Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912- 1913)

ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ:

1. Να αναφέρω τα αίτια, την αφορμή, τα βασικά γεγονότα και την έκβαση των Βαλκανικών πολέμων (1912 -1913)

2. Να σχολιάζω τη συμβολή των Κυπρίων στους Βαλκανικούς πολέμους.

ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ: 1. Α΄ και Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος: αίτια, αφορμή,

στρατιωτικές συμμαχίες, αποτέλεσμα (Συνθήκη του Λονδίνου, Συνθήκη του Βουκουρεστίου), αξιοποίηση χάρτη

2. Εθνικοί έρανοι, εθελοντισμός.

Αίτια

Οι Νεότουρκοι

___________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________

Βαλκανικοί λαοί__________________________________________________________________

Επιδιώκουν:

α)_______________________________________ __________________________________________

β)__________________________________________________________________________________

Οι Δυνάμεις _________________________________________________________________________

Η Γερμανία_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

Η Ιταλία _______________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

Η Αυστροουγγαρία______________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

Όλα αυτά α) έπλητταν συμφέροντα άλλων δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία)

β) αποκάλυπταν τις αδυναμίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Α΄ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Η αφορμή: Οι Βαλκάνιοι σύμμαχοι ζήτησαν

από τον Σουλτάνο να σέβεται τα δικαιώματα των χριστιανικών εθνοτήτων που ζούσαν στην Τουρκία και να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις προς όφελός τους. Ο Σουλτάνος φάνηκε απρόθυμος να συζητήσει τέτοιου είδους ζητήματα. Αντίπαλοι στον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο είναι ______________________________

_____________________εναντίον ________________________________________

Οι συμμαχίες

Στην αρχή ο Βενιζέλος ακολούθησε ήπια τακτική

απέναντι στις προκλήσεις των Νεότουρκων επειδή

εκτιμούσε ότι η Ελλάδα δεν ήταν έτοιμη για πόλεμο

Το 1911 βλέποντας ότι ο πόλεμος πλησιάζει

υιοθέτησε την πολιτική της Βαλκανικής συνεννόησης

Την άνοιξη του 1912 υπογράφονται συνθήκες

συμμαχίας ανάμεσα στη Σερβία, τη Βουλγαρία, την

Ελλάδα και το Μαυροβούνιο.

Παρατηρήστε τον χάρτη και αναφέρετε τις κινήσεις:

Ελληνικός στρατός _____________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

Σέρβικα στρατεύματα __________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

Βουλγαρικά στρατεύματα _______________________

____________________________________________

____________________________________________

κατευθύνονταν προς τη _________________________

Το κλίμα ευφορίας ήρθε να ταράξει _______________________________

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ:

Ο Βενιζέλος διέταξε τον διάδοχο Κωνσταντίνο να κινηθεί ταχύτατα προς τη Θεσσαλονίκη ώστε να μην καταληφθεί η πόλη από Βουλγαρικά στρατεύματα. Πράγματι, παρά τις αντιρρήσεις του Κωνσταντίνου, ο ελληνικός στρατός μπαίνει στη Θεσσαλονίκη____________________. Λίγες μέρες αργότερα έφτασε και ο Βασιλιάς Γεώργιος.

Έπειτα από επίπονη πολιορκία καταλήφθηκαν___________________ έλεγχος της ___________

Ο ελληνικός στόλος με επικεφαλής τον ναύαρχο___________________ ανάγκασε τον τουρκικό στόλο ______________________ και έθεσε υπό τον έλεγχό του _____________________________

_________________________________________________________________________________

Ο Α΄ Βαλκανικός πόλεμος τερματίστηκε τυπικά με την ___________________ (17 Μαΐου 1913)

Σύμφωνα με την οποία:

__________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Β΄ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (Ιούνιος – Ιούλιος 1913)

Οι Αντίπαλοι στον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο: __________________ εναντίον_________ _____________________

Αιτία:_________________________________

______________________________________

______________________________________

______________________________________

______________________________________

Κινήσεις: Η Ελλάδα και Σερβία βλέποντας ότι η Βουλγαρία πρόβαλλε υπερβολικές απαιτήσεις, υπογράφουν αμυντική συνθήκη εναντίον της Βουλγαρίας. Γεγονότα: Βουλγαρικός στρατός επιτίθεται ταυτόχρονα σε Ελλάδα και Σερβία (μέσα Ιουνίου 1913)

Στρατιωτικές εξελίξεις

α) ο ελληνικός στρατός _____________________

_________________________________________

_________________________________________

_________________________________________

β) ο σερβικός στρατός ______________________

_________________________________________

γ) Ρουμάνοι ______________________________

________________________________________

δ)Οι Τούρκοι______________________________

_________________________________________

Ο Β΄ Βαλκανικός πόλεμος τελειώνει με τη ______________________________ (28 Ιουλίου 1913)

Η Ελλάδα _______________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Η Βουλγαρία ____________________________________________________________________

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία _______________________________________________________

Τα Δωδεκάνησα _________________________________________________________________

4 Δεκεμβρίου 1913 (Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας): η Β. Ήπειρος, ελληνόφωνη περιοχή, _______

_______________________________________________________________________________

Συνέπειες:

Σε δέκα μήνες η Ελλάδα διπλασίασε τα εδάφη της και τον πληθυσμό της.

