TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO TẠNG KINH ( NIKÀYA ) ______________ Thi Hóa TRUNG BỘ KINH ( Majjhima Nikàya ) Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU Dịch sang tiếng Việ

TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO

TẠNG KINH ( NIKÀYA )

______________

Thi Hóa

TRUNG BỘ KINH ( Majjhima Nikàya )

Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU

Dịch sang tiếng Việt từ Tam Tạng Pàli

Chuyển thể Thơ :

Giới Lạc MAI LẠC HỒNG tự TUỆ NGHIÊM

( Huynh Trưởng Cấp Tấn - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )

Email : [email protected]

* Kính mong Chư Tôn Thạc Đức và chư Thiện Hữu Tri Thức

khi đọc “Thi hóa Trung Bộ Kinh” xin hoan hỷ đối chiếu, so

sánh với nguyên bản dịch phẩm của Ngài Cố Hòa Thượng

Minh Châu – và hoan hỷ chỉ dẫn cho chúng con những chỗ

sai lầm . Xin đê đầu cảm tạ .

__________________________

( 5 KINH

từ số 6 đến số 10 ) ________________________

MỤC LỤC :

Tên Kinh : Trang :

6) Kinh ƯỚC NGUYỆN

– Akankheyya sutta 73

7) Kinh VÍ DỤ TẤM VẢI

– Vatthùpama sutta 83

8) Kinh ĐOẠN GIẢM

– Sallekha sutta 93

9) Kinh CHÁNH TRI KIẾN

– Sammàditthi sutta 105

10) Kinh NIỆM XỨ

– Satipatthàna sutta 123

6. Kinh

ƯỚC NGUYỆN ( Akankheyya sutta )

Như vậy, tôi nghe :

Một thời nọ Thế Tôn Thiện Thệ

An trú tại Xá-Vệ thành này

Sa-Vát-Thí cũng là đây

Kỳ Viên Tinh Xá hôm mai tịnh, hòa

Còn có tên Chê-Ta-Va-Ná

Khu vườn do Trưởng giả tên là

A-Na-Thá-Pin-Đi-Ka

Tức Cấp-Cô-Độc , thuần hòa tín gia

Mua lại từ Kỳ Đà thái tử

Để cúng dường Điều Ngự Thế Tôn

Cùng với Tăng đoàn Sa-môn

Có nơi hoằng hóa pháp môn nhiệm huyền .

Lúc bấy giờ Phật liền cho gọi

Chúng Tỷ Kheo câu hội đủ đều

Phật gọi : “ Này các Tỷ Kheo ! ”

Chúng Tăng cung kính vâng theo lời Ngài .

– “ Các Tỷ Kheo ! Hằng ngày chân chánh

Sống đầy đủ giới hạnh thanh cao

Đầy đủ giới bổn thâm sâu

Luôn sống phòng hộ dựa vào các căn

Sự phòng hộ nương phần giới bổn

Đầy chánh hạnh, khiên tốn, uy nghi

Thấy sự nguy hiểm tức thì

Trung Bộ (Tập 1) Kinh 06 : ƯỚC NGUYỆN * MLH – 074

Trong các lỗi nhỏ tế vi, ngọn ngành,

Lãnh thọ, học tịnh thanh học-giới .

Nếu Tỷ Kheo mong với những điều :

* “ Mong rằng ta được thương yêu

Của đồng phạm hạnh, quý chiều ta đây,

Các vị ấy hằng ngày cung kính

Và tôn trọng với chính ta đây ”.

Thì bản thân Tỷ Kheo này

Phải được thành tựu, tròn đầy Giới luôn,

Phải kiên trì, tâm thuần tịch tĩnh

Không gián đoạn chánh định thiền-na

Thành tựu quán hạnh trải qua

Trú xứ không tịnh sống và an tu .

* Các Tỷ Khưu ! Có vì Phích-Khú

Mong đầy đủ tứ-vật-dụng ngay :

Y phục , vật thực đủ đầy

Sàng tọa ( chỗ ở ), đủ đầy thuốc men

Để trị bệnh ; nên bèn ước nguyện .

* Kế đến chuyện , khi đã thọ dùng

Về tứ vật dụng nói chung

Lại ước nguyện : “Những vị cùng phát tâm

Hoan hỷ dâng đến ta tứ sự

Các Thiện nam, Tín nữ nhiệt thành

Được quả báo lớn phát sanh

Được lợi ích lớn ( để dành mai sau ).

Tỷ Kheo nào ước mong như thế

Phải triệt để Giới luật tịnh thanh

Thành tựu viên mãn Giới lành

Nội tâm tịch tĩnh, tâm sanh kiên trì


Không gián đoạn hành trì Thiền-định

Các trú xứ không tịnh thường cư

Thành tựu quán hạnh an như

( Là Sa-môn-hạnh của chư Tăng Già )

* Các Tỷ Kheo ! Nếu mà Phích-Khú

Có ước nguyện với chủ ý là :

“ Bà con huyết thống của ta

Mệnh chung (hay chết ), biệt xa cửa nhà,

Họ luôn nghĩ đến ta thấu đáo

Nguyện cho họ quả báo tốt lành

Và được lợi ích lớn nhanh ”.

* Hoặc Tỷ Kheo ấy tâm thành ước mong :

“ Mong ta sẽ vững lòng nhiếp phục

Lạc, bất lạc mọi lúc trải qua

Bất lạc không nhiếp phục ta

Nhiếp phục bất lạc chính ta khởi nguồn ”.

* Hoặc Tỷ Kheo ấy luôn nguyện ước :

“ Mong rằng ta đứng trước hãi hùng

Sợ sệt, khiếp đảm muôn trùng

Ta đều nhiếp phục vô cùng oai phong

Sự khiếp đảm và lòng sợ hãi

Không trở lại nhiếp phục được ta,

Luôn luôn khởi lên trong ta

Nhiếp phục khiếp đảm cùng là sợ run ”.

Những điều trên muốn luôn đạt được

Tỷ Kheo phải sau trước thực hành

Viên mãn Giới luật tịnh thanh









“ Mong rằng tùy thuận ý ta

Không phải gian khó, không qua nhọc nhằn

Không phí sức, tự thân chứng được

Bốn bậc Thiền ‘tăng thượng tâm’ ngay

Hiện tại lạc trú tràn đầy ”.

* Hoặc Tỷ Kheo ấy như vầy ước mong :

“ Có giải thoát lắng trong, tịch tĩnh

Siêu thoát chính từ Sắc-giới này,

Hoặc thuộc Vô-sắc-giới đây

Mong rằng ta đạt được ngay điều rằng :

Ta có thể với thân, cảm xúc

Cảnh giới ấy thoát tục, trú an ”.

* Hoặc vị Tỷ Kheo ước rằng :

“ Cả ba kiết sử ta hằng diệt ngay

Quả Dự Lưu – Thất Lai chứng đạt

Không còn bị đọa lạc, luân hồi

Hướng đến Chánh Giác chứng ngôi ”.

* Hoặc vị Phích-Khú nói : “Tôi ước rằng :

“ Mong ta sẽ tinh cần, diệt được

Ba kiết sử , muội lược mọi bề

Tham lam, sân hận, si mê

Tư-Đà-Hàm quả, chứng về Nhất Lai

Cõi đời này một lần trở lại

Để đoạn tận dục ái, khổ đau ”.


* Hoặc là vị Tỷ Kheo nào

Ước nguyện : “Ta sẽ làm sao tinh cần

Trừ diệt năm hạ-phần kiết-sử

Được hóa sinh, chứng dự Niết Bàn

Ngay tại cảnh giới hiện đang

Không trở lui lại thế gian trược này ”.

Những ước nguyện như vầy đã kể

Tỷ Kheo phải triệt để thực hành







* Hoặc Tỷ Kheo mong là sẽ chứng

Các thần thông bền vững siêu trần

Một thân hiện ra nhiều thân

Nhiều thân thu lại một thân dễ dàng

Hiện, biến hình, đi ngang qua vách

Xuyên qua núi như cách hư không

Độn thổ , trồi lên đất giồng

Đi được trên nước cũng không chìm nào

Ngồi kiết già trên cao vòi vọi

Bay trên không như loại chim bằng

Với tay chạm mặt trời , trăng

Có đại oai lực, oai thần uy linh

Hoặc có thể tự mình bay tới

Cõi Phạm Thiên vời vợi nơi này .

* Hoặc vị Tỷ Kheo ở đây

Tu hành mong sẽ đạt ngay chẳng chầy


Điều ước nguyện vị này mong đợi

Thiên-nhĩ-thông, nghe tới muôn phần

Với Tai thanh tịnh siêu nhân

Vị ấy có thể nghe gần nghe xa

Hai loại tiếng : người ta và loại

Tiếng chư Thiên các cõi nghe rày .

* Hoặc là vị Tỷ Kheo đây



Tha –tâm-thông, dẫn tới biết ngay

Tâm của người khác hằng ngày

Tâm tham cũng biết, không tham biết liền

Tâm nổi Sân , biết liền sân hận

Tâm không sân không hận cũng tường

Tâm Si hay không Si thường

Chuyên chú, tán loạn biết dường tự tâm

Đại hành tâm , biết là như vậy

Hoặc không phải là đại hành tâm

Tâm vô thượng , biết rõ ràng

Tâm chưa vô thượng lại càng biết thông

Tâm thiền định hay không thiền định

Tâm giải thoát hay dính buộc ràng

Vị ấy đều biết rõ ràng

Tâm của người khác ; cả hàng trí , ngu .

* Hoặc Tỷ Kheo đang tu thường nhật

Ước nguyện : Mong nhớ thật nhiều đời

Quá khứ với một , hai đời

Năm chục, ba bốn trăm đời đã qua

Một ngàn đời hay là hơn nữa

Một trăm ngàn đời thuở lâu xa


Hoại kiếp, thành kiếp trải qua

Vị ấy nhớ lại như là mới đây .

Tại nơi ấy , tên này ta có

Thuộc giai cấp, giòng họ thế này

Uống , ăn , thọ khổ, lạc rày

Tuổi thọ như thế , chết ngày ra sao

Ta tái sinh , nhằm vào làng đó

Có tên tuổi, giòng họ thế nào

Cứ thế , nhớ lại biết bao

Tiền kiếp, tái kiếp không sao đếm vào .


Phải triệt để tinh tấn thực hành








Hằng mong ước có đủ tuệ minh

Xét về sinh tử chúng sinh

Thiên nhãn thuần tịnh siêu nhân, thấy liền

Vị ấy biết mối giềng Nghiệp quả

Người hạ liệt , kẻ cả giàu sang

Người đẹp đẽ , kẻ thô hèn

Đều do hạnh nghiệp trắng đen họ làm

Gieo ác hạnh về thân, khẩu, ý

Hoặc phỉ báng các vị Thánh Hiền

Người này thân hoại, tận duyên


Do nghiệp tà kiến , đọa liền súc sinh

Các cõi dữ , như sinh địa ngục

Hoặc đọa xứ , thằng thúc nạn tai .

Còn bậc hiền giả , những ai

Làm những thiện hạnh ý và lời , thân

Không phỉ báng Hiền nhân, Thánh hiển

Tạo nghiệp lành, chánh kiến vô cùng

Sau khi thân hoại mạng chung

Được sinh thiện thú, nhân trung, cõi trời

Do thiên nhãn , biết đời sống chết

Người hạ liệt hay kẻ giàu sang


Người này bất hạnh, kẻ bèn gặp may

Do hạnh nghiệp kẻ này hành động

Có kết quả chẳng giống nhau này .


Lại có ước nguyện : “Ta đây bền lòng

Các lậu-hoặc diệt xong tất cả

Sau khi đã tự chứng tự tri

Chứng đạt, an trú tức thì

Ngay trong hiện tại, không trì hoãn lâu .

Và ta mau đạt tâm-giải-thoát

Tuệ-giải-thoát , lậu-hoặc không còn ”.

Vị Tỷ Kheo hay Sa-môn

Với những ước nguyện sắt son mọi phần

Điều vô cùng khó khăn như thế

Phảu triệt để tinh tấn thực hành






Thành tựu quán hạnh an như .

Này Tỷ Kheo chúng ! Chính từ chuyện đây

Hãy gắng sống tròn đầy Giới hạnh

Giữ chân chánh Giới bổn đủ đầy

Sống luôn phòng hộ thẳng ngay

Phòng hộ của Giới bổn này thanh cao

Thấy hiểm nguy lỗi nào dù nhỏ

Phải luôn có chánh hạnh uy nghi

Chân chánh lãnh thọ, tu trì

Tất cả học giới thực thi đồng thì

Như vậy, phàm những gì đã nói

Chính duyên đây mà nói rõ ràng ”.

Thế Tôn thuyết giảng nghiêm trang

Chư Tăng tín thọ lời vàng, vâng theo .

Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật ( 3 L )

*

* *

( Chấm dứt Kinh số 6 : ƯỚC NGUYỆN –

AKANKHEYYA Sutta )

7. Kinh

VÍ DỤ TẤM VẢI ( Vatthùpama sutta )


















– “ Các Tỷ Kheo ! Như đây có thể

Có tấm vải cấu uế, nhiễm dơ

Một người thợ nhuộm, bấy giờ

Nhúng tấm vải đã vấy nhơ bẩn đầy

Vào thuốc nhuộm màu này, màu khác

Đậm hay lạt, vàng, đỏ, tía, xanh

Tấm vải nhuộm đã hoàn thành

Trung Bộ (Tập 1) Kinh 07 : VÍ DỤ TẤM VẢI * MLH – 084

Không được tốt đẹp, không thanh tịnh gì

Tại sao vậy ? Chính vì tấm vải

Không trong sạch, bẩn vấy dính theo .

Cũng vậy, này các Tỷ Kheo !

Một tâm cấu uế thường đeo bám hoài

Cõi xấu ác, đọa đày chờ đợi .

Còn như với tấm vải trắng bong

Thanh tịnh sạch sẽ, vừa lòng

Thợ nhuộm nhúng vải vào trong thuốc màu

Thuốc nhuộm nào : vàng, xanh, tía, đỏ

Tấm vải đó được nhuộm đẹp xinh

Sạch sẽ, màu sắc ưa nhìn

Sao vậy ? Vì với quá trình trải qua

Tấm vải vốn rất là sạch sẽ .

Cũng như vậy, những kẻ tịnh thanh

Tâm không cấu uế, trong lành

Cõi thiện, thiên giới sẵn dành thanh cao .

Các Tỷ Kheo ! Thế nào được kể

Là những điều cấu uế của tâm ?

Tham dục hay là tà tham

Sân, hận, phẫn hoặc xan tham quá nhiều

Hoặc hư ngụy, mạn, kiêu, tật đố

Hoặc ngoan cố, não hại, trá man

Khi cuống, phóng dật, tà gian

Đều là cấu uế mọi đàng của tâm .

Tỷ Kheo nào nghĩ thầm sự thể :

“ Tà , tham dục : cấu uế của tâm ”

Biết vậy, vị ấy hành thâm

Đoạn trừ tham dục, tà tham tâm mình .


Vị ấy lại đinh ninh suy nghĩ :

“ Sân, phẫn, hận, hư ngụy, xan tham

Man trá, não hại thường làm

Mạn, kiêu, tật đố, không tàm quý chi,

Hoặc phóng dật mọi thì, ngoan cố

Những điều đó cấu uế của tâm ”.

Sau khi biết vậy, nghĩ thầm :

“ Ta phải trừ diệt, dứt mầm họa tai ”.

Các Tỷ Kheo ! Vị này suy nghĩ :

“ Các điều ấy đích thị chúng là

Cấu uế của tâm xấu xa ”

Nên cố đoạn diệt uế tà tâm đây .

Khi Tỷ Kheo vị này biết rõ

Và sau đó cố gắng diệt ngay

Thì như vậy Tỷ Kheo này

Thành tựu tuyệt đối, sâu dày lòng tin

* Đối với Phật – Tứ sinh Từ Phụ

Thế Gian Giải , Điều Ngự Trượng Phu (1)

Phật , Thế Tôn , Thiên Nhân Sư (1)

Chánh Đẳng Chánh Giác (1) đại từ uy linh

Vô Thượng Sĩ hay Minh Hạnh Túc (1)

Bậc Thiện Thệ , Ứng Cúng (1), Như Lai .

* Thành tựu lòng tin tràn đầy

Đối với Pháp Bảo do Ngài thuyết ra _______________________________

(1) : Mười danh hiệu người đời xưng tụng Đức Phật : Araham

(Ứng Cúng), Sammàsambuddho (Chánh Biến Tri hay Chánh Đẳng

Chánh Giác) , Vijjàcaranasampanno (Minh Hạnh Túc) , Sugato

(Thiện Thệ), Lokavidù (Thế Gian Giải), Anuttaro (Vô Thượng Sĩ),

Purisadammasàrathi (Điều Ngự Trượng Phu), Satthàdevamanus-

sànam (Thiên Nhân Sư), Buddho (Phật hay Phật-Đà), Bhagavà

(Thế Tôn) .


Pháp ‘thiết thực’, ‘đến mà để thấy’

Và pháp ấy ‘không có thời gian’

‘Khả năng hướng thượng’ rõ ràng

‘Người trí chứng, hiểu’ dễ dàng Pháp đây .

* Thành tựu đầy lòng tin tuyệt đối

Vào Tăng Chúng luật giới nghiêm trang

‘Diệu hạnh’, ‘Như lý hạnh’ Tăng

‘Trực hạnh’,‘chân chánh hạnh’ Tăng, đồng thời

Đệ tử Phật , bốn đôi tám vị

Đáng hoan hỷ tôn trọng, cúng dường

Đáng được cung kính, tán dương

Phước điền vô thượng muôn phương ở đời .

Đến giai đoạn này thời vị đó

Có từ bỏ , có sự diệt trừ

Có sự giải thoát an như

Có xả ly , có đoạn trừ sâu xa .

Vị ấy nghĩ : “ Nay ta thành tựu

Sự tuyệt đối vĩnh cữu tín tâm

Đối với Thế Tôn cao thâm

Tin sâu Giáo Pháp , tin thâm Tăng Già

Và chứng qua được nghĩa tín thọ ,

Pháp tín thọ ; chứng được hân hoan

Liên hệ đến Pháp minh quang

Hỷ sanh do bởi hân hoan của mình

Do từ Hỷ , thân khinh an có

Cảm giác được lạc thọ như vầy

Rồi do bởi lạc thọ này

Tâm được Thiền định ( tràn đầy lạc an ).

Vị Tỷ Kheo nghĩ sang việc khác

Đối với ta, giai đoạn này đây


Ta có sự từ bỏ ngay

Có sự giải thoát, diệt bài, xả ly .

‘Nghĩa tín thọ’ tức thì chứng được

‘Pháp tín thọ’ chứng được, hân hoan







Các Tỷ Kheo ! Hoàn toàn vị ấy

Giới và Pháp như vậy chánh chân

Và Tuệ như vậy thường hằng

Nếu có khất thực, đồ ăn bĩ bàng

Với gạo thơm được sàng lọc kỹ

Các món canh, mỹ vị ngon lành

Cũng không vì vậy trở thành

Chướng ngại nào đó để dành vị đây .

Như tấm vải dính đầy cấu uế

Ngâm trong nước, có thể sạch hơn .

Hay bỏ lò lửa vuông tròn

(Cháy tiêu uế bẩn ) không còn dơ ngay .

* Rồi vị này trú an, biến mãn

Một phương , tâm câu hữu với Từ

Phương hai , ba , bốn cũng như

Cùng khắp thế giới , chẳng trừ dưới trên

Và bề ngang ; khắp bên phương xứ

Vô biên giới khắp đủ phạm trù

An trú, biến mãn như như

Tâm liền câu hữu với Từ an nhiên .


Không hận, sân, vô biên, quảng đại .

* Vị ấy lại câu hữu với Bi

Với Hỷ, với Xả đồng thì

Một, hai, ba, bốn phương vi hoàn toàn

Khắp thế giới , bề ngang, trên dưới

Khắp phương xứ , khắp với vô biên

An trú, biến mãn an nhiên

Với tâm câu hữu đến liền Từ , Bi

Với Hỷ, Xả - tức thì cũng vậy

Không hận, sân, quảng đại rộng thay !

Vị ấy biết có cái này

Có cái hạ liệt , cái đầy thanh cao

Có giải thoát vượt rào các tưởng .

Có suy tưởng, vị ấy biết ngay

Tâm được giải thoát. Lành thay !

Khỏi dục , hữu lậu , khỏi rày vô minh .

Trí khởi sinh : “Ta nay giải thoát

Sinh đã tận, phạm hạnh đã thành

Việc cần làm đã thực hành

Sau đời hiện tại, Vô Sanh hiển bày ”.

Các Tỷ Kheo ! Như vầy được thấy

Gọi vị ấy : Đã tắm rửa xong

Tắm rửa nội tâm sạch trong

( Hoàn thành tâm nguyện ước mong như là ).

Lúc bấy giờ, Sanh-Đa-Ri-Ká (1)

Tức Pha-Rách-Vá-Chá Bàn-môn (2)

Đang ngồi không xa Thế Tôn _______________________________

(1) : Vị Ba-la-môn Sundarika Bharadvaja .

(2) : Bàn-môn hay Phạm-chí tức là Bà-la-môn .


Liền bạch với Đức Thế Tôn như vầy :

– “ Kính bạch Ngài Kiều-Đàm (1) Tôn Giả !

Thưa, Ngài đã có tắm rửa qua

Tại con sông Bá-Hú-Ka ? ”.

– “ Bàn-môn ! Sông Bá-Hú-Ka (2) là gì ?

Có điều chi mà con sông ấy

Làm lợi ích trông thấy cho ta ? ”.

– “ Thưa Tôn Giả Gô-Ta-Ma (1)!

Nhiều người xem Bá-Hú-Ka sông này

Có đủ đầy khả năng giải thoát ,

Khả năng khác : công đức tràn đầy .

Nhiều người tắm gội sông này

Sạch các ác nghiệp sâu dày tự thân ”. * * *

Đức Phật nhân việc này , diễn tả

Bài kệ cho Sanh-Đá-Ri-Ka :

“ Trong con sông Ba-Hu-Ka (2)

Ở tại A-Thí-Kát-Ka (3) hiền hòa

Hay tại cả sông Ga-Da (4)

Và sông Sanh-Đá-Ri-Ka (5) đồng thì

Ở tại Sa-Rách-Sa-Ti (6)

Sông Ba-Da-Ná (7) cũng tùy phạm vi

Ở tại Ba-Hu-Ma-Ti (8)

Kẻ ngu vẫn cứ thực thi tục truyền

Đầm thân tắm rửa liên miên

Ác nghiệp không rửa sạch, chuyên điều tà _______________________________

(1) : Gotama hay Cồ-Đàm hoặc Kiều-Đàm là họ của Đức Phật .

(2) & (3) : Sông Bàhukà tại Adhikakkà .

(4)& (5)& (6) : Sông Gayà và sông Sundarikà tại Sarassatì .

(7)& (8) : Sông Payàna tại Bàhumatì .


Còn sông Sanh-Đá-Ri-Ka (1)

Có thể làm được cho ta điều gì ?

Ba-Da-Gá (2) làm được chi ?

Ba-Hu-Ká cũng chẳng gì đáng khen

Không thể nào rửa nghiệp đen

Kẻ gây tội ác bao phen thực hành .

Đối với kẻ sống tịnh thanh

Ngày nào thì cũng ngày lành, bình an

Tịnh nghiệp thanh tịnh, nghiêm trang

Thành tựu thiện hạnh rỡ ràng luôn luôn .

Hỡi này vị Bà-La-Môn !

Chỉ nên tắm rửa tâm hồn sạch ngay

( Vào tịnh nghiệp thanh tịnh này )

Chúng sinh muôn loại đêm ngày cậy nương

Được sống an ổn, cát tường

Nếu không dối trá , không thường hại ai

Không hề trộm cắp mảy may

Không tham, có lòng tin đầy chẳng suy .

Còn đi Ga-Da làm chi

Chỉ như giếng nước , chẳng gì đáng tôn ”.

Bà-la-môn Sanh-Đa-Ri-Ká

Tức Pha-Rách-Va-Chá nghe xong

Cảm thấy thư thái cõi lòng

Hướng về Đức Phật, tán đồng sâu xa :

– “ Kính bạch Gô-Ta-Ma Tôn Giả !

Pháp cao cả, hy hữu như vầy .

Bạch Tôn Giả ! Vi diệu thay !

Như người dựng vật lăn quay ngã nằm _______________________________

(1) & (2) : Sông Sundarikà và sông Byàga .


Chỉ hướng kẻ sai lầm lạc lối

Đem đèn sáng vào tối như bưng

Để ai có mắt mở bừng

Có thể thấy được sáng trưng sắc màu

Cũng như thế , nhiệm mầu Chánh Pháp

Được Thế Tôn giải đáp, trình bày

Con xin quy ngưỡng từ nay

Quy y Đại Giác , nương ngay Pháp mầu

Quy y Tăng , thanh cao đức cả

Nối tiếp nhau hoằng hóa Pháp môn

Mong Thế Tôn cho phép con

Tỷ Kheo Đại Giới vuông tròn xuất gia ”.

Phật thuận cho Sanh-Đa-Ri-Ká

Tức Pha-Rách-Vá-Chá xuất gia

Lễ thọ Đại giới diễn ra

Tăng đoàn nhập chúng tịnh hòa đồng tu

Tân Đại Đức an nhu , cần mẫn

Không phóng dật, vượt thắng, nhiệt tâm

Độc cư rừng vắng âm thầm

Không bao lâu đã chứng tầm pháp siêu

Đạt mục tiêu tối cao bậc thánh

Người xuất gia chân chánh mong cầu

Vô thượng phạm hạnh cao sâu

Tự mình chứng ngộ pháp mầu minh quang

Với thắng trí , trú an , chứng đạt

Tâm vị ấy an lạc sáng trong

Dục lậu , hữu lậu thoát xong

Thoát vô minh lậu , khỏi vòng trói trăn

Liền hiểu rõ : Tự thân giải thoát


Sanh đã tận , phạm hạnh đã thành


Sau đời hiện tại , Vô sanh hiển bày .

Tự thấu hiểu, đạt ngay kết quả

Vị Sanh-Đa-Ri-Ká trở thành

Bậc A-La-Hán tịnh thanh

Thêm một vị nữa vào hàng Thánh Tăng /-

Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật ( 3 L )

*

* *

( Chấm dứt Kinh số 7 : VÍ DỤ TẤM VẢI –

VATTHÙPAMA Sutta )

8. Kinh ĐOẠN GIẢM ( Sallekha sutta )


Một thời nọ Thế Tôn Thiện Thệ (1)

An trú tại Xá-Vệ (2) thành này

Sa-Vát-Thí (2) cũng là đây

Kỳ Viên Tinh Xá (3) hôm mai tịnh, hòa

Còn có tên Chê-Ta-Va-Ná (3)


A-Na-Thá-Pin-Đi-Ka (4)

Tức Cấp-Cô-Độc (4) tín gia cúng dàng .

