:ةوزج یسانشفیکdl.jozveban.ir/jozve/حقوق/جزوه-کیفرشناسی...وپصان یمحلابع {اتسا یسانشفیک ةوزج )95 94 هامهم م ت( ینب

جزوة:

کیفرشناسی بر اساس سرفصل دورة کارشناسی رشتة حقوق

استاد:

عبدالحمید ناصرپور

ترم:

95-94ماه مهر

بسم هللا الرحمن الرحیم

استاد عبدالحمید ناصرپور کیفرشناسی ةجزو

(95-94 مهرماه م ر)ت

مهقدم

که با نام و است « یعلوم جنائ»فر و به تعبیر برخی شاخة جدیدی از علوم مربوط به جرم و کی« کیفرشناسی»

تنها بخشی از آنچه امروز .گسترة کنونی تا دهه های اول قرن بیستم به عنوان یک شاخه مستقل مطرح نبود

نخست قرن نوزدهم و تحت تأثیر آموزه موضوع این علم است پس از نهضت روشنگری اروپا و دقیقاً از نیمه

شناخته می شد. محتوای « علم زندان ها»و بعداً « حقوق اجرای مجازات ها»های مکتب نئوکالسیک با عنوان

این دو رشته بیش از هر چیز به طرح و پاسخگویی به مشکالت حقوقی کیفر و اجرای آن و بیشتر نقد و

اجرایی بهتر و صحیح تر آن اختصاص داشت، هر چند اشارات تحلیل کیفر حبس و تبیین انواع روش های

مختصری به سایر مجازات ها نیز در آثار متعلق به این دوره قابل مشاهده است.

اما از نیمه قرن بیستم و دقیقاً به دنبال تحوالت دهة هفتاد به بعد مثل شکست اقتدار کیفر حبس و توسعة

جای عناوین مزبور را گرفت تا عالوه بر انطباق بهتر عنوان با موضوع و نیز « کیفرشناسی»کیفرهای جایگزین،

محتوا، انواع ضمانت اجراهای کیفری جدید و اهمیت ارزیابی آن ها و مباحث مختلف پیرامون نهادهای

اجرایی کیفر را بطور منطقی تحت پوشش قرار دهد.

ر پرتو رواج اندیشه ها و مکاتب کیفری و بعداً کیفر د د حقوق کیفری، مطالعة همه جانبةبا شروع دورة جدی

و « علم زندان ها»ی تبدیل گشت و علوم جنایی متعددی از جمله سی به رشته ای تخصصجرم شنا

، یکی پس از دیگری پا به عرصه وجود نهادند مسأله ی قابل تأمل اینکه، تا مدت مدیدی علم «کیفرشناسی

ها بود در حالی که پس از عصر روشنگری شاهد به کیفر طالعةه منه میدان دار عرصادارة زندان ها یگا

کارگیری کیفرهای متنوعی هستیم و منطقاً بایستی کیفرشناسی جای آن را می گرفت اما سوابق تاریخی چنین

امری را نشان نمی دهد که علت آن را می توان در حاکمیت زندان در آن زمان که به تعبیر برخی از صاحب

بوده است، یافت. « دان گراییعصر زن»نظران



کلیات

، گذری کوتاه بر چند مطلب ضروری است تا ذهن ما کیفرشناسی مباحث اصلی قبل از آغاز سخن در مورد

را برای پذیرش تفصیلی مباحث اصلی آماده سازد.

کیفر: مفهومبند اول:

،حتمیت ،رسواکنندگی، تحمیلی آوری، رنج چون شرایطی واجد که است جرم به نسبت جامعه واکنش

کلی طور به توان و نمی است دولت حاکمیت اعمال ی حوزه در آن اعمال و است بودن اجباری و قطعیت

کرد. واگذار صی خصو بخش به را آن

کیفرشناسی: : مفهومبند دوم

کننده محدودکمینة یا قهرآمیز مبارزه کارهای راه و ها شیوه توجیه و تحلیل یا تبیین به که است ای رشته

روش کند، می بررسی را ها مجازات انواع چیستی و چرایی همچنین و پردازد می فردی های آزادی و حقوق

و کیفر تکامل و تحوالت خالصه طور به و کند میارزیابی را ها آن پیامدهای وبررسی ها آن اجرای های

. کند می بیان را آن انتظار مورد اهداف

: جنایی علوممفهوم : مبند سو

از را جرم که ،ای رشته که معنا این به است؛ مجرمانه پدیده یا جرم آن موضوع که است علمی جنایی علوم

. شود می یاد آن از جنایی علوم عنوان تحت دهد می قرار بررسی مورد مختلف های جنبه

بند چهارم: جایگاه کیفرشناسی:

و تر مناسب ،کارآمدتر تر،ثرمؤ کیفرهای ما به تواند می که است اهمیت حائز جهت این از شناسی کیفر

بر، آن پیامدهای و ها مجازات تا کند می کمک ما به و کند معرفی جرائم با مبارزه برایرا تر انسانی حتی

لذا، دارد جایگاه رفیعی شناسی کیفر دلیل همین به کنیم ارزیابی را جرم تکرار از جلوگیری بر حتی و جامعه

انسانی، پیامدهای دارای نفسه فی کیفر.برخوردار است مضاعفی اهمیت از جنایی علوم های رشته سایر بین

.باشد داشته زیادی اهمیت تواند می موضوع این بررسی و است مختلفی سیاسی و اقتصادی اجتماعی،



فصل بندی

همانطور که بیان شد کیفرشناسی شاخة جدیدی از از علوم جنایی می باشد و به دلیل جدید بودن این رشته و

آشنایی کمتر دانشجویان با مباحث مرتبط با این رشته، الزم است جهت آشنایی بیشتر دانشجویان با مباحث

، اهمیت، ویژگی ها و کیفرشناسیتحوالت کیفر، رویکردهای مختلف و مرتبط با این رشته، مباحثی همچون

.اهداف کیفر و در نهایت انواع کیفر مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد

رای دستیابی به این هدف، مباحث فوق را در سه فصل مورد بررسی قرار می دهیم؛ فصل در این جزوه بما نیز

د که در قالب دو مبحث بیان دار شناسیکیفر و شاخه های رویکردهاتحوالت کیفر، اول اختصاص به بررسی

شده است و فصل دوم مربوط به بررسی اهمیت، کارکردها، ویژگی ها و اهداف کیفر می باشد که در قالب

دو مبحث بیان گردیده است و در پایان فصل سوم به بررسی و ارزیابی انواع کیفر اختصاص داده شده که در

ی قرار گرفته است.سرهفت مبحث، کیفرهای مختلف مورد ارزیابی و بر



4

:فصل اول

کیفرشناسی ها و شاخه هایرویکرد تحوالت کیفر،بررسی

،دوشواقع آشنایی با تحوالت تاریخی کیفر می تواند در فهم مباحث کیفرشناسی مؤثر و مفید از آنجایی که

در این فصل ابتدا در مبحث اول به بررسی تحوالت تاریخی کیفر خواهیم پرداخت و در مبحث دوم این

را مورد بررسی قرار خواهیم داد. رویکردها و شاخه های کیفرشناسیفصل

مبحث اول:

بررسی تاریخ تحوالت کیفر

طول زمان تحت تأثیر عوامل مختلفی تغییر و تحول مجازات ها چه از نظر شکل و ماهیت و چه از نظر اجرا در

بوده و در نتیجه نظام کیفری به تبع تصادی، سیاسی، مذهبی و ...از جمله آداب و رسوم اجتماعی، عوامل اق

.اعی و سیاسی لزوماً تغییرپذیر می باشدتحوالت اجتم

که برای فهم ،است دیده خود به را زیادی های نشیب و فراز تاریخ طول در به طور کلی می توان گفت کیفر

و عصر عمومی دادگستری ،دورة انتقام خصوصی، قصاص تحوالت برخی آن ها را به چهار بهتر این تغییر و

