สมประสงค น วมบญล อSomprasong Nuambunlue

การสงเกต

• การส งเกต คอ การรวบรวม ขอเท จจร ง เพ อน ำามาหาแนว

โนมของคำาตอบในสงท สงส ย / ใคร ร จากการเข าไป

สมผ ส• การส งเกตเป นเคร องม อของ

อ ปน ย• อปน ย หมายถง การแสวงหา

คำาตอบจากการส มผ สเพ อให เก ดการป กใจเช อว าเป นจร งหร อเท จ

2

การสมผ ส

การสมผส ค อ การใชอว ยวะร บร อารมณจากสง

ทจตกระทบ คอ ตา ห จมก ลน กาย

3

กระบวนการสงเกต

ขอเทจจร งFacts

สร ปเป นหลกท วไปGeneralization

ความคดรวบยอดConcept

4

กระบวนการสงเกต

ขอเทจจร งFacts

ความจร งTruth

ความร Knowledge

ว เคราะหAnalysis

5

กระบวนการสงเกต

สงสย

หาคำาตอบ

การสมผ ส

จมกห ตา ล น กาย

ร

การสงเกต

จ ตจ บจดจอ ความร ร ล ก ร รอบร กระจ าง

ว ธ การสงเกต

6

ระด บการสงเกต

• สงเกตเพ อร • สงเกตเพ อการจ ำาได หมายร

ได • สงเกตเพ อความกระจ าง

7

คำาถามเพ อการส งเกต

• สงเกตอะไร• เหต ใดต องสงเกต• สงเกตอยางไร• แนใจไดอย างไรว าค ำาตอบทได

จากการส งเกตตรงตามความเปนจร ง

• มว ธการตรวจสอบไดอย างไรความเท ยงได อยางไร

• ผลจากการสงเกตไดความร อะไร 8

อะไร

เหต ใด

ใคร

ทไหน

อยางไร

องคประกอบ

นยามชอเร ยก

คำาถามเพ อน ำาไปหาคำาตอบ 9

สงเกตอะไร• การส งเกตขอเท จจร ง• การส งเกตองคประกอบ• การส งเกตความสมพ นธ • การส งเกตระบบ• การส งเกตการเปล ยนแปลง

10

๑ . ภาวะเง อนไขอตน ย๒ . ภาวะเง อนไขปรนย

11

๑. ภาวะเงอนไขอตนย

ก . ภาวะเง อนไขทางเชาวนปญญา

ข . ภาวะเง อนไขทางกายภาพ

ค . ภาวะเง อนไขทางจร ยธรรม

12

ก. ภาวะเง อนไขทางเชาวนปญญา โดยธรรมชาต มนษยปรารถนาหาคำาตอบ

เกยวกบขอสงสยทงเกยวกบตนเองและสงท อยรอบ ๆ ตว ความกระหายในความอยากร

ทำาใหมนษยสงเกตขอเทจจรงตาง ๆ การสงเกต คอ การกระทำาในฐานะการจดหาขอเทจจรงเพอหาคำาตอบดวยการ

อปนย จงตองแยกระหวางการสงเกต และ การรบร (เวทนา) ออกจากกน เราตองทราบ

วาเราสงเกตอะไรและสงเกตดวยจดประสงคใด

การกำาหนดเปาหมายในการสงเกตน เปนการพฒนาความคด ใชเชาวนปญญาใน

การสงเกต ซงตองมพนฐานความรทงสาระ เนอหา วธการสงเกต 13

ข. ภาวะเง อนไขทางกายภาพ ใน การสงเกตและการทดลองของเรา ต อง

มความหมายและแมนตรง จ งมความ จ ำาเปนว า ในทางกายภาพ ผส งเกตต อง

มอว ยวะร บร ท สมบรณ อว ยวะร บร ทงหมดจะต องการทำาหนาท ได อย าง

เหมาะสมอวยวะทบกพรองจะนำาไปสผลการสงเกตทคลาดเคลอน ดงน น อว ยวะท ใชงานเหล าน ต องมการฝ ก /พฒนาเพอความ