Lúc bấy giờ, có hàng Tôn-giả

Ngài Ma-Ha Chun-Đá (5) an tu

Nhằm vào một buổi chiều thu

Từ chỗ Thiền tịnh độc cư an hòa

Đến tại chỗ Phật Đà (1) Thiện Thệ

Sau khi lễ, ngồi xuống một bên

Hướng về Thế Tôn (1), nói lên

Những điều muốn hỏi dựa trên luận điều :

– “ Bạch Thế Tôn ! Có nhiều sở kiến

Đã khởi lên những chuyện ở đời

Liên hệ ngã-luận chơi vơi

Liên hệ thế-giới-luận, đời vẫn theo _______________________________

(1) : Ba trong 10 danh hiệu ( Thập Hiệu ) do người đời tôn xưng

Đức Phật : Phật-Đà (Buddha), Thế Tôn ( Bhagavà ) và

Thiện Thệ ( Sugato ).

(2)&(3)&(4) : Xem chú thích ở Kinh“Tất cả Lậu-hoặc” trang 015.

(5) : Tôn-giả Mahà Cunda .

Trung Bộ (Tập 1) Kinh 08 : ĐOẠN GIẢM * MLH – 094

Đối với một Tỷ Kheo thu thúc

Có tác ý từ lúc đầu , thì

Có thể đoạn trừ , xả ly

Những sở kiến ấy tức thì được không ? ”

– “ Này Chun-Đa ! Lời ông vừa hỏi

Có những loại sở kiến như vầy

Chỗ nào những sở kiến đây

Hiện hành, tiềm ẩn chỗ này chỗ kia ?

Chỉ có cách không lìa trí tuệ

Như thật để quán sát như vầy :

‘Không phải của tôi cái này,

Mà cũng không phải cái này là tôi,

Cũng không phải của tôi tự ngã’.

Vị hành giả có sự đoạn trừ

Những loại sở kiến cần trừ ,

Xả ly sở kiến khư khư chẳng lành .

* Này Chun-Đa ! Phát sanh sự kiện :

Vị ly dục , bất-thiện-pháp ly

Chứng và an trú tức thì

Vào Nhất Thiền, bởi hành trì tịnh thanh

Tâm hỷ lạc do sanh ly dục

Với tầm, tứ - thuần thục Thiền chi .

Vị ấy có thể nghĩ suy :

“ Với hạnh đoạn giảm, ta thì sống đây ”.

Này Chun-Đa ! Thế này quả chứng

Không gọi chúng ‘đoạn giảm’ tinh chuyên

Trong Giới luật bậc Thánh hiền

‘Hiện tại lạc trú’ gọi liền chúng ngay . .

* Tiếp, việc này xảy ra khi đó

Tỷ Kheo có diệt tứ và tầm


Chứng, trú Nhị Thiền âm thầm

Trạng thái hỷ lạc do mầm định sanh

Được hình thành không tầm, không tứ

(Với ngôn ngữ) nội tĩnh nhất tâm

Vị ấy có thể nghĩ thầm :

“ Với hạnh đoạn giảm, ta đang sống này ”.

* Hoặc sự kiện như vầy được tả :

Vì ly hỷ trú xả tức thì

Chánh niệm tỉnh giác tuệ tri

Vị ấy thân cảm những gì thọ vui

Các vị Thánh an vui gọi đủ

Là ‘xả niệm lạc trú’ đủ đầy

Chứng và trú Tam Thiền đây

“ Ta sống đoạn giảm ”, vị này nghĩ ngay .

* Hoặc sự kiện ở đây có khác :

Vị Tỷ Kheo xả lạc, khổ rày

Và đã diệt hỷ, ưu này

Đã cảm thọ trước, chứng ngay Tứ Thiền

Không phan duyên, không khổ không lạc

Vị ấy đạt ‘xả niệm tịnh thanh’

Vị ấy có thể nghĩ rằng :





‘Hiện tại lạc trú’ gọi liền chúng ngay .

* Sự kiện này như là hiện tượng :

Vị Tỷ Kheo Sắc tưởng vượt lên

Diệt mọi chướng-ngại-tưởng liền

Không tác ý dị tưởng, nên nghĩ là :


‘Hư không là vô biên’, chấp giữ

Chứng Không Vô Biên Xứ, trú đây .

Vị ấy có thể nghĩ ngay :

“ Với hạnh đoạn giảm, ta nay sống vầy ”.

* Hoặc sự kiện thế này có được :

Tỷ Kheo vượt khỏi Không Vô Biên,

Nghĩ rằng : Thức là vô biên

Chứng và trú Thức Vô Biên Xứ miền

Vị ấy liền nghĩ suy nhanh chóng :

“ Hạnh đoạn giảm, ta sống như vầy ”.

* Hoặc sự kiện xảy ra đây :

Thức Vô Biên Xứ vị này vượt ngay

Chứng, trú đây : Vô Sở Hữu Xứ

Vị ấy tự suy nghĩ điều này :

“ Ta biết rằng ta sống đây

Với hạnh đoạn giảm thuộc rày của ta ”.

* Này Chun-Đa ! Xảy ra sự kiện :

Với câu chuyện vị Tỷ Kheo này

Vô-sở-hữu xứ vượt ngay

Chứng và an trú vào ngay tức thì

Tại Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ


“ Ta biết ta sống hiện nay

Với hạnh đoạn giảm như vầy của ta ”.




Gọi ‘tịch tịnh trú’, mối giềng là đây .

( Trên trình bày về Tám Chứng Đắc


Nay Đức Phật tiếp tục thuyết về

‘Đoạn giảm’ thuộc nhiều vấn đề : )

– “ Chun-Đa ! Đoạn giảm mọi bề, tuệ tri

Thực hiện khi nghĩ suy cặn kẻ :

1) Những người khác có thể họ là

‘Những người làm hại’ ; còn ta

Không thể làm hại dù là cách chi .

Như vậy là thực thi ‘đoạn giảm’.

2) Kẻ khác có thể phạm sát sanh

Chúng ta tử bỏ sát sanh

Đó là ‘đoạn giảm’ thực hảnh phải lo .

3) Những kẻ khác không cho cũng lấy

Ta từ bỏ không lấy như vầy .

4) Hoặc có thể kẻ khác này

Sống không phạm hạnh , ta đây giữ tròn .

5) Hoặc kẻ khác vẫn còn nói láo

Chúng ta đây vọng ngữ bỏ liền .

6) Hoặc những kẻ khác triền miên

Nói lời hai lưỡi , ta nguyền bỏ ngay .

7) Người khác hay nói lời độc ác

Ta dứt khoát từ bỏ lời này .

8) Hoặc những kẻ khác hằng ngày

Nói lời phù phiếm , ta đây không làm .

9) Hoặc có thể họ tham dục lắm

Chúng ta đây không đắm dục tham .

10) Kẻ khác có thể sân tâm

Chúng ta không có sân tâm như vầy .


11) Những kẻ khác có đầy tà kiến

Chúng ta có chánh kiến thực thi .

12) Kẻ khác có tà tư duy

Chúng ta có chánh-tư-duy mọi thời .

13) Những kẻ khác nói lời tà ngữ

Chúng ta có chánh-ngữ tịnh thanh .

14) Kẻ khác tà nghiệp thực hành

Chúng ta chánh-nghiệp thiện lành thong dong .

15) Những kẻ khác sống trong tà mạng

Chúng ta sống chánh-mạng hiền hòa .

16) Kẻ khác có tinh tấn tà

Ta chánh-tinh-tấn trải qua như vầy .

17) Kẻ khác đây có tà-niệm dẫn

Chúng ta sẵn chánh-niệm đủ đầy .

18) Kẻ khác có tà định này

Ta có chánh-định thẳng ngay hành trì .

19) Kẻ khác thì có nhiều tà trí

Chúng ta có chánh-trí chỉ bày .

20) Họ có tà-giải-thoát đầy

Ta chánh-giải-thoát, dứt ngay não phiền .

21) Bị hôn trầm thụy miên chi phối

Kẻ khác có thể rối triền miên

Chúng ta không hề phan duyên

Bị chi phối bởi thụy miên hôn trầm .

22) Kẻ khác có sẵn mầm trạo-hối

Chúng ta không trạo-hối , tâm an .

23) Kẻ khác nghi-hoặc lan man


Ta diệt nghi-hoặc , mọi đàng không nghi .

24) Những kẻ khác tức thì phẫn nộ

Chúng ta không phẫn nộ mọi thời .

25) Kẻ khác oán hận ngút trời

Ta không oán hận , thảnh thơi tâm hồn .

26) Những kẻ khác bồn chồn hư ngụy

Chúng ta không hư ngụy , an như .

27) Kẻ khác não-hại chẳng trừ

Ta không não hại , lòng từ xót thương .

28) Kẻ khác có thể thường tật-đố

Chúng ta không tật đố, ghét ganh .

29) Kẻ khác xan tham chẳng lành

Chúng ta không có tâm hành tham xan .

30) Kẻ khác có thể man trá cả

Chúng ta không man trá , dối gian .

31) Kẻ khác khi cuống sổ sàng

Ta không khi cuống, mọi đàng an nhiên .

32) Những kẻ khác triền miên ngoan cố

Ta không thể ngoan cố , suy đồi .

33) Kẻ khác cấp tháo lôi thôi

Ta không cấp tháo mọi thời mọi phương .

34) Kẻ khác có thể thường nan thuyết

Chúng ta biết, dễ nói mọi điều .

35) Họ là ác-hữu dữ nhiều

Ta là thiện-hữu, sớm chiều mến thương .

36) Kẻ khác có thể thường phóng-dật


Chúng ta không phóng-dật phan duyên .

37) Kẻ khác bất tín liên miên

Tín tâm ta có , tâm liền thong dong .

38) Kẻ khác có thể không xấu hổ

Chúng ta có xấu hổ, quý tàm .

39) Họ không sợ hãi , cứ làm

Ta có sợ hãi, không làm tà gian .

40) Có thể kẻ khác toàn nghe ít

Chúng ta được lợi ích nghe nhiều .

41) Kẻ khác biếng nhác mọi điều

Ta siêng năng cả sớm chiều chẳng lơi .

42) Những kẻ khác mọi thời thất niệm

Chúng ta an-trú-niệm thường thường .

43) Kẻ khác liệt tuệ , đáng thương

Ta thành tựu tuệ , thanh lương mọi điều .

44) Nhiễm thế tục ở nhiều kẻ khác

Chấp tri kiến lầm lạc thực hành

Tánh khó hành xả sẵn dành

Chúng ta luôn giữ tịnh thanh tâm mình

Sẽ không nhiễm vô minh thế tục

Không cố chấp tư kiến tà gian

Tánh dễ hành xả, hân hoan

Như vậy ‘đoạn giảm’ hoàn toàn thực thi . * * *

Này Chun-Đa ! Bởi vì nói tới

Sự khởi tâm sẽ lợi ích nhiều

Cho các thiện pháp mọi điều

Huống gì thân & khẩu nghiệp đều tỏ ra


Với tâm ý rất là hợp với .

Do như vậy , này hỡi Chun-Đa !

Những điều kẻ khác làm ra

Tà ngụy, bất thiện - trải qua bao lần

Thì chúng ta khởi tâm thực hiện

Những nghiệp thiện chân chánh, an lành .

Như họ làm hại, sát sanh

Ta không làm hại, sát sanh đọa trầm.

Như thế là khởi tâm điều ấy .

Cũng như vậy, ta hãy nêu lên

Bốn mươi bốn mục nói trên

Như ‘năm triền cái’ kề bên hoành hành

Kẻ khác bị nó dành, chi phối

Ta không bị chi phối cả năm,

Cần phải như vậy khởi tâm .

Hoặc những điều khác sai lầm bao nhiêu :

Nhiễm thế tục ở nhiều kẻ khác







Cần phải như vậy sẵn sàng khởi tâm .

– Này Chun-Đa ! Suy tầm giản lược :

Giống con đường không được phẳng bằng

Có con đường khác phẳng bằng

Đó là đối trị , việc hằng xảy ra .

Hoặc như là gập ghềnh bến nước

Đối trị có bến nước phẳng bằng .

Tương tự, phải nên biết rằng


Đối trị làm hại , phải bằng điều chi ?

Đáp tức thì : sự không làm hại .

Cũng như vậy , bốn bốn điều này

Đã được nói đến trên đây

Đều có đối trị thẳng ngay tức thời .

Như với người nhiễm ô thế tục

Hay cố chấp tư kiến ngụy tà

Tánh khó hành xả , chấp ta

Có đối trị lại chính là như đây :

Nhiễm thế tục không rày thực hiện

Không cố chấp tư kiến chẳng lành

Tánh dễ hành xả, sẵn dành

Đó là đối trị thực hành trải qua .

– Này Chun-Đa ! Như là được tả :

Bất thiện pháp hướng hạ, chẳng lành

Thiện pháp hướng thượng, tịnh thanh .

Hướng thượng như kẻ không đành hại ai

So với người chỉ hay làm hại .

Hay với lại người chẳng sát sanh

Hướng thượng so kẻ sát sanh .

Không nhiễm thế tục, người lành ở đây,

Không cố chấp vào ngay tư kiến

Dễ hành xả, thực hiện thảnh thơi ,

Là hướng thượng đối với người

Nhiễm ô thế tục , chấp thời cá nhân

Tư kiến riêng , khó phần hành xả

Là tất cả hướng thượng điều này .

– Chun-Đa ! Suy nghĩ như vầy :

Người tự rơi xuống bùn lầy lún sâu

Có thể nào kéo lên người khác

Do đi lạc rơi xuống bùn lầy ?


Đây là ý tưởng lầm sai

Không thể có sự tình này xảy ra .

Hay ví dụ như là người nọ

Không rơi chỗ đầm lún bùn lầy

Có thể cứu giúp được ngay

Kéo người rơi xuống bùn lầy, thoát ra .

– Này Chun-Đa ! Con người nặng nghiệp

Không tự nhiếp phục mình mọi đàng

Không được huấn luyện kỹ càng

Không được giải thoát hoàn toàn quang vinh

Mà có thể tự mình nhiếp phục

Hoặc tiếp tục huấn luyện cho người

Hoàn toàn giải thoát cho người

Sự tình như vậy không đời nào đâu ! .

Chỉ khi nào hoàn toàn giải thoát

Nhiếp phục được , thành đạt luyện rèn

Thì những người ấy mới nên

Nhiếp phục, huấn luyện trên nền tảng đây

Mới giải thoát đủ đầy người khác .

– Này Chun-Đa ! Thấu đạt như vầy

* Với người làm hại ở đây

Sự không làm hại đưa ngay đến điều :

Đạt mục tiêu hoàn toàn giải thoát .

Hay với người tàn ác sát sanh

Thì sự từ bỏ sát sanh

Đưa đến giải thoát tịnh thanh hoàn toàn .

* Nhiễm thế tục mọi đàng người nọ

Không từ bỏ chấp kiến chẳng lành


Thì sự ngược lại tịnh thanh, dễ dàng

Sẽ đưa đến hoàn toàn giải thoát .


Bốn mươi bốn điều khác cũng đồng

Các bất-thiện-pháp chẳng mong

Đối trị chân chánh thuộc trong pháp lành

Sẽ đạt thành hoàn toàn giải thoát .

– Này Chun-Đa ! Tổng quát vấn đề

Ta đã giảng giải mọi bề

Pháp môn “đoạn giảm” hay về “khởi tâm”

Hoặc thậm thâm pháp môn “đối trị”

Đã giảng kỹ “hướng thượng” pháp môn

“Giải thoát hoàn toàn” pháp môn

Những pháp cần phải bảo tồn, hành thâm .

– Này Chun-Đa ! Trong tầm suy tưởng

Những gì bậc Vô Thượng Đạo Sư

Phải làm vì bởi lòng Từ

Thương tưởng đệ tử ; cũng như thực hành

Vì hạnh phúc chúng sanh, đệ tử

Nên ta tự giảng giải thâm sâu

Bất cứ những gốc cây nào

Những nhà không tịnh ở đâu chăng là .

– Này Chun-Đa ! Hãy nên thiền-định

Chớ phóng dật, tịch tịnh làm đầu

Chớ có hối tiếc về sau

Đây lời giáo huấn Ta trao các người ”.

Nghe Thế Tôn tùy thời giảng giải

Vị Tôn-giả là Đại Chun-Đa

Hoan hỷ, thâm cảm sâu xa

Tín thọ lời của Phật Đà Thế Tôn .


* * *

( Chấm dứt Kinh số 8 : ĐOẠN GIẢM – SALLEKHA Sutta )

9. Kinh

CHÁNH TRI KIẾN ( Sammàditthi sutta )


Một thời nọ Thế Tôn an trụ

Kỳ-Viên-Tự , Chê-Tá-Va-Na (1)


Tức Cấp-Cô-Độc (1) tín-gia cúng dường

( Sa-Vát-Thí – tên thường Xá Vệ ) (1)

Đấng Thiện Thệ (2) Chánh Pháp hoằng dương

Bấy giờ tại Hội Giảng Đường

“Tướng Quân Chánh Pháp”(3) tên thường chúng tri

Là Tôn-giả Sa-Ri-Pút-Tá (3)

Tức ngài Xá-Lợi-Phất (3) trí hùng

Gọi các Tỷ Kheo tập trung :

– “ Này các Hiền-giả ! Hãy cùng nghe đây ! ”.

– “ Thưa Tôn-giả ! Xin Ngài giảng Pháp ”.

Chư Tỷ Kheo vâng đáp lời ngài .

– “ Chư Hiền ! Chánh Tri Kiến này

Được gọi như vậy, hiểu ngay thế nào ?

Thánh đệ-tử có vào Chánh kiến

Có tri kiến chánh trực thanh cao _______________________________

(1) : Xem chú thích ở trang đầu Kinh “Tất cả các Lậu-hoặc”.

(2) : Thiện Thệ – Sugato : Một trong 10 danh hiệu được người đời

xưng tụng Đức Phật .

(3) : Tôn-giả Sariputta – Xá-Lợi-Phất hay Xá-Lợi-Tử là vị Đại đệ

tử của Đức Phật, bậc Trí Tuệ đệ nhất , thường được xưng tụng

là “Tướng Quân Chánh Pháp”.

Trung Bộ (Tập 1) Kinh 09 : CHÁNH TRI KIẾN * MLH – 106

Lòng tin tuyệt đối Pháp mầu

Thành tựu diệu pháp, thế nào pháp đây ?

– “ Kính xin ngài từ bi giảng giải

Chúng con từ xa lại, mong là

Tôn-giả Sa-Ri-Pút-Ta

Giảng chúng con hiểu, trải qua thọ trì ”.

– “ Chư Hiền-giả ! Vậy thì hãy ráng

Nghe ta giảng để hiểu điều này ”.

– “ Thưa Tôn-giả ! Xin vâng ngài ”.

Ngài Xá-Lợi Phất nghiêm oai giảng rằng :

“ Chư Hiền-giả ! Chánh chân phẩm hạnh

Khi vị Thánh đệ tử tuệ tri

Bất thiện ; kế tiếp điều chi ?

Tuệ tri về thiện , tuệ tri tiếp là

Căn bản thiện, hiểu qua tuần tự

Khi ấy Thánh đệ tử vị này

Có Chánh-tri-kiến đủ đầy

Tri kiến chánh trực, tràn đầy lòng tin .

Tin tuyệt đối và gìn giữ Pháp

Với diệu pháp, thành tựu thanh cao .

Chư Hiền ! Bất thiện thế nào ?

Căn bản bất thiện ra sao nghĩ vào ?

Căn bản thiện, thế nào là thiện ?

Chư Hiền-giả ! Bất thiện chẳng lành

Là sự trộm cắp, sát sanh

Hoặc là tà hạnh, sẵn dành dục tâm

Hoặc đọa trần vọng ngôn, ác khẩu

Hoặc hai lưỡi, nói xấu nói chơi

Tham, sân, tà kiến đồng thời


Đều là bất thiện, suy đồi xấu xa .

Chư Hiền-giả ! Sao là căn bản

Của bất thiện ? Ta giảng giải ngay :

Tham dục , sân và si này

Căn bản bất thiện , tạo ngay khổ sầu .

Chư Hiền-giả ! Thế nào là thiện ?

Là vĩnh viễn từ bỏ sát sanh

Không lấy vật không của mình

Từ bỏ tà hạnh vô minh dục tà

Bỏ nói láo cùng là ác khẩu

Bỏ hai lưỡi, nói xấu nói chơi

Không tham, sân, si đồng thời

Được gọi là thiện , thảnh thơi từ hòa .


Của thiện-nghiệp ? Ta giảng tức thì :

Không tham, không sân, không si

Là căn bản thiện , không gì quý hơn .

Chư Hiền-giả ! Chánh chơn phẩm hạnh

Khi nào Thánh đệ tử tuệ tri

Bất thiện ; căn bản là chi ?

Hiểu căn bản thiện , tuệ tri thiện này .

Và khi ấy, vị đây tỉnh thức

Đoạn trừ dứt các tham-tùy-miên

Tẩy sạch các sân-tùy-miên

Nhổ gốc kiến mạn tùy-miên “Tôi là”,

Diệt điều tà vô minh tăm tối

Khiến Minh có cơ hội khởi lên

Diệt tận khổ đau hiện tiền

Có Chánh tri kiến đạt liền ở đây .

Có tri kiến thẳng ngay chánh trực


Có lòng tin Pháp thực tối đa

Thành tựu diệu pháp sâu xa

Vị Thánh đệ tử trải qua như vầy ”.

– “ Thưa Tôn-giả ! Lành thay pháp ấy !”

Các Tỷ Kheo cả thảy an hòa

Hoan hỷ, tín thọ sâu xa

Lời ngài Sa-Rí-Pút-Ta trình bày .

Rồi hỏi thêm với ngài Trí Cả :

– “ Thưa Tôn-giả ! Có pháp môn nào

Nhờ pháp môn ấy thanh cao

Vị Thánh đệ tử sẽ mau đạt rày

Có chánh kiến, thẳng ngay tri kiến

Lòng tin Pháp không chuyển lay gì

Thành tựu diệu pháp uy nghi ? ”.

– “ Chư Hiền ! Vị ấy tuệ tri như vầy :

Thức ăn này - tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt thức ăn

Biết con đường diệt thức ăn

Thì chánh-tri-kiến sẽ dần có ngay .

Và có ngay tri kiến chánh trực


Thành tựu diệu pháp sâu xa .

Chư Hiền ! Như thế nào là thức ăn ?

Tập khởi của thức ăn hằng bữa ?

Đoạn diệt của thực phẩm ra sao ?

Con đường đoạn diệt thế nào ?

Chư Hiền ! Cần phải hiểu vào điều đây :

Thức ăn này có qua bốn loại

Khiến chúng sinh các loại đã sanh


Sẽ được an trú mạnh lành

Hay các loài khác sẽ sanh, sẵn dành

Được hỗ trợ cho sanh, mạnh giỏi .

Thế nào là bốn loại thức ăn ?

Tế , thô ‘đoàn-thực’ – và phần

Xúc-thực , tư-niệm-thực , hằng kể ra

Cùng thức-thực - trải qua bốn loại .

Từ tập khởi của Ái lần phăng

Có tập khởi của thức ăn,

Đoạn diệt của Ái có phần thức ăn ,

Bát Thánh Đạo , đường hằngđưa tới

Đoạn diệt với thực phẩm , là gì ?

Chánh tri kiến , chánh tư duy

Chánh ngữ, chánh nghiệp, duy trì mạng chân

Chánh tinh tấn và phần chánh niệm

Cùng chánh định ; tám điểm thanh cao .

Này chư Hiền-giả ! Nghĩ vào

Vị Thánh đệ tử khi nào tuệ tri

Về thức ăn , tuệ tri tập khởi

Đoạn diệt bởi thức ăn , hiểu rành

Con đường diệt thức ăn đưa tới

Đoạn trừ với các tham-tùy-miên












* Chư Hiền nay thỉnh cầu ta giảng

Thêm pháp môn viên mãn, là chi ?

Các vị hãy lắng nhớ ghi :

Vị Thánh đệ tử tuệ tri nhắm vào

Thế nào Khổ (1), thế nào tập khởi ?

Khổ đoạn diệt do bởi thế nào ?

Con đường diệt Khổ ra sao ?

* Sanh, già là khổ , bệnh đau , từ trần

Khổ còn phần sầu bi ưu não

Cầu không được cũng tạo khổ nhiều (1).

Tóm lại thủ uẩn năm điều

Đều là khổ cả , sớm chiều trải qua .

* Chư Hiền-giả ! Sao là tập khởi ?

Chính là Ái (2) đưa tới tái-sinh

Cùng khởi hỷ dục của mình

Và tham hướng đến tái sinh cõi phàm.

Khởi hỷ dục và tham này khác

Để tìm cầu hỷ lạc mọi nơi ,

Tức là dục-ái , đồng thời

Hữu-ái , phi-hữu-ái , khơi do tà .

Chư Hiền-giả ! Gọi là tập khởi

Của sự khổ nói tới ở đây .

* Thế nào đoạn diệt Khổ (1) này ?

_________________________

(1) : Bốn Chân Lý thâm diệu hay Tứ Diệu Đế ( Cattu Ariyasacca )

Khổ Đế (Dukkha), Tập Đế (Samudaya), Diệt Đế (Nirodha) và

Đạo Đế (Ariyamagga) .

(2) : Ái hay Ái Dục : Tanhà – một trong Thập Nhị Nhân Duyên

(Paticca samuppàda) .


Là sự đoạn diệt , đủ đầy ly tham

Không dư tàn, lòng ham từ bỏ

Sự quăng bỏ , giải thoát an tường

Vô chấp khát ái thường thường .

* Để được diệt khổ , con đường ra sao ?

Là nói vào con đường Bát Chánh (1)

Hay Thánh Đạo gồm có tám chi :




Cùng chánh định , tám điểm đáng tôn .

* Chư Hiền ! Nói thêm pháp môn :

Khi Thánh đệ tử vẫn còn tuệ tri

Về Già, Chết (2); tuệ tri tập khởi

Của già chết , cùng với diệt đi

Của sự già chết đến khi ,

Con đường đưa đến diệt đi chết, già .

Có chánh kiến cùng là chánh trực

Có lòng tin Pháp thực thâm sâu

Thành tựu diệu pháp thanh cao .

Chư Hiền ! Như vậy ra sao chết, già ?

Thế nào là chết, già tập khởi ?

Thế nào với đoạn diệt chết, già ? _________________________

(1) : Bát Chánh Đạo hay Bát Thánh Đạo – Attha Ariyamagga :

Chánh Kiến hay chánh-tri-kiến ( Sammà Ditthi ) ; Chánh Tư

Duy (Sammà Samkappa); Chánh Ngữ (Sammà Vàcà); Chánh

Nghiệp (Sammà Kammanta) ; Chánh Mạng (Sammà Àjìva );

Chánh Tinh Tấn (SammàVàyàma); Chánh Niệm (Sammà Sati)

Và Chánh Định (Sammà Samàdhi ).

