86
1 นโยบาย 1. พัฒนาคุณภาพงานป้องกันและควบคุมการติดเชื้อให้สู่ความเป็นเลิศ 2. ส่งเสริมและสนับสนุนให้บุคลากรและนักศึกษาแพทย์ มีเจตคติ ความรู้และพฤติกรรมด้านการป้องกัน และควบคุมการติดเชื้อในโรงพยาบาล 3. ดูแล กํากับการดูแลรักษาผู้ป่วย/ บุคลากร ในด้านการใช้ยาปฏิชีวนะ ผลกระทบในการรักษาพยาบาล และผลกระทบในด้านสิ่งแวดล้อมที่เกิดจากการป้องกันและควบคุมการติดเชื้อในโรงพยาบาล เป้าหมาย 1. ให้บริการเฝ้าระวัง ป้องกันและควบคุมการติดเชื้อในโรงพยาบาลที่มีมาตรฐานที่ปลอดภัย 2. ลดอัตราการติดเชื้อในโรงพยาบาลต่ํากว่าเกณฑ์ที่กําหนดภายในระยะ 2 ปี 3. มีผลงานคุณภาพด้านการป้องกันและควบคุมการติดเชื้อนําเสนอ ในเวทีระดับประเทศ ปีละ 3 เรื่อง เข็มมุ่ง 1. ลดการติดเชื้อในโรงพยาบาลให้ต่ํากว่าเกณฑ์ที่กําหนด 2. สนับสนุนและส่งเสริมการปฏิบัติการป้องกันและควบคุมการติดเชื้อให้มีประสิทธิภาพในตําแหน่งติดเชื้อทีเป็นปัญหาในทุกหน่วยงาน ได้แก่ VAP CRBSI CaUTI และ SSI อย่างยั่งยืน 3. พัฒนาระบบการป้องกันและควบคุมการติดเชื้อให้แผนกผู้ป่วยนอก นโยบาย เป้าหมาย เข็มมุ่ง ด้านการป้องกันและควบคุมการติดเชื้อ โรงพยาบาลศรีนครินทร์

˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

  • Upload
    others

  • View
    13

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

1

นโยบาย

1. พฒนาคณภาพงานปองกนและควบคมการตดเชอใหสความเปนเลศ 2. สงเสรมและสนบสนนใหบคลากรและนกศกษาแพทย มเจตคต ความรและพฤตกรรมดานการปองกน

และควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล 3. ดแล กากบการดแลรกษาผปวย/ บคลากร ในดานการใชยาปฏชวนะ ผลกระทบในการรกษาพยาบาล

และผลกระทบในดานสงแวดลอมทเกดจากการปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล เปาหมาย

1. ใหบรการเฝาระวง ปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลทมมาตรฐานทปลอดภย 2. ลดอตราการตดเชอในโรงพยาบาลตากวาเกณฑทกาหนดภายในระยะ 2 ป 3. มผลงานคณภาพดานการปองกนและควบคมการตดเชอนาเสนอ ในเวทระดบประเทศ ปละ 3 เรอง

เขมมง

1. ลดการตดเชอในโรงพยาบาลใหตากวาเกณฑทกาหนด 2. สนบสนนและสงเสรมการปฏบตการปองกนและควบคมการตดเชอใหมประสทธภาพในตาแหนงตดเชอท

เปนปญหาในทกหนวยงาน ไดแก VAP CRBSI CaUTI และ SSI อยางยงยน 3. พฒนาระบบการปองกนและควบคมการตดเชอใหแผนกผปวยนอก

นโยบาย เปาหมาย เขมมง ดานการปองกนและควบคมการตดเชอ โรงพยาบาลศรนครนทร

Page 2: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

2

ตวชวดหลก (KPI) และตวชวด (PI) ระบบการปองกนและควบคมการตดเชอ (IC)

เครองชวด เปาหมาย

1. อตราการตดเชอตาแหนงแผลผาตด (SSI) < 0.6 ครง/100แผลผาตด 2. อตราการตดเชอปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ (VAP) <12 ครง/1000วนทใส 3. อตราการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสอดใสอปกรณ (CaUTI) < 3 ครง/1000วนทใส 4. อตราการตดเชอระบบกระแสเลอดจากการใส Central line (BSI-line) < 3 ครง/1000วนทใส 5. อตราการไดรบการปฐมนเทศของบคลากรใหมและนกศกษาแพทย >95% 6. อตราการไดรบบาดเจบจากของมคมและสมผสสารคดหลงของผปวยขณะ

ปฏบตงานของบคลากรและนกศกษา <12 ครง/100 license beds

7. อตราการไดรบวคซน HBV ของบคลากรใหมและนกศกษา >95% 8. อตราการตดเชอจากการปฏบตงานของบคลากร ไดแก

- TB - HBV - HIV - Chicken pox

<1% 0% 0% 0%

9. ประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในรพ. >80% 10. อตราการดอยาตานจลชพ (MRSA) <0.4 ครง/1000วนนอน 11. อตราการดอยาตานจลชพ (MDR) <1ครง /1000 วนนอน 12. อตราการลางมอถกตองตามขนตอน >80% 13. อตราการใช PPE เหมาะสม >80%

Page 3: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

3

การปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอในโรงพยาบาล

ศ.พญ.เพลนจนทร เชษฐโชตศกด * รศ.พญ.ศรลกษณ อนนตณฐศร **

สายสมร พลดงนอก ***

วตถประสงคของการปองการแพรกระจายเชอในโรงพยาบาลในการดแลผปวยโรคตดเชอ คอ จะตองปองกนไมใหโรคตดเชอนนตดตอไปยงบคลากรหรอตดตอไปยงผปวยรายอนโดยมมาตรการตางๆ เชน การแยกผปวยในหองแยก การใชอปกรณปองกนทเหมาะสม โดยทวไปถาการปองกนทใชหองแยก เรยกวา การแยกผปวย (Isolation) แตถาไมตองใชหองแยกเรยกวา การระวงมใหเชอแพรกระจาย (Precautions) ซงมวธการดงน 1. Standard precautions เปนวธปองกนการแพรกระจายเชอโรคในผปวยทกรายโดยใหคานงวาผปวยทกรายอาจจะมเชอโรคทสามารถตดตอไดทางเลอด และสารคดหลงจากรางกายทกชนด (Body fluid, Secretion, Excretion ยกเวนเหงอ) ผวหนงทมแผลและเยอบ (Mucous membrane) 2. Transmission - based precaution เปนวธการปองกนการแพรกระจายของโรคตดเชอในผปวยททราบการวนจฉยแลว โดยปองกนตามกลวธการตดตอเพมเตมจากการดแลผปวยดวย Standard precautions ดงน

2.1 Airborne precautions 2.2 Droplet precautions 2.3 Contact precautions

Standard precautions เปนมาตรฐานปองกนการกระจายเชอทจะตองปฏบตเพอปองกนการแพรกระจายเชอทางเลอด สารนา สารคดหลงของผปวยโดยใหคานงวาผปวยทกรายอาจจะมเชอโรคในรางกายทสามารถตดตอโดยเลอดและสารคดหลง (Blood, Body fluid) ไดแก นาครา นาในเยอหมปอด นาในเยอหมหวใจ นาในชองทอง นาไขสนหลง นาอสจ นาในชองคลอด นาเหลองหรอหนองของผปวยจาก Secretion และ Excretion ไดแก อจจาระ ปสสาวะ เสมหะ ยกเวนเหงอ รวมทงการสมผสกบผวหนงทมแผลหรอเยอบตาง ๆ วธปฏบต มดงน

1. ลางมอ (Hand washing) โดยการลางมอดวยนายาฆาเชอหรอใช Alcohol hand rub อยางถกตองกอนและหลงสมผสผปวย

2. สวมเครองปองกนรางกาย (Protective barriers) ควรสวมหรอใชเมอคาดวาจะสมผสเลอดหรอสารคดหลงของผปวย เพอปองกนผวหนงหรอเยอบสมผสกบเลอดหรอสารคดหลงจากตวผปวย เชน การสวมผาปดปาก ปดจมก (Mask) หนากาก (Face shield) แวนตา (Goggle) เสอคลม (Gown) และ ถงมอ (Glove)

3. การปองกนการบาดเจบจากของมคมขณะปฏบตงาน (Prevention of needle stick and injury from other sharp instrument) เปนวธการปองกนการตดเชอจากเลอดและสารคดหลงจากของมคมทใชกบผปวย โดยหามสวมเขมทใชแลวกลบเขาปลอกเขมโดยใชมอจบปลอกเขม แตใหทงของมคมในกลองบรรจของมคมทนททกครง

* ศาสตราจารย สาขาวชาโรคตดเชอและเวชศาสตรเขตรอน ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ** รองศาสตราจารย สาขาวชาโรคตดเชอและเวชศาสตรเขตรอน ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน *** พยาบาลชานาญการพเศษ หนวยควบคมการตดเชอ โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร หาวทยาลยขอนแกน

Page 4: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

4

หลงการใชงาน และของมคมควรใชแลวทง ไมควรนากลบมาใชซา (Reuse) เพราะขนตอนการนากลบมาใชซา เชน การลางอปกรณตางๆ มความเสยงทบคลากรจะเกดอบตการณการบาดเจบจากของมคม

4. การมสขนสยทดในการไอจาม (Respiratory hygiene and cough etiquette) เปนวธการปองกนการแพรกระจายเชอจากระบบทางเดนหายใจและการไอจาม โดยการใชผา/กระดาษปดปากปดจมกขณะไอจาม และลางมอทกครงหลงสมผสสารคดหลงจากระบบทางเดนหายใจ ไดแก นามก นาลาย

5. การดแลอปกรณ เครองมอ – เครองใชของผปวย (Patient care equipment) อปกรณทเปอนเลอด สารคดหลงจากตวผปวยใหลางทาความสะอาดดวยความระมดระวงและมการทาลายเชอหรอทาใหปราศจากเชออยางถกตองตามความเหมาะสมกอนนามาใชตอไป

6. การควบคมดแลสงแวดลอม (Environmental cleaning) การดแลทาความสะอาดและทาลายเชอใน สงแวดลอม เตยง ทกนเตยง อปกรณขางเตยง หองและหอผปวยใหเชดทาความสะอาดดวยผงซกฟอกและนาตามปกต ถาเปอนเลอดหรอสารคดหลงหรออจจาระของผปวย ใหราดบรเวณนนดวยนายาทาลายเชอ เชน 0.5% Sodium hypochlorite (Virkon) ทงไวนาน 10 นาท แลวเชดทาความสะอาดดวยผงซกฟอกและนาตามปกตตอไป

7. การจดการผาเปอน (Linens) ผาทใชในการดแลผปวยทมการปนเปอนเลอด สารคดหลงและสงขบถายใหถอและ จบตองดวยความระมดระวง ทงในถงผาเปอนแลวสงไปซกลางหรอทาลายเชอทงานซกฟอกตอไป

8. การจดสถานทสาหรบผปวย (Patient care placement) วธการปฏบตในการแยกผปวย สาหรบผปวยททราบ หรอสงสยวามการตดเชอหรอเปนแหลงเชอโรคทสามารถแพรกระจายเชอไดสง โดยแยกผปวยตามวถทางการแพรกระจายเชอ ไดดงน 8.1 Airborne precautions

เปนวธการปองกนการแพรกระจายเชอโรคทแพรทางอากาศทมขนาดเลกกวา 5 ไมครอน ไดแก วณโรคปอด หด (Measles) สกใส (Chickenpox) งสวดและเรมแบบแพรกระจาย (Disseminated herpes zoster and Disseminated herpes simplex) และ โรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง (Severe Acute Respiratory Syndrome ; SARS)

วธปฏบต มดงน 1. แยกผปวยไวในหองแยกทเปน negative pressure room จนพนระยะแพรเชอ ถาไมมหองแยกลกษณะ

ดงกลาวควรใชหองแยกทมการถายเทอากาศสภายนอกอาคารไดดและมแสงแดดสองถง รวมทงประตหองแยกตองปดไวตลอดเวลา

2. ถาไมมหองแยก จดใหผปวยอยในหองเดยวกบผปวยอนทตดเชอโรคชนดเดยวกนหรอจดเตยงผปวยไวมมใดมมหนงของหอผปวยทมอากาศถายเทไดด และใหหางจากเตยงผปวยอน และควรจากดบรเวณผปวยเทาททาได

3. ใหแขวนปาย Airborne precautions ไวทหนาหองแยกหรอทเตยงผปวย 4. สวมผาปดปากปดจมกทมคณสมบตกรองเชอโรค เชน สวม Particulate mask (N95) เมอตองเขาไปใน

หองผปวยหรอเขาใกลผปวยจนกวาผปวยจะพนระยะการแพรเชอ 5. ใหผปวยสวมผาปดปากปดจมก ชนด Surgical mask เพอปองกนเชอโรคแพรกระจาย ไมควรเคลอนยาย

ผปวยออกจากหองหรอหอผปวยโดยไมจาเปน ในกรณทตองเคลอนยายผปวย ใหแจงเจาหนาททอยในสถานททจะเคลอนยายผปวยไปดวยเพอจะไดเตรยมการปองกน

Page 5: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

5

6. แนะนาใหผปวยใชผาหรอกระดาษเชดหนาปดปากปดจมกขณะไอหรอจาม และใหบวนเสมหะในภาชนะทจดไวให โดยตองมถงพลาสตกรองรบและมฝาปดมดชด

7. แนะนาการปฏบตตวแกญาต ในการเขาเยยมผปวย เชน ใหสวมผาปดปากปดจมกอยางถกตอง และควรจากดคนเขาเยยม ผทตดเชอไดงายไมควรเขาเยยม เชน เดก ผสงอาย และผทมภมคมกนโรคตา เปนตน ควรงดเยยมในกรณผปวยวณโรคปอด

8.2 Droplet precautions เปนวธการปองกนการแพรกระจายเชอโรคจากละอองฝอยเสมหะ ทมขนาดใหญกวา 5 ไมครอน นอกจากนยง

ตดตอจากการสมผสเยอบตา เยอบปากและจมก ไดแก หดเยอรมน (Rubella) คางทม (Mumps) ไอกรน (Pertussis) ไขหวดใหญ (Influenza) ไขกาฬหลงแอน (Meningococcal infection) และโรคไขหวดนก (Avain Influenza) ซงโรคไขหวดนกตองปฏบตตามหลก Contact precautions รวมดวย เปนตน

วธปฏบต มดงน 1. แยกผปวยไวในหองแยกจนพนระยะแพรเชอ หองแยกควรมการถายเทอากาศสภายนอกอาคารไดด และม

แสงแดดสองถง 2. ถาไมมหองแยก จดใหผปวยอยในหองเดยวกบผปวยอนทตดเชอโรคชนดเดยวกน หรอจดเตยงผปวยไวมมใด

มมหนงของหอผปวยทมอากาศถายเทไดด และควรจดระยะหางจากเตยงผปวยอนมากกวา 3 ฟต 3. ใหแขวนปาย Droplet precautions ไวทหนาหองแยกหรอทเตยงผปวย 4. ใหสวมผาปดปาก-จมก ชนด Surgical mask เมอตองเขาใกลผปวยภายในระยะ 3 ฟต 5. ใหผปวยสวมผาปดปากปดจมก ชนด Surgical mask เพอปองกนเชอโรคแพรกระจาย ไมควรเคลอนยาย

ผปวยออกจากหองหรอหอผปวยโดยไมจาเปน ในกรณทตองเคลอนยายผปวย ใหแจงเจาหนาททอยในสถานททจะเคลอนยายผปวยไปดวยเพอจะไดเตรยมการปองกน

6. แนะนาใหผปวยใชผาหรอกระดาษเชดหนาปดปากปดจมกขณะไอ จาม และใหบวนเสมหะในภาชนะทมถงพลาสตกรองรบและมฝามดชด

7. แนะนาการปฏบตตวแกญาตในการเขาเยยมผปวย เชน ใหสวมผาปดปากปดจมกเมอเขาใกลผปวยภายในระยะ 3 ฟต ลางมอกอน - หลงสมผสผปวย ควรจากดคนเขาเยยม ผทตดเชอไดงายไมควรเขาเยยม เชน เดก ผสงอาย และผทมภมคมกนโรคตา เปนตน

8.3 Contact precautions เปนวธการปองกนการแพรกระจายเชอโรคทตดตอไดโดยการสมผสทงทางตรงและทางออม ไดแก

Infectious diarrhea, Infectious wound, Abscess, Viral hemorrhagic infections, Viral conjunctivitis, Lice, Scabies รวมทง เชอทตองมทง Airborne และ Contract precautions เชน โรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง (SARS) โรคไขหวดนก (Avain Influenza) และโรคสกใส รวมทงผปวยทมการตดเชอหรอการกอนคมของเชอทดอยา เชน Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) และ เชอ Multidrug - resistant gram negative bacilli (MDR-GNB) เปนตน

วธปฏบต มดงน 1. แยกของใชผปวยไวในหองแยกจนพนระยะแพรเชอ (ผลเพาะเชอไมพบเชอตดตอกน 2 สปดาห) หอง

แยกควรมการถายเทอากาศสภายนอกอาคารไดดและมแสงแดดสองถง

Page 6: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

6

2. ถาไมมหองแยก จดใหผปวยอยในหองเดยวกบผปวยอนทตดเชอโรคชนดเดยวกน หรอจดเตยงผปวยไวมมใดมมหนงของหอผปวยทมอากาศถายเทไดด

3. ใหแขวนปาย Contact precautions ไวทหนาหองแยกหรอทเตยงผปวย 4. สวมถงมอและถอดถงมอทนทหลงใหการรกษาพยาบาลผปวยแตละครง และตองลางมอแบบ Hygienic

hand washing หลงถอดถงมอทนท 5. สวมเสอคลม หรอผากนเปอนพลาสตกเมออยใกลชดผปวยหรอคาดวาจะตองสมผสกบสงแวดลอมและ

สาร คดหลงจากตวผปวย โดยเปลยนเสอคลมตวใหมทกครงทจะดแลผปวยในแตละกจกรรม 6. ไมควรเคลอนยายผปวยออกจากหองหรอหอผปวยโดยไมจาเปน ถาจาเปนตองเคลอนยายใหหอหมหรอ

ปดสวนทมการตดเชอ หรอมสารคดหลงทปนเปอนเชอโรคออกมา เพอปองกนการแพรกระจายเชอไปสผอน และการปองกนการปนเปอนของเชอตอสงแวดลอม

7. อปกรณ เครองมอ-เครองใช ใหแยกใชกบผปวยเฉพาะราย หลงใชงานตองลางใหสะอาดและทาลายเชอหรอทาใหปราศจากเชออยางเหมาะสมกอนนามาใชตอไป

8. แนะนาการปฏบตตวแกญาตในการเขาเยยม โดยใหลางมอกอน-หลงสมผสผปวย และควรจากดคนเขาเยยม ผทตดเชอไดงายไมควรเขาเยยม เชน เดก ผสงอาย และผทมภมคมกนโรคตา เปนตน

สามารถสรปวธการปองกนการแพรกระจายเชอในโรงพยาบาลไดตามแผนภมตอไปน

แผนภมท 1 วธการปองกนการแพรกระจายเชอในโรงพยาบาล

ผปวยทกรายราย

Standard precautions

ทราบวถทางการแพรกระจายเชอ

อากาศ ละอองฝอย การสมผส

Droplet precautions Contact precautions Airborne precautions

Page 7: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

7

Standard precautions

ปาย Airborne precautions

Patient Placement

ปาย Droplet precautions

ปาย Contact precautions

Page 8: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

8

ขอปฏบตในการดแลผปวยตดเชอ MRSA MDR–GNB และ CRE

1. แยกผปวยทตรวจพบเชอ MRSA หรอ MDR–GNB หรอ CRE ไวในหองแยก ถาไมมหองแยกหรอไมสามารถแยกหองไดใหแยกผปวยไวมมใดมมหนงของหอผปวยกอน

2. แขวนปาย Contact precautions ไวทหนาหองแยกหรอทเตยงผปวย 3. ตองลางมอ ดวยนายาฆาเชอ Hibiscrub หรอ Waterless ทกครงกอนและหลงการสมผสผปวยแตละรายอยางเครงครด 4. สวมถงมอทกครงทดแลผปวย เมอเสรจกจกรรมแลวใหถอดถงมอทนทแลวลางมอและเปลยนถงมอคใหมทกครงทจะให

การดแลผปวยรายอน 5. การสวมเสอคลม (Gown) ใหใชเฉพาะรายและใชเมอตองอยใกลชดผปวย หรอคาดวาจะตองสมผสกบสงแวดลอมและ

สารคดหลงจากตวผปวย โดยเปลยนเสอคลมตวใหมทกครงทจะดแลผปวยในแตละกจกรรม 6. สวมผาปดปาก-จมก (Mask) เมอสมผสใกลชดผปวย เชน ทาแผล ดดเสมหะ เปนตน 7. เมอตองสงผปวยไปตรวจพเศษหรอยายหอผปวย ใหแจงหนวยงานทจะสงผปวยไป ใหทราบวาตรวจพบเชอ MRSA

หรอ MDR–GNB หรอ CRE ในผปวยรายน เพอปองกนการแพรกระจายของเชอ 8. เครองวดความดนโลหต หฟง และปรอทวดไขใหใชเฉพาะราย 9. อปกรณเครองมอเครองใชของผปวยตองลางใหสะอาดและทาลายเชอหรอทาใหปราศจากเชออยางเหมาะสม 10. ทาความสะอาดเตยงและสงแวดลอมของผปวยดวยนาผงซกฟอก/นายาลางจานและนาสะอาดทกครง โดยอปกรณ

ทาความสะอาดใหใชเฉพาะราย 11. ดาเนนการเฝาระวงการตดเชอ โดยเกบสงสงตรวจจากตาแหนงตดเชอสงเพาะเชอทางหองปฏบตทกสปดาห

สาหรบผปวยทตดเชอ CRE หากผลการตรวจ PCR เปนบวก ใหเกบ RSC เพาะเชอ 2 สปดาหๆ ละ 1 ครง 12. หากผลการเพาะเชอจากสงสงตรวจไมพบการตดเชอ MRSA หรอ MDR – GNB หรอ CRE ตดตอกน 2 สปดาห

ใหยกเลกมาตรการ Contact Precautions 13. หากพบปญหาการปฏบตหรอพบการละเมดมาตรการทไมสามารถแกไขหรอควบคมได กรณาแจงประธานคณะกรรมการ

ปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลศรนครนทร โทร. 63250 หรอ หนวยควบคมการตดเชอ โทร.63573,63077

CRE หมายถง Carbapenem – Resistant Enterobacteriaceae

ชอผปวย …………………..................................................................……HN……..…..................……………Ward……..............................………... Admission Date ….......................................................…….…….. การตดเชอ [ ]MRSA [ ]MDR - GNB [ ]CRE 1. ตาแหนง ........................เชอ...................................................วนท......./......./....... [ ]MRSA [ ]MDR - GNB [ ]CRE 2. ตาแหนง .........................เชอ...................................................วนท......./......./....... [ ]MRSA [ ]MDR - GNB [ ]CRE 3. ตาแหนง .........................เชอ...................................................วนท......./......./.......

Page 9: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

9

ตารางท1 การปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอจากผปวยทมโรคตดตอไดในโรงพยาบาล

โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหต Airborne Droplet Contact Mask Gown Glove

Abscess - Not draining

-

-

-

-

-

-

-

-

- Draining - - � - ± + จนกวาจะหาย - Actinomycosis - - - - - - - - Adenovirus (Respiratory infections in pediatrics)

- � � + ± + จนกวาจะออกจาก

รพ.

