روهظ رب ینتبم كینورتكلا یرادكناب راکوبسک یوگلا یلام ...jtdm.irost.ir/article_854_ed42acd2ffe21bfab308db48b2a429c4.pdf · 197 یلام یاهپاتراتسا

195 الگوی کسب وکار بانكداری الكترونیك مبتنی بر ظهور فینتك ها و استارتاپ های مالی

الگوی کسب وکار بانكداری الكترونیك مبتنی بر ظهور فینتك ها و استارتاپ های مالی

مهسا اسدالله1 رسول ثانوی فرد*2 علی حمیدی زاده3

چكیدههم اکنون عصر گذار از مدل های س��نتی به مدل های کسب وکار فناوری محور و ارزش آفرین است. این مقاله با هدف شناسایی مؤلفه ها و عوامل تأثیرگذار و تأثیرپذیر بر مدل کسب وکار بانكداری الكترونیك در قالب پیش��ران ها و پیامدها انجام ش��ده اس��ت. بدین منظور، این پژوهش از ادبیات موضوع و روش فراترکیب، همچنین نظرس��نجی از خبرگان به کمك پرسشنامه و تكنیك دلفی، از روش نمونه گیری غیراحتمال��ی )قضاوت��ی و گلوله برقی( از نظرات 17 خبره دانش��گاهی و 17 مدی��ر یكی از بانك های خصوصی کش��ور بهره گرفته است. جهت توقف نظرس��نجی از ضریب توافق کندال استفاده شده و از آزمون فریدمن نیز اولویت مؤلفه ها شناس��ایي گردیده اس��ت. نتایج نش��ان داد که از نظر خبرگان در حوزه پیشران های مدل کسب وکار بانكداری الكترونیك به ترتیب شاخص های ساختار مؤسسات مالی، بخش بندی مشتریان، توس��عه دهندگان فناوری های مالی و محیط کسب وکار دارای بیشترین اهمیت مي باشند. در خصوص ابعاد مدل کسب وکار نیز به ترتیب خدمات پیشنهادی ارائه شده دارای بیشترین اهمیت و پس ازآن س��ازه ارتباطی مش��تریان، مدیریت زیرساخت و جنبه مالی در رتبه های بعدی قرار دارند. در حوزه پیامدهای طراحی مدل کسب وکار بانكداری الكترونیك نیز به ترتیب شاخص های بهبود

فضای کسب وکار، بهبود عملكرد سازمانی و رواج بانكداری مجازی دارای بیشترین اهمیت است.

واژه های کلیدی: مدل کسب وکار، بانكداری الكترونیك، فینتك، استارتاپ های مالی، پژوهش کیفی.

1 . دانشجوی دکتری، مدیریت بازاریابی، گروه مدیریت بازرگانی، دانشكده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم.2 . عضو هیئت علمی، گروه مدیریت بازرگانی، دانشكده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم.

[email protected] :نویسنده عهده دار مكاتبات * 3 . عضو هیئت علمی، گروه مدیریت دولتی، دانشكده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم.

فصلنامه مدیریت توسعه فناوری/ دوره هفتم/ شماره2/ تابستان 1398 196

مقدمهامروزه عواملی نظیر جهانی شدن، افزایش رقبا و گسترش سریع علم و فناوری )به طور مشخص فناوری اطلاعات و ارتباطات( محیط کسب وکار را متحول ساخته است )عشوری کیوانی و همكاران، 1397( و سازمان ها در صورت تمایل به ماندن و بقا در محیط رقابتی ناپایدار بازار باید خود را با تغییرات سریع فناوری وفق دهند )طباطبایی نس��ب و ماه آور پور، 1397(. در دهه گذش��ته فناوری اطلاعات صنعت بانكداری را به شدت تحت تأثیر قرار داده و با توجه به نقش غیرقابل انكار فناوری های پیشرفته در تغییر الگوهای کس��ب وکار، لزوم بهره مندی از مزایای تجارت الكترونیكی بیش��تر شده است. در حال حاضر صرف ارائه خدمات بانكداری الكترونیكی از سوی یك بانك باعث ایجاد مزیت رقابتی یا جذب مشتریان جدید نمی گردد. با توجه به گستردگی رو به رشد بانكداري الكترونیكی در کشور، نیاز به ارائه چارچوبی منس��جم و علمی براي این گونه خدمات احس��اس می شود. این مس��ئله در مدل کسب وکار بانكداری الكترونیك که بازیگران و نیروهای زیادی در آن دخیل هستند پررنگ تر مي شود. با نگاهی به مدل های کس��ب وکار بانكداری الكترونیك مشاهده مي شود که این مدل ها کمتر به ارزش هایی که می بایست به

مشتریان خود ارائه دهند، توجه نموده اند.هدف اصلی کس��ب وکار، ایجاد و به حداکثر رساندن سود برای ذینفعان است. برای رسیدن به این مهم، کس��ب وکار باید نوآورانه باش��د. در دنیای امروز فناوری راه حل های نوآورانه و جدیدی ارائه نموده که در نهایت باعث س��ودآوری و پایداری بلندمدت کس��ب وکار می شود )انشاری و همكاران1، 2019(. شایان ذکر است نوآوری در مدل های کسب وکار نسبت به انواع دیگر نوآوری، کم هزینه تر و کاراترند و رویكردی مناس��ب در زمان کمبود س��رمایه و رکود اقتصادی است )زوت و آمیت2، 2012(. بنا بر نظر اکثر محققان، دس��تیابی به جایگاه رقابتی مناسب برای یك سازمان، تنها با کمك یك الگوی مناسب کس��ب وکار امكان پذیر است. یك مدل کسب وکار موفق، نشان دهنده یك راه بهتر نسبت به گزینه های موجود است که می تواند ارزش بیشتری را به یك گروه از مشتریان پیشنهاد کرده و منافع بیشتری را به سازمان بازگرداند. )کاستالی و ون لوی3، 2013(. پژوهش های بسیاری نیز بر اهمیت تأثیر طراحی مدل کس��ب وکار بر عملكرد و موفقیت شرکت تأکید نموده اند، لكن امروزه تنها داشتن یك مدل کسب وکار مطلوب در زمان آغاز به کار ش��رکت کافی نیس��ت، بلكه آنچه حیاتی تر است در اختیار داشتن و حفظ

1 . Anshari et al.2 . Zott & Amit3 . Kastalli & Van Looy


یك مدل کسب وکار بهینه در طول حیات موسسه است؛ بنابراین با پیچیده تر شدن محیط کسب وکار و افزایش رقابت، یك مدل کسب وکار رقابتی که در محیط امروز ملموس و منطقی است، ممكن است

فردا منقضی یا بلااستفاده شود )تسه1، 2010(.بنیان بانكداری دیجیتال بر تجربه مشتری استوار است، سابقاً این امر توسط بانك ها اما هم اکنون به وسیله فینتك ها انجام می ش��ود. این شرکت ها با شناخت بازار و خواسته مشتریان خدمات متنوعی را به آنان ارائه می کنند که بانك ها به دلیل محدودیت های ساختاری، قادر به انجام آن نبوده و یا فاقد صرفه اقتصادی برای آن ها اس��ت. در حال حاضر اس��تفاده از اپلیكیش��ن های بانكداری دیجیتال سهم بزرگی در انجام تراکنش در میان مشتریان پیدا کرده و فینتك ها به بازار خدمات مالی ورود پیدا کردند. بی تردید همكاری با ش��رکت های فناوری مالی با خود فرصت ها و مزیت های بس��یاری به همراه دارد، درعین حال که چالش ها و مسائلی را نیز به دنبال خواهد داشت، بااین همه در دنیای امروز تمایل زیادی برای همكاری میان این ش��رکت های نوپا و بانك ها به وجود آمده است، لكن در مدل کسب وکار بانك مورد مطالعه به این موضوع توجه نش��ده و از آنجا که بانك مربوطه نگران از دس��ت دادن کنترل رابط کاربری خود است، رویكرد تدافعی پیش گرفته و همچنان تمایل دارد هم زمان به عنوان تولیدکننده و توزیع کننده خدمات مالی و همچنین یك کانال ارتباطی و پلتفرم به فعالیت خود ادامه دهد و به دلایل مختلف مانند نگرانی های امنیتی در خصوص افش��ای اطلاعات مشتریان بانك و همچنین عدم صرفه اقتص��ادی برای بانك در صورت همكاری با این ش��رکت ها در خص��وص اخذ کارمزد و غیره، تاکنون از همكاری با فینتك ها روی گردان بوده اس��ت که این موضوع چرخه توسعه محصولات و خدمات بانكی و ارائه آن به بازار را کندتر و زمان بر کرده و از سوی دیگر این عدم چابكی به دلیل ساختارهای بزرگ و پیچیده موجود در بانك و عدم دسترسی به نیروهای کار متخصص در این زمینه، هزینه های گزافی را به بانك مذکور تحمیل نموده اس��ت، لذا این پژوهش در نظر دارد بر اس��اس رویكردهای مختلف در طراحی مدل های کسب وکار، به شناسایی مؤلفه ها و عوامل مؤثر در طراحی مدل کسب وکار بانكداری الكترونیكی مبتنی بر ظهور فینتك ها و استارتاپ های مالی بپردازد تا بدین وسیله به مدیران، متخصصان و ذ ینفعان بانك مربوطه و صنعت بانكداری کشور کمك نماید تا تحت تأثیر ورود این شرکت های نوپا به بازار، با الگوبرداری از مدل ارائه شده مدل کسب وکار به کسب وکار2 خود را تغییر داده و بروز نمایند چراکه اکوسیستم کسب وکارهای نوپا در ایران قدمت زیادی ندارند و هنوز به مرحله بلوغ نرسیده اند و

1 . Teece2 . Business-to-business(B2B)


مطالعه حاضر از اولین تحقیقات دانش��گاهی انجام شده درباره نقش توسعه دهندگان فناوری های مالی مانند فینتك ها و استارتاپ ها در زنجیره تأمین شبكه بانكی کشور است. با توجه به رقابت شدید حاکم بر صنعت بانكداری کشور، جهت حفظ محرمانگی و جلوگیری از افشای اطلاعات داخلی بانك مذکور،

از ذکر نام بانك مورد مطالعه در این پژوهش خودداری گردیده است.

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

مدل کسب وکار

مدل کس��ب وکار مجموعه ای از باورها به منظور خلق ارزش از کس��ب وکار پیش��نهادی است )نیك بین و هم��كاران، 1397(. به بیان دیگر نقش ها و ارتباطات میان مصرف کنندگان، مش��تریان، هم پیمانان و عرضه کنندگان شرکت و جریان هاي تولیدي، اطلاعاتی، مالی و منافع اصلی شرکا را مشخص می سازد )ماس��انل و ریكارت1، 2012(. ش��بكه همكاران، کانال هاي توزیع، اهداف اس��تراتژیك، شایستگی هاي اصل��ی، ارزش قابل ارائه، عوامل اصلی موفقیت، مش��تریان هدف، نوآوري در محصول و خدمات، منابع درآمد، واس��طه هاي الكترونیكی، قلمرو فعالیت، مدیریت زیرس��اخت و تأمین کنن��دگان، از مهم ترین اجزاي مدل هاي کس��ب وکار الكترونیك می باش��ند )رضوانی و اصلاحی، 1395(. محققان متعددی به تعریف مدل کسب وکار و بیان ابعاد و اجزای آن پرداختند لكن تعریف استاندارد و واحدی از مدل های کسب وکار ش��كل نگرفته است. شاخص های مدل های کس��ب وکار در تعاریف پژوهشگران مختلف در

جدول 1 ارائه شده است.