(2) : Gìa - Chết hay Lão - Tử : Jaràmarana – một trong Thập Nhị

Nhân Duyên .


Đường nào đoạn diệt chết, già ?

Mỗi loại nào hữu tình được hiểu :

Sự già cả , suy yếu , rụng răng

Mắt mờ, tóc bạc, da nhăn

Tuổi thọ mòn mỏi , các căn hư dần .

Này chư Hiền ! Già cằn là vậy,

Còn sự Chết , việc ấy thế nào ?

Hữu tình bất cứ giới nào

Mệnh tận, mệnh một hay vào mệnh chung

Sự hủy hoại , tận cùng tử biệt

Hay được biết : các uẩn hủy đi,

Vất bỏ hình hài còn chi !

Gọi đó là chết , chẳng nghi ngờ gì .

* Chư Hiền-giả ! Nay thì tiếp nữa

Một pháp môn ta hứa giảng rành :

Thánh đệ tử tuệ tri Sanh (1)

Tuệ tri tập khởi của Sanh hình thành

Sự đoạn diệt của Sanh ; hiểu biết

Con đường đến đoạn diệt của Sanh

Thế nào nói về sự Sanh ?

Hữu tình bất cứ mối manh giới nào

Và ra sao hữu tình mỗi loại

Có sự Sanh , hiện khởi , ra đời ,

Xuất hiện , hiện diện có nơi

Tụ đắc các xứ , uẩn tôi hiện hành

Như vậy gọi là Sanh, chính đó .

Tập khởi Hữu đã có sẵn dành

Về sự tập khởi của Sanh , _________________________

(1) : Sanh : Jàti – một trong Thập Nhị Nhân Duyên .


Đoạn diệt của Hữu , có Sanh diệt trừ .

Đường Bát Chánh an như đưa tới

Đoạn diệt với sự Sanh đó rồi .

* Chư Hiền ! Nay thể theo lời

Thỉnh cầu ta giảng tiếp thời pháp môn

Thánh đệ tử Sa-môn nhờ đó

Chánh kiến có , chánh trực nhu hòa

Có lòng tin Pháp tối đa

Thành tựu diệu pháp thật là uy nghi .

Thánh đệ tử tuệ tri về Hữu (1)

Tập khởi Hữu , đoạn diệt Hữu đây

Con đường đoạn diệt Hữu này .

Có ba loại Hữu như vầy kể vô :

Dục & Sắc-hữu và Vô-sắc-hữu

Từ tập khởi của Thủ , thấy ngay

Có tập khởi của Hữu này

Đoạn diệt của Thủ , diệt rày Hữu đi ,

Và con đường Tám chi Thánh Đạo

Là rốt ráo đoạn diệt Hữu ngay .

* Chư Hiền ! Thêm pháp môn này

Khi Thánh đệ tử ngày ngày tuệ tri :

Thuộc về Thủ (2), tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt Thủ này

Con đường đoạn diệt Thủ đây .

Có bốn loại Thủ như vầy kể ra :

Là Dục-thủ cùng là Kiến-thủ

Giới-cấm-thủ , Ngã-luận-thủ này _________________________

(1) & (2) : Hữu ( Bhava ) và Thủ ( Upàdàna ) – hai trong

Thập Nhị Nhân Duyên .


Tập khởi của Ái có ngay

Tập khởi của Thủ rõ bày ở đây

Từ đoạn diệt Ái rày có sẵn

Đoạn diệt Thủ , chắc chắn không sai ,

Con đường đoạn diệt Thủ này

Là Bát Thánh Đạo thẳng ngay nhiệm mầu .

* Chư Hiền-giả ! Thế nào là Ái ? (1)

Sự tập khởi của Ái ra sao ?

Đoạn diệt của Ái thế nào ?

Con đường diệt Ái thanh cao là gì ?

Từ Ái này phát huy sáu loại :

Sắc & Thinh & Hương & Vị-ái , cùng là

Xúc-ái , Pháp-ái kể ra .

Tập khởi của Thọ , biết là ở đây

Có tập khởi như vầy của Ái

Đoạn diệt Thọ , có Ái diệt trừ

Con đường Bát Chánh an như

Đưa đến sự thể diệt trừ Ái đi .

* Chư Hiền-giả ! Nay thì ta giảng

Pháp môn khác viên mãn, là chi ?

Khi Thánh đệ tử tuệ tri

Về Thọ , tập khởi tuệ tri như vầy

Tuệ tri ngay diệt trừ của Thọ (2)

Và con đường diệt Thọ tức thì .

Chư Hiền-giả ! Thọ là chi ?

Thế nào tập khởi ? Diệt đi thế nào ? _________________________

(1) : Ái hay Ái Dục : Tanhà . (2) : Thọ : Vedanà ; gồm Thọ

Vui ( Somanassa ), Thọ Khổ ( Domanassa ) và Thọ Vô Ký

( Adukkhamasukha ) – hai trong Thập Nhị Nhân Duyên .


Và con đường ra sao diệt Thọ ?

Sáu loại Thọ được kể rõ rành :

Thọ do nhãn-xúc mà sanh

Thọ do nhĩ & tỷ-xúc sanh hình thành

Thọ do thiệt-xúc sanh , thân-xúc

Và ý-xúc – hai mục cũng sanh .

Tập khởi của Xúc sẵn dành

Tập khởi của Thọ đành rành ở trong .

Đoạn diệt Xúc song song diệt Thọ

Thánh Đạo có tất cả tám ngành

Là đường đưa diệt Thọ nhanh .

Chư Hiền ! Pháp ấy tựu thành uy nghi . . Thánh đệ tử tuệ tri như vậy

Về Già, Chết, Sanh đấy, Hữu này,

Thủ , Ái và Thọ cũng tày

Khi Thánh đệ tử như vầy tuệ tri

Về những gì trình bày ở trước

Thì diệt được các tham-tùy-miên










* Vị Thánh đệ tử nhu hòa uy nghi

Tuệ tri Xúc , tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt Xúc này


Con đường đoạn diệt Xúc đây

Thì Chánh-tri-kiến đủ đầy có mau .

Xúc (1) là sao ? Thế nào tập khởi ?

Đoạn diệt với con đường thế nào ?

Có sáu loại Xúc như sau :

Nhãn & nhĩ & tỷ-xúc , tiếp vào thiệt & thân ,

Và thứ sáu là phần ý-xúc

Tập khởi Xúc có sẵn khư khư

Tập khởi của Nhập đồng cư

Đoạn diệt của Nhập , diệt trừ Xúc luôn ,

Bát Thánh Đạo , con đường diệt Xúc .

* Chư Hiền-giả ! Tiếp tục truy nguyên

Điều khác cần phải hiểu liền

Vị Thánh đệ tử mối giềng tuệ tri

Về sáu Nhập , tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt Nhập (2) này

Con đường đoạn diệt Nhập đây


Nhập là sao ? Thế nào tập khởi ?


Có sáu loại Nhập như sau :


Và thứ sáu là phần ý-nhập

Danh Sắc tập khởi vốn có trong

Tập khởi của Nhập song song

Đoạn diệt Danh Sắc , diệt xong Nhập này

Bát Thánh Đạo đường đây diệt Nhập .

* Chư Hiền-giả ! Đề cập nghiêm minh _________________________

(1) : Xúc : Phassa . (2) : Lục Căn hay Lục Nhập ( Salàyatana )

– hai trong Thập Nhị Nhân Duyên .


Pháp môn khác hiểu tận tình

Vị Thánh đệ tử tự mình tuệ tri

Về Danh Sắc (1), tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới Danh Sắc diệt trừ

Con đường Danh Sắc diệt trừ

Có chánh-tri-kiến an như đủ đầy




Chư Hiền ! Danh Sắc hiểu qua thế nào ?

Sao tập khởi ? Ra sao đoạn diệt ?

Đường nào diệt Danh Sắc cho nhanh ?

Thọ , tưởng , tư , xúc phát sanh

Cùng với tác ý – hình thành Danh ra .

Bốn đại và Sắc do bốn đại

Gọi là Sắc , điều ấy tạo thành

Đây là Sắc , đây là Danh

Gọi là Danh Sắc hiểu nhanh như vầy .

Từ tập khởi ở đây của Thức

Có tập khởi lập tức Sắc Danh

Đoạn diệt Danh Sắc sẵn dành

Đoạn diệt Danh Sắc đành rành ở đây

Bát Thánh Đạo diệt ngay Danh Sắc .

* Chư Hiền-giả ! Chân thật nghĩ suy

Pháp môn khác phải hành trì _________________________

(1) : Danh – Sắc : Nàma – Rùpa – một trong Thập Nhị Nhân

Duyên .( Phát sinh cùng một lúc với Thức-tái-sinh .Trong cảnh

Vô Sắc Giới ( Arùpa ) chỉ có Danh mà không có Sắc . Trong

cảnh giới Vô Tưởng Thiên ( Asanna ) chỉ có Sắc mà không có

Danh . Trong Sắc Giới ( Rùpa ) và Dục Giới ( Kàma ) cả Danh

và Sắc đồng phát sinh một lượt với Thức-tái-sinh .


Vị Thánh đệ tử đồng thì tuệ tri

Thuộc về Thức , tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt Thức này

Con đường đoạn diệt Thức (1) đây

Thì chánh-tri-kiến hiện bày, lành thay !




Chư Hiền ! Như vậy Thức là ra sao ?

Sao tập khởi ? Thế nào đoạt diệt ?

Con đường nào đoạn diệt Thức liền ?

Có sáu loại Thức hiện tiền

Nhãn & nhĩ & tỷ-thức , tiếp liền thiệt & thân

Và thứ sáu là phần ý-thức

Tập khởi Thức có sẵn khư khư

Tập khởi của Hành đồng cư

Đoạn diệt sáu Thức , diệt trừ Hành luôn .

Bát Thánh Đạo con đường diệt Thức

Tám con đường diệt Thức là gì ?


Chánh ngữ , chánh nghiệp , duy trì mạng chân


Cùng chánh định – tám điểm thanh cao . _________________________

(1) : Thức (Vinnana ) hay Thức-tái-sinh ( Patisandhi Vinnana )

Gọi là Thức-tái-sinh vì thức ấy nối liền kiếp quá khứ với kiếp

hiện tại .Chính đây là thức đầu tiên trong một kiếp sống của

chúng sinh . Trong trường hợp là Người thì đây là thức đầu tiên

của một chúng sinh khi bà mẹ thọ thai . Hiểu một cách chính xác,

Thức – trong Thập Nhị Nhân Duyên là 19 loại Thức tái sinh được

mô tả trong Vi Diệu Pháp ( Abhidhamma ). Tất cả 32 loại tâm quả

( vipàka citta ) kinh nghiệm trong kiếp sống vừa qua cũng được

hàm xúc trong danh từ này .


Vị Thánh đệ tử khi nào

Tuệ tri về Thức trước sau như vầy

Bát Thánh Đạo đường này ngay thẳng

Đoạn trừ hẳn các tham-tùy-miên


Nhổ gốc kiến-mạn tùy-miên “Tôi là”.

Diệt điều tà Vô minh tăm tối



Có chánh-tri-kiến đạt liền ở đây .

* Chư Hiền-giả ! Ta nay giảng kỹ

Theo như lời các vị thỉnh cầu .

Đủ đầy phẩm hạnh thanh cao


Thuộc về Hành (1), tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt Hành đây





Chư Hiền ! Như vậy hành là ra sao ?

Sao tập khởi ? Thế nào đoạt diệt ? _________________________

(1) : Hành : Samkhara . Là những tác ý ( cetanà ) thiện (kusala)

hay bất thiện (akusala) và không lay chuyển ( ànenja ), tạo

nghiệp (kamma) đưa đi tái sinh . Tác ý bất thiện nằm trong 12

loại Tâm Vương bất thiện . Tác ý thiện nằm trong 8 loại tâm

lành (sobhana) và 5 loại tâm thiện trong Thiền Sắc giới (Rùpa-

jhàna). Tác ý không lay chuyển nằm trong bốn loại tâm thiện

trong Thiền Vô Sắc Giới (Arùpajhàna) . Trong Ngũ Uẩn, Hành –

samkhara là danh từ gọi chung 50 trong 52 Tâm Sở . Hai tâm sở

còn lại là Thọ và Tưởng . Là một trong Thập Nhị Nhân Duyên .


Con đường nào đoạn diệt hành nhanh ?

Có ba loại hành hình thành

Thân & ngữ-hành với tâm-hành đinh ninh .

Từ tập khởi vô minh dẫn tới

Có tập khởi của hành song song ,

Đoạn diệt vô minh cũng đồng

Có đoạn diệt của hành trong đành rành .

Bát Thánh Đạo diệt hành lập tức .

Chư Hiền-giả ! Phải thực nghiêm minh



Về Vô Minh (1), tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt vô minh

Con đường đoạn diệt vô minh

Thì chánh-tri-kiến của mình có ngay



Thành tựu diệu pháp cao minh .

Chư Hiền ! Phải hiểu vô minh thế nào ?

Tập khởi và thế nào đoạn diệt ?

Con đường diệt vô minh ra sao ? .

Sự không tuệ tri thế nào

Về Khổ & Tập & Diệt Đế sâu tinh tường

Không tuệ tri Con đường diệt Khổ

Chư Hiền-giả ! Gọi đó vô minh _________________________

(1) : Vô Minh : Avijjà – một trong Thập Nhị Nhân Duyên . Tức

không nhận thức chân lý về khổ đau, nguồn gốc của khổ đau,

sự chấm dứt khổ đau và con đường dẫn đến sự chấm dứt khổ

đau – là nguyên nhân chính làm động lực thúc đẩy, chuyển

động bánh xe đời sống .


Tập khởi lậu-hoặc thành hình

Đã có tập khởi vô minh đồng thời .

Tù đoạn diệt tức thời lậu-hoặc

Đã có mặt đoạn diệt vô minh .

Con đường Thánh Đạo tám ngành

Đưa đến đoạn diệt vô minh tức thời .

Chư Hiền-giả ! Theo lời cầu thỉnh

Ta giảng thêm thanh tịnh pháp môn :

Khi Thánh đệ tử Sa-môn

Tuệ tri lậu-hoặc (1) ẩn tồn là chi

Rồi tuệ tri tập khởi lậu-hoặc

Sự đoạn diệt lậu-hoặc tức thì

Con đường đoạn diệt , tuệ tri

Thì vị ấy có chánh-tri-kiến liền

Có tri kiến hiện tiền chánh trực



Chư Hiền ! Như thế nào là điều đây ?

Lậu-hoặc này thế nào ? Tập khởi ?

Đoạn diệt với lậu-hoặc thế nào ?

Con đường đoạn diệt ra sao ?

Ba thứ lậu-hoặc trước sau, đó là :

Dục-lậu này cùng là hữu-lậu

Vô-minh-lậu tùy dịp phát sinh .

Từ tập khởi của vô minh

Tập khởi lậu-hoặc đồng tình có ngay .

Đoạn diệt rày vô minh có sẵn

Đoạn diệt của lậu-hoặc điều đây .

Bát Thánh Đạo, con đường này _________________________

(1) : Xem bài “Tất cả các Lậu-hoặc” – Sabbàsava – trang 015 .


Đoạn diệt lậu-hoặc ấy ngay tức thì :

Chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ

Chánh nghiệp, chánh mạng giữ tịnh thanh

Chánh tinh tấn, chánh niệm lành

Cùng với chánh định , thực hành nghiêm uy .

Khi tuệ tri lậu-hoặc như vậy

Rồi vị ấy tập khởi tuệ tri

Đoạn diệt lậu-hoặc tuệ tri

Con đường đoạn diệt tuệ tri như vầy .

Thánh đệ tử vị này trừ diệt

Cả chi tiết các tham-tùy-miên


Nhổ gốc kiến-mạn tùy-miên “Tôi là”








( Các pháp môn ấy thật là diệu siêu )

Nghe những điều do vì Tôn Giả

Ngài Sa-Ri-Pút-Tá thuyết ra

Chư Tăng hoan hỷ an hòa

Tín thọ lời giảng , trải qua hành trì .


* * *

( Chấm dứt Kinh số 9 : CHÁNH TRI KIẾN –

SAMMÀDITTHI Sutta )

10. Kinh NIỆM XỨ ( Satipatthàna-sutta)


Một thời nọ, Thế Tôn trú ngụ

Tại Câu Lâu – Ku-Rú (1) cũng là

Thành Kam-Ma-Sá-Tham-Ma (2)

( Tức là đô thị Kiếm-Ma-Sắt-Đàm )

Đức Kiều-Đàm (3)Thế Tôn Đại Giác

Triệu tập các Phích-Khú ( Tỷ Kheo ) (4)

Ngài gọi : “ Này các Tỷ Kheo !”

Các vị Phích-Khú vâng theo tức thời ,

Rồi lắng nghe những lời của Phật :

– “ Các Tỷ Kheo ! Duy nhất con đường

Đưa đến thanh tịnh vô lường

Đưa chúng sinh vượt sầu thương ngập tràn

Diệt khổ ưu , khóc than, uất ức

Diệt khổ thân, trừ dứt khổ tâm

Chứng ngộ Niết Bàn cao thâm

Bốn Niệm Xứ ấy, phải cần hiểu ngay :

Vị Tỷ Kheo ở đây tu tập

* Phải như thật “ Quán Thân trên thân ”

Chánh niệm, tỉnh giác, tinh cần

Tham ưu chế ngự, muôn phần tịnh yên . _______________________________

(1) : Xứ Kuru ( Câu-Lâu ) .

(2) : Đô thị Kammàssadhamma ( Kiềm-ma-sắt-đàm ).

(3) : Đức Phật thuộc giòng Thích-Ca ( Sakya ), họ Ngài là

Gotama ( Cồ-Đàm hay Kiều-Đàm ) .

(4) : Bhikkhu ( Tỳ-Khưu hay Tỷ-Kheo , nghĩa là Khất sĩ ) .

Trung Bộ (Tập 1) Kinh 10 : NIỆM XỨ * MLH – 124

* Rồi đến Quán Thọ trên các thọ

Luôn tỉnh giác và có tinh cần

Chế ngự tham ưu tự thân .

* Quán Tâm trên chính tâm, cần nhiệt tâm

Luôn tỉnh giác và thầm chánh niệm

Để chế ngự, dứt điểm ưu tham .

* Quán Pháp trên các pháp trần

Chánh niệm, tỉnh giác, tinh cần, nhiệt tâm

Để chế ngự ưu tham các thứ .

Đó là Bốn Niệm Xứ cần theo .

Hãy nghe , này các Tỷ Kheo !

Thế nào là quán thân đều trên thân ?

Các Tỷ Kheo ! Tinh cần Phích-Khú

Đến khu rừng, đại thụ, nghĩa trang

Hay ngôi nhà trống bỏ hoang

Kiết già ngồi thẳng lưng, an trú liền

Tâm chánh niệm, hoàn toàn tỉnh giác

Trong giây lát, biết tự thở vào (1)

Tỉnh giác thở ra thế nào (1)

Cũng đều nhận biết đuôi đầu, tuệ tri .

Với tuệ tri, biết mình đang thở _______________________________

* Kinh NIỆM XỨ ( Satipatthàna-sutta ) có 4 đế mục quán niệm

( anupassanà ) :

- Quán Thân ( bất tịnh ) hay Niệm Thân ( Kàyànupassanà ) .

- Quán Thọ ( thị khổ ) hay Niệm Thọ ( Vedanànupassanà ) .

- Quán Tâm ( vô thường ) hay Niệm Tâm ( Cittànupasanà ) .

- Quán Pháp ( vô ngã ) hay Niệm Pháp ( Dhammànupassanà ) .

(1) : Niệm hơi thở (Ànàpànasati ) :

- Chứng nghiệm trọn vẹn tiến trình của hơi thở (sabakàyapatisam-

vedi ) . – Làm lắng dịu tiến trình của hơi thở ( passambhayam

kàyasamkhàram ).


Đang thở vào , đang thở ra đây

Thở vào ngắn , thở vào dài

Thở ra ngắn , thở ra dài – lâng lâng .

Tập “ cảm giác toàn thân ” tôi thở

Tôi thở vào , tôi thở trở ra

Vị ấy tập thở vào , ra

“ Thân hành an tịnh ” thở ra, thở vào .

Các Tỷ Kheo ! Như sau thí dụ :

Người thợ quay & đệ tử thợ quay

Tuệ tri thiện xảo đủ đầy

Quay dài, quay ngắn biết ngay tức thì

Khi quay dài hay khi quay ngắn

Biết chắc chắn dài, ngắn lúc này .

Cũng vậy, Tỷ Kheo biết ngay

Nhờ tuệ tri, biết thở dài & ngắn đây

Hay biết rày : thở vào & ra khác

Thở ra & vào ‘ cảm giác toàn thân ’.

Vị ấy thực tập lần lần

‘ Thân hành an tịnh ’ thở dần vào & ra .

Vị ấy sống quán ra thân ấy

Trên nội thân hay trải ngoại thân

Hay cả nội thân & ngoại thân

Quán tánh sinh khởi (1) trên thân, mọi phần

Hay quán tánh trên thân tận diệt (2)

Hoặc quán tánh sanh & diệt thân đây .

An trú chánh niệm như vầy :

“ Có thân đây ”, hy vọng ngay hướng về _______________________________

(1) : Quán niệm bản chất (pháp) sinh khởi ( samudayadhamma ).

(2) : Quán niệm bản chất (pháp) hoại diệt ( vayadhamma ) .


Về chánh niệm và về chánh trí

Không nương ỷ, không chấp trước nơi

Mọi vật gì ở trên đời .

Tỷ Kheo như vậy quán thời trên thân .


Khi bước đi, biết đủ : Tôi đi (1)

Hay khi đứng, ngồi, nằm - thì

Tuệ tri biết rõ hành vi mình làm .

Quán thân trên nội thân , tự thấy

Hay vị ấy quán trên ngoại thân

Hay cả nội thân, ngoại thân

Quán tánh sinh khởi trên thân, mọi phần

Hay quán tánh trên thân tận diệt



“ Có thân đây ”, hy vọng ngay hướng về





Các Tỷ Kheo ! Bước chân lui, tới

Vị Phích-Khú nhờ bởi tuệ tri

Biết rõ là mình đang đi (2)

Khi tay co duỗi , tuệ tri làm gì

Khi mang bát, mặc y, ăn, uống

Nếm, nhai, nuốt hay muốn vệ sinh

Nằm, ngồi, đi, đứng, nghe, nhìn (2)

Tất cả hành động của mình biết ngay . _______________________________

(1) : Quán niệm các oai nghi của Thân ( Iriyàpatha ) .

(2) : Quán niệm sự hay biết ( Catusampajannà ) .


Sống quán thân như vầy an tĩnh

Là quán thân trên chính nội thân

Hay quán thân trên ngoại thân

Hay quán cả nội & ngoại thân, hai phần

Sống quán tánh trên thân sanh & diệt

“ Có thân đây ”, tự biết điều này

An trú chánh niệm như vầy

Hy vọng hướng đến thẳng ngay một bề


Không nương ỷ, chấp trước vật gì .

Quán thân trện thân tức thì

Tỷ Kheo vị ấy tuệ tri rõ liền .

Các Tỷ Kheo ! Cần chuyên Phích-Khú

Quán sát thân đầy đủ mọi phần

Từ đỉnh đầu tới bàn chân

Lớp da bao bọc vô ngần uế dơ (1)

Vật bất tịnh chực chờ bài tiết

Tóc, lông, móng, răng, thịt, gân, da

Xương, thận, tủy, phổi, ruột già

Tim, gan, lá lách, máu và mồ hôi

Hoành cách mô và rồi đàm, mật

Mở, nước mắt, nước miếng, mủ, phân

Ruột non, nước tiểu .. vân..vân ..

* Giống như bao lớn là thân thể này

Hai đầu trống , đựng đầy thứ có :

Gạo, lúa, mè, đậu đỏ, đậu xanh .

Một người đôi mắt tinh anh

Trút bao quan sát, thấy nhanh mọi bề : _______________________________

(1) : Quán tưởng tính cách ô trược của Thân

( Patikkulamamasikàra ) .


Đây hạt lúa, gạo, mè và đậu .

Cũng như vậy, hiểu thấu thân này

Tỷ Kheo vị ấy thấy ngay

Băm hai thể trược chất đầy trong thân .

Vật uế trược muôn phần đáng chán

Vị ấy quán thân trên nội thân


Hoặc sống quán nội & ngoại thân, hai phần .

Sống quán tánh trên thân sinh & diệt ,





Không nương ỷ, chấp trước vật gì

Quán thân trên thân tức thì



Quán thân này về đủ hạn phần :

Tứ đại (1) chất chứa trong thân

Địa đại, thủy đại và phần hỏa, phong

Cả chi tiết ngoài trong tứ đại .

Như hình thái của thí dụ đây :

Một đồ tể thiện xảo này

Giết bò, ngồi cắt chia ngay giữa đường

Phân biệt xương, thịt, da … các thứ .

Cũng như vậy, Phích-Khú vị này

Quán sát về thân mình đây

Đất, nước, lửa, gió (1), rõ ngay mọi bề _______________________________

(1) : Quán tưởng về Tứ Đại ( Catudhàtumanasikàra ) gồm

Đất, Nước, Lửa, Gió ( Pathavi , Àpo , Tejo , Vàya ).


Về vị trí và về sắp đặt

Phần tứ đại có mặt trong thân

Hỏa đại , phong đại xoay vần

Địa đại, thủy đại – quán thân như vầy .

Các Tỷ Kheo ! Trình bày điểm khác

Vị Phích-Khú quan sát thây ma (1)

Quăng bỏ nghĩa địa , rừng xa

Một ngày, cho đền hai, ba, bốn ngày

Thi thể này trương phồng xanh xám

Rồi rả nát, giòi bám, thối tha .

Tỷ Kheo quán thân ấy ra :

“ Thân này tánh chất chính là như đây ,

Bản tánh là như vầy, chẳng khác

Không vượt thoát khỏi tánh chất đây ”.

Như vậy, Tỷ Kheo vị này

Dùng tử-thi-quán nhiều ngày, nghiệm ra

Vị ấy sống quán qua thân ấy



Quán tánh sinh khởi trên thân mọi phần


Hoặc quán tánh sinh & diệt thân đây .


‘ Có thân đây ”, hy vọng ngay hướng về



Mọi vật gì ở trên đời


Các Tỷ Kheo ! Tinh cần Phích-Khú _______________________________

(1) : Quán tưởng chin loại tử thi ( Navasìvathikàpabba ) .


Quán đầy đủ diễn biến tử thi

Quăng bỏ nghĩa địa - nhị tỳ

Bị kên kên, quạ …tức thì xé ăn

Hay diều hâu, giả can, chó đói

Loài côn trùng các loại rỉa qua


Thân này tánh chất chúng là như đây

Bản chất là như vầy, chẳng khác

Không vượt thoát khỏi tánh chất này .

