0

Θέμα: Διοργάνωση «Η Χώρα της Μάθησης» σχολικού έτους 2015-2016 με θεματικό αφιέρωμα

Η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Μεσσηνίας διοργανώνει για τέταρτη σχολική χρονιά τις εκδηλώσεις ολοκλήρωσης των προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων με τίτλο η «Χώρα της Μάθησης», οι οποίες περιλαμβάνουν έκθεση σχολικών δραστηριοτήτων, βιωματικά εργαστήρια για τους μαθητές και μετεκπαιδευτικές δραστηριότητες δια-εκπαιδευτικής επικοινωνίας συμπεριλαμβανομένου του ετησίου Συνεδρίου Σχολικών Δραστηριοτήτων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Μεσσηνίας. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την Έκθεση Σχολικών Δραστηριοτήτων «Η Χώρα της Μάθησης», για τη σχολική χρονιά 2015-2016 θα έχει θέμα «Σχολικές Κατασκευές Εποπτικών Μέσων» και θα περιλαμβάνει παραδοσιακά ή και καινοτόμα εποπτικά μέσα που χρησιμοποιούνται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά είναι κατασκευασμένα από επαναχρησιμοποιημένα υλικά ή υλικά που άλλαξε η χρήση τους, και δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο κάποιου προγράμματος σχολικής δραστηριότητας ή γενικά κάποιας σχολικής δραστηριότητας. Κάθε πρόγραμμα σχολικών δραστηριοτήτων χρησιμοποιεί τέτοια «σχολικά κατασκευασμένα εποπτικά μέσα», τα οποία είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τη διεξαγωγή της διδασκαλίας. Προκειμένου να γίνει μια ολοκληρωμένη συλλογή οι εκπαιδευτικοί καλούνται να εστιάσουν στην προσκόμιση ειδικά τέτοιων μέσων στη «Χώρα της Μάθησης», η οποία θα είναι αφιερωμένη σε αυτά. Επισυνάπτεται ένας πίνακας με ιδέες, προκειμένου να αξιοποιηθεί και στα προγράμματα που είναι σε εξέλιξη. Σε συνεργασία με τις Σχολικές Δραστηριότητες θα γίνει προσπάθεια να καλυφθεί όλο το φάσμα των κατασκευών, από τις πλέον συνήθεις ως τις πιο εξειδικευμένες. Σκοπός της έκθεσης θα είναι επίσης να δημιουργηθεί ένας φωτογραφικός τόμος (ψηφιακή έκδοση), με τη μορφή ολοκληρωμένου λεξικού σχολικών κατασκευών εποπτικών μέσων, χρήσιμος για κάθε εκπαιδευτικό.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

-----

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Δ/ΝΣΗ Π. & Δ. ΕΚΠ/ΣΗΣ

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Δ/ΝΣΗ Α/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Ν. ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

-----

Ταχ. Δ/νση : Διοικητήριο (6ος Όροφος ) Τ.Κ.- Πόλη: 24100 - Καλαμάτα Πληρ/ες : Δημήτρης Σαρρής Τηλέφωνο : 2721 3 61544 FAX : 2721 3 61481 email : messinia@sch.gr Ιστότοπος : www.messinia.mysch.gr

Καλαμάτα, 11/03/2016

Αριθμ. Πρωτ.: 1539

ΠΡΟΣ: Σχολικές Μονάδες Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Μεσσηνίας ΚΟΙΝ: 1. Διεύθυνση Σπουδών Π.Ε., Τμήμα Α΄ (Δια της Περιφερειακής Διεύθυνσης Πρωτ. & Δευτ. Εκπαίδευσης Πελοποννήσου) 2. Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Πελοποννήσου 3. Τμήμα Επιστημονικής – Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Π.Ε. Πελοποννήσου 4. Γραφείο Σχολικών Συμβούλων

Ο Υπεύθυνος Σχολικών Δραστηριοτήτων

Δημήτριος Σαρρής

Ο Διευθυντής Εκπαίδευσης

Δημήτριος Ι. Οικονομόπουλος Δάσκαλος

1

Ενδεικτικές Σχολικές Κατασκευές Εποπτικών Μέσων

ιδέες για εφαρμογή στις σχολικές δραστηριότητες και

στα προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων (Επιμορφωτικό Υλικό)

Σε περίπτωση που κάποια ή κάποιες κατασκευή/ες από τις παρακάτω τις έχετε πραγματοποιήσει ή

σκοπεύετε να τις πραγματοποιήσετε, μπορείτε αν θέλετε να ενημερώσετε με ένα απλό μήνυμα

(messinia@sch.gr) τις σχολικές δραστηριότητες προκειμένου να γίνει ένας πρώτος σχεδιασμός της

επικείμενης θεματικής έκθεσης της «Χώρας της Μάθησης». Αν τυχόν έχετε μια φωτογραφία με την

κατασκευή, μπορείτε να την επισυνάψετε. Μην παραλείψετε να αναφέρετε το πρόγραμμα (αν

εντάσσεται/ονται σε πρόγραμμα) και τη σχολική μονάδα για κάθε κατασκευή.

Κάθε απορία για τεχνικά θέματα, κατασκευαστικά, πατρόν, πρότυπα, ακριβείς οδηγίες, σχέδια

κ.λπ. θα υποστηρίζονται με κατάλληλο υλικό. Επίσης θα γίνονται ενημερώσεις ώστε να γνωρίζουμε

όλοι/ες για την εξέλιξη των κατασκευών, των συλλογών και για τυχόν νέες ιδέες που προτείνονται.

Οι ενδεικτικές κατασκευές:

1. Άβακας τάξης Κάθε μορφής άβακας, από χρωματιστά βότσαλα ή άλλα αντικείμενα μέτρησης μέχρι αριθμητήρια, ή άλλης μορφής άβακας.

2. Αργαλειός – Καρτέλα αργαλειός Κάθε μορφής αναπαράσταση ύφανσης, μικρά πλαίσια με στημόνι, από διάφορα υλικά, όπως σκληρό χαρτόνι, πλαίσια από συσκευασίες κ.λπ.

3. Αρχαίο Αριθμητήριο «Κινέζικος άβακας» με δύο στήλες στις οποίες η μία μετρά μέχρι δύο πεντάδες και η άλλη μέχρι πέντε μονάδες («πενταδικό σύστημα»).

4. Αυγοθήκη – θήκη ταξινόμησης Κοινές αυγοθήκες ή άλλες συσκευασίες με πολλές θήκες που έχουν χρησιμοποιηθεί για να ταξινομηθούν υλικά και να ασκηθούν οι μαθητές/τριες στο διαχωρισμό και τη φύλαξη αντικειμένων. Οι θήκες θα πρέπει να παρουσιάζονται με τα υλικά που έχουν ταξινομηθεί (π.χ. καπάκια, λαστιχάκια, ξυλάκια, κουταλάκια, κλπ).

5. Βάδισμα σε υλικά Επιδαπέδιες διατάξεις υλικών, π.χ. γερά καφάσια, λάστιχα με κλεισμένο πάτο, κουτιά κ.λπ. γεμάτα με διαφορετικά υλικά το καθένα, στα οποία οι μαθητές/τριες πατούν – βηματίζουν και ασκούνται στην αίσθηση των υλικών (δομικά, ανακυκλώσιμα και άλλα ασφαλή υλικά).

6. Βροχόμετρο Δοχείο ειδικά διαμορφωμένο με μετρητή, κατά κανόνα διάφανο, το οποίο μετρά τη βροχή (ml ανά τετραγωνικό εκατοστό), σύμφωνα με τα μετεωρολογικά βροχόμετρα.

7. Γαντόκουκλες Κάθε μορφής κούκλες που φοριούνται στο χέρι ή κρατιούνται με το χέρι, κατά προτίμηση «ήρωες» συγκεκριμένων ιστοριών, ή συνοδευόμενες με κείμενο από το γενικό πλαίσιο του σεναρίου στο οποίο έχουν χρησιμοποιηθεί (π.χ. συνοδεύουν με αφηγήσεις το πρόγραμμα).