دوره خواهیم پرداخت. بررسی این چهارتقسیم کرده اند که در ذیل به اختصار به روشنگری

: خصوصی انتقام دورة: گفتار اول

« دادگستری خانوادگی»یا « دادگستری خصوصی»یا « عدالت خصوصی»همچون؛ در این دوره که به نام هایی

نظام منسجمی برای تبیین جرم و نحوة برخورد با مرتکبین جرم نیز تعبیر شده است،« جنگ های خصوصی»یا

ای اغلب منجر به درگیری و جنگ بین طرفین ارزش ها و باورهای قومی و قبیله وجود نداشته است و نقض



5

ید. مهمترین مجوز برای انتقام جویی، تجاوز به منافع فردی یا خانوادگی و نهایتاً گروهی یک فرد یا می گرد

معین بود. قبیلةِ

دنبال را مرتکب تطهیر و سزادهی و انتقام جزء هدفی و بودند جسمانی و خشن غالباً دوره این های مجازات

در بدون و شد می پیدا مجرمانه عمل خارجی وتحقق بودن مادّی اساس بر فقط یجزائ مسئولیّت. کرد نمی

.نمودند می مجازات را وی مجرم عقلِ و اراده ،قصد گرفتن نظر

اقوام و خویشاوندان وی نیز شریک جرم محسوب مجرم، شخص جزائی مسئولیت برعالوه دورهاین در

. مسئولیت شخصی فقط شدند می متحمّل جمعی دسته صورت به را معنوی و مادّی مجازاتگردیدند و می

ی یافت )یعنی جرائم درون عمالی بود که درون یک خانواده یا داخل قبیله ای خاص ارتکاب مدر مورد اَ

در این صورت فقط فرد خاطی دیده( در آن زندگی می کردند. طرفین )یعنی بزهکار و بزه گروهی( که

مجازات می شد.

مقررات و قانون. است بوده کیفر جای به خونریزی و گجن ی وخصوص یجوی انتقام دوران، این دوره

انتقام یا خسارت جبران و خانوادگی های ارزش از دفاع مرتکب با مقابله از هدف و هنداشت وجود خاصی

.است بوده جرم از دیده زیان یا علیه منجی خاطررضایت منظور به مرتکب از گرفتن

:قصاص دورة: دوم گفتار

غام تدریجی خانواده ها و تاریخ تحول مجازات ها اشاره به یک برهة خاص دارد که با اددورة قصاص در

تشکیل جوامع منظم تری از قبایل اولیه شروع می شود و مبنای آن یکسان سازی و تعدیل نسبی قبایل و

کند. ا می انتقامی پیدا، حداقل به اندازة خود جرم یعنی مقابله به مثل است نه بیشتر از آن که جنبة مجازات ه

اصل پذیرفته شد که صرفاً خود مرتکب مجازات شود اگر چه موارد خالف نیز قابل قصاص این در دورة

، بحث شخصی شدن مجازات یعنی این که مجازات به شخص مجرم بار واقع در این دورهمشاهده است. در

مان هستند، تا حدودی پذیرفته شد.اَمی شود و بقیة افراد خانواده یا وابستگان جانی از مجازات در



در این دوره غرامت شخصی به غرامت قانونی تبدیل شد، در دورة خصوصیت دیگر این دوره این است که

باید در مورد مبلغ آن با یکدیگر به قبل در مواردی که مسألة پرداخت غرامت مطرح می شد، طرفین درگیر

ها تبدیل به غرامت های مشخص قانونی شد که توسط نظام حاکم غرامت ،توافق می رسیدند اما در این دوره

معین می گردید.

خصوصیت دیگر دورة قصاص این است که در آن بحث استرداد مجرم مطرح شد یعنی این که مقرر گردید

داد به منظور جلوگیری از جنگ و خونریزی، جانی را تحویل ر جرمی علیه قبیلة دیگری انجام وقتی یک نف

.لة مجنی علیه بدهندقبی

:عمومیدادگستری دورة: سوم گفتار

در اجتماعی مصلحت یا عمومی حقوقنفع و نظم، جمله از جدیدی مفاهیم عمومی ستریة دادگدور در

اقتصادی و سیاسیِ در این دوره پیشرفت های اجتماعی،. زیرا شد مطرح فردیخصوصی یا حقنفع یا مقابل

از قبایل اولیه و تشکیل حکومت های مرکزی شد و طبعاً جوامع منسجم تر و بزرگتره تشکیل بیشتر، منتهی ب

لذا نیاز مبرمی به یک نظام پیشرفته تر و منسجم تر نسبت به .تضارب و تقابل حقوق و منافع را به دنبال داشت

قبل احساس می شد تا بتواند حقوق و منافع همه اعضای جامعه را تأمین نماید.

باید مشروع حکام طرف از و معین مقررات با و مشخص های مجازات چارچوب در مجازاته در این دور

خصوصی و عمومی به جرائم. شد نمی شناخته مشروع چارچوب این از خارج در و شد می اجرا و تعیین

. رعایت سه اصل در مجازات ها بود بدنی های مجازات دوره این در ها مجازات ماهیتو شد می تقسیم

جرم نوع با شکنجه و مجازات نوع :اصل دوم د؛باش شکنجه با توأمباید مجازاتاصل اول: ضروری بود:

را به یعنی جرم به هر شکلی انجام شده بود مجرم .ه باشدداشت تناسب مطابقت یا باید مجرم توسط ارتکابی

در طبقاتیتفاوت ،نوع آنعمال و اجرای مجازات و تعیین اصل سوم: در اِهمان شکل مجازات می کردند و

.نظر گرفته می شد



تفسیر مقررات و تصمیم گیری در مورد افراد و در حکام و قضات وسیع اختیاراتاز ویژگی های این دوره

ه به وسیلة آن ها اثبات تقصیر یا عدم آن را بر عهدة قوای ماورای ستفاده از آزمایش های قضائی است کنیز ا

گذاشتند.طبیعی یا خدا می

از دیگر خصوصیات این دوره عدم تساوی در مجازات ها بود یعنی با توجه به شخصیت جانی و مجنی علیه،

خصوصیت دیگر این دوره شدت مجازات هاست و گاهی از آن ها عمال مجازات وجود داشت.تبعیض در اِ

عموماً همراه با خشونت و تمجازابه کفارة گناه و عامل تصفیه روح مرتکب تعبیر می نمودند لذا اجرای

زجر و شکنجه بود.

گفتار چهارم: دورة عصر روشنگری:

از بعد که است روشنگری عصر آن آغاز نقطه که هستیم شاهد را جدیدی دورة تاریخی تحوالتاین از بعد

تا و رفت پیش تر انسانی رویکردهای سمت به ها مجازات دوره این در .شود می آغاز اروپا در وسطی قرون

دیشمندان ان های اندیشه تأثیر تحت میالدی 1 و قرن در روشنگری نهضت .دارد ادامه تحوالت این امروز

.کرد پیدا ظهورو مکاتب کیفری،

پذیرش به مجبور را سیاسی های حاکمیت و داد تغییر کلی به را ها مجازات سوی و سمت روشنگری عصر

بدنی های مجازات همچنین . کرد ها مجازات اعمال و تعیین برای ای شده تعریف و مشخص های چارچوب

. شد استفاده معمول مجازات یک عنوان به زندان مجازات آن جای به و رفت بین ازغیر انسانی

و گیرد قرار نقد مورد مجازات این که شد سبب آن از ناشی معایب ظهور و حبس کیفراز فراوان ستفادةا

با وجود و دوش مطرح حبس جایگزینی برایو ... عمومی خدمات جریمه، ،نقدی جزای چونی های مجازات

گذاری پایه دوران ایندر کیفرشناسی دانش بنابراین نبود. جامع ها زنداناداره علم دیگر ها مجازات تنوع

که امروزه فردی کردن کیفر اجرای و تعیین در مجرمین انسانی شخصیت گرفتن نظر در در این دوره .شد