Này các Tỷ Kheo ! Ở đây

Một quán tưởng khác trình bày tiếp theo :

Vị Tỷ Kheo vẫn thường quán sát

Về diễn tiến của các tử thi


Đã bị muôn thú tức thì xé ăn

Xương còn gân nên còn liên kết

Còn dính máu nhưng hết thịt rồi

Hay còn dính thịt ít thôi

Hoặc không còn máu, thịt nơi thây này.

Nhiều tử thi lâu ngày đã chết

Bộ xương không liên kết với nhau

Rải rác xương chân, xương đầu

Xương mông, xương sống, sọ đầu, xương tay

Xương bả vai hay xương bắp vế

Bàn tay, chân còn để đốt xương .

Tỷ Kheo quan sát, thấy tường :

Thân này tánh chất chúng thường như đây









Chỉ toàn xương trắng, còn gì nữa đâu !

Đống xương khô trắng màu vỏ ốc

Trải nhiều năm xám mốc, mục xương




Không vượt thoát khỏi tánh chất đây .


Dùng tử-thi-quán nhiều ngày, nghiệm ra ,













* * *


“ Quán Thọ trên các thọ ” thế nào ?

Ở đây , khi cảm thọ vào

Lạc thọ , cảm giác ra sao , biết là :

“ Tôi cảm giác đây là lạc thọ ”,


Hay cảm giác khổ thọ , biết ngay :

“ Tôi cảm giác khổ thọ đây ”.

Bất khổ bất lạc thọ này đến nơi

“ Bất khổ & lạc thọ , thời tôi có ”.

Khi cảm giác lạc thọ thuộc về

Vật chất ; thì biết một bề :

“ Lạc thọ vật chất ”(1), vấn đề biết ngay .

Hay : “ Lạc thọ tôi nay cảm giác

Không thuộc về vật chất ”(2), rõ thông .

Cảm giác khổ thọ cũng đồng

Thuộc về vật chất hay không thuộc về

Đều biết rõ mọi bề cảm giác

Hay Bất khổ bất lạc thọ đồng

Thuộc về vật chất hay không

Biết rằng :“ Tôi cảm giác …” trong loại nào .

Vậy nói vào Tỷ Kheo vị đó

Quán thọ trên nội thọ cần chuyên

Quán thọ trên ngoại thọ liền

Hay quán nội & ngoại thọ lên tức thì

Tánh sinh khởi quán trên các thọ

Tánh diệt tận các thọ quán ngay

Hay quán sinh & diệt thọ này

“ Có thọ đây ”, an trú ngay niệm lành

Với hy vọng hướng nhanh chánh trí

Và chánh niệm . Rồi vị Tỷ Kheo

Sống không chấp trước, không theo

Một vật gì đó dính đeo trên đời . _______________________________

(1) : Thọ lạc , thọ khổ hay thọ vô ký ( không khổ không lạc )

hay Thọ trần tục ( thuộc về vật chất : Sàmisa ) .

(2) : Thọ phi trần tục ( không thuộc về vật chất : Niràmisa ) .


Các Tỷ Kheo ! Vậy thời vị đó

Quán Thọ trên các thọ như vầy .

* * *

Thế nào Phích-Khú vị này

Quán Tâm nghiêm cẩn và rày nhận chân :

Tâm có tham biết rằng tham đó (1)

Tâm không tham biết rõ không tham

Tâm sân hay không sân tâm

Tâm si hay chẳng si lầm , biết ngay

Tâm thâu nhiếp, biết rày thâu nhiếp

Tâm tán loạn, biết kịp tâm này

Tâm quảng đại cũng biết rày

Tâm không quảng đại, biết ngay không lầm .

Tâm hữu hạn hay tâm vô thượng

Tâm có định , tâm chẳng định xong

Với tâm giải thoát hay không

Tất cả tâm ấy thảy đồng biết ngay .

Tỷ Kheo quán đủ đầy tâm ấy

Trên nội tâm hay trải ngoại tâm

Hay cả nội tâm & ngoại tâm

Quán tánh sinh khởi trên tâm mọi phần

Hay quán tánh trên tâm tận diệt

Hoặc quán tánh sinh & diệt tâm đây ,


“ Có tâm đây ”, hy vọng ngay hướng về

Về chánh niệm và về chánh trí _______________________________

(1) : Niệm Tâm :Tham (ràga), sân (dosa), si (moha), loạn động

(vikhitta), quảng đại ( phát triển cao thượng : mahaggata),

không quảng đại (amahaggata), hữu hạn ( sanuttara), tâm vô

thượng (anuttara), tâm định (samàhita), không định (asamàhita),

tâm giải thoát (vimutta), không giải thoát (avimutta) .




Tỷ Kheo như vậy quán thời trên tâm .

Các Tỷ Kheo ! Hành thâm đầy đủ

Vị Phích-Khú quán pháp ra sao ?

‘ Quán pháp trên các pháp ’ nào ?

Vị ấy quán pháp đối vào tự thân

Năm triền cái : Hận sân, tham dục (1)

Trạo hối hoặc hôn trầm thụy miên

Hoài nghi, ngờ vực tiếp liền

‘Quán pháp trên các pháp ’ chuyên hằng ngày .

Các Tỷ Kheo ! Biết ngay thằng thúc

* Từ nội tâm Tham dục nổi lên

Tuệ tri, vị ấy biết liền :

‘ Tôi có tham dục dấy lên trong lòng ’

Không tham dục cũng đồng nhận biết .

– Dục chưa sinh nay thiệt đang sinh ,

– Còn với tham dục đã sinh

Nay được đoạn diệt, tự mình biết ngay ,

– Với tham dục đã rày đoạn diệt

Không sinh nữa, cũng biết rõ ràng .

* Nội tâm Sân hận ngập tràn

Biết liền : ‘Tôi có sân đang trong lòng ’

Hay ‘ Nội tâm tôi không sân hận ’

– Chưa sân hận, nay nó đang sinh ,

– Và với sân hận đã sinh _______________________________

(1) : Năm Triền Cái ( Nìvarana ) : Tham dục ( kàmacchanda ),

Sân hay oán ghét ( vyàpàda ), Hôn trầm thụy miên hay dã dượi

( thìna-middha), Trạo hối (trạo cử hay phóng dật lo âu): uddhacca

kukkucca ), Hoài nghi ( vicikicchà ) .



– Với sân hận đã rày đoạn diệt

Không sinh nữa, cũng biết rõ liền .

* Nội tâm hôn trầm thụy miên

Tuệ tri nhận biết : ‘Hiện tiền nội tâm

Đang hôn trầm thụy miên - ngủ gục .

Biết rõ lúc không có hôn trầm .

Hay là biết rõ nội tâm

– Chưa sinh, nay khởi hôn trầm thụy miên ,

– Hoặc đã sinh nay liền đoạn diệt ,

– Đã đoạn diệt, sau sẽ không sinh .

Vị ấy tuệ tri tự mình

Biết rõ diễn biến phát sinh trong lòng .

* Hay nội tâm bên trong Trạo hối

Tuệ tri rằng :‘ Trạo hối trong tôi ’,

‘ Không có trạo hối trong tôi ’

Những điều như thế tức thời tuệ tri .

– Chưa trạo hối, nay thì sinh khởi ,

– Đã sinh khởi, nay đoạn diệt rồi ,

– Trạo hối đã đoạn diệt rồi

Sẽ không sinh khởi ở thời tương lai .

* Nội tâm này có Nghi , biết chắc :

‘ Nội tâm tôi quả thật có nghi ’,

‘ Nội tâm tôi không có nghi ’,

– Nghi chưa sinh khởi, nay thì sinh nhanh ,

– Nghi đã sanh, đến nay đoạn diệt ,

– Nghi đã diệt, tương lai không sinh .



Vị Tỷ Kheo tâm trong an lạc


Quán pháp trên nội pháp hằng ngày

Quán pháp các ngoại pháp đây

Hay quán nội & ngoại pháp này có nên .

Quán tánh sinh khởi trên các pháp

Quán tánh diệt tận pháp có đây

Hay quán sinh & diệt pháp này

‘ Đang có những pháp ở đây ’ - tỏ bày

Sống an trú như vầy chánh niệm

Với hy vọng hướng kiếm dễ dàng

Chánh niệm, chánh trí nghiêm trang

Không nương tựa, không chấp toàn vật chi .

Các Tỷ Kheo ! Vậy thì Phích-Khú

Sống quán pháp đầy đủ, suy tầm

Đối với Triền Cái có năm :

Tham dục, trạo cử, hôn trầm, sân, nghi .

Các Tỷ Kheo ! Hướng đi tiếp nữa

Vị Phích-Khú chỉnh sửa tự tâm

Đối với Thủ Uẩn có năm (1)

Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức - nhằm quán nên

Sống thường quán pháp trên các pháp

Đối với các Thủ uẩn làm nền

Thế nào là việc nói trên ?

Tỷ Kheo suy nghĩ đến liền :‘ Sắc đây ! ’

‘ Đây sắc sinh và đây sắc diệt ’,

‘ Đây là Thọ - thọ diệt, thọ sinh ’,

‘ Đây là Tưởng - tưởng diệt & sinh ’

‘ Đây Hành – hành diệt, hành sinh ’ quá trình , _______________________________

(1) : Năm Thủ Uẩn ( Upàdànakkhandha ) gồm :

Sắc ( rùpa ), Thọ ( vedanà ), Tưởng ( sannà ), Hành

( sankhàrà), Thức ( vinnàna ) .


‘ Đây là Thức - thức sinh, thức diệt ’.

Vị ấy biết quán pháp cần chuyên

Trên các nội & ngoại pháp riêng

Hay cả nội, ngoại pháp liền quán ra .

Sống quán tánh pháp qua sinh khởi

Quán tánh tới diệt tận pháp đây

Hay sống quán tánh cả hai

Sinh khởi & diệt tận pháp này, quán ngay .

‘Có những pháp ở đây ’ – Phích-Khú

Sống an trú, chánh niệm như vầy

Với hy vọng hướng đến ngay

Chánh trí, chánh niệm – không rày tựa nương

Không chấp trước mọi đường thế sự

Vị Phích-Khú quán pháp đủ đầy .

Quán pháp trên các pháp này

Đối với Thủ Uẩn hằng ngày tiếp giao .

Các Tỷ Kheo ! Nói vào điểm khác

Tỷ Kheo sống quán pháp hằng ngày

Với sáu Nội & Ngoại Xứ đây : (1)

Quán pháp trên các pháp này ra sao ?

Các Tỷ Kheo ! Biết vào điều thật

Về đôi Mắt & các Sắc đương thì

Do duyên hai pháp đồng qui

Kiết sử sinh khởi, tuệ tri tự mình .

– Với kiết sử chưa sinh - sinh khởi ,

– Kiết sử sinh - nay tới diệt ngay , _______________________________

(1) : Sáu Nội và Ngoại Xứ ( Salàyatana ) :do sáu Căn và sáu

Trần duyên hợp : mắt với sắc , tai với tiếng , mũi với hương,

lưỡi với vị , thân với xúc chạm , (tâm) ý với các đối tượng

của tâm ( pháp ) .


– Kiết sử đã được diệt đây

Sẽ không sinh khởi ; vị này tuệ tri .

Cũng như vậy, tuệ tri các loại :

Tai với Tiếng , Mũi lại với Hương ,

Lưỡi duyên với Vị tinh tường ,

Ý duyên với Pháp , Xúc thường với Thân .

Hai pháp cần có duyên nối kết

Nên vị ấy nhận biết, tuệ tri

– Kiết sử sinh khởi tức thì ,

– Đã được đoạn diệt sau kỳ khởi xong ,

– Đã đoạn diệt và không sinh nữa .

Vị Tỷ Kheo hằng bữa tuệ tri

Trên các nội & ngoại pháp tri

Hay cả nội, ngoại pháp thì quán ra












Sáu Nội Ngoại Xứ hằng ngày tiếp giao .



Với Bảy Giác Chi * pháp đây ___________________ ( * ) : Xem chú thích trang kế .



Vị Tỷ Kheo biết vào một điểm

* Nội tâm mình có Niệm giác chi ,

Tuệ tri có Niệm giác chi

Hay là không có , tuệ tri rõ ràng .

– Niệm giác chi hiện đang sinh khởi ,

– Đã sinh khởi , nay được tu trì ,

Tỷ Kheo vị ấy tuệ tri .

* Tiếp tục Trạch Pháp giác chi đồng thì ,

* Nội tâm có Giác chi Tinh Tấn ,

* Nội tâm dẫn tới Hỷ giác chi ,

* Hay có Khinh An giác chi ,

* Nội tâm có Định giác chi , chẳng lầm .

* Xả giác chi nội tâm mình có ,

Tuệ tri rõ : “ Có bảy Giác Chi ” *

Hay “ không có bảy giác chi ”.

– Giác chi bảy loại đồng thì chưa sinh

Nay thình lình chúng liền sinh khởi .

– Bảy giác chi đã khởi sinh nhanh

Nay được tu tập viên thành .

Tỷ Kheo vị ấy rõ rành tuệ tri .

Sống quán pháp trên thì nội pháp ,

Sống quán pháp ngoại pháp hòa hài ,

Hay sống quán pháp cả hai

Nội pháp & ngoại pháp rõ bày lớp lang .

Hay quán tánh pháp đang sinh khởi _______________________________

* Thất Giác Chi ( Bojjhanga ) : 1) Niệm giác chi ( Sati ) ,

2) Trạch pháp giác chi ( dhammavicaya ), 3) Tinh tấn giác

chi ( Viriya ), 4) Phỉ giác chi ( Pìti ), 5) Khinh an giác

chi ( passadhi ), 6) Định giác chi ( samàdhi ), 7) Xả giác

chi ( Upekkhà ) .












Bảy Giác Chi đó hằng ngày tiếp giao .

17. Các Tỷ Kheo ! Nói vào điểm khác


Với Bốn Sự Thật (1) thẳng ngay


Vị Tỷ Kheo biết vào chi tiết

Như thật biết : “ Đây Khổ ” ở đời

Đây Tập , Diệt , Đạo đồng thời

Là Tứ Diệu Đế (1)- Trời, người kính tin .

Trên hành trình Tỷ Kheo quán chiếu

* Khổ Thánh đế được hiểu thế nào ?

Sinh, Già, Bệnh, Chết (2), khổ sầu

Bi, Ưu, Não hại, Mong cầu không xong .

Là Khổ trong năm phần Thủ uẩn .

– Hãy nghị luận thế nào là Sinh ?

Trong mỗi mỗi hạng chúng sinh _______________________________

(1) : Bốn Sự Thật hay Tứ Diệu Đế ( Ariyasacca ) :

Khổ Đế ( dukkha ), Tập Đế ( mudaya ), Diệt Đế ( nirodha )

và Đạo Đế ( magga ) .

(2) : Sinh ( jàti ), Già ( jarà ), Bệnh ( vyàdhi ), Chết ( marana ).


Trong từng giới loại, xuất sinh, xuất thành

Hay xuất sản, tái sinh của họ

Sự hiện có các Uẩn từng phần

Với sự hoạnh đắc các căn

Tỷ Kheo ! Như vậy gọi rằng sự Sinh .

– Còn hiểu tinh thế nào Già Lão

Sự niên lão mỗi hạng chúng sanh

Trong từng giới hạn, hình thành

Trạng thái hủ hoại , rụng răng, da mồi

Căn suy đồi , mắt mờ, tóc bạc

Là tuổi hạc , như vậy là Già .

Này các Tỷ Kheo ! Nói qua

– Thế nào là Chết , xảy ra mọi người ?

Mỗi chúng sinh từng nơi giới loại

Khi thân hoại , tạ thế , tử vong

Sự chết hay sự diệt vong

Các Uẩn tận diệt , bỏ xong thây này ,

Các Tỷ Kheo ! Như vầy là Chết .

– Còn phải biết thế nào là Sầu ?

Những ai gặp tai nạn nào ,

Những ai cảm thọ sự đau khổ nào ,

Sự sầu muộn, lo âu, khổ não

Đã gây tạo ; gọi đó là Sầu .

– Các Tỷ Kheo ! Bi là sao ?

Những ai từng đã gặp vào nạn tai

Tai nạn này hay tai nạn khác

Hoặc cảm thọ bi đát, khổ đau

Bi ai , bi thảm , buồn rầu

Than van, khóc lóc, muộn sầu không nguôi .

Sự thống thiết, bùi ngùi đau đớn


Dù nhỏ lớn cũng gọi là Bi .

– Các Tỷ Kheo ! Khổ là chi ?

Đau khổ thân thể , chẳng gì vui an

Không sảng khoái về thân mọi chỗ

Sự đau khổ cảm thọ do thân

Bực bội cảm thọ do thân

Như vậy là khổ , muôn phần bất an .

– Lại nói sang Ưu là sao đó ?

Các Tỷ Kheo ! Đau khổ về Tâm

Sự không sảng khoái về tâm

Đau khổ cảm thọ do tâm , âm thầm

Không sảng khoái do tâm cảm thọ

Các Tỷ Kheo ! Gọi đó là Ưu .

– Não là sao ? Các Tỷ Khưu !

Ai gặp tai nạn thường lưu khổ sầu

Ai cảm thọ sự đau khổ ấy

Họ cảm thấy áo não, bi ai

Thất vọng, tuyệt vọng kéo dài

Như vậy là Não , u hoài khổ đau .

– Như thế nào Cầu Bất Đắc Khổ ?

Các Tỷ Kheo ! Ở chỗ chúng sanh

Đã bị chi phối do Sanh

Nên đã khởi sự chí thành cầu mong :

‘ Ta cầu mong Sanh không chi phối

Mong rằng ta thoát lối thác sanh ’.

Nhưng mong cầu ấy không thành

Cầu bất đắc khổ sẵn dành trải qua .

Hoặc chúng sanh bị Già, Bệnh, Chết

Sầu, Bi, Khổ, Ưu, Não hoành hành

Chi phối tất cả chúng sanh



‘ Ta cầu mong mọi điều vừa kể

Không chi phối ta, để vui an

Già, bệnh, chết khổ mọi đàng

Sầu, bi, ưu, não hoàn toàn dứt ngay .

Mong cầu này vốn không sao đạt

Gọi là ‘ cầu bất đắc khổ ’ đây .

Tóm lại, năm Thủ Uẩn này

Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức đầy khổ đau .

19. * Các Tỷ Kheo ! Thế nào Tập Đế ?

Nguyên nhân nào khiến để khổ đau ?

Tái sanh , tham ái , tìm cầu

Câu hữu với hỷ , tham vào mọi nơi

Như dục ái, đồng thời hữu ái

Vô hữu ái … các loại ái này,

Các Tỷ Kheo ! Phải biết rày

Tham ái sinh khởi đủ đầy ở đâu ?

An trú đâu khi cần an trú ?

Các Sắc gì thanh tú đáng yêu

Sắc gì thân ái, mỹ miều

Khiến sự tham ái thuận chiều khởi sanh

Khi khởi sanh thì sanh ở đấy

Khi an trú cũng vậy, nơi này .

Sắc gì khả ái đắm say

Con Mắt là sắc điểm này đáng yêu

Là thân ái, nuông chiều biết tới

Rồi Ý, tai, mũi, lưỡi và thân

Là Sắc khả ái muôn phần

Tham ái sinh khởi dần dần từ đây .

Khi an trú ở ngay tại đấy


Tham ái khi nghe, thấy, ngửi hương

Xúc chạm, nếm vị , pháp tường

Sắc, thinh, vị, xúc, pháp, hương – sáu trần

Sự tham ái đần dần sinh khởi

Và sinh khởi, an trú ở đây .

Ở đời Nhãn Thức biết ngay

Nhĩ, tỷ , thiệt thức cũng rày biết qua

Rồi thân thức, dần dà ý thức

Cả sáu thức thân ái sắc này

Là sắc khả ái đủ đầy

Sinh khởi, an trú nơi này ái tham .

Rồi Nhãn Xúc làm đam mê mắt

Nhĩ, tỷ , thiệt xúc : sắc thân thương

Thân xúc, ý xúc cũng tường

Là sắc khả ái dẫn đường ái tham

Khi sinh khởi và an trú đấy .

Nhãn xúc ấy sở sanh thọ ngay

Nhĩ, tỷ , thiệt xúc cũng tày

Đều sở sanh thọ , sắc này thân thương .

Sắc khả ái dẫn đường tham ái

Rồi tham ái sinh khởi, trú an

Ở đấy sinh khởi, trú an .

Ở đời Sắc Tưởng, sắc càng đáng yêu

Thinh, hương, vị tưởng - đều khả ái

Xúc, pháp tưởng - sắc lại đáng yêu

Tham ái này sinh khởi nhiều

Hay khi an trú cũng đều ở đây .

Các Sắc tư , ái , tầm và tứ

Hay : tư, tầm, ái, tứ về Thanh

Hương tư, ái , tứ và tầm


Rồi đến Vị - Xúc ái , tầm, tứ, tư

Cả Pháp tư, ái , tầm, tứ loại

Đều là sắc thân ái, đáng yêu



20. Các Tỷ Kheo ! Như vầy Diệt Đế

Sự diệt tận không để đắm say

Không luyến tiếc tham ái này

Xả ly, giải thoát khỏi rày ái tham .

Các Tỷ Kheo ! Ái tham ly xả

Thì xả ly tất cả ở đâu ?

Khi diệt trừ, diệt trừ đâu ?

Ở đời , các loại sắc nào đáng yêu ?

Sắc khả ái khiến đều tham ái

Tham ái này khi phải xả ly

Xả ly ở đấy tức thì

Diệt trừ ở đấy chẳng chi diên trì .

Ở đời có Sắc gì thân ái ?

Mắt là sắc thân ái, đáng yêu

Tai, mũi, lưỡi, thân, ý - đều

Là sắc khả ái , sắc đều đáng yêu .

Tham ái đều xả ly ở đấy

Khi diệt trừ ở đấy , hiểu tường .

Cả vị, xúc, sắc, thinh, hương

Là sắc khả ái, thân thương mọi thì .

Tham ái này xả ly ở đấy

Khi diệt trừ ở đấy , hiểu thâm .

Sáu thức là sắc âm thầm

Nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý – năm thức này

Cùng nhãn thức - sắc đây khả ái .


Rồi sáu xúc cũng lại là nhân

Nhãn xúc , nhĩ, tỷ, thiệt, thân

Rồi cùng ý xúc với phần sắc riêng

Đều khả ái , có duyên như vậy ,

Tham ái này ở đấy xả ly

Diệt trừ ở đấy tức thì .

Nhãn xúc sở sanh thọ vì thấy qua

Nhĩ, tỷ, thiệt cùng là thân, ý

Năm xúc ấy cùng với nhãn trên

Đều sở sanh thọ , có nên

Là sắc khả ái nêu lên mọi thì

Tham ái này xã ly ở đấy

Khi diệt trừ ở đấy , xong phần .

Sáu Tưởng tương đồng sáu Trần

Sắc tưởng, thanh tưởng rồi dần Vị, hương

Xúc, pháp tưởng - sắc thường khả ái



Diệt trừ ở đấy , chẳng chi phải lầm .

Các Sắc tư , ái, tầm và tứ


Hương tư, ái, tứ và tầm

Rồi đến Vị - Xúc tứ, tầm, ái, tư

Cả Pháp tư, ái, tầm, tứ loại

Đều là sắc khả ái mọi thì

Tham ái ở đấy xã ly

Và nó trừ diệt tức thì ở đây ,

Các Tỷ Kheo ! Như vầy Diệt Đế

Hay Khổ Diệt Thánh Đế cũng là .

21. Bây giờ hãy đề cập qua


Khổ diệt Đạo Đế , đó là tám chi

Bát Chánh Đạo : Chánh tri kiến ấy

Chánh tư duy, lại Chánh Ngữ này

Chánh nghiệp, Chánh mạng rõ ngay

Chánh tinh tấn, Chánh niệm này kể sang

Rồi Chánh định - Vẹn toàn Bát Chánh .

* Thế nào Chánh tri kiến ở đây ?

Các Tỷ Kheo ! Tri kiến này

Nhận thức Khổ, Tập Đế ngay, rõ ràng

Tri kiến sang Diệt và Đạo Đế

( Là con đường Thánh Đế thoát mê ) .

* Chánh tư duy là vấn đề

Suy nghĩ ly dục , nghĩ về không sân

Lại suy nghĩ về phần bất hại

Đó được gọi là Chánh tư duy .

* Thế nào Chánh ngữ đồng thì ?

Tự chế không nói láo vì hổ ngươi

Không ác khẩu, không lời phù phiếm

Không hai lưỡi, nói khiến hại người

Đó là Chánh ngữ sáng ngời .

* Thế nào Chánh nghiệp để đời tịnh thanh ?

Tự chế không sát sanh hại vật

Không trộm cắp, không chuyện tà dâm

Đó là Chánh nghiệp, an tâm .

* Thế nào Chánh mạng , thân tâm nhẹ nhàng ? _______________________________

* Bát Chánh Đạo :1) Chánh tri kiến ( sammà ditthi ), 2) Chánh

tư duy ( sammà samkappa ), 3) Chánh ngữ ( sammà vàcà ),

4) Chánh nghiệp ( sammà kammanta ), 5) Chánh mạng

( sammà Àjìva ), 6) Chánh tinh tấn ( sammà vàyàma ),

7) Chánh niệm (sammà sati ), 8) Chánh định (sammà samàdhi).


Hàng đệ tử đàng hoàng từ bỏ

Sống tà mạng do có nghề làm

Thuộc : sát, đạo, vọng, tửu, dâm …

Sống bằng chánh mạng, phải tầm nghề chân .

* Thế nào là Chánh chân Tinh tấn ?

– Các Tỷ Kheo ! Ác pháp chưa sinh ,

Khởi lên ý muốn tự mình

Không cho ác pháp khởi sinh, kiên trì .

– Với nỗ lực, quyết vì tinh tấn ,

Bất thiện pháp, ác pháp đã sinh

Khởi ý trừ diệt tận tình .

– Với các thiện pháp của mình chưa sanh ,

Khởi ý muốn pháp lành sinh khởi .

– Các thiện pháp đã khởi sinh sang ,

Khởi ý tăng trưởng, trú an

Không cho băng hoại, hoàn toàn mãn viên .

Cố nỗ lực tinh chuyên, trì chí

Chánh tinh tấn là ý như vầy .

* Thế nào Chánh niệm ở đây ?

Vị Tỷ Kheo ấy thẳng ngay, tinh cần

Thân trên thân vị này quán tưởng

Tinh tấn hướng tỉnh giác, niệm lành

Tham ưu chế ngự sẵn dành

Quán thọ trên các thọ nhanh chẳng lầm

Quán tâm trên các tâm thuận hạp

Quán pháp trên các pháp trải qua

Tỉnh giác, chánh niệm an hòa

Tham ưu chế ngự, gọi là Niệm chân .

* Các Tỷ Kheo ! Về phần Chánh định


Là thế nào ? - Khi chính Tỷ Kheo

– Ly dục, thiện pháp hành theo

Ác bất thiện pháp thảy đều lánh xa .

