АГУУЛГА - usip.mn · зорилгоор борлуулалтын төвийг Нийслэлийн нэгдсэн үйлчилгээний Драгон төвд байгуулав

1

2

АГУУЛГА Товчлол ..........................................................................................................................1

хураангуй ..........................................................................................................................1

төслийн тухай товчхон...............................................................................................................2

төслийн үйл ажиллагаа ба үр дүн - 2018 ..................................................................................3

Бүрэлдэхүүн хэсэг А. гэр хорооллын нарийн тоосонцорыг бууруулах үйл ажиллагаа ...........5

Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (A1) Татаасын хөтөлбөр .................................................................... 5

(A1)-1: “Дулаалга аяны хоёрдугаар шат .............................................................................. 5

(A1)-2: Гэр хороололд байрлах, нийслэлийн өмчит цэцэрлэгийн барилгын дулаан

алдагдлыг бууруулах ажил ................................................................................................. 12

Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (A2) Зуух туршилтын лаборатори, Зуух хөгжлийн төвд үзүүлэх

техник туслалцаа/ Бүрэн шаталтат сайжруулсан зуухыг дотооддооо үйлдвэрлэгч нарыг

дэмжих үйл ажиллагаа ............................................................................................................ 14

ЗТЛ болон ЗХТ-д үзүүлэх техник туслалцааны ажлын гол үр дүн ...................................... 26

Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (A3)-3 Дотоод орчны агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр

(HEPA) ........................................................................................................................................ 28

Бүрэлдэхүүн хэсэг C. Олон нийтийн ухамсрыг дээшлүүлэх, хөтөлбөрийн зохицуулалт ба

төслийн менежмент ................................................................................................................32

Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг C1 Агаарын чанарын хяналт, түүний менежмент ба дүн

шинжилгээ ................................................................................................................................ 32

Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг С3 Хөтөлбөрийн зохицуулалт ба олон нийтийн ухамсрыг

дээшлүүлэх үйл ажиллагаа ..................................................................................................... 34

Олон нийтэд чиглэсэн үйл ажиллагаа ............................................................................... 34

Төслийн санхүүгийн менежтент ......................................................................................... 40

Төслийн ХАА ............................................................................................................................. 41

ХАВСРАЛТ ........................................................................................................................46

Хавсралт 1: Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийн төвийн дүгнэлт .................................... 46

Хавсралт №2: Дулаалга аян 3 хэрэгжвэл хамрагдах хүсэлтээ илэрхийлсэн айл ............. 47

ТОВЧЛОЛ

УБЦАТ Улаанбаатар Цэвэр Агаар Төсөл

ДБ Дэлхийн Банк

ТУН Төслийн Удирдах Нэгж

НЗДТГ Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар

ХААТ Худалдан Авах Ажиллагааны Төлөвлөгөө

ЗТЛ Зуур Туршилтын Лаборатори

УХЖЗ Усан Халаалтын Жижиг Зуух

ЗХТ Зуух Хөгжлийн Төв

ОБҮХ Орчны Бохирдлыг Бууруулах Үндэсний Хороо

ТУХ Төслийн Удирдах Хороо

ҮАУ Үйл Ажиллагааны Удирдамж

ШУТИС Шинжлэх Ухаан, Технологийн Их Сургууль

ЦУОШГ Цаг Уур, Орчны Шинжилгээний Газар

НМХГ Нийслэлийн Мэргэжлийн Хяналтын Газар

НАББГ Нийслэлийн Агаарын Бохирдлыг Бууруулах Газар

НС Нэмэлт Санхүүжилт

ТББ Төрийн Бус Байгууллага

БА Борлуулалтын Ажилтан

ХИ Хяналтын Инженер

ЭХЯ Эрчим Хүчний Яам

СЯ Сангийн Яам

УБ Улаанбаатар хот

БТ Борлуулалтын Төв

ДХЦХ Дулаан Хуримтлууртай Цахилгаан Халаагуур

ДТҮЭХ Дулааны Техник, Үйлдвэрлэлийн Экологийн Хүрээлэн

1

ХУРААНГУЙ 2012 оноос эхлэн “Улаанбаатар Цэвэр Агаар төсөл” (УБЦАТ) хэрэгжиж байгаа бөгөөд 2019 оны 06 дугаар сард төсөл дуусгавар болох юм. Энэхүү баримт бичиг нь төслийн 2018 оны үйл ажиллагааг жилийн эцсийн байдлаар илэрхийлсэн тайлан бөгөөд тайлант хугацаанд дараах гол ажлыг гүйцэтгэсэн байна. Үүнд:

Төслийн үйл ажиллагааны шалгуур үзүүлэлтүүдийг улирлаар хянан төсөл хэрэгжилтийн явцын тайлангуудыг тухай бүр боловсруулан холбогдох талуудад хүргүүлж ажиллав.

Дотоодын зуух үйлдвэрлэгчдийг дэмжих хөтөлбөрийг үргэлжлүүлж шинээр 3 загварыг гарган лабораторийн туршилтад оруулав. Эдгээрийг нэрлэвэл, MN-4 (хөндлөн галлагаат гэрийн зуух), MN-5(15кВт-ын хүчин чадал бүхий усан халаалтын жижиг зуух) болон MN-6(5кВт-ын хүчин чадал бүхий усан халаалтын жижиг зуух) болно.

“Дулаалга аян-2”-ыг хэрэгжүүлж гэр хорооллын 195 айл өрх хамрагдаж байшин сууцаа хөнгөлөлттэй үнээр дулаалав.

Гэр хороололд байрладаг, төрийн өмчит 5 цэцэрлэгийн барилгын дулаан алдагдлыг бууруулав.

Нийслэлийн Агаарын бохирдлыг бууруулах газрын хүсэлтийн дагуу агаарын чанарыг хянах тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгслийг ханган нийлүүлэв.

Бүрэн шаталтат, сайжруулсан зуухны керамик доторлогоог дотооддоо хийх зорилтын хүрээнд керамик шатаах зуухыг Зуух хөгжлийн төв (ЗХТ)-ийн дэргэд байгуулж ашиглалтад оруулав.

