เทคนิคปฏิบัติการทางเคมี M4

LOGO

www.themegallery.com

โรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทร

กาญจนบร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

รายวชา เทคนคปฏบตการวทยาศาสตร1 ( ว ว30286)

เรอง เทคนคปฏบตการทางเคม

โดยครสกญญา นาคอน


อปกรณวดปรมาตรของของเหลวทส าคญไดแก ขวดปรมาตร บวเรตต ปเปตต และกระบอกตวง เมอใสของเหลวลงในอปกรณวดปรมาตรเหลาน ระดบของเหลวตอนบนจะมลกษณะโคงเวาเกดขน สวนโคงเวานเกดจากแรงดงดดผวระหวางผวแกวกบของเหลว

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.courier-journal.com/blogs/vel12/uploaded_images/BeakerGlassDecantersS8-780612.jpg&imgrefurl=http://www.courier-journal.com/blogs/vel12/2008/01/what-are-you-looking-at-nerd.html&h=290&w=290&sz=7&hl=th&start=33&um=1&tbnid=jf24WLDT6W5tGM:&tbnh=115&tbnw=115&prev=/images%3Fq%3D%2522beaker%2522%26start%3D18%26ndsp%3D18%26um%3D1%26hl%3Dth%26sa%3DN


หลกในการอานปรมาตรของของเหลวทถกตองในอปกรณวดปรมาตรเหลานกคอ จะตองให สายตาอยในระดบเดยวกนกบจดต าสดของสวนโคงเวา

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.courier-journal.com/blogs/vel12/uploaded_images/BeakerGlassDecantersS8-780612.jpg&imgrefurl=http://www.courier-journal.com/blogs/vel12/2008/01/what-are-you-looking-at-nerd.html&h=290&w=290&sz=7&hl=th&start=33&um=1&tbnid=jf24WLDT6W5tGM:&tbnh=115&tbnw=115&prev=/images%3Fq%3D%2522beaker%2522%26start%3D18%26ndsp%3D18%26um%3D1%26hl%3Dth%26sa%3DN


ต าแหนงของระดบสายตาในการอานปรมาตร มความส าคญตอคาทไดจากการอานปรมาตรมาก

1. ถาระดบสายตาอยเหนอสวนโคงเวาต าสดของของเหลว ปรมาตรทอานไดจะมากกวาปรมาตรจรง 2. ถาระดบสายตาอยในระดบเดยวกนกบสวนโคงเวาต าสดของของเหลว ปรมาตรทอานไดจะมคาถกตอง 3. ถาระดบสายตาอยต ากวาสวนโคงเวาต าสดของของเหลว ปรมาตรทอานไดจะนอยกวาปรมาตรจรง


เทคนคการใชบวเรตต


บวเรตตเปนอปกรณวดปรมาตรทมลกษณะคลายกบ Measuring

pipet คอมขดบอกปรมาตรตาง ๆ ไว บวเรตตมหลายขนาด ดงนนเมอจะน าบวเรตตไปใชจงควรเลอกใหเหมาะสมกบลกษณะของงานทจะน าไปใชดวย

เทคนคการใชบวเรตต


กอนใชบวเรตตจะตองลางใหสะอาด และตองตรวจดกอก ส าหรบ ไขใหสารละลายไหลดวยวา อยในสภาพทใชงานไดดหรอไม

เทคนคการใชบวเรตตทถกตองควรปฏบตดงน


1. กอนน าบวเรตตไปใชตองลางบวเรตตใหสะอาดดวยสารซกฟอกหรอสารละลาย ท าความสะอาด ลางใหสะอาดดวย

น าประปาแลวลางดวยน ากลนอก 2-3 ครง

2. ลางบวเรตตดวยสารละลายทจะใชเพยงเลกนอยอก 2-3 ครง แลวปลอยใหสารละลาย นไหลออกทางปลายบวเรตต



3. กอนเทสารละลายลงในบวเรตตตองปดบวเรตตกอนเสมอ และเทสารละลายลงในบวเรตตโดยผานทางกรวยกรอง ใหมปรมาตรเหนอขดศนยเลกนอย และปรบใหปรมาตรของสารละลายอยทขดศนยพอด (ทบรเวณปลายบวเรตตจะตองไมมฟองอากาศเหลออย หากมฟองอากาศจะตองเปดกอกใหสารละลายไลอากาศออกไปจนหมด)