2

8. Γεωμετρικά Σχήματα Αυτά τα εποπτικά μέσα προκύπτουν σε πολλές παραλλαγές, και από πολλά υλικά (χαρτόνι συσκευασιών, πλαστικό από φαρδιά καπάκια δοχείων κ.λπ.) και σε διάφορα χρώματα (π.χ. κάθε σχήμα το ίδιο χρώμα) ανάλογα το επίπεδο και το εκπονούμενο πρόγραμμα. Τα Γεωμετρικά σχήματα μπορεί να χρησιμοποιούνται σε πολλαπλά αντίτυπα (τρίγωνα, τετράγωνα, παραλληλόγραμμα, κύκλοι, ελλείψεις, ρόμβοι κ.λπ.) για εικαστικές κατασκευές (π.χ. λουλούδια, σπίτια, πολιτεία, αφηρημένα σχέδια, κ.λπ.) ή για μελέτη και ανάλυση σχεδίων (π.χ. κάτοψη της πόλης και ρυμοτομία, ανατομία ανθών, μέτρηση εμβαδού κ.λπ. Μπορεί να είναι σημειωμένα βασικά στοιχεία τους (διάμετροι, εφαπτόμενες, διάμεσοι, κ.λπ.)

9. Γεωμετρικά σχήματα ακμών και τρισδιάστατα Κατασκευές από επιμήκη υλικά και συνδέσμους. Παράδειγμα: Καλαμάκια που συνδέονται με σύρμα πίπας, ή καλαμάκια που συνδέονται με πλαστικούς «σταυρούς πλακιδίων» (5mm), ή καλαμάκια «μπαμπού» (σουβλάκια) που συνδέονται με φελλούς, ή οδοντογλυφίδες που συνδέονται με φελλούς κ.λπ. Γεωμετρικές κατασκευές όπως κύβοι, πυραμίδες, συνθέσεις σχημάτων, μοντέλα στερεοσκοπικά διάφορα κ.λπ.

10. Γεωμετρικές λωρίδες με διπλόκαρφα Πρόκειται για κλασσικό εποπτικό μέσο, όπου κατασκευάζονται πολλές ομάδες σκληρών σχετικά λωρίδων (χαρτόνι, λεπτό πλαστικό φύλλο κ.λπ.) διαφορετικού μεγέθους η κάθε ομάδα, με μια καλοσχηματισμένη τρύπα στην κάθε τους άκρη ώστε να συνδέονται με διπλόκαρφα σχηματίζοντας διάφορα σχήματα.

11. Γρανάζια (Διάταξη γραναζιών που μεταδίδουν κίνηση) Γρανάζια διαφόρων μεγεθών από χαρτόνι συνήθως, σε άξονες από σουβλάκι μπαμπού ή μολύβι ή άλλο κυλινδρικό υλικό συνδέονται μεταξύ τους όπως στο εσωτερικό ρολογιών. Η κατασκευή αυτή δεν είναι απαραίτητα χρήσιμη μόνο σε δραστηριότητες που σχετίζονται με το φυσικό κόσμο. Μπορεί να είναι ένα παιχνίδι με έναν «τροχό» ερωτημάτων, ή ένας υπολογιστής – σαν των «Αντικυθήρων», όπου βοηθάει σε θέματα πολιτιστικά, υγείας, κ.λπ., καθώς τα παιδιά παίζουν με τη βοήθειά του και μαθαίνουν διασκεδάζοντας.

12. Γωνιόμετρο Χάρτινη σύνθεση χαράκων (μοιρογνωμόνιο και γνώμονες) που επιτρέπει τον υπολογισμό ύψους αντικειμένων, γνωρίζοντας τις μοίρες και την απόσταση από τη βάση του μετρούμενου αντικειμένου. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μέτρηση πολλών πραγμάτων ανάλογα το εκπονούμενο πρόγραμμα (δέντρα, κτήρια, μνημεία, καμπαναριά, προσόψεις, πλαγιές, κορυφές κ.λπ.) και σε περιπτώσεις μεγάλων αποστάσεων μπορεί να χρησιμοποιηθεί εφαρμογή με διαδικτυακό χάρτη για να προσδιοριστεί η απόσταση του μετρητή από το σημείο μέτρησης.

13. Διαβήτης κιμωλίας πίνακα Ο γνωστός μας διαβήτης, με εναλλακτικά υλικά. Εναλλακτικά διαβήτης με μαρκαδόρο για πίνακα με μαρκαδόρο. Κύκλοι μπορούν να σχεδιαστούν για διάφορους λόγους, π.χ. σε μια παρουσίαση ζωντανά, ή για να γίνει κάποιο εικαστικό (σε επιφάνεια χαρτονιού, σε κάποιον τοίχο κ.λπ.).

14. Διάφανα γεωμετρικά σχήματα με εσωτερικές ενδείξεις (άξονες κλπ) Χρησιμοποιούμε «πατρόν», για την κατασκευή γνωστών σχημάτων τριών διαστάσεων, σε διάφανο υλικό, ζελατίνα (π.χ. από θήκη πουκαμίσων, συσκευασίες δώρων διάφανες κ.λπ). πριν κολλήσουμε οριστικά το σχήμα χρησιμοποιούμε χρωματιστά κορδόνια, κλωστές, νήμα κ.λπ. για να δείξουμε στο εσωτερικό διάφορες γραμμές, όπως άξονες, διαμέσους κ.λπ.

3

15. Δίσκοι Κλασμάτων Οι γνωστοί μας δίσκοι, που αποτελούνται από συμπληρωματικά ομόκεντρα κομμάτια «πίτσας». Δύο ίσα κομμάτια δείχνουν το ½ και ½ κ.ο.κ. Τα κομμάτια μπορούν να είναι διαφορετικά χρώματα. Η κατασκευή είναι σχετικά εύκολη και είναι σημαντικό να γίνεται από ανακυκλωμένο χαρτί, που επαναχρησιμοποιείται και όχι π.χ. από αγορασμένο χαρτόνι. Μάλιστα κάποιες συσκευασίες, όπως π.χ. καπάκια από σκόνη βρεφικής κρέμας ή άλλες παρόμοιες συσκευασίες προσφέρονται ιδιαίτερα. Είναι σταθερά, ανθεκτικά και μπορούμε να σημειώνουμε με ανεξίτηλο μαρκαδόρο πάνω τους, ώστε να μην μπερδευόμαστε καθώς όλα τα κομμάτια θα έχουν το ίδιο χρώμα.

16. Δραστηριότητες κλεισίματος ενδυμάτων (κουμπιά, φερμουάρ κ.λπ). Πρόκειται για δημιουργική επαναχρησιμοποίηση κομματιών υφάσματος, π.χ. που μπορούν να απλώνονται στο θρανίο και να τα διαχειρίζονται τα παιδικά χέρια. Σε αυτά γίνονται μικρές προσθήκες κομματιών που συνδέονται π.χ. με φερμουάρ, ή είναι με κουμπιά – κουμπότρυπες αντίστοιχα, ή περνά σε αυτά κορδόνι (όπως σε υφασμάτινα υποδήματα) ή χρησιμοποιούνται άλλα παρόμοια υλικά (κόπιτσες, αγκράφες κ.λπ) που ασκούν – όλα αυτά – τη λεπτή κινητικότητα. Η κατασκευή αυτή είναι ιδανική για την προσχολική ηλικία.

17. «Επιπεδότουβλα» - Δισδιάστατα με εγκοπές Πρόκειται για μια ιδέα πολύ διαδεδομένη που κυκλοφορεί και σαν παιχνίδι. Σε αυτό, έχουμε πάρα πολλά ομοιόμορφα στοιχεία, π.χ. τετράγωνα , κύκλους, πολύγωνα γενικά, τα οποία αντί για πλαστικά μπορούν να γίνουν από χονδρό χαρτόνι. Το βασικό τους χαρακτηριστικό είναι οι εγκοπές που έχουν όλα ως λίγο πριν από τη «μέση» τους. Οι εγκοπές αυτές έχουν άνοιγμα (πάχος) ίσο με το πάχος του υλικού, οπότε τα στοιχεία αυτά συνδέονται μεταξύ τους εισερχόμενα το ένα στο άλλο (η μία εγκοπή στην εγκοπή του άλλου, οπότε συνδέονται «σταυρωτά») και δημιουργούν τρισδιάστατες κατασκευές, παρόλο που είναι συνθέσεις δισδιάστατων στοιχείων.