Эрчим Хүчний Яам (ЭХЯ)-ны хүсэлтийн дагуу эрчим хүчний хэмнэлттэй цахилгаан халаалтын хэрэгслийн шаардлага стандарт боловсруулах ажлын худалдан авах ажиллагаа (ХАА)-г зохион байгуулав.

Төслийн нэмэлт санхүүжилтийн хүсэлтийг Дэлхийн Банк (ДБ)-нд Сангийн Яам (СЯ)-аар уламжлуулсан ба нэмэлт санхүүжилтээр хийгдэх ажлын бэлтгэлийг хангав. Нэмэлт санхүүжилтийн хүрээнд төсөл шинэ бүрэлдэхүүн хэсэгтэй болох ба уг бүрэлдэхүүн хэсгийн хүрээнд сонгогдсон байршил дахь айл өрхийг халаалтын орчин үеийн хэрэгсэл буюу дулаан хуримтлуурт цахилгаан халаагуур (ДХЦХ)-аар хангах ажил хийгдэнэ. Энэхүү ажлын хүрээнд дараах ажлыг хийнэ: (i) халаалтын орчин үеийн төхөөрөмжийг шалгуур хангасан айл өрхөд суурилуулах ба үүнд цахилгаан түгээх сүлжээний шинэчлэл хийгдсэн эсэхийг нягтлан хоёр-тарифт цахилгаан тоолуурыг суурилуулах, кабель шугмын холболтыг хийх, трансформатораас айл хүртэлх сүлжээний шугмыг сайжруулах зэрэг ажлууд; (ii) халаалтын дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэх чадавхыг бэхжүүлэх техник туслалцааны ажил

Нэмэлт санхүүжилтийн төслийн ХАА-ны стратегийн баримт бичгийг боловсруулан ДБ-ны зөвлөмж, саналыг авч эцэслэв.

Нэмэлт санхүүжилтийн хүрээнд шинээр нэмэгдсэн Г бүрэлдэхүүн хэсгийн “Үйл ажиллагааны удирдамж” (ҮАУ)-ийг боловсруулж санал авахаар холбогдох талуудад хүргүүлэв.

2018 оны үйл ажиллагаанаас авсан сургамж дүгнэлтийг уг тайланд тусгаж өгсөн болно.

2

ТӨСЛИЙН ТУХАЙ ТОВЧХОН Нэр Улаанбаатар Цэвэр Агаар төсөл (УБЦАТ)

Хугацаа 2012-2019

Хөгжлийн зорилт

Гэр хорооллын хэрэглэгчдийг бохирдол бага ялгаруулдаг халаалтын хэрэгслүүдээр хангахад болон цаашид хөгжлийн түншүүдтэй хамтран Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг бууруулах дунд хугацааны тодорхой арга хэмжээ боловсруулахад оршиж байгаа болно.

Бүрэлдэхүүн хэсэг

A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцорыг бууруулах үйл ажиллагаа: Гэр хорооллын айл өрхийн халаалтын хэрэгсэл болох зуухыг бүрэн шаталтат, сайжруулсан зуухаар солих хөтөлбөр

B. Улаанбаатар хотын төвийн хэсгийн нарийн тоосонцорыг бууруулах үйл ажиллагаа: Агаарын бохирдлыг бууруулах дунд хугацааны арга хэмжээний хөрөнгө оруулалтын болон техник эдийн засгийн үндэслэл зэрэг бодлогын баримт бичгийг боловсруулах

C. Олон нийтийн ухамсарыг дээшлүүлэх, хөтөлбөрийн зохицуулалт ба төслийн менежмент

Үндсэн үйл ажиллагаа

- Зуух солих хөтөлбөр

- Бүрэн шаталтат сайжруулсан зуухыг дотооддоо үйлдвэрлэгч нарын чадавхийг бэхжүүлэх

- Зуух болон нам даралтын зуух үйлдвэрлэгч нарт техникийн туслалцаа үзүүлэх

- Агаарын бохирдлыг бууруулах дунд хугацааны арга хэмжээний бэлтгэлийг хангахад шаардлагатай байгаа бодлогын баримт бичгийг боловсруулах

- Гэр хорооллын байшин сууцны болон цэцэрлэгийн барилгын дулаан алдагдлыг бууруулах

Хүлээж буй үр дүн

Нийт санхүүжилт

15 сая ам. Доллар

3

ТӨСЛИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА БА ҮР ДҮН - 2018

Бүрэлдэхүүн хэсэг Үйл ажиллагаа Явц

Бүрэлдэхүүн хэсэг A: Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа

(A1)-1 Татаасын хөтөлбөр: Гэр хорооллын айл өрхийн байшин сууцны дулаан алдагдлыг бууруулах Дулаалга аян хөтөлбөр (A1)-2 Нийслэлийн өмчит цэцэрлэгүүдийн барилгын дулаан алдагдлыг бууруулах үйл ажиллагаа (A1)-3 Нүүрсний бус технологиор халаалтыг шийдвэрлэх туршилтын төсөл (A1)-4 Хэсэгчилсэн дулаан хангамжид гэр хорооллын айл өрхийг холбох туршилтын төсөл

Дууссан

Дууссан

Явцтай

Цуцласан

((A2)-1 Ахуйн хэрэглээний зуух болон нам даралтын зуух үйлдвэрлэгч нарт техникийн туслалцаа үзүүлэх (A2)-2 Зуухны керамик доторлогоо үйлдвэрлэх шатаах зуух барих ажил

Явцтай

(A3)-1 Төслийн хяналт шинжилгээ ба үнэлгээ (A3)-2 Чанарын хяналтын ажил (A3)-3 Өндөр үзүүлэлт бүхий ХЕПА шүүлтүүртэй агаар цэвэршүүлэгч нийлүүлэх

Явцтай Дууссан Дууссан

(A4) Сургалт, мэдлэг туршлагаа хуваалцах чиглэлээр хийгдэх ажил

Явцтай

Бүрэлдэхүүн хэсэг Б: Улаанбаатар хотын төвийн хэсгийн нарийн тоосонцрыг бууруулах

