ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το είδος και η ποσότητα της διατροφής καθορίζονται, κυρίως, από το

φυσικό περιβάλλον και τις επιδράσεις που ασκεί η εκάστοτε ανθρώπινη

δραστηριότητα σε αυτό. Σε ό,τι αφορά τη διατροφική συμπεριφορά, εκτός από τα

παρεχόμενα τρόφιμα καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν ευρύτεροι κοινωνικοί,

οικονομικοί και πολιτισμικοί παράγοντες.

Οι παράγοντες αυτοί είναι υπεύθυνοι για τις σημαντικές διατροφικές

διαφορές που παρατηρούνται από τη μια περιοχή του κόσμου στην άλλη, καθώς

και για τις διατροφικές αλλαγές που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια της

ανθρώπινης ιστορίας.

Η ιστορία της διατροφής διαμορφώθηκε σε συνεχή διάλογο με την

ανθρωπολογία, την οικονομία, τη γεωγραφία, την κοινωνιολογία, την ιστορία της

τέχνης, την αρχαιολογία, την ψυχανάλυση, και πρόσφατα την εξελικτική

νεοδαρβινική θεωρία. Ο άνθρωπος και οι προγονοί του, σε όλη σχεδόν τη διάρκεια

της ιστορίας τους, ήταν κατά βάση φυτοφάγοι. Το κυνήγι αναπτύχθηκε σταδιακά

το τελευταίο 1 εκατομμύριο χρόνια μαζί με την εξέλιξη των εργαλείων, χωρίς

όμως να εκτοπίσει τα φυτικά προϊόντα από βασική διατροφική πηγή. Όμως, ακόμα

και τα τελευταία 50.000 χρόνια, εποχή κατά την οποία κυριαρχούσε ο άνθρωπος

κυνηγός-τροφοσυλλέκτης, η κατανάλωση κρέατος από το κυνήγι αποτελούσε

λιγότερο σταθερή και αποδοτική διατροφική πηγή απ’ ό,τι η συλλογή φυτών και

καρπών. Η κρεατοφαγία επικράτησε της χορτοφαγίας κατά τη διάρκεια του 20ού

αιώνα –και πάλι όχι παντού, αλλά κυρίως στις αναπτυγμένες χώρες του Δυτικού

κόσμου.

Κατά την Παλαιολιθική εποχή, η διατροφή του ανθρώπου κυνηγού-

τροφοσυλλέκτη διαφοροποιούνταν ανάλογα με το κλίμα, τις εποχές και τη

γεωγραφία, παράγοντες από τους οποίους εξαρτώνταν το είδος και η ποσότητα

των διαθέσιμων φυτών και ζώων. Περίοδοι στέρησης διαδέχονταν περιόδους

αφθονίας, χωρίς να υπάρχει σταθερό παγκόσμιο διατροφικό πρότυπο. Μολαταύτα,

η διατροφή βασιζόνταν κυρίως σε άγρια φρούτα και λαχανικά, καθώς και στο

κρέας από το κυνήγι. Το μέλι, τα ψάρια και τα οστρακοειδή είχαν περιορισμένη

συμμετοχή στο διατροφικό μοντέλο, ενώ οι άγριοι σπόροι αποτελούσαν λύση

ανάγκης. Στη διατροφή αυτή οι πρωτεΐνες προσέφεραν το 30% της ημερήσιας

ενέργειας, ποσοστό διπλάσιο από το σημερινό. Τα λίπη προσέφεραν 20-25% της

ενέργειας και περιείχαν πολύ μικρότερη αναλογία κορεσμένων λιπών απ’ ό,τι

σήμερα, ενώ η πρόσληψη χοληστερόλης πρέπει να κυμαινόταν στα σημερινά

επίπεδα. Το ίδιο ισχύει και για τη λήψη υδατανθράκων, αν και διέφερε σημαντικά

η προέλευσή τους. Οι μακρινοί μας πρόγονοι κατανάλωναν τρεις φορές

περισσότερα φρούτα και λαχανικά, ενώ η εκ μέρους τους λήψη φυτικών ινών ήταν

πέντε φορές μεγαλύτερη. Μεγαλύτερη ήταν και η πρόσληψη βιταμινών και

ιχνοστοιχείων, ενώ πολύ μικρότερη ήταν η κατανάλωση νατρίου, σε αντίθεση με

το κάλιο.

Τα γεύματα απέκτησαν κοινωνικό χαρακτήρα όταν ανακαλύφθηκαν οι

αρετές της μαγειρικής. Οι πρώτες συνταγές χρονολογούνται από τη Μεσοποταμία

του 2000 π.Χ. περίπου. Ωστόσο, η τροφή δεν συνδεόταν μόνο με την επιβίωση και

την κοινωνικότητα, αλλά και με την τελετουργία, τη μαγεία, την ιατρική και την

υγιεινή. Οι Αιγύπτιοι είχαν συνείδηση της σχέσης μεταξύ γαστρονομίας,

διαιτητικής και θεραπευτικής. Οι Ισραηλίτες, περιγράφοντας τη Γη της

Επαγγελίας ως τη χώρα όπου ρέει μέλι και γάλα, όριζαν την κοινότητά τους μέσω

διατροφικών απαγορεύσεων, που αποσκοπούσαν περισσότερο σε άσκηση της

ηθικής τους παρά σε ικανοποίηση της γεύσης.

Στην Ελλάδα και στη Ρώμη, η έλλειψη πόρων περιόριζε τη διατροφή για τον

πολύ κόσμο στα δημητριακά, τα λαχανικά, τα φρούτα. Το χορτοφαγικό κατά βάση

διαιτολόγιο εγκαταλείφθηκε σταδιακά από τους Ρωμαίους, οι οποίοι υπέκυψαν

τελικά στις γαστρονομικές απολαύσεις των ασιατών υπηκόων τους. Όσο όμως ο

Χριστιανισμός κατακτούσε έδαφος, η λιτότητα επέστρεφε. Η Θεία Ευχαριστία

πρόκρινε τα προϊόντα της μεσογειακής γεωργίας (ψωμί, κρασί, λάδι), τα οποία θα

αποτελούσαν εν συνεχεία τη βάση της χριστιανικής διατροφής στην περιοχή της

Μεσογείου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρξαν και άλλες σημαντικές

επιρροές.

Οι Άραβες, που δεν έτρωγαν χοιρινό και δεν έπιναν κρασί, επηρέασαν

σταδιακά τη διατροφή των Ευρωπαίων, διαδίδοντας (κυρίως μέσω Σικελίας) τα

καρότα, τις μελιτζάνες, το σπανάκι, τα βερίκοκα, τα ροδάκινα, το ρύζι, τα

καρπούζια, και πάνω απ’ όλα το ζαχαροκάλαμο σε διάφορες παραλλαγές. Στο

Μεσαίωνα οι διατροφικές συνήθειες, που πάντα χαρακτηρίζονταν από ταξικές

διαφορές, διαφοροποιήθηκαν ακόμα περισσότερο. Σε αντιδιαστολή με τα πλούσια

γεύματα των ευγενών και των εμπόρων, οι φτωχοί αγρότες περιορίζονταν στα

προϊόντα του κήπου τους (φασόλια, φακές, μπιζέλια, λάχανα, πράσα, σπανάκι,

κ.ά.), μια που ακόμα και το αλεύρι προοριζόταν κυρίως για την αγορά.

Η κατανάλωση κρέατος ποίκιλλε σημαντικά από εποχή σε εποχή και από

τόπο σε τόπο. Οι βερολινέζοι του 14ου αιώνα έτρωγαν δώδεκα φορές περισσότερο

κρέας από τους απογόνους τους του 19ου αιώνα. Κατά κανόνα, όσο ο πληθυσμός

αύξανε, τόσο η κατανάλωση θερμίδων μειωνόταν. Τον 18ο και 19ο αιώνα ο μέσος

ευρωπαίος έτρωγε περισσότερο ψωμί και άλλα δημητριακά και λιγότερο κρέας. Οι

«αμερικανικοί νεωτερισμοί» (ντομάτες, πατάτες, καλαμπόκι) διαδόθηκαν στα τέλη

του 19ου αιώνα. Ο 20ός αιώνας, και ειδικά οι τελευταίες δεκαετίες του,

σημαδεύτηκαν από την αποθέωση του κρέατος και των γαλακτοκομικών

προϊόντων, που επέδρασαν σημαντικά στη διαμόρφωση της σύγχρονης

νοσηρότητας.

Στον Δυτικό πολιτισμό διαμορφώθηκε έτσι σταδιακά ένα διαιτολόγιο που

χαρακτηρίζεται από αυξημένη ενεργειακή πρόσληψη, μεγάλη κατανάλωση

πρωτεϊνών, επεξεργασμένων υδατανθράκων, κορεσμένων λιπιδίων και

οινοπνεύματος, καθώς και από μειωμένη πρόσληψη φυτικών ινών. Τα

παραδοσιακά φαγητά έχουν αντικατασταθεί από επεξεργασμένα και

βιομηχανοποιημένα διατροφικά προϊόντα. Οι διατροφικές συνήθειες δεν

ακολουθούν πλέον τα εποχιακά πρότυπα, ενώ αυξάνουν και οι προτιμήσεις για

«εξωτικές» συνταγές, που δεν αντιστοιχούν στις ιδιαίτερες φυσικές και κοινωνικές

συνθήκες κάθε πληθυσμού. Η κατανάλωση λίπους στην Αγγλία αυξήθηκε από 25

γρ. κατά κεφαλήν το 1770 σε 150 γρ. το 1980 και της ζάχαρης από 10 γρ. σε 150

γρ., ενώ μειώθηκε η κατανάλωση σιτάλευρου από 500 γρ. σε 200 γρ.

Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις

χώρες του Βορρά και εκείνες του Νότου. Η κατανάλωση ζωικών λιπών είναι

υψηλή και σταθερή στη βόρεια Ευρώπη, ενώ είναι σχετικά μικρή αλλά με τάσεις

αύξησης στη νότια. Η κατανάλωση ζάχαρης στην βόρεια Ευρώπη είναι υψηλή

αλλά με τάσεις μείωσης, ενώ στη νότια είναι χαμηλή και σχετικά σταθερή. Η

κατανάλωση λαχανικών και φρούτων είναι σαφώς μεγαλύτερη στη νότια Ευρώπη,

αλλά παρουσιάζει σταθερή άνοδο παντού. Η κατανάλωση δημητριακών, τέλος,

είναι περιορισμένη στη βόρεια Ευρώπη αλλά αυξάνεται σταδιακά, ενώ στη νότια

Ευρώπη, όπου ήταν υψηλή, μειώνεται.

Η διατροφή είναι ένας από τους πιο σημαντικούς εξωγενείς παράγοντες που

επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία. Η ίδια η ζωή των ανθρώπων εξαρτάται από τη

δυνατότητα λήψης τροφής, ενώ η προστασία και η προαγωγή της υγείας

συναρτώνται με το είδος και την ποσότητα της τροφής, καθώς και με τις

διατροφικές συνήθειες. Τόσο η έλλειψη όσο και η υπερκατανάλωση τροφής

μπορεί να προκαλέσουν την εμφάνιση ορισμένων νοσημάτων.

Σε όλους τους μεγάλους πολιτισμούς η διατροφή θεωρούνταν σημαντικός

παράγοντας για την προστασία της υγείας από διάφορες αρρώστιες. Ο Πλάτων

ενοχοποιούσε τις διατροφικές εκτροπές των πλουσίων, μαζί με την έλλειψη

φυσικής άσκησης, ως βασικούς παράγοντες νοσηρότητας, ενώ συχνές αναφορές

στη διατροφή υπάρχουν επίσης στα κείμενα της ιπποκράτειας ιατρικής, στον

Γαληνό, καθώς και στα ιατρικά κείμενα άλλων μεγάλων πολιτισμών (Κίνα, Ινδία,

Εγγύς και Μέση Ανατολή).

Σήμερα, γίνεται ευρύτατα αποδεκτό ότι οι διατροφικές συνήθειες του

Δυτικού πολιτισμού σχετίζονται αιτιολογικά με ορισμένα από τα σημαντικότερα

νοσήματα, όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τα κακοήθη νεοπλάσματα.

Με βάση πρόσφατες εκτιμήσεις, υπολογίζεται ότι ο σχετικός κίνδυνος θανάτου για

όσους ευρωπαίους ακολουθούν υγιεινή διατροφή είναι 0.87 σε σχέση με όσους δεν

τρέφονται σωστά. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζει ότι 60.000 θάνατοι το χρόνο

θα μπορούσαν να αποφευχθούν στα κράτη-μέλη αν βελτιωνόταν η διατροφή του

πληθυσμού.

Σύμφωνα με τη νεοδαρβινική θεωρία, η έλλειψη κορεσμένου λίπους,

ζάχαρης και αλατιού κατά το μεγαλύτερο μέρος της εξελικτικής ιστορίας του

ανθρώπου αποτελεί τη βασική αιτία των περισσότερων σημερινών διατροφικών

προβλημάτων υγείας. Ο ανθρώπινος οργανισμός προσαρμόστηκε στις ελλείψεις

αυτών των προϊόντων. Έτσι, σήμερα, οπότε μπορεί και τα καταναλώνει σε

αφθονία, υφίσταται τις αρνητικές συνέπειες, στο βαθμό που η αυξημένη τους

λήψη δεν αντιστοιχεί στις “προδιαγραφές” του ανθρώπινου οργανισμού. Από την

άλλη, σημαντικά προβλήματα υγείας συνεπάγεται και η μειωμένη κατανάλωση

προϊόντων στα οποία είχε προσαρμοστεί για πολλά χρόνια ο ανθρώπινος

οργανισμός, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά.

Στις αναπτυσσόμενες χώρες, και ιδίως στις φτωχές περιοχές της Αφρικής και

της Ασίας, οι διατροφικές ελλείψεις δεν περιορίζονται μόνο στα φρούτα και στα

λαχανικά, αλλά στο σύνολο της προσλαμβανόμενης τροφής, με αποτέλεσμα ο

υποσιτισμός να απειλεί όχι μόνο την υγεία αλλά και τη ζωή εκατομμυρίων

ανθρώπων.

Γ.Κ. Τούντας, Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών Διευθυντής Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής

Α.1. ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ

Η διατροφή, είναι συνάρτηση των εδαφολογικών και κλιματολογικών συνθηκών.

Οι εδαφολογικές συνθήκες και το κλίμα έχουν άμεση επίδραση όχι μόνο στη

διατροφή αλλά και στο διαιτολόγιο του ανθρώπου επειδή οι απαιτήσεις του

οργανισμού διαφοροποιούνται από περιοχή σε περιοχή. Οι ορεινοί πληθυσμοί για

παράδειγμα έχουν περισσότερη ανάγκη από θερμιδοφόρες και πλούσιες σε βιταμίνες

τροφές από τους πληθυσμούς που εργάζονται και ζουν στους κάμπους. Αντίθετα στις

πιο βορινές χώρες όπως η Ρωσία και η Νορβηγία οι άνθρωποι καταναλώνουν κυρίως

μεγάλες ποσότητες υδατανθράκων και λιπαρών και στην Ουγγαρία μεγάλες

ποσότητες διάφορων ειδών σούπας προκειμένου να διατηρούνται εσωτερικά ζεστοί οι

άνθρωποι. Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν το γεγονός ότι το κλίμα επηρεάζει άμεσα

τις διατροφικές συνήθειες κάθε τόπου.

Πηγή: http://ionios-food.wikispaces.com

Από την έρευνα που έλαβε χώρα φάνηκε ξεκάθαρα ότι οι διατροφικές συνήθειες των

Ελλήνων είναι άμεσα συσχετισμένες με την γεωγραφία της χώρας και την τοπολογία

του εδάφους η οποία συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τις βιοποριστικές

δραστηριότητες των κατοίκων των διαφόρων περιοχών. Όπως θα δούμε πολλές είναι

οι περιπτώσεις παραδοσιακών φαγητών που επικράτησαν στο πέρασμα του χρόνου

και τα οποία ξεκίνησαν από την ανάγκη ύπαρξης εύκολων και δυναμωτικών

παρασκευασμάτων τα οποία θα πρόσφεραν σε όσους τα έτρωγαν την απαραίτητη

ενέργεια ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της δουλειάς τους

αλλά και στις αντίξοες συνθήκες που συχνά αντιμετώπιζαν κατά την διάρκειά της.

Επίσης όπως φάνηκε από την έρευνα ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που επιδρά

στις διατροφικές συνήθειες είναι και το κλίμα της χώρας (οι καιρικές συνθήκες).

Ο Ελλαδικός χώρος, περιβάλλεται κατ εξοχήν από θάλασσα. Από την έρευνα

προκύπτει καταρχήν ότι, ένα μεγάλο πλήθος των σημερινών συνταγών έχει τις ρίζες

της στις παλαιότερες γενιές Ελλήνων ψαράδων. Ως γνωστόν, οι ψαράδες

ξανοίγονταν στο πέλαγος με μεγάλες βάρκες και συνήθως παρέμεναν εκεί για

αρκετές ημέρες. Για το διάστημα που παρέμεναν εκεί, έτρωγαν συνήθως πρόχειρα

φαγητά τα οποία είχαν ως βάση το ψάρι. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες

λειτουργούσαν οι ψαράδες δεν ήταν πάντα εύκολες, διότι ήταν συχνά υποχρεωμένοι

να έρθουν αντιμέτωποι με τα στοιχεία της φύσης (δηλαδή κακές καιρικές συνθήκες

αλλά και το κρύο του χειμώνα). Γι αυτούς τους λόγους, εκείνο που χρειάζονταν

περισσότερο ήταν ένα εύκολο στην παρασκευή του και συνάμα δυναμωτικό φαγητό

που θα τους ζέσταινε και θα τους βοηθούσε να διατηρήσουν τις δυνάμεις τους.

