2559planning.anamai.moph.go.th/download/D_report_year/reportDOH_59.pdf · n I t u· ó2559 ¾ÃÐºÃÁÃÒªâªÇÒ·¢Í§¾ÃÐºÒ·ÊÁà´ç¨¾ÃÐà¨ ÒÍÂÙ ËÑÇ ¾ÃÐÃÒª·Ò¹á¡

Iกรมอนามย

รายงานประจ�าป 2559

พระบรมราชโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทานแกขาราชการพลเรอน

เนองในโอกาสวนขาราชการพลเรอน ปพทธศกราช 2559

การปฏบตงานทกอยางของขาราชการมผลเกยวเนองถงประโยชนสวนรวมของประเทศชาต

และประชาชนทกคนขาราชการทกฝายทกระดบจงตองระมดระวงการปฏบตทกอยางใหสมควรและ

ถกตองดวยหลกวชาเหตผลความชอบธรรมขอส�าคญเมอจะท�าการใดตองคดใหดโดยค�านงถง

ผลทจะเกดขนใหรอบคอบและรอบดานเพอใหงานทท�าบงเกดผลดทเปนประโยชนแทแตอยางเดยว

อาคารเฉลมพระเกยรตโรงพยาบาลศรราช

วนท31มนาคมพทธศกราช2559

II กรมอนามย


ค�ำน�ำ

ปจจบนแนวโนมการเปลยนแปลงทางสงคมและประชากร ตลอดจนความตองการดาน

สขภาพของประเทศ สงผลใหกรมอนามยในฐานะเจาภาพหลกในการดแลระบบสงเสรมสขภาพ

และอนามยสงแวดลอมของประเทศตองปรบตว ปรบบทบาทใหเทาทนกบสถานการณและเปนท

ยอมรบ รวมทงตองเออประโยชนแกทกภาคสวนโดยมงหวงการมสขภาพทดและอยในสภาวะ

แวดลอมทเออตอการมสขภาพดภายใตนโยบาย“บรหารการเปลยนแปลงกรมอนามย”(Change

Management)ทเนนหลกการเปนองคกรคณภาพคคณธรรม

รายงานประจ�าป2559กรมอนามยเลมนจดท�าขนเพอรวบรวมผลการด�าเนนงานเปนเอกสาร

หลกฐานส�าหรบการสอสาร เผยแพรการด�าเนนงานดานสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม

ของกรมอนามยใหกบภาคเครอขายและสาธารณชนไดรบทราบ เนอหาในรายงานประกอบดวย

4 สวนส�าคญ คอ 1) ขอมลหนวยงาน 2) ผลการด�าเนนงานของ 6 กลมวชาการ คอ กลมสตร

และเดกปฐมวยกลมวยเรยนกลมวยรนกลมวยท�างานกลมวยผสงอายกลมอนามยสงแวดลอม

และ 3กลมสนบสนน ไดแก กลมยทธศาสตรก�าลงคน (HR) กลมขอมลการจดการความร และ

การเฝาระวง(KISS)และกลมการคลงและงบประมาณ(FIN)3)แนวทางการบรหารการเปลยนแปลง

กรมอนามยและ4)แนวทางการด�าเนนงานกรมอนามยป2560

ในโอกาสน ขอขอบคณผบรหาร นกวชาการ เจาหนาทกรมอนามยทกคน รวมทง

ภาคเครอขายทเกยวของทกหนวยงานทกองคกรทใหการสนบสนนการด�าเนนงานของกรมอนามย

ดวยดมาโดยตลอดและหวงเปนอยางยงวารายงานประจ�าปฉบบนจะเปนประโยชนตอการขบเคลอน

การด�าเนนงานรวมกนเพอใหประชาชนมสขภาพดอยางยงยน

(นายวชระเพงจนทร)

อธบดกรมอนามย

กมภาพนธ2560

IIIกรมอนามย


สารบญ

หนา

สวนท 1 ขอมลหนวยงาน • ผบรหารกรมอนามย 2

• วสยทศนพนธกจ 3

• วฒนธรรมองคกร 3

• โครงสราง 5

• อตราก�าลง 7

• งบประมาณรายจาย 8

สวนท 2 ผลการด�าเนนงานประจ�าป • ทศทางการด�าเนนงานปงบประมาณพ.ศ.2559 10

• การด�าเนนงานสงเสรมสขภาพกลมสตรและเดกปฐมวย 12

• การด�าเนนงานสงเสรมสขภาพกลมวยเรยน 24

• การด�าเนนงานสงเสรมสขภาพกลมวยรน 37

• การด�าเนนงานสงเสรมสขภาพกลมวยท�างาน 47

• การด�าเนนงานสงเสรมสขภาพกลมวยสงอาย 57

• การด�าเนนงานกลมอนามยสงแวดลอม 63

• การด�าเนนงานพฒนาองคกร 86

สวนท 3 แนวทางการด�าเนนงาน ป 2560 • แนวทางการด�าเนนงานป2560 108

ภาคผนวก • ค�าสงกรมอนามยท1064/2559เรองแตงตงคณะท�างานจดท�ารายงาน 110

ประจ�าปกรมอนามยป2559

IV กรมอนามย


สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 เขตสขภาพท1–13กระทรวงสาธารณสขกบจงหวดในความรบผดชอบ 6

ของศนยอนามยปงบประมาณพ.ศ.2559

ตารางท 2 ผลการด�าเนนงานนมฟลออไรดปองกนฟนผในประเทศไทย 33

ปพ.ศ.2553–2559

ตารางท 3 จ�านวนโรงพยาบาลสงกดส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 42

(รพศ./รพท./รพช.)ทผานเกณฑโรงพยาบาลตามมาตรฐานYFHS

(สะสม)ปพ.ศ.2556–2559

ตารางท 4 ผลการด�าเนนงานการจดอบรมฟนความรเรองเทคโนโลยการวางแผน 44

ครอบครวส�าหรบเจาหนาทสาธารณสขปพ.ศ.2557–2559

ตารางท 5 ผลการด�าเนนงานการจดอบรมใหบรการใสหวงอนามยและฝงยาคมก�าเนด 45

ส�าหรบพยาบาลปพ.ศ.2556–2559

ตารางท 6 แสดงจ�านวนโรงพยาบาลทผานการรบรองโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ 49

จ�าแนกตามสงกด

ตารางท 7 แสดงจ�านวนโรงพยาบาลทผานการรบรองโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ 50

จ�าแนกตามศนยอนามย

ตารางท 8 ผลการด�าเนนงานสตรอาย30–70ป(1.9ลานคน)มการตรวจเตานม 53

ตนเองสม�าเสมอทกเดอนปพ.ศ.2556–2559

ตารางท 9 ผลการด�าเนนงานฟนเทยมพระราชทานปพ.ศ.2557–2559 61

ตารางท 10 ผลการด�าเนนงานจดอบรมCareManagerและCareGiver 62

ปพ.ศ.2558–2559

ตารางท 11 ผลการด�าเนนงานพฒนาคณภาพระบบบรการอนามยสงแวดลอม 72

องคกรปกครองสวนทองถนปพ.ศ.2557–2559

Vกรมอนามย


สารบญตาราง (ตอ)

หนา

ตารางท 12 ผลการด�าเนนงานองคกรปลอดโฟม100%ปพ.ศ.2557–2559 81

ตารางท 13 ผลการด�าเนนงานพฒนาสถานประกอบการใหไดมาตรฐาน 83

เพอสนบสนนการทองเทยวปพ.ศ.2557–2559

ตารางท 14 รายงานผลการปฏบตราชการตามค�ารบรองการปฏบตราชการ 87

กรมอนามยปงบประมาณพ.ศ.2559

ตารางท 15 จ�านวนโครงการวจยทผานระบบNRMSปพ.ศ.2556–2560 99

มการตรวจเตานมตนเองสม�าเสมอทกเดอนป2556–2558

VI กรมอนามย


หนา

แผนภมท 1 โครงสรางหนวยงานภายในกรมอนามย 5

แผนภมท 2 สดสวนขาราชการจ�าแนกตามประเภทต�าแหนง 7

แผนภมท 3 สดสวนขาราชการจ�าแนกตามวฒการศกษา 7

แผนภมท 4 แสดงการเปรยบเทยบงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณ 8

พ.ศ.2557–2559จ�าแนกตามงบรายจาย

แผนภมท 5 อตราการตายมารดาไทยปพ.ศ.2556ระดบประเทศ(กรมอนามย) 13

แผนภมท 6 รอยละพฒนาการรวมทกดานของเดกอาย0–5ปจ�าแนกตามเขตบรการ 14

สขภาพป2557

แผนภมท 7 แสดงอตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว6เดอนภาวะโลหตจาง 15

ในหญงวยเจรญพนธและอตราน�าหนกแรกเกดนอยกวา2,500กรม

แผนภมท 8 แสดงภาวะเตยน�าหนกนอยผอมอวนในเดกอาย0–5ป 15

แผนภมท 9 เดกอาย0–5ปสงดสมสวนงวดท1และ2ปงบประมาณ2559 16

แผนภมท 10รอยละของเดกนกเรยนทมภาวะเรมอวนและอวนภาคเรยนท1 25

(พฤษภาคม–กรกฎาคม2559)จ�าแนกรายเขต

แผนภมท 11จ�านวนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรปพ.ศ.2552–2558 36

แผนภมท 12แสดงผลกระทบจากพฤตกรรมสขภาพผสงอายไทย 58

แผนภมท 13แสดงการประเมนพฤตกรรมสขภาพของผสงอายไทย 59

แผนภมท 14รอยละของโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขผานการประเมน 68

มาตรฐานการจดการมลฝอยตดเชอจ�าแนกรายเขตบรการสขภาพ

แผนภมท 15มตประเดนงานอนามยสงแวดลอมทมการขบเคลอนอสธจ.ในภาพรวม 70

แผนภมท 16จ�านวนองคกรปกครองสวนทองถนทสมครและผานเกณฑEHA 72

ปพ.ศ.2557–2559

สารบญแผนภม

VIIกรมอนามย


สารบญแผนภม (ตอ)

หนา

แผนภมท 17 แสดงผลการด�าเนนงานการพฒนาสวมสาธารณะไทย 77

ปพ.ศ.2559จ�าแนกรายสถานทเปาหมาย

แผนภมท 18 แสดงผลการด�าเนนงานการพฒนาสวมสาธารณะไทย 78

ปพ.ศ.2549–2558

VIII กรมอนามย


1กรมอนามย


สวนท 1ขอมลหนวยงาน

2 กรมอนามย


ผบรหารกรมอนามย

นายแพทยวชระ เพงจนทรอธบดกรมอนามย

นายแพทยณฐพร วงษศทธภากร ทนตแพทยสธา เจยรมณโชตชย รองอธบดกรมอนามย รองอธบดกรมอนามย

นายแพทยธงชย เลศวไลรตนพงษ นายแพทยดนย ธวนดา รองอธบดกรมอนามย รองอธบดกรมอนามย



วสยทศน กรมอนามยเปนองคกรหลกของประเทศในการอภบาลระบบสงเสรมสขภาพและระบบ

อนามยสงแวดลอมเพอประชาชนสขภาพด

พนธกจ ท�าหนาทในการสงเคราะห ใชความร และดภาพรวม เพอก�าหนดนโยบายและออกแบบ

ระบบสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม โดยการประสานงาน สรางความรวมมอ และก�ากบ

ดแลเพอใหเกดความรบผดชอบตอการด�าเนนงาน

วฒนธรรมองคกร เพอสนบสนนใหการด�าเนนงานของกรมอนามยบรรลจดยน วสยทศน และพนธกจ

ตลอดจนเกดการพฒนาอยางยงยน กรมอนามยจงก�าหนดวฒนธรรมองคกรใหงายแกการจดจ�า

สะดวกตอการปฏบต และเปนทศทางก�ากบการท�างานส�าหรบบคลากรกรมอนามย คอ

“HEALTH”ประกอบดวย

H HealthModel เปนตนแบบสขภาพ

E Ethicsมจรยธรรม

A Achievement มงผลสมฤทธ

L Learningเรยนรรวมกน

T Trustเคารพและเชอมน

H Harmonyเปนอนหนงอนเดยวกน

H=Health Model (เปนตนแบบสขภาพ) : การทเราจะเปนผน�าในการสงเสรม

สขภาพทด เราควรตองปฏบตใหเปนตวอยางและเพอการเรยนรรปแบบวธการปฏบตดวยตนเอง

เพอประโยชนในการพฒนาปรบปรงรปแบบดวย

E=Ethics (มจรยธรรม) : การปฏบตงานอยางมจรยธรรม หมายถง ความซอสตย

โปรงใสไมเลอกปฏบตและไมแสวงหาประโยชนในการปฏบตงานจะเปนเกราะคมกนใหเราสามารถ

แสดงบทบาทของการตรวจพสจนทราบและใหความเปนธรรมแกประชาชนและผประกอบการ

ทเกยวของกรณมปญหาการกอมลภาวะทมผลกระทบตอสขภาพ หรอกรณผลกระทบจากการ

รบบรการสงเสรมสขภาพจากผใหบรการของเรา

A=Achievement(มงผลสมฤทธ):หมายถงการมงมนรบผดชอบในการปฏบตงาน

เพอใหบรรลเปาหมาย เกดผลสมฤทธ และตอบสนองตอความตองการของลกคาและผทเกยวของ



ซงเปนคณลกษณะทส�าคญของบคลากรทจะน�าพาใหองคกรพฒนาไปสความเปนเลศและมความ

ส�าเรจสงได

L=Learning (เรยนรรวมกน) : ในการทจะพฒนาบคลากรใหเปน “ผเชยวชาญ”

(Expert)ไดนนพวกเราจ�าเปนจะตองใชกระบวนการจดการความร(KnowledgeManagement)ทม

การรวบรวมคนควาองคความรจดท�าคลงความรและสรางกลไกการแลกเปลยนเรยนรรวมกนดวย

รปแบบตางๆ อยางตอเนอง รวมทงเนนการสกดความรในตวบคคล (Tacit Knowledge) ใหเปน

ความรชดแจงทจบตองได (Explicit Knowledge) ทองคการสามารถน�าไปพฒนางานและขยายส

บคลากรรนหลงไดอยางตอเนอง ซงจะน�าไปสการพฒนาเปนองคกรแหงการเรยนร (Learning

Organization)ไดในอนาคต

T=Trust(เคารพและเชอมน):หมายถงการมความเคารพในสทธหนาทของตนเอง

และผอนรวมทงมความเชอมนและไววางใจตอเพอนรวมงานซงเปนคณสมบตทจะท�าใหบคลากร

มความรบผดชอบตอหนาทของตน เขาใจ และมการประสานงานระหวางกนไดดยงขน รวมทง

จะเปดโอกาสใหบคลากรไดแสดงศกยภาพของตนเองไดมากขนดวย

H=Harmony (เปนอนหนงอนเดยวกน) : หมายถง การมงเนนการท�างานเปนทม

และยอมรบผลส�าเรจของทมงานรวมกนไมวาจะส�าเรจหรอลมเหลวถอเปนวฒนธรรมของการท�างาน

เปนทมทเปนอนหนงอนเดยวกน ซงเรองนจะตองอาศยความเปนผน�าขององคการทกระดบในการ

บรหารจดการและการสอสารกบบคลากรภายในองคการอยางมาก



กลมภารกจดาน

อนามยสงแวดลอม

กรมอนามย

โครงสรางการแบงสวนราชการภายในกรมอนามย

ส�านกคณะกรรมการผทรงคณวฒ

กลมตรวจสอบภายใน

กลมพฒนาระบบบรหาร

กลมภารกจดาน

การสงเสรมสขภาพ

ส�านกสงเสรมสขภาพ

ส�านกทนตสาธารณสข

ส�านกโภชนาการ

ส�านกอนามย

การเจรญพนธ

กองกจกรรมทางกาย

เพอสขภาพ

สถาบนพฒนาอนามย

เดกแหงชาต

ส�านกอนามยผสงอาย

ศนยทนตสาธารณสข

ระหวางประเทศ

ศนยอนามย

กลมชาตพนธชายชอบ

และแรงงานขามชาต

ส�านกอนามยสงแวดลอม

ส�านกสขาภบาล

อาหารและน�า

กองประเมนผลกระทบ

ตอสขภาพ

ศนยหองปฏบตการ


กลมภารกจบรหาร

ยทธศาสตรระดบพนท

ศนยอนามยท1-12

ศนยอนามยท13

กลมภารกจ

อ�านวยการ

ส�านกงานเลขานการกรม

กองแผนงาน

กองการเจาหนาท

กองคลง

กลมพฒนาระบบบรหาร

ทมา:กลมพฒนาระบบบรหารกรมอนามยณวนท30กนยายน2559

โครงสรางแผนภมท1 โครงสรางหนวยงานภายในกรมอนามย



ตารางท1 เขตสขภาพท1–13กระทรวงสาธารณสขกบจงหวดในความรบผดชอบของศนยอนามย

ปงบประมาณ2559

กระทรวงสาธารณสข

เขตสขภาพ


ศนยอนามยจงหวด

1 1 เชยงใหมแมฮองสอนล�าปางล�าพนแพรเชยงรายนานพะเยา

2 2 พษณโลกอตรดตถตากเพชรบรณสโขทย

3 3 ชยนาทก�าแพงเพชรนครสวรรคพจตรอทยธาน

4 4 อยธยาปทมธานนนทบรอางทองสระบรลพบรสงหบรนครนายก

5 5 ราชบรกาญจนบรนครปฐมสพรรณบรสมทรสาครเพชรบร

ประจวบครขนธสมทรสงคราม

6 6 ฉะเชงเทราจนทบรปราจนบรสระแกวสมทรปราการชลบรตราดระยอง

7 7 ขอนแกนรอยเอดมหาสารคามกาฬสนธ

8 8 หนองคายเลยบงกาฬหนองบวล�าภเลยอดรธานนครพนมสกลนคร

9 9 ชยภมนครราชสมาบรรมยสรนทร

10 10 มกดาหารยโสธรศรสะเกษอ�านาจเจรญอบลราชธาน

11 11 ชมพรสราษฎรธานระนองกระบภเกตพงงานครศรธรรมราช

12 12 พทลงตรงสงขลาสตลนราธวาสปตตานยะลา

13 13 กรงเทพมหานคร

หมายเหต:จงหวดทขดเสนใตหมายถงจงหวดทเปนทตงของศนยอนามยในสวนภมภาค



อตราก�าลง ในปงบประมาณ พ.ศ. 2559 กรมอนามยมบคลากรทปฏบตงานจรงทงสน จ�านวน

3,848คนเปนขาราชการ1,937คน(รอยละ50.34)พนกงานราชการ474คน(รอยละ12.32)ลกจาง

ประจ�า962คน(รอยละ24.06)และพนกงานกระทรวงสาธารณสข475คน(รอยละ12.34)

แผนภมท2สดสวนขาราชการจ�าแนกตามประเภทต�าแหนง

ทมา:กองการเจาหนาทกรมอนามย

แผนภมท3สดสวนขาราชการจ�าแนกตามวฒการศกษา

ทมา:กองการเจาหนาทกรมอนามย



งบประมาณรายจาย กรมอนามยไดรบจดสรรงบประมาณรายจาย ประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2559

รวม 1,968.1201 ลานบาท จ�าแนกเปน งบบคลากร 1,242.7574 ลานบาท งบด�าเนนงาน

512.3720ลานบาทงบลงทน178.1633ลานบาทงบเงนอดหนน6.4360ลานบาทงบรายจายอน

28.9314ลานบาท

แผนภมท4 แสดงการเปรยบเทยบงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2557 – 2559

จ�าแนกตามงบรายจาย

ทมา:กองแผนงานกรมอนามย



สวนท 2ผลการด�าเนนงานประจ�าป



กรมอนามยในฐานะเปนกลไกการขบเคลอนหลกของชาตในการเปนผอภบาลระบบ

สงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม ซงในปงบประมาณ พ.ศ. 2559 มทศทางการด�าเนนงาน

สอดคลองกบนโยบายทกระดบและมงเนนการบรณาการเปนส�าคญตงแตนโยบายรฐบาลทไดน�า

ยทธศาสตรการพฒนาประเทศวาดวยการเขาใจเขาถงและพฒนาตามแนวพระราชด�ารของพระบาท

สมเดจพระเจาอยหวรชกาลท9มาเปนหลกส�าคญใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงซงทรงเนนความ

พอดพอสมควรแกฐานะ ความมเหตมผล การมภมคมกนมาเปนแนวคด และมนโยบายรฐมนตร

ทไดก�าหนดเปาหมายส�าคญทกรมอนามยเกยวของคอทกภาคสวนมความเปนเอกภาพในการบรหาร

จดการเพอสขภาพของประชาชนการบรหารแบบมออาชพมธรรมาภบาลสรางเสรมสขภาพและ

คณภาพชวตของประชาชนไทยตลอดชวงชวตตงแตอยในครรภจนถงวนสดทายแหงชวตตลอดจน

มบทบาทดานสาธารณสข (ดานสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม) ทเขมแขงในภมภาคและ

ในประชาคมโลก โดยกระทรวงสาธารณสข ไดน�าแผนบรณาการระดบประเทศ 10แผนงานและ

แผนยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสขมาเปนกลไกส�าคญผลกดนการด�าเนนงานในระดบกระทรวง

และค�านงถงการบรณาการการท�างานรวมกนระหวางกระทรวงทมประเดนเกยวของ ดงนน

กรมอนามยซงมภารกจหลกทส�าคญ2สวนคอดานสงเสรมสขภาพและดานอนามยสงแวดลอม

ภายใต5หนาทไดแก1)NationalLead2)ModelDevelopment3)Surveillance4)Technology

Transferและ5)Monitoring&Evaluation,ProblemSolving,Evaluationจงปรบเปลยนการท�างาน

ใหรองรบตอทศทางการด�าเนนงานทเปลยนไปขณะเดยวกนตองเรงรดพฒนาวธการท�างานใหม

ประสทธภาพสงสด รวดเรว โปรงใส มการใชจายงบประมาณทคมคา และมผลตภาพสง โดยม

ทศทางและมาตรการการด�าเนนงานสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม กรมอนามย

ปงบประมาณพ.ศ.2559ดงน

1. ให ความส�าคญสงสดกบการด�าเนนงานตามแนวพระราชด�ารและโครงการ

เฉลมพระเกยรต เพอตอบสนองการพฒนาสงเสรมสขภาพตามกลมวยและอนามยสงแวดลอม

เพอสขภาพเพอเทดพระเกยรตพระบรมวงศานวงศทกพระองคอาทโครงการฟนเทยมพระราชทาน

และการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอายเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว/ โครงการ

ควบคมปองกนโรคขาดสารไอโอดน/ โครงการสขอนามยเฉลมพระเกยรต 60 พรรษา สมเดจ

พระเทพรตนราชสดาฯ/ โครงการสงเสรมโภชนาการและสขภาพอนามยเดกและเยาวชน

ในถนทรกนดาร(กพด.)เปนตน

2. เรงรดด�าเนนงานเพอสนองนโยบายรฐบาลในประเดนทเปนปญหาเรงดวน และตอง

อาศยการมสวนรวมในการด�าเนนงานทกภาคสวนดวยการบรณาการระดบประเทศอาทการเรงรด

และผลกดนการพฒนาคนตลอดชวงชวต การปองกน ปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบ

ในภาครฐการบรหารจดการขยะและสงแวดลอมเปนตน



3. สงเสรมสนบสนนความรวมมอการบรณาการงานยทธศาสตรสขภาพดานสงเสรม

สขภาพและอนามยสงแวดลอมภายใตบทบาทภารกจกรมอนามยโดยมประเดนเขมมงดงน

3.1 กลมสตรและเดกปฐมวย(0–5ป):เนนลดอตราสวนการตายมารดาและเพม

รอยละพฒนาการเดกสมวย ดวยการดแลสขภาพมารดาเพอความสมบรณของทารก การสงเสรม/

สนบสนนการเลยงลกดวยนมแมและพฤตกรรมการเลยงดบตรโดยสนบสนนผลกดนการด�าเนนงาน

ใหมารดาฝากทองไวคลอดปลอดภย เดกเตบโตสมสวนฉลาดวองไวอารมณดมความสขและ

สงเสรมการใหบรการยาเมดเสรมไอโอดน

3.2 กลมวยเรยน(5–14ป):เนนลดเวลาเรยนเพมเวลารดวยการสงเสรมสขภาพ

เชงรกในโรงเรยนภายใตการด�าเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ รวมทงการเสรมสรางทกษะชวต

และทกษะดานสขภาพเพอใหมสขภาวะดานรางกายจตใจสตปญญาอารมณสงคมมทกษะชวต

และพฤตกรรมทเหมาะสมภายใต4HไดแกHeadHeartHandHealth

3.3กลมวยรน:เนนใหมพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสมไมตงครรภกอนเวลาอนสมควร

3.4กลมผสงอาย(60ปขนไป)และผพการ:เนนการดแลผสงอายระยะยาว(Long

TermCare)ดวยการพฒนาระบบการดแล/สงเสรมสขภาพผสงอาย/ผพการและการจดสงแวดลอม

ทเออตอสขภาพและเหมาะสม โดยสรางการมสวนรวมระหวางครอบครวและชมชน (Community

Based)

3.5การบรหารจดการขยะและสงแวดลอม:เนนการบรหารจดการขยะดวยการพฒนา

ระบบบรหารจดการขยะตดเชอและของเสยทางการแพทยใหถกสขลกษณะ และพฒนาระบบการ

จดการขยะพนทเสยง Hot zone ใหถกสขลกษณะ ตลอดจนการดแลสงแวดลอมดวยการสงเสรม

การจดการน�าเสยใหถกสขลกษณะลดผลกระทบตอสขภาพรวมทงเฝาระวงผลกระทบตอสขภาพใน

พนทวกฤตดานมลพษอากาศ

4. พฒนาและผลกดนใหมการคมครองประชาชนเพอการสงเสรมสขภาพและดานอนามย

สงแวดลอมโดยใชมาตรการทางกฎหมายอาทพระราชบญญตการสาธารณสขพ.ศ.2535พระราช-

บญญตการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรน พ.ศ. 2559 และ (ราง) พระราชบญญต

ควบคมการสงเสรมการตลาดอาหารส�าหรบทารกและเดกเลกและผลตภณฑเกยวของพ.ศ....

5. พฒนาศกยภาพของกรมอนามย ในการเปนองคกรหลกของประเทศ และประชาคม

อาเซยน (AC) ทางดานวชาการ เทคโนโลย การบรหารจดการ การเฝาระวงและประเมนผล

ดานสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมโดยรวมมอกบภาคเครอขายและสภาวชาชพทเกยวของ

อาท การพฒนาบคลากร เปนตน และการผลกดนใหเกดการแกปญหาโดยการจดท�าขอเสนอ

เชงบรหารเพอแกปญหาอยางเปนระบบและยงยน



แนวทางการด�าเนนงาน 1. บรณาการงานคน เงนกลมเปาหมายทงในสายงานเดยวกนและระหวางสายงาน

ตลอดจนหนวยงานภายนอกอนๆทเกยวของโดยมงเนนการมสวนรวมจากทกภาคสวนเพอผลกดน

ขบเคลอนการด�าเนนงานใหเกดประโยชนตอประชาชนอยางเปนรปธรรมและใหความส�าคญกบ

แผนบรณาการระดบประเทศและแผนบรณาการยทธศาสตรฯ ระดบกระทรวง โดยรวมมอและ

ใชกลไกเขตสขภาพและส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ส�าหรบการขบเคลอนใหเกด

การด�าเนนงานแกไขปญหาของพนทซงทกหนวยงานตองจดท�าแผนปฏบตการประจ�าปงบประมาณ

พ.ศ. 2559 โดยสวนกลางและสวนภมภาคตองรวมมอกนวางแผนปฏบตการทชดเจน สามารถ

เชอมโยงและสอดคลองรองรบนโยบายทกระดบและค�านงถงมาตรการเพมประสทธภาพการใชจาย

งบประมาณฯตลอดจนนโยบายประหยด

2. เรงรดการเบกจายงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณพ.ศ.2559ใหเปนไปตาม

มาตรการเพมประสทธภาพการใชจายงบประมาณในภาพรวม (ทกงบรายจาย) รายไตรมาส คอ

ไตรมาส1:30%ไตรมาส2:52%ไตรมาส3:73%และไตรมาส4:96%ส�าหรบงบด�าเนนงาน

จะตองวางแผนเบกจายรอยละ50ของไตรมาสท1โดยเฉพาะการฝกอบรมสมมนาตองเบกจายใน

ไตรมาส 1 ไมนอยกวารอยละ 50 ส�าหรบรายจายลงทน รายการทมวงเงนไมเกน 2 ลานบาท

ตองเรงรดการกอหนผกพนและเบกจายใหแลวเสรจภายในไตรมาส1ส�าหรบรายการทมวงเงนตงแต

2ลานบาทขนไปแตไมเกน 500ลานบาท ใหด�าเนนการกอหนผกพนใหแลวเสรจอยางชาภายใน

ไตรมาส1

3. พฒนาสรางศกยภาพระบบการตดตามและประเมนผลกรมอนามยดวยการเสรมสราง

ศกยภาพสมรรถนะบคลากรผรบผดชอบทกระดบพรอมทงเสรมสรางองคความรทางวชาการของทม

สนบสนนการตรวจราชการและนเทศงาน ตลอดจนการพฒนาการบรหารจดการ ระบบขอมล

เพอรองรบระบบIntensiveMonitoringดงกลาว

ในรอบปทผานมามผลการด�าเนนงานส�าคญจ�าแนกตามกลมวยดงน

กลมสตรและเดกปฐมวย สถานการณ หลายทศวรรษทผานมาประเทศไทยยงคงเผชญกบปญหาการตายของมารดา การลดลง

ของจ�านวนการเกดหรออตราการเจรญพนธรวมและการเกดทไมมคณภาพจากการส�ารวจอตราสวน

การตายของมารดาไทยโดยส�านกสงเสรมสขภาพกรมอนามย(สราวฒบญสขและนงลกษณ

รงทรพยสน, 2558) พบวาตงแตป พ.ศ. 2538 ถงป พ.ศ. 2556 อตราสวนการตายของมารดา

มแนวโนมลดลงอยางชาๆจาก44.30ตอแสนการเกดมชพเปน31.2ตอแสนการเกดมชพดงแสดง



ในแผนภมท5และในปพ.ศ.2558องคการอนามยโลกไดประมาณการอตราสวนการตายมารดา

ของประเทศไทยเทากบ 22.4 ตอแสนการเกดมชพ อยางไรกตาม เปาหมายนยง ไมบรรลตามท

กระทรวงสาธารณสขไดก�าหนดไว(เปาหมายไมเกน15ตอแสนการเกดมชพ)

แผนภมท5 อตราการตายมารดาไทยปพ.ศ.2556ระดบประเทศ(กรมอนามย)

ทมา:ส�านกสงเสรมสขภาพกรมอนามย

โดยสาเหตสวนใหญของการตายของมารดามาจากปจจยการตงครรภและการคลอด

มารดาทขาดโภชนาการทงกอนและระหวางการตงครรภเปนปจจยเสยงท�าใหทารกแรกเกดมน�าหนก

นอยกวา2,500กรมในขณะทมารดาทมภาวะเบาหวานขณะตงครรภเปนปจจยเสยงท�าใหทารกแรก

เกดมน�าหนกมากกวา 4,000 กรม ในปจจบนพบวา ภาวะอวนยงมความชกนอยแตมแนวโนม

เพมขนและทารกมความเสยงทจะเจรญเตบโตเปนเดกทมภาวะอวน เมอเปรยบเทยบอตราการ

เจรญพนธรวมในอดตและปจจบนพบวา ในอดตผหญงไทยหนงคนมบตรเฉลยตลอดวยเจรญพนธ

6คนแตในปจจบนมบตรเพยง1.6คนซงอาจกลาวไดวาสงคมไทยยงคงเผชญกบปญหา“เดกเกด

นอยแตดอยคณภาพ” ขณะนกรมอนามยอยในระหวางการจดท�านโยบายและยทธศาสตรพฒนา

อนามยการเจรญพนธแหงชาตฉบบท2(พ.ศ.2560–2569)วาดวยการสงเสรมการเกดคณภาพ

เพอจะพฒนาคณภาพการเกดของประชากร

ในสวนของพฒนาการเดกปฐมวย จากการส�ารวจพฒนาการเดกปฐมวยไทยในป

พ.ศ. 2557 พบวาเดกปฐมวยมพฒนาการไมสมวยรอยละ 27.2 (จนตนา พฒนพงศธร, ชยชนะ



บญสวรรณ, และนฤมล ธนเจรญวชร, 2558) ดงแสดงในแผนภมท 6 ซงอาจมาจากปจจย ไดแก

1)ทารกคลอดกอนก�าหนด2)ทารกแรกเกดน�าหนกต�ากวา2,500กรม3)ทารกมภาวะแทรกซอน

หลงคลอด4)อตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยวอยางนอย6 เดอนต�า5)พฤตกรรมการเลา

นทานของพอแมหรอผดแลเดกและ6)การเลนกบลกโดยไมใชสออเลคทรอนกส

แผนภมท6 รอยละพฒนาการรวมทกดานของเดกอาย0–5ปจ�าแนกตามเขตบรการสขภาพ

ป2557


ส�าหรบการเจรญเตบโตของเดกปฐมวย จากการส�ารวจสถานการณเดกและสตรใน

ประเทศไทย(Multiple indicatorsclustersurvey :MICS)ครงท3พ.ศ.2549 (UNICEFOffice for

Thailand, 2007), ครงท 4 พ.ศ. 2555 (ส�านกสถตพยากรณ ส�านกงานสถตแหงชาต, 2556) และ

ครงท 5 พ.ศ. 2558 พบวาอตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว 6 เดอน เพมขนอยางตอเนอง