(B1 B1) Улаанбаатар хотын ногоон байгууламжийн дутмаг байдлаас үүдэн гарч байгаа дэгдэмхий тоосыг бууруулах (B2) Цахилгаан станцуудын утаа болон үнсэн сангаас ялгарч байгаа тоосыг бууруулах (B3) Улаанбаатар хотын төвлөрсөн дулаан хангамжийг сайжруулах техник эдийн засгийн үндэслэл боловсруулах (B4) Улаанбаатар хотын төлбөрийн чадварт нийцсэн орон сууцны стратеги боловсруулах техникийн туслалцаа

Дууссан

Бүрэлдэхүүн хэсэг В:

Олон нийтийн ухамсрыг дээшлүүлэх, хөтөлбөрийн зохицуулалт ба төслийн менежмент

(C1) Агаарын чанарын хяналт, түүний менежмент ба дүн шинжилгээ: явцын шатандаа (C2) Хөтөлбөрийн зохицуулалт C3) Олон нийтийн ухамсарыг дээшлүүлэх сургалт сурталчилгаа

Явцтай

Санхүүгийн удирдлага ба Худалдан авах ажиллагаа

A. Санхүүгийн удирдлага A.1 Татаас A.2 Гэрээ A.3 Удирдлагын зардал B. ХАА

Явцтай

4

COMPONENT A.GER AREA PARTICULAR MATTER MITIGATION

5

БҮРЭЛДЭХҮҮН ХЭСЭГ А. ГЭР ХОРООЛЛЫН НАРИЙН ТООСОНЦОРЫГ БУУРУУЛАХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (A1) Татаасын хөтөлбөр (A1)-1: “Дулаалга аяны хоёрдугаар шат Зорилго: УБ хотын агаарын бохирдлын бүсэд амьдарч өрхүүд байшин сууцаа өөрсдийн

хүч хөдөлмөр, мөнгөн зардлыг гарган дулаалахад нь татаас олгох замаар дэмжлэг

үзүүлж, байшингаа дулаалахад мэргэжлийн инженерийн хяналт, сургалтаар туслаж,

туршлага олгох, сайн туршлагыг олон нийтэд мэдээлэх, ач холбогдлыг таниулах

Аяны хэрэгжилт

Төслийг удирдах нэгж(ТУН) нь зөвлөх баг Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийн төвтэй

зөвшилцөж ерөнхий схемийг гаргасан бөгөөд оролцогч талуудтай алхам нэг бүрийг

ярилцаж, уулзалт хийж, эцэслэн боловсруулсан. Энэхүү механизм нь айл өрхүүдийн

оролцоонд тулгуурлан бүтээгдсэн болохыг доорх схемээс харж болно.

График №3. Дулаалга аяныг хэрэгжүүлэх алхамууд (Хавсралт №1 дэлгэрэнгүй тайлбарыг үзнэ үү)

БҮРЭЛДЭХҮҮН ХЭСЭГ A. ГЭР ХОРООЛЛЫН НАРИЙН ТООСОНЦОРЫГ БУУРУУЛАХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА

6

Гол үр дүн

Үйл ажиллагаа Хэрэгжилт Тайлбар

Хамрагдах хүсэлтэй айл

өрхүүдий бүртгэж

шалгуурын дагуу сонгон

дулаалах

100%

195 айл өрхийн байшин сууцыг дулаалсан

Дулаалгын материал

ханган нийлүүлэгч нарыг

урих, хамтран ажиллах

гэрээ байгуулха

100% Аяны тухай мэдээлллийг өдөр тутмын “Өнөөдөр” сонин

болон www.usip.mn, www.facebook.com/ubcap цахим

сүлжээн д байршуулж олон нийтэд хүргэсэг. Зарын

дагуу 7 компанийн 19 бүтээгдэхүүний санал ирсэн.

Борлуулалтын төвийг

байгуулах

100% Иргэдэд аяны талаарх мэдээ мэдээллий өгөхийн

зэрэгцээгээр шаардлага хангасан айл өрхийн

төлөөлөлтэй гэрээ байгуулах боломжийг бүрдүүлэх

зорилгоор борлуулалтын төвийг Нийслэлийн нэгдсэн

үйлчилгээний Драгон төвд байгуулав.

Бүтээгдэхүүн нийлүүлэгч нарыг аянд урьсан тухай зар

http://www.usip.mn/

http://www.facebook.com/ubcap


7

Борлуулалтын төвд ирснээр i) байшин сууцаа

дулаалахын ач холбогдлын талаарх мэдээлэл авах ii)

дулаалгын материалын талаарх ойлголттой болж

улмаар материалаа сонгох iii) дулаалгынхаа тооцооллыг

хийж үнийн баримжаа авах (iv) гэрээ байгуулах

боломжтой.

2018 оны “Дулаалга аян”-ы хүрээнд байгуулсан

борлуулалтын төвөөр нийтдээ 4500 гаруй иргэд

үйлчлүүлснээс 195 айл өрх гэрэ байгуулан байшин

сууцаа дулаалсан.

График № 1. Гэрээ байгуулсан айл өрх

Аяныг 4-р сард эхлүүлж, 5 сарын хугацаанд хэрэгжүүлэв.

08 дугаар сар гэхэд олонх буюу 55 айл өрх (28% )

байшин сууцаа дулаалж дууссан байсан.

График №2. Төлбөрөө төлсөн айл өрхийн тоо

Борлуулалтын төв


8

Аяны хоёр дахь шатны хувьд айл өрхүүд харьцангуй

мэдээлэл сайтай, хэрхэн хамрагдах талаар ойлголттой

байсан тул хүсэлтээ илэрхийлэх байдал өмнөх жилийг

бодоход 28% (97 өрх) -иар нэмэгдсэн. Харин айл өрхийн

аянд хамрагдалтын тухайд өмнөх жилийг бодоход 8%

(17 өрх)-иар нэмэгдсэн.

