1

Злате Лозановски

едицијаСЛОБОДИШТЕ #7

Слободен удар

Содржина

Овие неш то кра да т .............................................................................. 3

Не мер ли ва глу пост ..............................................................................4

Ѓа вол ска ра бо та ...................................................................................... 5

Ка ко да е држава,а не е држава ............................................. 6

Ива нов е факт, шпе ку ла ци ја или пер цеп ција? .......7 Ро ми те во бе зиз лез .............................................................................. 8 До по след ен здив ................................................................................. 9

Ма сов на ко руп ција ............................................................................. 10

Ри ту а лот го доп ре дно то .............................................................. 11

Пре са ди ја сво ја та ид нина .......................................................... 12

За бо рави, ако мо жеш ....................................................................... 13

Гру ев ски се га нај мно гу ли чи на се бе ..............................14

Скоп је - сим бол на те ро риз мот .............................................. 15

Сло бод но Скопје ..................................................................................... 16

3

Ед на од први те го ле ми пре род бе нич ки ак ции што ги пре зе де ВМРО-ДПМ НЕ вед наш по до а ѓа ње то на власт во 2006 го ди на беше та ка на ре че на та бес ком про мис на пресмет ка со ур ба на та ма-фија. Пре ми е рот Ни ко ла Гру ев ски - млад, сè уш те не до вол но из-гра ден и со скро мен, ре чи си за не мар лив под зе мен га ба рит - зас-та на пред ми нис трите, на ре де ни ка ко кег ли во куг лана, и об ја ви бит ка про тив си те што гра де ле или што овоз мо жи ле да се гра ди над вор од про пи сите, што под ми ту вале, тие што по сво ја жел ба ги ме ну ва ле и де тал ни те и ге не рал ни те ур ба нис тич ки пла нови. Бор бата, со сил на ме ди ум ска под дршка, почна, се од ви ва ше и зав рши со ште ти - теш ко вид ли ви со го ло око - на пок ри вот на згра да та на ре че на Ки нес ки ѕид во Град ски от парк во Скопје.

Се га се гледа, ду ри и од авион, де ка Вла да та не са мо што ја по-бе дила, ту ку и ком плет но ја пре зе ла и ја над гра ди ла ра бо та та на ма фи јата, не са мо во ур ба низ мот. Кри ми нал ни от га ба рит на Гру ев ски се зго ле мил слич но ка ко што пар тис ка та „жол та куќа“ ста на бел об ла ко дер. Ка ко ка по ди ту ти капи, тој ДУП-от и ГУП-от ги ко рис тел ка ко то а лет-хар тија, па пла ни рал плацот од де се-ти на ил ја ди квад рати, што го згра бил во парк-шу ма та на Водно, да го пот пре со вис тин ски ки нес ки ѕид ви сок се дум метри. А за не го во то ур ба но злос тор ство „Скоп је 2014“ не ма по ви зи о нер-ски збо ро ви од не го вите: „Тоа со ди на мит. Да не ја ту пиме“.

Овие неш то кра да т

4

На кое де ре џе пад на роп ска Ма ке до нија, как ви ум стве ни ка па-ци те ти дик ти ра ат и со как ви кре и ра ни (про)ви зии до ми ни ра ат во по ли тич ка та кул тура. Стигнав ме до та му влас та да ја об ви ну-ва опо зи ци ја та де ка це ла та сво ја по ли тич ка бит ка ја во ди за сло-бо да и за де мок ра тија! Јавно, на писме но (по точ но по лу писмено, ама се ед но нед вос мис лено), цр но на бело, што се вели, да ѝ го при пи шу ва тоа на опо зи ци ја та ка ко нај го лем грев, ка ко гу бе ње вре ме на неш то штетно, непот реб но за гра ѓа ните.