หองแยก ± ผปวยโรค เดยวกนอยหองเดยวกน

ได

Amoebiasis - Dysentery - - + - ± ± จนกวาจะหาย หองแยก ± - Liver abscess

- - - - - -

Anthrax - Cutaneous - - + - - ± จนกวาจะหาย - - Pulmonary - - + + ± ± จนกวาจะหาย - Ascariasis - - + - - - - - Aspergillosis - - - - - - - - Blastomycosis - - - - - - - - Butulism - - - - - - - - Bronchiolitis - � - ± - - จนกวาจะหาย - Bronchitis - � - ± - - จนกวาจะหาย - Brucellosis - - - - - - จนกวาจะหาย Burns - - � + + + จนกวาแผลแหง หองแยก + Campylobacter gastroenteritis

- - � - ± ± จนกวาเชอหมด -

Candidiasis - - - - - - - - Cat – Scratch fever

- - - - - - - -

Cellulitis - Intact skin - Draining

- -

- -

-

- -

-

±

-

±

-

จนกวาจะหาย

- -

Chancroid - - � - - + - - Chickenpox � - � + + + จนกวาตมนาแหง หองแยก + ผปวยโรค

เดยวกนอยหองเดยวกนได

Page 10: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

10

ตารางท1 การปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอจากผปวยทมโรคตดตอไดในโรงพยาบาล (ตอ)

โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหต Airborne Droplet Contact Mask Gown Glove

Chlamydia trachomatis Infection

- - � - - ± จนกวาจะหาย -

Cholera - - � - ± ± จนกวาเชอหมด หองแยก + โรคเดยวกน อยหองเดยวกนได

Common cold - Adult - Infant

- -

� �

- -

- -

-

±

-

±

-

จนกวาจะหาย

-

หองแยก + Conjunctivitis - - � - - ± จนกวาจะหาย - Coxsackie virus disease

- - � - ± ± 7 วนแรก หองแยก +

Creutzfeldt Jakob disease

- - - - - ± ตลอดไป -

Croup - � � ± - ± จนกวาจะหาย หองแยก + Cryptococcosis - - - - - - - - Dengue - - - - - - จนกวาจะหาย - Dermatophytosis (Ring worm)

- - � - - + - -

Diarrhea - - � - ± ± จนกวาจะหาย หองแยก + Diphtheria - Pharyngeal - Cutaneous

- -

� -

-

+ -

±

±

±

±

จนกวาเชอหมด

จนกวาเชอหมด

หองแยก + ผปวยโรค

เดยวกนอยหองเดยวกนได

หองแยก + Ebola viral infection

- - � - ± + จนกวาเชอหมด หองแยก +

Echovirus disease - - � - ± ± 7 วนแรก หองแยก + Encephalitis:Japanese B

- - - - - - - ปองกนและควบคมตามชนดของเชอกอโรค

Enterocolitis - - � - ± ± จนกวาจะหาย หองแยก ± Epiglottitis - � - + - - 24 ชวโมงแรก

ของการใหยา หองแยก +

Epstein-Barr virus infecftion

- - - - - - - -

Page 11: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

11

ตารางท1 การปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอจากผปวยทมโรคตดตอไดในโรงพยาบาล (ตอ)

โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหต Airborne Droplet Contact Mask Gown Glove

Erythema infectiosum

- � - + - - 7 วนแรก หองแยก +

Food poisoining - Salmonella - Other

- -

- -

� �

- -

± -

± -

จนกวาจะหาย

-

หองแยก +

- Furunculosis - - � - ± ± จนกวาจะหาย หองแยก ± Gangrene - - - - - ± จนกวาจะหาย - Gastroenteritis - - � - ± ± จนกวาจะหาย หองแยก ± Giardiasis - - � - ± ± จนกวาจะหาย หองแยก ± Gonorrhea - - � - - ± - - Gonococcal ophthalmitis

- - � - - ± 24 ชม. หลงใหยา หองแยก +

Granuloma inguinale

- - - - - - - -

Guillain-Barre’ syndrome

- - - - - - - -

Hand, Foot and mouth disease

- - � - ± ± 7 วนแรก หองแยก ±

Hepatitis - - � - - ± จนกวาเชอหมด หองแยก ± Herpangina - - � - ± ± 7 วนแรก หองแยก ± Herpes simplex - Encephalitis - Disseminated - Mucocutaneous - Neonatal

-

� - -

- - - -

-

� - �

- - - -

-

± -

±

-

± ± ±

-

จนกวาจะหาย จนกวาจะหาย จนกวาจะหาย

-

หองแยก + -

หองแยก + Herpes zoster - Disseminated - In normal patient

� -

- -

� �

+ -

+ -

+

±

จนกวาจะหาย

จนกวาตมนาแหง

หองแยก +

หองแยก ±

Histoplasmosis - - - - - - - - Hook worm - - - - - - - - Impetigo - - � - ± ± 24 ชม. หลงรกษา หองแยก +

Page 12: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

12

ตารางท1 การปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอจากผปวยทมโรคตดตอไดในโรงพยาบาล (ตอ)

โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหต Airborne Droplet Contact Mask Gown Glove

Infectious mononucleosis

- - - - - - - หองแยก + ผปวยโรค

เดยวกนอยหองเดยวกนได

Influenza - � - + - - จนกวาจะหาย หองแยก + Kawasaki syndrome

- - - - - - - -

Lassa fever - - � + + + จนกวาจะหาย หองแยก + Legionniares disease

- - - - - - - -

Leprosy - - - - - ± - -

Leptospirosis - - - - - ± จนกวาจะออกจาก

รพ. -

Lice - - � - ± ± 24 ชม.หลงรกษา หองแยก ± Listeriosis - - - - - - - - Lyme disease - - - - - - - - Lymphogranuloma venereum - - - - - - - -

Malaria - - - - - - - - Marburg virus disease

- - � + + + จนกวาจะหาย หองแยก +

Measles

� - - + + + 4 วนหลงผนขน หองแยก + ผปวยโรค

เดยวกนอยหองเดยวกนได

Melioidosis - - - - - - - - Meningitis - Viral

-

-

-

±

±

7 วนแรก

หองแยก ± - Haemophilus - � - + - - 24 ชม.หลงใหยา หองแยก + influenzae - Meningococcal - � - + - - 24 ชม.หลงใหยา หองแยก + - Other - - - - - - - - Meningococcemia - � - + - - 24 ชม.หลงใหยา หองแยก + Molluscum contagiosum

- - - - - - - -

Mucormycosis - - - - - - - -

Page 13: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

13

ตารางท1 การปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอจากผปวยทมโรคตดตอไดในโรงพยาบาล (ตอ)

โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหต Airborne Droplet Contact Mask Gown Glove

Multiple resistant bacteria

- Gastrointestinal

- - � - ± ± จนกวาเชอหมด หองแยก +

- Respiratory - - � ± ± ± จนกวาเชอหมด หองแยก + - Skin - - � - ± ± จนกวาเชอหมด หองแยก + - Urinary - - � - - ± จนกวาเชอหมด หองแยก +

Mumps - � - ± - -

9 วนหลงจากเรมบวม

หองแยก ± ผปวยโรค เดยวกนอยหองเดยวกน

ได Mycoplasma pneumonia

- � - - - - - -

Necrotizing entercolitis

- - - - ± ± จนกวาจะหาย หองแยก ± ผปวยโรค เดยวกนอยหองเดยวกน

ได Nocardiosis - - - - - - - - Pertussis - � - ± - - 7 วนหลงรกษา หองแยก + Pharyngitis - Adult - - - - - - - - - Children - � - - - - จนกวาจะหาย หองแยก ± Pinworm infection

- - - - - - - -

Plague - Bubonic - - - - ± ± 3 วนหลงรกษา - - Pneumonic - � - + ± ± 3 วนหลงรกษา หองแยก + Pleurodynia - - - - ± ± 7 วนแรกของอาการ หองแยก + Pneumonia - Adult - - - - - - - - - Infant - � - ± ± - - หองแยก + Poliomyelitis - - � - ± ± 7 วนแรก หองแยก ± Psittacosis - - - - - - - - Q fever - - - - - - - - Rabies - - - ± ± ± ตลอดไป หองแยก + Rat-bite fever - - - - - ± 24 ชม. หลงรกษา -

Page 14: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

14

ตารางท1 การปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอจากผปวยทมโรคตดตอไดในโรงพยาบาล (ตอ)

โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหต Airborne Droplet Contact Mask Gown Glove

Relapsing fever - - - - - ± จนกวาจะหาย - Reye syndrome - - - - - - - - Rheumatic fever - - - - - - - - Roseola infantum - - - - - - - - Rubella - � - ± - - 7 วนแรก หองแยก + - Congenital - - � - + + ตลอดไป หองแยก + Salmonellosis - - � - ± ± จนกวาจะหาย หองแยก ± Scabies - - � - ± ± 24 ชวโมงหลงรกษา หองแยก ± Schistosomiasis - - - - - - - - Shigellosis - - � - ± ± จนกวาเชอหมด หองแยก ± Smallpox � - � + + + จนกวาจะหาย หองแยก + Sporotrichosis - - - - - - - - Staphylococal diseases

- Skin - - � - ± ± จนกวาจะหาย หองแยก ± - Enterocolitis - - � - ± ± จนกวาจะหาย หองแยก ± - Pneumonia - - - - ± ± 48 ชม.หลงรกษา หองแยก + - Scalded skin syndrome

- - - - ± ± 48 ชม.หลงรกษา หองแยก +

- Toxic shock syndrome

- - - - ± ± จนกวาจะหาย -

- MRSA - � � - + + จนกวาเชอหมด หองแยก + - VRSA - � � - + + จนกวาเชอหมด หองแยก + Streptococcal diseases

- Endometritis - - - - ± ± 24 ชม.หลงรกษา หองแยก ± - Skin - - � - ± ± 24 ชม.หลงรกษา หองแยก ± - Pharyngitis - � - - - - - หองแยก ± - Pneumonia - � - ± ± ± 24 ชม.หลงรกษา หองแยก ± - Scarlet fever - � - - - - 24 ชม.หลงรกษา หองแยก ± Strongyloidiasis - - - - - - - - Syphilis : Skin and mucous membrane

- - � - - ± 24 ชม.หลงใหยา -

Page 15: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

15

ตารางท1 การปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอจากผปวยทมโรคตดตอไดในโรงพยาบาล (ตอ)

โรค Additional Precautions Protective Barrier ระยะเวลา หมายเหต Airborne Droplet Contact Mask Gown Glove

Tapeworm disease

- - - - - - - -

Tetanus - - - - - - - - Toxoplasmosis - - - - - - - - Trachoma - - � - - ± จนกวาจะหาย - Trichinosis - - - - - - - - Trichomoniasis - - - - - - - - Trichuriasis - - - - - - - - Tuberculosis - Pulmonary � - - ± ± - 2 สปดาหหลงใหยา หองแยก + - Extrapulmonary - - - - ± ± จนกวาหนองจะแหง -

Typhus - - - - - - - Urinary tract infection - - - - - - - - Wound infection - - � - ± ± จนกวาจะหาย -

หมายเหต � = การปองกน, + = มความจาเปนตองใช, - = ไมมความจาเปนตองใช, ± = ใหพจารณาใชเปนรายๆ ไปตามความจาเปน

Page 16: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

16

บรรณานกรม 1. นตยาจาร กตตเดชา และคณะ. การปองกนการตดเชอและควบคมการแพรกระจายเชอในสถานบรการ

สาธารณสขสาหรบพยาบาล Isolation precautions. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ, 2546.

2. สมหวง ดานชยวจตร. วธปฏบตเพอการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล. กรงเทพฯ : โรงพมพอกษรสมย (1999), 2548.

3. อนวฒน กระสนทรพงษ, เทพนมตร จแดง. การแยกผปวยและการระมดระวงไมใหเชอแพรกระจาย. ใน : สมหวง ดานชยวจตร, บรรณาธการ. โรคตดเชอในโรงพยาบาล : พมพครงท 3. กรงเทพฯ : บรษท แอล ทเพรส จากด, 2544 : หนา 113-32.

4. อะเคอ อณหเลขกะ. ความรในการปองกนการตดเชอในโรงพยาบาล. เชยงใหม : โรงพมพมงเมองเชยงใหม, 2544.

5. Garner JS. Guideline for isolation precautions in hospitals. Am J Infect Control. 1996; 24 : 24-52. 6. Siegel JD, Rhinehart E, Jackson M, Chiarello L and the Healthcare Infection Control Practices

Advisory committee. 2007 Guideline for Isolation precautions: Preventing transmission of in healthcare setting. Available from : http://www.cdc.gov/ncidod/dhqp/pdf. Accessed October 1, 2011.

Page 17: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

17

การลางมอ

สายสมร พลดงนอก* ศ.พญ.เพลนจนทร เชษฐโชตศกด**

การลางมอ (Hand washing) เปนมาตรการสาคญทชวยปองกนและลดอบตการณของการตดเชอใน โรงพยาบาลและเปนมาตรการทมประสทธภาพ รวดเรว ประหยดคาใชจายทสด วตถประสงคของการลางมอ

1. เพอขจดสงสกปรกตางๆ เหงอ ไขมน ทอยบนมอ 2. เพอลดจานวนเชอจลชพทอยบนมอ 3. เพอปองกนการแพรกระจายเชอและการตดเชอทถายทอดโดยการสมผสดวยมอ

ขอบงชในการลางมอ บคลากรควรลางมอเมอมขอบงชตามหลกการลางมอ 5 ขนตอน (5 moments for hand hygiene) ดงน

1. ลางมอกอนสมผสผปวย 2. ลางมอกอนทาหตถการปลอดเชอ 3. ลางมอหลงสมผสสารคดหลงตางๆ ของผปวย 4. ลางมอหลงสมผสผปวย 5. ลางมอหลงสมผสสงแวดลอมของผปวย

การลางมอแบงได 4 วธ ไดแก การลางมอธรรมดา (Normal hand washing)

เปนการลางมอเพอขจดสงสกปรก (เหงอ ฝนละออง) และเชอจลชพทอยบนมอ จะใชเมอ 1.1 ใหการดแลผปวยและไมไดมการสมผสสารคดหลงจากรางกายของผปวย 1.2 กอนใหการดแลผปวยทมภมคมกนตา 1.3 กอนและหลงสมผสผปวยแตละราย 1.4 กอน-หลงเตรยมยาใหผปวย 1.5 กอนปอนอาหารใหผปวย

วธการ 1. ยนหางจากอางลางมอ เสอผาไมสมผสอาง 2. ถอดแหวน นาฬกา ออกกอนลางมอ 3. ลางมอดวยนาสะอาดใหเปยกทวมอ 4. ใชสบเหลวประมาณ 2-3 ซซ. (กดปมขวดนายา 1 ครง และใชองมออกดานรองรบนายา) 5. ใชฝามอถกน 6. ฟอกหลงมอและงามนวมอดานหลงทง 2 ขาง

* พยาบาลชานาญการพเศษ หนวยควบคมการตดเชอ โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ** ศาสตราจารย สาขาโรคตดเชอและเวชศาสตรเขตรอน ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

Page 18: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

18

7. ฟอกฝามอและงามนวมอดานหนาทง 2 ขาง 8. ฟอกขอนวมอดานหลงทง 2 ขางและนวหวแมมอ 9. ฟอกปลายนวมอ ลายเสนฝามอและรอบขอมอทง 2 ขาง 10. ใชเวลาในการฟอกและถมออยางนอย 10 วนาท 11. ลางมอดวยนาสะอาด จนหมดคราบสบหรอนายาลางมอ 12. เชดมอใหแหงดวยกระดาษเชดมอและใชกระดาษเชดมอปดกอกนา (กรณกอกนาเปนชนดหมนปด-เปด)

การลางมอดวยนายาฆาเชอ (Hygienic hand washing) เปนการลางมอ เมอตองการขจดเชอจลชพทอยชวคราวบนมอออก ซงเชอจลชพอาจเกดจากการสมผสสารคดหลง

จากรางกายผปวย หรออปกรณเครองมอ เครองใชทางการแพทย หรอสงของเครองใชผปวยทปนเปอนเชอ จะใชเมอ 2.1 ใหการดแลผปวยและมการสมผสสารคดหลงจากรางกายของผปวย 2.2 กอน – หลงสมผสและดแลผปวยทเสยงตอการตดเชอสงหรอผปวยทมการตดเชอรนแรง 2.3 เมอตองทาหตถการตางๆ ทตองสอดใสอปกรณทางการแพทยเขาสรางกายผปวย เชน การดดเสมหะ

การฉดยาการใสสายสวนปสสาวะ การใสสายยางใหอาการ และการใสสายสวนหลอดเลอดดาใหญ เปนตน

วธการ 1. ยนหางจากอางลางมอ เสอผาไมสมผสอาง 2. ถอดแหวน นาฬกา ออกกอนลางมอ 3. ลางมอดวยนาสะอาดใหเปยกทวมอ 4. ใชนายาฆาเชอ ไดแก 4% Chlorhexidine ประมาณ 2-3 ซซ. (กดปมขวดนายา 1 ครง และใชองมออกดาน

รองรบนายา) 5. ใชฝามอถกน 6. ฟอกหลงมอและงามนวมอดานหลงทง 2 ขาง 7. ฟอกฝามอและงามนวมอดานหนาทง 2 ขาง 8. ฟอกขอนวมอดานหลงและนวหวแมมอ 9. ฟอกปลายนวมอ ลายเสนฝามอและรอบขอมอทง 2 ขาง 10. ใชเวลาในการฟอกและถมออยางนอย 30 วนาท 11. ลางมอดวยนาสะอาด จนหมดคราบนายาฆาเชอ 12. เชดมอใหแหงดวยกระดาษเชดมอและใชกระดาษเชดมอปดกอกนา (กรณกอกนาเปนชนดหมนปด-เปด)

การลางมอกอนทาหตถการปลอดเชอ (Surgical hand washing) เปนการลางมอเมอตองการขจดหรอทาลายเชอจลชพทอยชวคราวบนมอและลดจานวนเชอจลชพประจาถน

บนมอออก เพอเตรยมทาหตถการ จะใชเมอ 3.1 การผาตด 3.2 การทาคลอด

วธการ 1. ยนหางจากอางลางมอ เสอผาไมสมผสอาง 2. ถอดแหวน นาฬกา ออกกอนลางมอ

Page 19: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

19

3. ลางมอดวยนาสะอาดใหเปยกทวมอและขอศอก 4. ใชนายาฆาเชอ 4% Chlorhexidine หรอ 7.5% Iodophorประมาณ 5 ซซ. (กดปมขวดนายา 3 ครง) 5. ฟอกมอ แขนจนถงขอศอกใหทวทกซอกทกมม โดยใชเวลานาน 2-6 นาท 6. ลางมอดวยนาสะอาดจนหมดคราบนายาฆาเชอ เชดมอใหแหงดวยผาปราศจากเชอ

การลางมอโดยไมใชนา (Alcohol hand rub) การลางมอโดยไมใชนา (Alcohol hand rub) เปนวธการลางมอทสามารถขจดจลชพทอยบนมอชวคราวออกได

และสามารถใชแทนการลางมอธรรมดา การลางมอดวยนายาฆาเชอ และการลางมอกอนทาหตถการปลอดเชอได โดยไมตองลางมอดวยนาหรอนายาฆาเชออก จะใชเมอ

4.1 ไมมการปนเปอนสงสกปรกบนมอทเหนไดชด การทากจกรรมทตอเนองกน กอนและหลงการดแลสมผสผปวยแตละราย กอนและหลงการเตรยมยา การฉดยา การใหสารนา/เลอด และการเจาะเลอด 4.5 กรณเรงดวน/อางลางมออยไกล

วธการ 1. การลางมอโดยไมใชนากอนและหลงการดแล สมผสผปวย (Hand hygiene technique with an

alcohol-base hand rub formulation) 1.1 ถอดแหวน นาฬกา ออกกอนลางมอ 1.2 ใชนายา Waterless (Alcohol hand rub) ประมาณ 2-3 ซซ. (กดปมขวดนายา 1 ครง) โดยใชองมอ

ดานใดดานหนงรองรบนายา 1.3 ถมอทง 2 ขางใหทว 1.4 ถหลงมอและงามนวมอดานหลงทง 2 ขาง 1.5 ถฝามอและงามนวมอดานหนาทง 2 ขาง 1.6 ถขอนวมอดานหลงและนวหวแมมอ 1.7 ถปลายนวมอ ลายเสนฝามอ 1.8 ถมอจนกระทงนายาแหงใชเวลาอยางนอย 10 วนาท 1.9 การลางมอวธนใชเวลาในการลางมอรวมทกขนตอน ประมาณ 20-30 วนาท

2. การลางมอโดยไมใชนากอนทาหตถการปลอดเชอ (Surgical hand preparation technique with an alcohol-base hand rub formulation) 2.1 ถอดแหวน นาฬกา ออกกอนลางมอ 2.2 ใชขอศอกขวากดปมขวดนายา 3 ครง ใหไดนายา Waterless (Alcohol hand rub) ประมาณ 5 ซซ.

โดยใชองมอซายรองรบนายา 2.3 จมปลายนวมอดานขวาในนายาทองมอซาย นาน 5 วนาท 2.4 ลบนายาทแขนขวาใหทวรอบแขน โดยลบจากมอถงขอศอก จนกระทงนายาแหง โดยใชเวลาประมาณ

10 – 15 วนาท 2.5 ใชขอศอกซายกดปมขวดนายา 3 ครง ใหไดนายา Waterless (Alcohol hand rub) ประมาณ 5 ซซ.

โดยใชองมอขวารองรบนายา

Page 20: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

20

2.6 จมปลายนวมอดานซายในนายาทองมอขวา นาน 5 วนาท 2.7 ลบนายาทแขนซายใหทวรอบแขน โดยลบจากมอถงขอศอก จนกระทงนายาแหง โดยใชเวลาประมาณ

10 – 15 วนาท 2.8 ใชขอศอกขวากดปมขวดนายา 3 ครง ใหไดนายา Waterless (Alcohol hand rub) ประมาณ 5 ซซ.

โดยใชองมอซายรองรบนายา 2.9 ถมอทง 2 ขางใหทว 2.10 ถหลงมอและงามนวมอดานหลงทง 2 ขาง 2.11 ถฝามอและงามนวมอดานหนาทง 2 ขาง 2.12 ถขอนวมอดานหลงและนวหวแมมอ 2.13 ถปลายนวมอ ลายเสนฝามอ 2.14 ถมอจนกระทงนายาแหงใชเวลาอยางนอย 20 -30 วนาท 2.15 การลางมอวธนใชเวลาในการลางมอรวมทกขนตอน ประมาณ 60 วนาท

รปหลกการลางมอ 5 ขนตอน (5 moments for hand hygiene)

ลางมอกอนสมผสผปวย

ลางมอหลงสมผสผปวย

ลางมอหลงสมผสสงแวดลอมของผปวย

ลางมอกอนทาหตถการปลอดเชอ

ลางมอหลงสมผส สารคดหลงผปวย

Page 21: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

21

รปวธการลางมอธรรมดา (Normal hand washing) และ การลางมอดวยนายาฆาเชอ (Hygienic hand washing)

ลางมอดวยนาสะอาดจนเปยกใหทวกอน กดปมขวดสบเหลว/นายาฆาเชอ ประมาณ 2-3 ซซ.

ใชฝามอถกน ฟอกหลงมอและงามนวมอดานหลงทง 2 ขาง

ฟอกฝามอและงามนวมอดานหนาทง 2 ขาง ฟอกขอนวมอดานหลง

ฟอกนวหวแมมอ ฟอกปลายนวมอ ลายเสนฝามอและรอบขอมอทง 2 ขาง

Page 22: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

22

ลางมอดวยนาสะอาด จนหมดคราบนายาฆาเชอ เชดมอใหแหงดวยกระดาษเชดมอ

ใชกระดาษเชดมอปดกอกนา (กรณกอกนาเปนชนดหมนปด-เปด)

รปวธการลางมอโดยไมใชนา (Alcohol hand rub)

กดนายา Waterless ประมาณ 2-3 ซซ. โดยใชองมอดานใดดานหนงรองรบนายา

ถมอทง 2 ขางใหทว ถหลงมอและงามนวมอดานหลงทง 2 ขาง

Page 23: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

23

ถฝามอและงามนวมอดานหนาทง 2 ขาง ถขอนวมอดานหลง

ถนวหวแมมอ ถปลายนวมอ ลายเสนฝามอ

ถมอจนกระทงนายาแหงใชเวลาอยางนอย 10 วนาท

Page 24: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

24

รปวธการลางมอโดยไมใชนา (Alcohol hand rub) กอนการทาหตถการผาตด/ทาคลอด

ใชขอศอกขวากดนายาประมาณ 5 ซซ. โดยใชองมอซายรองรบนายา

จมปลายนวมอดานขวา ในนายาทองมอซาย นาน 5 วนาท

ลบนายาทแขนขวาใหทวรอบแขน โดยลบจากมอถงขอศอก จนกระทงนายาแหง โดยใชเวลาประมาณ 10 – 15 วนาท ดงภาพ 3-7

ใชขอศอกซายกดนายาประมาณ 5 ซซ. โดยใชองมอขวารองรบนายา

จมปลายนวมอดานซาย ในนายาทองมอขวานาน 5 วนาท

Page 25: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

25

ลบนายาทแขนซายใหทวรอบแขน โดยลบจากมอถงขอศอก จนกระทงนายาแหง โดยใชเวลาประมาณ 10 – 15 วนาท (ทาตามขนตอน ดงภาพ 3-7)

ใชขอศอกขวากดนายาประมาณ 5 ซซ. โดยใชองมอซายรองรบนายา

ถมอทง 2 ขางใหทว

ถหลงมอและงามนวมอดานหลงทง 2 ขาง ถฝามอและงามนวมอดานหนาทง 2 ขาง

ถขอนวมอดานหลงและนวหวแมมอถมอ จนกระทงนายาแหงใชเวลาอยางนอย 20-30 วนาท

การลางมอวธนใชเวลาในการลางมอรวมทกขนตอน ประมาณ 60 วนาท

Page 26: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

26

โปสเตอรการลางมอ โรงพยาบาลศรนครนทร

บรรณานกรม

1. สมหวง ดานชยวจตร. วธปฏบตเพอปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : โรงพมพอกษรสมย (1999), 2548. 2. อะเคอ อณหเลขกะ. การปองกนการตดเชอในโรงพยาบาล. พมพครงท 2. เชยงใหม : โรงพมพมงเมอง

เชยงใหม, 2542. 3. Boyce JM, Pittet D. Guideline for hand hygiene in health – care setting. MMWR. 2002;

51(RR16): 1-44. 4. Garner JS, Favero MS. CDC guideline for handwashing and hospital environmental control, 1985.

Infect Control. 1986; 7: 231-43. 5. Larson,E. APIC guideline for handwashing and hand antisepsis in health care settings. Am J

Infect Control. 1995; 23: 251-69. 6. Widmer AF. Replace hand washing with use of a waterless alcohol hand rub?. Clin Infect Dis.

2000; 31: 136-43.

7. WHO. WHO guidelines on hand hygiene in healthcare. Available at: http://whqlibdoc.who.

int/publications/2009/9789241597906_eng.pdf. Accessed November 14, 2011.

Page 27: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

27

เครองปองกนรางกาย

สายสมร พลดงนอก* รศ.พญ.ศรลกษณ อนนตณฐศร** ศ.พญ.ผกากรอง ลมพกานนท***

เครองปองกนรางกาย หมายถง อปกรณปองกนรางกายสวนบคคล เปนอปกรณ สาหรบปองกนการสมผสโดยตรง ระหวางผวหนงหรออวยวะตางๆ ของบคลากรกบเลอด สารนา สารคดหลง เนอเยอของผปวย สงปนเปอนหรอสารพษ ความสาคญของการใชเครองปองกนรางกาย การปฏบตงานในโรงพยาบาลมโอกาสปนเปอนเชอโรคเขาสรางกายทางตา จมก ปากและบรเวณผวหนงทมบาดแผลโดยการสมผส เลอดเปนแหลงโรคทสาคญของเชอไวรสเอดส ไวรสตบอกเสบบและซ และจลชพอนๆ นอกจากนยงรวมถงเนอเยอและสารคดหลงจากรางกาย ไดแก นาไขสนหลง นาไขขอ นาในชองปอด นาในชองทอง นาในชองเยอหมหวใจ นาครา นาอสจและนาเมอกในชองคลอด การตดเชอไวรสเอดสและโรคตดตอทางเลอด และสารคดหลงจากรางกาย จากการปฏบตงานในโรงพยาบาล พบวารอยละ 10 เกดจาก สงทปนเปอน เชน เลอด หนอง และสารคดหลงตางๆ เขาสรางกายทางเยอบตา ปากหรอผวหนงทมบาดแผล การใชอปกรณปองกนรางกายทเหมาะสม มประสทธภาพและถกวธ จะสามารถชวยปองกนการสมผสเลอดและสารคดหลงจากรางกาย บคลากรตองศกษาขอมลและพจารณาถงความจาเปนในการใชอปกรณปองกนรางกาย ถาใชมากเกนไปจะทาใหการปฏบตงานไมสะดวก เสยเวลาและเสยคาใชจายโดยไมจาเปน หลกการเลอกใชเครองปองกนรางกาย เครองปองกนรางกายเปนอปกรณปองกนการสมผสโดยตรงระหวางผวหนงหรออวยวะตางๆ ของบคลากรกบเนอเยอของผปวยหรอสงปนเปอน แตขณะเดยวกน หากใชเครองปองกนรางกายไมถกตองจะทาใหปนเปอน เชอโรค และเกดการแพรกระจายเชอโรคสบคลากร ผใชบรการหรอเครองใชได เชน ถงมอถาใชอยางถกตองจะปองกนการสมผสโดยตรงของมอกบเนอเยอผปวย เลอดและสารคดหลง ทาใหผสวมถงมอและผใชบรการปลอดภยแตถาสวมถงมอตดตอกนเปนเวลานานและมการปฏบตงานหลายๆ กจกรรมอยางตอเนอง โดยไมถอดถงมอ เชน ทาแผลผปวยแลวเขยนรายงานตอ เปนตน ทาใหเชอโรคแพรกระจายเชอไปสอปกรณตางๆ ซงจะแพรสผอนได หลกการใชเครองปองกนรางกาย

1. ใชในกรณทจาเปนตามขอบงชเทานน 2. ใชอยางเหมาะสมกบงาน เชน การเจาะเลอดสวมถงมอสะอาด การลางเครองมอสวมถงมอยางหนา

เปนตน 3. ใชเฉพาะภารกจเดยว เมอเสรจสนภารกจแลวใหถอดหรอปลดออกทนท 4. ใชเครองปองกนรางกายทมคณภาพดและประหยด

* พยาบาลชานาญการพเศษ หนวยควบคมการตดเชอ โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ** รองศาสตราจารย สาขาวชาโรคตดเชอและเวชศาสตรเขตรอน ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน *** ศาสตราจารย สาขาวชาโรคตดเชอ ภาควชากมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

Page 28: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

28

5. เลอกขนาดใหพอด เพอสะดวกตอการปฏบตงานและเปนผลดตอการปองกน 6. รจกวธการเกบรกษาและวธการทาความสะอาดอปกรณภายหลงการใช