4. ถาปลายบวเรตตมหยดน าของสารละลายตดอย ตองเอาออกโดยใหปลายบวเรตตแตะกบบกเกอรหยดน ากจะไหลออกไป



5. การจบปลายบวเรตตทถกตอง(ดงภาพ) หากใชบวเรตตเพอการไทเทรต หรอการถายเทสารในบวเรตตลงสภาชนะทรองรบจะตองใหปลายบวเรตตอยในภาชนะนน ทงนเพอไมใหสารละลายหก



X



6. เมอปลอยสารละลายออกจากบวเรตตจนสารละลายลดลงถงขดบอกปรมาตรสดทายของบวเรตตนน ๆ ตองรบปดบวเรตตทนท หากปลอยใหสารละลายเลยขดบอกปรมาตรสดทายลงมา จะไมทราบปรมาตรทแนนอนของสารละลายทผานบวเรตตลงมา

ในกรณทตองใชสารละลายทมจ านวนมาก และใชบวเรตตในการถายเท?

เทคนคการใชปเปต


1. กอนใชปเปตตองมการท าความสะอาดโดยดดน ากลนเขาไปจนเกอบเตม แลวปลอยใหไหลออกมาจนหมด สงเกตดวาถาไมมหยดน าเกาะตดอยภายในแสดงวาปเปตสะอาดดแลว



2. เมอจะน าปเปตทเปยกไปใชวดปรมาตร ตองลางปเปตดวยสารละลายทจะวด 2-3 ครง โดยใชสารละลายครงละเลกนอยและให

สารละลายถกผวแกวโดยทวถง แลวเชดปลายปเปตดวยกระดาษ tissue ทสะอาด

3. จมปลายปเปตลงในสารละลายทจะวดปรมาตร โดยทปลายปเปตอยต ากวาระดบสารละลายตลอดเวลาทท าการดด



4. ใชเครองดดหรอกระเปาะยางดดสารละลายเขาไปใน ปเปตอยางชาๆ จนกระทงสารละลายขนมาอยเหนอขดบอกปรมาตร

และใชนวชปดปลายปเปตใหแนนโดยทนท จบกานปเปตดวยนวหวแมมอและนวกลาง (ไมควรใชปากดด ถาสารละลายนนเปนสารทมพษ หรอเปนกรดแก ดางแก ตองใชเครองดดหรอกระเปาะยางตอ

ตอนบนของปเปต)



5. จบปเปตใหตงตรงแลวคอยๆ ผอนนวชเพอใหสารละลายทเกนขดบอกปรมาตรไหลออกไปจนกระทงสวนเวาต าสดของสารละลายแตะกบขดบอกปรมาตรพอด ปดแนนดวยนวชและ แตะปลายปเปตกบขางภาชนะทใส

สารละลาย

6. ปลอยสารละลายทอยในปเปตลงในภาชนะทเตรยมไวโดยยกนวชขน ใหสารละลายไหลลงตามปกตตามแรงโนมถวงของโลกจนหมด แลวแตะปลายปเปตกบขางภาชนะเพอใหสารละลายหยดสดทายไหลลงสภาชนะ



ขอควรจ า!!!!

1. การปรบปรมาตรของสารละลายใหอยตรงขดปรมาตรพอดนน จะตองไมมฟองอากาศเกดขน

2. หามเปาขณะท าการปลอยสารละลายออกจากปเปตอยาเดดดาด เพราะการเปาจะท าใหผนงดานในของปเปตสกปรก และยงท าใหสารละลายทตดอยกบผนงดานในของ ปเปตแตละครงแตกตางกนดวย ท าใหการวดปรมาตรของ

สารละลายทวดมคาไมเทากนเมอไดมการทดลองซ า



3. หลงจากน าปเปตไปใชแลว จะตองท าความสะอาดแลวลางดวยน ากลนหลายๆ ครง




สามารถละลายไดในตวท าละลายแตกตางกน คณสมบตอนนจะน ามาใชเปนหลกในการแยกตวละลายออกจากสารละลาย