جدول 1: اجزای مدل های کسب وکار از دید صاحب نظران مختلف

شاخص های مدل کسب وکارمنبع

قیمت، محصول، توزیع، ویژگي هاي سازماني و فناوريهوروویتز )1996(

معماري جریان کالا/خدمات، اطلاعات، عوامل کسب وکار و نقش هایشان، منابع تیمرز )1998(درآمد، استراتژي و بازاریابي

ون کاترامن و معماري، راهبرد سازمانی، مشتریان، پیكربندي سرمایه، اهرم دانشهندرسون )1998(

1 . Masanell & Ricart



لیندر و کانترل )2000(

مدل قیمت گذاری، مدل درآمد، مدل کانال، مدل فرآیند تجارت، رابطه تجاري با استفاده از اینترنت، پیشنهاد ارزش و شكل سازماني

گردین و همكاران )2000(

عوامل، بخش هاي بازار، ارزش ارائه شده، فعالیت ارزش، شبكه سهامداران، رابط ارزش، مبادلات و درگاه ارزش

چسبرو و روزنبلوم )2000(

پیشنهاد ارزش، بازارهاي هدف، ساختار زنجیره ارزش، اینترنت، ساختار هزینه و مدل سود، شبكه ارزش و استراتژي رقابتي

پتروویچ و همكاران مدل ارزش، درآمد، تولید، منابع، ارتباط با مشتري، سرمایه و مدل بازار)2001(

تورباي و همكاران ارزش هاي قابل ارائه، معماري، شبكه شرکا، مرکز ارتباطات، بخش مشتریان، درآمد)2001(

برداشت، شایستگي ها و ارزشاپلگیت )2001(

زوت و آمیت محتواي مبادله، ساختار مبادله، حاکمیت مبادله)2001(

آلیت و زیمرمن مأموریت، فرآیند، ساختار، قوانین و فنّاوری)2001(

استراتژي هسته اي، منابع استراتژیك، شبكه ارزش، رابط مشتريهامل )2001(

توربان و همكاران محصولات، ارتباط با مشتري، زیرساخت، شبكه شرکا و جنبه مالي)2001(

ارزش مشتري، حوزه، قیمت، درآمد، فعالیت هاي مربوطه، پیاده سازی، قابلیت ها و آفوا و تاچی )2001(شایستگي ها، قابلیت تداوم و پشتیباني

ویل و ویتال )2001(

اهداف استراتژیك، پیشنهاد ارزش، منشأ منابع، عوامل موفقیت، شایستگي هاي اصلي، بخش بندي مشتري، زیرساخت فناوري اطلاعات

خلاصه سازی، ساده سازي فعلی و آینده واقعیت کسب وکاراستالر )2002(



چسبرو و روزنبلوم چارچوب منسجم، واسطه ساخت، فناوري، ارزش اقتصادي)2002(

ارزش قابل ارائه، مشتریان، منابع درآمديماگریتا )2002(

نقش ها و روابط: شرکت، مشتریان، شرکا، ارزش قابل ارائه، درآمدبومن )2003(

هدمن و کالینگ )2003(

اجزاي کلیدي کسب وکار، منابع، مشتریان، ارزش قابل ارائه، شبكه، معماري، ساختار، دینامیك

کامپانو و پینیور مفهوم، لایه واسط نظري)2003(

اولیوا و کالنبرگ ارزش مورد انتظار براي مشتري، منطق خلق ارزش براي تأمین کنندگان)2003(

الفرینگ و همكاران نوآوری، توزیع منابع، نقاط قوت یك شرکت)2003(

محصولات، مشتریان هدف، مدیریت زیرساخت، جنبه هاي مالياستروالدر )2004(

استروالدر و همكاران )2004(

ابزار مفهومی، منطق کسب وکار، ارزش قابل ارائه، بخش مشتریان، معماري، شبكه شرکا، درآمد

ویل و همكاران نوع کسب وکار و نوع دارایی)2005(

زنجیره ارزش، قدرت بازار نوآوران در مقابل مالكان دارایی هاي مكمل و کل درآمد بالقوهشویزر )2005(

تید و همكاران نوآوری محصول، نوآوری فرآیند، نوآوری جایگاه، نوآوری مدل)2005(

شفر و همكاران منطق کسب وکار، ارزش قابل ارائه، شبكه ارزش)2005(

هكر و همكاران طرح، شبكه شرکت، مشتریان، ارزش قابل ارائه)2006(



اندرسون و همكاران بازیگران کسب وکار و روابط، تبادل ارزش)2006(

کالیو و همكاران )2006(

گزاره هاي ارزشی: اطلاعات، کالاها، خدمات؛ شرکت کنندگان صنعت: مشتریان، شرکا، رقبا، دولت

چسبرو )2007(نوآوری مدل کسب وکار، طراحی مناسب مدل کسب وکار، طراحی منحصربه فرد مدل کسب وکار، فنّاوری، محصولات و خدمات جذاب، ایده های داخل و خارج

سازمان، اطلاعات، دانش، ارزش اقتصادی

راجالا و وسترلاند ارزش قابل ارائه، مجموعه بازیگران، درآمد)2007(

مشتري، شبكه ارزش، قابلیت ها، منابع و قیمت گذاري، هزینه و استراتژيچسبرو )2007(

چگونگی قرار گرفتن اجزای مدل کسب وکار، ارزش برای مشتریان، فرمول جوهانسون )2008(سودآوری، منابع کلیدی، نظم زمانی

جانسن و همكاران منطق کسب وکار، ارزش قابل ارائه، مشتریان؛ تجارت حال و آینده)2008(

منابع درآمدي، موقعیت در زنجیره ارزشراپا )2008(

لیم و همكاران راهبرد، درآمد، اتحاد)2010(

آمیت و همكاران )2010(

نوآوری مدل کسب وکار، خلق ارزش، منابع، بازارها، محصولات، توانایی ها، فعالیت های موجود، هدف مدل کسب وکار، فعالیت های جدید مدل کسب وکار،

چگونگی ارتباط فعالیت ها با کمك روش های جدید، بازیگران، ارزش خلق شده برای شرکا، مدل درآمدی، کارآفرینی

تسه )2010(انتخاب فنّاوری مناسب، ویژگی های محصول و خدمت جدید، سودآوری و میزان سودآوری، معرفی بخش های بازار هدف، جریان های درآمدی در دسترس، ایجاد

ارزش، کسب ارزش، طراحی مكانیسمی مطلوب

گرارد و همكاران )2010(

ساختار منابع، ساختار ارزش، ساختار انتقالی، فرصت ها، پیامدهای سازمانی، تعامل ابعاد مدل کسب وکار



ویرتز و شیلك محتوا، مضمون، ارتباط، تجارت)2010(

زوت و همكاران )2011(

فعالیت های شرکت، خلق ارزش، اجزای مدل کسب وکار، درآمد، هزینه، معماری شرکت، جذب ارزش، پایداری مدل کسب وکار

سولیس و همكاران )2014(

طراحی مدل، عناصر مدل، چگونگی ارتباط عناصر، پیاده سازی مدل، چگونگی چیدمان عناصر، رهبری که دنبال کاهش هزینه هاست، توسعه مفهوم مدل

کسب وکار در کل شرکت، نیروی انسانی مفید، کاهش قیمت ها، تخفیف، مزیت رقابتی، تغییر

مالمستروم و همكاران )2014(

پیچیدگی فنّاوری، پیچیدگی محصول، عدم اطمینان، فنّاوری محصول، بلوغ بازار، پویایی بازار، احتمال نفوذ مدل درآمدی، استفاده از شبكه های اجتماعی، استفاده از اطلاعات، پیچیدگی در ساختار فروش، درگیری مشتری در مدل کسب وکار، کسب

درآمد از یك رویكرد زمانی، انعطاف در مدل کسب وکار، طول پنجره بازار برای محصول، استفاده از کانال های فروش خارجی، سطح ساختار سازمانی، تمرکز فنّاوری در مدل کسب وکار، درجه تمرکز بازار، استفاده از شایستگی خارجی، فاصله ارتباطی با مشتری، پیچیدگی در فرآیند تصمیم گیری، ظرفیت سرمایه در مدل کسب وکار،

ریسك کسب وکار، شایستگی های داخلی، ابزارهای مالی به وجود آمده داخلی، وام های مالی خارجی، سرمایه مخاطره آمیز خارجی، حساسیت به چرخه کسب وکار

فنّاوری، ارزش برای مشتریان، بخش بندی بازار، مدل درآمدی، نیاز بازار، شبكه دمیترو )2014(شرکا، تسهیلات تولید، منابع، دارایی های مكمل، ساختار هزینه، پتانسیل سودآوری

ویوی و همكاران )2015(

خود شرکت، مصرف کنندگان، فروشگاه های بنگاه مشتری، مشتری، تأمین کنندگان، تبلیغات، کارمندان

اطلاعات باز، کشف فرصت های جدید، ساختارهای دیجیتالی، محاسبات، رسانه نامبیسان )2016(اجتماعی، محصولات و خدمات دیجیتال

ویرتز و همكاران رقابت، نوآوری، تغییر، تكامل، طراحی، استراتژی، بازار، مشتری و خلق ارزش)2016(

لانداو و همكاران )2016(

ماهیت بازار، ماهیت شرکت، نوآوری، بازارهای جهانی، ارزش محور، فعالیت محور، پایداری مدل کسب وکار، اجزا، توسعه جهانی، بازارهای نوظهور، توسعه محلی،

بازار نوظهور محلی، تولید، تحویل، کسب ارزش



جویس و همكاران )2016(

لایه محیطی، سیكل زندگی، لایه اجتماعی، سهامداران، ارزش اقتصادی، ارزش محیط زیستی، ارزش اجتماعی، ارتباطات، شرکا، فعالیت ها، ارزش، ارتباطات

مشتری، کانال های توزیع، بخش بندی مشتریان، منابع، درآمد، هزینه، ارزش های عملكردی، مواد، تولیدات، عرضه کنندگان و تأمین کنندگان، برون سپاری، سود و اثرات محیط زیستی، مرحله مصرف، پایان عمر محصول، کارمندان، دولت ها،

فرهنگ اجتماعی، سود اجتماعی، اثرات اجتماعی

بانكوال و همكاران

)2016(مدل کسب وکار شرکت محور، مدل کسب وکار شبكه ای، تعامل، ارتباطات، فنّاوری

اطلاعات، شرکای موجود، شرکای جدید، روش های جدید

راجالا )2016(

بازار، فنّاوری، تغییر، اجزای زیرساخت، نوآوری محصولات خطی یا ساده، طراحی، ایجاد شبكه ارزش برای مشتریان، ریسك کمتر برای شرکا، منابع، تأمین کنندگان، مزیت رقابتی، محصول و خدمت بهتر، صبر در زمان عدم اطمینان، محدودیت های

توسعه مدل کسب وکار

کاواف و همكاران )2017(

طراحی وب سایت، کیفیت وب سایت و فضای وب سایت، پیامدهای ناشی از وب سایت مطلوب

همان گونه که جدول 1 نشان می دهد محققان در تعاریف مدل های کسب وکار رویكردهای متفاوتی مانند س��اختار محور، فنّاوری محور، اس��تراتژی محور، منبع محور، فعالیت محور، دانش محور، راهبرد محور، اقتصادی و ش��بكه ای را پیش گرفتند )نیك بین و همكاران، 1397(. لكن امروزه شرکت ها برای موفقیت نیاز به مجموعه ای از مدل های کسب وکار دارند تا منابع رقابت پذیری را تسهیل نمایند )ماسانل و ریكارت، 2012(. در دنیای کنونی فرآیند ایجاد ارزش فراتر از مرزهای شرکت و درون یك شبكه صورت می پذیرد، سازمان ها در کسب وکار خود در تعامل با کنشگران و شرکای متعددی نظیر تأمین کنندگان و عرضه کنندگان مختلف می باشند که در انجام وظایف محوله و ارائه ارزش دخیل می باشند. بسیاری از شرکت ها با ادغام عمودی می توانند به مزیت رقابتی دست یابند. برخی از نوآوری ها نیاز به قابلیت های جدیدی دارند که به تنهایی در داخل شرکت قابل دستیابی نیست و جهت توسعه آن ها نیاز به همكاری با دیگر شرکت هاست. بر اساس معیارهای مرتبط با ساختار سازمان، درجه تنوع و مدیریت زنجیره تأمین، مدل های کسب وکار طبقه بندی و دو گروه مختلف در خصوص انتخاب مدل کسب وکار شناسایی شدند:


)کامیسون و ویلار-لوپز1، 2010(

• ش��رکت های بزرگی که به دلیل قدمت خود، مدل کسب وکار خود را به شیوه ای سنتی تعریف نموده و بر خصوصیاتی نظیر رسمیت و تمرکز در تصمیم گیری های خود تأکید می کنند.