ชนดของเครองปองกนรางกาย 1. ถงมอ (Glove) 2. เสอคลม (Gown) 3. ผากนเปอน (Apron) 4. ผาปดปากปดจมก (Mask) 5. แวนปองกนตา (Goggles , Eyeware) 6. หนากาก (Face shield) 7. หมวก (Cap) 8. รองเทาบท (Footware)

ถงมอ (Glove) ถงมอ เปนเครองใชเพอปองกนรางกายชนดหนง ถาใชอยางถกตองและเหมาะสมจะทาใหปลอดภย ทงตอผปวยและผใช แตถามการใชไมถกตองและเกนความจาเปนจะทาใหสญเสยงบประมาณ ประเภทของถงมอ ซงเปนถงมอยางทใชทวไปในโรงพยาบาล ม 2 ประเภท คอ

1. ถงมอปราศจากเชอ (Sterile glove) อาจจะเปนถงมอทใชครงเดยว (Disposable) หรอถงมอชนดใชแลวนากลบมาใชซา (Reusable) โดยทวไปม 2 ขนาด คอ

1.1 ขนาดสน ซงนยมใชทวไป และใชสาหรบการทาหตถการตางๆ 1.2 ขนาดยาว (Surgical glove) ใชสาหรบการลวงรกหรอผาตดอวยวะทอยลก เชน ในชองทอง

2. ถงมอสะอาด (Non – sterile clean glove) เปนถงมอทไมไดรบการทาใหปราศจากเชอ ประกอบดวย 2.1 ถงมอทสวมมอเพอใชตรวจ (Examination glove) สาหรบตรวจทวไปทตองการความสะอาด

เทานน ใชสวมมอกอนสมผสสงสกปรก สารมพษและมเชอโรค 2.2 ถงมอยางหนา (Heavy duty glove) เปนถงมอยางหนาทใชในงานซกลาง หรอหยบจบเครองมอ

ทสกปรก ขอบงชในการใชถงมอ

1. ถงมอปราศจากเชอ ใชเมอ 1.1 หยบ จบ เครองมอทปราศจากเชอ 1.2 ทาหตถการ เชน การเจาะ การผาตด และการทาคลอด เปนตน

2. ถงมอสะอาด ใชเมอ 2.1 หยบ จบ สงของสกปรก มสารพษ หรอมเชอโรค 2.2 เมอตองสมผสเลอด สารนาจากรางกาย สงคดหลงของเสยทรางกายขบออกมา หรอเครองมอท

ปนเปอนเชอ 2.3 เมอสมผสบรเวณเยอบผวหนงทเกดบาดแผล ผนตางๆ 2.4 หยบ จบ ลางวสด หรอสถานทสกปรกหรอมเชอโรค (โดยใหใชถงมอยางหนา)

Page 29: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

29

3. ใสถงมอทกครงทมอของบคลากรมบาดแผล แมจะเปนเพยงแผลหนงหมเลบฉกขาด เมอใหการดแล ผปวย (ถาไมแนใจวามบาดแผลทมออาจตรวจสอบโดยการเชดมอ ดวย 70% Alcohol ถามอาการแสบตรงบรเวณมอแสดงวามแผล)

4. ใสถงมอทกครงทตองดแลสมผสผปวยทตดเชอดอยา เชน Multi-drug resistant gram-negative bacilli (MDR-GNB), Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) วธการใช

1. ถงมอปราศจากเชอ 1.1 กอนใสถงมอในกรณททาหตถการทวไป ใหลางมอดวยนายาฆาเชอนาน 30 วนาท ในกรณผาตดใช

เวลา นาน 2-6 นาท (Surgical handwashing) เพอปองกนเชอในมอไปตดวสดหรอรางกายของผปวย 1.2 เมอลางมอแลว เชดมอดวยกระดาษเชดมอสะอาด หรอ ผาปราศจากเชอ (ในกรณผาตด) จนแหง

แลวจงสวมถงมออยางถกวธ โดยระวงไมใหผวดานนอกของถงมอสมผสกบผวหนง 1.3 ถาถงมอรวหรอขาดเลกนอยขณะทใชอย ใหสวมถงมอปราศจากเชอคใหมทบลงบนถงมอเกาทใชอย

เลย แตถาขาดมากจนนวทะลออกมาใหถอดถงมอทงแลวลางมอดวยนายาฆาเชอกอนแลวสวมถงมอคใหมแทน 1.4 เมอเสรจกจกรรม ใหปฏบตดงน

1.4.1 ถงมอชนดใชครงเดยว ใหถอดทงในถงขยะถงมอ (ถงพลาสตกใส) หลงการใชทนท โดยไมตองเชดหรอลาง

1.4.2 ถงมอชนดนากลบมาใชอก ถาถงมอเปอนเลอดหรอสารคดหลง หามลางมอขณะสวมถงมอ แตใหถอดถงมอออกใสภาชนะทเตรยมไวเพอนาไปซกลางและเขากระบวนการทาใหปราศจากเชอ

1.4.3 สาหรบถงมอทเปอนอจจาระ ใหทงในถงขยะตดเชอทนทหลงการใชงาน 1.5 เมอถอดถงมอแลว ใหลางมอดวยนายาฆาเชอนานประมาณ 30 วนาท เพอทาลายเชอบนผวหนงท

อาจตดมาจากถงมอรวหรอขาดระหวางใชงาน 2. ถงมอสะอาด

2.1 ถามแผลทมอหรอนวมอใหปดแผลดวยพลาสเตอรใหมดชดกอนสวมถงมอ เพอปองกนสงสกปรกเชอโรค หรอสารพษเขาบาดแผล ในกรณทถงมอรวหรอขาด

2.2 เปลยนถงมอและลางมอทกครงเมอจะปฏบตกจกรรมใหม หรอดแลผปวยรายใหม หรอจบตองผปวยทเปอนเลอดหรอสารคดหลงจากรางกายหรอทกครงทใชถงมอแลวเกดการปนเปอน (Contaminate)

2.3 เมอเสรจสนกจกรรมแลว ใหถอดถงมอทงลงในถงขยะถงมอ (ถงพลาสตกใส) หากเปนถงมอยางหนาใหทาความสะอาดดวยนาและผงซกฟอก ผงใหแหงกอนนามาใชใหมตอไป

2.4 ลางมอใหสะอาดดวยนายาฆาเชอหลงจากถอดถงมอแลว 2. เสอคลม (Gown) เสอคลมใชเพอปองกนการปนเปอนเชอโรคบนเสอผาของบคลากร ซงอาจทาใหบคลากรตดเชอและแพรกระจายเชอสผอนหรอผปวยรายอนได เสอคลมทใชกนอย ม 2 แบบคอ

1. เสอคลมชนดใชครงเดยวแลวทง (Disposable gown) 2. เสอคลมชนดใชแลวนากลบมาใชซา (Reusable gown) โดยแบงเปนแบบผาและแบบใยสงเคราะห

สามารถกนนาได

Page 30: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

30

ขอบงชในการใชเสอคลม 1. การปฏบตกจกรรมทคาดวาจะมเลอดหรอสารคดหลงจากรางกายผปวยกระเดนเขาสรางกาย 2. การทาหตถการตางๆเพอปองกนเชอโรคเขาสผปวย เชน การทาผาตด การใสสายสวนหลอดเลอดดา

ใหญ การทาคลอด เปนตน 3. การดแลหรอปฏบตกจกรรมทตองสมผสสารคดหลงผปวยทตดเชอดอยา เชน Multi-drug resistant

gram-negative bacilli (MDR-GNB), Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) วธการใช

1. การสวมเสอคลม (Gown) ใหใชเฉพาะรายและใชเมอตองอยใกลชดผปวยหรอคาดวาจะสมผสกบ สงแวดลอมและสารคดหลงจากตวผปวย โดยเปลยนเสอคลมตวใหมทกครงทจะดแลผปวยในแตละกจกรรม

2. การถอดเสอคลมเมอเสรจกจกรรม ตองถอดอยางระมดระวง โดยจบมวนใหดานในออกมาขางนอก นาเสอคลมไปใสในถงผาเปอนอยางถกตอง แลวลางมอใหสะอาดดวยนายาฆาเชอ

3. การใชเสอคลมแลวใหเกดประโยชนในการปองกนการตดเชอตองใชอยางถกตองไมควรใสเสอคลม ตลอดเวลาในหอผปวย 3. ผากนเปอน (Apron) ผากนเปอนเปนเครองปองกนการกระเดนของเลอด สารคดหลงหรอนาทลางเครองมอปนเปอน สงสกปรกตางๆ สมผสกบเสอผาของบคลากรซงอาจทาใหบคลากรตดเชอและแพรกระจายเชอสผอนหรอผปวยรายอนได ชนดของผากนเปอน

1. ชนดทเปนผา 2. ชนดทเปนพลาสตก มทงชนดทใชครงเดยวแลวทงและทใชไดหลายครง

ขอบงชในการใชผากนเปอน ใชสวมใสเมอปฏบตกจกรรมทคาดวาจะสมผสกบสงสกปรก เลอด หรอสารคดหลงหรอสารนาทลางเครองมอปนเปอนหรอมเชอโรค เชน การดแลผปวยทมเลอดออกมาก การลางสงของปนเปอนเชอโรค การผาตด ทคาดวาจะมเลอดออกมาก เปนตน วธการใช

1. ผากนเปอน ใหใชเฉพาะราย และใชเมอคาดวาจะสมผสกบสงสกปรก เลอด หรอสารคดหลงตางๆ 2. การถอดผากนเปอน เมอเสรจกจกรรมตองถอดอยางระมดระวง โดยจบมวนใหดานในออกมาขางนอก

นาไปใสในถงผาเปอน แลวลางมอใหสะอาดดวยนายาฆาเชอ

4. ผาปดปากปดจมก (Mask) ผาปดปากปดจมก ใชเพอปองกนการแพรกระจายเชอจากระบบทางเดนหายใจ รวมทงปองกนเลอด สารคดหลงกระเดนเขาปากหรอตาของบคลากร การสวมผาปดปากปดจมก ถาบคลากรปฏบตไมถกตองจะทาใหประสทธภาพการปองกนเชอลดลง ชนดของผาปดปากปดจมก

ผาปดปากปดจมกชนดธรรมดา (Surgical mask) เปนชนดทใชแลวทง โดยใชสาหรบปองกนละอองฝอยขนาดใหญ (Droplet precautions) และละอองทฟงกระจายในอากาศ

Page 31: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

31

ผาปดปากปดจมกชนดกรองพเศษ (Respiratory protective mask) มลกษณะพเศษ แบงออกเปน 2.1 ชนดกรองเชอโรค Particulate respirator (Mask N95) ทาดวยแผนกรองอยางละเอยด

สามารถปองกนฝนละอองตานอนภาค รวมทงเชอจลชพทมขนาดเลกกวา 5 ไมครอน ไดถงรอยละ 95 เปนอปกรณสวนบคคล

2.2 ชนดกรองเชอโรคและสารพษ สามารถกรองเชอทปะปนในละอองฝอย ขนาดเลกทฟงกระจายในอากาศ รวมทงสามารถปองกนสารพษทฟงกระจายในอากาศได ซงประสทธภาพของผาปดปากปดจมกชนดนดทสด สามารถกรองเชอโรคขนาด 1-5 ไมครอน ซงมสวนประกอบ มเยอกรองพเศษ (High efficiency particulate air filter: HEPA filter)

2.3 ชนดกรองเชอโรคและมลนกรองอากาศ (Respirator with exhalation value) สามารถกรองเชอทปะปนในละอองฝอยขนาดเลกทฟงกระจายในอากาศได และมลนกรองอากาศ ลนกรองอากาศน จะเปดเมอหายใจออกเปนการระบายลม และจะปดเมอหายใจเขา โดยอากาศทหายใจเขาจะผานแผนกรองอากาศ จะชวยลดความเปยกชนและอณหภมเนองจากอากาศทหายใจออกมา ขอบงชในการใชผาปดปากปดจมก

ผาปดปากปดจมกชนดธรรมดา (Surgical mask) 1.1 การทาหตถการ เชน ผาตด ฟอกผวหนงผปวยไฟไหม – นารอนลวก การใสสายสวนหลอดเลอด

ดาใหญ เปนตน 1.2 การดแลผปวยหรอการปฏบตงานในหองปฏบตการทอาจมเลอด สารคดหลงจากผปวยหรอ

สารนาทปนเปอนเชอกระเดนเขาปากและจมก 1.3 เมอตองใหการดแลหรอทาการรกษาพยาบาลผปวยโรคตดตอทางเดนหายใจ เชน ไอกรน คอตบ

และหดเยอรมน เปนตน 2. ผาปดปากปดจมกชนด Particulate respirator (Mask N 95)

2.1 เมอตองดแลหรอรกษาพยาบาลผปวยโรคตดตอรนแรงในระบบทางเดนหายใจ เชน วณโรคปอด ระยะแพรเชอ โรคไขหวดนก (Avian Influenza) หด สกใส งสวดแบบแพรกระจายและผปวยสงสยวาเปนโรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง (Severe Acute Respiratory Syndrome: SARS)

วธการสวมและถอดผาปดปากปดจมก 1. ผาปดปากปดจมกชนดธรรมดา (Surgical mask) 1.1 วธสวม

ผาปดปากปดจมกชนดธรรมดาแบบใชครงเดยว (Disposable mask) ม 2 ดานสแตกตางกนโดยดานทมสเขมกวาจะมคณสมบตในการปองกนของเหลวได สวนดานทมสออนกวาจะมลกษณะนม ไมทาใหเกดการระคายเคอง ดงนน การสวมผาปดปากปดจมก จงควรสวมใหถกตอง ดงน

1.1.1 ใชมอทงสองขางจบผาปดปากปดจมก บรเวณโครงลวด หกพบครงใหโครงลวดเปนลกษณะรปตวว คลายสนจมก

1.1.2 จบผาปดปากปดจมกวางแนบใบหนา โดยใหขอบทมโครงลวดรปตว ว อยดานบนบรเวณสนจมกและใหดานสเขมอยดานนอกของใบหนา

1.1.3 กรณเปนผาปดปากปดจมกชนดคลองห ใหใชนวชและนวกลาง นวนางดงสายรดใหคลองใบห 2 ขาง แลวคลผาปดปากปดจมกใหคลมใบหนาตงแตสนจมกจนถงใตคาง กรณเปนผาปดปากปดจมกชนดสาย

Page 32: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

32

เชอกผกใหผกเงอนกระตก โดยดงเชอกเสนบนคาดเหนอใบหแลวผกเชอกทศรษะ คลผาปดปากปดจมกใหคลมใบหนาตงแต สนจมกจนถงใตคาง แลวดงเชอกเสนลางผกททายทอย

1.1.4 กดโครงลวดใหแนบกบจมกและแกม โดยใหกระชบกบใบหนา 1.2 วธถอด

1.2.1 กรณเปนผาปดปากปดจมกชนดคลองห ใหดงสายคลองใบหทง 2 ขาง ออกอยางระมดระวง แลวทงในถงขยะตดเชอ กรณเปนผาปดปากปดจมกชนดสายเชอกผก ใหดงกระตกเชอกดานลางกอน แลวกระตกเชอกเสนบนออก ใชมอทง 2 ขาง ดงผาปดปากปดจมกออกจากใบหนาอยางระมดระวง แลวทงในถงขยะตดเชอ

2. ผาปดปากปดจมกชนด Particulate respirator (Mask N95) 2.1 วธสวม

2.1.1 เลอกขนาดของผาปดปากปดจมกใหพอดกบใบหนา 2.1.2 วางผาปดปากปดจมกในมอใหดานทมโครงลวดอยดานบนและใหสายรดอยหลงมอ 2.1.3 ครอบผาปดปากปดจมกบนใบหนาตงแตจมกถงใตคาง โดยใหดานทมโครงลวดอยดาน

ขางบนบรเวณจมก และจดใหกระชบทกสวนของใบหนา 2.1.4 ดงสายเสนบนรดศรษะโดยคาดเหนอใบห แลวดงสายเสนลางรดศรษะใหคาดตากวาใบห 2.1.5 ใชนวมอกดผาปดปากปดจมกดานทมโครงลวดแนบกระชบไดรปกบสนจมก และกด

บรเวณขอบผาปดปากปดจมกใหแนบกบใบหนา แลวจดใหกระชบกบใบหนา 2.1.6 ตรวจสอบความกระชบของการสวมผาปดปากปดจมก โดยใชสองมอประคองรอบผาปด

ปากปดจมก แลวหายใจออก ถามลมรวรอบๆ จมก ใหกดผาปดปากปดจมกแนบบรเวณสนจมกใหม ถามลมรวบรเวณขอบผาปดปากปดจมกใหกดบรเวณขอบผาปดปากปดจมกและจดใหแนบกระชบกบใบหนาใหมอกครง

2.1.7 หามสวม ผาปดปากปดจมกชนด N95 ครอบทบผาปดปากปดจมกชนดธรรมดา 2.2 วธการถอด

2.2.1 ใชมอดานทไมถนดวางครอบบน Mask N95 2.2.2 ดงสายรดเสนลางขามศรษะออกมากอน แลวจงดงสายรดเสนบนออกอยางระมดระวง 2.2.3 ดงผาปดปากปดจมกออกจากใบหนา โดยวางทองมอ 2.2.4 กรณผาปดปากปดจมกมสภาพด ไมเปอน/สกปรก สามารถนากลบมาใชซาไดภายใน

เวรนนๆ (ไมควรใชงานเกน 1 เวร หรอ 8 ชวโมง) โดยระหวางการใชงานใหเกบในถงพลาสตก พรอมระบชอผใช

2.2.5 กรณผาปดปากปดจมกเปอน/สกปรก ใหทงในถงขยะตดเชอ และไมควรนาไปสงอบแกสหรอตากแดด เพอนากลบมาใชซา

5. แวนปองกนตา (Goggles, Eyewear) แวนปองกนตา เปนอปกรณทใชเพอปองกนสงสกปรก สงปนเปอนหรอเชอโรคทเปนเลอด สารคดหลง สารนา หรอละอองฝอยกระเดนเขาสตา ดงนน การใชแวนปองกนตาใหเลอกตามประเภท และลกษณะการปฏบตงาน

Page 33: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

33

ชนดของแวนปองกนตา 1. แวนตาธรรมดา มลกษณะคอ ไมมแผงปองกนสารนา หรอละอองทจะเขาตาไดจากดานขางและดานลาง 2. แวนตาทมแผงกน เปนแวนปองกนตาทนยมใชกนมาก มลกษณะคอ แผงดานขางและดานลางจะกระชบ

ใบหนา ซงชวยปองกนสารนาและละอองไดเปนอยางด ขอบงชในการใสแวนปองกนตา

1. การทาหตถการทอาจจะมเลอดกระเดนเขาตา เชน การผาตดและการทาคลอด เปนตน 2. การทาหตถการทคาดวาอาจจะมสารคดหลงกระเดนเขาตา เชน การดดเสมหะผปวย การใสทอชวย

หายใจ 3. การทาหตถการทอาจจะมละอองฝอยเขาตา เชน การกรอฟน การกรอ หรอเลอยกระดกและการ

ปฏบตงานในหองปฏบตการตางๆ เปนตน วธการใช

1. สวมแวนปองกนตาใหกระชบกบใบหนา 2. หลงการใชงานใหถอดแวนปองกนตาอยางระมดระวง แลวนาไปทาความสะอาดดวยนายาลางจาน และ

นาสะอาด ผงใหแหง สามารถนากลบมาใชซา หากแวนตายงมสภาพทใชงานไดด ไมขนมว 6. หนากาก (Face shield) หนากากใชปองกนการกระเดนของเลอดและสารคดหลงถกหนาและตาของผปฏบตงานจากดานหนาและดานขางไดด มลกษณะเปนแผงตดกบกรอบใชสวมศรษะ ดงทใชในงานทนตกรรมบางแหง ขอด คอ มนาหนกเบาและใสสะดวก แตการปองกนสารนาหรอละอองทเขาดานขางและดานลางไมคอยดนก

วธการใช 1. สวมหนากากใหกระชบกบใบหนา 2. หลงการใชงานใหถอดหนากากอยางระมดระวง แลวนาไปทาความสะอาดดวยนายาลางจาน และนา

สะอาด ผงใหแหง สามารถนากลบมาใชซา หากหนากากยงมสภาพทใชงานไดด ไมขนมว หากใชกบผปวยโรคตดตอรนแรง ตองแชดวยนายา 0.5% Sodium hypochlorite (Virkon) นาน 10 นาท ลางนาสะอาด ผงใหแหงกอนนากลบมาใชซา 7. หมวก (Cap) หมวกทใชทางการแพทย ใชคลมผมเพอปองกนการแพรกระจายเชอจากบคลากรสผปวยและชวยปองกนเลอดและสารนาจากรางกายผปวยกระเดนถกผม ทาดวยใยสงเคราะห ขอบงชในการสวมหมวก

1. การทาหตถการผาตดหรอชวยผาตด 2. การปฏบตงานในสถานททตองการความสะอาด เชน หองผาตดและบรเวณใกลเคยง เปนตน 3. การปฏบตงานเกยวกบวสดปราศจากเชอ เชน เตรยมยา สารนาทใหทางหลอดเลอด เปนตน

Page 34: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

34

วธการใช 1. สวมหมวกคลมผมเฉพาะราย โดยเกบผมใหเรยบรอย 2. หลงการใชงานใหถอดหมวกคลมอยางระมดระวง และทงในถงขยะตดเชอ

8. รองเทา (Footwear) รองเทาเปนเครองใชทชวยปองกนเทาจากสารนาทสกปรกและมเชอโรคได ชนดของรองเทา

1. รองเทายางหมขอ (รองเทาบท) ใชปองกนเทาจากเลอด และสารนาจากรางกายผปวยทไหลออกมาหรอกระเดนสมผสเทาหรอขาของบคลากร และยงใชปองกนของมคมทอาจตกหลนทมตาเทา

ขอบงชในการสวมรองเทา 1. การทาหตถการ เชน ผทาคลอด ควรสวมรองเทายางหมขอ เพอปองกนเลอดเปอนเทาขณะทาคลอด 2. การทาความสะอาดบรเวณทพนเปยกและสกปรกมเชอโรค เชน หองนา เรอนพกขยะ 3. การปฏบตงานดานการจดการขยะ วธการใช 1. เลอกขนาดรองเทาใหพอดและกระชบ 2. หลงการใชงานใหถอดรองเทาแลวใชนาราดหรอฉดนาลางคราบสกปรกตางๆ หรอเศษดนทปนเปอน

แลวขดลางดวยผงซกฟอก ลางนาสะอาดแลวนาไปผงใหแหง หากรองเทาเปอนเลอดหรอสารคดหลง ใหนาไปแชนายา 0.5% Sodium hypochlorite (Virkon) นาน 10 นาท กอนนาไปลางใหสะอาดตอไป

บรรณานกรม 1. นตยาจาร กตตเดช และคณะ. การปองกนการตดเชอและควบคมการแพรกระจายเชอในสถานบรการ

สาธารณสขสาหรบพยาบาล Isolation Precautions. กรงเทพฯ: สานกการพยาบาล กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2546.

2. Siegel JD, Rhinehart E, Jackson M, Chiarello L and the Healthcare Infection Control Practices Advisory committee. 2007 Guideline for Isolation precautions : Preventing transmission of in healthcare setting. Available from : http://www.cdc.gov/ncidod/dhqp/pdf. Accessed October 1, 2011.

Page 35: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

35

การปองกนปอดอกเสบในโรงพยาบาล

สายสมร พลดงนอก* ศ.พญ.วภา รชยพชตกล** อ. อนพล พาณชยโชต***

รศ.พญ.จามร ธรตกลพศาล**** รศ.ภพ โกศลารกษ****

ผศ.พญ.จรรยา จระประดษฐา***** คณะอนกรรมการปองกนและควบคมการตดเชอตาแหนงปอกอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในโรงพยาบาล******

ปอดอกเสบในโรงพยาบาล (Hospital acquired pneumonia; HAP) หรอการตดเชอในโรงพยาบาลของระบบทางเดนหายใจสวนลาง (Nosocomial lower respiratory tract infection) หมายถง การทผปวยมภาวะปอดอกเสบหลงจากผปวยเขารบการรกษาในโรงพยาบาล ตงแต 48 ชวโมงขนไป

ปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ (Ventilator associated pneumonia; VAP) หมายถง การทผปวยมภาวะปอดอกเสบหลงจากผปวยเขารบการรกษาในโรงพยาบาลและใชเครองชวยหายใจตงแต 48 ชวโมงขนไป การวนจฉยการภาวะปอดอกเสบในโรงพยาบาล จะตองมขอมลสนบสนน ดงน

1. ผลเอกซเรยปอดพบ New or Progressive infiltration, Consolidation, Cavity หรอ Pleural effusion รวมกบเกณฑอยางนอย 2 ขอ ดงตอไปน 1.1 กรณผปวยอายมากกวา 1 ป

1.1.1 มไขมากกวา 38.3 ๐C หรออณหภมรางกายตากวา 36.5 ๐C 1.1.2 มภาวะ Leukocytosis (WBC >12,000 /mm3)หรอมภาวะ Leukopenia (WBC< 4,000 /mm3) 1.1.3 เสมหะเปนสเขยว เปนหนอง หรอมปรมาณเพมขน (Purulent tracheal secretion)

1.2 กรณผปวยอายนอยกวา 1 ป 1.2.1 มไขมากกวา 38.3 ๐C หรออณหภมรางกายตากวา 36.5 ๐C 1.2.2 มภาวะ Leukocytosis (WBC > 18,000 /mm3)หรอมภาวะLeukopenia (WBC< 4,000/mm3) 1.2.3 เสมหะเปนสเขยว เปนหนอง หรอมปรมาณเพมขน (Purulent tracheal secretion) 1.2.4 หยดหายใจ (Apnea) 1.2.5 ตองเพมการใชเครองชวยหายใจ (Ventilatory support)

* พยาบาลชานาญการพเศษ หนวยควบคมการตดเชอ โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ** ศาสตราจารย หนวยโรคระบบการหายใจและเวชบาบดวกฤต ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน *** อาจารย หนวยโรคระบบการหายใจและเวชบาบดวกฤต ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน **** รองศาสตราจารย ภาควชากมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ***** ผชวยศาสตราจารย ภาควชากมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ****** คณะอนกรรมการปองกนและควบคมการตดเชอตาแหนงปอกอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในโรงพยาบาลศรนครนทร ป 2553-2555

Page 36: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

36

แนวทางการปฏบตในการปองกนปอดอกเสบและปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในโรงพยาบาล

1. ยดหลกปฏบต Standard precautions เพอปองกนการตดเชอทกขนตอน โดย 1.1 ลางมอดวยนายาฆาเชอ หรอ Alcohol hand rub/ Waterless (หากมอไมเปอนสงคดหลงอยางเหน

ไดชด) กอนและหลงการสมผสผปวยและอปกรณเครองชวยหายใจทใชกบผปวยหรออปกรณทเปรอะเปอนสารคดหลงจากระบบทางเดนหายใจหรอเยอบและสารคดหลงจากระบบทางเดนหายใจ

1.2 สวมถงมอเมอตองสมผสสารคดหลงจากระบบทางเดนหายใจหรอสมผสอปกรณทเปรอะเปอน สารคดหลงจากระบบทางเดนหายใจของผปวย หากคาดวาอาจสมผสสารคดหลงจากระบบทางเดนหายใจของผปวย ใหสวมเสอคลมกอนใหการดแลผปวย