ภาวะโลหตจางในหญงวยเจรญพนธลดลง แตอตราน�าหนกแรกเกดนอยกวา 2,500 กรม เพมขน

สวนเดกปฐมวยมภาวะเตยผอมอวนเพมขนในป2555และลดลงในป2558โดยภาวะเตยยงคง

มความชกสงทสดดงแสดงในแผนภมท7และ8ทงนรายงานของGlobalNutritionReport2015

ซงใชขอมลMICS3และMICS4ตามตวชวดระดบโลก5ตว(ยกเวนอตราน�าหนกแรกเกดนอยกวา

2,500 กรม) ชใหเหนวา ประเทศไทยไมมโอกาสบรรลเปาหมายระดบโลกดานโภชนาการป 2568

อยางไรกตาม รายงาน Global Nutrition Report ในป 2016 ประเทศไทยจะไมถกจดอยในกลม

ดงกลาวเนองจากสถานการณตามตวชวดดขน



แผนภมท7 แสดงอตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว 6 เดอน ภาวะโลหตจางในหญง

วยเจรญพนธและอตราน�าหนกแรกเกดนอยกวา2,500กรม

แผนภมท8 แสดงภาวะเตยน�าหนกนอยผอมอวนในเดกอาย0–5ป

ทงนผลกระทบของทารกทมน�าหนกแรกเกดนอยกวา2,500กรม (LowBirthWeight :

LBW) และเดกเตย (เดกทขาดอาหารสะสมเปนเวลานานหรอแบบเรอรง) นอกจากโครงสรางดาน

รางกายแลวยงเปนสาเหตของการเจบปวยและเสยชวตมผลตอการเกดโรคเรอรงเมอเตบโตเปนผใหญ

และผสงอายนอกจากนยงสงผลกระทบไปยงรนลกรนหลานหากไมไดรบการแกไขเดกจะมภาวะ



เตยแคระแกรนและเกดปญหาเชนนในรนตอๆไปดวยเหตนจงตองสงเสรมโภชนาการในสตรและ

เดกอาย0–5ปเพอใหเดกมการเจรญเตบโตดทงสวนสงและน�าหนก(สงดสมสวน)ซงจะสงผลด

ทงในดานสาธารณสขสงคมการศกษาและเศรษฐกจและยงท�าใหบรรลเปาหมายSDGsขอ2

ยตความหวโหยและขจดปญหาทพโภชนาการทกรปแบบใหหมดไป จากรายงานระบบคลงขอมล

และการแพทยสขภาพ (Health Data Center : HDC) ส�านกนโยบายและยทธศาสตร ในงวดท 1

และงวดท2ป2559(ส�านกนโยบายและยทธศาสตร,2559)พบวาเดกอาย0–5ปสงดสมสวน

เพมขนเลกนอยแตยงต�าอยคอมเพยงรอยละ47.7

แผนภมท9 เดกอาย0–5ปสงดสมสวนงวดท1และ2ปงบประมาณ2559

จากสถานการณดงกลาวในป2559กรมอนามยไดด�าเนนการโครงการพระราชด�ารและ

โครงการส�าคญอนๆเพอสงเสรมสขภาพกลมสตรและเดกปฐมวยอยางตอเนองดงน

1. โครงการควบคมและปองกนโรคขาดสารไอโอดนแหงชาต ประเทศไทยยงพบพนทหลายแหงทเสยงตอการขาดสาร

ไอโอดนตองด�าเนนมาตรการปองกนโดยสนบสนนใหประชาชนใชเกลอ

เสรมไอโอดนเปนมาตรการหลก และใหยาเมดเสรมไอโอดนในหญง

ตงครรภและหญงใหนมบตร 6 เดอนหลงคลอดเปนมาตรการเสรม

“การขจดโรคขาดสารไอโอดนอยางยงยนตองไดรบความรวมมอจาก

ทกภาคสวน ทงน กรมอนามยไดผลกดนนโยบายสการปฏบตโดยจด



ท�ารางแผนการควบคมโรคขาดสารไอโอดนป2560–2564ตงเปาหมายควบคมและปองกนโรคขาด

สารไอโอดนไดอยางยงยนในป2564

ผลการด�าเนนงาน 1. จดท�ายทธศาสตรการควบคมและปองกนโรคขาดสารไอโอดน2560–2564

2. พฒนาศกยภาพชมรมผประกอบการเกลอเสรมไอโอดน เพอใหเกลอบรโภคเสรม

ไอโอดนทมคณภาพไดมาตรฐานและมชมรมผประกอบการเกลอเสรมไอโอดนทเขมแขงสามารถ

บรหารจดการกจกรรมชมรมไดอยางมประสทธภาพรวมทงเพอใหผประกอบการเกลอเสรมไอโอดน

มความรและเกอกลประโยชนตอสมาชกชมรมมความสามารถในการผลตการควบคมคณภาพและ

การกระจายเกลอเสรมไอโอดนทมคณภาพไดอยางทวถง

3. จดงานรณรงคเนองในวนไอโอดนแหงชาต (วนท 25 มถนายน) “ประชารวมใจขจด

โรคขาดสารไอโอดนสวถความยงยน”ณจงหวดมหาสารคามเพอสงเสรมการพฒนาระบบเกลอ

เสรมไอโอดนอยางยงยนภายใตรปแบบสารคามโมเดลทประกอบดวย3สวนส�าคญคอ1)การผลต

ทเพยงพอทวถงครอบคลมและมคณภาพ 2) การกระจายทตองมระบบการตรวจสอบ ตดตาม

เฝาระวงเกลอทกระจายไปสรานคาชมชนตองเปนเกลอเสรมไอโอดนทมคณภาพและไดมาตรฐาน

เทานน และ 3) ประชาชนตองมความร ตระหนก และใหความส�าคญกบการไดรบสารไอโอดน

จากการบรโภคเกลอเสรมไอโอดนทมคณภาพอยางตอเนอง ถอเปนการขบเคลอนอยางเปน

ระบบทงตนน�ากลางน�าและปลายน�าลดชองวางของการประสานงานใหเกดผลการด�าเนนงาน

อยางเปนรปธรรมมากขน

4. สนบสนน I-kit ใหกบจงหวดทวประเทศ ในการด�าเนนงานระดบพนท จ�านวน

11,917ชดและสนบสนนน�ายาส�าหรบตรวจไอโอดนในปสสาวะ

2. การยตเชอเอชไอวและซฟลสจากแมสลก ในป2558นกรมอนามยไดเขาสกระบวนการในการขอรบรองการยตการถายทอด

เชอเอชไอวและเชอซฟลสจากแมสลก (Validation : Elimination ofMother toChild Transmission

(EMTCT)ofHIVandsyphilis)โดยไดด�าเนนการอาทแตงตงคณะกรรมการระดบชาตเพอการขอรบ

รองการยตการถายทอดเชอเอชไอวและเชอซฟลสจากแมสลก พรอมทงมคณะท�างานตรวจสอบ



ขอมลดานการตรวจทางหองปฏบตการดานระบบขอมลและผลลพธการด�าเนนงานปองกนขอมล

ดานสทธมนษยชนความเทาเทยมและการมสวนรวมของชมชนในการปองกนตลอดจนขอความ

รวมมอไปยงส�านกงานสาธารณสขจงหวดเพอลงขอมลก�ากบตดตามการด�าเนนงานของหนวยบรการ

เปนตน

ผลการด�าเนนงาน ประเทศไทยประสบความส�าเรจในการยตการถายทอดเชอเอชไอว และเชอซฟลส

จากแมสลก

โดยขอมลในป2558ตวชวดแสดงใหเหนดงน

1. เดกตดเชอเอชไอวรายใหมลดลงจาก 12.2 รายตอแสนการเกดมชพในป 2557

เปน11.5รายตอแสนการเกดมชพในป2558

2. การถายทอดเชอเอชไอวจากแมสลกลดลงอยางมนยส�าคญทางสถต โดยในป 2543 –

2546จากรอยละ10.3เปนรอยละ2.0ในป2557และรอยละ1.9ในป2558

3.อตราการตดเชอซฟลสแตก�าเนดลดลงจาก11.2รายตอแสนการเกดมชพในป2557

เปน10.9รายตอแสนการเกดมชพในป2558

ผลการท�างานในระดบประเทศแสดงใหเหนวาการท�างานทเปนระบบและมคณภาพของ

การบรการของประเทศไทยโดยครอบคลมดงน

1. มากกวารอยละ98ของผหญงตงครรภคลอดกบเจาหนาทสาธารณสขและไดรบการ

ฝากครรภอยางนอย1ครงระหวางตงครรภ

2. มากกวารอยละ99.6ของผหญงตงครรภไดรบการเจาะเลอดเพอดสถานะการตดเชอ

เอชไอวและมากกวารอยละ98.5ไดรบการเจาะเลอดเพอสถานการณตดเชอซฟลส

3. มากกวารอยละ95ของผหญงตงครรภทตดเชอเอชไอวไดรบยาตานไวรสเพอปองกน

การถายทอดเชอเอชไอวจากแมสลก



4. รอยละ 99.7 ของทารกทเกดจากผหญงตงครรภทตดเชอเอชไอวคนไทย และ

รอยละ97.7ของทารกทเกดจากหญงตงครรภทตดเชอเอชไอวตางดาวไดรบยาตานไวรสเพอปองกน

การตดเชอเอชไอวจากแมสลกมากกวารอยละ 95 ของผหญงตงครรภทไดรบการวนจฉยวาตดเชอ

ซฟลสไดรบการรกษาตามมาตรฐานของประเทศ

ปญหาและอปสรรค 1. หญงตงครรภตดเชอเอชไอวทมาฝากครรภชาและไมไดรบยาตานไวรสฯหรอไดรบยา

แตกนยาตานไวรสฯไมสม�าเสมอท�าใหมระดบไวรสในกระแสเลอดเมอใกลคลอดสง

2. หญงตงครรภทไมตดเชอเอชไอวระหวางตงครรภแตมาตดเชอฯ ตอนใกลคลอดหรอ

หลงคลอด

3. การเรมรกษาดวยยาตานไวรสในทารกตดเชอเอชไอวลาชา

4. หญงตงครรภไมฝากครรภท�าใหอาจไมไดดแลปองกนการถายทอดเชอเอชไอว และ

ซฟลสจากแมสลก

ขอเสนอแนะ ประเทศไทยหลงการรบรองการยตการถายทอดเชอเอชไอวและเชอซฟลสจากแมสลก

ภาคเครอขายภายในประเทศควรใหการคงสภาพและรกษามาตรฐานของการท�างาน การปองกน

การถายทอดเชอเอชไอวและซฟลสจากแมสลกและขยายการยตเอชไอวไปสวงกวางของเปาหมาย

ประชากรอนๆ สงทจ�าเปนอยางยงคอการวางเปาหมายและเพมความเขมแขงของการเปนเจาของ

การด�าเนนงานในระดบจงหวด ถงระดบชมชน การเสรมพลงใหกบผตดเชอเอชไอวและเชอซฟลส

ในการเขาถงการรกษาและการจดการรายบคคลในชมชนรวมถงสนบสนนใหครอบครวมสวนรวม

ในการดแล



ปจจยความส�าเรจ: 1. ความเปนผน�าภายในประเทศ และความมงมนของผบรหารกระทรวงสาธารณสข

ในขณะทในระดบโลกมผลการศกษาเรองการใหยา AZT และสามารถลดการถายทอดเชอเอชไอว

จากแมสลกได

ในประเทศไทยไดมความพยายามทจะใชประโยชนของการศกษานสงผลใหกระทรวง

สาธารณสข โดยกรมอนามยประกาศเปนนโยบายของประเทศ ในป พ.ศ. 2543 สงผลใหเกดการ

ขยายพนทการด�าเนนงานอยางรวดเรว

2. การสนบสนนงบประมาณทตอเนองการบรรจบรการปองกนการถายทอดเชอเอชไอว

ในสทธประโยชนภายใตระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาสงเสรมใหหญงตงครรภทตดเชอเอชไอว

ไดเขาสการวนจฉยไดรบยาตานไวรสฯและนมผสมส�าหรบลกเพอปองกนการถายทอดเชอเอชไอว

อยางทวถง

3. ความเขมแขงของระบบบรการอนามยแมและเดกในประเทศไทยการบรณาการบรการ

ปองกนการถายทอดเชอเอชไอวจากแมสลกในบรการอนามยแมและเดกเปนมาตรการส�าคญทชวย

เพมทงประสทธภาพและประสทธผลของการด�าเนนงานในประเทศไทย และดวยความเขมแขงของ

ระบบบรการอนามยแมและเดกทมเครอขายการใหบรการถงระดบต�าบลรวมถงเครอขายสนบสนน

ทงบรการและวชาการทงในระดบโรงพยาบาลระดบจงหวดเขตและประเทศในการนเทศตดตาม

สงเสรมใหบรการอนามยแมและเดกและการปองกนการถายทอดเชอเอชไอวจากแมสลกมคณภาพ

4. การมสวนรวมของกลมผหญงทอยรวมกบเชอเอชไอวโดยทในภาพรวมของการท�างาน

เอดสประเทศไทยใหความส�าคญของการมสวนรวมของกลมผอยรวมกบเชอในระยะเรมตนของการ

ด�าเนนงานลดการถายทอดเชอฯจากแมสลก การท�างานรวมกนของผใหบรการและแมทอยรวมกบ

เชอฯท�าใหแนวทางการท�างานอยบนฐานของการเคารพสทธมากขน และการมสวนรวมของกลม

ผหญงทอยรวมกบเชอฯและองคกรพฒนาเอกชนในการตดตามประเมนผลโดยเฉพาะในการจดท�า

รายงานความกาวหนาของประเทศในการปองกนแกไขปญหาเอดส (รายงาน UNGASS/GARP)

ไดชวยสะทอนขอคดเหนในการปรบปรงการด�าเนนงานปองกนการถายทอดเชอฯจากแมสลก

อยางเปนระบบและตอเนอง

5. ระบบตดตามและประเมนผลทมความตอเนอง การพฒนาระบบตดตามประเมนผล

ทไมเพยงแตใหหนวยบรการสงรายงานมายงสวนกลาง แตการสงเสรมการใชขอมลเพอพฒนา

คณภาพในระดบหนวยบรการจงหวดเขตและสวนกลางสงผลใหมความเขาใจในสถานการณการ

ด�าเนนงานทน�าไปสการแกไขอยางตอเนอง

6. ความเขมแขงของเครอขายดานวชาการ การมเครอขายดานวชาการประกอบดวย

หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน องคกรนานาชาต และองคกรวจยระหวางประเทศ ทด�าเนนงาน



รวมมอกนอยางเขมแขง ทงในเรองของการจดท�าและปรบปรงแนวทางการด�าเนนงานปองกนการ

ถายทอดเชอเอชไอวจากแมสลกใหทนสมยโดยใชแนวทางจากการวจยพฒนาน�ามาสการด�าเนนงาน

ในระบบปกต ท�าใหเพมประสทธภาพและประสทธผลของการลดการถายทอดเชอฯจากแมสลก

ไดมากขน อาทเชน การปรบเปลยนสตรยาส�าหรบ PMTCT การสงเสรมการใหการปรกษาแบบค

การปรบนโยบายเปนoptionB+เปนตน

นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนงานโครงการ ประเทศไทยผานการขอการรบรองการยตการถายทอดเชอเอชไอวและซฟลสจากแมสลก

โดยประเทศไทยมผลการด�าเนนงานอตราการถายทอดเชอเอชไอวจากแมส ลกนอยกวา 2%

โดยผานเกณฑการประเมน3ดานคอ

1. ขอมลดานการตรวจทางหองปฏบตการของเชอเอชไอวและเชอซฟลสจากแมสลก

2. ขอมลดานระบบขอมลและผลลพธของการด�าเนนงานการปองกนการถายทอดเชอ

เอชไอวและเชอซฟลสจากแมสลก

3. ขอมลดานสทธมนษยชนความเทาเทยมและการมสวนรวมของชมชนในการปองกน

การถายทอดเชอเอชไอวและซฟลสจากแมสลก

3. โครงการขบเคลอนมาตรการทางกฎหมายเพอปกปอง สงเสรม สนบสนนการเลยงลกดวยนมแม กรมอนามยใหความส�าคญตอการปกปองสขภาพของแมและเดกโดยการขบเคลอน

รางพระราชบญญตควบคมการสงเสรมการตลาดอาหารส�าหรบทารกและเดกเลกและผลตภณฑ

ทเกยวของพ.ศ....มาโดยตลอดและไดออกประกาศกระทรวงสาธารณสขเรองหลกเกณฑวาดวยการ

ตลาดอาหารส�าหรบทารกและเดกเลกและผลตภณฑทเกยวของพ.ศ.2551และจดระบบการตดตาม

เฝาระวงการละเมดหลกเกณฑฯทงนจากการส�ารวจการละเมดหลกเกณฑวาดวยการตลาดอาหาร

ส�าหรบทารก และเดกเลกและผลตภณฑทเกยวของ ในป 2551

พบวา มโรงพยาบาลของรฐถงรอยละ 31 มการละเมดหลกเกณฑ

โดยใชกลยทธทางการตลาดของบรษทนมผงกรมอนามยจงไดเสนอ

หลกเกณฑวาดวยการตลาดอาหารส�าหรบทารกและเดกเลกและ

ผลตภณฑทเกยวของเขาสกระบวนการของสมชชาสขภาพแหงชาต

เพอผลกดนใหเปนนโยบายสาธารณะซงมตคณะรฐมนตรเมอวนท

12เมษายน2554ซงกรมอนามยและภาคเครอขายไดมการขบเคลอน

ในเรองดงกลาวมาอยางตอเนอง



ผลการด�าเนนงาน 1. ประชมคณะท�างานยกรางพระราชบญญตควบคมการสงเสรมการตลาดอาหารส�าหรบ

ทารกและเดกเลกและผลตภณฑทเกยวของพ.ศ...

2. น�าเสนอรางพระราชบญญตควบคมการสงเสรมการตลาดอาหารส�าหรบทารกและ

เดกเลกและผลตภณฑทเกยวของ พ.ศ... ตอคณะกรรมการกฤษฎกา เพอพจารณาและปรบแกไข


ทเกยวของพ.ศ...

3. เสรมสรางความเขาใจและปรกษาหารอประเดนทมขอสงสย และขอเสนอแนะของ

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ(ส�านกงานก.พ.ร.)กระทรวงการตางประเทศกระทรวง

พาณชยและประเดนทเปนขอสงเกตของคณะกรรมการกฤษฎกาเพอใหสอดคลองกบพระราชบญญต

อาหาร

4. ทบทวนเนอหารายละเอยดในการจดท�าคมอตดตามการเฝาระวงการละเมดหลกเกณฑ

วาดวยการตลาดอาหารทารกและเดกเลกและผลตภณฑทเกยวของ พ.ศ. 2551 และหลกสตรการ

เพมทกษะเฝาระวงและการตดตามหลกเกณฑวาดวยการตลาดอาหารทารกและเดกเลกและ

ผลตภณฑทเกยวของพ.ศ.2551

5. พฒนาศกยภาพบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขใหมความรและทกษะการ

เฝาระวงหลกเกณฑวาดวยการตลาดอาหารทารกและเดกเลกและผลตภณฑทเกยวของพ.ศ.2551

และสรางเครอขายในการเฝาระวง พรอมทงใหบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขตระหนกถง

ความส�าคญของการเลยงลกดวยนมแมจ�านวน3รน

6. พฒนาศกยภาพบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขใหมความร ตระหนก และ

ทกษะในการสงเสรมและสนบสนนการเลยงลกดวยนมแมและสรางเครอขายการสงเสรมการเลยง

ลกดวยนมแมใหมประสทธภาพ

7. จดพมพคมอตดตามการละเมดหลกเกณฑวาดวยการตลาดอาหารทารกและเดกเลก

และผลตภณฑทเกยวของพ.ศ.2551

8. จดงานรวมพลคนกนนมแมเพอเทดพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรม

ราชนนาถเนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา7รอบ84พรรษาโดยมกจกรรมไดแก

เปดตวองคกรตนแบบสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม กลาวค�าปฏญาณ “สนบสนนในการเลยงลก

ดวยนมแม”เทดพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถเนองในโอกาสมหามงคล

เฉลมพระชนมพรรษา 7 รอบ 84 พรรษา โดยผแทนประชาชน อาสาสมครสาธารณสข (อสม.)

ขาราชการ พนกงาน และลกจางกระทรวงสาธารณสข และเชญชวนและรบสมครองคกรหรอ

หนวยงานเขารวมเปน“องคกรตนแบบสงเสรมสนบสนนเลยงลกดวยนมแม”



9. สรางความตระหนกเผยแพรและประชาสมพนธการเลยงลกดวยนมแมทางสอโทรทศน

วทยและหนงสอพมพ

10.ส�ารวจความร การเลยงลกดวยนมแมและการขยายวนลาของมารดาเพอดแลลก

เปน180วน

11.จดท�ารางประกาศกระทรวงสาธารณสขตามรางพระราชบญญตควบคมการสงเสรม

การตลาดอาหารส�าหรบทารกและเดกเลกและผลตภณฑทเกยวของ พ.ศ... เพอเตรยมเสนอ


ทเกยวของพ.ศ...ตอคณะรฐมนตร

4. โครงการ “ชวนลกเลนตามรอยพระยคลบาท” เพอเสรมสรางสตปญญาเดกไทย

การเลนตามรอยพระยคลบาท คอ การเลนทด

มปฏสมพนธกบ “ธรรมชาต” ทแวดลอมตวเดกทกชวงวยตงแต

แรกเกดตลอดเวลาทเดกมพฒนาการดานโครงสรางและการท�างาน

ของสมอง เพอใหสมองเจรญเตบโตไดเตมศกยภาพตอการพฒนา

เดกปฐมวยโดยผานการเลนตามรอยพระยคลบาทดวยกจกรรมไดแก

1)สนบสนนพอแมผเลยงดเดก“ชวนลกเลนตามรอยพระยคลบาท”

ผานกระบวนการโรงเรยนพอแมในสถานบรการสาธารณสขทกแหง

ศนยเดกเลกและครอบครว โดยการใหความรฝกทกษะ การเลน

การเลยงดบตรการปลกฝงภมคมกนทงกายและใจปลกฝงวนย

เชงบวก เรยนรทจะใชชวตในสงคมอยางมความสข 2)สนบสนน

ใหมมม “เลนตามรอยพระยคลบาท” ตนแบบ ในสถานบรการ

สาธารณสขและศนยเดกเลกใหพอแมผเลยงดเดกไดเรยนรเขาใจ

เขาถงบรการ และน�าสการพฒนาการเลยงดลก 3) สรางภม

ตานทานทางสงคมแกเดก ผานการเลยงดพอแมดวยความรกและความผกพนไดกนนมแมตงแต

แรกเกด และอาหารตามวย 4) สรางเดกฉลาดทางปญญาและอารมณ ดวยการเลยงดทถกตอง

เหมาะสมของพอแม ผเลยงดเดก ผานกระบวนการกน กอด เลน เลา และ 5) สนบสนนชมชน

ทองถนรวมสรางเดกปฐมวยไทยแขงแรงสมองดเตรยมพรอมเรยนรสโลกกวางอยางมนคง



ผลการด�าเนนงาน 1. “ประกาศนโยบายชวนลกเลนตามรอยพระยคลบาท” เพอเผยแพรแนวคดในการ

เลยงด พระราชโอรสและพระราชธดาของสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรม

ราชชนก และสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน และสนบสนนใหสถานบรการสาธารณสขและ

ศนยเดกเลกมมม“เลนตามรอยพระยคลบาท”

2. จดท�าบนทกขอตกลงความรวมมอระหวางกรมอนามยกบส�านกงานบรหารและพฒนา

องคความร(องคการมหาชน)(สบร.)เพอพฒนาการจดการเรยนรตามหลกพฒนาสมองโดยการ

สงเสรมใหพอแมหรอผเลยงดเดกมความรความเขาใจและทกษะในการอบรมเลยงดลกทถกตอง

เหมาะสมและสอดคลองกบโครงสรางและการท�างานของสมองเดกในแตชวงวยภายใตกรอบแนวคด

“ครอบครวอบอนเลยงลกตามรอยพระยคลบาท”ภายใตกระบวนการโรงเรยนพอแม

3. จดประชมเชงปฏบตการเพอการจดการเรยนรของพอแมผเลยงดเดกและการพฒนา

มมและลาน“เลนตามรอยพระยคลบาท”ในคลนกสขภาพเดกดและศนยพฒนาเดกเลกเพอระดม

ความคดในการออกแบบและการจดกจกรรมมมและลาน“เลนตามรอยพระยคลบาท”

4. สนบสนนสอโปสเตอร“เลนตามรอยพระยคลบาท”กระจายลงพนททกจงหวด

กลมวยเรยน สถานการณ ประเทศไทยก�าลงเผชญกบปญหาทพโภชนาการในเดกวยเรยนซงพบภาวะเตยภาวะอวน

ภาวะผอม และภาวะซด ทงน ภาวะเตย มสาเหตมาจากการขาดอาหารเรอรง ท�าใหเดกเตย

แคระแกรน ภมตานทานโรคต�า เจบปวยบอย และมสตปญญาต�า แตกตางจากปญหาภาวะอวน

ทมสาเหตมาจากพฤตกรรมการบรโภคอาหารทมากเกนความตองการของรางกาย มกจกรรมทางกาย

ไมเพยงพอมผลน�าไปสการเกดโรคไมตดตอเรอรง(Non–communicableChronicDiseases:NCDs)

จากการส�ารวจปพ.ศ.2558พบวาเดกมภาวะเตยรอยละ7.5,ภาวะผอมรอยละ5.2

และภาวะเรมอวนและอวน รอยละ 12.5 รวมถงปญหาภาวะซดในเดกวยเรยน นอกจากน

จากขอมลจากระบบรายงานส�านกนโยบายและยทธศาสตร(HDC)ขอมลณวนท30กนยายน2559

ภาคเรยนท1(พฤษภาคม–กรกฎาคม2559)พบภาวะเรมอวนและอวนรอยละ12.9



แผนภมท10 รอยละของเดกนกเรยนทมภาวะเรมอวนและอวน ภาคเรยนท 1 (พฤษภาคม –

กรกฎาคม2559)จ�าแนกรายเขต

ทมา:ระบบรายงานส�านกนโยบายและยทธศาสตร(HDC)ขอมลณวนท30กนยายน2559

จากรายงานการส�ารวจภาวะอาหารและโภชนาการของประเทศไทยครงท5ปพ.ศ.2546

พบความชกของภาวะโลหตจางในเดกอาย6–8ปรอยละ46.7อาย9–11ปรอยละ25.4และ

อาย12–14ปรอยละ15.7นอกจากนยงพบปญหาการออกก�าลงกายทไมเหมาะสมอกดวยองคการ

อนามยโลกแนะน�าวาการมPhysicalActivity(PA)แบบแอโรบกดวยความหนกระดบปานกลางถง

หนกมากทกวนอยางนอยวนละ60นาทตอสปดาหจะเปนผลดตอสขภาพการฝกความแขงแรง

กลามเนอรวมดวย อยางนอย 3 วนตอสปดาห จะสงผลตอการเจรญเตบโต และหากท�ากจกรรม

ทมแรงกระแทกของขอตอ เชน การวง การกระโดด จะท�าใหมการเจรญเตบโตเพมขนอกดวย

(WHO, 2010) และปญหาสขภาพชองปากของเดกวยเรยนกเชนเดยวกน หากเดกกนอาหารทม

รสหวานเปนประจ�าและแปรงฟนไมถกวธ จะท�าใหเกดเปนโรคฟนผมากกวา รอยละ 50 และ

ยงพบวาเดกทมฟนผมากกวา 3 ซ จะมฟนถาวรผอยางนอย 1 ซ ในชองปากสงถงรอยละ 25

(ขอมลส�ารวจ ป พ.ศ. 2555) การเกดโรคฟนผของเดก มความสมพนธกบการกนอาหารของเดก

เดกทมฟนผจะมผลตอภาวะ ทพโภชนาการผอมและเตยมากกวาเดกทมสขภาพชองปากด

ทงน การกนอาหารวางและเครองดมทมสวนผสมของน�าตาล เปนปจจยหลกทมการพสจนแลววา

มผลท�าใหเกดโรคฟนผและโรคอวน

การสงเสรมสขภาพเดกวยเรยน ใหมความสามารถดแลสขภาพดวยตนเองและมทกษะ

สขภาพจะตองสรางความรความเขาใจเพอใหมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคและสามารถจดการ

ตนเองได ทงดานการบรโภคอาหาร น�าหนกสวนสง การออกก�าลงกาย การแปรงฟน สขอนามย



สวนบคคลและอยในสงแวดลอมทเออตอสขภาพความสามารถในการดแลสขภาพรวมกบครอบครว

ไดอยางเหมาะสม รวมถงการจดบรการสขภาพอนามยเดกวยเรยน จะตองค�านงถงคณภาพ

ถกหลกสขาภบาล และเขาถงบรการสขภาพอยางทวถง เพอสงเสรมใหเดกวยเรยนมสขภาพดและ

เจรญเตบโตเตมศกยภาพตอไป

ในป 2559 กรมอนามยไดขบเคลอนการด�าเนนงานโครงการส�าคญ เพอสงเสรมสขภาพ

กลมวยเรยนดงน

1. โครงการสงเสรมโภชนาการและสขภาพอนามยเดกและเยาวชนในถนทรกนดาร (กพด.) กรมอนามยในฐานะหนวยรวมสนองงานโครงการตามพระราชด�าร ตงแตป 2533

ไดด�าเนนโครงการสงเสรมโภชนาการและสขภาพอนามยแมและเดกในถนทรกนดาร ใหบรการ

ความรและดแลสขภาพอนามยแมและเดกขนพนฐานเหมาะสมกบบรบทชมชน ท�าใหเดกในครรภ

มารดาเกดรอดปลอดภย เดกปฐมวยเตบโตและมพฒนาการสมวย มความเปนอยทดอยางยงยน

กรมอนามยจงตระหนกถงความส�าคญในการใหบรการความร ทกษะสขภาพ และเทคโนโลย

ดานสขภาพททนสมย เพอใหสอดคลองตามบรบทพนทและทนตอสถานการณทเปลยนไป อาท

สงเสรมสขภาพอนามยแมและเดกตามบรบทชายแดน สงเสรมพฒนาการเดก (DSPM) เสรม

IQ – EQ ทกษะการตรวจคดกรองสขภาพ ตรวจคอพอก ตรวจวดสายตา สขาภบาลสงแวดลอม

ขยะสวมน�าบรโภคภมปญญาแพทยแผนไทยเปนตน

ผลการด�าเนนงาน 1. เสรมสรางศกยภาพครและเจาหนาทสาธารณสขในการสงเสรมสขภาพชองปากเดก

และเยาวชน และเยยมส�ารวจเสรมพลงพฒนา โรงเรยนต�ารวจตระเวนชายแดนตนแบบสขาภบาล

สขอนามย16แหง

2. จดเวทประชาคมสรางการมสวนรวมเพอคนหาปญหาและความตองการในการพฒนา

สขภาพ และตรวจเยยมเสรมพลงพฒนาศนยการเรยนชมชนชาวไทยภเขาแมฟาหลวง (ศศช.)