ها مجازات نوع در گیری چشم راتیتغیکه خود باعث ایجاد ،کیفر نامیده می شود مورد توجه قرار گرفت

هر مجرم. فردی کردن کیفر یعنی تعیین مجازات با در نظر گرفتن خصوصیات فردی و انسانی خاص .دش



1

مبحث دوم:

کیفرشناسی ها و شاخه هایرویکرد بررسی

دارای بکار رفت، اکنون « علم مجازات»که اولین بار در قرن نوزدهم در رابطه با گفتگو از کیفرشناسی

رویکردهای در این مبحث، ابتدا در گفتار اول می باشد. به همین دلیل خاص خود رویکردها و شاخه های

.خواهیم پرداختبه بررسی شاخه های کیفرشناسی را بیان نموده و در گفتار دوم کیفرشناسی

گفتار اول: رویکردهای کیفرشناسی:

و مضیق معنای یک رویکرد و دارای و است تفسیری تحلیلی یا جنائی علوم شاخه های از یکی کیفرشناسی

می باشد که عبارتند از:موسع معنای رویکرد و یک

معنای مضیق کیفرشناسی:: الف

حبس مجازات تنها مضیق معنای در واقع در. ها زندان اداره علم از است عبارتکیفرشناسی در معنای مضیق

قوانین در زیرا .گیرد می قرار علمی و دقیق مطالعة و بررسی مورد کیفری اجراهای ضمانت سایر میان از

از رویکرد این در. باشد می مجرمین با کیفری برخورد نوع ترین شایع مجازات این ها کشور اکثر کیفری

و ها زندان اداره روش سپس و آید می میان به سخن زندان مجازات مضررات و فواید از ابتدا شناسی کیفر

.گیرد می قرار برسی مورد آن ثیراتتأ

ب: معنای موسع کیفرشناسی:

واقع در یجنائ علوم از این شاخه در. نامند می مجازات علم را شناسی کیفر کلی، رویکرد و موسع معنای در

. آیدمی میان به سخن ها مجازات توزیع های مالک و ها آن اهداف ،ها مجازات و ماهیت چیستی پیرامون

ها مجازت ارزیابی و اعمال روش های و مجازات انواع تحلیل علم توان می را موسع معنای در شناسی کیفر

.کرد بیان



9

:تار دوم: شاخه های کیفرشناسیگف

مرتبط با و اصلی شاخه سه ،که در واقع معنای حقیقی و دقیق این علم می باشد موسع شناسی کیفر در

: ، که در ذیل به اختصار این سه شاخه را مورد بررسی قرار خواهیم داددارد وجود یکدیگر

گذاری کیفری: الف: قانون

در نحوة وضع و تنظیم قوانین کیفری می باشد و دارد، مطالعة قانونگذاری مرحلة اختصاص به که این شاخه

دانش های یافته کارگیری به و استفاده د.کیفر می باش به مربوط مقررات قوانین و تدوینو وضع واقع شیوة

اصل صورت این در که باشد جرم نوع با سب متنا ،قانون کیفر تعیین شده در شود که میسبب کیفرشناسی

.گردد رعایت میمجازات و جرم تناسب

محکومیت کیفری: ب:

مجرمین تعیین مجازات و محاکمه به بررسی شیوةحکم دارد صدور مرحلةاین شاخه که اختصاص به

کیفر ،کیفر تعیین هنگامقضات در تا شود می موجب ،با دانش کیفرشناسی یقضائ می پردازد. آشنایی

اجرای از نظر موردبه اهداف نهایی و واقعی و بدین وسیله دنساز معین را جرمم شرایط و جرم با متناسب

.دست یابند کیفر

اجرای مجازات: ج:

را بیان اجرای کیفر صحیح و دقیق روش و کیفر دارد در واقع شیوه اجرای مرحلةاین شاخه که اختصاص به

تا شود اندیشیده تدابیریاجرا مرحلة در که شود می دانش سبب این با کیفراجرای مجریان آشنایی .می کند

.گردد آسانترو ... ، مجرم ارعابو درمان، اصالح چون یبه اهداف نیل

جلوگیری حاکمیت از اتالف هزینه های طرف یک از کیفرشناسی دانش مطالعةبه طور کلی می توان گفت،

متناسب با نوع جرم بوده و قاضی در هنگام ،که باعث می شود کیفر وضع شده در قانون چراد ینما می

صدور حکم، کیفر متناسب با جرم و شرایط مجرم را تعیین نماید و در نهایت و در مرحلة اجرا با اتخاذ

ترین برنده عنوان بهکیفر دیگر سوی از واجرا گردد انهتدابیری خاص، کیفر به صورت صحیح و کارشناس

حفظ می کند. را خود و کارایی اعتبار ارزش، ،مائجر با زهمبار در و حاکمیت جامعه الحس



فصل دوم:

اهمیت کیفرشناسی، کارکردها، ویژگی ها و اهداف کیفر

اهداف کیفر، رسی و بیان کارکردها، ویژگی ها و کیفرشناسی و برعلم در این فصل برای شناخت اهمیت

در مبحث اول اهمیت کیفرشناسی و کارکردهای کیفر را بیان نموده و در مبحث دوم به بررسی ابتدا

ویژگی ها و اهداف کیفر خواهیم پرداخت.

مبحث اول:

اهمیت کیفرشناسی و کارکردهای کیفر

گفتار اول اهمیت هر علمی در توجه به آن علم مؤثر می باشد در این مبحث ابتدا در از آن جایی که شناخت

و در گفتار دوم به بررسی کارکردهای کیفر خواهیم پرداخت. پرداخته به بیان اهمیت علم کیفرشناسی

گفتار اول: اهمیت کیفرشناسی:

نتیجه ،یعنی کیفر و اجرای آنضوع اصلی این رشته همین بس که گفته می شود مودر اهمیت کیفرشناسی

بران ها جهت زندست که برای تشکیالت قضایی، پلیس و عینی و ملموس کوشش ها و هزینه های گزافی ا

نشود نه تنها تالش ها انچه کیفر به خوبی شناخته و اجراصرف می گردد. در نتیجه چندالت و امنیت قراری ع

ی و پلیس نیز فراهم شروعیت نظام قضائای از دست رفتن مو هزینه های مذکور به هدر رفته اند، بلکه زمینه ه

در ذیل به بیان اهمیت علم کیفرشناسی از چهار جهت خاص می پردازیم: می گردد.

- بررسی لذا است بشر بنیادین و اساسی حقوق از یکی ناقض حال هر به گردد اعمال که شکل هر در کیفر

.باشد می اهمیت دارای آن از حراست و حفظ برای آن مورد در



- است المللی بین و داخلیدر سطح مجرائ با مبارزه در ها حکومت های سالح ترینبرنده از یکی کیفر.

داشته اساسی نقش هاحکومت مشروعیت توجیه در تواند می آن اجرایچگونگی تعیین و نحوة بنابراین

.باشد

- اقتصادی، متعدد آثار قطعاً آن اجرایاست و شیوة تعیین و بعدی چند ای پدیده جرم همانند کیفر

نشانگر وکیفر جرم میان توازن عدم بنابراین . دارد المللی بین و داخلی سطح درو سیاسی فرهنگی، اجتماعی

.است کیفری نظام در عدالتعدم وجود جمله از مشکالتی و لمسائ

است اصل خالف بر ،الزم توجیه بدون آن ی اجرا تعیین و و است و ناپسند مذموم اخالقی لحاظ به کیفر -4

آن مختلف ابعاد در مطالعه عدم لذا. باشد داشته جامعه یک در اجتماعیو سیاسی های بازتاب واندت می و

.داشت خواهد یقضائ و سیاسی نظام برای منفی آثار

گفتار دوم: کارکردهای کیفر:

مهم می پردازیم: می باشد که در ذیل به بررسی این دو کارکرد مند فایدهو اخالقی کیفر دارای دو کارکرد

:کیفر خالقیکارکرد االف:

موجبمی باشد و مجرم با ارتکاب جرم، اجتماعی ارتکاب جرم در واقع نقض یکی از ارزش ها یا قواعد

خسارت و رنج تحمیل با است متحمل شده که یخسارت مقابل در نیز جامعه .شود می جامعه به خسارت ورود

تعادل نوعی دیگر، برقراری سوی ازبه مجنی علیه وارده خسارت ترمیم و یکسو از مجرم به تحت عنوان کیفر

جرم از قربانی و برسد خودسزای عمل به مجرم که کند می ایجاب اخالق یعنی کند می دنبال را جامعه در

.شود ضرر رفع نیز

:کیفر مند فایده کارکردب:

و مجازات تنبیه ارضای افکار عمومی نگران، اجتماعی، تعادل برقراری تنها ،مجرم به تحمیلی کیفرِ هدف

و طرد مجرم باز اجتماعی کردنعبرت آموزی، ایدة سه ف است الزماین موارد بر عالوه نمی باشد. بلکهمجرم

کیفر می پردازیم:فایده مند ِ کارکردِ در ذیل به بررسی این سه فایدة مهمِ. نیز به همراه داشته باشدرا مجرم



- :فایدة عبرت آموزی

سر در را مجرم از تقلید وسوسة کسانی که شود باعث که شود اجرا و انتخاب به نحوی باید مجازات هر

بایدکیفر نماید. ایفا را خود پیشگیرانه کارکرد وداشته وا ملتأ به ها را گرفته و آن عبرت او تنبیه از دندار

چه و (خصوصی یا خاص پیشگیری) مجرم توسط خود چه بار دیگر پیوسته، وقوع به که جرمی تا کند کمک

.نشود تکرار ( عمومی یا عام پیشگیری) شهروندان سایر توسط

- باز اجتماعی کردن مجرم:

و به نحوی تعیین و اعمال گردد که باعث تربیت و اصالح مجرم باشدمجرم اصالح جهت در باید کیفر

می باشد که با صدد در جنایی سیاست. در حال حاضر نرود خطا راه به دوبارهمجرم که طوریگردیده به

هدف این بامجرم اصالح بنابراینتوسط او جلوگیری نماید. جدید جرم ارتکاب ازاستفاده از مجازات مجرم

کیفری، حقوق برای زیرا نیست، بزهکار اخالقی بهبودی مراد، البته. نگردد باز خطا راه به بارهدو او که است

.است کافی جامعه در زندگی اولیه قواعد از پیروی سوی به سابق مجرمیعنی سوق دادن اجتماعی بهبودی

- مجرم: طرد

برای ند. زیرا اعمال می گرددر خصوص جرائم بسیار شدید و خشونت بار کننده طرد های مجازات

با کردن مجرم اجتماعیباز منظور شده به انجام های کوششبوده و ضروری عمومی نظم از پاسداری

های نظام کلیة درکه باشد می ابد وحبس اعدام ها مجازات این شدیدترین. باشد شده روه روب شکست

.ایم بوده چنین کیفرهایی وجود شاهد صر، معا دورة تا حقوقی،



مبحث دوم:

ویژگی ها و اهداف کیفر

سوی از و سازد طرد جامعه از و داده آزار را مجرم سویی از تواند می که باشد می ویژگی هایی دارای کیفر

تفکیک باید آن اهداف از دهد و می تشکیل را آن ذاتی جوهر کیفر خصوصیات .نماید اصالح را او دیگر

در دقت با باید لذا .پیش آید اهداف و ها ویژگی اختالط است ممکن موارد برخی در چند هر ،شوند

در این مبحث ابتدا در گفتار اول به بیان ویژگی های کیفر پرداخته و در گفتار دوم به .نمود ملتأ موضوع

بررسی اهداف کیفر خواهیم پرداخت.

گفتار اول: ویژگی های کیفر:

و آزاردهی، مجرم در هراس وجودویژگی های کیفر که در واقع جوهر ذاتی آن می باشند عبارتند از:

.جرم از ناشی زیان و جبران ضررو بودنتحقیرآمیز ، رسانی آسیب

:مجرمدر هراس وجودالف:

توانسته دلیل بدین ،مجازات سانندةتر قدرت یا ترس عامل مرعوب کننده و ترساننده می باشد ومجازات

عالقه دارد. سلب خود آبروی و مال آزادی، حیات، به نسبت اصوالً بشر که کند پیدا دوام ها قرن است

داشتن باز برای است ای وسیله خود و بوده آور بیم و کننده الهی نگران مواهب این از یک هر احتمالی

و عمیق احساس همین از مجازات عمالاِ در بشر لذا. دیگرانجامعه و حقوق به تجاوز و تعدی از اصشخا

چارة، را مجازات و گرفته الهام ،ترساندن برای خود آبروی و مال آزادی، حیات، به نسبت انسانی عالقة

شناخته شده است. انسانی های ارزش به تجاوز که دانسته عمالیاَ

ثیرتأ حال، هر به ولی گردد اثر فاقد زمان در طول یا و نباشد دائمی است ممکن روانی نظر از ترس، عامل

.گرفت نادیده افراد از بسیاری مورد در توان نمی آن را موقت



4

:رسانی آسیب و آزاردهیب:

انجام از ناراحتی حاصل و درد کیفر تحمل با باید مجرم و هستند رساننده آسیب و دهنده آزار ذاتاً کیفرها

یک تناسب در و ست ا کرده تحمیل را ناراحتی و درد این دیگران یا دیگری به خود زیرا شود، پذیرا را جرم

. گرددمی پذیر امکان شود می لیتحم که رنجی با آمده وارد کسی بر که ظلمی جبران منطقی، ظاهر به

.کند نیز تحمل خود است، کرده تحمیل جامعه و دیگران به جرم ارتکاب با که را رنجی و عذاب باید مجرم

از قصاص که آنجا .دید توان می روشنی به دارند اعتقاد مثل به مقابله به که قوانینی در را خصیصه این اثر

وارد مجنی علیه شخص بر مجرم که را عذابی که است این هدف شود می رانده سخن نفس قصاص یا عضو

برای را آور بودن رنج هدف همگی نیز... و حبس شالق، چون کیفرهایی .ز گردانندبا او خود به عیناً ،آورده

.کنند می دنبال مجرم

:بودن آمیز حقیرج: ت

اجتماعی و فردی از تحقیر ونمص نباید زنندگان آسیب لذا و است دیده آسیب یافته انجام جرم قبال در جامعه

را ها آن حریم و گذارد احترام می ها آن به جامعه که است مقرراتی به توجه عدم پاداش تحقیر، این. باشند

حکم انتشار عام، مالء در مجازات است اجرای منعکس نیز اجرا نحوة در حتی تحقیر این. دارد می محفوظ

است. تحقیر این اعمال منظور بهگروهی های رسانه در

:جرم از ناشی زیان و ضرر جبراند:

این ضرر و زیان ناشی . می باشد روانی یا مادی که کند می وارد علیه مجنی بر ضرری ،جرممجرم با ارتکاب

شدت و بوده کننده جبران ها مجازاتاز ارتکاب جرم باید به وسیلة مجازات تا حدودی جبران گردد. معموالً

،وارده خسارت میزان و مجرم شخصیت جرم، نوع چگونگی، مقتضیات، به توجه با امکان حد در ها مجازات

.آن جوهر تا است مجازات نتیجة بیشتر جرم از ناشی زیان و ضرر جبرانالبته باید گفت که . شود می مشخص



5

گفتار دوم: اهداف کیفر:

که مجرم، تربیت و اصالح یعنی کیفر عینی هدففر سه هدف را می توان بیان نمود.به طور کلی برای کی

هدف و می باشد جامعه به نسبت عام شکل به و مجرمان به نسبت خاص شکل جرم به از پیشگیری نتیجتة آن

عمدة کیفر اهداف از عمومی نظم حفظ همچنین امنیت اجتماعی یعنی . عدالت اجرای یعنی کیفر ذهنی