1.3 เนนการปฏบตตามหลก Contact precautions ในผปวยทมการตดเชอหรอ Colonization ของเชอ Methicillin resistance staphylococcus aureus (MRSA) หรอ เชอทดอยาหลายขนาน (Multi-drug resistance; MDR) 2. ดดเสมหะดวยหลกการปฏบตเพอปองกนการตดเชอทกขนตอน (Aseptic precautions) โดยการสวม ถงมอปราศจากเชอกอนดดเสมหะใหจดทาผปวยศรษะสง 45o (Fowler's position) สาหรบผปวยเดกอายนอยกวา 28 วน ใหจดทาศรษะสง 15 - 30oและดดเสมหะ /นาลายในชองปากผปวยทกครง โดยควรดดเสมหะ เมอมขอบงช ดงน

2.1 ผปวยหายใจมเสยงเสมหะ 2.2 ผปวยหายใจหอบ หายใจลาบากใชแรงในการหายใจมากขน 2.3 ผปวยไอบอยมเสยงเสมหะ 2.4 ผปวยรองขอใหดดเสมหะ 2.5 กอนใหอาหารทางสายยาง หรอกอนถอดทอชวยหายใจโดยตองทากอน Deflate balloon

3. ปฏบตตามมาตรการปองกนการเกด Aspiration โดย 3.1 จดผปวยใหอยในทาศรษะสงอยางนอย 30-45o (Semirecumbent) สาหรบผปวยเดกอายนอยกวา

28 วน ใหจดทาศรษะสง 15 - 30o ตลอดเวลา (กรณทผปวยไมมขอหาม) 3.2 จดผปวยอยในทาศรษะสงอยางนอย 30-45o สาหรบผปวยเดกอายนอยกวา 28 วน ใหจดทาศรษะสง

15 - 30o ขณะใหอาหารผปวยทางสายยาง และหลงจากใหอาหาร 2 ชวโมง (กรณทผปวยไมมขอหาม) 3.3 ตรวจสอบ Cuff pressure ของทอทางเดนหายใจใหอยในระดบทเหมาะสม (ไมมเสยงรวของ ลมหายใจทงขณะพกและขณะมกจกรรม) อยางนอยเวรละ 1 ครง (ศกษาวธการวด Cuff pressure ของทอทางเดนหายใจไดในหนา 42) 3.4 ทาความสะอาดชองปากผปวยดวยการแปรงฟนพรอมเชดชองปากดวยนายาฆาเชอ Chlorhexidine ปฏบตวนละ 3 ครง หรอเวรละ 1 ครง หากผปวยมขอบงชทตองทาความสะอาดชองปากกอนเวลาทกาหนดไว ใหทาความสะอาดชองปากดวยนาสะอาดหรอนายาบวนปาก Special mouthwash สวนผปวยเดกทอายนอยกวา 2 เดอนการทาความสะอาดชองปากของผปวยดวยนายาฆาเชอ Chlorhexidine ตองพจารณาความเหมาะสมและปฏบตดวยความระมดระวง เพราะผปวยอาจเกดผลขางเคยงได เชน ระคายเคองชองปาก เกดแผลในชองปาก เปนตน (ศกษาการปฏบตการพยาบาลเรอง การทาความสะอาดชองปากผปวยทใชเครองชวยหายใจไดในหนา 47)

3.5 ตรวจสอบตาแหนงของสายใหอาหารใหอยในตาแหนงทเหมาะสมอยางสมาเสมอ

Page 37: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

37

3.6 ประเมนปรมาณอาหารทเหลอ (Content) ในกระเพาะอาหารกอนใหอาหารทางสายยางทกครง ถา Content เหลอมากกวา 50 มลลลตรใหเลอนการใหอาหารมอนน ๆ ออกไปอก 1 ชวโมง โดยใหประเมน Content ในกระเพาะอาหารกอน ถายงม Content เหลอมากกวา 50 มลลลตร ใหรายงานแพทยทนท 4. ปฏบตตามมาตรการปองกนภาวะ Nosocomial sinusitis 4.1 ควรหลกเลยงการใสทอทางเดนหายใจทางจมก (Nasotracheal intubation) โดยพจารณาใหใสทอทางเดนหายใจทางปาก (Orotracheal intubation) 4.2 ควรหลกเลยงการใสสายยางใหอาหารทางจมก (Nasogastric tube) โดยพจารณาใหใสสายยางใหอาหารทางปาก (Orogastric tube) 4.3 ทาความสะอาดจมก (Nasal hygiene) ดวยผาชบนาสบและเชดตามดวยผาชบนาสะอาดหรอใชไมพนสาลชบนาสะอาดเชดโพรงจมกผปวยจนสะอาด อยางนอยวนละ 2 ครง 5. ประเมนและพจารณาหยาเครองชวยหายใจ เมอผปวยมขอบงช ดงน 5.1 ผปวยไดรบการแกไขสาเหตททาใหเกดภาวะหายใจลมเหลว 5.2 สญญาณชพปกต 5.3 ผลการตรวจทางหองปฏบตการอยในเกณฑปกต 5.4 ประสทธภาพการทางานของปอด คา Tidal volume มากกวา 5 มลลเมตร/นาหนก 1 กโลกรม 5.5 ความสามารถในการแลกเปลยนกาซของปอดในขณะทผปวยไดรบความเขมขนของออกซเจน (FiO2) 40%

5.1.1 คา O2 Sat > 90 % 5.1.2 คา PaO2 > 60 mmHg 5.1.3 คา PaCO2 35 – 45 mmHg

6. ปฏบตตามมาตรการปองกนการตดเชอจากอปกรณตางๆ ของเครองชวยหายใจ 6.1 การเปลยนอปกรณ 6.1.1 สายและอปกรณเครองชวยหายใจทกชนด รวมทงชดเตมนาเครองชวยหายใจใหเปลยน ทกครงเมอสกปรกดวยคราบเสมหะ/ เลอดหากไมมสงปนเปอน/ สกปรกใหเปลยนไมเรวกวา 7 วนโดยใหระบวนท ตองเปลยนสายและอปกรณ ดวยการตดสตกเกอรสตามวนทตองเปลยนสายหรออปกรณในวนแรกของการใชสายและอปกรณดงกลาว 6.1.2 เครองทาฝอยละออง (Nebulizer), Oxygen canula และ Oxygen mask ใหเปลยนทกครงเมอสกปรกดวยคราบเสมหะ/ เลอด หากไมมสงปนเปอน/ สกปรกใหเปลยนไมเรวกวา 7 วน โดยใหระบวนทตองเปลยนอปกรณ ดวยการตดสตกเกอรสตามวนทตองเปลยนอปกรณในวนแรกของการใชอปกรณดงกลาว 6.1.3 Ambu bag (Inflating bag) ใหเปลยนทกครง เมอสกปรกคราบเสมหะ/ เลอด (โดยเฉพาะหวตอ Ambu bag) หากไมมสงปนเปอน/ สกปรกใหเปลยนเมอใชกบผปวยรายใหม 6.1.4 เครองพนยาหรอชดพนยา (ชนดทแยกจากเครองชวยหายใจ; Hand – held medication nebulizers) ใหเปลยนทกครงเมอสกปรกดวยคราบเสมหะ/ เลอด หากไมมสงปนเปอน/ สกปรกใหเปลยนทก 24 ชวโมง โดยใหระบวนทตองเปลยนอปกรณ ดวยการตดสตกเกอรสตามวนทตองเปลยนอปกรณในวนแรกของการใชอปกรณดงกลาว

Page 38: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

38

6.2 การดแลอปกรณและเครองชวยหายใจชนดตาง ๆ 6.2.1 ใชนาปราศจากเชอเตมเครองทาความชน (Humidifier) หรอ เครองทาละอองฝอย (Nebulizer) 6.2.2 การเตมนาปราศจากเชอใน Nebulizer ตองเทนาทเหลอทงกอนแลวจงเตมนาใหม (ไมตองลางทาความสะอาด) 6.2.3 ควรตรวจสอบสายขอตอตางๆ ใหอยในสภาพใชงาน หากมนาในสายตองเทนาออกทกครงทพบ หรอ ทก 2 ชวโมง โดยเทนาออกอยางระมดระวงไมใหนาไหลยอนเขาทอทางเดนหายใจ (Endotracheal tube) ของผปวย 6.2.4 Ambu bag (Inflating bag) ขณะเตรยมใชงานใหครอบหวตอดวยจกพลาสตกปราศจากเชอทกครง 6.2.5 การพนยาเปนละอองฝอยตองใช Aseptic technique ควรใชผลตภณฑ/ สารละลายทใชครง เดยวหากยา / ผลตภณฑสารละลายเหลอควรใชภายใน 24 ชวโมง 6.3 การทาความสะอาด การทาลายเชอ และการทาใหปราศจากเชอในอปกรณเครองชวยหายใจ ชนดตางๆ

6.3.1 เครองชวยหายใจและอปกรณชวยหายใจ ควรทาลายเชอ ตามมาตรฐานของโรงพยาบาล กอนการใชงาน 6.3.1.1 โดยการสงแลกสายหรอเครองชวยหายใจทใชแลว ดงน 1) นาสายเครองชวยหายใจทใชแลวสงแลกทศนยเครองชวยหายใจกอน 11.00 น. ทกวน 2) นาสายเครองชวยหายใจบรรจในถงพลาสตกใสและปดปายแสดงหนวยงานทสงแลกใหชดเจน หากใชกบผปวยโรคตดตอทางเดนหายใจรนแรงใหแจงหนวยเครองชวยหายใจทกครง 3) การสงแลกอปกรณ ไมควรวางถงบรรจสายเครองชวยหายใจทใชแลวปะปนกบอปกรณอน ๆ 4) เมอแลกสายเครองชวยหายใจหรอเครองชวยหายใจทงชด ควรรบนาไปใชกบผปวย 5) หนวยเครองชวยหายใจจะนาสายอปกรณเครองชวยหายใจไปทาความ สะอาดและทาใหปราศจากเชอตามมาตรฐานทโรงพยาบาลกาหนดและเตรยมแลกใหกบหนวยงานตาง ๆ 6.3.1.2 การทาความสะอาดและการทาลายเชอสายเครองชวยหายใจและเครองชวยหายใจ ณ ศนยเครองชวยหายใจของภาควชาวสญญ และแผนกการพยาบาลผปวยระยะวกฤต 1) ปลดขอตอของสายและอปกรณตาง ๆ ของเครองชวยหายใจ ลางทาความสะอาดดวยนายาลางจานและนาสะอาดหรอลางดวยเครองลาง แลวผงสายเครองชวยหายใจใหสะเดดนาหรออบแหงดวยความรอน 60oC 2) จดบรรจอปกรณในหบหอ (ซองมาตรฐาน) ดวยวธทถกตองเปนชด ๆ จดสงใหงานจายกลางเพออบแกส หากเครองอบแกสของงานจายกลางชารดหรองดบรการชวคราว ใหทาลายเชอในอปกรณเครองชวยหายใจดวย High level disinfectant 6.3.1.3 การทาลายเชอดวย High level disinfectant ปฏบต ดงน 1) ปลดขอตอของสายและอปกรณตาง ๆ ของเครองชวยหายใจลางทาความ สะอาดดวยนายาลางจานและนาสะอาดหรอลางดวยเครองลาง 2) ผงสายเครองชวยหายใจใหสะเดดนาหรออบแหงดวยความรอน 60oC 3) หลงจากนนนาสายเครองชวยหายใจแชในนายาฆาเชอ 2% Glutaraldehyde ใหทวม นาน 6 ชวโมง

Page 39: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

39

4) สายเครองชวยหายใจทแชนายาฆาเชอครบตามกาหนดเวลาแลวลางผานนากรอง จนสารเคมหมด 5) นาสายเครองชวยหายใจอบแหงในเครองอบความรอนอณหภม 60oC นาน 1 ชวโมง 6) นาสายเครองชวยหายใจทแหงแลวบรรจไวในถงพลาสตกสะอาดดวยหลก Aseptic technique 7) ปดปายแสดงวนผลตใหชดเจน 6.3.1.4 ประกอบสายเครองชวยหายใจเขากบเครองชวยหายใจดวยหลก Aseptic technique พรอมทดสอบการใชงานทกครงกอนการบรการหนวยงานตาง ๆ

6.3.2 เครองทาฝอยละออง (Nebulizer) ทจะนามาใชซาตองทาความสะอาดและทาใหปราศจากเชอโดยลางทาความสะอาดดวยนายาลางจานผงใหแหงแลวสงอบแกสทงานจายกลาง

6.3.3 Ambu bag (Inflating bag) และจกพลาสตกปราศจากเชอครอบหวตอ Ambu bag หากใชกบผปวยรายเดม ทาความสะอาดบรเวณขอตอ (Joint) ดวย 70% Alcohol ทกวนและทกครง กอน-หลงการชงาน หากใชกบผปวยรายใหม ใหทาความสะอาดและทาปราศจากเชอโดยลางทาความสะอาดดวยนายาลางจาน ผงใหแหงแลวสง อบแกสทงานจายกลาง

6.3.4 กระโจมใหออกซเจนใหทาความสะอาดดวยนายาลางจานและนาสะอาดผงใหแหงกอนนามาใชและควรทาความสะอาดทกวน และภายหลงการใชงานทกครง

6.3.5 การทาความสะอาดและการทาลายเชออปกรณ Oxygen canula /Mask ภายหลงการใชงาน ใหลาง ทาความสะอาดดวยนายาลางจานและทาใหแหงกอนสงอบแกส

Page 40: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

40

มาตรการปองกนปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

Page 41: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

41

บรรณานกรม

1. อะเคอ อณหเลขกะ. การตดเชอในโรงพยาบาล: ระบาดวทยาและการปองกน. พมพครงท 1. เชยงใหม: โรงพมพมงเมอง, 2545.

2. AI-Tawfiq JA and Abed MS. Decreasing ventilator-associated pneumonia in adult intensive care units using the Institute for Healthcare Improvement bundle. Am J Infect Control 2010; 38: 552-6.

3. Centers for Disease Control and Prevention. Guidelines for preventing health care - associated pneumonia, 2003. MMWR. 2004; 53(RR-3): 1-36.

4. Diego JM and Marcos IR. Strategies in the prevention of ventilator-associated Pneumonia. Available at : http://www.medscape.com Accessed April 19, 2011.

5. Efrati S, Deutsch I, Antonelli M, et al. Ventilator-associated pneumonia: current status and future recommendations. J Clin Monit Comput 2010; 24: 161-8.

6. Garner JS, Jarvis WR, Emori TG, et al. CDC definitions for nosocomial infections. Am J Infect Control 1988; 16: 128-40.

7. Harris JR and Miller TH. Preventing nosocomial pneumonia: evidence-based practice. Crit Care Nurs 2000; 20: 51-66.

8. Hixson S, Sole ML, King, T. Nursing strategies to prevent ventilator-associated pneumonia. AACN Clin Issues 1998; 9: 76-90.

9. Hutchins K, Karras G, Erwin J, et al. Ventilator-associated pneumonia and oral care: a successful quality improvement project. Am J Infect Control 2009; 37: 590-7.

10. Kollef MH. The prevention of ventilator-associated pneumonia. N Engl J Med 1999; 340: 627-34.

11. Mathews PJ and Mathews LM. Reducing the risk of ventilator-associated pneumonia. Dimens Crit Care Nurs 2000; 19: 17-21.

12. Niederman MS, Craven DE, Bonten MJ, et al. Guidelines for the management of adults with hospital-acquired, ventilator-associatted and healthcare associated pneumonia. Am J Respir Crit Care Med. 2005; 171: 388-416.

Page 42: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

42

การวด Cuff pressure ของทอทางเดนหายใจ

วระวรรณ องอราม* อมรรตน ทองสวสด* รตดาพร ศรแสงตระกล*

วตถประสงค เพอ

1. ควบคมความดนภายในกระเปาะ (cuff) ทอทางเดนหายใจใหอยในคาปกตไมเกด underpressure / overpressure

2. ปองกนการเกดภาวะแทรกซอน เชน Tracheal mucosal ischemia, Tracheal necrosis, Tracheal stenosis, Tracheooesophageal fistular, Ventilator associated pneumonia (VAP) และ Hypoxia (Air leakage) คาจากดความ การวด Cuff pressure หมายถง การวดความดนภายในกระเปาะของทอทางเดนหายใจ คาปกตของ Cuff pressure หมายถง คาความดนภายในกระเปาะทอทางเดนหายใจททาใหไมมเสยงรว ของลมหายใจออก ทงขณะพกและขณะมกจกรรม และไมทาใหเกดภาวะแทรกซอน โดยคาทยอมรบได อยระหวาง 18-25 mmHg หรอ อยระหวาง 20-30 cmH2O ผปฏบต พยาบาลจานวน 1 คน อปกรณทใช

1. Syringe disposable 5-10 ml. 1 เครอง

2. Pressure manometer

3. Stopcock หรอ Three way 1 ตว

4. Stethoscope

5. อปกรณการดดเสมหะ และ อปกรณทาความสะอาดชองปาก (mouth care) แนวทางการปฏบต

1. อธบายใหผปวยทราบถงวตถประสงค ขนตอนของการวด cuff pressure

2. ลางมอดวยนายาฆาเชอ หรอ Alcohol hand rub/ Waterless (หากมอไมเปอนสงคดหลงอยางเหนไดชด)

3. เตรยมอปกรณใหพรอม

4. จดผปวยใหอยในทานอนศรษะสงอยางนอย 45๐ (Semi - fowler’s position)

5. ตรวจสอบความถกตองของตาแหนงทอทางเดนหายใจ 5.1 ถาตาแหนงของทอถกตอง ใหขามไปปฏบตตามขนตอนตอไป (ปจจบนจะไมดดลมออกจาก

กระเปาะทอทางเดนหายใจกอนการวด เพอปองกนการสาลก)

* พยาบาลชานาญการพเศษ หออภบาลผปวยศลยกรรมและฉกเฉน งานบรการพยาบาล โรงพยาบาลศรนครนทรมหาวทยาลยขอนแกน

Page 43: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

43

5.2 ถาตาแหนงของทอไมถกตอง ดดนาลาย/เสมหะทคงคางในชองปากและจมกตามมาตรฐานการทาความสะอาดชองปาก (mouth care) แลวใช Syringe disposable ขนาด 5-10 ml. ดดลมออกจากกระเปาะทอทางเดนหายใจชาๆ จนไมมลมในกระเปาะ จากนนจงจดตาแหนงทอทางเดนหายใจใหถกตอง แลวฉดลมเขาไปในกระเปาะใหมชาๆจนกระทงไมไดยนเสยงรว (leak)

6. วาง Stethoscope บนกลองเสยง (Larynx)

7. ถามเสยงรว (leak) ฉดลมเขาไปในกระเปาะและฟงเสยง Tracheal sound เสยงจะคอย ๆ ลดลงจนกระทงไมไดยนเสยงใหหยดฉดลม

8. วด Cuff pressure โดยใชเทคนค Minimal occluding volume technique (Just-seal technique) ดงน

8.1 ตอ Three way เขากบ Pressure manometer ใช Syringe disposable ดดอากาศเขามาใน Syringe ประมาณ 2 - 5 ml. แลวนาไปตอเขากบ Three way โดยปด Three way ดานทสมผสอากาศไว จากนนฉดลมผาน Three way เขาไปใน Pressure manometer ใหสเกลอานคาความดนอยท 18-20 mmHg หรอ 25-30 cmH2O ปด Three wayดาน Pressure manometer ไว

8.2 นา Inflating tube ตอเขากบ Three way ดานทเหลอ แลวหมน Three wayโดยเปดดาน Pressure manometer และดาน Inflating tube และปด Three way ดาน Syringe (การวด Cuff pressure แบบ Balance ลมในระบบ) และอานคาทปรากฏทหนาปดของ Pressure manometer คาทได คอ ความดนภายในกระเปาะทอชวยหายใจ

8.2.1 กรณคา Cuff pressure มากกวาคาปกต ใหดดลมออกจากกระเปาะเลกนอย และวด cuff pressure ใหม

8.2.2 กรณคา Cuff pressure นอยกวาคาปกต ให ฉดลมเขากระเปาะเลกนอย และวด cuff pressure ใหม

9. บนทกคา Cuff pressure ทวดไดในแบบฟอรมบนทกทางการพยาบาล

10. เกบอปกรณ

11. ลางมอดวยนายาฆาเชอ หรอ Alcohol hand rub/ Waterless (หากมอไมเปอนสงคดหลงอยางเหนไดชด) ความถของการปฏบต

ควรวด Cuff pressure อยางนอยเวรละ 1 ครง และวดทกครงทมการจดตาแหนงทอทางเดนหายใจหรอเปลยน ทอทางเดนหายใจ

หมายเหต เทคนคในการวด Cuff pressure (Cuff Deflating Techniques)

1. Minimal occluding volume technique (Just-seal technique) : เปนการดดลมออกจาก Cuff แลว ฉดลมเขาไปในกระเปาะใหมชา ๆ และฟงเสยง Tracheal sound (โดยใช Stethoscope) เสยงจะคอยๆลดลงจนกระทงไมไดยนเสยง (ปจจบนจะไมดดลมออกจากกระเปาะทอทางเดนหายใจกอนการวด เพอปองกนการ aspirate)

Page 44: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

44

2. Minimal leak technique : เทคนควธการวดเชนเดยวกบ Minimal occluding volume technique แตหลงจากนนจะดดลมออกจากกระเปาะเลกนอย (ทเหมาะสมประมาณ 1 ml.) ดงนนจะมเสยงรว (Leak) เลกนอยในตอนทายของการหายใจเขา (End of inspiration)

บรรณานกรม

1. พมพวง กงสงวาล, ชยชนะ สนเกอกล, ทพยวรรณ มกนาพร, วนตา จราระรนศกด และกาญจนา อปปญ. การวดความดนภายใน cuff ของทอชวยหายใจชนด high volume, low pressure ดวยอปกรณประยกตอยางงายๆกบการยอมรบของพยาบาลทดแลผปวยในโรงพยาบาลศรนครนทร. ขอนแกน : ภาควชาวสญญวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. (2541). [http://www.anaes.md.kku.ac.th/Refresher/meeting2004/intracuff monitoring.pdf.]. 31 มกราคม 2550.

2. วระวรรณ องอราม, อมรรตน ทองสวสด, รตดาพร ศรแสงตระกล และธยาดา แกวสมบต. คมอปฏบตการพยาบาล เรอง การวด Cuff pressure. ขอนแกน : งานบรการพยาบาล โรงพยาบาลศรนครนทร มหาวทยาลยขอนแกน. (2550).

3. Aaron’s Tracheostomy page. Tracheostomy care. (2005). [http://www.tracheostomy.com/care.htm]. January 31, 2007.

4. Alexander, M. et.al. Endotracheal tube cuff pressure indicator. (2006). [http://www.connection.lww.com/]. January 31, 2007.

5. Chan, S.M, Wong, C.S., & Cherng, C.H. Determining an optimal tracheal tube cuff pressure by the feel of the pilot balloon: A training course for trainees providing airway care. Acta Anaesthesiol Taiwan, 47(2), 79-83. (2009).

6. Chendrsekhar, A., & Timberlake, G.A. Endotracheal tube cuff pressure threshold for prevention of nosocomial pneumonia. The Journal of Applied Research, 3(3). (2003). [http://www.jrn/appliedresearch.com/articles/]. January 31, 2007.

7. Evans, M.L. The effect of endotracheal Inflation technique on endotracheal cuff pressure. (1999). [http://www.stinet.dtic.mil/100.2/ADA421208]. January 31, 2007.

8. Farre, R., Rotger, M., Ferrer, M., Torres, A., & Navajas, D. Automatic regulation of the cuff pressure in endotracheally-intubated patients. European Respirator Journal, 20(4), 1010-1013. (2002). [http://www.erj.ersjournals.com/cgi/content/full]. January 31, 2007.

9. Kumar, S.S., & Young, P.J. Over-inflation of the tracheal tube cuff: a case for routine monitoring. Critical care, 6(Suppl 1), 37. (2002).

[http://www.ccforum.com/content/6/s1/p37]. January 31, 2007.

Page 45: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

45

10. Seegobin, R.D., & Hasselt, G.L. Endotracheal cuff pressure and tracheal mucosal blood flow endoscopic study of effects of four large volume cuffs. British Medical Journal. 288. (1984).

11. Shorr, A.F. Ventilator-Associated Pneumonia: Lastest Advances. (American Thoracic Society 2006 International Conference). (2006). [http://www.medscape.com/viewarticle/540990]. January 31, 2007.

12. UCSD Healthcare. General procedure for cuff pressure monitoring on ventilator patients. (2007). [http://www.respcare.ucsd.edu/policy/critical_care]. January 31, 2007.