Имено, не ко гаш ни от шеф на злог лас ни от Цен тар за ко му ни ка-ции на ВМРО-ДПМНЕ, се га ко орди на тор на пра те ни ците, Или ја Ди мов ски, во не ко гаш сло бо дар ски от днев ник пи шува: „Раз ли-ка та е вид лива. Ед ни те (мис ли на вла де јач ки те пар тии) збо ру ва-ат за про ек ти што мо жат да се ста ват на кан тар и да се из ме рат и врз ос но ва на кои на гра ѓа ни те би им би ло лес но да пре су дат кој е во право, а вто ри те збо ру ва ат за тер ми ни што ни ту мо же да се од ме рат, ни ту мо же да се доб ли жат до гра ѓа ни те за ра ди тоа што не се кон кретни, не се мер ли ви и не се вид ливи“.

И на ум што се ме ри на ап те кар ска ва га му е јас но де ка сло бо да-та и де мок ра ти ја та во Ма ке до ни ја не ма да се доб ли жат до гра ѓа-ните, ни ту ќе ста нат мер ли ви и вид ли ви сè до де ка не ма кан тар што мо же да ја из ме ри глу поста со ко ја ве ќе де вет го ди ни лес но пре су ду ва ат кој е во право.

Не мер ли ва глу пост

5

Истра жу ва ње то што го спро ве ла „Бри ма Га луп“ во но ем ври ми-на та та го ди на по ка жа ло де ка Ма ке до ни ја е нај ре ли ги оз на зем ја во ре ги о нот. Пра ша њето: „Да ли се бе си се сме та те за ре ли ги оз на лич ност или за ате ист, не за вис но од тоа да ли по се ту ва те мес то за бо гос лу ж ба или не?“ им би ло по ста ве но на 1.204 ис пи та ници, 88 от сто од ан ке ти ра ни те од го во ри ле де ка се ре ли ги озни, 8 про цен-ти се сме та ат за не ре ли ги озни, а 2 от сто рек ле де ка се ате исти.

Истра жу ва ње то мно гу по ве ќе от во ра пра шања, от кол ку што нуди од го вори. На при мер: Ка ко е мож но во зем ја со тол ку ви сок про цент „ре ли ги оз ни лич ности“ да има тол ку мно гу не чесни, не мо рални, без бож нички, па и крај но не чо веч ки по ста пки и дела? Ка ко се слу чи ло вер ни ците, кои се ап со лут но мно зинство, да под држу ва ат и да из би ра ат („Избе ри дела“), и тоа не кол ку па-ти по ред, власт која, ос вен што лаж но се прет ста ву ва ка ко де-мох рис ти јан ска, не ма ни как ва врска ни со на род, ни со как ви би ло вред ности, нај мал ку со хрис ти јан ските? Вла де јач ка гар ни-ту ра што не по чи ту ва ни ед на од Бож ји те за по ве ди - краде, лаже, врши пре љуба, го по са ку ва ту ѓо то и е спрем на да униш ту ва сè што мис ли де ка ѝ стои на па тот на неј зи ни те ин те реси, ко ја не знае за со вест и за по ка ја ние? Ка ко е мож но ед но алчно и од маз-до љу би во чо ве че пол но со ом ра за да го на ре ку ва и да го про мо-ви ра во Пас тир?

Не ма за до во ли те лен од го вор на вак ви те пра шања. Освен, ако ан-ке ти ра ни те не се сме та ат за ре ли ги оз ни по ра ди тоа што ве ру ва-ат де ка са мо Гос под мо же да нè спа си од се во ова.

Ѓа вол ска ра бо таНе мер ли ва глу пост

6

Ни кој ар хи тект, гра ди тел, ин те лек ту а лец, умет ник, ни ед на јав-на лич ност не про пад на во земја, не се са мо за пали, ни ту се по си-па со пе пел ка ко што се „оче ку ваше“ по ле ген дар но то об јас ну ва-ње на пре ми е рот за но ви от гра де жен ма те ри јал што бил из мис-лен во све тот: „Ка ко да е мер мер, а не е мер мер“, и по не го во то пра шање: „А, што е тоа ер кер?“, упа те но до Ми ле (прв пат неш то да не му тек не во раз го во ри те со ми нис те рот во ос тавка).