Вэбэд суурилсан

програм

(dulaalga.usip.mn/moni

toring) –ийг

сайжруулж ашиглах

100% Аяны оролцогч талуудын мэдээллийн дамжуулалт,

солилцоог илүү хурдан шуурхай, найдвартай,

зохион байгуулалттай байлгах зорилгоор вэбэд

суурилсан нэгдсэн програмыг боловсруулж,

хөгжүүлсэн. Прогамын тусламжтайгаар өдөр

тутамд айл өрхийн гэрээ байгуулалт, төлбөр төлөлт

зэргийг хянаж, төлбөрийн нэгдсэн мэдээллийг MS

Excel хэлбэрээр авч урьдчилан тооцоолол хийж

байсан. Програмын сайжруулалтыг хийхдээ өмнөх

жилийн оролцогчид болох нийлүүлэгч,

борлуулалтын ажилтан, хяналтын инженерүүдээс

санал, зөвлөмж авсан.

Үүний үр дүнд цаасан болон утсаар дамжих

мэдээллийг автоматжуулж, цаг хугацаа мөнгө

санхүү хэмнэж чадсан. Энэхүү програм нь

борлуулалтын төв, нийлүүлэгч, хяналтын ажилтан,

админ гэсэн 4 төрлийн хэрэглэгчтэй бөгөөд

хэрэглэгч тус бүр өөрийн мэдээллийг авч

боловсруулалт хийхээр бүтээгдсэн.

Дулаалгын ажлын

явцад хяналт хийх

100% Хяналтын инженерийг түшиглэн хийгдсэн сургалт,

хяналтын үйл явц бол аяны чухал үйл явц юм. Айл

өрхүүд байшин сууцаа өөрсдийн хүчээр

дулаалахдаа хяналтын инженерийн зааварчилгаа,

Зураг №4. Програмын харагдах байдал


9

явцын хяналт дор хийдэг. Үүний үр дүнд айл өрхүүд

өөрсдийн сууцанд тохирсон материалаар зөв

дулаалах арга барилыг сурахын зэрэгцээгээр

бусдад мэдлэгээ хуваалцаж байдаг.

Хяналтын инженер нь нийлүүлэгчээс ирсэн

дулаалгыг материалын чанарыг газар дээр нь

шалгаж, чанаргүй байгаа тохиолдолд буцаах арга

хэмжээ авдаг. Шалгуурт нийцэж байгаа тохиолдолд

айл өрхөд дулаалах зааварчилгаа өгч, дулаалгын

эхний үеийг өрж өгдөг.

Дараагийн хяналтаар дулаалгын явцыг харж, юун

дээр анхаарах талаар зөвлөмж зааварчилгааг өгч,

дараа дараагийн хяналтыг хийдэг.

Аяны хүрээнд 1 өрх дунджаар 7-21 хоногийн

хугацаанд байшингаа дулаалах бөгөөд хяналтын

инженерүүд 7 хоногт 1-3 удаа очих байдлаар явцыг

хянаж, зөвлөж ажилладаг.

Хяналтын инженер 1 айлд 3 удаа очдог ба

ойролцоогоор 420 гаруй өрхөд хэмжилт хийжээ.

Зураг №5. СХД-ийн 9-р хорооны Я.Дуламсүрэнгийнхээр орж

явцын хяналт, зааварчилгаа өгч байна.

Дулаалгын технологи,

арга барилд сургах

100% ХИ-үүд 198 айл өрхөд биечлэн сургалт,

зааварчилгааг өгч ажилласан байна.


10

Зураг №6. Хяналтын инженер Н.Баттогтох байшингаа

хэрхэн дулаалах сургалт явуулж байна.

Гол үр дүн:

Агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр

Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийн төвтэй хамтарч дулаалга аянд оролцсон айл

өрхүүдийн түлшний хэмнэлтийн судалгаа хийсэн бөгөөд түүхий нүүрсний хэрэглээ 49.7%

-иар буурчээ1.

Судалгааны үр дүнд үндэслэн бяцхан тооцоолол хийж үзье: Нэг айл дунджаар 4 тн нүүрс

хэрэглэдэг гэвэл 2018 оны аянд нийт 195 айл хамрагдсан ба тэдгээрийн нүүрсний

хэрэглээ нь ойролцоогоор 780 тн болох бөгөөд үүнээс 387 орчим тн(30%) нүүрсийг

хэмнэж, агаарт цацагдах хорт утааг багасгахад нөлөөлжээ.

Хавсралт No1-ийг үзнэ үү.

Айл өрхийн түлшний хэмнэлт гарч, өрхийн орлого нэмэгдэв:

Халаалтын зорилгоор өрх халаалтын улиралд дунджаар 4 тн(2018 оны ханшаар 1тн – 140

000төг) орчим нүүрс хэрэглэдэг. Аяны хүрээнд нийтдээ 195 айл өрх хамрагдсан ба эдгээр

айлууд түлшнийхээ зардлыг 30%-50% хэмнэсэн гэвэл нийт 54 сая төгрөгийн хэмнэлт гарч

бусад хэрэглээндээ зарцуулах боломж бий болжээ.

Олон нийтийн ойлголт, хандлага, мэдлэг, туршлага нэмэгдэв:

Дулаалга аяныг хэрэгжүүлэхээс өмнө гэр хорооллын байшинг дулаалах талаар мэдээлэл

муутай, бусдаас баталгаагүй сонссон мэдээлэл дээр үндэслэн дулаалгаа хийж байсан.

Харин аяны хүрээнд мэргэжлийн инженерүүдийн сургалт, зөвлөмжинд үндэслэсэн

зөвлөгөө, зааварчилгааг олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр тогтмол өгөхийн

зэрэгцээгээр хамрагдсан айлуудад биечлэн үзүүлж сургах, таниулах ажлыг байнга

хийсний үр дүнд айл өрхүүд дулаалгын материал сонгох, тэдгээрийг технологийн нь

дагуу ашиглах мэдлэг мэдээлэлтэй болсон.