Page 46: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

46

การปฏบตการพยาบาล เรอง การทาความสะอาดชองปากผปวยทใชเครองชวยหายใจ

คณะอนกรรมการปองกนและควบคมการตดเชอตาแหนงปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในโรงพยาบาล*

คาจากดความ : เปนกจกรรมการพยาบาล เพอดแลความสะอาดชองปากผปวยทใชเครองชวยหายใจ วตถประสงค :

1. เพอใหผปวยทใชเครองชวยหายใจไดรบการทาความสะอาดชองปากอยางถกตอง 2. เพอปองกนการเกดปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจ 3. เพอขจดเสมหะนาลายในชองปากผปวยทาใหชองปากสะอาด 4. เพอปองกนการสาลก

ผปฏบต : พยาบาล หรอ ผชวยพยาบาล อปกรณ :

1. แปรงสฟนชนดขนนมขนาดเลก 2. ยาสฟน 3. นาสะอาด 4. Syringe ขนาด 10 ml. 5. นายา Chlorhexidine 6. สาลปราศจากเชอ จานวน 4 – 5 กอน 7. Forceps 8. ชามรปไต 9. สายดดเสมหะปราศจากเชอ ขนาด 10 -16 เฟรนซ 10. ถงมอสะอาด 11. ผาปดปาก-ปดจมก 12. กระดาษชาระ 13. ถาดขนาดเลก 14. เครองดดเสมหะชนดปรบระดบแรงดนได

* คณะอนกรรมการปองกนและควบคมการตดเชอตาแหนงปอดอกเสบจากการใชเครองชวยหายใจในโรงพยาบาลศรนครนทร ป 2553-2555

Page 47: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

47

ขนตอนในการปฏบต การปฏบต เหตผลการปฏบต

1. ลางมอดวยนายาฆาเชอ/Alcohol hand rub ใหสะอาด 1. การลางมออยางถกวธจะชวยลดจานวนจลชพ กอนเตรยมอปกรณ และปองกนการแพรกระจายเชอ 2. จดชดอปกรณใสในถาดขนาดเลก ไดแก 2. เพอใหพรอมสาหรบการปฏบต

2.1 แปรงสฟนชนดขนนมขนาดเลกพรอมยาสฟน

ปรมาณนอย 2.2 นาสะอาด 1 แกว พรอม Syringe 2.3 สาลปราศจากเชอจานวน 4-5 กอนชบนายา Chlorhexidine ปรมาณ 15 ml. พรอม Forceps 2.4 ชามรปไต เมอเตรยมอปกรณพรอมใชแลวยกถาดไปทเตยงผปวย 3. บคลากรสวมผาปดปากปดจมกและถงมอสะอาด 3. เพอปองกนการแพรกระจายเชอ 4. แจงและอธบายวตถประสงคและวธการทาความ 4. เพอใหผปวยเขาใจและใหความรวมมอใน สะอาดชองปากใหผปวยทราบ การปฏบตหรอทากจกรรมและเปนการเคารพ สทธผปวย 5. ประเมนชองปากผปวยใหทว สงเกตการมแผลและ 5. เพอใหการทาความสะอาดชองปากไดดขน คราบฟน ปองกนการเกดบาดแผลและปองกนความเจบปวด 6. จดผปวยนอนในทาตะแคงศรษะสง 30-45o หนหนา 6. เพอปองกนไมใหผปวยเกดการสาลก ไปดานบคลากรทาความสะอาด 7. นาแปรงสฟนทมยาสฟนปรมาณเลกนอย ชบนาสะอาด 7. เพอใหปากและฟนของผปวยสะอาด แปรงฟนใหทวจนสะอาดโดยตองระมดระวงการสาลก 8. ใช Syringe ดดนาสะอาดแลวฉดนาลางชองปากผปวย 8. เพอใหชองปากสะอาดและปองกนการสาลก ทละนอยใหนาไหลลงชามรปไตจนชองปากสะอาดหมด คราบยาสฟน แลวใชสายดดเสมหะดดนาจากปากผปวยจนหมด 9. ใช Forceps คบสาล 4 กอน ชบนายา Chlorhexidine 9. เพอใหนายา Chlorhexidine ฆาเชอในชองปาก 15 ml เชดทาความสะอาดชองปาก 4 ตาแหนง ดงตอไปน ผปวยไดทวถงอยางมประสทธภาพ ตาแหนงละ 15 วนาท 9.1 สาลกอนท 1 เชดฟนบน-ลางพรอมเหงอก ดานนอกใหทว 9.2 สาลกอนท 2 เชดฟนบน-ลาง พรอมเหงอก ดานในใหทว 9.3 สาลกอนท 3 เชดกระพงแกมซายและขวาใหทว

9.4 สาลกอนท 4 เชดลนใหทว

Page 48: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

48

การปฏบต เหตผลการปฏบต 10. ใชกระดาษชาระซบปากผปวยใหแหงสะอาด 10. เพอใหปากสะอาดและแหง

11. ถอดถงมอแลวลางมอดวย Alcohol hand rub 11. เพอปองกนการแพรกระจายเชอ 12. จดผปวยใหอยในทาสบายศรษะสง 30-45o 12. เพอใหผปวยสขสบายและปองกนการสาลก และเกดปอดอกเสบ 13. เกบอปกรณใหเรยบรอย 13. เพอปองกนการแพรกระจายเชอและสะดวก ในการใชงานครงตอไป 14. ลางมอดวยนายาฆาเชอใหสะอาด 14. เพอปองกนการแพรกระจายเชอ

ความถของการปฏบต ความถของการปฏบตการทาความสะอาดชองปากของผปวยดวยการแปรงฟนพรอมเชดชองปากดวยนายา Chlorhexidine ใหปฏบตวนละ 3 ครง หรอเวรละ 1 ครง หากผปวยมขอบงชทตองทาความสะอาดชองปากกอนเวลาทกาหนดไว ใหทาความสะอาดชองปากดวยนาสะอาดหรอนายา Special mouth wash บรรณานกรม 1. อะเคอ อณหเลขกะ. การตดเชอในโรงพยาบาล: ระบาดวทยาและการปองกน. พมพครงท 1. เชยงใหม: โรงพมพมงเมอง, 2545. 2. Potter,P.A., & Perry, A.G. Oral hygiene. In Basic Nursing essentials for practice. (pp. 625-630).

5th ed. St.Louis Mosby Year Book, 2003.

Page 49: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

49

คณะอนกรรมการปองกนและควบคมการตดเชอ ตาแหนงปอดอกเสบทสมพนธกบการใชเครองชวยหายใจ โรงพยาบาลศรนครนทร

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

คณะอนกรรมการ ตาแหนง

1. ศ.วภา รชยพชตกล ประธานคณะอนกรรมการ

2. รศ.บญสง พจนสนทร คณะอนกรรมการ

3. รศ.จามร ธรตกลพศาล คณะอนกรรมการ

4. รศ.ภพ โกศลารกษ คณะอนกรรมการ

5. รศ.ภรญ มตสกพนธ คณะอนกรรมการ

6. ผศ.จรรยา จระประดษฐา คณะอนกรรมการ

7. รศ.อนฆพงษ พนธมณ คณะอนกรรมการ

8. อ.อนพล พาณชยโชต คณะอนกรรมการ

9. ผตรวจการแผนกการพยาบาลผปวยระยะวกฤต คณะอนกรรมการ

10. หวหนางานหองปฏบตการเวชศาสตรชนสตร คณะอนกรรมการ

11. หวหนาหอผปวย MICU คณะอนกรรมการ

12. หวหนาหอผปวย CCU คณะอนกรรมการ

13. หวหนาหอผปวย SICU คณะอนกรรมการ

14. หวหนาหอผปวย ACS คณะอนกรรมการ

15. หวหนาหอผปวย 2ง คณะอนกรรมการ

16. หวหนาหอผปวย 3ง คณะอนกรรมการ

17. หวหนาหอผปวย 2ค คณะอนกรรมการ

18. หวหนาหนวยควบคมโรคตดเชอ คณะอนกรรมการ

19. หวหนาหนวยเครองมอแพทย คณะอนกรรมการ

20. นางธดา ทรงเจรญ คณะอนกรรมการ

21. นางสาวสรพร ศรสทธกมล คณะอนกรรมการ

22. นางวนาพร เอยมมะ คณะอนกรรมการ

23. นางสมพศ ปราชะคง คณะอนกรรมการและเลขานการ

24. นางสายสมร พลดงนอก อนกรรมการแลผชวยเลขานการ

Page 50: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

50

การปองกนการตดเชอจากการใหสารนาเขาหลอดเลอด

รศ.พญ.ศรลกษณ อนนตณฐศร* สายสมร พลดงนอก**

รศ.พญ.ผกาพรรณ เกยรตชสกล*** อ.นพ.อนพล พาณชยโชต****

การตดเชอจากการใหสารนาเขาหลอดเลอด หมายถง การทผปวยมการตดเชอทเกยวของกบการไดรบ สารนาเขาหลอดเลอดผานทางหลอดเลอดสวนปลาย (peripheral vein)หรอทางสายสวนหลอดเลอดดาใหญ (central line) ซงเกดขนหลงจากใสสายสวนเปนระยะเวลาตงแต 48 ชวโมงเปนตนไป

สายสวนหลอดเลอดดาใหญ (central line) หมายถง Central venous catheter , Umbilical catheter ไดแก Cut down , Jugular vein , Subclavian vein , Femoral vein, Hemodialysis catheter, Pace maker, Swan ganz, Angiography, Umbilical cath vein

การตดเชอจากการใหสารนาเขาหลอดเลอด แบงไดดงน 1. การตดเชอเฉพาะท ไดแก

1) Exit site infection หมายถง มลกษณะบวม แดง ของผวหนงและเนอเยอใตผวหนงภายในระยะ 2 ซม. จากตาแหนงทใสสายสวน โดยทผปวยจะตองไมมการตดเชอในกระแสโลหต

2) Tunnel infection หมายถง มลกษณะบวม แดง เจบ ของผวหนงและเนอเยอใตผวหนงในระยะ มากกวา 2 ซม. จากตาแหนงทใสสายสวนและการตดเชอมการลามลกลงไปในเนอเยอใตผวหนงตามทางทวาง สายสวนไว โดยทผปวยจะตองไมมการตดเชอในกระแสโลหตรวมดวย

3) Phlebitis หมายถง มลกษณะบวม หรอ แดง รอน และเจบ เปนแนวตามทางของหลอดเลอดดาท ทาการใสสายสวน บางครงอาจเปนผลขางเคยงจากการใหยาเขาทางหลอดเลอด ตองแยกจะการตดเชอ

2. การตดเชอในกระแสเลอด เปนภาวะทตรวจพบเชอกอโรคในกระแสโลหต ซงเกดขนในขณะทผปวย ไดรบสารนาทางหลอดเลอด โดยมคานยามในการวนจฉยการตดเชอในกระแสเลอดตามเกณฑการเฝาระวง (CDC/NHSN Surveillance Definition) ดงน เกณฑท 1: การแยกเชอกอโรคไดจากเลอดตงแต 1 ขวดขนไป และไมสมพนธกบการตดเชอทตาแหนงอน เกณฑท 2: ผปวยมลกษณะทางคลนกของการตดเชอขอใดขอหนง ไดแก ไข หนาวสน หรอ ความดนโลหตตา (ในผปวยเดกอายนอยกวา 1 ป ใชลกษณะทางคลนก ไดแก ไข hypothermia (อณหภมรางกายนอยกวา 37 ๐C ) หยดหายใจเปนพกๆ (apnea) หรอหวใจเตนชา รวมกบ แยกเชอไดจากเลอดแตเปนเชอทมกปนเปอนไดบอยในระหวางการเจาะเลอดเพอสงเพาะเชอ เชน coagulase-negative staphylococci, Corynebacterium spp., Bacillus spp., Proprionibacterium spp., Micrococcus spp., Aerococcus spp., viridians group streptococci ตงแต 2 ขวดขนไปโดยมผลความไวของเชอตอยาปฏชวนะไมแตกตางกน และไมสมพนธกบการตดเชอทตาแหนงอน

* รองศาสตราจารย สาขาโรคตดเชอและเวชศาสตรเขตรอน ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ** พยาบาลชานาญการพเศษ หนวยควบคมการตดเชอ โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน *** รองศาสตราจารย ภาควชากมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

Page 51: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

51

*** อาจารย สาขาเวชบาบดวกฤต ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ผปวยทมการตดเชอในกระแสโลหตตามเกณฑดงกลาวจะวนจฉยเปนการตดเชอในกระแลโลหตทสมพนธกบการใสสายสวนหลอดเลอดดาใหญ (catheter related blood stream infection; CR-BSI) เมอตรวจพบวาผปวยมขอใดขอหนงดงตอไปน

1) ผลการเพาะเชอจากปลายสายสวนหลอดเลอดขนเชอ >15 colony-forming unit จากเทคนค การตรวจแบบ semiquantitative culture หรอ >100 colony-forming unit จากเทคนคการตรวจแบบ quantitative culture โดยขนเชอชนดเดยวกนกบเชอทเพาะไดจากเลอด

2) ผลการเพาะเชอจากเลอดทเกบเลอดผานทางสายสวนหลอดเลอดขนเชอชนดเดยวกนและ มปรมาณของเชอมากกวาผลการเพาะเชอจากเลอดทเจาะจากหลอดเลอดสวนปลาย (peripheral vein) ตงแต 3 เทาขนไป

3) ผลการเพาะเชอจากเลอดทเกบเลอดผานทางสายสวนหลอดเลอดขนเชอชนดเดยวกนและ ใชเวลาใน การเพาะเชอขนเรวกวาผลการเพาะเชอจากเลอดทเจาะจากหลอดเลอดสวนปลาย (peripheral vein) ตงแต 2 ชวโมงขนไป

การปองกนการตดเชอจากการใหสารนาเขาหลอดเลอดประกอบดวย การเตรยมพรอม การเตรยมสารนา การใหสารนาและการดแลระหวางการใหสารนาเขาหลอดเลอด

1. การเตรยมพรอม ควรเตรยมความพรอมดงตอไปน 1.1 ดานบคลากร ควรเตรยมบคลากรทมความชานาญทางดานนโดยเฉพาะสาหรบหนวยงานทรบผดชอบในการใหสารนาเปนกรณพเศษ เชน การใหสารอาหารทางหลอดเลอด การใหเคมบาบดเปนเวลานาน หอผปวยระยะวกฤต หอผปวยอายรกรรม หอผปวยไฟไหม นารอนลวก เปนตน 1.2 เครองมอเครองใช เขมและสายสวนทใชในการใหสารนาตองเตรยมใหพรอมและเลอกใชใหเหมาะสม อปกรณทกอยางทตองใชในการใสสายสวนหลอดเลอดควรจดใหอยในชดเดยวกนเพอความสะดวกในการใชงาน 1.3 มขอปฏบตมาตรฐานเพอใหผปฏบตงานปฏบตตามอยางเครงครด 2. การเตรยมสารนา 2.1 ใหกระทาดวยความระมดระวง เพอปองกนการปนเปอนเชอ และความผดพลาดอนๆ 2.2 เมอเตรยมสารนาแลวใหใชทนท เพอลดโอกาสทเชอโรคจะปนเปอนเขาสารนา ไมควรเตรยม ทงไวนาน เพราะถามเชอโรคจะกอใหเกดอนตรายตอผปวย 3. การใหสารนา 3.1 ผใหสารนา ควรเปนผทไดรบการฝกฝนมาอยางดและมความชานาญและควรปฏบตดงน 3.1.1 ใชเทคนคปราศจากเชออยางเครงครด (Aseptic precautions)ระมดระวงการตดเชอ ทกขนตอน 3.1.2 ลางมออยางถกตองดวยนายาฆาเชอกอนใหสารนา 3.1.3 การผสมยาในสารนา มขอแนะนาในการปฏบต ดงน

3.1.3.1 บคลากรตองลางมออยางถกตองดวยนายาฆาเชอทกครงกอนการผสมยา 3.1.3.2 ควรใชหลอดยาหรอขวดยาทมขนาดการใชใหหมดครงเดยว (Single dose) 3.1.3.3 เมอผสมยาลงในสารนา ควรตดปายระบชอยา ขนาดของยา ปรมาณยา วนท

เวลาทผสมเวลาทเรมให วนหมดอายและชอผผสมยา

Page 52: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

52

3.1.3.4 การผสมยาและสารนา ตองใชเทคนคปราศจากเชออยางเครงครด 3.2 การแทงเขมหรอการใสสายสวนหลอดเลอด ควรกระทาโดยความรอบคอบ ยดหลก Standard precautions และควรเตรยมการอยางด

3.2.1 กรณแทงเขมเขาหลอดเลอดสวนปลาย ตองลางมออยางถกตองดวยนายาฆาเชอและ สวมถงมอสะอาดหรอถงมอปราศจากเชอ

3.2.2 กรณการใสสายสวนเขาหลอดเลอดดาใหญ ตองลางมออยางถกตองดวยนายาฆาเชอ และใสเครองปองกนรางกายใหครบ (maximal barrier precaution) โดยสวมถงมอปราศจากเชอ สวมเสอคลมปราศจากเชอ ผาปดปาก – ปดจมกและหมวกคลมผม

3.2.3 เลอกตาเหนงการแทงเขม เชน หลงมอ หรอ แขนสวนลาง ถาจะใสสายสวนเขา หลอดเลอดดาใหญ ควรเลอกหลอดเลอดท subclavian vein หรอ internal jugular vein มากกวา femoral vein และใหหลกเลยงบรเวณผวหนงทมพยาธสภาพ เชน มการอกเสบ ถกไฟไหมนารอนลวก ฯลฯ

3.2.4 การเลอกเขมและสายสวน ควรใชเขมเหลกเพอปองกนการตดเชอและหลอดเลอด

ดาอกเสบ แตอาจทาใหหลอดเลอดดาแตกได จงอาจเลอกใชเขมพลาสตกททาดวย Teflonสวนสายสวนหลอดเลอดควรเลอกใชททาจาก Polyurethane ถาไมมอาจเลอกใชสายสวนททาจาก Polyvinyl chloride กได

3.2.5 ทาลายเชอบนผวหนงบรเวณทจะแทงเขมหรอใสสายสวนเขาหลอดเลอดดวย 2% Chlorhexidine in 70% alcohol (2% Hibitane ticture) หรอใชนายา 10% Povidone-iodine แทนในเดกอายนอยกวา 2 เดอน หามคลาหลอดเลอดทจะแทงเขมหรอใสสายสวนหลงจากทานายาฆาเชอแลว ควรรอเวลาใหนายาฆาเชอออกฤทธไดเตมทกอนจงแทงเขมหรอใสสายสวนหลอดเลอด (30 วนาทสาหรบนายา

Chlorhexidine และ 2-3 นาทสาหรบนายา 10% Povidone-iodine) 3.2.6 กรณการใสสายสวนเขาหลอดเลอดดาใหญ ใชผาคลมปราศจากเชอขนาดใหญคลม

ตวผปวยตงแตศรษะถงปลายเทาเปดชองเลกๆ ตรงตาแหนงทจะใสสายสวน 3.2.7 ตรงเขมหรอสายสวนไวใหแนนเพอปองกนการขยบเขาออกและปดแผล โดยการปด

แผลสามารถเลอกใชผากอซปราศจากเชอ หรอ Transparent dressings กได

3.2.8 การทาแผลบรเวณทแทงเขมหรอสายสวนใช 2% Chlorhexidine in 70% alcohol (2% Hibitane tincture) หรอใชนายา 10% Povidone-iodine แทนในเดกอายนอยกวา 2 เดอน เชดผวหนงรอบๆ แผลเปนวงกวาง รวมทงเชดสายสวนจากสวนปลายยาวออกมา 3 นวโดยกรณปดแผลดวยผากอซและ Hypafix ใหทาแผลทก 2 วน และกรณปดแผลดวยวธ Transparent dressings ใหทาแผลทก 7 วน ทงนใหทาแผลกอนเวลาทกาหนดได ในกรณทพลาสเตอรและผากอซทปดแผลมสภาพหลวม เปยก สกปรกหรอมการพบงอของสายสวนจนสารนาไหลไมสะดวก

3.2.9 ตรวจดขวดสารนา ถามรอยราว รอยรว หรอสารนาขน อาจจะมเชอโรคปนเปอน หามใชสารนาขวดนน ตรวจสอบวาทออากาศมสาลอดอย และสาลนนไมเปยก เชดจกขวด (Diaphragm) ดวย 70% Alcohol รอใหแหงเพอใหนายาฆาเชอออกฤทธไดเตมท (10 - 15 วนาท) กอนแทงสายใหสารนา

3.2.10 เปดสารนาเขาหลอดเลอด โดยปรบตามอตราทตองการ 4. การดแลระหวางการใหสารนาเขาหลอดเลอด

4.1 ตรวจดการอกเสบของบรเวณทแทงเขมหรอสายสวนบอย ๆ อยางนอยวนละ 2 ครง

Page 53: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

53

4.2 การเปลยนชดใหสารนา 4.2.1 สารอาหารทางหลอดเลอดดา ควรใหหมดภายใน 24 ชวโมง สวนสารละลายไขมน

ควรใหหมดภายใน 12 ชวโมง สารนาทมสารละลายไขมนเปนสวนผสมควรใหหมดภายใน 24 ชวโมง และเลอดหรอผลตภณฑจากเลอดควรใหหมดภายใน 4 ชวโมง

4.2.2 สายใหสารนาใหเปลยนทก 4 วน สาหรบสายทใหสารละลายไขมนและเลอด หรอผลตภณฑจากเลอดใหเปลยนภายใน 24 ชวโมง (ในกรณทใหผลตภณฑจากเลอดตอเนอง)

4.2.3 เขม เปลยนทก 3-4 วน หรอเมอมขอบงช ในผปวยทหลอดเลอดดาแขงหลายตาแหนง เนองจากไดรบสารนาบอยๆ อาจเปลยนชากวาทกลาวมา แตตองระวงการตดเชอเปนพเศษ

4.2.4 อปกรณตางๆ ทใชรวมกบการใหสารนา สายตอตางๆ ของสายสวนหลอดเลอดให เปลยนทก 4 วน 4.3 การเปลยนสายสวนหลอดเลอดดาใหญ (Central line) และหลอดเลอดแดงใหทาเฉพาะเมอมขอบงช เชน มการตดเชอทสมพนธกบการใสสายสวนหรอสายอดตน ถามการตดเชอทสมพนธกบการใสสายสวน การเปลยนสายสวนควรยายไปทตาแหนงใหม เนองจากการเปลยนเพยงสายสวนแตแทงเขาตาแหนงเดมโดยใช Guide wire ชวย มผลเสย คอ มการตดเชอสง เพราะมกจะมเชอโรคกอนคมอยในตาแหนงนน ในกรณทเปลยนสายเนองจากสายอดตนสามารถใสเขาตาแหนงเดมโดยใช Guide wire ชวย

4.4 การใช Three-ways ตอเขากบสายสวนหลอดเลอดหรอการแทงเขมเขา Injection port ตอง ระมดระวงการตดเชอเปนพเศษ โดยลางมออยางถกตองดวยนายาฆาเชอทกครงกอนจบตองทาลายเชอบน Three-

ways และ Injection port ดวย 2% Chlorhexidine in 70% alcohol (2% Hibitane ticture) หรอ 70% Alcohol ทกครง และรอเวลาใหนายาฆาเชอออกฤทธไดเตมทกอนใสหรอถอดสายใหสารนา เขมหรอสายสวน

(30 วนาทสาหรบนายา Chlorhexidine และ 10-15 วนาทสาหรบนายา 70% alcohol) 4.5 ระบบการใหสารนาจะตองเปนระบบปดตลอด 4.6 สายหรอ Port ทใหสารอาหารทางหลอดเลอดดา (Total parenteral nutrition: TPN) ไมควร

ใหสารนาอน ยาและผลตภณฑเลอดทกชนดและไมควรดดเลอดเพอสงตรวจ (ยกเวนกรณตองการสงเพาะเชอเมอสงสยวามการตดเชอทสมพนธกบการใสสายสวน) รวมทงไมควรวดระดบ Hemodynamic ผานสายทให TPN ดวย

4.7 การฉดยาเขาไปในสายจะตองฉดบรเวณททาไวสาหรบฉดโดยเฉพาะ และควรเชดดวย 2% Chlorhexidine in 70% alcohol (2% Hibitane ticture) หรอ 70% Alcohol กอนทกครง ในกรณทเปนสายใหสารอาหารทางหลอดเลอดดา (TPN) หามฉดยาโดยเดดขาด

4.8 หลกเลยงการดนหรอลางทอใหสารนาเพอใหการไหลดขน 4.9 ถามการอกเสบของหลอดเลอด แตไมมอาการของการตดเชอ ควรเปลยนเขมและสายให

สารนา 4.10 การดแลขอตอและการเปลยนขอตอตางๆ ของสายใหสารนากอนเปลยนขอตอทกครงตอง

ทาลายเชอดวย 2% Chlorhexidine in 70% alcohol (2% Hibitane ticture) หรอ 70% Alcohol

Page 54: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

54

มาตรการปองกนการตดเชอตาแหนงกระแสโลหตทสมพนธกบการใส Central line โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

2

2

Page 55: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

55

บรรณานกรม

1. ปรยานช แยมวงศ, นตยา ศรหาผล. การปองกนการตดเชอจากการใหสารนาเขาหลอดเลอด. ใน: สมหวง ดานชยวจตร, บรรณาธการ. โรคตดเชอในโรงพยาบาล. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: บรษท แอล ท เพรส จากด, 2544: หนา 257-80.

2. Marschall J, Mermel LA, Classen D, et al. Strategies to prevent central line-associated bloodstream infections in acute care hospitals. Infect Control Hosp Epidemiol 2008; 29(Suppl 1): S22–30.

3. Horan TC, Andrus M, Dudeck MA. CDC/NHSN surveillance definition of health care-associated infection and criteria for specific types of infections in the acute care setting. Am J Infect Control 2008; 36: 309-32.

4. Mermel LA, Allon M, Bouza E, et al. Clinical practice guidelines for the diagnosis and management of intravenous catheter-related infection: 2009 update by Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis 2009; 49: 1-45.

5. CDC Guideline for the prevention of intravascular catheter-related bloodstream infections. Final issue review May 17, 2010. Available at: http://www.cdc.gov/hicpac/pdf/BSI_guideline_IssuesMay17final. pdf. Accessed March 3, 2011.