18. Ζάρια Τα γνωστά μας ζάρια σε διαφορετικά σχήματα και μεγέθη, που όμως πρέπει να είναι καλά φτιαγμένα ώστε πραγματικά να μπορούν να προκύψουν όλοι οι αριθμοί. Χρησιμοποιούνται για παιχνίδια που κατασκευάζουμε στο πλαίσιο των προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων, όπως ακριβώς και με τα επιτραπέζια παιχνίδια ερωτήσεων, με πιόνια κ.λπ.

19. Ζυγαριά με βαρίδια (Ζυγός ή μετακινούμενοι δίσκοι σε ράβδο-ζυγό) Αυτή η σύνθετη κατασκευή απαιτεί μεγάλη ακρίβεια και φαντασία, ώστε να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός σαν «ζυγός», με δίσκους στους οποίους τοποθετούμε καλά μετρημένα ως προς το βάρος τους «βαρίδια» σε ποσότητες απλές, 1,2,3,4,5,10, ώστε αν στον ένα δίσκο βάλουμε 1+2+3+4 και στον άλλο 10 ο μηχανισμός πραγματικά να ισορροπήσει. Επίσης μια προχωρημένη κατασκευή επιτρέπει να μετακινούμε τη θέση των δίσκων πάνω στη ράβδο του ζυγού και η μετακίνηση αυτή να παίζει ρόλο στον υπολογισμό του βάρους όπως στις παλιές ζυγαριές που χρησιμοποιούσαν τη μέθοδο αυτή της μεταβολής του μήκους του βραχίονα.

20. Θεματικά πακέτα πειραμάτων Θα μπορούσαν εναλλακτικά να λέγονται «βαλίτσα πειραμάτων», «βαλίτσα δραστηριοτήτων», «βαλίτσα εξερευνητή» κ.λπ. ή αντί για «βαλίτσα» να αναφέρονται ως «πακέτο», «κουτί», «σακίδιο», «τσάντα», «σάκος» κ.λπ. Πρόκειται για ένα σύνολο (σετ) από όλα τα απαραίτητα υλικά για να γίνουν κάποια πειράματα, κάποιες μετρήσεις, κάποιες καταγραφές κ.λπ. Όλα μαζί, υλικά κατασκευασμένα ή μερικά αγορασμένα, θα πρέπει να έχουν εξαιρετικά χαμηλό κόστος και να προέρχονται από την καθημερινότητα. Για να φυλαχτούν θα πρέπει να έχουμε επαναχρησιμοποιήσει ένα αντικείμενο (τσάντα, κουτί, βαλίτσα κ.λπ.).

4

21. Καρτέλες μνήμης αφής (ζευγάρια) Αυτό το μέσο εντάσσεται στις δραστηριότητες προσχολική αγωγής και πρόκειται για ομοιόμορφες από τη μια πλευρά καρτέλες, αλλά με διαφορετικό υλικό κολλημένο από την άλλη, που έχει διαφορετική απτική αίσθηση. Μπορούν να επιλεχθούν υλικά σχετικά με το πρόγραμμα που εκπονούμε. Π.χ. για τους περιβαλλοντικούς πόρους, κομμάτια από ύφασμα μάλλινο, βαμβακερό, συνθετικό, νάιλον, πλαστικό, δέρμα, ψάθινο, λινό κ.λπ. Για την αγωγή υγείας: νάιλον από ιατρικά γάντια, πλαστικό φαρμακευτικής συσκευασίας, γάζα, «λευκοπλάστη», τσιρότο, ύφασμα μάσκας αντιμικροβιακής. Οι παίκτες/παίκτριες παίζουν με κλειστά τα μάτια, π.χ. ανά δύο, αν δεν βρουν τα ζεύγη αφήνουν τις καρτέλες πάλι κλειστές στις θέσεις τους και όταν βρουν το ζευγάρι μένει ανοιχτό ή αφαιρείται από τη διάταξη. Η διάταξη πρέπει να είναι λιτή (π.χ. 2x3, 3x4) ώστε να μπορούν να συγκρατούν – απομνημονεύουν τη θέση.

22. Κλασματικές ράβδοι δισδιάστατες Πρόκειται για μια εύκολη κατασκευή και πολύ διαδεδομένη που μοιάζει με τους «Δίσκους Κλασμάτων» (δες πριν). Όταν αθροίζεις τα μέρη των ράβδων προκύπτει πάντα «1», ίσο με την ολόκληρη – μη μοιρασμένη ράβδο. Γίνονται κατά κανόνα από χαρτόνι ανθεκτικό και φυλάσσεται σε θήκη αυτοσχέδια και αυτή.

23. Κλασματικές ράβδοι τρισδιάστατες Η ίδια ακριβώς φιλοσοφία κατασκευής με τις δισδιάστατες κλασματικές ράβδους, αλλά από πραγματικές και όχι επίπεδες ράβδους, π.χ. από πολυστερίνη («φελιζόλ»), μαλακό ξύλο (για τις μεγαλύτερες τάξεις, κατασκευασμένες από ενήλικα) , ακόμη και σκουπόξυλο, που τοποθετούνται σε διάταξη με αυλάκια (μια το κυλινδρικό του σκουπόξυλου «κυλάει») κ.λπ.

24. Κλεψύδρα συγκεκριμένου χρόνου Η κατασκευή κλεψύδρων, π.χ. από διάφανα πλαστικά μπουκάλια που συνδέονται στο «λαιμό» τους είναι συνήθης, ιδιαίτερα όταν γίνεται για να μελετηθεί το «φαινόμενο του ανεμοστρόβιλου». Στην περίπτωσή μας βάζουμε μέσα είτε στεγνό αμμώδες υλικό, είτε γενικά άλλο υλικό που κυλάει άνετα. Φροντίζουμε με δοκιμές να βάλουμε το υλικό που χρειάζεται για συγκεκριμένο χρόνο και σημειώνουμε στη κλεψύδρα το συγκεκριμένο χρόνο για τον οποίο χρησιμοποιείται (π.χ. 30΄΄, 1΄κ.λπ.).

25. Κορύνες και Μπάλα Κλασσικό παιχνίδι όπου οι κορύνες, (π.χ. όρθια μπουκάλια διακοσμημένα, όρθιοι χάρτινοι σωλήνες, και άλλες ιδέες) διατάσσονται όπως στο παιχνίδι μπόουλινγκ και μια επίσης αυτοσχέδια μπάλα – ή περισσότερες – χρησιμοποιείται για να τις ρίξει από απόσταση.

26. Κουκλοθέατρο με δαχτυλόκουκλες Μπορούν να είναι υφασμάτινες, χάρτινες, χαρτονένιες, να μπαίνουν στο δάχτυλο ή στην παλάμη με τα δάχτυλα από δύο τρύπες να γίνονται «πόδια», «χέρια» και να σχηματίζονται διάφοροι χαρακτήρες. Κατά προτίμηση οι δυχτυλόκουκλες και όλα τα προτεινόμενα «puppets» να ανήκουν σε συγκεκριμένες ομάδες ηρώων από συγκεκριμένες ιστορίες, γνωστές ή δημιουργημένες στο πλαίσιο του προγράμματος.

27. Κρίκοι Οι κρίκοι είναι ένα κλασσικό παιχνίδι, που παίζεται από κάποια απόσταση με σκοπό να μπει ο κρίκος σε μια διάταξη λεπτών «κορυνών». Πρόκειται για ένα παιχνίδι που μπορεί να χρησιμοποιηθεί προκειμένου όποιος τα καταφέρνει να προχωράει σε ένα επόμενο βήμα, π.χ. να θέτει ερώτηση στην άλλη ομάδα.

