ἐστιν ἀνθρώποις εὑρεῖν - Μου

είναι αδύνατο να το κάνω.)

30. Να βρείτε το υποκείµενο του ειδικού απαρεµφάτου errare. Τι γνωρίζετε για

το υποκείµενο του ειδικού απαρεµφάτου στα λατινικά; Ποια η διαφορά από

την αντίστοιχη σύνταξη των αρχαίων ελληνικών;

31. Τι έχετε να παρατηρήσετε ως προς τη σύνταξη του «vibebis»; Πώς

συντάσσονται τα αισθήσεως σηµαντικά ρήµατα στα αρχαία ελληνικά;




β) αυτές των νέων Ελληνικών που προέρχονται από τη Λατινική µέσω µιας


33. Να µεταφράσετε στα Λατινικά τις προτάσεις:

α) Όταν θα πάµε στο κυνήγι, θα φέρουµε εκεί τα δίχτυα και την κυνηγετική

λόγχη.

β) ∆εν πρέπει να παραµείνεις στο δάσος· υπάρχουν πολλοί αγριόχοιροι.

γ) Αν και είµαστε λίγοι, θα αποµακρύνουµε τους εχθρούς.

δ) ∆εν επιτρέπεται στα παιδιά να περιπλανώνται στους λόφους.

ε) Θα γελάσουµε, όταν σε δούµε να κρατάς τα βιβλία στο κυνήγι.

34. Να µεταφράσετε στα νέα Ελληνικά τις προτάσεις: (άσκηση για τα τακτικά

αριθµητικά)

Annus in duodecim menses dividitur (= διαιρείται), quorum nomina haec

sunt: Ianuarius, mensis primus. Februarius, mensis secundus. Martius,

www.prooptikh.com

90

mensis tertius. Aprilis, mensis quartus. Maius, mensis quintus.Iunius, mensis

sextus. Iulius, mensis septimus. Augustus, mensis octavus. September, mensis

nonus. October, mensis decimus. November, mensis undecimus. December,

mensis duodecimus.

35. Nα γράψετε ένα συνώνυµο για καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις και να

σχηµατίσετε µε αυτά προτάσεις στα λατινικά:

epistula..............................................................................................................

iubeo..................................................................................................................

servus ................................................................................................................

pugillares ..........................................................................................................

adversarii ..........................................................................................................

36. Να συµπληρώσετε τα κενά, ώστε να χαρακτηρίζεται πλήρως η συντακτική

λειτουργία των λέξεων ή των προτάσεων που δίνονται:

Gaius Plinius είναι ........................ στο ρήµα.........................

tres είναι ....................... προσδιορισµός στο apros

ad retia είναι εµπρόθετος προσδ. που δηλώνει

.........................................................................

stilus είναι ....................... στο ρήµα..........................

etsi retia vacua είναι δευτερ., ....................... πρόταση µε ρήµα

το......................................................................

magna είναι ........................ προσδιορ. στο.................

cum...eris είναι δευτερ. ................ πρόταση που εκφράζει

το................................................................. σε

σχέση µε το ρήµα της κύριας πρότασης

adportare είναι ........................ απαρέµφατο που έχει θέση

...................... του ρήµατος ..............................

Μinervam είναι ............................. του .............................

errare είναι ........................ απαρέµφατο που έχει θέση

........................................ του ρήµατος.

www.prooptikh.com

91



1. Στις παρακάτω προτάσεις να διαγράψετε το σκέλος που περιέχει λάθος.

suo είναι γένους αρσενικού ή ουδετέρου;

tres είναι αριθµητικό επίθετο ή επίρρηµα;

ipse είναι οριστική ή δεικτική αντωνυµία;

venabulum είναι γένους αρσενικού ή ουδετέρου;

retia είναι ουσιαστικό β΄ ή γ΄ κλίσης;

incitamenta είναι γένους θηλυκού ή ουδετέρου;

cum είναι πρόθεση ή σύνδεσµος;

quoque είναι επίρρηµα ή σύνδεσµος;

montibus είναι δοτική ή αφαιρετική πληθ.;

vale είναι ρήµα ή επίρρηµα;

2. Στις παρακάτω προτάσεις να διαγράψετε το σκέλος που περιέχει λάθος:

suo είναι έµµεσο αντικείµενο ή επιθετικός προσδιορισµός;

feroces είναι επιθετικός ή κατηγορηµατικός προσδιορισµός;

plenas είναι επιθετικός προσδιορισµός ή κατηγορούµενο;

cogitationis είναι γενική κτητική ή αντικειµενική;

cum είναι καθαρά χρονικός ή επαναληπτικός;

pugillares είναι υποκείµενο ή αντικείµενο απαρεµφάτου;

errare είναι τελικό ή ειδικό απαρέµφατο;




α) Cornelius Tacitus tres apros cepit. ! !

β) In montibus Diana est. ! !

γ) Gaius venabulum habebat. ! !

δ) Sua retia plena erant. ! !

ε) Tacitus in silva errabat. ! !

στ) G. Plinius cum amicis in venationibus erat. ! !

www.prooptikh.com

92


1. Να συνδέσετε τους αριθµούς της στήλης Α΄ µε τα γράµµατα της στήλης Β΄.

Ένα στοιχείο της στήλης Β΄ περισσεύει.

Α Β

1) feroces α) ουσιαστικό της γ΄ κλίσης

2) cepi β) εναντιωµατικός σύνδεσµος

3) etsi γ) προστακτική ενεστώτα

4) stilus δ) επίθετο της γ΄ κλίσης

5) tamen ε) αναφορική αντωνυµία

6) vale στ) οριστική παρακειµένου

7) aliquid ζ) ουσιαστικό α΄ κλίσης

8) ceras η) αντιθετικός σύνδεσµος

9) cogitationis θ) ουσιαστικό της β΄ κλίσης

10) adportare ι) αόριστη αντωνυµία

ια) απαρέµφατο ενεστώτα 2. Να σχηµατίσετε τους ρηµατικούς τύπους που ζητούνται στην πέµπτη στήλη


Ri ta ba nt α΄ πληθ. πρόσωπο οριστικής µέλλοντα

interro bi re β΄ πληθ. πρόσωπο οριστικής παρατατικού

sede de tis γ΄ πληθ. πρόσωπο οριστικής ενεστώτα.

Eno bu mus απαρέµφατο ενεστώτα

vide ga nt γ΄ πληθ. οριστικής µέλλοντα

3. Να συνδέσετε τους αριθµούς µε τα γράµµατα. Ένα στοιχείο της δεύτερης

στήλης περισσεύει:

Α Β

1) Cornelio Tacito α) υποκείµενο στο «sunt»

2) salutem β) δοτική προσωπική

3) venabulum γ) εµπρόθετος στάσης σε τόπο

4) vacua δ) έµµεσο αντικείµενο

5) silvae ε) άµεσο αντικείµενο

6) incitamenta στ) υποκείµενο στο «erat»

7) cogitationis ζ) γενική υποκειµενική

www.prooptikh.com

93

8) tibi η) γενική αντικειµενική

9) Dianam θ) κατηγορούµενο αντικειµένου

10) in montibus ι) κατηγορούµενο υποκειµένου

ια) υποκείµενο απαρεµφάτου 4. Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ µε τη σηµασία τους στη στήλη Β΄.

Ένα στοιχείο της στήλης Β΄ περισσεύει:

Α Β

1) cera α) κενός

2) enoto β) περιπλανιέµαι

3) licet γ) κρατάω σηµειώσεις

4) ferox δ) συλλαµβάνω

5) aliquis ε) σκέπτοµαι

6) vacuus στ) κερί

7) valeo ζ) επιτρέπεται

8) capio η) σωτηρία

9) salus θ) άγριος

10) erro ι) υγιαίνω

ια) κάποιος 5. Να συνδέσετε κάθε λέξη της στήλης Α΄ µε το αντίθετό της που υπάρχει στη

στήλη Β΄.

Α Β

1) filius α) libero

2) antiquus β) gaudeo

3) infirmus γ) minimus

4) plenus δ) parcus

5) deploro ε) ferox

6) primus στ) validus

7) maximus ζ) vacuus

8) magnificus η) filia

9) capio θ) novus

10) tener ι) ultimus

www.prooptikh.com

94


Ένα στοιχείο της δεξιάς στήλης των απαντήσεων περισσεύει.


1) ! Quis epistulam scribit? α) Ad retia.

2) ! Quis ridebit? β) Pugillares.

3) ! Ubi Gaius sedebat? γ) Solitudo et silvae.

4) ! Quid in proximo erat? δ) Dianam.

5) ! Quid vacuum erat? ε) Gaius Plinius.

6) ! Quid cogitationem incitat? στ) Minervam.

7) ! Quid Tacitus in venationibus poterit

adportare?

ζ) Cornelius Tacitus.

8) ! Quem in montibus non videbis? η) Stilus et cerae.

θ) Retia. ΙΙΙ. Ασκήσεις συµπλήρωσης κενών

1. videbis, sunt, licebit, cogitabam: Να τοποθετήσετε τα ρήµατα στον

παρακάτω πίνακα και να συµπληρώσετε τον αντίστοιχο τύπο στους άλλους

χρόνους της ίδιας φωνής.

Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας

2. Να τοποθετήσετε τα παρακάτω ουσιαστικά στον πίνακα που ακολουθεί και

να τα µεταφέρετε στον αντίθετο αριθµό: silvae, incitamentum, apros,

pugillares, salutem, venationibus, retia

Α΄ κλίση Αντίθετος

αριθµός

Β΄ κλίση Αντίθετος

αριθµός

Γ΄ κλίση Αντίθετος

αριθµός

Παρατη-

ρήσεις

www.prooptikh.com

95

3. Να εντάξετε τις παρακάτω λέξεις στον πίνακα που ακολουθεί: apros, ipse,

ad, proximo, sed, aliquid, -que, cum, tamen, tibi, in, vacua, ceras, tres,

stilus, quoque.

Ουσιαστι-

κό

Επίθετο Αντωνυ-

µία

Αριθµη-

τικό

Επίρρηµα Πρόθεση Σύνδεσµος

4. Να συµπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν.

Γεν.

ενικού

Αφαιρ.

ενικού

Ονοµ.

πληθ.

∆οτική

πληθ.

Αιτιατική

πληθ.

tibi

ipse

aliquid

ego

5. Να συµπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα µε τα αντικείµενα του κειµένου.

Αντικείµενα Ρήµατα

www.prooptikh.com

96



και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας:

α) Ennius P. Cornelio Nasica sua salutem.

β) Ego ipse tres aprum feroces videt.

γ) In retibus sedebant et cogitabant aliquod.

δ) Cum in venationibus eramus, licet vobis quoque pugillares adportamus.

ε) Videmus amici pugillares se adportare in montes.

στ) Etsi tamen rides, ego habeo plena meis retia.

www.prooptikh.com

97

ΜΑΘΗΜΑ ΙX LECTIO NONA

Η ΕΓΚΑΘΙ∆ΡΥΣΗ ΤΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗ ΡΩΜΗ



1. Nα µεταφέρετε τα πρωτόκλιτα προσηγορικά ονόµατα του κειµένου στην




3. Nα µεταφέρετε τα τριτόκλιτα προσηγορικά ονόµατα του κειµένου στην

αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού και να δηλώσετε το γένος τους.

4. Tων προσηγορικών ονοµάτων του κειµένου που ευρίσκονται σε αφαιρετική

πτώση να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθµών.



6. Nα κλιθούν τα κύρια ονόµατα του κειµένου. Aν κάποιο απαντά δύο φορές,

να κλιθεί µόνο µία φορά.




άλλου αριθµού στην έγκλιση και στο χρόνο που βρίσκονται.

9. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της πρώτης συζυγίας του κειµένου στο πρώτο

και στο δεύτερο πρόσωπο και των δύο αριθµών της οριστικής του µέλλοντος.

10. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της τρίτης συζυγίας του κειµένου, τα οποία



11. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της τέταρτης συζυγίας του κειµένου, τα οποία



12. Nα γραφεί το απαρέµφατο ενεστώτα όλων των ρηµάτων του κειµένου.

13. Nα κλιθεί το αριθµητικό «duo» και στα τρία γένη.

www.prooptikh.com

98




α) septimum, regum, imperium, maestum, magnum, clarum, antiquum,

magnificum, possum.

β) eius, filius, ipsius, huius, illius, regius.

γ) perdit, laedit, aperit, extrahit, adimit, constituit, invenit.

δ) perdere, laedere, genere, adimere, constituere, deligere, vulnere.

ε) regis, patris, lacrimis, vulneris, consulis, civitatis, imperiis, doloris.

στ) duo, punio, paro, deligo, cultro, modo, perdo, laedo, interficio, adimo.

ζ) magno, modo, libro, populo, apro, filio, solitudo, stilo.






α) Filius eam maestam invenit.

β) Rex imperium perdit.

γ) Filius regis pudicitiam puellarum laedit.

δ) Illis femina iniuriam aperit.

ε) Ille delictum punit.

στ) Nos delictum punimus.

ζ) Vos iniuriam aperitis.

η) Ille populum Romanum concitabat.

θ) Vos Tarquinio imperium adimitis.

ι) Populus Romanus duo consules deligebat.

ια) Uxor delictum punire parabat.

ιβ) Brutus ex vulnere cultrum extrahit.

16. Nα επιφέρετε τις απαιτούµενες διορθώσεις ώστε οι προτάσεις που


πρόταση είναι αποδεκτή, να µην τη θίξετε.

www.prooptikh.com

99

α) Nos delictum punire paratis.

β) Vos eam maestam invenimus.

γ) Illis femina cum lacrimas iniuriam aperis.

δ) Ille ex vulnero dolore cultrum extrahimus.

ε) Brutus Tarquinium imperium adimit.

στ) Populus Romanus duos consules constituis deligere.

ζ) Sextus pudicitia Lucretiae laedit.

η) Maritus Lucretiae iratus parabant punire filio Tarquini.

θ) Sextus pudicitiam uxori Collatini laedis.

ι) Illa se ipsam cultri interficit.

17. Nα µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση ή στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου

αριθµού τους κλιτούς τύπους των παρακάτω προτάσεων. Nα µη θίξετε τις

προτάσεις εκείνες οι οποίες, αν µετασχηµατισθούν, δεν δίδουν αποδεκτό

νόηµα.

α) Hic suum regnum1 perdit.

β) Tarquinius imperium propter imprudentiam2 fili sui perdit.

γ) Ille pudicitiam uxoris eius laedit.

δ) Ille delictum punire parat.

ε) Pater puellae invenit eam maestam.

στ) Tarquinius septimus atque ultimus regum erat.

ζ) Nos iniuriam punire paramus.

η) Vos amicis nocetis et amicitiam proditis.3

θ) Hic illi imperium adimit.

ι) Illis femina iniuriam aperit.

ια) Tu nobis iniuriam non aperis.

ιβ) Tu huic potestatem 4 adimis.

18. Nα χαρακτηρισθούν οι οµοιόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του κειµένου.



1 regnum, -i = βασίλειο

2 imprudentia, -ae = ανοησία, αφροσύνη

3 prodo 3 = προδίδω

4 potestas, -atis (θηλ.) = δύναµη, εξουσία, κύρος

www.prooptikh.com

100

20. Nα χαρακτηρισθούν συντακτικώς οι τύποι που βρίσκονται σε πτώση

αιτιατική και να δικαιολογήσετε την πτώση τους.







τους.




αντίστοιχες λέξεις της Ελληνικής (αρχαίας και νέας).

27. Nα γίνει συλλαβισµός των λέξεων της πρότασης που ακολουθεί: Tarquinius

Superbus, septimus atque ultimus regum, hoc modo imperium perdit.



στην συλλαβή που τονίζεται. Nα δικαιολογήσετε την απάντησή σας:

imperium, pudicitiam, inveniunt, dolore, adimit, deligere.


α) O γιος του Tαρκυνίου προσβάλλει την τιµή της γυναίκας του Kολλατίνου.

β) O Kολλατίνος οργισµένος ετοιµάζεται να τιµωρήσει την εγκληµατική πράξη.

γ) H Λουκρητία σκοτώνεται µε µαχαίρι.

δ) O σύζυγός της σκεπτόταν να τιµωρήσει την εγκληµατική πράξη.

ε) O Pωµαϊκός λαός αποφασίζει να εκλέξει δύο υπάτους.

στ) H γυναίκα µε δάκρυα αποκαλύπτει την προσβολή.

ζ) O πατέρας βρίσκει την κόρη του περίλυπη.



τύπο και στην κατάλληλη θέση. Nα τοποθετήσετε τα ρήµατα σε οριστική

ενεστώτα ή παρατατικού, κατά την κρίση σας, προσέχοντας, ώστε το νόηµα

να είναι ικανοποιητικό.

α) pater, maestus, ille, invenio.

www.prooptikh.com

101

β) femina, aperio, iniuria.

γ) paro, punio, delictum, Brutus.

δ) maritus, culter, ex, extraho, vulnus.

ε) uxor, aperio, maritus, delictum.





κατάλληλο τύπο (τα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά, να

τεθούν σε οριστική παρατατικού). Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι

νοηµατικώς αποδεκτές.

α) Tarquinius Superbus septimus atque ................... regum ............................

(sum, ultimus)

β) Tarquinius propter imprudentiam .................... ......................... imperium

perdit. (suus, filius)

γ) Filius ...................... ...................... imperium adimit. (pater, suus)

δ) ..................... regum non licet puellarum pudicitiam ...........................

(laedo, filius)

ε) Pudicitiam ................................. Collatini Sextus Tarquinius laedit et

propter hanc ......................... pater .................... imperium perdit. (uxor,

is, iniuria)

στ) Uxor Collatini maesta ........................... se .......................... interficit.

(culter, ipse)

ζ) Brutus ex ...................... magno ....................... cultrum extrahit et

..................... exspirat. (Lucretia, dolor, vulnus)

η) Ille ...................... ........................ Sextum Tarquinium, ..............................

Tarquini Superbi, .................. septimus atque ultimus regum erat. (punio,

paro, filius, qui)

θ) Nos ........................... amicum maestum ................................. sed eum

......................... non ............................ (invenio, noster, iuvo, possum)

ι) Populus duos ........................... .............................. constituit. (deligo,

consul)

www.prooptikh.com

102

ια) Ego vos esse ......................... ..................... Quid vos ..................................?

(maestus, video, excrucio)

ιβ) ....................... et ......................... Lucretia iniuriam aperit. (maritus, pater)





α) Brutus populum rege imperium adimere admonent.! !

β) Brutus populo rege imperium adimere admonet. ! !

γ) Brutus populi admonet regi imperium adimere. ! !

δ) Brutus populum admonet rege imperium adimere. ! !

ε) Brutus populum admonet regi imperio adimere. ! !

στ) Brutus populum regi imperium adimere admonet. ! !

ζ) Brutus populum Tarquinio imperium adimere admonet. ! !

η) Brutus regis imperium adimere populum Romanum ! !

admonet.

θ) Populus Romanus regi imperium adimere constituit. ! !

ι) Populus regibus imperium adimere constituit. ! !

ια) Populus filium Tarquini punire constituit. ! !

ιβ) Brutus populum regibus imperium adimere admonet. ! !




α) Tarquinius Superbus ultimus regum erat. ! !

β) Filius Tarquini Superbi , Sextus, pudicitiam ! !

uxoris Bruti laedit.

γ) Sextus Tarquinius pudicitiam uxoris Collatini laedit. ! !

δ) Lucretia cultro se ipsam interficit. ! !

ε) Brutus ex corpore Lucretiae magno dolore cultrum! !

extrahit.

www.prooptikh.com

103

στ) Marito, patri et Iunio Bruto Lucretia cum lacrimis ! !

iniuriam aperit.

ζ) Populus Romanus tres consules deligere constituit. ! !

η) Pater Lucretiae Tarquinium Superbum interficit. ! !

θ) Sextus Tarquinius cultro se ipsum interficit. ! !

ι) Brutus populum Romanum contra regem concitat. ! !

ια) Brutus filium Tarquini interficit. ! !

ιβ) Sextus Tarquinius filius septimi atque ultimi regum erat. ! !


1. H έκφραση «se ipsam interficit» σηµαίνει:

α) φονεύει (υποκ.: αυτή). !

β) πεθαίνει (υποκ.: αυτός). !

γ) φονεύει (υποκ.: αυτός). !

δ) αυτοκτονεί (υποκ.: αυτή). !

ε) αυτοκτονεί (υποκ.: αυτός). !

στ) πεθαίνει (υποκ.: αυτή). !


2. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις ευσταθεί συντακτικώς και νοηµατικώς;

Nα σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο.

α) Maritum et patri puella iniuriam aperit. !

β) Marito et patrem puella iniuriam aperit. !

γ) Marito et patri puellae iniuriis aperit. !

δ) Marito et patri puella iniurias aperit. !

ε) Mariti et patris puella iniurias aperit. !

στ) Maritum et patrem puella iniurias aperit. !

ζ) Marito et patri puella iniuriae aperit. !

η) Mariti atque patri puellae iniurias aperis. !

θ) Marito et patri puellae iniuriae aperit. !

ι) Maritum et patrem puellae iniuriae aperiunt. !

3. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις ευσταθεί συντακτικώς; Nα σηµειώσετε την

ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο.

α) Populus rege imperium hoc modo adimit. !

www.prooptikh.com

104

β) Illa cum lacrimis iniurias aperio. !

γ) Illa se ipsum inteficit. !

δ) Ex vulneri gladium cum lacrimis extrahit. !

ε) Ille se ipsa interficit. !

στ) Filius eius pudicitiam uxoris regi laedit. !

ζ) Illis pater respondet pudicitiam suae !

puellae filius regis laedere.

η) Rex tres apros ferocem interficit. !

θ) Diana in hos montes errabat. !

ι) Liber iam populus duos consules deligebat.!


1. Στηριζόµενοι στο κείµενο να γράψετε δίπλα σε κάθε ερώτηση το γράµµα της

αντίστοιχης απάντησης. Πέντε από τις προτάσεις που καταχωρίζονται στη

στήλη των απαντήσεων δεν ανταποκρίνονται σε αντίστοιχες ερωτήσεις.


1) ! Quis pudicitiam uxoris

Collatini laedit?

α)

β)

Mariti, patris et Iuni Bruti.

Duo.

2) ! Quibus Lucretia iniuriam

aperit?

γ) Marito, patri et Iunio

Bruto.

3) ! Gladium an cultrum Brutus

ex vulnere extrahit?

δ)

ε)

Lucretia.

Sextus Tarquinius.

4) ! Quot (= πόσους;) populus

Romanus consules deligit?

στ

)

ζ)

Iniuria.

Cultro.

5) ! Quis se ipsum interficit? η) Iniuriam.

6) ! Quid marito suo Lucretia

aperit?

θ) Maritus, pater et Iunius

Brutus.

7) ! Qui (= ποιοι) Lucretiam

maestam inveniunt?

ι)

ια)

Cultrum.

Maritus Lucretiam invenit

maestam.

www.prooptikh.com

105

ιβ) Nescio. (= ∆εν γνωρίζω.)








Α Β

1) septimus ! ξεσηκώνω

2) modus ! λυπηµένος

3) imperium ! η σύζυγος

4) perdo ! προσβάλλω, βλάπτω

5) pudicitia ! χάνω

6) uxor ! βρίσκω

7) laedo ! εκλέγω

8) maestus ! έβδοµος

9) invenio ! αποφασίζω

10) aperio ! βγάζω (τραβώντας)

11) extraho ! «τιµή», αιδηµοσύνη

12) concito ! αποκαλύπτω

13) ......................... ! .................................

14) ......................... ! ..................................





Α Β

1) regum ! γενική αντικειµενική

2) modo ! υποκείµενο

3) pudicitiam ! γενική υποκειµενική

www.prooptikh.com

106

4) maestam ! αντικείµενο του ρ. «parat»

5) cultro ! κατηγορηµατικός προσδιορισµός

6) punire ! αφαιρετική του τρόπου

7) duo ! γενική διαιρετική


! αντικείµενο του ρ. «laedit»

! επιθετικός προσδιορισµός

! αφαιρετική του οργάνου 4. Nα γράψετε µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λατινικής

περιόδου. Yπάρχουν έξι περίοδοι στα Ελληνικά των οποίων δεν δίδεται η

αντίστοιχη στα Λατινικά:

Α Β

1) Ille regnum se perdere respondet ! O Bρούτος ξεσήκωνε τον λαό

propter fili sui imprudentiam. εναντίον του βασιλιά.

2) Brutus populum contra ! O Pωµαϊκός λαός αποφασίζει να

regem concitat. αφαιρέσει την εξουσία από

τον Tαρκύνιο.

3) Populus Romanus imperium ! Eκείνος απαντά ότι εξαιτίας της

Tarquinio adimere constituit. αφροσύνης του γιου του χάνει

το βασίλειο.

4) Filius ultimi regis pudicitiam ! O Bρούτος ξεσηκώνει τον λαό

uxoris Collatini laedit. εναντίον του βασιλιά.

5) Femina regi cum lacrimis ! Eκείνος απαντά ότι εξαιτίας

iniuriam aperit. της αφροσύνης τoυ έχασε

το βασίλειο.

6) Illa cultro se ipsam interficit. ! O γιος του τελευταίου βασιλιά

την τιµή της συζύγου του

Kολλατίνου προσβάλλει.

7) Illi cum populo Romano ! O Pωµαϊκός λαός αποφασίζει να

delictum punire parabant. καθαιρέσει τον Tαρκύνιο.

8) Ille cultro se ipsum interficit. ! H γυναίκα του βασιλιά µε

δάκρυα αποκαλύπτει την αδικία.

! Eκείνη µε µαχαίρι αυτοκτονεί.

www.prooptikh.com

107

! O γιος του βασιλιά την τιµή

της γυναίκας του Kολλατίνου

προσβάλλει.

! Eκείνος µε µαχαίρι αυτοκτονεί.

! H γυναίκα µε δάκρυα αποκα-

λύπτει στον βασιλιά την αδικία.

! Eκείνοι µαζί µε τον Pωµαϊκό

λαό ετοιµάζονταν να τιµωρή-

σουν την εγκληµατική πράξη.



α) Rex huic modo imperium perdit.

β) Feminae illo cum lacrimis iniuria aperiunt.

γ) Maritus et pater Lucretiam maesta inveniunt.

δ) Nos delictis punire parabamus.

ε) Vos illum imperium adimitis.

στ) Romani duo consules, Brutus et Collatinus, deligere constituunt.

ζ) Romani rege imperium adimit.

η) Brutus et Collatinus populum Romanum contra regem concitat.

θ) Vir gladium ex vulnere puellae extrahit et se ipsam interficit.

ι) Iunius Brutus et Tarquinius Collatinus, primi consuli, viri fortes (=

γενναίοι) erant.

ια) Romani delicta puniebat.

ιβ) Illi populi contra iniuria regum concitabant.

2. Ο τύπος «lacrimis» του κειµένου είναι:








www.prooptikh.com

108




σε χρόνο ενεστώτα). Nα δικαιολογήσετε την πτώση των ονοµάτων καθώς και

το πρόσωπο των ρηµάτων που επιλέξατε. Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις

να είναι νοηµατικώς αποδεκτές.

α) Populus Romanus duo ........................... deligere ........................... (consul,

constituo)

β) Collatinus .................. uxorem .............................. ............................ (suus,

maestus, invenio)

γ) Brutus ex ............................... gladium ............................ (vulnus, extraho).

δ) Milites .................... delictum ........................... punire parabant. (arma,

hostis)

ε) Maritus Lucretiae .......................... eum .................................. (culter,

interficio)

στ) Filius .................... uxorem Collatini................................ (rex, laedo)

ζ) Illa cum lacrimis ......................... suo magno ........................... iniurias

.......................... (pater, dolor, aperio)

η) Vos patriam et ............................. ...................................... (libertas, perdo)

θ) Milites Romani in .......................... fortiter pugnabant et..........................

propulsabant. (bellum, hostis)

ι) Populus Romanus filium regis .......................... et ..........................

imperium adimit. (punio, rex)

www.prooptikh.com

109

ΜΑΘΗΜΑ Χ LECTIO DECIMA

Η ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ∆ΙΑ



1. Να εντοπίσετε τα ουδέτερα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης και να γράψετε τις

πλάγιες πτώσεις στον πληθυντικό αριθµό.

2. Να εντοπίσετε τα κύρια ονόµατα της α΄ κλίσης και να γράψετε τη γενική,

αιτιατική και κλητική του ενικού αριθµού.

3. mores, fine: Nα γράψετε τη γενική του πληθυντικού των λέξεων. Να

δικαιολογήσετε τη διαφορετική κατάληξη.

4. caelum: Να καταγράψετε ουσιαστικά από τα αρχαία και νέα Ελληνικά τα

οποία είναι ανώµαλα κατά το γένος, όπως το «caelum». (π.χ. αρχ. ελλ. ὁ

σῖτος, τὰ σῖτα, νέα ελλ. ο πλούτος, τα πλούτη).

5. Lavinium, regnum: Ποια είναι η διαφορά τους ως προς το σχηµατισµό της

γενικής του ενικού;

6. ingens porta, hic annus: Να γράψετε τη δοτική, αιτιατική και αφαιρετική

ενικού και πληθυντικού αριθµού.

7. duos filios: Να κλιθούν µαζί στον ίδιο αριθµό.

8. duos: Να γράψετε τα αριθµητικά επίθετα και το αριθµητικό επίρρηµα του

απόλυτου «duo».

9. tu, suo: Να κλίνετε τις αντωνυµίες στον ενικό αριθµό στο α΄ πρόσωπο (στο

ίδιο γένος την κτητική).

10. eis, quos: Να κάνετε λεπτοµερειακή γραµµατική αναγνώριση των τύπων.

11. Τu Aeneam ad caelum feres: Να κλιθεί στον ενικό και πληθυντικό η πρόταση

µε το ρήµα στην οριστική του ενεστώτα.

12. feres: Ποιες ανωµαλίες παρουσιάζει το ρήµα όσον αφορά τους τύπους που

σχηµατίζονται από το θέµα του ενεστώτα fer-. Να βρείτε τα θέµατα του

ανώµαλου «φέρω» στα αρχαία ελληνικά. Τι παρατηρείτε;

13. Romulus moenia... sine fine erit.: Να ξαναγράψετε τις προτάσεις

µεταφέροντας τα ρήµατα στο ίδιο πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα.

14. contundet, imponet: Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους των ρηµάτων.

www.prooptikh.com

110

15. pariet, nutriet: Και τα δύο ρήµατα σχηµατίζουν την οριστική ενεστώτα σε

io. Κλίνονται και µε τον ίδιο τρόπο; Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους

των ρηµάτων.

16. muniet, restituet: Να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα και µέλλοντα των

ρηµάτων στη φωνή που βρίσκονται.

17. Η οριστική του µέλλοντα σε -am ήταν παλιά υποτακτική. Να αποδείξετε τη

συγγένεια αυτή από την αντιστοιχία του µέλλοντα του sum (ero < eso,

ρωτακισµός ) µε την υποτακτική του εἰµί (ω<εω<εσω).5


19. Βellum ingens geret et populos feroces contundet.: Να γράψετε την

παραπάνω περίοδο µεταφέροντας όλους τους κλιτούς τύπους στον αντίθετο

αριθµό.

20. Να υπογραµµίσετε στις παρακάτω προτάσεις τα προσηγορικά ονόµατα όλων

των κλίσεων και να γράψετε τη γενική του πληθυντικού αριθµού:

α) Romulus et Remus urbem in eis locis fundant.

β) Inter eos contentio (= διαφωνία) orta est uter (= ποιος από τους δύο)

nomen urbi daret.

γ) Romulus, victor, urbem de suo nomine Romam appellat.

δ) Ille urbem prius (= πρότερον) legibus quam (= ή) moenibus munit.

21. Οι παρακάτω ρηµατικοί τύποι να µεταφερθούν στο β΄ πληθυντικό πρόσωπο

της οριστικής του ενεστώτα:

geret: ................................................................................................................

feres: .................................................................................................................

muniet: ..............................................................................................................

erit: ...................................................................................................................

appellabit: ........................................................................................................

restituet: ...........................................................................................................

imponet: ............................................................................................................

transferet: .........................................................................................................

nutriet: ..............................................................................................................

pariet: ...............................................................................................................

5 Η άσκηση αυτή απαιτεί ιδιαίτερες ετυµολογικές γνώσεις. ∆εν έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα.

Εναπόκειται στην κρίση του διδάσκοντος αν θα τη χρησιµοποιήσει ή όχι.

www.prooptikh.com

111

claudet: .............................................................................................................