Thiền thứ nhất chứng và an trú

Một trạng thái đầy đủ an lành

Hỷ lạc do ly dục sanh

Với tầm, với tứ khởi nhanh âm thầm .

– Tỷ Kheo tiếp diệt tầm, diệt tứ

Chứng và trú vào Thiền thứ hai

Với trạng thái hỷ lạc đầy

Do định sanh, không tứ hay không tầm

Và nội tỉnh nhất tâm như vậy .

– Tỷ Kheo ấy trú xả, hỷ ly

Chánh niệm tỉnh giác, tuệ tri

Thân cảm lạc thọ tức thì lâng lâng

Các bậc Thánh, hiền nhân gọi đủ

Là ‘ xả niệm lạc trú ’, trải qua

Chứng và trú Thiền thứ ba .

– Tinh tấn thẳng tiến - tức là Tỷ Khưu

Xả lạc, khổ ; hỷ ưu tận diệt

Thiền thứ tư chứng biết, trú an

Không khổ, không lạc, lâng lâng

Xả niệm thanh tịnh , gọi rằng Định chân .

Các Tỷ Kheo ! Tám phần Đạo Đế

Khổ diệt Đạo Thánh Đế cũng là

Như vậy, vị ấy trải qua

Quán pháp nội & ngoại cùng là pháp đây ,

Hay cả hai : nội và ngoại pháp .

Quán pháp sinh trên các pháp này ,

Hay quán tánh diệt pháp đây ,


Hay quán sinh & diệt trên rày pháp đây ,

‘ Có những pháp ở đây ’ – Phích-Khú

Sống an trú chánh niệm như vầy


Chánh trí, chánh niệm đủ đầy viên thông ,

Không nương tựa và không chấp trước

Mọi vật gì có được đời này

Quán pháp trên các pháp đây

Với Bốn Thánh Đế , hằng ngày tư duy .

22. Các Tỷ Kheo ! Kiên trì tu tập

Bốn Niệm Xứ , đều khắp bảy năm

Vị ấy có thể chứng tầm

Một trong hai quả trổ mầm sau đây :

– Hoặc chứng ngay hiện thời Chánh trí ,

– Còn hữu dư , chứng vị Bất hoàn (1)

( A-Na-Hàm quả ) dễ dàng .

Không cần lâu quá nếu càng cần chuyên

Vị Tỷ Kheo thắng duyên tu tập

Bốn Niệm Xứ đều khắp Sáu năm

Năm, bốn, ba, hai, một năm

Bảy tháng, một tháng hoặc trong bảy ngày

Thì vị này có thể chứng đắc

Một trong hai quả rất tuyệt vời :

– Hoặc chứng Chánh trí hiện thời ,

– Hữu dư y tại, chứng ngôi Bất hoàn .

Đây chính là con đàng độc nhất _______________________________

(1) : Quả vị thứ ba trong Tứ Thánh Quả Thinh Văn Giác là A-

Na-Hàm ( Anàgàmi ) hay Bất Lai quả (Không sinh lại thế gian

nữa mà sinh lên cung trời Tịnh Cư (Suddhàvàsa) để tiếp tục tu

và nhập Vô Dư Niết Bàn .


Đem thanh tịnh đến tất chúng sanh

Vượt khỏi sầu bi chẳng lành

Thành tựu Chánh lý, diệt ngành khổ ưu

Và Niết bàn vô ưu, chứng ngộ

( Diệt hoàn toàn đau khổ, vô minh )

Là Tứ Niệm Xứ cao minh .

( Chúng Tăng cần phải đinh ninh thực hành ).

Đức Thế Tôn an lành thuyết giảng

Giải lý nghĩa viên mãn, rõ ràng

Chư Tỷ Kheo trong đạo tràng

Hoan hỷ tín thọ lời vàng Thế Tôn .


*

* *

( Chấm dứt Kinh số 10 : NIỆM XỨ –

SATIPATHÀNA Sutta )

6. Kinh

ƯỚC NGUYỆN ( Akankheyya sutta )


















– “ Các Tỷ Kheo ! Hằng ngày chân chánh

Sống đầy đủ giới hạnh thanh cao

Đầy đủ giới bổn thâm sâu

Luôn sống phòng hộ dựa vào các căn

Sự phòng hộ nương phần giới bổn

Đầy chánh hạnh, khiên tốn, uy nghi

Thấy sự nguy hiểm tức thì

Trung Bộ (Tập 1) Kinh ƯỚC NGUYỆN MLH – 074

Trong các lỗi nhỏ tế vi, ngọn ngành,

Lãnh thọ, học tịnh thanh học-giới .

Nếu Tỷ Kheo mong với những điều :

* “ Mong rằng ta được thương yêu

Của đồng phạm hạnh, quý chiều ta đây,

Các vị ấy hằng ngày cung kính

Và tôn trọng với chính ta đây ”.

Thì bản thân Tỷ Kheo này

Phải được thành tựu, tròn đầy Giới luôn,

Phải kiên trì, tâm thuần tịch tĩnh

Không gián đoạn chánh định thiền-na

Thành tựu quán hạnh trải qua

Trú xứ không tịnh sống và an tu .

* Các Tỷ Khưu ! Có vì Phích-Khú

Mong đầy đủ tứ-vật-dụng ngay :

Y phục , vật thực đủ đầy

Sàng tọa ( & chỗ ở ), đủ đầy thuốc men

Để trị bệnh ; nên bèn ước nguyện .

* Kế đến chuyện , khi đã thọ dùng

Về tứ vật dụng nói chung

Lại ước nguyện : “Những vị cùng phát tâm

Hoan hỷ dâng đến ta tứ sự

Các Thiện nam, Tín nữ nhiệt thành

Được quả báo lớn phát sanh

Được lợi ích lớn ( để dành mai sau ).


Phải triệt để Giới luật tịnh thanh

Thành tựu viên mãn Giới lành









“ Bà con huyết thống của ta

Mệnh chung (hay chết ), biệt xa cửa nhà,

Họ luôn nghĩ đến ta thấu đáo

Nguyện cho họ quả báo tốt lành

Và được lợi ích lớn nhanh ”.

* Hoặc Tỷ Kheo ấy tâm thành ước mong :

“ Mong ta sẽ vững lòng nhiếp phục

Lạc, bất lạc mọi lúc trải qua

Bất lạc không nhiếp phục ta

Nhiếp phục bất lạc chính ta khởi nguồn ”.

* Hoặc Tỷ Kheo ấy luôn nguyện ước :

“ Mong rằng ta đứng trước hãi hùng

Sợ sệt, khiếp đảm muôn trùng

Ta đều nhiếp phục vô cùng oai phong

Sự khiếp đảm và lòng sợ hãi

Không trở lại nhiếp phục được ta,

Luôn luôn khởi lên trong ta

Nhiếp phục khiếp đảm cùng là sợ run ”.

Những điều trên muốn luôn đạt được

Tỷ Kheo phải sau trước thực hành










“ Mong rằng tùy thuận ý ta

Không phải gian khó, không qua nhọc nhằn

Không phí sức, tự thân chứng được

Bốn bậc Thiền ‘tăng thượng tâm’ ngay

Hiện tại lạc trú tràn đầy ”.

* Hoặc Tỷ Kheo ấy như vầy ước mong :

“ Có giải thoát lắng trong, tịch tĩnh

Siêu thoát chính từ Sắc-giới này,

Hoặc thuộc Vô-sắc-giới đây

Mong rằng ta đạt được ngay điều rằng :

Ta có thể với thân, cảm xúc

Cảnh giới ấy thoát tục, trú an ”.

* Hoặc vị Tỷ Kheo ước rằng :

“ Cả ba kiết sử ta hằng diệt ngay

Quả Dự Lưu – Thất Lai chứng đạt

Không còn bị đọa lạc, luân hồi

Hướng đến Chánh Giác chứng ngôi ”.

* Hoặc vị Phích-Khú nói : “Tôi ước rằng :

“ Mong ta sẽ tinh cần, diệt được

Ba kiết sử , muội lược mọi bề

Tham lam, sân hận, si mê

Tư-Đà-Hàm quả, chứng về Nhất Lai

Cõi đời này một lần trở lại

Để đoạn tận dục ái, khổ đau ”.


* Hoặc là vị Tỷ Kheo nào

Ước nguyện : “Ta sẽ làm sao tinh cần

Trừ diệt năm hạ-phần kiết-sử

Được hóa sinh, chứng dự Niết Bàn

Ngay tại cảnh giới hiện đang

Không trở lui lại thế gian trược này ”.

Những ước nguyện như vầy đã kể

Tỷ Kheo phải triệt để thực hành







* Hoặc Tỷ Kheo mong là sẽ chứng

Các thần thông bền vững siêu trần

Một thân hiện ra nhiều thân

Nhiều thân thu lại một thân dễ dàng

Hiện, biến hình, đi ngang qua vách

Xuyên qua núi như cách hư không

Độn thổ , trồi lên đất giồng

Đi được trên nước cũng không chìm nào

Ngồi kiết già trên cao vòi vọi

Bay trên không như loại chim bằng

Với tay chạm mặt trời , trăng

Có đại oai lực, oai thần uy linh

Hoặc có thể tự mình bay tới

Cõi Phạm Thiên vời vợi nơi này .

* Hoặc vị Tỷ Kheo ở đây




Thiên-nhĩ-thông, nghe tới muôn phần

Với Tai thanh tịnh siêu nhân

Vị ấy có thể nghe gần nghe xa

Hai loại tiếng : người ta và loại

Tiếng chư Thiên các cõi nghe rày .




Tha –tâm-thông, dẫn tới biết ngay

Tâm của người khác hằng ngày

Tâm tham cũng biết, không tham biết liền

Tâm nổi Sân , biết liền sân hận

Tâm không sân không hận cũng tường

Tâm Si hay không Si thường

Chuyên chú, tán loạn biết dường tự tâm

Đại hành tâm , biết là như vậy

Hoặc không phải là đại hành tâm

Tâm vô thượng , biết rõ ràng

Tâm chưa vô thượng lại càng biết thông

Tâm thiền định hay không thiền định

Tâm giải thoát hay dính buộc ràng

Vị ấy đều biết rõ ràng

Tâm của người khác ; cả hàng trí , ngu .

* Hoặc Tỷ Kheo đang tu thường nhật

Ước nguyện : Mong nhớ thật nhiều đời

Quá khứ với một , hai đời

Năm chục, ba bốn trăm đời đã qua

Một ngàn đời hay là hơn nữa

Một trăm ngàn đời thuở lâu xa


Hoại kiếp, thành kiếp trải qua

Vị ấy nhớ lại như là mới đây .

Tại nơi ấy , tên này ta có

Thuộc giai cấp, giòng họ thế này

Uống , ăn , thọ khổ, lạc rày

Tuổi thọ như thế , chết ngày ra sao

Ta tái sinh , nhằm vào làng đó

Có tên tuổi, giòng họ thế nào

Cứ thế , nhớ lại biết bao

Tiền kiếp, tái kiếp không sao đếm vào .


Phải triệt để tinh tấn thực hành








Hằng mong ước có đủ tuệ minh

Xét về sinh tử chúng sinh

Thiên nhãn thuần tịnh siêu nhân, thấy liền

Vị ấy biết mối giềng Nghiệp quả

Người hạ liệt , kẻ cả giàu sang


Đều do hạnh nghiệp trắng đen họ làm

Gieo ác hạnh về thân, khẩu, ý

Hoặc phỉ báng các vị Thánh Hiền

Người này thân hoại, tận duyên


Do nghiệp tà kiến , đọa liền súc sinh

Các cõi dữ , như sinh địa ngục

Hoặc đọa xứ , thằng thúc nạn tai .

Còn bậc hiền giả , những ai

Làm những thiện hạnh ý và lời , thân

Không phỉ báng Hiền nhân, Thánh hiển

Tạo nghiệp lành, chánh kiến vô cùng

Sau khi thân hoại mạng chung

Được sinh thiện thú, nhân trung, cõi trời

Do thiên nhãn , biết đời sống chết

Người hạ liệt hay kẻ giàu sang


Người này bất hạnh, kẻ bèn gặp may

Do hạnh nghiệp kẻ này hành động

Có kết quả chẳng giống nhau này .


Lại có ước nguyện : “Ta đây bền lòng

Các lậu-hoặc diệt xong tất cả

Sau khi đã tự chứng tự tri

Chứng đạt, an trú tức thì

Ngay trong hiện tại, không trì hoãn lâu .

Và ta mau đạt tâm-giải-thoát

Tuệ-giải-thoát , lậu-hoặc không còn ”.

Vị Tỷ Kheo hay Sa-môn

Với những ước nguyện sắt son mọi phần

Điều vô cùng khó khăn như thế

Phảu triệt để tinh tấn thực hành






Thành tựu quán hạnh an như .

Này Tỷ Kheo chúng ! Chính từ chuyện đây

Hãy gắng sống tròn đầy Giới hạnh

Giữ chân chánh Giới bổn đủ đầy

Sống luôn phòng hộ thẳng ngay

Phòng hộ của Giới bổn này thanh cao

Thấy hiểm nguy lỗi nào dù nhỏ

Phải luôn có chánh hạnh uy nghi

Chân chánh lãnh thọ, tu trì

Tất cả học giới thực thi đồng thì

Như vậy, phàm những gì đã nói

Chính duyên đây mà nói rõ ràng ”.

Thế Tôn thuyết giảng nghiêm trang

Chư Tăng tín thọ lời vàng, vâng theo .


*

* *

( Chấm dứt Kinh ƯỚC NGUYỆN – Akankheyya Sutta )

7. Kinh

VÍ DỤ TẤM VẢI ( Vatthùpama sutta )


















– “ Các Tỷ Kheo ! Như đây có thể

Có tấm vải cấu uế, nhiễm dơ

Một người thợ nhuộm, bấy giờ

Nhúng tấm vải đã vấy nhơ bẩn đầy

Vào thuốc nhuộm màu này, màu khác

Đậm hay lạt, vàng, đỏ, tía, xanh

Tấm vải nhuộm đã hoàn thành

Trung Bộ (Tập 1) Kinh VÍ DỤ TẤM VẢI MLH – 084

Không được tốt đẹp, không thanh tịnh gì

Tại sao vậy ? Chính vì tấm vải

Không trong sạch, bẩn vấy dính theo .

Cũng vậy, này các Tỷ Kheo !

Một tâm cấu uế thường đeo bám hoài

Cõi xấu ác, đọa đày chờ đợi .

Còn như với tấm vải trắng bong

Thanh tịnh sạch sẽ, vừa lòng

Thợ nhuộm nhúng vải vào trong thuốc màu

Thuốc nhuộm nào : vàng, xanh, tía, đỏ

Tấm vải đó được nhuộm đẹp xinh

Sạch sẽ, màu sắc ưa nhìn

Sao vậy ? Vì với quá trình trải qua

Tấm vải vốn rất là sạch sẽ .

Cũng như vậy, những kẻ tịnh thanh

Tâm không cấu uế, trong lành

Cõi thiện, thiên giới sẵn dành thanh cao .

Các Tỷ Kheo ! Thế nào được kể

Là những điều cấu uế của tâm ?

Tham dục hay là tà tham

Sân, hận, phẫn hoặc xan tham quá nhiều

Hoặc hư ngụy, mạn, kiêu, tật đố

Hoặc ngoan cố, não hại, trá man

Khi cuống, phóng dật, tà gian

Đều là cấu uế mọi đàng của tâm .

Tỷ Kheo nào nghĩ thầm sự thể :

“ Tà , tham dục : cấu uế của tâm ”

Biết vậy, vị ấy hành thâm

Đoạn trừ tham dục, tà tham tâm mình .

.Trung Bộ (Tập 1) Kinh VÍ DỤ TẤM VẢI MLH – 085

Vị ấy lại đinh ninh suy nghĩ :

“ Sân, phẫn, hận, hư ngụy, xan tham

Man trá, não hại thường làm

Mạn, kiêu, tật đố, không tàm quý chi,

Hoặc phóng dật mọi thì, ngoan cố

Những điều đó cấu uế của tâm ”.

Sau khi biết vậy, nghĩ thầm :

“ Ta phải trừ diệt, dứt mầm họa tai ”.

Các Tỷ Kheo ! Vị này suy nghĩ :

“ Các điều ấy đích thị chúng là

Cấu uế của tâm xấu xa ”

Nên cố đoạn diệt uế tà tâm đây .

Khi Tỷ Kheo vị này biết rõ

Và sau đó cố gắng diệt ngay

Thì như vậy Tỷ Kheo này

Thành tựu tuyệt đối, sâu dày lòng tin

* Đối với Phật – Tứ sinh Từ Phụ

Thế Gian Giải , Điều Ngự Trượng Phu (1)

Phật , Thế Tôn , Thiên Nhân Sư (1)

Chánh Đẳng Chánh Giác (1) đại từ uy linh

Vô Thượng Sĩ hay Minh Hạnh Túc (1)

Bậc Thiện Thệ , Ứng Cúng (1), Như Lai .

* Thành tựu lòng tin tràn đầy

Đối với Pháp Bảo do Ngài thuyết ra _______________________________

(1) : Mười danh hiệu người đời xưng tụng Đức Phật : Araham

(Ứng Cúng), Sammàsambuddho (Chánh Biến Tri hay Chánh Đẳng

Chánh Giác) , Vijjàcaranasampanno (Minh Hạnh Túc) , Sugato

(Thiện Thệ), Lokavidù (Thế Gian Giải), Anuttaro (Vô Thượng Sĩ),

Purisadammasàrathi (Điều Ngự Trượng Phu), Satthàdevamanus-

sànam (Thiên Nhân Sư), Buddho (Phật hay Phật-Đà), Bhagavà

(Thế Tôn) .


Pháp ‘thiết thực’, ‘đến mà để thấy’

Và pháp ấy ‘không có thời gian’

‘Khả năng hướng thượng’ rõ ràng

‘Người trí chứng, hiểu’ dễ dàng Pháp đây .

* Thành tựu đầy lòng tin tuyệt đối

Vào Tăng Chúng luật giới nghiêm trang

‘Diệu hạnh’, ‘Như lý hạnh’ Tăng

‘Trực hạnh’,‘chân chánh hạnh’ Tăng, đồng thời

Đệ tử Phật , bốn đôi tám vị

Đáng hoan hỷ tôn trọng, cúng dường

Đáng được cung kính, tán dương

Phước điền vô thượng muôn phương ở đời .

Đến giai đoạn này thời vị đó

Có từ bỏ , có sự diệt trừ

Có sự giải thoát an như

Có xả ly , có đoạn trừ sâu xa .

Vị ấy nghĩ : “ Nay ta thành tựu

Sự tuyệt đối vĩnh cữu tín tâm

Đối với Thế Tôn cao thâm

Tin sâu Giáo Pháp , tin thâm Tăng Già

Và chứng qua được nghĩa tín thọ ,

Pháp tín thọ ; chứng được hân hoan







Vị Tỷ Kheo nghĩ sang việc khác

Đối với ta, giai đoạn này đây


Ta có sự từ bỏ ngay

Có sự giải thoát, diệt bài, xả ly .

‘Nghĩa tín thọ’ tức thì chứng được

‘Pháp tín thọ’ chứng được, hân hoan







Các Tỷ Kheo ! Hoàn toàn vị ấy

Giới và Pháp như vậy chánh chân

Và Tuệ như vậy thường hằng

Nếu có khất thực, đồ ăn bĩ bàng

Với gạo thơm được sàng lọc kỹ

Các món canh, mỹ vị ngon lành

Cũng không vì vậy trở thành

Chướng ngại nào đó để dành vị đây .

Như tấm vải dính đầy cấu uế

Ngâm trong nước, có thể sạch hơn .

Hay bỏ lò lửa vuông tròn

(Cháy tiêu uế bẩn ) không còn dơ ngay .

* Rồi vị này trú an, biến mãn

Một phương , tâm câu hữu với Từ

Phương hai , ba , bốn cũng như

Cùng khắp thế giới , chẳng trừ dưới trên

Và bề ngang ; khắp bên phương xứ

Vô biên giới khắp đủ phạm trù

An trú, biến mãn như như

Tâm liền câu hữu với Từ an nhiên .


Không hận, sân, vô biên, quảng đại .

* Vị ấy lại câu hữu với Bi

Với Hỷ, với Xả đồng thì

Một, hai, ba, bốn phương vi hoàn toàn

Khắp thế giới , bề ngang, trên dưới

Khắp phương xứ , khắp với vô biên

An trú, biến mãn an nhiên

Với tâm câu hữu đến liền Từ , Bi

Với Hỷ, Xả - tức thì cũng vậy

Không hận, sân, quảng đại rộng thay !

Vị ấy biết có cái này

Có cái hạ liệt , cái đầy thanh cao

Có giải thoát vượt rào các tưởng .

Có suy tưởng, vị ấy biết ngay

Tâm được giải thoát. Lành thay !

Khỏi dục , hữu lậu , khỏi rày vô minh .

Trí khởi sinh : “Ta nay giải thoát

Sinh đã tận, phạm hạnh đã thành


Sau đời hiện tại, Vô Sanh hiển bày ”.

Các Tỷ Kheo ! Như vầy được thấy

Gọi vị ấy : Đã tắm rửa xong

Tắm rửa nội tâm sạch trong

( Hoàn thành tâm nguyện ước mong như là ).

Lúc bấy giờ, Sanh-Đa-Ri-Ká

Tức Pha-Rách-Vá-Chá Bàn-môn

Đang ngồi không xa Thế Tôn _______________________________

(1) : Vị Ba-la-môn Sundarika Bharadvaja .

(2) : Bàn-môn hay Phạm-chí tức là Bà-la-môn .


Liền bạch với Đức Thế Tôn như vầy :

– “ Kính bạch Ngài Kiều-Đàm (1) Tôn Giả !

Thưa, Ngài đã có tắm rửa qua

Tại con sông Bá-Hú-Ka ? ”.

– “ Bàn-môn ! Sông Bá-Hú-Ka (2) là gì ?

Có điều chi mà con sông ấy

Làm lợi ích trông thấy cho ta ? ”.

– “ Thưa Tôn Giả Gô-Ta-Ma (1)!

Nhiều người xem Bá-Hú-Ka sông này

Có đủ đầy khả năng giải thoát ,

Khả năng khác : công đức tràn đầy .

Nhiều người tắm gội sông này

Sạch các ác nghiệp sâu dày tự thân ”. * * *

Đức Phật nhân việc này , diễn tả

Bài kệ cho Sanh-Đá-Ri-Ka :

“ Trong con sông Ba-Hu-Ka (2)

Ở tại A-Thí-Kát-Ka (3) hiền hòa

Hay tại cả sông Ga-Da (4)

Và sông Sanh-Đá-Ri-Ka (5) đồng thì

Ở tại Sa-Rách-Sa-Ti (6)

Sông Ba-Da-Ná (7) cũng tùy phạm vi

Ở tại Ba-Hu-Ma-Ti (8)

Kẻ ngu vẫn cứ thực thi tục truyền

Đầm thân tắm rửa liên miên

Ác nghiệp không rửa sạch, chuyên điều tà _______________________________

(1) : Gotama hay Cồ-Đàm hoặc Kiều-Đàm là họ của Đức Phật .

(2) & (3) : Sông Bàhukà tại Adhikakkà .

(4)& (5)& (6) : Sông Gayà và sông Sundarikà tại Sarassatì .

(7)& (8) : Sông Payàna tại Bàhumatì .


Còn sông Sanh-Đá-Ri-Ka (1)

Có thể làm được cho ta điều gì ?

Ba-Da-Gá (2) làm được chi ?

Ba-Hu-Ká cũng chẳng gì đáng khen

Không thể nào rửa nghiệp đen

Kẻ gây tội ác bao phen thực hành .

Đối với kẻ sống tịnh thanh

Ngày nào thì cũng ngày lành, bình an

Tịnh nghiệp thanh tịnh, nghiêm trang

Thành tựu thiện hạnh rỡ ràng luôn luôn .

Hỡi này vị Bà-La-Môn !

Chỉ nên tắm rửa tâm hồn sạch ngay

( Vào tịnh nghiệp thanh tịnh này )

Chúng sinh muôn loại đêm ngày cậy nương

Được sống an ổn, cát tường

Nếu không dối trá , không thường hại ai

Không hề trộm cắp mảy may

Không tham, có lòng tin đầy chẳng suy .

Còn đi Ga-Da làm chi

Chỉ như giếng nước , chẳng gì đáng tôn ”.

Bà-la-môn Sanh-Đa-Ri-Ká

Tức Pha-Rách-Va-Chá nghe xong

Cảm thấy thư thái cõi lòng

Hướng về Đức Phật, tán đồng sâu xa :

– “ Kính bạch Gô-Ta-Ma Tôn Giả !

Pháp cao cả, hy hữu như vầy .

Bạch Tôn Giả ! Vi diệu thay !

Như người dựng vật lăn quay ngã nằm _______________________________

(1) & (2) : Sông Sundarikà và sông Byàga .


Chỉ hướng kẻ sai lầm lạc lối

Đem đèn sáng vào tối như bưng

Để ai có mắt mở bừng

Có thể thấy được sáng trưng sắc màu

Cũng như thế , nhiệm mầu Chánh Pháp

Được Thế Tôn giải đáp, trình bày

Con xin quy ngưỡng từ nay

Quy y Đại Giác , nương ngay Pháp mầu

Quy y Tăng , thanh cao đức cả

Nối tiếp nhau hoằng hóa Pháp môn

Mong Thế Tôn cho phép con

Tỷ Kheo Đại Giới vuông tròn xuất gia ”.

Phật thuận cho Sanh-Đa-Ri-Ká

Tức Pha-Rách-Vá-Chá xuất gia

Lễ thọ Đại giới diễn ra

Tăng đoàn nhập chúng tịnh hòa đồng tu

Tân Đại Đức an nhu , cần mẫn

Không phóng dật, vượt thắng, nhiệt tâm

Độc cư rừng vắng âm thầm

Không bao lâu đã chứng tầm pháp siêu

Đạt mục tiêu tối cao bậc thánh

Người xuất gia chân chánh mong cầu

Vô thượng phạm hạnh cao sâu

Tự mình chứng ngộ pháp mầu minh quang

Với thắng trí , trú an , chứng đạt

Tâm vị ấy an lạc sáng trong

Dục lậu , hữu lậu thoát xong

Thoát vô minh lậu , khỏi vòng trói trăn

Liền hiểu rõ : Tự thân giải thoát

.Trung Bộ (Tập 1) Kinh VÍ DỤ TẤM VẢI MLH – 092

Sanh đã tận , phạm hạnh đã thành


Sau đời hiện tại , Vô sanh hiển bày .