Ένα φαγητό με τις ιδιότητες αυτές, δεν μπορούσε να είναι άλλο εκτός από μια ζεστή

σούπα. Έτσι προέκυψε η διάσημη ελληνική ψαρόσουπα η «Κακαβιά». Πολλές φορές

οι ψαράδες, αφού έριχναν τα δίχτυα τους, τα άφηναν και στη συνέχεια επέστρεφαν σε

ένα μικρό αγκυροβόλιο. Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο εγγονός ενός παλαιού ψαρά από

ένα απομακρυσμένο νησί των Δωδεκανήσων, «εκεί συνήθιζαν να φτιάχνουν την

Κακαβιά στην παραλία, σκάβοντας ένα μικρό λάκκο μέσα στα βότσαλα,

τοποθετώντας την κατσαρόλα πάνω στη φωτιά που είχαν φτιάξει με μικρά ξύλα και

φρύγανα. Για την παρασκευή της ψαρόσουπας, χρησιμοποιούσαν μάλιστα θαλασσινό

νερό».

( Πηγή: "Κακαβιά - η Ελληνική Ψαρόσουπα").

Τις περισσότερες φορές, οι ψαράδες έπρεπε να παραμείνουν στη θάλασσα για

αρκετές μέρες. Εξ’ αιτίας αυτού του γεγονότος, προέκυψε η ανάγκη της συντήρησης

των φαγητών. Δοθέντος ότι κατά την εποχή αυτή δεν υπήρχαν ψυγεία και

προκειμένου να μην χρειάζεται να μαγειρεύουν καθημερινά, έπρεπε να βρεθεί ένας

τρόπος ή κάποιο φαγητό το οποίο να μπορούσε να διατηρηθεί αρκετές μέρες. Από

αυτήν την ανάγκη προέκυψε το Κερκυραϊκό «Σαβόρο» ή «Σαβούρο» το οποίο έχει τις

ρίζες του στους Βενετσιάνους ναυτικούς. Η λέξη στα λατινικά "pesce en saor"

σημαίνει ψάρι σε σάλτσα και σημαίνει μια σάλτσα η οποία μοιάζει με τουρσί και

στην οποία οι Κερκυραίοι συνήθιζαν να συντηρούν τα ψάρια, κυρίως τις εποχές που

δεν υπήρχαν ψυγεία. Το ξύδι που είναι η βάση του σαβόρο, είναι συντηρητικό, ενώ το

δεντρολίβανο έχει απολυμαντικές ιδιότητες.

Α.2. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ-ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Η Τεχνολογία τροφίμων

αποτελεί μια σύγχρονη

σχετικά επιστήμη που

αποτελούσε άλλοτε ένα

σύνολο εμπειρικών μόνο

γνώσεων.

Κύριο αντικείμενο

έρευνας και μελέτης της

επιστήμης αυτής είναι η

επεξεργασία των

τροφίμων, δηλαδή η μελέτη της συντήρησης, συσκευασίας, μεταφοράς και

διακίνησης με τη μέγιστη δυνατή αξιοποίησή τους, καθώς και με τη διερεύνηση

τρόπων και μεθόδων παραγωγής νέων ειδών τροφίμων.

Επίσης ένας άλλος τομέας διερεύνησης της Τεχνολογίας τροφίμων είναι και η μελέτη

των μεταβολών των οργανοληπτικών ιδιοτήτων των τροφίμων που προκαλούνται

τόσο στις πρώτες ύλες παραγωγής τους όσο και στα έτοιμα προς κατανάλωση

τρόφιμα κατά την εφαρμογή μεθόδων κατεργασίας, επεξεργασίας, συντήρησης,

διακίνησης, συσκευασίας, ακόμη και μεταφοράς.

Τα τρόφιμα ανάλογα της προέλευσής τους (ζωικά ή φυτικά) παρουσιάζουν διάφορες

ιδιομορφίες στις τεχνολογικές εφαρμογές όπως στη ψύξη, θέρμανση, κάπνιση,

αλάτιση κ.λπ., με συνέπεια τη διαφορετική συμπεριφορά, (μεταβολές), στις τεχνικές

αυτές. Για το λόγο αυτό η Τεχνολογία τροφίμων διακρίνεται σε δύο βασικούς τομείς,

στη:

Τεχνολογία τροφίμων φυτικής προέλευσης, και στη

Τεχνολογία τροφίμων ζωικής προέλευσης.

Οι επιμέρους αυτοί τομείς διακρίνονται στη συνέχεια σε ιδιαίτερους κλάδους όπως

π.χ. τεχνολογία κρέατος, τεχνολογία γάλακτος, τεχνολογία αλιευμάτων, τεχνολογία

οινοποιίας κ.λπ. Βασικός τομέας της επιστήμης αυτής είναι η Χημεία τροφίμων.

Χάρη των επιτευγμάτων της επιστήμης αυτής η αξιοποίηση της πρωτογενούς

γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής κρίνεται σήμερα πλήρης, όσο περισσότερο

από ποτέ, επιτυγχάνοντας έτσι τον αρχικό στόχο μελέτης του αντικειμένου.

Α.2.α. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ

Μέτρα υγιεινής που πρέπει να εφαρμόζονται κατά την παραλαβή/ εκφόρτωση,

αποθήκευση, ετοιμασία παραγγελιών, φόρτωση και μεταφορά/ διανομή των

τροφίμων που διατηρούνται σε συνθήκες περιβάλλοντος ή σε ελεγχόμενες συνθήκες,

προκειμένου να διασφαλίζεται η υγιεινή τους και η συμμόρφωση με τη ισχύουσα

νομοθεσία.

Υποχρεωτική είναι η εφαρμογή του συστήματος HACCP στις επιχειρήσεις

αποθήκευσης και διανομής τροφίμων σε συνθήκες περιβάλλοντος, ψύξης ή

κατάψυξης.

Απαιτήσεις για τα μεταφορικά μέσα Τα μεταφορικά οχήματα ή/και οι περιέκτες που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά

τροφίμων πρέπει να διατηρούνται καθαρά και σε καλή κατάσταση, ώστε να

προφυλάσσονται τα τρόφιμα από μολύνσεις, πρέπει δε, όπου είναι αναγκαίο, να είναι

σχεδιασμένα και κατασκευασμένα έτσι ώστε να μπορούν να καθαρίζονται ή/και να

απολυμαίνονται δεόντως.

Κατά τη μεταφορά θα πρέπει να εφαρμόζονται συγκεκριμένοι κανόνες υγιεινής για να

προστατεύονται τα τρόφιμα από πιθανές επιμολύνσεις και να διατηρείται η υγιεινή

τους κατάσταση.

Θα πρέπει να διερευνώνται τρόποι μείωσης απώλειας ψύξης κατά τις στάσεις

διανομής, όπως π.χ. κουρτίνα από λωρίδες πλαστικού ή αεροκουρτίνα σε περιπτώσεις

πολύ συχνών στάσεων.

Η διανομή πρέπει να προγραμματίζεται και εκτελείται με τέτοιο τρόπο, ώστε να

εξασφαλίζεται η ασφάλεια των τροφίμων και η ταχύτητα κατά τις παραδόσεις. Προς

τούτο, οι φορτώσεις γίνονται με τη σωστή σειρά, σε καλά σταθεροποιημένες παλέτες,

με τις κατάλληλες ενδείξεις και τη σωστή επιλογή της θερμοκρασίας. Προηγούνται

συνεννοήσεις με τους παραλήπτες και ενημέρωση του οδηγού.

Τα εσωτερικά τοιχώματα των οχημάτων μεταφοράς ή και των περιεκτών θα πρέπει να

είναι λεία, για να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται αποτελεσματικά ώστε να μην

επιμολύνονται τα τρόφιμα.

Τα οχήματα μεταφοράς ή και οι περιέκτες θα πρέπει να διατηρούνται καθαρά και σε

καλή κατάσταση, να συντηρούνται ή να αντικαθίστανται όταν χρειάζεται.

Προστασία τροφίμων κατά τη μεταφορά προϊόντων ψύξης

Τα οχήματα μεταφοράς θα πρέπει να εφοδιάζονται με κατάλληλα όργανα αυτόματης

καταγραφής για την παρακολούθηση σε συχνά και τακτά χρονικά διαστήματα της

θερμοκρασίας του χώρου στον οποίο βρίσκονται τα προϊόντα ψύξης.

Σε περίπτωση που γίνεται μεταφορά τροφίμων που απαιτούν διαφορετικές συνθήκες

θερμοκρασίας ή έχουν αλληλεπίδραση οσμών, θα πρέπει να χρησιμοποιείται θάλαμος

με κινητό χώρισμα και με δυνατότητα ξεχωριστής θερμοκρασίας στα διάφορα

διαμερίσματα.

Ο θάλαμος πρέπει να φέρει όργανο ένδειξης και καταγραφής θερμοκρασίας,

σύμφωνα με το νόμο. Τα όργανα διακριβώνονται τουλάχιστον μια φορά το χρόνο

στην επιθυμητή περιοχή και ακρίβεια μετρήσεων. Η διακρίβωση γίνεται είτε από

διαπιστευμένο εξωτερικό συνεργάτη, είτε από εκπαιδευμένο προσωπικό της

επιχείρησης με διακριβωμένο όργανο αναφοράς.

Δεν θα πρέπει να τοποθετούνται τα προϊόντα κατευθείαν στο δάπεδο του

μεταφορικού μέσου.

Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς, ο οδηγός θα πρέπει να παρακολουθεί τη σωστή

λειτουργία του ψυκτικού μηχανήματος και να παίρνει διορθωτικά μέτρα σε

περίπτωση προβλήματος. Αν παρατηρήσει πρόβλημα, ειδοποιεί άμεσα την εταιρεία

του.

Κατά τη μεταφορά/διανομή θα πρέπει να τηρούνται τα απαραίτητα αρχεία για την

ιχνηλασιμότητα των θερμοκρασιών.

Η θερμοκρασία των προϊόντων θα πρέπει να ελέγχεται πριν από τη φόρτωση και να

σημειώνεται στο δελτίο αποστολής.

Ειδικότερες οδηγίες σχετικά με το χειρισμό, τον τρόπο φόρτωσης και εκφόρτωσης,

την αποθήκευση και την πώληση των προϊόντων ψύξης, πρέπει να δίνονται από την

επιχείρηση παραγωγής.

ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Όταν ένα τρόφιμο αλλοιώνεται, συμβαίνουν σε αυτό πολλές αλλαγές: από

ακίνδυνες αλλαγές στη γεύση, το χρώμα, την υφή, την οσμή, μέχρι επικίνδυνες για

την υγεία του ανθρώπου, αν σημειωθεί και ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών.

Έτσι, η ανάγκη της εξασφάλισης και διατήρησης των τροφίμων για μεγάλο χρονικό

διάστημα προκύπτει εδώ και αιώνες, με αποτέλεσμα να έχουν εφευρεθεί πολλοί

τρόποι συντήρησης των τροφίμων.

Για να αποτραπούν λοιπόν οι αλλοιώσεις των τροφίμων από παθογόνους - ή μη -

μικροοργανισμούς και επιπλέον για να μην αλλοιωθούν τα οργανοληπτικά

χαρακτηριστικά τους και υποβαθμιστούν ποιοτικά, η συντήρηση των τροφίμων είναι

απαραίτητη.

Οι συνήθεις μέθοδοι συντήρησης που χρησιμοποιούνται ευρέως σήμερα είναι οι

εξής:

Παστερίωση Κατά την παστερίωση, τα τρόφιμα θερμαίνονται σε υψηλές θερμοκρασίες, π.χ.

στους 60-85οC -ανάλογα με το τρόφιμο- με σκοπό να θανατωθούν όλοι οι παθογόνοι

και κάποιοι από τους μη παθογόνους μικροοργανισμούς που υπάρχουν σ’ αυτά.

Έχει μεγάλη σημασία ο συνδυασμός χρόνου-θερμοκρασίας παστερίωσης, ώστε να

θανατωθούν οι παθογόνοι μικροοργανισμοί και να αδρανοποιηθούν τα ένζυμα, χωρίς

όμως να υποβαθμιστεί η ποιότητα του τροφίμου.

Η παστερίωση δεν χρησιμοποιείται ποτέ ως μοναδικό μέσο συντήρησης, γιατί δεν

επαρκεί. Συνήθως συνδυάζεται με την ψύξη και βέβαια τη συσκευασία.

Αποστείρωση - Κονσερβοποίηση Αποστείρωση σημαίνει θανάτωση όλων των ζωντανών μικροοργανισμών, όχι μόνο

των παθογόνων - όπως συμβαίνει στην παστερίωση. Στα τρόφιμα εφαρμόζεται η

«εμπορική αποστείρωση», γνωστή ως κονσερβοποίηση, η οποία πραγματοποιείται

θερμαίνοντας το τρόφιμο σε πολύ υψηλή θερμοκρασία (περίπου 120°C) για λίγα

λεπτά. Η θερμοκρασία αυτή και ο χρόνος έχουν επιλεχθεί για να θανατωθεί ο πιο

επικίνδυνος παθογόνος μικροοργανισμός.

Κατά την κονσερβοποίηση, το τρόφιμο τοποθετείται στο κουτί, το οποίο κλείνεται

ερμητικά, ενώ πρώτα αφαιρείται όλος ο αέρας που έχει μέσα και κατόπιν το κουτί

(μαζί με το περιεχόμενο του) θερμαίνεται. Η επεξεργασία αυτή είναι πολύ έντονη, με

αποτέλεσμα πολλές φορές να υποβαθμίζεται το τρόφιμο ποιοτικά.

Η κονσερβοποίηση δεν χρειάζεται να συνδυαστεί με την ψύξη. Μπορεί να

χρησιμοποιηθεί μαζί με τη συσκευασία, για τη συντήρηση τροφίμων για μεγάλο

χρονικό διάστημα. Η κονσέρβα πρέπει να διατηρείται σε μέρος δροσερό και ξηρό, να

μην είναι χτυπημένη και πριν την αγορά και την κατανάλωσή της να γίνεται έλεγχος

της ημερομηνίας λήξης που αναγράφεται σε αυτήν.

Ψύξη και κατάψυξη

Στην κοινή ψύξη τα τρόφιμα μπορούν να συντηρηθούν για μερικές ημέρες, σε

χαμηλές θερμοκρασίες (4-8οC) όπου επιβραδύνονται όλες οι μεταβολές που μπορούν

να συμβούν στα τρόφιμα, δηλαδή η ανάπτυξη των μικροοργανισμών, η

δραστηριότητα των μετασυλλεκτικών μεταβολών - τόσο των φυτικών όσο και των

ζωικών ιστών, των χημικών αντιδράσεων χειροτέρευσης - που συνδέονται με την

υποβάθμιση του χρώματος και της υφής και κυρίως την απώλεια της θρεπτικής αξίας

των τροφίμων.

Όσο πιο μεγάλος είναι ο επιθυμητός χρόνος συντήρησης, τόσο χαμηλότερη θα είναι η

απαιτούμενη θερμοκρασία. Βέβαια, οι θερμοκρασίες και ο πιθανός χρόνος

αποθήκευσης για κάθε τρόφιμο προσδιορίζεται από την ταχύτητα με την οποία

λαμβάνουν χώρα οι διάφορες μεταβολές σ’ αυτό. Έτσι, στην κατάψυξη, η

θερμοκρασία είναι μικρότερη από 0 βαθμούς και μπορεί να φτάσει τους -18οC.

Με αυτόν τον τρόπο, τα τρόφιμα συντηρούνται όχι μόνο για μερικές ημέρες, αλλά για

εβδομάδες ή και μήνες. Στις θερμοκρασίες της κατάψυξης, αφενός παρεμποδίζεται η

δράση των ενζύμων, και αφετέρου δεν μπορούν να αναπτυχθούν οι μικροοργανισμοί.

Βασικό πλεονέκτημα της κατάψυξης είναι ότι δεν υπάρχει απώλεια βιταμινών και

ανόργανων αλάτων στα κατεψυγμένα κρέατα, τα ψάρια και τα πουλερικά, επειδή η

πρωτεΐνη, οι βιταμίνες Α, D και τα ανόργανα άλατα δεν επηρεάζονται από αυτή.

Αποξήρανση/Συμπύκνωση Αυτό που επιτυγχάνεται με την ξήρανση, είναι η ελάττωση του νερού που περιέχει

το τρόφιμο. Λόγω του ότι οι μικροοργανισμοί έχουν ανάγκη από νερό για να

αναπτυχθούν, μειώνοντας το ποσοστό του νερού σε ένα τρόφιμο, εμποδίζεται η

ανάπτυξή τους.

Παραδείγματα τέτοιων τροφίμων που συντηρούνται με ξήρανση είναι τα ξηρά

δαμάσκηνα/σύκα/βερίκοκα και οι σταφίδες.

Αφυδάτωση Με την αφυδάτωση, σχεδόν όλο το νερό αφαιρείται με εξάτμιση ή εξάχνωση.

Επομένως, το τελικό προϊόν έχει πολύ μικρή περιεκτικότητα σε νερό.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα αφυδατωμένων προϊόντων είναι ο καφές, τα

δημητριακά, τα ζυμαρικά και το γάλα σε σκόνη.

Χρήση συντηρητικών Τα χημικά συντηρητικά,εμποδίζουν σε ορισμένες συγκεντρώσεις την ανάπτυξη των

μικροοργανισμών. Τα συντηρητικά επισημαίνονται στις συσκευασίες των τροφίμων

είτε με το όνομά τους είτε ως «Ε» (π.χ. Ε 202). Για να εγκριθεί μια ουσία ως

συντηρητικό, θα πρέπει να είναι ασφαλής για τους καταναλωτές -για τον λόγο αυτόν

γίνονται συνεχείς μελέτες για την ασφάλεια των πρόσθετων ουσιών στα τρόφιμα.

Οι ειδικοί πλέον πιστεύουν ότι η χρήση τους είναι αναπόφευκτη στα τρόφιμα, σε

μερικές μάλιστα περιπτώσεις και απόλυτα απαραίτητη για την υγεία των

καταναλωτών. Πρέπει όμως να χρησιμοποιούνται πάντα στις προκαθορισμένες

αναλογίες.

