Upload
melissa-simons
View
214
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
De arbeidsmarkt voor hoger opgeleiden: een feest
LAC, Groningen, 25 juni 2004
Prof. dr Jouke van DijkHoogleraar regionale arbeidsmarktanalyse
Faculteit Ruimtelijke WetenschappenRijksuniversiteit Groningen
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
!?!?Voor wie:
• De afgestudeerden?
• De werkgevers?
• De maatschappij?
• De regio?
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Economie - arbeidsmarkt - onderwijs
Enorme groei welvaart/productie in de laatste 200 jaar:
Verklaring:
• ± 50%: door meer productiefactoren (arbeid, machines, grondstoffen, etc.)
• ± 50%: door slimmer produceren / innovaties (kennis - onderwijs!)
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Wat is werken?Volgens Griekse en Romeinse filosofen was
werken een vorm van straf die door de goden werd uitgedeeld. Wie niet verplicht werd te werken kon zijn geest ontwikkelen wat als de meest verheffende bezigheid werd gezien: dus onderwijs ipv werk!?!?
Economische theorie: werken is niet leuk, je doet het alleen als je er geld voor krijgt.
Maar: doe mij een leuke baan, dan hoef ik nooit meer te werkenArbeid als productiefactor en als sociale factor
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Studeren voor kapitaal of ideaal?
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Arbeid als productiefactor• Mens is geen machine• Productiviteit mens onzeker: geen zin,
ziek, sportblessure, relatieproblemen• Opleiding - productiviteit – selectie• Life long learning - employability• Om-, her-, bij-, opscholing• Menselijk kapitaal is geen eigendom van
het bedrijf en staat niet op de balans (behalve bij voetballers) slavernij?
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Arbeid als sociale factor• Door te werken hoor je erbij• Het is prettig je eigen inkomen te
verdienen• Het is prettig nuttig te zijn voor de
samenleving of door de samenleving nuttig gevonden te worden
• Persoonlijke ontplooiing
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Geld speelt geen rol!
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Soms vervangt status de voorkeur voor een hoger inkomen
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Maar soms gaat het ook samen!
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Meer geld maakt niet steeds gelukkiger
Geluk
Geld
Bron: Veenhoven, EUR
Maar: werkloosheid maakt ongelukkig!
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
De regio
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Werkgelegenheidsgroei in % in Noorden en Nederland
-2
-1
0
1
2
3
4
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Nederland Noorden Bron: PWR/RUG
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Werkloosheidsontwikkeling Noorden versus Nederland
0
2
4
6
8
10
12
NL Noorden Gr Bron: CBS/EBB, WLB
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
!!!
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Rendementen van onderwijs(in procenten per extra jaar onderwijs)
Nederland 1994 1999
Totaal 5,8 8,5mannen 5,7 8,0vrouwen 5,7 9,0
Bron: Oosterbeek, 2000
Door de krappere arbeidsmarkt neemt het rendement toe.
Rendement W.O. ca. 40% hoger dan MBO.
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Bruto arbeidsdeelname (2002) naar onderwijsniveau (% per groep)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
BO MAVO VBO H/VWO MBO HBO WOBron: CBS/EBB, cijfers voor 2002
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Werkloosheid naar opleiding (in % per groep; NWW mei 2004)
0
5
10
15
20
25
Basis VBO/MAVO MBO/HAVO/VWO HBO WOBron: CWI
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Geregistreerde werkloosheid (GWL) in % Nederland 1952-2003
De werkloosheid is nog steeds laag!
0
2
4
6
8
10
12
1952 1957 1962 1967 1972 1977 1982 1987 1992 1997 2002
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
???
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Loont scholing altijd?
Nee!
Zelfselectie
Zelfkennis
Selectie aan de poort?Geen studiefinanciering voor Masteropleidingen?
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Bindend studieadvies?Krantenkop: “Bindend studieadvies heeft
geen effect” (Parool, 8 juni 2004)
Want: studierendementen Leidse studenten bleef gelijk, men deed zelfs langer over de studie
Maar: studenten stappen wel eerder over naar een studie die beter bij hun past!
Hoezo geen effect?Kans op succes op de arbeidsmarkt is
hierdoor veel groter!