Tự thấu hiểu, đạt ngay kết quả

Vị Sanh-Đa-Ri-Ká trở thành

Bậc A-La-Hán tịnh thanh

Thêm một vị nữa vào hàng Thánh Tăng /-


*

* *

( Chấm dứt Kinh VÍ DỤ TẤM VẢI – Vatthùpama Sutta )

8. Kinh ĐOẠN GIẢM ( Sallekha sutta )


Một thời nọ Thế Tôn Thiện Thệ (1)

An trú tại Xá-Vệ (2) thành này

Sa-Vát-Thí (2) cũng là đây

Kỳ Viên Tinh Xá (3) hôm mai tịnh, hòa

Còn có tên Chê-Ta-Va-Ná (3)



Tức Cấp-Cô-Độc (4) tín gia cúng dàng .

Lúc bấy giờ, có hàng Tôn-giả

Ngài Ma-Ha Chun-Đá (5) an tu

Nhằm vào một buổi chiều thu

Từ chỗ Thiền tịnh độc cư an hòa

Đến tại chỗ Phật Đà (1) Thiện Thệ

Sau khi lễ, ngồi xuống một bên

Hướng về Thế Tôn (1), nói lên

Những điều muốn hỏi dựa trên luận điều :

– “ Bạch Thế Tôn ! Có nhiều sở kiến

Đã khởi lên những chuyện ở đời

Liên hệ ngã-luận chơi vơi

Liên hệ thế-giới-luận, đời vẫn theo _______________________________

(1) : Ba trong 10 danh hiệu ( Thập Hiệu ) do người đời tôn xưng

Đức Phật : Phật-Đà (Buddha), Thế Tôn ( Bhagavà ) và

Thiện Thệ ( Sugato ).

(2)&(3)&(4) : Xem chú thích ở Kinh“Tất cả Lậu-hoặc” trang 015.

(5) : Tôn-giả Mahà Cunda .

Trung Bộ (Tập 1) Kinh ĐOẠN GIẢM MLH – 094

Đối với một Tỷ Kheo thu thúc

Có tác ý từ lúc đầu , thì

Có thể đoạn trừ , xả ly

Những sở kiến ấy tức thì được không ? ”

– “ Này Chun-Đa ! Lời ông vừa hỏi

Có những loại sở kiến như vầy

Chỗ nào những sở kiến đây

Hiện hành, tiềm ẩn chỗ này chỗ kia ?

Chỉ có cách không lìa trí tuệ

Như thật để quán sát như vầy :

‘Không phải của tôi cái này,

Mà cũng không phải cái này là tôi,

Cũng không phải của tôi tự ngã’.

Vị hành giả có sự đoạn trừ

Những loại sở kiến cần trừ ,

Xả ly sở kiến khư khư chẳng lành .

* Này Chun-Đa ! Phát sanh sự kiện :

Vị ly dục , bất-thiện-pháp ly

Chứng và an trú tức thì

Vào Nhất Thiền, bởi hành trì tịnh thanh

Tâm hỷ lạc do sanh ly dục

Với tầm, tứ - thuần thục Thiền chi .

Vị ấy có thể nghĩ suy :

“ Với hạnh đoạn giảm, ta thì sống đây ”.




‘Hiện tại lạc trú’ gọi liền chúng ngay . .

* Tiếp, việc này xảy ra khi đó

Tỷ Kheo có diệt tứ và tầm


Chứng, trú Nhị Thiền âm thầm

Trạng thái hỷ lạc do mầm định sanh

Được hình thành không tầm, không tứ

(Với ngôn ngữ) nội tĩnh nhất tâm

Vị ấy có thể nghĩ thầm :


* Hoặc sự kiện như vầy được tả :

Vì ly hỷ trú xả tức thì

Chánh niệm tỉnh giác tuệ tri

Vị ấy thân cảm những gì thọ vui

Các vị Thánh an vui gọi đủ

Là ‘xả niệm lạc trú’ đủ đầy

Chứng và trú Tam Thiền đây

“ Ta sống đoạn giảm ”, vị này nghĩ ngay .

* Hoặc sự kiện ở đây có khác :

Vị Tỷ Kheo xả lạc, khổ rày

Và đã diệt hỷ, ưu này

Đã cảm thọ trước, chứng ngay Tứ Thiền

Không phan duyên, không khổ không lạc

Vị ấy đạt ‘xả niệm tịnh thanh’

Vị ấy có thể nghĩ rằng :





‘Hiện tại lạc trú’ gọi liền chúng ngay .

* Sự kiện này như là hiện tượng :

Vị Tỷ Kheo Sắc tưởng vượt lên

Diệt mọi chướng-ngại-tưởng liền

Không tác ý dị tưởng, nên nghĩ là :


‘Hư không là vô biên’, chấp giữ

Chứng Không Vô Biên Xứ, trú đây .

Vị ấy có thể nghĩ ngay :

“ Với hạnh đoạn giảm, ta nay sống vầy ”.

* Hoặc sự kiện thế này có được :

Tỷ Kheo vượt khỏi Không Vô Biên,

Nghĩ rằng : Thức là vô biên

Chứng và trú Thức Vô Biên Xứ miền

Vị ấy liền nghĩ suy nhanh chóng :

“ Hạnh đoạn giảm, ta sống như vầy ”.

* Hoặc sự kiện xảy ra đây :

Thức Vô Biên Xứ vị này vượt ngay

Chứng, trú đây : Vô Sở Hữu Xứ


“ Ta biết rằng ta sống đây

Với hạnh đoạn giảm thuộc rày của ta ”.

* Này Chun-Đa ! Xảy ra sự kiện :

Với câu chuyện vị Tỷ Kheo này

Vô-sở-hữu xứ vượt ngay

Chứng và an trú vào ngay tức thì

Tại Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ


“ Ta biết ta sống hiện nay

Với hạnh đoạn giảm như vầy của ta ”.




Gọi ‘tịch tịnh trú’, mối giềng là đây .

( Trên trình bày về Tám Chứng Đắc


Nay Đức Phật tiếp tục thuyết về

‘Đoạn giảm’ thuộc nhiều vấn đề : )

– “ Chun-Đa ! Đoạn giảm mọi bề, tuệ tri

Thực hiện khi nghĩ suy cặn kẻ :

1) Những người khác có thể họ là

‘Những người làm hại’ ; còn ta

Không thể làm hại dù là cách chi .

Như vậy là thực thi ‘đoạn giảm’.

2) Kẻ khác có thể phạm sát sanh

Chúng ta tử bỏ sát sanh

Đó là ‘đoạn giảm’ thực hảnh phải lo .

3) Những kẻ khác không cho cũng lấy

Ta từ bỏ không lấy như vầy .

4) Hoặc có thể kẻ khác này

Sống không phạm hạnh , ta đây giữ tròn .

5) Hoặc kẻ khác vẫn còn nói láo

Chúng ta đây vọng ngữ bỏ liền .

6) Hoặc những kẻ khác triền miên

Nói lời hai lưỡi , ta nguyền bỏ ngay .

7) Người khác hay nói lời độc ác

Ta dứt khoát từ bỏ lời này .

8) Hoặc những kẻ khác hằng ngày

Nói lời phù phiếm , ta đây không làm .

9) Hoặc có thể họ tham dục lắm

Chúng ta đây không đắm dục tham .

10) Kẻ khác có thể sân tâm

Chúng ta không có sân tâm như vầy .


11) Những kẻ khác có đầy tà kiến

Chúng ta có chánh kiến thực thi .

12) Kẻ khác có tà tư duy

Chúng ta có chánh-tư-duy mọi thời .

13) Những kẻ khác nói lời tà ngữ

Chúng ta có chánh-ngữ tịnh thanh .

14) Kẻ khác tà nghiệp thực hành

Chúng ta chánh-nghiệp thiện lành thong dong .

15) Những kẻ khác sống trong tà mạng

Chúng ta sống chánh-mạng hiền hòa .

16) Kẻ khác có tinh tấn tà

Ta chánh-tinh-tấn trải qua như vầy .

17) Kẻ khác đây có tà-niệm dẫn

Chúng ta sẵn chánh-niệm đủ đầy .

18) Kẻ khác có tà định này

Ta có chánh-định thẳng ngay hành trì .

19) Kẻ khác thì có nhiều tà trí

Chúng ta có chánh-trí chỉ bày .

20) Họ có tà-giải-thoát đầy

Ta chánh-giải-thoát, dứt ngay não phiền .

21) Bị hôn trầm thụy miên chi phối

Kẻ khác có thể rối triền miên

Chúng ta không hề phan duyên

Bị chi phối bởi thụy miên hôn trầm .

22) Kẻ khác có sẵn mầm trạo-hối

Chúng ta không trạo-hối , tâm an .

23) Kẻ khác nghi-hoặc lan man


Ta diệt nghi-hoặc , mọi đàng không nghi .

24) Những kẻ khác tức thì phẫn nộ

Chúng ta không phẫn nộ mọi thời .

25) Kẻ khác oán hận ngút trời

Ta không oán hận , thảnh thơi tâm hồn .

26) Những kẻ khác bồn chồn hư ngụy

Chúng ta không hư ngụy , an như .

27) Kẻ khác não-hại chẳng trừ

Ta không não hại , lòng từ xót thương .

28) Kẻ khác có thể thường tật-đố

Chúng ta không tật đố, ghét ganh .

29) Kẻ khác xan tham chẳng lành

Chúng ta không có tâm hành tham xan .

30) Kẻ khác có thể man trá cả

Chúng ta không man trá , dối gian .

31) Kẻ khác khi cuống sổ sàng

Ta không khi cuống, mọi đàng an nhiên .

32) Những kẻ khác triền miên ngoan cố

Ta không thể ngoan cố , suy đồi .

33) Kẻ khác cấp tháo lôi thôi

Ta không cấp tháo mọi thời mọi phương .

34) Kẻ khác có thể thường nan thuyết

Chúng ta biết, dễ nói mọi điều .

35) Họ là ác-hữu dữ nhiều

Ta là thiện-hữu, sớm chiều mến thương .

36) Kẻ khác có thể thường phóng-dật


Chúng ta không phóng-dật phan duyên .

37) Kẻ khác bất tín liên miên

Tín tâm ta có , tâm liền thong dong .

38) Kẻ khác có thể không xấu hổ

Chúng ta có xấu hổ, quý tàm .

39) Họ không sợ hãi , cứ làm

Ta có sợ hãi, không làm tà gian .

40) Có thể kẻ khác toàn nghe ít

Chúng ta được lợi ích nghe nhiều .

41) Kẻ khác biếng nhác mọi điều

Ta siêng năng cả sớm chiều chẳng lơi .

42) Những kẻ khác mọi thời thất niệm

Chúng ta an-trú-niệm thường thường .

43) Kẻ khác liệt tuệ , đáng thương

Ta thành tựu tuệ , thanh lương mọi điều .

44) Nhiễm thế tục ở nhiều kẻ khác







Như vậy ‘đoạn giảm’ hoàn toàn thực thi . * * *

Này Chun-Đa ! Bởi vì nói tới

Sự khởi tâm sẽ lợi ích nhiều

Cho các thiện pháp mọi điều

Huống gì thân & khẩu nghiệp đều tỏ ra


Với tâm ý rất là hợp với .

Do như vậy , này hỡi Chun-Đa !

Những điều kẻ khác làm ra

Tà ngụy, bất thiện - trải qua bao lần

Thì chúng ta khởi tâm thực hiện

Những nghiệp thiện chân chánh, an lành .

Như họ làm hại, sát sanh

Ta không làm hại, sát sanh đọa trầm.

Như thế là khởi tâm điều ấy .

Cũng như vậy, ta hãy nêu lên

Bốn mươi bốn mục nói trên

Như ‘năm triền cái’ kề bên hoành hành

Kẻ khác bị nó dành, chi phối

Ta không bị chi phối cả năm,

Cần phải như vậy khởi tâm .

Hoặc những điều khác sai lầm bao nhiêu :

Nhiễm thế tục ở nhiều kẻ khác







Cần phải như vậy sẵn sàng khởi tâm .

– Này Chun-Đa ! Suy tầm giản lược :

Giống con đường không được phẳng bằng

Có con đường khác phẳng bằng

Đó là đối trị , việc hằng xảy ra .

Hoặc như là gập ghềnh bến nước

Đối trị có bến nước phẳng bằng .

Tương tự, phải nên biết rằng


Đối trị làm hại , phải bằng điều chi ?

Đáp tức thì : sự không làm hại .

Cũng như vậy , bốn bốn điều này

Đã được nói đến trên đây

Đều có đối trị thẳng ngay tức thời .

Như với người nhiễm ô thế tục

Hay cố chấp tư kiến ngụy tà

Tánh khó hành xả , chấp ta

Có đối trị lại chính là như đây :

Nhiễm thế tục không rày thực hiện

Không cố chấp tư kiến chẳng lành

Tánh dễ hành xả, sẵn dành

Đó là đối trị thực hành trải qua .

– Này Chun-Đa ! Như là được tả :

Bất thiện pháp hướng hạ, chẳng lành

Thiện pháp hướng thượng, tịnh thanh .

Hướng thượng như kẻ không đành hại ai

So với người chỉ hay làm hại .

Hay với lại người chẳng sát sanh

Hướng thượng so kẻ sát sanh .

Không nhiễm thế tục, người lành ở đây,

Không cố chấp vào ngay tư kiến

Dễ hành xả, thực hiện thảnh thơi ,

Là hướng thượng đối với người

Nhiễm ô thế tục , chấp thời cá nhân

Tư kiến riêng , khó phần hành xả

Là tất cả hướng thượng điều này .

– Chun-Đa ! Suy nghĩ như vầy :

Người tự rơi xuống bùn lầy lún sâu

Có thể nào kéo lên người khác

Do đi lạc rơi xuống bùn lầy ?


Đây là ý tưởng lầm sai

Không thể có sự tình này xảy ra .

Hay ví dụ như là người nọ

Không rơi chỗ đầm lún bùn lầy

Có thể cứu giúp được ngay

Kéo người rơi xuống bùn lầy, thoát ra .

– Này Chun-Đa ! Con người nặng nghiệp

Không tự nhiếp phục mình mọi đàng

Không được huấn luyện kỹ càng

Không được giải thoát hoàn toàn quang vinh

Mà có thể tự mình nhiếp phục

Hoặc tiếp tục huấn luyện cho người

Hoàn toàn giải thoát cho người

Sự tình như vậy không đời nào đâu ! .

Chỉ khi nào hoàn toàn giải thoát

Nhiếp phục được , thành đạt luyện rèn

Thì những người ấy mới nên

Nhiếp phục, huấn luyện trên nền tảng đây

Mới giải thoát đủ đầy người khác .

– Này Chun-Đa ! Thấu đạt như vầy

* Với người làm hại ở đây

Sự không làm hại đưa ngay đến điều :

Đạt mục tiêu hoàn toàn giải thoát .

Hay với người tàn ác sát sanh

Thì sự từ bỏ sát sanh

Đưa đến giải thoát tịnh thanh hoàn toàn .

* Nhiễm thế tục mọi đàng người nọ

Không từ bỏ chấp kiến chẳng lành


Thì sự ngược lại tịnh thanh, dễ dàng

Sẽ đưa đến hoàn toàn giải thoát .


Bốn mươi bốn điều khác cũng đồng

Các bất-thiện-pháp chẳng mong

Đối trị chân chánh thuộc trong pháp lành

Sẽ đạt thành hoàn toàn giải thoát .

– Này Chun-Đa ! Tổng quát vấn đề

Ta đã giảng giải mọi bề

Pháp môn “đoạn giảm” hay về “khởi tâm”

Hoặc thậm thâm pháp môn “đối trị”

Đã giảng kỹ “hướng thượng” pháp môn

“Giải thoát hoàn toàn” pháp môn

Những pháp cần phải bảo tồn, hành thâm .

– Này Chun-Đa ! Trong tầm suy tưởng

Những gì bậc Vô Thượng Đạo Sư

Phải làm vì bởi lòng Từ

Thương tưởng đệ tử ; cũng như thực hành

Vì hạnh phúc chúng sanh, đệ tử

Nên ta tự giảng giải thâm sâu

Bất cứ những gốc cây nào

Những nhà không tịnh ở đâu chăng là .

– Này Chun-Đa ! Hãy nên thiền-định

Chớ phóng dật, tịch tịnh làm đầu

Chớ có hối tiếc về sau

Đây lời giáo huấn Ta trao các người ”.

Nghe Thế Tôn tùy thời giảng giải

Vị Tôn-giả là Đại Chun-Đa

Hoan hỷ, thâm cảm sâu xa

Tín thọ lời của Phật Đà Thế Tôn .


* * * ( Chấm dứt Kinh ĐOẠN GIẢM – Sallekha Sutta )

9. Kinh

CHÁNH TRI KIẾN ( Sammàditthi sutta )


Một thời nọ Thế Tôn an trụ

Kỳ-Viên-Tự , Chê-Tá-Va-Na (1)


Tức Cấp-Cô-Độc (1) tín-gia cúng dường

( Sa-Vát-Thí – tên thường Xá Vệ ) (1)

Đấng Thiện Thệ (2) Chánh Pháp hoằng dương

Bấy giờ tại Hội Giảng Đường

“Tướng Quân Chánh Pháp”(3) tên thường chúng tri

Là Tôn-giả Sa-Ri-Pút-Tá (3)

Tức ngài Xá-Lợi-Phất (3) trí hùng

Gọi các Tỷ Kheo tập trung :

– “ Này các Hiền-giả ! Hãy cùng nghe đây ! ”.

– “ Thưa Tôn-giả ! Xin Ngài giảng Pháp ”.

Chư Tỷ Kheo vâng đáp lời ngài .

– “ Chư Hiền ! Chánh Tri Kiến này

Được gọi như vậy, hiểu ngay thế nào ?

Thánh đệ-tử có vào Chánh kiến

Có tri kiến chánh trực thanh cao _______________________________

(1) : Xem chú thích ở trang đầu Kinh “Tất cả các Lậu-hoặc”.

(2) : Thiện Thệ – Sugato : Một trong 10 danh hiệu được người đời

xưng tụng Đức Phật .

(3) : Tôn-giả Sariputta – Xá-Lợi-Phất hay Xá-Lợi-Tử là vị Đại đệ

tử của Đức Phật, bậc Trí Tuệ đệ nhất , thường được xưng tụng

là “Tướng Quân Chánh Pháp”.

Trung Bộ (Tập 1) Kinh CHÁNH TRI KIẾN MLH – 106

Lòng tin tuyệt đối Pháp mầu

Thành tựu diệu pháp, thế nào pháp đây ?

– “ Kính xin ngài từ bi giảng giải

Chúng con từ xa lại, mong là

Tôn-giả Sa-Ri-Pút-Ta

Giảng chúng con hiểu, trải qua thọ trì ”.

– “ Chư Hiền-giả ! Vậy thì hãy ráng

Nghe ta giảng để hiểu điều này ”.

– “ Thưa Tôn-giả ! Xin vâng ngài ”.

Ngài Xá-Lợi Phất nghiêm oai giảng rằng :

“ Chư Hiền-giả ! Chánh chân phẩm hạnh

Khi vị Thánh đệ tử tuệ tri

Bất thiện ; kế tiếp điều chi ?

Tuệ tri về thiện , tuệ tri tiếp là

Căn bản thiện, hiểu qua tuần tự

Khi ấy Thánh đệ tử vị này

Có Chánh-tri-kiến đủ đầy

Tri kiến chánh trực, tràn đầy lòng tin .

Tin tuyệt đối và gìn giữ Pháp

Với diệu pháp, thành tựu thanh cao .

Chư Hiền ! Bất thiện thế nào ?

Căn bản bất thiện ra sao nghĩ vào ?

Căn bản thiện, thế nào là thiện ?

Chư Hiền-giả ! Bất thiện chẳng lành

Là sự trộm cắp, sát sanh

Hoặc là tà hạnh, sẵn dành dục tâm

Hoặc đọa trần vọng ngôn, ác khẩu

Hoặc hai lưỡi, nói xấu nói chơi

Tham, sân, tà kiến đồng thời


Đều là bất thiện, suy đồi xấu xa .


Của bất thiện ? Ta giảng giải ngay :

Tham dục , sân và si này

Căn bản bất thiện , tạo ngay khổ sầu .

Chư Hiền-giả ! Thế nào là thiện ?

Là vĩnh viễn từ bỏ sát sanh

Không lấy vật không của mình

Từ bỏ tà hạnh vô minh dục tà

Bỏ nói láo cùng là ác khẩu

Bỏ hai lưỡi, nói xấu nói chơi

Không tham, sân, si đồng thời

Được gọi là thiện , thảnh thơi từ hòa .


Của thiện-nghiệp ? Ta giảng tức thì :

Không tham, không sân, không si

Là căn bản thiện , không gì quý hơn .

Chư Hiền-giả ! Chánh chơn phẩm hạnh

Khi nào Thánh đệ tử tuệ tri

Bất thiện ; căn bản là chi ?

Hiểu căn bản thiện , tuệ tri thiện này .

Và khi ấy, vị đây tỉnh thức

Đoạn trừ dứt các tham-tùy-miên












– “ Thưa Tôn-giả ! Lành thay pháp ấy !”

Các Tỷ Kheo cả thảy an hòa

Hoan hỷ, tín thọ sâu xa

Lời ngài Sa-Rí-Pút-Ta trình bày .

Rồi hỏi thêm với ngài Trí Cả :

– “ Thưa Tôn-giả ! Có pháp môn nào

Nhờ pháp môn ấy thanh cao

Vị Thánh đệ tử sẽ mau đạt rày

Có chánh kiến, thẳng ngay tri kiến

Lòng tin Pháp không chuyển lay gì

Thành tựu diệu pháp uy nghi ? ”.

– “ Chư Hiền ! Vị ấy tuệ tri như vầy :

Thức ăn này - tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt thức ăn

Biết con đường diệt thức ăn

Thì chánh-tri-kiến sẽ dần có ngay .




Chư Hiền ! Như thế nào là thức ăn ?

Tập khởi của thức ăn hằng bữa ?

Đoạn diệt của thực phẩm ra sao ?

Con đường đoạn diệt thế nào ?

Chư Hiền ! Cần phải hiểu vào điều đây :

Thức ăn này có qua bốn loại

Khiến chúng sinh các loại đã sanh


Sẽ được an trú mạnh lành

Hay các loài khác sẽ sanh, sẵn dành

Được hỗ trợ cho sanh, mạnh giỏi .

Thế nào là bốn loại thức ăn ?

Tế , thô ‘đoàn-thực’ – và phần

Xúc-thực , tư-niệm-thực , hằng kể ra

Cùng thức-thực - trải qua bốn loại .

Từ tập khởi của Ái lần phăng

Có tập khởi của thức ăn,

Đoạn diệt của Ái có phần thức ăn ,

Bát Thánh Đạo , đường hằngđưa tới

Đoạn diệt với thực phẩm , là gì ?




Cùng chánh định ; tám điểm thanh cao .

Này chư Hiền-giả ! Nghĩ vào


Về thức ăn , tuệ tri tập khởi

Đoạn diệt bởi thức ăn , hiểu rành

Con đường diệt thức ăn đưa tới

Đoạn trừ với các tham-tùy-miên












* Chư Hiền nay thỉnh cầu ta giảng

Thêm pháp môn viên mãn, là chi ?

Các vị hãy lắng nhớ ghi :

Vị Thánh đệ tử tuệ tri nhắm vào

Thế nào Khổ (1), thế nào tập khởi ?

Khổ đoạn diệt do bởi thế nào ?

Con đường diệt Khổ ra sao ?

* Sanh, già là khổ , bệnh đau , từ trần

Khổ còn phần sầu bi ưu não

Cầu không được cũng tạo khổ nhiều (1).

Tóm lại thủ uẩn năm điều

Đều là khổ cả , sớm chiều trải qua .

* Chư Hiền-giả ! Sao là tập khởi ?

Chính là Ái (2) đưa tới tái-sinh

Cùng khởi hỷ dục của mình

Và tham hướng đến tái sinh cõi phàm.

Khởi hỷ dục và tham này khác

Để tìm cầu hỷ lạc mọi nơi ,

Tức là dục-ái , đồng thời

Hữu-ái , phi-hữu-ái , khơi do tà .

Chư Hiền-giả ! Gọi là tập khởi

Của sự khổ nói tới ở đây .

* Thế nào đoạn diệt Khổ (1) này ?

_________________________

(1) : Bốn Chân Lý thâm diệu hay Tứ Diệu Đế ( Cattu Ariyasacca )

Khổ Đế (Dukkha), Tập Đế (Samudaya), Diệt Đế (Nirodha) và

Đạo Đế (Ariyamagga) .

(2) : Ái hay Ái Dục : Tanhà – một trong Thập Nhị Nhân Duyên

(Paticca samuppàda) .


Là sự đoạn diệt , đủ đầy ly tham

Không dư tàn, lòng ham từ bỏ

Sự quăng bỏ , giải thoát an tường

Vô chấp khát ái thường thường .

* Để được diệt khổ , con đường ra sao ?

Là nói vào con đường Bát Chánh (1)

Hay Thánh Đạo gồm có tám chi :




Cùng chánh định , tám điểm đáng tôn .

* Chư Hiền ! Nói thêm pháp môn :

Khi Thánh đệ tử vẫn còn tuệ tri

Về Già, Chết (2); tuệ tri tập khởi

Của già chết , cùng với diệt đi

Của sự già chết đến khi ,

Con đường đưa đến diệt đi chết, già .

Có chánh kiến cùng là chánh trực

Có lòng tin Pháp thực thâm sâu

Thành tựu diệu pháp thanh cao .

Chư Hiền ! Như vậy ra sao chết, già ?

Thế nào là chết, già tập khởi ?

Thế nào với đoạn diệt chết, già ? _________________________

(1) : Bát Chánh Đạo hay Bát Thánh Đạo – Attha Ariyamagga :

Chánh Kiến hay chánh-tri-kiến ( Sammà Ditthi ) ; Chánh Tư

Duy (Sammà Samkappa); Chánh Ngữ (Sammà Vàcà); Chánh

Nghiệp (Sammà Kammanta) ; Chánh Mạng (Sammà Àjìva );

Chánh Tinh Tấn (SammàVàyàma); Chánh Niệm (Sammà Sati)

Và Chánh Định (Sammà Samàdhi ).

(2) : Gìa - Chết hay Lão - Tử : Jaràmarana – một trong Thập Nhị

Nhân Duyên .


Đường nào đoạn diệt chết, già ?

Mỗi loại nào hữu tình được hiểu :

Sự già cả , suy yếu , rụng răng

Mắt mờ, tóc bạc, da nhăn

Tuổi thọ mòn mỏi , các căn hư dần .

Này chư Hiền ! Già cằn là vậy,

Còn sự Chết , việc ấy thế nào ?

Hữu tình bất cứ giới nào

Mệnh tận, mệnh một hay vào mệnh chung

Sự hủy hoại , tận cùng tử biệt

Hay được biết : các uẩn hủy đi,

Vất bỏ hình hài còn chi !

Gọi đó là chết , chẳng nghi ngờ gì .