Αλιπάστωση Η κύρια ιδιότητα του αλατιού, που το κάνει ικανό να εμποδίζει την ανάπτυξη των

μικροοργανισμών, είναι ότι μειώνει το νερό που είναι διαθέσιμο για τους

μικροοργανισμούς, οι οποίοι αδυνατούν να αναπτυχθούν χωρίς την απαραίτητη

ποσότητα νερού. Συνηθίζεται σε ελιές, ψάρια, τυριά, κ.λπ. Φυσικά, πάντα σε

συνδυασμό με κάποια άλλη μέθοδο συντήρησης, π.χ. ψύξη.

Ζύμωση Πρόκειται για μια επεξεργασία, κατά την οποία αναπτύσσονται ωφέλιμοι

μικροοργανισμοί σε ένα τρόφιμο. Οι μικροοργανισμοί αυτοί χρησιμοποιούν ως τροφή

τους τα ίδια τα συστατικά του τροφίμου και παράγουν ουσίες που αυξάνουν την

οξύτητά του, ενώ παράλληλα μειώνεται η υγρασία του.

Επομένως, η ζύμωση συγκαταλέγεται στις μεθόδους συντήρησης τροφίμων, αφού τα

προϊόντα που προκύπτουν έχουν διάρκεια ζωής πολύ μεγαλύτερη από τις πρώτες ύλες

από τις οποίες προήλθαν. Παράλληλα, η διαδικασία της ζύμωσης δίνει νέο άρωμα και

γεύση στο προϊόν.

Παραδείγματα τέτοιων προϊόντων που έχουν προκύψει από ζύμωση είναι το τυρί,το

γιαούρτι, το σαλάμι αέρος, το κρασί, η μπίρα και το ψωμί.

Εφαρμογή ακτινοβολιών

Η ακτινοβόληση είναι μια μέθοδος συντήρησης,κατά την οποία τα τρόφιμα

εκτίθενται σε ακτινοβολία ιονισμού κάτω από προκαθορισμένες και ελεγχόμενες

συνθήκες, για την καταστροφή μικροβίων, εντόμων ή και παρασίτων. Πρόκειται είτε

για ακτίνες Χ, είτε ακτίνες γ ή και δέσμες ηλεκτρονίων, ανάλογα με τη διεισδυτική

ικανότητα που χρειάζεται να εφαρμοστεί σε κάθε τρόφιμο.

Εδώ θα πρέπει όμως να σημειωθεί, ότι η ακτινοβόληση των τροφίμων δεν είναι

ραδιενεργή, όπως λανθασμένα πιστεύουν πολλοί, αφού έρευνες έχουν δείξει ότι τα

ακτινοβολημένα τρόφιμα δεν περιέχουν ραδιενέργεια και δεν αποτελούν κίνδυνο για

τον καταναλωτή. Πηγή:mednutrition.gr

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Γενική αρχή: Όταν θέλεις να ξεπαγώσεις κάποιο τρόφιμο, θα πρέπει να το αφήσεις

στη συντήρηση του ψυγείου και όχι σε θερμοκρασία δωματίου.

Συμβουλή: Τοποθέτησε ετικέτα ή γράψε πάνω στο σκεύος το είδος του τροφίμου που

καταψύχεις και την ημερομηνία κατάψυξής του.

Προσοχή δεν καταψύχονται: Αβγά βρασμένα σφιχτά, μαρέγκα και σάλτσες που

περιέχουν αβγό, αγγούρια, μαρούλια, μπανάνες, ντομάτες ωμές, πατάτες (εκτός από

πουρές), συκώτι τεμαχισμένο, τυριά μαλακά. Επίσης, σχεδόν όλα τα τηγανισμένα

φαγητά, τα πανέ και όσα περιέχουν ζελατίνη.

Προσοχή!

Τρόφιμο που έχει αποψυχθεί δεν πρέπει να καταψυχθεί πάλι και πρέπει να

καταναλωθεί την ίδια ημέρα, το συντομότερο δυνατό μετά την απόψυξή του.

- Το ψηλότερο ράφι έχει θερμοκρασία περίπου 8°C, ενώ τα μεσαία 4-5°C.

Αποθηκεύστε σε αυτά αβγά, γαλακτοκομικά, αλλαντικά, υπολείμματα φαγητού και

προϊόντα που φέρουν την επισήμανση «Διατηρείται στο ψυγείο μετά το άνοιγμα».

http://www.mednutrition.gr/i-syntirisi-twn-trofimwn-sto-paron-kai-sto-mellon

-Το χαμηλότερο ράφι, πάνω από τα συρτάρια που χρησιμοποιούνται για την

αποθήκευση των λαχανικών είναι το πιο ψυχρό σημείο του ψυγείου (2°C).

Τοποθετήστε εκεί νωπά κρέατα και ψάρια.

-Οι περιοχές με την υψηλότερη θερμοκρασία είναι τα ράφια στην πόρτα του ψυγείου,

με θερμοκρασία 10-15°C. Τοποθετήστε εκεί προϊόντα που απαιτούν ελαφρά ψύξη,

όπως π.χ. αναψυκτικά, μουστάρδα και βούτυρο. Μην τοποθετείτε γάλα ή αβγά.

-Τα ράφια που βρίσκονται χαμηλά στο ψυγείο έχουν θερμοκρασία έως και 10°C. Σε

αυτά αποθηκεύστε λαχανικά και φρούτα που ενδέχεται να χαλάσουν σε χαμηλότερες

θερμοκρασίες (κολοκυθάκια, ντομάτες, ροδάκινα, μήλα κ.ά.).

ΠΡΟΣΟΧΗ!

Το υπερβολικό γέμισμα του ψυγείου και η συσσώρευση πάγου επηρεάζουν αρνητικά

τη σωστή κατανομή της θερμοκρασίας στο εσωτερικό του.

Τρόφιμα εντός συντήρησης ψυγείου

Χρόνος διατήρησης σε μέση θερμοκρασία ψυγείου 5οC ή λιγότερο

Πως γίνεται η σωστή απόψυξη; Στο ψυγείο με το προϊόν συσκευασμένο, π.χ. με

πλαστική μεμβράνη περιτυλίγματος. Επίσης, κάτω από τρεχούμενο νερό, σε

περίπτωση ανάγκης, εφόσον είναι αεροστεγώς κλεισμένο. Ή τέλος σε συσκευή/

φούρνο μικροκυμάτων, χρησιμοποιώντας τον κύκλο απόψυξης. Σε καμία περίπτωση

δεν πρέπει να υπερβούμε τον απαραίτητο χρόνο απόψυξης. Πρέπει άμεσα μετά την

απόψυξη να προχωράμε σε μαγείρεμα του τροφίμου ή σε τοποθέτηση του στο ψυγείο.

Φροντίζουμε διαφορετικά τα γαλακτοκομικά είδη; Όλες οι μορφές γάλακτος αν

ανοιχτούν από τη συσκευασία τους, διατηρούνται λίγες μέρες. Εκτός ψυγείου μπορεί

να διατηρηθεί το εβαπορέ και το μακράς διάρκειας. Εντός ψυγείου διατηρείται το

υψηλής παστερίωσης για ένα μήνα, ενώ το φρέσκο γάλα 5-6 μέρες. Μην ξεχνάτε ότι

το γάλα έχει την τάση να απορροφά εύκολα τις μυρωδιές και τις γεύσεις άλλων

τροφίμων, για αυτό καλό είναι να το κρατάτε μακριά από φρούτα και λαχανικά που

έχουν έντονη γεύση. Μπορεί να διατηρηθεί μέσα στην αρχική του συσκευασία ή σε

ένα μπολ, το οποίο έχετε φροντίσει να καλύψετε σωστά.

Όσον αφορά το τυρί: Λόγω του ότι «ξεραίνεται» γρήγορα, πρέπει ή να το αφήσετε

στη συσκευασία του σούπερ μάρκετ ή να το τοποθετήσετε σε ένα πλαστικό τάπερ.

Πως συντηρούμε το κοτόπουλο και τα ψαρικά; Το πιο συνηθισμένο λάθος είναι το να

τα διατηρείς στο ψυγείο μέσα στη συσκευασία τους. Ποιό είναι το σωστό; Καταρχήν

βγάζεις τη ζελατίνα που τα τυλίγουν και τα τοποθετείς σε ένα ανοιχτό μπολ. Έτσι

αερίζονται καλύτερα και διατηρούνται σε καλύτερη κατάσταση και για περισσότερο

καιρό. Εάν έχουν εντόσθια, τα νωπά πουλερικά διατηρούνται στη συντήρηση το πολύ

24 ώρες, ενώ σε διαφορετική περίπτωση έως τρεις μέρες. Για την κατάψυξη, πρέπει

να πλυθούν καλά, να στεγνώσουν, να αφαιρεθούν τα εντόσθια και να μπουν σε

ειδικές σακούλες. Αφού τα καθαρίσεις προσεκτικά και τα μαγειρέψεις καλά, πρέπει

να καθαρίσεις παράλληλα όλη την περιοχή που χρησιμοποίησες για τον κίνδυνο της

σαλμονέλας. Προσοχή στο ψάρι και κυρίως στην απότομη απόψυξή του… Το σωστό

είναι, αν τα έχουμε ήδη στην κατάψυξη, για να ξεπαγώσουν πρέπει να μπουν στη

συντήρηση. Αν τα βγάλουμε εκτός ψυγείου, κινδυνεύουν να χαλάσουν από την

απότομη αλλαγή θερμοκρασίας. Τι γίνεται με τα αναψυκτικά; Το πιο βασικό στοιχείο

είναι να μην έχουν εκτεθεί στον ήλιο και να απέχει αρκετά ή ημερομηνία αγοράς από

την ημερομηνία λήξης…. ! Φυσικά όταν τα ανοίξουμε πρέπει να καταναλωθούν…

Τι γίνεται στην περίπτωση των αλκοολουχων ποτών; Ακόμη και τα αλκοολούχα

ποτά θέλουν προσοχή στο τρόπο φύλαξης! Χρειάζονται ένα δροσερό, σκοτεινό χώρο,

χωρίς υγρασία. Ειδικά για τα κρασιά, ανεξάρτητα από την κατηγορία, την προέλευση

και το χρώμα του κρασιού ως κατάλληλη θερμοκρασία θεωρούνται οι 10 – 14°C

(ιδανική 11°C).

