Θ.Α. ΑΜΕΛΙ∆ΗΣ

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2010

Π Ι Ν Α Κ Ε Σ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Α΄ ΜΕΡΟΣ

1. Υποκείµενο – Κατηγορούµενο - Αντικείµενο 3

2. Προσδιορισµοί 7

3. Χρήση των πτώσεων (Ονοµαστική - Γενική – ∆οτική – Αιτιατική

– Αφαιρετική)

9

4. Απαρέµφατο 13

5. Μετοχή - Ανάλυση µετοχής σε δευτερεύουσα πρόταση 15

4. Γερούνδιο – Γερουνδιακό – Γερουνδιακή έλξη - Σουπίνο 18

6. Περιφραστική συζυγία 20

Β΄ ΜΕΡΟΣ

7. Χρήση των εγκλίσεων - Ακολουθία των χρόνων της Υποτακτικής 21

8. Απαγόρευση 23

9. Προτάσεις

Ευθείες 24

Πλάγιες 25

Ενδοιαστικές 26

Βουλητικές 26

Αναφορικές 27

Προτάσεις quominus, quin 28

Αιτιολογικές 29

Τελικές 29

Συµπερασµατικές 30

Χρονικές 31

Υποθετικές 32

Εναντιωµατικές - Παραχωρητικές 33

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ

Περιλαµβάνει όλη τη θεωρία του Συντακτικού που πρέπει ξέρει ο µαθητής της Β΄

και Γ΄ λυκείου σε ευκρινείς πίνακες, ελκυστικούς µε χρώµατα για όλα τα συντακτικά

φαινόµενα (π.χ. κατηγορούµενο, αντικείµενο, προσδιορισµοί, απαρέµφατο, µετοχή,

δευτερεύουσες προτάσεις κ.ά).

Υπάρχει µια σηµαντική καινοτοµία. Όλα τα συντακτικά φαινόµενα είναι σε

ψηφιακή µορφή και συγκεντρωµένα σε τέσσερις πίνακες* (∆είτε στο τέλος). Έτσι,

καθηγητής ή ο µαθητής µπορεί να κάνει κλικ επάνω στο συγκεκριµένο φαινόµενο (π.χ.

σύνταξη ρηµάτων, απαρέµφατο, µετοχή, προτάσεις κ.ά) που αναζητά και να εµφανιστεί ο

ανάλογος πίνακας µε τις σχετικές πληροφορίες. Μ’ αυτόν τον τρόπο έχουµε γρήγορα και

εύκολα πρόσβαση σε όλο το συντακτικό.

Το Συντακτικό µπορεί να εκτυπωθεί:

α) Σε ασπρόµαυρη µορφή, όπως εµφανίζεται στην αρχή.

β) Σε έγχρωµη µορφή, όπως εµφανίζεται στα διαγράµµατα, κάνοντας «κλικ» στα βέλη.

* Σηµείωση: Ο συγκεκριµένος πίνακας εδώ στο δείγµα (DEMO) ανοίγει µόνο εκεί

όπου υπάρχει το βέλος.

Παραβολικές 34

10. Ευθύς – πλάγιος λόγος 36

11. Σύνδεσµοι 37

12. Επίµετρο: Συνοπτικοί πίνακες 38

ΕΙ∆Η ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΥ

ΜΟΡΦΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ

Α

Π

Λ

Ο

ΚΑΘΕ

ΜΟΡΦΗ

Είµαι

Γίνοµαι, γεννιέµαι

Βλέπω, γεννώ,

Ζω, πεθαίνω

Εκλέγοµαι

Νοµίζοµαι, καλούµαι

Θεωρούµαι, κρίνοµαι

sum

fio, nascor,

video, gigno,

vivo, morior,

creor,

putor, dicor,

habeor, iudicor

ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ

• Αποµάκρυνση, χωρισµό abeo, abstineo

• Προέλευση accedo

• Απαλλαγή libero, expello, solvo

• Στέρηση spolio, vaco

• Τα αποθετικά utor, potior

ΓΕΝΙΚΗ

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

1. Κτητική γ΄ πρόσωπο

α΄, β΄, γ΄ κτητικής αντωνυµίας (συµφωνεί κατά γένος,

αριθµό και πτώση)

2. ∆ιαιρετική αριθµητικό, υπερθετικός βαθµός

αντωνυµία (nostrum, vestrum)

εµπρόθετα de, ex, in + αφαιρετική

3. ∆ηµιουργού

4. Περιεχοµένου

5. Ιδιότητας(Μόνιµη) επίθετο, αντωνυµία+ αριθµητικό (επιθετικός προσδιορισµός)

6. Υποκειµενική

7. Αντικειµενική

8. Επεξηγηµατική

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

ΕΕΕΙΙΙΔΔΔΙΙΙΚΚΚΟΟΟ

ΧΡΗΣΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ

Υποκείµενο

Απρόσωπα ρήµατα

• Λεκτικά constat

Αντικείµενο

Προσωπικά ρήµατα

• Λεκτικά dico, narro, nuntio

• ∆οξαστικά duco, puto

• Γνωστικά scio, ignoro

• Αισθητικά audio, sentio, video, animadverto

• ∆ηλωτικά ostendo, declaro

• Ψυχικού πάθους doleo, gaudeo, admiror

• Mελλοντικά

(Σε Μέλλοντα)

spero

ΜΕΤΟΧΗ

ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ

Ενεστώτας Ενεστώτας

• Τροπική

• Τελική (Μέλλοντας)

• Χρονική

• Αιτιολογική

• Υποθετική

• Εναντιωµατική

Ισοδυναµεί µε αναφορική

πρόταση.