ตนแบบ2แหงโรงเรยนสงกดส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานตนแบบ2แหง

3. สนบสนนสอสขภาพบอรดนทรรศการสงเสรมโภชนาการสขอนามยและการบรหาร

กายทเหมาะสมและการใชอปกรณบรหารกายอยางถกวธส�าหรบสามเณร ส�าหรบศนยสงเสรม

สขภาพสามเณรตนแบบโรงเรยนพระปรยตธรรม

4. สนบสนนน�าเสรมไอโอดน ยาเมดเสรมธาตเหลก ใหกบโรงเรยนในถนทรกนดาร

ดงตารางแสดงรายชอสงกดจ�านวนโรงเรยนและสงสนบสนนโรงเรยนในถนทรกนดาร



ล�าดบ รายชอจ�านวน

(แหง)

โรงเรยนท

รบผดชอบ

(แหง)

น�าเสรม

ไอโอดน

(ขวด)

ยาเมด

ธาตเหลก

(ขวด)

1 กองก�ากบการต�ารวจตระเวนชายแดน 16 204 3,105 356

2 ส�านกงานเขตพนทการศกษาส�านกงาน 41 206 2,370 251 คณะกรรมการศกษาขนพนฐาน

3 ส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ 12 280 4,200 279

และการศกษาตามอธยาศย

4 กลมโรงเรยนพระปรยตธรรม 4 69 1,173 50

แผนกสามญศกษา 5 ส�านกงานการศกษาเอกชน 5 16 272 15

6 สงกดองคกรปกครองสวนทองถน 9 9 153 9

รวม 87 784 11,273 960

2. โครงการเดกวยเรยนวยใสโภชนาการลดปญหาภาวะเรมอวนและอวนในเดกวยเรยน โรคอวนในวยเดกนบวาเปนปญหาสาธารณสขทส�าคญปญหาหนงทจะตองเรงด�าเนน

การแกไขเพอปองกนมใหอตราชกเพมขนเพราะปญหาทตามมาจากการเกดโรคอวนคอการเกดโรค

เรอรงสาเหตของการเกดภาวะเรมอวนและอวนในเดกวยเรยนสวนใหญมาจากพฤตกรรมการบรโภค

อาหารและการออกก�าลงกายทไมเหมาะสมสงผลกระทบใหปญหาดงกลาวขยายวงกวางครอบคลม

ทกพนทซงสาเหตดงกลาวเปน

เรองทสามารถปองกนไดโดย

การปรบเปลยนพฤตกรรมใหถก

ตองรวมพงการควบคมอารมณ

เพอสกดความอยากบรโภค

อาหารทไมเหมาะสม

ผลการด�าเนนงาน 1. จดท�าหลกสตรและจดท�าคมอนกจดการน�าหนกเดกวยเรยน(SmartKidsCoacher)

2. พฒนาศกยภาพดานการจดการน�าหนกเดกวยเรยนในพนท 4 ภาค ประกอบดวย

ครก.นกวชาการจากศนยอนามย12 เขตส�านกงานสาธารณสขจงหวด76แหง รวม252คน



ครข.นกวชาการจากส�านกงานสาธารณสขอ�าเภอโรงพยาบาลศนยโรงพยาบาลทวไปโรงพยาบาล

ชมชนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลและครในโรงเรยนเปาหมายทมปญหาภาวะเรมอวนและ

อวนมากกวารอยละ10รวม3,828คนและนกเรยนแกนน�า2,176คน

3. จดประชมแลกเปลยนเรยนรการจดการปญหาภาวะอวนและคดกรองเดกอวน

กลมเสยงรวม157คน

4. การคดกรองสงตอเดกอวนกลมเสยงทม Obesity sign คอ (1) มรอยรอบคอด�า

(2)นงหลบ(3)นอนกรน(4)ครอบครวมประวตเจบปวยดวยโรคNCD

5. ผลตสอเผยแพรประชาสมพนธเพอสนบสนนการด�าเนนงานลดปญหาภาวะเรมอวน

และอวน

6. นเทศตดตามงานลดปญหาภาวะเรมอวนและอวนในเดกวยเรยนเชงคณภาพ4ภาค

ขอเสนอแนะ 1. กระทรวงสาธารณสขควรผลกดนใหการดแลรกษาเดกอวนทม Obesity Sign

เปนสาขาหนงในระบบServicePlanทตองใหบรการเพอใหเดกอวนกลมเสยงไดรบการรกษาททนเวลา

2. สงเสรมผลกดนใหหนวยงานทเกยวของมนโยบาย/มาตรการ/กฎกระทรวงในการจดการ

เรอง การจดการอาหารสขภาพ (Healthy food) ในรอบรวโรงเรยน (มาตรฐานโภชนาการ อาหาร

กลางวนและนมโรงเรยนสขาภบาลอาหารฉลากอาหารและอาหารปลอดภย)

3. มงเนนการแกไขปญหาเชงรกและสรางความรวมมอของภาคสวนทเกยวของในระดบ

พนท โดยบรณาการงานในต�าบล LTC เนน 5 กลมวย เพอคนหานกเรยนกลมเสยงและจดการ

ปญหาไดอยางเหมาะสม

4. พฒนาฐานขอมลเดกอวน เพอการเฝาระวงคดกรองและสงตอเดกกลมเสยง ใหม

ประสทธภาพและคนขอมลใหกบพนทเพอใหผบรหารโครงการ(ProjectManager)ใชเปนกลไกใน

การขบเคลอนงานแกไขภาวะอวนในเดกวยเรยน

ปจจยความส�าเรจ มโครงสรางการบรหารจดการชดเจน(StrongStructure)มกลไกการบรหารจดการทงายตอ

การปฏบต(StrongProcess)มเครอขายทเขมแขง(StrongNetwork)มการจดสงแวดลอมทเออตอ

การสงเสรมสขภาพในโรงเรยน(StrongEnvironment)และมขอมลเพอการตดสนใจทเชอถอได(Strong

ObesityNutritionDatabase)



นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนโครงการ 1. จงหวดกระบ“ต�าบลจดการสขภาพเดกวยเรยนต�าบลล�าทบ”ไดแก“ตลาดมชวต”

นกเรยนไดเรยนรและจดการอาหารสขภาพบรณาการกบเศรษฐกจพอเพยงการเฝาระวงพฤตกรรม

สขภาพดวยโปรแกรมการเฝาระวงภาวะโภชนาการและนวตกรรมทนตสขภาพ“การใชเปลอกมงคด

แทนเมดสดแลชองปากและฟน”

2. จงหวดพะเยา“โปรแกรมโรงเรยนสงเสรมสขภาพโดยบนทกผานINTERNET”

3. อ�าเภอบานแพง จงหวดนครพนม “ตนแบบระบบสงตอเดกทมปญหาภาวะเรมอวน

และอวนไปยงคลนกDPAC”

4. จงหวดสกลนครอดรธานเลย“ตนแบบศนยเรยนรเดกไทยแกมใสทจงหวดสกลนคร

อดรธานเลย”

5. จงหวดนครราชสมา“ThaiSchoolLunchจดท�าอาหารกลางวนในศนยเดกเลก”และ

“ต�าบลจดการสขภาพเขมแขง

3. โครงการสงเสรมโภชนาการเดกปฐมวย สงดสมสวน สมองด แขงแรง กรมอนามยไดก�าหนดกลยทธในการสงเสรมสขภาพเดกวยเรยนอาย6ปจนถง14ป

ใหแขงแรงและฉลาด3กลยทธคอ1)พฒนาและขบเคลอนนโยบายการสงเสรมสขภาพเดกวยเรยน

2)พฒนาองคความรและวจยและ3)สงเสรมสขภาพและพฤตกรรมทพงประสงคของเดกวยเรยน

เพอใหเจรญเตบโตเตมศกยภาพและมทกษะสขภาพ โดยมเปาหมาย 3 ระยะ คอ ป 2560

เดกวยเรยนสงดสมสวนรอยละ66ป2564เดกอาย12ปเพศชายมสวนสงเฉลย154เซนตเมตร

เพศหญง 155 เซนตเมตร และ ป 2579 เพศชายมสวนสงเฉลย 163 เซนตเมตร และเพศหญง

164เซนตเมตรซงชวงเวลาทอง(Goldenperiod)ของเดกในการเจรญเตบโตอยางรวดเรว(Growth

Spurt) ของเดกผชายและเดกผหญงจะแตกตางกน โดยเดกผหญงจะเรมในชวงอาย 9 – 10 ป

ความสงจะเพมขนอยางรวดเรวจนถงอายประมาณ 12 ป จากนนอตราการเพมของความสงจะลดลง จนกระทงถงอายประมาณ16–18ปความสงจะคอนขาง

คงทสวนเดกชายจะเรมในชวงอาย10–12ปความ

สงจะเพมขนอยางรวดเรวจนถงอายประมาณ 14 ป

จากนนอตราการเพมของความสงจะลดลงจนกระทง

ถงอายประมาณ18–20ปความสงจะคอนขางคงท



ผลการด�าเนนงาน 1. สนบสนนองคความรโดยการจดพมพหนงสอ ไดแก 1) คมอการด�าเนนงานสงเสรม

สขภาพดานโภชนาการในระบบบรการฝากครรภคณภาพ (ANC) ส�าหรบบคลากรสาธารณสข

2)คมอการใชกราฟการเจรญเตบโตขององคการอนามยโลกส�าหรบเดกแรกเกด–5ปใหกบสถาบน

การศกษาทมการศกษาทวประเทศ3)กราฟการเจรญเตบโตของเดกแรกเกด–5ปใหหนวยงาน

บรการสาธารณสขทกแหงทวประเทศ

2. ขบเคลอนนโยบายการด�าเนนงานดานโภชนาการสตรและเดกส การปฏบตทง

76 จงหวด และลงพนทตดตามการด�าเนนงานใน 3 จงหวด ไดแก จงหวดตาก จงหวดระยอง

จงหวดชยภม

3. จดท�ามาตรการส�าคญเรงดวนและชดกจกรรมพนฐานในการด�าเนนงานโภชนาการ

สตรและเดก (Benefitpackage)ใน5settingไดแกครอบครวชมชนองคกรปกครองสวนทองถน

ศนยเดกเลกและสถานบรการสาธารณสขโดยจดพมพเปนชดเอกสารและด�าเนนการจดสงใหกบ

สถานบรการสาธารณสขทกแหงทวประเทศ

4. รวมกบส�านกงานสาธารณสขจงหวดพฒนาระบบเฝาระวงการเจรญเตบโตของ

เดกแรกเกด–18ปและจดท�าหลกสตรอบรมดานโภชนาการส�าหรบพอแมผปกครองผดแลเดก

ครอาสาสมครสาธารณสขและเจาหนาทสาธารณสข

ปจจยความส�าเรจ 1. มการด�าเนนงานอยางตอเนองและเปนระบบมการตดตามใหค�าแนะน�ากบผปฏบต

งานในพนทอยางตอเนองครอบคลมทกSetting

2. มการยกยองเชดชเกยรตใหกบผ ปฏบตงานในพนททด�าเนนการไดอยางดเยยม

ยกใหเปนตนแบบในการด�าเนนงาน ใหพนทอนๆ มาศกษาดงานแลกเปลยนเรยนรการด�าเนนงาน

และขยายผลการด�าเนนงานไปยงพนทอนๆ

นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนงานโครงการ 1. คมอแนวทางการด�าเนนงานสงเสรมสขภาพดานโภชนาการในคลนกฝากครรภ และ

คลนกสขภาพเดกดส�าหรบบคลาการสาธารณสข

2. ชดความรกจกรรมพนฐานดานโภชนาการ(BenefitPackage)ใน5องคการ(setting)

ไดแกครอบครวชมชนองคกรปกครองสวนทองถนศนยพฒนาเดกเลกและสถานบรการสาธารณสข

3. หลกสตรอบรมดานโภชนาการส�าหรบพอแม ผปกครอง ผดแลเดก คร อาสาสมคร

สาธารณสขและเจาหนาทสาธารณสข



4. โครงการเดกไทยสายตาดเพอเพมโอกาสการเรยนร ตามนโยบาย “ลดเวลาเรยน เพมเวลาร” แนวโนมสถานการณสขภาพของเดกวยเรยนทสงผลตอการพฒนาการเรยนรและการ

เตบโตคอหตงสายตาสนความผดปกตของสมองสภาวะตาบอดตาเลอนรางและโรคตาทเปน

สาเหตส�าคญและเปนปญหาสาธารณสขในกลมประชากรเดกไทยอาย1–14ปโดยประมาณการ

ในภาพรวมของประเทศคาดวาจะมเดก

นกเรยนจ�าเปนตองใสแวนสายตาประมาณ

260,000 คน เพอลดปญหาตาบอดจาก

สภาวะสายตาผดปกตจ�าเปนตองอาศย

ความรวมมอจากภาคเครอขายหลายภาคสวน

ทงฝายสาธารณสข และฝายการศกษา ตงแตการตรวจคดกรอง และกระบวนการสงตอ เพอ

ท�าการรกษาชวยเหลอและแกไข

ผลการด�าเนนงาน 1. พฒนาศกยภาพบคลากรสาธารณสขจงหวด(ครก.)ในการด�าเนนงานตรวจสายตา

นกเรยน

2. จดท�าและสนบสนนชดอปกรณตรวจคดกรองสายตา

3. สนบสนนงบประมาณใหส�านกงานสาธารณสขจงหวด ในการพฒนาศกยภาพคร

ครข(พยาบาลในโรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล)และครค(ครประจ�า

ชนประถมศกษาปท 1 ในทกโรงเรยน) เพอเตรยมการความพรอมการด�าเนนงานคดกรองสายตา

นกเรยนป.1ปการศกษา2559

4. พฒนาระบบขอมลส�าหรบการตดตามและรายงานผลการตรวจคดกรองสายตาและ

การสงตอชวยเหลอแกไขในรายทผดปกตผานเวบไซดhttp://www.vision2020thailand.org

5. ตรวจคดกรองสายตานกเรยนชน ป. 1 ปการศกษา 2558 นกเรยน ป. 1 ไดรบ

การตรวจคดกรองสายตา300,412คน (37.6%)ผดปกต4,973คน (1.7%)ตองไดรบแวนสายตา

3,744คน(75.3%)

ปญหาอปสรรค 1. ความชดเจนของระบบการสงตอนกเรยนทพบความผดปกตและการรบ–สงนกเรยน

เพอพบจกษแพทยและคาใชจาย



2. ระบบสงตด/จดหาแวน โดยสวนกลาง อาจท�าใหการจดสงแวนลาชา ไมทนความ

ตองการใชในป2559และไมครอบคลม

5. โครงการนมฟลออไรดปองกนฟนผในประเทศไทย กรมอนามยไดรวมกบโครงการสวนพระองคสวนจตรลดา ส�านกงานคณะกรรมการ

อาหารและยาและหนวยงานทเกยวของด�าเนนงานโครงการนมฟลออไรดปองกนฟนผในประเทศไทย

มาตงแตป 2543 ภายใตการสนบสนนดานวชาการจากองคการอนามยโลก และการสนบสนน

งบประมาณบางสวนจากมลนธ The Borrow Foundation ประเทศองกฤษ ในรปแบบการเสรม

ฟลออไรดผานทางนมซงอย ในโครงการ

อาหารเสรม (นม) โรงเรยนเพอปองกน

ฟนผ และผลการศกษาพบวาการดมนม

ฟลออไรดอยางตอเนองเปนเวลา 5 ป

สามารถลดโรคฟนผในฟนแทไดรอยละ34.4

โดยปรมาณฟลออไรดทไดรบถอวาอย ในเกณฑทเหมาะสมมความปลอดภย ไมพบผลเสย

เรองฟนตกกระซงเดกยงคงตองแปรงฟนดวยยาสฟนผสมฟลออไรดตามปกต

ผลการด�าเนนงาน 1. ศกษาและพฒนาองคความรโดยการประเมนผลโครงการรวมกบพนท และปรบ

มาตรฐานการส�ารวจสภาวะชองปากเพอการประเมนผลโครงการจงหวดพทลง ยะลา นราธวาส

และกระบนอกจากนไดศกษาปรมาณการขบออกของฟลออไรดในปสสาวะของเดกทอยในโครงการ

ของจงหวดสระแกวและสราษฎรธาน

2. รวมกบส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาและโครงการสวนพระองคสวนจตรลดา

ออกตรวจประเมนเพอตดตามก�ากบการผลตนมฟลออไรดของโรงนมทรวมโครงการทง22แหง

3. ตรวจปรมาณฟลออไรดในนมทสงจากโรงนมและสมเกบจากโรงเรยนเดอนละ1ครง

4. เผยแพรประชาสมพนธโดยการจดท�าบอรดนทรรศการและถวายรายงานสมเดจ

พระเทพรตนราชสดาฯ ในวนแรกนาขวญ จดท�าหนงสอถวายรายงานผลการด�าเนนงานโครงการ

และถวายสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ และจดพมพหนงสอ “ดมนมฟลออไรด รางกายแขงแรง

และฟนไมผ”

5. พฒนาแนวทางการด�าเนนงานใหกบผบรหาร คร และองคกรปกครองทองถนของ

จงหวดสระแกวชลบรกรงเทพมหานครกระบตรงและนราธวาส



ปการศกษา จ�านวนจงหวด จ�านวนโรงนมทผลตนมฟลออไรด จ�านวนนกเรยน(คน)

2553 6 14 731,653

2554 6 15 731,187

2555 7 18 958,377

2556 8 20 1,040,494

2557 11 20 1,245,238

2558 12 21 1,377,981

2559 12 21 1,377,981

ตารางท2ผลการด�าเนนงานนมฟลออไรดปองกนฟนผในประเทศไทยปพ.ศ.2553–2559

ทมา:ส�านกทนตสาธารณสขกรมอนามย

ปจจยความส�าเรจ 1. เปนโครงการความรวมมอกบโครงการสวนพระองค สวนจตรลดา และมการถวาย

รายงานความกาวหนาในการด�าเนนงานกบสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯทกป

2. นโยบายรฐบาลทใหความส�าคญและเขมงวดกบคณภาพของนมโรงเรยน ท�าให

เกษตรกรและโรงนมเกดความตนตวและมงพฒนามาตรฐานน�านมดบ การผลต และการขนสงนม

ไปยงโรงเรยนมากขน

3. การด�าเนนงานแบบภาคเครอขาย ท�าใหเกดการแลกเปลยนเรยนรประสบการณ

การท�างานรวมกน และเกดการพฒนาการบรหารจดการโครงการและการผลตนมฟลออไรดใหม

ประสทธภาพยงขน

ปญหาอปสรรค โรงนมบางแหงทไดรบจดสรรสทธจ�าหนายนมในจงหวดทเขารวมโครงการ ยงไมมความ

พรอมทจะพฒนาใหผลตนมฟลออไรดไดท�าใหบางจงหวดยงไมครอบคลมเดกนกเรยนทงหมด

นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนงานโครงการ การศกษาปรมาณการขบออกของฟลออไรดในปสสาวะของเดกทอยในโครงการสามารถ

น�ามาใชประมาณคาฟลออไรดโดยรวมทเดกไดรบ ซงพบวากอนเรมโครงการฯ ปรมาณฟลออไรด



โดยรวมทเดกไดรบอยเดมมระดบต�า ไมมผลในการปองกนฟนผ และเดกทไดรบนมฟลออไรดแลว

จะมคาฟลออไรดโดยรวมสงกวาโดยอยในคาทใกลเคยงกบระดบทพอเหมาะในการปองกนฟนผ

6. โครงการพฒนาเครอขายโรงเรยนเดกไทยฟนด กรมอนามยไดรวมกบส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานด�าเนนการพฒนา

สขภาพชองปากในเดกวยเรยน โดยมงเนนการด�าเนนงานเชงนโยบายเพอจดการสงแวดลอม และจดกจกรรมสงเสรมพฤตกรรมอนามยของ

เดกในโรงเรยน เพอปองกนฟนผ ทงน

สาเหตสวนหนงของโรคฟนผในเดกเกดจาก

พฤตกรรมการบร โภคทนยมกนขนม

กรบกรอบและน�าหวาน นอกจากจะสรางความเจบปวดการตดเชอและปญหาการบดเคยวอาหารแลวยงสงผลตอน�าหนกการเจรญเตบโต

และบคลกภาพรวมไปถงผลกระทบตอการเรยนท�าใหเดกหยดเรยนถงปละ400,000คน

ผลการด�าเนนงาน ปจจบนมเครอขายโรงเรยนเดกไทยฟนดใน74จงหวด1,149เครอขาย10,444โรงเรยน

ผลลพธทเกด

1. เกดการรวมตวกนและมสวนรวมของชมชน โรงเรยนเครอขายไดรบการสนบสนน

อปกรณการแปรงฟนสถานทแปรงฟนทถกสขลกษณะเพอใหเดกๆไดแปรงฟนอยางสขลกษณะ

2. เกดนวตกรรมใหมๆ เพอน�ามาแกไขปญหาทนตสขภาพของนกเรยนในโรงเรยน

เครอขายเชนไดรบความรวมมอจากปราชญชาวบานดานสมนไพรในทองถน

3. มการด�าเนนการทสอดคลองและเปนการขานรบนโยบาย“ลดเวลาเรยนเพมเวลาร”

ซงกระทรวงศกษาธการเปนเจาภาพหลกครและแกนน�านกเรยนมการคดคนการด�าเนนกลวธใหมๆ

และบรณาการเขากบงานประจ�านอกจากท�าใหมสขภาพดขนยงไดฝกคดวเคราะหฝกทกษะการ

แกปญหาการมจตอาสาเพอสงคมฝกฝนวนยและความรบผดชอบเปนสวนหนงทท�าใหเยาวชน

ทมสขเกงดอยางแทจรง

4. ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานขานรบและประสานงานโครงการ

เกยวกบการสงเสรมทนตสขภาพ ซงเปนจดเรมในความรวมมอระหวางกระทรวงศกษาธการและ

กระทรวงสาธารณสขในการเชอมโยงโครงการสขภาพอนๆตอไป

5. โรงเรยนในเครอขายมการด�าเนนกจกรรมแปรงฟนหลงอาหารกลางวนและพฒนา

คณภาพการแปรงฟนอยางตอเนองท�าใหเดกนกเรยนมพฤตกรรมในการดแลอนามยในชองปากดขน



และสม�าเสมอ นกเรยนรอยละ 80 ไมเปนโรคเหงอกอกเสบ และรอยละ 69 กนอาหารวางไมเกน

วนละ2ครง

7. โครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพ กรมอนามยไดด�าเนนงานสงเสรมสขภาพตามแนวคดโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ภายใตความรวมมอของฝายการศกษาในสงกดกระทรวงศกษาธการ กระทรวงมหาดไทย และ

กรงเทพมหานครท�าใหโรงเรยนสงเสรมสขภาพมความกาวหนามากขนตามล�าดบซงจากเกณฑการ

ประเมนโรงเรยนสงเสรมสขภาพทพฒนายกระดบสการเนนผลลพธทางภาวะสขภาพและพฤตกรรม

สขภาพของนกเรยนโดยมองคประกอบ10ขอไดแก1)นโยบายของโรงเรยน2)การบรหารจดการ

ในโรงเรยน 3) โครงการรวมระหวางโรงเรยนกบชมชน 4) การจดสงแวดลอมในโรงเรยนทเออตอ

สขภาพ 5) บรการอนามยโรงเรยน 6) สขศกษาในโรงเรยน 7) โภชนาการและอาหารทปลอดภย

8) การออกก�าลงกาย กฬา และนนทนาการ 9) การใหค�าปรกษาและสนบสนนทางสงคม และ

10)การสงเสรมสขภาพบคลากรในโรงเรยน

ผลการด�าเนนงาน 1. พฒนาศกยภาพครประจ�าชนประถมศกษาปท 1, 3, 5 ของโรงเรยนเทศบาลสงกด

องคกรปกครองสวนทองถนด�าเนนการน�ารอง4จงหวดใน4ภาคไดแกภาคเหนอจงหวดเชยงราย

ภาคอสานจงหวดอดรธานภาคกลางจงหวดสระบรและภาคใตจงหวดสราษฎรธานมโรงเรยน

เขารวมรวม30แหง

2. มอบประกาศเกยรตคณโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรจ�านวน91แหงประกอบ

ดวยโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรป2558จ�านวน79แหงและโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบ

เพชรสมยท2ป2558จ�านวน12แหง

3. จดประกวดโครงงานสขภาพนกเรยนคดเปนท�าเปนดวยสมองและสองมอมโรงเรยน

สงโครงงานเขาประกวดจ�านวน25โครงงานกจกรรมประกอบดวยการน�าเสนอโครงงานการจด

แสดงผลงานโครงงานสขภาพของนกเรยน และการบรรยายเพอเปนการจดประกายความคดและ

ตอยอดการด�าเนนโครงงานสขภาพแกนกเรยนครและผเขารวมประชม

4. จดเวทแลกเปลยนเรยนรองคความรเทคโนโลยและผลการด�าเนนงานจ�านวน3ครง

ดงน

1) จดเวทแลกเปลยนเรยนรองคความรเทคโนโลยและผลการด�าเนนงานภายใตประเดน

“วถชมชน มงมน สรางสรรคเดกไทยสขภาพด” และ “ภาวะหนม – สาวกอนวย ภยทไมควร

มองขาม”



2) จดเวทแลกเปลยนเรยนร องคความร เทคโนโลยและผลการด�าเนนงานภายใต

ประเดน“HealthPromotingSchool”

3) จดเวทแลกเปลยนเรยนร องคความร เทคโนโลยและผลการด�าเนนงาน เพอ

สรางวฒนธรรมสการเปนองคกรแหงการเรยนร (Learning Organization) โดยการถอดบทเรยน

การด�าเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรภายใตประเดนเทคนคการCoachingการด�าเนนงาน

โรงเรยนสงเสรมสขภาพสความส�าเรจการขยายเครอขายการด�าเนนงานสความส�าเรจและการสราง

ภาคทเขมแขงในการด�าเนนงานสความส�าเรจ

แผนภมท11จ�านวนโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรปพ.ศ.2552–2558


ปญหาและอปสรรค 1. ตวชวดโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร มงผลลพธทางสขภาพของนกเรยน

จงเปนเรองคอนขางยากทจะด�าเนนการใหผานเกณฑทกตวชวด

2. ตวชวดโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชรทเกยวกบโครงสรางเชนสวมสขาภบาล

สงแวดลอมในโรงเรยนสขาภบาลอาหารตองใชงบประมาณและระยะเวลาในการพฒนาปรบปรง



ขอเสนอแนะ 1. สรางแรงจงใจใหกบบคลากรทรบผดชอบในการพฒนาการด�าเนนเปนโรงเรยน

สงเสรมสขภาพระดบเพชร

2. สนบสนนงบประมาณทเพยงพอกบเปาหมายในการด�าเนนงานสนบสนนงบประมาณ

ใหกบโรงเรยนทพฒนากาวสโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร สงเสรมโรงเรยนจดหาแหลงทน

ภายนอกและสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนชมชนมสวนรวมในการพฒนา

3. การประชาสมพนธถงผลลพธ/ประโยชนของการด�าเนนงานโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ระดบเพชรในรปแบบตางๆ

ปจจยความส�าเรจ 1. เปนการด�าเนนงานทสอดคลองกบปรชญาของกระทรวงศกษาธการทตองการใหเดก

“ดเกงมสข”

2. ผบรหารโรงเรยน คร และบคลากรทเกยวของมความมงมนตงใจในการพฒนางาน

ดานสขภาพนกเรยน

นวตกรรมหรอองคความรทไดจากการด�าเนนงานโครงการ หนงสอเรยนรความส�าเรจโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร

กลมวยรน สถานการณ เนองจากสภาพสงคมในยคปจจบนสงผลใหประชากรวยแรงงานเขาสระบบการท�างาน

ทเรงรบและมการแขงขนสงจงท�าใหผปกครองสวนใหญมเวลาในการเลยงดบตรหลานนอยลงเดก

มโอกาสเรยนรเรองทกษะชวตนอยและการเขาถงบรการปรกษาแนะน�าทเปนมตรยงอยในวงจ�ากด

สาเหตเหลานท�าใหเดกจ�านวนมากไมสามารถรบมอกบความเปลยนแปลงของตนเองเมอกาวเขาส

วยรนและไมอาจปรบตวใหเทาทนสภาพแวดลอมรอบตวได โดยเฉพาะในยคไอททใชการสอสาร

ในสงคมออนไลนอยางกวางขวางและมการไหลเวยนทางวฒนธรรมอยางรวดเรวอกทงยงเขาถงสอ

ตางๆไดอยางไรขดจ�ากดซงสงผลใหมพฤตกรรมทางเพศทไมเหมาะสมท�าใหวยรนมแนวโนมในการ

เรมมเพศสมพนธครงแรกเรวขน รวมถงการพฒนาดานสาธารณสขและการกนอยทดขนท�าใหเดก

เตบโตสวยเจรญพนธไดเรวขน สงตางๆ เหลานมผลใหเดกมพฤตกรรมทางเพศเรวขนโดยขาด

ความรความเขาใจเรองเพศและอนามยการเจรญพนธขาดการฝกฝนทกษะชวตเพอดแลและรกษา

ความสมพนธทางเพศใหราบรนปลอดภยไมเกดผลกระทบทงตอตนเองและคนทเกยวของ



ในปจจบนการตงครรภโดยแมวยรนสวนใหญมกเปนการตงครรภแบบไมไดตงใจและมก

จะน�าไปสปญหาตางๆ เชน ปญหาการท�าแทงเถอน ภาวะแทรกซอนจากการตงครรภ เปนตน

นอกจากนการคลอดบตรในชวงวยรนยงอาจสงผลตอตวมารดาวยรนเองเชนโอกาสทางการศกษา

หนาทการงาน รายไดในอนาคตของมารดา และสงผลอยางมากตอการเลยงดบตร เชน เดกอาจ

ไมไดรบการเลยงดใหดเทาทควรปญหาส�าคญทพบในกลมวยรนคอพฤตกรรมอนามยการเจรญพนธ

ทไมเหมาะสม(ส�านกงานพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ)ดงน

1) จากการส�ารวจพฤตกรรมทสมพนธกบการตดเชอเอชไอว ในกลมนกเรยนระดบ

มธยมศกษาปท5และประกาศนยบตรวชาชพชนปท2พ.ศ.2558(ส�านกระบาดวทยากรมควบคม

โรค,2559)พบวาประมาณ1ใน4และ1ใน5ของนกเรยนชนม.5ชายและหญงมเพศสมพนธ

แลว(รอยละ25.9และ18.2ตามล�าดบ)และเกอบ1ใน2ของนกเรยนปวช.ชนปท2มเพศ

สมพนธแลว(รอยละ46.3และ48.2ตามล�าดบ)โดยพบแนวโนมการใชถงยางอนามยในการมเพศ

สมพนธครงแรกและครงลาสดของนกเรยนในหลายกลมสงขนประมาณรอยละ64–71ยกเวน

การใชถงยางอนามยในการมเพศสมพนธครงลาสดในกลมนกเรยนชายชนปวช.ปท2ทลดลงจาก

64.7 เปน 62.8 สวนการคมก�าเนดดวยวธทเชอถอไดเมอมเพศสมพนธครงลาสดกบแฟนหรอครก

ในนกเรยนทง2ระดบชนมแนวโนมลดลงในชวงพ.ศ.2555–2557แตผลการส�ารวจปพ.ศ.2558

พบรอยละการคมก�าเนดเพมสงขนจากปทผานมาในนกเรยนทกกลมทงชายและหญง

2) จากการส�ารวจการใชถงยางอนามยในนกเรยนปพ.ศ.2557พบวารอยละของการ

ใชถงยางอนามยในการมเพศสมพนธครงลาสดเพมมากขนกวาอตราการใชถงยางอนามยในการม

เพศสมพนธครงแรกและยงเพมขนในชวงระยะ5ปทผานมาในกลมนกเรยนชายทงในกลมนกเรยน

ชนมธยมศกษาปท 5 และประกาศนยบตรวชาชพ แตในกลมนกเรยนหญงทงในกลมนกเรยน

ชนมธยมศกษาปท5และประกาศนยบตรวชาชพพบวามอตราการใชลดลงจากปทผานมา

3) การคลอดมชพในหญงอาย15–19ปอตราการคลอดมชพในหญงอาย15–19ป

เพมขนจาก31.1ในปพ.ศ.2543เปน44.8ในพ.ศ.2558

จากขอมลสถตสาธารณสขพ.ศ.2558พบวาตลอดป2558มหญงคลอดบตรจ�านวน

ทงสน 679,502 ราย เปนการคลอดจากแมวยรนอาย 10 – 19ป จ�านวน104,289 รายคดเปน

รอยละ15.3ของการคลอดทงหมดอยางไรกตามจากสถตของส�านกบรหารการทะเบยนกรมการ

ปกครองพบวาอตราการคลอดในวยรนสงสดในพ.ศ.2554–2555และมแนวโนมลดลงเลกนอย

ในระยะ3ปทผานมาดงน

อตราการคลอดของวยรนอาย10–14ปตอประชากรหญงอาย10–14ป1,000คน

ในป2555–2558เทากบ1.8,1.7,1.6และ1.5ตามล�าดบ



อตราการคลอดของวยรนอาย15–19ปตอประชากรหญงอาย15–19ป1,000คนใน

ป2555–2558เทากบ53.4,51.2,47.9และ44.8ตามล�าดบ

การตงครรภซ�าในหญงอายนอยกวา20ปจากขอมลจากส�านกนโยบายและยทธศาสตร

กระทรวงสาธารณสขพบวาอตราการคลอดซ�าในกลมอาย10–19ปในระยะ10ปทผานมาเพม

ขนอยางตอเนองจากรอยละ10.2ในปพ.ศ.2547เปนรอยละ12.4ในปพ.ศ.2557และในกลม

อาย15–19ปคดเปนรอยละ12.8โดยลดลงเลกนอยในพ.ศ.2558เทากบรอยละ12.2(ส�านก

อนามยการเจรญพนธ กรมอนามย, ป 2558) สวนขอมลการตงครรภซ�าทรวมการเกบขอมลจาก

การคลอดและการแทงจากโรงพยาบาลสงกดส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข พบวาในรอบ 6

เดอนแรกของป2559เทากบรอยละ11.64โดยหญงอายนอยกวา20ปหลงคลอดหรอหลงแทงท

คมก�าเนดไดรบการคมก�าเนดดวยวธกงถาวร (ยาฝงคมก�าเนด/หวงอนามย) และจากการตดตาม

ขอมลในระบบHealthDataCenterของกระทรวงสาธารณสขพบวาในปจจบน (ตลาคม2558–

มถนายน 2559) มการคมก�าเนดวธกงถาวร (ยาฝงคมก�าเนด/หวงอนามย) ในหญงอายนอยกวา

20ปหลงคลอดหรอหลงแทงคดเปนรอยละ62.62

ใน พ.ศ. 2559 กรมอนามยไดขบเคลอนการด�าเนนงานเพอสงเสรมสขภาพกลมวยรน

ทส�าคญดงน

1. โครงการขบเคลอนพระราชบญญตการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรน ปญหาการตงครรภในวยรนของประเทศมความซบซอนและไมอาจแกไขไดดวยอ�านาจ

หนาทของหนวยงานใดหนวยงานหนง

กรมอนามยจงไดขบเคลอนพระราชบญญต

การปองกน และแกไขปญหาการตงครรภ

ในวยร น พ.ศ. 2560 เพอคมครองสทธ

อนามยการเจรญพนธในวยรน และเกด

กลไกทเปนรปธรรมในการด�าเนนการรวมกนของหนวยงานทเกยวของในการปองกนและแกไขปญหา

การตงครรภในวยรน

ผลการด�าเนนงาน 1. ประสานการยกรางกฎกระทรวงของ 5 กระทรวงหลก ไดแก กระทรวงศกษาธการ

กระทรวงแรงงาน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงมหาดไทย และ

กระทรวงสาธารณสข



2. พฒนารางยทธศาสตรการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรนระดบชาต

พ.ศ.2560–2569

3. แตงตงคณะอนกรรมการในการประสานการขบเคลอนการด�าเนนงานของภาคสวน

ตางๆ3คณะไดแก(1)คณะอนกรรมการพฒนากฎหมายกฎกระทรวงระเบยบและแนวปฏบต

เพอปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรน (2) คณะอนกรรมการขบเคลอนยทธศาสตร

การปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรน(3)คณะอนกรรมการปองกนและแกไขปญหาการ

ตงครรภในวยรนระดบจงหวดและกรงเทพมหานคร

ปญหาอปสรรค 1. พระราชบญญตน เปนกฎหมายทตราใหม และอยระหวางการยกรางกฎกระทรวง

ภายใตพระราชบญญตฯจงยงขาดความชดเจนในการด�าเนนงานตามพระราชบญญตของหนวยงาน

ปฏบตในระดบพนทและขาดกลไกในการขบเคลอนในระดบอ�าเภอและต�าบล

2. ในระยะเรมแรกยงมความขดของในการประสานกบกระทรวงอนทรกษาการรวมตาม

พระราชบญญตน เนองจากยงไมมความชดเจนบางประการในการมอบหมายภารกจของกระทรวง

นนๆ

ขอเสนอแนะ 1. การก�าหนดขอบเขตสทธในการตดสนใจดวยตนเองในกฎกระทรวงและจดท�าแนวทาง

การด�าเนนงานตามพระราชบญญตฯ

2. การพฒนากลไกในระดบอ�าเภอและต�าบล เพอใหเกดการน�าพระราชบญญตฯ ไปส

การปฏบตไดจรงในระดบพนท

ปจจยความส�าเรจ ผบรหารเหนความส�าคญและใหการสนบสนนการด�าเนนงานอยางตอเนองเปนระยะเวลา

ทยาวนานจนไดรบการตราเปนกฎหมาย

นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนงานโครงการ พระราชบญญตการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยร น และองคความร

ในกระบวนการตรากฎหมายกฎกระทรวงทเกยวของ



2. โครงการสงเสรมการจดบรการสขภาพทเปนมตรและพฒนาเครอขายอนามยการ เจรญพนธในวยรนและเยาวชน กรมอนามยขบเคลอนการด�าเนนงานจดบรการสขภาพทเปนมตรและพฒนาเครอขาย

อนามยการเจรญพนธในวยรนและเยาวชน เพอสงเสรมและสนบสนนใหภาคเครอขายในระดบ

พนททองถนและชมชนมแนวทางการท�างานรวมกนเกดการบรณาการการท�างานมรปแบบการ

ด�าเนนงานปองกน และแกไขการตงครรภไมพรอมในวยรน ปญหาสขภาพ และปญหาพฤตกรรม

อยางเปนรปธรรมอนสงผลดตอการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภปญหาสขภาพและปญหา

พฤตกรรมของวยรนและเยาวชนอยางตอเนองตอไป

ผลการด�าเนนงาน 1. พฒนาทมขบเคลอนการด�าเนนงานอ�าเภออนามยการเจรญพนธและโรงพยาบาล

ตามมาตรฐานบรการสขภาพทเปนมตร(YouthFriendlyHealthServices:YFHS)ฉบบบรณาการ

2. พฒนาศกยภาพบคลากรสาธารณสขในการด�าเนนงานอ�าเภออนามยการเจรญพนธ

และโรงพยาบาลตามมาตรฐานบรการสขภาพทเปนมตร(YFHS)รวม36จงหวด

3. เยยมเสรมพลงและประเมนโรงพยาบาลตามมาตรฐานโรงพยาบาลตามมาตรฐาน

บรการสขภาพทเปนมตร (YFHS) และอ�าเภออนามยการเจรญพนธแบบบรณาการ กรณยงไมผาน

การเยยมประเมนจ�านวน4แหงไดแกโรงพยาบาลเพชรบรณโรงพยาบาลเขาคอจงหวดเพชรบรณ

โรงพยาบาลหวหน จงหวดประจวบครขนธ โรงพยาบาลมะการกษ จงหวดกาญจนบร และ

โรงพยาบาลศนยล�าปางจงหวดล�าปาง

4. จดท�าแนวทางพฒนาการจดบรการทเปนมตรส�าหรบวยรนและเยาวชนของโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพต�าบลจดพมพและเผยแพรแกหนวยงานทเกยวของ

5.มอบโลและเกยรตบตร อ�าเภออนามยการเจรญพนธและโรงพยาบาลตามมาตรฐาน

บรการสขภาพทเปนมตร(YFHS)ในเวทประชมวชาการอนามยการเจรญพนธแหงชาตครงท5

6. อ�าเภอผานเกณฑอ�าเภออนามยการเจรญพนธ จ�านวน 575 อ�าเภอ คดเปน

รอยละ 65.49 ของอ�าเภอทเขารวมโครงการ และโรงพยาบาลผานเกณฑมาตรฐานโรงพยาบาล

ตามมาตรฐานบรการสขภาพทเปนมตร (YFHS) ฉบบบรณาการ จ�านวน 640 แหง คดเปน

รอยละ75.12ของโรงพยาบาลทเขารวมโครงการ



ตารางท3 จ�านวนโรงพยาบาลสงกดส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข (รพศ./รพท./รพช.)