5

28. Κρίκοι αλυσίδας Μοιάζουν πάρα πολύ με τους κρίκους της «κουρτίνας μπάνιου», γιατί έχουν ένα άνοιγμα ώστε να μπορούν να συνδέονται ο ένας με τον άλλο. Μάλιστα μπορούν να είναι παλιοί, άχρηστοι κρίκοι από κουρτίνα μπάνιου, ή να κατασκευαστούν σε μεγάλη διάσταση από κατάλληλα κομμένες πλαστικές επιφάνειες, που αντέχουν και είναι εύκαμπτες. Σε αυτές σχεδιάζουμε ένα «παχύ» «Ο» και κάνουμε ένα άνοιγμα πάντα στο ίδιο σημείο.

29. Κρίκοι βαδίσματος Πρόκειται για μεγάλους κρίκους που τους εναποθέτουμε στο έδαφος είτε για να ασκηθούμε στο προσεκτικό βάδισμα (προσχολική ηλικία) είτε για να παίξουμε κάποιο παιχνίδι όπου περνάμε στάδια με «κουτσό», με ζάρια κ.λπ. Κατασκευάζονται από οποιοδήποτε υλικό, ακόμη και από χαρτί, γιατί στο έδαφος δεν κινδυνεύουν να καταστραφούν ή να αλλοιωθούν. Ωστόσο αν οι κρίκοι είναι από ανθεκτικό υλικό (π.χ. πλαστικός εύκαμπτος σωλήνας «σπιράλ» για μαστορέματα), μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πολλές δραστηριότητες όπως όλοι οι γνωστοί μας κρίκοι.

30. Κύλινδροι και στάμπες Πινέλα με μοτίβα Μια σχετικά δύσκολη αλλά ενδιαφέρουσα κατασκευή είναι η επένδυση παλιών ρολών βαψίματος ή κυλινδρικών συσκευασιών με λάστιχο σε διάφορες διατάξεις, ώστε όταν κυλάει ο κύλινδρος σε μια επιφάνεια αφού πρώτα έχει ακουμπήσει σε χρώμα, να κάνει διάφορα σχέδια. Το εποπτικό μέσο αυτό, με καθαρά εικαστικό χαρακτήρα, αρμόζει σε περιπτώσεις εικαστικών κατασκευών, προγράμματα με θέμα την τέχνη, τα αισθητικά ρεύματα, τις τεχνοτροπίες κ.λπ.

31. Κώνοι Προαυλίου Λειτουργούν όπως οι κοινοί μας κώνοι σήμανσης, σε δραστηριότητες στο προαύλιο, σε ανοιχτό χώρο, σε δραστηριότητες με φυσική άσκηση, εξερεύνηση, παιχνίδια με κίνηση κ.λπ. Χρησιμοποιούμε τη φαντασία μας για να δημιουργήσουμε σταθερά και ανθεκτικά στοιχεία σαν «κώνους», που μπορεί να είναι από καθαρισμένα από ετικέτες πλαστικά μπουκάλια, μέχρι πραγματικούς κώνους, κυκλικά κομμάτια δηλαδή που έχουν τυλιχτεί γύρω από την ακτίνα του κύκλου. Για έναν κώνο χρειάζεται περίπου ένα ημικύκλιο.

32. Λεκάνες αφής Μια απλή κατασκευή προσχολικής κυρίως ηλικίας, με επαναχρησιμοποιημένες λεκάνες από συσκευασίες (π.χ. αυτές που έχουν μέσα λαχανικά, μανιτάρια, κ.λπ. πλαστικές ή από πολυστερίνη) με υλικά που προκαλούν διαφορετική αίσθηση όταν το χέρι βυθίζεται μέσα. Μπορούν επίσης να είναι και παλιά δοχεία τροφίμων (από βούτυρο, γιαούρτι κ.λπ.) τα οποία διαθέτουν και καπάκι ώστε να μην διασκορπίζεται το υλικό. Μπορούν να περιέχουν βότσαλα, άμμο, όσπρια, ζυμαρικά, μικρά αντικείμενα που δεν τραυματίζουν, καπάκια κ.λπ. Ιδιαίτερα κατά την ανάδευση παρατηρούμε και τον ήχο που δημιουργείται. Τα υλικά αυτά μπορούν να επιλεχθούν θεματικά με βάση το πρόγραμμα που εκπονούμε.

33. Λωρίδες ύφανσης Είναι μικροί αυτοσχέδιοι αργαλειοί. Σε ένα σκληρό χαρτόνι σε μακρόστενο σχήμα ή και σε άλλο υλικό, τυλίγουμε παράλληλες διατάξεις νήματος (στημόνι) όπου μετά περνάμε «πάνω-κάτω», κατά την τεχνική της ύφανσης νήμα ή κουρέλια κομμένα σε κορδέλες και δεμένα μεταξύ τους, ή ακόμη «νήμα» από πλαστικό, που γίνεται από άχρηστες σακούλες κομμένες σε λωρίδες δεμένες στη σειρά σε ένα «κουβάρι». Το εποπτικό μέσο αυτό που ασκεί πολλές δεξιότητες, προσιδιάζει σε προγράμματα για παραδοσιακές τεχνικές, τεχνολογία, θέματα με ύφανση, ένδυση, οικιακή ζωή.

6

34. Μακέτα Κυκλοφοριακής αγωγής Χρησιμοποιούμε τη φαντασία μας και υλικά που επαναχρησιμοποιούμε, μαζί με χρώμα και υλικά χειροτεχνίας για να φτιάξουμε μια μακέτα σε μια σταθερή βάση. Το σημαντικό στην κατασκευή αυτή είναι ότι προσχεδιάζουμε να υπάρχουν δρόμοι και σημεία σήμανσης του «κ.ο.κ.». Μικρά κουτάκια στη θέση «αυτοκινήτων» κινούνται στους δρόμους της μακέτας, πράττουμε και συζητούμε για τον τρόπο που κυκλοφορούμε και «τί πρέπει να κάνουμε με βάση την σήμανση και το σημείο του δρόμου (κυκλοφοριακή αγωγή).

35. Μανόμετρο - βαρόμετρο Η κλασσική κατασκευή για τα πειράματα της φυσικής. Ένα αεροστεγές άκαμπτο (κατά προτίμηση μεταλλικό) δοχείο συσκευασίας καλύπτεται από ελαστικό υλικό αεροστεγώς στην ανοιχτή επάνω πλευρά (π.χ. με μπαλόνι) και ένας δείκτης επικολλάται προσεκτικά στην επιφάνεια από το κέντρο προς το τοίχωμα και να εξέχει λίγο από αυτό. Η συσκευή λειτουργεί ανάλογα το υψόμετρο και τις καιρικές συνθήκες που την κατασκευάζουμε. Σε κανονικές συνθήκες (κ.σ.) η επιφάνεια είναι παράλληλη με τον πάτο και ο δείχτης οριζόντιος. Σε χαμηλότερη ατμοσφαιρική πίεση ο εσωτερικό αέρας πιέζει την επιφάνεια του μπαλονιού διογκώνεται στο κέντρο και ο δείκτης ανεβαίνει εκεί αλλά κατεβαίνει στο σημείο που εξέχει. Αν κολλήσουμε ένα μικρό χαρτί δίπλα στο δείκτη έχουμε και γραμμές-ενδείξεις. Το αντίστροφο συμβαίνει σε υψηλότερη πίεση, το μπαλόνι μπαίνει προς τα μέσα και ο δείκτης ανεβαίνει στο σημείο που εξέχει. Η πίεση μεταβάλλεται ανάλογα τον καιρό, και το υψόμετρο, το οποίο είναι μηδενικό στο επίπεδο της θάλασσας.

36. Μαργαρίτες χτισίματος κατασκευών Πρόκειται για μια παραλλαγή των «επιπεδότουβλων» (δες σχετικό εποπτικό μέσο, όπου αντί για σχήματα έχουμε «μαργαρίτες».