Page 56: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

56

การปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ

ศ.พญ.เพลนจนทร เชษฐโชตศกด*

สายสมร พลดงนอก** ผศ.นพ.ขจตต พาชรตน*** อ.พญ.พทธปยา สระสาพร****

อ.นพ.เอกรนทร โชตกวณชย***** ศ.พญ.เจษฏา ถนคารพ******

การตดเชอในโรงพยาบาลของระบบทางเดนปสสาวะ (Nosocomial urinary tract infection: UTI) หมายถง การทผปวยมการตดเชอของระบบทางเดนปสสาวะซงเกดขนหลงจากผปวยเขารบการรกษาในโรงพยาบาล ตงแต 48 ชวโมงขนไป การตดเชอในโรงพยาบาลของระบบทางเดนปสสาวะทสมพนธกบการใสสายสวนปสสาวะ (Nosocomial Catheter associated UTI ; CaUTI) หมายถง การทผปวยมการตดเชอทระบบทางเดนปสสาวะ ซงเกดขนหลงจากผปวยเขารบการรกษาในโรงพยาบาลและไดรบการสวนคาสายปสสาวะตงแต 48 ชวโมงขนไปและภายหลงการถอดสายสวนปสสาวะ 7 วน ซงการตดเชอทางเดนปสสาวะแบงออกไดเปน 3 ลกษณะ คอ

1. การตดเชอทางเดนปสสาวะแบบมอาการ (Symptomatic urinary tract infection) หมายถง ผปวยมอาการแสดงทางคลนกของการตดเชอในทางเดนปสสาวะ โดยมอาการอยางใดอยางหนงตอไปน คอ มไขมากกวา 38 oC ปสสาวะกะปรบกะปรอย ปสสาวะบอย ปสสาวะลาบาก กดเจบบรเวณหวเหนา รวมกบขอมลสนบสนน อยางใดอยางหนงตอไปน

1.1 ตรวจพบเชอในปสสาวะ > 105 Colony forming unit (cfu/ml.) และพบเชอทขนไมเกน 2 ชนด 1.2 พบเชอจากการทา Gram stain ในปสสาวะทไมไดปน 1.3 พบเมดเลอดขาว > 3 Cells/High power field ;hpf. ในปสสาวะทไมไดปน หรอ > 10

Cells/hpf. ในปสสาวะทปน 1.4 พบเชอ >102 cfu/ml. ในปสสาวะทเกบผานทางสายสวนขนเชอชนดเดยวกน 2 ครง

* ศาสตราจารย สาขาโรคตดเชอและเวชศาสตรเขตรอน ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ** พยาบาลชานาญการพเศษ หนวยควบคมการตดเชอ โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน *** ผชวยศาสตราจารย สาขาศลยกรรมทวไป ภาควชาศลยศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน **** อาจารย ภาควชาเวชศาสตรฟนฟ คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ***** อาจารย สาขาศลยกรรมทวไป ภาควชาศลยศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

Page 57: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

57

****** ศาสตราจารย ภาควชาสตศาสตร-นรเวชวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอแกน

สาหรบเดกอายไมเกน 12 เดอน มอาการแสดงอยางใดอยางหนง คอ มไขมากกวา 38oC หรออณหภมตากวาปกต นอยกวา 37oC หยดหายใจ หวใจเตนชา ปสสาวะลาบาก ซม หรออาเจยน รวมกบขอมลสนบสนนขอใด ขอหนงดงตอไปน

1. เพาะเชอในปสสาวะพบเชอ >105 cfu/ml. และพบเชอไมเกน 2 ชนด 2. พบเมดเลอดขาว > 10 Cells/hpf. หรอ > 3 Cells/hpf. ในปสสาวะทไมไดปน 3. เพาะเชอในปสสาวะทเกบโดยการสวนปสสาวะ 2 ครง พบเชอชนดเดยวกน > 102 cfu/ml 4. เพาะเชอจากปสสาวะไดเชอชนดเดยวกน < 105 cfu/ml ในผปวยทไดรบยาตานจลชพ 5. แพทยใหการวนจฉยวาเปน UTI และใหการรกษาโดยใชยาตานจลชพ

2. การตดเชอทางเดนปสสาวะแบบไมมอาการ (Asymptomatic Urinary Tract Infection) หมายถง ผปวยทไมมอาการและอาการแสดงทางคลนกของการตดเชอในทางเดนปสสาวะ ไดแก ไข ปสสาวะขด กดเจบบรเวณหวเหนา ปวดหลง หรอเอว หรอ เจบบรเวณ Costovertebral angle รวมกบขอมลสนบสนนตอไปน

2.1 ตรวจพบเชอในปสสาวะ >105cfu/ml.โดยทเชอขนไมเกน 2 ชนด ในกรณทผปวยเคยไดรบการใส สายสวนปสสาวะภายใน 7 วน กอนตรวจพบเชอในปสสาวะ

2.2 ตรวจพบเชอในปสสาวะ >105 cfu/ml ขนเชอชนดเดยวกน 2 ครง โดยเชอทขนไมเกน 2 ชนด ในกรณทผปวยไมเคยใสสายสวนปสสาวะภายใน 7 วน กอนตรวจพบเชอในปสสาวะ 3. การตดเชอในระบบทางเดนปสสาวะอนๆ (Other Urinary Tract Infections) หมายถง การตดเชอ ทไต ทอไตกระเพาะปสสาวะ ทอปสสาวะ หรอเนอเยอทอยลอมรอบบรเวณ Retroperitoneal หรอ Perinephric space โดยมขอมลสนบสนนอยางใดอยางหนงตอไปน

3.1 ตรวจพบเชอในของเหลว (ทไมใชปสสาวะ) หรอเนอเยอบรเวณทมการตดเชอ 3.2 มฝ (Abscess) หรอมอาการอนทแสดงถงการตดเชอทสงเกตเหนหรอตรวจไดโดยตรงระหวาง

การผาตดหรอการตรวจทางพยาธวทยาของเนอเยอ 3.3 มอาการ 2 อยางตอไปน คอ มไขมากกวา 38oC ปวดเฉพาะทหรอกดเจบบรเวณทมการตดเชอ

รวมกบขอใดขอหนงตอไปน 3.3.1 มหนองออกจากบรเวณทมการตดเชอ 3.3.2 ตรวจพบเชอในเลอด 3.3.3 ภาพถายรงสแสดงวามการตดเชอ 3.3.4 แพทยวนจฉยวามการตดเชอ 3.3.5 แพทยใหยารกษาดวยยาตานจลชพ

3.4 ผปวยอายไมเกน 12 เดอน มอาการอยางใดอยางหนง คอ มไขมากกวา 38oC หรออณหภมรางกาย ตากวาปกตมภาวะหยดหายใจ หวใจเตนชา ซม หรออาเจยน รวมกบขอมลสนบสนน ดงตอไปน

3.4.1 มหนองออกจากบรเวณทมการตดเชอ 3.4.2 ตรวจพบเชอในเลอด 3.4.3 ภาพถายรงสแสดงวามการตดเชอ

3.4.4 แพทยวนจฉยวามการตดเชอ 3.4.5 แพทยใหการรกษาดวยยาตานจลชพ

Page 58: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

58

แนวทางการปฏบตการปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลของระบบทางเดนปสสาวะ

1. ยดหลกปฏบต Standard precautions เพอปองกนการตดเชอทกขนตอนโดย 1.1 ลางมอทนทดวยนายาฆาเชอหรอ Alcohol hand rub / Waterless (หากมอไมเปอนสงคดหลง

อยางเหนไดชด) กอนและหลงการดแลผปวยและการสมผสสายสวนปสสาวะหรอถงรองรบนาปสสาวะหรออปกรณตางๆ ทเกยวของกบสารคดหลงจากระบบทางเดนปสสาวะ

1.2 สวมถงมอเมอตองสมผสสารคดหลงจากระบบทางเดนปสสาวะหรอสมผสอปกรณทเปรอะเปอน สารคดหลงจากระบบทางเดนปสสาวะของผปวย

1.3 เนนการปฏบตตามหลก Contact precautions ในผปวยทมการตดเชอหรอ Colonization ของเชอMethicillin resistance staphylococcus aureus ; MRSA หรอเชอดอยาหลายขนาน (Muti-drug resistant)

2. ปฏบตตามมาตรการปองกนการตดเชอ ดงตอไปน 2.1 มาตรการในการสวนปสสาวะและอปกรณทใช (Catheter use)

2.1.1 สวนปสสาวะเมอมขอบงชเทานนและถอดสายสวนปสสาวะเรวทสดเมอหมดขอบงช โดยขอบงชของการสวนปสสาวะแตละประเภทมดงน

1) ขอบงชสาหรบการสวนปสสาวะเปนครงคราว (Intermittent catheterization) คอ 1.1) เพอระบายปสสาวะในผปวยทไมสามารถถายปสสาวะไดเอง เชน ผปวยหลงผาตด

ผปวยทรบบาดเจบบรเวณทอปสสาวะ 1.2) การดแลผปวยทกระเพาะปสสาวะไมทางานเนองจากไขสนหลงไดรบอนตราย 1.3) เพอเกบตวอยางปสสาวะทปราศจากเชอสงตรวจ ในรายทไมสามารถเกบไดโดยวธอน 1.4) เพอการวนจฉยประเมนปรมาณปสสาวะตกคางหลงการถายปสสาวะ 1.5) เพอใหการรกษา

2 ) ขอบงชสาหรบการสวนคาสายสวนปสสาวะ (Indwelling catheterization) 2.1) ผปวยมปญหาการอดตนของระบบทางเดนปสสาวะ 2.2) ผปวยทไดรบการผาตดบรเวณทอปสสาวะและบรเวณขางเคยง 2.3) บนทกปรมาณปสสาวะในผปวยทเจบปวยรนแรงและผปวยทไมรสกตวเพอ

ประเมน สภาวะการไหลเวยน 2.4) เพอการวนจฉย 2.5) เพอการรกษา

2.1.2 หากสามารถเลอกไดควรเลอกวธการระบายปสสาวะแบบอนแทนการสวนคาสายสวน ปสสาวะ เชน Condom, Catheter drainage หรอ Intermittent cath

2.1.3 เลอกใชสายสวนทมขนาดเลกทสดเทาทจะทาได โดยสายสวนปสสาวะขนาดทเหมาะสม กบผปวยคอ

- ผชาย ขนาด 14 –18 CH. ขนาดบอลลน 10-15 cc. - ผหญง ขนาด 12 – 16 CH. ขนาดบอลลน 10-15 cc.

Page 59: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

59

- เดก ขนาด 6 – 12 CH. ขนาดบอลลน 3-10 cc.

2.2 มาตรการในการใสสายสวนปสสาวะ (Catheter Insertion) ปฏบตดงน 2.2.1 เตรยมอปกรณทเกยวกบการสวนปสสาวะใหครบถวนและใชอปกรณทปราศจากเชอในการ

สวนปสสาวะ 2.2.2 ใสสายสวนปสสาวะดวยหลกการปฏบตเพอปองกนการตดเชอทกขนตอน (Aseptic technique)

ทงในขณะใสสายสวนปสสาวะและตอสายสวนกบถงปสสาวะ โดยปฏบตดงน 1) อธบายใหผปวยทราบวตถประสงคและขนตอนการปฏบต 2) จดทาผปวยโดยผปวยหญงนอนหงายชนเขาสวนผปวยชายใหนอนหงายเทาราบ

แลวปดตาผปวยดวยผาปดตา 3) ลางมอดวยนายาฆาเชอ (Hygienic handwashing) 4) เปดชดสวนปสสาวะปราศจากเชอ ดวยเทคนคปลอดเชอ 5) เทนากลนปราศจากเชอ ลงบนสาลทอยในชามกลมเลก 6) เตรยมสายสวนปสสาวะ เปดซองสายสวนปสสาวะดวยเทคนคปลอดเชอ 7) บบสารหลอลนลงบนกอซปลอดเชอ โดยใหบบสวนแรกทงกอน 8) สวมถงมอปราศจากเชอดวยเทคนคปลอดเชอ 9) วธสวนปสสาวะในผปวยหญง

9.1) ทาความสะอาดอวยวะสบพนธ ดงน โดยใชนากบสบฟอกจนสะอาดหรอใช Savlon 1:100 ซงสามารถปฏบตไดทงวธการใชถงมอ 2 ค หรอ ถงมอ 1 ค

9.1.1) กรณวธการใชถงมอ 2 ค โดยใชมอจบสาลชบ Savlon 1:100 และ มออกขางแหวกแคมทงสองขางออก เชดบรเวณแคมนอกและแคมในโดยเชดจากบนลงลางทละขาง ทละกอนแลวทง และเชดบรเวณรอบรเปดทอปสสาวะ แลวเปลยนถงมอใหม

9.1.2) กรณวธการใชถงมอ 1 ค ปฏบตเหมอนขอ 9.1.1 แตตองปฏบตดวย โดยใชมอขางเดยวและตองปฏบตดวยความระมดระวง เพอปองกนการปนเปอน (Contaminate) ของมอขางทจะสอดใสสายปสสาวะเขาทอปสสาวะ และถาพบวามการละเมดหลกการปฏบตเพอปองกน การตดเชอทกขนตอน (Aseptic technique) ใหเปลยนใชถงมอคใหมทนท หรอในกรณทผปฏบตไมสามารถใชมอขางเดยวในการปฏบตได กควรปฏบตดวยวธการใชถงมอ 2 ค

9.2) ปผาสเหลยมเจาะกลางใหตรงกบอวยวะสบพนธ และวางชามรองรบนาปสสาวะใหหางกบผปวยพอประมาณ

9.3) ทาสารหลอลนบนสายสวนปสสาวะยาวประมาณ 2-3 นว จากปลายสายสวนวางไวในชดสวนปสสาวะ

9.4) แหวกแคมทงสองขางออกใหเหนรเปดทอปสสาวะ มออกขางหยบสาลชบ นากลนปราศจากเชอ หรอ 0.9% NSS หรอ Savlon 1:100 ทาความสะอาดรเปดทอปสสาวะอกครง

9.5) คอยๆ สอดสายสวนเขาไปในทอปสสาวะลกประมาณ 3-4 นว จนนาปสสาวะไหลออกมา

Page 60: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

60

9.6) ใสนากลนปราศจากเชอทเตรยมไวเขาไปในบอลลนของสายสวนประมาณ 5-10 ซ.ซ แลวดงสายสวนออกชาๆ จนลกโปงตรงกระชบกบสวนลางของกระเพาะปสสาวะพอด

9.7) ตอสายสวนปสสาวะเขากบสายตอถงปราศจากเชอทรองรบนาปสสาวะ ปดชองสาหรบเทนาปสสาวะใหแนนเพอใหอยในระบบปด (Closed system)

9.8) ตรงสายสวนปสสาวะดวยพลาสเตอรโดยยดสายสวนปสสาวะไวทหนาขาดานใน (Anteromedial thigh)

10) วธสวนปสสาวะในผปวยชาย 10.1) ทาความสะอาดอวยวะสบพนธ โดยใชนากบสบฟอกจนสะอาดหรอใช Savlon

1:100 ซงสามารถปฏบตไดทงวธการใชถงมอ 2 ค หรอ ถงมอ 1 ค 10.1.1) กรณวธการใชถงมอ 2 ค โดยใชผากอซจบปลายองคชาตและรดหนง

หมปลาย (ถาม) ยกขนใหเหนรเปดของทอปสสาวะ แลวใชมออกขางหนงจบสาลชบ Savlon 1:100 ทาความสะอาดรเปด และรอบๆ รเปดของทอปสสาวะโดยเชดวนเปนวงกลมออกไปรอบๆ องคชาตจนถงโคน แลวเปลยนถงมอใหม

10.1.2) กรณวธการใชถงมอ 1 ค ปฏบตเหมอนขอ 10.1.1 แตตองปฏบตดวย โดยใชมอขางเดยวและตองปฏบตดวยความระมดระวง เพอปองกนการปนเปอน (Contaminate) ของมอขางทจะสอดใสสายปสสาวะเขาทอปสสาวะ และถาพบวามการละเมดหลกการปฏบตเพอปองกน การตดเชอทกขนตอน (Aseptic technique) ใหเปลยนใชถงมอคใหมทนท หรอในกรณทผปฏบตไมสามารถใชมอขางเดยวในการปฏบตไดกควรปฏบตดวยวธการใชถงมอ 2 ค

10.2) ปผาสเหลยมเจาะกลางใหตรงกบองคชาตและวางชามรปไตรองรบนาปสสาวะ ใหหางกนผปวยพอประมาณ

10.3) ทาสารหลอลนลงบนสายสวนปสสาวะยางประมาณ 6 นว จากปลายสายสวนวางไวในชดสวนปสสาวะ

10.4) ใชผากอซหมสวนโคนองคชาตจบยกขนทามมประมาณ 60-90 องศา มออกขางหยบสาลชบนากลนปราศจากเชอ หรอ 0.9% NSS หรอ Savlon 1:100 ทาความสะอาดรอบ ๆ รเปดทอปสสาวะอกครง

10.5) คอยสอดสายสวนเขาไปในทอปสสาวะใหลกประมาณ 6-8 นวจนนาปสสาวะไหลออกมาใสนากลนปราศจากเชอทเตรยมไวเขาไปในบอลลนของสายสวนปสสาวะประมาณ 5-10 ซ.ซ. แลวดง สายสวนออกชา ๆ จนรสกตด

10.6) ตอสายสวนเขากบสายตอถงปราศจากเชอทรองรบปสสาวะ ปดชองเทนาปสสาวะใหแนนเพอใหอยในระบบปด (Closed system)

10.7) ยดตรงสายสวนปสสาวะกบผนงหนาทองหรอหนาขาดานในและตดพลาสเตอรไมใหสายสวนขยบไปมาหรอเลอนขนลง

11) แขวนถงเกบปสสาวะใหอยตากวาระดบกระเพาะปสสาวะไมนอยกวา 1 ฟต และปลายทอเทปสสาวะตองอยหางจากพนเสมอ

12) เปดผาปดตาและจดใหผปวยนอนในทาสบาย 2.2.3 ตรวจสอบตาแหนงสายสวนปสสาวะใหอยตากวาระดบกระเพาะปสสาวะเสมอ 2.2.4 ควรตรวจสอบสายสวนปสสาวะหรอทอระบายใหอยในสภาพใชงานไมหกพบ กดทบ ดงรงหรอ

หยอนเกนไป

Page 61: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

61

2.2.5 หลกเลยงการ Clamp สายสวนปสสาวะหรอทอระบายไวเปนเวลานาน

2.3 มาตรการการดแลรกษาระบบระบายปสสาวะแบบปด (Closed drainage system) 2.3.1 ไมปลดสายสวนออกจากทอระบายปสสาวะจากถงเกบปสสาวะ โดยไมจาเปน เวนแต

จาเปนตองสวนลางกระเพาะปสสาวะ 2.3.2 หากพบวาสายสวนและทอระบายหลดหรอมการรวซม ตองเปลยนถงเกบปสสาวะใหม

หลงจากทาลายเชอบรเวณขอตอดวย 70% Alcohol หรอ 10% Providone iodine

2.3.3 ควรเทปสสาวะทงเมอมปรมาณ ¾ ถง โดยเทปสสาวะดวยวธการทถกตองดงน 1) ลางมอดวยนายาฆาเชอหรอ Alcohol hand rub/ Waterless และสวมถงมอสะอาด

กอนเทปสสาวะทกครง 2) หยบสาลชบ 70% Alcohol 2 กอน โดยกอนท 1 ใหเชดบรเวณปลายทอเทปสสาวะ

ของถง ปสสาวะ แลวเปดทอระบายปสสาวะลงในภาชนะทสะอาดจนปสสาวะหมด โดยไมใหปลายทอเทปสสาวะสมผสกบภาชนะ หลงจากนนใหใชสาลชบ 70% Alcohol กอนท 2 เชดรอบปลายทอเทปสสาวะของถงปสสาวะใหสะอาดกอนปดทอระบาย

3) ถอดถงมอสะอาดทนทแลวลางมอดวยนายาฆาเชอหรอ Alcohol hand rub/Waterless 2.3.4 ภาชนะรองรบปสสาวะตองสะอาดและแยกใชเฉพาะกบผปวยเฉพาะราย 2.3.5 ควรหลกเลยงการสวนลางกระเพาะปสสาวะ (Irrigate) ยกเวนกรณจาเปนและควรปฏบต ดงน

1) ควรสวนลางกระเพาะปสสาวะ โดยใชวธ Closed continuous irrigation 2) การสวนลางกระเพาะปสสาวะตองปฏบตดวยเทคนคปลอดเชอทกขนตอน (Aseptic

technique) และกอนปลดสายสวนปสสาวะออกจากทอระบายปสสาวะ ตองทาลายเชอบรเวณขอตอโดยการเชด ดวย 70% Alcohol

2.4 มาตรการการเกบตวอยางปสสาวะ ใหปฏบตดงตอไปน 2.4.1 ถาตองการปสสาวะจานวนนอยสงเพาะเชอ

1) ลางมอดวยนายาฆาเชอหรอ Alcohol hand rub / Waterless กอนเตรยมอปกรณเกบ ปสสาวะ

2) ใช Arterial clamp หนบสายถงรองรบปสสาวะตาแหนงทตอใกลกบสายสวนปสสาวะ นานประมาณ 15 นาท

3) ลางมอดวยนายาฆาเชออกครง 4) สวมถงมอแลวเชดบรเวณกระเปาะของสายสวนปสสาวะทตอกบสายของถงรองรบ

ปสสาวะดวย 70% Alcohol จากนนจงเชดบรเวณแลวใชเขมและกระบอกฉดยาปราศจากเชอดดนาปสสาวะ 5) เชดทาความสะอาดบรเวณกระเปาะสวนทแทงเขมอกครงดวย 70% Alcohol และ

ปลด Arterial clamp 6) เทปสสาวะลงภาชนะสงตรวจทปราศจากเชอ ปดฝาใหสนท ตดฉลากขอมลผปวย บนทก

วนท เวลาทเกบปสสาวะในใบนาสงสงสงตรวจ 7) นาสงหองปฏบตการโดยเรวทสดภายใน 30 นาท ถาไมสามารถนาสงไดภายใน 30 นาท

ใหเกบไวในตเยน

Page 62: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

62

2.4.2 ถาตองการปสสาวะจานวนมากใหเกบจากถงปสสาวะ โดยเปดทอระบายปสสาวะดวยเทคนคปลอดเชอ

2.5 มาตรการในการเปลยนสายสวนปสสาวะและถงเกบปสสาวะ การเปลยนสายสวนปสสาวะและถงเกบปสสาวะควรเปลยนเมอมขอบงชดงน

2.5.1 สายสวนปสสาวะอดตน 2.5.2 สายสวนหรอถงเกบปสสาวะสกปรกหรอรว 2.5.3 ในกรณทตองคาสายสวนปสสาวะไวนาน ๆ จะกาหนดระยะเวลาการเปลยนสายสวนปสสาวะ ท

เหมาะสม คอ ระยะเวลานานทสดทไมมหนปนมาเกาะมากจนเปนอปสรรคตอการดงสายสวนออก หรอพจารณาตามดลยพนจของแพทย

2.6 มาตรการการดแลรกษาความสะอาดอวยวะสบพนธ 2.6.1 การทาความสะอาดกอนใสสายสวนปสสาวะ ใหทาความสะอาดอวยวะสบพนธของผปวย

ดวยนากบสบฟอกจนสะอาดหรอใช Savlon 1:100 แลวเชดรเปดทอปสสาวะดวยนากลนปราศจากเชอ 2.6.2 ทาความสะอาดอวยวะสบพนธของผปวยอยางนอยวนละ 2 ครง เชา - เยน หรอเมอสกปรก

ทกครงหลงผปวยขบถายอจจาระ โดยการฟอกดวยนาและสบจนสะอาดหรอเชดดวย Savlon 1:100 ใหเลอกตามขอบงช เชน หากมคราบเลอด หรอกลนเหมนคาว โดยไมสามารถทาความสะอาดดวยนาสบไดใหใช Savlon 1:100

2.7 มาตรการในการทาใหปราศจากเชอในอปกรณใสสายสวนปสสาวะ 2.7.1 อปกรณในการสวนคาสายสวนปสสาวะ ตองผานการทาใหปราศจากเชอ 2.7.2 สายสวนปสสาวะและถงรองรบนาปสสาวะใหใชครงเดยวทง (Single use) ไมควรนากลบ

มาใชอก 2.8 สงทไมควรปฏบต

2.8.1 เปลยนสายสวนปสสาวะโดยไมจาเปน 2.8.2 ตดปลายสายสวนปสสาวะสงเพาะเชอ หลงถอดสายสวน 2.8.3 กาหนดเปลยนถงรองรบนาปสสาวะโดยไมจาเปน 2.8.4 ทาความสะอาดอวยวะสบพนธดวยนายาฆาเชอเปนประจาโดยไมมขอบงช

Page 63: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

63

บรรณานกรม

1. ศรลกษณ อนนตณฐศร, สายสมร พลดงนอก. การวนจฉยการตดเชอในโรงพยาบาล. ใน : สายสมร พลดงนอก, บรรณาธการ. คมอการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลศรนครนทร. พมพครงท 1. ขอนแกน : คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, 2548: หนา 7-20.

2. สมหวง ดานชยวจตร, สพฒน วาณชยการ. การตดเชอในโรงพยาบาลของระบบทางเดนปสสาวะ. ใน : สมหวง ดานชยวจตร, บรรณาธการ. โรคตดเชอในโรงพยาบาล. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : บรษท แอลท เพรส จากด, 2544: หนา 177-96. 3. อะเคอ อณหเลขกะ. การตดเชอในโรงพยาบาล : ระบาดวทยาและการปองกน. เชยงใหม: โรงพมพมงเมอง, 2545. 4. Carolyn VG, Craig AU, Rajender KA, Gretchen K, David AP, HICPAC. 2009. Guideline for

prevention of catheter-associated urinary tract infections 2009. Available from: http: // www. cdc.gov/hicpac/pdf/CAUTI/CAUTI guideline2009final.pdf. Accessed February 10, 2011. 1. Crosby CT. Prevention of catheter –associated urinary tract infections. 2005. Available

from: http://www.hpnonline.com/inside/July05/0507InfectionProtection.html. Accessed July 20, 2005.

6. Wong ES, Hooton TM. Guideline for prevention of catheter-associated urinary tract infections. 1981. Available from: http://www.cdc.gov/ncidod/hip/GUIDE/uritract.html. Accessed December, 1999.

Page 64: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

64

การปองกนการตดเชอในโรงพยาบาลของระบบทางเดนอาหาร

จนทรเพญ บวเผอน*

รศ.ภรญ มตสกพนธ** รศ.ภพ โกศลารกษ ***

การตดเชอในระบบทางเดนอาหารทพบในโรงพยาบาลทสาคญ ไดแก Gastroenteritis , Necrotizing Enterocolitis, Gastrointestinal tract infection และ Intra-abdominal infections ทไมสามารถระบตาแหนงไดชดเจน เชอทเปนสาเหตของการตดเชอเปนเชอแบคทเรยถงรอยละ 93 เชอทพบสงสด คอ Clostridium difficile รองลงมา คอ Rotavirus, Candida albicans และ Staphylococcus aureus โรงพยาบาลศรนครนทร พบการตดเชอในระบบทางเดนอาหารไดไมบอย โดยสวนใหญพบในผปวยแผนกการพยาบาลอายรกรรมและกมารเวชกรรม การระบาดของโรคตดเชอในระบบทางเดนอาหารในโรงพยาบาล มกเกดจากการปนเปอนของเชอโรคหรอทอกซน (Toxin) ของเชอในอาหาร นา และยา ทผปวยรบประทาน การตดเชอในระบบทางเดนอาหารในโรงพยาบาล (Nocosomial infections gastroenteritis) หมายถง การทผปวยมการตดเชอในระบบทางเดนอาหาร หลงจากทผปวยเขารบการรกษาในโรงพยาบาล ตงแต 48 ชวโมงขนไป (ตามระยะฟกตวของเชอกอโรค ซงโดยทวไป ประมาณ 1-3 วน ภายหลงการไดรบเชอ) การวนจฉยการตดเชอในโรงพยาบาลของระบบทางเดนอาหาร แบงตามตาแหนงการตดเชอได ดงน 1. ตาแหนงการตดเชอ Gastroenteritis จะตองมขอมลสนบสนนดงตอไปน อยางนอย 1 ขอ 1.1 ผปวยมอจจาระรวง อยางเฉยบพลน (อจจาระเปนนานานกวา 12 ชวโมง) อาจจะมหรอไมมอาการ อาเจยนหรอไข (อณหภม >38oC) รวมดวย ยกเวนเกดจากสาเหตอนนอกจากการตดเชอ (เชน จากการตรวจวนจฉย การรกษา หรอภาวะเจบปวยเรอรง ภาวะเครยดทางดานจตใจ)

1.2 ผปวยมอาการหรออาการแสดงตอไปน อยางนอย 2 ขอ โดยไมพบสาเหตอน ไดแก คลนไส อาเจยน ปวดทอง หรอ ปวดศรษะ และ อยางนอย 1 ขอตอไปน

1.2.1 เพาะเชอกอโรคไดจากอจจาระหรอจากการทา Rectal swab 1.2.2 พบเชอกอโรคจากการตรวจดวยกลองจลทรรศนธรรมดาหรอกลองจลทรรศนอเลกตรอน 1.2.3 ตรวจพบแอนตเจนของเชอโรคในลาไสจากอจจาระหรอตรวจพบแอนตบอดยตอเชอ

จากเลอด 1.2.4 พบเชอกอโรค จากการตรวจดการเปลยนแปลงขนาดของเซลลในการเพาะเชอเนอเยอ

(Toxin assay) 1.2.5 ตรวจพบแอนตบอดย ชนด IgM จากการตรวจซรม 1 ครง หรอ IgG เพมขน 4 เทา จาก

การตรวจซรม 2 ครง

* พยาบาลชานาญการพเศษ หนวยควบคมการตดเชอ โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน **รองศาสตราจารย สาขาโรคตดเชอและเวชศาสตรเขตรอน ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน *** รองศาสตราจารย ภาควชากมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

Page 65: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

65

2. ตาแหนงการตดเชอ Gastrointestinal tract infection (GI tract; Esophagus, Stomach, Small and Large bowel and Rectum) ยกเวน ลาไสอกเสบ (Gastroenteritis) และ ไสตงอกเสบ (Appendicitis) เกณฑการวนจฉย การตดเชอระบบทางเดนอาหาร ไมรวม Gastroenteritis และ Appendicitis จะตองม ขอมลสนบสนนอยางนอย 1 ขอ ตอไปน

2.1 ผปวยมฝหรอมลกษณะอนทแสดงวามการตดเชอ ซงตรวจพบขณะทาการผาตด หรอจากการตรวจทางพยาธวทยาของเนอเยอ

2.2 ผปวยมอาการหรออาการแสดงอยางนอย 2 ขอ ตอไปน โดยไมพบสาเหตอน : มไข (อณหภม > 38oC) คลนไสอาเจยน ปวดทอง หรอกดเจบ และ อยางนอย 1 ขอ ตอไปน

2.2.1 เพาะแยกเชอกอโรคไดจากของเหลวหรอเนอเยอทไดขณะผาตด หรอจากการสองกลองหรอจากการใส Drain ระหวางการผาตด