ทผานเกณฑโรงพยาบาลตามมาตรฐานYFHS(สะสม)ปพ.ศ.2556–2559

ปพ.ศ. จ�านวนโรงพยาบาลผานเกณฑมาตรฐานYFHS(แหง) รอยละ

2556 216 25.35

2557 408 47.88

2558 584 68.54

2559 640 75.12

ทมา:ส�านกอนามยการเจรญพนธกรมอนามย

ปญหาอปสรรค 1. โรงพยาบาลทผานการประเมนตามมาตรฐานบรการสขภาพทเปนมตร (YFHS)

ขาดการด�าเนนงานคลนกวยรนทตอเนอง รวมทงการเกบรวบรวมขอมลทส�าคญของวยรนและ

เยาวชนและการท�างานแบบบรณาการในพนท

2. บคลากรในระดบโรงพยาบาลขาดทกษะในการด�าเนนงานเชนการใหการปรกษา

วยรน การเชอมโยง/การสงตอทางการแพทยและสวสดการสงคม การคมก�าเนดดวยวธกงถาวร

การยตการตงครรภทปลอดภยและสงตอหนวยงานสวสดการสงคม

ขอเสนอแนะ 1. ระดบประเทศควรมการวเคราะหหาปจจยความส�าเรจ ปญหาอปสรรค และรปแบบ

การด�าเนนงานทเปนแบบอยาง/นวตกรรมและจดอบรมการใสหวงอนามยและยาฝงคมก�าเนด

2. ระดบเขต/จงหวดควรจดเวทวชาการเพอกระตนใหโรงพยาบาลมแนวคดการพฒนา

คณภาพบรการส�าหรบวยรนและเยาวชนทงในสถานบรการสาธารณสข สถานศกษา และชมชน

แบบบรณาการนอกจากนควรจดใหมกระบวนการสอนงานแนะน�าถายทอดและเปนทปรกษา

ในการด�าเนนงานบรการสขภาพทเปนมตร (YFHS) และอ�าเภออนามยการเจรญพนธ ภายในเขต

สขภาพ

3. ควรพฒนาศกยภาพบคลากรระดบจงหวดในการเยยมเสรมพลงด�าเนนงานอ�าเภอ

อนามยการเจรญพนธและบรการสขภาพทเปนมตร(YFHS)อยางครอบคลมในทกเขตสขภาพ



ปจจยความส�าเรจ การสนบสนนดานนโยบายจากผบรหาร และการก�าหนดเปนตวชวดทมการจดมาตรการ

ส�าคญของกรมอนามยทมการบรณาการแผนงานโครงการระหวาง3กรม(กรมอนามยกรมควบคมโรค

และกรมสขภาพจต)

นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนงานโครงการ คมอพฒนาการจดบรการทเปนมตรส�าหรบวยรนและเยาวชนของโรงพยาบาลสงเสรม

สขภาพต�าบล

3. โครงการอบรมฟนความร เรอง เทคโนโลยการวางแผนครอบครว ส�าหรบเจาหนาทสาธารณสข การใหการปรกษาทดรวมทงมการเผยแพรความรเรองเทคโนโลยการวางแผนครอบครว

และอนามยการเจรญพนธ จะเปนวธการ

หนงทจะชวยลดปญหาการตงครรภไมพง

ประสงคส�าหรบกลมเปาหมายโดยเฉพาะ

อยางยงกล มวยร นและกล มเสยงอนๆ

เพอใหเกดการเตรยมพรอมในการมบตร

ในเวลาทเหมาะสม รวงถงสถานะทางเศรษฐกจของครอบครว และสภาพแวดลอม ซงจะสงผลให

เดกทเกดมาไดรบความรกความอบอนตลอดจนเตบโตเปนเดกและเยาวชนทมคณภาพ

ผลการด�าเนนงาน ด�าเนนการจดการอบรมฟนความรเรองเทคโนโลยการวางแผนครอบครวส�าหรบเจาหนาท

สาธารณสขจ�านวน10จงหวดไดแกสตลพะเยาประจวบครขนธชมพรล�าพนก�าแพงเพชรพจตร

เลยตากและศรสะเกษรวมทงสน1,221คน



ตารางท4ผลการด�าเนนงานการจดอบรมฟนความร เรอง เทคโนโลยการวางแผนครอบครว

ส�าหรบเจาหนาทสาธารณสขปพ.ศ.2557–2559

ปพ.ศ. จ�านวนจงหวด จ�านวนคนทผานการอบรม(คน)

2557 10 1,468

2558 8 1,058

2559 10 1,221

รวม 28 3,747


ขอเสนอแนะ ผรบผดชอบงานวางแผนครอบครวในสถานบรการแตละระดบควรเขารบการอบรมเพอ

พฒนาความรและสามารถใหบรการไดอยางมประสทธภาพ

นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนงาน เจาหนาทสาธารณสขมความรททนสมยเกยวกบวธคมก�าเนดทใชในปจจบนรวมทงมทกษะ

ในการจดบรการวางแผนครอบครวทหลากหลายและสอดคลองกบความตองการของผรบบรการ

มากขนตลอดจนสามารถใหค�าปรกษาแกผรบบรการเมอเกดอาการขางเคยงจากการใชวธคมก�าเนด

ชนดตางๆไดอยางถกตองและเหมาะสม

4. โครงการอบรมใหบรการใสหวงอนามยและยาฝงคมก�าเนด ส�าหรบพยาบาล องคการอนามยโลกแนะน�าใหแมวยรนหลงคลอดใชวธคมก�าเนดชนดหวงอนามยและ

ยาฝงคมก�าเนดเพอปองการการตงครรภซ�า เนองจากเปนวธคมก�าเนด

ทออกฤทธไดนานตงแต3,5และ10ปดงนนกรมอนามยจงไดจด

ท�าโครงการอบรมใหบรการใสหวงอนามยและฝงยาคมก�าเนดส�าหรบ

พยาบาลขน เพอใหวยรนอายต�ากวา 20 ป ไดเขาถงบรการใสหวง

อนามยและยาฝงคมก�าเนดเพอเวนชวงการมบตรออกไปจนกวารางกาย

พรอมทจะมบตรคนตอไป รวมทงหญงวยเจรญพนธไดเขาถงบรการวธ

คมก�าเนดทหลากหลายวธ



ผลการด�าเนนงาน 1. ด�าเนนการรบรองหลกสตรการอบรมตอสภาการพยาบาลเพอขอหนวยคะแนน

ใหกบวทยากรและผเขารบการอบรม

2. จดสงคมอและเอกสารประกอบการอบรมใหผ เขารบการอบรมศกษากอนอบรม

เปนเวลา1เดอน

3. ด�าเนนการอบรมภาคทฤษฎ และฝกปฏบต ณ โรงพยาบาลสงกดโรงเรยนแพทย

โรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข และศนยอนามยสงกดกรมอนามย จ�านวน 2 ร น

รวม45คน

ตารางท5ผลการด�าเนนงานการจดอบรมใหบรการใสหวงอนามยและฝงยาคมก�าเนด ส�าหรบ

พยาบาลปพ.ศ.2556–2559

ปพ.ศ. จ�านวนครงทจดอบรม จ�านวนคนทผานการอบรม(คน)

2556 2 44

2557 4 87

2558 5 106

2559 2 45

รวม 13 282


ปจจยความส�าเรจ ผบรหารหนวยงานใหการสนบสนนการด�าเนนงานจดบรการคมก�าเนดดวยวธกงถาวร

อยางตอเนองจรงจง

นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนงาน เจาหนาทสาธารณสขมความรและมทกษะในการใหบรการคมก�าเนด ไดหลากหลายวธ

แกชายหญงทอยในวยเจรญพนธ โดยเฉพาะการคมก�าเนดดวยวธกงถาวร ทสอดคลองตามความ

ตองการและสขภาพของผรบบรการ



5. โครงการขบเคลอนการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรนในระดบทองถน การขบเคลอนด�าเนนงานปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรนส�าหรบองคกร

ปกครองสวนทองถนตามแนวทางทเกดขนจากการถอดบทเรยนในพนทจรงเปนการน�าเสนอตวอยาง

การท�างานโดยมงหวงใหเหนถงรปธรรม

การท�างานเพอใหเหนถงโอกาสความเปน

ไปได และเกดแรงบนดาลใจจากองคกร

ปกครองสวนทองถนทไดมการด�าเนนงาน

ในเรองดงกลาวมากอนหนา การจดท�า

โครงการนเปนการผลกดนใหมการน�าแนวทางไปสการปฏบต โดยเปนความรวมมอกบทกฝาย

ทเกยวของ

ผลการด�าเนนงาน ภายหลงการถอดบทเรยนจากองคกรปกครองสวนทองถน(อปท.)7แหงคอ1)เทศบาล

ต�าบลวงเหนออ�าเภอวงเหนอจงหวดล�าปาง2)เทศบาลต�าบลจมจงอ�าเภอกฉนารายณจงหวด

กาฬสนธ3)องคการบรหารสวนต�าบลโคกยางอ�าเภอเหนอคลองจงหวดกระบ4)องคการบรหาร

สวนต�าบลทาฉาง อ�าเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน 5) องคการบรหารสวนต�าบลหนองปลง

อ�าเภอเมองจงหวดมหาสารคาม6)องคการบรหารสวนต�าบลสระอ�าเภอเชยงมวนจงหวดพะเยา

และ 7) องคการบรหารสวนต�าบลจ�าปาโมง อ�าเภอบานผอ จงหวดอดรธาน ไดน�าขอมลทไดมา

วเคราะหและจดท�าแนวทางการด�าเนนงานปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรนส�าหรบ

องคกรปกครองสวนทองถน ใชชอวา “ทองถนเขมแขง เขาใจวยรน” และไดมการประชาสมพนธ

ให อปท. ทสนใจและมความพรอมสมครเขารวมด�าเนนงานตามโครงการ ผลปรากฎวา ม อปท.

ใหความสนใจทงสน723แหงจาก39จงหวดท�าใหเกดภาคเครอขายการด�าเนนงานปองกนและ

แกไขปญหาการตงครรภในวยรนระดบทองถนอยางเปนรปธรรม

ปญหาอปสรรค 1. การประชาสมพนธกบองคกรปกครองสวนทองถนใหครอบคลมท�าไดคอนขางยาก

เนองจากองคกรปกครองสวนทองถนทวประเทศมมากกวา7,800แหง

2. วฒนธรรมในการท�างานระเบยบปฏบตขององคกรปกครองสวนทองถนกบสาธารณสข

มความแตกตางกนจงจ�าเปนจะตองเรยนรและท�าความเขาใจ



ขอเสนอแนะ 1. การประชาสมพนธ และการประสานงานกบองคกรปกครองสวนทองถนควรด�าเนน

การในหลายชองทาง

2. ศกษาระเบยบตางๆของมหาดไทยและเรยนรวฒนธรรมจากบคลากรของกระทรวง

มหาดไทยในระดบตางๆทเปนภาคเครอขายเพอใหเขาใจและปฏบตไดถกตอง

ปจจยความส�าเรจ 1. ปญหาการตงครรภในวยรนเปนปญหาระดบประเทศ มกฎหมายเฉพาะ มนโยบาย

และยทธศาสตรระดบชาตและมการด�าเนนงานรวมมาอยางยาวนาน

2. ผบรหารในทกระดบใหความส�าคญ โดยเฉพาะผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน

ไดใหการสนบสนนในการเขารวมโครงการเปนอยางดยง และบคลากรขององคกรปกครอง

สวนทองถนมความพรอมในการเรยนรและการท�างานรวมกน

3. มภาคเครอขายทเปนกลยาณมตรทดมเปาหมายรวมในการท�างาน

นวตกรรมองคความรทไดจากการด�าเนนงาน มแนวทางการด�าเนนงานปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรนส�าหรบองคกร

ปกครองสวนทองถนใชชอวา“ทองถนเขมแขงเขาใจวยรน”

กลมวยท�างาน สถานการณ ประชากรวยท�างานเปนกลมวยทตองท�าหนาทดแลวยเดก วยสงอาย และผ พการ

จากขอมลส�านกงานสถตแหงชาตปพ.ศ.2558พบวาประชากรวยท�างานอาย15–59ปมจ�านวน

43ลานคนเปนเพศหญง22ลานคนและเพศชาย21ลานคนหรอประมาณ66%ของประชากร

ทงหมด

จากผลการส�ารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท3(พ.ศ.2546–2547)

เปรยบเทยบกบครงท4 (พ.ศ.2551–2552)พบวาความชกของภาวะอวนมแนวโนมสงขนอยาง

ชดเจน โดยเฉพาะผหญงความชกเพมจากรอยละ 34.4 เปนรอยละ 40.7 และในผชายเพมจาก

รอยละ22.5เปนรอยละ28.4ซงภาวะอวนวดจากดชนมวลกาย(BodyMassIndex:BMI)ทมคา

มากกวา25kg/m2นอกจากนยงพบภาวะอวนลงพงมความชกเพมขนเชนกนในผหญงรอยละ36.1

เปนรอยละ45.0และในผชายรอยละ15.4เปนรอยละ18.6ทงนโรคเรอรงตางๆทพบสวนใหญ

มสาเหตจากพฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสมเชนพฤตกรรมการบรโภคอาหารการออกก�าลงกาย



การสบบหรและดมแอลกอฮอล เปนตน โดยพบวารอยละ 82.3 กนผกและผลไมไมเพยงพอ

ตามขอแนะน�าและรอยละ18.5มกจกรรมทางกายไมเพยงพอ

ส�าหรบปญหาการดมแอลกอฮอลและสบบหรพบวาคนไทยทมอาย15ปขนไปสบบหร

รอยละ 23.7 โดยสบบหรเปนประจ�ารอยละ 19.9 และดมแอลกอฮอล รอยละ 45.3 โดยกลม

วยท�างานมอตราการดมสงกวากลมอายอนๆคอรอยละ37.3

ดานทนตสขภาพจากผลส�ารวจสภาวะสขภาพชองปากระดบประเทศครงท7พ.ศ.2555

พบวาวยท�างานอาย35–44ปมปญหาเหงอกอกเสบรอยละ39.3และพบโรคปรทนตอกเสบ

รอยละ15.6แมวาเกอบทงหมดจะแปรงฟนแตรอยละ20.1ยงคงไมไดแปรงฟนกอนเขานอนซงเปน

ชวงเวลาส�าคญทสดและยงขาดการใชอปกรณเสรมทจ�าเปนและเหมาะสมส�าหรบการสงเสรมใหม

อนามยชองปากทดและปองกนโรคในชองปากเชนการใชไหมขดฟนปองกนฟนผบรเวณซอกฟน

ในป 2559 กรมอนามยไดขบเคลอนการด�าเนนงานเพอสงเสรมสขภาพกลมวยท�างาน

ทส�าคญดงน

1. โครงการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ กรมอนามยไดด�าเนนโครงการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพอยางตอเนองมาเปนระยะ

เวลากวา10ปโดยการพฒนาระบบบรการ

สขภาพของโรงพยาบาลในทศทางการเสรม

สรางสขภาพอยางเปนระบบ มมาตรฐาน

ผสมผสานกบการควบคมปองกนโรค

การรกษาพยาบาล การฟนฟสภาพ และ

เสรมสรางการมสวนรวมของบคลากร ผรบบรการ ภาคเครอขายและชมชนในการสงเสรมสขภาพ

ทามกลางสงแวดลอมทเออตอสขภาพ

ผลการด�าเนนงาน จากการเยยมประเมนโรงพยาบาลตามเกณฑคณภาพโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพแหงชาต

ในปงบประมาณพ.ศ.2559โดยมโรงพยาบาลผานเกณฑการประเมนจ�านวน96แหง



ตารางท6แสดงจ�านวนโรงพยาบาลทผานการรบรองโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพจ�าแนกตามสงกด

หนวยงานผลการด�าเนนงาน(แหง)

ปพ.ศ.2556–2558 ปพ.ศ.2559

โรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข 101 85

โรงพยาบาลนอกสงกดกระทรวงสาธารณสข

- โรงพยาบาลสงกดกรงเทพมหานคร 2 -

- โรงพยาบาลสงกดกระทรวงกลาโหม 8 11

- โรงพยาบาลสงกดส�านกงานต�ารวจแหงชาต 1 -

- โรงพยาบาลเอกชน 1 -

รวม 113 96




ตารางท7แสดงจ�านวนโรงพยาบาลทผานการรบรองโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ จ�าแนกตาม

ศนยอนามย

ศนยอนามยผลการด�าเนนงาน(แหง)

ปพ.ศ.2556–2558 ปพ.ศ.2559

ศนยอนามยท1เชยงใหม 18 7

ศนยอนามยท2พษณโลก 4 14

ศนยอนามยท3นครสวรรค - 5

ศนยอนามยท4สระบร 3 -

ศนยอนามยท5ราชบร 12 3

ศนยอนามยท6ชลบร 15 34

ศนยอนามยท7ขอนแกน 4 5

ศนยอนามยท8อดรธาน 3 -

ศนยอนามยท9นครราชสมา 16 21

ศนยอนามยท10อบลราชธาน 2 -

ศนยอนามยท11นครศรธรรมราช 17 7

ศนยอนามยท12ยะลา 14 -

ศนยอนามยท13กรงเทพมหานคร 5 -

รวม 113 96


ปญหาอปสรรค การด�าเนนงานสงเสรมสขภาพเปนเรองทอาศยระยะเวลานานจงจะเหนผลลพธทชดเจน

เปนรปธรรมแตในปจจบนปญหาเรงดวนในพนทสวนใหญเปนเรองการใหบรการรกษาโรคเปนสวนใหญ

โรงพยาบาลบางแหงจงอาจยงไมเลงเหนถงความจ�าเปนเรงดวนทตองใหความส�าคญกบการด�าเนนงาน

สงเสรมสขภาพ



ขอเสนอแนะ การพฒนาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพเปนกระบวนการทตองมการพฒนาควบคกบการ

พฒนาคณภาพเนองจากการสงเสรมสขภาพเปนกระบวนการทผใหบรการผรบบรการและชมชน

ตองมสวนรวมในการด�าเนนงาน โดยเฉพาะอยางยงในระดบชมชนตองมการสรางเสรมชมชน

ใหเขมแขงเพอการด�าเนนงานสงเสรมสขภาพเกดความตอเนองและยงยน

ปจจยความส�าเรจ 1. กระแสสงคมในยคปจจบนทใหความส�าคญกบการสงเสรมสขภาพและการพฒนา

คณภาพโรงพยาบาลท�าใหหลายโรงพยาบาลใหความส�าคญกบโครงการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

2. การมภาคเครอขายและการประสานภาคเครอขายทงในและนอกกระทรวงสาธารณสข

และระดบนานาชาต

3. มาตรฐานโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพทมการพฒนาอยางตอเนองเพอความสะดวก

เขาใจงายและครอบคลมกลมเปาหมายชดเจน

นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนงานโครงการ 1. แนวทางการด�าเนนงานโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

2. เกณฑคณภาพโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพแหงชาต (Health Promoting Hospital

NationalQualityCriteria:HPHNQC)

2. โครงการสงเสรมสขภาพประชากรวยท�างาน การสงเสรมสขภาพประชากรวยท�างานเปนสงส�าคญในการด�าเนนการทงในเชงนโยบายและการปฏบตเพอใหมการบรณา

การการท�างานรวมกน เพอการพฒนา

องคความรเทคโนโลยดานสงเสรมสขภาพ

ผานภาคเครอขาย อกทงเปนการเตรยม

ความพรอมดานสขภาพของแรงงานซงจะ

ตอบสนองตอการทจะกาวเขาส ความเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic

Community:AEC)อยางสมบรณ



ผลการด�าเนนงาน 1. จดการองคความรดานการสรางเสรมสขภาพส�าหรบประชาชนวยท�างานโดยมการ

ทบทวนองคความร12ประเดน60เรองไดแกเรองอาหารออกก�าลงกายอารมณการดแลสขภาพ

ฟน ปญหาสขภาพจากการท�างาน สรา บหร สขภาพเพศชาย การเตรยมความพรอมกอนสมรส

การดแลสขภาพหญงตงครรภการเลยงลกดวยนมแมพฒนาการเดกเครองส�าอาง

2. พฒนาสอเพอการสงเสรมสขภาพประชากรวยท�างานเผยแพรผานทางSocialMedia

เชนInfographicบทความApplicationในระบบIOSหรอAndroid

3. อบรมพฒนาแกนน�าดานสอสารสขภาพเพอสงเสรมสขภาพและสขภาวะองคกรสวถ

CSRinHealthครงท1:EmpowermentforInspiration&Challengesและครงท2:Planningfor

CSRinHealthรวม123คน

ปญหาอปสรรค มสถานประกอบการทเขารวมโครงการยงไมมากเทาทควรเนองมาจากการประชาสมพนธ

ทยงไมทวถงและผบรหารสถานประกอบการยงไมเหนถงความส�าคญ

นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนงาน 1. FacebookFanpageชอวา“คลบสขภาพคนท�างาน”

2. Infographicจ�านวน23ชน

3. Applicationจ�านวน7ชน

3. โครงการสบสานพระราชปณธานสมเดจยาตานภยมะเรงเตานม กรมอนามยไดรวมกบมลนธถนยรกษในพระราชปถมภ สมเดจพระศรนครนทรา

บรมราชชนนและจงหวดพนทด�าเนนการทวประเทศ21จงหวดด�าเนนงานโครงการสบสานพระราช

ปณธานสมเดจยาตานภยมะเรงเตานมเรมตนจากการสรางศกยภาพของสตรไทยในการดแลตนเอง

ดวยการตรวจเตานมดวยตนเองอยางถกตองประจ�าทกเดอนการยนยนโดยอาสาสมครสาธารณสข

(อสม.)การรบรองโดยเจาหนาทสาธารณสข

และการสงตอตามระบบบรการสขภาพ

ซงเปนปจจยส�าคญในการด�าเนนงานเพอ

ลดปญหาการเปนโรคมะเรงเตานมในระยะ

รนแรงทยากแกการรกษา



ผลการด�าเนนงาน สตรอาย 30 – 70 ป (1.9 ลานคน) ใน 21 จงหวดเปาหมาย ไดแก จงหวดเชยงราย

เชยงใหมพษณโลกก�าแพงเพชรนครสวรรคพระนครศรอยธยาลพบรนครนายกราชบร

สมทรสงคราม จนทบร รอยเอดสกลนคร หนองบวล�าภ เลย นครราชสมา อบลราชธาน

อ�านาจเจรญ สราษฎรธาน พงงา และสงขลา มการตรวจเตานมตนเองสม�าเสมอทกเดอน

รอยละ69.1และระยะของมะเรงเตานมเมอแรกพบเปนระยะ1และระยะ2รอยละ74.4

ตารางท8ผลการด�าเนนงานสตรอาย30–70ป(1.9ลานคน)มการตรวจเตานมตนเองสม�าเสมอ

ทกเดอนปพ.ศ.2556–2559

ตวชวด เปาหมายผลการด�าเนนงาน(รอยละ)

ป2556 ป2557 ป2558 ป2559

1. สตรอาย30–70ป(1.9ลานคน) ไมนอยกวา 60.6 74.6 69.0 69.1

มการตรวจเตานมตนเองสม�าเสมอ รอยละ80

ทกเดอน

2. ระยะของมะเรงเตานมเมอแรกพบ มากกวา70% 71.6 68.4 69.9 74.4

เปนระยะ1และระยะ2


ปจจยความส�าเรจ 1. ความรวมมอของภาคเครอขายในการด�าเนนการ เชน แมบานมหาดไทย ต�ารวจ

รวมถงเครอขายอนๆสงผลตอการด�าเนนงานใหเกดประสทธภาพ

2. การท�างานเนนเรองการเรยนร เพอใหเกดคณภาพมากกวาจะด�าเนนการเพอใหได

แตปรมาณ

3. การสรางความตระหนกใหประชาชนเขาใจวาการตรวจเตานมดวยตนเองดกวาคอย

พงแพทยหรอบคลากรสาธารณสข

4. มการใชสมดบนทกการตรวจเตานมและUltraSound:USมาสนบสนนเพอเสรม

การตรวจเตานมดวยตนเอง



นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนงาน สมดบนทกการตรวจเตานมดวยตนเอง

4. โครงการพฒนาคลนกไรพงคณภาพ (Diet & Physical Activity Clinic : DPAC Quality) กรมอนามยไดมนโยบายสงเสรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3อ.2ส. ไดแก

อ.อาหารอ.ออกก�าลงกายอ.อารมณและไมดมสราไมสบบหรเพอพฒนาและขยายผลการ

ด�าเนนงานคลนกไรพง(DPAC)รวมถงการสรางความตระหนกรใหแกประชาชนเนองจากความเจรญ

ทางดานเทคโนโลยและสภาพแวดลอมสงผลตอวถชวต กอใหเกดพฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม

เชน กนหวาน มน เคมมากเกนไป มการ

เคลอนไหวทางกายนอย และขาดการออก

ก�าลงกายมการสบบหร การดมเครองดม

ทมแอลกอฮอลในปรมาณทเปนอนตราย

ตอสขภาพ รวมถงภาวะเครยด จนเกด

ภาวะอวนลงพงซงเปนสาเหตของโรคไมตดตอเรอรง

ผลการด�าเนนงาน 1. สถานบรการสาธารณสขสงกดส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขมการด�าเนนงาน

คลนกไรพง(DPAC)ตามเกณฑการประเมนของกรมอนามย

1) รพศ./รพท./รพช. รอยละ98.33(782แหง)

2) รพ.สต. รอยละ75.07(7,224แหง)

2. คลนกไรพง (DPAC) ในสถานบรการสาธารณสขสงกดส�านกงานปลดกระทรวง

สาธารณสขผานเกณฑการประเมนคณภาพ(DPACQuality)จ�านวน40แหง

3. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพสงกดกรมอนามยผานเกณฑประเมนตนเองคลนกไรพง

คณภาพ(DPACQuality)จ�านวน11แหง

4. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ สงกดกรมอนามย (ศนยอนามยท 1, 2, 5, 7, 9, 10

และ12)ผานการประเมนและรบรองคลนกไรพงคณภาพจ�านวน7แหง

5. ผลจากการตดตามประเมนคลนกไรพงคณภาพระดบศนยอนามยเขตพบวามผเขา

รบบรการจ�านวนโดยเฉลย300–400คนมการตดตามการเปลยนแปลงของผรบบรการ3–6

เดอนมผรบบรการอยครบระยะการตดตามฯ50%–70%ผรบบรการมการเปลยนแปลงของสขภาพ

ทดขน ไดแก น�าหนกและรอบเอวลดลง 50% – 70%ผลการตรวจระดบน�าตาลในเลอด Hb1AC

และFBSลดลงอยในเกณฑปกต50%–80%ระดบความดนเลอดลดลง50%–80%



ขอเสนอแนะ 1. ควรมการบรณาการดานยทธศาสตรและนโยบายระหวางกรมวชาการตางๆทเกยวของ

อยางแทจรง

2. ควรมการประเมนผลความส�าเรจของการด�าเนนงานโครงการพฒนาคลนกไรพง(DPAC)

ทผานมาในภาพรวมทงในระดบสวนกลางและพนท

5. โครงการพฒนาศกยภาพสถานประกอบกจการดานการออกก�าลงกาย กรมอนามยไดเหนความส�าคญและความจ�าเปนของสถานทออกก�าลงกายเพอพฒนาใหมศกยภาพในการใหบรการทถกตอง

เหมาะสม และปลอดภย จงไดก�าหนด

เกณฑมาตรฐานสถานบรการออกก�าลงกาย

ขนแบงเปน2ประเภทไดแกสถานประกอบ

กจการดานการออกก�าลงกายเพอสขภาพ

หรอฟตเนสเซนเตอรและสวนสาธารณะเพอการออกก�าลงกายเพอสงเสรมใหประชาชนใสใจในการ

ออกก�าลงกายเพมขน

ผลการด�าเนนงาน 1. จดท�าขอก�าหนดมาตรฐานสถานประกอบกจการดานการออกก�าลงกายเพอสขภาพ

และ(ราง)ค�าแนะน�าแนวทางการควบคมสถานประกอบกจการดานการออกก�าลงกายเพอสขภาพ

2. จดท�าและผลตคมอการเลอกใชอปกรณออกก�าลงกายในสถานประกอบกจการดาน

การออกก�าลงกายเพอสขภาพ

3. สถานประกอบกจการดานการออกก�าลงกายเพอสขภาพในพนทศนยอนามย

ทขยายผลผานเกณฑมาตรฐานจ�านวน8แหงไดแก1)Bewellyoga@FitnessClubจงหวดเลย

2) ฟตเนสเทศบาลนครอดรธาน 3) ฟตเนสศนยอนามยท 9 4) ฟตเนสศนยอนามยท 11

นครศรธรรมราช5)NKFitness6)BanglenFitnessCenterโรงพยาบาลบางเลนจงหวดนครปฐม

7) Fitness Center เทศบาลเมองหลมสก จงหวดเพชรบรณ 8) Fitness Phitsanulok United

จงหวดพษณโลก

นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนงานโครงการ 1. ขอก�าหนดมาตรฐานสถานประกอบกจการดานการออกก�าลงกายเพอสขภาพ และ

(ราง) ค�าแนะน�าแนวทางการควบคมสถานประกอบกจการดานการออกก�าลงกายเพอสขภาพ



เสนอตอทประชมคณะกรรมการสาธารณสข

2. แนวทางในการพฒนาสถานบรการออกก�าลงกายเพอสขภาพสมาตรฐานกรมอนามย

6. การบรณาการมาตรฐานโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม จากการทบทวนมาตรฐานดานการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมในsetting

โรงพยาบาลของกรมอนามย พบวา มมาตรฐาน แนวทางการด�าเนนงานและระบบการรบรอง

มาตรฐานทหลากหลายการด�าเนนงานเปนแบบตางคนตางท�าศนยอนามยและโรงพยาบาลมภาระ

ในการประเมนและรบการประเมนตามมาตรฐานตางๆ ผบรหารกรมอนามยจงมแนวคดในการปรบ

ระบบมาตรฐานการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมเปนรปแบบบรณาการ เพอหารปแบบ

ทเหมาะสมของมาตรฐานการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมในโรงพยาบาล ทสอดคลอง

กบยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสข และสนบสนนการด�าเนนงานเขตสขภาพไดอยางเหมาะสม

อกทงปรบกระบวนงานใหมความสอดคลองกบวสยทศน พนธกจและกระบวนงานหลกของ

กรมอนามย(CoreBusinessProcess)

ผลการด�าเนนงาน จากการบรณาการไดมการทดลองใชในโรงพยาบาลชยบร จงหวดสราษฎรธาน พบวา

การบรณาการมาตรฐานตางๆ ในโรงพยาบาล เปนการชวยลดภาระของโรงพยาบาลทตองรบ

การเยยมประเมนหลายครงทงนผรบการประเมนตองมความเขาใจมาตรฐานเพอเตรยมความพรอม

ส�าหรบการรบประเมนไดครอบคลมทกมาตรฐาน และควรมการพฒนาศกยภาพทมประเมน

เพอสรางความรความเขาใจใหเปนไปในแนวทางเดยวกน



สงทตองด�าเนนการตอไปคอการพฒนาศกยภาพผเยยมประเมนระดบเขตเพอแสดง

บทบาทของกรมอนามยในการพฒนาและสนบสนนการด�าเนนงานของโรงพยาบาลในฐานะผเยยม

ส�ารวจมออาชพการพฒนาระบบบรหารจดการใหมความเหมาะสมกบโรงพยาบาล

ปญหาอปสรรค 1. การประเมนหลายๆมาตรฐานพรอมๆกนอาจจะท�าใหไมครอบคลมบางขอมล

2. แบบประเมนส�าหรบการใชประเมนตนเองบางแบบฟอรมยงไมชดเจน อาจท�าใหการ

ประเมนผลคลาดเคลอนได

3. ในการเยยมประเมนควรใชเวลาอยางนอย2วนเนองจากหากมเวลาจ�ากดผปฏบต

งานจะไมสามารถเลา/อธบายไดครบถวนทกประเดนอาจท�าใหขาดความชดเจน

ขอเสนอแนะ 1. พฒนามาตรฐานและระบบบรหารจดการ โดยการน�ารองโรงพยาบาล ก�าหนด

โครงสราง/ หนวยงานทมหนาทรบผดชอบ และจดท�าขอเสนอแนะเชงนโยบายเสนอตอกระทรวง

สาธารณสข

2. สนบสนนการขบเคลอนการด�าเนนงานโรงพยาบาล โดยการพฒนาหลกสตรส�าหรบ

ผเยยมส�ารวจ/บคลากรสาธารณสขและพฒนาศกยภาพบคลากร

3. พฒนาระบบการจดการความรระบบขอมลสารสนเทศและการจดการนวตกรรม

กลมวยผสงอาย สถานการณ สถานการณ“สงคมไทยเปนสงคมผสงอาย”จากการคาดประมาณประชากรของประเทศไทย

ป 2553 – 2583 ของส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.)