Γιατί δεν πρέπει να βάζουμε τις πατάτες στο ψυγείο; Αφού τις αγοράσετε, καλό

είναι να τις φυλάξετε σε μέρος δροσερό (8-12°C), ξηρό και σκοτεινό, όπως ένα

υπόγειο για παράδειγμα. Γενικώς δεν πρέπει να τις βλέπει ο ήλιος, γιατί θα

πρασινίσουν και θα πετάξουν μάτια γρήγορα. Μην τις αποθηκεύεται όμως και στο

ψυγείο, καθώς το άμυλο τους μπορεί να μετατραπεί σε σάκχαρα δίνοντας μια

δυσάρεστη γεύση. Επίσης, μην αποθηκεύετε τις πατάτες μαζί με τα κρεμμύδια, γιατί

τα αέρια που εκπέμπουν τα δυο αυτά λαχανικά μπορεί να προκαλέσουν αλλοιώσεις

το ένα στο άλλο.

Οι μπανάνες; Για πόσο μένουν εκτός ψυγείου; Μερικά φρούτα και λαχανικά

μπορούν να μείνουν εκτός ψυγείου για μερικές μέρες. Σε αυτή την περίπτωση,

χρειάζεται να φυλαχτούν σε σκοτεινό μέρος, σε θερμοκρασία δωματίου, μακριά από

το πολύ φως και τη ζέστη. Συγκεκριμένα: Μπανάνα: Τηρώντας τις παραπάνω

προϋποθέσεις, βάλτε τις μπανάνες σε ένα μπολ για τις πρώτες 3 ημέρες κι έπειτα

φυλάξτε τες στο ψυγείο.

Πως συντηρούμε τα οπωροκηπευτικά; Το πιο συνηθισμένο λάθος είναι το τα

πλένουμε και τα βάζουμε στο ψυγείο. Ποιό είναι το σωστό; Να τα πλένεις λίγο πριν

τα καταναλώσεις. Να τα τοποθετείς στα πιο χαμηλά ράφια του ψυγείου σου. Να μην

τα πιέζεις ασφυκτικά γιατί θα μαραθούν πιο γρήγορα. Ακόμη και τα όσπρια και τα

σιτηρά μπορεί να χαλάσουν; Όλα τα τρόφιμα αυτού του είδους, από φασόλια και

φακές, μέχρι ζυμαρικά, ρύζι, βρώμη, σιτάρι άλλα ολόκληρα δημητριακά κινδυνεύουν

από την υγρασία και την οξείδωση, δηλαδή την επαφή με το οξυγόνο. Για να

διατηρηθούν περισσότερο από όσο γράφουν στη συσκευασία και να μην υπάρχει

κίνδυνος να μαζευτούν ζουζούνια, πρέπει να κλείσουν αεροστεγώς σε ειδική σακούλα

ή πλαστικό δοχείο τροφίμων.

Τι γίνεται με το λάδι; Τα λάδια έχουνε ημερομηνία λήξης 1 με το πολύ 2 χρόνια. Αν

έχεις δικές σου ελιές, αυτό που χρειάζεσαι είναι να μπορείς να το φυλάξεις για ένα

χρόνο. Το ελαιόλαδο φυλάσσεται καλύτερα μέσα σε ντενεκεδένια κουτιά και πρέπει

να είναι αεροστεγώς κλεισμένα. Τα σκουρόχρωμα γυάλινα μπουκάλια είναι η αμέσως

καλύτερη επιλογή. Το σημαντικό είναι να τα έχουμε σε μέρος σκιερό, χωρίς υγρασία.

Το σημαντικό όμως είναι ότι όλα τα λάδια διατηρούνται για περισσότερο καιρό αν

φυλαχτούν στο ψυγείο.

Β. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΠΕΡΙΓΥΡΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Πολύ σπουδαίο ρόλο στις διατροφικές μας συνήθειες παίζει η συναναστροφή μας

με τα άτομα τα οποία μας περιτριγυρίζουν καθώς, είναι εξαιρετικά εύκολο να μας

επηρεάσουν ως προς το τι θα φάμε. Από τη μια μεριά μπορεί να επιλέξουν πιο υγιεινή

τροφή και με αυτό τον τρόπο η επίδραση δεν έχει αρνητικά. Από την άλλη όμως,

μπορούμε να χάσουμε στοιχεία του χαρακτήρα μας . Εν κατακλείδι, καλό θα ήταν να

έχουμε τις δικές μας επιλογές σύμφωνα με τη δική μας άποψη και κριτική ικανότητα.

Ας δούμε όμως διάφορες ομάδες που μπορούν να μας αλλάξουν τη γνώμη στο θέμα

του φαγητού :

Β.1.ΦΙΛΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Κυρίως οι έφηβοι μα και άλλες ηλικιακές ομάδες έχουν αυτό το ελάττωμα. Η

επίδραση γίνεται σε μεγάλο βαθμό και πραγματοποιείται τόσο εύκολα που δεν

αντιλαμβανόμαστε ούτε αυτό αλλά ούτε και τις συνέπειες που μπορεί να φέρει αν

υπάρξουν. Σε αυτή την κατηγορία βασική προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι η

εμπιστοσύνη που εμπνέει ο ένας φίλος στον άλλον . Π.χ. Μια παρέα τεσσάρων

ατόμων έχουν βγει σε ένα μαγαζί για να γευματίσουν. Αφού τρεις από αυτούς δεν

έχουν επιλέξει τι θα φάνε ακούν τι έχει σκοπό να παραγγείλει ο άλλος και στη

συνέχεια το ζητούνε και οι ίδιοι. Μπορεί ωστόσο το να έχει ήδη αποφασίσει κάποιος

για το τι θα φάει και να αλλάξει γνώμη βλέποντας το πιάτο του φίλου του, μπορεί να

είναι και καλό εφόσον ο φίλος του έχει πάρει κάτι πιο υγιεινό. Μα ποιος ο λόγος να

το κάνει αυτό ; Η αιτιολόγηση είναι απλή. Αυτό το άτομο προτιμώντας να

παραγγείλει το ίδιο φαγητό με τον φίλο του νιώθει πως είναι κοινωνικά αποδεκτός

από εκείνον και πως βρίσκονται στο ίδιο κοινωνικό επίπεδο.

Β.2.ΦΑΓΗΤΟ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Στο συγκεκριμένο χώρο συμβαίνουν διάφορα σε σχέση με τους περιορισμούς στο

φαγητό. Αρχικά μπορούμε να επισημάνουμε πως αυτό που συμβαίνει και ανάμεσα

στις παρέες θα συμβεί και πάρα πολλές φορές επίσης στο σχολικό χώρο. Π.χ αν ο

'αρχηγός της παρέας' προτιμά να τρώει ένα συγκεκριμένο φαγητό τότε όλοι οι

υπόλοιποι οφείλουν να έχουν μαζί τους το αγαπημένο φαγητό του 'αρχηγού' έτσι

ώστε εκείνος να τους αποδεχτεί στην ομάδα του και να συνεχίζει να παίζει μαζί του.

Σε αντίθετη περίπτωση, το παιδάκι που έχει εντελώς διαφορετικό φαγητό ή ένα

φαγητό το οποίο ο 'αρχηγός' το σιχαίνεται το θέτουν στο περιθώριο και παύουν πλέον

να παίζουν μαζί του . Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι τα κυλικεία του

σχολείου. Ο μαθητής εφόσον δεν έχει πάρει κάτι από το σπίτι του είναι αναγκασμένος

να τρώει από μια συγκεκριμένη γκάμα τροφίμων τα οποία παρέχονται από το

κυλικείο. Έτσι ο μαθητής δεν έχει ποικίλες επιλογές και πρέπει να αποδεχτεί τα λίγα

τρόφιμα που του παρέχονται.