ใชอปกรณทเรยกวา กรวยแยก


1. ท าความสะอาดกรวยแยกทใชใหสะอาด ส าหรบทกอกปดเปดใหท าเชนเดยวกบบวเรตต

2. เทสารละลายทจะสกดลงในกรวยแยก ไมควรใสสารละลายมากเกนไป


3. เตมตวท าละลายทใชในการสกด แลวปดจกใหแนน

4. เขยากรวยแยกเบา ๆ ในแนวนอน แลวเปดกอกเปนครงคราวหลงจากหยดเขยาเพอลด

แรงดนภายในกรวยแยก


5. น ากรวยแยกไปตงในแนวดงบนทยดวงแหวน เพอใหสารละลายแยกเปน 2 ชน เอาจกทปดออก


6. เปดกอกใหสารละลายทอยชนลางไหลลงในภาชนะรองรบอยางชา ๆ

7. ท าซ า โดยเรมตงแตขนท 3

8. น าสารละลายทสกดออกมารวมกนจะเปนสารทสกดไดทงหมด


1. ยดวงแหวนกบกรวยแยกจงควรกนดวยยาง

ขอควรระวง !!!

2. กอกกรวยแยกจะตองปดใหอยในต าแหนงเดม กอนทจะตงกรวยแยก ใหอยใน ต าแหนงปกต และควรระมดระวงในการวางกรวยแยกบนทยดวงแหวนดวย


3. ลดความดนโดยขณะเขยากรวยแยก มอทงสองจะตองจบกรวยแยกใหมลกษณะดงภาพ คอมอหนงจบทกอกปดเปด อกมอหนงจบทจกปดเปด

ของกรวยแยกคอย ๆ เปดกอกเพอใหความดนภายในออกไป



4. เมอแยกชนของของเหลวชนลางในกรวยแยกออกมาแลว ตรงรอยตอระหวางชน ทงสองไมสามารถจะแยกออกจากกนไดอยางเดดขาด สวนนจงมของเหลวทง 2 ชนดปนกนอยตองน ามาแยกออกจากกนโดยการกรองเมอการสกดไดสนสดลงแลว


เทคนคการไทเทรต


การไทเทรตเปนการวเคราะหหาความเขมขนของสารละลายทยงไมทราบความเขมขนจากสารละลายททราบความเขมขนแลวหรอทเรยกกนวาสารละลายมาตรฐาน อปกรณทใชในการไทเทรตกคอบวเรตต ตามปกตจะบรรจสารละลายทตองการหาความเขมขนลงในบวเรตต สวนสารละลายมาตรฐานบรรจอยในขวดรปชมพ



1. ลางบวเรตตใหสะอาดแลวตงบวเรตตใหมลกษณะดงภาพ

2. เตมสารละลายทตองการจะหาความเขมขนลงในบวเรตต (ใชกรวยกรอง) ใหมปรมาตรเหนอขดศนยเลกนอย



3. ปลอยสารละลายออกทางปลายบวเรตตลงในบกเกอรเพอไลฟองอากาศทอยทางปลายบวเรตตออกไปใหหมด แลวปรบระดบสารละลายในบวเรตต

ใหอยตรงขดศนยพอด

4. ใชปเปตตดดสารละลายมาตรฐานตามปรมาตรทตองการใสลงใน

ขวดรปชมพ แลวหยดอนดเคเตอร 2-3 หยดเพอใชเปนตวบอกจดยต

5. หยดสารละลายในบวเรตตลงในขวดรปชมพอยางชา ๆ พรอมทงแกวงชวดรปชมพดวยมอขวาใหวนไปในทศทางเดยวกน จนกระทงถงจดยต



1. การจบบวเรตตเพอปลอยสารละลายออกจากบวเรตต คอจบบวเรตตดวยมอซาย จบขวดรปชมพดวยมอขวาขณะไทเทรต

ปลายบวเรตตจะตองจมอยในปากขวดรปชมพ




2. ขณะไทเทรตควรใชกระดาษสขาววางไวใตชวดรปชมพเพอใหสงเกตการเปลยนแปลง สไดอยางชดเจน


3. ในระหวางการไทเทรตควรมการลางผนงดานในของขวดรปชมพเพอใหเนอสารทตดอยขาง ๆ ไหลลงไปท าปฏกรยากนอยางสมบรณ