โดยใชขอมลส�ามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2553 ของส�านกงานสถตแหงชาตเปนฐานในการ

ประมาณพบวาในป2583(ส�านกงานสถตแหงชาต,2553)ประเทศไทยจะมผสงอายทมอาย60ป

ขนไปสงถง20.5ลานคนหรอคดเปนสดสวนรอยละ32ของจ�านวนประชากรไทยทงหมดโครงสราง

ประชากรไทยทเขาสสงคมผสงอาย จะสงผลตอการพฒนาประเทศเนองจากการลดลงของจ�านวน

และสดสวนของประชากรวยแรงงานจะกระทบศกยภาพการผลตนอกจากนการเพมของประชากร

สงอายยงสะทอนการเพมขนของภาระทางการคลง จากจ�านวนประชากรทอยในวยพงพงทงในเชง

เศรษฐกจสงคมและสขภาพนอกเหนอจากปญหาดานสขภาพผสงอายยงเผชญปญหาสภาพชวต

ความเปนอยและระบบการดแลทไมไดมาตรฐานรวมถงความมนคงทางรายไดโดยเฉพาะในกลม



ผสงอายจากครอบครวยากจน นอกจากน ผสงอายสวนใหญยงขาดการพฒนาทกษะทงในการ

ท�างาน และการด�ารงชวตในสงคมใหเทาทนตอการเปลยนแปลงของโลก ในขณะทผสงอายทม

ศกยภาพยงไมมสวนรวมในการท�างานและการพฒนาประเทศเทาทควร

จากรายงานการส�ารวจสขภาวะผสงอายไทย ป 2556 (โครงการประเมนเทคโนโลยและ

นโยบายดานสขภาพ, 2557) พบวา ผสงอายไทยรอยละ 95 มความเจบปวยดวยโรคหรอปญหา

สขภาพ ดงตอไปน โรคความดนโลหตสง (รอยละ 41), โรคเบาหวาน (รอยละ 18), ขอเขาเสอม

(รอยละ9), เปนผพการ (รอยละ6), โรคซมเศรา (รอยละ1)และผปวยนอนตดเตยง (รอยละ1)

ขณะทมเพยงรอยละ5เทานนทไมมโรคหรอปญหาสขภาพดงกลาว

แผนภมท12แสดงผลกระทบจากพฤตกรรมสขภาพผสงอายไทย

อยางไรกตาม จ�านวนผสงอายทเจบปวยขางตนอาจมจ�านวนนอยกวาน หากผสงอาย

เขาถงการคดกรองโรคทมคณภาพไดอยางถวนหนาเนองจากการคดกรองโรคจะชวยใหสามารถพบ

โรคไดเรวขนท�าใหลดความรนแรงในการเกดโรคและชวยลดภาวะแทรกซอนไดโดยในรอบ12เดอน

ทผานมาผสงอายสามารถเขาถงบรการคดกรองโรคความดนโลหตสง รอยละ80, โรคเบาหวาน

รอยละ73,ซมเศรารอยละ33และขอเขาเสอมรอยละ9การส�ารวจนพบวาผสงอายทมผลการ

คดกรองโรคเบาหวานผดปกตถงรอยละ37ไมทราบวาตนเองอาจมความเสยงเปนโรคเบาหวานและ

ผสงอายทมผลการคดกรองโรคความดนโลหตผดปกตรอยละ43ไมทราบวาตนเองอาจมความเสยง

เปนโรคความดนโลหตสงทงนผสงอายทมผลการคดกรองผดปกตเหลานนไดกลายเปนผเสยโอกาส

ในการดแลรกษาทถกตองและเหมาะสมอยางทนทวงททงทไดรบการคดกรองโรคแลวและยงพบวา



ผสงอายไทยรอยละ 26 มพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคซงต�ากวาเปาหมาย (ดชนวดท 8

แผนผสงอายแหงชาตฉบบท2)ทตงไวรอยละ30ทงนพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคทผสงอายไทย

ปฏบตตวไดนอยทสดเรยงตามล�าดบไดแกออกก�าลงกายสปดาหละ3วนวนละ15–30นาท

เปนประจ�า(รอยละ57),ดมน�าสะอาดวนละ8แกวหรอมากกวาเปนประจ�า(รอยละ65),รบประทาน

ผกผลไมเปนประจ�า(รอยละ66),ไมดมสรา/เครองดมทมแอลกอฮอล(รอยละ83)และไมสบบหร

(รอยละ 84) ดงแสดงในแผนภมท 13 จากสถานการณผสงอายทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว

นอกจากสงผลกระทบทางดานสขภาพแลวยงสงผลกระทบทางดานเศรษฐกจสงคมโดยรวม

แผนภมท13แสดงการประเมนพฤตกรรมสขภาพของผสงอายไทย

ดานทนตสขภาพ พบวาปญหาหลกในผสงอาย คอ การสญเสยฟน โดยรอยละ 88.3

มการสญเสยฟนบางสวนรอยละ7.2สญเสยฟนทงปากและตองการใสฟนเทยมทงปากรอยละ2.5

ผสงอายรอยละ57.8มฟนแทใชงานไดอยางนอย20ซแตในกลมทมฟนแทรอยละ11.4เปนโรค

ปรทนตอกเสบรนแรงรอยละ48.3มฟนผทยงไมไดรบการรกษารอยละ17.2มรากฟนผและยงม

ปญหาแผล/มะเรงชองปาก ภาวะน�าลายแหง ฟนสก และปญหาในชองปากทสมพนธกบโรค

ไมตดตอเรอรง ทเสยงตอการสญเสยฟนเพมขน เนองจากพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก

ไมเหมาะสม และเขาไมถงบรการเพอการเกบรกษาฟน โดยผสงอายมการแปรงฟนกอนนอน

รอยละ65.5,ใชไหมขดฟนหรอแปรงซอกฟนรอยละ3.8รบบรการทนตกรรมรอยละ34.2ในรอบป

ทผานมา ซงสวนใหญไปเมอมอาการของโรคแลว ท�าใหการรกษาคอนขางซบซอน หลายขนตอน

อาจท�าไดไมตอเนองจนท�าใหสญเสยฟนในทสด



ดานอนามยสงแวดลอมส�าหรบผสงอาย พบวาโรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลศนย

ทงหมดมโครงสรางทเหมาะสมกบผสงอาย อยางไรกตาม โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล

(รพ.สต.)รอยละ13ไมมสวมนงราบหอยขานอกจากนนยงพบวารอยละ13ไมไดปรบปรงหองสวม

ใหมราวจบเพอชวยพยงและไมปรบพนหองน�าเพอปองกนการลนหกลม

ในป 2559 กรมอนามยด�าเนนงานโครงการพระราชด�าร และขบเคลอนโครงการส�าคญ

เพอสงเสรมสขภาพกลมวยผสงอายดงน

1. โครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอายเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว กรมอนามยรวมกบวชาชพทนตกรรมและทกภาคสวนทเกยวของ ไดสนองกระแส

พระราชด�ารสพระบาทสมเดจพระเจาอยหวความวา“เวลาไมมฟนกนอะไรกไมอรอยท�าใหไมม

ความสขจตใจกไมสบายรางกายกไมแขงแรง”ในโครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรม

สขภาพชองปากผสงอายเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวนบตงแตป2548เปนตนมา

สงผลใหผสงอายมสขภาพและคณภาพชวตทดขนทงดานกายภาพอารมณสงคมซงเปนประเทศไทย

เปนประเทศเดยวทใหสทธประชาชนไดใสฟนเทยมโดยไมมคาใชจาย

ผลการด�าเนนงาน ด�าเนนการเพอแกปญหาการสญเสยฟนในกลมผสงอายโดยสนบสนนการจดบรการใสฟน

เทยมทงปากหรอเกอบทงปากแกผสงอายทวประเทศ จ�านวน 51,573 คน จากเปาหมาย จ�านวน

40,000 คน และการสงเสรมปองกนเพอลดการสญเสยฟนแท โดยสนบสนนใหชมรมผสงอายจด

กจกรรมดานการสงเสรมสขภาพชองปากแกสมาชก138,211คนใน4,190ชมรมใหสามารถดแล

สขภาพชองปากดวยตนเองผานแกนน�าชมรมผสงอายรวมทงสนบสนนใหมการจดบรการสงเสรม

ปองกน รกษาพนฐาน ในหนวยบรการระดบต�าบล โดยมผสงอายไดรบบรการรวม 57,303 คน

นอกจากนไดจดนทรรศการและรณรงคเฉลมพระเกยรตฯในโอกาสตางไดแกรวมกบกรมสนบสนน

บรการสขภาพจดนทรรศการ“ท�าดตามพอ”ในงานBikeforDad”ในเดอนธนวาคม2559และ

จดการประกวด10ยอดฟนดวย80ปและ90ป



ตวชวดผลการด�าเนนงาน

ป2557 ป2558 ป2559

จ�านวนผสงอายไดรบบรการใสฟนเทยมพระราชทาน 43,358ราย 50,276ราย 51,573ราย

จ�านวนหนวยบรการสาธารณสขจดบรการสงเสรม 269แหง 299แหง 295แหง

ปองกนโรคในชองปากผสงอาย(แหงใหม)

จ�านวนชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมสรางเสรม 552แหง 329แหง 557แหง

สรางเสรมสขภาพชองปาก(ชมรมใหม)

ทมา:ส�านกทนตสาธารณสขกรมอนามย

2. โครงการพฒนาระบบดแลระยะยาวดานสาธารณสขส�าหรบผสงอายทมภาวะพงพง ในต�าบล Long Term Care กรมอนามยไดเรงรดด�าเนนการระบบสรางเสรมสขภาวะส�าหรบผสงอายและผทอยใน

ภาวะพงพงรวมถงผ ปวยในระยะทายของชวตเปนนโยบายส�าคญเรงดวนทจะตองด�าเนนการ

โดยจดตงและพฒนาบรการทางสขภาพและทางสงคมรวมทงระบบการดแลผสงอายระยะยาว

ในชมชน ทสามารถเขาถงผสงอายมากทสด โดยเนนบรการถงบานและมการประสานกนระหวาง

ตารางท9ผลการด�าเนนงานฟนเทยมพระราชทานปพ.ศ.2557–2559

บรการทางสขภาพและทางสงคม โดย

ก�าหนดสดสวนของต�าบลทมบรการส�าหรบ

ผสงอายดงน1)สนบสนนการดแลระยะ

ยาว2)ระบบประคบประคอง3)ดแลโรค

เรอรงทส�าคญ4)อาสาสมครในชมชนและ

5) สนบสนนใหผดแลมความร ความสามารถในการดแลผสงอาย เพอยกระดบคณภาพชวตของ

ผสงอายใหดขนเปนหลกชยของสงคม

ผลการด�าเนนงาน ปจจบนมต�าบล Long Term Care จ�านวน 1,067 ต�าบล ผานเกณฑการประเมน

823ต�าบลคดเปนรอยละ77.1ของต�าบลเปาหมายมผผานการพฒนาศกยภาพCareManager

จ�านวน2,598คน(จากเปาหมาย2,500คน)และCareGiverจ�านวน24,689คน(จากเปาหมาย

10,000คน)ครอบคลมผสงอายกลมตดบาน/ตดเตยงและผอยในภาวะพงพงจ�านวน197,584คน



นอกจากนยงไดจดท�าแผนการดแลผสงอายอายรายบคคล (Care Plan) จ�านวน 42,195 ฉบบ

ผสงอายทไดรบการดแลตาม Care Plan แลว มคณภาพชวตทดขน เปลยนจากกลมตดเตยง

เปนตดบานรอยละ19.17และกลมตดบานเปลยนเปนกลมตดสงคมรอยละ18.7

ดานการจดท�าชดสทธประโยชนในหลกประกนสขภาพส�าหรบผสงอาย ไดด�าเนนการจด

ท�าชดสทธประโยชนบรการทางการแพทยส�าหรบใชในการจดบรการดานสาธารณสขส�าหรบผสงอาย

ทมภาวะพงพง และดานการสงเสรมปองกนไดสนบสนนการรวมกลมเพอสรางความเขมแขงของ

ผสงอายไดใชกลไกลชมรมผสงอายในชมชนพฒนาหลกสตรและอาสาสมครประจ�าครอบครว(อสค.)

ตารางท10ผลการด�าเนนงานจดอบรมCareManagerและCareGiverปพ.ศ.2558–2559

ประเภทผลการด�าเนนงาน(คน)

รวม(คน)ป2558 ป2559

ผจดการดแลผสงอาย(CareManager) 975 2,598 3,564

ผดแลผสงอาย(CareGiver) 5,079 24,689 29,768

รอยละของต�าบลทมระบบสงเสรม

สขภาพดแลผสงอายระยะยาว รอยละ27 รอยละ77.13

(LongTermCare)ผานเกณฑ (ทกต�าบล (เฉพาะต�าบล

ทวประเทศ) น�ารองโครงการ

LTC1,067ต�าบล)

ทมา:ส�านกอนามยผสงอายกรมอนามย

ปญหาอปสรรค การสอสารในระดบผปฏบตงานและในระดบสาธารณะยงไมเพยงพอ

ปจจยความส�าเรจ เปนนโยบายส�าคญของรฐบาลทสอดคลองกบสถานการณปจจบนของประเทศไทย และ

ไดรบความรวมมอเปนอยางดจากหนวยงานในระดบภมภาคและหนวยงานระดบทองถน



นวตกรรม/องคความรทไดจากการด�าเนนงานโครงการ ระบบดแลระยะยาวดานสาธารณสขส�าหรบผสงอายทมภาวะพงพงในต�าบลทเหมาะสม

กบพนทบรบทและความเฉพาะตวของผสงอายแตละรายโดยมหลกสตรการอบรมผจดการผดแล

ผสงอาย70ชวโมงและหลกสตรผดแลผสงอาย70ชวโมงและหลกสตรผดแลผสงอาย420ชวโมง

กลมอนามยสงแวดลอม สถานการณ มลพษทางอากาศเปนปจจยหนงทกอใหเกดโรคระบบทางเดนหายใจโรคระบบหวใจและ

หลอดเลอดรวมทงโรคความดนโลหตสงหรอท�าใหผทเปนโรคเหลานอยแลวมอาการก�าเรบเฉยบพลน

ถงเสยชวตไดจากสถตสขภาพของประชากรไทยป2541–2556พบวาจ�านวนผปวยโรคระบบ

ทางเดนหายใจเพมขนจากป2555รอยละ8กลมโรคระบบหวใจและหลอดเลอดรวมทงความดน

โลหตสงมจ�านวนผปวยทมากกวากลมโรคอนแมวาในป2556ปรมาณไมเพมจากป2555มากนก

แตแนวโนม 5 ปทผานมาเฉลยเพมขนรอยละ 10 ตอป อตราการเสยชวตดวยโรคมะเรงทกชนด

ในป2556เพมขนจากป2555รอยละ6

อาหารและน�าบรโภคการเขาถงแหลงน�าสะอาดตามเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ

(MillenniumDevelopmentGoals-MDGs)คอเขตเมองรอยละ90และชนบทรอยละ80ประเทศไทย

บรรลเปาหมายดงกลาวแลวเมอป2548และบรรลตามเปาหมายMDGPlus(MDG+)คอน�าดม

มคณภาพ เขตเมอง รอยละ 50 ชนบท รอยละ 30 เมอป 2556 โดยอาจมการขาดแคลนบาง

ในบางพนทหรอบางชวงเวลาเนองจากภยแลงอทกภยหรอภยพบตอนๆ ทงนกรมอนามยก�าหนด

ใหน�าดมมคณภาพไมดอยกวาเกณฑคณภาพน�าประปาดมได (พ.ศ. 2553) ครอบคลมคณภาพน�า

ทางกายภาพคณภาพน�าทางเคมและคณภาพน�าทางแบคทเรยกลมโคลฟอรมแบคทเรยและกลม

ฟคลโคลฟอรมแบคทเรย ประชาชนมแนวโนมเปลยนแปลงการพงพาแหลงน�าตามธรรมชาต เชน

น�าฝนน�าบาดาลน�าบอตนและน�าผวดนสการซอน�าบรโภคทผานขบวนการผลตทางธรกจโดยม

สาเหตจากความไมมนใจในความปลอดภยของน�าจากการปนเปอนของสารเคมเกษตรมลนกและ

มลภาวะอากาศเปนส�าคญดงจะเหนไดจากผลการส�ารวจแหลงน�าบรโภคในครวเรอนของส�านกงาน

สถตแหงชาตพ.ศ.2553ประชาชนบรโภคน�าฝนรอยละ37.4,น�าบรรจขวดรอยละ29และน�าจาก

การประปารอยละ21.7เปรยบเทยบกบผลการส�ารวจแหลงน�าบรโภคในครวเรอนโดยกรมอนามย

พบวาป2557สดสวนน�าบรรจขวดรอยละ30.79,น�าประปารอยละ20.75,น�าฝนรอยละ15.93,

น�าตหยอดเหรยญรอยละ14.73,น�าบอตนรอยละ9.37และน�าบอบาดาลรอยละ8.43

นอกจากน ในชวง 10 ปทผานมา พฤตกรรมการบรโภคอาหารของประชาชนไทย

เปลยนแปลงไปจากการปรงประกอบอาหารเพอบรโภคเองทบานมาเปนการบรโภคอาหารนอกบาน



จากบรการของสถานประกอบการดานอาหารทวไป ซงอาจเสยงตอการไดรบอาหารและน�า

ทไมสะอาดปลอดภย มการปนเปอนของเชอโรค และสารเคมทเปนพษ อนอาจจะเกดอนตรายตอ

สขภาพไดทงโรคตดเชอเชนโรคอจจาระรวงเฉยบพลนโรคอาหารเปนพษและอหวาตกโรคและ

โรคไมตดเชอ เชน โรคมะเรง ขอมลจากการรายงานผลการด�าเนนงานสขาภบาลอาหารและน�า

ของส�านกสขาภบาลอาหารและน�ากรมอนามยป2558(สงหาคม2558)มรานอาหารและแผงลอย

จ�าหนายอาหาร ผานเกณฑมาตรฐานอาหารสะอาด รสชาตอรอย (Clean Food Good Taste)

รอยละ 85.86 โดยจ�าแนกเปนรานอาหารผานเกณฑมาตรฐานฯรอยละ 87.09 แผงลอยจ�าหนาย

อาหารผานเกณฑมาตรฐานฯรอยละ85.92และตลาดประเภทท1ผานเกณฑมาตรฐานตลาดสด

นาซอ ระดบดและดมาก รอยละ 89.70 และผลจากการด�าเนนงานเฝาระวงสขาภบาลอาหาร

ตามโครงการเฝาระวงสขาภบาลอาหารและน�าป 2558 โดยสมตรวจตวอยางอาหารในรานอาหาร

แผงลอยจ�าหนายอาหารและตลาดประเภทท2(ตลาดนด)โดยใชชดทดสอบการปนเปอนโคลฟอรม

แบคทเรยขนตน(SI-2)ในพนททวไปและพนททมความเสยงตอการเกดโรคตดตอระบบทางเดนอาหาร

และน�าในพนท8จงหวดพบวาผกสดน�าดมน�าแขงอาหารพรอมบรโภคและเครองดมพบการ

ปนเปอนเชอโคลฟอรมแบคทเรยรอยละ86.63,60.71,45.41,44.34และ40.00ตามล�าดบภาชนะ

อปกรณ พบการปนเปอนเชอโคลฟอรมแบคทเรย รอยละ 38.69 และมอผสมผสอาหารพบการ

ปนเปอนเชอโคลฟอรมแบคทเรย รอยละ 45.99 ส�าหรบผลการตรวจสอบสารปนเปอนสารเคม

ในอาหารสดของแผงจ�าหนายอาหารตลาดนด โดยใชชดทดสอบสารเคมปนเปอนในอาหารของ

กรมวทยาศาสตรการแพทยพบวาพบการปนเปอนฟอรมาลนรอยละ22.64

ส�าหรบการจดการสวมสาธารณะทใหบรการส�าหรบประชาชน กรมอนามยไดด�าเนน

โครงการพฒนาสวมสาธารณะไทย โดยก�าหนดเกณฑมาตรฐานสวมสาธารณะเนนพฒนาใหสวม

สาธารณะในประเทศไทยไดมาตรฐาน 3 ดาน ไดแก ความสะอาด (Healthiness) ความเพยงพอ

(Accessibility)และความปลอดภย(Safety)ใหไดมาตรฐานในสถานทสาธารณะเปาหมาย12ประเภท

ซงมความกาวหนามากขนตามล�าดบ

สถานการณมลฝอย ป พ.ศ. 2557 ปรมาณมลฝอยทวไปทเกดขนทวประเทศประมาณ

26.71ลานตนตอปโดยจงหวดทมปรมาณมลฝอยทวไปมากทสด3อนดบแรกคอกรงเทพมหานคร

ชลบร และนครราชสมา ตามล�าดบ จากการส�ารวจโดยกรมอนามย เมอป พ.ศ. 2557 พบวา

การจดการมลฝอยทวไปขององคกรปกครองสวนทองถน1,953แหงการใหบรการเกบมลฝอยทวไป

ระดบเทศบาลมการใหบรการมากกวาโดยคดเปนรอยละ85.01ในขณะทองคการบรหารสวนต�าบล

ใหบรการคดเปนรอยละ47.31การใหบรการก�าจดมลฝอยทวไประดบเทศบาลมการใหบรการมากกวา

โดยคดเปนรอยละ72.41องคการบรหารสวนต�าบลใหบรการคดเปนรอยละ38.91นอกจากนนไมม

ใหบรการก�าจดมลฝอยทวไปแตประชาชนด�าเนนการดวยตนเองเชนเผาในทโลงกองในทโลงเปนตน



จากขอมลสถานทก�าจดมลฝอยทวไป 1,954 แหง เปนการก�าจดมลฝอยอยางถกสขลกษณะ คอ

การฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาลและการเผาในเตาเผารวม694แหงคดเปนรอยละ35.52ของ

สถานทก�าจดมลฝอยทวไปทงหมดดานมลฝอยตดเชอป2557พบวาโรงพยาบาลในสงกดส�านกงาน

ปลดกระทรวงสาธารณสข มจ�านวน 895 แหง มปรมาณมลฝอยตดเชอทเกดขนทงหมด 71,090

กโลกรม/วนคดเปนอตราการเกดมลฝอยตดเชอ0.81กโลกรม/เตยง/วนการจดการมลฝอยตดเชอ

ของสถานบรการการสาธารณสข พบวา สวนใหญมการก�าจดโดยใชเตาเผา และมการสงมลฝอย

ตดเชอออกไปก�าจดนอกโรงพยาบาลมากขน โดยจ�าแนกเปนสงใหองคกรปกครองสวนทองถน

เปนผก�าจดคดเปนรอยละ10.81สงใหเอกชนเปนผก�าจดคดเปนรอยละ89.19และก�าจดมลฝอย

ตดเชอโดยใชเตาเผาของโรงพยาบาลเองคดเปนรอยละ17.41ทงนโรงพยาบาลทสงมลฝอยตดเชอ

ไปก�าจดภายนอกโรงพยาบาลตองมระบบการควบคมก�ากบการขนมลฝอยตดเชอเพอควบคมปองกน

การลกลอบทงมลฝอยตดเชอปะปนกบมลฝอยทวไปหรอในทสาธารณะเพอปองกนการแพรกระจาย

ของเชอโรคสสงแวดลอม แตพบวาโรงพยาบาลสวนหนงยงไมปฏบตตามแนวทางทก�าหนดจงยงม

ความเสยงทจะพบการลกลอบทง

ในสวนของเสยอนตราย ป 2557 การประมาณการของเสยอนตรายทเกดขนทวประเทศ

มจ�านวน2.693ลานตนลดลงจากป2556ประมาณ0.610ลานตน(รอยละ18.5)ของเสยอนตราย

ทเกดขนสวนใหญเปนของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม2.065ลานตนหรอรอยละ77และเปนของ

เสยอนตรายจากชมชน (รวมซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสและมลฝอยตดเชอ)

ประมาณ0.628ลานตน(รอยละ23)สวนคาดการณปรมาณของเสยอนตรายจากชมชนในป2557

เกดขนประมาณ576,316ตนเพมขนจากป2556จ�านวน13,482ตนหรอรอยละ2.4สวนใหญเปน

ซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส(WastefromElectricalandElectronicEquipment

:WEEE)ประมาณ376,801ตนหรอรอยละ65และของเสยอนตรายประเภทอนๆจากชมชนเชน

แบตเตอรหลอดไฟภาชนะบรรจสารเคมเปนตนประมาณ199,515ตนหรอรอยละ35

ส�าหรบสถานการณดานสขภาพดานการเจบปวยดวยโรคตดตอน�าโดยสตวและแมลง

การเจบปวยดวยโรคตดตอทมสาเหตการรบสมผสสงคกคามทางชวภาพในสงแวดลอมโดยมสตว

และแมลงน�าโรคเปนพาหะ ซงเกยวของกบการจดการรงโรค การจดการแหลงเพาะพาหะน�าโรค

ดวยการจดสขาภบาลทอยอาศย สภาพแวดลอมทวไป การจดการมลฝอยและสงปฏกลทสงผลถง

การแพรกระจายพาหะน�าโรคจากขอมลการเจบปวยดวยโรคส�าคญในป2557โรคเลปโตสไปโรซส

พบการระบาดสงในพนทภาคใตและภาคตะวนออกเฉยงเหนอโรคไขเลอดออกมอตราปวยทสงกวา

โรคอนๆ และมผปวยทกจงหวดของประเทศไทย โดยเฉพาะอยางยงมความรนแรงในแถบจงหวด

ทางตะวนตกและภาคใตของไทย

การจดการสงปฏกลโดยองคกรปกครองสวนทองถนพบวามเทศบาลใหบรการสบสงปฏกล



คดเปนรอยละ56.62ของเทศบาลในขณะทองคการบรหารสวนต�าบลใหบรการคดเปนรอยละ40.98

ขององคการบรหารสวนต�าบล นอกจากน การใหบรการก�าจดสงปฏกลในระดบเทศบาล คดเปน

รอยละ 36.79 ของเทศบาลทงหมดทมขอมล ในขณะทองคการบรหารสวนต�าบลใหบรการคดเปน

รอยละ26.92ขององคการบรหารสวนต�าบลทงหมดทมขอมลปจจบนยงพบการลกลอบทงสงปฏกล

ในหลายพนท ซงสงผลกระทบตอสงแวดลอมและกอใหเกดการปนเปอนของเชอโรคทอาจมผลตอ

สขภาพของประชาชน ดงทพบวาประชาชนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทยมอบตการณโรค

มะเรงทอน�าดสงมากทสดในโลกขอมลป2557พบความชกพยาธใบไมตบรอยละ9.2โดยในระดบ

หมบานอาจมความชกสงถงรอยละ90รองลงมาคอภาคเหนอพบรอยละ5.2ในระดบหมบาน

อาจมความชกสงถงรอยละ45.6พบในเพศชายมากกวาเพศหญงจากพฤตกรรมเสยงเรองการบรโภค

อาหารทท�าจากปลาน�าจด เชน ปลาราดบ สมต�าใสปลาราดบแจวบองใสปลาราดบ และโรคนม

ตนทนการรกษาสงประมาณ 5 แสนบาทตอคน ผปวยมอตราการรอดชวตต�ามาก เนองจากพบ

ผปวยเปนมะเรงในระยะทายๆซงองคการอนามยโลก(WHO)ยอมรบและจดใหโรคพยาธใบไมตบ

เปนเชอกอโรคมะเรงทอน�าด การสงเสรมสขภาพและการสขาภบาลสงแวดลอมไมใหอจจาระ

ปนเปอนแหลงน�าใหปลาปลอดพยาธรวมทงการสงเสรมศกยภาพองคกรปกครองสวนทองถนใหม

ระบบการจดการสงปฏกลทถกสขลกษณะนบเปนมาตรการส�าคญในการปองกนสขภาพจากปญหา

ดงกลาว

ป 2559 กรมอนามยด�าเนนการพฒนาระบบอนามยสงแวดลอมใหมความชดเจน และ

เปนรปธรรมมากขน เพอผลกดนการด�าเนนงานใหบรรลตามเปาหมายทตงไว โดยระบบอนามย

สงแวดลอมมเปาประสงคเพอใหประชาชนไดรบการปองกน ดแลสขภาพจากปจจยเสยงดาน

สงแวดลอมและมเปาหมายระยะยาวเพอใหจงหวดทองถนชมชนมระบบการจดการปจจยเสยง

ดานอนามยสงแวดลอมในป2569โดยรายละเอยดเปาหมายในแตละระดบเปนดงน

ระดบจงหวด:จงหวดมระบบจดการปจจยเสยงดานสงแวดลอมและสขภาพใน5เรอง

คอ 1) มการพฒนาระบบฐานขอมล สถานการณ และการเฝาระวงดานสงแวดลอมและสขภาพ

2) มกลไกของคณะอนกรรมการสาธารณสขจงหวด (อสธจ.) 3) มการสงเสรมใหทองถนมการจด

บรการอนามยสงแวดลอมทไดมาตรฐาน4)มระบบและกลไกสนบสนนการจดการมลฝอยตดเชอ

ของโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขใหถกตองตามกฎหมายและ5)มการสงเสรมใหมการ

จดบรการเวชกรรมสงแวดลอมไดมาตรฐาน

ระดบทองถน:องคกรปกครองสวนทองถนมระบบบรการอนามยสงแวดลอมทมคณภาพ

และไดมาตรฐาน

ระดบชมชน:ประชาชนและประชาสงคมมความตระหนกรและมสวนรวมอยางเขมแขง

ในการจดการปญหาระดบพนทและปองกนผลกระทบตอสขภาพ



สรปผลการด�าเนนงานของงานอนามยสงแวดลอมในประเดนทส�าคญดงน

1. โครงการพฒนาระบบการจดการมลฝอยตดเชอ รฐบาลไดใหความส�าคญและก�าหนดใหการแกไขปญหาขยะมลฝอยเปนวาระแหงชาต

ททกหนวยงานทเกยวของตองประสานความรวมมอกนเพอแกไขปญหาอยางเรงดวนทงขยะมลฝอย

ทวไป มลฝอยตดเชอและของเสยอนตรายจากชมชน ซงหากไมไดรบการจดการทถกตอง ไมเพยง

จะสงผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม แตยงกระทบตอสขภาพประชาชนจ�านวนมาก โดยเฉพาะ

ในพนททประสบปญหาวกฤตขยะหลายจงหวดนโยบายส�าคญของกรมอนามยเนนหลกการส�าคญ

คอการลดและคดแยกขยะมลฝอยทตนทาง

สงเสรมใหเกดกลไกการคดแยกขยะเพอ

น�ากลบมาใชใหมใหมากทสดเรงการก�าจด

มลฝอยตกคางสะสมในสถานทก�าจด

มลฝอยในพนทวกฤต รวมทงสรางวนย

ของคนในชาตสรางจตส�านกใหประชาชนเขามามสวนรวมในการจดการขยะมลฝอยตงแตตนทาง

จนถงการก�าจดขนสดทาย

ผลการด�าเนนงาน 1. จดประชมพฒนาระบบควบคมก�ากบการขนมลฝอยตดเชอ เพอยกระดบมาตรฐาน

การขนและก�าจดมลฝอยตดเชอใหถกตองตามหลกวชาการตามทกฎหมายก�าหนด รวมทงสงเสรม

ใหขบเคลอนการด�าเนนงานผานกลไกคณะอนกรรมการสาธารณสขจงหวด

2. ประชมพฒนามาตรฐานวชาการและแนวทางการด�าเนนงานการจดการมลฝอยตดเชอ

เพออภปรายและแลกเปลยนเรยนรมาตรฐานดานวชาการในการจดการมลฝอยตดเชอ โดยตอง

ปรบปรงกฎกระทรวงวาดวยการก�าจดมลฝอยตดเชอพ.ศ.2545ใหสอดคลองกบวชาการและทนตอ

สถานการณปจจบน

3. ตรวจประเมนเตาเผามลฝอยตดเชอจ�านวน5แหงไดแกเทศบาลนครยะลาบรษท

การจดการสงแวดลอมภาคใต (2003) จงหวดปตตาน เทศบาลเมองนาน บรษท กรงเทพธนาคม

จ�ากด และองคการบรหารสวนจงหวดนนทบร เพอเปนการเฝาระวง และตรวจสอบประสทธภาพ

ใหไดมาตรฐานตามกฎกระทรวงวาดวยการก�าจดมลฝอยตดเชอพ.ศ.2545

4. โรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข(จ�านวนโรงพยาบาลทงหมด953แหงจ�าแนก