* Chư Hiền-giả ! Nay thì tiếp nữa

Một pháp môn ta hứa giảng rành :

Thánh đệ tử tuệ tri Sanh (1)

Tuệ tri tập khởi của Sanh hình thành

Sự đoạn diệt của Sanh ; hiểu biết

Con đường đến đoạn diệt của Sanh

Thế nào nói về sự Sanh ?

Hữu tình bất cứ mối manh giới nào

Và ra sao hữu tình mỗi loại

Có sự Sanh , hiện khởi , ra đời ,

Xuất hiện , hiện diện có nơi

Tụ đắc các xứ , uẩn tôi hiện hành

Như vậy gọi là Sanh, chính đó .

Tập khởi Hữu đã có sẵn dành

Về sự tập khởi của Sanh , _________________________

(1) : Sanh : Jàti – một trong Thập Nhị Nhân Duyên .


Đoạn diệt của Hữu , có Sanh diệt trừ .

Đường Bát Chánh an như đưa tới

Đoạn diệt với sự Sanh đó rồi .

* Chư Hiền ! Nay thể theo lời

Thỉnh cầu ta giảng tiếp thời pháp môn

Thánh đệ tử Sa-môn nhờ đó

Chánh kiến có , chánh trực nhu hòa

Có lòng tin Pháp tối đa

Thành tựu diệu pháp thật là uy nghi .

Thánh đệ tử tuệ tri về Hữu (1)

Tập khởi Hữu , đoạn diệt Hữu đây

Con đường đoạn diệt Hữu này .

Có ba loại Hữu như vầy kể vô :

Dục & Sắc-hữu và Vô-sắc-hữu

Từ tập khởi của Thủ , thấy ngay

Có tập khởi của Hữu này

Đoạn diệt của Thủ , diệt rày Hữu đi ,

Và con đường Tám chi Thánh Đạo

Là rốt ráo đoạn diệt Hữu ngay .

* Chư Hiền ! Thêm pháp môn này

Khi Thánh đệ tử ngày ngày tuệ tri :

Thuộc về Thủ (2), tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt Thủ này

Con đường đoạn diệt Thủ đây .

Có bốn loại Thủ như vầy kể ra :

Là Dục-thủ cùng là Kiến-thủ

Giới-cấm-thủ , Ngã-luận-thủ này _________________________

(1) & (2) : Hữu ( Bhava ) và Thủ ( Upàdàna ) – hai trong

Thập Nhị Nhân Duyên .


Tập khởi của Ái có ngay

Tập khởi của Thủ rõ bày ở đây

Từ đoạn diệt Ái rày có sẵn

Đoạn diệt Thủ , chắc chắn không sai ,

Con đường đoạn diệt Thủ này

Là Bát Thánh Đạo thẳng ngay nhiệm mầu .

* Chư Hiền-giả ! Thế nào là Ái ? (1)

Sự tập khởi của Ái ra sao ?

Đoạn diệt của Ái thế nào ?

Con đường diệt Ái thanh cao là gì ?

Từ Ái này phát huy sáu loại :

Sắc & Thinh & Hương & Vị-ái , cùng là

Xúc-ái , Pháp-ái kể ra .

Tập khởi của Thọ , biết là ở đây

Có tập khởi như vầy của Ái

Đoạn diệt Thọ , có Ái diệt trừ

Con đường Bát Chánh an như

Đưa đến sự thể diệt trừ Ái đi .

* Chư Hiền-giả ! Nay thì ta giảng

Pháp môn khác viên mãn, là chi ?

Khi Thánh đệ tử tuệ tri

Về Thọ , tập khởi tuệ tri như vầy

Tuệ tri ngay diệt trừ của Thọ (2)

Và con đường diệt Thọ tức thì .

Chư Hiền-giả ! Thọ là chi ?

Thế nào tập khởi ? Diệt đi thế nào ? _________________________

(1) : Ái hay Ái Dục : Tanhà . (2) : Thọ : Vedanà ; gồm Thọ

Vui ( Somanassa ), Thọ Khổ ( Domanassa ) và Thọ Vô Ký

( Adukkhamasukha ) – hai trong Thập Nhị Nhân Duyên .


Và con đường ra sao diệt Thọ ?

Sáu loại Thọ được kể rõ rành :

Thọ do nhãn-xúc mà sanh

Thọ do nhĩ & tỷ-xúc sanh hình thành

Thọ do thiệt-xúc sanh , thân-xúc

Và ý-xúc – hai mục cũng sanh .

Tập khởi của Xúc sẵn dành

Tập khởi của Thọ đành rành ở trong .

Đoạn diệt Xúc song song diệt Thọ

Thánh Đạo có tất cả tám ngành

Là đường đưa diệt Thọ nhanh .

Chư Hiền ! Pháp ấy tựu thành uy nghi . . Thánh đệ tử tuệ tri như vậy

Về Già, Chết, Sanh đấy, Hữu này,

Thủ , Ái và Thọ cũng tày

Khi Thánh đệ tử như vầy tuệ tri

Về những gì trình bày ở trước

Thì diệt được các tham-tùy-miên










* Vị Thánh đệ tử nhu hòa uy nghi

Tuệ tri Xúc , tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt Xúc này


Con đường đoạn diệt Xúc đây


Xúc (1) là sao ? Thế nào tập khởi ?


Có sáu loại Xúc như sau :


Và thứ sáu là phần ý-xúc

Tập khởi Xúc có sẵn khư khư

Tập khởi của Nhập đồng cư

Đoạn diệt của Nhập , diệt trừ Xúc luôn ,

Bát Thánh Đạo , con đường diệt Xúc .

* Chư Hiền-giả ! Tiếp tục truy nguyên

Điều khác cần phải hiểu liền

Vị Thánh đệ tử mối giềng tuệ tri

Về sáu Nhập , tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt Nhập (2) này

Con đường đoạn diệt Nhập đây


Nhập là sao ? Thế nào tập khởi ?


Có sáu loại Nhập như sau :


Và thứ sáu là phần ý-nhập

Danh Sắc tập khởi vốn có trong

Tập khởi của Nhập song song

Đoạn diệt Danh Sắc , diệt xong Nhập này

Bát Thánh Đạo đường đây diệt Nhập .

* Chư Hiền-giả ! Đề cập nghiêm minh _________________________

(1) : Xúc : Phassa . (2) : Lục Căn hay Lục Nhập ( Salàyatana )

– hai trong Thập Nhị Nhân Duyên .




Về Danh Sắc (1), tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới Danh Sắc diệt trừ

Con đường Danh Sắc diệt trừ

Có chánh-tri-kiến an như đủ đầy




Chư Hiền ! Danh Sắc hiểu qua thế nào ?

Sao tập khởi ? Ra sao đoạn diệt ?

Đường nào diệt Danh Sắc cho nhanh ?

Thọ , tưởng , tư , xúc phát sanh

Cùng với tác ý – hình thành Danh ra .

Bốn đại và Sắc do bốn đại

Gọi là Sắc , điều ấy tạo thành

Đây là Sắc , đây là Danh

Gọi là Danh Sắc hiểu nhanh như vầy .

Từ tập khởi ở đây của Thức

Có tập khởi lập tức Sắc Danh

Đoạn diệt Danh Sắc sẵn dành

Đoạn diệt Danh Sắc đành rành ở đây

Bát Thánh Đạo diệt ngay Danh Sắc .

* Chư Hiền-giả ! Chân thật nghĩ suy

Pháp môn khác phải hành trì _________________________

(1) : Danh – Sắc : Nàma – Rùpa – một trong Thập Nhị Nhân

Duyên .( Phát sinh cùng một lúc với Thức-tái-sinh .Trong cảnh

Vô Sắc Giới ( Arùpa ) chỉ có Danh mà không có Sắc . Trong

cảnh giới Vô Tưởng Thiên ( Asanna ) chỉ có Sắc mà không có

Danh . Trong Sắc Giới ( Rùpa ) và Dục Giới ( Kàma ) cả Danh

và Sắc đồng phát sinh một lượt với Thức-tái-sinh .


Vị Thánh đệ tử đồng thì tuệ tri

Thuộc về Thức , tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt Thức này

Con đường đoạn diệt Thức (1) đây





Chư Hiền ! Như vậy Thức là ra sao ?

Sao tập khởi ? Thế nào đoạt diệt ?

Con đường nào đoạn diệt Thức liền ?

Có sáu loại Thức hiện tiền

Nhãn & nhĩ & tỷ-thức , tiếp liền thiệt & thân

Và thứ sáu là phần ý-thức

Tập khởi Thức có sẵn khư khư

Tập khởi của Hành đồng cư

Đoạn diệt sáu Thức , diệt trừ Hành luôn .

Bát Thánh Đạo con đường diệt Thức

Tám con đường diệt Thức là gì ?


Chánh ngữ , chánh nghiệp , duy trì mạng chân


Cùng chánh định – tám điểm thanh cao . _________________________

(1) : Thức (Vinnana ) hay Thức-tái-sinh ( Patisandhi Vinnana )

Gọi là Thức-tái-sinh vì thức ấy nối liền kiếp quá khứ với kiếp

hiện tại .Chính đây là thức đầu tiên trong một kiếp sống của

chúng sinh . Trong trường hợp là Người thì đây là thức đầu tiên

của một chúng sinh khi bà mẹ thọ thai . Hiểu một cách chính xác,

Thức – trong Thập Nhị Nhân Duyên là 19 loại Thức tái sinh được

mô tả trong Vi Diệu Pháp ( Abhidhamma ). Tất cả 32 loại tâm quả

( vipàka citta ) kinh nghiệm trong kiếp sống vừa qua cũng được

hàm xúc trong danh từ này .


Vị Thánh đệ tử khi nào

Tuệ tri về Thức trước sau như vầy

Bát Thánh Đạo đường này ngay thẳng

Đoạn trừ hẳn các tham-tùy-miên


Nhổ gốc kiến-mạn tùy-miên “Tôi là”.

Diệt điều tà Vô minh tăm tối




* Chư Hiền-giả ! Ta nay giảng kỹ

Theo như lời các vị thỉnh cầu .

Đủ đầy phẩm hạnh thanh cao


Thuộc về Hành (1), tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt Hành đây





Chư Hiền ! Như vậy hành là ra sao ?

Sao tập khởi ? Thế nào đoạt diệt ? _________________________

(1) : Hành : Samkhara . Là những tác ý ( cetanà ) thiện (kusala)

hay bất thiện (akusala) và không lay chuyển ( ànenja ), tạo

nghiệp (kamma) đưa đi tái sinh . Tác ý bất thiện nằm trong 12

loại Tâm Vương bất thiện . Tác ý thiện nằm trong 8 loại tâm

lành (sobhana) và 5 loại tâm thiện trong Thiền Sắc giới (Rùpa-

jhàna). Tác ý không lay chuyển nằm trong bốn loại tâm thiện

trong Thiền Vô Sắc Giới (Arùpajhàna) . Trong Ngũ Uẩn, Hành –

samkhara là danh từ gọi chung 50 trong 52 Tâm Sở . Hai tâm sở

còn lại là Thọ và Tưởng . Là một trong Thập Nhị Nhân Duyên .


Con đường nào đoạn diệt hành nhanh ?

Có ba loại hành hình thành

Thân & ngữ-hành với tâm-hành đinh ninh .

Từ tập khởi vô minh dẫn tới

Có tập khởi của hành song song ,

Đoạn diệt vô minh cũng đồng

Có đoạn diệt của hành trong đành rành .

Bát Thánh Đạo diệt hành lập tức .

Chư Hiền-giả ! Phải thực nghiêm minh



Về Vô Minh (1), tuệ tri tập khởi

Tuệ tri tới đoạn diệt vô minh

Con đường đoạn diệt vô minh

Thì chánh-tri-kiến của mình có ngay



Thành tựu diệu pháp cao minh .

Chư Hiền ! Phải hiểu vô minh thế nào ?

Tập khởi và thế nào đoạn diệt ?

Con đường diệt vô minh ra sao ? .

Sự không tuệ tri thế nào

Về Khổ & Tập & Diệt Đế sâu tinh tường

Không tuệ tri Con đường diệt Khổ

Chư Hiền-giả ! Gọi đó vô minh _________________________

(1) : Vô Minh : Avijjà – một trong Thập Nhị Nhân Duyên . Tức

không nhận thức chân lý về khổ đau, nguồn gốc của khổ đau,

sự chấm dứt khổ đau và con đường dẫn đến sự chấm dứt khổ

đau – là nguyên nhân chính làm động lực thúc đẩy, chuyển

động bánh xe đời sống .


Tập khởi lậu-hoặc thành hình

Đã có tập khởi vô minh đồng thời .

Tù đoạn diệt tức thời lậu-hoặc

Đã có mặt đoạn diệt vô minh .

Con đường Thánh Đạo tám ngành

Đưa đến đoạn diệt vô minh tức thời .

Chư Hiền-giả ! Theo lời cầu thỉnh

Ta giảng thêm thanh tịnh pháp môn :

Khi Thánh đệ tử Sa-môn

Tuệ tri lậu-hoặc (1) ẩn tồn là chi

Rồi tuệ tri tập khởi lậu-hoặc

Sự đoạn diệt lậu-hoặc tức thì

Con đường đoạn diệt , tuệ tri

Thì vị ấy có chánh-tri-kiến liền

Có tri kiến hiện tiền chánh trực



Chư Hiền ! Như thế nào là điều đây ?

Lậu-hoặc này thế nào ? Tập khởi ?

Đoạn diệt với lậu-hoặc thế nào ?

Con đường đoạn diệt ra sao ?

Ba thứ lậu-hoặc trước sau, đó là :

Dục-lậu này cùng là hữu-lậu

Vô-minh-lậu tùy dịp phát sinh .

Từ tập khởi của vô minh

Tập khởi lậu-hoặc đồng tình có ngay .

Đoạn diệt rày vô minh có sẵn

Đoạn diệt của lậu-hoặc điều đây .

Bát Thánh Đạo, con đường này _________________________

(1) : Xem bài “Tất cả các Lậu-hoặc” – Sabbàsava – trang 015 .


Đoạn diệt lậu-hoặc ấy ngay tức thì :

Chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ

Chánh nghiệp, chánh mạng giữ tịnh thanh

Chánh tinh tấn, chánh niệm lành

Cùng với chánh định , thực hành nghiêm uy .

Khi tuệ tri lậu-hoặc như vậy

Rồi vị ấy tập khởi tuệ tri

Đoạn diệt lậu-hoặc tuệ tri

Con đường đoạn diệt tuệ tri như vầy .

Thánh đệ tử vị này trừ diệt

Cả chi tiết các tham-tùy-miên


Nhổ gốc kiến-mạn tùy-miên “Tôi là”








( Các pháp môn ấy thật là diệu siêu )

Nghe những điều do vì Tôn Giả

Ngài Sa-Ri-Pút-Tá thuyết ra

Chư Tăng hoan hỷ an hòa

Tín thọ lời giảng , trải qua hành trì .


*

* *

( Chấm dứt Kinh CHÁNH TRI KIẾN – Sammàditthi )

10. Kinh NIỆM XỨ ( Satipatthàna-sutta)


Một thời nọ, Thế Tôn trú ngụ

Tại Câu Lâu – Ku-Rú (1) cũng là

Thành Kam-Ma-Sá-Tham-Ma (2)

( Tức là đô thị Kiếm-Ma-Sắt-Đàm )

Đức Kiều-Đàm (3)Thế Tôn Đại Giác

Triệu tập các Phích-Khú ( Tỷ Kheo ) (4)

Ngài gọi : “ Này các Tỷ Kheo !”

Các vị Phích-Khú vâng theo tức thời ,

Rồi lắng nghe những lời của Phật :

– “ Các Tỷ Kheo ! Duy nhất con đường

Đưa đến thanh tịnh vô lường

Đưa chúng sinh vượt sầu thương ngập tràn

Diệt khổ ưu , khóc than, uất ức

Diệt khổ thân, trừ dứt khổ tâm

Chứng ngộ Niết Bàn cao thâm

Bốn Niệm Xứ ấy, phải cần hiểu ngay :

Vị Tỷ Kheo ở đây tu tập

* Phải như thật “ Quán Thân trên thân ”

Chánh niệm, tỉnh giác, tinh cần

Tham ưu chế ngự, muôn phần tịnh yên . _______________________________

(1) : Xứ Kuru ( Câu-Lâu ) .

(2) : Đô thị Kammàssadhamma ( Kiềm-ma-sắt-đàm ).

(3) : Đức Phật thuộc giòng Thích-Ca ( Sakya ), họ Ngài là

Gotama ( Cồ-Đàm hay Kiều-Đàm ) .

(4) : Bhikkhu ( Tỳ-Khưu hay Tỷ-Kheo , nghĩa là Khất sĩ ) .

Trung Bộ (Tập 1) Kinh NIỆM XỨ MLH – 124

* Rồi đến Quán Thọ trên các thọ

Luôn tỉnh giác và có tinh cần

Chế ngự tham ưu tự thân .

* Quán Tâm trên chính tâm , cần nhiệt tâm

Luôn tỉnh giác và thầm chánh niệm

Để chế ngự, dứt điểm ưu tham .

* Quán Pháp trên các pháp trần

Chánh niệm, tỉnh giác, tinh cần, nhiệt tâm

Để chế ngự ưu tham các thứ .

Đó là Bốn Niệm Xứ cần theo .

Hãy nghe , này các Tỷ Kheo !

Thế nào là quán thân đều trên thân ?


Đến khu rừng, đại thụ, nghĩa trang

Hay ngôi nhà trống bỏ hoang

Kiết già ngồi thẳng lưng, an trú liền

Tâm chánh niệm, hoàn toàn tỉnh giác

Trong giây lát, biết tự thở vào (1)

Tỉnh giác thở ra thế nào (1)

Cũng đều nhận biết đuôi đầu, tuệ tri .

Với tuệ tri, biết mình đang thở _______________________________

* Kinh NIỆM XỨ ( Satipatthàna-sutta ) có 4 đế mục quán niệm

( anupassanà ) :

- Quán Thân ( bất tịnh ) hay Niệm Thân ( Kàyànupassanà ) .

- Quán Thọ ( thị khổ ) hay Niệm Thọ ( Vedanànupassanà ) .

- Quán Tâm ( vô thường ) hay Niệm Tâm ( Cittànupasanà ) .

- Quán Pháp ( vô ngã ) hay Niệm Pháp ( Dhammànupassanà ) .

(1) : Niệm hơi thở (Ànàpànasati ) :

- Chứng nghiệm trọn vẹn tiến trình của hơi thở (sabakàyapatisam-

vedi ) . – Làm lắng dịu tiến trình của hơi thở ( passambhayam

kàyasamkhàram ).


Đang thở vào , đang thở ra đây

Thở vào ngắn , thở vào dài

Thở ra ngắn , thở ra dài – lâng lâng .

Tập “ cảm giác toàn thân ” tôi thở

Tôi thở vào , tôi thở trở ra

Vị ấy tập thở vào , ra

“ Thân hành an tịnh ” thở ra, thở vào .

Các Tỷ Kheo ! Như sau thí dụ :

Người thợ quay & đệ tử thợ quay

Tuệ tri thiện xảo đủ đầy

Quay dài, quay ngắn biết ngay tức thì

Khi quay dài hay khi quay ngắn

Biết chắc chắn dài, ngắn lúc này .

Cũng vậy, Tỷ Kheo biết ngay

Nhờ tuệ tri, biết thở dài & ngắn đây

Hay biết rày : thở vào & ra khác

Thở ra & vào ‘ cảm giác toàn thân ’.

Vị ấy thực tập lần lần

‘ Thân hành an tịnh ’ thở dần vào & ra .

Vị ấy sống quán ra thân ấy


Hay cả nội thân & ngoại thân

Quán tánh sinh khởi (1) trên thân, mọi phần

Hay quán tánh trên thân tận diệt (2)



“ Có thân đây ”, hy vọng ngay hướng về _______________________________

(1) : Quán niệm bản chất (pháp) sinh khởi ( samudayadhamma ).

(2) : Quán niệm bản chất (pháp) hoại diệt ( vayadhamma ) .







Khi bước đi, biết đủ : Tôi đi (1)

Hay khi đứng, ngồi, nằm - thì

Tuệ tri biết rõ hành vi mình làm .

Quán thân trên nội thân , tự thấy

Hay vị ấy quán trên ngoại thân


Quán tánh sinh khởi trên thân, mọi phần




“ Có thân đây ”, hy vọng ngay hướng về





Các Tỷ Kheo ! Bước chân lui, tới

Vị Phích-Khú nhờ bởi tuệ tri

Biết rõ là mình đang đi (2)

Khi tay co duỗi , tuệ tri làm gì

Khi mang bát, mặc y, ăn, uống

Nếm, nhai, nuốt hay muốn vệ sinh

Nằm, ngồi, đi, đứng, nghe, nhìn (2)

Tất cả hành động của mình biết ngay . _______________________________

(1) : Quán niệm các oai nghi của Thân ( Iriyàpatha ) .

(2) : Quán niệm sự hay biết ( Catusampajannà ) .


Sống quán thân như vầy an tĩnh

Là quán thân trên chính nội thân


Hay quán cả nội & ngoại thân, hai phần

Sống quán tánh trên thân sanh & diệt





Không nương ỷ, chấp trước vật gì .

Quán thân trện thân tức thì



Quán sát thân đầy đủ mọi phần

Từ đỉnh đầu tới bàn chân

Lớp da bao bọc vô ngần uế dơ (1)

Vật bất tịnh chực chờ bài tiết

Tóc, lông, móng, răng, thịt, gân, da

Xương, thận, tủy, phổi, ruột già

Tim, gan, lá lách, máu và mồ hôi

Hoành cách mô và rồi đàm, mật

Mở, nước mắt, nước miếng, mủ, phân

Ruột non, nước tiểu .. vân..vân ..

* Giống như bao lớn là thân thể này

Hai đầu trống , đựng đầy thứ có :

Gạo, lúa, mè, đậu đỏ, đậu xanh .

Một người đôi mắt tinh anh

Trút bao quan sát, thấy nhanh mọi bề : _______________________________

(1) : Quán tưởng tính cách ô trược của Thân

( Patikkulamamasikàra ) .


Đây hạt lúa, gạo, mè và đậu .

Cũng như vậy, hiểu thấu thân này

Tỷ Kheo vị ấy thấy ngay

Băm hai thể trược chất đầy trong thân .

Vật uế trược muôn phần đáng chán

Vị ấy quán thân trên nội thân


Hoặc sống quán nội & ngoại thân, hai phần .

Sống quán tánh trên thân sinh & diệt ,





Không nương ỷ, chấp trước vật gì

Quán thân trên thân tức thì



Quán thân này về đủ hạn phần :

Tứ đại (1) chất chứa trong thân

Địa đại, thủy đại và phần hỏa, phong

Cả chi tiết ngoài trong tứ đại .

Như hình thái của thí dụ đây :

Một đồ tể thiện xảo này

Giết bò, ngồi cắt chia ngay giữa đường

Phân biệt xương, thịt, da … các thứ .

Cũng như vậy, Phích-Khú vị này

Quán sát về thân mình đây

Đất, nước, lửa, gió (1), rõ ngay mọi bề _______________________________

(1) : Quán tưởng về Tứ Đại ( Catudhàtumanasikàra ) gồm

Đất, Nước, Lửa, Gió ( Pathavi , Àpo , Tejo , Vàya ).


Về vị trí và về sắp đặt

Phần tứ đại có mặt trong thân

Hỏa đại , phong đại xoay vần

Địa đại, thủy đại – quán thân như vầy .

Các Tỷ Kheo ! Trình bày điểm khác

Vị Phích-Khú quan sát thây ma (1)

Quăng bỏ nghĩa địa , rừng xa

Một ngày, cho đền hai, ba, bốn ngày

Thi thể này trương phồng xanh xám

Rồi rả nát, giòi bám, thối tha .


“ Thân này tánh chất chính là như đây ,

Bản tánh là như vầy, chẳng khác

Không vượt thoát khỏi tánh chất đây ”.


Dùng tử-thi-quán nhiều ngày, nghiệm ra













Các Tỷ Kheo ! Tinh cần Phích-Khú _______________________________

(1) : Quán tưởng chin loại tử thi ( Navasìvathikàpabba ) .


Quán đầy đủ diễn biến tử thi


Bị kên kên, quạ …tức thì xé ăn

Hay diều hâu, giả can, chó đói

Loài côn trùng các loại rỉa qua


Thân này tánh chất chúng là như đây








Đã bị muôn thú tức thì xé ăn

Xương còn gân nên còn liên kết

Còn dính máu nhưng hết thịt rồi

Hay còn dính thịt ít thôi

Hoặc không còn máu, thịt nơi thây này.

Nhiều tử thi lâu ngày đã chết

Bộ xương không liên kết với nhau

Rải rác xương chân, xương đầu

Xương mông, xương sống, sọ đầu, xương tay

Xương bả vai hay xương bắp vế

Bàn tay, chân còn để đốt xương .











Chỉ toàn xương trắng, còn gì nữa đâu !

Đống xương khô trắng màu vỏ ốc

Trải nhiều năm xám mốc, mục xương




Không vượt thoát khỏi tánh chất đây .


Dùng tử-thi-quán nhiều ngày, nghiệm ra ,













* * *


“ Quán Thọ trên các thọ ” thế nào ?

Ở đây , khi cảm thọ vào

Lạc thọ , cảm giác ra sao , biết là :

“ Tôi cảm giác đây là lạc thọ ”,


Hay cảm giác khổ thọ , biết ngay :

“ Tôi cảm giác khổ thọ đây ”.

Bất khổ bất lạc thọ này đến nơi

“ Bất khổ & lạc thọ , thời tôi có ”.

Khi cảm giác lạc thọ thuộc về

Vật chất ; thì biết một bề :

“ Lạc thọ vật chất ”(1), vấn đề biết ngay .

Hay : “ Lạc thọ tôi nay cảm giác

Không thuộc về vật chất ”(2), rõ thông .

Cảm giác khổ thọ cũng đồng

Thuộc về vật chất hay không thuộc về

Đều biết rõ mọi bề cảm giác

Hay Bất khổ bất lạc thọ đồng

Thuộc về vật chất hay không

Biết rằng :“ Tôi cảm giác …” trong loại nào .

Vậy nói vào Tỷ Kheo vị đó

Quán thọ trên nội thọ cần chuyên

Quán thọ trên ngoại thọ liền

Hay quán nội & ngoại thọ lên tức thì

Tánh sinh khởi quán trên các thọ

Tánh diệt tận các thọ quán ngay

Hay quán sinh & diệt thọ này

“ Có thọ đây ”, an trú ngay niệm lành

Với hy vọng hướng nhanh chánh trí

Và chánh niệm . Rồi vị Tỷ Kheo

Sống không chấp trước, không theo

Một vật gì đó dính đeo trên đời . _______________________________

(1) : Thọ lạc , thọ khổ hay thọ vô ký ( không khổ không lạc )

hay Thọ trần tục ( thuộc về vật chất : Sàmisa ) .

(2) : Thọ phi trần tục ( không thuộc về vật chất : Niràmisa ) .