Аяны эхний шатанд айл өрхүүд аяны талаар мэдээлэл дөнгөж авч байсан тул харьцангуй

цөөхөн бүртгүүлж, хамрагдалт бага байсан бөгөөд энэ нь аяны явцыг бүтэн 6 сарын

1 Судалгааны дүгнэлтийг хавсралт №3 –аас үзнэ үү.


11

хугацаанд үргэлжлэхэд хүргэсэн. Харин аяны хоёр дахь шатанд айл өрхүүд өмнөх жилээс

20%-аар илүү хамрагдах хүсэлт гаргаж, идэвхтэй байшингаа дулаалсны үр дүнд 5 сарын

хугацаанд хэрэгжүүлж чадсан нь дулаалгын ажлын ач холбогдлыг иргэд ухамсарласны

нотолгоо юм.

Аянд хамрагдсан айл өрхийн төлөөлөл нь дулаалгын ажлын талаарх мэдлэг эзэмшээд

зогсохгүй өөрсдөө дулаалгаа гардан хийснээр эзэмшсэн мэдлэгээ хэрэгжүүлж өөрийн

болгосон.

Аянд хамрагдаагүй айл өрхүүд ч олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслүүд дээр байрлуулсан

сурталчилгаа, таниулга, сургалтын материалыг ашиглан бие даан дулаалгаа хийх

боломжтой.

Аяны хоёр дахь шат дууссаны дараа айл өрхүүд хамрагдах хүсэлтээ илэрхийлсээр байсан

бөгөөд энэ нь айл өрхүүд аяны хэрэгцээг бүрэн ойлгож цаашид хамрагдах хүсэлтэй2

байгааг илэрхийлж байна.

Хавсралт No2-ийг үзнэ үү.

2 Хавсралт №4-ийг үзнэ үү


12

(A1)-2: Гэр хороололд байрлах, нийслэлийн өмчит цэцэрлэгийн барилгын дулаан алдагдлыг бууруулах ажил Зорилго: Нийслэлийн өмчит барилга байгууламжийн дулаан алдагдлыг бууруулах,

хүчитгэн сайжруулах ажлыг өргөжүүлэх замаар дулаан алдагдлыг бууруулж нүүрсний

хэрэглээг багасгах төдийгүй агаарын бохирдолтод өртөмхий эмзэг бүлэг болох бага

насны хүүхдүүдийн ая тухтай өсч хүмүүжих нөхцөлийг бүрдүүлэх. Түүнчлэн дулаан

алдагдалгүй барилга байгууламжид байгальд ээлтэй, нүүрсний бус технологийн

халаалтын хэрэгслийг3 нэвтрүүлэх боломжийг бүрдүүлэх зорилгыг давхар агуулсан.

Хүрэх үр дүн: Гэр хороололд байрлаж буй төрийн өмчит 5 цэцэрлэгийн барилга

Үйл ажиллагаа Явц

Бэлтгэл ажил - НБГ-аас дулаан алдагдал ихтэй цэцэрлэгүүдийн жагсаалтыг ТУН-д ирүүлсэн.

- Тусгайлан хөлсөлсөн зөвлөх цэцэрлэгийн барилгын дулаан алдагдлыг хэмжиж ажлын тоо хэмжээ гаргав.

- 5 цэцэрлэгийг сонгож дулаалахаар шийдвэрлэв. - ХАА-г зохион байгуулав.

Хамрагдсан цэцэрлэгүүд

Чингэлтэй дүүргийн #102, Баянгол дүүргийн #98, Сүхбаатар дүүргийн #51, Баянзүрх дүүргийн #20, Сонгинохайрхан дүүргийн #163

Гүйцэтгэгч Хөлөг Од ХХК, Содон Орд ХХК, Хатагин Болор ХХК, Өгөөмөр Уул ХХК, Дэлгэр констракшн ХХК

Ажлын явц, гүйцэтгэл Сонгон шалгаруулалтын баримт бичгийг бэлтгэн зарлаж 5 компанитай гэрээ байгуулсан. Эхэлсэн огноо: 2018 оны 06 дугаар сарын 20 Дууссан хугацаа: 2018 оны 08 дугаар сарын 25

Зураг №7: Дулаалгын өмнө ба дараах

3 Feasibility study of non coal heating options in government building had been conducted in 2016 and

concluded that (i) the current con-coal options are considerable expensive that heating with coal-fire HOBs (ii)

the in order to eventually allow high-cost non-coal heating option to be sustainable, it was essential that cost-

effective energy efficiency measures such as insulation and sealing windows and doors be take.


13

Үр дүн:

Дулаалгаас гарах үр дүнгийн нарийвчилсан тооцооллыг хийхэд хүндрэлтэй байгаа нь

барилга тус бүрийн хийц, нөхцөл болон халаалтын эх үүсвэр өөр өөр байгаатай

холбоотой. Халаалтын зардал хэмнэсэн эсэхийг дан ганц шалгуур болголгүйгээр дотоод

орчны тав тухтай нөхцөл бүрдсэн байдал, хүүхдүүдийн өвчлөл буурсан байдал зэрэг

үзүүлэлтээр гэр хороолол дахь цэцэрлэгүүдийн дулаан алдагдлыг бууруулсан ажлын үр

дүнг цаашид тодорхойлох шаардлагатай байгаа бөгөөд энэ чиглэлээр өгөгдөл цуглуулах

ажлыг зохион байгуулна.

Халаалтын зардал хэмнэсэн эсэхийг дүгнэх зорилгоор цэцэрлэгүүдээс авсан өгөгдөл,

мэдээллийг Хавсралт 4-өөс үзнэ үү.

Дээрх өгөгдөл, мэдээллээс харахад халаалтын зардалд мэдэгдэхүйц өөрчлөлт ороогүй

байгаа нь доорх шалтгаантай. Үүнд:

1. Дулааны зардал тооцож буй өнөөгийн систем буюу метр кв-аар нь тооцож үнэ

тарифаа гаргаж буй нь дулаалгын ажлын үр дүнг тооцоход хүндрэл учруулж буй

юм.