ประสงคท ต องการ เม อมข อจ ำาก ดใน การใชอว ยวะ อาจใชอปกรณทาง

ว ทยาศาสตร ท สามารถทำาหนาท แทนได เชน กล องสองทางไกล ภาพถาย ว ด

ท ศน

14

ค. ภาวะเง อนไขทางจร ยธรรม คอการสงเกตทตรงไปตรงมาและ

ปราศจากอคต ไมอย ภายใต อทธพล ป จจ ยภายนอก ไมบดเบ อน

ขอเท จจร งและการแปลความผลท ได ไม ว าจะเปนไปโดย เจตนาหรอ

ไม เจตนากตาม

15

การจะไดผลการสงเกตทถ กต อง สมบรณ ต องการอดทนมาก การ ทดลอง มกม การออกนอกลนอก

ทางซงเปนอ ปสรรคตอการสงเกต และบางคร งต องเร มต นใหม บาง

ครงท ำาใหท อแท

ดงน นในการสงเกตจ งต องต งใจ มน แนวแน ใช ความอดทนสงใน

การไดผลออกมา เพอน ำามาใชในการพจารณาในการวางแผนได 16

๒ . ภาวะเง อนไขปรนย

ก . ขอเท จจร งของธรรมชาตหร อปรากฏการณโดยทวไปมล กษณะซบซอน

ข . ธรรมชาตเป นส งท จ ดระเบ ยบไว แล ว

17

ก. ขอเทจจรงของธรรมชาตหรอ ปรากฏการณโดยทวไปมลกษณะซบซอน

ธรรมชาตเปนสงทมปจจยปรงแตงขนมา ดวย ภาวะพอเหมาะ สงทเรารบรเปนเพยงบางสวนท

เราสมผสได และยงมอกมากทเราไมสามารถ อธบายได เชน

คนไขทไมรสกตว ใชเครองชวยหายใจ เราไมสามารถทราบไดวายงมจตวญญาณอยหรอไม

บงไฟพญานาคทจงหวดเกดขนมาไดอยางไรในวนออกพรรษาของทกป

ธรรมชาตมความซบซอน ไมสามารถเขาถงไดทงหมด

18

ข. ธรรมชาตเปนสงทจดระเบยบไวแลวและไมสบสนวนวาย สงทเปนธรรมชาตกำาเนดขนมาดวยความพอเหมาะและ มการจดระเบยบไวแลว ตวอยางเชน

พชมการจดระบบการอยรวมกนจากพชคลมดนไปจนถงไมยนตนขนาดใหญ

ตนไมเจรญเตบโต เหยวเฉาและเกดใหมทดแทนทเหมาะกบสภาพแวดลอมตามกาละและเทศะ

19

20

การสงเกตคอการใชการสมผสเขารวบรวมขอเทจจรงตามวตถประสงคท

ตองการ การสงเกตเพอแสวงหาคำาตอบ

ในสงทสงสย มลกษณะเฉพาะ

หลายประการกลาวคอ

21

๑. การสงเกตตองมวตถประสงค มความจงใจบางประการ เราจะสงเกตในสงทเราสนใจ และไมสนใจสงทไมเกยวของ

๒. การรบรเหตการณทเกดขนตองเปนเหตการณปกต และเปนตามธรรมชาต๓. การสงเกตไมใชเพยงการดทวตถภายนอก แตตองพยายามดความสมพนธไปถงคณสมบตภายในดวย๔. คำานงถงอวยวะการรบรวาตองเปนไปตามปกต ไมบกพรอง

22

๕. มนษยมการรบรในทศทางทเหมาะสมของตน การสงเกตจะตองบรรยายตามทไดรบรเทานน

๖. การรบร ตองเลอกรบสงทไดรอยางพนจพเคราะหและเอาใจจดจอขอเทจจรงตอขอเทจจรงทปรากฏ

๗. การสงเกตตองปราศจากอคต การลำาเอยง ปราศจากความคดทคาดไวกอน

23

๘. หลกเลยงการสงเกตทผดและอยามองขามสงทเราไดรบรมากอน เพราะสงทเคยรมาอาจผดพลาดได

๙. การสงเกตทบกพรอง ผดพลาด มผลตอการรบรทผดดวย

24

๑๐. การสงเกตเกยวของกบการแปลความ ทำาใหยากตอการจำาแนกระหวางสงทเราสมผส กบสงทเราเชอ

๑๑.การสงเกต ไมเพยงแตแปลความหมายสงทเราไดรบร แตยงตองจดระเบยบสงทสงเกต แยกประเภทตามความคลายคลงหรอเหมอนกน

25

ขอมลจากหนงสอ หลกแหงเหตผล ของ รองศาสตราจารยสมประสงค นวมบญลอ

26