• Αισθητικά: video, audio

• Παρουσιάζω, παριστάνω:

facio, induco

ΓΕΡΟΥΝ∆ΙΟ

ΓΕΝΙΚΗ –ndi ∆ΟΤΙΚΗ –ndo

• Αντικειµενική

• causa, gratia + γεν.= σκοπό

• Σκοπό. Επίθετα: καταλληλότητα,

ικανότητα, δυνατότητα,

εκλογή, διορισµό

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ – ndum ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ – ndo

• ad, in + αιτ.= σκοπό, αναφορά • Τρόπο

• de, ex, in, ab + αφ.= αναφορά, τρόπο,

αφετηρία

ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΠΟΥ [ΣΚΑ]

ΣΤΑΣΗ ΚΙΝΗΣΗ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ

in + αφαιρετική

π.χ. in Asia

in, ad + αιτιατική

π.χ. ad Romam

ex, de, ab + αφαιρετική

π.χ. ex Roma

Γενική (α', β' κλίση)

π.χ. Romae

Αιτιατική

π.χ. Romam

Αφαιρετική

π.χ. Roma

Αφαιρ. (γ' κλ., πληθυντ.)

π.χ. Carthagine, Athenis

ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ

• noli (β΄ ενικό), nolite (β΄ πληθυντικό) + απαρέµφατο Ενεστώτα

π.χ. Noli srectare quanti homo sit (µη σε απασχολεί)

• ne (nemo, numquam . . . + Υποτακτική Παρακειµένου του ρήµατος).

∆ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ – Ακολουθία των χρόνων

ΕΙΣΑΓΟΝΤΑΙ ΕΚΦΕΡΟΝΤ. ∆ΗΛΩΝΟΥΝ

quod, quia, quoniam Οριστική Αντικειµενική αιτιολογία

quod, quia, quoniam

cum

Υποτακτική

»

Υποκειµενική αιτιολογία, εκφράζει δηλαδή

την άποψη του υποκειµένου της κύριας

πρότασης

Αιτιολογία αποτέλεσµα εσωτερικής,

λογικής διεργασίας

Πρόταση κρίσεως

Οριστική (Κύρια πρόταση)

Ειδικό απαρέµφατο

Υποκείµενο σε αιτιατική

Πρόταση επιθυµίας

Υποτακτική, Προστακτική

Βουλητική πρόταση (Ρήµ: ∆ιαταγή, παρά-

κληση, προτροπή/πειθώ, φροντίδα, απόφαση

ut + Υποτακτική (καταφατική)

ne + » (αρνητική)

Τελικό απαρέµφατο ενεστώτα

Υποκείµενο σε αιτιατική

ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΝΗΜΜΕΝΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ

ΣΕ ∆ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ

ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ / Ακολουθία των χρόνων της Υποτακτικής

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ Ενεργητικής φωνής (Σύγχρονο)

qui, quae,quod + Οριστική Ενεστώτα - Παρατατικού Ε.Φ (Ενεργητική Φωνή)

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ Παθητικής φωνής (Προτερόχρονο)

qui, quae,quod + Οριστική Παρακείµενο – Υπερσυντέλικο Π.Φ (Παθητ. Φωνή)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

YΠOTAKTIKH

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ

ΡΗΜΑ

(ΑΠ

ΑΡ

ΕΜ

ΦΑ

ΤΟ

–Μ

ΕΤ

ΟΧ

Η)

•ΑΠΛΟ

•ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟ

•ANTIKEIMENOY

ΚΑ

ΤΗ

ΓΟ

ΡΟ

ΥΜ

ΕΝ

Ο

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ

ΓΕΝΙΚΗ

ΔΟΤΙΚΗ

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ

ΔΙΠΤΩΤΟ

ΡΗΜΑ

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

ΜΕΤΟΧΗ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΠΡΟΣΩΠΟ

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ

ΣΥΜΦΩΝΕΙ

AΦΑΙΡΕΤΙΚΗ

ΣΥΣΤΟΙΧΟ

ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ ΕΤΕΡΟΠΡΟΣΩΠΙΑ

ΠΡΟΣΔΙΟ

ΡΙΣΜΟΙ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ

ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ

ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ

ΕΠΙΘΕΤΟ

ΠΑΡΑΘΕΣΗ

ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ

ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ

ΚΑΤΗΓΟΡ/ΚΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ

ΔΟΤΙΚΗ

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

ΕΜΠΡΟΘΕΤΑ

ΠΛΑΓΙΕΣ

ΠΤΩΣΕΙΣ

ΓΕΝΙΚΗ

ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ

ΔΟΤΙΚΗ

ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

ΤΕΛΙΚΟΕΙΔΙΚΟ

ΜΕΤΟΧΗ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ

ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ

ΕΠΙΘΕΤΙΚΗΕΠΙΘΕΤΙΚΗΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ

ΑΠΟΛΥΤΗ

ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ

ΑΠΟΛΥΤΗ

ΑΝΑΛΥΣΗ

ΜΕΤΟΧΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΗ

ΜΕΤΟΧΩΝ

ΚΡΙΣΕΩΣΚΡΙΣΕΩΣ

ΕΠΙΘΥΜΙΑΣΕΠΙΘΥΜΙΑΣ

ΠΛΑΓΙΕΣ

ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ

ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ

ΤΕΛΙΚΕΣ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ

ΧΡΟΝΙΚΕΣ

ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ

ΚΥΡΙΕΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗΟΡΙΣΤΙΚΗ

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ

ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ

ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ

ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Quominus - quin

ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ

ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