เปน โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงกดกรมวชาการ)

ผานการประเมนมาตรฐานการจดการมลฝอยตดเชอจ�านวน880แหงคดเปนรอยละ92.34



แผนภมท14รอยละของโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขผานการประเมนมาตรฐานการ

จดการมลฝอยตดเชอจ�าแนกรายเขตบรการสขภาพ

ทมา:ส�านกอนามยสงแวดลอมกรมอนามย

ปญหาและอปสรรค 1. สถานบรการสาธารณสขขนาดเลกไมมทพกรวมมลฝอยตดเชอและโรงพยาบาลทอย

หางไกลยงพบปญหามลฝอยตกคางเกน7วนโดยขาดระบบรวบรวมมลฝอยทมประสทธภาพ

2. มลฝอยตดเชอในชมชนมการก�าจดไมถกตองและยงพบการทงรวมกบมลฝอยทวไป

3. ระบบการเกบขอมลของจงหวดยงไมครอบคลมขอมลมลฝอยตดเชอของสถานบรการ

สาธารณสขขนาดเลก

4. เตาเผามลฝอยตดเชอบางแหงมสภาพช�ารด ท�าใหระบบก�าจดยงไมเปนไปตาม

มาตรฐานและยงขาดการตรวจวดคณภาพอากาศเสยทออกจากปลองควนอยางสม�าเสมอ

5. ระบบเอกสารและโปรแกรมก�ากบการขนสงมลฝอยตดเชอยงไมมประสทธภาพ

ขอเสนอแนะ 1. ขบเคลอนการด�าเนนงานการจดการมลฝอยตดเชอในภาพรวมของจงหวดผานกลไก

คณะอนกรรมการสาธารณสขจงหวด(อสธจ.)รวมทงใหมการก�ากบตดตามการด�าเนนงานการจดการ

มลฝอยตดเชอตามมตการประชมหรอขอสงการของอสธจ.อยางเครงครด

2. ผลกดนใหทองถนมการออกขอบญญตทองถนและบงคบใชเพอการควบคมก�ากบการ

จดการมลฝอยตดเชอทมประสทธภาพ และสงเสรมใหทองถนใชการพฒนาคณภาพระบบบรการ

อนามยสงแวดลอม(EnvironmentalHealthAccreditation:EHA)ดานการจดการมลฝอย



3. ควรมแผนซอมบ�ารงเตาเผามลฝอยตดเชอ และด�าเนนการซอมบ�ารงเตาเผามลฝอย

ตดเชอปรบปรงหวเผา(Burner)ปรบปรงโครงสรางอาคารรางระบายน�าเสยและหองพกรวมมลฝอย

ตดเชอเพอรอการก�าจด รวมทงด�าเนนการตรวจวดคณภาพอากาศเสยทออกจากปลองควนตาม

ระยะเวลาความถและพารามเตอรทระบไวในกฎหมาย

4. จดท�าชดความรการจดการมลฝอยตดเชอในชมชนและเรงวางระบบการรวบรวม

มลฝอยตดเชอทเกดในชมชนเพอลดปญหาการทงมลฝอยตดเชอรวมกบมลฝอยทวไปและลดการ

ตกคางของมลฝอยตดเชอในชมชน เพอสงตอเขาระบบการก�าจดมลฝอยตดเชอทถกตองตาม

หลกวชาการ

5. จดท�าระบบฐานขอมลกลางการจดการมลฝอยตดเชอทครอบคลมทกแหลงก�าเนด

เพอรวบรวมขอมลปรมาณ การรวบรวม การขนสง และวธการก�าจดมลฝอยตดเชอ รวมทงการ

ควบคมก�ากบและตดตามบรษทเอกชนทใหบรการการเกบขนมลฝอยตดเชอ

2. โครงการ 3 ป คณะอนกรรมการสาธารณสขจงหวด (อสธจ.) : โซขอกลางการบงคบใชกฎหมายสาธารณสข กลไกคณะอนกรรมการสาธารณสขจงหวด (อสธจ.) ซงมผ ว าราชการจงหวด

เปนประธาน นายแพทยสาธารณสขจงหวด เปนเลขานการคณะอนกรรมการฯ และหวหนากลมอนามยสงแวดลอม เปนผชวยฝาย

เลขานการคณะอนกรรมการฯเปนกลไก

ทท�าหนาท ขบเคลอนงานตามกฎหมาย

วาดวยการสาธารณสขในระดบพนท และ

ท�าหนาทประสานการด�าเนนงานดานอนามย

สงแวดลอมระหวางพนทกบสวนกลางในการขบเคลอนงานตามกฎหมายวาดวยการสาธารณสข

ซงมองคกรปกครองสวนทองถนเปนผบงคบใชกฎหมายใหมประสทธภาพมากยงขน

ผลการด�าเนนงาน 1. พฒนาศกยภาพศนยอนามยดานกฎหมายสาธารณสขใหสามารถเปนทปรกษาใหแก

ส�านกงานสาธารณสขจงหวดและทองถนไดรวมทงพฒนาศกยภาพทมเลขานการของอสธจ.

2. สนบสนนการเขารวมประชม อสธจ. ในกรณทเปนประเดนปญหาดานกฎหมาย

ทคอนขางซบซอนและสนบสนนการแลกเปลยนเรยนร4ภาค

3. สรปผลการด�าเนนงาน อสธจ. และวเคราะหการด�าเนนงาน อสธจ. เปนรายเขต

เพอเปนขอมลในการท�าแผนสนบสนนการด�าเนนงานอสธจ.ตอไป



ทงน จงหวดใชการประชม อสธจ. เพอขบเคลอนประเดนงานดานอนามยสงแวดลอม

ใน3ประเดนหลกไดแกการจดการมลฝอยตดเชอการขบเคลอนไมใชโฟมเปนภาชนะบรรจอาหาร

(NO FOAM) การพฒนาคณภาพระบบบรการอนามยสงแวดลอมส�าหรบองคกรปกครอง

สวนทองถน(EHA)และทส�าคญมการผลกดนใหมการออกขอก�าหนดของทองถน

แผนภมท15มตประเดนงานอนามยสงแวดลอมทมการขบเคลอนอสธจ.ในภาพรวม

ทมา:ศนยบรหารกฎหมายสาธารณสขกรมอนามย

ปญหาและอปสรรค 1. ผบรหารและผรบผดชอบของหนวยงานอนทเกยวของยงไมทราบบทบาททชดเจนของ

อสธจ.

2. บคลากรทปฏบตงานยงขาดความร/ทกษะในการปฏบตงาน มการโยกยาย เปลยน

ผรบผดชอบบอยหรอยงไมมผรบผดชอบทท�าหนาทตรงสายงาน

3. ขาดความเขาใจในบทบาททจะเปนหนวยงานหลกทจะท�าการประสาน เชอมโยง

ขบเคลอนการด�าเนนงานแกไขปญหาดานอนามยสงแวดลอมทชดเจน

4. การบงคบใชกฎหมายสวนใหญกระทบกบฐานเสยงของผบรหารทองถนท�าใหไมไดรบ

การสนบสนนในการด�าเนนการ เชน เรองการจดระเบยบตลาดการจดระเบยบการจ�าหนายสนคา

ในทหรอทางสาธารณะ

5. ระบบขอมลสถานการณอนามยสงแวดลอมยงไมไดใชประโยชนเตมทในการน�าเปนประเดน

เขาสทประชมอสธจ.เนองจากยงไมมระบบการเชอมโยงระดบอ�าเภอจงหวดเขตสขภาพประเทศ



ขอเสนอแนะ 1. สรางความเขาใจในบทบาทอสธจ. ใหแกผบรหารและหนวยงานภาคเครอขาย เชน

ทองถนจงหวดและส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดตระหนกในหนาทรบผดชอบ

และบทบาทของคณะอนกรรมการสาธารณสขใหเขมแขงเพอใหการขบเคลอนงานส�าเรจตามเปาหมาย

ทก�าหนดไว

2. สรางความตระหนกใหทองถนสามารถบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง เนนการอบรม

กฎหมายทกภาคสวน การขบเคลอนงานกฎหมายในภาพรวมของสวนกลางใหเปนไปในทศทาง

เดยวกน

3. สรางกลไกความรวมมอ ระหวางกระทรวงมหาดไทย และหนวยงานทเกยวของ

เพอการขบเคลอนงานกฎหมาย

4. จดอบรมหลกสตร“การพฒนาทมเลขาฯ”หรอจดเวทแลกเปลยนเรยนรอยางตอเนอง

5. จดใหมการประกาศเกยรตคณแกอสธจ.ทมการด�าเนนงานดเดน

6. จดท�ารางการออกเทศบญญต/ขอบญญต ตลอดจนกฎกระทรวงก�าหนดอตรา

คาธรรมเนยมตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 ใหสอดคลองกบสถานการณและ

ครอบคลมกจการตามทกฎหมายก�าหนด เพอใหองคกรปกครองสวนทองถนไดใชเปนแนวทาง

ในการออกเทศบญญต/ขอบญญตในสวนทเกยวของ

7. เรงตดตามการออกกฎกระทรวงก�าหนดอตราคาธรรมเนยมพ.ศ.....ตามพระราชบญญต

การสาธารณสขพ.ศ.2535

3. โครงการพฒนาคณภาพระบบบรการอนามยสงแวดลอม องคกรปกครองสวนทองถน EHA : (Environmental Health Accreditation) กรมอนามยรวมกบกรมสงเสรมการปกครองทองถน พฒนาคณภาพระบบบรการ

อนามยสงแวดลอมองคกรปกครองสวนทองถน เพอพฒนาปรบปรงกระบวนงานใหไดมาตรฐาน

ทง9ประเดนงานไดแก1)ระบบการจดการสขาภบาลอาหาร2)ระบบการจดการคณภาพน�าบรโภค

3) ระบบการจดการสงปฏกล 4) ระบบการจดการมลฝอย 5) ระบบการรองรบภาวะฉกเฉนและ

ภยพบต 6) ระบบการจดการเหตร�าคาญ 7) ระบบการจดการกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ

8) ระบบการประเมนผลกระทบตอสขภาพ และ 9) ระบบการบงคบใชกฎหมาย เพอน�าไปสการประเมนรบรองคณภาพตามระบบบรการ

อนามยสงแวดลอมและกฎหมายของ

องคกรปกครองสวนทองถน



ผลการด�าเนนงาน ปพ.ศ.2557 ปพ.ศ.2558 ปพ.ศ.2559

จ�านวนองคกรปกครองสวนทองถนเปาหมาย 202แหง 2,441แหง 2,442แหง

- เทศบาลทสมครEHA 193แหง 1,000แหง 1,721แหง

-เทศบาลผานการประเมนEHAดานท1–4 144แหง 575แหง 1,250แหง

ระดบเกยรตบตร (66แหง) (78แหง) (250แหง)

ระดบพนฐาน (190แหง) (385แหง) (1,000แหง)

ทมา:ส�านกสขาภบาลอาหารและน�ากรมอนามย

แผนภมท16จ�านวนองคกรปกครองสวนทองถนทสมครและผานเกณฑEHAปพ.ศ.2557–2559


ผลการด�าเนนงาน เทศบาลทกระดบ(เทศบาลนครเทศบาลเมองและเทศบาลต�าบล)มระบบบรการอนามย

สงแวดลอมไดมาตรฐาน (ผานการประเมนรบรองฯ EHA ตามเงอนไขทกรมอนามยก�าหนด

อยางนอย1ประเดน ในประเดนท 1– 4คอการจดการสขาภบาลอาหารการจดการคณภาพ

น�าบรโภคการจดการสงปฏกลและการจดการมลฝอย)รอยละ60.52จากเปาหมายรอยละ50

ตารางท11ผลการด�าเนนงานพฒนาคณภาพระบบบรการอนามยสงแวดลอมองคกรปกครอง

สวนทองถนปพ.ศ.2557–2559



ปญหาอปสรรค 1. องคกรปกครองสวนทองถนยงขาดแนวทางและระบบการสงตอขอมลผลการด�าเนนงาน

2. องคกรปกครองสวนทองถนบางแหงยงไมเขาใจเกยวกบขนตอนการประเมนEHA

3. การสรางทมผตรวจประเมนยงไมเปนระบบและมกฎหมายรองรบ

ปจจยความส�าเรจ 1. เปนนโยบายกระทรวงสาธารณสขและนโยบายของกระทรวงมหาดไทย

2. เปนการด�าเนนงานทมพระราชบญญตเทศบาล/พระราชบญญตการสาธารณสขรองรบ

4. โครงการเฝาระวงผลกระทบสขภาพจากพนทเสยง ปจจบนทศทางการพฒนาของประเทศมงเนนการขบเคลอนทางเศรษฐกจและนโยบาย

การพฒนาเศรษฐกจเขตนคมอตสาหกรรมการสรางโครงสรางพนฐานทจ�าเปนส�าหรบการเชอมตอ

เขตเศรษฐกจพเศษตางๆ สงผลถงศกยภาพของสงแวดลอมและระบบนเวศนในการรองรบการ

ขยายตวดงกลาว ซงหากมการจดการทไมเหมาะสมหรอไมมมาตรการในการปองกนและลด

ผลกระทบตอสงแวดลอมทครอบคลมและหากขาดการปฏบตตามกฎหมายขอก�าหนดหรอมาตรการ

ดานสงแวดลอมอยางเครงครดจะเปนสาเหตทน�าไปสการปนเปอนของสารมลพษสสงแวดลอม

ผลการด�าเนนงาน 1. พนทเสยงกรณเหมองแรทองค�า : การประกอบกจการเหมองแรทองค�าของ บรษท

อครารซอรสเซสจ�ากด(มหาชน)มพนทในอยในเขตรอยตอ3จงหวด(พจตรเพชรบรณพษณโลก)

เปดด�าเนนการเมอปพ.ศ.2544จนถงปจจบนโดยในป2559กระทรวงอตสาหกรรมรวมกบกระทรวง

สาธารณสขไดแตงตงคณะกรรมการตรวจสอบขอเทจจรงเพอแกไขปญหาขอขดแยงผลกระทบตอ

สงแวดลอมและสขภาพจากการท�าเหมองแรทองค�าของบรษทอครารซอรสเซสจ�ากด(มหาชน)

ทงน กรมอนามยไดด�าเนนการเฝาระวงคณภาพน�าเพอการอปโภคบรโภคในพนท

อยางตอเนอง จากผลการเฝาระวงคณภาพน�าในป 2558 พบเหลกและแมงกานสเกนมาตรฐาน

ในน�าประปา จ�านวน 10 แหง จงไดเสนอใหองคกรปกครองสวนทองถนด�าเนนการปรบปรงแกไข

และจดประชมแจงผลใหประชาชนและหนวยงานทเกยวของรบทราบ โดยประชาชนเสนอใหม

การปรบปรงระบบประปาเพมเตมอก 6 แหง รวมเปน 16 แหง ซงในการปรบปรงระบบประปา

บรษท อครารซอรสเซส จ�ากด (มหาชน) เปนผสนบสนนงบประมาณ และองคกรปกครองสวนทองถน

รบผดชอบในการปรบปรงระบบประปาในพนท และหลงการปรบปรงระบบประปาทง 16 แหง

พบวายงพบเหลกและแมงกานสเกนมาตรฐานจ�านวน6แหงซงไดหารอแนวทางการแกไขปญหา



กบหนวยงานทเกยวของ เชนกรมทรพยากรน�าบาดาลกรมทรพยากรน�าการประปาสวนภมภาค

และนกวชาการจากมหาวทยาลย

นอกจากน ไดด�าเนนการพฒนาตนแบบการจดท�าแผนทสารสนเทศภมศาสตรขอมล

ดานสงแวดลอมและสขภาพในพนทรอบเหมองแรทองค�า 3 จงหวดรอยตอ (พจตร พษณโลก

เพชรบรณ) http://www.sci1.nu.ac.th/goldminingphichit2 เพอใหมขอมลการเฝาระวงผลกระทบ

สงแวดลอมและสขภาพทสามารถน�าไปใชในการคาดการณ การเฝาระวง สอสาร และสนบสนน

การด�าเนนงานดานอนามยสงแวดลอมอยางเปนระบบแกหนวยงานสาธารณสขในพนท รวมทง

เปนตนแบบตอการจดท�าแผนทสารสนเทศภมศาสตรในพนทอนและจดท�าหลกเกณฑและขอก�าหนด

เกยวกบพนทแนวกนชน (Buffer Zone) กรณเหมองแรทองค�า รวมทงจดท�าคมอการเฝาระวง

ดานอนามยสงแวดลอมและประเมนความเสยงตอสขภาพในพนทเสยงเพอใหเจาหนาทสาธารณสข

ในพนทเสยงจากมลพษสงแวดลอมใชเปนกรอบแนวทางการด�าเนนงานใหเปนไปในทศทางเดยวกน

เพอลดปจจยเสยงดานสงแวดลอมทสงผลกระทบตอสขภาพของประชาชนและความเจบปวยดวย

โรคจากสงแวดลอมประกอบกบใชกระบวนการการมสวนรวมของหนวยงานทเกยวของในการแกไข

ปญหา เพอใหประชาชนในพนทไดรบการคมครองจากผลกระทบทอาจจะเกดขนจากกจกรรม

โครงการ

2. พนทเสยงมลพษอากาศ กรณฝนละออง ต�าบลหนาพระลาน จงหวดสระบร :

กรมอนามยไดพฒนาระบบเฝาระวงสงแวดลอมและสขภาพในพนทเสยงจากมลพษทางอากาศ

กรณฝนละอองในพนทต�าบลหนาพระลาน โดยการเฝาระวงสขภาพของเดกนกเรยนในพนททเปน

กลมเสยงทไดรบผลกระทบจากฝนละอองดวยวธการเปาปอดและเกบขอมลอาการของเดกนกเรยน

จ�านวน450คนจากโรงเรยน9แหงในพนทต�าบลหนาพระลานพบวาความจปอดทวดไดเฉลย

1,279 มลลลตร อยในเกณฑปกต และจากการเกบขอมลอาการของเดกนกเรยนจากสมดบนทก

สขภาพ พบวา นกเรยนไมมโรคประจ�าตวรอยละ 76.7 และนกเรยนทปวยเปนโรคหอบหดและ

โรคภมแพรอยละ9.3และเปนโรคหวใจและโรคความดนโลหตสงรอยละ2.33เปนตนจากผลการ

ด�าเนนงานครงนไดจดท�าขอเสนอตอการแกไขปญหาดงกลาวไดแก1)ควรเชอมโยงขอมลจากสถาน

ตรวจวดคณภาพอากาศแบบอตโนมต เพอใหเหนสถานการณแนวโนมมลพษอากาศทเชอมโยงกบ

ขอมลสขภาพได 2) จดระบบกลไกการสอสารความเสยงผาน Line, Facebook และชองทางอนๆ

3)เสรมสรางความตระหนกใหประชาชนในการปองกนตวจากฝนละอองขนาดเลกและ4)ประเมน

ผลกระทบตอสขภาพตามกลมเปาหมายโดยเฉพาะกลมเปราะบางรวมทงไดมการสอสารใหความร

กบกลมเปาหมายเพอการดแลปองกนตนเอง โดยจดท�าและเผยแพรคมอมาตรฐานคาเฝาระวง

ผลกระทบตอสขภาพจากฝนละอองขนาดเลกกวา10ไมครอนเพอใหไดขอมลการเฝาระวงผลกระทบ

ตอสขภาพ ทจะเปนประโยชนตอการจดท�าเปนขอเสนอแนะตอการจดการปญหาฝนละอองและ



ปองกนผลกระทบตอสขภาพ และจดท�าแผนทเสยงในพนทต�าบลหนาพระลาน เพอใหเหนความ

เชอมโยงขอมลดานสขภาพและมลพษทางอากาศทน�าไปสการขบเคลอนการแกไขปญหาฝนละออง

ในระยะยาวตอไป

3. พนทเสยงจากมลพษทางอากาศ กรณหมอกควน : กรมอนามยไดประสานความ

รวมมอและสนบสนนการด�าเนนงานภายใต“แผนปฏบตการปองกนและแกไขหมอกควนภาคเหนอ

ป2559”รวมกบกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยกรมควบคมมลพษและภายใต

แผนบรณาการขยะและสงแวดลอม กระทรวงสาธารณสข นอกจากนไดรวมกบกรมควบคมโรค

และหนวยงานทเกยวของ เพอบรณาการการด�าเนนงานในทกระดบ และเตรยมความพรอม

ของหนวยงานสาธารณสขในพนท 9 จงหวดภาคเหนอ ไดแก จงหวดเชยงใหม เชยงราย ล�าพน

ล�าปาง แพร นาน พะเยา แมฮองสอน และตาก ในการรบมอผลกระทบจากภาวะหมอกควน

นอกจากน กรมอนามยไดท�า MOU รวมกบกรมควบคมมลพษ เพอจดการปจจยเสยง และ

เตรยมความพรอมกอนเกดวกฤตหมอกควน

ส�าหรบการสนบสนนขอมลและแนวทางการด�าเนนงานแกเจาหนาทสาธารณสข

ในพนทเนนการสอสารสาธารณะสอสารความรกบกลมเปาหมายเพอดแลและเฝาระวงสงแวดลอม

และสขภาพ การจดท�าค�าแนะน�าในการเตรยมหองสะอาด (Clean Room) รวมกบกรมควบคมโรค

และเผยแพรองคความรตางๆผานทางขาวบทความการใหสมภาษณผานทางสอชองทางตางๆ

ทงทางสถานโทรทศนรายการวทยทงนการด�าเนนงานในชวงทมวกฤตหมอกควนไดแกการเฝา

ระวงผลกระทบตอสขภาพจาก PM 10 โดยใชมาตรฐานคาเฝาระวงผลกระทบตอสขภาพจากฝน

PM10การจดท�ารายงานสถานการณหมอกควนรายวนในชวงวกฤตเพอเปนขอมลสนบสนนและเปน

แนวทางปฏบตงานใหเจาหนาทสาธารณสขในพนทรวมทงการสอสารเตอนภยผานสอชองทางตางๆ

จดท�าอนโฟกราฟฟคแสดงสถานการณหมอกควนภาคเหนอรายวนและค�าแนะน�าในการปฏบตตน

ส�าหรบประชาชนทงประชาชนทวไปและประชาชนกลมเสยงทตองใหการดแลเปนพเศษ เชน เดก

ผสงอาย หญงมครรภ และผทมโรคประจ�าตว เปนตน และชวงหลงวกฤตหมอกควน เนนการ

แลกเปลยนเรยนร และประสบการณการด�าเนนงานกรณหมอกควนรวมกบกรมควบคมโรค และ

หนวยงานทเกยวของโดยรวมเวทถอดบทเรยนการด�าเนนงานและจดท�าขอเสนอเพอการเตรยมการ

ด�าเนนงานในป2560รวมกบภาคเครอขายตอไป

5. โครงการพฒนาสวมสาธารณะไทย นโยบายของกระทรวงสาธารณสขในการพฒนาสวมสาธารณะไทยตลอดระยะเวลา

11 ป ทผานมา สงผลใหประเทศไทยกลายเปนสถานทศกษาดงานและเปนแบบอยางใหแก

นานาประเทศ ดานการพฒนาสวมสาธารณะใหไดมาตรฐาน อกทงด�าเนนการขบเคลอนเรอง



สวมอยางตอเนอง สอดรบกบเปาหมาย

การพฒนาทยงยนหรอSDGsเพอใหทกคน

เขาถงสขอนามยทพอเพยงและเปนธรรม

ลดอตราประชากรทไมมสวมใช และยงคง

ขบถายในสถานทเปดโลงกวา1.1พนลานคนทวโลกโดยเฉพาะอยางยงในผหญงและเดกซงเปนกลมทตองไดรบการดแลเปนพเศษหากไมม

หองสวมใชเฉพาะและมดชดเพยงพออาจเสยงตออนตรายและถกทารณกรรมทางเพศได

ผลการด�าเนนงาน 1. ด�าเนนการส�ารวจความคดเหนเกยวกบสวมสาธารณะและพฤตกรรมการใชสวมของ

ประชาชนโดยกลมตวอยางเปนประชาชนทใชสวมสาธารณะในเขตกรงเทพฯและปรมณฑลจ�านวน

2,044คนพบวาสวมสาธารณะทประชาชนเลอกใชบรการมากทสด3อนดบแรกไดแกสวมหาง

สรรพสนคาสวมปมน�ามนสถานททองเทยวคดเปนรอยละ86.6473.09และ58.66ตามล�าดบ

สวมสาธารณะทสะอาดทสด3ล�าดบแรกคอหางสรรพสนคา/ศนยการคารอยละ50.10สถาน

บรการน�ามนเชอเพลง รอยละ 17.47 และโรงพยาบาล รอยละ 17.37 และสวมทควรปรบปรง

มากทสดคอสวมโรงเรยนรอยละ55.53พฤตกรรมการใชสวมของประชาชนทถกตองไดแกการไม

เหยยบบนโถสวมนงราบรอยละ74.07การราดน�าหรอกดชกโครกทกครงหลงใชสวมรอยละ86.01

กระดาษช�าระใชแลวทงลงในถงขยะ รอยละ 88.19 และลางมอทกครงหลงใชสวมดวยสบและ

น�าสะอาดรอยละ64.21

2. เฝาระวงความเสยงในสวมสาธารณะดวยวธ Swab Testหาเชออโคไล (Escherichia

Coli) กลมตวอยางเปนสวมสาธารณะทเปนสดยอดสวมในกรงเทพและจงหวดใกลเคยง 45 แหง

จ�านวน566ตวอยางพบเชออโคไลรอยละ13.96จดเกบตวอยางทพบเชออโคไลมากทสด3ล�าดบแรก

ไดแกพนหองน�าทรองนงโถสวมและทจบสายฉดช�าระตามล�าดบ

3. จดกจกรรม/การรณรงคประชาสมพนธการพฒนาสวมสาธารณะดงน

- รณรงคสวมสถานททองเทยวสะอาดรบวนสวมโลก เพอใหคนไทยทราบถงความ

ส�าคญของวนสวมโลก(วนท19พฤศจกายน)และประชาสมพนธความส�าเรจของโครงการพฒนา

สวมสาธารณะไทยรวมทงสงเสรมใหประชาชนทวไปมพฤตกรรมการใชสวมทถกตอง

-รณรงคกจกรรมลางสวมพรอมกน...รบวนสงกรานตพรอมกนทวประเทศเพอกระตน

และสรางกระแสใหภาคเครอขายและประชาชนทวไปรวมกนลางสวมพรอมกน…รบวนสงกรานต

ทวประเทศในวนท1–7เมษายนของทกปโดยใหมการท�าความสะอาดและปรบปรงสวมในความ

รบผดชอบของตนและใหภาคเครอขายไดมสวนรวมในการพฒนาสวมสาธารณะไทยอยางตอเนอง



ซงไดรบความรวมมอจากหนวยงานตางๆเปนอยางดจ�านวน1,202แหง

4. สรรหาสดยอดสวมแหงป ระดบประเทศ เพอสรรหาตนแบบสวมสาธารณะทมการ

จดการสวมทดจ�านวน12ประเภทมจ�านวน93แหงโดยมสถานทไดรบการตดสนเปนสดยอดสวม

แหงปจ�านวน19แหงและบคคลตนแบบการพฒนาสวมสาธารณะไทยจ�านวน1ทาน

5. พฒนาสวมในสถานบรการน�ามนเชอเพลง โดยไดรบความรวมมอจากส�านกงาน

สาธารณสขจงหวดทกจงหวดในการสงผลประเมนสวมในสถานบรการน�ามนเชอเพลงผานมาตรฐาน

HAS และไดรบความรวมมอจากบรษท อเอสอารไอ (ประเทศไทย) จ�ากด บนทกขอมลสวม

ในสถานบรการน�ามนเชอเพลงผานมาตรฐาน HAS ลงแผนทดจตอลส�าหรบใชในระบบน�าทาง

ZGPSNavigator)จ�านวน1,108แหงและในแอพพลเคชน“NOSTRA”ซงสามารถดาวนโหลดผาน

สมารทโฟนได เพอชวยใหการคนหาสวมสะอาดไดมาตรฐาน HAS ไดสะดวกและรวดเรวยงขน

และน�าสดยอดสวมแหงป122แหงพมพลงในแผนททางหลวงประเทศไทยเรยบรอยแลว

6. พฒนาสวมสาธารณะ ในสถานทเปาหมาย 12 ประเภท ไดแก แหลงทองเทยว

สถานบรการน�ามนเชอเพลง รานจ�าหนายอาหาร ตลาดสดนาซอ สถานศกษา สถานทราชการ

สถานขนสงโรงพยาบาลสวนสาธารณะศาสนสถานสวมรมทางและหางสรรพสนคา/ศนยการคา

มสวมสาธารณะทผานเกณฑมาตรฐาน HAS ในภาพรวมระดบประเทศเฉลย รอยละ 71.04 เมอ

พจารณาตามประเภทของสวมสาธารณะพบวาสวมสาธารณะทผานการประเมนมาตรฐานHAS

มากทสด3อนดบแรกคอโรงพยาบาลหางสรรพสนคา/ศนยการคาและสวมรมทางรอยละ99.09

94.25และ83.33ตามล�าดบ

แผนภมท17 แสดงผลการด�าเนนงานการพฒนาสวมสาธารณะไทย ป พ.ศ. 2559 จ�าแนกราย

สถานทเปาหมาย




แผนภมท18แสดงผลการด�าเนนงานการพฒนาสวมสาธารณะไทยปพ.ศ.2549–2558


ปจจยความส�าเรจ ภาคเครอขายทกภาคสวนเลงเหนความส�าคญ และด�าเนนการพฒนาสวมสาธารณะ

อยางตอเนอง

6. โครงการยกรางพระราชบญญตการสาธารณสข (ฉบบท......) พ.ศ.......... พระราชบญญตการสาธารณสขพ.ศ.2535เปนกฎหมายส�าคญทใชในการคมครอง

และควบคมพฤตกรรมและการกระท�าของประชาชนในชวตประจ�าวนมใหสงผลกระทบตอสขลกษณะ

และการอนามยสงแวดลอมโดยตรง ซงในปจจบนพบวาบทบญญตของกฎหมายบางประการไมม

ความคลองตวยงมอปสรรคในการด�าเนนงานตามทกฎหมายก�าหนดและขาดความเชอมโยงในการ

ประสานงานอกทงสภาพการณทเปลยนแปลงไปท�าใหมปจจยทกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพของ

ประชาชนมากขน จงมความจ�าเปนตองแกไขเพมเตมบทบญญตบางประการเพอใหการปฏบตงาน

ตามทกฎหมายก�าหนด เออตอการคมครองสขภาพอนามยของประชาชนและเพอใหการใชบงคบ

กฎหมายมประสทธภาพสงสด

ผลการด�าเนนงาน สาระส�าคญของประเดนทแกไขเพมเตมไดแก

1. ก�าหนดใหอธบดกรมอนามยมอ�านาจออกค�าสงระงบหรอแกไขในกรณทเกดหรอมเหต



อนควรสงสยวาจะเกดความเสยหายอยางรายแรงตอสภาวะความเปนอยทเหมาะสมกบการด�ารงชพ

ของประชาชนซงจ�าเปนตองมการแกไขโดยเรงดวน

2. ก�าหนดใหมคณะกรรมการสาธารณสขจงหวดประกอบดวยผวาราชการจงหวด

เปนประธานกรรมการ อยการจงหวดเปนรองประธานกรรมการโดยต�าแหนง และนายแพทย

สาธารณสขจงหวดเปนกรรมการและเลขานการใหมอ�านาจหนาทตามทก�าหนด

3. ก�าหนดใหในกรณทเจาพนกงานทองถนไมปฏบตตามอ�านาจหนาทใหคณะกรรมการ

หรอคณะกรรมการสาธารณสขจงหวดแจงผมอ�านาจควบคมดแลการปฏบตราชการของราชการ

สวนทองถน หรอเจาพนกงานทองถนเพอสงใหปฏบตตามอ�านาจหนาทและหากเหตนนอาจกอใหเกด

อนตรายหรอผลกระทบตอสขภาพของประชาชน ใหอธบดกรมอนามยหรอนายแพทยสาธารณสข

จงหวดโดยความเหนชอบของคณะกรรมการหรอคณะกรรมการสาธารณสขจงหวดมอ�านาจออกค�าสง

แทนเจาพนกงานทองถนเพอแกไขปญหานนได

4. ก�าหนดใหเจาพนกงานทองถนมอ�านาจในการประกาศก�าหนดพนทควบคมเหตร�าคาญ

5. ก�าหนดใหเจาพนกงานสาธารณสขในระดบบงคบบญชาสงสดของอ�าเภอหรอจงหวด

มอ�านาจออกค�าสงกรณทตรวจพบเหตทไมถกตองหรอมการกระท�าใดๆ ทฝาฝนตอพระราชบญญตน

หรอขอก�าหนดของทองถน

6. ก�าหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข โดยค�าแนะน�าของคณะกรรมการ

สาธารณสขมอ�านาจประกาศก�าหนดประเภทหรอขนาดของกจการทตองด�าเนนการตามหลกเกณฑ

วธการและเงอนไขกอนการอนญาตใหด�าเนนกจการ

7. ก�าหนดใหมคณะกรรมการวนจฉยอทธรณโดยมองคประกอบตามทก�าหนดซงมอธบด

กรมอนามยเปนประธานและใหหวหนาหนวยงานทรบผดชอบกฎหมายวาดวยการสาธารณสข

เปนกรรมการและเลขานการและใหมอ�านาจพจารณาอทธรณค�าสงตามพระราชบญญตน

8. ปรบปรงแกไของคประกอบของคณะกรรมการเปรยบเทยบคด

คณะรฐมนตรอนมตในหลกการเมอวนท15มนาคม2559และคณะกรรมการกฤษฎกา

ไดตรวจพจารณาแลวขณะนอยระหวางการพจารณาของคณะกรรมาธการ(สภานตบญญตแหงชาต)

ในล�าดบตอไปจะเสนอส�านกนายกรฐมนตร และน�าทลเกลาฯ ประกาศใชตอไป และมประกาศฯ

ภายใตพระราชบญญตการสาธารณสข(ฉบบท..)พ.ศ....จ�านวน5ฉบบไดแก

ประกาศคณะกรรมการสาธารณสขเรองหลกเกณฑวธการและเงอนไขการแตงตง

วาระการด�ารงต�าแหนงและการพนจากต�าแหนงของกรรมการตามมาตรา 17/1 (3) และ (4) และ

กรรมการตามมาตรา17/2(3)(มาตรา17/4)

ประกาศคณะกรรมการสาธารณสขเรองหลกเกณฑวธการและเงอนไขการแตงตง

วาระการด�ารงต�าแหนง และการพนจากต�าแหนงของกรรมการผทรงคณวฒตามวรรคหนง (3)



(มาตรา66/1)

ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขส�าหรบให

เจาพนกงานทองถนพจารณาประกอบการออกประกาศพนทควบคมเหตร�าคาญพ.ศ......(มาตรา28/1)

ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง ก�าหนดประเภทหรอขนาดของกจการรวมทง

ก�าหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทผขออนญาตตองด�าเนนการกอนการอนญาต พ.ศ. ....