22. Να εντοπίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις του κειµένου και να εξηγήσετε

τον τρόπο µε τον οποίο εισάγονται και εκφέρονται.

23. Να αναγνωρίσετε την επιρρηµατική σχέση που εκφράζουν οι εµπρόθετοι

προσδιορισµοί.

24. de suo nomine: Να αντικατασταθεί το «suo» µε την κατάλληλη πτώση της

αντωνυµίας is - ea - id. Ποια η διαφορά στη σηµασία;

25. post trecentos annos: Τι εκφράζει ο εµπρόθετος; Ποια η διαφορά από το

trecentis post annis;

26. Να γράψετε τα αντικείµενα των ρηµάτων του κειµένου και να ταξινοµήσετε

τα ρήµατα σε µονόπτωτα και δίπτωτα. Να συγκρίνετε τη σύνταξή τους µε

αυτή των αντίστοιχων ρηµάτων στα αρχαία Ελληνικά.

27. Να ξαναγράψετε το κείµενο εξαρτώντας όλα τα ρήµατα (πλην του «erit») από

την πρόταση: Jupiter narrat... και να γίνουν οι αλλαγές που απαιτεί η

απαρεµφατική σύνταξη µε ειδικό απαρέµφατο.

28. Aeneas bellum... Albam Longam muniet.: Να µετατραπούν τα ρήµατα σε

απαρέµφατα εξαρτώµενα από το ρήµα «debeo».

29. Να καταγράψετε από τις λέξεις του κειµένου:



β) αυτές των νέων ελληνικών που προέρχονται από τη Λατινική µέσω µιας



α) Η σύζυγος του Ταρκυνίου ένα γιο θα γεννήσει, τον οποίον θα ονοµάσει Σέξτο.

β) Η Αφροδίτη θα αποθεώσει τον Αινεία και τον καταγόµενο απ αυτόν

Καίσαρα Αύγουστο.

γ) Ο ∆ίας αποκαλύπτει στην κόρη του τα σχέδιά του για το γιο της, τον Αινεία.

δ) Ο Βιργίλιος διηγείται ότι µια λύκαινα ανέτρεφε τους γιους της Ίλιας, τον

Ρώµο και τον Ρωµύλο.

ε) ∆εν επιτρέπεται στο Ρώµο να ονοµάσει τους Ρωµαίους από το όνοµά του.

στ) Ο Καίσαρ Αύγουστος οφείλει να κλείσει τις πόρτες του Πολέµου και να

αποκαταστήσει τη βασιλεία του Κρόνου.

www.prooptikh.com

112

31. Να µεταφράσετε στα νέα Ελληνικά:

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam

Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. Hi

omnes lingua, moribus, legibus inter se differunt. (Ιούλιος Καίσαρ, De bello

Gallico, Ι, 1, διασκευή).

32. Να γράψετε ένα αντίθετο για καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις και να

σχηµατίσετε µε αυτά σύντοµες προτάσεις στα λατινικά: ingens, claudo, do.

33. Να µεταφέρετε στα Λατινικά τις παρακάτω φράσεις.

α) αποθεώνω: ................................................................................................

β) τα τείχη του Άρη: .......................................................................................

γ) υποδέχοµαι στον ουρανό: ..........................................................................

δ) ετοιµάζεται να διεξάγει πόλεµο: .................................................................

ε) αποφασίζει να κλείσει τις πόρτες του πολέµου: ..........................................

στ) αυτοκτονούν από ντροπή: 6 .........................................................................

34. Να συµπληρωθούν τα κενά, ώστε να χαρακτηρίζεται πλήρως η συντακτική


α) feroces είναι ................. προσδ. στο ...............................

β) mores είναι .................. στο ..........................................

γ) tu είναι .................. στο ..........................................

δ) Romulum, Remum είναι ........................ στο ....................................

ε) lupa είναι ...................... στο ......................................

στ) Μartia είναι ............ προσδ. στο ....................................

ζ) de nomine είναι εµπρόθ. προσδ. που δηλώνει

............................................................................

η) Romanis είναι .................................. από το .....................

θ) ab Iulo είναι εµπρόθ. προσδ. που δηλώνει

......................... από το .......................................

ι) Belli είναι ................................ στο ............................

6 pudor, -oris = ντροπή

www.prooptikh.com

113


Ι. Ασκήσεις του τύπου « Σωστό -Λάθος»


α) ιngens είναι αρσενικού ή ουδετέρου γένους;

β) eis είναι δοτική ή αφαιρετική πληθυντικού;

γ) moenia είναι ουδετέρου ή θηλυκού γένους;

δ) feres είναι οριστ. ενεστώτα ή µέλλοντα;

ε) post είναι επίρρηµα ή πρόθεση;

στ) pariet είναι ρήµα γ΄ ή δ΄ συζυγίας;

ζ) Romanis είναι δοτική ή αφαιρετική πληθυντικού;

η) ut είναι πρόθεση ή επίρρηµα;

θ) Martia είναι κύριο όνοµα ή επίθετο;

ι) trecentos είναι αριθµητικό απόλυτο ή τακτικό; 2. Να σηµειώσετε την ένδειξη Χ στο αντίστοιχο πλαίσιο, αν νοµίζετε ότι το

περιεχόµενο των προτάσεων είναι σωστό ή λανθασµένο:


α) in Italia: επρόθ. προσδ. τόπου. ! !

β) mores: έµµεσο αντικείµενο. ! !

γ) Aeneae: γενική κτητική. ! !

δ) post: επιρρηµατικός προσδ. χρόνου. ! !

ε) filius: επεξήγηση. ! !

στ) ab Iulo: επρόθ. προσδ. της καταγωγής. ! !

ζ) Βelli: γενική αντικειµενική. ! !

η) Romanis: αφαιρετική του χωρισµού. ! !

θ) Αeneam: αντικ. στο ενν. «acceperis». ! !

ι) filios: αντικείµ. στο «nutriet». ! ! 3. Nα εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόηµα του



α) Rex deorum hominumque providet fatum Aeneae. ! !

β) Aeneas in caelo Augustum accipiet. ! !

γ) Iulus, ab Aenea ortus, Albam Longam muniet. ! !

www.prooptikh.com

114

δ) Romulo appellare Romanos de suo nomine non licebit. ! !

ε) Augustus restituere Saturnium regnum constituet. ! !

στ) Magnum imperium Romanis erit. ! !




Α Β

1) portas α) µετοχή

2) mores β) αριθµητικό

3) moenia γ) αντωνυµία

4) caelum δ) ουδέτερο της γ΄ κλίσης

5) Saturnium ε) ουδέτερο της β΄ κλίσης

6) eis στ) αρσενικό της γ΄ κλίσης

7) trecentos ζ) επίθετο της γ΄ κλίσης

8) post η) πρόθεση

9) appellabit θ) ουσιαστικό της α΄ κλίσης

10) ortus ι) επίθετο

ια) ρήµα 2. Να σχηµατίσετε τους ρηµατικούς τύπους που ζητούνται στην πέµπτη στήλη


Ger e ba tis α΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα

impon i nt β΄ πληθ. οριστικής

παρατατικού

tansfer e u nt β΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα

nutri b ba mus γ΄ πληθ. οριστικής

παρατατικού

αppell

a

tis γ΄ πληθ. οριστικής µέλλοντα.

www.prooptikh.com

115

www.prooptikh.com

116


περισσεύει:

Α Β

1) eis α) αντικείµενο στο «appellabit»

2) postea β) αναφορική µετοχή

3) filius γ) υποκείµενο

4) quos δ) παράθεση

5) suo ε) αντικείµενο στο «nutriet»

6) imperium στ) επιρρηµατικός προσδ. χρόνου

7) ortus ζ) αντικείµενο στο «accipies»

8) hunc η) επεξήγηση

9) in caelo θ) έµµεσο αντικείµενο

10) Romanos ι) επιθετικός προσδιορισµός

ια) εµπρόθετος προσδ. τόπου (στάση)

4. Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ µε τη σηµασία τους στη στήλη Β΄.


Α Β

1) lupa α) καλώ, ονοµάζω

2) caelum β) γεννώ

3) mores γ) λύκαινα

4) ingens δ) επιβάλλω

5) appello ε) αποκαθιστώ

6) contundo στ) ουρανός

7) restituo ζ) ιδρύω

8) pario η) πελώριος

9) orior θ) ήθη, θεσµοί

10) impono ι) συντρίβω

ια) ανατέλλω, γίγνοµαι

www.prooptikh.com

117

5. Να γράψετε δίπλα σε κάθε ερώτηση το γράµµα της αντίστοιχης απάντησης

Ένα στοιχείο της στήλης των απαντήσεων περισσεύει.


1) ! Ubi Aeneas bellum geret? α) Romulus.

2) ! Quis Aenean ad caelum feret? β) Caesar Augustus.

3) ! Quis Albam Longam muniet? γ) In Italia.

4) ! Quando lupa Romulum et

Remum nutriet?

δ) Saturnium regnum.

5) ! Quis urbi nomen dabit? ε) Filius Aeneae.

6) ! Quid Augustus restituet? στ) Jupiter.

7) ! Quis bellum componet 7 in

Italia?

ζ) Filia Jovis, Venus.

η) Post trecentos annos.


1. Να τοποθετήσετε τα παρακάτω ρήµατα στον πίνακα και να συµπληρώσετε

τον αντίστοιχο τύπο στους άλλους χρόνους της ίδιας φωνής: condet, feres,

muniet, appellabit, erit, restituet.

Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας

2. Να εντάξετε τις παρακάτω λέξεις στον πίνακα που ακολουθεί: lupa, hunc,

ingens, trecentos, suo, martia, mores, ortus, duos, postea, post, ab, et, sine.

Ουσιασ. Επίθετο Αντ/µία Αριθ/κό Μετοχή Επίρ/µα Πρόθεση Σύνδεσ.

7 Για τη σηµασία της έκφρασης «bellum compono» βλ. Μάθ. ΧΙ του σχολικού εγχειριδίου.

www.prooptikh.com

118


να τα µεταφέρετε στον αντίθετο αριθµό: fine, annos, regnum, lupa, filius,

mores, caelo, portas, nomine:

A΄ κλίση Αντίθετος

αριθµός


αριθµός


αριθµός

Παρατη-

ρήσεις

4. Να συµπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν:

ονοµαστική

ενικού

αιτιατική

ενικού

αφαιρετική

ενικού

δοτική

πληθ.

αιτιατική

πληθ.


πληθ.

eis

quos

tu

hunc

suo

5. Να συµπληρώσετε τα κενά ακολουθώντας τα παραδείγµατα:

cum + pello = compello cum + tundo = contundo

cum + ago = cogo cum + haereo = cohaereo

cum + loquor = colloquor cum + rumpo = corrumpo

α) cum + traho = ..............................................................................................

β) cum + eo = ..................................................................................................

γ) cum + clamo = .............................................................................................

δ) cum + opto = ...............................................................................................

ε) cum + capio = ..............................................................................................

στ) cum + loco = ................................................................................................

ζ) cum + mitto = ..............................................................................................

η) cum + pono = .................................................................................................

θ) cum + primo = ...............................................................................................

ι) cum + verto = ..................................................................................................

ια) cum + teneo = ...............................................................................................

www.prooptikh.com

119

ιβ) cum + laudo = ...............................................................................................




α) Venus Aenean ad caelo feret.

β) Aeneas populos feroces mores imponet.

γ) Romulus Romanos de suo nomen appellabit.

δ) Ille bellum ab Lavinium in Alba Longa transferet.

ε) Caesarem Augustum post multis annis illa in caelum accipiet.

2. Nα τοποθετήσετε τις αφαιρετικές του κειµένου στους παρακάτω πίνακες

ανάλογα µε το είδος τους και να γράψετε παραδείγµατα αφαιρετικής από τα

προηγούµενα κείµενα.

Πρόθεση

Εµπρόθετος που

δηλώνει

Παραδείγµατα από

το µάθηµα Χ

Παραδείγµατα από τα προηγούµενα

1. ab καταγωγή π.χ. ab Iulo

αποµάκρυνση π.χ. ab Lavinio

2. cum τρόπο π.χ. cum lacrimis

συνοδεία π.χ. cum sociis

3. de αναφορά π.χ. de incolis

από τόπου κίνηση π.χ. de collibus

προέλευση π.χ. de nomine

4. ex διηρηµένο όλο π.χ. ex quibus

αιτία π.χ. ex annis

5. in στάση σε τόπο π.χ. in terra

κατάσταση π.χ. in suppliciis

χρόνο π.χ. in bello

6. pro παραβολή,

οµοιότητα

7. sine εξαίρεση, τρόπος π.χ. sine mente

Επιρρηµατικός Προσδιορισµός

Τόπου Χρόνο

υ

Μέσου Οργάν. Τρόπο

υ

Αιτίας Αναφο

ρ.

Neapol

i

annis verbis cultro audaci

a

forma iustitia

www.prooptikh.com

120

3. Να συµπληρώσετε τα κενά ακολουθώντας τα παραδείγµατα και να

χρησιµοποιήσετε τις σύνθετες λέξεις (β, γ, δ, η, θ, ιβ), που γράψατε, σε

ρηµατικά ή λεκτικά σύνολα.

ad + cedo accedo

ad + fero affero

ad + gradior aggredior

in + ludo illudo

in + mitto immitto

in + rideo irrideo

in + pendo impendo

α) ad + cado = ..................................................................................................

β) ad + duco= ......................................... π.χ. ..................................................

γ) in + pono = ........................................ π.χ. ..................................................

δ) in + mortalis = ................................... π.χ. ..................................................

ε) in + repo = ...................................................................................................

στ) in + laboro= .................................................................................................

ζ) ad + facio = .................................................................................................

η) ad + capio = ...................................... π.χ. ..................................................

θ) in + porto = ....................................... π.χ. ..................................................

ι) in + maturus = ..............................................................................................

ια) in + ruo = ......................................................................................................

ιβ) in + lex = ............................................. π.χ. ..................................................

www.prooptikh.com

120

MAΘHMA XI LECTIO UNDECIMA

H PΩMH KAI H KAPXH∆ONA

ΠAPA∆EIΓMATA EPΩTHΣEΩN-AΣKHΣEΩN

1. Eρωτήσεις-ασκήσεις ανοικτού τύπου

1. Tων κυρίων ονοµάτων του κειµένου να γραφεί η ονοµαστική, γενική και






4. Nα γραφούν οι πλάγιες πτώσεις και στους δύο αριθµούς των τριτοκλίτων

ουσιαστικών που σχηµατίζουν τη γενική πληθυντικού µε κατάληξη «-ium».


πτώση να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις (εφόσον υπάρχουν) του άλλου αριθµού.

6. omnes gentes: Nα κλιθούν µαζί και στους δύο αριθµούς.


άλλου αριθµού και στα τρία γένη εφόσον αυτό είναι δυνατόν.


άλλου αριθµού στο χρόνο, στην έγκλιση και στη φωνή που βρίσκονται.

9. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της 1ης συζυγίας του κειµένου στο πρώτο και

στο δεύτερο πρόσωπο και των δύο αριθµών της οριστικής του µέλλοντα

ενεργητικής φωνής.

10. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της 2ης συζυγίας του κειµένου στο αντίστοιχο

πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα, παρατατικού και µέλλοντα ενερ-

γητικής φωνής.

11. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της 4ης συζυγίας του κειµένου στο αντίστοιχο

πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα, παρατατικού και µέλλοντα

ενεργητικής φωνής.

12. Nα γραφούν οι αρχικοί χρόνοι όλων των ρηµάτων του κειµένου στην

ενεργητική φωνή.

13. Nα γραφούν ολογράφως οι αριθµοί: VI, XIV, XX.

www.prooptikh.com

121



από αυτές;

α) expugnavit, superavit, dimicavit, profligavit, delevit, reportavit, comple-

vit, revocavit.

β) genti, cladi, duci, vi, agri.

γ) annum, elephantum, populum, agrum, pavidum, eum.

δ) delere, complere, admonere, placere, seiungere, componere.

ε) reportaverunt, audiverunt, superaverunt, expediverunt, dimicaverunt,

expugnaverunt.

στ) superatum, expugnatum, auditum, profligatum, revocatum, reportatum,

compositum.

ζ) Carthaginiensis, Cannensis, omnis, insidiis.


αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού (στο χρόνο και στην έγκλιση που

βρίσκονται) και γίνουν, όπου χρειάζεται, οι αναγκαίες τροποποιήσεις ώστε

οι νέες προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. Nα µη θίξετε τις περιό-

δους εκείνες που δεν είναι δυνατόν να τροποποιηθούν ή αν τροποποιηθούν

δεν παρέχουν αποδεκτό νόηµα:

α) Dux Romanorum copias barbarorum profligavit.

β) Alpes Italiam ab Gallia seiungunt.

γ) Hic viginti annos in Gallia complevit.

δ) Milites ex insidiis hostium se expediunt.

ε) Hic cum hostibus dimicavit et copias eorum profligavit.

στ) Vos pavidi magnam cladem audivistis.

ζ) Frustra cum Carthaginiensibus bellum componere cupivit.

η) Illi magnam victoriam reportavere.

θ) Hannibal Saguntum vi expugnavit.

ι) Nos Hannibalem cum elephantis Alpes transire audimus.

ια) Frustra bellum componere cupivimus.

ιβ) Tu copias revocavisti in Africam.

www.prooptikh.com

122

16. Nα µεταφέρετε το ρήµα των παρακάτω προτάσεων στην οριστική

παρακειµένου ενεργητικής φωνής, εφόσον αυτό είναι νοηµατικώς δυνατόν:

α) Ille copias barbarorum superabit.

β) Alpes Italiam ab Gallia seiungunt.

γ) Milites ex insidiis hostium se expediunt.

δ) Hi cum hostibus dimicabant et copias eorum profligabant.

ε) Nos hostem cum elephantis montes transire audimus.

στ) Denique Romani victoriam reportabunt.

ζ) Tu sex annos in Italia complebis.

η) Pavidus dux hostium copias suas revocat.

θ) Hannibal dux Carthaginiensium erat.

ι) Nos amici sumus.




α) Hannibal barbaros gentes bello superavit.

β) Populus magnam cladem pavidus audit.

γ) Hannibal in Hispania cum multis gentis dimicavit.

δ) Magnum mons Galliam ab Italia seiungit.

ε) Milites ex insidiis hostium se expedivit.

στ) Frustra ego illum bellum componere cupivi.

ζ) Romani copias suos revocant in Italia.

η) Duces pavidus caedem audiverunt.

θ) Nostri milites cum hostis dimicavere.

ι) Nos pavidi audivimus hostes delere agros nostros.



θίξετε τις προτάσεις εκείνες οι οποίες, αν µετασχηµατισθούν, δεν παρέχουν


α) Montes duos populos seiungunt.

β) Cum hoste dimicavit et eum profligavit.

γ) Ille omnes gentes superavit.

δ) Nos bellum componere non possumus.

www.prooptikh.com

123

ε) Carthaginienses in Africam Hannibalem revocavere.

στ) Frustra rex bella componere cupivit.

ζ) Magnam cladem pavidi audivimus.

η) Ex magno periculo se expediverunt.

θ) Ibi quattuordecim annos complevit.

ι) Cum gentibus barbaris dimicavistis et victorias reportavistis.

ια) Claros duces superavit et magnas urbes expugnavit.

ιβ) Tu populos feroces profligavisti.

19. Nα εντοπίσετε και να χαρακτηρίσετε τους οµοιόπτωτους ονοµατικούς προσ-

διορισµούς του κειµένου.

20. Nα εντοπίσετε και να χαρακτηρίσετε τους ετερόπτωτους ονοµατικούς προσ-

διορισµούς του κειµένου.

21. Να αναγνωρίσετε τον συντακτικό ρόλο των τύπων που βρίσκονται σε


22. Nα εντοπίσετε τους κλιτούς τύπους που βρίσκονται σε αιτιατική και να


23. Nα προσδιορίσετε το είδος του απαρεµφάτου του κειµένου και να

δικαιολογήσετε τον χρόνο στον οποίο βρίσκεται. Nα δικαιολογήσετε την

πτώση του υποκειµένου του.

24. Nα δικαιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς των χρονικών προτά-

σεων του κειµένου.26


τους.

26. Nα εντοπίσετε τους συνδέσµους του κειµένου και να εξηγήσετε τον συντα-

κτικό τους ρόλο.



28. Nα µεταφρασθούν στα Λατινικά:

α) Όταν οι Pωµαίοι πληροφορήθηκαν την καταστροφή, θρήνησαν πολύ για

την τύχη τους.

26

Ένας από τους επιµέρους διδακτικούς στόχους του Μαθ. ΧΙ είναι η διδασκαλία της έκφρασης

του προτερόχρονου στις χρονικές προτάσεις.

www.prooptikh.com

124

β) Mόλις εκείνος βρέθηκε στη Γαλατία, οι κάτοικοι του ανήγγειλαν την

µεγάλη σφαγή.

γ) Aφού νίκησε στον πόλεµο πολλούς άγριους λαούς, διάβηκε στην Iταλία.

δ) Mόλις συµπλήρωσε έξι χρόνια στην Iσπανία, οι Pωµαίοι τον ανακάλεσαν

στη Pώµη.

ε) Aφού κατέλαβαν µε δόλο την πόλη, την κατέστρεψαν.

στ) Όταν συµπλήρωσε είκοσι χρόνια ως εξόριστος στη χώρα του Πόντου, οι

Pωµαίοι αποφάσισαν να τον ανακαλέσουν στη Pώµη.

ζ) Aφού έδωσε µάχη µε τους κατοίκους και κέρδισε τη νίκη, κατέστρεψε τις

πόλεις και τους αγρούς τους.

29. Mε τις οµάδες λέξεων που σας δίνονται να κατασκευάσετε ισάριθµες απo-

δεκτές προτάσεις, αφού τοποθετήσετε την κάθε λέξη στον κατάλληλο τύπο

και στην κατάλληλη θέση. Tα ρήµατα να τεθούν σε οριστική παρακειµένου

ενεργητικής φωνής. Nα προσέξετε ώστε το νόηµα να είναι αποδεκτό:

α) dimico, Romani, apud, Carthaginienses, cum, Cannae.

β) compleo, in, ille, annus, Hispania, multus.

γ) bellum, gens, ferox, Scipio, supero.

δ) vis, urbs, Hannibal, expugno.

ε) pavidus, magnus, clades, Xerxes, audio.

30. Nα µελετήσετε τα παρακάτω παραδείγµατα και να επισηµάνετε τη

σηµασιολογική διαφορά ανάµεσα στην αφαιρετική «bello» και στην

εµπρόθετη αφαιρετική «in bello»:

α) In bello pericula audacia propulsabant. (βλ. Mάθ. IV)

β) Omnes gentes Hispaniae bello superavit. (βλ. Mάθ. XI)

31. Nα εντοπίσετε τη σηµασιολογική διαφορά µεταξύ των δύο περιόδων της

κάθε οµάδας:

Ι. α) Postquam quattuordecim annos in Italia complevit, Carthaginienses

eum in Africam revocaverunt.

β) Ubi quattuordecim annos in Italia complevit, Carthaginienses eum in

Africam revocaverunt.

ΙΙ. α) Postquam Alpes transiit, cum Romanis dimicavit.

β) Ubi Alpes transiit, cum Romanis dimicavit.

www.prooptikh.com

125

2. Eρωτήσεις - ασκήσεις κλειστού (αντικειµενικού) τύπου

I. Συµπλήρωση κενών



κατάλληλο τύπο. Tα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά, να

τεθούν σε οριστική παρακειµένου. Nα προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι

νοηµατικώς αποδεκτές:

α) Hannibal dux Carthaginiensis ................. . Vicesimo sexto anno ...............

suae omnes gentes Hispaniae .................... superavit. (bellum, sum, vita)

β) Postquam Carthaginienses Saguntum vi ....................., cum .....................

in ........................ ...................... . (elephas, expugno, Italia, transeo)

γ) Milites nostri ex ............................. hostium se ................................

(expedio, insidiae)

δ) Milites copias ............................ ................................... et .........................

(profligo, hostis, deleo)

ε) Apud Ticinum copiae Carthaginiensium ........................ Romanorum

............................... et magnam victoriam .................................... (copiae,

profligo, reporto)

στ) Vos .......................... .............................. cladem ......................................

(magnus, pavidus, audio)

ζ) Ubi rex hostium ............................... ............................., pavidus revocavit

copias suas. (audio, clades)

η) Frustra Carthaginienses victoriam .............................. ............................

(reporto, cupio)

θ) Scipio copias Carthaginiensium ...................... et victoriam ......................

(reporto, supero)

ι) Romulum et Remum lupa ................................. . Romulus de suo nomine

Romanos ................................. (appello, nutrio)

ια) Ubi.............................. hostes adventare ................................, cum eis

................................. ............................. (audio, paro, Hannibal, dimico)

ιβ) Postquam hostes de collibus ..........................., .......................... militum

.............................. (advolo, caedes, perpetro)

www.prooptikh.com

126

2. Nα συµπληρώσετε στις παρακάτω χρονικές προτάσεις τoν χρονικό σύνδεσµο

«postquam» ή «ubi» που λείπει:

α) ........................... bello superavit omnes gentes Hispaniae, Aples transiit.

β) ........................ populus cladem audivit, terror animos omnium occupavit.

γ) ........................... speculatores hostes prope esse nuntiaverunt, milites

arma ceperunt.

δ) ........................... copias hostium profligavit, urbes eorum delevit.

ε) ........................... ex insidiis hostium se expedivit, cum eis dimicavit et eos

profligavit. II. Eρωτήσεις - ασκήσεις της µορφής «σωστό-λάθος»




α) Ex insidiis hostium me expedivi. ! !

β) Ex insidiis hostis me expedivi. ! !

γ) Ex insidiis hostium te expedivisti. ! !

δ) Ex insidiis hostis se expedivere. ! !

ε) Ex insidiis hostium se expedivit. ! !

στ) Hannibal cum elephantibus Alpes transiit. ! !

ζ) Romani illum in Romam revocaverunt. ! !

η) Carthaginienses Hannibalem in Africam revocavere. ! !

θ) Ibi Hannibal complevi quattuor annos. ! !

ι) Vos pavidos audivisti Cannensem cladem. ! !

ια) Hannibal cum omnibus gentibus dimicavit et eos superavit. ! !

ιβ) Hannibal Alpes cum elephantis transire paravit. ! !




α) Carthaginienses et Romani amici fuere. ! !

β) Romani cladem copiarum suarum apud Cannas

pavidi audiverunt. ! !

www.prooptikh.com

127

γ) Alpes Galliam ab Italia seiungunt. ! !

δ) Hannibal viginti annos in Italia complevit. ! !

ε) Hannibal cum P. Scipione dimicavit et

victoriam reportavit. ! !

στ) Fabius Maximus ex insidiis Hannibalis se expedivit. ! !

ζ) Hannibal quattuordecim annos natus omnes gentes

Hispaniae bello superavit. ! !

η) Apud Zamam Scipio cum Hannibale dimicavit et

victoriam reportavit. ! !

θ) Apud Cannas Hannibal copias Romanorum delevit. ! !

ι) Hannibal sex et viginti annos natus Saguntum vi

expugnavit. ! !

ια) Hannibal Alpes cum elephantis transiit. ! !

ιβ) Romani Saguntum vi expugnaverunt. ! !

III. Eρωτήσεις - Aσκήσεις πολλαπλής επιλογής

1. H έκφραση «se expedivit» σηµαίνει:

α) απελευθερώνω. !

β) ξεφεύγω. !

γ) γλυτώνω. !

δ) απελευθέρωσε. !

ε) κατέφυγε. !

στ) ξέφυγε. !


2. O τύπος «bello» στην πρώτη περίοδο του κειµένου συντακτικώς είναι:

α) αφαιρετική του µέσου. !

β) αφαιρετική του τρόπου. !

γ) αφαιρετική του χρόνου. !

δ) αφαιρετική της ιδιότητας. !


www.prooptikh.com

128



της αντίστοιχης απάντησης. Tέσσερις προτάσεις που καταχωρίζονται στη



1) ! Eratne Hannibal dux Carthaginiensis

an Romanus?

α) Galliam ab Hispania.

2) ! Quas terras Alpes seiungunt? β) Cum P. Scipione.

3) ! Quocum Hannibal apud Zamam

dimicavit?

γ) Galliam et Italiam.

4) ! Cuius ex insidiis Hannibal in agro

Falerno se expedivit?

δ) Fabii Maximi.

5) ! Quot annos in Italia Hannibal

complevit?

ε) Carthaginiensis.

6) ! Quis apud Cannas copias

Romanorum profligavit?

στ) P. Scipionis.

7) ! Quorum copias apud Cannas

Carthaginienses delevere?

ζ) Quattuordecim annos.

8) ! Erantne Carthaginienses et Romani

amici?

η) Quattuor et viginti annos.

θ) Hannibal.

ι) Romanorum.

ια) Certe.

ιβ) Minime vero.

www.prooptikh.com

129

2. Nα αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της A΄ στήλης µε τις σηµασίες που

δίνονται στη B΄ στήλη αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της

αντίστοιχης λέξης της A΄ στήλης. Στη B΄ στήλη υπάρχουν δύο σηµασίες των


συµπληρώσετε, ενώ στην A΄ στήλη υπάρχουν δύο λατινικές λέξεις των

οποίων δεν δίδονται οι αντίστοιχες σηµασίες, τις οποίες επίσης θα πρέπει να

συµπληρώσετε:

Α Β

1) pavidus ! έθνος, λαός

2) dimico ! απελευθερώνω

3) supero ! αγωνίζοµαι

4) clades ! συµπληρώνω

5) profligo ! µάταια

6) compleo ! κατατροπώνω

7) gens ! έντροµος

8) frustra ! καταστροφή

9) cupio ! ανακαλώ

10) revoco ! επιθυµώ

11) dux ! διέρχοµαι

12) seiungo ! στρατηγός

13) ........................... ! ..................................

14) ........................... ! ..................................


τους όρους της B΄ αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της

αντίστοιχης λέξης της A΄ στήλης. Στη B΄ στήλη υπάρχουν τέσσερις όροι των


Α Β

1) gentes ! κατηγορηµατικός προσδιορισµός

2) bello ! υποκείµενο

3) pavidus ! παράθεση

4) Fabii Maximi ! γενική αντικειµενική

www.prooptikh.com

130

5) Hispaniae ! αφαιρετική του µέσου

6) populus ! αντικείµενο

! αφαιρετική του τρόπου

! κατηγορούµενο επιρρηµατικό

! γενική υποκειµενική



περιόδου. Yπάρχουν τέσσερις περίοδοι στα Ελληνικά των οποίων δεν

δίδονται οι αντίστοιχες στα Λατινικά.

Α Β

1) Ille septem et viginti annos natus ! Έντροµοι οι Pωµαίοι πληροφορή-

omnes hostes bello superavit. θηκαν τη µεγάλη καταστροφή.

2) Hannibal, filius Hamilcaris, ! Aπό την ενέδρα των Pωµαίων

clarus dux Carthaginiensis fuit. οι Kαρχηδόνιοι ξέφυγαν.

3) Ex insidiis Romanorum Cartha- ! Eκείνος σε ηλικία είκοσι έξι χρονών

ginienses se expediverunt. όλους τους εχθρούς νίκησε στον

πόλεµο.

4) Urbes vi expugnavit et copias ! O Aννίβας, ο γιος του Aµίλκα,

gentium ferocium profligavit. υπήρξε ένδοξος στρατηγός

των Kαρχηδονίων.

5) Alpes, quas Hannibal cum ele- ! Πόλεις κυρίευσε µε τη βία, και

phantis transiit, seiungunt στρατιωτικές δυνάµεις άγριων

Galliam ab Italia. εθνών κατατρόπωσε.

6) Romani pavidi magnam caedem ! Oι Άλπεις, τις οποίες ο Aννίβας

audiverunt. µε ελέφαντες πέρασε, χωρίζουν

τη Γαλατία από την Iταλία.

7) Illi cum hostibus ferocibus dimi- ! Eκείνοι µε άγριους εχθρούς

cavere et eos superavere. αγωνίστηκαν και τους νίκησαν.

8) Illi cum multis hostibus ferocibus ! Eκείνοι µε πολλούς άγριους εχθρούς

dimicavere et victoriam αγωνίστηκαν και κέρδισαν τη νίκη.

reportaverunt. ! Έντροµοι οι Pωµαίοι πληροφο-

ρήθηκαν τη µεγάλη σφαγή.

www.prooptikh.com

131

! O Aννίβας, ο γιος του Aµίλκα, υπήρ-

ξε ένδοξος Kαρχηδόνιος στρατηγός.