Δημιουργήθηκαν θετικές προοπτικές καθώς προστέθηκαν πόλεις που ήταν ακμαία οικονομικά κέντρα (Θεσ/νίκη, Ιωάννινα, Καβάλα, Μυτιλήνη, Χίος, Ηράκλειο της Κρήτης)

Δημιουργήθηκε πρόβλημα αφομοίωσης των Νέων Χωρών: οι μουσουλμάνοι και οι Σλάβοι, που κατείχαν γαίες, καθώς και οι Εβραίοι, που ασχολούνταν με το εμπόριο, αρχικά αντιμετώπισαν με καχυποψία το ελληνικό κράτος.

Στον πολιτικό τομέα συνεχίστηκαν και στις Νέες Χώρες οι μεταρρυθμίσεις που είχαν ξεκινήσει πριν το 1912 - Αναγνωρίστηκαν τα εργατικά σωματεία. - Θεσπίστηκαν μέτρα για την ασφάλιση των εργαζομένων και την καθιέρωση της

οκτάωρης εργασίας.

- Ιδρύθηκαν αγροτικοί συνεταιρισμοί.

Στην εξωτερική πολιτική παραμένουν ανοιχτά σημαντικά εθνικά ζητήματα:

α)________________________________________________

__________________________________________________

β)________________________________________________

__________________________________________________

γ)_________________________________________________

__________________________________________________

Η συμβολή των Κυπρίων στους Βαλκανικούς πολέμους

1.Εν πρώτοις, η είδηση της κήρυξης του πολέμου έγινε δεκτή στη Μεγαλόνησο μέσα σε κλίμα «ιερού

ενθουσιασμού». Στις ενορίες των πόλεων και των χωριών αναπέμφθηκαν δεήσεις «υπέρ ευοδώσεως του

διεξαγόμενου ιερού ημών αγώνος». […] Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα της εθνικής εγρήγορσης ανέκυψε το

κίνημα του εθελοντισμού προς τη Μητέρα Πατρίδα.

Έτσι, οι Κύπριοι εθελοντές των Βαλκανικών Πολέμων κυμάνθηκαν, με βάση μετριοπαθείς υπολογισμούς, περίπου

σε 1.800, ενώ σε σχετικούς καταλόγους ξεχωρίζουν –ανά επάγγελμα- οι αγρότες, οι φοιτητές του Πανεπιστημίου

Αθηνών, οι κληρικοί (κυρίως μοναχοί ή δόκιμοι της Μονής Κύκκου) και οι εκπαιδευτικοί. Στατιστικά, εντός των

εθελοντών επικρατούν οι καταγόμενοι εκ της επαρχίας Λεμεσού και οι έχοντες ηλικία 18 – 22 ετών. Από τους

πολλούς «επώνυμους» εθελοντές αξίζει να μνημονευθούν ο μητροπολίτης Κιτίου Μελέτιος Μεταξάκης, ο

βουλευτής Λάρνακας – Αμμοχώστου Ευάγγελος Χατζηιωάννου, ο δήμαρχος Λεμεσού Χριστόδουλος Σώζος, ο

αρχιμανδρίτης Μακάριος Μυριανθεύς, οι κορυφαίοι πολιτευτές και βουλευτές της Λεμεσού Ευγένιος Ζήνων,

Ιωάννης Κυριακίδης και Νικόλαος Λανίτης, οι μετέπειτα διαπρεπείς φιλόλογοι – ερευνητές Γιάγκος Τορναρίτης και

Χρήστος Παντελίδης και ο ποιητής Γλαύκος Αλιθέρσης (τότε 16χρονος μαθητής).

Ερώτηση:

Κατά μια άποψη το αποτέλεσμα των Βαλκανικών πολέμων ήταν η μεγαλύτερη πολεμική επιτυχία της Ελλάδας από την ίδρυσή της έως τότε. Ποια είναι η γνώμη σας; Να την τεκμηριώσετε.

_____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

Ποια ήταν η τύχη του Χριστόδουλου Σώζου;

2. Την ίδια εποχή εκδηλώθηκε ξανά η αμέριστη η κυπριακή συμπαράσταση προς την Ελλάδα με τη μορφή εράνων

υπέρ των «εθνικών αναγκών». Το ποσό που στάλθηκε από την Κύπρο στην Αθήνα έφτανε τις 16.000 λίρες (400.000

δραχμές), περίπου το 5% της οικονομικής βοήθειας που δέχτηκε η ελληνική κυβέρνηση, ένα τεράστιο ποσό για τις

οικονομικές δυνατότητες των νησιωτών. Οι Κύπριοι χωρικοί πρόσφεραν στους εράνους εργόχειρα, χρυσαφικά,

γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Βρέθηκαν στοιχεία ότι έγιναν έρανοι στο 63% των κυπριακών χωριών με

πληθυσμό πάνω από 100 κατοίκους. Το ποσοστό αυτό έφτανε το 78% στις επαρχίες Λεμεσού και Λάρνακας και το

84% στη φτωχότερη και πιο απομακρυσμένη επαρχία της Πάφου.