• شرکت های نوپا و پیشرفته که مدل های کسب وکارشان نسبت به گروه اول نوآورانه تر بوده و بر همكاری با سایر سازمان ها و عدم تمرکز در تصمیم گیری ها توجه می نمایند.

بانكداری الكترونیكبانكداری الكترونیك یك کانال توزیع اس��ت که به مش��تریان این امكان را می دهد تا هرگونه خدمات بانكی را با به کارگیری ابزارهای الكترونیكی و بدون محدودیت حضور فیزیكی مشتری در مكانی خاصی با سرعت و کارایی از طریق کانال های ارتباطی ایمن و متنوع انجام دهد )برادران، 1394( و متفاوت از بانكداری مجازی اس��ت. بانكداری مجازی یك استراتژی کسب وکار است که مشتریانی را که از طریق فضای مجازی مس��ائل بانكی خود را مدیریت می کنند هدف گذاری کرده و به عبارتی نقطه اش��تراک بانكداری شرکتی و اختصاصی است )ارسنجانی و طالقانی، 1396(. مدل هاي بانكداري الكترونیكی سه

دسته می باشند )یو و همكاران2، 2007(:

• مدل متمرکز بر بانك: در این مدل بیشتر عملیات بانكی از طریق شعب بانك ها صورت می گیرد و تا زمانی که بانك هاي سنتی شروع به استفاده از کانال هاي غیرمعمول و کم هزینه تر الكترونیكی

کردند، ادامه داشت.• مدل در ارتباط با بانك: در این مدل بانكداري بر مبناي مؤلفه های دیگر مانند موبایل و اینترنت

جایگزین بانكداري بر مبناي شعبه است )فابر و همكاران3، 2003(. این مدل در اصل دستاوردهاي بانك ها را از طریق استفاده از کانال هاي تحویل متفاوت، مانند موبایل بانك یا تلفن بانك، بهبود

بخشید. در این مدل مدیریت حساب هاي مشتری همچنان در اختیار بانك هاست.• م��دل ب��دون بانك: در این مدل بانك به نظر نمی آید، رویكرد جایگزینی که به وجود آمد ایجاد

بانكداري الكترونیكی محض بود بدون حمایت شبكه ها و شعب فیزیكی.

1 . Camisón & Villar López2 . Yiu et al.3 . Faber et al.


شرکت های فناوری مالی )فینتك(1فینتك یكی از بخش های در حال ظهور در انقلاب صنعتی چهارم است که پلتفرم مالی سنتی بانك ها و مؤسس��ات مالی را تغییر داده اس��ت. قلمرو فینتك بسیار گسترده اس��ت و تقریباً تمامی جنبه های سیستم مالی را پوش��ش می دهد )بهانداری2، 2019(. این شرکت ها تلاش می نماید با کاربرد فنّاوری، خدمات مالی را کارآمدتر کنند )لی و شین3، 2018(. فنّاوری های جدید امكانات مفیدی برای خدمات مالی فراهم آوردند که ش��امل رایانش ابری4، فنّاوری بلوک های زنجیره ای5، کلان داده6، هوش تجاری7 و ... است )گای و همكاران8، 2018(. فینتك ها با سه روش اساسی صنعت مالی و بانكداری را متحول کرده اند: نخست بازیگران عرصه فینتك هزینه ها را کاهش داده و درعین حال کیفیت ارائه سرویس های مالی را افزایش می دهند. دوم توانایی هوشمندانه استارتاپ ها در ارزیابی خطرها و ریسك های احتمالی است. سوم این شرکت های نوپا و کوچك برای بقا در صنعت بانكداری دیدگاهی متنوع، باثبات و معتبر برای مشتریانش��ان ایج��اد می کنند )تحلیل مالی کپجمینی9، 2015(. بازیگ��ران اصلی حوزه فینتك ، دولت ، مؤسسات مالی و شرکت های کارآفرین در حوزه فنّاوری می باشند. چهارچوب توسعه اکوسیستم شرکت های فناوری مالی شامل ش��ناخت محیط کسب وکار و دسترسی به بازارها، نظارت های دولتی،

دسترسی به سرمایه، تجربیات مالی و فناوری است )پی دبلیو سی10، 2016(

استارتاپیك کسب وکار جدید و نوپاست که حول محور فنّاوری شكل گرفته و در حوزه فناوری های نوین فعالیت می کند. پتانسیل رشد بالایی دارند ولی فاقد مدل کسب وکار می باشند و عمدتاً با مشكل کمبود بودجه و تأمین سرمایه مواجه اند. این شرکت ها دارای ساختاری لاغر و چابك، چرخه کوتاه توسعه محصول و ورود به بازار می باشند و در صورت همكاری با سیستم بانكی، می تواند از حمایت های مالی و اعتبار برند

1 . Financial Technology (FinTech)2 . Bhandari3 . Lee & Shin4 . Cloud Computing5 . Blockchain6 . Big data7 . Business Intelligence (BI)8 . Gai et al.9 . KPMG and H2 Ventures10 . PWC


بانك ها نیز برخوردار شوند که این موضوع منجر به ارائه ارزش بیشتر به مشتریان و بهبود مزیت رقابتی برای بانك ها می گردد )لئونگ و همكاران1، 2017(.

برخی پژوهش های انجام ش��ده در خص��وص فینتك ها و طراحی مدل های کس��ب وکار بانكداری الكترونیك در جدول 2 ارائه شده است.

جدول 2: برخی پژوهش های انجام شده در خصوص طراحی مدل کسب وکار بانكداری الكترونیك

شرح منبع عنوان

این مقاله پارادایم جدیدی را با استفاده از نوآوری مخرب، بانكداری آنلاین، مدل های کسب وکار فینتك، فناوری اطلاعات و نوآوری در

صنعت خدمات مالی معرفی نموده است.

لی و شین )2018(

فینتك: اکوسیستم، مدل های کسب وکار،

تصمیم گیری ها، سرمایه گذاری و

چالش ها

در این مطالعه راه حل های پویا برای فینتك ها در قالب پنج بعد فنی که شامل امنیت و حریم خصوصی، تكنیك های داده،

سخت افزار و زیرساخت ها، برنامه های کاربردی و مدیریت مدل های خدماتی است ارائه شده است.

گای و همكاران )2018(

مطالعه و پیمایش فینتك ها

در این مقاله توسعه اکوسیستم یك فینتك و قابلیت های استراتژیك آن برای شرکت هایی که در بخش توزیع بازار مالی

فعال می باشند و راه حل های جایگزین برای بخش های خارج از بازار مطرح شده است.

لئونگ و همكاران )2017(

پرورش اکوسیستم یك فینتك: مطالعه موردی استارتاپی برای وام های خرد

جوانان در چین

در این مقاله از ابعاد پنج گانه مدل پارتس شامل بازیگران، ارزش افزوده، قوانین، تاکتیك ها و محدوده قلمرو استفاده گردیده و

استراتژی های همكاری با فینتك، اهداف سرمایه گذاری، ارزش افزوده، معیار انتخاب شرکت ها، نحوه همكاری با فینتك به صورت شریك یا

رقیب و موانع قانونی و سیاسی آن بیان شده است.

هانگ و لئو

)2016(

مطالعه موردی برنامه استراتژیك یك

بانك تایوانی برای سرمایه گذاری در

فینتك

1 . Leong et al.


شرح منبع عنوان

این مقاله با استفاده از تئوری سازه شخصی و روش شناسی شبكه خزانه روش جدیدی را برای استخراج فهم شناختی کارآفرینان از مدل کسب وکار ارائه نموده که برای درک و توسعه مدل کسب وکار

مفید است.

نیك بین و همكاران

)1397(

ارائه مدل کسب وکار مؤثر در حوزه کسب وکارهای

الكترونیكی با روش شبكه خزانه

این مطالعه نشان می دهد که ابعاد مدل کسب وکار بانكداری الكترونیك در ایران با مدل بانكداری جامع در 5 بعد از 9 بعد مدل

کسب وکار استروالدر و پینیور تفاوت دارد.

ارسنجانی و طالقانی )1396(

مقایسه مدل کسب وکار بانكداری الكترونیك بانك های

ایران با مدل بانكداری جامع

این مقاله نشان می دهد مدل بانكداری در ایران با مدل بانكداری جامع در 9 بعد مدل کسب وکار استروالدر ازجمله مشتری محوری در ارزش پیشنهادی، شخص�ی س�ازی کانال در بعد کانال های ارائه خدمت و افزایش تنوع در درآمدهای بانك با یكدیگر تفاوت دارد.

سپندارند و همكاران

)1395(

مقایسه مدل کسب وکار بانكداری

ایران با مدل بانكداری جامع

این مطالعه نشان می دهد که مدل کسب وکار الكترونیكی دارای 4 بعد اصلی ارزش ارائه شده، مشتریان، تأمین کنندگان و عملكرد مالی است و مؤلفه های اصلی در قالب 10 مقوله اصلی )محصول/خدمات، مشتریان هدف، کانال توزیع، وفاداري مشتریان، بیمه، منابع و شایستگی ها، شبكه همكاري یا شرکا، ساختار هزینه،

ساختار درآمد و واسطه هاي الكترونیكی( طبقه بندي شدند.

رضوانی و اصلاحی )1395(

ارائه مدل کسب وکار الكترونیكی صنعت بانكداري کشور با

روش شناسی پژوهش آمیخته

این مقاله نشان می دهد ارزش ارائه شده جدید، خدمات نوین بانكي را در برمي گیرد و از موجبات علي همچون ضعف مدل هاي بانكداري سنتي و عدم پشتیباني آن ها و همچنین آشنایي با فناوري هاي نوین

به وجود آمده و طي دو گام کلي پذیرش بانكداري الكترونیكي و انتخاب مدل کسب وکار الكترونیكي تولد یافته است. در این میان

واسطه هاي مالي و بیمه گذاران نیز در این فرآیند مؤثرند.