Искрено, ни кој и не по мис лу ваше, ни ту оче ку ва ше не кој да нап-ра ви што било. Она со „са мо за па лу ва њето“ ве ро јат но бе ше са мо илус тра ци ја на каз на та што ја зас лу жу ва се кој што доз во ли - со от во ре на или со прик ри е на под дршка, со це ло сен молк или со де лу мен от пор - не кој, во слу ча јов пре ми е рот, што не знае што е ер кер или ма те ри јал што ли чи на мер мер да про ек тира, да за-мис лува, да гра ди град на ре чен Скоп је 2014 , са мо по ра ди тоа што та ка му тек нало.

Та ков тип каз ни или тол ка ва гри жа на со вест не мо же да се оче-ку ва во оваа земја. Таа е гра де на од непоз нат ма те ри јал, из мис-лен во по след на ва де це нија. Сè е „као ка као“: Ка ко да е влада, а не е влада; Гру ев ски ка ко да е пре миер, а не е пре миер; ка ко да е Соб ра ние, а не е Соб ра ние, влас тод ршци те ка ко да се нор мални, а не се (нив но приз на ние); ка ко да е сло бода, а не е сло бода; како да е от пор, а не е от пор... Ма ке до ни ја ка ко да е држава, а не е држава.

Ка ко да е држава, а не е држава

7

Факт е де ка Ѓор ге Ива нов, за ко го се шпе ку ли ра де ка е ле ги ти-мен прет се да тел на Ма ке до нија, да де ин тер вју за те ле ви зи ја Телма. Сè дру го е пер цеп ција. Нај доб ра та оцен ка за тоа што бе ше ка жа но во овој рет ко нев рзан и при ја тел ски раз го вор, ја да де са-ми от тој: „Срам да му е на чо век да чи та ме ди у ми и да слу ша што се збо рува“.

На вис тина, ка ко да не му е срам на кој би ло чо век ко га слу ша како ше фот на држа ва та збо ру ва де ка ме ѓу на род на та ор га ни за ци-ја „Фри дом хаус“ реј тинг-лис ти те и из веш та и те за сло бо да та на ме ди у ми те во не ко ја зем ја не ги пра ви врз „на ос но ва на фак ти или ар гу мен ти и на од ре де ни до ку менти, ту ку на ос но ва на пер-цеп ција, ко ја е соз да де на од на ши те ме ди уми“. Ве ро јат но се га е мно гу по јас но зош то Ма ке до ни ја е на 125 место, во друш тво со Уганда, Ке нија, Конго.

Ка ко да не му е срам на чо век ко га го слу ша Хор хе ка ко об јас ну ва де ка гос ту вал во еми сии кај но ви на ри што ши рат го вор на ом ра-за заш то би ло кам пања, „ко га се кој гла сач е ва жен и се кој нас то-ју ва да по сти гне што е мож на по го ле ма гле да ност“!

Ка ко да не му е срам на чо век ко га слу ша ка ко прет се да те лот об-јас ну ва де ка „инс ти ту ци и те на о ѓа ат ре ше ни ја и ли де ри те ги ко-рис тат инс ти ту ци ите, и сè што е од ре де но со Устаzв и за кон, да нај дат ре ше ние. Од тој ас пект, прет се да те лот на држа ва та не ма ни как ви ин ге ренции“.

Ка ко не му е срам на Ѓор ге Ива нов, кој и да е?

Ива нов е факт, шпе ку ла ци ја или пер цеп ција?