Các Tỷ Kheo ! Vậy thời vị đó

Quán Thọ trên các thọ như vầy .

* * *

Thế nào Phích-Khú vị này

Quán Tâm nghiêm cẩn và rày nhận chân :

Tâm có tham biết rằng tham đó (1)

Tâm không tham biết rõ không tham

Tâm sân hay không sân tâm

Tâm si hay chẳng si lầm , biết ngay

Tâm thâu nhiếp, biết rày thâu nhiếp

Tâm tán loạn, biết kịp tâm này

Tâm quảng đại cũng biết rày

Tâm không quảng đại, biết ngay không lầm .

Tâm hữu hạn hay tâm vô thượng

Tâm có định , tâm chẳng định xong

Với tâm giải thoát hay không

Tất cả tâm ấy thảy đồng biết ngay .

Tỷ Kheo quán đủ đầy tâm ấy

Trên nội tâm hay trải ngoại tâm

Hay cả nội tâm & ngoại tâm

Quán tánh sinh khởi trên tâm mọi phần

Hay quán tánh trên tâm tận diệt

Hoặc quán tánh sinh & diệt tâm đây ,


“ Có tâm đây ”, hy vọng ngay hướng về

Về chánh niệm và về chánh trí _______________________________

(1) : Niệm Tâm :Tham (ràga), sân (dosa), si (moha), loạn động

(vikhitta), quảng đại ( phát triển cao thượng : mahaggata),

không quảng đại (amahaggata), hữu hạn ( sanuttara), tâm vô

thượng (anuttara), tâm định (samàhita), không định (asamàhita),

tâm giải thoát (vimutta), không giải thoát (avimutta) .




Tỷ Kheo như vậy quán thời trên tâm .

Các Tỷ Kheo ! Hành thâm đầy đủ

Vị Phích-Khú quán pháp ra sao ?

‘ Quán pháp trên các pháp ’ nào ?

Vị ấy quán pháp đối vào tự thân

Năm triền cái : Hận sân, tham dục (1)

Trạo hối hoặc hôn trầm thụy miên

Hoài nghi, ngờ vực tiếp liền

‘Quán pháp trên các pháp ’ chuyên hằng ngày .

Các Tỷ Kheo ! Biết ngay thằng thúc

* Từ nội tâm Tham dục nổi lên

Tuệ tri, vị ấy biết liền :

‘ Tôi có tham dục dấy lên trong lòng ’

Không tham dục cũng đồng nhận biết .

– Dục chưa sinh nay thiệt đang sinh ,

– Còn với tham dục đã sinh


– Với tham dục đã rày đoạn diệt

Không sinh nữa, cũng biết rõ ràng .

* Nội tâm Sân hận ngập tràn

Biết liền : ‘Tôi có sân đang trong lòng ’

Hay ‘ Nội tâm tôi không sân hận ’

– Chưa sân hận, nay nó đang sinh ,

– Và với sân hận đã sinh _______________________________

(1) : Năm Triền Cái ( Nìvarana ) : Tham dục ( kàmacchanda ),

Sân hay oán ghét ( vyàpàda ), Hôn trầm thụy miên hay dã dượi

( thìna-middha), Trạo hối (trạo cử hay phóng dật lo âu): uddhacca

kukkucca ), Hoài nghi ( vicikicchà ) .



– Với sân hận đã rày đoạn diệt

Không sinh nữa, cũng biết rõ liền .

* Nội tâm hôn trầm thụy miên

Tuệ tri nhận biết : ‘Hiện tiền nội tâm

Đang hôn trầm thụy miên - ngủ gục .

Biết rõ lúc không có hôn trầm .

Hay là biết rõ nội tâm

– Chưa sinh, nay khởi hôn trầm thụy miên ,

– Hoặc đã sinh nay liền đoạn diệt ,

– Đã đoạn diệt, sau sẽ không sinh .



* Hay nội tâm bên trong Trạo hối

Tuệ tri rằng :‘ Trạo hối trong tôi ’,

‘ Không có trạo hối trong tôi ’

Những điều như thế tức thời tuệ tri .

– Chưa trạo hối, nay thì sinh khởi ,

– Đã sinh khởi, nay đoạn diệt rồi ,

– Trạo hối đã đoạn diệt rồi

Sẽ không sinh khởi ở thời tương lai .

* Nội tâm này có Nghi , biết chắc :

‘ Nội tâm tôi quả thật có nghi ’,

‘ Nội tâm tôi không có nghi ’,

– Nghi chưa sinh khởi, nay thì sinh nhanh ,

– Nghi đã sanh, đến nay đoạn diệt ,

– Nghi đã diệt, tương lai không sinh .



Vị Tỷ Kheo tâm trong an lạc


Quán pháp trên nội pháp hằng ngày

Quán pháp các ngoại pháp đây

Hay quán nội & ngoại pháp này có nên .

Quán tánh sinh khởi trên các pháp

Quán tánh diệt tận pháp có đây

Hay quán sinh & diệt pháp này

‘ Đang có những pháp ở đây ’ - tỏ bày

Sống an trú như vầy chánh niệm

Với hy vọng hướng kiếm dễ dàng

Chánh niệm, chánh trí nghiêm trang

Không nương tựa, không chấp toàn vật chi .

Các Tỷ Kheo ! Vậy thì Phích-Khú

Sống quán pháp đầy đủ, suy tầm

Đối với Triền Cái có năm :

Tham dục, trạo cử, hôn trầm, sân, nghi .

Các Tỷ Kheo ! Hướng đi tiếp nữa

Vị Phích-Khú chỉnh sửa tự tâm

Đối với Thủ Uẩn có năm (1)

Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức - nhằm quán nên

Sống thường quán pháp trên các pháp

Đối với các Thủ uẩn làm nền

Thế nào là việc nói trên ?

Tỷ Kheo suy nghĩ đến liền :‘ Sắc đây ! ’

‘ Đây sắc sinh và đây sắc diệt ’,

‘ Đây là Thọ - thọ diệt, thọ sinh ’,

‘ Đây là Tưởng - tưởng diệt & sinh ’

‘ Đây Hành – hành diệt, hành sinh ’ quá trình , _______________________________

(1) : Năm Thủ Uẩn ( Upàdànakkhandha ) gồm :

Sắc ( rùpa ), Thọ ( vedanà ), Tưởng ( sannà ), Hành

( sankhàrà), Thức ( vinnàna ) .


‘ Đây là Thức - thức sinh, thức diệt ’.

Vị ấy biết quán pháp cần chuyên

Trên các nội & ngoại pháp riêng

Hay cả nội, ngoại pháp liền quán ra .












Đối với Thủ Uẩn hằng ngày tiếp giao .



Với sáu Nội & Ngoại Xứ đây : (1)


Các Tỷ Kheo ! Biết vào điều thật

Về đôi Mắt & các Sắc đương thì

Do duyên hai pháp đồng qui

Kiết sử sinh khởi, tuệ tri tự mình .

– Với kiết sử chưa sinh - sinh khởi ,

– Kiết sử sinh - nay tới diệt ngay , _______________________________

(1) : Sáu Nội và Ngoại Xứ ( Salàyatana ) :do sáu Căn và sáu

Trần duyên hợp : mắt với sắc , tai với tiếng , mũi với hương,

lưỡi với vị , thân với xúc chạm , (tâm) ý với các đối tượng

của tâm ( pháp ) .


– Kiết sử đã được diệt đây

Sẽ không sinh khởi ; vị này tuệ tri .

Cũng như vậy, tuệ tri các loại :

Tai với Tiếng , Mũi lại với Hương ,

Lưỡi duyên với Vị tinh tường ,

Ý duyên với Pháp , Xúc thường với Thân .

Hai pháp cần có duyên nối kết

Nên vị ấy nhận biết, tuệ tri

– Kiết sử sinh khởi tức thì ,

– Đã được đoạn diệt sau kỳ khởi xong ,

– Đã đoạn diệt và không sinh nữa .

Vị Tỷ Kheo hằng bữa tuệ tri

Trên các nội & ngoại pháp tri

Hay cả nội, ngoại pháp thì quán ra












Sáu Nội Ngoại Xứ hằng ngày tiếp giao .



Với Bảy Giác Chi * pháp đây ___________________ ( * ) : Xem chú thích trang kế .



Vị Tỷ Kheo biết vào một điểm

* Nội tâm mình có Niệm giác chi ,

Tuệ tri có Niệm giác chi

Hay là không có , tuệ tri rõ ràng .

– Niệm giác chi hiện đang sinh khởi ,

– Đã sinh khởi , nay được tu trì ,

Tỷ Kheo vị ấy tuệ tri .

* Tiếp tục Trạch Pháp giác chi đồng thì ,

* Nội tâm có Giác chi Tinh Tấn ,

* Nội tâm dẫn tới Hỷ giác chi ,

* Hay có Khinh An giác chi ,

* Nội tâm có Định giác chi , chẳng lầm .

* Xả giác chi nội tâm mình có ,

Tuệ tri rõ : “ Có bảy Giác Chi ” *

Hay “ không có bảy giác chi ”.

– Giác chi bảy loại đồng thì chưa sinh

Nay thình lình chúng liền sinh khởi .

– Bảy giác chi đã khởi sinh nhanh

Nay được tu tập viên thành .

Tỷ Kheo vị ấy rõ rành tuệ tri .

Sống quán pháp trên thì nội pháp ,

Sống quán pháp ngoại pháp hòa hài ,

Hay sống quán pháp cả hai

Nội pháp & ngoại pháp rõ bày lớp lang .

Hay quán tánh pháp đang sinh khởi _______________________________

* Thất Giác Chi ( Bojjhanga ) : 1) Niệm giác chi ( Sati ) ,

2) Trạch pháp giác chi ( dhammavicaya ), 3) Tinh tấn giác

chi ( Viriya ), 4) Phỉ giác chi ( Pìti ), 5) Khinh an giác

chi ( passadhi ), 6) Định giác chi ( samàdhi ), 7) Xả giác

chi ( Upekkhà ) .












Bảy Giác Chi đó hằng ngày tiếp giao .

17. Các Tỷ Kheo ! Nói vào điểm khác


Với Bốn Sự Thật (1) thẳng ngay


Vị Tỷ Kheo biết vào chi tiết

Như thật biết : “ Đây Khổ ” ở đời

Đây Tập , Diệt , Đạo đồng thời

Là Tứ Diệu Đế (1)- Trời, người kính tin .

Trên hành trình Tỷ Kheo quán chiếu

* Khổ Thánh đế được hiểu thế nào ?

Sinh, Già, Bệnh, Chết (2), khổ sầu

Bi, Ưu, Não hại, Mong cầu không xong .

Là Khổ trong năm phần Thủ uẩn .

– Hãy nghị luận thế nào là Sinh ?

Trong mỗi mỗi hạng chúng sinh _______________________________

(1) : Bốn Sự Thật hay Tứ Diệu Đế ( Ariyasacca ) :

Khổ Đế ( dukkha ), Tập Đế ( mudaya ), Diệt Đế ( nirodha )

và Đạo Đế ( magga ) .

(2) : Sinh ( jàti ), Già ( jarà ), Bệnh ( vyàdhi ), Chết ( marana ).


Trong từng giới loại, xuất sinh, xuất thành

Hay xuất sản, tái sinh của họ

Sự hiện có các Uẩn từng phần

Với sự hoạnh đắc các căn

Tỷ Kheo ! Như vậy gọi rằng sự Sinh .

– Còn hiểu tinh thế nào Già Lão

Sự niên lão mỗi hạng chúng sanh

Trong từng giới hạn, hình thành

Trạng thái hủ hoại , rụng răng, da mồi

Căn suy đồi , mắt mờ, tóc bạc

Là tuổi hạc , như vậy là Già .

Này các Tỷ Kheo ! Nói qua

– Thế nào là Chết , xảy ra mọi người ?

Mỗi chúng sinh từng nơi giới loại

Khi thân hoại , tạ thế , tử vong

Sự chết hay sự diệt vong

Các Uẩn tận diệt , bỏ xong thây này ,

Các Tỷ Kheo ! Như vầy là Chết .

– Còn phải biết thế nào là Sầu ?

Những ai gặp tai nạn nào ,

Những ai cảm thọ sự đau khổ nào ,

Sự sầu muộn, lo âu, khổ não

Đã gây tạo ; gọi đó là Sầu .

– Các Tỷ Kheo ! Bi là sao ?

Những ai từng đã gặp vào nạn tai

Tai nạn này hay tai nạn khác

Hoặc cảm thọ bi đát, khổ đau

Bi ai , bi thảm , buồn rầu

Than van, khóc lóc, muộn sầu không nguôi .

Sự thống thiết, bùi ngùi đau đớn


Dù nhỏ lớn cũng gọi là Bi .

– Các Tỷ Kheo ! Khổ là chi ?

Đau khổ thân thể , chẳng gì vui an

Không sảng khoái về thân mọi chỗ

Sự đau khổ cảm thọ do thân

Bực bội cảm thọ do thân

Như vậy là khổ , muôn phần bất an .

– Lại nói sang Ưu là sao đó ?

Các Tỷ Kheo ! Đau khổ về Tâm

Sự không sảng khoái về tâm

Đau khổ cảm thọ do tâm , âm thầm

Không sảng khoái do tâm cảm thọ

Các Tỷ Kheo ! Gọi đó là Ưu .

– Não là sao ? Các Tỷ Khưu !

Ai gặp tai nạn thường lưu khổ sầu

Ai cảm thọ sự đau khổ ấy

Họ cảm thấy áo não, bi ai

Thất vọng, tuyệt vọng kéo dài

Như vậy là Não , u hoài khổ đau .

– Như thế nào Cầu Bất Đắc Khổ ?

Các Tỷ Kheo ! Ở chỗ chúng sanh

Đã bị chi phối do Sanh


‘ Ta cầu mong Sanh không chi phối

Mong rằng ta thoát lối thác sanh ’.

Nhưng mong cầu ấy không thành

Cầu bất đắc khổ sẵn dành trải qua .

Hoặc chúng sanh bị Già, Bệnh, Chết

Sầu, Bi, Khổ, Ưu, Não hoành hành

Chi phối tất cả chúng sanh



‘ Ta cầu mong mọi điều vừa kể

Không chi phối ta, để vui an

Già, bệnh, chết khổ mọi đàng

Sầu, bi, ưu, não hoàn toàn dứt ngay .

Mong cầu này vốn không sao đạt

Gọi là ‘ cầu bất đắc khổ ’ đây .

Tóm lại, năm Thủ Uẩn này

Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức đầy khổ đau .

19. * Các Tỷ Kheo ! Thế nào Tập Đế ?

Nguyên nhân nào khiến để khổ đau ?

Tái sanh , tham ái , tìm cầu

Câu hữu với hỷ , tham vào mọi nơi

Như dục ái, đồng thời hữu ái

Vô hữu ái … các loại ái này,

Các Tỷ Kheo ! Phải biết rày

Tham ái sinh khởi đủ đầy ở đâu ?

An trú đâu khi cần an trú ?

Các Sắc gì thanh tú đáng yêu

Sắc gì thân ái, mỹ miều

Khiến sự tham ái thuận chiều khởi sanh

Khi khởi sanh thì sanh ở đấy

Khi an trú cũng vậy, nơi này .

Sắc gì khả ái đắm say

Con Mắt là sắc điểm này đáng yêu

Là thân ái, nuông chiều biết tới

Rồi Ý, tai, mũi, lưỡi và thân

Là Sắc khả ái muôn phần

Tham ái sinh khởi dần dần từ đây .

Khi an trú ở ngay tại đấy


Tham ái khi nghe, thấy, ngửi hương

Xúc chạm, nếm vị , pháp tường

Sắc, thinh, vị, xúc, pháp, hương – sáu trần

Sự tham ái đần dần sinh khởi

Và sinh khởi, an trú ở đây .

Ở đời Nhãn Thức biết ngay

Nhĩ, tỷ , thiệt thức cũng rày biết qua

Rồi thân thức, dần dà ý thức

Cả sáu thức thân ái sắc này

Là sắc khả ái đủ đầy

Sinh khởi, an trú nơi này ái tham .

Rồi Nhãn Xúc làm đam mê mắt

Nhĩ, tỷ , thiệt xúc : sắc thân thương

Thân xúc, ý xúc cũng tường

Là sắc khả ái dẫn đường ái tham

Khi sinh khởi và an trú đấy .

Nhãn xúc ấy sở sanh thọ ngay

Nhĩ, tỷ , thiệt xúc cũng tày

Đều sở sanh thọ , sắc này thân thương .

Sắc khả ái dẫn đường tham ái

Rồi tham ái sinh khởi, trú an

Ở đấy sinh khởi, trú an .

Ở đời Sắc Tưởng, sắc càng đáng yêu

Thinh, hương, vị tưởng - đều khả ái

Xúc, pháp tưởng - sắc lại đáng yêu



Các Sắc tư , ái , tầm và tứ


Hương tư, ái , tứ và tầm


Rồi đến Vị - Xúc ái , tầm, tứ, tư

Cả Pháp tư, ái , tầm, tứ loại

Đều là sắc thân ái, đáng yêu



20. Các Tỷ Kheo ! Như vầy Diệt Đế

Sự diệt tận không để đắm say

Không luyến tiếc tham ái này

Xả ly, giải thoát khỏi rày ái tham .

Các Tỷ Kheo ! Ái tham ly xả

Thì xả ly tất cả ở đâu ?

Khi diệt trừ, diệt trừ đâu ?

Ở đời , các loại sắc nào đáng yêu ?

Sắc khả ái khiến đều tham ái



Diệt trừ ở đấy chẳng chi diên trì .

Ở đời có Sắc gì thân ái ?

Mắt là sắc thân ái, đáng yêu

Tai, mũi, lưỡi, thân, ý - đều

Là sắc khả ái , sắc đều đáng yêu .

Tham ái đều xả ly ở đấy

Khi diệt trừ ở đấy , hiểu tường .

Cả vị, xúc, sắc, thinh, hương

Là sắc khả ái, thân thương mọi thì .

Tham ái này xả ly ở đấy

Khi diệt trừ ở đấy , hiểu thâm .

Sáu thức là sắc âm thầm

Nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý – năm thức này

Cùng nhãn thức - sắc đây khả ái .


Rồi sáu xúc cũng lại là nhân

Nhãn xúc , nhĩ, tỷ, thiệt, thân

Rồi cùng ý xúc với phần sắc riêng

Đều khả ái , có duyên như vậy ,

Tham ái này ở đấy xả ly

Diệt trừ ở đấy tức thì .

Nhãn xúc sở sanh thọ vì thấy qua

Nhĩ, tỷ, thiệt cùng là thân, ý

Năm xúc ấy cùng với nhãn trên

Đều sở sanh thọ , có nên

Là sắc khả ái nêu lên mọi thì

Tham ái này xã ly ở đấy

Khi diệt trừ ở đấy , xong phần .

Sáu Tưởng tương đồng sáu Trần

Sắc tưởng, thanh tưởng rồi dần Vị, hương

Xúc, pháp tưởng - sắc thường khả ái



Diệt trừ ở đấy , chẳng chi phải lầm .

Các Sắc tư , ái, tầm và tứ


Hương tư, ái, tứ và tầm

Rồi đến Vị - Xúc tứ, tầm, ái, tư

Cả Pháp tư, ái, tầm, tứ loại

Đều là sắc khả ái mọi thì

Tham ái ở đấy xã ly

Và nó trừ diệt tức thì ở đây ,

Các Tỷ Kheo ! Như vầy Diệt Đế

Hay Khổ Diệt Thánh Đế cũng là .

21. Bây giờ hãy đề cập qua


Khổ diệt Đạo Đế , đó là tám chi

Bát Chánh Đạo : Chánh tri kiến ấy

Chánh tư duy, lại Chánh Ngữ này

Chánh nghiệp, Chánh mạng rõ ngay

Chánh tinh tấn, Chánh niệm này kể sang

Rồi Chánh định - Vẹn toàn Bát Chánh .

* Thế nào Chánh tri kiến ở đây ?

Các Tỷ Kheo ! Tri kiến này

Nhận thức Khổ, Tập Đế ngay, rõ ràng

Tri kiến sang Diệt và Đạo Đế

( Là con đường Thánh Đế thoát mê ) .

* Chánh tư duy là vấn đề

Suy nghĩ ly dục , nghĩ về không sân

Lại suy nghĩ về phần bất hại

Đó được gọi là Chánh tư duy .

* Thế nào Chánh ngữ đồng thì ?

Tự chế không nói láo vì hổ ngươi

Không ác khẩu, không lời phù phiếm

Không hai lưỡi, nói khiến hại người

Đó là Chánh ngữ sáng ngời .

* Thế nào Chánh nghiệp để đời tịnh thanh ?

Tự chế không sát sanh hại vật

Không trộm cắp, không chuyện tà dâm

Đó là Chánh nghiệp, an tâm .

* Thế nào Chánh mạng , thân tâm nhẹ nhàng ? _______________________________

* Bát Chánh Đạo :1) Chánh tri kiến ( sammà ditthi ), 2) Chánh

tư duy ( sammà samkappa ), 3) Chánh ngữ ( sammà vàcà ),

4) Chánh nghiệp ( sammà kammanta ), 5) Chánh mạng

( sammà Àjìva ), 6) Chánh tinh tấn ( sammà vàyàma ),

7) Chánh niệm (sammà sati ), 8) Chánh định (sammà samàdhi).


Hàng đệ tử đàng hoàng từ bỏ

Sống tà mạng do có nghề làm

Thuộc : sát, đạo, vọng, tửu, dâm …

Sống bằng chánh mạng, phải tầm nghề chân .

* Thế nào là Chánh chân Tinh tấn ?

– Các Tỷ Kheo ! Ác pháp chưa sinh ,

Khởi lên ý muốn tự mình

Không cho ác pháp khởi sinh, kiên trì .

– Với nỗ lực, quyết vì tinh tấn ,

Bất thiện pháp, ác pháp đã sinh

Khởi ý trừ diệt tận tình .

– Với các thiện pháp của mình chưa sanh ,

Khởi ý muốn pháp lành sinh khởi .

– Các thiện pháp đã khởi sinh sang ,

Khởi ý tăng trưởng, trú an

Không cho băng hoại, hoàn toàn mãn viên .

Cố nỗ lực tinh chuyên, trì chí

Chánh tinh tấn là ý như vầy .

* Thế nào Chánh niệm ở đây ?

Vị Tỷ Kheo ấy thẳng ngay, tinh cần

Thân trên thân vị này quán tưởng

Tinh tấn hướng tỉnh giác, niệm lành

Tham ưu chế ngự sẵn dành

Quán thọ trên các thọ nhanh chẳng lầm

Quán tâm trên các tâm thuận hạp

Quán pháp trên các pháp trải qua

Tỉnh giác, chánh niệm an hòa

Tham ưu chế ngự, gọi là Niệm chân .

* Các Tỷ Kheo ! Về phần Chánh định


Là thế nào ? - Khi chính Tỷ Kheo

– Ly dục, thiện pháp hành theo

Ác bất thiện pháp thảy đều lánh xa .

Thiền thứ nhất chứng và an trú

Một trạng thái đầy đủ an lành

Hỷ lạc do ly dục sanh

Với tầm, với tứ khởi nhanh âm thầm .

– Tỷ Kheo tiếp diệt tầm, diệt tứ

Chứng và trú vào Thiền thứ hai

Với trạng thái hỷ lạc đầy

Do định sanh, không tứ hay không tầm

Và nội tỉnh nhất tâm như vậy .

– Tỷ Kheo ấy trú xả, hỷ ly

Chánh niệm tỉnh giác, tuệ tri

Thân cảm lạc thọ tức thì lâng lâng

Các bậc Thánh, hiền nhân gọi đủ

Là ‘ xả niệm lạc trú ’, trải qua

Chứng và trú Thiền thứ ba .

– Tinh tấn thẳng tiến - tức là Tỷ Khưu

Xả lạc, khổ ; hỷ ưu tận diệt

Thiền thứ tư chứng biết, trú an

Không khổ, không lạc, lâng lâng

Xả niệm thanh tịnh , gọi rằng Định chân .

Các Tỷ Kheo ! Tám phần Đạo Đế

Khổ diệt Đạo Thánh Đế cũng là

Như vậy, vị ấy trải qua

Quán pháp nội & ngoại cùng là pháp đây ,

Hay cả hai : nội và ngoại pháp .

Quán pháp sinh trên các pháp này ,

Hay quán tánh diệt pháp đây ,


Hay quán sinh & diệt trên rày pháp đây ,

‘ Có những pháp ở đây ’ – Phích-Khú

Sống an trú chánh niệm như vầy


Chánh trí, chánh niệm đủ đầy viên thông ,

Không nương tựa và không chấp trước

Mọi vật gì có được đời này

Quán pháp trên các pháp đây

Với Bốn Thánh Đế , hằng ngày tư duy .

22. Các Tỷ Kheo ! Kiên trì tu tập

Bốn Niệm Xứ , đều khắp bảy năm

Vị ấy có thể chứng tầm

Một trong hai quả trổ mầm sau đây :

– Hoặc chứng ngay hiện thời Chánh trí ,

– Còn hữu dư , chứng vị Bất hoàn (1)

( A-Na-Hàm quả ) dễ dàng .

Không cần lâu quá nếu càng cần chuyên

Vị Tỷ Kheo thắng duyên tu tập

Bốn Niệm Xứ đều khắp Sáu năm

Năm, bốn, ba, hai, một năm

Bảy tháng, một tháng hoặc trong bảy ngày

Thì vị này có thể chứng đắc

Một trong hai quả rất tuyệt vời :

– Hoặc chứng Chánh trí hiện thời ,

– Hữu dư y tại, chứng ngôi Bất hoàn .

Đây chính là con đàng độc nhất _______________________________

(1) : Quả vị thứ ba trong Tứ Thánh Quả Thinh Văn Giác là A-

Na-Hàm ( Anàgàmi ) hay Bất Lai quả (Không sinh lại thế gian

nữa mà sinh lên cung trời Tịnh Cư (Suddhàvàsa) để tiếp tục tu

và nhập Vô Dư Niết Bàn .


Đem thanh tịnh đến tất chúng sanh

Vượt khỏi sầu bi chẳng lành

Thành tựu Chánh lý, diệt ngành khổ ưu

Và Niết bàn vô ưu, chứng ngộ

( Diệt hoàn toàn đau khổ, vô minh )

Là Tứ Niệm Xứ cao minh .

( Chúng Tăng cần phải đinh ninh thực hành ).

Đức Thế Tôn an lành thuyết giảng

Giải lý nghĩa viên mãn, rõ ràng

Chư Tỷ Kheo trong đạo tràng

Hoan hỷ tín thọ lời vàng Thế Tôn .


*

* *

( Chấm dứt Kinh NIỆM XỨ - SATIPATHÀNA SUTTA )

Documents

TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO TẠNG KINH ( NIKÀYA ) ______________ Thi Hóa TRUNG BỘ KINH ( Majjhima Nikàya ) Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU Dịch sang tiếng Việ