مفهوم پردازی مدل هاي کسب وکار الكترونیك صنعت

بانكداري و ارائه الگوي منسجم بر اساس مطالعه بانك های

نوظهور کشور


روش شناسی پژوهشپژوهش حاضر به دنبال پاسخ به سؤالات ذیل است:

مدل کسب وکار بانكداری الكترونیك مبتنی بر ظهور فینتك ها و استارتاپ های مالی شامل چه . 1اجزایی است؟

پیشران ها و پیامدهای مدل کسب وکار بانكداری الكترونیك چیست؟. 2اولویت عوامل در هر حوزه چگونه است؟. 3

پژوهش حاضر از روش تحقیق کیفی از نوع اکتش��افي بهره گرفته و از منظر هدف کاربردی است. مورد مطالعه یكی از بانك های خصوصی فعال در صنعت بانكداری کش��ور اس��ت که به دلایل مختلف امنیتی و اقتصادی که پیش تر ذکر گردید، تاکنون هیچ گونه تمایلی به همكاری و مشارکت با فینتك ها و اس��تارتاپ های مالی خارجی و داخلی )مانند اپلیكیش��ن آپ، تاپ، پات، صاپ، سپ، سكه، فینوتك، اس��تارتاپ اول پی و غیره( نداشته است. جامعه آماری این پژوهش خبرگان بانكی دارای سابقه کار در بانك مربوطه و اساتید دانشگاهی مسلط به موضوع پژوهش می باشند. در خصوص حجم نمونه برخی پژوهش ها اعضاي پانل را بین 15 تا 35 نفر برش��مرده اند و عموماً تعداد 30 نفر را براي ارائه اطلاعات کافي می دانند، براي گروه هاي ناهمگون نیز حجم نمونه عمدتاً بین 4 تا 40 شرکت کننده در نظر گرفته

می شود )هومن، 1385(.دوره زمانی جمع آوری داده های پژوهش آذر لغایت دی ماه 97 و ابزار گردآوری داده ها پرسش��نامه بوده اس��ت. در روش دلفی پژوهش��گر بر روایي صوري و ظاهری تأثیرگذار است ولی بر توسعه مراحل پیمای��ش یا ابزار تأثیری ندارد، بااین وجود اگر اعضاي ش��رکت کننده در مطالعه، نماینده گروه یا حوزه دانش موردنظر باشند، اعتبار محتوي تضمین مي شود. پایایی بین پرسشنامه ها با بررسی میزان توافق بین پاسخ دهندگان به وسیله ضریب توافق کندال تائید می گردد )الله دادي و همكاران، 1397(. بعلاوه ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه دور اول 0/932 و برای دور دوم دلفی 0/945 به دست آمد که

نشان می دهد پایایی ابزار مناسب است.بدین ترتیب پژوهش حاضر دارای دو گام اصلی به شرح ذیل است:

الف( تعیین ابعاد و ش�اخص ها: در این مرحله به کمك روش فراترکیب1، ابعاد مدل کسب وکار

1 . Meta-Synthesis


بانكداری الكترونیك به همراه پیشران ها و پیامدهای مربوطه از ادبیات موضوع استخراج گردیده است. برای این منظور، از روش هفت مرحله اي ساندلوس��كی و باروس��و1 )2007( استفاده شده که مشتمل بر مراحل زیر است: 1. تنظیم پرسش های پژوهش؛ 2. انجام ادبیات نظام مند؛ 3. جست وجو و انتخاب مقالات مناس��ب با استفاده از ابزار برنامه ارزیابي مهارت هاي حیاتي2؛ 4. استخراج اطلاعات مقالات؛ 5. تجزیه وتحلیل و ترکیب یافته هاي کیفي؛ 6. کنترل کیفیت؛ 7. ارائه یافته ها. پس از امتیاز دهی به مقالات منتخب و غربالگری آن ها در نهایت کدهای اولیه استخراج شده از ادبیات موضوع به همراه منابع مربوطه

در قالب جدول 3 تحت سه مقوله اصلی پیشران ها، ابعاد مدل کسب وکار و پیامدها گردآوری شده اند.ب( تعیین گروه خبرگان و احراز نظر آنان: در این مرحله 17 خبره بانكی و 17 استاد دانشگاه از روش غیراحتمالی )قضاوتی و گلوله برقی( انتخاب و با پرسشنامه محقق ساخته پنج گزینه ای طیف لیكرت )از کاملًا مخالفم=1 تا کاملًا موافقم=5( حاوی 92 سؤال و اجرای دو دور تكنیك دلفی، اجماع نظر خبرگان محرز و با حذف 42 مؤلفه که میانگین کمتر از 4 را کسب نموده اند، مدل پژوهش نهایی

گردید. خلاصه نتایج در جدول 3 نشان داده شده است.

جدول 3: دسته بندی مؤلفه ها و متغیرها به همراه منابع و خلاصه نتایج تكنیك دلفی

میانگین گویه هامنبعکدهای اولیهمفاهیممقوله هادور 1

انحراف معیار 1

میانگین دور 2


ساختار پیشران هامؤسسات مالی

بانك های سنتی

کامیسون و ویلار لوپز )2010(



14/150/614/210/54

شرکت های اقماری

دیمرس و همكاران )2015(


23/560/963/760/61

1 . Sandelowski & Barroso2 . Critical Appraisal Skills Programme (CASP)