! Πόλεις κυρίευσε µε πόλεµο, και

στρατιωτικές δυνάµεις άγριων

εθνών συνέτριψε.

! Eκείνος σε ηλικία είκοσι επτά

ετών νίκησε στον πόλεµο όλους

τους εχθρούς.


1. Να εξετάσετε αν οι παρακάτω περίοδοι ευσταθούν συντακτικώς και να

σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο. Να δικαιολογήσετε την

επιλογή σας στην περίπτωση που θεωρείτε κάτι εσφαλµένο:


α) Hannibal bellum cum hostibus componere cupivit. ! !

β) Romani pavidi magnam cladem copiarum suorum ! !

audivere.

γ) Carthaginienses copias Romanas profligavit et delevit. ! !

δ) Romani ducem in Italia revocaverunt. ! !

ε) Apud Cannas Carthaginienses cum copiis ! !

Romanis dimicavisti et victoriam reportavisti.

στ) Alpes Italiam et Galliam seiungunt. ! !

ζ) Carthaginienses pavidus cladem suum apud ! !

Zamam et victoriam Romanorum audivere.

η) Ille trecenti annos in Africam complevit. ! !

θ) P. Scipio, qui Hannibalem bello superavit, ! !

vir clarus fuit.

ι) Romani P. Scipionem appellavere Africanus. ! !

www.prooptikh.com

132

2. H λέξη «elephantis» του κειµένου είναι:

α) δοτική πληθυντικού του ουσιαστικού «elephantus». !

β) αφαιρετική πληθυντικού του ουσιαστικού «elephantus». !

γ) γενική ενικού του ουσιαστικού «elephas». !





κατάλληλο τύπο. Tα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά να

τεθούν σε χρόνο παρακείµενο. Nα δικαιολογήσετε την πτώση των ονοµάτων

καθώς και το πρόσωπο των ρηµάτων που επιλέξατε. Nα προσέξετε ώστε οι

προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές.

α) Romani P. Scipionem post ....................... apud Zamam Africanum

....................... (appello, victoria)

β) ........................... copiarum Romanorum apud Cannas ......................

............................. (clades, sum, magnus)

γ) Romani apud Zamam Carthaginienses ........................... . Victoria

Scipionis .............. ................... (supero, clarus, sum)

δ) P. Scipio apud Zamam bello copias Carthaginiensium ........................... et

............ delevit. (profligo, is)

ε) Hannibal frustra .................... victoriam ....................; Romani copias

.................... superaverunt. (reporto, cupio, is)

στ) Postquam P. Scipio in ............................ transiit, cum ........................ apud

Zamam dimicavit et victoriam ......................... (Africa, reporto, Hannibal)

ζ) P. Scipio Carthaginienses superavit et patriam suam ex ...................

.......................... ........................ (libero, periculum, magnus)

η) In magno periculo Roma ...................., ubi Hannibal in ...................

.............................. (Italia, sum, transeo).

θ) ................... cives Romae cladem Cannensem, qua Hannibal copias

................... delevit, ................... (pavidus, audio, is)

ι) ................... cum ................... ................... transiit. (pontus, socius, suus)

www.prooptikh.com

133

ΜΑΘΗΜΑ XII LECTIO DUODECIMA

Ο ΥΠΑΤΟΣ ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ

ΚΑΙ ΤΟ ΣΚΥΛΑΚΙ ΤΗΣ ΚΟΡΗΣ ΤΟΥ



1. Να εντοπίσετε τα πρωτόκλιτα κύρια ονόµατα του κειµένου και να γράψετε

την ονοµαστική, αιτιατική και κλητική του ενικού αριθµού. Τι παρατηρείτε;

2. Να µεταφέρετε τα τριτόκλιτα προσηγορικά ουσιαστικά του κειµένου στην


3. filiola<filia: Να καταγράψετε τις συνηθέστερες υποκοριστικές καταλήξεις

των ουσιαστικών της Λατινικής και της αρχαίας Ελληνικής. Να δώσετε

παραδείγµατα.27

4. Να µεταφέρετε τα δευτερόκλιτα προσηγορικά ουσιαστικά ουδετέρου γένους

στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού.

5. vesperum: Σύµφωνα µε ποια κατηγορία σχηµατίζει τις πτώσεις του το

ουσιαστικό;

6. Να γράψετε τα παρεπόµενα28

για καθεµιά από τις αντωνυµίες του κειµένου

των αντωνυµιών του κειµένου.

7. Να µεταφέρετε τις αντωνυµίες του κειµένου στην αντίστοιχη πτώση του


8. Να µεταφερθούν τα ρήµατα της πρώτης και δεύτερης συζυγίας του κειµένου

στο πρώτο και στο δεύτερο πρόσωπο και των δύο αριθµών της οριστικής

του ενεστώτα και µέλλοντα.

9. Nα δείξετε τον διαφορετικό σχηµατισµό του παρακειµένου των ρηµάτων της

τρίτης συζυγίας: dico, curro, animadverto και peto.29

27

-lus-la-lum, (-ulus, -ula, -ulum, -olus, -ola, -olum, -culus-cula-culum, και σπανιότερα -illus,

-illa, -illum.(Bλ. Α. Τζαρτζάνου, Λατινική γραµµατική, § 111, 2, ε). Οι πιο συνηθισµένες υποκο-

ριστικές καταλήξεις στα αρχαία ελληνικά είναι: -άριον, -ιον, -ίδιον, -ίς, -ίσκος, -ίσκη, -ύδριον,

-ύλλιον (Βλ. Μ. Οικονόµου, Γραµµατική της αρχαίας Ελληνικής, § 384). 28

Πτώση, γένος, αριθµός και κλίση λέγονται µε µία λέξη παρεπόµενα (ή συνακόλουθα) των

πτωτικών. 29

Βλ. σχολ. εγχειρίδιο, σ. 99.

www.prooptikh.com

134

10. Persa periit: Nα κλίνετε την πρόταση στον ενικό και πληθυντικό µε το ρήµα

στην οριστική του ενεστώτα.

11. Omen accipio: Να κλίνετε την πρόταση µε το ρήµα στην οριστική του

παρακειµένου.

12. rediit: Ποιες ανωµαλίες παρουσιάζει το ρήµα όσον αφορά και τα ρηµατικά

θέµατά του και τους διάφορους τύπους του;30

13. Σε ποιες περιπτώσεις οι ρηµατικοί τύποι που σχηµατίζονται από το χρονικό

θέµα παρακειµένου µε χαρακτήρα -v- αποβάλλουν το -v-; Σε ποια πρόσωπα

το -v- παθαίνει συγκοπή χωρίς συναίρεση;31

14. inquit: Το ρήµα χρησιµοποιείται µόνο παρενθετικά. Να καταγράψετε τους

τύπους του ρήµατος που είναι εύχρηστοι;

15. Pater filiae osculum dedit sed animadvertit eam esse tristiculam: Να ξανα-

γράψετε τις προτάσεις µεταφέροντας τα ρήµατα στο ίδιο πρόσωπο της ορι-

στικής του ενεστώτα, του παρατατικού και του µέλλοντα.


17. Pater filio et filiae osculum dedit: Να γράψετε την παραπάνω περίοδο

µεταφέροντας όλους τους κλιτούς τύπους στον αντίθετο αριθµό.32

18. Να υπογραµµίσετε στις παρακάτω προτάσεις τα προσηγορικά ουσιαστικά

όλων των κλίσεων και να γράψετε τη γενική του πληθυντικού αριθµού.

α) Studium33

imperii et gloriae saepe impulit34

Romanos ad bellum.

β) Cum multis populis Romani bellaverunt.

γ) Romani armis Graeciam occupaverunt.

δ) Graeci victorem ferocem ingenio et litteris vicerunt35

.

ε) Exercitationes36

corporis Romani multum amabant.

30

Το ρήµα eo έχει δύο ρηµατικά θέµατα: e (µπροστά από τα φωνήεντα a, o, u) και i (µπροστά από

σύµφωνο ή i). 31

Το -v- αποβάλλεται όταν ύστερα από τη συλλαβή -ve- ή -vi- ακολουθεί στην κατάληξη r- ή s-.

Μετά την αποβολή του -v- τα φωνήεντα που συναντώνται συναιρούνται (εκτός από τα i + e).

π.χ. existimasset < existimavisset. Στο α΄ και γ΄ ενικό το -v- παθαίνει συγκοπή χωρίς συναίρεση,

π.χ. redii και rediit, perii και periit, petivi (petii) και petivit και petiit κ.τ.λ. 32

Υπενθυµίζουµε τον διαφορετικό σχηµατισµό της δοτικής και αφαιρετικής πληθ. του filia, όταν

πρόκειται να γίνει διάκριση από τις όµοιες αντίστοιχες πτώσεις του αρσενικού δευτερόκλιτου

filius. 33

studium, -i = ο ζήλος 34

impello, 3 = ωθώ 35

vinco, 3 = νικώ 36

exercitatio, - onis (θηλ.) = η άσκηση

www.prooptikh.com

135

19. Να υπογραµµίσετε στις παρακάτω προτάσεις τα ρήµατα της α΄ και γ΄

συζυγίας και να τα γράψετε στο ίδιο πρόσωπο της οριστικής του µέλλοντα

και του παρακειµένου:

α) Optimi37

athletae Graeciae in ludis solemnibus38

certabant.

β) Victores lauream39

coronam accipiebant.

γ) Illorum ludorum memoria adhuc40

vivit.

δ) Romani spectacula41

amabant.

ε) Pueri variis42

exercitationibus eorum corpora confirmabant.

στ) Sic fortes milites evadebant.43

20. Οι παρακάτω ρηµατικοί τύποι να µεταφερθούν στο β΄ πληθυντικό πρόσωπο

της οριστικής του παρατατικού και του παρακειµένου:

α) rediit: ............................................................................................................

β) est: ................................................................................................................

γ) respondit: ......................................................................................................

δ) perierat: ........................................................................................................

ε) dixit: ..............................................................................................................

στ) praesumpsit: .................................................................................................

21. ut domum ad vesperum rediit: Να αναγνωρίσετε το είδος της δευτερεύουσας

πρότασης και να δικαιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς της44

.

22. Να αναγνωρίσετε τις ευθείες ερωτηµατικές προτάσεις του κειµένου. Να

δηλώσετε αν είναι ολικής ή µερικής αγνοίας.45

23. animadvertit eam esse tristiculam: Τι έχετε να παρατηρήσετε όσον αφορά

την πτώση του υποκειµένου του ειδικού απαρεµφάτου;

37

optimus, -a, - um = ο άριστος

38

ludi solemnes = πανηγυρικοί αγώνες

39

laureus, -a, -um = δάφνινος

40

adhuc = µέχρι τώρα

41

spectaculum, -i = τo θέαµα

42

varius, -a, -um = ποικίλoς

43

evado, -si, -sum, - ere, 3 = αποβαίνω

44

Οι µαθητές, ήδη από το Μάθ. X, γνωρίζουν τις χρονικές προτάσεις που δηλώνουν το

«προτερόχρονο». «Σύγχρονο» και «υστερόχρονο» θα διδαχτούν αναλυτικότερα στο Μάθ.

XXXVIII.

45

Η αναλυτική διδασκαλία των ερωτηµατικών προτάσεων δεν εµπεριέχεται στη διδακτέα και

εξεταστέα ύλη της Β΄ Λυκείου. Ζητάµε απλώς αναγνώριση.

www.prooptikh.com

136

24. Mi pater, Persa periit: Να ξαναγράψετε την πρόταση εξαρτώντας την από

το ρήµα «illa respondit».

25. Omen accipio: Να ξαναγράψετε την πρόταση εξαρτώντας την από την

έκφραση: «pater Tertiae dixit». Να προσέξετε τον λατινισµό του ειδικού

απαρεµφάτου επί ταυτοπροσωπίας.

26. Filiola eius Tertia ad complexum patris cucurrit. Pater filiae osculum dedit

sed animadvertit eam esse tristiculam. Να ξαναγράψετε τις προτάσεις

εξαρτώντας τες από το «Cicero narrat» και να γίνουν οι αλλαγές που απαιτεί

η απαρεµφατική σύνταξη µε ειδικό απαρέµφατο.



28. ad vesperum, cum Perse: Να ξαναγράψετε τους εµπρόθετους µε διαφορετι-

κή πρόθεση, να εκφράζεται όµως η ίδια επιρρηµατική σχέση.46

29. Να αναγνωρίσετε το συντακτικό ρόλο των λέξεων του κειµένου που βρίσκο-

νται σε δοτική πτώση και να τον δικαιολογήσετε.



α) consuli είναι ............................ στο ............................

β) bellum είναι ............................ στο ............................

γ) rege είναι ............................ στο ............................

δ) gerere είναι ............. απαρ. που λειτουργεί ως ..........

................................. στο ................................

ε) domum είναι ............................ προσδιορισµός, που

δηλώνει .........................................................

στ) eius είναι γενική ..................... από το ....................

ζ) parvula είναι ............................ στο ............................

λόγω του .......................................

η) eam είναι ............... στο .................. λόγω ...............

θ) filiae είναι..αντικ. στο.

46

Αd vesperum, sub vesperum, circa vesperum (όλες αυτές οι προθέσεις δηλώνουν το «περίπου»,

όταν πρόκειται για χρονική υποδιαίρεση)· οι εµπρόθετοι cum + αφαιρετική, adversus +

αιτιατική, contra + αιτιατική εκφράζουν την εχθρική διάθεση.

www.prooptikh.com

137

ι) nomine είναι αφαιρετική της .................... στο ..............

ια) mea είναι ....................... προσδ. στο ...................

ιβ) multum είναι επιρρηµατικός προσδ. του .......................

ιγ) triumphi είναι γενική ...................... από το ....................

ιδ) animo είναι αφαιρετική του .............. από το ..............

ιε) Cur tristis es? είναι ............................ ερωτηµατική πρόταση,

............................ αγνοίας, εισάγεται µε ...........

............... και εκφέρεται µε ............................,

εκφράζει ............................

31. vesperum, dedit, triumphus, patris: Nα δείξετε τη σηµασιολογική και

ετυµολογική αντιστοιχία των λέξεων µε τα Ελληνικά.47

32. Με ποιες λέξεις του κειµένου έχουν ετυµολογική συγγένεια οι λέξεις

«φουρτούνα», «κούρσα» και «κόµπλεξ»;


α) Ποιος ήταν ο Αιµίλιος Παύλος;

β) Ο Αιµίλιος Παύλος είχε µια κόρη, την Τέρτια, η οποία ήταν τότε πολύ

µικρούλα.

γ) Η Τέρτια ήταν λίγο θλιµµένη διότι (quod ή quia) το σκυλάκι της είχε

πεθάνει.

δ) Μόλις το άκουσε ο πατέρας της, είπε: «Αυτό, που είπες, είναι οιωνός για

µένα».

ε) Του έλαχε να προγευτεί την ελπίδα ενός θριάµβου.

στ) Εν ονόµατι του νόµου.48

ζ) Το όνοµα είναι οιωνός.49

34. Να µεταφράσετε στα νέα Ελληνικά:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix. Is M.

Messala et M. Pisone consulibus regni cupiditate inductus coniura-

tionem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de finibus suis cum

47

Βλ. υποσ. 5.

48

Ιn nomine legis.

49

Νomen est omen.

www.prooptikh.com

138

omnibus copiis exirent: perfacile esse, cum virtute omnibus praestarent,

totius Galliae imperio potiri.50

(C. Iulius Caesar, De bello Gallico, I, 2)

Λεξιλόγιο

longe (+ υπερθετικός) = κατά πολύ

nobilis, -e = ευγενής

dives, -itis = πλούσιος

cupiditas, -atis = επιθυµία

coniuratio, -onis = συνωµοσία

nobilitas, -atis = ευγενής καταγωγή

induco, -xi, -ctum, -ere, 3 = προτρέπω

persuadeo, -si, -sum, -ere, 2 (+ βουλητική πρόταση) = πείθω να

exeo, -ii (ivi) , -itum, -ire = εξέρχοµαι

perfacilis, -e = πανεύκολος

praesto, -stiti, -statum (-stitum), -are, 1 = προΐσταµαι, υπερέχω

totus, -a, -um = ολόκληρος

potior, -itus sum, -iri, 4 (αποθετικό) = καταλαµβάνω, κατέχω


Ι. Ερωτήσεις - ασκήσεις της µορφής «Σωστό - Λάθος»


α) consuli είναι δοτική ή αφαιρετική ενικού ;

β) bellum είναι αρσενικό ή ουδέτερο της β΄ κλίσης;

γ) ut είναι πρόθεση ή σύνδεσµος;

δ) filiae είναι γενική ή δοτική ενικού;

ε) quid είναι ουσιαστική ή επιθετική αντωνυµία;

στ) mea είναι ονοµαστική ή κλητική ενικού;

ζ) tristis είναι αρσενικού ή θηλυκού γένους;

50

Μετάφραση: Μεταξύ των Ελβετών ο Οργετόριγας υπήρξε κατά πολύ επιφανέστατος και

πλουσιότατος. Αυτός, όταν ήταν ύπατοι ο Μάρκος Μεσσάλας και ο Μάρκος Πείσων,

παρασύρθηκε από την επιθυµία της αρχής, οργάνωσε συνωµοσία των ευγενών και έπεισε τους

πολίτες να βγουν έξω από τη χώρα τους µε όλες τους τις στρατιωτικές δυνάµεις. Έλεγε πως ήταν

πολύ εύκολο, επειδή υπερείχαν από όλους στην ανδρεία, να καταλάβουν την εξουσία ολόκληρης

της Γαλατίας.

www.prooptikh.com

139

η) respondit είναι ενεστώτας ή παρακείµενος;

θ) eo είναι αρσενικού ή ουδετέρου γένους;

ι) animadvertit είναι ενεστώτας ή παρακείµενος;

2. Να σηµειώσετε την ένδειξη Χ στο αντίστοιχο πλαίσιο, αν νοµίζετε ότι το



α) consuli: επεξήγηση στο «L. Aemilio Paulo». ! !

β) cum Perse: εµπρόθ. προσδ. της συνοδείας. ! !

γ) rege: παράθεση στο «Perse». ! !

δ) eius: γενική κτητική. ! !

ε) filiae: άµεσο αντικ. στο «dedit». ! !

στ) esse: ειδικό απαρ. αντικ. στο «animadvertit». ! !

ζ) tristis: υποκ. στο «es». ! !

η) quid: αντικείµενο στο «accidit». ! !

θ) nomine: αφαιρετική της αναφοράς. ! !

ι) ex dicto: εµπρόθ. της αιτίας. ! !




α) L. Aemilius Paulus bellum componit cum Perse. ! !

β) Perseus periit. ! !

γ) Tertia tristicula est,quia pater suus periit. ! !

δ) Filia canem habebat, cui nomen Persa erat. ! !

ε) Fortuitum dictum filiae omen fuit. ! !

στ) Pater filiae osculum dedit. ! !

www.prooptikh.com

140

ΙΙ. Ερωτήσεις - ασκήσεις σύζευξης



Α Β

1) bellum α) ουσ. αρσενικό της β΄ κλίσης

2) rege β) ουσ. αρσενικό της δ΄ κλίσης

3) vesperum γ) επίθετο της γ΄ κλίσης

4) filiola δ) ουσ. θηλυκό της ε΄ κλίσης

5) complexum ε) επίθετο της β΄ κλίσης

6) tristis στ) ουσ. αρσενικό της γ΄ κλίσης

7) omen ζ) ουσ. θηλυκό της α΄ κλίσης

8) spem η) ουσ. θηλυκό της β΄ κλίσης

9) fortuito θ) ουσ. ουδέτερο της β΄ κλίσης

10) domum ι) ουσ. θηλυκό της δ΄ κλίσης

ια) ουσ. ουδέτερο της γ΄ κλίσης

2. Να σχηµατίσετε τους ρηµατικούς τύπους που ζητούνται στην πέµπτη στήλη


Ger b ba nt α΄ πληθ. οριστικής παρατατικού

responde u isti β΄ πληθ. οριστικής µέλλοντα

rede i mus γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα

praesumps e b tis β΄ ενικό οριστικής παρακειµένου

peri ba m α΄ ενικό οριστικής µέλλοντα

da o β΄ ενικό οριστικής παρατατικού

3. Nα συνδέσετε τους αριθµούς µε τα γράµµατα. Ένα στοιχείο της Β΄ στήλης


Α Β

1) gerere α) επιρρ. προσδ. του χρόνου

2) parvula β) υποκείµενο του ρήµατος «est»

3) osculum γ) επιρρ. προσδ. του ποσού

4) tum δ) τελικό απαρ. αντικείµενο

5) L Aemilio Paulo ε) κατηγορούµενο στο «quae»

www.prooptikh.com

141

6) domum στ) υποκ. απαρεµφ. ετεροπροσωπία

7) eam ζ) άµεσο αντικείµενο του «dedit»

8) quid η) επιθετικός προσδιορισµός

9) eo θ) υποκ. του απροσώπου «obtigit»

10) multum ι) επιρρ. της κίνησης σε τόπο

ια) δοτική προσωπική



Α Β

1) praesumo α) αγκαλιά

2) pereo β) τρέχω

3) omen γ) φιλί

4) complexus δ) λέγω

5) iterum ε) συµβαίνει

6) curro στ) επιστρέφω

7) osculum ζ) προγεύοµαι

8) inquam η) µου λαχαίνει

9) obtingit θ) οιωνός

10) redeo ι) για δεύτερη φορά

ια) πεθαίνω

5. Βάσει του κειµένου να γράψετε δίπλα σε κάθε ερώτηση το γράµµα της

αντίστοιχης απάντησης. Ένα στοιχείο της στήλης των απαντήσεων



1) ! Quis bellum gerebat cum Perse? α) Persa.

2) ! Quis tristicula est? β) Is consul est.

3) ! Quis periit? γ) Perseus.

4) ! Quid filiae pater dat? δ) «Omen accipio».

5) ! Quid filiae pater dicit? ε) L. Aemilius Paulus.

www.prooptikh.com

142

6) ! Utrum51

legatus an consul

L. Aemilius Paulus erat?

στ) Osculum.

7) ! Quis erat rex Macedoniae, quocum

Aemilius Paulus bellum gessit?

ζ) «Persa periit»

η) Tertia.

ΙII. Συµπλήρωση κενών


τον αντίστοιχο τύπο στους άλλους χρόνους της ίδιας φωνής: amabat, dedit,

respondit, obtigit, cucurrit, rediit.

Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας Παρακείµενος


να τα µεταφέρετε στον αντίθετο αριθµό: consuli, patris, filiae, catellus,

nomine, dicto, animo.

A΄ κλίση Αντίθετος

αριθµός


αριθµός


αριθµός

51

Ποιο από τα δύο;

www.prooptikh.com

143


ονοµαστική

ενικού

αιτιατική

ενικού


ενικού

δοτική

πληθ.

αιτιατική

πληθ.


πληθ.

quae

eam

quid

illa

eo

quem ΙV. Άσκηση κατάταξης

Να εντάξετε τις παρακάτω λέξεις στον πίνακα που ακολουθεί: filiola, fortuito,

eius, ex, quid, pater, mea, admodum, tristis, ad, sed, sic, cur, es, tum

ουσιαστικό επίθετο αντ/µία επίρρηµα πρόθεση σύνδεσµος




α) Ut pater domo redit, invenit Tertiam tristem.

...................................................................................................................

β) L. Aemilium Paulum bellum cum Persen regem gerere accidit.

...................................................................................................................

γ) Cicero narrat pater ex fortuitum dictum spem praeclarum triumphum

animo praesumere.

...................................................................................................................

δ) Ubi Tertia patrem respondebat: Persa periit, pater eius dixit:

«Omen accipio».

...................................................................................................................

ε) Ut pater eam esse tristicula animadvertebat, filiam osculum dedit.

...................................................................................................................

www.prooptikh.com

144

2. Να συµπληρώσετε τα κενά µεταφέροντας τη λέξη που δίνεται µέσα στην

παρένθεση στον κατάλληλο τύπο και να δικαιολογήσετε την πτώση των

ουσιαστικών και το πρόσωπο των ρηµάτων που επιλέξατε.52

Ο θρίαµβος του Αιµίλιου Παύλου στη Ρώµη

Milites divitissimi Persei dona in ............................. (navis)

posuerunt et Aemilius Paulus cum exercitu in .............................

(Italia) transiit. Romae per triduum triumphum egit53

. Servi

plurimas statuas, arma, ingentemque ........................ .....................

(aurum et argentum) copiam ............................. (porto, παρατ.).

Graeciae civitates quadringentas (CD)54

coronas aureas propter

............................. (libertas) a Romanis datam miserant. Fortis-

simae Aemilii ............................. (legio), deinde Perseus rex cum

.................................... ...................................... (coniunx et liberi)

per forum55

............................. (eo, παρακ.). Imperator aurum et

pecuniam in aerario56

posuit. Aemilius vero neque coronas neque

pecuniam ................................ (domus) cepit; itaque pauper et

humilis ................................ (pereo, παρακ.), sed omnes cives eum

............................. (amo, παρατ.) et ............................. (laudo,

παρατ.).

52

Σωστές απαντήσεις: in navibus, in Italiam, auri et argenti, portabant, propter libertatem, legio-

nes, cum coniuge et liberis, ierunt, domum, periit, amabant, laudabant.

53

Έκανε θρίαµβο τριών ηµερών.

54

400.

55

Μέσω της αγοράς.

56

Στο δηµόσιο ταµείο.

www.prooptikh.com

145

ΜΑΘΗΜΑ ΧΙΙΙ LECTIO TERTIA DECIMA

ΠΩΣ H ΓNΩΣH NIKHΣE TH ∆EIΣI∆AIMONIA





2. Nα µεταφέρετε τα τριτόκλιτα αρσενικού γένους προσηγορικά ονόµατα του


3. Nα µεταφέρετε τα τριτόκλιτα θηλυκού γένους προσηγορικά ονόµατα του


4. Nα µεταφέρετε τα προσηγορικά ονόµατα της τέταρτης κλίσης του κειµένου

στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού.

5. Nα κλιθεί και στους δύο αριθµούς το ουσιαστικό «domus».

6. Tων προσηγορικών ουσιαστικών του κειµένου που βρίσκονται σε αφαιρε-

τική πτώση να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθµών.

7. Tων δευτεροκλίτων επιθέτων του κειµένου να γραφεί η ίδια πτώση και στα

τρία γένη και στους δύο αριθµούς.

8. Tων τριτοκλίτων επιθέτων του κειµένου να γραφεί η ίδια πτώση και στα

τρία γένη και στους δύο αριθµούς.

9. Nα κλίνετε και στους δύο αριθµούς τα τριτόκλιτα επίθετα του κειµένου µαζί

µε τα ουσιαστικά τα οποία προσδιορίζουν.

10. Nα κλιθούν τα κύρια ονόµατα του κειµένου. Aν κάποιο απαντά δύο φορές,

να κλιθεί µόνο µία φορά.



12. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της 1ης συζυγίας του κειµένου στο πρώτο και

στο δεύτερο πρόσωπο και των δύο αριθµών της οριστικής του µέλλοντα και

του παρακειµένου.

13. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της 3ης συζυγίας του κειµένου, στο αντίστοιχο

πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα και παρατατικού.

www.prooptikh.com

146

14. Nα αντικατασταθούν τα ρήµατα του κειµένου στους χρόνους που έχετε

διδαχθεί.

15. Nα γραφούν οι αρχικοί χρόνοι όλων των ρηµάτων του κειµένου.

16. Nα κλιθεί η οριστική παρακειµένου και υπερσυντελίκου όλων των ρηµάτων

του κειµένου.



από αυτές;

α) nocte, milite, arte, imperatore, rege, terrore.

β) liberales, alacres, legiones, illustres.

γ) regibus, militibus, exercitibus, motibus, statibus, metibus.

δ) legatus, metus, exercitus, animus, status, motus, aditus.

ε) defecerat, invaserat, amiserat, disputaverat, fuerat, miserat.




οι νέες προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. Nα µη θίξετε τις

περιόδους εκείνες που αν τροποποιηθούν δεν παρέχουν αποδεκτό νόηµα:

α) Hic bellum adversus Persen regem gerebat.

β) Ille legatus Luci Aemili Pauli erat.

γ) Serena nocte subito luna defecerat.

δ) Ille metum exercitus Romani vicerat.

ε) Imperator adversarios vincere potuit.

στ) Rex bellum adversus hostes gessit.

ζ) Illa terrorem suum vincere potuerat.

η) Exercitus fiduciam amiserat.

θ) Legatus de caeli ratione disputavit.

ι) Dux exercitum alacrem in pugnam misit.

ια) Tu fiduciam amisisti.

ιβ) Nos legati in bello adversus Persen regem fueramus.

19. Nα ξαναγράψετε τα παραδείγµατα, αφού µεταφέρετε τα ρήµατα στην ορι-

στική του ενεργητικού υπερσυντελίκου:

www.prooptikh.com

147

α) Hi bellum adversus hostes gerebant.

β) Ille legatus Luci Aemili Pauli erat.

γ) Ille metum exercitus Romani vicit.

δ) Ego metum vincere possum.

ε) Vos pavidi cladem audivistis.

στ) Imperator speculatores mittit.

ζ) Legatus de caeli ratione disputavit.

η) Terror ob repentinum monstrum animos militum invasit.

θ) Tu fiduciam amisisti.

ι) Nos legati in bello adversus Persen regem fuimus.

20. Nα επιφέρετε τις απαιτούµενες διορθώσεις ώστε οι προτάσεις που ακολου-

θούν να είναι συντακτικώς και νοηµατικώς αποδεκτές (να µην αντικαταστή-

σετε λέξεις µε άλλες λέξεις). Aν κάποια πρόταση είναι αποδεκτή, να µην την

θίξετε:

α) Gallus liberalibus artis aditum ad illustrem illam victoriam dederat.

β) Dux milites alacris in pugna misit.

γ) Ille bellum adversus Persen rege gesserat.

δ) Serena nocte subito luna defecit.

ε) Terror militibus ob repentinum monstrum occupaverat.

στ) Legatus de stellarum motu disputavit.

ζ) Romani bella adversus populos feroces gesserat.

η) Illa Pauliana victoria illusrte fuit.

θ) Ubi milites repentinum monsrum viderunt, terror animos eorum invasit.

ι) Exercitus Romanus alacris adversus hostes dimicaverat et eos vicerat.

21. Nα µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση ή στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλ-

λου αριθµού τους κλιτούς τύπους των παρακάτω προτάσεων. Nα µη θίξετε

τις προτάσεις εκείνες οι οποίες, αν µετασχηµατισθούν, δεν παρέχουν αποδε-

κτό νόηµα.

α) Ille de motibus stellarum disputavit.

β) Milites alacres dimicaverant.

γ) Hic de statu lunae disputavit.

δ) Dux adversarium vincere potuit.

www.prooptikh.com

148

ε) Hic bellum adversus reges gesserat.

στ) Liberales artes Galli milites alacres in pugnam misere.

ζ) Repentinum monstrum exercitum vincere potuit.

η) Magistratus ministri legum sunt.

θ) Speculator exercitus hostium adventare viderat.

ι) Legionibus remanere in his locis imperaveramus.

22. Nα χαρακτηρισθούν οι οµοιόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του κειµέ-

νου.

23. Nα χαρακτηρισθούν οι ετερόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του κειµέ-

νου.

24. Nα αναγνωρίσετε τον συντακτικό ρόλο των τύπων που βρίσκονται σε γενική

πτώση.

25. Nα χαρακτηρισθούν συντακτικώς οι τύποι που βρίσκονται σε πτώση αιτιατι-

κή και να δικαιολογήσετε την πτώση τους.

26. Nα προσδιορίσετε το είδος του µοναδικού απαρεµφάτου του κειµένου και

να δικαιολογήσετε τον χρόνο στον οποίο βρίσκεται. Nα εντοπίσετε τo

υποκείµενό τoυ και να δικαιολογήσετε την πτώση του.


τους.






α) O ύπαρχος του Aιµιλίου Παύλου µίλησε για τις κινήσεις των άστρων και

της σελήνης.

β) O Σουλπίκιος Γάλλος διεξήγε πόλεµο εναντίον του βασιλιά Περσέα.

γ) O αυτοκράτορας διεξήγαγε πόλεµο εναντίον αγρίων λαών και τους νίκησε.

δ) Eπειδή οι στρατιώτες των εχθρών έχασαν την αυτοπεποίθησή τους, ο στρα-

τός µας τους νίκησε.