กระดาษสขาว


เมอของเหลวอยในหลอดทดลอง ควรปฏบตดงน

1.ปรมาตรของของเหลวไมควรเกนครงหนงของหลอดทดลอง

2. ถอหลอดทดลองดวยทจบหลอดทดลอง อยาจบหลอดทดลองดวยนวมอโดยตรง

เทคนคการใหความรอนของเหลวหรอสารละลายทไมตดไฟ


3. น าหลอดทดลองไปใหความรอนโดยตรงจากเปลวไฟควรใชเปลวไฟออน ๆ และเอยง หลอดทดลองเลกนอย พยายามใหสวนทเปนของเหลวในหลอดทดลองถกเปลวไฟทละนอย พรอมแกวงหลอดทดลองไปมา





ขอควรระวง 1. ขณะใหความรอนหลอดทดลองจะตองหนปากหลอดทดลองออกจากตวเรา และชไป ในทศทางทไมมผอน หรอสงของอยใกล ๆ

2. อยากมดของเหลวในหลอดทดลองขณะก าลงใหความรอนเปนอนขาด เพราะถาของ เหลวพงออกมาอาจเปนอนตรายตอใบหนาและนยนตาได



3. ขณะใหความรอนแกของเหลวในหลอดทดลอง ตองแกวงหลอดทดลองไปดวยเพอให ของเหลวในหลอดทดลองเคลอนไหวและไดรบความรอนเทาเทยมกนทกสวน และยงชวยปองกนของเหลวพงออกมาดวย



ของเหลวอยในบกเกอรหรอขวดรปชมพ ควรปฏบตดงน

1. น าบกเกอรตงบนตะแกงลวด ซงวางอยบนสามขาหรอทยดวงแหวน

2. ใหความรอนโดยใชตะเกยงแกส




เทคนคการน าสารทเปนของแขงออกจากขวด


วธท 1 วธนใชกบขวดทดานในของจกปดมชองวางสามารถใสสารได มวธท าดงน

1. เอยงขวดในต าแหนงทเหมาะสมแลวหมนขวดไปมาเพอใหสารเขาไปในชองวางของ จกขวด ถาของแขงในขวดนนตดแนนอาจตองเขยาขวดเบา ๆ เพอใหพนผวของของแขงนนแตกออกหรออาจจะเปดฝาขวดออกกอนแลวใชชอนทสะอาดขดใหพนผวของสารแตกออกกอนกได



2. ถอขวดในต าแหนงทเหมาะสม ระวงอยาใหสารหก เมอเปดจกขวดออกซงในจกจะมสารอยดวย



3. วางขวดใสสารลงบนโตะ เอยงจกขวดเพอเทสารออก อาจใชดนสอหรอนวมอเคาะท จกขวด เพอใหสารนนหลนลงมายงภาชนะรองรบ หรอใชชอนตวงขนาดเลกตกออกกได



4. ท าซ าจนกวาจะไดปรมาณของสารตามตองการ

5. เมอไดปรมาณของสารตามทตองการแลว หากมสารเหลออยในจกขวดใหเทสาร กลบ เขาไวในขวดได เพราะสารทเหลอนไมไดสมผสกบสงหนงสงใดเลยจงมความบรสทธเหมอนเดม 6. ปดจกขวด



วธท 2 วธนใชกบขวดดานในไมมชองวางทจะใสสารได ในกรณนจ าเปนจะตองใชชอนตวง ตกสารออกมาจากขวดมวธการดงน

1. หมนจกขวดเบา ๆ เพอใหหลวมแลวเปดออก ถาจกขวดมสวนบนแบนเรยบใหวาง หงายบนพนโตะทเรยบและสะอาด แตถาจกขวดมลกษณะอนหามวางจกขวดลงบนโตะอยางเดดขาด จะตองถอจกขวดไว

2. ใชชอนตวงทสะอาดตกสารออกจากขวด



3. ถอชอนทมสารออกจากขวดเบา ๆ เพอไมใหสารหกน ามาใสภาชนะทรองรบจนไดปรมาณตามตองการ 4. ปดจกขวด



วธท 3 ในกรณทไมสามารถจะใชวธท 1 และวธท 2 เพอน าสารทเปนของแขงออกจากขวด ไดกอาจใชวธท 3 ซงมวธท าเปนขน ๆ ดงน