. است جامعه در و امنیت نظم وحفظ بزهکاری علیه مبارزه کیفرها، تأسیس از اصلی هدف که چرا. می باشد

در ذیل به اختصار به بررسی این سه فایدة کیفر خواهیم پرداخت:

:تربیت( و مجازات )اصالح عینی : هدفالف

در حال حاضر یکی از اهداف اصلی کیفر اصالح و باز اجتماعی کردن مجرم می باشد. البته باید توجه داشت

اصول در را آن رگه های آید بلکه نمی شمار به کنونی عصر های آوری نو از، مجرم اصالح اندیشةکه

و مجرم سازیبه یعنی اصالح، به مفهوم آوردن روی بایافت. توان می نیز وسطا قرون جزای حقوق

، اصالح از اهداف اصلی مجازات قلمداد تبهکاری گرداب در ویدوبارة افتادن فرو و کجروی از جلوگیری

در را بایسته های آموزش مجرم آن، در که نماید می درسی کالس بسان رویکرد این در مجازات .گردید

.گیرد می فرا جامعه با هماهنگ و گونه آشتی راستای زندگی

کیفرها جوهر به توجه با اما است نظر او مورد طرد و ارعاب از بیش مجرم تربیت و اصالح امروز چند هر

.پرداخت کیفر ذات به توجه بدون مجرم شدن اجتماعی باز تربیت و ،اصالح به صرفاً توان نمی

:عدالت( )اجرای مجازات ذهنی : هدفب

به جامعه خویش عمل با و شود جرمی مرتکب فردی اگر پسمی باشد جامعه در عدالت استقرار خواهان بشر

عنوان به مجازات. نماید می خورد بر او با اش مجرمانه عمل تناسب به جامعه ،نماید تعرض افراد حقوق و

حیات به نسبت است ممکن اجرا ضمانت این. ، برای اجرای عدالت می باشدقانونی اجرای مشخص ضمانت

اموال به نسبت( یا حبس)مجازات سلب یا محدود نماید را وی آزادی( یا اعدام مجازاتباشد ) مجرم شخص

اعالم مجازات ) نماید گیری هدف را او حیثیت و آبرو یا ( اموال مصادرة یا توقیف مجازات) اعمال گردد او

.است عدالت اجرای به جامعه نیاز احساس از حاکی اخالقی نظر از کیفر لذا(، ها رسانه از شخص نام



:اجتماعی()امنیت عمومی نظم : حفظج

و نظم می باشد. جامعه در امنیت و نظم حفظ و اعمال مجرمانه علیه مبارزه کیفرها، تأسیس از اصلی هدف

که شدبا می پیشرفته و موفق ای جامعه واقع در ،دوش می جامعه در عمومی آرامش و امنیت ، موجبانضباط

یعنی امر راستای این در نیز جامعه آن قوانین و اساسی های ارزش و باشد حاکم آرامش و عمومی نظم آن در

.باشد نظم حفظ

لذا و باشد می ضروری قدرت حاکمیت اعمال آن مینتأ برای و است اجتماعی نیاز یک نظم و امنیت

جامعه بر را امنیت و نظم بتواند تا نمایدوضع عمومی نظم حفظ راستای در ثرمؤ قوانینی با باید قانونگذار

. نماید جلوگیری نظمی بی و مرج و هرج از و نموده حاکم

با مغایر و مجرمانه اعمال ارتکاب که خطراتی مقابل در جامعه از که باشد داشته وجود ابزاری بنابراین باید

یا کیفر همان ابزار این و نماید محافظت ،می زند هم بر را جامعه نظم و امنیت و می کند تهدید آن را ،قانون

می باشد.مجازات



فصل سوم:

انواع کیفر

حیات سالب هایدسته می توان تقسیم نمود که عبارتند از: کیفر هفت ها را در یک تقسیم بندی بهکیفر

(، اموال مصادرة و نقدی جزای) مالی های(، کیفرو بازداشت حبس) آزادی سالب های، کیفر(و رجم اعدام)

(، معین محل در اجباری اقامتو تبعید) آزادی محدود کنندة هایکیفر)شالق و قطع عضو(، بدنی هایکیفر

و ها محرومیت انواع) حق از کننده محروم هایکیفر(، ها رسانه از شخص نام اعالم) حیثیت سالب کیفر های

این کیفرها خواهیم پرداخت.در این فصل در قالب هفت مبحث به بررسی (. ها ممنوعیت

مبحث اول:

سالب حیات کیفرهای

،عمد قتلزنا، مقدسات مذهبی، علیه مجرائ در اغلب که است حیات سلب کیفر کیفرها، ترین سخت از

در قوانین جزائی سالب حیاتهای کیفر و ... به مورد اجرا گذاشته می شود. االرض فی افساد امنیتی، محاربه،

، که در ذیل به بررسی آن ها به صورت اختصار می پردازیم:عبارتند از: صلب، اعدام، قصاص نفس و رجمما

گفتار اول: صلب:

م از جمله محاربه اجرا می شود و به این اسالمی می باشد، که در بعضی جرائ جمله مجازات های ازصلب

طوری به دار می آویزند که بستنش موجب مرگش نشود یعنی در اینجا طناب صورت می باشد که مجرم را

رسید او را به گردن او انداخته نمی شود و تا سه روز باید بر دار بماند اگه در اثنای این سه روز مرگش فرا

مجازات نونقا 1 ماده ب بند را کشت. ه روز زنده ماند دیگر نمی توان اوپایین می آورند و اگر بعد از س

، نماید صادر حق محارب در تواند می قاضی که هایی مجازات از یکی عنوان به را صلب مجازات ،اسالمی

.است بیان نموده



1

گفتار دوم: اعدام:

یکی از می پذیرد. به دار آویختنبه صورت به دار آویختن مجرم انجام مجازات اعدام در کشور ما غالباً

شود شکستن ستون فقرات و گردن و در نتیجه آسیب شدید بصل النخاع می های اعدام است که باعثروش

شود. البته اگر طول طناب کم انتخاب شده باشد، ها می و موجب ایست دستگاه تنفسی بدلیل فلج شدن شش

سر از بدن طول طناب بسیار زیاد باشد، اگر شد وشدن کشته میخفهافتد و وی با شکستن گردن اتفاق نمی

قانون مجازات اسالمی مجازات اعدام پیش بینی شده است.در مواد متعددی از جدا خواهد شد.

گفتار سوم: قصاص نفس:

با که کرد اشاره اسالمی مجازات قانون 9ماده گانهچهار بندهای به توان می ،نفس قصاص خصوص در

مجازات قصاص به را ماده این موضوع مرتکب توان می دیگر شرایط سایر و این ماده در مقرر شرایط وجود

در کشور ما به صورت به دار آویختن ر است که در حال حاضر قصاص نفس. الزم به ذکنمود محکوم نفس

انجام می گیرد.