ε) Eξαιτίας του φόβου, που κατέλαβε τις ψυχές των στρατιωτών, οι εχθροί

κέρδισαν τη νίκη.

www.prooptikh.com

149

31. Mε τις οµάδες λέξεων που σας δίνονται να κατασκευάσετε ισάριθµες αποδε-

κτές προτάσεις, αφού τοποθετήσετε την κάθε λέξη στον κατάλληλο τύπο και

στην κατάλληλη θέση. Tα ρήµατα να τεθούν σε οριστική υπερσυντελίκου.

Nα προσέξετε ώστε το νόηµα να είναι αποδεκτό:

α) stella, legatus, de, disputo, motus.

β) illustris, reporto, ille, victoria.

γ) in, alacer, exercitus, mitto, pugna.

δ) exercitus, fiducia, amitto, hostis.

ε) adversus, exercitus, gero, noster, hostis, bellum.

32. Ποιοι είναι οι τρεις τύποι του ουσιαστικού «domus» που χρησιµοποιούνται

επιρρηµατικά και τι δηλώνει ο καθένας;



Nα συµπληρώστε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις


κατάλληλο τύπο. Tα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά, να τεθούν

σε οριστική υπερσυντελίκου. Nα προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι

νοηµατικώς αποδεκτές:

α) Imperator ................... ................... ................... sui in Belgis remanere

................... (impero, tres, exercitus, legio)

β) Dux ................... ................... in Nerviis hiemare ................... (duo, iubeo,

legio)

γ) Terror ................... militum ................... et fiduciam suam ...................

(invado, amitto, animus)

δ) Exercitus Romanus bellum adversus gentes ................... ................... et

................... profligaverat et ................... (ferox, is, gero, deleo)

ε) Sulpicius Gallus de stellarum lunaeque ................... disputavit et terror ab

animis ................... defecit. (motus, miles)

στ) Quia exercitus ................... fiduciam ..................., exercitus Romanus

................... ................... (adversarius, amitto, is, vinco)

www.prooptikh.com

150

ζ) Ob ..................., qui ................... hostium invaserat, nostri milites

................... ................... (terror, is, exercitus, vinco)

η) Alacrem exercitum ................... imperator misit in ................... et copias

adversariorum .................... (suus, pugna, profligo)

θ) ................... fiduciam amisimus, ubi sol57

defecit. Ob ................... terror

nos ................... (monstrum, ego, occupo)

ι) Propter ................... lunae terror occupavit ..................., sed Gallus de

monstro disputavit eoque ................... milites ................... in ...................

misit. (modus, defectio58

, exercitus, proelium59

, alacer)

ια) Subito luna ................... et nos ob ................... monstrum fiduciam

................... (deficio, amitto, is)

ιβ) Vos adversarios ..................., quia Gallus de repentino monsrto

................... (disputo, vinco)





α) Terror militibus ob repentinum monstrum invaserat. ! !

β) Subito luna defecit et milites ob repentinum ! !

monstrum terror occupavit.

γ) Quia terror exercitum hostium invaserat, nostri eos ! !

profligaverant.

δ) Adversarii terrore, qui animos militum invaserat, ! !

copias nostras vicerant.

ε) Propter disputationem Galli de motibus stellarum ! !

milites alacres cum hostibus dimicavere.

στ) Dux ob frumenti inopia copias in hibernis multis ! !

conlocaverat.

57

sol, -is (αρσ.) = ο ήλιος

58

defectio, -onis (θηλ.) = η έκλειψη

59

proelium, -i = η µάχη

www.prooptikh.com

151

ζ) Hostes propter frumenti inopiam suas copias ! !

revocaverant.

η) Propter cladi milites lacrimas tenere non potuere. ! !

θ) Femina dolore se ipsum interfecit. ! !

ι) Milites disputatione Galli de motu stellarum ! !

alacrem cum hostibus dimicaverunt.




α) Lucius Aemilius Paulus bellum gessit adversus Persen. ! !

β) Quia sol defecerat, terror animos militum invaserat. ! !

γ) Metus propter defectionem lunae exercitum ! !

Aemili Pauli invaserat.

δ) Sulpicius Gallus metum exercitus Romani vincere potuit. ! !

ε) Ubi Sulpicius Gallus de caeli ratione et de stellarum ! !

lunaeque statu ac motibus disputavit, milites fiduciam

recuperaverunt60

.

στ) Sulpicius Gallus de motibus terrae disputavit. ! !

ζ) Gallus animum61

exercitus, qui fiduciam ! !

amiserat, confirmavit62

.

η) Disputationes Galli metum exercitus vincere non ! !

potuerant.

θ) Terror animum Galli, legati Luci Aemili Pauli, ! !

invaserat et fiduciam amiserat.

ι) Liberales artes Persae aditum ad illustrem victoriam ! !

dederunt.

60

recupero, 1 = ανακτώ

61

animus, -i = το φρόνηµα

62

confirmo, 1 = ενισχύω

www.prooptikh.com

152


1. O τύπος «exercitus» στην τελευταία περίοδο του κειµένου είναι:


β) γενική ενικού. !


δ) ονοµαστική πληθυντικού. !

ε) αιτιατική πληθυντικού. !

στ) κλητική πληθυντικού. !


2. H αφαιρετική «modo» του κειµένου δηλώνει:

α) το µέσο. !

β) τον τρόπο. !

γ) την αιτία. !


3. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις είναι συντακτικώς ορθή;

α) Illustres illae victoriae nostri exercitus aditum !

dedit ad recuperationem63

urbis.

β) Illustris illa victoria nostri exercitus aditum !

dederant ad recuperatione urbis.

γ) Illustris illa victoria nostri exercitus aditum !

dedit ad recuperationis urbis.

δ) Illustres illae victoriae nostri exercitus aditus !

dederat ad recuperationem urbis.

ε) Illustris ille victoria nostri exercitus aditum !

dedit ad recuperationes urbi.

στ) Illustris illa victoria nostri exercitus aditum !

dedit ad recuperationem urbis.


63

recuperatio, -onis (θηλ.) = επανάκτηση

www.prooptikh.com

153



της αντίστοιχης απάντησης. Tέσσερις από τις προτάσεις που καταχωρίζονται

στη στήλη των απαντήσεων δεν ανταποκρίνονται σε αντίστοιχες ερωτήσεις.


1) ! Quis Aemili Pauli in bello adversus

Persen legatus erat?

α) Quia luna defecerat.

2) ! Adversus quem Aemilius Paulus

bellum gerebat?

β) Adversus Hannibalem.

3) ! Cur terror animos militum invaserat

et fiduciam ei amiserant?

γ) De caeli ratione, de stellarum

lunaeque statu ac motibus

disputavit.

4) ! Quo modo Gallus vicerat metum

exercitus Romani?

δ) Luna.

5) ! Utrum (= πότερον) luna defecerat an

(= ή) sol?

ε) Minime.

6) ! Potuitne Gallus milites alacres in

pugna mittere an non?

στ) Sol.

7) ! Fueratne Gallus legatus in bello

adversus Persen an imperator?

ζ) Certe.

η) Quia cladem audiverant.

θ) Adversus Persen.

ι) Sulpicius Gallus.

ια) Legatus.

www.prooptikh.com

154

2. Nα αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της A΄ στήλης µε τις σηµασίες που δί-

νονται στη B΄ στήλη αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντί-

στοιχης λέξης της A΄ στήλης. Στη B΄ στήλη υπάρχουν τρεις σηµασίες των

οποίων δεν δίδονται οι αντίστοιχες λατινικές λέξεις, τις οποίες θα πρέπει να

συµπληρώσετε, ενώ στην A΄ στήλη υπάρχουν τρεις λατινικές λέξεις των



Α Β

1) invado ! εµπιστοσύνη

2) subito ! ξάστερος, καθαρός

3) serenus ! αντίπαλος

4) deficio ! πραγµατεύοµαι

5) amitto ! στέλλω

6) disputo ! νικώ

7) alacer ! λαµπρός, ένδοξος

8) aditus ! αιφνιδίως

9) illustris ! φόβος

10) metus ! ύπαρχος

11) vinco ! χάνοµαι, παθαίνω έκλειψη

12) adversarius ! είσοδος

13) ........................... ! ..................................

14) ........................... ! ..................................

15) ........................... ! ..................................


τους όρους της B΄ αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοι-

χης λέξης της A΄ στήλης. Στη B΄ στήλη υπάρχουν τρεις όροι των οποίων δεν

δίδονται οι αντίστοιχες λέξεις.

Α Β

1) legatus ! γενική αντικειµενική

2) modo ! υποκείµενο

3) regem ! γενική υποκειµενική

www.prooptikh.com

155

4) stellarum ! αντικείµενο

5) liberales ! κατηγορηµατικός προσδιορισµός

6) luna ! αφαιρετική του τρόπου

7) vincere ! παράθεση





περιόδου. Yπάρχουν δύο περίοδοι στα Ελληνικά των οποίων δεν δίδονται οι

αντίστοιχες στα Λατινικά.

Α Β

1) Disputatio Sulpicii Galli de caeli ! Xάσαµε το ηθικό µας, όταν

ratione metum exercitus vicit. ακούσαµε για τη συντριβή

του στρατού µας.

2) Fiduciam amisimus, ubi de clade ! O στρατός πρόθυµος διάβηκε

nostri exercitus audivimus. στη Γαλατία, έδωσε µάχη µε

τους εχθρούς και κέρδισε

τη νίκη.

3) Exercitus alacer transierat in ! H πραγµάτευση του Σουλπικίου

Galliam, cum hostibus dimicaverat Γάλλου για τη φύση του

et victoriam reportaverat. ουρανού νίκησε το φόβο

του στρατού.

4) In bello quod Aemilius Paulus ! O Γάλλος για φοβερό εκείνο

adversus Persen regem gessit, θέαµα µίλησε και εµψύχωσε

exercitus Romanus adversarios vicit. τους στρατιώτες.

5) Gallus de illo repentino monstro ! Στον πόλεµο τον οποίο διεξή-

disputavit et fiduciam militum γαγε ο Aιµίλιος Παύλος ενα-

restituere potuit. ντίον του βασιλιά Περσέα,

ο Pωµαϊκός στρατός νίκησε

τους αντιπάλους.

www.prooptikh.com

156

! O Γάλλος για το ξαφνικό εκείνο

φοβερό θέαµα πραγµατεύθηκε

και την αυτοπεποίθηση των

στρατιωτών µπόρεσε να

αποκαταστήσει.

! H πραγµάτευση του Σουλπικίου

Γάλλου για τη φύση των αστέ-

ρων και της σελήνης νίκησε το

φόβο του στρατού. 3. Συνδυασµός ασκήσεων ανοικτού και κλειστού τύπου

1. Nα σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο και να δικαιολογήσετε την



α) Ille bellum cum Perse regi gessit. ! !

β) Ille delictum punire paravit. ! !

γ) Gallus milites alacres in pugna misit. ! !

δ) Disputatio Galli victoriam exercitum Romanum dederat. ! !

ε) Nos ob repentimo monstro fiduciam amiseramus. ! !

στ) Vos copias adversariorum vincere potuisti. ! !

ζ) Gallus aditum ad illustrem victoriam dedit. ! !

η) Milites nostri adversarios propulsaverat et vicerant. ! !

θ) Imperator cum gentibus ferocibus bellum gessit et ! !

eos vicit.

ι) Exercitus Romanus alacris in illam pugnam dimicaverat. ! !

www.prooptikh.com

157



κατάλληλο τύπο. Tα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά των να

τεθούν σε χρόνο υπερσυντέλικο. Nα δικαιολογήσετε την πτώση των ονο-

µάτων καθώς και το πρόσωπο των ρηµάτων που επιλέξατε. Nα προσέξετε

ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές.

α) Imperator suos milites .................... esse ob repentinum monstrum

.................... (animadverto, pavidus)

β) Imperator .................... erat, quia exercitum suum ....................

.................... videbat. (sum, pavidus, tristis)

γ) Consuli bellum .................... cum Perse .................... obtigit. (gero, rex)

δ) Ut luna defecit, exercitus, .................... terror ob .................... invasit,

fiduciam amisit. (qui, monstrum)

ε) Ubi sol defecit, terror ......................... ............................. invasit, quia

monstrum ............................... funestum64

............................. putaverunt.65

(animus, homo [στον πληθ.], omen, sum).

στ) Milites pavidi ad Sulpicium Gallum ................... et de repentino monstro

eum ................... (interrogo, curro)

ζ) Disputatio Galli de caeli ................... terrorem ................... ...................

(vinco, exercitus, ratio)

η) Exercitus Romanus Alpes ..................., hostes ................... et victoriam

................... (propulso, reporto, transeo)

θ) Vos ................... in ................... bello ................... et adversarios

................... ................... (pugno, ille, alacer, vinco)

ι) Nos de illo monstro .................. et fiduciam virorum exercitus ..................

restituere ................... (disputo, noster, possum)

64

funestus, -a, -um = (επί οιωνών) κακός, απαίσιος

65

puto, 1 = νοµίζω, θεωρώ

www.prooptikh.com

158

ΜΑΘΗΜΑ XIV LECTIO QUARTA DECIMA

ΕΝΑ ΦΟΒΕΡΟ ΟΝΕΙΡΟ ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ -ΑΣΚΗΣΕΩΝ

1. Ερωτήσεις-ασκήσεις ανοικτού τύπου

1. Να µεταφέρετε τα προσηγορικά ονόµατα της γ΄ κλίσης στην αντίστοιχη

πτώση του άλλου αριθµού.

2. Να εντοπίσετε τα ουσιαστικά της ε΄ κλίσης και να γράψετε τις πλάγιες

πτώσεις στον ενικό αριθµό.

3. Ποια ουσιαστικά της ε΄ κλίσης σχηµατίζουν πλήρη πληθυντικό αριθµό; Να

γράψετε τις πλάγιες πτώσεις τους στον πληθυντικό αριθµό.

4. Ποια ουσιαστικά της ε΄ κλίσης συναντώνται και σε άλλες κλίσεις;

5. Να κλίνετε στον ενικό αριθµό: res publica, ingens spes, fortis acies, και

στον πληθυντικό: multi dies και paucae res.

6. Ποια άλλα ουσιαστικά γνωρίζετε τα οποία στον πληθυντικό αλλάζουν

σηµασία, όπως το «supplicium»;

7. Να γράψετε τα παρεπόµενα για καθεµιά από τις αντωνυµίες του κειµένου.

8. Ποια η σηµασιολογική διαφορά ανάµεσα στις οριστικές αντωνυµίες «idem»

και «ipse»;

9. Να κλίνετε την αόριστη ουσιαστική αντωνυµία «nemo». Ποια η σηµασιολο-

γική διαφορά της από την «nullus»;


άλλου αριθµού και στα τρία γένη (εκτός από τη «se» και «nemo»).

11. Nα κλίνετε στον πληθυντικό αριθµό: idem vir, eadem femina, idem genus.

12. Nα κλίνετε στον ενικό αριθµό: rex ipse, res ipsa, id ipsum.

13. Στο παρακάτω ανέκδοτο να υπογραµµίσετε τις αντωνυµίες και να τις µετα-

φέρετε στον αντίθετο αριθµό, αλλά στο ίδιο γένος (ή πρόσωπο) και πτώση.

Unus dominus pigrum66

servum suum verberabat et hic exclamavit: «Cur me

verberas? Ego nihil egi!». Tum ille: «Propter id ipsum, inquit, te verbero

quia nihil egisti».

66

piger, -gra -grum = ο νωθρός, ο τεµπέλης, verbero, -avi, -atum, -are = µαστιγώνω, ago, egi,

actum, agere = κάνω, cur = γιατί, quia = διότι

www.prooptikh.com

159

14. Να καταγράψετε τα 15 ρήµατα της γ΄ συζυγίας (από τα οποία τρία είναι

αποθετικά) που λήγουν σε -io. Σε ποιες περιπτώσεις αποβάλλουν το

χαρακτήρα -i του ενεστωτικού θέµατός τους;67

15. Να αναλύσετε τα παρακάτω σύνθετα ρήµατα στα συνθετικά τους µέρη:

adficio, aspicio, concipio, concutio, confugio. Τι έχετε να παρατηρήσετε

σχετικά µε τις φωνητικές αλλοιώσεις των προθέσεων, ως πρώτου

συνθετικού, και του ριζικού φωνήεντος του ρήµατος;68

16. Να µεταφέρετε τα ρήµατα της α΄ συζυγίας του κειµένου στο β΄ ενικό και

πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του µέλλοντα και του συντελεσµένου

µέλλοντα.

17. Να µεταφέρετε τα ρήµατα της κατηγορίας του «capio» του κειµένου στο

αντίστοιχο πρόσωπο του παρατατικού και του υπερσυντέλικου.

18. Respondit ille se esse Orcum: Να κλίνετε την πρόταση στον ενικό αριθµό.

19. Illi neminem viderant: Να κλίνετε την πρόταση στον πληθυντικό αριθµό.

20. Να ξαναγράψετε τις παρακάτω περιόδους, αφού µεταφέρετε όλους τους

κλιτούς τύπους στον αντίθετο αριθµό. Οι νέες περίοδοι να είναι νοηµατικά

αποδεκτές :

α) Ille servos inclamavit et de homine eos interrogavit.

β) Existimavit ad se venire hominem,similem effigiei mortui.

γ) Quem simul aspexit Cassius, timorem concepit nomenque eius audire cupivit.

21. Cassius se somno dedit eandemque speciem somniavit: Να ξαναγράψετε την

περίοδο µε τα ρήµατα στα υπόλοιπα πρόσωπα της οριστικής του ενεστώτα

και µε τις απαραίτητες µετατροπές, ώστε η νέα περίοδος να είναι νοηµατικά

αποδεκτή.


23. Να µεταφέρετε τους παρακάτω ρηµατικούς τύπους στο α΄ πληθυντικό

πρόσωπο της οριστικής του µέλλοντα:

α) fuerat: ..........................................................................................................

β) dederat: .......................................................................................................

γ) confugit: .......................................................................................................

67

Βλ. Α. Τζαρτζάνου, Λατινική γραµµατική, § 84.

68

Βλ. σχολ. εγχειρίδιο, σελ. 89, 113 και 151.

www.prooptikh.com

160

δ) aspexit: ........................................................................................................

ε) respondit: .....................................................................................................

στ) viderant: ......................................................................................................

24. Να γράψετε το α΄ ενικό πρόσωπο του υπερσυντέλικου και το γ΄ πληθυντικό

πρόσωπο του συντελεσµένου µέλλοντα:

α) fuerat: ........................................................................................................

β) existimavit: ................................................................................................

γ) apparuit: ....................................................................................................

δ) aspexit: ......................................................................................................

ε) respondit: ...................................................................................................

στ) concussit: ...................................................................................................

ζ) viderant: .....................................................................................................

η) adfecit: .......................................................................................................

25. Στις παρακάτω οµάδες λέξεων να υπογραµµίσετε τις παρείσακτες. Τι κοινό


από αυτές;

α) condidit, concepit, inclamavit, respondit, interficit, adfecit.

β) confugerat, dederat, existimaverat, poteram, cupiverat, viderant.

γ) somniavero, interrogavero, aspexero, supero, cupivero, dedero.

δ) perdidistis,vidistis, aspexistis, confugitis, dedistis, concepistis.

26. Να εντοπίσετε τους ρηµατικούς τύπους του ενεστώτα και του παρακειµένου

και να σχηµατίσετε δύο οµάδες, αποτελούµενες από τους τύπους του ίδιου

ρήµατος: vides, datis, venis, cupivimus existimamus, apparet, adfecistis,

concusserunt, audivisti, audis, cupimus, respondent, vidisti, dedistis,

concutiunt, responderunt, venisti, existimavimus, apparuit, adficitis

27. Να εντοπίσετε τις πλάγιες πτώσεις στο κείµενο, που δηλώνουν ιδιότητα. Σε

ποια πτώση των αρχαίων Ελληνικών αντιστοιχούν; Τι δηλώνει η γενική και

τι η αφαιρετική της ιδιότητας;

28. Πότε χρησιµοποιούµε τον αντίστροφο «cum»; Γιατί ονοµάζεται έτσι; Ποιες

ενδείξεις υπάρχουν, όταν έχουµε αντίστροφο «cum»;

29. Μέχρι τώρα, ποια είδη του συνδέσµου «cum» έχετε συναντήσει; Να γράψε-

τε παραδείγµατα και από τα προηγούµενα µαθήµατα.

www.prooptikh.com

161

30. Να αναγνωρίσετε το είδος των δευτερευουσών προτάσεων του κειµένου.

31. Quem simul aspexit: Τι είδους πρόταση είναι, πώς εισάγεται και τι δηλώνει;

Ποιοι άλλοι σύνδεσµοι εισάγουν όµοιες προτάσεις;

32. Ibi vix... cum repente apparuit...: Να αναγνωρίσετε το είδος της δευτερεύου-

σας πρότασης. Να προσδιορίσετε το είδος του «cum» και να δηλώσετε τι

εκφράζει η πρόταση σε σχέση µε την κύρια;

33. Respondit ille se esse Orcum: Τι έχετε να παρατηρήσετε για το υποκείµενο

του ειδικού απαρεµφάτου στα λατινικά;

34. Post bellum Actiacum, paucis post diebus: Ποια είναι η διαφορά στη χρήση

του «post», συντακτική και σηµασιολογική;69

35. Να εντοπίσετε τα δίπτωτα ρήµατα του κειµένου.

36. Athenas: Τι δηλώνει η αιτιατική; Μπορεί να αντικατασταθεί µε τον

εµπρόθετο προσδιορισµό «ad Athenas» και γιατί;

37. Ad se: Τι εκφράζει ο εµπρόθετος προσδιορισµός; Μπορεί να αντικατασταθεί

µε τον εµπρόθετο προσδιορισµό «ad eum» και γιατί;

38. Nomen eius: Να αντικαταστήσετε το «eius» µε τον κατάλληλο τύπο της

αντωνυµίας «suus». Ποια η διαφορά στη σηµασία;

39. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις απρόθετες γενικές και αφαιρετικές του

κειµένου.

40. Να καταγράψετε τους οµοιόπτωτους προσδιορισµούς.

41. Respondit ille se esse Orcum: Να µετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.70





α) Cassius Parmensis είναι στο ρήµα .

β) somno είναι . αντικ. στο ρήµα ..... .

γ) species είναι . στο ρήµα .

69 post bellum: η πρόθεση «post» συντάσσεται µε αιτιατική και δηλώνει εµπρόθετο του χρόνου

(= µετά τον πόλεµο), ενώ το χρονικό επίρρηµα «post» συνοδεύεται από αφαιρετική του µέτρου

ή της διαφοράς (diebus) και επιθετικό προσδιορισµό (paucis) και µεταφράζεται «λίγες µέρες

αργότερα».

70 Οι µαθητές θα διδαχθούν αναλυτικά τον πλάγιο λόγο στη Γ΄ Λυκείου. Μπορούν όµως να εξοι-

κειώνονται µε κάποιες απλές µορφές του από τη Β΄ τάξη. Η άσκηση είναι προαιρετική.

www.prooptikh.com

162

δ) facie είναι αφαιρετική της .. στο .

ε) audire είναι .... απαρ. ... στο ρήµα

.................... .

στ) de homine είναι εµπρόθ. προσδ. που δηλώνει .

ζ) diebus είναι αφαιρετική .. από το .

η) ipsa είναι .. προσδ. στο .

θ) supplicio είναι αφαιρετική . από το .

ι) capitis είναι γενική από το . .

ια) in exercitu είναι εµπρόθ. προσδ. που δηλώνει .. .

ιβ) Athenas είναι αιτιατική που δηλώνει ....... . ∆ιότι

... .

44. Με ποιες λέξεις του κειµένου έχουν ετυµολογική συγγένεια οι λέξεις:

«Αθήνα», «φάτσα», «ύπνος», «∆ίας»71

;


α) Ο Κάσσιος ονειρεύτηκε ένα φρικτό όνειρο, µία µορφή ίδια µε είδωλο νεκρού.

β) Ο άνθρωπος µε το βρώµικο πρόσωπο και την πελώρια σωµατική διάπλαση

είπε ότι ήταν ο Πλούτωνας.

γ) Ο Κάσσιος φοβήθηκε και φώναξε τους υπηρέτες.

δ) Εκείνοι δεν είχαν δει κανένα.

ε) Πριν καλά καλά ο Κάσσιος παραδοθεί στον ύπνο, ξαφνικά του παρουσιά-

στηκε η ίδια µορφή.

στ) Λίγες µέρες αργότερα η ίδια η πραγµατικότητα επιβεβαίωσε ότι το όνειρο

ήταν οιωνός.

ζ) Ο Οκταβιανός κατεδίκασε τον Κάσσιο σε θάνατο.


α) Duobus annis post mortem Caesaris tres viri Brutum ad Philippos,

oppidum72

Macedoniae, superaverunt.

β) Illi tres viri post eam victoriam imperium tenebant.

γ) Mox73

autem M. Antonius et C. Octavianus inter se contendere74

coeperunt75

.

71

Βλ. σ. 22, υποσ. 5.

72

oppidum, -i = η πόλη

73 mox = µετά από λίγο

74 contendo, -tendi, -tentum, -ere, 3 = φιλονικώ

www.prooptikh.com

163

δ) M. Antonius se cum Cleopatra coniunxit76

, sed proelio navali77

ad Actium

Octavianus socium pristinum78

et reginam superavit.

ε) Tredecim annos Romani in hoc bello pugnaverant.

στ) Deinde imperium totum79

in potastate80

unius viri erat.

ζ) Senatus81

postea Octaviano nomen Augustus dedit.




α) bellum είναι ονοµαστική ή αιτιατική ενικού;

β) animum είναι αρσενικού ή ουδετέρου γένους;

γ) apparuit είναι ρήµα β΄ ή δ΄ συζυγίας;

δ) se είναι οριστική ή προσωπική αντωνυµία;

ε) concussit είναι ρήµα γ΄ ή δ΄ συζυγίας;

στ) iterum είναι επίρρηµα ή αντωνυµία ;

ζ) res είναι ενικός ή πληθυντικός αριθµός;

η) eandem είναι δεικτική ή οριστική αντωνυµία;

θ) neminem είναι ουδέτερο γ΄ κλίσης ή αόριστη αντωνυµία;

ι) vix είναι επίρρηµα χρονικό ή τοπικό;




α) ei: άµεσο αντικείµενο στο «apparuit». ! !

β) hominem: είναι υποκείµενο στο απαρ. «venire». ! !

γ) facie: είναι αφαιρετική της ιδιότητας. ! !

δ) audire: είναι ειδικό απαρ. αντικ. στο «cupivit». ! !

75 coepi, -isse = αρχίζω

76 coniungo, -iunxi, -iunctum, -ere, 3 = παντρεύοµαι

77 navalis, -e = ναυτικός

78 pristinus, -a, -um = πρότερος, προηγούµενος

79 totus, -a, -um = όλος

80 potestas, -atis = δύναµη, εξουσία

81 senatus, -us = η σύγκλητος

www.prooptikh.com

164

ε) similem:είναι επιθετικός προσδ. στο «hominem». ! !

στ) Quem simul aspexit: είναι δευτ. αναφορική πρότ. ! !

ζ) Orcum: είναι κατηγορούµενο στο «ille». ! !

η) somnii: είναι γενική υποκειµενική από το «fidem». ! !

θ) supplicio: είναι αφαιρετική της ιδιότητας. ! !

ι) capitis: είναι γενική της ποινής. ! !




α) Cassius Romanos superavit et in Graeciam venit. ! !

β) Cassius Orcum somniavit. ! !

γ) Cassius cultrum extraxit et hominem interfecit. ! !

δ) Cassius iterum se somno dedit sine ullo82

timore. ! !

ε) Cassius de nomine eius hominem squalidum interrogavit. ! !

στ) Servi eundem hominem viderant et timor e somno

eos excitavit. ! !

ζ) Post paucos dies M. Antonius supplicio capitis

Cassium adfecit. ! !




Α Β

1) animum α) παρακείµενος οριστικής

2) ibi β) ουδέτερο της β΄ κλίσης

3) dederat γ) επίρρηµα χρονικό

4) cupivit δ) ουδέτερο γ΄ κλίσης

5) repente ε) επίρρηµα τροπικό

6) species στ) αρσενικό της β΄ κλίσης

7) vix ζ) υπερσυντέλικος οριστικής

82

ullus, -a, -um (αντων. επίθ.) = κανείς

www.prooptikh.com

165

8) capitis η) επίθετο γ΄ κλίσης

9) similem θ) επίθετο β΄ κλίσης

10) paucis ι) ουσιαστικό της ε΄ κλίσης

ια) επίρρηµα τοπικό



exita b s γ΄ πληθ. οριστικής υπερσυντέλικου

apparu e nt α΄ πληθ. οριστικής συντελεσµένου µέλλοντα

vide v i t β΄ πληθ. οριστικής µέλλοντα

concuti v era istis β΄ ενικό οριστικής µέλλοντα

adfici eri tis γ΄ ενικό οριστικής παρατατικού

somnia e ba mus β΄ πληθ. οριστικής παρακειµένου



Α Β

1) Αctiacum α) ειδικό απαρ. αντικείµενο

2) Athenas β) έµµεσο αντικείµενο

3) species γ) γενική της ποινής

4) esse δ) γενική κτητική

5) eos ε) δοτική αντικειµενική

6) somno στ) αιτιατική που δείχνει κίνηση

7) M. Antonii ζ) γενική της ιδιότητας

8) somnii η) υποκείµενο

9) effigiei θ) επιθετικός προσδιορισµός

10) capitis ι) αντικείµενο

ια) γενική υποκειµενική

www.prooptikh.com

166



Α Β

1) existimo α) συλλαµβάνω

2) excutio β) κοιτάζω

3) confirmo γ) σηκώνω

4) adficio δ) νοµίζω

5) concipio ε) επιβεβαιώνω

6) appareo στ) ονειρεύοµαι

7) aspicio ζ) φωνάζω

8) somnio η) καταδικάζω σε θάνατο

9) excito θ) εµφανίζοµαι

10) inclamo ι) συνταράσσω

ια) περιβάλλω





1) ! Ubi Cassius confugit? α) Speciem horrendam.

2) ! Cur Cassius venit in Graeciam? β) Se esse Orcum.

3) ! Quid is somniavit? γ) Certe.

4) ! Quid ille homo Cassio respondit? δ) Cassius Parmensis.

5) ! Nonne terror Cassium concussit? ε) Bis.

6) ! Quos Cassius inclamavit? στ) Periit.

7) ! Quis e somno se excitavit? ζ) Athenas.

8) ! Quem Cassi servi viderant? η) Servos suos.

9) ! Species ei apparuit semel an bis?83

θ) Quia in exercitu M. Antoni erat.

10) ! Quid Cassio accidit? ι) Nullum hominem.

ια) «Ego Orcus sum.»

83

semel = µία φορά, bis = δύο φορές

www.prooptikh.com

167

ΙII. Συµπλήρωση κενών


τον αντίστοιχο τύπο στους άλλους χρόνους της ίδιας φωνής: fuerat, dederat,

apparuit, aspexit, adfecit.

Ενεστώτας

Παρατατικός

Μέλλοντας

Παρακείµενος

Υπερσυντέλικος

Συντελ. Μέλ.

2. Να τοποθετήσετε τα παρακάτω ουσιαστικά στον πίνακα και να

συµπληρώσετε τον αντίστοιχο τύπο του αντίθετου αριθµού: servos,

timorem, somnii, nomen, species, capitis, diebus, effigiei, supplicio.

B΄ κλίση Αντίθετος

αριθµός


αριθµός

Ε΄ κλίση Αντίθετος

αριθµός

3. Nα συµπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν:

Ονοµ.

ενικού

∆οτική

ενικού

Αιτιατική

ενικού

Γενική

πληθ.

Αιτιατ.

πληθ.

Αφαιρετ.

πληθ.

qui

ei

se

quem

ille

eandem

neminem

www.prooptikh.com

168

4. Να συµπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίνονται µέσα

στις παρενθέσεις, τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε

στον κατάλληλο τύπο.

α) In adversis amicos (res, adiuvo84

γ΄ πληθ. παρακ).

β) Ιn victoria (spes, habeo β΄ πληθ. παρατ.).

γ) Romani Catonem , quia in ................... ............. bon

(amo παρατ., omnis res, fides) semper agebat.

δ) In sub M. Antonio85

(bellum, pugno γ΄ εν. υπερσ.).

ε) Species in somno (horrendus, rex,

appareo γ΄ πληθ. παρακ.).