37. Μετεωρολογικός σταθμός Πολλά στοιχεία παρατήρησης του καιρού όπως το βροχόμετρο (δες σχετική κατασκευή), θερμόμετρο, Μανόμετρο – βαρόμετρο (δες σχετική κατασκευή) αλλά και ανεμοδείκτης, μετρητής ταχύτητας του αέρα (γίνεται από μια διάταξη που περιστρέφεται με τον αέρα σε έναν άξονα και έχει π.χ. τρία κυπελλάκια για «πτερύγια»), όλα αυτά μαζί σε ένα σημείο παρατήρησης συνιστούν έναν μετεωρολογικό σταθμό. Αν είναι όλα μαζί προσαρμοσμένα σε ένα μικρό ανθεκτικό «σπιτάκι» προστατευμένο από τον ήλιο (εκτός από το βροχόμετρο που πρέπει να το «βλέπει» ο ουρανός), έχουμε έναν πραγματικό φορητό και αξιόπιστο μετεωρολογικό σταθμό. Η κατασκευή αυτή προσφέρεται για περιβαλλοντικά προγράμματα, π.χ. για τον κύκλο του νερού, το κλίμα, τη γεωφυσική διάταξη κ.λπ. και μπορούμε να κρατούμε σημειώσεις και να κάνουμε μετρήσεις με αυτόν.

38. Μουσικά ζάρια Τα γνωστά μας ζάρια, μόνο που αντί για αριθμούς έχουν… ρυθμικά σχήματα ή νότες διαφορετικού τονικού ύψους (τότε συμπεριλαμβάνεται στο σχήμα της κάθε πλευράς και ένα μικρό κομμάτι πενταγράμμου). Χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουμε «αλεατορική μουσική», για να παίξουμε μουσικά παιχνίδια ή απλά ως αριθμούς (π.χ. κερδίζει η «ψηλότερη νότα»).

39. Μουσικά όργανα Ατέλειωτες ιδέες και κατασκευές περιλαμβάνονται στο κομμάτι των «αυτοσχέδιων μουσικών οργάνων», των «σχολικών κατασκευασμένων μουσικών οργάνων», ή των «σπιτικών κατασκευασμένων μουσικών οργάνων που κατασκευάζονται στο σπίτι με κατάλληλες οδηγίες και χρησιμοποιούνται στο σχολείο και όχι μόνο. Τα μουσικά όργανα της έκθεσης μπορούν να είναι από όλες τις κατηγορίες οργάνων, για διάφορες χρήσεις, να είναι ηχητικά αντικείμενα, παραδοσιακές ιδέες, μοντέρνες ή και νέες επινοήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια του προγράμματος.

7

40. Νερομπογιές φυσικών υλικών Μια δύσκολή – λόγω των πολλών υλικών – και ενδιαφέρουσα ιδέα είναι στο πλαίσιο κάποιων εικαστικών κατασκευών να χρησιμοποιηθούν υδροδιαλυτά χρώματα με φυσικές χρωστικές από την καθημερινότητα, τις τροφές κ.λπ. Χρειάζεται φαντασία και επίγνωση ώστε να διαλυθούν τα υλικά στο νερό, να φυλαχθούν για σύντομο χρονικό διάστημα, μια και ως φυσικά υλικά χωρίς συντηρητικές ουσίες θα αλλοιώνονται γρήγορα.

41. Οδόμετρο Μια κλασσική κατασκευή που περιλαμβάνει έναν ανθεκτικό δίσκο – ρόδα με περίμετρο ακριβώς ένα μέτρο (με ακτίνα 15,9235 εκατοστά έχουμε περίμετρο περίπου 100 εκατοστά), βαθμονομημένη στο πλάι, σε έναν άξονα ώστε να μπορούμε να την κυλάμε και να μετράμε αποστάσεις, είναι το «οδόμετρο». Μπορεί να γίνει σε διάφορες παραλλαγές, π.χ. να προσαρμοστεί σε ένα μπαστούνι, ένα καρότσι, ένα πειραματικό «όχημα» κ.λπ. Η ουσία που βρίσκεται στην ρόδα με την κατάλληλη περίμετρο παραμένει η ίδια σε κάθε περίπτωση. Κατάλληλο για προγράμματα είτε που μελετούμε το χώρο, είτε που προβαίνουμε σε αριθμητισμό, (numeracy) εξοικείωση με τους αριθμούς και τις μετρήσεις.

42. Ομοίωμα οδοντοστοιχίας Στην κατασκευή αυτή η πράξη έχει δείξει ότι υπάρχουν πολλές και διαρκώς ανανεωμένες ιδέες, με διάφορα υλικά και μεγέθη. Το σημαντικό είναι το ομοίωμα αυτό να είναι ακριβές, βασισμένο στην πραγματική διάταξη των δοντιών του ανθρώπου στην άνω και την κάτω γνάθο, ώστε να μπορούμε να μελετήσουμε σε αυτά διάφορα θέματα στοματικής υγιεινής.

43. Παζλ Εικόνες σχετικές με το πρόγραμμά μας, ζωγραφισμένες ή τυπωμένες σε χοντρό υλικό-χαρτόνι, όπου μετά έχουν κοπεί επιμελώς οι καλοσχεδιασμένες ψηφίδες παζλ οδηγούν σε σχολικά κατασκευασμένα πάζλ. Θα πρέπει να είναι δοκιμασμένα, λειτουργικά και να προσφέρονται πραγματικά για νοητική άσκηση με παζλ.

44. Πάνινο δάπεδο δραστηριοτήτων Μια σύνθετη αλλά πολύ εντυπωσιακή κατασκευή που περιλαμβάνει ό,τι μπορεί να φανταστεί και να της είναι χρήσιμο η ομάδα, όπως π.χ. λαβύρινθος, χρώματα στα οποία ακουμπούμε μόνο με χέρια και πόδια στο ίδιο χρώμα (το γνωστό παιχνίδι), επιδαπέδια παιχνίδια που αποτελούν επιτραπέζια σε μεγέθυνση κ.λπ. μπορεί να γίνει σε ένα κομμάτι γερού υφάσματος (π.χ. παλιά τέντα, κάλυμμα κ.λπ.) ή λεπτής μοκέτας. ΤΟ «πάνινο δάπεδο δραστηριοτήτων» είναι μια ελεύθερη κατασκευή στα μέτρα των εκπαιδευτικών αναγκών του προγράμματος, μεταφερόμενη με πιθανά πούλια, ζάρια κ.λπ. να τη συνοδεύουν, ως ένα τεράστιο επιδαπέδιο παιχνίδι.

45. Πάνινο Τετράδιο Δύσκολη, λεπτεπίλεπτη αλλά πολύ εντυπωσιακή κατασκευή αποτελούν τα υφασμάτινα – πάνινα τετράδια. Ζωγραφισμένο πανί, κολλάζ με πανί, υλικά ραμμένα στο πανί κ.λπ. Ό,τι φανταστεί κανείς μπορεί να γίνει σε ένα πάνινο τετράδιο. Σε κάποιες περιπτώσεις αντί για «ράψιμο» μπορεί να χρησιμοποιηθεί συρραπτικό. Το πάνινο τετράδιο μπορεί να είναι μια κατασκευή «αναφοράς», μια «βίβλος» του προγράμματος, ένα κατασκευασμένο παραμύθι, μια εξιστόρηση, ή απλά ένα τετράδιο αφής, δραστηριοτήτων, που απολαμβάνει να διαβάζει, να αγγίζει και να περιεργάζεται ο μαθητής/τρια.