:)سنگسار( گفتار چهارم: رجم

شوود( بوه طورف ت گروهوی انجوام میصوور به یک نوع مجازات مرگ است که از طریق پرتاب سنگ )که

و اسوالم در ادیوان یهوود هاو بعود گردیودهشروع در یونان و رم باستانسنگسار ابتدا گیرد.صورت می مجرم

شته است.وارد گ

نحوة اجرای رجم به این صورت است که مجرم اگر مرد باشد تا نزدیکی کمر او را و اگر مجرم زن باشد توا

بوه بلکوه کشودمحکووم را نمی یکبواره هایی کهو سپس با سنگنزدیکی سینه او را در گودال دفن می کنند

مجوازات قوانون5 مواده .دموی کننوپرتواب او شوود بوهموجب مرگ وی می و رنج تدریج و با تحمل درد

، مجازات رجم را برای زانی محصن و زانیه محصنه تعیین نموده است.اسالمی



9

)اعدام به معنای عام(: ن اعداملفان و مخاگفتار پنجم: دالیل موافقا

گروه دو تشکیل باعث که چالشی ،است کیفری حقوق برانگیز چالش موضوعات از اعدام به معنای عام کیفر

مخالفت یا موافقت دالیل ارائهبه یک هر اعدام و مخالفان موافقان گردیده است.اعدام موافق و مخالف

مجازات اعدام نموده اند که در ذیل مهمترین دالیل هر دو گروه را بیان خواهیم کرد: باخود

:اعدام ناالف: دالیل موافق

برای و ها دانسته کاملترین مجازات جزا، حقوق فن نظر از، این مجازات را اعدام کیفر طرفدارانبرخی از

نموده اند: استناد ذیل دالیل به خود، ادعای اثبات

- رهائی و رسیده خود عمل کیفر به او که کنند می حاصل یقین قطع جانی اعدام با جامعه افراد دهی: سزا

.نیست امکان پذیر او برای

- که اعمالی ارتکاب از را ها آن و شده جامعه افراد در وحشت و رعب باعث اعدام مجازات :دارندگی باز

.دارد دارندگی باز حالت ، اعدام کیفر واقع در و دارد می باز ، گردد مجازات مذکور موجب

- عدالت قراریای بر دولت که ای می باشد برنده اسلحه اعدام مجازات :جانی امنیت و عدالت برقراری،

خود، از آن استفاده می کند. شهروندان حیثیتی و امنیت جانیحفظ

جامعه، فاسد از عضو طرد با دارد حق، خود بقای و حفظ برای جامعه :اجتماعی امنیت و نظم حفظ -4

.نماید سد اعدام مجازات وسیله به را، آمده وجود به فساد تسری و اشاعه جلوی

از آزادی پس ،اند نشده اعدام که مجرمینی از یبسیارتجربه نشان داده که :جرم تکرار امکان بردن بین از -5

.ی گردیده اندوحشتناک جرائم مرتکب دوباره ،زندانیا فرار از

- در بازدارندگی اثر هیچ اگر حتی ،است قربانی برای احترام نوعی ،مجرم یک مجازات قربانی: به احترام

که است رنجی به احترام نوعی و داده خاطر تسلی بازماندگان به مجرم کردن باشد، اعدام نداشته جامعه

.است کشیده قربانی



:ب: دالیل مخالفان اعدام

به شرح را خود ودالیل نموده مطرح را همسأل مختلف نظر نقطه از و گوناکون های زمینه دراعدام مخالفان

:اند داشته ابراز ذیل

- نظم و حفظوسیلة بلکه نیست، جوامع هدف مجازات :نیست اجتماعی امنیت و نظم حفظ راه تنها اعدام

.اجتماعی نیست امنیت و نظم ایجاد راه تنهای می باشد و می توان گفت که مجازات اعدام اجتماعامنیت

- استداده او به خداوند مجرم را که حیاتحق ندارد حق جامعه :حیات سلب در جامعه حق فقدان

این بلکه .بگیرد را آن باشد داشته حق تا نیست بخش حیات اجتماع .بگیرد او از خود بقایو حفظ جهت

موجبات او تربیت در وکوتاهی انگاری سهل با و داشته عهده بر را تربیت او در موثر نقش که است اجتماع

.آورده است وجوده به را وی توسط جرم

- یک اثر بر گناهی بی شخصزیرا اگر است ناپذیر برگشت مجازات اعدام یک :قاضی خطای ل احتما

جان گناه بی انسان یک وقت آن ،اجرا گردد او مورد در و کیفر اعدام گردد اعدام به محکوم قضائی اشتباه

. نیست جبران اشتباهی قابل و خطا چنین و گذشته کار از کار دیگر که است بدیهی داده و دست از را خود

یک او کنیم؟ می او با فرقی چه کنیم، اعدام را قاتل یک ما اگر اولیه: قتل با قاتل، اعدامعدم تفاوت -4

به کاری نیست جایز. شویم می عمل خشونت بار همان مرتکب داریم او کشتن با هم ما و است کشته را انسان

.نیستکار شایسته ای خشونت علیه خشونت. کنیم تکرار را انسان یک زشتی کشتن

نیست و این عادالنه بوده و کیفری مفید و بازدارنده غیر اعدام مجازات :بودن ارعابی غیر و بازدارنده غیر -5

، صحیح نمی باشد کند پیشگیری ، توسط دیگرانمارتکاب جرائ از تواند می اعدام مجازات که گفته می شود

بدون را اعدام مجازات مستحق مجرائ که مواجه هستیم مجرمانی با همیشه مجازات این کثرت رغم علیزیرا

مرتکب می شوند. کیفر این از ترس



مبحث دوم:

سالب آزادی کیفرهای

منجر کیفر این .مجرم از آزادی سلب از است عبارت یکی از کیفرهای سالب آزادی می باشد که حبسکیفر

مورد را وی آزادی دهد تجاوز قرار و تعرض مورد رامجرم جسم که آن جای به و گردد می آزادی سلب به

. در این مبحث در قالب پنجباشد می حبس آزادی سالب کیفر ترین رایج و ترین اصلی .دهد می قرار تهدید

ک زندانیان، روش های ادارة به بررسی ویژگی ها، کیفر حبس، تقسیم بندی زندان ها، معیارهای تفکی گفتار

خواهیم پرداخت. ناسی زندانآسیب ش زندان و

حبس: : ویژگی هایگفتار اول

و قضائی دار مقام صالحیت معرفی با است شده قطعی آنان حکم که محکومانی آن در که است محلی زندان

بازسازی و بازپروری آموزی، حرفه با هدفو کیفر تحمل منظور به مدائ طور به یا معین مدت برای قانونی

قابلیت درجه بندی و قابلیت جبران می باشد که در ،ی خاصویژگکیفر حبس دارای دو .شوند می نگهداری

ذیل به بیان این دو ویژگی می پردازیم:

بندی: درجه الف: قابلیت

استفاده مجازات این از می توان شدید مجرائ خصوص در هم و م خفیفجرائ برای هم که ست ا این مقصود

رایجاز یکی ویژگی همین دلیل به و داد جرم تطبیق شدت با را حبس مدت طول توان عبارتی می به نمود.

در نظام های کیفری دنیا می باشد. کیفرها ترین

جبران: ب: قابلیت

چون خالف مجازات هایی بر دارد وجود این مجازاتبه محکوم برای قابلیت جبران اشتباه بروز صورت در

که قابلیت جبران وجود ندارد. بدنی های و مجازات قصاص اعدام،



م: تقسیم بندی های زندان ها:گفتار دو

مقامات تشخیص به خود محکومیت از قسمتی گذراندن و محکومیت مدت جرم، نوع حسب بر محکومان

یک و انتظامی معاون، فرهنگی معاون ی،قضائ معاون زندان، رئیس از متشکل) یبند طبقه شورای ی یاقضائ

. زندان ها در یک تقسیم بندی به یابند می راه گانه سه های زندان از یکی به ( شناسی جرم علوم نفر متخصص

دان می پردازیم:که در ذیل به بیان این سه نوع زن زندان بسته، زندان باز و زندان نیمه باز تقسیم می شوند

بسته: الف: زندان

کامل حفاظتدارای خارجی و داخلی در پوششکه بانی دیده های برج با محصور است زندانیزندان بسته،

از روزها و گروهی نگهداری یا اختصاصی های در خوابگاه ها شب محکومین زندان، نوع در این. باشدمی

.شوند می بکار گمارده زندان داخل های در کارگاه یا ونموده تفریحی استفاده و فنی ،های آموزشی برنامه

ب: زندان باز:

با اشتغال آن در را خود محکومیت زندانی مدت که ،مراقب مأمور و حفاظت بدون است زندانیزندان باز،

به آسایشگاهی که نزدیکترین در را ها و شب نداشته را زندان از خروج حق گذراند و می خدمت یا کاره ب

.نماید می است استراحت شده تعیین منظور همین

:باز نیمه ج: زندان

زندانیان آن در و مناسب باشد حفاظت دارای خارجیپوشش در که ،محصور استزندان نیمه باز زندانی