8

Ре чи си не ма власт, а ве ро јат но ни држава, што не ја по ми на ла „доз во ле ната“ гра ни ца во по ни жу ва ње то на Ро мите. Ка ко да по-стои не кој не фор ма лен и не ра зу мен кон сен зус држа ви те и вла-ди те во Ев ро па - нај де мок рат ски от од си те кон ти нен ти - не са мо да си прог ле ду ва ат низ пр сти, ту ку от во ре но да го то ле ри ра ат крше ње то на ос нов ни те чо ве ко ви права, ко га се во пра ша ње при-пад ни ци на на ро дот кој не ма „своја“ држава. Ве ќе се под раз бира, ста на нор мална, по дел бата: на ед на стра на чо ве ко ви права, на дру га - пра ва на Ро мите.

Виз на та ли бе ра ли за ција, по точ но проб ле мот со та ка на ре че ни те лаж ни ази ланти, е по след ни от го лем прос тор во кој е доз во ле но да се зло у пот ре бу ва ат пра ва та на овие луѓе. Се кој по ли ца ец или ца ри ник на гра ни ца мо же – или, уш те по лошо, има пра во – да вра ти кој би ло Ром. Без мно гу об јас ну вање. Ев роп ски от цен тар за пра ва та на Ро ми те со оп шти де ка на 30 от сто од оние што са-ка ле да из ле зат од зем јава, им би ло ка жа но де ка не сме ат да ја по ми нат гра ни ца та са мо за тоа што се Роми, а 60 от сто би ле вра те-ни заш то служ бе ни ци те има ле „так ва на редба“. Цен та рот со оп-шти де ка со овие „мерки“ влас та ги крши ос нов ни те чо ве ко ви те права, ме ѓу на род ни те кон венции и Уста вот.

ЕУ не ма да ја об ви ни ма ке дон ска та власт за дис кри ми на ци ја и за зло у пот реба, сѐ до де ка со так ви за ко ни и про це ду ри ја шти ти од мож ни ази ланти. Ко га се во пра ша ње Ро мите, Ев ро па е спрем-на да за бо ра ви де ка и пра во то на азил спа ѓа во кор пу сот ос нов ни чо ве ко ви прaва.

Ро ми те во бе зиз лез

9

„Трес ка вец“ го од зе ма зди вот два пати. Пр ви от до де ка се ис ка чу-ва те до ма нас ти рот, вто ри от ко га ќе се от во ри хо ри зон тот пред вас, ре че ми нис тер ка та за кул ту ра Ели за бе та Кан ческа-Ми-леска, при пуш та ње то на но ви от пат до овој го лем ма нас ти р ски ком плекс во Ма ке до ни ја и свет ски поз нат спо ме ник на кул ту ра-та од 13 век. Ко га пред точ но ед на го ди на во го лем по жар до те-мел из го реа ко на ците, вла да та ек спрес но ин тер ве ни раше: да де де сет ил ја ди ев ра за са на ци ја на ште ти те и го за дол жи Ми нис-тер ство то за кул тура, нај доц на за еден ме сец, да из ра бо ти ком-пле тен про ект за ре кон струк ци ја и рес тав ра ци ја на це ло куп ни-от ма нас ти р ски ком плекс.

Ка ко ре зул тат на вак ва та заг ри же ност на вла дата, мо же да се каже де ка де нес „Трес ка вец“ по трет пат го од зе ма зди вот: из гле да ка ко по жа рот да бил вчера.

Мо на хот Ка лист сѐ уш те жи вее во „при ла го дени“ прос то рии, на смет ка та има сто ти на ил ја ди ев ра соб ра ни од до на ции, а за об но-ва на конци те се пот реб ни по ве ќе од еден ми ли он евра, на мес то слав ни от ма нас тир се га ќе се попра ва фа моз ни от про ект за ре-кон струк ција, па ди рек тор ка та на На ци о нал ни от кон зер ва тор-ски цен тар ве ли де ка сѐ уш те е ра но да се ка же ко га ќе поч нат гра деж ни те ра боти.