8

46. Παπούτσια Ξυλοπόδαρα Αντιολισθητικά Μια κατασκευή που χρειάζεται επιμέλεια και ασφάλεια, με πολύ ωραίο κινησιολογικό και αισθητικό αποτέλεσμα. Συνήθως είναι ένα ανθεκτικό δοχείο που μπορεί το παιδί να πατήσει επάνω του στο οποίο έχει προσαρμοστεί γερός σπάγκος, για να το κρατάει το παιδί κάτω από το πόδι τραβώντας τον σπάγκο που θυμίζει γκέμια αλόγου. Η όλη κατασκευή είναι σημαντικό να αποτρέπει την ολίσθηση είτε στο κάτω μέρος (αν το δοχείο είναι ανοιχτό «πιάνει» καλά στο χώμα) είτε στο πάνω (πρέπει τα υποδήματα να «κάθονται» καλά και σταθερά στην επιφάνεια). Τα «Παπούτσια» αυτά συνήθως είναι χαμηλά, 10-15 εκατοστών και κρίνονται ασφαλή, ενώ παράλληλα γυμνάζουν πολλαπλά το σώμα και τα αντανακλαστικά. Με φαντασία αρμόζουν σε διάφορα σημεία του προγράμματος όπου έχουμε αφηγήσεις, παράξενους ήρωες, κατορθώματα, αθλοπαιδιές κλπ.

47. Πίνακας γεωμετρίας Πολυστερίνης (ή ξύλινος) (γεωμετροπίνακας) Μια ιδιαίτερη και πολύ αποτελεσματική κατασκευή είναι ο πίνακας γεωμετρίας. Ο πιο εύκολος τρόπος είναι να κατασκευαστεί σε μια πλάκα πολυστερίνης π.χ. πάχους 4-6 εκατοστών, όπου φυτεύουμε οδοντογλυφίδες με ασφαλές κεφάλι (στρογγυλό που δεν τραυματίζει) σε προσεκτικές διατάξεις κάθετες και οριζόντιες. Π.χ. σε νοητά τετράγωνα των 2-3 εκατοστών. Χρησιμοποιούμε μεγάλα λαστιχάκια, κατά προτίμηση χρωματιστά για να κάνουμε σχήματα, πιάνοντας τα λάστιχα στις οδοντογλυφίδες που εξέχουν 1-2 εκατοστά μόνο από την πολυστερίνη. Η ίδια κατασκευή πιο σταθερή γίνεται με πρόκες που έχουν κεφάλι και δεν τραυματίζουν το χέρι, καρφωμένες επιμελώς σε κάθετες-οριζόντιες διατάζεις σε ένα κομμάτι μαλακό και επίπεδο ξύλο.

48. Πίνακας Γηπέδου Προπόνησης Α4 Πρόκειται για «μικρογραφία» του γηπέδου επιμελώς σχεδιασμένη σε ένα χαρτί Α4 το οποίο έχει πλαστικοποιηθεί. Έπειτα κάνουμε σχέδια όπως οι προπονητές με μαρκαδόρο για πίνακα, οπότε καθαρίζει με ένα χαρτομάντιλο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί πολλές φορές, σαν πίνακας μινιατούρα.

49. Πίνακας Σκορ Αν το πρόγραμμα περιλαμβάνει διεξαγωγή αγώνων ή ενασχόληση με αθλήματα στα οποία υπάρχει «σκορ» σε εξέλιξη, αυτή η κατασκευή είναι πολύ χρήσιμη και εύκολη . Πρόκειται για μεγάλες ευανάγνωστες πλάκες με αριθμούς, σε τέσσερις στήλες (0 ως 9 επί τέσσερις φορές) ώστε να μπορεί να γίνει ένας πίνακας «Σκορ» που να αλλάζει κάθε φορά της μορφής: νν-νν (όπου ν=νούμερο από 0-9). Μπορούν να μπαίνουν σε ειδική βάση σε σχήμα «Λ» για να στέκεται, ή να συνδεθούν και με κρίκους όπως στα «σπιράλ μπλοκ χαρτιού», όπου κάθε σελίδα γυρίζει και πάει πίσω (στην πίσω πλευρά του «Λ»).

50. Πίνακας υποδημάτων (δέσιμο κορδονιών) Μικρή και σχετικά χρήσιμη κατασκευή για προγράμματα αγωγής υγείας με έμφαση στην αυτοεξυπηρέτηση, όπου ασκείται η λεπτή κινητικότητα και νοητικές δεξιότητες. Σε ένα σταθερό σημείο, μια πλάκα ξύλο, χαρτόνι ή άλλο υλικό, προσαρτούμε δυο κομμάτια ύφασμα με παράλληλες αντικριστές οπές σα να ήταν μέρος υποδήματος όπου με ένα μεγάλο κορδόνι πειραματιζόμαστε στον τρόπο περάσματος και δεσίματος του κορδονιού στο υπόδημα.

51. Πρόσωπο συναισθημάτων και «σκιτσογραφικών» παρατηρήσεων Με διαφορετικούς τρόπους το αποτέλεσμα είναι το ίδιο σε μια κατασκευή όπου κινητά μέρη ενός προσώπου χρησιμοποιούνται για να συντεθούν εκφράσεις συναισθήματα και πρόσωπα. Μια μικρή συλλογή από διαφόρους τύπους ματιών, μυτών, χειλιών, αυτιών, φρυδιών συντίθενται σε μια σταθερή βάση – πρόσωπο. Αν η βάση είναι οριζόντια τα στοιχεία στέκονται χωρίς να χρειάζεται να «κολλάνε», όπως π.χ. σε μια κάθετη διάταξη που μπορεί να είναι ένα κομμάτι «φλις» στο οποίο τα κομμάτια στέκονται με ένα ένα μικρό κομμάτι αυτοκόλλητου «σκρατς» στο πίσω μέρος.

9

52. Πυξίδα υγρού Υπάρχουν πολλοί τρόποι να προσαρμοστεί ένας κατάλληλος μαγνήτης σε ένα στοιχείο που επιπλέει σε ένα δοχείο με νερό, όπως π.χ. να προσαρμοστεί σε ένα κομμάτι φελλό ή σε άλλο υλικό που επιπλέει. Χρειάζεται να αδιαβροχοποιηθεί ο μαγνήτης (π.χ. με καλό τύλιγμα σε νάιλον) ή απλά να μη βρέχεται. Αν το δοχείο κλείνει με διάφανο καπάκι (υπάρχουν πολλές τέτοιες συσκευασίες) η κατασκευή είναι ασφαλέστερη για να μη χύνεται αλλά και να μην εξατμίζεται το νερό.

53. Πύργος αριθμητικών κύβων Ένα πασίγνωστο παιχνίδι που δίνουμε στα βρέφη ή τα νήπια είναι οι κλιμακωτοί κύβοι ή κλιμακωτοί κύλινδροι ο ένας μικρότερος από τον άλλο, όπου καλείται το παιδί να τους «χτίσει» στη σειρά. Στην περίπτωσή μας μπορεί να είναι κύβοι με κλιμακωτή ακμή, από 1 ως 10 εκατοστά π.χ. ώστε να γίνεται κατανοητή και η διάσταση των εκατοστών στο επίπεδο (πλευρά) αλλά και στο χώρο (όγκος). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί πολυστερίνη, χαρτόνι και άλλα υλικά. Μάλιστα η πολυστερίνη μπορεί να επενδυθεί με χαρτί, ή χαρτοταινία για να αποκτήσει βάρος, σταθερότητα και να μπορούμε να σχεδιάσουμε άνετα επάνω της τους αριθμούς. Για καλύτερο χειρισμό οι διαστάσεις μπορούν να είναι «x2», π.χ. 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20 εκατοστά.

54. Πύργος αριθμητικών κυλίνδρων Ίδια κατασκευή με την προηγούμενη μόνο που εδώ η αριθμητική διάσταση αφορά στη διάμετρο και το ύψος του κυλίνδρου.