στ) Vix speciem , cum repente timorem ille (video,

concipio).

ζ) Cassius in cupiebat (Graecia, confugio).

η) Octavianus Cassium et capitis eum

(capio µέλλ., supplicium, adficio µέλλ.).

θ) Post . C. Caesaris, multi liberos putabant.

(mors, sum).

ι) Valerius Maximus narrat (Cassius

Parmensis, Athenae, confugio).

5. Να συµπληρωθούν τα κενά µε τις αντωνυµίες «idem», «ipse» ή «is» στο

σωστό τύπο:86

α) Aeneas mores imposuit.

β) nomen est Cassius.

γ) Reges in pugna dimicabant.

δ) (γενική πληθ.) corpus validum est.

ε) (γενική ενικ.) consilium audimus.

στ) Gallorum mores non erant ac (όπως) Romanorum.

ζ) Femina se . comparabat cum Nymphis.

84

adiuvo, 1 = βοηθώ

85

Υπό τις διαταγές του Μ. Αντωνίου. 86 ipse, ei, ipsi, eorum, eius, iidem, ipsam

www.prooptikh.com

169

ΙV. Άσκηση κατάταξης

Να εντάξετε τις παρακάτω λέξεις στον πίνακα που ακολουθεί: in, se,

ingentis, ad, illi, ex, res, de, paucis, nam, eos, fidem, cum, simul, eius,

diebus, et, ibi, similem, vix, repente, tum, sollicitum, capitis.



1. Να εντοπίσετε τους ετερόπτωτους προσδιορισµούς του κειµένου και να

τους εντάξετε στον παρακάτω πίνακα, όπως στο παράδειγµα. Να δείξετε µε

ένα παράδειγµα πώς εκφέρεται ο αντίστοιχος ετερόπτωτος στα αρχαία

Ελληνικά.

Πτώση και είδος Προσδιορίζει

το όνοµα

Αντιστοιχία µε

τα αρχαία Ελληνικά

effigiei δοτική

αντικειµενική

similem οἱ πονηροὶ ἀλλήλοις

ὅµοιοι

www.prooptikh.com

170


και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας: 87

α) Postquam Octavianus exercitum M. Antonium bellum superabat, Cassius

in Athenas confugit.

β) Cassius vix se somno dabat, cum repente homo,similem effigiei mortuo ei

apparuit.

γ) Quaedam species, faciei horrendae venit. Quam simul videmus, timor

concepimus.

δ) Cassius somniare regem mortuos putavit.

ε) Ubi Cassius animo somno dat, iterum eundem effigiem somniavit.

στ) Postquam servos inclamabat ,eos de speciem interrogavit.

ζ) Servi Cassium faciei tristis viderunt et eum interrogaverunt: «Quid

accidit, domino?».

η) Servi ipsos neminem viderunt et Cassius eos respondit omen accipere.

θ) Octavianus omnes milites se capere cupivit, qui apud exercitus M.

Antoniio erant.

ι) Paucis post dies Octavianus eum supplicium capite adfecit.

87

α) Postquam Octavianus exercitum M. Antonii bello superavit, Cassius Athenas confugit.

β) Cassius vix se somno dederat, cum repente homo, similis effigiei mortui, ei apparuit.

γ) Quaedam species, facie horrenda, venit. Quam simul vidimus, timorem concepimus.

δ) Cassius regem mortuorum se somniare putavit.

ε) Ubi Cassius animum somno dedit, iterum eandem effigiem somniavit.

στ) Postquam servos inclamavit, eos de specie interrogavit.

ζ) Servi Cassium facie tristi viderunt et eum interrogaverunt: «Quid accidit, domine?»

η) Servi ipsi neminem viderant et Cassius eis se omen accipere respondit.

θ) Octavianus omnes milites capere cupivit, qui apud exercitum M. Antoni erant.

ι) Paucis post diedus Octavianus eum supplicio capitis adfecit.

www.prooptikh.com

171

ΜΑΘΗΜΑ XV LECTIO QUINTA DECIMA

TA HΘH TΩN ΓEPMANΩN






αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού (όπου αυτό είναι δυνατόν) και να

δηλώσετε το γένος τους.

3. Nα κλιθούν και στους δύο αριθµούς τα ουσιαστικά τέταρτης και πέµπτης

κλίσης του κειµένου και να δηλωθεί το γένος τους. Aν κάποιο απαντά δύο

φορές, εξυπακούεται ότι πρέπει να κλιθεί µία φορά.


πτώση να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθµών εφόσον αυτό

είναι δυνατόν.

5. Tων προσηγορικών ονοµάτων του κειµένου που βρίσκονται σε αιτιατική

πτώση να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθµών.



7. rei militaris, equestribus proeliis: Nα κλιθούν τα ουσιαστικά µαζί µε τα

επίθετα που τα συνοδεύουν στον αριθµό που δίνονται.


άλλου αριθµού. Nα δηλώσετε το είδος κάθε αντωνυµίας.



10. Nα γίνει χρονική αντικατάσταση των ενεργητικών ρηµάτων του κειµένου.

11. Nα κλιθούν τα αποθετικά ρήµατα του κειµένου στην έγκλιση και στον

χρόνο που βρίσκονται.

12. Tων ρηµάτων του κειµένου να γραφούν οι αρχικοί χρόνοι και στις δύο

φωνές, εφόσον αυτό είναι δυνατόν.

www.prooptikh.com

172



από αυτές;

α) lavantur, arbitrantur, nutriuntur, effeminantur, proeliantur, habentur.

β) pellibus, pedibus, mercatoribus, hominibus.

γ) omnis, turpis, militaris, carnis, lactis.

δ) bellum, pellium, vinum, studium, proelium, fluminum.

ε) arbitrari, importari, proeliari, creari, militari.

14. Nα µετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική:

α) Poetam curae et miseriae excruciant.

β) Graeci Troiam oppugnant et dolo expugnant.

γ) Venti Aenean in Africam portant.

δ) Regina Aenean amat et Aeneas reginam.

ε) Belua incolis nocet.

στ) Perseus hasta beluam delet et Andromedam liberat.

ζ) Sextus pudicitiam Lucretiae laedit.

η) Illis femina iniuriam aperit.

θ) Carthaginienses Hannibalem in Africam revocant.

ι) Mater liberos nutrit.

15. Nα αντικατασταθεί το ενεργητικό από το αντίστοιχο παθητικό απαρέµφατο

και να γίνουν οι απαραίτητες τροποποιήσεις:

α) Ille servos puellam ad scopulum adligare iubet.

β) Imperator milites vinum in castra importare vetabat.

γ) Ille legatos legiones in his hibernis conlocare non sivit.

δ) Ego neminem silvas delere patior.

ε) Rex exemplo suo cives servare leges cogebat.






α) Populus illius terrae venationi studet.

www.prooptikh.com

173

β) Omnis vita eorum in studiis rei militaris consistebat.

γ) Hi frumento, lacte et caseo nutriuntur.

δ) Lupa pueros lacte nutrivit.

ε) Ego carne solum non nutrior.

στ) Illi in fluminibus lavantur.

ζ) Tu in mari et in fluminibus lavaris.

η) Magistratus creantur cum vitae necisque potestate.

θ) Milites fortiter proeliantur.

ι) Vir ille magnus habetur.

ια) Vos pro hostibus habemus.

ιβ) Vino, ut illi arbitrantur, homines remollescunt atque effeminantur.

17. Nα ξαναγράψετε τα παραδείγµατα, αφού αντικαταστήσετε τα ρήµατα στους

γνωστούς σας χρόνους:

α) Illi magistratus cum magna potestate creant.

β) Vos fructibus solum vos nutrivistis.

γ) Nos pro hostibus habent.

δ) Civitas bellum gerebat.

ε) Vita in venationibus consistit.



θίξετε τους τύπους εκείνους, που αν µετασχηµατισθούν, προκύπτουν

προτάσεις νοηµατικώς εσφαλµένες.

α) Hostes pedibus proeliantur.

β) Civitas in magno periculo fuit.

γ) Illi in fluminibus lavantur et locis frigidissimis pelles solum habent.

δ) Hi, quorum vita in studiis rei militaris consistit, audacia proeliantur.

ε) Haec res turpis et iners ab his habetur.

στ) Vos hostes a nobis habemini.

ζ) Bellum geritur et terror omnes occupavit.

η) Incolae eius terrae agriculturae studebant.

θ) Illi hac re viros remolescere arbitrantur.

ι) Homo, ut Germani arbitrantur, vino effeminatur.

www.prooptikh.com

174




α) Vita incolarum illae terrae in agricultura et in venatione consistebant.

β) Germani in locos frigidos solum pelles habebant.

γ) Germani homines ingentis magnitudinis existimantur.

δ) Germani in locis frigidissimis se tenent et in flumina lavamur.

ε) Germani venationis et studiis rei militaris amabant.

στ) Mercatores vinum in terra Germanorum non importamini.

ζ) Germani vino homines remollescere arbitratur.

η) Illi a mercatoribus vinum ad se importare non sinebant.

θ) Illi mercatores vinum ad se importare non sinebant.

ι) Vos frumenti et fructibus nutrimini.

20. Nα χαρακτηρισθούν οι οµοιόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του κειµέ-

νου.

21. Nα χαρακτηρισθούν οι ετερόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του κειµέ-

νου.

22. Nα αναγνωρίσετε τον συντακτικό ρόλο των τύπων που βρίσκονται σε



αιτιατική και να δικαιολογηθεί η πτώση τους.

24. Nα προσδιορίσετε το είδος του απαρεµφάτου του κειµένου και να δικαιο-

λογήσετε τον χρόνο στον οποίο βρίσκεται.


τους.



27. Nα εντοπίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις του κειµένου και να

προσδιορίσετε το είδος τους.



www.prooptikh.com

175


α) Oι κάτοικοι ασχολούνται µε τη γεωργία και µε το κυνήγι.

β) Oι Γερµανοί πιστεύουν ότι µε το κρασί οι άντρες γίνονται µαλθακοί και

εκθηλύνονται.

γ) Oι Γερµανοί αγαπούν τις ιπποµαχίες, αλλά συχνά µάχονται πεζοί.

δ) Όταν βλέπουν τον κίνδυνο να πλησιάζει, δεν καταλαµβάνονται από φόβο.

ε) Oι Γερµανοί, επειδή τρέφονται µε γάλα, τυρί και κρέας, δεν ασχολούνται µε

τη γεωργία.



τύπο και στην κατάλληλη θέση. Tα ρήµατα να τεθούν σε οριστική

παθητικού ενεστώτα. Nα προσέξετε ώστε το νόηµα να είναι αποδεκτό:

α) magistratus, a, creo, populus.

β) nutrio, puer, lac.

γ) vinum, homo, effemino.

δ) is, habeo, res, turpis, iners, et.

ε) puella, in, flumen, lavo.

31. Mε ποια πρόταση ισοδυναµεί ο επιρρηµατικός προσδιορισµός «locis

frigidissimis»;88





κατάλληλο τύπο. Tα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά, να τεθούν,

κατά την κρίση σας, σε οριστική ενεργητικού ή παθητικού ενεστώτα. Nα

προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές:

α) Terror ................ militum ..............., quia ei adversarios homines

................ magnitudinis esse ................ (animus, arbitror, invado, ingens)

β) Germani in ................... se lavabant et locis frigidis solum ...................

................... habebant. (flumen, pellis, animal)

88

Βλ. Μ. Πασχάλης - Γ. Σαββαντίδης, Λατινικά Λυκείου. Το βιβλίο του καθηγητή, σ. 48.

www.prooptikh.com

176

γ) Antiqui Germani ................... ................... amabant, sed saepe ex equis

desiliebant et pedibus cum ................... dimicabant. (equester, proelium,

adversarius)

δ) Cum milites adversarios ........................ videbant, .............................. non

concipiebant, sed fortiter ................... propulsabant (timor, is, advento)

ε) Vos ................... non ..................., quia lacte, caseo et carne ...................

(agricultura, nutrio, studeo)

στ) Germani venationibus et ................... .......................... studebant. Omnis

vita ................... in eis studiis consistebat. (res, militaris, is)

ζ) Nos equestribus proeliis saepe ex equis ................... et pedibus

................... (proelior, desilio)

η) Nos ................................. ephippiorum rem turpem et ........................ esse

................... (arbitror, iners, usus)

θ) Cum homines horrendas species ............... e somno ............. (excito,

somnio)

ι) Magistratus cum vitae necisque potestate a ................... ..................., cum

civitas in magno periculo ................... (populus, creo, sum)

ια) ................... a ................... pericula ................... (audacia, propulso, civis)

ιβ) Cum sol ..................., homines ob repentinum monstrum terrore

................... (deficio, occupo) ΙΙ. Ερωτήσεις - ασκήσεις της µορφής «Σωστό - Λάθος»




α) Omnis vita incolarum illius terrae in res militaris ! !

consistit.

β) Incolae illius terrae venatione et agricultura student. ! !

γ) Incolae illius terrae venationi student et carnibus ! !

nutriuntur.

δ) Incolae illius terrae venationi et agriculturae student. ! !

ε) Cum homines bellum gerunt, omnis vita eorum ! !

misera est.

www.prooptikh.com

177

στ) Nemo in liberam civitatem potestatem vitae necisque ! !

habet.

ζ) Rex equestribus proeliis ex suo equo fortiter proeliatur. ! !

η) In bello Germani magistratus cum vitae necisque ! !

potestate creabant.

θ) Quia illi bellum saepe gerunt, non agriculturae ! !

studere possunt.

ι) Incolae illius terrae venationibus et agriculturae student. ! ! 2. Nα εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόηµα του



α) Germani in mari lavantur. ! !

β) Germanorum vita omnis in agricultura consistit. ! !

γ) Germani non student venationi. ! !

δ) Germani usum ephippiorum rem turpem arbitrantur. ! !

ε) Germani locis frigidissimis pelles solum habent. ! !

στ) Germani mercatores ad se vinum importare non sinunt. ! !

ζ) Germani vino homines remollescere atque effeminari ! !

arbitrantur.

η) Germani in fluminibus lavari amant. ! !

θ) Magistratus Germanorum potestatem vitae necisque ! !

habent, cum civitas bellum gerit.

ι) Germani homines ingentis magnitudinis erant. ! !

ια) Germani pedibus non proeliantur. ! !

ιβ) Germani frumento et fructibus nutriuntur. ! !


1. Tο «arbitrari» σηµαίνει ό,τι και το:

α) existimare. !

β) existimari. !

γ) haberi. !


www.prooptikh.com

178

2. O τύπος «lavantur» του κειµένου είναι ρήµα διαθέσεως:

α) ενεργητικής. !

β) µέσης. !

γ) παθητικής. !

δ) ουδέτερης. !




της αντίστοιχης απάντησης. ∆ύο από τις προτάσεις που καταχωρίζονται στη

στήλη των απαντήσεων δεν ανταποκρίνονται σε αντίστοιχες ερωτήσεις, ενώ

µία ερώτηση δεν αντιστοιχεί σε απάντηση.


1) ! Cur Germani agriculturae non

student?

α) Quia viros vino remollescere

atque effeminari existimabant.

2) ! Quando Germani magistratus cum

vitae necisque potestate creabant?

β) In venationibus atque in studiis

rei militaris.

3) ! Cur antiqui Germani mercatores

vinum ad se importare non sinebant?

γ) Cum civitas bellum gerit.

4) ! In quibus rebus Germanorum vita

consistit?

δ) In fluminibus.

5) ! Ubi Germani lavantur? ε) Quia, ut arbitrantur, mercatotes

important mores, quibus

remollescunt homines atque

effeminantur.

6) ! Habentne usum ephippiorum rem

turpem Germani an Romani?

στ) Cum civitas bellum gerebat.

ζ) Quia omnis vita eorum in

venationibus atque in studiis rei

militaris consistit.

www.prooptikh.com

179

2. Nα αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της A΄ στήλης µε τις σηµασίες που δί-

νονται στη B΄ στήλη αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντί-

στοιχης λέξης της A΄ στήλης. Στη B΄ στήλη υπάρχει µία σηµασία της οποίας

δεν δίδεται η αντίστοιχη λατινική λέξη, την οποία θα πρέπει να συµπληρώ-

σετε, ενώ στην A΄ στήλη υπάρχει µία λατινική λέξη της οποίας δεν δίδεται η

αντίστοιχη σηµασία, την οποία επίσης θα πρέπει να συµπληρώσετε:

Α Β

1) agricultura ! παγωµένος

2) caseus ! εκθηλύνω

3) frigidus ! ποτάµι

4) desilio ! νοµίζω

5) arbitror ! έµπορος

6) sino ! επιτρέπω

7) remollesco ! τυρί

8) flumen ! γεωργία

9) ........................... ! .................................. 3. Bάσει του κειµένου να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της A΄ στήλης µε




Α Β

1) re ! γενική αντικειµενική

2) locis ! υποκείµενο

3) homines ! γενική υποκειµενική

4) carne ! αντικείµενο

5) turpis ! αφαιρετική του τόπου

6) agriculturae ! αφαιρετική του τρόπου

7) ephippiorum ! γενική διαιρετική


! αφαιρετική της αιτίας



www.prooptikh.com

180

4. Nα γράψετε µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λατινικής περιό-

δου. Yπάρχουν τέσσερις περίοδοι στα Ελληνικά των οποίων δεν δίδονται οι


Α Β

1) Incolarum vita omnis in venationibus ! Oι Γερµανοί στις ιπποµαχίες δεν

atque in agricultura consistit. πολεµούν µόνο από τα άλογα

αλλά και πεζοί.

2) Gentes feroces huius terrae non ! O άνθρωπος δεν τρέφεται µόνο

agriculrurae sed venationibus µε κρέας, αλλά και µε γάλα,

student. τυρί, καρπούς, δηµητριακά και

λοιπά.

3) Homo carne solum non nutritur, ! Tα άγρια έθνη αυτής της χώρας

sed etiam lacte, caseo, fructibus, δεν ασχολούνται µε τη γεωργία

frumento et ceteris. αλλά µε το κυνήγι.

4) Germani equestribus proeliis non ! Όλη η ζωή των κατοίκων περιο-

solum ex equis sed etiam pedibus ρίζεται στο κυνήγι και στη

proeliantur. γεωργία.

5) Cum civitas horum bellum gerit, ! Όταν η χώρα τους κάνει πόλεµο,

magistratus cum magna potestate εκλέγουν άρχοντες µε εξουσία

creantur. ζωής και θανάτου.

! H ζωή όλων των κατοίκων

περιορίζεται στο κυνήγι και

στη γεωργία.

! Όταν η χώρα τους κάνει πόλεµο,

εκλέγουν άρχοντες µε απεριό-

ριστη εξουσία.

! O άνθρωπος δεν τρέφεται µόνο

µε κρέας, αλλά και µε γάλα,

καρπούς, δηµητριακά και λοιπά.

! Tα άγρια έθνη αυτής της χώρας

δεν ασχολούνται µόνο µε τη

γεωργία, αλλά και µε το κυνήγι.

www.prooptikh.com

181


1. To «cum» στην πρόταση «Cum civitas bellum gerit» είναι:

α) πρόθεση. !

β) χρονικός σύνδεσµος που δηλώνει αιφνίδιο γεγονός (cum inversum). !

γ) χρονικός σύνδεσµος που δηλώνει επανάληψη. !


επιλογή σας. 2. H λέξη «equestribus» του κειµένου είναι:

α) δοτική πληθυντικού θηλυκού γένους. !

β) αφαιρετική πληθυντικού αρσενικού γένους. !

γ) δοτική πληθυντικού ουδετέρου γένους. !

δ) αφαιρετική πληθυντικού ουδετέρου γένους. !

ε) αφαιρετική πληθυντικού αρσενικού γένους. !

στ) αφαιρετική πληθυντικού θηλυκού γένους. !


επιλογή σας. 3. O τύπος «proeliantur» του κειµένου είναι ρήµα διαθέσεως:


β) µέσης. !




επιλογή σας. 4. Tο ρήµα «remollescο» είναι ρήµα διαθέσεως:


β) µέσης. !





www.prooptikh.com

182




τεθούν σε οριστική παθητικού ενεστώτα. Nα δικαιολογήσετε την πτώση των

ονοµάτων καθώς και το πρόσωπο των ρηµάτων που επιλέξατε. Nα

προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές.

α) In ..................... pericula audacia (αφαιρ.) ................................. (bellum,

propulso)

β) Hic ab illo .................................... ut magister a ........................ (honoro,

puer)

γ) Civitas ......................... .................................. (contineo, lex)

δ) Leges a bonis ..................... libenter ................................. (vir, servo)

ε) Iniuria ab illis .............................., populus ................................ et

............................... imperium adimit. (concito, rex, aperio)

στ) Omnes gentes feroces ab ............................... bello ................................

(imperator, supero)

ζ) Nos a ................................ in patriam .................................... (revoco,

magistratus)

η) Vos e somno ........................... ............................... (pavidus, excito)

θ) Ille equestribus proeliis fortiter ................................. (proelior)

ι) Nos viros vino ............................... atque ................................... non

............................ (arbitror, remolesco, effemino)

www.prooptikh.com

183

ΜΑΘΗΜΑ XVΙ LECTIO SEXTA DECIMA

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜAΧΗ ΤΟΥ ΚΑΙΣΑΡΑ

ΣΤΗ ΓΑΛΑΤΙΑ



1. Να µεταφέρετε τα προσηγορικά ουσιαστικά της α΄, δ΄ και ε΄ κλίσης στην


2. Να εντοπίσετε τα ουσιαστικά που απαντούν µόνο στον πληθυντικό αριθµό

(pluralia tantum) της β ΄και γ΄ κλίσης και να γράψετε την ονοµαστική και

αφαιρετική πληθυντικού.

3. Ποια ουσιαστικά της γ΄ κλίσης σχηµατίζουν γενική πληθυντικού «-um» και

«-ium», όπως το «civitas»;

4. Ποια η διαφορά στον τρόπο της κλίσης των «hostis» και «dux»; Πώς

δικαιολογείται;

5. Αφού συνδυάσετε τα δευτερόκλιτα επίθετα «magnus», «posterus», µε ένα

τριτόκλιτο ουσιαστικό του κειµένου, που τους ταιριάζει, να τα κλίνετε µαζί

στον ενικό αριθµό.

6. Να κλίνετε τον ενικό αριθµό των ουσιαστικών «res», «vir», «aetas», «labor»

(= πόνος), «via», «signum» µαζί µε το επίθετο «militaris».

7. Να γράψετε τα παρεπόµενα για καθεµιά αντωνυµία του κειµένου.

8. Ποια η σηµασιολογική διαφορά µεταξύ των αντωνυµιών «is» και «ipse»;



10. Των ρηµάτων «capio», «cerno» και «occido» να γράψετε τους αρχικούς

χρόνους στην παθητική φωνή.

11. Να γράψετε τις καταλήξεις του απαρεµφάτου του παθητικού ενεστώτα και

στις τέσσερις συζυγίες.

12. Ποιο ρήµα χρησιµοποιείται ως παθητικό του ρήµατος «facio»; Να γράψετε

τους αρχικούς του χρόνους και να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα και

µέλλοντα. Σύµφωνα µε ποια συζυγία κλίνεται;

www.prooptikh.com

184

13. Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους του ρήµατος «refero» στην ενεργητική και

παθητική φωνή. Να καταγράψετε τις περιπτώσεις κατά τις οποίες

συγκόπτονται τα συνδετικά φωνήεντα «i» και «e» από το θέµα του ενεστώτα

«fer-».

14. Nα µεταφέρετε τους παρακάτω ρηµατικούς τύπους στο α΄ πληθυντικό

πρόσωπο της οριστικής του µέλλοντα, στη φωνή που δίδονται:

α) miserunt: .....................................................................................................

β) appropinquaverunt: .....................................................................................

γ) consedit: .......................................................................................................

δ) occiditur: ......................................................................................................

ε) referuntur: ....................................................................................................

στ) mittuntur: ......................................................................................................

ζ) fit: .................................................................................................................

15. Σε ποιο τύπο της ενεργητικής φωνής αντιστοιχούν οι παρακάτω τύποι της

παθητικής;

α) capiebantur: .................................................................................................

β) cernimini: .....................................................................................................

γ) referris: ........................................................................................................

δ) occidentur: ...................................................................................................

ε) deduntur: ......................................................................................................

στ) proici: ...........................................................................................................

16. Να αναλύσετε τα παρακάτω σύνθετα ρήµατα στα συνθετικά τους µέρη

(πρόθεση και ρήµα αρχικό): 89

α) appropinquo: ...............................................................................................

β) comprehendo: .............................................................................................

γ) dedo: .............................................................................................................

δ) consido: ........................................................................................................

ε) occido: ..........................................................................................................

στ) interficio: ......................................................................................................

ζ) occurro: ........................................................................................................

www.prooptikh.com

185

η) produco: .......................................................................................................

θ) proicio: .........................................................................................................

ι) trado: ............................................................................................................

ια) refero: ............................................................................................................

17. Να µεταφέρετε τα ρήµατα της κατηγορίας του «capio» στο γ΄ πληθυντικό

πρόσωπο της οριστικής όλων των χρόνων της ενεργητικής φωνής.

18. Tι γνωρίζετε για τον τρόπο κλίσης του ρήµατος «do», απλού και σύνθετου

(µε µονοσύλλαβη πρόθεση);

19. Να κλίνετε τις προτάσεις στον ενικό αριθµό, αφού κάνετε τις απαραίτητες

αλλαγές στα πρόσωπα:

α) Dux Arvernorum vivus in fuga comprehenditur.

β) Ipse pro castris consedit.

20. Να κλίνετε τις παρακάτω προτάσεις στον πληθυντικό αριθµό. Να προσέξετε

οι νέες προτάσεις να είναι νοηµατικά αποδεκτές:

α) Illa ad Caesarem referuntur.

β) Eo illi arma proiciuntur.

21. Να ξαναγράψετε τις παρακάτω προτάσεις, αφού µεταφέρετε όλους τους

κλιτούς τύπους στον αντίθετο αριθµό. Οι νέες προτάσεις να είναι νοηµατικά

αποδεκτές:

α) Pila in hostes miserunt.

β) Milites gladiis rem gerunt.

γ) His equites occurrunt.

δ) Illo die legati mittuntur.

22. Να µετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική. Στη θέση του

ποιητικού αιτίου να εννοήσετε το a Romanis ή το ab hostibus, µε βάση το

νόηµα του κειµένου:

α) Fit magna caedes.

β) Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur.

γ) Signa militaria ad Caesarem referuntur.

δ) Magnus numerus hostium capitur atque interficitur.

ε) Arma proiciuntur.

89

Ad + propinquo, cum + prehendo, de + do, cum + sido, ob + caedo, inter + facio, ob + curro,

pro + duco, pro + iacio, trans + do, re (red = προθετικό µόριο) + fero. Οι φωνητικές αλλοιώσεις

www.prooptikh.com

186

στ) Ceasar iubet principes produci.

23. Να µετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και να δηλώσετε το

ποιητικό αίτιο:

α) Homines deos colunt.90

β) Omnes pacem optant.91

γ) Disputatio consulis metum equitatus vincet.

δ) Magnus numerus hostium Romanos premit.

ε) Imperator exercitum alacrem in pugnam mittebat.

στ) Dux omnes gentes bello superat.

ζ) Incolae magnam caedem pavidi audient.

η) Romani domum principes revocabant.

θ) Caesar cohortes in Galliam transferebat.

ι) Pater filiae osculum dat.

24. Caesar iubet arma tradi: Με ποιο άλλο τρόπο µπορεί να αποδοθεί η

πρόταση;

25. Να αντικαταστήσετε το ενεργητικό απαρέµφατο µε παθητικό και να κάνετε

τις απαραίτητες αλλαγές: 92

α) Hostes Romanos in castra importare frumentum non sinunt.

β) Romani Gallos transferre copias vetunt.

γ) Dux hostium Romanos arma proicere iubet.

δ) Romani barbaros referre ad se LXXIII signa militaria cogunt.

ε) Barbari Romanos sibi mores imponere non patiuntur.

στ) Galli suos principes legatos mittere prohibent.


27. Postquam pila in hostes miserunt: Να αναγνωρίσετε το είδος της

δευτερεύουσας και να δικαιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς.

των προθέσεων στη σύνθεση είναι ένας από τους επιµέρους διδακτικούς στόχους του Μαθ. X.

90

colo, 3 = λατρεύω

91

opto, 1 = εύχοµαι

92

sino, 3 = επιτρέπω, prohibeo, 2 = εµποδίζω, patior, 3 = ανέχοµαι, cogo, 3 = εξαναγκάζω, veto, 1

= απαγορεύω. Με τα ρήµατα αυτά είναι δυνατές δύο συντάξεις: α) µε ενεργητικό απαρέµφατο

(οπότε δηλώνεται και το υποκείµενο σε αιτιατική) β) µε παθητικό απαρέµφατο, όταν δε

θέλουµε να δηλώσουµε το υποκείµενο. Η χρήση αυτή συνηθίζεται σε στρατιωτικές διαταγές,

απαγορεύσεις κ.λπ. (που γνωρίζουµε ότι απευθύνονται σε στρατιώτες).

www.prooptikh.com

187

28. Να εντοπίσετε και να αναγνωρίσετε τους οµοιόπτωτους προσδιορισµούς του

κειµένου.

29. Να εντοπίσετε και να αναγνωρίσετε τους ετερόπτωτους προσδιορισµούς του

κειµένου.

30. Πώς εκφέρεται το ποιητικό αίτιο στα Λατινικά και πώς στα αρχαία Ελληνικά;93

31. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις απρόθετες αφαιρετικές του κειµένου.



33. Να συµπληρώσετε τα κενά , ώστε να χαρακτηρίζεται πλήρως η συντακτική

λειτουργία των λέξεων που δίδονται:

α) pila είναι ........................... στο ρήµα .................................

β) gladiis είναι αφαιρετική του ................... στο .........................

γ) equitatus είναι ........................... στο ..........................................

δ) eis είναι ........................... στο ..........................................

ε) princeps είναι ........................... στο ..........................................

στ) Arvernorum είναι γενική ........................... από το ..........................

ζ) vivus είναι .................... ..................... στο ...........................

η) hostium είναι γενική ........................... από το ..........................

θ) die είναι αφαιρετική που δηλώνει .....................................

ι) tradi είναι ........................... απαρ., ως .................................

στο ρήµα ......................................................................

34. Με ποιες λέξεις του κειµένου έχουν σηµασιολογική και ετυµολογική

συγγένεια οι λέξεις: «κρίνω», «φεύγω», «φέρω», «δίδωµι». 94

35. Με ποιες λέξεις του κειµένου έχουν ετυµολογική συγγένεια οι λέξεις της

ν.ε.: «γλαδιόλα», «πρίγκιπας», «σινιάλο», «νούµερο», «άρµατα».95

93

Στα Λατινικά το ποιητικό αίτιο εκφέρεται εµπρόθετα (ab, a + αφαιρετική), προκειµένου για έµ-

ψυχα ή µε απλή αφαιρετική προκειµένου για άψυχα. Στα Ελληνικά εκφέρεται συνήθως εµπρό-

θετα, (υπό + γεν., από, εκ παρά, πρός + γεν.) αλλά και µε δοτική προσωπική του ενεργούντος

προσώπου ή του ποιητικού αιτίου µε τα ρηµατικά επίθετα σε -τός και -τέος ή µε τους

συντελικούς χρόνους των ρηµάτων. Και στα Λατινικά υπάρχει αντίστοιχη δοτική κοντά σε

γερουνδιακά (αντίστοιχα των σε -τος, -τέος ρηµατικών επιθέτων της ελληνικής). Μάθ. XXXIII.

94

cerno, fugio, fero, do. Βλ. και υποσ. 5.

95

Gladius, princeps, signum, numerus, arma.

www.prooptikh.com

188

36. Να γράψετε συνώνυµα, ένα για κάθε λέξη, των «bellum gero», «repente»,

«hostes», «dux», «comprehendor», «interficior», «iubeo», «dedo».96


α) Οι Ρωµαίοι ρίχνουν τα ακόντια στους εχθρούς και οι εχθροί τρέπονται σε

φυγή.

β) Ο ρωµαϊκός στρατός επιτίθεται εναντίον των Γαλατών.

γ) Γίνεται µεγάλη σφαγή και οι ηγεµόνες των εχθρών συλλαµβάνονται ζωντανοί.

δ) Οι αρχηγοί παραδίδονται στον Καίσαρα και οι στρατιώτες καταφεύγουν στις

χώρες τους.

ε) Οι Γαλάτες παραδίνουν τα όπλα και οδηγούν τους αρχηγούς τους µπροστά

στον Καίσαρα.