При леп чани, и не са мо тие, по чет вр ти пат ос та наа без здив ко га дознаа де ка вла дата, на мес то еден ми ли он за поправ ка на ста-ри от ма нас тир, ќе да де де сет ми ли о ни ев ра за да ра си пе ед на но ва згра да – да ѝ ста ви ста ра ба рок на фа са да - во цен та рот на Скопје.

До по след ен здив

10

Со вак ва та так ти ка на власта, ко руп ци ја та ста ну ва глав на - и мо рал на и ма те ри јал на - ка рак те рис ти ка на жи во тот во Ма ке-до нија. Не ма ин декс што мо же да го из ра зи сте пе нот на ме тас-та зата; ранг-лис та што ќе го по ка же вис тин ско то мес то на кое тре ба да се нај де држа вата; не ма ан ке та за пер цеп ци ја та од ко ја ќе се на се тат не сог лед ли ви те по след ици од неј зи ни от од ржлив раз вој. Таа е ре цепт за сев куп на зло у пот реба, ма ла тај на на го ле-ми те мај с то ри во вла ди на та кујна, скри е на ми ру ди ја во ман џа та што се кој днев но ѝ ја сер ви ра ат на јав носта.

Не воз мож но е во на ја ви те за по ви со ки пла ти на де се ти ци ил ја-ди ад ми нис тра тивци, за бес плат но ски ја ње на пен зи о не рите, за вра бо ту ва ње на про фе си о нал ни те вој ници, за па рич на по мош на сте чајците, за по ви со ки при ма ња на глум ци те и му зи ча рите, за от во ра ње ра бот ни места... да не се ви ди ко руп тив на та на мера, оби дот на вла да та со на род ни па ри да го ку пи гла сот на што по-ве ќе лу ѓе за што пок рат ко време. Таа ниш ка во овој за фат – чи ја ле гал ност не мо же да би де до ве де на во пра ша ње – е суп тил но вт-ка ена: ко руп тив ни от ас пект да ос та не скриен, но не и по ра ката. Да бе ше по и наку, не ма ше се га да се на ја ву ва ат по ка чу ва ња та за сеп тем ври и вра бо ту ва ња та по че ти ри го дини, а на си те ќе им беше ка жа но де ка тоа што го до би ле е за тоа што го зас лу жиле, а не по ра ди до бри на та на власта.

Но, иде ја та е ток му спро тивна: тре ба да се ви ди кој го плаќа, за на ро дот да знае ко му да се заб ла го дари.

Ма сов на ко руп ција

11

Ка ко крс тот во ос ве те на та вода, та ка со сво ја та пов ршност просла ва та на Бо го јав ле ние - Во дици го доп ре дното. Не ма ниш-то ду ховно, це ре мо ни јално, све чено, неш то што ба рем мал ку ќе го до ло ви чи нот на Хрис то во то кр ште ва ње во Јордан. Ма ни-фес та ци јата, по ле ка но си гурно, се прет во ра во де мон стра ци ја на на сил ство, вул гар ност, на го ла тр ка по наг ради. Сто ти ци вер-ни ци на ре де ни на бре го ви те и езе ра та се впуш та ат во бе зоб ѕир-на тр ка низ мат на та во да во ко ја га зат сѐ пред себе, ме ша ни ца од ко ја си те што ќе из вле чат жи ва глава, мо же да сме та ат де ка има ле среќа. Овој пат не ма ше по го ле ми жртви. Сѐ зав рши са мо на жолчни рас пра вии по ме ѓу свеш те ни ци и вер ници, со по ли-цис ка ин тер венци ја на де вој ка та ѝ бе ше вра тен крс тот што ѝ го граб нал не кој на сил ник, пре ми е рот (не ско каше), спо ред пре-да ни ето, му по да ри лап топ на нај среќ ни от - иа ко мо же ше за се-кој ско кач – гра до на чал ни ците, во ду хот на тра дици јата, де леа плазма-те ле ви зори, за по све те но то ки те ње на крс тот со па ри за но са чот и да не збо ру ваме.