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Student en arbeidsmarkt• 72% van de RUG studenten heeft een
betaalde bijbaan
• De helft op het niveau VMBO of lager
• Gemiddeld werken ze 11,5 uur voor
€ 6,30 netto per uur
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Werkloze academici in regio Groningen
• Mei 2003: 1530 Mei 2004 1700: + 11%
• Grote dynamiek: uitstroom 1230 per jaar
• 70% is ouder dan 30 jaar
• 60% is man
• Fase 1: 34% / Fase 2/3: 47% / Fase 4: 16%
• Wet Werk en Bijstand: afgestudeerden naar de Sociale Werkplaats?
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Kans op een baan hangt af van:• Aantal banen: nieuw + vervanging
Noorden 2004: vraag naar academici
> aanbod schoolverlaters en fase 1
• Uitwijkmogelijkheden
Bijv. geografen:
onduidelijk beroepsbeeld bij werkgevers, maar breed inzetbaar en nauwlijks werkloos
• Persoonlijke kenmerken en omstandigheden
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
De positie van RUG afstudeerdersAlumni monitor 2003
Landelijk RUG Faculteiten
Werkloos: 4,4% 6,9% 1,6–12,9%
Zoekduur: 4,3 m 4,1 m 2,7 – 4,8
Loon: € 2287 € 2235 €1879-2841
In Noorden: 1% 42% 24-58%
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Arbeidsmarkt per RUG faculteit(exclusief Godgeleerdheid en Wijsbegeerte)
Faculteit loon zoek werk % duur loos Noord
Geneeskunde 1 1 1 6Bedrijfskunde 2 4 3 1Economie 4 3 2 3Rechten 3 2 6 2Geografie & Planol. 6 6 4 8Wis- en Natuurk. 5 8 5 5PPSW 8 5 7 7Letteren 7 7 8 4RUG beter dan landelijk
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004.
Arbeidsplaatsen per km2
Dunne Noordelijke arbeidsmarkt: geringere loopbaan kansen voor hoogopgeleiden!
Magneetzweef-baan vergroot
actieradius hoger opgeleiden
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
• De afgestudeerden
• De werkgevers
• De maatschappij
• De regio
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Baten van meer opleiding (1)• Individu (investering in onderwijs loont):
– Hoger loon – Minder werkloos– OntplooiingMaar wordt je er gelukkiger van?Geldt dit wel voor iedereen?
• Werkgever: investering in scholing loont door hoger arbeidsproductiviteit
• Wie gaat betalen voor onderwijs/scholing?
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Baten van meer opleiding (2)• Voor de maatschappij:
– Meer innovaties, hogere welvaart– Goed voor democratie, cultuur etc.
Innovatieplatform Balkende: teveel nadruk op technische innovatie, te weinig aandacht voor sociale innovatie
We weten precies hoe we uranium moeten verrijken, maar veel minder precies hoe we een
kind intellect, moreel, cultureel verrijken.
We kennen de halfwaarde tijd van uranium precies, maar weten we ook hoe we de
criminaliteit kunnen halveren?
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Hoe zet je kennis om in resultaat?
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Baten van meer opleiding (3)• Voor de regio:
– Kan / moet je regionale verschillen in onderwijsniveau wegwerken?
– Helpt dit om regionale verschillen in werkloosheid, inkomen etc. weg te werken?
– Migratie – braindrain – kip/ei
Maar RUG is als grote werkgever en exporteur van afgestudeerden en
kennis van groot belang voor de regio!
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Conclusies (1)• Voor het individu is onderwijs een hele
goede investering als de opleiding aansluit op talenten en capaciteiten
• RUG afgestudeerden doen het goed op de arbeidsmarkt en hebben nauwelijks last van de zwakkere noordelijke economie
• Een goed opgeleide beroepsbevolking is noodzakelijk voor regionaal economische ontwikkeling, maar niet voldoende
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
Conclusies (2)• Arbeidsmarktbeleid via WetWerkBijstand:
afgestudeerden geen uitkering geven is beter dan ze verplicht te werk stellen
• Er is geen braindrain probleem in het Noorden: afgestudeerden zijn vooral een schoon exportproduct
• De magneetzweefbaan zal het functioneren van de arbeidsmarkt voor academici in het Noorden verbeteren
• Er is meer behoefte aan sociale innovatie dan aan technische innovatie
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
!!!!• De afgestudeerden
• De werkgevers
• De maatschappij
• De regio
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004
De arbeidsmarkt voor hoger opgeleiden: een feest
LAC, Groningen, 25 juni 2004
Prof. dr Jouke van DijkHoogleraar regionale arbeidsmarktanalyse
Faculteit Ruimtelijke WetenschappenRijksuniversiteit Groningen