1. ท าใหขวดใสสารสะเทอนเลกนอย โดยการเคาะเบา ๆ กบพนโตะเพอใหสารในขวดเคลอนไหวและเกาะกนอยางหลวม ๆ

2. เปดจกขวดและวางจกขวดหงายขนบนพนทเรยบและสะอาด

3. ยกขวดใสสารขนเหนอภาชนะทจะใสสารเอยงขวดสารแลวหมนขวดไปมา เพอใหสารตกลงมายงภาชนะทรองรบจนไดปรมาณตามตองการ

เทคนคการเทของเหลวหรอ สารละลายออกจากขวด


1. การจบขวดสารละลายควรจบทางดานทมปายบอกความเขมขนหรอบอกชอสารในขวด แลวเทสารละลายออกจากขวดทางดานตรงขามกบปาย ทงนเพอปองกนไมใหสารละลายไหลลงมาถกปาย

2. หมนจกขวดเบา ๆ เพอท าใหจกขวดหลวม


3. เปดจกขวดออก ถาจกขวดนนมสวนบนแบนเรยบกวางหงายขน ถาจกขวดเปนยอดแหลมหรอมสวนทยาวออกมาใหถอโดยใหสวนทเปนยอดแหลมหรอสวนทยาวออกมานอยระหวางนวชกบนวกลาง หงายมอขนใชนวทงสองคบสวนทเปนยอดแหลม แลวใชฝามอจบขวดไว



4. เมอเทของเหลวหรอสารละลายไดตามตองการแลว กอนทจะเอาขวดสารออก ควรใหปากขวดตรงบรเวณทสารละลายนนไหลออกมาแตะกบอปกรณทรองรบสารละลายกอน เพอปองกนมใหสารละลายไหลลงมาขางขวดเพราะจะท าใหเปรอะเปอนได

5. ปดจกขวดทนท และอยาหลงลมวางจกขวดไวบนโตะอยางเดดขาด


เทคนคการลางเครองแกว ทใชในหลอดทดลอง


1. ตองท าความสะอาดเครองแกวนนทนทหลงจากน าไปใชงานแลว เพอใหเครองแกว แหงกอนทจะน าไปใชงานในครงตอไป

2.การท าความสะอาดเครองแกว ตองท าดวยความระมดระวงโดยเฉพาะอยางยงเครอง แกวทมลกษณะเปนกานยาว เชน ขวดวดปรมาตร ปเปตต บวเรตต ฯลฯ


3. ตองลางสบ สารซกฟอกหรอสารละลายท าความสะอาดออกใหหมด

4.การลางเครองแกวทใชในหองปฏบตการทว ๆ ไป ในขนสดทายตองลางดวยน ากลนอก 1-2 ครง ถาเครองแกวนนสะอาดจะสงเกตเหนน าทพนผวเครองแกวเปยกสม าเสมอเปนแบบเดยวกน แตถาเครองแกวยงไมสะอาด จะสงเกตเหนเปนหยดน ามาเกาะขางเครองแกวนน





5. การใชแปลงลางเครองแกวตองระมดระวงใหมาก เพราะกานแปรงเปนโลหะอาจท าให เครองแกวนนแตกได แปรงลางเครองแกวมหลายชนด หลายขนาด จะตองเลอกใชใหเหมาะสมกบลกษณะของเครองแกว



ขอควรระวง !!! การลางเครองแกวโดยใชแปรงถ อยาถแรงเกนไป เนองจากกานแปรงเปนโลหะเมอไปกระทบกบแกวอาจท าใหแตกและเกดอนตรายได


เทคนคการท าความสะอาดเครองแกว ทใชในการทดลอง


การท าความสะอาดเครองแกวทใชวดปรมาตร

ใหลางดวยสารละลายสารซกฟอกหรอสารละลายท าความสะอาดแลวลางดวยน ากลนประมาณ 3 ครง

ตงเครองแกวทงไวใหแหงทอณหภมหอง อยาน าใสในเตาอบทรอน

ลกษณะผวของเครองแกวทเปยกน าจะดเรยบเมอเครองแกวนนสะอาด แตถามลกษณะเปนหยดน าแสดงวายงสกปรกตองน าไปลางใหม

LOGO


Documents

เทคนิคปฏิบัติการทางเคมี M4