Тоа се тие ри ту а ли што не са мо што се пов то ру ваат, ту ку и до-би ва ат на ин тен зи тет, од го ди на во го дина. Как ва врска се то тоа има со дос тој но од бе ле жу ва ње на го ле ми от чин и зош то сѐ уш те се сме та за „ве ли чес тве но праз ну вање“, ве ро јат но не знае ни тој што го оце нил така.

Пог ла ва ри те на МПЦ-ОА на ја ви ле де ка в го ди на ќе ги на ма лат наг ра ди те – ќе до де ле ле икона, за да ги пот се тат тие што се нат-пре ва ру ва ат де ка цел та тре ба да им би де ду хов но то ра ѓање. Кој-знае што мо же да се из ро ди од тоа.

Ма сов на ко руп ција Ри ту а лот го доп ре дно то

12

Јав но то прет при ја тие за вра бо ту ва ње пре ку том бо ла „Ма ке дон-ски шуми“ до би на лог од вла да та да за са ду ва го ле ми др в ја во глав ни от град. Тоа зна чи др в јата, кои се га не ка де во не ко ја шума се при род но по рас нати, тре ба да ги от кор не и да ги за са ди во Скопје. Не се знае да ли оваа ак ција, ко ја би мо же ло да се ви ка „Пре са ди ја сво ја та ид нина“, ќе фа ти ко рен и кол ку ќе го на ма ли за га ду ва ње то на воз ду хот.

Ако во оп што се пра ви со так ва цел. Зашто, ис та та ком па ни ја што се га ја на ло жи ла спа со нос на та мер ка пре са ду вање, прет ход но на ре ди смрто нос на ма сов на се ча на по рас на ти др вја, на це ли пар ко ви и дрво реди. Таа опе ра ци ја бе ше стоп ро цен тно ус пеш-на – не пре жи веа ни ед но дрво. Ду ри и спе ци јал ни те по ли цис ки си ли ги шти теа дрво с е ча чи те од рет ки те и мир ни бра ни те ли на град ско то зе ле нило.

Скоп је има мно гу пили, ама не ма ни ту ед на ма ши на за пре са-ду ва ње др вја. Ниту, пак, пла ни ра да ја на бави. За тоа на ред на ва го ди на при про ши ру ва ње то на „Пар ти зан ска“ во Ѓор че Пет ров ќе би дат исе че ни си те ја во ри што „Пар ко ви и за ле нило“ ги за са-ди ло пред шест-се дум го дини. Слич на суд би на ги че ка и др в ја та на уш те не кол ку ули ци пред ви де ни за ре кон струк ција.

Ова мо же да би де од го вор на ди ле ма та ка де ќе се пре са ду ва ат др в јата, ако це ло то цен трал но град ско под рач је е прет во ре но во гра деж но зем јиште. Па, на ис то то место. За да мо же пов тор-но да ги исе чат ко га ќе дој дат гра деж ни те ма шини. Важ но е да има обрт.

Пре са ди ја сво ја та ид нина

13

Во Јајце, Бос на и Хер це го вина, ве чер ва ќе се од ржи цен трал на та све че ност по по вод 70-го диш ни на та од Вто ро то за се да ние на АВ-НОЈ. Иа ко тричле на та де ле га ци ја од Ма ке до нија, пред во де на од Гус тав Вла хов, по ра ди во е ни те при ли ки не ус пе а ла да стигне, на го ле ми от нас тан би ло ут врдено, прв пат во ис то ри јата, пра во то на Ма ке донци те да фор ми ра ат соп стве на држа ва во рам ки те на фе де ра тив на за ед ни ца на ју гос ло вен ски те на роди.