بانكداری الكترونیك


دینش کومار )2012(

34/470/664/500/56

شرکت های ظهور فینتكپیشران هاپرداخت


هانگ و لئو )2016(

44/120/694/150/66

شرکت های مدیریت ثروت



53/760/653/760/65

شرکت تأمین مالی جمعی


لی و شین )2018(63/910/673/910/67

شرکت های وام دهی


لی و شین )2018(73/740/833/820/67

شرکت های بازار سرمایه


لی و شین )2018(83/880/693/910/62

شرکت های خدمات بیمه


لی و شین )2018(93/790/693/820/63

پیشران هاظهور

استارتاپ های مالی

رشد ویروسی

مورونی و همكاران )2015(

رایز )2011(سخدری و

همكاران )1396(

103/711/063/880/81






رشد ارگانیكمورونی و همكاران

)2015(رایز )2011(

113/380/823/500/66

رشد مقیاس پذیر

مورونی و همكاران )2015(

الیز )2010(123/470/613/530/51

نوآوری مخرب

های تینن و همكاران )2015(


سخدری و همكاران )1396(ندافی و احمدوند

)1396(گنجه و عباسی خواه )1396(

133/180/803/380/55

استارتاپ ناب

رایز )2011(مورونی و همكاران

)2015(موریا )2012(

143/680/813/740/71

پیشران هاتوسعه دهندگان

فناوری های مالی

رسانه های اجتماعی

گرور و همكاران )2017(

لی و شین )2018(154/120/954/210/64

هوش تجاری



164/180/634/150/61






اینترنت اشیا

تحلیل مالی کپجمینی )2015(

ماژلیس و همكاران )2012(

پارسی و همكاران )1395(

ایپ و بوکن )2018(

173/620/953/760/70

محاسبات ابری



183/680/883/790/64

رابط برنامه نویسی

کاربری



193/740/623/740/62

کلان داده



203/820/903/910/75

ارز مجازی




213/790/913/940/65

کیف های پول مجازی

گرور و همكاران )2017(


224/180/674/210/59






محیط پیشران هاکسب وکار

دسترسی به بازار

پی دبلیو سی )2016(



234/060/654/120/59

دسترسی به نیروی کار متخصص



243/850/743/910/62

قوانین و مقررات



253/970/974/090/75

پشتیبانی دولت




263/970/904/090/62

دسترسی به تخصص مالیپیشران هاسرمایه



لی و شین )2018(پی دبلیو سی

)2016(

273/820/873/940/65

استراتژی های تامین منابع

مالی

های تینن و همكاران )2015(مولیك )2014(ویلیامز گرت

)2016(

283/970/804/030/67






بخش بندی پیشران هامشتریان بانك

شناسایی مشتریان

هدف

توماچی و جانات )2017(

ایپ و بوکن )2018(ریسكیناتو و

همكاران )2017(استروالدر و

همكاران )2010(رزمی و همكاران

)1393(

294/320/684/350/60

ویژگی های جمعیت شناختی


ریسكیناتو و همكاران )2017(


304/210/734/240/65

تمایل به پذیرش فناوری


ریسكیناتو و همكاران )2017(

314/320/814/350/73

قصد استفاده از فناوری

ریسكیناتو و همكاران )2017(بومن و همكاران

)2008(

324/180/674/210/59

مقولات اصلی مدل کسب وکار

ارزش پیشنهادی

ارزش پیشنهادی قابل ارائه

بومن و همكاران )2008(

الدبی )2010(استروالدر و

همكاران )2010(ریوور و همكاران

)2008(جاودان و فتحیان

)1386(

333/620/703/650/65






ارائه خدمات در هر مكان


الدبی )2010(جاودان و فتحیان

)1386(

344/470/834/530/61

ارائه خدمات در هر زمان

کلیجنن و همكاران )2007(



)1386(

354/590/824/650/65

بومی سازي

ریوور و همكاران )2008(



)1386(

363/881/014/060/69

شخصی سازي

الدبی )2010(بومن و همكاران

)2008(استروالدر و

همكاران )2010(ریوور و همكاران

)2008(جاودان و فتحیان

)1386(

374/150/824/210/69






ارتباطی مشتریان

تعامل با مشتری

استروالدر و همكاران )2010(ریوور و همكاران

)2008(منطقی و ثاقبی

)1392(

384/210/544/210/54

کانال های توزیع



)1392(

394/260/674/260/67

ارتباط با مشتری



)1392(

404/410/744/440/66

مدیریت زیرساخت هازیرساخت

کامپونوو و پینیور )2003(


استروالدر و همكاران )2010(بومن و همكاران

)2008(

414/380/604/380/60






شرکا و تأمین کنندگان



استروالدر و همكاران )2010(بومن و همكاران

)2008(

423/790/773/880/59

مزیت رقابتی شرکاي فعال




433/880/693/880/69

تسهیم نقش ها در شبكه

ارزش


ورشنی )2008(بومن و همكاران

)2008(

443/740/793/790/69

باز بودن شبكه ارزش


پستچی )2007(کامیسون و ویلار

لوپز )2010(

453/530/663/560/61

استراتژي نام تجاري

پستچی )2007(بومن و همكاران

)2008(استروالدر و


463/440/823/590/61






مدل حاکمیت



پیترسون )2004(

473/740/753/790/64

تعاملات بین بازیگران




483/620/743/680/64

قابلیت ها



493/820/723/850/66

یكپارچگی داده ها



504/210/694/210/69

یكپارچگی رابط

برنامه نویسی



کانسولوو و همكاران )2005(

513/910/934/000/78

پشتیبانی از پلتفرم هاي

مختلف

زکریادیس و اوزکان )2017(



524/180/804/180/80






امنیت سایبری

تحلیل مالی کپجمینی )2015(بومن و همكاران

)2008(ریوور و همكاران

)2008(

534/680/474/680/47

قابلیت دسترسی



544/320/814/380/65

فعالیت های کلیدی




553/880/813/940/69

پیكربندی فعالیت ها





563/760/823/820/72

فرآیندهای کلیدی




574/180/674/180/67






مدیریت فناوري ها ی

مالی



پاولیان )2002(

584/290/684/290/68

منابع کلیدی


استروالدر و همكاران )2010(منطقی و ثاقبی

)1392(

593/710/873/790/73

شایستگی های محوری



)1392(

603/710/913/790/77

کسب ارزشجنبه مالی



)1392(

613/940/744/000/60

مدیریت مالی



)1392(

624/030/464/030/46






درآمد




منطقی و ثاقبی )1392(

633/740/933/850/70

هزینه




منطقی و ثاقبی )1392(

644/150/824/210/69

اهرم های مالی



)1392(

653/790/843/820/80

اهرم های عملكردی



)1392(

663/590/863/680/68






عملكرد غیرمالی



)1392(

673/381/073/650/73

سهم بازار



)1392(

683/820/673/880/54

شهرت نام تجاری



)1392(

694/060/924/180/67

بهبود فضای پیامدهاکسب وکار

پیشرفت فناوری

لی و شین )2018(استروالدر و

همكاران )2010(704/470/564/470/56

بهبود عملكرد سیستم مالی

لی و شین )2018(تحلیل مالی

کپجمینی )2015(استروالدر و


714/210/644/240/55

توسعه سیستم مالی



724/090/454/090/45






شفافیت در حوزه مالی


همكاران )2010(734/060/854/120/73

امنیت سرمایه گذاری

تحلیل مالی کپجمینی )2015(لی و شین )2018(

744/260/934/350/73

صرفه جویی در منابع



753/880/773/910/71

بهبود عملكرد پیامدهاکاهش ریسكسازمانی

لی و شین )2018(تحلیل مالی

کپجمینی )2015(استروالدر و


764/060/954/180/72

جذب مشتریان

جدید



774/180/944/260/71

افزایش اعتماد مشتری


لی و شین )2018(784/180/904/260/71

افزایش وفاداری مشتری



794/060/984/210/69

افزایش چابكی



804/440/614/440/61






به کارگیری مؤثر داده ها

تحلیل مالی کپجمینی )2015(لئونگ و همكاران

)2017(

814/210/734/240/65

محصولات مشتری محور

تحلیل مالی کپجمینی )2015(لی و شین )2018(

824/320/644/320/64

چرخه کوتاه توسعه محصول


همكاران )2010(833/910/793/970/67

چرخه کوتاه ورود محصول

جدید


همكاران )2010(843/680/813/740/71

بهبود بهره وری عملیاتی


کاستالی و ون لووی )2013(

853/850/783/910/67

بهبود تجربه مشتریان

لی و شین )2018(لئونگ و همكاران

)2017(863/970/874/030/76

یادگیری سازمانی

تحلیل مالی کپجمینی )2015(رضوانی و اصلاحی

)1392(

873/970/674/000/60

افزایش چرخه عمر مشتری



884/030/904/120/73






بانكداری پیامدهامجازی

خود خدمتی آنلاین




894/090/834/120/77

بانكداری شخصی




904/060/854/120/73

بانكداری مشارکتی

زکریادیس و اوزکان )2017(ارسنجانی و

طالقانی )1396(رضوانی و اصلاحی

)1392(

913/120/913/350/65

بانكداری باز


زکریادیس و اوزکان )2017(

923/650/883/740/75

میانگین انحراف

معیار0/7780/657

میانگین 3/9584/022کل

ضریب توافق کندال

0/1670/175


تجزیه وتحلیل یافته هامشخصات جمعیت شناختی اعضای نمونه پژوهش در جدول 4 نشان داده شده است.

جدول 4: مشخصات متغیرهای جمعیت شناختی اعضای پانل

درصدفراوانیمتغیرهای جمعیت شناختی

جنسیت47/06%16مرد

52/94%18زن

تحصیلات

14/71%5کارشناسی

58/82%20کارشناسی ارشد

26/47%9دکتری

سابقه کار

41/18%514 تا 10 سال

29/41%1010 تا 15 سال

29/41%10بیش از 15 سال

سمت

50%17استاد دانشگاه

8/82%3مدیر ارشد

11/76%4مدیر اجرایی

29/41%10کارشناس ارشد بانك

100%34جمع کل

میانگین نظرات خبرگان در دور اول و دوم در خصوص پیشران ها در شكل 1، ابعاد مدل کسب وکار در ش��كل 2 و پیامد ها در ش��كل 3 نشان داده شده، درصد تائید عوامل شناسایی شده از ادبیات توسط

خبرگان نیز در جدول 5 آمده است.


شكل 1: مقایسه میانگین نظرات خبرگان در دور اول و دوم دلفی در خصوص پیشران ها

شكل 2: مقایسه میانگین نظرات خبرگان در دور اول و دوم دلفی در خصوص ابعاد مدل

کسب وکار

شكل 3: مقایسه میانگین نظرات خبرگان در دور اول و دوم دلفی در خصوص پیامدها


جدول 5: تعداد گویه های حذف شده و باقیمانده در پایان دور دوم دلفی

تعداد متغیرهای تحقیقحیطه هاگویه ها

گویه های حذف شده

گویه های باقیمانده

درصد تائید عوامل

پیشران ها

67%312ساختار مؤسسات مالی

17%651ظهور فینتك

0%550ظهور استارتاپ های مالی

توسعه دهندگان فناوری های 38%853مالی

75%413محیط کسب وکار

50%211تخصص مالی

100%404بخش بندی مشتریان بانك

اجزای مدل کسب وکار

80%514خدمات ارائه شده پیشنهادی

100%303ارتباطی مشتریان

40%20128مدیریت زیرساخت

44%954کسب ارزش

پیامدها

83%615بهبود فضای کسب وکار

77%13310بهبود عملكرد سازمانی

50%422بانكداری مجازی

54%924250جمع کل


دلایل توقف نظرخواهيدرصورتی که میزان تغییرات امتیازات خبرگان در دو دور متوالی کمتر از 15 درصد باش��د، اجماع نظر صورت گرفته اس��ت. شایان ذکر اس��ت براي پانل هاي با تعداد بیشتر از 10 عضو مقادیر بسیار کوچك ضریب توافق کندال1 نیز معنادار اس��ت )الله دادي و همكاران، 1397(؛ بنابراین با توجه به موارد ذیل

اتفاق نظر میان اعضاي پانل حاصل شده و مي توان به تكرار دورها پایان داد:

• میانگین نظرات اعضای پانل بیش از 4 اس��ت که نش��ان دهنده توافق زیاد و خیلی زیاد در بین خبرگان است.

• ضریب توافق کندال در دو دور متوالی رش��د قابل توجهی نداش��ته که نشان دهنده اتفاق نظر در میان اعضا است.

• کاهش میانگین انحراف معیار در دور دوم نس��بت به دور اول نشان دهنده کاهش پراکندگی در آرای خبرگان است.

بدین ترتیب مدل نهایی پژوهش که از یك فرآیند کیفی تولد یافته در ش��كل 4 نش��ان داده شده است.

اهمیت عوامل از نظر خبرگاناولویت عوامل برحسب میانگین هر دسته بر طبق نظر خبرگان در جدول 6 نشان داده شده است.

1 . W-Kendall

فصلنامه مدیریت توسعه فناوری/ دوره هفتم/ شماره2/ تابستان 1398 230ق(

حقی م

یفش ک

وهپژ

ع: منب

ش )وه

پژی

ومفه

ل ممد

:4ل

شك


جدول 6: اولویت عوامل بر اساس میانگین امتیازات خبرگان به هر دسته

پس از حذف تعدادی از عوامل

میانگین گویه هامؤلفه هامتغیرهاحیطه هادور 2

میانگین دسته

ترتیب اولویت

ن هاشرا

پی

ساختار مؤسسات مالی

14/21بانك های سنتی4/351

34/50بانكداری الكترونیك

44/154/154شرکت های پرداختظهور فینتك

توسعه دهندگان فناوری های مالی

154/21رسانه های اجتماعی

4/193 164/15هوش تجاری

224/21کیف های پول مجازی

محیط کسب وکار

234/12دسترسی به بازار

4/105 254/09قوانین و مقررات

264/09پشتیبانی دولت

284/034/036استراتژی های تامین منابع مالیتخصص مالی

بخش بندی مشتریان بانك

294/35شناسایی مشتریان هدف

4/292304/24ویژگی های جمعیت شناختی

314/35تمایل به پذیرش فناوری

324/21قصد استفاده از فناوری





کارب و

کسل

مداد

ابع

خدمات پیشنهادی ارائه

شده

344/53استفاده از خدمات در هر مكان

4/361354/65استفاده از خدمات در هر زمان

364/06بومی سازي خدمات

374/21شخصی سازي خدمات


384/21تعامل با مشتری

4/302 394/26کانال های توزیع

404/44ارتباط با مشتری

مدیریت زیرساخت

414/38زیرساخت ها

4/293

504/21یكپارچگی داده ها

514/00یكپارچگی رابط برنامه نویسی

524/18پشتیبانی از پلتفرم هاي مختلف

534/68امنیت سایبری

544/38قابلیت دسترسی

574/18فرآیندهای کلیدی

584/29مدیریت فناوري ها ی مالی

جنبه مالی

614/00کسب ارزش

4/104624/03مدیریت مالی

644/21هزینه

694/18شهرت نام تجاری





دهایام

پ

بهبود فضای کسب وکار

704/47پیشرفت فناوری

4/251

714/24بهبود عملكرد سیستم مالی

724/09توسعه سیستم مالی

734/12ایجاد شفافیت در حوزه مالی

744/35افزایش امنیت سرمایه گذاری

بهبود عملكرد سازمانی

764/18کاهش ریسك

4/212

774/26جذب مشتریان جدید

784/26افزایش اعتماد مشتری

794/21افزایش وفاداری مشتری

804/44افزایش چابكی

814/24به کارگیری مؤثر داده ها

824/32محصولات مشتری محور

864/03بهبود تجربه مشتریان

874/00یادگیری سازمانی

884/12افزایش چرخه عمر مشتری

بانكداری مجازی894/12خود خدمتی آنلاین

4/123904/12بانكداری شخصی


آزمون فریدمن1از آزمون تحلیل واریانس دوطرفه فریدمن برای رتبه بندي مؤلفه ها اس��تفاده شده است. در این آزمون فرض صفر برابري رتبه میانگین اجزاي مدل را بیان می نماید. نتایج جدول 7 نشان می دهد که اولویت برخی اجزا یكس��ان نیس��ت؛ بنابراین با توجه به س��طح معناداري رتبه بندي شاخص ها برای سازه های توس��عه دهندگان فناوری های مالی، محیط کسب وکار، بخش بندی مشتریان بانك از حیطه پیشران ها، سازه های ارتباطی مشتریان و جنبه مالی از ابعاد مدل کسب وکار و بانكداری مجازی از حیطه پیامدها مورد موافقت قرار نگرفته است که این به معناي وجود رتبه یكسان بین این شاخص ها در شكل دادن

سازه های مذکور است.

جدول 7: اهمیت و رتبه بندي شاخص ها و مؤلفه ها با استفاده از آزمون فریدمن

رتبه مؤلفه هامتغیرهای تحقیقحیطه هاترتیب اهمیتمعناداریمیانگین

ن هاشرا

پی

ساختار مؤسسات مالی

1/35بانك های سنتی0/012

2

1/651بانكداری الكترونیك

توسعه دهندگان فناوری های مالی

2/07رسانه های اجتماعی

0/734تفاوت

معناداری وجود ندارد.