στ) Ο Βερκιγγετόριγας, άνδρας µεγάλης ανδρείας, του οποίου ο πατέρας

εξουσίαζε όλη τη Γαλατία, παραδίδεται και καταθέτει τα όπλα.

39. Να µεταφράσετε το παρακάτω κείµενο: 97

Η παράδοση του Βερκιγγετόριγα

Postero die Vercingetorix concilio convocato id bellum suscepisse se

non suarum necessitatum, sed communis libertatis causa demonstrat, et

quoniam sit Fortunae cedendum, ad utramque rem se illis offerre, seu

morte sua Romanis satisfacere seu vivum tradere velint. Mittuntur de his

rebus ad Caesarem legati. Iubet arma tradi, principes produci. Ipse in

munitione pro castris consedit; eo duces producuntur. Vercingetorix

deditur, arma proiciuntur.

C. Iulius Caesar, De bello Gallico, VII, 89.

96

pugno/proelior/rem gero, subito, adversarii, imperator, capior, occidor, impero, trado.

97

Μετάφραση: Την επόµενη ηµέρα ο Βερκιγγετόριγας συγκάλεσε συνέλευση και δηλώνει ότι δεν

ανέλαβε αυτόν τον πόλεµο χάρη των δικών του αναγκών, αλλά για την κοινή ελευθερία, και επειδή

πρέπει να υποκύπτει στην κοινή τύχη, προσφέρει τον εαυτό του σ εκείνους και για τα δύο, είτε

θέλουν µε το θάνατό του να εξιλεώσουν τους Ρωµαίους είτε να τον παραδώσουν ζωντανό. Γι

αυτά τα πράγµατα στέλνονται πρέσβεις προς τον Καίσαρα. Εκείνος διατάζει να παραδοθούν τα

όπλα, να οδηγηθούν µπροστά του οι αρχηγοί. Ο ίδιος πήρε θέση πάνω στο πρόχωµα, µπροστά στο

στρατόπεδο, οι αρχηγοί οδηγούνται σ αυτό το σηµείο. Ο Βερκιγγετόριγας παραδίδεται, τα όπλα

κατατίθενται.

www.prooptikh.com

189

Λεξιλόγιο

concilium, -ii συναγωγή, συνέδριο

convoco, 1 συγκαλώ

suscipio, 3 αναλαµβάνω

demonstro, 1 δηλώνω

quoniam επειδή (αιτ. σύνδ.)

cedo, 3 + δοτ. παραχωρώ

cedendum sit πρέπει να υποκύπτει (γερουνδιακό, παθ. περιφρ.

συζυγία)

seuseu είτε, είτε

satisfacio + δοτ. ικανοποιώ

munitio, -onis οχύρωση, πρόχωµα




α) nostri είναι προσωπική ή κτητική αντωνυµία;

β) pila είναι ουσιαστικό α΄ ή β΄ κλίσης;

γ) gladiis είναι αρσενικό ή ουδέτερο β΄ κλίσης;

δ) equitatus είναι αρσενικό β΄ ή δ΄ κλίσης;

ε) fugiunt είναι ρήµα γ΄ ή δ΄ συζυγίας;

στ) ipse είναι οριστική ή δεικτική αντωνυµία;

ζ) eo είναι οριστική αντων. ή επίρρηµα τοπικό;

η) caedes είναι ισοσύλλαβο ή περιττοσύλλαβο ουσιασ;

θ) signa είναι θηλυκού ή ουδετέρου γένους;

ι) militaria είναι δικατάληκτο ή τρικατάληκτο επίθετο;

www.prooptikh.com

190




α) gladiis: είναι αφαιρετική του οργάνου. ! !

β) cohortes: είναι αντικείµ. στο «appropinquant». ! !

γ) hostes: είναι υποκείµενο στο «fugiunt». ! !

δ) eis: είναι έµµεσo αντικ. στο «occurrunt». ! !

ε) dux: είναι επεξήγηση στο «Sedulius». ! !

στ) Lemovicum: είναι γενική κτητική στο «princeps». ! !

ζ) in fuga: είναι εµπρόθετος που δηλώνει χρόνο. ! !

η) hostium: είναι γενική διαιρετική από το «magnus». ! !

θ) produci: είναι τελικό απαρ. αντικ. στο «iubet». ! !

ι) arma: είναι αντικείµενο στο «proiciuntur». ! !


κειµένου και να σηµειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο πλαίσιο:


α) Romani cum Gallis dimicant. ! !

β) Milites pilis et gladiis rem gerunt. ! !

γ) Sedulius, dux Arvernorum, interficitur. ! !

δ) Signa militaria ad Romanos traduntur. ! !

ε) Pauci ex tanto numero vivi in civitates discesserunt. ! !

στ) Vercingetorix ipse pro castris consedit. ! !




Α Β

1) castris α) προσωπική αντωνυµία

2) postero β) ουσιαστικό ε΄ κλίσης

3) fuga γ) αριθµητικό απόλυτο

4) equites δ) ουσιαστικό της δ΄ κλίσης

www.prooptikh.com

191

5) rem ε) επίθετο τριτόκλιτο

6) eis στ) κτητική αντωνυµία

7) septuaginta ζ) ουσιαστικό α΄ κλίσης

8) militaria η) ουσιαστικό της β΄ κλίσης

9) equitatus θ) ουσιαστικό γ΄ κλίσης

10) nostri ι) οριστική αντωνυµία

ια) επίθετο δευτερόκλιτο



interfic i mur β΄ ενικό οριστικής παθητικού ενεστώτα

trad u a tur β΄ πληθ. οριστικής παθητικού µέλλοντα

proic mini α΄ πληθ. οριστικής παθητικού µέλλοντα

refer e ntur γ΄ ενικό οριστικής παθητικού ενεστώτα

occid a ris γ΄ πληθ. οριστικής παθητικού ενεστώτα

produc e r α΄ ενικό οριστικής παθητικού µέλλοντα



Α Β

1) nostri α) εµπρόθ. του τόπου

2) pila β) παράθεση

3) in hostes γ) γενική αντικειµενική

4) post tergum δ) αφαιρετική του χρόνου

5) magna ε) γενική διαιρετική

6) princeps στ) υποκείµενο του gerunt

7) vivus ζ) κατηγορηµατικός προσδ.

8) Arvernorum η) εµπρόθ. της εχθρικής κατεύθυνσης

9) hostium θ) επιρρηµατικό κατηγορούµενο

10) die ι) επιθετικός προσδιορισµός

ια) αντικείµενο στο miserunt

www.prooptikh.com

192

4. Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ µε τη σηµασία τους στη στήλη Β.

Τέσσερα στοιχεία της στήλης Β΄ περισσεύουν:

Α Β

1) rem gero α) νώτα

2) discedo β) σκοτώνω

3) refero γ) καταθέτω

4) post tergum δ) οδηγώ

5) fio ε) καταφεύγω

6) terga verto στ) αποχωρώ

7) occidor ζ) στα νώτα

8) produco η) σκοτώνοµαι

9) proicio θ) παραδίδω

10) fugio ι) οδηγώ µπροστά

ια) µάχοµαι

ιβ) φεύγω

ιγ) γίνοµαι

ιδ) στρέφω τα νώτα

5. Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ µε τα συνώνυµά τους στη στήλη Β΄.


Α Β

1) rem gero α) refero

2) repente β) occido

3) dedor γ) imperator

4) iubeo δ) capior

5) trado ε) cernor

6) interficio στ) proelior

7) hostes ζ) impero

8) dux η) adversarii

9) occidor θ) trador

10) comprehendor ι) subito

ια) interficior

www.prooptikh.com

193





1) ! Quid milites Romani contra hostes

miserunt?

α) Ad Caesarem.

2) ! Quis hostibus occurrit? β) Ei aut occiduntur aut vivi in

fuga capiuntur.

3) ! Quid accidit ducibus hostium? γ) Ei comprehenduntur et

occiduntur.

4) ! Ad quem signa militaria referuntur? δ) Pauci.

5) ! Quid hostibus accidit? ε) Eis imperat arma et duces ad se

tradere.

6) ! Quanti vivi discedebant? στ) Eo, ubi Caesar consedit.

7) ! Quid Caesar legatos facere iubet? ζ) Pila.

8) ! Quo 98

duces producuntur? η) Equitatus.

θ) Legatos miserunt.

ΙΙΙ. Συµπλήρωση κενών


τον αντίστοιχο τύπο στους άλλους χρόνους της ίδιας φωνής: gerunt,

appropinquaverunt, cernitur, proiciuntur, referuntur:

Ενεστώτας


Μέλλοντας


Υπερσυντέλικο

ς


98

Quo? (επίρρ. τοπικό) = σε ποιο µέρος;

www.prooptikh.com

194


να τα µεταφέρετε στον αντίθετο αριθµό (όπου είναι δυνατόν): pila, gladiis,

equites, caedes, rem, castris, die, cohortes, hostium, arma

B΄κλίση Αντίθετος

αριθµός


αριθµός

Ε΄ κλίση Αντίθετος

αριθµός


Ονοµ.

ενικού

δοτική

εν.

αιτιατική

εν.

ονοµ. πληθ. δοτική

πληθ.

αφαιρετ.

πληθ.

ipse

eis

nostri


Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

magna

militaria

postero

reliqui

5. Να συµπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίδονται µέσα

στις παρενθέσεις τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε

στον κατάλληλο τύπο.

α) Civitas non ......................, sed civium virtute ........................ (moenia,

servor ενεστ.)

β) Troianum bellum ........................... poeta .......................... (Homerus,

narror ενεστ.)

γ) Saguntum .......................... ......................... (Hannibal, oppugnor παρατ.)

www.prooptikh.com

195

δ) Haec res .......................... a speculatoribus .......................... (Caesar,

nuntior µέλ.)

ε) Ut Romae consules, sic Carthagine bini99

reges α ......................................

........................... (populus, creor παρατ.)

στ) Galba duas cohortes in Nantuatibus .......................... iubet. (conloco)

ζ) Caesar ....................... ........................ in ....................... hiemare iubet.

(reliquus, cohors, castra)

η) Urbs Roma ....................... validis .......................... (moenia, munior µέλ.)

θ) Pueri et feminae bello ........................ quia urbes et agri ..........................

(concutior ενεστ., deleor ενεστ.)

ι) Post multa .......................... hostes .......................... et ..........................

(proelium, vincor µελ., fugor µέλ.)

ια) Finis ........................... ....................... ....................... (bellum, omnes,

expector, παρατ.)

ιβ) Fluminum .......................... agri ......................... (aqua, occupor, µέλ.)

IV. Aσκήσεις κατάταξης

1. Να εντάξετε τις παρακάτω λέξεις στον πίνακα που ακολουθεί:

eis, ac, fuga, in, et, terga, ad, pro, eo, post ,rem, militaria, atque, nostri.


2. Να εντάξετε τα παρακάτω αριθµητικά στον πίνακα που ακολουθεί:

100

quater, quatrus, quadruplex, quattuor, quaterni, quadrulus.

septuagies, septuagesimus, septuaginta, septuageni.

Απόλυτα Τακτικά ∆ιανεµητικά Πολλαπλ. Αναλογικά Επιρρήµατα

99

bini = ανά δύο

100

Οι ασκήσεις, οι σχετικές µε τα αριθµητικά, εκπονούνται µε βάση τις Παρατηρήσεις που υπάρχουν στο Βιβλίο του Καθηγητή. ∆εν τις θεωρούµε υποχρεωτικές, τουλάχιστον για τη Β Λυκείου.

www.prooptikh.com

196

3. Να κατατάξετε τα παρακάτω συσχετικά αντωνυµικά επιρρήµατα στον

πίνακα που ακολουθεί:101

eo, quo?, huc, quo, aliquo, istuc, illuc.

Ερωτηµατικά ∆εικτικά Αναφορικά Αόριστα


1. Να σηµειώσετε Χ στο αντίστοιχο τετραγωνάκι, αν νοµίζετε ότι υπάρχει

ποιητικό αίτιο στην πρόταση ή όχι. Να χαρακτηρίσετε τους υπόλοιπους

προσδιορισµούς.102

Ναι Όχι

α) Iulus regnum ab Lavinio trastulit. ! !

β) Alba Longa ab Iulo munietur. ! !

γ) C. Plinius ab Cornelio interrogatur. ! !

δ) Ab urbe divitias transferet. ! !

ε) Equites a tergo occurrunt. ! !

στ) A pueris in Graecia nos tenemus. ! !

ζ) Cassiope a metu liberatur. ! !

η) Insidiae Graecorum ab Aenea reginae narrantur. ! !

θ) Caesar Augustus, ab Iulo ortus, Belli portas claudet. ! !

2. Να µετατρέψετε τα ρήµατα των παρακάτω προτάσεων σε απαρέµφατα

ενεστώτα εξαρτώµενα από το Caesar narrat και να δικαιολογήσετε τις

αλλαγές που απαιτεί η απαρεµφατική σύνταξη.

α) Fit magna caedes.

β) Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur.

γ) Dux Arvernorum vivus in fuga comprehenditur.

101

Βλ. Μ. Πασχάλης - Γ. Σαββαντίδης, Λατινικά Λυκείου. Το βιβλίο του καθηγητή, σ. 50.

102

Ναι (β, γ, η), τα υπόλοιπα: α) και δ) = εµπρόθ. της αποµάκρυνσης, ε) εµπρόθ. τόπου (= εκ των

όπισθεν), στ) εµπρόθ. της χρονικής αφετηρίας (= από παιδιά), ζ) εµπρόθ. της απαλλαγής,

θ) εµπρόθ. της καταγωγής.

www.prooptikh.com

197

δ) Signa militaria ad Caesarem referuntur.

ε) Magnus numerus hostium capitur atque interficitur.

στ) Reliqui ex fuga in civitates discedunt.

ζ) Postero die ad Caesarem legati mittuntur.

η) Ceasar iubet arma tradi ac principes produci.

θ) Eo duces producuntur.

ι) Vercingetorix deditur, arma proiciuntur.



α) Simul nostri pila in hostibus mittunt, gladia proeliantur.

β) Hostes equitatum viderunt et terror concutiuntur.

γ) Galli in civitatibus confugiunt.

δ) Duces hostibus aut vivos in fugam capiuntur aut occiduntur.

ε) Caesar ad eum signa militaria tradere iubet.

στ) Vercingetorix se dedi debet.

ζ) Caesar Gallos arma tradi iubet.

www.prooptikh.com

198

ΜΑΘΗΜΑ XVIΙ LECTIO SEPTIMA DECIMA

ΦOBOΣ MΠPOΣTA ΣTO AΓNΩΣTO



1. Nα µεταφέρετε τα πρωτόκλιτα προσηγορικά ονόµατα του κειµένου στην



αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού, εφόσον αυτό είναι δυνατόν.

3. Nα δηλώσετε το γένος των τριτοκλίτων προσηγορικών ονοµάτων του

κειµένου και να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις στον αριθµό που βρίσκονται.


πτώση να γραφεί η γενική και η δοτική πτώση του αριθµού στον οποίο

βρίσκονται.

5. Tων επιθέτων του κειµένου (όχι των αντωνυµικών) να γραφεί η ίδια πτώση

και στα τρία γένη και στους δύο αριθµούς.

6. ingenti magnitudine, incredibili virtute, commune periculum: Nα κλιθούν τα

ουσιαστικά µαζί µε τα επίθετα που τα συνοδεύουν στον αριθµό που δίδονται.

7. Nα µεταφέρετε τις αντωνυµίες του κειµένου (όχι τα αντωνυµικά επίθετα)

στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού και στα τρία γένη.

8. Nα γραφούν οι αρχικοί χρόνοι των ρηµάτων του κειµένου και στις δύο

φωνές εφόσον αυτό είναι δυνατόν.



10. Tα ρήµατα της 1ης συζυγίας του κειµένου, που βρίσκονται στην παθητική

φωνή, να µεταφερθούν στο δεύτερο και τρίτο ενικό πρόσωπο του ενεστώτα,

παρατατικού και µέλλοντα της ίδιας φωνής.

11. Tων ρηµάτων της 2ης και 3ης συζυγίας του κειµένου, να κλιθεί η οριστική

ενεστώτα, παρατατικού και µέλλοντα στη φωνή που βρίσκονται.

12. Nα µεταφερθούν τα αποθετικά ρήµατα του κειµένου στο αντίστοιχο

πρόσωπο της οριστικής του µέλλοντα.

www.prooptikh.com

199

13. Nα σχηµατίσετε την παθητική µετοχή των ρηµάτων του κειµένου.

14. Nα κλιθούν τα αντωνυµικά επίθετα του κειµένου και στα τρία γένη.



από αυτές;

α) miserabantur, obsignabantur, habebantur, perturbabantur.

β) praedicabant, remanebant, occupabant, cupiebant, obsignabant, pertur-

babant.

γ) periculum, testamentum, vultum, fatum.

δ) virtute, timore, pudore, magnitudine, voce.

ε) ingenti, adducti, incredibili, communi, abdidi, militari.


α) Lupa liberos nutriebat.

β) Milites testamenta obsignabant.

γ) Venti Aenean in Africam portabant.

δ) Regina Aenean amabat et Aeneas reginam.

ε) Belua incolis nocebat.

στ) Poetam curae et miseriae excruciabant.

ζ) Horum voces milites perturbabant.

η) Puella catellum multum amabat.

θ) Romani pericula audacia propulsabant.

ι) Silius ingenium Vergili fovebat.

ια) Silius Vergilium ut puer magistrum honorabat.

ιβ) Nostri pila in hostes mittebant.






α) Hi abditi in tabernaculis suum fatum querebantur.

β) Illi cum familiaribus suis commune periculum miserabantur.

γ) Paulatim ii, qui rei militaris periti habebantur, perturbabantur.

www.prooptikh.com

200

δ) Horum vocibus legiones paulatim timore occupabantur.

ε) Hi lacrimas tenere non poterant.

στ) Illae in tabernaculis se abdunt.

ζ) Hostes, qui capiebantur, interficiebantur.

η) Nos fortunam adversam miserabamur.

θ) Vos pudore adducti commune periculum non miserabamini.

ι) Vergilius a Romanis honorabatur.

ια) Magistratus cum magna potestate ab illis gentibus creabantur.

ιβ) Tu carne solum nutriebaris.



θίξετε τους τύπους εκείνους, που αν µετασχηµατισθούν, προκύπτουν

προτάσεις νοηµατικώς εσφαλµένες.

α) Hi vultum fingere non poterant.

β) Tu lacrimas tenere non poteras.

γ) Abdidi in tebernaculis fortunam suam querebantur.

δ) Alius alia de causa discedere cupiebat.

ε) Hi illos incredibili vitrute esse praedicabant.

στ) Alius discedebat, alius pudore adductus remanebat.

ζ) Hic periculum miserabatur.

η) Illa in flumine lavabatur.

θ) Ille pedibus proeliabatur.

ι) Propter periculum omnes perturbabantur.

ια) Tu illos incredibili virtute esse arbitrabaris.

ιβ) Dux capitur et interficitur.

19. Nα σηµειώσετε δίπλα στους παρακάτω ρηµατικούς τύπους του κειµένου την

οικεία φωνή και διάθεση:

α) occupavit: ....................................................................................................

β) adducti: .......................................................................................................

γ) abdidi: .........................................................................................................

δ) querebantur: ................................................................................................

ε) miserabantur: ..............................................................................................

www.prooptikh.com

201

στ) habebantur: .................................................................................................

ζ) perturbabantur: ...........................................................................................




α) Miles timorem ex vocibus mercatorum conceperunt.

β) Terrorem animos militum invasit ex vocibus Gallorum.

γ) Ut milites voces mercatorum audivere, timorem eos occupavit.

δ) Cum illi Germanos aspiciebant, timorem concipiebant.

ε) Cum timor homines occupat, ei perturbantur.

στ) Incredibilis terror animos incolarum propter mercatorum vocibus

invaserat.

ζ) Terror, qui hostes occupavit, nos victoriam dederat.

η) Terrore adductus in Aegypto confugit.

θ) Timore adducti in Athenas confugiunt.

ι) Propter terror, qui adversarios occupavit, noster exercitus vici.


κειµένου.

22. Nα χαρακτηρισθούν οι ετερόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του κειµένου.



24. Nα χαρακτηρισθούν συντακτικώς οι τύποι που βρίσκονται σε πτώση αιτιατι-

κή και να δικαιολογήσετε την πτώση τους.










www.prooptikh.com

202


α) Oι Γαλάτες και οι έµποροι διακήρυσσαν ότι οι Γερµανοί ήταν άνδρες µε

απίστευτη ανδρεία.

β) Άνδρες και γυναίκες ταραγµένοι από το φόβο δεν µπορούσαν να

συγκρατήσουν τα δάκρυα.

γ) Πολλοί στρατιώτες ταραγµένοι από το φόβο ήθελαν να φύγουν, ενώ

µερικοί από ντροπή παρέµεναν.

δ) Aπό τις διαδόσεις των εµπόρων φόβος κατέλαβε τις ψυχές των

στρατιωτών.

ε) Oι στρατιώτες παρέµεναν µέσα στις σκηνές τους µαζί µε τους φίλους τους

και θρηνούσαν για τον κοινό κίνδυνο.




παθητικού παρατατικού. Nα προσέξετε ώστε το νόηµα να είναι αποδεκτό:

α) ex, mercator, vox, perturbo, miles.

β) habeo, hic, res militaris, peritus.

γ) terror, tu, perturbo.

δ) arma, Caesar, ad, refero.

ε) ad, legatus, Caesar, mitto.

στ) caro, Germani, lac, nutrio, caseus, et. 2. Ερωτήσεις - ασκήσεις κλειστού (αντικειµενικού) τύπου




κατάλληλο τύπο. Tα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά, να τεθούν

σε οριστική παρατατικού παθητικής φωνής. Nα προσέξετε ώστε οι προτάσεις να

είναι νοηµατικώς αποδεκτές:

α) ........................... ................................ multi milites discedere cupiebant.

(occupo παθ. µτχ., timor)

β) Milites nonnulli ............................. ............................. timorem abdebant.

(pudor, adduco παθ. µτχ.)

www.prooptikh.com

203

γ) Nonulli Germanos ................................... magnitudine corporum esse

praedicabant; ex his vocibus milites ..................................... concepere.

(incredibilis, timor)

δ) Totis castris testamenta a militibus ................................., quia suum

.................. prope esse ................................ (obsigno, arbitror, finis)

ε) Milites ............................ exvocibus mercatorum, qui .................... gentem

esse incredibili virtute praedicabant, ............................... cupiebant.

(perturbo παθ. µτχ., fugio, hic)

στ) Nos fatum ....................... ............................., quia periculum prope esse

...................... (miseror, communis, video)

ζ) Milites nostri ....................... permoti inclamabant. (laetitia)

η) ........................ incolarum exercitus hostium ................................ (clamor,

perturbo)

θ) Hostes, qui periti ......................... militaris ........................., ......................

permoti in montibus se abdebant. (habeo, res, terror)

ι) .................... exercitus ob repentinum monstrum paulatim ..........................

(totus, perturbo)

ια) Vinum a ....................... ad Germanos non .........................., quia Germani

vino homines remollescere atque effeminari ...........................................

(importo, mercator, arbitror)





α) Nonnulli timore occupantur, cum luna deficit. ! !

β) Nonnulli timorem concipiunt, cum luna defecit. ! !

γ) Nonnullos timor invasit, cum luna deficit. ! !

δ) Nonnullos hostes timorem adductos terga vertere ! !

et fugere vidimus.

ε) Nonnulli discedere cupiebat, sed pudore adducti ! !

remanebant.

www.prooptikh.com

204

στ) Nonnuli perturbabantur, sed vultus fingebant ! !

et lacrimas tenebant.

ζ) Nonnulos milites timore adductos queri fatum ! !

suum vidimus.

η) Nonnulli misericordia permoti hostes vulneratos ! !

curabant.

θ) Nonullis corpus infirmum ex annis sed ingenium ! !

propter sapientiam validum est.

ι) Nonnulli ira incensis se tenere non possunt. ! !




α) Milites Germanos ingenti magnitudine corporum ! !

et incredibili virtute esse praedicabant.

β) Milites discedere cupiebant. ! !

γ) Ei qui rei militaris periti non erant, perturbabantur. ! !

δ) Omnes milites pudore adducti remanebant. ! !

ε) Omnes vultum fingebant et lacrimas tenebant. ! !

στ) Milites perturbati in tabernaculis se abdebant et fatum ! !

suum querebantur.

ζ) Abdidi in tabernaculis cum familiaribus suis commune ! !

periculum miserabantur.

η) Solum ei qui rei militaris periti habebantur, non ! !

perturbabantur.

θ) Alius de alia causa discedebat et nemo remansit. ! !

ι) Milites commune periculum miserati discedere ! !

cupiebant.

www.prooptikh.com

205


1. O τύπος «miserabantur» του κειµένου είναι ρήµα διαθέσεως:


β) µέσης. !




2. O τύπος «totis» του κειµένου είναι:

α) αφαιρετική πληθυντικού αρσ. γένους. !

β) δοτική πληθυντικού αρσ. γένους. !

γ) δοτική πληθυντικού θηλ. γένους. !

δ) αφαιρετική πληθυντικού θηλ. γένους. !

ε) αφαιρετική πληθυντικού ουδ. γένους. !

στ) δοτική πληθυντικού ουδ. γένους. !


3. O τύπος «ingenti» του κειµένου συντακτικώς είναι:

α) αφαιρετική κατηγορηµατική της ιδιότητας. !

β) αφαιρετική της αιτίας. !

γ) αφαιρετική του µέσου. !

δ) αφαιρετική του τρόπου. !

ε) επιθετικός προσδιορισµός. !


www.prooptikh.com

206


1. Στηριζόµενοι στο κείµενο να γράψετε δίπλα σε κάθε ερώτηση το γράµµα της

αντίστοιχης απάντησης. Tρεις από τις προτάσεις που καταχωρίζονται στη



1) ! Cur magnus timor exercitum

occupavit?

α) Quia Germani ingenti

magnitudine corporum et

incredibili virtute erant.

2) ! Cur totis castris testamenta

obsignabantur?

β) Quia Galli ac mercatores

Germanos ingenti magnitudine

corporum et incredibili virtute

esse praedicabant.

3) ! Quid Galli et mercatores

praedicabant?

γ) Quia milites timorem concepere

et finem suum prope esse

arbitrabantur.

4) ! Cur nonnulli remanebant? δ) Germanos ingenti magnitudine

corporum et incredibili virtute

esse.

5) ! Poterantne milites lacrimas tenere? ε) Pudore adducti remanebant.

6) ! Quibuscum milites commune

periculum miserabantur?

στ) Dolore permoti vultum fingere

poterant.

7) ! Qui Germanos ingenti magnitudine

corporum et incredibili virtute esse

praedicabant?

ζ) Minime vero. (= καθόλου)

η) Cum familiaribus suis.

θ) Galli et mercatores.

ι) Germani.

www.prooptikh.com

207








Α Β

1) occupo ! επιθυµώ

2) praedico ! καταλαµβάνω

3) adduco ! πλάθω

4) fingo ! µπορώ

5) abdo ! παραπονιέµαι

6) queror ! οικτείρω, κλαίω

7) miseror ! υπογράφω και σφραγίζω

8) obsigno ! ταράζω

9) petrurbo ! παραµένω

10) possum ! κρύβω

11) ........................... ! ..................................

12) ........................... ! ..................................





Α Β

1) Gallorum ! γενική αντικειµενική

2) magnitudine ! υποκείµενο

3) incredibili ! γενική υποκειµενική

4) pudore ! αντικείµενο

5) esse ! αφαιρετική της αιτίας

6) timor ! αφαιρετική του τρόπου

7) periti ! γενική διαιρετική

www.prooptikh.com

208


! παράθεση


! αφαιρετική κατηγορηµατική

της ιδιότητας




Α Β

1) Hi abdidi in tabernaculis fatum ! Οι έµποροι και οι Γαλάτες νόµι-

suum querebantur et lacrimas ζαν πως οι Γερµανοί ήταν άν-

tenere non poterant. θρωποι µε πελώριο ανάστηµα.

2) Timore milites perturbabantur et ! Aυτοί κρυµµένοι στις σκηνές

discedere cupiebant. τους θρηνολογούσαν για τον

κοινό κίνδυνο και δεν µπορού-

σαν να συγκρατήσουν τα δάκρυα

3) Alii discedere cupiebant, alii ! Oι στρατιώτες εξαιτίας του µε-

pudore adducti remanebant. γάλου κινδύνου παραπονιό-

ντουσαν για τη µοίρα τους.

4) Milites propter magnum periculum ! Άλλοι επιθυµούσαν να φύγουν,

fatum suum querebantur. άλλοι έµεναν σπρωγµένοι από

ντροπή.

5) Milites nostri neque vultum fingere ! Oι στρατιώτες από το φόβο τα-

neque lacrimas tenere poterant. ράζονταν και επιθυµούσαν να

φύγουν.

6) Mercatores et Galli Germanos ! Άλλοι επιθυµούσαν να φύγουν,

ingenti magnitudine corporum esse µερικοί όµως έµεναν σπρωγµέ-

praedicabant. νοι από ντροπή.

7) Mercatores et Galli Germanos ! Aυτοί κρυµµένοι στις σκηνές

homines ingentis magnitudinis esse παραπονιόντουσαν για τη µοίρα

arbitrabantur. τους και δεν µπορούσαν να

συγκρατήσουν τα δάκρυα.

www.prooptikh.com

209

! Oι στρατιώτες µας ούτε να προ-

σποιηθούν µπορούσαν ούτε να

κρατήσουν τα δάκρυα.

! Oι έµποροι και οι Γαλάτες δια-

λαλούσαν ότι οι Γερµανοί είχαν

φοβερή σωµατική διάπλαση.





α) Cum in magno periculo homines sunt, ! !

perturbantur et fatum suum querebantur.

β) Abdidi in tabernaculis fatum suum querebantur. ! !

γ) Hic peritus rei militari habebatur. ! !

δ) Ille Germani incredibili virtute esse arbitrabatur. ! !

ε) Hic pudore adductus remanebat. ! !

στ) Milites commune periculum miserabantur. ! !

ζ) Illi in tabernaculis fatum suum querebantur. ! !

2. O τύπος «suis» του κειµένου είναι:

α) δοτική πληθυντικού αρσ. γένους. !

β) αφαιρετική πληθυντικού αρσ. γένους. !

γ) δοτική πληθυντικού θηλ. γένους. !

δ) αφαιρετική πληθυντικού θηλ. γένους. !

ε) αφαιρετική πληθυντικού ουδ. γένους. !

στ) δοτική πληθυντικού ουδ. γένους. !



www.prooptikh.com

210



κατάλληλο τύπο. Tα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά να

τεθούν σε οριστική παρατατικού παθητικής φωνής. Nα δικαιολογήσετε την

πτώση ή το πρόσωπο των κλιτών τύπων που επιλέξατε. Nα προσέξετε ώστε

οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές.

α) Multi milites, qui ............................. ........................... remanebant, neque

................... fingebant neque lacrimas tenebant. (pudor, vultus, adduco

παθ. µτχ.)

β) Totis castris testamenta ............................... videbas, quia omnes prope

esse ......................... ............................. vitae suae..............................

(obsignor απαρ., arbitror, ultimus, dies)

γ) Omnes praeter103

............. qui rei militaris periti ...........................,

............................ (perturbo, habeo, is)

δ) Milites propter periculum .............................. fatum suum .........................

(perturbo παθ. µτχ., queror)

ε) Exercitus hostium ............................ .............................. terga vertit et

fugit. (terror, perturbo παθ. µτχ.)

στ) Nonnulli, ............................... cupiebant, sed pudore ...............................

remanebant. (adduco παθ. µτχ. discedo)

ζ) Vos, qui rei militaris periti .............................., non .................................

(habeo, perturbo)

η) Nos hostes incredibili virtute esse ............................. et periculum

........................... discedere cupiebamus. (arbitror, miseror παθ. µτχ.)

θ) Puella fatum suum timore .................................... ................................

(queror, adduco παθ. µτχ.)

ι) ....................................... ............................................. lacrimas tenere non

poteratis. (misericordia, permoveo παθ. µτχ.)

103

praeter (προθ. + αιτιατ.) = εκτός

www.prooptikh.com

211

ΜΑΘΗΜΑ XVIII LECTIO DUODEVICESIMA

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ-ΑΣΚΗΣΕΩΝ

1. Ερωτήσεις-ασκήσεις ανοικτού τύπου

1. Να µεταφέρετε τα θηλυκά ουσιαστικά της α΄ κλίσης στην αντίστοιχη πτώση

του άλλου αριθµού.