Де нес, во не за вис на Ма ке до ни ја на ко ја ѝ ја ос по ру ва ат држав-носта, си те из мис ле ни да ту ми од пра ис то ри јата, од не о ли тот, ста наа по важ ни од тие во блис ко то ми нато, од НОБ, на кои би ле уд ре ни те ме ли те на неј зи на та држав ност. Осо бе но од 29 но ем ври 1943 го дина, ден кој не са мо што не се од бе ле жува, ту ку мал ку фа ли да би де заб ра нет или це лос но из бри шан и од ме мо ри ја та и од учеб ни ците. А ток му де нес тол ку чес то се спом ну ва збо рот фа ши зам, се пи шу ва за опас нос та од не го во то по вам пи ру вање, за от во ре ните, но и за прик ри е ни об ли ци низ кои се ма ни фес-тира, за но ви те оку па тори, ко га од си те стра ни сти га ат заг ри жу-вач ки апе ли за по ве ќе сло бода.

Во го ле ма та офан зи ва про тив ко му низ мот, ед но у ми ето, про-тив Ти то и не го ва та Ју гос ла вија, први, а ве ро јат но и единствени, жрт ви ќе би дат ток му нас та ни те (ка ко АВ НОЈ и АС НОМ), кои тре ба ше први да ги спа симе. За тоа мла ди те не знаат, тие од сред-на та ге не ра ци ја не се се ќа ваат, а воз рас ни те ве ќе за бо ра ват де ка де неш ни от ден, не ко гаш, бе ше го лем праз ник.

Пре са ди ја сво ја та ид нина За бо рави, ако мо жеш

14

На мес то ка ко ли дер на злос тор нич ко здру же ние, она чо ве ко ли-ко суш тес тво кре и ра но од зло, ом ра за и од од маз да се уш те го прет ста ву ва ат ка ко пре миер. Ве лат де ка Гру ев ски не ли чел на себе, но мно гу по ве ро јат но е де ка ток му ва ков ка ков што е сега нај мно гу ли чи на себе: тој е тој. И за тоа се дрзну ва да из ле зе на днев на свет ли на и уш те си да ва пра во и по на та му да га зи по нер ви те на Ма ке до ни ја со из ја ви де ка не ма ло да ги ко мен ти ра раз го во ри те кои ги об ја ву ва Зо ран Заев, заш то нив на та ве ро дос-тој ност ќе се ут врду ва ла во суд ска по ста пка.

Не кој по мал ку упа тен во на ша та нес ре ќа би по мис лил де ка мо-же би не ста ну ва збор за рет ко ви де на мо рал на кре а тура, де ка тој што јав но ги про пел те чил тие збо ро ви има не как ви об зири, усул, не как ви скру пу ли кон не ко го или кон нешто. До тол ку не-у па тен, се раз бира, нема. Но, тоа не зна чи де ка не ма мно гу кои се пра ват, глу мат, де ка не им јас но што се збо рува(ло), што се слу ша и што (тре ба да) се прави.

Гру ев ски, се от ка жу ва од ко мен тар од ис та та при чи на од ко ја не ја ре а ли зи рал сво ја та ге ни јал на иде ја да гра ди па ра пет око лу цело Охрид ско Езе ро за во да та да не ја од не се пе сок та од пла жите: не кој му ка жал де ка тоа е прем ногу, ду ри и за лу даци. Зашто, ве ро дос тој нос та на раз го во ри те е ут врде на и се кој днев но се пот-врду ва не во суд ска, ту ку во чо веч ка по ста пка: на си те им се гади, им се пов ра ќа од нив на та мон стру оз ност.

Гру ев ски се га нај мно гу ли чи на се бе

15

Скоп је - сим бол на те ро риз мот

То а ле то и ди те на власта, по ви ку вај ќи се на по ли цис ки из вори, об ја ви ја де ка при ве де ни те те ро ристи, спо ред нив но приз на ние, са ка ле да го ми ни ра ат Ка ме ни от мост, „еден од сим бо ли те на Скопје“.