55. Σειρά σημάτων Κ.Ο.Κ. για χρήση στο προαύλιο Τα γνωστά μας σχήματα, πινακίδες του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας σε ευανάγνωστο μέγεθος, άνω των 10 εκατοστών, είτε είναι πλαστικοποιημένα είτε όχι, προσαρμοσμένα σε όρθια πλαστικά μπουκάλια με λίγες πετρούλες μέσα για να μην πέφτουν από τον αέρα είναι μια χρήσιμη σειρά (σετ) κατασκευών για την κυκλοφοριακή αγωγή. Τα χάρτινα σήματα μπορούν να προσαρμοστούν στα μπουκάλια αν κολληθεί στο πίσω μέρος π.χ. ένας άχρηστος μαρκαδόρος ο οποίος στο σημείο που εξέχει μπαίνει στο στόμιο του πλαστικού μπουκαλιού – βάσης. Για καλύτερη εφαρμογή στο στόμιο τυλίγουμε λίγο χαρτί στο σημείο που πρέπει ο μαρκαδόρος ή όποιο στήριγμα διαλέξαμε να «φρακάρει» στο στόμιο και να στέκει όρθια η πινακίδα.

56. Σετ γραμματοσειράς – «αριθμοσειράς» Μικρά πανομοιότυπα στις διαστάσεις κομμάτια χαρτί με γράμματα της ίδιας «γραμματοσειράς» (κατά προτίμηση κεφαλαία για να μη χρειάζεται ο τόνος), με όλα τα γράμματα και τους αριθμούς μας βοηθάνε να γράφουμε λέξεις και προτάσεις όπως οι τυπογράφοι τα παλιά χρόνια, στοιχείο – στοιχείο. Δημιουργούμε περισσότερα φωνήεντα μια και χρησιμοποιούνται περισσότερο και λιγότερα σύμφωνα, ανάλογα τη μέση χρήση τους (π.χ. χρησιμοποιούμε περισσότερα «Α» από «Ω», στατιστικά στην καθημερινότητά μας κ.λπ.). Σε περίπτωση «αριθμοσειράς» μπορούμε να φτιάξουμε και τα σύμβολα των τεσσάρων πράξεων, υποδιαστολή και «=». Οι δημιουργίες μας μπορούν να στέκονται σε μια ή περισσότερες «χάρτινες» μπάρες σε σχήμα γωνίας, που προσαρμόζεται στον πίνακα ή άλλο σημείο της τάξης. Σε κάποιες περιπτώσεις οι κατασκευές αυτές είναι μαγνητικές και στέκονται σε μεταλλικές επιφάνειες και σε κάποιους μεταλλικούς ασπροπίνακες. Μπορούν όμως να επικολλούνται σε φλις, όπως περιγράφεται προηγούμενα στο «Πρόσωπο συναισθημάτων».

57. Σκακιέρα εξωτερικού χώρου Πιόνια για σκακιέρα μεγάλων διαστάσεων, για ομαδικό παιχνίδι στην εξοχή, από απλά υλικά, κυρίως από κομμάτια πλαστικού σωλήνα ή χάρτινου σωλήνα εικαστικά κομμένα ως προς το ύψος και την απόληξή τους. Για πιο ολοκληρωμένα μπορούν να κατασκευαστούν τετράγωνα άσπρα και μαύρα ώστε να «απλώνεται» η σκακιέρα οπουδήποτε.

10

58. Σπίτι μινιατούρα – μακέτα κτίσματος Μια μακέτα όπου το οικοδόμημα που παριστάνει έχει κάποια εκπαιδευτική αξία. Είτε πρόκειται για σημαντικό οικοδόμημα, είτε πρόκειται π.χ. για το εσωτερικό μιας οικίας οπότε εξετάζουμε τον τρόπο οργάνωσης της καθημερινής ζωής των κατοίκων της. Ενδιαφέρον θα είχε π.χ. σε ένα πρόγραμμα για τον τρόπο ζωής (αγωγή υγείας) η αναπαράσταση της ζωής των προϊστορικών ανθρώπων σε μια πήλινη – ξύλινη – αχυρένια κ.λπ. καλύβα από αυτές που οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει. Σε διαφορετικά προγράμματα προκύπτουν και διαφορετικές ιδέες.

59. Στερεά Κλασμάτων Καθημερινά αυτή η εφαρμογή μπορεί να γίνει π.χ. με μήλα και πορτοκάλια, τα οποία αφού κόψουμε για να δείξουμε τα κλάσματα και τις αναλογίες μπορούμε να τα… φάμε! Όμως μπορούν να γίνουν και στερεοσκοπικές κατασκευές από διάφορα υλικά, χαρτομάζα, στερεωμένη με χαρτοταινία, πολυστερίνη, ακόμη και από ξύλο σε κάποιες περιπτώσεις όπου ένας ενήλικας μπορεί να ασχοληθεί. Σφαίρες, κύβοι, αλλά και εικονικά φρούτα και τρόφιμα που «κόβονται» σε κλάσματα μπορούν να κατασκευαστούν για την εφαρμογή αυτή.

60. Σωλήνες μνήμης ακοής Αυτή η κατασκευή υπάρχει σε παραλλαγές στα δοσμένα εποπτικά μέσα των σχολικών μονάδων και ετοιμάζεται ένα μικρό εκθετήριο με δανεισμένα από τις σχολικές μονάδες τέτοια μέσα. Ωστόσο, αν πρόκειται να γίνει κάποια σχετική δραστηριότητα οι ηχητικοί σωλήνες μνήμης μπορούν να κατασκευαστούν. Σε ένα σύνολο ζευγαριών ομοιόμορφων κλειστών δοχείων βάζουμε υλικά σε ζεύγη, που παράγουν πανομοιότυπο θόρυβο σαν μαράκες. Οι μαθητές/τριες καλούνται να ανακαλύψουν τα «ζευγάρια» όπως γίνεται με τις καρτέλες μνήμης (memo). Δηλαδή κουνούν το ζεύγος και αν δεν ακουστεί το ίδιο δεν το αφαιρούν από τη διάταξη – ίσως το κάνει ο/η επόμενος/η κ.λπ. Ευκολότερα: λίγα ζεύγη, π.χ. 2x2, 3x2, 4x2, δυσκολότερα: πολλά ζεύγη: π.χ. 5x2, 6x2, 7x2 κ.λπ. Υλικά ομοιόμορφα: θήκες παιχνιδιών-έκπληξη (μέγεθος τσέπης), σπιρτόκουτα, πλαστικά ποτηράκια κλεισμένα με μεμβράνη (οπότε την βάζουμε ως πάτο για να βλέπουμε το περιεχόμενο ως επιβεβαίωση), μικρές συσκευασίες οικιακών ειδών κ.λπ. Υλικά σε ζεύγη για άσκηση ακοής π.χ. σε πρόγραμμα διατροφής: λίγη φακή, λίγο ρύζι, ένα ρεβίθι, τρία ρεβίθια, τίποτα (κενό), λίγο κριθαράκι, λίγο μακαρονάκι κ.λπ. – προσοχή οι ποσότητες πρέπει να είναι πανομοιότυπες για να έχει το ζευγάρι ίδιο ήχο). Σε ένα πρόγραμμα π.χ. με θέματα αρχιτεκτονικής, βάζουμε μικρά κομμάτια οικοδομικά υλικά, σε ένα πρόγραμμα με κήπο βάζουμε διάφορους σπόρους κλπ.

61. Σωλήνες μνήμης βάρους Η κατασκευή αυτή μοιάζει με τους σωλήνες μνήμης ακοής, μόνο που τα ζεύγη διαφοροποιούνται ως προς το βάρος (π.χ. 50, 100, 200, 250, 300 γραμμάρια το κάθε ζεύγος. Το ακριβές βάρος μπορεί να αναγράφεται στον πάτο της κατασκευής διακριτικά ώστε να επιβεβαιώνεται η επιλογή. Στους σωλήνες μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμμος, ή ακόμη και νερό αν είναι κατασκευασμένοι από μπουκάλια. Παίζεται όπως όλα τα παιχνίδια μνήμης σε ζεύγη (Memo) με ανοιχτά τα μάτια.

62. Τάνγκραμ Το γνωστό μας «Τάνγκραμ» μπορεί να διανεμηθεί ακόμη και φωτοτυπημένο ώστε να κολληθούν τα κομμάτια σε χαρτόνι και να κοπεί ώστε να δημιουργηθεί αμέσως ένα «σετ» κομματιών «Τάνγκραμ» με πολλές ιδέες για σχήματα που κυκλοφορούν άφθονα και στο… διαδίκτυο!