(มาตรา12)

ประกาศกระทรวงสาธารณสขเรองหลกเกณฑวธการและเงอนไขการเปรยบเทยบ

ของคณะกรรมการเปรยบเทยบและเจาพนกงานทองถน หรอผซงเจาพนกงานทองถนมอบหมาย

พ.ศ.....(มาตรา85)

7. โครงการองคกรตนแบบเลกการใชภาชนะโฟมบรรจอาหารเพอสขภาพทดของคนไทย กรมอนามยเปนหนวยงานหลกในการรณรงคลด ละ เลก การใชภาชนะโฟมบรรจ

อาหาร ตงแตป 2557 โดยก�าหนดพนทปลอดการใชโฟมบรรจอาหารน�ารองใหทกสวนราชการใน

กระทรวงสาธารณสขไมมการใชโฟมบรรจ

อาหารใหใชวสดทท�าจากธรรมชาต อกทง

ไดขอความรวมมอจากหนวยงานสงกด

กระทรวงสาธารณสขทวประเทศร วม

รณรงคลดละเลกการใชภาชนะโฟมบรรจ

อาหารเพอเปนตวอยางใหแกหนวยงานราชการอน ตลอดจนการปฏเสธการใชโฟมทกรปแบบ

โดยไมใชบรการจากสถานประกอบการอาหารทใชโฟมบรรจอาหาร

ผลการด�าเนนงาน 1. ขยายพนทการรณรงคไปยงหนวยงานในสงกดกระทรวงสาธารณสขทวประเทศ

หนวยงานราชการนอกสงกดกระทรวงสาธารณสขและรฐวสาหกจสถาบนการศกษาองคกรปกครอง

สวนทองถน และภาคเอกชน ซงไดลงนามความรวมมอเมอวนท 17 กมภาพนธ 2559 จากเดม

ในป 2558 จ�านวน 14 แหง เพมเปน 33 แหง ในป 2559 อาท มหาวทยาลย รฐวสาหกจ

หางสรรพสนคาศนยการประชมซปเปอรมาเกตรานสะดวกซอรานอาหารFranchiseสถานบรการ

น�ามนส�านกงานสมาคมชมรมผประกอบการรานอาหารแผงลอยและตลาดสดเพอใหผประกอบ

การคาอาหารและผบรโภคเลอกไดใชผลตภณฑทดแทนโฟมทปลอดภยตอสขภาพและยอยสลายได

ตามธรรมชาต

2. ประชมแลกเปลยนเรยนรนกวชาการ“ภยเงยบจากภาชนะโฟมบรรจอาหาร”



3. ประชมภาคเครอขายภาครฐ/ภาคเอกชนและการลงนามความรวมมอ(MOU)

4. เสรมสรางองคกรตนแบบเลกการใชภาชนะโฟมบรรจอาหารฯ4ภาค

5. จดท�าสอประชาสมพนธ(สปอตวทย/แผนพบ/สตกเกอร)

ตารางท12ผลการด�าเนนงานองคกรปลอดโฟม100%ปพ.ศ.2557–2559

ล�าดบ

ทประเภทหนวยงาน/องคกร

ปพ.ศ.

2557

ปพ.ศ.

2558

ปพ.ศ.

2559

1 หนวยงานราชการสงกดกระทรวงสาธารณสข 8 22 20

(สวนกลาง)

2 กระทรวง/รฐวสาหกจ - - 4

3 ส�านกงานสาธารณสขจงหวด - 8 48

4 โรงพยาบาลศนย - 6 14

5 โรงพยาบาลทวไป - 11 38

6 โรงพยาบาลชมชน - 24 235

7 ส�านกงานสาธารณสขอ�าเภอ/โรงพยาบาล - 1 172

สงเสรมสขภาพต�าบล(381แหง)

8 องคกรปกครองสวนทองถน - 3 46

9 สถาบนการศกษา - 2 98

10 องคกรภาคเอกชนรวมลงนามMOUกบ - 23 33

กรมอนามย(12,522แหง)

11 หนวยงานใน–นอกสงกดกระทรวงสาธารณสข/ - - 47

องคกรเอกชน

12 สถานประกอบการอตสาหกรรม - 2 4

13 สถานททองเทยว - 12 26

14 ศนยอาหาร - 6 12

15 เทศกาลอาหาร - 8 8

16 ตลาด - 6 11

จ�านวน

(แหง)

จ�านวน

(แหง)

จ�านวน

(แหง)

รวม 8 134 816




ปญหาอปสรรค 1. ผลตภณฑทดแทนภาชนะโฟมยงมจ�าหนายในทองตลาดคอนขางนอยและมราคาแพง

เมอเทยบกบภาชนะโฟมบรรจอาหาร

2. การประชาสมพนธอนตรายจากการใชโฟมบรรจอาหารยงไมทวถง

ขอเสนอแนะ 1. การรณรงคลด ละ เลก การใชภาชนะโฟมบรรจอาหารตองด�าเนนการรณรงค

อยางตอเนองเนองจากเปนวาระแหงชาตของรฐบาลในการลดขยะ

2. หนวยงานราชการและรฐวสาหกจทกแหงตองเปนองคกรปลอดโฟม 100% เพอเปน

ตวอยางใหประชาชน

3. รฐบาลควรสนบสนนมาตรการลดภาษใหผลตภณฑทดแทนโฟมทยอยสลายได

เพอใหราคาผลตภณฑราคาถกลง

4. รฐบาลควรมมาตรการเพมคาก�าจดขยะแกผลตภณฑทยอยสลายยากเปนอนตราย

แกประชาชน

ปจจยความส�าเรจ 1. เปนนโยบายส�าคญระดบชาตของรฐบาล

2. สถานการณโฟมบรรจอาหารเปนกระแสสงคมท�าใหประชาชนมองคความรเพมขน

3. ไดรบความรวมมอจากภาคเครอขายทงภาครฐรฐวสาหกจและภาคเอกชนในการรวม

รณรงค

8. โครงการสงเสรมการพฒนาสถานประกอบการใหไดมาตรฐานเพอสนบสนนการทองเทยว กรมอนามยรวมกบกรมการทองเทยว กระทรวงการทองเทยวและกฬา พฒนาสถานประกอบการให ได มาตรฐาน

เพอสนบสนนการทองเทยวและเพอกระตน

ใหเกดความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน

ในพนท ในการพฒนาสถานประกอบการ

ดานอาหารใหไดมาตรฐานการดแลบรหาร

จดการดานความสะอาดสขอนามยในแหลงทองเทยวและสถานบรการดานทองเทยวเพอลดความ

เสยงดานสขภาพใหกบประชาชนและนกทองเทยวชาวไทยและตางประเทศ



ผลการด�าเนนงาน ป2559ไดพฒนาและคดเลอกสถานประกอบการทไดมาตรฐานเพมประกอบดวย

-คดเลอกถนนอาหารปลอดภยและตลาดสดนาซอวถไทย

-พฒนาถนนอาหารปลอดภยและตลาดสดนาซอ วถไทย ใหไดตามเกณฑมาตรฐาน

ก�าหนด

-ตดตามกระตนการด�าเนนงานใหคงมาตรฐาน เพอพรอมรบนกทองเทยวทจะเดนทาง

เขามาในประเทศไทย

ตารางท13ผลการด�าเนนงานพฒนาสถานประกอบการใหไดมาตรฐานเพอสนบสนนการทองเทยว

ปพ.ศ.2557–2559

ตวชวดผลการด�าเนนงาน

ปพ.ศ.2557 ปพ.ศ.2558 ปพ.ศ.2559

1)รานอาหารไดมาตรฐาน 48ราน 82ราน 54ราน

CFGTPlus

2) ถนนอาหารปลอดภยและ - ถนนอาหาร รวมเปดถนนอาหาร

ตลาดสดนาซอวถไทย ปลอดภย1สาย ปลอดภยจ�านวน

ใน12เมองตองหาม...พลาด ตลาดสดนาซอ 13สายผลกดนถนน

ไดตามเกณฑมาตรฐาน วถไทย1แหง อาหารปลอดภย

ทก�าหนด เปดตวโครงการ 88สายตลาดสด

และลงพนท นาซอวถไทย

สมตวอยาง 84แหง


ปญหา/อปสรรค 1. บางจงหวดไมสามารถคดเลอกสถานประกอบการเปาหมายได เนองจากบรบทของ

พนท(เปนจงหวดทางผานไมมถนนอาหาร)หรอผบรหารไมเหนความส�าคญ

2. ชดทดสอบสารเคม เชน ยาฆาแมลงตองใชใหหมดเกบนานไมได และการอานผล

ตองท�าทนทและใชผลเพอการเฝาระวงเฉพาะคณภาพอาหารเพอการจดการคณภาพวตถดบในราน

เทานน



ขอเสนอแนะ องคกรปกครองสวนทองถนควรมการดแลธรกจบรการจดอาหารสงถงบาน เนองจากธรกจ

ประเภทนมแนวโนมเตบโตอยางรวดเรวและตอเนอง

ปจจยความส�าเรจ 1. กรมธรกจพลงงานจดโครงการสงเสรมสนบสนนการประหยดพลงงาน

2. ผบรหารในทองถนใหความส�าคญและผลกดนใหเกด

9. โครงการสขอนามยเฉลมพระเกยรต 60 พรรษา สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (ระยะท 2 ป 2559) กรมอนามยไดรวมกบภาคเครอขายทกภาคสวนไดแกหนวยงานภาครฐภาคเอกชน

และภาคประชาชน ทใหการสนบสนนเงน

บรจาคสมทบ และวสดอปกรณตางๆ

ส�าหรบใชในการสรางและปรบปรงสวมให

กบโรงเรยนเปาหมายในถนทรกนดารตาม

โครงการสขอนามยเฉลม พระเกยรต 60

พรรษาสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมารเพอใหมสวมใชงานตามมาตรฐานHAS

สะอาดเพยงพอและปลอดภย

ผลการด�าเนนงาน พฒนาและปรบปรงสวมสขอนามยในโรงเรยนในถนทรกนดารในพนทเปาหมาย

ตามพระราชด�ารจ�านวน39แหงไดแกโรงเรยนต�ารวจตระเวนชายแดนจ�านวน19แหงโรงเรยน

พระปรยตธรรมจ�านวน12แหงและศนยการเรยนชมชนชาวไทยภเขาแมฟาหลวงจ�านวน8แหง

โดยด�าเนนงานในรปแบบของคณะท�างานไดประชมหารอรวมกนเพอพจารณาแนวทางการ

ด�าเนนงานกบเจาหนาททรบผดชอบโครงการในพนทของแตละศนยอนามย หนวยงานตนสงกด

และภาคเครอขายและก�าหนดแผนการจดกจกรรมระดมทนและสงสนบสนนโครงการรวมกน

ปญหาและอปสรรค ดวยลกษณะสภาพทางภมศาสตรของพนทถนทรกนดาร และสภาพภมอากาศใน

ชวงฤดฝน ท�าใหการเดนทางในการสงสขภณฑและอปกรณกอสรางสวมลาชาออกไปจากก�าหนด

สงผลใหชวงระยะการเวลาการกอสรางยาวนานตลอดจนการสงมอบและเปดปายสวมลาชาดวย



ปจจยความส�าเรจ ไดรบการสนบสนนทนทรพยรวมถงวสดอปกรณและอนๆทจ�าเปนจากภาคเครอขาย

และหนวยงานรวมด�าเนนโครงการรวมทงหนวยงานในพนทส�าหรบเปนคาใชจายในการสรางและ

ปรบปรงสวมในโรงเรยนเปาหมายในถนทรกนดาร

10. โครงการสงเสรมการพฒนาพนทตนแบบในการบรโภคน�าฝนภายใต โครงการพฒนาพนทลมน�าปากพนงอนเนองมาจากพระราชด�าร ประชาชนในพนทหางไกลทรกนดารประสบปญหาการเขาถงน�าสะอาดและขาดแคลน

ซงสงผลตอสขภาพอนามยของประชาชน

แหลงน�าบรโภคหลกไดแกประปาภเขาน�า

ผวดน น�าบอตน น�าบาดาล น�าฝน ทใช

บรโภคโดยตรง ขาดการดแลและรกษา

ภาชนะเกบกกวสดอปกรณอยางเหมาะสม

ผลการด�าเนนงาน ด�าเนนงานพฒนาชมชนตนแบบสงเสรมการใชน�าฝนเพอการบรโภคทปลอดภยในพนท

ศนยอนามยท 11 – 12 ยะลา ทงหมด 4 ชมชน โดยจดประชมเชงปฏบตการพฒนาศกยภาพ

เครอขายอาสาสมครเฝาระวงคณภาพน�าบรโภคในครวเรอนและชมชนตามแนวทางเศรษฐกจ

พอเพยง 2ครง คอ ครงท 1 กลมเปาหมายคออาสาสมครสาธารณสขประจ�าหมบาน เจาหนาท

องคกรปกครองสวนทองถน และเจาหนาทสาธารณสขในพนทตลอดจนประชาชนผ สนใจ

จาก 2 ชมชน ไดแก ชมชนเทศบาลต�าบลบางจาก อ�าเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช และ

ชมเทศบาลต�าบลชะเมา อ�าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราชเปาหมาย รวม 50 คน และ

ครงท 2 กลมเปาหมาย คอ อาสาสมครสาธารณสขประจ�าหมบาน เจาหนาทองคกรปกครอง

สวนทองถนและเจาหนาทสาธารณสขในพนทตลอดจนประชาชนผสนใจจาก2ชมชนไดแกชมชน

องคการบรหารสวนต�าบลตะเครยะ และชมชนองคการบรหารสวนต�าบลบานใหม อ�าเภอระโนด

จงหวดสงขลารวม80คน

ปญหาอปสรรค เนองจากสภาพแหงแลงจดทผานมา ท�าใหแหลงน�าบรโภคสวนหนงขาดแคลนน�า

ไมสามารถเกบตวอยางเพอตรวจวเคราะหไดท�าใหขอมลไมครบถวน



ปจจยความส�าเรจ 1. เครอขายสาธารณสขและประชาชนในพนทใหความสนใจ ตระหนกถงความส�าคญ

ใหความรวมมอและอ�านวยความสะดวกเปนอยางด

2. ปญหาน�าบรโภคในพนททรกนดารเปนปญหาทมกประสบอยเสมอและมความซบซอน

ของปญหาซงหนวยงานในพนทเหนความส�าคญและเกยวของกบหลายหนวยงานมการประสานและ

ใชขอมลอยางเปนประโยชน

การด�าเนนงานพฒนาองคกร 1. การพฒนาระบบราชการกรมอนามย กรมอนามยไดขบเคลอนและเรงรดการด�าเนนงานพฒนาระบบราชการตามแผน

ยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย(พ.ศ.2556–พ.ศ.2561)โดยมเปาประสงคเชงยทธศาสตร

ในการ“สรางความเชอถอไววางใจพฒนาสขภาวะและมงสความยงยน”ซงสอดคลองกบนโยบาย

ของรฐบาลปจจบนทตองเรงรดใหเกดการปฏรปประเทศใหเกดความ“มนคงมงคงและยงยน”

ส�าหรบการจดท�าค�ารบรองการปฏบตราชการ กรมอนามยไดจดท�าตวชวดทงมต

ภายนอกและมตภายในตามกรอบการประเมนผล และไดสรางระบบความรบผดชอบตอผลงาน

ระหวางกรมกบหวหนาหนวยงานในระดบส�านกกองและศนยอยางเปนรปธรรมโดยการถายทอด

ตวชวดและเปาหมายจากระดบกรมสระดบหนวยงาน โดยหวหนาหนวยงานในสงกดกรมอนามย

ทกหนวยงานจดท�าค�ารบรองการปฏบตราชการเสนอตอผบรหารระดบสงของกรมอนามย และ

มการรายงานผลการปฏบตงานในศนยตดตามผลการปฏบตงานกรมอนามย กรมอนามย

(ระบบDOC)รอบ6และ12เดอน



ตารางท14รายงานผลการปฏบตราชการตามค�ารบรองการปฏบตราชการกรมอนามย

ปงบประมาณพ.ศ.2559

ตวชวดการปฏบตราชการ ผลงาน คาคะแนนทได

มตภายนอก(รอยละ75) 4.6107

การประเมนประสทธผล(รอยละ65+10) 4.6107

1.ตวชวดภารกจหลกของกระทรวงตามแนวทางการ 4.6107

ขบเคลอนประเทศตวชวดกระทรวงทมเปาหมายรวมกน

และตวชวดภารกจหลกของกรม(น�าหนกรอยละ75)

1.1ตวชวดตามแผนยทธศาสตรของกระทรวงสาธารณสข 3.6350

1.1.1อตราสวนการตายมารดาตอการเกดมชพแสนคน อตราตอแสน29.80 1.0000

1.1.2 รอยละของเดกอาย0–5ปมพฒนาการสมวย รอยละ90.66 5.0000

1.1.3รอยละของเดกอาย0–5ปสงดสมสวน รอยละ47.40 4.4000

1.1.4รอยละของเดกนกเรยนมภาวะเรมอวนและอวน รอยละ12.9 2.6800

1.1.5อตราการคลอดมชพในหญงอาย15–19ป อตราตอพน 5.0000

ประชากรหญงอาย

15–19ป44.3

1.2 รอยละของจงหวดทมระบบเฝาระวงการตายของมารดา รอยละ57.89 4.7890

จากการตงครรภและการคลอดทมประสทธภาพ

1.3 รอยละของจงหวดทมระบบเฝาระวงการเจรญเตบโต รอยละ63.16 5.0000

และพฒนาการเดกแรกเกดถง5ป

1.4 รอยละของต�าบลทมระบบการสงเสรมสขภาพดแล รอยละ86 5.0000

ผสงอายระยะยาว(LTC)ผานเกณฑ

1.5 รอยละของรพ.สงกดกระทรวงสาธารณสขมการจดการ รอยละ92.34 5.0000

มลฝอยตดเชอตามกฎหมาย

1.6 รอยละของรพ.สงกดส�านกงานปลดกระทรวง รอยละ75.12 5.0000

สาธารณสขทผานการประเมนYFHS

1.7รอยละของรพ.สต./ศสม.ทจดบรการสขภาพชองปาก รอยละ54.9 5.0000

ทมคณภาพ5กลมเปาหมาย

การประเมนคณภาพ(รอยละ10)

2. ความพงพอใจของผรบบรการ(กรมอนามยไมมตวชวด)

มตภายใน(รอยละ25) 4.1951



การประเมนประสทธภาพ(รอยละ15) 3.9918

3. รอยละของอตราการเบกจายเงนงบประมาณ 3.0000

3.1รายจายลงทน รอยละ76.71 1.5700

3.2 รายจายภาพรวม รอยละ94.86 4.4300

4. ระดบความส�าเรจของการประหยดพลงงาน ระดบ3.25 3.2500

5. ระดบความส�าเรจของการประหยดน�า ระดบ4.701 4.7010

6. ระดบความส�าเรจของการพฒนาประสทธภาพ ระดบ5 5.0000

ระบบสารสนเทศภาครฐ

การพฒนาองคการ(รอยละ10) 4.5000

7. ระดบความส�าเรจของการพฒนาสมรรถนะองคการ ระดบ5 5.0000

8. ระดบคณธรรมและความโปรงใสในการด�าเนนงานของหนวยงาน ระดบ4 4.0000

รวม 4.5068

ตวชวดการปฏบตราชการ ผลงาน คาคะแนนทได

ทมา:กลมพฒนาระบบบรหารกรมอนามย

2. การบรหารการเปลยนแปลงกรมอนามยสองคกรคณภาพคคณธรรม กรมอนามยไดขบเคลอนการบรหารการเปลยนแปลง โดยใช 8 ขนตอนในการ

เปลยนแปลงองคการของJohnPaulKotterซงไดรบการยกยองใหเปนLeadershipGuruอนดบหนง

ในสหรฐอเมรกาควบคไปกบแนวคดของKaplanNortonในประเดนBalancedScorecardหรอBSC

ทมงเนนใหความส�าคญกบกลยทธและการน�าไปสการปฏบต (Strategic Implementation) เพอให

ทกสวนขององคการสามารถขบเคลอนการเปลยนแปลงไปพรอมๆ กนในจงหวะทสอดประสานใน

ทศทางทคาดหวงดวยยทธศาสตร3LคอLead(ยกระดบการน�า)Lean(ปรบเปลยนกระบวนงาน)

และ Learn (สองคกรเรยนร) เพอใหกรมอนามยเปนองคกรคณภาพคคณธรรมและบรรลเปาหมาย

ประชาชนสขภาพดเจาหนาทมความสขระบบอนามยยงยน



ผลการด�าเนนงาน บคลากรกรมอนามยไดรบการถายทอดแนวคด ความร และทกษะผานการอบรม

เชงปฏบตการและการประชมตลอดจนไดรบการกระตนใหเกดความตระหนกถงความส�าคญและ

ความจ�าเปนของการเปลยนแปลงและพฒนาตนเองใหพรอมทจะเขาสยคThailand4.0ทมงเนนการ

ขบเคลอนดวยนวตกรรม ผนกก�าลงของทกภาคสวนภายใตแนวคดประชารฐ เกดกลไกการเรยนร

รวมกน ประสานความรวมมอด�าเนนงานสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม เพอประชาชน

สขภาพด โดยกรมอนามยไดพฒนารปแบบการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม

ตลอดชวงชวต(Life–courseModelforHealthPromotion)ตามกรอบของLifeCourseApproach

ทดภาพรวมทกชวงวยและมการสงตอตามชวงเวลา เนนจดส�าคญทตองด�าเนนการ โดยค�านงถง

ปจจยดานจตใจสงคมและสงแวดลอม(Psycho–socialandEnvironmentalFactors)และก�าหนด

เปาประสงคแตละชวงวย

การเปลยนแปลงของกรมอนามยเรมตนจากการใชแนวคดการออกแบบกระบวนงานหลก

เปนครงแรก(CoreBusinessProcess:CBP)ซงถอเปนนวตกรรมเชงกระบวนการ(ProcessInnovation)

ของกรมอนามยเพอขบเคลอนยทธศาสตรการเปลยนแปลงLeadLeanLearnใหเกดความตอเนอง

ยงยนและเกดผลส�าเรจตามเปาประสงคของแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบสงเสรมสขภาพและ

อนามยสงแวดลอมตามแผนพฒนาสขภาพแหงชาตในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท12(พ.ศ.2560–2564)ผลจากการด�าเนนงานดงกลาวพบการเปลยนแปลงทส�าคญคอ

1. การมกลไกคณะกรรมการขบเคลอนปฎรปกรมอนามยมงสการเปนองคกรคณภาพ

คคณธรรม 10 กลม ทมการท�างานขามและครอมสายงาน ประกอบดวย 6 กลมวชาการ คอ

กลมสตรและเดกปฐมวย กลมวยเรยน กลมวยรน กลมวยท�างาน กลมผสงอายและกลมอนามย

สงแวดลอมกลมสนบสนน4กลมคอกลมการคลงและงบประมาณ(FIN)กลมขอมลการจดการ

ความรและการเฝาระวง67(KISS)กลมยทธศาสตรก�าลงคน(HR)กลมกฎหมาย(LAW)สงผลให

เกดการท�างานแบบบรณาการมากขน เชน บรณาการโครงการประชม อบรม/สมมนา บรณาการ

กระบวนงานทงยงเกดความผกพน(Engagement)กบงานและทมงานมากขน

2. ทกหนวยงานพยายามลดขนตอนและเพมคณคาในกระบวนงานทส�าคญ (Lean)

เกดกระบวนการเรยนร(Learn)เพอยกระดบการน�าในระดบประเทศและระดบเขต(Lead)

3. กรมอนามยไดออกแบบระบบสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมโดยใชหลกการ

เสนทางชวตเพอสขภาพ(LifeCourseApproach)และใชกลยทธในการขบเคลอนคอPIRABปรากฏ

ผลการด�าเนนการทชดเจนในกลมสตรและเดกปฐมวย กลมผสงอายและกลมอนามยสงแวดลอม

ดงรป



3. การจดท�าแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม ตามแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - 2564)

ผลการด�าเนนงาน กรมอนามยไดมการทบทวน ปรบปรงวธการ และกลไกการ

ด�าเนนงานทผานมาใหสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลงไป

และความทาทายตางๆทเกดขนในปจจบนโดยจดท�าแผนยทธศาสตร

การพฒนาระบบสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม ตามแผน

พฒนาสขภาพแหงชาตในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท12(พ.ศ.2560–2564)ผานกระบวนการวางแผนเชงยทธศาสตร

ของกรมอนามยโดยการมสวนรวมของผบรหาร นกวชาการ บคลากร

กรมอนามยและภาคเครอขายทเกยวของเพอใหเกดการยอมรบของทก

ภาคสวนเพอใหการด�าเนนงานบรรลผลส�าเรจตามวสยทศนกรมอนามย

คอ “กรมอนามยเปนองคกรหลกของประเทศในการอภบาลระบบ

สงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมเพอประชาชนสขภาพด”



จากกรอบแนวคดและบรบทตางๆ กรมอนามยจงก�าหนดยทธศาสตรการพฒนาระบบ

สงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม(พ.ศ.2560–2564)โดยมจดยน(Positioning)คอสวนกลาง

ยกระดบเปนองคกรหลกของชาต (National Lead) ดานสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม

หรอเปนNationalHealthAuthority(NHA)และสวนภมภาคเปนหนวยงานหลกระดบพนท(Regional

Lead) ท�าหนาทชเปา เฝาด รการเปลยนแปลง เพอก�าหนด ก�ากบ สนบสนนการสงเสรมสขภาพ

และอนามยสงแวดลอมในระดบพนท ซงก�าหนด 4 ประเดนยทธศาสตร 12 เปาประสงค และ

21ตวชวด

ในกระบวนการแปลงแผนยทธศาสตรสการปฏบต หนวยงานสงกดกรมอนามยจะด�าเนน

การจดท�าแผนปฏบตการ (Action Plan) ของหนวยงานทสอดคลองเชอมโยงและเปนไปในทศทาง

เดยวกนกบแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมฯโดยหนวยงาน

สวนภมภาคจะจดท�าแผนยทธศาสตรระดบพนทส�าหรบใชเปนแนวทางในการด�าเนนงานแบบ

บรณาการในพนททรบผดชอบ

ส�าหรบกรอบแนวทางการตดตามและประเมนผลการด�าเนนงานตามแผนยทธศาสตร

แบงออกเปน 2 ระบบ ไดแก ระบบการตดตาม (Monitoring) จากการรายงาน การเฝาระวง

การประชม และการตรวจราชการและนเทศงาน และ ระบบการประเมนผล (Evaluation) โดย

เปรยบเทยบผลทไดจากการด�าเนนงานตามเกณฑหรอมาตรฐานทตงไว และประเมนผลส�าเรจและ

ผลกระทบของการพฒนางาน ตามกรอบทศทางแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบสงเสรมสขภาพ

และอนามยสงแวดลอมฯแบงออกเปน3ระยะคอระยะ1ประยะกลางแผนและระยะสนแผน

4. การเผยแพรประชาสมพนธ กรมอนามยด�าเนนงานดานการเผยแพรขอมลขาวสารการสงเสรมสขภาพ5กลมวย

และอนามยสงแวดลอมเพอใหประชาชนมความรความเขาใจสามารถน�าไปปฏบตไดอยางถกตอง

เพอน�าไปสการมพฤตกรรมสขภาพทด โดยสอสารขอมลดงกลาวผานชองทางการสอสาร ซงแบง

ออกเปน2กลมคอกลมท1สอสาธารณะ(MassMedia)ไดแกวทยโทรทศนหนงสอพมพนตยสาร

เวบไซตและกลมท2สอสมยใหม(NewMedia)ไดแกFacebook,Youtube,Twitter,Lineฯลฯดงน



4.1การผลตและเผยแพรขอมลขาวสารผานสอสาธารณะ

- การผลตขอมลขาวสารเพอเผยแพรผานสอสาธารณะจ�าแนกตามประเภทการ

ใหขอมล

ทมา:ศนยสอสารสาสาธารณะกรมอนามย

การผลตขอมลขาวสารเพอเผยแพรผานสอสาธารณะจ�าแนกตามประเภทขอมล

วชาการ




สรปการเผยแพรขอมลขาวสารของกรมอนามยผานสอสาธารณะ

ทมา:ศนยสอสารสารสาธารณะกรมอนามย

4.2การผลตและเผยแพรขอมลขาวสารผานสอสมยใหม

การผลตขอมลขาวสารเพอเผยแพรผานทางสอสมยใหมแยกตามประเภท


การด�าเนนงานเผยแพรขอมลขาวสารของกรมอนามยผาน Facebook Fanpage

เมอเทยบกบป 2558 พบวา กลม Fanpage ในป 2559 ยอดรวมของ Fanpage เพศหญงลดลง

แตเพศชายเพมขนในชวงอาย13–17ป



ทมา:ศนยสอสารสาธารณะกรมอนามย

การด�าเนนงานเผยแพรขอมลขาวสารของกรมอนามยผาน Anamai NEWS

ChannelAnamaiซงเปนชองทางการเผยแพรคลปวดโอททกหนวยงานของกรมอนามยผลตขนปจจบน

มจ�านวนผตดตามจ�านวน807คนมผเขาชมคลปวดโอรวมทงสน248,111ครง

การเผยแพรสอสขภาพในรปแบบหนงสออเลกทรอนกส(E–Book)ผานแอพพลเคชน

อนามยบค(AnamaiBook)และรานหนงสออเลกทรอนกส(E–BookStore)ป2559กรมอนามย

ไดเผยแพรE–BookในรปแบบไฟลPDFผานแอพพลเคชนอนามยบค(AnamaiBook)และแอพพลเคชน

รานหนงสออเลกทรอนกส(E–BookStore)มจ�านวนการดาวนโหลดE–Bookรวม55,541ครง

รายชอE–Bookทไดรบการดาวนโหลดมากทสดจ�านวน5อนดบไดแก1)เมนสขภาพลดเคม...