Ако е тоа точно, то гаш те ро рис ти те од ку ма нов ско то ди во на се-ље се ри оз но се за ме ша ле во пла но ви те и ра бо та та на два е се ти-на та пла те ни ци за ба ри ка ди ра ни во скоп ска та бе ла згра да на Илин ден ска. Ка ме ни от мост, имено, е еден и по след ен од сим бо-ли те на Скопје, кој на вто ри ве им ос та на колку-тол ку цел, од нос-но не зав ршен. Ако не им се лу тат што се оби де ле да им зе мат дел од сла вата, то гаш оваа пла ни ра на ак ци ја мо же да им ја оце нат ка ко олес ни тел на окол ност на су де њето. Зашто, се пак, со неа не би ло пла ни ра но ми ни ра ње на „Во и нот на коњ“, на Tри ум фал на-та ка пија, Mос тот на умет носта, вр би те и га ли и те во Вар дар и на неб ро е ни те дру ги спо ме ни ци кои, спо ред нив, се вис тин ски те сим бо ли на Скопје.

Оста ну ва на та мош на та ис тра га да по ка же што ку ма нов ски те те-ро рис ти под раз би ра ле под из ра зот ми ни рање. Да ли пла ни ра ле Ка ме ни от мост да го об ле пат со сти ро пор, да ли да му по ста ват ми ли он ска ог ра да со ан тич ки шти то ви (ка ко на „Го це Дел чев“, на при мер) или да на ре дат по пе де се ти на скул п ту ри на се ко ја стра на или тај но да си ор га ни зи ра ат „По ја док на мост“ или, пак, по у че ни од во да чот на пла те ни ци те да пре се чат: Тоа со ди на мит, да не го ту пиме!

16

Скоп је вче ра го просла ви Де нот на ос ло бо ду ва ње то од фа шис-тич ки от оку па тор во Вто ра та свет ска војна. Де нес, бла го да ре ние на не го ви те вла де тели, од нос но на но ви от оку па тор, ма ке дон-ска та прес тол ни на е ос ло бо де на од се как ва об врска да по чи ту ва ко го би ло и што би ло - од вол ја та на ло кал ни те жи тели, до при-ме на та на свет ски те стан дарди.

Моќ ни те оку па то ри од лу чу ва ат што и ка ко ќе пра ви со јав ни от град ски прос тор, как ва би ла и как ва ќе би де ис то ри ја та на гра-дот, кои се не го ви те хе рои, ка ков ќе би де не го ви от ес тет ски из-глед, ур ба нис тич ки те ре ше нија, как ва ќе би де не го ва та се гаш-ност, ид нина, как ва ќе би де не го ва та суд би на во оп што.

Де нес во ес те ти ка та на сло бод но Скоп је до ми ни ра ки чот – тоа ве ќе ста ну ва „свет ски“ проб лем - ур ба на та ма фи ја со по мош на спе ци јал на та по ли ци ја ги униш ту ва и по след ни те пар кчиња, бо га ти те тај но до ни ра ат па ри за јав ни крс то ви и ми на риња, то-ле ранци ја та и со ли дар нос та се пад на ти под се кое ниво, ду ри и под тоа на Вар дар, за га ден со ко ба јаги-мос то ви и со квази-га лии, а бор ба та про тив не ис то мис ле ни ци те се во ди со си те си ли и со си те рас по ло жи ви сред ства.

Се пак, и пок рај фа ши за ци јата, Скоп је не е под гот ве но да тр гне во борба. До де ка не сфати, ка ко не ко гаш, де ка без жрт ви не ма ни сло бода, ќе про должи, ка ко де нес, да по ла га венци, да од бе ле-жу ва го диш ни ни и да ор га ни зи ра при год ни све че ности.

Сло бод но Скопје

Извор: Слободен печат, 2014/2015Слика на насловната: СвирачињаУредник: П. ВулканскиИздавач: „Граѓаните за Македонија“Скопје, јули 2015