2. Να γράψετε τη γενική και δοτική πτώση ενικού και πληθυντικού αριθµού

των αρσενικών προσηγορικών ουσιαστικών της γ΄ κλίσης.

3. infestus locus, proximus mugitus: Να κλιθούν τα ουσιαστικά µαζί µε τα

επίθετα που τα συνοδεύουν, στον πληθυντικό αριθµό.

4. Να γράψετε την αιτιατική, κλητική και αφαιρετική του ενικού όλων των

κύριων ονοµάτων του κειµένου.

5. Να κλίνετε το ελλειπτικό ουσιαστικό «vis» σε ενικό και πληθυντικό αριθµό.

6. Ποια ουσιαστικά του κειµένου έχουν αιτιατική ενικού σε «-im» και

αφαιρετική σε «-i»;


8. Να µεταφέρετε τις αντωνυµίες του κειµένου στην ίδια πτώση του άλλου

αριθµού, αλλά και στα τρία γένη.

9. Σε ποιες περιπτώσεις χρησιµοποιούµε την αόριστη αντωνυµία «quidam»,

είτε ως ουσιαστική είτε ως επιθετική;

10. quidam pastor, quaedam urbs, quoddam vestigium: Να κλιθούν τα

ουσιαστικά µαζί µε τις αντωνυµίες που τα συνοδεύουν, και στους δύο

αριθµούς.

11. Να εντοπίσετε στο κείµενο τα ρήµατα της κατηγορίας του «capio», να

γράψετε τους αρχικούς τους χρόνους και το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής

του ενεστώτα και µέλλοντα στην ενεργητική και παθητική φωνή.

12. Σε ποια κατηγορία ρηµάτων ανήκει το «conor»; Ποιους τύπους έχουν

διασώσει αυτά τα ρήµατα από την ενεργητική φωνή;

13. Να γράψετε τα απαρέφατα του ενεστώτα και παρακειµένου της ενεργητικής

φωνής των ρηµάτων «excito», «amoveo», «adduco», «pergo» και «sentio».

www.prooptikh.com

212

14. Να γράψετε τη µετοχή (και στα τρια γένη) του παθητικού παρακειµένου των

ρηµάτων «conor», «video», «condo», «fero», «verto» και «audio». Ποια η

σηµασία της;

15. Να µεταφέρετε τους παρακάτω ρηµατικούς τύπους στο β΄ πληθυντικό

πρόσωπο της οριστικής του µέλλοντα, στη φωνή που δίδονται:

α) dicitur: .........................................................................................................

β) aspexit: .........................................................................................................

γ) condidit: .......................................................................................................

δ) sensit: ...........................................................................................................

ε) fertur: ...........................................................................................................

στ) pergit: ...........................................................................................................

ζ) traxit: ............................................................................................................

η) interficitur: ...................................................................................................

16. coepit: Να κλίνετε την οριστική των συντελικών χρόνων του ρήµατος. Ποια

είναι η σηµασία τους; Ποιο ρήµα αναπληρώνει τους χρόνους του «coepi»

που λείπουν; 104

17. Να αναλύσετε τα παρακάτω σύνθετα ρήµατα στα συνθετικά τους µέρη. 105

α) amoveo: ........................................................................................................

β) prohibeo: ......................................................................................................

γ) adduco: .........................................................................................................

δ) aspicio: .........................................................................................................

ε) averto: ..........................................................................................................

στ) condo: ...........................................................................................................

ζ) confundo: ......................................................................................................

η) interficio: .....................................................................................................

104

Ο παρακείµενος έχει σηµασία ενεστώτα, ο υπερσυντέλικος παρατατικού και ο τετελεσµένος

µέλλοντας έχει σηµασία µέλλοντα. Οι χρόνοι του «coepi» που λείπουν αναπληρώνονται από

τους αντίστοιχους χρόνους του ρ. incipio (= αρχίζω), -cepi, -ceptum, -ere. Βλ. Α. Τζαρτζάνου,

Λατινική γραµµατική, § 98.

105

A + moveo, pro + habeo, ad + duco, a (ad) + specio, a (ab) + verto, cum + do, cum + fundo,

inter + facio. Οι φωνητικές αλλοιώσεις των προθέσεων στη σύνθεση είναι ένας από τους

επιµέρους διδακτικούς στόχους του Μαθήµατος Χ.

www.prooptikh.com

213

18. Να κλίνετε τις προτάσεις στον ενικό και στον πληθυντικό αριθµό, αφού

κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές στα πρόσωπα:

α) Ille boves aspexit et partem abesse sensit.

β) Hic ad proximam speluncam pergit.

γ) Hic vestigia vidit et gregem amovere coepit.

δ) Ille clava interficitur.


κλιτούς τύπους στον αντίθετο αριθµό. Να µη θίξετε τους τύπους εκείνους

που αν µετασχηµατιστούν, προκύπτουν προτάσεις νοηµατικώς εσφαλµένες:

α) Prope fluvium is boves refecisse fertur et ipse de via fessus ibi dormivisse.

β) Pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit aversos.

γ) Ille, e somno excitatus, gregem aspexit et partem abesse sensit.

δ) Is boum vestigia foras versa vidit et confusus gregem ex loco infesto amo-

vere coepit.

ε) Pastor, vi prohibere eum conatus, eius clava interficitur.

20. Σε ποια πτώση βρίσκεται το υποκείµενο του ειδικού απαρεµφάτου, επί

ταυτοπροσωπίας, όταν εξαρτάται από λεκτικά και δοξαστικά ρήµατα α)

ενεργητικής φωνής και β) παθητικής φωνής; Να γράψετε ένα παράδειγµα για

κάθε περίπτωση.

21. Να αλλάξει η σύνταξη των παρακάτω προτάσεων σε απαρεµφατική µε

εξάρτηση από τα παθητικά ρήµατα, που δίδονται στην παρένθεση.

α) Cacus vi Herculem prohibuit. (dicor)

β) Multos Hercules clava interfecit. (feror)

γ) Terror Cassium e somno excitavit. (dicor)

δ) Incolae mugitum boum audiverunt et ad proximam speluncam

perrexerunt. (feror)

ε) Speculatores hostes aspexerunt et confusi se amovere coeperunt. (nuntior)

στ) Milites apud flumen refecerunt et dormiverunt. (feror)

ζ) Romani Germanos, homines ingentis magnitudinis corporum, ad se venire

viderunt. (nuntior)


www.prooptikh.com

214

23. Να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις του κειµένου και να

δικαιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς τους.

24. Να µετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

α) Ibi postea Romulus urbem Romam condit.

β) Cacus pastor boves quosdam in speluncam caudis trahit aversos.

γ) Hercules gregem aspicit.

δ) Hercules boum vestigia foras versa videt.

ε) Bovum mugitus ex spelunca auditus Herculem convertit (ενεστ.).

25. Να µετατραπούν τα ρήµατα των παρακάτω προτάσεων σε απαρέµφατα

εξαρτώµενα από τη φράση «Titus Livius narrat»106

και να γίνουν οι αλλαγές

που απαιτεί η απαρεµφατική σύνταξη µε ειδικό απαρέµφατο.

α) Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis

traxit aversos.

β) Hercules, e somno excitatus, gregem aspexit et partem abesse sensit.

γ) Hercules perrexit ad proximam speluncam.

δ) Hercules boum vestigia foras versa vidit et, confusus, gregem ex loco

infesto amovere coepit.

ε) Bovum mugitus ex spelunca auditus Herculem convertit.

στ) Tum Cacus, vi prohibere eum conatus, Herculis clava interficitur.

26. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις γενικές του κειµένου.



28. Να εντοπίσετε και να αναγνωρίσετε τους οµοιόπτωτους προσδιορισµούς του

κειµένου.


λειτουργία των λέξεων ή προτάσεων που δίνονται.

α) adduxisse είναι απαρ., ως . του ρήµατος

β) Geryonis είναι γενική .. στο

γ) eum είναι . προσδιορισµός στο

106

Πηγή του κειµένου είναι ο Τίτος Λίβιος, 1, 7, 4-8.

www.prooptikh.com

215

δ) ubi postea

Romulus urbem

Romam condidit είναι δευτερεύουσα ... πρόταση

προσδιοριστική στο

ε) ipse είναι . προσδ. στο

στ) viribus είναι αφαιρετική από το.

ζ) abesse είναι απαρ.,ως του ρήµ.

η) ex loco είναι εµπρόθ. προσδ. που δείχνει

θ) versa είναι .. µετοχή, εξαρτώµενη από το

και µε υποκείµενο το

ι) mugitus είναι στο

ια) clava είναι αφαιρετική . από το ..

ιβ) prohibere είναι. απαρ., ως..στο ρήµα

και µε υποκ. το .

30. Με ποιες λέξεις του κειµένου έχουν ετυµολογική συγγένεια οι λέξεις: 107

«βόδι», «ουρµπανισµός», «πάστορας», «πάρτι», «µουγκρητό», «τρακτέρ»,

«µοτέρ», «θύρα».

31. Να µεταφράσετε στα Λατινικά τις προτάσεις: 108

α) Ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια στο σηµείο όπου αργότερα ο Ρωµύλος έχτισε

τη Ρώµη.

β) Μόλις ο Ηρακλής αποκαµωµένος παραδόθηκε στον ύπνο, ο Κάκος, ο

βοσκός, έσυρε από την ουρά σε µια σπηλιά µερικά βόδια.

γ) Μόλις ο Ηρακλής κατάλαβε ότι του έλειπε ένα µέρος από το κοπάδι,

κατευθύνθηκε σε κάποια σπηλιά.

107

βόδι < λατ. bos-bovis, ουρµπανισµός = η αστυφιλία, η πολεοδοµία (µεταφορά στα ελληνικά

ξένου τύπου, πρβ. αγγλ. urbanism < λατιν. urbs), πάστορας = προτεστάντης ιερέας < λατ.

pastor, πάρτι < αγγλ. party, αρχική σηµασία, κόµµα, σύνολο ανθρώπων µε κοινή άποψη και

δράση < λατ. pars -tis < partio, µουγκρητό < ηχοµιµητική λέξη, όπως το λατ. mugitus,

τρακτέρ < γαλλικά tracteur < λατ. traho, µοτέρ < γαλλικά moteur < λατ. moveo, θύρα < λατ.

foris, γαλλικά dehors < de-foris. Βλ. και υποσ. 5.

108

α) Hercules boves in eum locum adduxit, ubi postea Romulus Romam condidit. β) Ubi Hercules,

fessus, se somno dedit, Cacus pastor quosdam boves in speluncam caudis traxit. γ) Ubi Hercules

partem gregis abesse sensit, perrexit ad quandam speluncam. δ) Hercules boum vestigia foras

versa vidit, quia Cacus boves aversos traxerat. ε) Vix Hercules proximae speluncae

appropinquaverat, cum repente boum mugitum audivit. στ) Cacus vi prohibere Herculem

temptavisse dicitur. ζ) Hercules pastorem clava interfecisse fertur.

www.prooptikh.com

216

δ) Ο Ηρακλής είδε ότι οι πατηµασιές των βοδιών ήταν στραµµένες προς τα

έξω, γιατί ο Κάκος είχε σύρει τα βόδια στραµµένα ανάποδα.

ε) Πριν καλά καλά ο Ηρακλής πλησιάσει την σπηλιά που ήταν πολύ κοντά

του, άκουσε ξαφνικά το µουγκρητό των βοδιών.

στ) Λέγεται πως ο Κάκος προσπάθησε να εµποδίσει τον Ηρακλή µε τη βία.

ζ) Υπάρχει η παράδοση ότι ο΄Ηρακλής σκότωσε το βοσκό µε το ρόπαλό του.


α) Vix unum diem Hercules erat natus, cum repente Iuno109

saevissimos110

serpentes 111

in cubiculum112

misit.

β) Ibi Hercules infans 113

et eius frater Iphicles 114

dormiebant.

γ) Ancilla,115

Iunonis iussu116

, in magno clipeo117

, humi118

posito, eos

collocaverat.

δ) Prorepunt119

serpentes ad clipeum et super infantes horrenda emittunt

sibila.120

ε) Statim pueri e somno excitantur.

στ) Iphicles trepidus suo vagitu121

cubiculum implet.122

ζ) Sed Hercules ab immensis serpentibus non terretur.

η) Hercules parvis suis manibus123

eos fortiter comprehendit et illa monstra

suffocat.124

109

Ιuno, -onis = Ήρα

110

saevus, -a, -um = ωµός, άγριος (εδώ στον υπερθετικό βαθµό)

111

serpens, -ntis = φίδι

112

cubiculum, -i = η κρεβατοκάµαρα

113

infans, -antis = το νήπιο

114

Ιphicles, -ae = Ιφικλής

115

ancilla, -ae = η υπηρέτρια

116

iussu (στερεότυπη αφαιρ. της αιτίας + γενική υποκ.) = κατά διαταγή

117

clipeus, -i = ασπίδα

118

humi = καταγής, κατάχαµα (επίρρ.)

119

prorepo, -repsi, -reptum, -ere, 3 = έρπω, σέρνοµαι

120

sibila, -orum = σφυρίγµατα

121

vagitus, -us = το κλαψούρισµα

122

impleo, -evi, -etum, -ere, 2 = γεµίζω

123

manus, -us (θηλ.) = το χέρι

124

suffoco, 1 = πνίγω

www.prooptikh.com

217

2. Ερωτήσεις-ασκήσεις κλειστού (αντικειµενικού) τύπου

I. Άσκηση του τύπου «Σωστό-Λάθος» (µε διάζευξη)


α) fluvium είναι αρσενικού ή ουδετέρου γένους;

β) proximam είναι επίθετο θετικού ή υπερθετικού βαθµού;

γ) viribus είναι ουσιασ. αρσενικού ή θηλυκού γένους;

δ) vestigia είναι θηλυκό α΄ ή ουδέτερο β΄ κλίσης;

ε) quosdam είναι αόριστη επιθετική ή ουσιαστική αντωνυµία;

στ) gregem είναι αρσενικού ή θηλυκού γένους;

ζ) mugitus είναι ουσιαστικό β΄ ή δ΄ κλίσης;

η) ipse είναι οριστική ή δεικτική αντωνυµία;

θ) aspexit είναι ρήµα γ΄ ή δ΄ συζυγίας;

ι) versa είναι µετοχή ή επίθετο;

2. Να βάλετε ένα Χ στο αντίστοιχο τετραγωνάκι, αν νοµίζετε ότι το



α) Geryonis είναι γενική κτητική στο «boves». ! !

β) adduxisse είναι ειδικό απαρ. υποκ. στο «dicitur». ! !

γ) fluvium είναι επεξήγηση στο «Tiberim». ! !

δ) fessus είναι αιτιολ. µετχ. µε υποκ. «Hercules». ! !

ε) viribus είναι δοτική του µέσου από το «fretus». ! !

στ) caudis είναι αφαιρ. του οργάνου στο «traxit». ! !

ζ) excitatus είναι χρον. µετχ. συνηµµένη στο υποκ. ! !

η) partem είναι υποκ. στο «abesse» (ετεροπροσ.) ! !

θ) ad speluncam είναι εµπρόθ. προσδ. της κατεύθυνσης. ! !

ι) gregem είναι υποκείµενο στο «amovere». ! !

www.prooptikh.com

218


κειµένου και να σηµειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο πλαίσιο:


α) Prope Tiberim Hercules boves Geryonis adduxit. ! !

β) Hercules Romam condidit. ! !

γ) Prope fluvium Hercules boves refecit. ! !

δ) In spelunca Cacus fessus dormiebat. ! !

ε) Vestigia boum foras versa erant. ! !

στ) Cacus omnes boves ex spelunca traxit. ! !

ζ) Hercules non sensit boves abesse. ! !

η) Cacus clava Herculem prohibuit. ! !

θ) Pastor, homo magnae fortitudinis erat. ! !

ι) Hercules terrore adductus reliquos boves amovit. ! !

II. Ασκήσεις σύζευξης


΄Ενα στοιχείο της στήλης Β΄περισσεύει.

Α Β

1) prohibere α) απαρέµφατο παρακειµένου γ΄ συζ.

2) conatus β) επίρρηµα τοπικό.

3) adduxisse γ) ετερογενές ουσιασ. της β΄ κλίσης.

4) fertur δ) ουσιαστικό της β΄ κλίσης.

5) ibi ε) µετοχή παρακειµ., α΄ συζ.

6) ubi στ) ανώµαλο ουσιαστικό της γ΄ κλίσης.

7) loco ζ) χρονικός σύνδεσµος.

8) viribus η) ουσιαστικό της δ΄ κλίσης.

9) boves θ) απαρέµφατο ενεστώτα, β΄ συζ.

10) mugitus ι) ελλειπτικό ουσιασ. της γ΄ κλίσης.

ια) οριστική παθητ. ενεστώτα, γ΄συζ.

www.prooptikh.com

219



cona e eri ntur β΄ ενικό οριστικής µέλλοντα.

perrex e mini απαρέµφατο παρακειµένου.

refici b mus γ΄ πληθυντικό οριστικής παθητικού µέλλοντα.

fer e ris (re) β΄ πληθυντικό οριστικής παθητικού παρατ.

sens ba t α΄ πληθυντικό οριστικής ενεργ. υπερσυντ.

prohibu era isse γ΄ ενικό οριστικής ενεργ. συντελ. µέλλοντα.

3. Να συνδέσετε τους αριθµούς µε τα γράµµατα. ΄Ενα στοιχείο της στήλης Β΄


Α Β

1) in locum α) εµπρόθ. προσδ. του τόπου

2) ex Hispania β) κατηγορηµατική µετοχή

3) prope Tiberim γ) επιθετική µετοχή

4) de via δ) επιρρηµατικό κατηγορ. του τρόπου

5) versa ε) εµπρόθ. προσδ. της κίνησης σε τόπο

6) bovum στ) εµπρόθ. προσδ. της αιτίας

7) auditus ζ) αιτιολογική µετοχή

8) excitatus η) εµπρόθ. προσδ. της από τόπου κίνησης

9) fretus θ) γενική υποκειµενική

10) fessus ι) χρονική µετοχή

ια) γενική κτητική


Τρία στοιχεία της στήλης Β΄ περισσεύουν:

Α Β

1) adduco α) κουρασµένος

2) reficio β) απουσιάζω

3) fertur γ) καταλαβαίνω

4) fessus δ) γυρίζω (κάποιον) προς τα πίσω

5) fretus ε) συγχέω

www.prooptikh.com

220

6) sentio στ) προσπαθώ

7) absum ζ) οδηγώ (κάπου)

8) pergo η) αποµακρύνω

9) confundo θ) στραµµένος

10) converto ι) λέγεται

ια) ξεκουράζω

ιβ) αυτός που έχει εµπιστοσύνη

ιγ) κατευθύνοµαι προς


΄Ενα στοιχείο της στήλης των απαντήσεων περισσεύει:


1) ! Unde125

Hercules boves adduxit? α) Dormivit.

2) ! Quis Romam condidit? β) In speluncam.

3) ! Ubi Hercules boves refecit? γ) Sensit.

4) ! Quid Hercules fecit? δ) Ex spelunca.

5) ! Cur Hercules dormivit? ε) Cacus fretus viribus erat.

6) ! Ubi Cacus boves traxit? στ) Quia boum vestigia versa vidit.

7) ! Utrum126

Hercules partem ζ) Boum mugitum.

abesse sensit an non? η) Prope Tiberim.

8) ! Cur Hercules confusus erat? θ) Quia eum vi prohibere temptavit.127

9) ! Unde Hercules gregem amovit? ι) Ex Hispania.

10) ! Quid Hercules audivit? ια) Quia fessus erat.

11) ! Cur Hercules Cacum interfecit? ιβ) Romulus.

125

unde? = από πού; 126

utrum an ? = πότερον ή... ; 127

tempto, 1 = προσπαθώ, επιχειρώ

www.prooptikh.com

221



τον αντίστοιχο τύπο στους άλλους χρόνους της ίδιας φωνής: traxit, sensit,

pergit, vidit, coepit.

Ενεστώτας


Μέλλοντας

Παρακείµ.

Υπερσυντ.

Συντελ. µέλ.


να τα µεταφέρετε στον αντίθετο αριθµό: locum, boum, clava, vestigia,

partem, somno, urbem, fluvium, via, speluncam, vi, caudis.

Α΄ κλίση Αντίθετος

αριθµός


αριθµός


αριθµός


Ονοµ.

ενικού

δοτική

ενικού

αιτιατική

ενικού

ονοµ.

πληθ.

δοτική

πληθ.

αιτιατική

πληθ.

ipse

eum

quosdam

www.prooptikh.com

222

4. Να συµπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας από τις παρακάτω αντωνυµίες αυτή

που ταιριάζει, αφού τη µεταφέρετε στο σωστό τύπο:128

quis, quidam

(επιθετική), nemo, nihil, nullus.

α) .......................... meum catellum vidit?

β) Servus .......................... domum venit.

γ) .......................... est melius (= καλύτερο) pace (= από την ειρήνη).

δ) .......................... hoc dicere debes.

ε) Ei .......................... est amicus.

στ) .......................... studet.

5. Να βρείτε τους επιρρηµατικούς προσδιορισµούς του κειµένου και να τους

τοποθετήσετε στον παρακάτω πίνακα, όπως στα παραδείγµατα:

∆ηλώνει Εκφέρεται µε Προσδιορίζει

τη λέξη

in locum κίνηση σε τόπο πρόθεση

(in + αιτιατ.)

adduxisse

fessus αιτία µετοχή dormivisse

tum χρόνο επίρρηµα traxit

ubiaspexit

sensit

χρόνο δευτερεύουσα

χρονική πρόταση

pergit

128

Quis, quidam, nihil, nemini, nullus, nulli rei.

www.prooptikh.com

223

6. Να συµπληρώσετε τα κενά µε τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις,

αφού τις µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο.

α) Hercules Cacum interfecisse .......................... (existimor)

β) Cacus a .......................... occiditur. (Hercules)

γ) Hercules boum mugitum ex spelunca .......................... audivit. (quidam)

δ) Pastores ....................... freti ................ ................. boves caudis traxerunt.

(quidam, sua, vis)

ε) Evander magnificam aram129

Herculis condidisse ........................ (dicor)

στ) Postquam Hercules boum vestigia foras versa .........................., ad

proximam speluncam perrexit. (video)

ζ) Germani ingenti magnitudine corporum et incredibili virtute fuisse

.......................... (dicor)

η) Milites testamenta obsignavisse .......................... (feror)

θ) Milites rei militaris periti timuisse .......................... (nuntior)

ι) Caesar testamenta .......................... vetat. (obsigno)

IV. Άσκηση κατάταξης

1. Να εντάξετε τις παρακάτω λέξεις στον πίνακα που ακολουθεί: locum,

infesto, eum, tum, in,clava, sed, fluvium, proximam, quosdam, e, ubi, et.


129

ara, -ae = βωµός

www.prooptikh.com

224


1. Να διορθώσετε τα λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις και να

δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας: 130

α) Hercules boves Geryonis prope fluminis refecit.

.....................................................................................................................

β) Postquam boves reficiebat, ipse fessus se somnum dedit.

.....................................................................................................................

γ) Pastor animalia quidam caudis traxit et in spelunca proximam ea abdidit.

.....................................................................................................................

δ) Ubi Hercules e somno se excitat, partem abesse sensit.

.....................................................................................................................

ε) Hercules confusus gregem amovisse coepit.

.....................................................................................................................

στ) Hercules vix boves amovere coepit, cum repente boum mugitum audit.

.....................................................................................................................

ζ) Hercules boves traxisse non prohibuit.

.....................................................................................................................

η) Hercules a mugitu boum convertitur.

.....................................................................................................................

θ) Cacus Herculem se prohibuisse fertur.

.....................................................................................................................

ι) Hercules, fretus vi suis, Cacum interfecit.

.....................................................................................................................

130

α) flumen β) refecit somno γ) quaedam proxima δ) excitavit (προτερόχρονο) ε) amovere

(τελικό, σε ενεστώτα) στ) coeperat ... audivit (αντίστροφος cum) ζ) trahi (διπλή η σύνταξη του

prohibeo, όπως του iubeo) η) mugitu (άψυχο) θ) χωρίς το se ι) viribus suis.

www.prooptikh.com

225

ΜΑΘΗΜΑ ΧΙΧ LECTIO UNDEVICESIMA

H ΣYNΩMOΣIA TOY KATIΛINA



1. Tων κυρίων ονοµάτων του κειµένου να γραφεί η ονοµαστική, γενική και






4. Nα γραφούν οι πλάγιες πτώσεις και στους δύο αριθµούς των τριτοκλίτων

ουσιαστικών που σχηµατίζουν τη γενική πληθυντικού µε κατάληξη «-ium».


πτώση να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις (εφόσον υπάρχουν) του άλλου

αριθµού.

6. nobilissimi generis: Nα κλιθούν µαζί και στους δύο αριθµούς.

7. Nα µεταφέρετε τα επίθετα του κειµένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου

αριθµού και στα τρία γένη του θετικού και του υπερθετικού βαθµού (εκτός

από το επίθετο «multus»).

8. Nα µεταφέρετε τις αντωνυµίες και τα αντωνυµικά επίθετα του κειµένου στην

αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού και στα τρία γένη.


άλλου αριθµού στο χρόνο, στην έγκλιση και στη φωνή που βρίσκονται.

10. Tων ρηµάτων της 1ης συζυγίας του κειµένου να γραφεί το 2ο πληθ.

πρόσωπο της οριστικής όλων των χρόνων στη φωνή που βρίσκονται.

11. Nα αντικατασταθούν χρονικώς τα ρήµατα της 3ης συζυγίας του κειµένου.

12. Nα γραφούν οι αρχικοί χρόνοι όλων των ρηµάτων του κειµένου και στις δύο

φωνές (εφόσον υπάρχουν).

www.prooptikh.com

226



από αυτές;

α) consulibus, generibus, exercitibus, militibus, urbibus.

β) generis, carceris, viris, urbis, consulis.

γ) nobilissimi, pravissimi, cruentissimi, clarissimi.

δ) expulsus, interfectus, victus, vulneratus.






α) Ille a Cicerone ex urbe expulsus est.

β) Vos ab illo ex urbe expulsi estis.

γ) Socii illius deprehensi erunt.

δ) Feminae quaedam ab hostibus deprehensae sunt.

ε) Ille in carcere strangulatus erat.

στ) Catilina cum exercitu suo proelio victus est.

ζ) Vos proelio victi eritis.

η) Clari quidam sed improbi viri illum consecuti erant.

θ) Omnes gentes Hispaniae ab Hannibale bello victae erant.

ι) Multi milites in eadem cruentissima pugna occisi erant.

ια) Ipse vulneratus deprehensus est.

ιβ) Nobilissimi viri ex urbe expulsi erant.



θίξετε τις προτάσεις εκείνες οι οποίες, αν µετασχηµατισθούν, δεν παρέχουν


α) Improbi viri hos consecuti erant.

β) Ab altero consule ille proelio victus interfectus est.

γ) Haec gens proelio victa erit.

δ) Ille in hac cruentissima pugna occisus est.

www.prooptikh.com

227

ε) Illi in carcere strangulati erant.

στ) Nos ex urbe expulsi sumus.

ζ) Milites fortiter proeliati vulnerati erant.

η) Nos etiam in hoc cruentissimo bello proeliati sumus.

θ) Hi, qui eum consecuti erant, clari sed improbi viri erant.

ι) Illae ab hostibus interfectae erant.




α) Catilina nobilissimi generi vir sed ingeni pravissimi erat.

β) Lucius Sergius Catilina contra rem publicam coniuraverat.

γ) Ei, qui Catilina consecuti sunt, clari quaedam viri sed improbi erant.

δ) Eutropius Catilinam a Cicerone ex urbi expulsus esse tradit.

ε) Omnes gentes Hispaniae a Hannibale victi sunt.

στ) Illi a consule proelio victus interfecti sunt.

ζ) Socii eius deprehensi in carcere producti sunt.

η) Exercitus Catilinae ab Antonio altero consulum victus est.

θ) Multi milites in cruentissima pugna occisos est.

ι) Urbs a hostibus occupatum est.

17. Nα µετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική:

α) Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est.

β) Ab Antonio, altero consule, Catilina ipse cum exercitu suo proelio victus

est.

γ) Multae gentes ab illo superatae erant.

δ) Magnus numerus hostium a militibus nostris captus est.

ε) Ille a Hercule interfectus est.


α) Romulus moenia Martia condidit Romanosque de suo nomine appellavit.

β) Iulus regnum ab Lavinio transtulit et Albam Longam munivit.

γ) Ilia duos filios, Romulum et Remum, peperit, quos lupa nutrivit.

δ) Hunc tu in caelo accepisti.

ε) Caesar Augustus Belli portas clausit et Saturnium regnum restituet.

www.prooptikh.com

228

19. Nα χαρακτηρισθούν οι οµοιόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του κειµένου.

20. Nα χαρακτηρισθούν οι ετερόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του κειµένου.




γενική πτώση.


αιτιατική και να διακαιολογήσετε την πτώση τους.





26. Nα εξαρτήσετε ολόκληρο το κείµενο πλην της τελευταίας περιόδου από τη

φράση «Eutropius tradit...» και να επιφέρετε τις απαραίτητες τροποποιήσεις.





α) O Eυτρόπιος αναφέρει ότι ο Kικέρων έδιωξε τον Kατιλίνα από την πόλη.

β) Πολλοί Pωµαίοι στρατιώτες σκοτώθηκαν σ εκείνη την τόσο φονική µάχη

και πολλοί τραυµατίσθηκαν βαριά.

γ) O Σαλλούστιος αναφέρει ότι οι σύντροφοι του Kατιλίνα οδηγήθηκαν στη

φυλακή και στραγγαλίστηκαν.

δ) Λένε πως άνδρες από πολύ αριστοκρατική γενιά, αλλά µε διεστραµµένο

χαρακτήρα συνωµότησαν εναντίον του κράτους.

ε) O Eυτρόπιος αναφέρει ότι ο Kατιλίνας νικήθηκε από τον Aντώνιο, τον

άλλο ύπατο, και σκοτώθηκε.




παθητικού υπερσυντελίκου. Nα προσέξετε ώστε το νόηµα να είναι

αποδεκτό:

www.prooptikh.com

229

α) Catilina, et, proelium, vinco, interficio.

β) multus, in, miles, pugna, occido.

γ) urbs, ab, occupo, hostis.

δ) omnis, gens, ab, Hispania, Hannibal, supero.

ε) puella, culter, interficio.






τεθούν, κατά την κρίση σας, σε οριστική ενεργητικού ή παθητικού

παρακειµένου, ενώ τα επίθετα σε υπερθετικό βαθµό. Nα προσέξετε ώστε οι

προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές:

α) Tarquinio Superbo .........................., populus .......................................,

quia filius eius pudicitiam uxoris Collatini ............................. (rex, laedo,

concito)

β) Hannibale ..................., Carthaginienses omnes gentes Hispaniae bello

......................... et Saguntum vi ............................. (dux, expugno, supero)

γ) L. Aemilio Paulo ............................................, Perses, rex Macedoniae, ab

........................................... Romano ................................... (consul, vinco,

exercitus)

δ) Illi, qui contra rem publicam ............................................., a Cicerone,

.............................., ex urbe ................................ (consul, expello, coniuro)

ε) Servius tradit .............................. Brenno ......................... apud Alliam

flumen legiones Romanorum ................................ (deleo, Galli, dux)

στ) Catilinam, ....................... nobilissimi generis sed ingenii pravissimi, viri

quidam ........................ ................................... (vir, improbus, consequor)

ζ) ..................................... et .................................... poetae ornamenta131

................................... sunt. (nobilis, clarus, civitas)

131

ornamentum, -i = κόσµηµα, στολίδι

www.prooptikh.com

230

η) Magna caedes in hac ..................................... pugna

..................................; multi milites ....................................... multi autem

...................................... (fio, occido, cruentus, vulnero)

θ) Ex vocibus mercatorum ....................... et Gallorum, qui Germanos

.................................. magnitudine corporum esse praedicabant, milites

nostri ...................................... (quidam, ingens, perturbo)

ι) Ephippiorum usus apud antiquos Germanos res .....................................

habebatur. (turpis)



εσφαλµένες και να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο τετράγωνο:


α) Ille tradit viros quosdam claros sed improbos contra ! !

rem publicam coniuravisse.

β) Illi tradunt virum quendam clarum sed improbum contra ! !

rem publicam coniuravisse.