ลดมน2)นทานอสป3)เจาหญงหงหอย4)นทานเรองตกตยและ5)VegetarianFoodเมนคครว

อาหารเจสสขภาพ

4.3การประเมนผลการรบรขอมลขาวสารของกรมอนามย

ผลการส�ารวจพบวาประชาชนกลมแมและเดกวยเรยนวยรนและวยท�างาน

มการเปดรบขอมลขาวสารและความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมผานทาง

สออนเตอรเนตมากทสดรองลงมาคอสอโทรทศน ในขณะทประชาชนผสงอายเปดรบสอโทรทศน

มากทสดรองลงมาคอสอบคคล

ประชาชนทกกลมวยใหความสนใจและเปดรบขอมลขาวสารและความรเรอง

ความสะอาดและความปลอดภยของอาหารมากทสดรองลงมาเปนเรองคณคาทางโภชนาการของ

อาหารยกเวนกลมวยเรยนทเปดรบเรองการดแลสขภาพชองปากอยางไรกตามประชาชนทกกลมวย

มการเปดรบเรองเพศศกษาและทกษะชวตนอยทสด



ส�าหรบความรและพฤตกรรมเกยวกบการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม

ของประชาชนในภาพรวม พบวา กลมแมและเดกและกลมวยผสงอายมความรเปนอยางด และ

มพฤตกรรมทเหมาะสมมากขณะทกลมวยเรยนและกลมวยท�างานไมคอยมความรจงมพฤตกรรม

ทไมเหมาะสมสวนกลมวยรนแมจะมความรเปนอยางดแตกลบมพฤตกรรมทไมเหมาะสม

นอกจากนพบวาประชาชนทกกลมวยใหความส�าคญตอการดแลสขภาพในเรอง

อาหารมากทสด โดยเรองทประชาชนใหความส�าคญรองลงมากลมวยเรยนวยรนและวยท�างาน

ใหความส�าคญกบเรองสขภาพชองปากกลมแมและเดกใหความส�าคญกบเรองอนามยสงแวดลอม

และวยผสงอายใหความส�าคญกบการออกก�าลงกาย

5. การพฒนาระบบสารสนเทศ 5.1การด�าเนนการตามแผนเพอผลกดนสงเสรมเรงรดและตดตามผลการ

ด�าเนนงานIPv6ในประเทศไทยระยะท2(พ.ศ.2556–2561)

ผลการด�าเนนงาน 1. ด�าเนนการขอและจดทะเบยนหมายเลข IPv6 เพอน�าไป

ใชในอปกรณเครอขายและระบบทเชอมตอระบบเครอขายของหนวยงาน

ใหรองรบการเขาถงผานIPv6

2. ปรบปรงอปกรณเครอขายและระบบทเชอมตอระบบ

เครอขายของหนวยงานใหรองรบการเขาถงผานIPv6

3. ปรบปรงอปกรณวงจรสอสญญาณและอปกรณเครอขาย

สอสารความเรวสงทเชอมตอสอนเทอรเนตใหรองรบการเขาถงผานIPv6

4. ใหบรการเวบไซตหลก(Website)ใหรองรบการเขาถงผาน

IPv6โดยก�าหนดหมายเลขIPv6ใหกบเวบไซตกรมอนามย(http://www.anamai.moph.go.th)

5. บรการจดหมายอเลกทรอนกส (E-mail) ใหรองรบการเขาถงผาน IPv6 โดยก�าหนด

หมายเลขIPv6ใหกบระบบจดหมายอเลกทรอนกส(http://anamai.mail.go.th)

6. บรการเครองแมขายทแปลงชอเวบเปนหมายเลขIPAddress(DNS:DomainName

System)ใหรองรบการเขาถงผานIPv6โดยก�าหนดหมายเลขIPv6ใหกบเวบไซตตางๆทกรมอนามย

ใหบรการ

7. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไดมอบหนงสอรบรองCertificateofReady

การน�าหนวยงานเปลยนผานไปสIPv6ในประเทศไทยเพอเปนการเชดชและสรางความภาคภมใจ

ใหหนวยงานทประสบความส�าเรจในการด�าเนนการเปลยนผานไปสIPv6เมอวนท23กนยายน2559



5.2โครงการระบบโทรศพทผานเครอขายภายใน(VoiceGateway)กรมอนามย

ผลการด�าเนนงาน 1. ด�าเนนการส�ารวจขอมลความพรอมตดตงระบบเพอส�ารวจอปกรณตสาขาโทรศพท

(PABX)ของหนวยงานไดแกยหอ,รน,ชองการเชอมตอ(CO-Line)และจดตดตงระบบโทรศพทผาน

เครอขายภายใน(VoiceGateway)

2. ก�าหนดหมายเลขโทรศพทในการตดตอสอสารผานระบบโทรศพทผานเครอขายภายใน

(Voice Gateway) และพฒนาโครงขายอนเตอรเนตกรมอนามยใหรองรบการโทรศพทผานทาง

โครงขายอนเตอรเนตกรมอนามย

3. จดท�าหมายเลขโทรศพทผานระบบ Voice Gateway กรมอนามย เพอใหเจาหนาท

กรมอนามยสามารถใชตดตอไปยงหนวยงานอนในสงกดกรมอนามยไดสะดวกสามารถดาวนโหลด

คมอการใชงานระบบโทรศพทผานเครอขายภายใน(VoiceGateway)กรมอนามยทhttp://ict.anamai.

moph.go.thเมนบรการICTหวขอบรการVoiceGateway

6. การบรหารทรพยากรบคคล กรมอนามยไดมการความพรอมบคลากรกรมอนามย

ใหเปนก�าลงคนทดแทนทมความพรอม(StrongSmartSmile)โดยการ

พฒนาบคลากรตามโครงการเตรยมความพรอมผน�าการเปลยนแปลง

กรมอนามย(OSOFIII)โดยมผลการด�าเนนงานดงน

6.1โครงการพฒนาบคลากรสายสนบสนน

กรมอนามย(OSOFII)

ผลการด�าเนนงาน กรมอนามยด�าเนนการโครงการOurSkillsOurFuture:OSOF

เพอเตรยมบคลากรสายสนบสนนใหมความพรอม มความร ความ

เชยวชาญ ประสบการณ และสมรรถนะดานการบรหารจดการ ผาน

หลกสตรฝกอบรม ประกอบดวย การพฒนาฐานใจ (เขาใจตนเอง)

สนทรยสนทนา (เขาใจผอน) การพฒนาฐานคด (คดเปน) ทกษะการ

สอสาร (พดเปน) กฎหมายกบการท�างาน การศกษา ดงาน (Best

Practice)และการท�างานเปนทมดวยวธการพฒนาทหลากหลายไดแก

Games,Share,Lecture,GroupProcess,CaseStudy,GroupProject



ระยะเวลาการฝกอบรม8เดอนผลจากการอบรมกรมอนามยมบคลากรทมความพรอมและสามารถ

ปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพภายใตบรบทการเปลยนแปลงทเกดขน และไดขอเสนอในการ

ปรบปรงงาน/นวตกรรมดานการบรหารจากผเขารบการอบรมจ�านวน20ขอเสนอ

6.2โครงการOurSkillsOurFuture:Refresh(OSOF:Refresh)

ผลการด�าเนนงาน กรมอนามยไดเตรยมความพรอมบคลากรกรมอนามยใหสามารถเปนก�าลงทดแทนทม

ความพรอมรองรบการเปลยนแปลงทเกดขน (Strong Smart Smile) จงด�าเนนการพฒนาบคลากร

ผผานการอบรมโครงการพฒนานกบรหารรนใหม (OSOF I) และผผานการอบรมโครงการพฒนา

บคลากรสายสนบสนน (OSOF II) ตอยอด โดยใชหลกสตรการฝกอบรมกระบวนการกลม (Group

Process)และกระบวนการจดการความร(KM)มงใหเกดการพฒนาอยางตอเนองและยงยน

6.3การเปลยนแปลงการบรหารงานทรพยากรบคคล

กรมอนามยใหความส�าคญกบการบรหารทรพยากรบคคลใหมความพรอมในการ

ขบเคลอนการด�าเนนงานใหบรรลวตถประสงคและมประสทธภาพเพอสนองตอบตอยทธศาสตร

ของกรมอนามยจงก�าหนดแนวทางการขบเคลอนกลยทธการบรหารทรพยากรบคคล(HRStrategy)

โดยใชแนวทางการจดท�าแผนกลยทธการบรหารทรพยากรบคคลตามแนวทางการพฒนาสมรรถนะ

การบรหารทรพยากรบคคล(HRScorecard)ของส�านกงานก.พ.5มตไดแก1)ความสอดคลอง

เชงยทธศาสตร 2) ประสทธภาพการบรหารทรพยากรบคคล 3) ประสทธผลการบรหารทรพยากร

บคคล4)ความพรอมรบผดดานการบรหารทรพยากรบคคลและ5)คณภาพชวตและความสมดล

ระหวางชวตกบการท�างานทงนไดมการก�าหนดแนวทางการด�าเนนงานใน2ลกษณะคอ

1. การด�าเนนการเรงดวน(QuickWin)(1เมษายน–30กนยายน2559)ไดแก

• การวเคราะหสถานการณก�าลงคนกรมอนามย เพอประเมนสถานการณ

ปจจบนและความพรอมในการขบเคลอนองคกรภายใตยทธศาสตร3L(LEADLEANLEARN)ไดม

ขอเสนอส�าคญทเกยวของกบการบรหารทรพยากรบคคลคอใหมการแตงตงหวหนาเจาหนาทบรหาร

ทรพยากรบคคล (ChiefHumanResourceOfficer :CHRO)ส�าหรบหนวยงานทมบคลากรในสงกด

ตงแต60คนขนไป

• การวางแผนการบรหารและการพฒนาทรพยากรบคคล(HRP&HRM

& HRD) ไดก�าหนดหลกเกณฑการหมนเวยนเปลยนงานเพอเพมพนประสบการณใหกบบคลากร

ของกรมอนามยนอกจากนลงนามบนทกขอตกลงความรวมมอทางวชาการระหวางกรมอนามยกบ



คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร เพอประสานและผลกดนใหเกดภาคเครอขาย

ดานการอนามยสงแวดลอมและการสงเสรมสขภาพดวยกระบวนการฝกอบรมและการแลกเปลยน

เรยนรจากบรบทของพนทรวมทงเสรมสรางพฒนาสมรรถนะของบคลากรดานงานอนามยสงแวดลอม

และสงเสรมสขภาพ โดยรวมกนพฒนาหลกสตรนกบรหารอนามยสงแวดลอมและสงเสรมสขภาพ

ซงขณะนอยระหวางด�าเนนการจดท�าหลกสตร

• การบรหารผลการปฏบตงาน(PerformanceManagementSystem:PMS)

ไดศกษา รวบรวม และวเคราะหขอมลในการปฏรประบบการบรหารผลการปฏบตราชการของ

กรมอนามยเพอเพมประสทธภาพและประสทธผลของการบรหารผลการปฏบตราชการโดยวางแผน

ด�าเนนการใหเปนรปธรรมอยางจรงจงและเปนระบบส�าหรบบคลากรทกประเภทและทกระดบ

• การสรางความสมดลในชวตและการท�างาน (Quality of working Life)

ไดศกษารวบรวมและวเคราะหขอมลเพอด�าเนนการใหสอดคลองตามแนวทางของกระทรวงสาธารณสข

ในการส�ารวจความสขของบคลากรในหนวยงานและน�าผลส�ารวจไปจดท�าแผนเพอสงเสรมใหบคลากร

มความสข

2. การจดท�าแผนยทธศาสตรการบรหารทรพยากรบคคลกรมอนามยไดศกษา

รวบรวม วเคราะหขอมล และจดท�ารางแผนยทธศาสตรการบรหารทรพยากรบคคลกรมอนามย

ปงบประมาณพ.ศ.2560–2564ภายใตกรอบแนวคดในการจดท�าแผนก�าลงคนสอดคลองกบความ

ตองการของAgenda (Cluster)& Function โดยมงหวงใหเกดผลลพธส�าคญคอ 1)มกรอบอตรา

ก�าลงตามความตองการของAgenda(Cluster)&Function2)มระบบฐานขอมลดานทรพยากรบคคล

ทมความถกตอง เปนปจจบน สามารถน�าขอมลมาใชประกอบการวางแผนและบรหารก�าลงคน

3)มการก�าหนดTechnical Competencyของทกสายงาน4)มระบบการบรหารผลการปฏบตงาน

ทสามารถจ�าแนกความแตกตางและจดล�าดบผลการปฏบตงาน และ 5) มกจกรรมการสงเสรม

คณภาพชวตและสวสดการเพมนอกเหนอจากทกฎหมายก�าหนด

7. การพฒนาวชาการ 7.1การพฒนาการวจยกรมอนามย

ผลการด�าเนนงาน 1. พฒนานกวจยกรมอนามยใหมความรความใจขนตอน

และกรอบเวลาการเสนอของบวจยในระบบNRMS (NRMS :NationalResearchManagementSystem)ของส�านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต(วช.)ไดดวยตนเองและ

ท�าโครงการวจยชดโครงการวจยและMultiSiteProjectไดอยางมคณภาพและทนตามก�าหนดเวลา



ปพ.ศ. จ�านวนโครงการวจย งบวจยทไดรบ(บาท)

2556 29 19,861,000

2257 32 33,036,400

2558 22 19,535,000

2559 24 22,313,800

2560 17 16,722,600

ทมา:ส�านกงานคณะกรรมการผทรงคณวฒกรมอนามย

2. จดท�ายทธศาสตรการวจยกรมอนามยส�าหรบเสนอของบประมาณวจยตามมตคณะ

รฐมนตรและแหลงทนอนๆและชแจงเกยวกบระบบNRMSสนบสนนการพฒนาศกยภาพนกวจยให

เปนมออาชพ

3. ผลกดนใหมการเผยแพรผลงานวจยน�าเสนอผลงานวจยในเวทระดบประเทศเชน

การประชมวชาการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมแหงชาตครงท9พ.ศ.2559ภายใตหวขอ

HealthyCommunity:AKeytoSuccesstowardSustainableDevelopmentGoals(SDGs)ชมชน

สขภาพด:วถสเปาหมายการพฒนาทยงยน

ตารางท15จ�านวนโครงการวจยทผานระบบNRMSปพ.ศ.2556–2560



7.2การประชมวชาการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมแหงชาต

ผลการด�าเนนงาน การประชมวชาการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมแหงชาตเปนเวททเปดโอกาส

ใหหนวยงาน/องคกรตางๆไดแกองคกรปกครองสวนทองถนโรงเรยนโรงพยาบาลองคการพฒนา

เอกชนภาคธรกจเอกชนภาคประชาชนและพนธมตรการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม

ทงภายในและตางประเทศมารวมสมมนาทางวชาการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมโดย

มการน�าเสนอผลงานดงน

1) การน�าเสนอผลงานวชาการดวยวาจา(OralPresentation)จ�านวน20เรอง

2) การน�าเสนอผลงานวชาการดวยโปสเตอร(PosterPresentation)จ�านวน99เรอง

3) การน�าเสนอผลงานการจดการความรดวยวาจา(OralPresentation)จ�านวน10เรอง

4) การน�าเสนอผลงานการจดการความรดวยโปสเตอร (Poster Presentation) จ�านวน

12เรอง

5) ผลงานวชาการดเดนประเภทน�าเสนอดวยวาจา(OralPresentation)ดงน

ดานสงเสรมสขภาพอนดบ1คอเรองชดรกษาทางทนตกรรมแบบพกพาระบบICOH

โดยนายอสราซอนเสนกลมพฒนาความรวมมอทนตสาธารณสขระหวางประเทศจงหวดเชยงใหม

ดานอนามยสงแวดลอม อนดบ 1 คอ เรอง ผลของการเฝาระวงสขภาพประชาชน

เชงรกในพนทรอบเขตอตสาหกรรมปโตรเคมกรณศกษาจงหวดระยองโดยนางจนทรทพยอนทวงศ

โรงพยาบาลระยอง

ดานการจดการความร อนดบ1คอ เรองการพฒนารปแบบการนงถานอยไฟหลง

คลอดดวยหญารแพร(หญาฮยม)โดยนายศวพลสวรรณบณฑตศนยอนามยท3นครสวรรค

6) ผลงานวชาการดเดนประเภทน�าเสนอดวยโปสเตอร(PosterPresentation)ดงน

ดานสงเสรมสขภาพอนดบ1คอเรองเพมอตราการตรวจภายในในหญงตงครรภ

อายครรภ≤26สปดาหโดยนางสศกรกอววฒนาการศนยอนามยท12ยะลา

ดานอนามยสงแวดลอมอนดบ 1 คอ เรอง คณภาพการจดการมลฝอยตดเชอของ

โรงพยาบาลพนทเขตสขภาพท9โดยนายสมชายแชมชกลนศนยอนามยท9นครราชสมา

ดานการจดการความร อนดบ 1 คอ เรอง พฒนารปแบบการสอนบบเกบน�านมใน

มารดาทลกอยแผนกบรบาลทารกแรกเกด (NICU)โดยนางศสยมนปรางคโทศนยอนามยท3

นครสวรรค



7.3การด�าเนนงานดานการจดการความร

ผลการด�าเนนงาน ในป 2559 ไดก�าหนดจดใหมการแลกเปลยนเรยนรเพอกระตนและสนบสนนใหมการ

ถายทอดและแลกเปลยนความร รวมไปถงใหบคลากรกรมอนามยไดรบความรเพอน�าไปประยกต

และพฒนาการท�างานไดผลการด�าเนนงานสรปดงน

1. พฒนาแผนทความรและระบบจดการความรสนบสนนยทธศาสตรกรมอนามย เพอ

จดท�าแผนทความรทส�าคญอยางยงยวด (Critical Knowledge) ตอการขบเคลอนยทธศาสตร และ

แหลงของความร(TacitKnowledge&ExplicitKnowledge)ทงภายในและภายนอกกรมอนามยทสง

ผลกระทบตอผลผลตและความเขมแขงในระยะยาวของกรมอนามย โดย 1) ส�ารวจสถานการณ

เพอระบความรทส�าคญอยางยงยวด (Critical Knowledge) ตอการขบเคลอนยทธศาสตร และ

แหลงของความร(TacitKnowledge&ExplicitKnowledge)ทงภายในและภายนอกกรมอนามยและ

2)วเคราะหGapAnalysisและจดท�าแผนทความร(KnowledgeMapping)ของกรมอนามย

2. จดเวทแลกเปลยนเรยนร “โครงการสมมนาวชาการ ถายทอดความร...กาวสความ

ส�าเรจ” เพอกระตนและสนบสนนใหมการถายทอดองคความรและแลกเปลยนประสบการณการ

ท�างานทมประโยชนจากผทรงคณวฒและนกวชาการผมประสบการณสผเขารวมกจกรรมใหไดรบ

ความร/บทเรยนความส�าเรจและน�าขอคดจากการเรยนรไปประยกตใชในการพฒนาการท�างานของ

ตนและองคกร รวมไปถงเปนการสรางวฒนธรรมการเรยนร และบรรยากาศทางวชาการของ

กรมอนามยเพอกาวไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร(LearningOrganization)โดยมการจดกจกรรม

แลกเปลยนเรยนรทกบายวนพธเรมตงแตเดอนพฤษภาคม2559เปนตนไป

3. น�าเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมาเปนเครองมอส�าคญในการสงเสรม

การจดการความรดานสงเสรมสขภาพ ดานอนามยสงแวดลอม และดานการบรหารจดการ ทเวบ

ไซด http://oec.anamai.moph.go.th เปนสอกลางในการรวบรวมและเผยแพรความรตางๆ ใหแก

กลมเปาหมายคอบคลากรกรมอนามยนกวชาการรวมไปถงประชาชนผสนใจสามารถเขาถงขอมล

วชาการไดงายและใชประโยชนไดจรง

8. การด�าเนนงานความรวมมอระหวางประเทศ กรมอนามยด�าเนนงานความรวมมอระหวางประเทศตามกรอบยทธศาสตรสขภาพ

โลกของประเทศไทยพ.ศ.2559–2563(ThailandGlobalHealthStrategicFramework2016–2020)

ในการสงเสรมบทบาทน�า และความรบผดชอบของไทยในประชาคมโลก (Shared international

responsibilities)และการเสรมสรางขดความสามารถของบคลากรและองคกรในดานสขภาพโลกอยาง



ยงยน(Sustainedindividualsandinstitutionalcapacitiesonglobalhealth)โดยการเสรมสรางและ

พฒนาความรวมมอกบตางประเทศดานสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม กบประเทศเพอน

บานพนทชายแดนภมภาคอาเซยนและภมภาคอนๆในรปแบบทวภาคและพหภาค

8.1ความรวมมอระหวางประเทศทวภาค

ผลการด�าเนนงาน 1. การพฒนาความรวมมอไทย–จนภายใตบนทกความเขาใจวาดวยความรวมมอดาน

ประชากร อนามยการเจรญพนธ และการวางแผนครอบครว (Memorandum of Understanding

betweenTheDepartmentofHealth,MinistryofPublicHealth,KingdomofThailandandDepartment

ofInternationalCooperation,theNationalPopulationandFamilyPlanningCommissionofChina

ontheCooperationinthefieldsofPopulation,ReproductiveHealth/FamilyPlanning)เพอใหมการ

แลกเปลยนการเยยมเยอนในระหวางผบรหารระดบสงใหมความรวมมอในการฝกอบรมแลกเปลยน

ประสบการณในเรองประชากรการวางแผนครอบครวและอนามยการเจรญพนธ

นอกจากนภายใตขอตกลงความรวมมอการแลกเปลยนทางวชาการ(Agreementof

TechnicalExchangeProgrambetweentheDepartmentofHealth,MinistryofPublicHealthofthe

KingdomofThailandandTianjinMunicipalCommissionofHealthandFamilyPlanningof the

People’sRepublicofChina)ยงไดพฒนาทางวชาการดานสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม

เพอใหเกดความตอเนองในการแลกเปลยนทางวชาการโดยเนนใหความส�าคญดานอนามยแมและ

เดกศนยเดกเลกและดานอนามยผสงอาย

2. การพฒนาความรวมมอไทย–ลาวภายใต2กลไกคอกลไกกรอบเศรษฐกจพเศษ

(SpecialEconomicZone :SEZ)และกลไกบนทกความเขาใจวาดวยความรวมมอดานสาธารณสข

ไทย–ลาวคอ1)รวมกบส�านกงานสาธารณสขจงหวดมกดาหารจดประชมความรวมมอทางวชาการ

ไทย–ลาวดานการประเมนกระทบตอสขภาพในเขตเศรษฐกจพเศษ (Special Economic Zone :

SEZ)เพอสรางความรวมมอทางวชาการระหวางประเทศและพฒนาขดความสามารถของบคลากร

ในการประเมนผลกระทบตอสขภาพตลอดจนแลกเปลยนแนวคดองคความรและประสบการณการ

ด�าเนนงานดานการประเมนกระทบตอสขภาพไทย–ลาวและ2)เปนองคประกอบคณะผแทนไทย

เขาประชมทวภาคระดบรฐมนตรวาดวยความรวมมอดานสาธารณสขไทย–ลาวโดยไดมสวนรวม

ในการผลกดนประเดนความรวมมอดานสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมบรรจในบนทกความ

เขาใจวาดวยความรวมมอดานสาธารณสขไทย–ลาว



3. การพฒนาความรวมมอไทย – มาเลเซย ภายใตโครงการความรวมมอดานสงเสรม

สขภาพและอนามยสงแวดลอมกบประเทศเพอนบาน ซงไดด�าเนนงานความรวมมอดานสขาภบาล

อาหารและอนามยสงแวดลอมไทย–มาเลเซยมาอยางตอเนองตงแตปพ.ศ.2557

8.2ความรวมมอพหภาค

ผลการด�าเนนงาน 1. ภายใตกรอบอาเซยน:ปจจบนอาเซยนไดปรบเปลยนรปแบบการด�าเนนงานจากเดม

คณะท�างาน (TaskForce/WorkGroup) เปนการท�างานรปแบบCluster เพอลดจ�านวนการประชม

และใหเกดความคลองตวในการท�างานของประเทศสมาชกอาเซยนโดยกรมอนามยไดรบมอบหมาย

ใหเปนผรบผดชอบหลกCluster1:Promotinghealthylifestyleท�าหนาทประสานขบเคลอนและ

ผลกดนการด�าเนนงานของหนวยงานทเกยวของในสงกดกระทรวงสาธารณสขของ7HealthPriorities

2. ภายใตกฎบตรความรวมมอดานอนามยและสงแวดลอมของประเทศภมภาคเอเชย

ตะวนออกเฉยงใตและเอเชยตะวนออก : รวมกบกรมควบคมมลพษ ด�าเนนงานตามขอตกลงใน

กฎบตรความรวมมอดานอนามยและสงแวดลอมของประเทศภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและ

เอเชยตะวนออก(CharteroftheRegionalForumonEnvironmentandHealthSoutheastandEast

Asian Countries-Framework for Cooperation) โดยการสงเสรมการด�าเนนงานทสอดคลองตาม

ขอตกลงภายใตกรอบความรวมมอฯ ในระดบประเทศ ภมภาค และทองถน นอกจากน ไดเปน

เจาภาพจดการประชมคณะท�างานระดบภมภาคดานการประเมนผลกระทบตอสขภาพ (Technical

MeetingonThematicWorkingGrouponHealthImpactAssessment)ณกรงเทพมหานครระหวาง

วนท 29 – 30 มถนายน 2559 โดยไดรบการสนบสนนงบประมาณจากองคการอนามยโลก

เพอสงเสรมใหประเทศสมาชก ไดแลกเปลยนความรและประสบการณดานการประเมนผลกระทบ

ตอสขภาพระหวางประเทศและตดตามความกาวหนาการด�าเนนงานของคณะท�างานฯ

3. ความรวมมอกบPartnersinPopulationandDevelopment(PPD):อธบดกรมอนามย

ในฐานะคณะกรรมการของPPDไดเดนทางไปรวมประชมประจ�าปของPPD(20thAnnualPPDBoard

Meeting and 12th International Inter-Ministerial Conference on Population and Development

“EveryWomen,EveryChild,EveryAdolescent”:ASouthtoSouthPerspectiveonSurvive,Thrive

andTransform)ณBangabandhu InternationalConferenceCentre,Dhaka,Bangladeshระหวาง

วนท 18 – 23 พฤศจกายน 2558 เพอรบทราบผลการด�าเนนงานและพจารณารายจายประจ�าป

ตลอดจนการอนมตแผนการด�าเนนงานของป 2559ซงในปนไดใหความส�าคญของEWECในการ

พฒนาประชากรเพอการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยน(SDGs)



4. การประชมสมชชาอนามยโลก(WorldHealthAssembly:WHA69)และคณะกรรมการ

บรหารองคการอนามยโลก(ExecutiveBoard139):จากบทบาทในฐานะองคกรหลกของประเทศใน

การอภบาลระบบสงเสรมสขภาพและระบบอนามยสงแวดลอมเพอประชาชนสขภาพด อกทงม

ประเดนส�าคญททวโลกใหความสนใจเชนดานอนามยแมและเดกดานอนามยผสงอายดานอนามย

การเจรญพนธดานโภชนาการดานกจกรรมทางกายดานอนามยสงแวดลอมและดานการประเมน

ผลกระทบตอสขภาพ ท�าใหมผ แทนกรมอนามยไดเขารวมเปนองคประกอบคณะผแทนไทย

ของกระทรวงสาธารณสข เดนทางไปรวมประชมสมชชาอนามยโลก สมยท 69 ระหวางวนท

23–28พฤษภาคม2559และประชมคณะกรรมการบรหารองคการอนามยสมยท139(Executive

Board – EB) ระหวางวนท 31 พฤษภาคม – 1 มถนายน 2559 ณ ส�านกงานใหญองคการ

สหประชาชาตนครเจนวาสมาพนธรฐสวส

8.3การจดการฝกอบรมหลกสตรระยะสน

ผลการด�าเนนงาน กรมอนามยยงในฐานะบทบาทการเปนผถายทอดความรในดานสงเสรมสขภาพและ

อนามยสงแวดลอม ไดจดการฝกอบรมหลกสตรระยะสน “การพฒนาแพทยเฉพาะทางสาขา

เวชศาสตรปองกนแขนงสาธารณสขศาสตรเรอง“PreventiveMedicineandPublicHealthShort

–courseTraining2016”ระยะ6สปดาห โดยมผเขารบการอบรมจากสาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว ราชอาณาจกรกมพชา สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม และสาธารณรฐประชาชน

จนรวม11คน

8.4การเดนทางไปฝกอบรมศกษาดงานประชมและสมมนาณตางประเทศ

ผลการด�าเนนงาน 1. การฝกอบรม

- ดานสงเสรมสขภาพจ�านวน11รายการ5ประเทศเชนหลกสตรStrengthening

ofPolicyonAginginAsia-ChallengesofAgingSocietiesandPolicyResponses,หลกสตรOral

HealthPromotionActivities,DentalhealthSystemandTechnology

- ดานอนามยสงแวดลอม จ�านวน 4 รายการ 4 ประเทศ เชน หลกสตร Health

BenefitsofTakingActiononClimateChang,หลกสตรSanitationSafetyPlanning,หลกสตรWater

QualityAssessment



2. การศกษาดงาน 4 ประเทศ เชน การศกษาดงานหลกสตรตางๆ ส�าหรบผบรหาร

ระดบสง, ศกษาดงาน National Center for Child Health and Development และ International

UniversityofHealthandWelfare





สวนท 3แนวทางการด�าเนนงานป 2560



นโยบำยส�ำคญ (เขมมง) กรมอนามย ประจ�ำปงบประมำณ พ.ศ. 2560

กรมอนามย มความมงมนใหประชาชน ชมชน และสงคมสามารถดแลสขภาพตนเอง

ปองกนและลดปจจยเสยงทสงผลกระทบตอสขภาพ รวมทงจดการปจจยก�าหนดสขภาพได

อยางเหมาะสมโดยการขบเคลอนการปฏรประบบบรหารและวธการท�างานแบบครอมและขามสายงาน

ดงนน เพอใหการด�าเนนงานของกรมอนามย มเปาหมาย ทศทางทชดเจนและเกดผลส�าเรจ

ตามเปาหมายกรมอนามยคอ“ประชาชนสขภาพดภาคเครอขายและเจาหนาทมความสขระบบ

อนามยยงยน(การสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม)”สอดคลองรองรบแผนยทธศาสตรชาต

20ป(ดานสาธารณสข)และยทธศาสตร4Excellenceกระทรวงสาธารณสขตลอดจนเพอผลกดน

ใหกรมอนามยท�าหนาทหลกในการอภบาลระบบสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมของประเทศ

และเปลยนใหเปนกรมอนามย4.0องคกรคณภาพคคณธรรมทสอดรบกบโมเดลประเทศไทย4.0

เปนกรมนวตกรรมทพรอมจะผลตองคความรอนเปยมไปดวยคณคา ตอบสนองทกความตองการ

ของประชาชนตามชวงเวลาทเปลยนแปลงไปจงก�าหนดนโยบายส�าคญ(เขมมง)กรมอนามยประจ�า

ปงบประมาณพ.ศ.2560ดงน

1. ใหความส�าคญสงสดกบการพฒนาระบบสงเสรมสขภาพตามกลมวยและอนามย

สงแวดลอมตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โครงการพระราชด�าร โครงการเฉลมพระเกยรต

และโครงการทเกยวเนองกบพระบรมวงศานวงศโดยถอเปนนโยบายส�าคญทตองด�าเนนการพฒนา

อยางตอเนอง

2. สงเสรมสขภาพทกกล มวย (Life Course Approach) และอนามยสงแวดลอม

โดยกลมสตรและเดกปฐมวย มงเนนการสงเสรมใหเดกมพฒนาการสมวย และสงดสมสวน,

กลมวยเรยน พฒนาศกยภาพ เดกวยเรยนใหมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค และมกจกรรม

ทางกายทเหมาะสมเพยงพอ,กลมวยรนเรงรดปองกนแกไขปญหาการตงครรภในวยรนและการเกด

คณภาพ, กลมวยท�างานมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค และมกจกรรมทางกายทเหมาะสม

เพยงพอ,กลมผสงอายใหความส�าคญกบการเสรมสรางความเขมแขงของระบบการสงเสรมสขภาพ

ดแลผสงอายระยะยาว (LongTermCare)ในชมชนตลอดจนใหความส�าคญกบการพฒนาอนามย

สงแวดลอมโดยการพฒนาโรงพยาบาลตามเกณฑGREEN&CLEANHospital

3. พฒนาปรบปรงกฎหมายดานสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม โดยขบเคลอน

และผลกดนสนบสนนใหเกดการใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ

4. เสรมสรางความเขมแขงระบบบรหารราชการตามแนวทางการบรหารการเปลยนแปลง

ใหเกดประสทธภาพในการบรหารจดการ และพฒนาศกยภาพก�าลงคนใหเพยงพอ เหมาะสม

มความสขและดลยภาพของชวต



ภาคผนวก



ส�ำเนำคฉบบค�ำสงกรมอนำมย

ท 1064/2559

เรอง แตงตงคณะท�ำงำนจดท�ำงำนรำยงำนประจ�ำปกรมอนำมย ป 2559

ตามทกรมอนามยไดจดท�ารายงานประจ�าปเพอรวบรวมผลการปฏบตงานของกรมอนามย

ในรอบปทผานมา และเผยแพรกจกรรมของกรมอนามยในดานการสงเสรมสขภาพและอนามย

สงแวดลอมใหแกหนวยงานตางๆทเกยวของทราบเปนประจ�าทกปนน

ดงนนเพอใหการจดท�ารายงานประจ�าปกรมอนามยป2559เปนไปดวยความเรยบรอย

และเหมาะสมมเนอหาสาระทเปนประโยชนบรรลตามวตถประสงคทก�าหนดจงแตงตงคณะท�างาน

จดท�ารายงานประจ�าปขนโดยมองคประกอบและอ�านาจหนาทดงตอไปน

1.นายสบพงษไชยพรรค ผอ�านวยการกองแผนงาน ประธานคณะท�างาน

2.นางสาวรดพรสขอรณ ส�านกสงเสรมสขภาพ คณะท�างาน

3.นางสาวสพรรณสคนวรานล ส�านกทนตสาธารณสข คณะท�างาน

4.นายชยชนะบญสวรรณ ส�านกโภชนาการ คณะท�างาน

5.นางปยะรตนเอยมคง ส�านกอนามยการเจรญพนธ คณะท�างาน

6.นายดษยพนธกมลปลม กองกจกรรมทางกายเพอสขภาพ คณะท�างาน

7.นายภาสกรชาญจราวด ส�านกอนามยผสงอาย คณะท�างาน

8.นางพรสดาศร ส�านกอนามยสงแวดลอม คณะท�างาน

9.นางอรพรรณจนกาล ส�านกอนามยสงแวดลอม คณะท�างาน

10.นางเพญผกาวงศกระพนธ กองประเมนผลกระทบตอสขภาพ คณะท�างาน

11.นางวาสนาประสงคานนท ศนยบรหารกฎหมายสาธารณสข คณะท�างาน

12.นางจารมนบญสงห ศนยความรวมมอระหวางประเทศ คณะท�างาน

13.นางสาวนตยาโฆษา ส�านกคณะกรรมการผทรงคณวฒ คณะท�างาน

14.นางวมลโรมา ส�านกงานบรหารการเปลยนแปลง คณะท�างาน

15.นางนชนารถรกประเสรฐ กองแผนงาน คณะท�างานและเลขานการ

16.นางสาวศนนธรรมชลาลย กองแผนงาน คณะท�างานและผชวยเลขานการ



โดยมอ�านาจหนาทดงน

1. ก�าหนดกรอบแนวทางการจดท�ารายงานประจ�าปกรมอนามยป2559

2. สงเคราะหโครงการด�าเนนงานดานสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมเพอเสนอ

เปนขอมลในการจดท�ารายงานประจ�าปกรมอนามยป2559

3. จดท�าหนงสอรายงานประจ�าปกรมอนามยป2559ใหเสรจเรยบรอยภายในระยะเวลา

อนควร

4. หนาทอนๆทเกยวของตามทไดรบมอบหมาย

ทงนตงแตบดนเปนตนไป

สงณวนท31ตลาคมพ.ศ.2559

(นายธงชยเลศวไลรตนพงศ)

รองอธบดกรมอนามยปฏบตราชการแทน

อธบดกรมอนามย



ISBN:

ชอหนงสอ รายงานประจ�าปกรมอนามย2559

เอกสารวชาการ กองแผนงาน

จดพมพโดย กองแผนงานกรมอนามยกระทรวงสาธารณสข

พมพครงท1 พ.ศ.2560

จ�านวน 150เลม

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต

ชอหนงสอ รายงานประจ�าปกรมอนามย2556

ชอโรงพมพ ส�านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก

จ�านวนหนา 110หนา

ISBN: 978-616-11-3285-9

Documents

2559planning.anamai.moph.go.th/download/D_report_year/reportDOH_59.pdf · n I t u· ó2559 ¾ÃÐºÃÁÃÒªâªÇÒ·¢Í§¾ÃÐºÒ·ÊÁà´ç¨¾ÃÐà¨ ÒÍÂÙ ËÑÇ ¾ÃÐÃÒª·Ò¹á¡