2.2.2 ตรวจพบเชอกอโรคจากการยอมส Gram หรอ KOH หรอจากการตรวจดวยกลองจลทรรศน พบ Multinucleated giant cell ในของเหลวหรอเนอเยอ ทไดในขณะทาการผาตด หรอจากการสองกลองหรอจากการใส Drain ระหวางการผาตด

2.2.3 เพาะเชอกอโรคไดจากเลอด 2.2.4 การตรวจทางรงสวทยาพบวามการตดเชอ 2.2.5 พบวามพยาธสภาพจากการสองกลองตรวจ (เชน Candida esophagitis หรอ Prioctitis)

แนวทางการปฏบตในการปองกนการตดเชอในระบบทางเดนอาหาร 1. การสขาภบาลอาหาร งานโภชนาการเปนหนวยงานทมหนาทในการเลอกซออาหารทปลอดภย

การเกบอาหารใหถกตองเหมาะสม การประกอบอาหารและการนาสงอาหารใหแกผปวย 2. การปองกนสตวและแมลงโรค ไดแก หน แมลงสาป แมลงวน และมด 3. การดแลสขภาพบคลากรผสมผสอาหาร ไดแก การตรวจสขภาพ การรายงานการเจบปวยดวยโรคระบบ

ทางเดนหายใจและระบบทางเดนอาหาร 4. การเขมงวดในหลกสขวทยาสวนบคคล ไดแก

4.1 การรกษาความสะอาดของรางกาย เสอผา มอ ใหสะอาด เลบมอตดใหสน 4.2 ลางมอดวยนาและสบกอนการประกอบอาหาร 4.3 ลางมอดวยนาและสบหลงจากเขาหองนา 4.4 ไมไอ จามรดอาหาร 4.5 ไมสบบหร ในขณะปรงและบรการอาหาร 4.6 เมอเจบปวยตองรายงานใหผเกยวของไดทราบ

แนวทางการปฏบตในการปองกนการตดเชอในระบบทางเดนอาหารจากการใหอาหารทางสายยาง อาหารเหลวทใหบรการผปวย มการเตรยมและผลตโดยงานโภชนาการของโรงพยาบาล การปนเปอนของเชอแบคทเรยทพบ เกดไดในกระบวนการเตรยมและการผลต หรอมเชออยในสายใหอาหารทางจมก (Nasogastric tube) หรอเชอจากระบบทางเดนอาหารของผปวย เพอปองกนการตดเชอในระบบทางเดนอาหาร จากการใหอาหารทางสายยางควรปฏบตดงน

Page 66: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

66

1. ควรใหอาหารทางสายยางใหถกตองตามมาตรฐานการใหอาหาร 2. ควรใหอาหารทางสายยางแบบ Continuous drip แทนการ Feeding 3. ลางมอดวยสบเหลว (Normal hand washing) นานอยางนอย 10 วนาท กอนและหลงการใหอาหาร

ทางสายยางทกครง 4. อาหารทนามาบรการตองผลตใหมทกวน และใหตามเวลาทกาหนด 5. สายใหอาหารทางสายยางทใชตอกบขวด / ถงอาหารปนใชเฉพาะคนไขคนเดยวโดยใชภายใน 24 ชวโมง 6. สายยางใหอาหารหลงใหอาหารกบผปวยแตละมอใหลางทาความสะอาดดวยนาและนายาลางจานจน

สะอาดแลวลางผานดวนนารอน ผงใหแหง 7. กอนนามาใชใหอาหารกบผปวยใหลางผานนารอนทเดอดฆาเชออกครง 8. กรณทใชกบผปวยโรคตดตอรนแรง ใหใชครงเดยวแลวทง 9. Syringe Feed อาหารใหลางดวยนาและนายาลางจานแลว ตม / แชในนาอณหภม 80oC นาน 1 นาท

ผงใหแหงกอนการนากลบมาใชอก 10. การใหอาหารทางสายยางโดยใช Infusion pump นน Syringe สาหรบใหอาหาร ใหนามาลางทาความ

สะอาดทกครงภายหลงการใชงานดวยนาและนายาลางจาน แชนารอน อณหภม 80oC นาน 1 นาท กอนนากลบมาใชอก

11. การใหอาหารทาง Bag type container เมอใชเสรจแลวตองนามาลางทาความสะอาดดวยนาและ นายาลางจาน แชในนารอนอณหภม 80oC นาน 1 นาท หรอปลอยนารอนใหไหลผานถงและสาย ปลอยไวใหแหงกอนนากลบมาใชในครงตอไป และควรใชกบผปวยเฉพาะราย

หมายเหต : 1. ขวดหรอกระปองทใชใสอาหารเหลวใหลางนาเปลากอนนาไปทงในขยะ Re-cycle สวนสายยางทให

อาหารใหทงในขยะไมตดเชอ แตถาสายยางใหอาหารเปน Set IV ใหทงในขยะตดเชอของมคม (รวมกบ Set IV) 2. กรณผปวยโรคตดตอรนแรง ขวดหรอกระปองทใสอาหารและสายยางใหทงในขยะตดเชอ

สวนสายยางใหอาหารทเปน Set IV ใหทงในขยะตดเชอของมคม (รวมกบ Set IV)

Page 67: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

67

แนวทางการปฏบตในการปองกนการตดเชอในระบบทางเดนอาหาร จากการใหนมผสมในผปวยเดกเลก

การเตรยมนมผสมสาหรบผปวยเดกเลกตองคานกถงหลกความสะอาดในกระบวนการผลตทกขนตอนและถกตองตามหลกสขาภบาลอาหาร เนองจากผปวยเดกเลกยงไมสามารถสรางภมคมกนตอโรคตางๆ ไดอยางสมบรณ ทาใหมโอกาสตดเชอไดงายและอาจสงผลใหการดแลรกษาผปวยยงยากขน อกทงสงผลกระทบตอการหายของโรค ดงนน จงจาเปนตองมแนวทางการปฏบตเพอปองกนการตดเชอในระบบทางเดนอาหาร ดงน 1. ดานอาคารสถานท 1.1 กาหนดใหมหองเตรยมผสมนมโดยเฉพาะ แยกจากหองผลตอาหารชนดอนๆ จดใหเปนหองสะอาด 1.2 มอปกรณในการผสมนมเฉพาะ และมจดลางอปกรณแยกออกจากหองเตรยมอาหาร 1.3 มอางลางมออยนอกหองเตรยมอาหาร 2. ดานบคลากร 2.1 บคลากรททาหนาทผสมนมมสขภาพแขงแรง ไมเปนโรคตดตอในระบบทางเดนอาหาร และไมมแผลตดเชอในรางกาย 2.2 ไดรบการตรวจสขภาพตามหลกสขาภบาลอาหารเปนประจา 3. กระบวนการผลต 3.1 ลางมอกอนและหลงการผสมนมทกครง 3.2 แตงกายดวยเครองแตงกายทสะอาด ปดปากปดจมกและใสผากนเปอน 3.3 จากดคนเขาออกบรเวณหองเตรยมอาหาร 3.4 ภาชนะบรรจขวดนมตองสะอาด มฝาปดมดชดและตองทาความสะอาดทกครงกอนการนามาใชใหม 3.5 ผลตนมผสมใหใหมทกมอ หากจาเปนตองเกบนมทผสมแลว ใหเกบไวในตเยนอณหภม 4-8oC ไมควรเกบไวเกน 24 ชวโมง 4. ดานการปองกนการตดเชอในผปวยเดกเลก 4.1 ตรวจสอบวนผลตนมผสมทกครง หากเกบไวนานเกน 24 ชวโมง ไมควรใหผปวยรบประทาน 4.2 ลางมอกอนและหลงการใหนมผปวยเดก 4.3 ตรวจสอบความสะอาดของอปกรณสาหรบใหอาหารเหลวหรอนมผสม ไดแก Syringe feed อาหาร NG tube, Oro gastric tube และเครอง Infussion pump กอนใชงาน 4.4 อปกรณทใชแลวและจาเปนตองนากลบมาใชใหมตองมการลางทาความสะอาดและทาใหแหงทกครง 4.4.1 Syringe feed อาหาร ใชแลวทง ไมควรนากลบมาใชซา 4.4.2 สายยางตอเขา NG tube / oro gastric tube ลางทาความสะอาดดวยนายาลางจานและลางใหสะอาดแลวสงอบแหงทงานจายกลางกอนนากลบมาใชซา 4.4.3 อปกรณทใชแลวทง ใหทงในขยะไมตดเชอ

Page 68: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

68

5. การเฝาระวงการตดเชอในผปวยเดกเลก 5.1 เฝาระวงอาการ อาการแสดงการตดเชอในระบบทางเดนอาหาร ตามเกณฑการวนจฉย 5.2 เฝาระวงการระบาดของเชอในระบบทางเดนอาหารในนมผสมและผสมผสอาหาร 5.3 รายงานผลการเฝาระวงใหกบผเกยวของไดทราบเปนประจาทกเดอน

บรรณานกรม

1. สานกพฒนาระบบบรการสขภาพ. แนวทางการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนม สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด, 2548. 2. อะเคอ อณหเลขกะ. การปองกนการตดเชอในโรงพยาบาล. กรงเทพฯ : เจ.ซ.ซ การพมพ จากด, 2542. 3. อะเคอ อณหเลขกะ. การปองกนการตดเชอจากการใหบรการสขภาพ. กรงเทพฯ : สามเจรญพาณชย

(กรงเทพฯ) จากด, 2547.

Page 69: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

69

แนวทางการดแลบคลากรไดรบบาดเจบจากของมคมและสมผสกบสารคดหลง ของผปวยขณะปฏบตงานสาหรบแพทยโรคตดเชอ

1. คาจากดความ

1.1 บคลากร หมายถง บคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาล ไดแก แพทย พยาบาล ผชวยพยาบาล

พนกงานการแพทย คนงาน นกกายภาพบาบด นกรงสเทคนค พนกงานบรษทเอกชนทโรงพยาบาลทาสญญาจาง ใหปฏบตงานในโรงพยาบาล รวมทง นกศกษาในศนยวทยาศาสตรสขภาพ ไดแก คณะแพทยศาสตร คณะพยาบาลศาสตร คณะทนตแพทยศาสตร คณะเทคนคการแพทย คณะเภสชศาสตร ฯลฯ

1.2 การบาดเจบจากของมคมและสมผสสารคดหลงของผปวย หมายถง การไดรบบาดเจบจากของมคม ทใชกบผปวยในขณะปฏบตงาน รวมทงถกสารคดหลง เลอดหรอ สารนาของผปวยกระเดนถกเนอเยอของรางกายบคลากรแลวมโอกาสตดเชอไวรสเอดส (HIV) ไวรสตบอกเสบ บ (HBV) และ ไวรสตบอกเสบ ซ (HCV)

1.3 การดแลบคลากร หมายถง การใหคาปรกษา การใหยารกษา ใหยาปองกนและการตดตามผล การตรวจเลอดทางหองปฏบตการ 2. แนวทางการดแลบคลากรทไดรบบาดเจบจากของมคมและสมผสสารคดหลงของผปวยขณะปฏบตงาน สาหรบแพทยโรคตดเชอ

แพทยโรคตดเชอ ซงดแลบคลากรไดรบบาดเจบจากของมคม และสมผสกบสารคดหลงของผปวยขณะ ปฏบตงานใหปฏบตดงตารางท 3 โดยประเมน

2.1 ประเมนผปวยทเปนแหลงทมาของเลอดหรอสารนาจากรางกาย 2.1.1 กรณทราบแหลงทมา

1) ขออนญาตผปวยตรวจ HBs Ag, Anti-HCV และ Anti-HIV 2) หากผลการตรวจทงหมดของผปวยเปนลบ ไมจาเปนตองตดตามบคลากรตอเนอง 3) ผลการตรวจไมทราบ เชน ผปวยปฏเสธการตรวจเลอดใหประเมนจากอาการและประวตเสยง

2.1.2 กรณไมทราบแหลงทมา ใหประเมนวามความเสยงทอาจจะสงผานเชอได 2.2 ประเมนบคลากร

2.2.1 ไวรสตบอกเสบบ 1) ประวตการไดรบวคซนไวรสตบอกเสบบมากอน 2) ประวตการตรวจเลอดหลงจากไดรบวคซนวา เคยตรวจ Anti-HBs (HBs Ab) หรอไม 3) ใหบคลากรตรวจเลอดเปนขอมลพนฐาน สาหรบ Anti - HBs, Anti-HBc, HBs Ag, Anti-HCV

และ Anti-HIV 2.2.2 ประเมนความรนแรงของการสมผส โดยแบงเปน

1) กรณถกเขมตาหรอของมคมบาดขณะปฏบตงาน 1.1) รนแรงมาก หมายถง โดนเขมกลวงขนาดใหญ บาดแผลลก มเลอดตดอยทเขมหรอ

ของมคม และเขมนนใชทาหตถการเกยวกบเสนเลอดของผตดเชอ 1.2) รนแรงนอย หมายถง โดยเขมตนและไมลก

Page 70: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

70

2) กรณถกสารคดหลงของผปวยขณะปฏบตงาน 2.1) สมผสสารคดหลงของผปวยปรมาณมาก หมายถง เลอดหรอสารคดหลงหกราด

หรอสาดกระเดน 2.2) สมผสสารคดหลงของผปวยปรมาณนอย หมายถง เลอดหรอสารคดหลงจานวน 2-3 หยด

2.3 พจารณาใหยาปองกนภายหลงการสมผสเชอ (Post-exposure prophylaxis : PEP) 2.3.1 การใหยา PEP สาหรบ HBV ใหพจารณาตามตารางท 4 ในกรณทไมสามารถหา HBIG ได

การปองกน HBV ดวยยาตานไวรสใหอยในดลยพนจของแพทยโรคตดเชอ 2.3.2 การใหยา PEP สาหรบ HIV ใหพจารณาตามตารางท 5 และ 6

1) กรณไมทราบผลการตดเชอของผปวยหรอไมสามารถเจาะเลอดผปวยหรอไมทราบแหลงทมา รวมทงกรณทเกดเหตนอกเวลาราชการ ใหใชยา PEP สตรยา 3 ตว ประกอบดวยยา Nucleoside reverse transcriptase inhibitor (NRTI) 2 ตว และเพมยาในกลม Protease Inhibitor (PI) 1 ตว โดยขนาดของยาทใหมดงน

- d4T ขนาด 30 mg. 1 เมด วนละ 2 ครง - 3TC ขนาด 150 mg. 1 เมด วนละ 2 ครง - Kaletra 3 เมด วนละ 2 ครง

โดยสงยาใหไมเกน 5 วน ในระหวางนใหสงพบแพทยโรคตดเชอเพอพจารณาปรบสตรยาทเหมาะสม 2 ) กรณททราบผลการตดเชอของผปวย

2.1) กรณผลการตรวจ HIV เปนลบ ไมแนะนาใหบคลากรรบประทานยาตานไวรส ยกเวน บคลากรตองการรบประทานยาตานไวรส ใหใชยา NRTI 2 ตวเทานน คอ d4T(30 mg.)1 x2 และ 3TC (150 mg.)1 x2

2.2) กรณผลการตรวจ HIV เปนบวก การรกษาอยในดลยพนจของแพทยโรคตดเชอโดยพจารณาตามความเสยงของบคลากรและประวตการไดรบยาตานไวรสและการดอยาตานไวรสของผปวยการพจารณาใหยา PEP ควรใหเรวทสดเทาทจะทาได และใหนานประมาณ 4 สปดาห 3. การตดตามผลการตดเชอและผลการรกษา

3.1 บคลากรทมความเสยงและรบประทานยา PEP ใหเจาะเลอดตรวจทางหองปฏบตการ ดงน 3.1.1 กรณสมผสเชอ HIV

วนแรกทสมผส : Anti-HBs, Anti-HBc, HBs Ag, Anti-HCV, Anti-HIV, CBC, Plt. count, LFT, Cr และ Amylase

6 สปดาห 3 เดอน 6 เดอน หลงสมผส : Anti-HIV 3.1.2 กรณสมผสเชอ HBV, HCV

วนแรกทสมผส : Anti-HBs, Anti-HBc, HBs Ag, Anti-HCV 6 เดอน หลงสมผส : HBs Ag, Anti-HCV

3.2 บคลากรทไมมความเสยง การเจาะเลอดตรวจทางหองปฏบตการใหขนอยกบความสมครใจของบคลากร ซงอาจตรวจ Anti-HIV ในวนแรกทสมผส และ 3 เดอนหลงสมผส

หมายเหต : ขอมล ณ มกราคม 2550

Page 71: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

71

ตารางท 3 Factors to consider in assessing the need for follow-up of occupational exposures

� Type of exposures - Percutaneous injury - Mucous membrane exposure - Nonintact skin exposure - Bites resulting in blood exposure to either person involved

� Type and amount of fluid/tissue - Blood - Fluids containing blood - Potentially infectious fluid or Tissue (Semen; Vaginal secretion; and Cerebrospinal, Synovial, Pleural, Peritoneal, Pericardial, and Amniotic fluids) - Direct contact with concentrated virus

� Infectious status of source - Presence of HbsAg - Presence of HCV antibody - Presence of HIV antibody

� Susceptibility of exposed person - Hepatitis B vaccine and vaccine response status - HBV, HCV, and HIV immune status

Page 72: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

72

ตารางท 4 Recommended postexposure prophylaxis for exposure to hepatitis B virus

Vaccination and antibody response status of exposed

workers*

Treatment Sourse

HBsAgt positive Source

HBsAgt negative Source

Unknown or not Available for testing

Unvaccinated Previously vaccinated Known responder** Known Nonrespondertt

Antibody response unknown

HBIG§ x 1 and initiate HB vaccine series¶

No treatment HBIG x 1 and initiate revaccination or HBIG x 2§§

Test exposed person For anti-HBs¶¶ 1. If adequate,**

no treatment is necessary 2. If inadequate,tt

anminister HBIG x 1 and Vaccine booster

Initiate HB vaccine series No treatment No treatment No treatment

Initiate HB vaccine series No treatment If known high risk source, treat as if source were HBsAg positive Test exposed person For anti-HBs 1. If adquate,¶ no

treatment is necessary

2. If inadequate,¶ administer vaccine booster and recheck titer in 1-2 months

* Persons who have previously been infected with HBV are immune to reinfection and do not require postexposure prophylaxis.

t Hepatitis B surface antigen. § Hepatitis B immune globulin; dose is 0.06 mL/kg intramuscularly. ¶ Hepatitis B vaccine. ** A responder is a person with adequate levels of serum antibody to HbsAg (i.e., anti-HBs > 10 mIU/mL). tt A nonresponder is a person with inadequate response to vaccination (i.e., serum anti-HBs < 10 mIU/mL). §§ The option of giving one dose of HBIG and reinitiating the vaccine series is preferred for nonresponders

who have not completed a second 3-dose vaccine series. For persons who previously completed a second vaccine series but failed to respond, two doses of HBIG are preferred.

¶¶ Antibody to HBsAg.

Page 73: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

73

ตารางท 5 Recommended HIV postexposure prophylaxis for percutaneous injuries

Exposure type

Infection status of source HIV-Positive Class 1*

HIV-Positive Class 2*

Source of unknown HIV statust

Unknown source§ HIV-Negative

Less severe¶ More severe§§

Recommend basic 2-drug PEP Recommend Expanded 3-drug PEP

Recommend Expanded 3-drug PEP Recommend Expanded 3-drug PEP

Generally, no PEP warranted; however, consider basic 2-drug PEP** for source with HIV risk factorstt

Generally, no PEP warranted; however, consider basic 2-drug PEP** for source with HIV risk factorstt

Generally, no PEP warranted; however, consider basic 2-drug PEP** in settings where exposure to HIV- infected persons is likely Generally, no PEP warranted; however, consider basic 2-drug PEP** in settings where exposure to HIV-infected persons is likely

No PEP warranted No PEP warranted

* HIV-Positive, Class 1 – asymptomatic HIV infection or known low viral load (e.g.,< 1,500 RNA copies/mL). HIV- Positive, Class 2 – symptomatic HIV infection, AIDS, acute seroconversion, or known high viral load. If drug resistance is a concern, obtain expert consultation. Initiation of postexposure prophylaxis (PEP) should not be delayed pending expert consultation, and, because expert consultation alone cannot substitute for face-to-face counseling, resources should be available to provide immediate evaluation and follow-up care for all exposures.

t Source of unknown HIV status (e.g., deceased source person with no samples available for HIV testing). § Unknown source (e.g., a needle from a sharps disposal container). ¶ Less severe (e.g., solid needle and superficial injury). ** The designation “consider PEP” indicates that PEP is optional and should be based on an individualized

decision between the exposed person and the treating clinician. tt If PEP is offered and taken and the source is later determined to be HIV-negative, PEP should be discontinued. §§ More severe (e.g., large-bore hollow needle, deep puncture, visible blood on device, or needle used in

patient’s artery or vein).

Page 74: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

74

ตารางท 6 Recommended HIV postexpo sure prophylaxis for mucous membrane exposures and nonintact skin* exposures

Exposure

Infection status of source

HIV-Positive Class 1t

HIV-Positive Class 2t

Source of unknown HIV status§

Unknown source¶

HIV-Negative Small volume** Large volume¶¶

Consider basic 2-drug PEPtt Recommend basic 2-drug PEP

Recommend basic 2-drug PEP Recommend expanded 3-drug PEP

Generally, no PEP warranted; however, consider basic 2-drug PEPtt in settings where exposure to HIV-infected persons is likely Generally, no PEP warranted;however, consider basic 2-drug PEPtt in settings where exposure to HIV-infected persons is likely

No PEP warranted No PEP warranted

* For skin exposures, follow-up is indicated only if there is evidence of compromised skin integrity (e.g., dermatitis, abrasion, or open wound).

t HIV-Positive, Class 1 — asymptomatic HIV infection or known low viral load (e.g.,<1,500 RNA copies/mL). HIV-Positive, Class 2 – symptomatic HIV infection, AIDS, acute seroconversion, or known high viral load. If drug resistance is a concern, obtainexpert consultation. Initiation of post-exposrue prophylaxis (PEP) should not be delayed pending expert consultation, and, because expert consultation alone cannot substitute for face-to-face counseling, resources should be available to provide immediate evaluation and follow-up care for all exposures.

§ Source of unknown HIV status (e.g., deceased source person with no samples available for HIV testing). ¶ Unknown source (e.g., splash from inappropriately disposed blood). ** Small volume (i.e., a few drops). tt The designation, “consider PEP,” indicates that PEP is optional and should be based on an

individualized decision between the exposed person and the treating clinician. §§ If PEP is offered and taken and the source is later determined to be HIV-negative, PEP should be discontinue

Page 75: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

75

แนวทางปฏบตสาหรบบคลากรไดรบบาดเจบจากของมคมและสมผสกบสารคดหลง ของผปวยขณะปฏบตงาน

ในกรณทบคลากรไดรบอบตเหตจากการปฏบตงาน สมผสกบเลอด สารนาทปนเลอด หรอสารนาจาก รางกาย ผปวย ทมโอกาสสงผานเชอ ไดแก นาอสจ นาชองคลอด นาไขสนหลง นาในขอ นาเยอหมปอด นาเยอหม หวใจ นาครา นาในชองทอง หรอชนเนอ บคลากรดงกลาวมโอกาสทจะไดรบเชอทตดตอทางเลอดทสาคญ ไดแก ไวรสเอดส (HIV) ไวรสตบอกเสบบ (HBV) ไวรสตบอกเสบซ (HCV) ใหปฏบตดงน

จากเขมหรอของมคมบาด 1.1 รบทาความสะอาดแผลและทาแผลดวยนายาฆาเชอ เชน 70% Alcohol หรอ Providine เปนตน 1.2 รายงานผบงคบบญชาใหทราบสาเหตการเกดอบตเหต 1.3 บนทกรายงานการเกดอบตเหตในแบบรายงานการบาดเจบจากของมคมและสารคดหลงของ

ผปวยกระเดนถกอวยวะหรอเยอบขณะปฏบตงานในโรงพยาบาลศรนครนทร (แบบรายงานรบไดทหนวยควบคมโรคตดเชอ ชน 5 จ)

จากเลอดหรอสารคดหลงตางๆ กระเดนเขา แผล ตา ปาก 2.1 แผลใหทาความสะอาดแผลเชนเดยวกบถกเขมหรอของมคมบาด 2.2 ตาใหลางตาดวยนาสะอาดหลายๆ ครง 2.3 ปากใหบวนปากดวยนาสะอาดหลายๆ ครงหรอใช Hydrogen peroxide ผสมนา 1:1 บวนปากกลวคอ 2.4 ใหปฏบตเชนเดยวกบ ขอ 1.2 และ 1.3

ในเวลาราชการ : ใหบคลากรแจงไปยงพยาบาลหนวยควบคมโรคตดเชอ โทรศพท 63573, 63077 ทนท เพอรบคาแนะนาปรกษา และบนทกประวตการไดรบบาดเจบ โดยนาแบบรายงานการบาดเจบทบนทกแลวมาดวย และพยาบาลหนวยควบคมโรคตดเชอจะเปนผประสานใหบคลากรพบแพทยโรคตดเชอ เพอประเมนความเสยง ตลอดจนพจารณาใหยาปองกน และรบยาปองกน (Post-exposure prophylaxis : PEP) จากหองยาตามลาดบ

นอกเวลาราชการ : บคลากรทมความเสยงตอการตดเชอใหเขยนบนทกรายงานการบาดเจบและใหแพทยเวรอบตเหตและฉกเฉน หรอแพทยใชทนอายรศาสตรทอยเวรอบตเหตและฉกเฉนเปนผสงยา โดยระบในใบสงยา “Post-exposure prophylaxis” ตามแนวทางการใหยาปองกนภายหลงการสมผสเชอไวรสเอดส จานวน 5 วน และรบยาไดทหองยาฉกเฉน ซงหองยาจะดาเนนการจดยาให แลวรบแจงพยาบาลหนวยควบคมโรคตดเชอทราบ โดยเรวทสด (ในเวลาราชการ)

บคลากรทแพทยพจารณาใหรบประทานยาปองกน จะตองรบประทานยาตดตอกนจนครบ 4 สปดาห หากเกดอาการขางเคยงหรอมปญหา หามเลกหรอหยดยาเองใหปรกษาแพทยผสงยาโดยตดตอพยาบาลหนวยควบคมโรคตดเชอ เพอรบคาปรกษาและบนทกประวตการไดรบบาดเจบและประวตการรบประทานยาใหสมบรณ

Page 76: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

76

บรรณานกรม

1. สรพล กอบวรรธนะกล, ลคนา สนทานนท. การดแลสขภาพดานโรคตดเชอของบคลากรทางการแพทย. ใน : สมหวง ดานชยวจตร, บรรณาธการ. โรคตดเชอในโรงพยาบาล. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : บรษท แอลทเพรส จากด, 2544: หนา 163-76.

2. Centers for Disease Control and Prevention. Update : Universal precautions for prevention of transmission of human immunodeficiency virus, hepatitis B virus, and other bloodborne pathogens in health-care settings. MMWR. 1988; 37(24): 377-88.

3. Centers for Disease Control and Prevention. Updated U.S. health service guidelines for the management of occupational exposures to HBV, HCV, HIV and recommendation for post-exposure prophylaxis. MMWR. 2001; 50(RR11): 1-42.