1/94هوش تجاری

1/99کیف های پول مجازی

محیط کسب وکار

2/07دسترسی به بازار

0/736تفاوت


1/96قوانین و مقررات

1/97پشتیبانی دولت

بخش بندی مشتریان بانك

2/62شناسایی مشتریان هدف

0/414تفاوت


2/44ویژگی های جمعیت شناختی

2/62تمایل به پذیرش فناوری

2/32قصد استفاده از فناوری

1 . Friedman



کارب و

کسل

مداد

ابع

خدمات پیشنهادی ارائه

شده

2/72ارائه خدمات در هر مكان

0/000

2

2/931ارائه خدمات در هر زمان

2/064بومی سازي خدمات

2/293شخصی سازي خدمات


1/84تعامل با مشتری

0/114تفاوت


1/96کانال های توزیع

2/21ارتباط با مشتری

مدیریت زیرساخت

4/78زیرساخت ها

0/001

3

4/106یكپارچگی داده ها

3/828یكپارچگی رابط برنامه نویسی

4/155پشتیبانی از پلتفرم هاي مختلف

5/761امنیت سایبری

4/852قابلیت دسترسی

4/007فرآیندهای کلیدی

4/534مدیریت فناوري ها ی مالی

جنبه مالی

2/34کسب ارزش

0/252تفاوت


2/35مدیریت مالی

2/71هزینه

2/60شهرت نام تجاری



دهایام

پ

بهبود فضای کسب وکار

3/49پیشرفت فناوری

0/009

1

2/913بهبود عملكرد سیستم مالی

2/605توسعه سیستم مالی

2/754شفافیت در حوزه مالی

3/252امنیت سرمایه گذاری

بهبود عملكرد سازمانی

5/29کاهش ریسك

0/027

7

5/783جذب مشتریان جدید

5/665افزایش اعتماد مشتری

5/466افزایش وفاداری مشتری

6/501افزایش چابكی

5/694به کارگیری مؤثر داده ها

6/092محصولات مشتری محور

4/859بهبود تجربه مشتریان

4/5710یادگیری سازمانی

5/108افزایش چرخه عمر مشتری

بانكداری مجازی1/49خود خدمتی آنلاین

0/796تفاوت

معناداری وجود ندارد. 1/51بانكداری شخصی


نتیجه گیری و پیشنهادهای تحقیقنتایج روش دلفی نش��ان مي دهد که از نظر خبرگان در حیطه پیش��ران های مدل کسب وکار بانكداری الكترونیك به ترتیب شاخص های ساختار مؤسسات مالی، بخش بندی مشتریان بانك، توسعه دهندگان فناوری های مالی و محیط کسب وکار دارای بیشترین اهمیت مي باشند. همچنین در خصوص ابعاد مدل کسب وکار نیز به ترتیب خدمات پیشنهادی ارائه شده دارای بیشترین اهمیت و پس ازآن سازه ارتباطی مشتریان، مدیریت زیرساخت و مدیریت مالی در رتبه های بعدی قرار دارند. در حوزه پیامدهای طراحی مدل کسب وکار بانكداری الكترونیك نیز به ترتیب شاخص های بهبود فضای کسب وکار، بهبود عملكرد

سازمانی و بانكداری مجازی دارای بیشترین اهمیت مي باشند.با توجه به اولویت بالای س��اختار مؤسس��ات مالی از دیدگاه خبرگان در طراحی مدل کس��ب وکار بانكداری الكترونیك می توان گفت برای بهبود مدل کسب وکار بانكداری الكترونیك، ساختار مؤسسات مالی می بایست چابك تر شود. فینتك ها ماهیتاً به دلیل نوع ساختارشان چابك تر از بانك ها می باشند، بانك ها برای ایجاد هماهنگی با خدمات مالی الكترونیكی که دارای س��رعت بیشتری است، می بایست ساختارهای بزرگ و پیچیده خود را مسطح تر و افقی تر نمایند و در جهت کاهش بوروکراسی اداری گام

بردارند تا بدین وسیله چرخه توسعه محصولات بانكی و ورود به بازارشان کوتاه تر گردد.با توجه به اولویت بالای ارزش پیش��نهادی در بین ابعاد مدل کس��ب وکار بانكداری الكترونیك از دیدگاه خبرگان که همس��و با تحقیقات لمبرت1 )2012( نیز اس��ت باید گفت تقدم ارزش پیشنهادی ناشی از این واقعیت است که تمام اجزای دیگر مدل کسب وکار از این مفهوم پیروی نموده و بدون آن وجود نداشته یا دلیلی برای وجود نخواهند داشت. ارزش پیشنهادی، باعث وحدت سایر ابعاد و اجزای مدل کسب وکار شده و از ناسازگاری درونی آن ها جلوگیری می کند. ازاین رو دیگر ابعاد و اجزای اصلی کسب وکار نیز با توجه به این مهم شكل می گیرند. عناصری که مستقیماً از سؤالات ارزش پیشنهادی اس��تخراج می ش��وند به عنوان عناصر پایه و اصلی مدل کسب وکار محس��وب می شوند؛ بنابراین یكی از

مهم ترین اجزای هر مدل کسب وکار، ارزش پیشنهادی است.با توجه به اولویت بالای بهبود فضای کسب وکار در حوزه پیامدها، به نظر می رسد خبرگان دیدگاهی کلان و بلندمدت به موضوع دارند که علاوه بر بانك مذکور، کل صنعت بانكداری کشور را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. به نظر می رسد بهبود فضای صنعت بانكداری کشور باعث فرصت سازي براي جهانی شدن

1 . Lambert


و صرفه جویی در منابع کلان این صنعت می گردد. بدین ترتیب با تغییر اکوسیستم بانكداری در ایران بانك ها می توانند از ارائه دهندگان ثالث برای مدیریت امور مالی مشتریان استفاده نمایند.

نتایج آزمون فریدمن در خصوص اولویت اجزا بیان می کند در حوزه پیشران ها و در خصوص ساختار مؤسسات مالی، اولویت ارائه خدمات مالی الكترونیك بیش از شعب فیزیكی بانك های سنتی است که این موضوع نش��ان می دهد عواملی همچون ضعف مدل هاي بانكداري س��نتي و عدم پش��تیباني آن ها از نیازهای مش��تریان و همچنین آش��نایي با فناوري هاي نوین، منجر به پذیرش بانكداري الكترونیكي و انتخاب مدل های کس��ب وکار الكترونیكي ش��ده اس��ت. بدین ترتیب در آینده نزدیك شاهد هدایت بانكداری خرد به س��مت فینتك ها، جایگزینی بانكداری مجازی با بانكداری الكترونیكی و پول مجازی با پول الكترونیكی خواهیم بود. چشم انداز فعالیت فینتك ها حرکت از بانكداری باز به سوی نوآوری باز

است و علاوه بر خدمات بانكی، در زمینه های دیگر مانند بورس، بیمه و غیره نیز فعالیت می کنند.آزمون فریدمن نشان می دهد در حوزه ابعاد مدل کسب وکار برای خدمات پیشنهادی ارائه شده به ترتیب اس��تفاده از خدمات در هر زمان، اس��تفاده از خدمات در هر مكان، شخصی سازی و بومی سازی دارای اهمیت است که این موضوع تمایل مشتریان به انجام تراکنش در هر ساعت از شبانه روز به صورت باجه های 24*7 )هفت روز هفته 24 ساعته( را نشان می دهد، لذا پیاده سازی و ارائه درگاه های پرداخت اینترنتی1 و اپلیكیشن های پرداخت، پیشخوان های مجازی، پایانه های فروش2، دستگاه های خودپرداز3، پین پد4 و نرم افزارهای با کیفیت همراه بانك و اینترنت بانك از س��وی بانك جهت انجام تراکنش های

بانكی مشتریان حائز اهمیت است.نتایج آزمون فریدمن بیان می کند در خصوص مدیریت زیرساخت به ترتیب امنیت سایبری، قابلیت دسترسی، زیرساخت ها، مدیریت فناوری های مالی، پشتیبانی از پلتفرم های مختلف، یكپارچگی داده ها، فرآیندهای کلیدی و یكپارچگی در رابط برنامه نویسی کاربری دارای اهمیت است. لذا پیشنهاد می شود دولت با وضع قوانین و مقررات شفاف جهت تامین امنیت تراکنش ها در محیط سایبری و جلوگیری از هك شدن درگاه های پرداخت اینترنتی5 از این موضوع پشتیبانی نماید. در این راستا استاندارد اتحادیه

1 . Internet Payment Gateway (IPG)2 . Point of Sale (POS)3 . Automated Teller Machine (ATM)4 . PIN PAD5 . Payment Service Provider (PSP)


اروپا1 نیز فعالیت فینتك ها که امنیت کاربران را تهدید می نمود موردبازنگری قرار داده است.مطاب��ق نتایج آزم��ون فریدمن در حوزه پیامدها و در خصوص بهبود فضای کس��ب وکار به ترتیب پیش��رفت فناوری، افزایش امنیت سرمایه گذاری، بهبود عملكرد سیستم مالی، ایجاد شفافیت در حوزه مالی و توس��عه سیستم مالی دارای اولویت و اهمیت است که می توان گفت جنبه هاي مرتبط با تغییر فناوري شامل نوآوري هایی است که باعث کاهش هزینه هاي مرتبط با جمع آوري، نگهداري، پردازش و انتقال اطلاعات یا تغییر شكل ابزارها می شود، به گونه ای که مشتریان به راحتی به محصولات و خدمات بانكی دسترسی داشته باشند؛ بنابراین پیشرفت تجهیزات و ارتقای فناوری های مالی الكترونیكی، باعث بهبود رابط برنامه نویس��ی کاربری و ایجاد بیشتر سامانه های کاربرپسند2 می گردد که استفاده از آن ها

برای همگان ساده و راحت است.بر طبق آزمون فریدمن در خصوص بهبود عملكرد س��ازمانی به ترتیب افزایش چابكی، محصولات مشتری محور، جذب مشتریان جدید، به کارگیری مؤثر داده ها، افزایش اعتماد مشتری، افزایش وفاداری، کاهش ریسك، افزایش چرخه عمر مشتری، بهبود تجربه مشتریان و یادگیری سازمانی دارای اهمیت است، لذا پیشنهاد می گردد بانك در جهت افزایش چابكی سازمانی گام بردارند و با همكاری با فینتك ها و اس��تارتاپ ها که دارای س��اختارهای لاغر و چابك، چرخه کوتاه توسعه محصول و ورود سریع به بازار

می باشند منجر به ارائه ارزش بیشتر به مشتریان و بهبود مزیت رقابتی برای بانك گردد.همان گونه که پیش تر نیز ذکر گردید در این پژوهش از روش فراترکیب اس��تفاده ش��ده و تمامی ابعاد و مؤلفه ها به نوعی از ادبیات موضوع استخراج گردیده است، لكن تاکنون در قالب یك مدل جامع به نقش فینتك ها و اس��تارتاپ های مالی در زنجیره تامین ش��بكه بانكی پرداخته نش��ده بود. بنابراین با توجه به جنبه اکتش��افی پژوه��ش و نو بودن موضوع آن در صنعت بانك��داری ایران نمي توان آن را تماماً در راس��تای پژوهشي های پیشین دانست، اما از جنبه هاي روش شناختي مي توان آن را همسو با پژوهش هاي الله دادي و همكاران )1397(، جبارزاده و سپهري )1395(، کشاورز و همكاران )1395(، مانیان و عباسي )1394(، عرب و دیگران )1393( عنوان نمود که در آن ها مدل به دست آمده از رهگذر

فراترکیب به تائید بالاي خبرگان مرتبط رسیده و مي تواند مبنایي براي پژوهش هاي آتي باشد. با توجه به اینكه اکوسیس��تم کس��ب وکارهای نوپا در ایران قدمت زیادی ندارند و هنوز به مرحله