2. Нэгэнтээ байгууламжийн зай талбайгаар тооцож үнэ гарч буй тул халаалтын

тоолуур суурилуулж халаалтын хэрэгцээгээ удирдах боломж хэрэглэгчдэд

байхгүйн зэрэгцээгээр тогтмол зардлаар улсаас татаас авах нөхцөлийг

компаниудад олгож буй юм.

3. Зарим нэг цэцэрлэгүүд халаалтын зардлаа өөрсдөө төлдөг хэдий боловч зардлаа

хэмнэсэн тохиодолд ямарваа нэг урамшуулал олгодоггүйн улмаас энэ тал дээр

дорвитой санал санаачлага гарган ажилладаггүй.

Цэцэрлэгийн багш ажилчид дулаалгын ажлыг өндрөөр үнэлж буйгаа өвчтэй

хүүхдүүдийн тоо цөөрсөн хэмээн тайлбарладаг. Хүйтэн, тав тухгүй орчинд өдрийн

ихэнх цагаа өнгөрүүлэхдээ ханиад томуу хүрэх явдал их байсан бол дулаалгын

дараагаар хүүхдүүдийн өвчлөл харьцангуйгаар багассан төдийгүй цэцэрлэг хүйтэн

байгаа талаар эцэг эхчүүдийн зүгээс ирэх гомдол багассан байна.


14

Ийн дан ганц эдийн засгийн үр ашгаас гадна нийгмийн үр ашгийн талаарх өгөгдөл

цуглуулж боловсруулах шаардлага байгааг ТУН илрүүлсэн бөгөөд энэ талаарх

мэдээллийг боловсруулсны дараагаар нийслэл болон бусад холбогдох талуудад

хүргүүлж ажиллах болно.

Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (A2) Зуух туршилтын лаборатори, Зуух хөгжлийн төвд үзүүлэх техник туслалцаа/ Бүрэн шаталтат сайжруулсан зуухыг дотооддооо үйлдвэрлэгч нарыг дэмжих үйл ажиллагаа

Зорилт: Бүрэн шаталтат, цэвэр зуух болон нам даралтын зуухны дотоодын

үйлдвэрлэлийг бэхжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх

2017 оны 08 дугаар сард ДБ-ны томилолтоор ирж ажилласан хяналтын баг цэвэр зуухны

загвар, хийцлэлийг сайжруулах шаардлагатай байгааг онцлон тэмдэглэсэн юм.

дотоодын үйлдвэрлэгч нарын гаргасан зуухны загвар хийцлэлийг сайжруулж

төгөлдөржүүлсний дараагаар хамгий багадаа 100 хүртэлх айл өрхөд тухайн загвар буюу

зуухыг туршилтаар суурилуулах нь зохистой хэмээх зөвлөмжийг өгсөн юм.

Хяналтын багаас өгсөн дээрх зөвлөмжид үндэслэн төслийн уг бүрэлдэхүүн хэсгийн

хүрээнд дараах ажлууд хийгдсэн юм. Үүнд:

Зуухны загвар, хийцлэлийг сайжруулах чиглэлээр олон улсын мэргэжилтэн

зөвлөхтэй байгуулсан гэрээний хугацааг сунгаж манай орны нөхцөл байдалд

тохирсон, цэвэр буюу бүрэн шаталтат зуухны 3 загварыг гаргах даалгаврыг өгөв.

Энэхүү 3 загварт ахуйн буюу гэр байшингийн зориулалттай, 7кВт чадалтай, цэвэр

зуухны загвар нэг, 20кВт хүчин чадалтай, усан халаалтын жижиг зуух нэг, 50кВт

чадалтай, усан халаалтын том оврын цэвэр зуух нэг тус тус болно.

Эдгээр загварыг боловсруулах, угсрах, турших зэрэг ажлыг хамтран хийж

гүйцэтгэхэд олон улсын мэргэжилтэн зөвлөхөд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор

ШУТИС-ийн ДТҮЭХ-ийн дэргэдэх Зуух туршилтын лаборатори (ЗТЛ) болон Зуух

хөгжлийн төв (ЗХТ)-тэй хамтран ажиллах гэрээг байгуулав.

Хамтран ажиллах гэрээний хүрээнд гурван төрлийн зуухыг угсарч туршин

үйлдвэрлэхэд бэлэн болгохын зэрэгцээгээр зуухны керамик доторлогоог хийхэд

шаардлагатай байгаа шатаах зуухыг барих ажлыг хийхээр харилцан зөвшилцсөн

юм. ТУН-ийн зүгээс загваруудыг хийх, угсрахад шаардлагатай багаж төхөөрөмж,

бараа материал татахад шаардлагатай санхүүгийн дэмжлэгийг үзүүлсэн.

ЗТЛ-ийн үйл ажиллагааны зардлыг санхүүжүүлэх ажлын хүрээнд жин болон хийн

анализаторыг ханган нийлүүлэв.


15

ЗУУХ ХӨГЖҮҮЛЭЛТ, САЙЖРУУЛАЛТЫН АЖЛЫН ҮР ДҮН

Ажил Зорилго Явц Үр дүн

Зуух

туршилтын

лаборатор

и

бүрэн шаталтат, цэвэр

зуух болон нам

даралтын зуухны

дотоодын

үйлдвэрлэлийг

бэхжүүлэхэд зуухны

гүйцэтгэлийг

лабораторийн орчинд

хэмжиж дүгнэлт гаргах

Нийт 58 /тавин найм/ туршилтыг хийж гүйцэтгэсэн. 2

туршилт нь сайжруулсан түлшний туршилт байсан. Олон

улсын зөвлөхийн удирдлага дор MN4.1, MN4.2; MN5.2;

MN5.3-3.1; KG 5.1 гэсэн зуухны загваруудыг

лабораторийн орчинд туршиж гүйцэтгэлийг нь хэмжив.

Эдгээр загвар бүгд хөндлөн галлагааны зарчимтай

зуухнууд юм. ЗХТ-өөс гадна дотоодын үйлдвэрлэгч нар

мөн хөндлөн галлагааны энгийн зуухгы үйлдвэрлэж

туршуулсан. Одоогийн байдлаар нийтдээ 12 зуухыг

лабораторийн туршилтад оруулснаас 3 загвар

туршилтын дүнгээр тэнцээгүй тул сайжруулалт хийгдэж

байна.