Page 77: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

77

การจดการขยะมลฝอยในโรงพยาบาล

จนทรเพญ บวเผอน* บญหลาย มงคลชย** ชนดา สหาโมก***

โรงพยาบาลศรนครนทร มนโยบายในการจดการขยะมลฝอยภายในโรงพยาบาล ใหสอดคลองกบนโยบายดานการอนรกษพลงงานของคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน โดยใหทกหนวยงานแยกขยะมลฝอยใหถกประเภท มการดแลการจดเกบ การขนยายขยะมลฝอยใหถกสขลกษณะไมกออนตรายตอผปฏบตงาน ผใชบรการ รวมทงสงแวดลอมและชมชน วตถประสงค 1. เพอใหเปนแนวทางในการปฏบตงานดานการเกบ การคดแยก การรวบรวม การขนสง และการกาจดขยะมลฝอยภายในโรงพยาบาล 2. เพอใหบคลากรทกระดบตระหนก และใหความรวมมอในการปองกนการตดเชอ ในโรงพยาบาลศรนครนทรและปฏบตตามแนวทางปฏบตไดอยางถกตอง 3. เพอสนบสนนนโยบายการสรางเสรมสขภาพและโรงพยาบาลแหงสขภาวะ คาจากดความ

1. บคลากร หมายถง บคลากรทางการแพทยและบคลากรสายสนบสนนทกคน ทกระดบ รวมทงนกศกษาท ปฏบตงานในโรงพยาบาลศรนครนทร 2. หนวยงาน หมายถง หอผปวย ภาควชา สานกงาน หนวยงาน และ ศนยสขภาพชมชน (PCU) ทสงกดคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 3. ขยะมลฝอยในโรงพยาบาล หมายถง ขยะมลฝอยทเกดจากกระบวนการดแลรกษาผปวย การใหบรการผปวยและญาต รวมทงการบรหารจดการในทกหนวยงานภายในโรงพยาบาลศรนครนทร ซงแบงเปน 3 ประเภทดงน 3.1 ขยะมลฝอยตดเชอ หมายถง ขยะมลฝอยทเปนผลจากกระบวนการรกษาพยาบาล การตรวจวนจฉย การใหภมคมกนโรค และการศกษาวจยทจดทาขนทงในมนษยและสตว เชน สาล ผากอซ กระบอก ฉดยา กระบอกเจาะเลอด ชดใหเลอด เศษชนเนอรก ถงใสปสสาวะ สายสวน และทอระบายตางๆ ผาออม สาเรจรป ผาอนามย ตลบเกบอจจาระ กระปองเกบปสสาวะ หลอดบรรจเลอดและขวดวคซน เปนตน 3.2 ขยะมลฝอยไมตดเชอ หมายถง เศษวสด อปกรณทใชภายในสานกงาน เชน เศษกระดาษ วสดสานกงาน เศษอาหาร ถงพลาสตก กลองโฟมบรรจอาหาร ซองบรรจวสดทางการแพทย เปนตน 3.3 ขยะมลฝอยพเศษ หมายถง ขยะมลฝอยทมความยงยากในการเกบและตองกาจดดวยวธการทแตกตางจากขยะมลฝอยตดเชอและไมตดเชอ ไดแก 1) ขยะมลฝอยมคมทอยในกระบวนการดแลรกษา วนจฉยและการปฏบตทางหองปฏบตการ เชน เขมฉดยา เขมแทงเสนเลอดดาเพอใหนาเกลอ (Medicut, Scalp vein) หลอดยา หลอดแกวแตก ปรอทแตก ขวดยาแตก ฝาขวดโลหะ เขมเจาะเลอดทปลายนว (Blood lancet) ใบมดผาตดตางๆ เขมเยบ แผนสไลดแกว ขวดวคซน

* หนวยควบคมการตดเชอ งานเวชกรรมสงคม โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ** หนวยอาคารและสถานท โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน *** สานกงานอาชวอนามยและความปลอดภย โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

Page 78: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

78

2) ขยะมลฝอยเคมบาบด หมายถง ยาเคมบาบดและอปกรณทสมผสยาเคมบาบดทกชนด เชน ขวดยาเคมบาบด ภาชนะบรรจยาเคมบาบด กระบอกฉดยาเคมบาบด และอปกรณผสมยาเคมบาบดทกชนด ขวดนาเกลอทผสมเคมบาบด สงของตางๆ ทสมผสกบสารเคมบาบดและกมมนตภาพรงส (ยกเวนของมคม) 3) ขยะมลฝอยถงมอใชแลวทง หมายถง ถงมอทใชในกระบวนการตรวจรกษาผปวยและไมสามารถ นากลบมาใชไดอก ซงในทางทฤษฎควรกาจดดวยวธการนงดวยไอนา (Autoclave) เพอทาการทาลายเชอแลวนาถงมอทผานกระบวนการทาลายเชอไปหลอมเพอจดทาผลตภณฑใหม แตในปจจบนยงขาดเครองมออปกรณทเหมาะสมจงตอง “เผา” โดยกระบวนการพเศษและไมนากลบมาใชใหม ไดแก เชน ถงมอทใชจบหรอสมผสเลอด สารคดหลงของผปวย ถงมอทใชจบอปกรณเครองใชทปนเปอนเชอโรค ถงมอทใชตรวจรกษาผปวย 4) ขยะมลฝอยสารพษ หมายถง วสด อปกรณทเหลอจากการใชงาน และมพษตอสขภาพรางกายของมนษย รวมทงมผลตอสงแวดลอม เชน ถานไฟฉาย หรอ แบตเตอรทหมดอาย กระปองสเปรย กระปองยาฆาแมลงทกชนด หลอดนออน (Fluorescent) เปนตน 5) ขยะมลฝอยนากลบมาใชไดอก รไซเคล (Re-cycle) หมายถง วสด อปกรณสงของทใชภายในอาคารสานกงานสามารถนากลบมาใชประโยชนไดอก เชน กระดาษ กลองกระดาษ พลาสตก ขวดนม ขวดเพท ขวดนา ขวดนาเกลอ กระปองเครองดมทกชนด ขวดยา ถงมอปราศจากเชอทชารด (ยกเวน ขวดยาเคม ขวดวคซน) แกลลอนทกขนาด เปนตน 6) ขยะกมมนตภาพรงส หมายถง เศษหรอสวนทเกดจากการใชสารกมมนตรงสชนดตางๆ ในการ วนจฉยโรค 7) ขยะสารเคมจากหองปฏบตการ หมายถง สารเคมทเปนอนตรายและมพษทผานการใชงาน ในหองปฏบตการ เชน Ethanol, Methanol, Phenol, Formalin และ Toluene เปนตน

Page 79: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

79

แผนผงการปฏบตการจดการขยะตดเชอในโรงพยาบาล ผรบผดชอบ ขนตอนการปฏบต ผเกยวของ

- บคลากร หนวยงาน/ภาควชา - ผปวย 1 ขยะมลฝอยตดเชอ - ญาต 2 ขยะมลฝอยไมตดเชอ 3 ขยะมลฝอยพเศษ

บคลากร แยกประเภทของขยะ - ของมคม หนวยควบคม

- เคมบาบด การตดเชอ

- ถงมอ หวหนา/ กาหนดบรเวณทตงของถงขยะ - สารพษ หนวยงาน ในหนวยงาน - รไซเคล หอผปวย/ - กมมนตภาพรงส ภาควชา/ แมบาน

- สารเคมจาก หองปฏบตการ

บคลากร ทงขยะใหถกประเภท สานกงานอาชว-

อนามยและความ-

ปลอดภย

คนงาน เกบรวบรวมขยะ - ในหนวยงาน

- ทพกขยะ หนวยอาคาร

- เสนทาง และสถานท/

คนงาน ขนสงขยะ - ความปลอดภย บรษทเอกชน

- กาหนดเวลา

คนงาน การพกขยะ - ในหนวยงาน - ทพกขยะ

คนงาน การกาจดขยะใน รพ. - เผา หนวยอาคาร-สถานท

- นงไอนา งานซอมบารง

ไมได - ใชสารเคม งานพสด

- เทศบาล - บรษทเอกชน

- ฝงกลบ - จาหนาย

สานกงานอาชว- อนามยและความ ปลอดภย

���

Page 80: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

80

แนวทางการปฏบต 1. บคลากร ผปวย ญาตและผใชบรการ แยกขยะตามประเภทของขยะ และทงขยะใหถกประเภทโดย

1.1 ขยะไมตดเชอ ทงในถงขยะทมถงพลาสตกสดา 1.2 ขยะตดเชอ ทงในถงขยะทมถงพลาสตกสแดง และเปนถงขยะทมฝาปด 1.3 ขยะพเศษ ทมการแยกทงเฉพาะดงน

1) ขยะของมคม ทงในกลองบรรจของมคมหรอแกลลอนพลาสตกอยางหนา 2) ขยะเคมบาบด ทงในถงขยะทมถงพลาสตกสเหลองและมสญลกษณยารกษาโรคมะเรงกากบ

ตดถง 3) ขยะถงมอทใชแลวทง ทงในถงพลาสตกใส 4) ขยะสารพษ ทงในถงขยะทมถงพลาสตกสเหลองเชนเดยวกนกบถงบรรจขยะเคมบาบด และ เขยนสตกเกอรกากบตดถงวาขยะสารพษ

5) ขยะรไซเคล ทงในถงพลาสตกขนาดใหญ หรอ กลองกระดาษ 6) ขยะกมมนตภาพรงส ทงในภาชนะรองรบเฉพาะตามมาตรฐานขององคกรปรมาณเพอสนต 7) สารเคมจากหองปฏบตการ บรรจใสขวดสารเคมหรอแกลลอนทบรรจสารเคมเดม

2. ทกหนวยงานกาหนดทตงของถงขยะแตละประเภทใหชดเจน มปายแสดงลกษณะประเภทของขยะ 3. ทงขยะตามประเภท (ตาม ขอ 1.3) 4. เมอขยะมปรมาณ ¾ ของถงขยะ คนงานเปนผรวบรวมและเกบถงขยะโดยมดปากถงใหแนน และแสดงปายประเภทขยะบนถงขยะทกถง 5. คนงานนาขยะบรรจในรถเขนขยะและขนสงไปไวในทพกขยะตามทโรงพยาบาลกาหนด โดยระมดระวงเรอง การตกหลนของขยะ

5.1 การขนสงขยะจะกาหนดเวลาทชดเจน ในเวลา 10.00 น. และ 14.00 น. 5.2 เนนความปลอดภยในการเกบและขนสงขยะ ซงคนงานผปฏบตงานจะตองระมดระวงอนตรายจาก

การบาดเจบจากของมคม การใชเครองปองกนรางกายทถกตองเหมาะสมในการปฏบตงาน ไดแก สวมหมวก สวมผาปดปากปดจมก สวมถงมอยางหนา ผากนเปอน และรองเทาบท

5.3 การวางขยะในทพกขยะ จะตองแยกตามประเภทของขยะ โดยการยกถงจากรถเขนขยะวางใน ภาชนะรองรบดวยความระมดระวง หามใชไมหรอเหลกในการยกถงขยะ หามโยนถงขยะ

5.4 คนงานขนขยะสวนกลาง (หนวยอาคารและสถานท) รวบรวมและบรรจขยะในรถเขนขยะ ตาม เสนทางทกาหนดดวยความระมดระวง

5.5 การกาจดขยะ 1) ถงขยะตดเชอและขยะถงมอ กาจดโดยการเผาในเตาเผา ดวยอณหภม 760-1,000oC 2) ถงขยะไมตดเชอ นาไปวางในคอนเทนเนอรบรรจขยะเพอนาสงใหเทศบาลดาเนนการกาจดตอไป 3) ถงขยะสารพษ นาไปพกไวทพกขยะสารพษเพอนาสงเทศบาล 4) ถงขยะเคมบาบด นาไปพกไวทพกขยะเพอดาเนนการเผาทอณหภม 800-1,200oC โดย

บรษทเอกชน 5) ขยะรไซเคล นาไปรวมไวในบรเวณกาหนดเพอใหผรบซอขยะมาจดการตอไป

Page 81: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

81

6) ขยะกมมนตภาพรงส รวบรวมไว ณ ภาควชารงสวทยา เพอรวบรวมจดสงไป ทาลายตามมาตรฐานของสานกงานปรมาณเพอสนตแหงประเทศไทย

7) สารเคมจากหองปฏบตการ รวบรวมไว ณ หองพกสารเคมทโรงพยาบาลกาหนด เพอจดสงใหกบ บรษทเอกชน นาไปทาลายตามมาตรฐานกระทรวงอตสาหกรรม โดยกอนการขนยายใหแจง สานกงานอาชวอนามยและความปลอดภย เพอจดทารายชอสารเคมทจะสงกาจดกอนทกครง

5.6 ผปฏบตงานเกยวกบขยะทกขนตอนจะตองลางถงขยะ รถเขนขยะดวยนาและผงซกฟอกทกครงทม การขนสงขยะ 6. การปองกนการตดเชอในขณะปฏบตงานเกยวกบขยะ 6.1 การแตงกายและสวมเครองปองกนรางกายทเหมาะสม ครบตามทกาหนด 6.2 เตรยมอปกรณใหครบ เชน ถงขยะสารอง เมอเกดกรณถงรว 6.3 ปฏบตงานดวยความระมดระวงไมวาจะเปนทาทางการยก และสงแปลกปลอมตางๆ 6.4 เมอเกดอบตเหตถกของมคมใหรบลางมอปฐมพยาบาลเบองตนแลวตดตอหนวยควบคมการตดเชอทนท 6.5 เมอเสรจสนการปฏบตงานควรลางมออยางถกวธทกครง และอาบนาเปลยนเสอผากอนกลบ 6.6 บคลากรทปฏบตงานเกยวของกบการกาจดขยะตองไดรบการตรวจสขภาพประจาป 7. การประเมนการปฏบตการจดการขยะมลฝอยในโรงพยาบาล โดยปฏบตตอเนองเปนประจาทกเดอน และมเกณฑการประเมนดงน 7.1 การเกบและแยกขยะถกตองตามประเภทขยะในโรงพยาบาล 7.1.1 ขยะตดเชอ ใสถงพลาสตกสแดง 7.1.2 ขยะไมตดเชอ ใสถงพลาสตกสดา 7.1.3 ขยะพเศษ 1) ขยะของมคม ไดแก เขม ใบมด/Slide แกว ใสกลองพลาสตกสแดง Ampule และ Vial ยา ใสแกลลอนสดา Set IV fluid ทงในถงพลาสตกสแดง โดยจดเกบปลายแหลมไมใหทมทะลออกมาหรอทงในกลองกระดาษทบรรจในถงพลาสตกสแดง 2) ขยะเคมบาบด / กมมนตรงส ใสถงพลาสตกสเหลอง 3) ขยะถงมอใชแลวทง ใสถงพลาสตกใส 4) ขยะสารพษ ไดแก ประเภทของแขง ใสถงพลาสตกใสเลกแลวรวมทงในถงพลาสตก สเหลอง สวนของเหลวใสในขวดปดฝาใหสนท และบรรจในถงพลาสตกสเหลอง 5) ขยะรไซเคล ใสถงพลาสตกใส หากมจานวนมากใหใชภาชนะจดเกบตามความเหมาะสม 6) ขยะรกผปวย (Placenta) ใสถงพลาสตกสแดง 7.2 มปายบอกประเภทของขยะชดเจนและถกตอง 7.3 ถงขยะตดเชอมฝาปดมดชดใชกลไกการปดเปดดวยเทา 7.4 คนงานเกบขยะใชอปกรณปองกนการสมผสขยะทถกตองเหมาะสม ไดแก ผากนเปอน ถงมอยางชนดยาว ผาปดปากปดจมก และ รองเทาบท

Page 82: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

82

7.5 มการตดสตกเกอรระบประเภทขยะมลฝอย วนทและหอผปวย/หนวยงานบนถงขยะกอนนาไปไวท พกขยะ 8. ดชนชวด 8.1 อตราการไดรบบาดเจบถกของมคมจากการปฏบตงานเกยวกบขยะมลฝอยลดลง 8.2 รอยละความถกตองของการแยกประเภทขยะมลฝอยมากกวา รอยละ 80

Page 83: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

83

การจดการผาเปอนในโรงพยาบาล

จนทรเพญ บวเผอน* จฑารตน เอยมทอง**

ผาเปอนในโรงพยาบาล หมายถง ผาทกชนดทใชในการสนบสนนการรกษาพยาบาลผปวย ไดแก เสอผาผปวย ผาปทนอน ผาขวางเตยง ผาหตถการทกชนดทใชในการรกษาพยาบาลผปวย รวมทง เปนเครองปองกนอนตรายสวนบคคลของบคลากรทางการแพทยในการปฏบตงานในโรงพยาบาล ไดแก เสอคลม หมวกคลมผม ผาปดปาก-ปดจมก และผากนเปอน โดยแบงผาเพอใหสะดวกตอการจดเกบ การซกและการใหบรการผปวย ดงน 1. ผาเปอนตดเชอ หมายถง ผาทกประเภททปนเปอนเลอด สารคดหลง อจจาระ ปสสาวะของผปวย และผาทกประเภททใชกบผปวยโรคตดเชอ 2. ผาเปอนธรรมดา หมายถง ผาทกชนดทเปอนเหงอไคล ฝนละอองตางๆ ทใชกบผปวยทวไป 3. ผาหตถการทใชในการผาตด หมายถง ผาทกประเภททมสเขยวและสทถกกาหนดใหใชในกระบวนการผาตดผปวย รวมถง เสอผาของบคลากรทปฏบตงานในหองผาตด 4. ผาเปอนสารเคม หมายถง ผาเปอนทกประเภททปนเปอนสารเคม เคมบาบด ปสสาวะของผปวยทไดรบการรกษาดวยเคมบาบด กมมนตภาพรงส ฝงแร ฉายแสงและปนเปอนสารเคมอนตรายอนๆ 5. ผาเปอนอนๆ หมายถง ผาหอเครองมอทางการแพทยทกขนาด ผาถพน และผาเปอนอนทไมไดระบไวในขอ 1 – 4 1. การเกบรวบรวมผาเปอน (Collection) เพอลดการแพรกระจายเชอจากการบรการผาใหกบผปวย รวมทงผาทใชในการดแลและรกษาผปวย การเกบผาเปอนภายหลงการดแลรกษาผปวย ควรใชวธมวนผาใหบรเวณทสกปรกอยดานใน โดยใหสวนทไมเปอน อยดานนอก ไมควรโยนหรอสลดผา เพอปองกนการแพรกระจายเชอในสงแวดลอมและบคลากร บคลากร ทปฏบตงานเกยวกบผาเปอน ตองสวมใสเครองปองกนอนตรายสวนบคคลอยางถกตอง ไดแก ผาปดปาก-ปดจมก ถงมอยางยาว เสอคลมกนเปอนหรอเออมยางกนเปอน เปนตน ในสวนถงรองรบผาเปอนควรเปนถงผาหรอถงพลาสตกทสามารถปองกนของเหลวซมผานได เมอบรรจ ผาเปอนในถงแลวตองผกปากถงใหแนน ไมโยนหรอลากถงผา เพราะจะทาใหเกดการฟงกระจายของเชอโรคในอากาศได การนาสงผาเปอนจากหอผปวยไปหองพกผาเปอนในบรเวณทกาหนด ควรบรรจถงผาในรถเขนหรอชองทงผาสาหรบอาคารสงดวยความระมดระวง และจดวางตามประเภทผาเปอนไมปะปนกน 2. การคดแยกผาเปอน (Sorting) เมอมการใชผาในการดแลรกษาผปวยและผาปนเปอนสงสกปรก บคลากรทางการแพทยควรแยกประเภทผาใหชดเจน โดยจดเกบไวในภาชนะรองรบผาทกาหนดไวในหนวยงานตางๆ ดงน 2.1 ผาเปอนตดเชอ ใหจดเกบไวในถงผาสแดงหรอถงพลาสตกทภายในบรรจถงผาสแดง * หนวยควบคมการตดเชอ งานเวชกรรมสงคม โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ** งานแมบาน โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

Page 84: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

84

2.1 ผาเปอนตดเชอ ใหจดเกบไวในถงผาสแดงหรอถงพลาสตกทภายในบรรจถงผาสแดง 2.2 ผาเปอนธรรมดา ใหจดเกบไวในถงผาสนาเงนหรอถงพลาสตกทภายในบรรจถงผาสนาเงนเขม

2.3 ผาเปอนหตถการจากหองผาตดใหจดเกบไวในถงผาสเขยวหรอถงพลาสตกทภายในบรรจไวถงผาสเขยว 2.4 ผาเปอนสารเคม เคมบาบดและกมมนตภาพรงส ใหจดเกบไวในถงพลาสตกสเหลอง มดปากถง ใหแนนแลวบรรจไวในถงผาสแดง 2.5 ผาหอเครองมอทางการแพทยทกขนาด บรรจไวในถงพลาสตกใส 2.6 ผาถพน และผาเปอนอนทไมไดระบในขอ 2.1 – 2.5 ใหบรรจในถงพลาสตกใส โดยแยกประเภทอยางชดเจน

3. การขนสงผาเปอน (Transportation) 3.1 การขนสงผาเปอนจากหอผปวย / หนวยงาน ไปพกผาเปอนไว ณ จดพกผาเปอนในพนททโรงพยาบาลกาหนด 3.1.1 รถขนสงผาแยกประเภทการขนสงผาเปอนไมปะปนกน โดยขนผาเปอนธรรมดากอน ขนสงผาตดเชอ ภายหลงเสรจกจกรรมใหทาความสะอาดรถเขนผาดวยนาและผงซกฟอก ลางใหสะอาดและผงใหแหงกอนนามาใชงานครงตอไป 3.1.2 หองเกบผาเปอน ภายหลงการขนสงผาเปอนออกจากหองพกผา ใหทาความสะอาดหองดวยนายาเชดถพนทกครง 3.2 การขนสงผาจากหองพกผาไปหนวยซกฟอก 3.2.1 รถขนสงผาเปอน แยกประเภทการขนสงผาเปอนไมปะปนกน ปดผาคลมรถขนสงใหมดชด 3.2.2 ใชเสนการขนสงทกาหนดไว หามออกนอกเสนทาง และควรใชลฟทขนของเทานน 3.2.3 เมอเสรจกจกรรมขนสงผา ใหทาความสะอาดรถเขนผาดวยนาและผงซกฟอกหรอนารอนทกครงกอนนามาใชงานครงตอไป

4. การซกผาเปอน (Washing) การซกผาในปรมาณมากและใหบรการผปวยอยางเพยงพอ จาเปนตองใชการซกผาเปอนดวยเครองจกร ทใชอณหภมและสารเคมซกผาในการทาลายเชอ ผาเปอนทผานการซกดวยความรอน 65oC (150oF) นาน 10 นาท หรออณหภม 71 oC (160 oF) นาน 3 นาท สามารถทาลายเชอแบคทเรย เชอไวรส และ เชอเอชไอว ได และเพอปองกนการตดเชอของบคลากรทปฏบตงานเกยวกบผาเปอน หามบคลากรคดแยกผาเปอนกอนการซก โดยมแนวทางปฏบตในการซกผา ดงน 1. บคลากรสวมใสเครองปองกนอนตรายสวนบคคลใหครบถวน ไดแก หมวกคลมผม แวนตา ผาปดปาก-ปดจมก เสอคลมแขนยาว ผายางกนเปอน ถงมอยางอยางหนาและรองเทาบท โดยสวมใสทกครงในการปฏบตงานดานการซกผา 2. ไมคดแยกผาเปอนกอนการซก และซกผาตามโปรแกรมการซกผา ไดแก 2.1 ผาตดเชอ ตงโปรแกรมท 120-150 นาท 2.2 ผาเปอนธรรมดา ตงโปรแกรมท 45-60 นาท 2.3 ผาหตถการทใชในหองผาตด ตงโปรแกรมท 75-95 นาท 2.4 ผาเดกออน ตงโปรแกรมท 15-45 นาท

Page 85: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

85

2.5 ผาชนเลกชนดตางๆ ตงโปรแกรมท 25-30 นาท 3. การนาผาทซกแลวออกจากเครอง ตองระมดระวงอนตรายจากความรอนของเครองซกและเศษอปกรณ ทอาจจะปนมากบผา 4. รถเขนรองรบผาทซกแลว ควรเปนรถเขนเฉพาะไมปะปนกบรถเขนผาเปอนอนและมผาสะอาดรองรบ ผาทซกแลว 5. นาผาทผานการซกแลว นาไปอบแหงในเครองอบผา โดยใชอณหภม 80oC นาน 15 - 45 นาท หรอตามขอกาหนดของผาแตละประเภท 6. นาผาทซกแลวทมขนาดใหญ รดในเครองรดผาแลวพบเกบเขาในตเกบผา เพอเตรยมบรการตอไป 5. การจดเกบผาสะอาดในหนวยงาน การจดเกบผาสะอาดในหนวยซกฟอกและในหอผปวย จดเกบตามประเภทผาใหเปนระเบยบ จดเกบไวในชน/ ตทสะอาดมฝาปดมดชด ปองกนฝนละออง สตวและแมลงตางๆ และมการทาความสะอาดต / ชนอยางสมาเสมอ

แนวทางการปฏบตสาหรบบคลากรทปฏบตงานเกยวกบผาเปอน

1. ตองสวมใสเครองปองกนอนตรายสวนบคคลอยางถกตองและครบถวนกอนการปฏบตงาน ไดแก หมวกคลมผม

2. ผาปดปาก-ปดจมก เสอคลมแขนยาว ผายางกนเปอน ถงมอยางอยางหนา และรองเทาบท 3. ลางมอกอนและหลงการปฏบตงานดวยนายาฆาเชอทกครง 4. ระมดระวงการหยบจบถงผาเปอน ไมโยนถงผาหรอลากถงผา 5. ใชรถเขนผาเปอนเฉพาะ โดยเขนผาเปอนไมตดเชอกอนเขนผาเปอนตดเชอ 6. ระมดระวงอบตเหตจากเขม หรอของมคมทมตาในขณะปฏบตงาน 7. ตรวจสขภาพประจาปและรบวคซนปองกนโรคทจาเปน ไดแก วคซนปองกนโรคตบอกเสบไวรสบ โรค

ไขหวดใหญ เปนตน

Page 86: ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚˜ !˘ #ˆ · 2 ˝ ˙˚# ˙ ˘ (kpi) ˘ˇ˝ ˙˚# ˙ (pi) ˇ ˘ˇˆ˙ˆ ˝˛ ˚ ˜ (ic) ˆ ˜, ˚# ˙ 1. ˇ˘ ˘ˇˆ˙˝˛˚˜ ˇ3 !%

86

บรรณานกรม

1. Unit Profile หนวยซกฟอก งานแมบาน โรงพยาบาลศรนครนทร. กระบวนการปฏบตงานบรการผา. ขอนแกน : 2546.

2. อะเคอ อณหเลขกะ. การปองกนการตดเชอในโรงพยาบาล. พมพครงท 2 กรงเทพฯ : บรษท เจ.ซ.ซ จากด, 2542 : หนา 234-238.

3. คณะกรรมการบรหารความเสยงทางกายภาพและสงแวดลอมโรงพยาบาลศรนครนทร. คมอการกาจดขยะมลฝอยในโรงพยาบาลศรนครนทร. ขอนแกน : โรงพมพมหาวทยาลยขอนแกน, 2545.

4. คณะกรรมการอานวยการควบคมการตดเชอและตดตอ โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. ระเบยบปฏบต เรอง การจดการขยะมลฝอยในโรงพยาบาล. ขอนแกน โรงพมพ คลงนานาวทยา. 2550.

5. จฑารตน เอยมทอง. คมอการกาจดขยะมลฝอยในโรงพยาบาลศรนครนทรและคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา, 2548.