1 . Payment Services Directive (PSD2)2 . User-friendly


بلوغ نرس��یده اند، بازیگران و رابطه بین آن ها هنوز به درس��تی ترس��یم نشده است، نهادهای لازمه یك اکوسیس��تم کارآفرینی موفق، کم کیفیت و کم تعدادند، شرکت های سرمایه گذاری ریسك پذیر بسیار اندک اند، شتاب دهندگان اس��تارتاپ ها معدودند، گروه های کارآفرین و استارتاپی دارای تجربه لازم در این زمینه نیستند، قوانین در این حوزه همچنان دارای نواقص است و در حوزه فینتك نیز همچنان در مراحل اولیه رشد هستیم، لذا امید است سایر بانك های فعال در صنعت بانكداری کشور با الگوبرداری از مدل پیشنهادی ارائه شده در جهت این مهم گام بردارند. به نظر می رسد مهم ترین مسئله، بی اعتمادی بانك ها به شرکت های ثالث و شراکت با آن هاست. بانك ها اغلب ترجیح می دهد در همه زمینه ها ازجمله ارائه خدمات بانكداری الكترونیك در ش��رکت تحت مالكیت خود س��رمایه گذاری نماید. درصورتی که بانك ها می بایست به این شرکت های نوپا به عنوان همكار و نه رقیب نگاه کند. این همكاری ها می تواند در س��طوح مختلف��ی مانند تامین نیروی کار متخص��ص و خبره، ارتقای تجهیزات و زیرس��اخت های

سخت افزاری و نرم افزاری، یا ارائه سرویس و خدمات مختلف بانكی و غیر بانكی باشد.ازجمله محدودیت های این پژوهش، جدید و نو بودن موضوع، عدم همكاری و دسترسی به برخی مدیران رده بالای بانك، و عدم امكان افشای نام بانك مورد مطالعه است. همچنین ازآنجاکه این پژوهش بیشتر جنبه کیفی داشته و از روش نمونه گیری غیراحتمالی و قضاوتی استفاده نموده و به نوعی مطالعه

موردی است لذا در تعمیم نتایج و استنباط یافته ها به سایر جوامع آماری می بایست محتاط بود.پیش��نهاد می گردد در پژوهش های آتی با استفاده از س��ایر روش های تجزیه وتحلیل کمی )مانند نرم افزارهای مدل سازی معادلات ساختاری1( به اعتبارسنجی و آزمون مدل مفهومی پژوهش پرداخته شود و مدل پیشنهادی در جوامع آماری مختلفی مانند سایر بانك ها و مؤسسات مالی فعال در صنعت بانكداری کش��ور و همچنین شرکت های بیمه آزمون گردد و نتایج با یافته های پژوهش حاضر مقایسه

شود.

1 . Structural equation modeling (SEM)


منابعارس��نجانی ع، طالقانی م. )1396(. مقایس��ه مدل کس��ب وکار بانكداری الكترونیك بانك های ایران با مدل

بانكداری جامع، س��ومین کنفرانس مدیریت و اقتصاد کس��ب وکار، تهران، پژوهش��كده مدیریت و توس��عه پژوهشگاه فرهنگ و هنر.

الله دادی مهدی، تاج زاده نمین ابوالفضل، ایراندوس��ت منصور، س��لطان پناه هیرش. )1397(. طراحی مدل بازاریابی کارآفرینانه با استفاده از روش فرا ترکیب و دلفی )مورد مطالعه: شرکت های کوچك و متوسط غرب

کشور(. فصلنامه علوم مدیریت ایران، 13)49(، 90-72.

برادران وحید. )1394(. عوامل مؤثر بر پذیرش اینترنت بانك اشخاص حقوقی بر اساس توسعه مدل پذیرش فناوری، فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، 3 )2(، 122-99.

بهبودی گنجه م، عباسی خواه ح س. )1396(. شناسایی عوامل تأثیرگذار بر بقای استارتاپ با بررسی نقش تعدیل گری سرمایه انسانی، کنفرانس سالانه پارادایم های نوین مدیریت در حوزه هوشمندی، تهران، دانشگاه

تهران.

پارسی م، کیانی نیكو ا، محمدیان ا. )1395(. مدل های کسب وکار مبتنی بر اینترنت اشیا )مطالعه موردی: بررسی مدل های اجرایی در کسب وکارهای گروه مگابایت(، کنفرانس بین المللی مهندسی کامپیوتر و فناوری

اطلاعات، تهران.

ج��اودان م، فتحی��ان م. )1386(. نق��ش بانكداري س��یار در ارائه راه حل های پرداخ��ت موردنیاز مدل هاي کسب وکار سیار. اولین کنفرانس جهانی بانكداری الكترونیكی، 22-1.

رزمي ز، حاجي حیدري ن، حسیني کیا ع. )1393(. پژوهشی در تأثیرگذاری ارزش پیشنهادي حوزه واسط مش��تري جهت طراحي مدل کسب وکار همراه با رویكرد BMO. نشریه فرآیند مدیریت و توسعه، 27 )4(،

.138-117

رضوانی م، اصلاحی م. )1392(. مفهوم پردازی مدل هاي کسب وکار الكترونیك صنعت بانكداري و ارائه الگو در بانك هاي نوظهور. پژوهشنامه مدیریت تحول، 5 )10(، 144-125.

رضوانی م، اصلاحی م. )1395(. ارائه مدل کس��ب وکار الكترونیكی صنعت بانكداري کش��ور با اس��تفاده از روش شناسی پژوهش آمیخته. نشریه پژوهش هاي مدیریت منابع سازمانی، 6 )4(، 41-19.

س��خدری ک، زارعی ب، صادقی ب. )1396(. تحلیل مدل رفتاری کس��ب وکارهای نوپا با اس��تفاده از مدل توسعه مشتری، فصلنامه توسعه کارآفرینی، 10)3(، 415-395.

طباطبایی نس��ب س م، ماه آور پور ف. )1397(. عوامل تأثیرگذار بر ارتقای ش��هرت فناوری و نقش آن بر


عملكرد کسب وکار شرکت. فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، 5 )4(، 132-103.

عش��وری کیوانی م، فكور ثقیه ام، ملك زاده غ ر. )1397(. تأثیر باورهای مبتنی بر کارایی و نظریه انتش��ار نوآوری بر باورهای مبتنی بر پذیرش بانكداری اینترنتی. فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، 6 )1(، 159-133.

منطقي م، ثاقبي سعیدي ف. )1392(. مدل های کسب وکار؛ مبانی، ارزیابی، نوآوری. فصلنامه رشد فناوري، .13-1 ،)9( 3

ندافي ر، احمدوند م. )1396(. شناسایي و اولویت بندی پیشران هاي توسعه کسب وکارهاي نوپا )استارتاپ ها( با استفاده از روش شناسی کیو. فصلنامه توسعه کارآفریني، 10)3(، 534-517.

نی��ك بی��ن، ح، بدیع زاده، ع، داوری، ع، حس��ینی نیا، غ ح. )1397(. ارائه مدل کس��ب وکار مؤثر در حوزه کسب وکارهای الكترونیكی با روش شبكه خزانه. فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، 6 )1(، 159-137.

هومن ح ع. )1385(. راهنماي عملی پژوهش کیفی. تهران: انتشارات سمت. _ Afuah A, & Tucci C. (2003). Internet Business Models and Strategies. McGraw-Hill,

New York.

_ Al-Debei M. (2010). The Design and Engineering of Innovative Mobile Data Ser-vices: An ontological framework founded on business model thinking. PhD Thesis, Brunel University.

_ Alt R., & Zimmermann H. (2001).Introduction to Special Section – Business Models. Electronic Markets, 11(1): PP 3–9.

_ Anderson C. (2006). The Long Tail: Why the Future of Business Is Selling Less of More. Publisher: Hachette Books.

_ Anshari, M., Almunawar, M. N. & Masri, M. (2019). An Overview of Financial Tech-nology in Indonesia, Financial Technology and Disruptive Innovation in ASEAN, Hershey, PA: IGI Global, PP 216-224.

_ Applegate L.M. (2001). Emerging e-business models: lessons from the field, Harvard business school working paper, No. 9-801-172.

_ Bankvall L, Dubois A, & Lind F. (2016). Conceptualizing business models in indus-trial networks. Industrial Marketing Management, 60: PP 196-203.

_ Bhandari V. (2019). FinTech: A Study of Enablers, Opportunities, and Challenges in the Banking and Financial Services Sector, Financial Technology and Disruptive Innovation in ASEAN, Hershey, PA: IGI Global, PP 108-118. DOI:10.4018/978-1-5225-9183-2.ch005

_ Bouwman H, de Vos H, & Haaker T. (2008). Mobile Service Innovation and Business


Models. Springer-Verlag Berlin Heidelberg. DOI: 10.1007/978-3-540-79238-3

_ Calia RC, Guerrini FM, & Moura GL. (2007). Innovation networks: From technolog-ical development to business model reconfiguration. Technovation, 27: PP 426-432.

_ Camisón C, & Villar López A. (2010). Business models in Spanish industry: A taxon-omy-based efficacy analysis. Mangement, 13(4): PP 298–317.

_ Camponovo G, & Pigneur Y. (2003). Business model analysis applied to mobile busi-ness. The university of Lausanne.

_ Casadesus-Masanell R., & Ricart J. E. (2010). From strategy to business models and on to tactics. Long Range Planning, 43(2): PP 195-215.

_ Chesbrough H. (2007). Business model innovation: it’s not just about technology anymore. Strategy and Leadership, 35(6): PP 12-17.

_ Consolvo S., Smith IE., Matthews T., LaMarca A., Tabert J., & Powledge P. (2005). Location Disclosure to Social Relations: why, when, & what people want to share. CHI. Portland, Oregon, USA: Intel Research Seattle, PP 81-91

_ De Reuver M, Bouwman H, & Haaker T. (2008). Capturing Value from Mobile Business Models. 21st Bled eConference:eCollaboration: Overcoming Boundaries through Multi-Channel Interaction, Bled, Slovenia, PP 103-114.

_ Diemers D., Lamaa A., Salamat J., & Steffens T. (2015). Developing a FinTech eco-system in the GCC. Strategy&. Available at https://www.strategyand.pwc.com/media/file/Developing-a-FinTech-ecosystem-in-the-GCC.pdf [Accessed 11 September 2018].

_ Dineshkumar Vyas S. (2012). Impact of E-Banking on Traditional Banking Services. International Journal of Computer Science and Communication Networks, 2 (3): PP 310-313.

_ Dmitriev V, Simmons G, Truong Y, Palmer M, & Schneckenberg D. (2014). An ex-ploration of business model development in the commercialization of technology innovations. R & D Management. RADMA and John Wiley & Sons Ltd.

_ Elfering A., Grebner S., Semmer N. K., Lo Faso L., Gut S., & Kälin W. (2003). Working conditions, well-being, and job-related attitudes among call centre agents. European Journal of Work and Organizational Psychology, 12(4): PP 341-365.

_ Elfring T, & Hulsink W. (2003). Networks in entrepreneurship: The case of high-tech nology firms. Small Business Economics, 21(4): PP 409–422.

_ Ellis S. (2010). Find a growth hacker for your startup. Available at: http://www.start-up-marketing.com/where-are-all-the-growth-hackers [Accessed 1 Apr 2018].


_ Faber E, Ballon P, Bouwman H, Haaker T, Rietkerk O, & Steen M. (2003). Designing business models for mobile ICT services. 16th Bled electronic commerce conference, 18(12): PP 10-16.

_ Gai K, Qiu M, & Xiaotong S. (2018). A survey on FinTech. Journal of Network and Computer Applications, 103: PP 262-273.

_ Gerard G, & Bock A. (2010). The Business model in Practice and its Implications for Entrepreneurship Research. Entrepreneurship Theory and Practice, 35(1): PP 83-111.