Зураг №8: Туршилтад ашигласан нүүрс -/Налайх, Багануур болон Алаг толгой /


16

Ханан

пийши

нгийн

туршил

тын

ажил

Судалгааны үндсэн зорилго

нь халаалтын хананы

ялгаруулалтын түвшин ямар

байхаас хамаарч ханан

пийшин нь сайжруулсан

зууханд тохиромжтой эсэх,

цаашид сайжруулахад ямар

арга хэмжээ авах

шаардлагатайг тодорхойлох

явдал юм.

Лаборатори дотор хоёр төрлийн халаалтын хана

барьсан. Халаалтын ханыг сайжруулах чиглэлээр

ажилладаг орон нутгийн инженерийг хөлсөлж ханыг

бариулсан. Барилгын ажлын дараагаар зуухтай холбож

лабораторийн туршилтыг хийсэн. Туршилтын үр дүнг

Хүснэгт 2-оор харуулав.

Туршилтын үр дүнг зуухны стандарттай харьцуулахад

бохирдлын хэмжээ ихээр ялгарч буй нь ханан

пийшингийн холболттой хамааралтай гэж үзсэн.

Сайжруулсан гэрийн зуухыг ханан пийшинд холбох нь

тохиромжгүй гэсэн дүгнэлтийг одоогоор хийсэн.

Цаашид уг дүгнэлтийг илүү дэлгэрүүлж судлах

шаардлагатай. Уг ажлыг гүйцэтгэсэн зөвлөх Итгэлт ханан

пийшингийн ашигт үйлийг сайжруулах чиглэлээр

Барилга, хот байгуулалтын яамтай хамтран өргөн

хүрээний судалгааг хийхээр төлөвлөж байгаа

№ DateStove

name

CO2

mg/hm3

SO2

mg/hm3

NOx

mg/hm3

TSP

mg/hm3

9800 1200 700 130

1 2018.01.03 ZHT-1 165000 252.5 2.8 728.8

2 2018.01.04 Dulaan-2 93836 197 5.9 681.8

3 2018.01.25 Chin-3 164000 124 1.2 949.8

4 2018.01.29 Dul 184000 290.2 0.8 448.6

5 2018.02.02 ZHT-2 201000 310.6 0.8 355.1

6 2018.02.20 Dulaan-2 265000 188.9 3.8 441.2

7 2018.02.21 ZHT-1 257000 89.33 1.8 457.5

8 2018.02.22 Chin-3 363000 54 2.9

MNS2516-2016 standart

П-26 heating wall

ГЗХП-8 heating wall

Хүснэгт №2: Туршилтын үзүүлэлт

Зураг №9: ГЗХП-8 хана бүхий пийшинг ЧИН-3 зуухтай холбосон байдал


17

MN-4.2

Гэрийн

зуух

7кВт хүчин чадлын гэрийн

зуухны загвар гаргах

зорилтын хүрээнд олон

улсын зөвлөхтэй хамтран

гаргасан загвар. Олон

удаагийг туршилт,

сайжруулалтын үр дүнд

бий болсон.

Туршилт хийхийн зэрэгцээгээр засвар,

сайжруулалтуудыг тухай бүрт нь хийж ажилласан.

Зуухны доторлогоог Хятад улсаас импортлосон

материалаар хийсэн. Эхний удаадаа нүүрсний гулсах

хөдөлгөөн тааруу айсан тул доорх өөрчлөлтийг хийсэн:

- Керамик доторлогоог хэсэгчилэн хувааж

байрлуулсан

- Зуухны гадаргуугийн хэмжээг багасгасан

Хүснэгт №2: MN 4.2 гэрийн зуухны туршилтын дүн –

хөгжүүлэлт, сайжруулалтын дараагаар стандартад ихэд

дөхсөн.

MN5.3.3.1

LPB/13KW-

MN5.3-3.1 бол MN5.3

загварыг сайжруулж,

өөрчлөлт хийгдсэн зуух

бөгөөд үндэсний

стандартыг хангасан.

Цуврал сайжруулалт, хөгжүүлэлтий нүр дүнд LPB-MN

5.3.3.1 загвар гарсан.

Гаднах хийц, загварын харагдах байдал өмнөхтэйгээ яг

ижилтхэн. Дулаан солилцуурын хэсгийг багасгаж

өгснөөр хэмжээний хувьд өмнөх загвараас жижгэвтэр

болсон. Мөн өмнөх загваруудад хүндрэл үүсгэж байсан

түлш нэмэх хэсэг болон галын хотол хоорондын ойрхон

байсныг холдуулж сайжруулсан.