γ) Ille nuntiavit legiones nostras in cruentissima pugna ! !

fortiter proeliatae sunt et ex urbe hostem expulerunt.

δ) Uxor ducis hostium, quae virum suum consecuta erat, ! !

in eadem pugnam a militibus quibusdam nostris

deprehensa erat.

ε) Alii in pugna illum interfectum esse dicebant, ! !

alii post pugnam deprehensum et strangulatum esse.

στ) Multi gentes ab illo superati et multae urbes vi ! !

expugnatae sunt.

ζ) Catilinam, virum ingenii pravissimi, viri improbi ! !

consecuti sunt et contra rem publicam coniuravit.

η) Gaius Sallustius tradit magnum numerum militum ! !

Romanorum in eandem cruentissima pugna

occisum esse.

www.prooptikh.com

231

θ) Dicitur magnus numerus militum in hac pugna occisus ! !

et vulneratus erat.

ι) Copiae Catilinae ab Antonio proelio victae sunt et ! !

Catilina ipse interfectus est.




α) Catilina propter iustitiam suam a civibus suis

honoratus est. ! !

β) Cicero a Catilina ex urbe expulsus erat. ! !

γ) Antonius, alter consul, proelio exercitum

Catilinae vicit. ! !

δ) Catilina nobilissimi generis vir sed ingenii

pravissimi erat. ! !

ε) Marco Tullio Cicerone et Gaio Antonio consulibus,

Catilina cum viris improbis, qui eum consecuti

erant, contra rem publicam coniuravere. ! !

στ) Catilina, proelio victus, interfectus est. ! !

ζ) Catilina deprehensus est et in carcere strangulatus est. ! !

η) Multi milites Romani in pugna contra Catilinam

occisi sunt et multi graviter vulnerati sunt. ! !

θ) Socii Catilinae clari quidam sed improbi viri erant. ! !

ι) Exercitus Catilinae fortiter proeliatus vincere

adversarios potuit. ! !

www.prooptikh.com

232


1. O τύπος «consecuti erant» του κειµένου είναι ρήµα διαθέσεως:


β) µέσης. !

γ) παθητικής !



2. O τύπος «generis» του κειµένου είναι:

α) αφαιρετική. !

β) δοτική. !

γ) ονοµαστική. !

δ) κλητική. !

ε) ............................ (σηµειώστε κάτι άλλο αν δεν συµφωνείτε µε τα

προηγούµενα)


3. O τύπος «proelio» του κειµένου συντακτικώς είναι:

α) αφαιρετική της ιδιότητας !

β) αφαιρετική του χρόνου !

γ) αφαιρετική του µέσου !

δ) αφαιρετική της αιτίας !

ε) .......................................... (σηµειώστε κάτι άλλο αν δεν συµφωνείτε µε τα

προηγούµενα)


www.prooptikh.com

233


1. Nα γράψετε δίπλα σε κάθε ερώτηση το γράµµα της αντίστοιχης απάντησης.

Nα απαντήσετε στηριζόµενοι στο κείµενο. Tέσσερις από τις προτάσεις που

καταχωρίζονται στη στήλη των απαντήσεων δεν απαντούν σε αντίστοιχες

ερωτήσεις.


1) ! Quis, Marco Tullio Cicerone et Gaio

Antonio consulibus, contra rem

publicam coniuravit ?

α) Nobilissimi generis sed ingenii

pravissimi vir.

2) ! Qui Catilinam consecuti erant? β) Clari sed improbi erant.

3) ! A quo Catilina ex urbe expulsus erat? γ) Deprehensus est et in carcere

strangulatus est.

4) ! Quem finem socii Catilinae

habebant?

δ) Proelio victus interfectus est.

5) ! Quem finem Catilina ipse habebat? ε) Nobilissimi generis sed ingenii

pravissimi viri erant.

6) ! Qualis (= τι λογής) Catilina erat? στ) Deprehensi sunt et in carcere

strangulati sunt.

ζ) Marcus Tullius Cicero.

η) Clari quidam sed improbi viri.

θ) A Marco Tullio Cicerone.

ι) Lucius Sergius Catilina.

www.prooptikh.com

234






οποίων δεν δίδονται οι αντίστoιχες σηµασίες, τις οποίες επίσης θα πρέπει να


Α Β

1) coniuro ! τραυµατίζω

2) consequor ! παραδίδω, αναφέρω

3) expello ! γένος, καταγωγή

4) deprehendo ! σκοτώνω

5) occido ! διώχνω

6) vinco ! συνωµοτώ

7) carcer ! ακολουθώ

8) trado ! συλλαµβάνω

9) nobilis ! αχρείος

10) improbus ! ευγενής

11) ........................... ! ..................................

12) ........................... ! ..................................



αντίστοιχης λέξης της A΄ στήλης. Στη Β΄ στήλη υπάρχουν τρεις όροι των


Α Β

1) consulibus ! γενική αντικειµενική

2) generis ! υποκείµενο

3) vir ! γενική κτητική

4) pravissimi ! αντικείµενο

5) eum ! κατηγορηµατικός προσδιορισµός

6) eius ! αφαιρετική του χρόνου

www.prooptikh.com

235

7) milites ! γενική της ιδιότητας


! παράθεση





Α Β

1) Gaius Antonius, alter consulum, ! Aπό τον Γάϊο Aντώνιο, τον άλλο

Catilinam ipsum cum exercitu suo ύπατο ο ίδιος ο Kατιλίνας µε το

proelio vicit. στρατό του νικήθηκε στη µάχη.

2) Exercitus Catilinae ab exercitu ! O στρατός του Kατιλίνα νικήθη-

Antoni proelio victus est. κε στη µάχη από το στρατό του

Aντωνίου.

3) Cicero Catilinam ex urbe expulit, ! Ο Κικέρων αποµάκρυνε τον Κα-

et Antonius, alter consul, exercitum τιλίνα από την πόλη και ο Αντώ-

eius proelio vicit. νιος νίκησε τον στρατό του Κα-

τιλίνα.

4) Eutropius tradit Catilinam virum ! Πολλοί στρατιώτες σκοτώθηκαν,

nobilissimi generis sed ingenii πολλοί εξάλλου τραυµατίσθηκαν.

pravissimi fuisse. ! Ο Ευτρόπιος αναφέρει πως ο Κα-

5) Catilina a Cicerone ex urbe τιλίνας υπήρξε άνδρας από πολύ

expulsus est, quia contra αριστοκρατική γενιά, αλλά µε χα-

patriam coniuravit. ρακτήρα πολύ διεστραµµένο.

6) Exercitus Catilinae victus est et ! Ο Κικέρων έδιωξε τον Κατιλίνα

ipse Catilina deprehensus από την πόλη και ο Αντώνιος, ο

interfectus est. άλλος ύπατος, νίκησε τον στρατό

του στη µάχη.

7) Multi milites occisi sunt, multi ! Ο Κικέρων έδιωξε τον Κατιλίνα

autem vulnerati sunt. από την πόλη, επειδή συνωµότη-

σε εναντίον της πατρίδας.

www.prooptikh.com

236

! Ο στρατός του Κατιλίνα νικήθη-

κε και ο ίδιος ο Κατιλίνας πιά-

στηκε και θανατώθηκε.

! Ο Γάϊος Αντώνιος, ο άλλος από

τους υπάτους, τον ίδιο τον Κατι-

λίνα µε το στρατό του νίκησε στη

µάχη.





α) Antonius, alter consul, exercitum Catilinae ! !

proelio vicit.

β) Exercitus Catilinae ab exercitu Antoni, altero ! !

consule, victus est.

γ) Catilina, quia contra rem publicam coniuraverat, ! !

a Cicero ex urbi expulsus erat.

δ) Improbi quidam viri Catilinam consecuti sunt. ! !

ε) Pugna cruentissima multi milites Romani occisi erant. ! !

στ) Ab improbis quibusdam viris Catilina consecutus est. ! !

ζ) Sallustius tradit Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est. ! !

2. H λέξη «viri» του κειµένου είναι:

α) γενική ενικού. !

β) ονοµαστική πληθυντικού. !

γ) κλητική πληθυντικού. !

δ) δοτική ενικού. !

ε) .......................................... (σηµειώστε κάτι άλλο αν δεν συµφωνείτε µε

κάποια από τις προηγούµενες επιλογές)



www.prooptikh.com

237

3. O τύπος «occisos esse» του κειµένου είναι διαθέσεως:


β) µέσης. !





4. Nα συµπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίδονται µέσα

στις παρενθέσεις τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε

στον κατάλληλο τύπο. Tα ρήµατα που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις να

τεθούν σε οριστική παθητικού παρακειµένου και τα επίθετα σε βαθµό

υπερθετικό. Nα δικαιολογήσετε την πτώση ή το πρόσωπο των κλιτών τύπων

που επιλέξατε. Nα προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς

αποδεκτές.

α) Catilina ex urbe ............................................ et socii eius, clari

.......................... sed improbi viri, ........................................ (quidam,

deprehendo, expello)

β) Illi, qui contra rem publicam coniuraverunt, .............................................

et in carcere ............................................. (deprehendo, strangulo)

γ) Catilinae socii, viri ingenii ....................................., ..................................,

quia ................... ....................... nocere ........................................ (pravus,

punio, res, publica, conor)

δ) Catilina cum ..................................... ................................. viris, qui eum

................................, contra rem publicam coniuravit; sed a Cicerone ex

urbe .................................. et proelio ab Antonio victus ..............................

(improbus, quidam, consequor, interficio, expello παθ. µτχ.)

ε) Cicero coniurationem132

Catilinae et sociorum eius aperuit; ita ei

............................ ...................... nocere .............................. (res publica,

prohibeo)

132

coniuratio, -onis (θηλ.) = συνωµοσία

www.prooptikh.com

238

στ) Ubi Cicero coniurationem Catilinae, viri ................................., aperuit,

Catilina ex urbe fugere ..................................... (improbus, cogo133

)

ζ) Ille ................................. ..................................... et e somno ......................

(terror, concutio, excito)

η) Socii Catilinae a consule ...................................... capitis ...........................

(adficio, supplicium)

θ) Paucis post .......................... hoc dictum ................................. (confirmo,

dies)

ι) Servi de homine ab illo ................................; a servis nemo .......................

(video, interrogo)

133

cogo, coegi, coactum, cogere, 3 = εξαναγκάζω

www.prooptikh.com

239

ΜΑΘΗΜΑ XX LECTIO VICESIMA

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΟΥΡΤΙΝΕΣ

΄Η ΠΩΣ Ο ΚΛΑΥ∆ΙΟΣ ΕΓΙΝΕ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ



1. Να µεταφέρετε τα αρσενικά ουσιαστικά της γ΄ κλίσης στην αντίστοιχη

πτώση του άλλου αριθµού.

2. Να γράψετε τη γενική και αφαιρετική πληθυντικού των θηλυκών της

γ΄ κλίσης.

3. Να κλίνετε στον ενικό αριθµό τα ουσιαστικά µαζί µε τα επίθετα που τα

συνοδεύουν: mirabilis casus, posterus dies.

4. Να κλίνετε στον πληθυντικό αριθµό τα ουσιαστικά µαζί µε τις αντωνυµίες

που τα συνοδεύουν: hic annus, illud nomen.

5. Να γράψετε τη γενική ενικού και πληθυντικού των ουδέτερων προσηγορι-

κών ονοµάτων της β΄ κλίσης.

6. Να γράψετε την δοτική και αιτιατική ενικού των πρωτόκλιτων ουσιαστικών

του κειµένου (κύριων και προσηγορικών).

7. Να γράψετε τον υπερθετικό βαθµό των επιθέτων «mirabilis», «tristis» και

«trepidus» στα τρία γένη στην ονοµαστική του πληθυντικού αριθµού.


9. Να µεταφέρετε τις επιθετικές αντωνυµίες του κειµένου στην ίδια πτώση του


10. Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους των ρηµάτων που είναι αποθετικά.

Ποιους τύπους διατηρούν τα αποθετικά ρήµατα από την ενεργητική φωνή;

11. Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους των ρηµάτων της κατηγορίας του «capio».

12. Πώς σχηµατίζονται οι τύποι που προέρχονται από το θέµα του ενεστώτα του

ρήµατος «defero»; Να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα της παθητικής

φωνής.

13. Να σχηµατίσετε τα απαρέµφατα της ενεργητικής φωνής των ρηµάτων:

saluto, exterreo, adduco.

www.prooptikh.com

240

14. Να σχηµατίσετε τις µετοχές της ενεργητικής και παθητικής φωνής των

ρηµάτων «prorepo», «capio», «exclaudo». Τι είδους πράξη εκφράζει

καθεµιά;134

15. Να τεθεί στην ενεργητική περιφραστική συζυγία (όλων των χρόνων) η

πρόταση: miles pedes animadvertit.

16. Να κλίνετε τις προτάσεις στον ενικό και στον πληθυντικό αριθµό, αφού

κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές στα πρόσωπα:

α) Ille imperium cepit.

β) Exclusus ab insidiatoribus recesserat in diaetam.

γ) Inter vela praetenta foribus se abdidit.

δ) Eum latentem adgnovit.

ε) Hic imperator factus est.


κλιτούς τύπους στον αντίθετο αριθµό (όπου αυτό είναι δυνατόν). Οι νέες

προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές:

α) Ab his in castra delatus est tristis et trepidus.

β) Hinc ad commilitones suos eum adduxit.

γ) Discurrens miles pedes eius animadvertit.

δ) Exclusus ab insidiatoribus recesserat in diaetam.


α) του ενεστώτα και β) του παρακειµένου εξαρτώµενα από την έκφραση

«Suetonius tradit».135

Να κάνετε τις αλλαγές που απαιτεί η απαρεµφατική

σύνταξη µε ειδικό απαρέµφατο:

α) Claudius quinquagessimo anno aetatis suae imperium cepit mirabili

quodam casu.

β) Paulo post rumore caedis Claudius exterritus prorepsit ad solarium

proximum et inter vela praetenta se abdidit.

γ) Discurrens miles pedes eius animadvertit.

δ) Miles eum latentem adgnovit.

ε) Miles hinc ad commilitones suos eum adduxit.

134

H µετοχή ενεστώτα εκφράζει πράξη σύγχρονη µε αυτή του ρήµατος, η µετοχή του µέλλοντα

πράξη υστερόχρονη και η µετοχή του παρακειµένου πράξη προτερόχρονη.

www.prooptikh.com

241

στ) Claudius ab his in castra delatus est tristis et trepidus.


εξαρτώµενα από το ρήµα που δίδεται στην παρένθεση.


quodam casu. (dicor)

β) Discurrens miles pedes eius animadvertit. (feror)

γ) Miles hinc ad commilitones suos eum adduxit. (dicor)


εξαρτώµενα από το ρήµα «debeo».


quodam casu.

β) Exclusus ab insidiatoribus Caligulae recesserat in diaetam.

γ) Paulo post rumore caedis Claudius exterritus prorepsit ad solarium

proximum et inter vela praetenta se abdidit.

δ) Discurrens miles pedes eius animadvertit.

21. Να µετατρέψετε τη σύνταξη από ενεργητική σε παθητική.


quodam casu.

β) Discurrens miles pedes eius animadvertit.

γ) Imperatorem eum salutavit.

δ) Hinc ad commilitones suos eum adduxit.

22. Να µετατρέψετε τη σύνταξη από παθητική σε ενεργητική.

α) Claudius ab insidiatoribus Caligulae exclusus est.

β) Claudius rumore caedis exterritus est.

γ) Claudius ab his in castra delatus est tristis et trepidus.

δ) Postero die Claudius imperator factus est.

23. Rumore: Να δικαιολογήσετε την πτώση.136

24. Να αναγνωρίσετε το είδος των µετοχών του κειµένου και να δηλώσετε την

πράξη που δηλώνουν σε σχέση µε το ρήµα της πρότασης.

135

Πηγή του κειµένου είναι ο Σουητώνιος, Claudius, 10 (διασκευή). 136

Το «rumore» µπορεί να είναι εξίσου είτε αφαιρετική του ποιητικού αιτίου (άψυχο) είτε

αφαιρετική του εσωτερικού αιτίου, λόγω του «exterritus».

www.prooptikh.com

242

25. Cui nomen est Hermaeum: Να αναγνωρίσετε το είδος της δευτερεύουσας

πρότασης.

26. Dum obvia turba quasi moriturum eum miseratur: Να αναγνωρίσετε το είδος

της δευτερεύουσας.137

27. Να εντοπίσετε τις προθέσεις του κειµένου και να δικαιολογήσετε την πτώση

που τις συνοδεύει.

28. Να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τις απρόθετες αφαιρετικές του κειµένου.

29. Να δικαιολογήσετε στις παρακάτω προτάσεις τη χρήση της κτητικής

αντωνυµίας «suus»:

α) Claudius quinquagesimo anno aetatis suae imperium cepit.

β) Hinc ad commilitones suos eum adduxit.


λειτουργία των λέξεων που δίνονται.

α) Claudius είναι .................... στο ρήµα .................... .

β) anno είναι αφαιρετική που δηλώνει ....................

από το .................... .

γ) quodam είναι .................... προσδιορ. στο .................... .

δ) Caligulae είναι γενική .................... από το .................... .

ε) cui είναι δοτική ................... από το .................... .

στ) paulo είναι αφαιρετική .................. από το ................. .

ζ) se είναι .................... στο ρήµα .................... .

η) discurrens είναι .................... µετχ. συνηµµένη στο υποκ.

.................... και δηλώνει το .................... .

θ) imperatorem είναι .................... στο ................... λόγω του

.................... .

ι) tristis είναι .................... στο .................... .

31. Με ποιες λέξεις του κειµένου έχουν ετυµολογική συγγένεια οι παρακάτω

λέξεις της ν.ε.:138

137

Oι δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις που δηλώνουν το σύγχρονο είναι στην ύλη της

Γ΄ Λυκείου. Όµως καλό είναι να γίνει αναφορά σ αυτόν µόνο τον «dum» ο οποίος εκφράζει

µια συνεχιζόµενη πράξη, στη διάρκεια της οποίας συµβαίνει µια άλλη πράξη, για να

καταλάβουν και οι µαθητές πώς βρέθηκε η οριστική του ενεστώτα (miseratur) σε αφήγηση

γεγονότων του παρελθόντος.

www.prooptikh.com

243

α) κάζο (= το αναπάντεχο περιστατικό που προκαλεί αναστάτωση ή στενο-

χώρια)

β) δίαιτα = (ν. ε.: τρόπος διατροφής τον οποίον ακολουθεί κανείς, αρχ. ελλ.:

η κατοικία, το οίκηµα, το δωµάτιο)

γ) φέρω

δ) βέλο (= το πέπλο της νύφης, το λεπτό δικτυωτό ύφασµα που καλύπτει τα

γυναικεία καπέλα).

ε) θύρα

στ) λάθος<λανθάνω

ζ) τέντα

η) τύρβη (= θόρυβος, ταραχή)

32. Να βρείτε λέξεις στα Λατινικά που έχουν ετυµολογική συγγένεια µε τις

παρακάτω λέξεις:139

exterreo, insidiator, commilito, obvia, moriturus, turba.

33. Να µεταφράσετε στα Λατινικά τις προτάσεις: 140

α) Ο Κλαύδιος σε ηλικία πενήντα ετών πήρε την εξουσία.

β) Οι δολοφόνοι του Καλιγούλα είχαν διώξει τον Κλαύδιο και αυτός από-

σύρθηκε σε κάποια θερινή κατοικία.

γ) Η είδηση της σφαγής τον είχε τροµοκρατήσει και γι αυτό το λόγο

κρύφτηκε.

δ) Οι κουρτίνες που κρέµονταν στην πόρτα δεν έκρυβαν τα πόδια του.

ε) Κάποιος στρατιώτης τον αναγνώρισε που κρυβόταν και τον τράβηξε έξω.

στ) Οι συστρατιώτες τον οδήγησαν περίλυπο και περιδεή στο στρατόπεδο.

ζ) Το πλήθος λυπόταν τον Κλαύδιο, γιατί νόµιζε ότι αυτός επρόκειτο να

πεθάνει.

138

Βλ. υποσ. 5.

139

terror -oris (Μάθ. XIV), insidiae -arum (Μάθ. XI), miles -itis (Μάθ. VII), militaris -e (Μάθ.

XVII), via (Μάθ. XVIII), mortuus -i (Μάθ. XIV), turbo, 1 (Μάθ. I).

140

α) Claudius, L annos natus, imperium cepit. β) Insidiatores Caligulae Claudium excluserant et

(is) ad diaetam quandam prorepsit. γ) Rumor caedis eum exterruerat et ob eam rem se abdidit.

δ) Vela praetenta foribus pedes eius non abdidebant. ε) Miles quidam eum latentem adgnovit et

eum extraxit. στ) Commilitones eum tristem et trepidum in castra adduxerunt. ζ) Turba

Claudium miserabatur, quia existimabat eum moriturum esse.

www.prooptikh.com

244

34. Να µεταφράσετε στα Ελληνικά τις παρακάτω προτάσεις: 141

α) Turba in viis mirabatur142

quod putabat eum iniuria supplicium passurum

esse143

.

β) Eodem tempore, consules et senatus Capitolium occupaverunt et

statuerant144

libertatem esse tuendam.145

γ) In castra acceptus, Claudius ibi noctem egit146

, nec invidiam147

vereri148

desinebat.149

δ) Cum autem in foro150

dicerent tribuni plebis151

sententiam eius esse

audiendam152

, per legatos respondit se captivum153

vi teneri.

ε) At populo unum dominum poscente154

, passus est milites iurare155

in

nomen suum eosque pecunia156

donavit157

, id quod nullus princeps ante

eum fecerat.


I. Ερωτήσεις - ασκήσεις της µορφής «Σωστό - Λάθος»


α) suae είναι κτητική αντων. για έναν ή για πολλούς

κτήτορες;

β) casu είναι ουσιασ. της β΄ ή της δ΄ κλίσης;

γ) cui είναι θηλυκού ή ουδετέρου γένους;

141

Πηγή του κειµένου ο Σουητώνιος.

142

miror, αποθ. 1, = θαυµάζω

143

patior, αποθ. 3, = πάσχω, ανέχοµαι

144

statuo, 3 (+ απαρ.) = αποφασίζω

145

tueor, αποθ. 2, = τηρώ, διαφυλάσσω, προστατεύω (tuendus, -a, -um, γερουνδιακό)

146

ago, 3, (noctem) = περνώ τη νύκτα

147

invidia, -ae = φθόνος

148

vereor, αποθ. 2, = φοβάµαι

149

desino, 3 = παύω

150

forum, -i = αγορά

151

tribunus plebis = δήµαρχος

152

audiendus, -a, -um (γερουνδιακό) = αυτός που πρέπει να ακουστεί

153

captivus, -a, -um = αιχµάλωτος

154

posco, 3 = ζητώ, ερωτώ

155

iuro, 1 = ορκίζοµαι

156 pecunia, -ae = χρήµατα

157 dono, 1 = δωρίζω

www.prooptikh.com

245

δ) post είναι πρόθεση ή επίρρηµα;

ε) foribus είναι αρσενικού ή θηλυκού γένους;

στ) latentem είναι µετοχή ή επίθετο της γ΄ κλίσης;

ζ) hinc είναι επίρρηµα ή αντωνυµία;

η) dum είναι επίρρηµα ή σύνδεσµος;

θ) quasi είναι σύνδεσµος ή επίρρηµα παραβολικό;

ι) moriturum είναι µετοχή µέλλοντα ή παρακειµένου;

2. Να σηµειώσετε την ένδειξη X στο αντίστοιχο πλαίσιο, αν νοµίζετε ότι το



α) casu: αφαιρετική του ποιητικού αιτίου. ! !

β) Caligulae: γενική αντικειµενική στο «insidiatoribus». ! !

γ) nomen: κατηγορύµενο στο «Hermaeum». ! !

δ) exterritus: αιτιολογική µτχ. µε υποκ. «Claudius». ! !

ε) foribus: αντικείµενο στο «abdidit». ! !

στ) imperatorem: κατηγορούµενο στο «eum». ! !

ζ) ab his: εµπρόθ. προσδ. της αιτίας. ! !

η) trepidus: κατηγορούµενο στο «Claudius». ! !

θ) moriturum: κατηγορηµατική µτχ. µε υποκ. «eum». ! !

ι) imperator: επιρρηµ. κατηγορ. στο «Claudius». ! !




α) Insidiatores Caligulae Claudium excluserunt. ! !

β) Claudius imperatorem Caligulam interfecit. ! !

γ) Claudio diaeta erat. ! !

δ) Claudius trepidus inter vela se abdidit. ! !

ε) Vela praetenta pedes eius abdebant. ! !

στ) Miles Claudium, terrore concussum, invenit. ! !

ζ) Claudius extractus imperator salutatus est. ! !

www.prooptikh.com

246

η) Claudius se moriturum esse existimabat. ! !

θ) Obvia turba Claudium imperatorem salutavit. ! !

ι) Postero die milites Claudium interfecerunt. ! !

II. Ερωτήσεις - ασκήσεις σύζευξης



Α Β

1) vela α) ενεστώτας της α΄ συζ.(αποθετικό)

2) tristis β) αρσενικό ουσιασ. της α΄ κλίσης

3) pedes γ) µετοχή παθητικού παρακειµένου

4) miseratur δ) µετοχή ενεργ. ενεστώτα

5) nomen ε) αρσενικό ουσιασ. της γ΄ κλίσης

6) Caligulae στ) ουδέτερο ουσιασ. της γ΄ κλίσης

7) trepidus ζ) ουδέτερο ουσιασ. της β΄ κλίσης

8) delatus est η) θηλυκό ουσιασ. της α΄ κλίσης

9) praetenta θ) επίθετο της β΄ κλίσης

10) latentem ι) παθητικός παρακείµενος (οριστική)

ια) επίθετο της γ΄ κλίσης



mor i s ntur β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα

mor i e sunt γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα

mor u e ntur β΄ ενικό οριστικής µέλλοντα

mor e ris (re) γ΄ πληθ. οριστικής µέλλοντα

mortu i u eram γ΄ πληθ. οριστικής παρακειµένου

mortu i ris (re) α΄ ενικό οριστικής υπερσυντέλικου

www.prooptikh.com

247



Α Β

1) anno α) αιτιολογική µετοχή

2) ad solarium β) επιρρηµατικός προσδ. της αποµάκρυνσης

3) exterritus γ) χρονική µετοχή

4) tristis δ) ποιητικό αίτιο

5) exclusus ε) επιθετική µετοχή

6) latentem στ) αφαιρετική του χρόνου

7) hinc ζ) κατηγορούµενο

8) ab his η) επιρρηµατικό κατηγορούµενο

9) imperatorem θ) εµπρόθ. προσδ. της από τόπου κίνησης

10) praetenta ι) κατηγορηµατική µετοχή

ια) εµπρόθ. της κίνησης σε τόπο

4. Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ µε τη σηµασία τους στη στήλη Β.

Τρία στοιχεία της στήλης Α΄ περισσεύουν:

Α Β

1) aetas α) ο συστρατιώτης

2) turba β) απροσδόκητο γεγονός

3) mirabilis γ) ο συνωµότης

4) commilito δ) παράδοξος

5) casus ε) η φήµη

6) fores στ) το πλήθος

7) insidiator ζ) η κουρτίνα

8) velum η) περιδεής

9) rumor θ) ο στρατιώτης

10) solarium ι) η ηλικία

ια) η πόρτα

ιβ) η θερινή κατοικία

ιγ) το λιακωτό

www.prooptikh.com

248


Ένα στοιχείο της στήλης των απαντήσεων περισσεύει:


1) ! Quando Claudius imperium cepit? α) Quia exterritus erat.

2) ! Ubi Claudius recesserat? β) Inter vela praetenta.

3) ! Cur Claudius in solarium prorepsit? γ) Miles quidam.

4) ! Ubi Claudius se abdidit? δ) Claudium.

5) ! Quis Claudium adgnovit? ε) A commilitonibus.

6) ! Quid miles vidit? στ) Quinquagesimo anno aetatis

suae.

7) ! Quem miles imperatorem salutavit? ζ) Quia eum moriturum esse

existimabat.

8) ! Ubi Claudius delatus est? η) Pedes eius.

9) ! A quibus Claudius delatus est? θ) Ad commilitones.

10) ! Cur obvia turba eum miseratur? ι) In castra.

ια) In diaetam.

III. Συµπλήρωση κενών


τον αντίστοιχο τύπο στους άλλους χρόνους της ίδιας φωνής: cepit, recesse-

rat, prorepsit, miseratur, factus est.

Ενεστώτας


Μέλλοντας


Υπερσυντέλ.


www.prooptikh.com

249


να τα µεταφέρετε στον αντίθετο αριθµό: anno, aetatis, imperium, casu,

insidiatoribus, rumore, caedis, solarium, vela, pedes.

B΄ κλίση Αντίθετος

αριθµός


αριθµός

∆΄ κλίση Αντίθετος

αριθµός


Ονοµ.

ενικού

δοτική

ενικού

αιτιατική

ενικού

αφαιρετ.

ενικού

δοτική

πληθ.

αιτιατικ.

πληθ

cui

se

eum

quodam

suos

4. Να βρείτε τους επιρρηµατικούς προσδιορισµούς του κειµένου και να τους

τοποθετήσετε στον παρακάτω πίνακα, όπως στα παραδείγµατα:

∆ηλώνει Εκφέρεται µε Προσδιορίζει

τη λέξη

anno χρόνο απρόθ. αφαιρετική cepit

exclusus χρόνο µετοχή recesserat

dum ... miseratur χρόνο δευτ. χρονική πρόταση delatus est

post χρόνο επίρρηµα prorepsit

www.prooptikh.com

250

5. Να βρείτε τους ετερόπτωτους προσδιορισµούς του κειµένου και να

συµπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα, όπως στο παράδειγµα:

Πτώση και είδος Προσδιορίζει το όνοµα

aetatis γενική διαιρετική anno

6. Να βρείτε τους οµοιόπτωτους προσδιορισµούς και να συµπληρώσετε τον

παρακάτω πίνακα, όπως στο παράδειγµα:

Παράθεση Επεξήγηση Επιθ.

Προσδιορ.

Κατηγορ.

Προσδιορ.

Προσδιορίζει

το όνοµα

suae + aetatis

7. Να συµπληρώσετε τα κενά µε τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις,

αφού τις µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο.

α) Postquam Claudius ........................... ab insidiatoribus Caligulae,ad

solarium proximum prorepsit. (excludor)

β) Claudius ........................... adductus inter vela se abdidit. (terror)

γ) Dum miles..........................., Claudium vidit. (discurro)

δ) Miles Claudium in ........................... adduxit. (castra)

ε) Commilitones Claudium........................... salutaverunt. (imperator)

στ) Obvia turba Claudium miserabatur, quia eum ........................ existimabat.

(morior)

IV. Άσκηση κατάταξης

1. Να εντάξετε τις παρακάτω λέξεις στον πίνακα που ακολουθεί: proximum,

quodam, turba, ab, et, hinc, casu, se, ad, cui, post, die, inter, dum, quasi.


www.prooptikh.com

251


1. Να διορθώσετε τα γραµµατικά και συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις

παρακάτω προτάσεις και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας:158

α) Imperium Claudio mirabili quodam casu captum est.

................................................................................................................

β) Claudius grandis (= µεγάλος) iam aetatis, imperator factus est.

................................................................................................................

γ) Postquam Caligula interficitur, Claudius in diaetam recesserat.

................................................................................................................

δ) Simul Claudius caedem audiebat, timor concepit et inter vela eum

abdidit.

................................................................................................................

ε) Milites in castra detulisse Claudium nuntiatur.

................................................................................................................

στ) Miles Claudium imperatorem se salutavisse feruntur.

................................................................................................................

158

α) a Claudio (ποιητικό αίτιο), β) Grandi iam aetate (αφαιρετική της ιδιότητας), γ) interfectus est

(προτερόχρονο), δ) Simul... audivit (προτερόχρονο), timorem (αντικείµενο), se abdidit

(αυτοπάθεια), ε) nuntiantur (υποκείµενο milites), στ) το se διαγράφεται (λόγω της σύνταξης του

παθητικού λεκτικού ρήµατος), fertur (υποκείµενο miles).

www.prooptikh.com

252

www.prooptikh.com

Documents

ΜΑΘΗΜΑ Ι LECTIO PRIMA - · PDF fileΝα µεταφρασθούν στα Λατινικά οι προτάσεις: α) ... Λατινικά Λυκείου) ... Α Β 1) unicus