Β.3. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ (ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ)

Ως αναφορά τις αθλητικές ομάδες και γενικά τις ομάδες και τα σύνολα , τα άτομα

τα οποία έχουν πρόσβαση σε αυτές είναι αναγκασμένα να τρώνε τροφές τις οποίες θα

τους υποδείξει ο προπονητής-γυμναστής τους με στόχο να παραμείνουν σε φόρμα και

να μπορούν να αντεπεξέλθουν σε αυτό που πρέπει να κάνουν. Π.χ όπως φαίνεται και

στη φωτογραφία παραπάνω οι εικονιζόμενοι αθλητές οι οποίοι γευμάτισαν όλοι μαζί

δεν μπορούν να φάνε σε μεγάλες ποσότητες φαγητά πλούσια σε λίπος. Ναι μεν το

λίπος είναι άκρος απαραίτητο για όλους τους οργανισμούς , αλλά οι φροντιστές των

ομάδων δίνουν ιδιαίτερη βάση στην διατροφή των αθλητών τους θέλοντας και να

είναι όσο το δυνατών πιο ευχαριστημένοι από τις τροφές που παίρνουν και

ταυτόχρονα να είναι απόλυτα σε θέση να αγωνιστούν χωρίς προβλήματα πετριτών

κιλών.

Β.4. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Η κουζίνα κάθε χώρας μπορεί να αποτελέσει ένα είδος εναλλακτικής μορφής

τουρισμού και να βοηθήσει μια χώρα στην οικονομική ανάπτυξη της. Ο

γαστρονομικός τουρισμός είναι εκείνο το είδος τουρισμού το οποίο διακατέχεται από

την κουλτούρα της τοπικής κουζίνας. Για να αναδείξει μία χώρα το γαστρονομικό της

πλούτο χρησιμοποιεί διάφορα προϊόντα και υπηρεσίες που συνδέονται με τον

τουρισμό π.χ η τοπική κουζίνα στους χώρους εστίασης, οι επισκέψιμοι χώροι

παραγωγής, η ξενοδοχειακή κουζίνα οι εκδηλώσεις και τα festival γαστρονομικού

ενδιαφέροντος. Ανάλογα με την τουριστική κίνηση των επισκεπτών και τις

γαστρονομικές απαιτήσεις αυτών μίας περιοχής επηρεάζεται το φαγητό και γενικά η

οικονομική ανάπτυξη της περιοχής αυτής.

Παράδειγμα διαφοροποίησης της διατροφής με βάση την κοινωνική τάξη:

Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ: Όπως και στους Ρωμαίους έτσι και στους

Ευρωπαίους του Μεσαίωνα αρέσει να ψάχνουν για σπάνιες γεύσεις κάτι το οποίο δεν

είναι καθόλου αξιοπερίεργο. Από την Ρωμαϊκή εποχή και μετά δεν παρουσιάσθηκε

καμία καινούρια και ουσιαστική επιρροή στην Ευρώπη που να έχει σχέση με την

μαγειρική. Οι επιδρομές στις βόρειες περιοχές επέφεραν πολύ λίγες καινοτομίες στον

κλάδο της μαγειρικής. Κατά τον Μεσαίωνα αποδείχθηκαν τα μοναστήρια πιστοί

φύλακες της παράδοσης της Ρωμαϊκής τέχνης της μαγειρικής όπως και άλλων

θησαυρών της παράδοσης. Οι μοναχοί δεν διέσωσαν μόνο χειρόγραφα αλλά και

συνταγές τις οποίες φρόντιζαν να καλλιεργήσουν πλουσιοπάροχα. Οι Ιταλοί με το

εμπόριό τους απόκτησαν μεγάλα πλούτη και εκλέπτυναν την κουζίνα τους. Έτσι

αναπτύχθηκε η πρώτη πραγματική τέχνη της μαγειρικής ενός δυτικού κράτους. Η

διατροφή κατά τον Μεσαίωνα ήταν πτωχή σε κεκορεσμένα λίπη, πλούσια σε

λαχανικά και όσπρια, ενώ ο άνθρωπος εργαζόταν σκληρά και μάλιστα στην ύπαιθρο.

Οι πλούσιοι της εποχής περιφρονούσαν τα λαχανικά και προτιμούσαν για το

καθημερινό τους τραπέζι τεράστιες ποσότητες κρέατος και ψαριών. Μάλιστα, τα

περισσότερα ήταν παστά καθώς το αλάτι αναλάμβανε τη συντήρησή τους στον χρόνο.

Μετά από αυτά συνέχιζαν τα λουκούλεια γεύματα με είδη ζαχαροπλαστικής γεμάτα

ζάχαρη και κρέμα. Τις τεράστιες ποσότητες φαγητού τις «ξέπλεναν» με πανάκριβα

κρασιά και τις επτά οκτώ μπίρες που καθημερινά κατανάλωναν.

Β.5.Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΦΑΓΗΤΟΥ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ

Η αλήθεια είναι πως , ο πλούτος μπορεί να φέρνει διχόνοια ανάμεσα στους

ανθρώπους μα δε παύει να είναι εξαιρετικά χρήσιμος και απαραίτητος για πολλά και

διάφορα πράγματα . Με την οικονομική κρίση πλέον, σε πολλές χώρες να έχει

ριζώσει βαθιά ,υπάρχει εμφανείς αλλοίωση στην ποιότητα του καθημερινού

φαγητού. Υπάρχουν όμως πολλές αιτίες οι οποίες ανάγκασαν μεγάλο μέρος του

πληθυσμού να εμπορεύονται πλέον χαμηλότερης ποιότητας τρόφιμα με αποτέλεσμα

να μην υπάρχει η δυνατότητα για αγορά όλων των τροφών που είναι πλούσιες σε

βιταμίνες, πρωτεΐνες και άλλα θρεπτικά συστατικά.

Β.6. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΟ JUNK FOOD

Η κρίση που πλήττει τις διάφορες χώρες, φαίνεται πως έχει επηρεάσει

ποιοτικά και ποσοτικά τη διατροφή μας και οι άνθρωποι προσπαθούν να βρουν

διάφορους τρόπους ώστε να ξοδεύουν όσο το δυνατό λιγότερα χρήματα γίνεται.

Βέβαια ο κάθε άνθρωπος επιλέγει διαφορετική αντιμετώπιση για την επίλυση

του προβλήματος του. Έτσι λοιπόν κάποιοι άνθρωποι έχουν περιορίσει τις

εξόδους για φαγητό και έχουν επιστρέψει στη συνήθεια του σπιτικού φαγητού

οπού εκεί έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν στο ελάχιστο τα έξοδα τους για την

τροφή τους. Ενώ άλλοι, έχουν αυξήσει τις επισκέψεις τους στα ταχυφαγία διότι

δεν έχουν γνώση της μαγειρικής και πιστεύουν πως έτσι εξοικονομούν χρήματα.

Και οι δύο κατηγορίες ανθρώπων έχουν ως πρωταρχικό στόχο και μέλημα την

σπατάλη όσο των δυνατών λιγότερων χρημάτων. Με αυτές όμως τις λύσεις που

χρησιμοποιούν καταφεύγουν σε φαγητά που έχουν πολύ χαμηλή ποιότητα και

όπως προαναφέραμε σε αυτό το χαμηλό επίπεδο της ποιότητας δεν

εμπεριέχονται χρήσιμες τροφές και ουσίες. Η πρώτη κατηγορία μπορεί μεν να

μαγειρεύει μέσα στο σπίτι ωστόσο η ανάγκη για να βρουν φθηνά προϊόντα για

να τα μαγειρέψουν ,τους στερεί την ευκαιρία να δοκιμάσουν πλουσιοπάροχα

και υψηλότατης ποιότητας φαγητά. Όσο για την δεύτερη κατηγορία είναι κοινός

γνωστό πως τα καταστήματα με junk food δεν εγγυώνται υψηλή ποιότητα

καθώς όλοι μας ξέρουμε πόσο ανθυγιεινά είναι. Έτσι λοιπόν αφού πρέπει να

εξοικονομήσουμε χρήματα κατά συνέπεια ρίχνουμε πολύ την ποιότητα του

φαγητού μας.

Γ. Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ( η νηστεία και οι 5 μεγάλες

θρησκείες)

Γ.1. Η ΝΗΣΤΕΙΑ

Νηστεία ονομάζεται η εκούσια ή ακούσια αποχή από τροφή (άλλως ασιτία). Κυρίως

ο όρος αυτός χρησιμοποιείται από πολλούς λαούς για την εκούσια αποχή σε

ορισμένες τροφές ιδίως για θρησκευτικούς λόγους.

Όπως συμβαίνει και με τον μοναχισμό, η νηστεία αποτελεί ανατολική συνήθεια.

Στους αρχαίους ασιατικούς λαούς και στους Αιγυπτίους τη νηστεία την επέβαλλαν

θρησκευτικοί λόγοι. Προκειμένου να ετοιμαστούν οι πιστοί για τη συμμετοχή τους σε

θρησκευτικές τελετές ή για να τιμήσουν ή για να εξιλεώσουν κάποιο θεό έπρεπε να

απόσχουν γενικά ή μερικά από τροφές.

Οι Αιγύπτιοι, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος, υποβάλλονταν σε νηστεία για

θρησκευτικούς αλλά και για λόγους υγιεινής. Νήστευαν κυρίως στις μεγάλες εορτές

της Ίσιδας. Από τους Αιγυπτίους η συνήθεια της νηστείας πέρασε στους Έλληνες και

τους Εβραίους, από τους οποίους την παρέλαβαν αργότερα οι Χριστιανοί και

Μωαμεθανοί.