_ Gordijn J, Akkermanns JM, & Van Vliet H. (2000). Business Modeling is not Process Modeling. In Liddle SW Mayr HC and Thalheim B (Eds), ER2000 Workshop. LNCS 1921 2000, PP 40-51.

_ Grover P, Kar AK, & Ilavarasan P.V. (2017). Understanding Nature of Social Media Usage by Mobile Wallets Service Providers –An Exploration through SPIN Frame-work. Information Systems area, DMS, Indian Institute of Technology Delhi. Proce-dia Computer Science, 122: PP 292–299.

_ Hacker M, Larso D, & Doolen, T. (2009). Development of a Manufacturing Flexibil-ity Hierarchy through Factor and Cluster Analysis: The Role of New Product Type on US Electronic Manufacturer Performance, Journal of Manufacturing Technology Management, 20(4): PP 417-441.

_ Hamel G. (2000). Leading the revolution. New York: Plume.

_ Hedman J. & Kalling T. (2003). The business model concept: theoretical underpin-nings and empirical illustrations, European Journal of Information Systems,12(1): PP 49-59.

_ Horowitz AS. (1996). The real value of VARS: resellers lead a movement to a new service and support. Marketing Computing, 16(4): PP 31-36.

_ Hung J.L, & Luo B. (2016). FinTech in Taiwan: a case study of a Bank’s strategic planning for an investment in a FinTech company. Journal of Financial Innovation, 2(15): PP 1-16.

_ Hyytinen A, Pajarinen M, & Rouvinen, P. (2015). Does innovativeness reduce startup survival rates?. Journal of Business Venturing. 30: PP 564–581.

_ Johnson M. (2010). Seizing the white space. Business model innovation for growth and renewal. Boston: Harvard Business Press.

_ Joyce A, & Paquin R. (2015). The triple layered business model canvas: A tool to design more sustainable business models. Journal of Cleaner Production, 135: PP


1474-1486._ Kastalli I, & Van Looy B. (2013).Servitization: Disentangling the impact of service

business model innovation on manufacturing firm performance. Journal of Opera-tions Management, 31 (4): PP 169-180.

_ Kawaf F, & Tagg S. (2017). The construction of online shopping experience: a reper-tory grid approach. Computers in Human Behavior, 72: PP 222-232.

_ Kleijnen M, Ruyter K, & Wetzels M. (2007). An assessment of value creation in mobile service delivery and the moderating role of time consciousness. Journal of Retailing, 83: PP 33-46.

_ KPMG, & H2 Ventures. (2015). Announcing the world’s leading FinTech innovators for 2015, The FinTech 100 report. Available at: https://home.kpmg.com/xx/en/home/insights/2015/12/ventures-kpmg-FinTech-fs.html. [Accessed 14 December 2018].

_ Lambert SC. (2012). Deconstructing business model frameworks using a reference model. Center of accounting, govenance, and sustainability, PP 4: 1-19.

_ Landau C, Karna A, & Sailer M. (2016). Business model adaptation for emerging markets: a case study of a German automobile manufacturer in India. R&D Manage-ment. 46(3): PP 480-503.

_ Lee I, & Shin Yong J. (2018). Fintech: Ecosystem, business models, investment deci-sions, and challenges. Business Horizons, 61: PP 35-46.

_ Leong C, Tan B, Xiao X, Tan FTC, & Sun Y. (2017). Nurturing a FinTech ecosystem: The case of a youth microloan start up in China. Journal of Information Management, 37: PP 92–97.

_ Lim D, Morse E, Mitchell K, & Seawright K. (2010). Institutional Environment and Entrepreneurial Cognitions: A Comparative Business Systems Perspective. Entrepre-neurship Theory and Practice, 34(3): PP 491-516.

_ Linder J, & Cantrell S. (2000). Changing Business Models: Surveying the Land-scape. Working Paper from the Accenture, Institute for Strategic Change, PP 1-15.

_ Magrett J. (2002). Why business models matter. Harvard Business Review, 80(5): PP 86-92.

_ Malmstrom M, Johansson J, & Wincent J. (2014). Cognitive Constructions of Low Profit and High Profit Business Models: A Repertory Grid Study of Serial Entrepre-neurs. Entrepreneurship Theory and Practice, 39(5): PP 1083–1109.

_ Masanell R, & Ricart JE. (2012). From strategy to business models and on to tactics.


Long Rang Planning. 43(8): PP 98-109.

_ Maurya, A. (2012). Running Lean: Iterate from Plan A to a Plan That Works. second edition. Sebastopol, CA: O’Reilly Media, Inc.

_ Mazhelis O, Luoma E, & Warma H. (2013). Defining an internet-of-things ecosys-tem, Internet of Things, Smart Spaces, and Next Generation Networking. Berlin (Heidelberg): Springer. PP 1-14.

_ Moroni I, Arruda A, & Araujo K. (2015). The design and technological innovation: how to understand the growth of startups companies in competitive business environ-ment. Procedia Manufacturing. 3: PP 2199 – 2204.

_ Nambisan Z.S. (2011). Entrepreneurship in global innovation ecosystems. Academy of Marketing Science Review, 1: PP 4–17.

_ Oliva R. & Kallenberg R. (2003), Managing transition from products to services. International Journal of Service Industry Management, 14(2): PP 160-172.

_ Osterwalder A. (2004). The Business Model Ontology - a Proposition in a Design Science Approach. Ph.D. thesis, In Institut d’Informatique et Organisation, Univer-sity of Lausanne, Ecole desHautes Etudes Commerciales HEC, Lausanne, Switzer-land, 173 p.

_ Osterwalder, A., Pigneur, Y., Smith, A. & 470 practitioners from 45 countries. (2010). Business model generation, Self-published.

_ Paavilainen J. (2002). Mobile business strategy underestanding the technology and oppourtunities. England: Wireless press.

_ Peterson R. (2004).Crafting Information Technology Governance. Information Sys-tems Management, (21)4: PP 7-23.

_ Petrovic O, Kittl C, & Teksten RD. (2001). Developing Business Models for eBusi-ness. International Conference on Electronic Commerce, Vienna, October.

_ Pousttchi K. Schiessler M. & Wiedemann DG. (2007). Analyzing the Elements of the Business Model for Mobile Payment Service Provision. Sixth International Con-ference on the Management of Mobile Business, Germany: University of Augsburg, PP 1-8

_ PwC. (2016). Blurred lines: How FinTech is shaping financial services. PwC Global FinTech Report. Available at: https://www.pwc.de/de/newsletter/finanzdienstleis-tung/assets/insurance-inside ausgabe-4-maerz-2016.pdf [Accessed May 2018].

_ Rajala A., Partanen, J., & Chetty Sylvie, K. (2011). Innovation Types and Network


relationships. Entrepreneurship Theory and Practice, 38(5): PP 1042-2587.

_ Rajala R, & Westerlund M. (2007). Business models - a new perspective on firms assets and capabilities: observations from the Finnish software industry. The Interna-tional Journal of Entrepreneurship and Innovation, 8(2): PP 115-126.

_ Rappa M. (2006). The utility business model and the future of computing services. IBM Systems Journal, 43(2): PP 77-89.

_ Ries, E. (2011). The lean Start up:How Today’s Entrepreneurs Use Continuous In-novation to Create Radically Successful Businesses, Crown Business.

_ Riskinanto A, Kelana B, & Hilmawan D.R. (2017). The Moderation Effect of Age on Adopting E-Payment Technology. Procedia Computer Science, 124: PP 536-543.

_ Sandelowski M., & Barroso J. (2007). Handbook for synthesizing qualitative re-search. Springer Publishing Company.

_ Schweizer L. (2005). Concepts and Evolution of Business Model, Journal of General management, 31(2): PP 37-56.

_ Shafer SM, Smith HJ, & Linder J. (2005). The power of business models. Business Horizons, 48: PP 199-207.

_ Solis H, Masanell R, & Grifell–Tatje E. (2014). Business Model Evaluation: Quan-tyging Wallmarts Sources Of Advantage. Strategic Entrepreneurship Journal, 9(1): PP 12-33.

_ Stähler P. (2002). Business Models as a Unit of Analysis for Strategizing. In proceed-ings of the 1st International Workshop on Business Models, Lausanne, Switzerland. Available at: http://www.businessmodelinnovation.com/english/definitions.html [Accessed 21 June 2018].

_ Teece DJ. (2010). Business models, business strategy and innovation. Long Range Planning, 43: PP 172-194.

_ Tidd J., Bessant J. & Keith P. (2005). Managing Innovation: Integrating Technologi-cal, Market and Organizational Change. 3rd Edition. John Wiley & Sons, Ltd, West Sussex, England.

_ Timmers P. (1998). Business Models for Electronic Markets. Journal of Electronic Markets, 8: PP 3-8.

_ Tiwari R. & Buse S. (2007). Mobile commerce Prospect: A strategic analysis of op-portiunities in banking sector. Hamburg University Press.

_ Tomachai BW, & Janant PK. (2017). Determinants affecting mobile banking adop-


tion by generation Y based on the Unified Theory of Acceptance and Use of Technol-ogyModel modified by the Technology Acceptance Model concept, Kasetsart Journal of Social Sciences, PP 1–10.

_ Torbay MD, Osterwalder A, & Pigneur Y. (2001). E-Business model design, classifi-cation and measurements. Thunderbird International Business Review, 44(1).

_ Turban E, Leidner McLean E, & Wetherbe J.(2003), Information technology for management, New York: John Willy and Sons.

_ Varshney U. (2008). Business models for mobile commerce services: requirements, design and the future. Journal of IT Professional, 10: PP 48-55.

_ Venkatraman N, & Henderson JC. (1998). Real Strategies for Virtual Organizing. Sloan Management Review, 40(1).

_ Weill P, & Vitale MR. (2001). Place to space, migrating to e-business models. Har-vard business school press, ISBN 1-57851-245-X.20(2): PP 8-84.

_ Weiweia L, & yue D. (2015). Research on Value Evaluation of E-commerce Business Model. Procedia Computer Science, 60: PP 1328 – 1336.

_ Williams-Grut O. (2016). Deloitte just trashed the hype around a 180 billion FinTech market. Business Insider. Available at https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:pyJpLvuGozoJ:https://www.businessinsider.com/deloitte-report-market-place-lending-not-significant-players-peer-to-peer-2016-5+&cd=1&hl=en&ct=clnk&gl=ir [Accessed 1 June 2018].

_ Wirtz B, Pistoia A, Ullrich S, & Gottel V. (2016). Business Models: Origin, Devel-opment and Future Research Perspectives. Long Range Planning, 49(1): PP 36-54.

_ Yip A.W.H, & Bocken N.M.P. (2018). Sustainable business model archetypes for the banking industry. Journal of Cleaner Production, 174: PP 150-169.

_ Yiu CS, Grant K, & Edgar D. (2007). Factors affecting the adoption of internet bank-ing in Hong Kong: implications for the banking sector. International Journal of Infor-mation Management, 22(1): PP 336–351.

_ Zachariadis M. & Ozcan P. (2017). The API Economy and Digital Transformation in Financial Services: The Case of Open Banking. SWIFT Institute Working Paper, No. 2016-001. 15 June. Available at: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2975199. [Accessed 27 July 2018].

_ Zott C, Amit R, & Massa L. (2011). The Business Model: recent developments and future research. Journal of Management, 37 (4): PP 1019–1042.

Documents

روهظ رب ینتبم كینورتكلا یرادكناب راکوبسک یوگلا یلام ...jtdm.irost.ir/article_854_ed42acd2ffe21bfab308db48b2a429c4.pdf · 197 یلام یاهپاتراتسا