مجدداً کار از خاتمه پس و گردند می کار اعزام به اسلحه بدون ،مأمور مراقب کافی تعداد با بطور گروهی

(آموزی حرفه های اردوگاه. )شوند می داده عودت خود آسایشگاه های به

م: معیارهای تفکیک زندانیان:گفتار سو

بعد علیه محکوم که نحوی به است شده تبیین حبس اجرای چگونگی خصوص درمراحلی نامه آئین این در

واحدی در و معرفی زندان به محکومیت دوران گذراندن جهت حکم قطعیت و حبس کیفر به از محکومیت



صورت روحی و جسمی از اعم پزشکی معاینات هویت، تشخیص چون اقداماتی ،تشخیص و شنام پذیر به

دوران گذراندن جهت زندانی معرفی به نسبت زندانیان بندی طبقه شورای ،پرونده از تشکیل بعدگیرد. می

جنس و چون معیارهایی) .شوند تفکیک هم از زندانیان است بهتر مرحله این در .کند می اقدام محکومیت

و سال 1 زیر سن همچنین و هستند مجزا مرد و زن زندانیان که طوری به می شود اعمال معمول طور بهسن

مجرم روحی و جسمی شرایط، محکومیت مدت ،جرم نوع چون است معیارهایی بهتر اما(. سال 1 سن باالی

یادگیری عدم و زندان فرهنگ از آنان پذیری ثیرتأ جلوگیری زندانیان سبب تفکیک نظر گرفته شود. در زنی

.می شود مجرمین سایر از مجرمانه ایه حرفه

م: روش های ادارة زندان:گفتار چهار

وجودانفرادی یا سلولی و نظام مختلط روش عمومی یا دسته جمعی، در حال حاضر برای ادارة زندان سه

روش می پردازیم: دارد که در ذیل به برسی این سه

عمومی یا دسته جمعی: روش الف:

به این صورت است داری زندانیان نگه برایراه ترین کم هزینه و ترین سادهروش عمومی یا دسته جمعی

. از محاسن این روش می توان به هستند طارتبهم دیگر در ا با و داری عمومی نگه بندهای درزندانیان که

اشاره نمود و از خودکشی به اقدام و روحی های بیماری به زندانیان ابتال آمار بودن تر پایینو بودن کم هزینه

، مجرمانه های حرفه یادگیریمجرمانه، باندهای گیری شکلمعایب این روش می توان مواردی همچون

زندانیان به صورت صحیح با تفکیک البته را نام برد. اعتصاب و شورش برپایی سهولتو ها بیماری شیوع

.داد کاهش این روش را معایب حدودی تا توان می

:یا سلولی انفرادیروش ب:

و به این صورت می باشد است ر انگیزترین روش هاروش انفرادی یا سلولی یکی از پر هزینه ترین و چالش ب

از که فرد زندانی به تنهایی در یک سلول کوچک و بدون ارتباط با دیگر زندانیان نگهداری می شود.



4

از بین رفتن امکان و یکدیگر از زندانیان پذیری ثیریتأ عدممحاسن این روش می توان مواردی همچون

.کشی خوداقدام به روانی و های بیماری به ابتال بودن، هزینه پرشورش را نام برد و معایب آن عبارتند از:

نظام مختلط: روش ج:

دیگر زندانیان با زندان محیط عمومی در روز طولزندانی در که می باشد صورت ینروش نظام مختلط به ا

کم شدن به . از محاسن این روش می توان برد می بسر به تنهایی و خود در سلول را شب اما کندمی زندگی

از معایب این روش می توان پر پذیری زندانیان از هم اشاره نمود وکم شدن تأثیر در زندان و آشوبامکان

هزینه بودن را نام برد.

م: آسیب شناسی زندان:گفتار پنج

همچون دیگر کیفرها دارای آسیب ها و معایبی می باشد که نیاز به آسیب شناسی دقیق دارد. کیفر زندان نیز

برخی از این آسیب ها و معایب عبارتند از:

- ؛زندانی شخصیت بر سوء تأثیربه یکدیگر و مائجر انتقال و آموزش

- ؛اجتماعی طرد و بیکاری

- ؛زندان در صحیح بندی طبقه عدم

؛اخالق و بهداشت سطح بودن پایین -4

؛حقوق اندیشمندان توقعات نساختن آورده بر و خوردن برچسب پیامدهای -5

- ؛مجازات بودن شخصی اصل با رضاتع

- ؛جامعه بر اقتصادی های هزینه تحمیل

.مسئولیت حساز بین بردن -1



5

مبحث سوم:

کیفرهای مالی

و تعیین ارتکابی جرم مجازات عنوان به قانون که مجرم اموال در نقص ایجاد از است عبارت مالی هایکیفر

با حقوقی اصطالح در که شود، می تنبیه قسمت یا تمامی اموال خود، دادن دست از با مجرم و می نماید مقرر

در این مبحث در قالب سه گفتار به بررسی .شوند می شناخته اموال یا مصادرة ضبط نقدی، جزای عنوان

انواع کیفرهای مالی، محاسن و معایب کیفرهای مالی خواهیم پرداخت.

مالی: هایگفتار اول: انواع کیفر

کیفرهای مالی که در قوانین جزائی ما تعیین شده اند عبارتند از:

نقدی: جزای الف: کیفر

های مجازات انواع از جریمه و تاوان از مجرم گرفته می شود و، پولی می باشد که به عنوان نقدی جزای

و اجرا نفع دولت به کیفری علیه محکوم سوی از نقد وجه پرداخت صورت به که است، بازدارنده و تعزیری

.گردد می اعمال

ب: کیفر ضبط اموال:

اسلحه، دستگاه جعل م یا موقت آالت جرم مثل ئیعنی نگهداری دا ناظر به آالت جرم ،اموال بطضکیفر

که در واقع قسمتی از اموال مجرم می باشد. اسکناس و ... می باشد

مصادرة اموال:کیفر ج:

ناظر به اموال جرم یعنی اموال تحصیل شده از جرم می باشد. مجازات مصادرة اموال ناظر ة اموال،مصادرکیفر

شده است.انه تحصیل به اموالی است که از راه نامشروع و مجرم



های مالی:گفتار دوم: محاسن کیفر

کیفرهای مالی نیز همانند دیگر کیفرها، دارای محاسنی می باشد که عبارتند از:

- جای به نقدی کیفر انتخاب چرا که فساد انگیز نیستند آزادی سالب کیفرهای بر خالف مالی کیفرهای

.گردد می ،اتفاقی مجرمین فساد و مانع تباهی زاست، جرم معموال آن محیط که زندان

- ی ت ارعابخصوصی و نمی کند عادت ایجاد برای مجرم ،صورت مکرر به ولو مالی کیفر محکومیت به

یارعاب اثر جرم،کنندة مجرمین تکرار به نسبت حبس مجازات که حالی در ،کند می حفظ همیشه را خود

.کند می عادت زندان محیط شدن به زندانی بار دو یکی از پس مجرم و نداشته

- م ئزیرا در این نوع جرا .مالکیت است علیه مجرائ ارتکاب از جلوگیری برای مانع بهترین مالی هایکیفر

زات برای چنین جرائمی کیفرهای مالی می باشد. اهدف اصلی مجرم، کسب مال می باشد و مناسب ترین مج

دولت برای درآمد خوبی و منبع کرده منفعت ایجاد دولت خزانة برای زندان خالف بر مالی هایکیفر -4

.گردد می قلمداد

دیگر امکان هایکیفرنسب به کیفر مالی، و یافته ارتکاب جرم میان انطباق ایجاد و تناسببرقراری -5

می باشد. ترآسان پذیرتر و

گفتار سوم: معایب کیفرهای مالی:

معایب کیفرهای مالی عبارتند از:

- فقیر مجرمیک برای اگر مالی کیفر که چرا باشد، می مجازات برابری اصل با معارض مالی هایکیفر،

محسوب خفیف مجازاتی و نداشته اهمیتی چندان ثروتمند غنی و مجرمین برای ولی است، شدید و سنگسن

می گردد و این با اصل برابری مجازات سازگار نمی باشد.