Πέτρος Παπαπολυβίου , Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου

3. Το φιλότιμο και το αίσθημα της ντροπής παρουσιάζονται ως κύριο κίνητρο και στην επιστολή του 18χρονου

Πέτρου Χατζηαργυρού, από την Πάφο, φοιτητή στην Αθήνα, ο οποίος σκοτώθηκε στην Αετορράχη Ηπείρου. Το

γράμμα (13-10-1912) το έστειλε στον αδελφό του, ζητώντας του να το κρατήσει κρυφό από τους γονείς του, για να

μη λυπηθούν. .. «Δεν πιστεύω να εκπλαγήτε εάν σας γράψω ότι κατετάχθην εις τον στρατόν ως εθελοντής. Δεν

ηδυνάμην αγαπητέ αδελφέ, να πράξω αλλέως διότι ήτο αίσχος δι' εμέ να κάθημαι εντός των καφενείων Αθηνών

καθ' ην στιγμήν ολόκληρος η αγαπητή πατρίς μας Ελλάς κινητοποιείται κατά του εχθρού της πίστεως και της

πατρίδος, και καθ' ην στιγμήν οι Κύπριοι κατετάσσοντο εις τον στρατόν... ». Από κάποιο προαίσθημα ίσως ή από

απλό ρεαλισμό ο Π. Χατζηαργυρού τελειώνει το γράμμα του εξηγώντας στον αδελφό του πως θα βρει τα πράγματά

του στην Αθήνα για να τα πάει στην Κύπρο, αν «εν πάση περιπτώσει συμβή τι».

http://www.istoria.gr/mar04/content04.htm

Επιστολή του Χριστόδουλου Σώζου προς τη γυναίκα του

4. Έχοντας ήδη φύγει από το σπίτι του με σκοπό το μακρινό και τολμηρό ταξίδι, ο Σώζος έγραψε στη γυναίκα του

εξηγώντας της την απόφασή του: ... Όταν θα λάβης την παρούσαν μου, θα είμαι μακράν σου και μακράν του υιού

μου διά την υπηρεσίαν της πατρίδος. Ημείς έχομεν καθήκοντα τα οποία ουδεμία δύναμις, ουδέν φίλτρον πρέπει

να εμποδίση από του να ενασκώνται. Αν είμεθα ηγέται των υποδούλων λαών, οφείλομεν διά του παραδείγματός

μας και της θυσίας μας να τους παιδαγωγώμεν, όπως και εκείνοι γίνωσιν άνθρωποι συναισθανώμενοι τα

καθήκοντά των. Μη κλαίε και μη στενοχωρού, διότι εκείνος που πηγαίνει εις την υπηρεσίαν της πατρίδος του δεν

πρέπει να πηγαίνη με τέτοιας σκέψεις, ότι αφήνει πίσω του την δυστυχίαν.

Η σύζυγος ενός Σώζου δεν πρέπει να συμπεριφερθή εις τοιαύτην περίπτωσιν ως η σύζυγος ενός κοινού ανθρώπου.

Έπειτα οφείλεις να έχης αυτό υπ' όψιν σου, ότι αν έμενα στην Λεμεσόν ατιμασμένος στην συνείδησίν μου, δεν θα

έζων ούτε εγώ αλλ' ούτε συ ευτυχής.[…] Ενώ τώρα φεύγω με λύπην που σας αφήνω, αλλά και με την ελπίδα, ότι

θα επανέλθω να σας εύρω.

Το ποτήριον που σας ποτίζω είναι λίγο πικρόν, αλλά φαντάσου πόσον γλυκύ θα είναι εκείνο που θα πιούμεν όταν

θα επανέλθω.

Ποια ήταν η τύχη του Χριστόδουλου Σώζου;

Πώς «σχετίζεται» η θυσία του με το σχολείο μας;

ΕΡΓΑΣΙΕΣ:

Αφού μελετήσετε τις πιο πάνω πηγές να απαντήσεις μια από τις πιο κάτω

ερωτήσεις:

1. α) Με ποιους τρόπους οι υπόδουλοι –την εποχή εκείνη – Κύπριοι γίνονται

ελευθερωτές των αλύτρωτων Ελλήνων αδελφών τους;

β) Ποια είναι η σύνθεση του πληθυσμού των εθελοντών (επαγγέλματα, ηλικίες,

καταγωγή – ονόματα επωνύμων κλπ) και ποια τα κίνητρα και τα συναισθήματά

τους; ή

2.Να υποθέσετε ότι είστε ένας δημοσιογράφος που καλύπτει τους Βαλκανικούς πολέμους. Να γράψετε ένα άρθρο για την εφημερίδα σας όπου θα εξαίρετε την πολύτιμη βοήθεια των Κυπρίων αδελφών. _____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________