Η νηστεία στους Έλληνες

Στους αρχαίους Έλληνες η νηστεία ήταν μάλλον περιορισμένη και μόνο από τους

συμμετέχοντες στα διάφορα «μυστήρια» σε αντίθεση με τη λιτότητα στη δίαιτα που

ήταν ιδιάζον γνώρισμα των Ελλήνων αλλά και των μεγάλων φιλοσόφων όπως για

παράδειγμα ο Σωκράτης, ο Πλάτων.

Την νηστεία ασκούσαν προπάντων οι ιερείς, οι βασιλείς και οι στρατηγοί

προκειμένου να θυσιάσουν. Οι άλλοι, και μάλιστα οι Αθηναίοι, νήστευαν μόνο κατά

τις εορτές των «Ελευσινίων» και των Θεσμοφορίων για κάθαρση και εξιλασμό.

Γενικά οι Έλληνες θεωρούσαν τη νηστεία ως δοκιμασία που συνέτεινε στη

προσέγγιση του ανθρώπου στο «θείον» την «θέωση».

Ιδιότυπες νηστείες είχαν επίσης καθιερώσει και θρησκευτικές και φιλοσοφικές

σχολές και οργανώσεις όπως οι Ορφικοί και οι Πυθαγόρειοι.

Η νηστεία σε άλλους λαούς

Οι Εβραίοι νήστευαν χωρίς να τους το επιβάλλει κανένας θρησκευτικός κανόνας. Η

Παλαιά Διαθήκη τη θεωρεί ως ευάρεστη παρά του Θεού προκαλούσα τη θεία

συγνώμη. Η νηστεία των Εβραίων συνίστατο κυρίως στην ελάττωση του αριθμού των

γευμάτων. Οι κυριότερες εκ των καθορισμένων καθολικών ιουδαϊκών νηστειών ήταν

οι επιβαλλόμενες κατά την εορτή του εξιλασμού στις επετείους των μεγάλων

συμφορών όπως της άλωσης της Ιερουσαλήμ από τον Ναβουχοδονόσορα.

Οι σημερινοί Εβραίοι είναι περισσότερο ελευθέριοι στα ζητήματα νηστείας. Μόνο

κατά έξι ημέρες το χρόνο υποβάλλονται σε νηστεία που απέχουν τελείως τροφής και

ποτού και που τηρούν με ακραία αυστηρότητα.

Οι Ρωμαίοι νήστευαν κυρίως σε εθνικές στιγμές που οι κάτοικοι των διαφόρων

πόλεων κατέφευγαν στη δοκιμασία της νηστείας για να προκαλέσουν τη θεία

βοήθεια.

Οι Άραβες και άλλοι Μουσουλμάνοι νηστεύουν κατά το μήνα Ραμαζάν (ο 9ος του

ισλαμικού σεληνιακού έτους) και πριν της εορτής του Μπαϊράμ δεν τρώγουν

απολύτως τίποτα από της ανατολής μέχρι τη δύση του Ηλίου, τη νύκτα όμως

επιτρέπεται να τραφούν. Νηστεύουν όμως και σε άλλες ημέρες του έτους με

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CF%8C%CF%82

κυριότερη η 10η του μήνα Μπουχαρέμ, του πρώτου μήνα του Μουσουλμανικού

έτους.

Οι Βουδιστές του Θιβέτ υποβάλλονται σε δύο ειδών νηστείες, στη «αυστηρή» που

είναι διάρκειας 24 ωρών που απαγορεύεται η κατάποση ακόμα και του σίελου και

στην ηπιότερη που τρώγουν μόνο το βράδυ. Η ηθική του Βουδισμού συνιστά τη

νηστεία ως μέσον εξιλασμού.

Οι Βραχμάνοι των Ινδιών νηστεύουν πολύ συχνά και αυστηρά και δεν αναγνωρίζουν

κανένα λόγο εξαίρεσης απ΄ αυτή. Οι φακίρηδες καθώς και οι φανατικοί πιστοί των

Ινδιών υποβάλλονται σε πρωτοφανείς νηστείες επί 8, 10 και 15 ημέρες.

Οι λαοί της ΝΑ. Ασίας (Λάος, Βιετνάμ, Ταϊλάνδη κλπ) κατά τη περίοδο της νηστείας

τους απέχουν από κάθε τροφή από το μεσημέρι μέχρι την επομένη το πρωί. Ως

ημέρες νηστείας έχουν κυρίως εκείνες κατά τις οποίες υπερχειλίζουν οι

σπουδαιότεροι ποταμοί των περιοχών τους όπου και οι κατοικίες τους. Οι πλημμύρες

αυτές συμπίπτουν με τον μήνα Μάρτιο όπου λιώνουν τα χιόνια. Ο σκοπός της

νηστείας των έχει να κάνει με την εξασφάλιση ευνοϊκής επίδρασης των υδάτων στη

γονιμότητα της Γης (οι ήρεμες πλημμύρες είναι αναγκαίες στους απέραντους

ορυζώνες).

Οι Κινέζοι και οι Ιάπωνες νηστεύουν, προπάντων, όταν πλήττονται από μεγάλες

συμφορές.

Οι λαοί της Αφρικής και της Αμερικανικής ηπείρου, κατά ειδικούς ερευνητές, τηρούν

νηστείες που τους επιβάλλουν οι θρησκευτικές πεποιθήσεις τους.

Μόνο οι Πάρσοι, δηλαδή οι κληρονόμοι της Ζωροαστρικής θρησκείας των αρχαίων

Περσών θεωρούνται και οι μόνοι παγκόσμια που δεν τηρούν νηστεία. Έχουν τη

γνώμη ότι καλλίτερα τιμούν και περισσότερο ευχαριστούν το θεό, όταν τρέφονται

καλά παρά όταν εκούσια προσπαθούν να εξασθενίσουν τον οργανισμό τους. Κατά τα

ιερά βιβλία τους η ψυχή καθίσταται ισχυρότερη και ικανή να ανθίσταται σε κακά

πνεύματα μόνο όταν μένει σε σώμα υγιές και εύρωστο.

Γ.2. ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑTΡΟΦΗ

H θρησκεία μας δεν έχει την πληθώρα των διατροφικών περιορισμών που

χαρακτηρίζουν τις άλλες θρησκείες (ιουδαϊσμός, ισλαμισμός, ινδουισμός). Aπό την

άλλη πλευρά, η τήρηση των νηστειών έχει μεγάλη θρησκευτική σημασία για τους

χριστιανούς ορθόδοξους. Στις περιόδους νηστείας οι πιστοί απέχουν από όλες τις

τροφές ζωικής προέλευσης (κρέας, γαλακτοκομικά, αυγά).

Ο επιστημονικός ορισμός της νηστείας περιλαμβάνει τόσο την εκούσια, όσο και την

ακούσια αποχή από την τροφή. Στη δεύτερη περίπτωση αναφερόμαστε στην ασιτία.

Ευρέως διαδεδομένη όμως είναι η πρώτη σημασία του όρου, η εκούσια αποχή σε

ορισμένες τροφές, συνδεόμενη μάλιστα με θρησκευτικούς λόγους. Στη σύγχρονη

εποχή η νηστεία δείχνει να κερδίζει ένα συνεχώς αυξανόμενο αριθμό ανθρώπων, οι

οποίοι στρέφονται σε αυτή για λόγους διατροφικής αποτοξίνωσης, καθώς συνιστά

έναν ιδιαίτερα υγιεινό τρόπο διατροφής.

H νηστεία των ορθοδόξων επιβάλλει στους πιστούς την περιοδική φυτοφαγία για ένα

διάστημα 180-200 ημερών κατά τη διάρκεια του έτους. O τρόπος που έχει σχεδιαστεί

ηνηστεία από τους Πατέρες της Eκκλησίας είναι πραγματικά σοφός, όπως

παρατηρούν οι ειδικοί. Kαι ο λόγος είναι ότι, κατά τη διάρκεια των πολυήμερων

νηστειών, παρ΄ όλο που απαγορεύονται τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, επιτρέπονται

τα θαλασσινά. Tα τελευταία είναι υψηλής διατροφικής αξίας, γιατί παρέχουν στον

οργανισμό τα πολύτιμα ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία ασκούν ευεργετική δράση στο

καρδιαγγειακό σύστημα και θωρακίζουν την άμυνα του οργανισμού. Eπίσης, το ίδιο

το «πρόγραμμα» της νηστείας επιτρέπει την κατανάλωση ψαριού σε συγκεκριμένες

μέρες κατά τη διάρκεια πολυήμερων νηστειών

Ένας τελευταίος κανόνας είναι ότι όταν είναι νηστεία και η ημέρα είναι Σάββατο,

επιτρέπεται να φάμε λάδι, εκτός από την ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου. Η νηστεία

εκτός από καθήκον μας, είναι και ένας τρόπος να γίνουμε εγκρατείς. Με την νηστεία,

εξασκούμαστε ώστε να μην παρασυρόμαστε στις αμαρτίες, μικρές ή μεγάλες. Πέρα

από την θεολογική άποψη, η νηστεία είναι μια καλή αποτοξίνωση του οργανισμού

μας.

Γ.3. ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΣΜΟΣ

Η αραβική λέξη «ισλάμ» (αραβικά: إسالم ) σημαίνει «υποταγή»,και χρησιμοποιείται