- آن کردن فردی و کیفر نظر اهداف از مجرم مالی توانایی و داریی میزان با مالیهای کیفر کردن متناسب

های دارایی و اموال کردن مخفی سعی درخصوصاً مجرمین حرفه ای مجرم افراد زیرا نیست، ممکن عمالً

.دارند خود

- کیفر تحمل و زندان به آن ها موجب فرستادن مالی، کیفر پرداخت در بضاعت کم افراد توانایی عدم

.گردد می حبس

.ندارد اعسار وجود مثل حاالتی علت به نقدی کیفر وصول امکان اوقات گاهی -4

.باشد می ءاغنیا به نسبت ارعاب ویژگی فاقد مالی کیفر -5



1

مبحث چهارم:

کیفرهای بدنی

نفس او ازهاق آن هدف اینکه بدون باشد می علیه محکوم تن و جسم به ناظر که شود می اطالق کیفرهای به

از: عبارتند بدنی های کیفر ترین مهم. باشد

عضو: الف: قطع

قانون 1و بند پ ماده 1مجازات قطع عضو، بریدن دست و پای مجرم می باشد که که در مادة

مجازات اسالمی به آن اشاره شده است و همچنین اگر فردی مرتکب قطع عضو و یا جرح انسانی) بریدن

از اعضاء بدن مانند: گوش، بینی، زبان و یا شکستن و کندن دندان و ...( گردد، در صورتی که عضوی

عمدی باشد موجب قصاص است و مجنیٌ علیه می تواند با اذن ولی امر جانی را با شرایطی قصاص نماید.

ب: شالق:

ق می باشد تعزیری، مجازات شالحدی و تاریخ حقوق اسالم نشان می دهد که مهمترین نمونة مجازات های

ر نتیجه شاهد سپرده شدن مجازات این مجازات روی خوشی نشان نداده اند و دبه اما مکاتب کیفری جدید

ها هستیم، بر خالف قوانین ایران که کماکان ارزش و اعتبار این مجازات ق به زرّادخانه های قانونی کشورالش

. رده استجرائم خشن، حفظ کرا به ویژه در حدود و

بدن را از جرم لذت تازیانه، ضربات از حاصل درد که است آن است شده بیان شالق کیفر برای که ای فلسفه

کیفر با مخالفت برای دالیلی نظر فلسفی از در مقابل .ندارد زیادی ةهزین آن اجرای آورد و می بیرون مجرم

همان گیرند می قرار شالق تازیانة مورد آزار که بدن های سلول که این جمله از است شده بیان شالق

تغییر حال در مرتب بدن های سلول زیرا ،اند داشته وجود جرم ارتکاب زمان در که نیستند هایی سلول

گفت باید پاسخ در اما . گیرد نمی صورت داده انجام را که جرم عضوی همان به نسبت کیفر بنابراین، هستند

علمی مباحث در تنها که ،عقلی دقیق های استدالل نه است استوار عرفی ضوابط پایة بر موضوعه قوانین که

شود می کیفر اکنون و است شده جرمی مرتکب پیش سال یک که شخصی هم میان عرف و دارد کاربرد

.نباشد قبل سال یک شخص شخص همان این است ممکن عقلی نظر از هر چند .گذارد نمی تفاوتی



9

مبحث پنجم:

کیفرهای محدود کنندة آزادی

و شغل نظیر ی خودها آزادی سایر علیه محکوم اما نماید می سلب را فرد عمل آزادی کیفرها از دسته این

. مهمترین این کیفرها، تبعید، اقامت اجباری در محل معین و دهد نمی دست از را خود خانوادگی مناسبات

گفتار به بررسی آن ها در قالب دومنع از اقامت در محل یا محل های معین می باشد که در این مبحث

خواهیم پرداخت.

تبعید:گفتار اول:

مدت که گردد می مکلف محکوم فرد که است نحوی به کیفرها گونه این .باشد می بلد نفی معنای به تبعید

سایر با معاشرت و آمد و رفت حق فرد تبعیدی گاهی و نماید اقامت خاص یمحل در را خاصی زمان

گذار مجازات تبعید می از جمله موادی هستند که قانوناسال مجازات قانون 4و 9 مواد .ندارد را اشخاص

.را برای مرتکبین آن جرائم در نظر گرفته است

از دور مکانی به که کند می اقتضا آنان مصلحت زیرا نمی گردد اعمال زنان برای بلد نفی یا تبعید مجازات

گفت باید هم تبعید خصوص مدت در .نگیرند قرار اخالقی انحراف معرض در تا نشوند تبعید خود خانوادة

است. متغیر تبعید مدت ما کشور قوانین در که

:معین و منع از اقامت در محل یا محل های معینگفتار دوم: اقامت اجباری در محل

اقامت از را می نماید و گاهی محکوم را مجبور به اقامت اجباری در محلی معین محکوم گاهی کیفر نوع این

اقامت، منع یا و اجباری اقامت در .سازد می محروم و ممنوع یا محل های معینی خود سکونت محل در

و مراقبت وتحت داده ادامه خود زندگی به معینی نقاط در بلکه نیست، محروم کامل آزادی از محکوم

.قانون مجازات اسالمی ماده : مانند. دارد قرار تربیتی و اصالحی نظارت



: مبحث ششم

کیفرهای سالب حیثیت

ی گوناگون های درجه می باشد که دارای مجازات اجرای نتیجه خود حیثیت، دادن دست از و سرافکندگی

همواره که است خاص کیفری ریختن، خاص و عام نزد را او آبروی و علیه محکوم رسوا کردن اما .باشدمی

برخی از در مجازات این اجرای .کند می تهدید را مجرم اجتماعیو حیثیت اعتبار مجازات،به عنوان نوعی

.است شده بینی پیش ما قوانین کیفری

موجب جرائم در قطعی محکومیت حکم»اسالمی مقرر می دارد: قانون مجازات در این خصوص مادة

در ریال میلیارد یک از بیش کالهبرداری نیز و چهار درجة تاتعزیر یا االرض، فی افساد و محاربه حد

منتشر نوبت یک در محلی های روزنامه از یکی در امنیت نباشد، یا نظم در اخالل موجب که صورتی

.شود یم

مال موضوع میزان که زیر جرائم در قطعی محکومیت حکم» مادة فوق الذکر در ادامه مقرر می دارد:تبصرة

کثیراالنتشار های روزنامه از یکی یا ملی رسانة در و است الزامی باشد، آن از بیش یا ریال میلیارد یک جرم،

... « شود می منتشر



: مبحث هفتم

کیفرهای محروم کنندة از حق

از بعضی است عبارت گردد می محروم آن داشتن از دادگاه حکم موجب به علیه محکوم که حقوقی یا حق

خاص طبق مقررات بر که امتیازهایی یا و شناخته رسمیت به ایرانی شهروندان برای اساسی قانون که حقوقی

با همراه تکمیلی یا تبعی مجازات عنوان به معموالً ،حق سالب های کیفر .است شده تصویب ،آن اعطای

دادگاه حکم موضوع هم مستقالً ممکن است البته شود، می تحمیل مجرم افراد به نسبت اصلی های مجازات

. این مجازات ها عبارتند از:گیرد قرار

- مادة اجتماعی حقوق از ممنوعیت( مصوب قانون مجازات اسالمی9؛)

- مادةشغل، حرفه یا کار مع به اشتغال از ممنوعیت(ین مصوب قانون مجازات اسالمی9.)

شاد، پیروز و موفق باشید

Documents

:ةوزج یسانشفیکdl.jozveban.ir/jozve/حقوق/جزوه-کیفرشناسی...وپصان یمحلابع {اتسا یسانشفیک ةوزج )95 94 هامهم م ت( ینب