11

63. Τούβλα συσκευασίας γάλακτος Αυτή η κατασκευή μεγάλων διαστάσεων προϋποθέτει ότι συλλέγουμε μια μεγάλη ποσότητα από όμοιες συσκευασίες, π.χ. από χάρτινη σκευασία γάλακτος του ενός λίτρου. Γενικά μπορεί να γίνει με οποιοδήποτε τύπο συσκευασίας ίδιων διαστάσεων, π.χ. με κουτιά γάλακτος εβαπορέ, γιαουρτιού κ.λπ. Απλά οι μαθητές/τριες επιστρατεύουν τη φαντασία τους για μεγάλες κατασκευές σα να ήταν «τούβλα», όπως μικρούς τοίχους, κτήρια κ.λπ. Ιδανικά όλα τα στοιχεία της κατασκευής θα μπορούσαν να βαφτούν από έναν ενήλικα στο ίδιο χρώμα ή σε συγκεκριμένα χρώματα.

64. Τούνελ Δραστηριοτήτων Μια δύσκολη αλλά και με πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα κατασκευή αποτελεί η δημιουργία «τούνελ» στα οποία οι μαθητές/τριες περνούν προσεκτικά από τη μια πλευρά στην άλλη, ώστε να ασκηθούν στη χωρική αντίληψή τους και στον έλεγχο του σώματος, σα να ήταν… σπηλαιολόγοι, δύτες, εξερευνητές της γης και της φύσης. Κύλινδροι από χαρτόνι στο πάτωμα, περάσματα κάτω από θρανία και άλλες ασφαλείς διατάξεις συμβάλλουν σε μια τέτοια κατασκευή. Αν κάποια σχολική μονάδα χρειαστεί να μεταφέρει την κατασκευή αυτή στη «Χώρα της Μάθησης» και αυτό είναι τεχνικά δύσκολο, αρκεί μια καλών διαστάσεων εκτυπωμένη φωτογραφία!

65. «Υψομετρική ράβδος» παιδική τάξης Μια κατασκευή για να μετράμε το ύψος μας, η οποία χρησιμεύει περισσότερο ως μέσο εξοικείωσης με τις διαστάσεις και τους αριθμούς παρά για τη μέτρηση του ύψους, που έτσι κι αλλιώς συμβαίνει σε βάθος χρόνου καθώς οι μαθητές/τριες μεγαλώνουν. Στην υψομετρική ράβδο μπορούμε να μετράμε και το άνοιγμα των χεριών παρατηρώντας τη σχέση του με το ύψος. Μπορεί να συνδυαστεί με τη χρήση μεζούρας όπου μετράμε άλλες διαστάσεις του σώματος, καθώς και με ζυγαριά για υπολογισμό του λόγου ύψους/βάρους. Η κατασκευή αυτή περιλαμβάνει μια προσαρμογή ενός ζωγραφισμένου ή τυπωμένου ακριβούς χάρακα με εκατοστά, που προσαρμόζουμε σε μια εικαστική κατασκευή (π.χ. λαιμό μιας καμηλοπάρδαλης, σκάλα ενός ψηλού κτηρίου κ.λπ.) που έχουμε σταθερά σε σημείο της τάξης. Είναι σημαντικό η κατασκευή αυτή να μην ενισχύσει την αίσθηση ότι το ύψος είναι ενός είδους «ανταγωνιστικός στόχος» και να είναι προαιρετική π.χ. για κάποιο πρόγραμμα αγωγής υγείας.

66. Φελλοσυνθέσεις Ο φελλός είναι ένα ενδιαφέρον για κατασκευές υλικό. Συλλέγοντας πολλούς φελλούς ή εξασφαλίζοντάς τους από κάποιον επαγγελματία που τους χρησιμοποιεί από τις φιάλες αλλά τους… ανακυκλώνει, μπορούμε να οργανώσουμε ένα «σετ» κατασκευών. Έχει ήδη γίνει αναφορά στα «Γεωμετρικά σχήματα ακμών». Όμως με φελλούς μπορούν να γίνουν πολλών ειδών εικαστικές κατασκευές, π.χ. αν ένας ενήλικας προετοιμάσει τους φελλούς σε ροδέλες. Μπορούν να γίνουν εικαστικές συνθέσεις, να χρωματιστούν οι φελλοί από τη μια πλευρά και να γίνουν «ψηφιδωτά, μόνιμα ή κινούμενα σε βάσεις με πλαίσιο (π.χ. μέσα σε ένα καφάσι με ίσιο πάτο από ένα κομμάτι χαρτόνι). Τις φελλοσυνθέσεις που είναι κινούμενες και θα τις διαλύσουμε για να φτιάξουμε κάτι άλλο μπορούμε να τις … φωτογραφίζουμε για να τις κρατάμε!

67. Χάρακες «πίνακα» χαρτονένιοι Οι γνωστοί μας χάρακες για πίνακα κατασκευασμένες στο χέρι από σκληρό χαρτόνι με σήμανση από μαρκαδόρο. Χρήσιμοι αν σε ένα πρόγραμμα κάνουμε σχέδια μεγάλου μεγέθους σε χαρτόνι ή και στον πίνακα.

12

68. Χαρτονένια κουμπία και κορδόνια Απλά κατασκευάζουμε δίσκους με οπές σαν να ήταν κουμπιά από γερό υλικό, δημιουργώντας «κουμπιά» τα οποία συνδυάζουμε με κορδόνια. Είναι μια κατασκευή προσχολικής ηλικίας, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί «κυριολεκτικά», για προγράμματα σχετικά με κινητικές δεξιότητες ή «μεταφορικά» αν οι δίσκοι – κουμπιά φέρουν επάνω ζωγραφιές σχετικές με τη θεματική μας, εκφράζουν την ομάδα που είναι «δεμένη» όπως τα κουμπιά κ.λπ. Γενικά τα «κουμπιά και τα κορδόνια» είναι ένα μέσο για άσκηση δεξιοτήτων αρκετά διαδεδομένο, οπότε και γι’ αυτό υπάρχουν ιδέες στο διαδίκτυο…

69. Ψηφιακό – Αναλογικό Ρολόι Ευκολότερη κατασκευή είναι το «αναλογικό ρολόι» καθώς περιλαμβάνει τον δίσκο με τις ώρες τον ωροδείκτη και τον λεπτοδείκτη. Το ψηφιακό ρολόι μπορεί να είναι μια μικρή κατασκευή με τέσσερα μπλοκ δέκα σελίδων όπως ο «πίνακας σκορ» (βλέπε προηγούμενα) και να συνδυαστεί με το αναλογικό ρολόι για να κατανοήσουμε τους συσχετισμούς. Τα ζητήματα εκμάθησης της ώρας στις μικρές ηλικίες μπορούν να συσχετιστούν σχεδόν με κάθε θεματική προγράμματος σχολικών δραστηριοτήτων, καθώς ο χρόνος υπάρχει… παντού!

70. Ψηφιδωτό καπακιών Το ψηφιδωτό αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει μια βάση όπου τα καπάκια θα στέκονται και εφόσον θα είναι όλα ίδιου μεγέθους θα μπορούν να μπουν οπουδήποτε ώστε να δημιουργείται κάθε φορά άλλο σχέδιο. Αν είναι δύσκολο να συγκεντρωθούν καπάκια ίδιου μεγέθους και διαφορετικών χρωμάτων μπορούμε να χρωματίσουμε την πάνω επιφάνεια πολλών άσπρων καπακιών ή να κολλήσουμε χρωματιστό χαρτί. Σε κάθε περίπτωση το αποτέλεσμα είναι μια βάση που υποδέχεται καπάκια διατεταγμένα (π.χ. 20x20) και αρκετά καπάκια από κάποια βασικά χρώματα (π.χ. μπλε, πράσινο, κόκκινο, άσπρο κ.λπ.) ώστε να δημιουργούν αβίαστα οι καλλιτέχνες!