260.2 2.52 5.5 80.1

224.8 2.25 4.8 77.8

241.1 2.11 4.7 81.1

298.1 1.84 4.4 88.3

338 1.97 4.7 78.5

- <70 <6.8 - - <70

2.95 8 88.6Bridge 12

MNS 5216-2016

3.6

9 MN4.2

2018.04.05 702 181.2 60.1 1.8

7 MN4.2 2018.03.30 700 technical test

8 MN4.2 2018.04.02 701 76.2

5 MN4.2 2018.03.27 698 -

6 MN4.2 2018.03.28 699 -

4 MN4.2 2018.03.26 697 104.4 3.7

3 MN4.2 2018.03.15 691 62.8 2.5

2 MN4.2 2018.03.14 690 65.6 1.9

CO mg/MJ

Fuel

kg/per

hour

Heating

capacity

kW

Thermal

efficience

1 MN4.2 2018.03.13 689 122.9 2.4

№ Stove name Date Test number Ignition

time

PM 2.5

mg/net MJ

Зураг №10: Гэрийн зуух MN 4.2 /7 кВт/


18

15KW/

Зураг №11: MN 5.3.3.1 – НДУСХ Зуух/ 15кВт/

1 MN

5.3.3.1729 299.8 131 2 5.5 80.1

2 MN 5.3.3.1 732 278.5 168 1.95 4.8 77.8

3 MN 5.3.3.1 733 357.8 45.4 2.57 4.7 81.1

4 MN 5.3.3.1 734 253 32.1 1.57 4.4 88.3

<70 <6.8 <70

Thermal

efficience

12.8

3.1

3.1

2.7

MNS 5216-2016

Test

number

Ignition

time

PM 2.5

mg/net MJ

CO

mg/MJ

Fuel

kg/per

hour

Heating

capacity

kW

№Stove

name

Хүснэгт №3: MN5.3-3.1 Нам даралтын усан халаалтын уухны туршилтын үр дүн


19

Дулаан-2

гэрийн

зуух –

“Бурханы

гал” ХХК

Зуух үйлдвэрлэгч

“Бурхан гал” ХХК-ийн

гаргасан Дулаан-2 загвар

нь хөндлөн галлагааны

зарчимд тулгуурласан

гэрийн зуух юм. Уг зуух

нь харьцангуйгаар бага

бохирдуулагч

ялгаруулдаг.

Гэрийн зуух болох

Дулаан загвартаа зарим

нэг өөрчлөлтүүдийг хийх

замаар уг зуухны

загвары гаргаж авсан. Уг

загварын давуу

талуудаас дурдвал:

- Галлагаа

хоорондын зай хол

- Түлш нөөцлөх хэсэг

буюу бункер

хийснээр шатах

нүүрсээ хатаах

боломжтой

- Галын хотлыг

тохируулах боломжтой

Зуухны керамик доторлогоог дотоодын түүхий эд

ашиглан хийсэн. Хүснэгт №12. Дулаан -2 гэрийн зуух

Хүснэгт №4: Дулаан-2 зуухны туршилтын үр дүнг харуулав.

ЗХТ-3 зуух

ЗХТ-ийнхэн хөндлөн

галлагааны зарчимд

суурилсан зуухыг гаргаж

авахаар ажилласны үр

дүнд ЗХТ-3 загварын

гэрийн зуухны загвар

гарсан. Туршилтуудад

тулгуурлан уг зуухны

загварт сайжруулалт,

хөгжүүлэлт нилээдгүй

хийгдсэн болно.

Өмнөх хоёр загвараас хэмжээний

(360ммx500ммx500мм)хувьд томгүй боловч түлшээ

автоматаар галын хотол руу гулгуулах зарчимтай тул урт

хугацаанд галлагааг дахин эхлүүлэх шаардлагагүйгээр

зохиомжлогдсон загвар. Зуухыг сайжруулсан нүүрсээр

галлан туршилтад оруулж байгаа ба туршилтын үр дүнд

тулгуурлан холбогдох сайжруулалтыг хийнэ.

Date

2/27/2018 684 307.2 647.7 4.02 11.4 85.1

2/28/2018 685 198.6 345.5 5.02 16.2 96.8

<90 <6.8 <70

LPB-

DULAAN -

2

MNS 5216-2016

Fuel

kg/per

hour

Heating

capacity

kW

Thermal

efficience

8.6

31

Stove

name

Test

number

Ignition

time

PM 2.5

mg/net

MJ

CO mg/MJ


20

Зураг №13: ЗХТ-3, ЗХТ-ийн зохион бүтээсэн загвар

Үр дүн 5: Одоогийн байдлаар ЗХТ-3 зуух лабораторийн

туршилтад тэнцсэн үзүүлэлттэй байгаа бөгөөд цаашид

улам төгөлдөржүүлэн сайжруулахыг зорин ажиллаж

байна.

Сайжруулсан түлштэй хэрхэн зохицох эсэхэд дүгнэлт

гаргахаар 5 ханатай айлд суурилуулан туршиж байгаа ба

ажиглалт-туршилтын тайлан одоогоор хараахан

гараагүй байна.

ШАТААХ ЗУУХ БАРИХ АЖИЛ

Цэвэр зуухны тогтвортой нийлүүлэлттэй байхын тулд орон нутгийн буюу дотоодын

үйлдвэрлэлтэй байх ёстой. Үйлдвэрлэгч нь үйлдвэрлэлийн процесстой холбоотой 2

асуудлыг заасан: (i) ширмэн хийц, (ii) керамик доторлогоо. Цутгамал ширмэн дээд хэсэгт

зориулсан шийдэл байдаг. Керамик доторлогоонд зориулж одоогоор тодорхой, шууд

шийдэл байхгүй байна.

Зорилго

Керамик доторлогооны шаардлагыг үндэслэн дотооддоо зуухны керамик эдлэлүүдийг боловсруулах зорилгоор техник туслалцааны гэрээг байгуулсан ба энэхүү ажлын зорилго нь дотоодын түүхий эд ашиглан керамик доторлогооны найрлагыг тодорхойлсны үндсэн дээр тэрхүү доторлогоог шатаах зуух барих байв.

Орон нутгийн түүхий эдийг ашиглан зуухны доторлогоог хийх керамикийн найрлагыг тодорхойлох:

Олон улсын мэргэжилтэн дараах үүргийг хүлээж ажиллав. Үүнд:

Монгол дахь хамгийн сайн шаврын орд газраас төлөөлөх дээжийг цуглуулах ажлыг

ЗХТ-тэй зохион байгуулж, тэдгээрийг Өмнөд Африкийн тусгай шинжилгээний газар

1 ZKHT 753 265.3 9.5 1 87.6 6.8 2.31

2Cross-

draft stove 754 509.1 92.8 1.4 86 6.2 2.15

≤70 ≤6.8 70 15-Mar -MNS 5216:2016

Fuel ,

kg/per

hour

Name of

the stove №

СО

mg/MJ

Test

number Time

PM2.5 mg/

net MJ

Thermal

efficience,

%

Heating

capacity,

_KW


21

дүн шинжилгээ хийлгэх. Үр дүнд нь эдгээр материалууд зуух доторлоход хэр

боломжтой, тоо хэмжээ, орц найрлага/ концентраци, эсвэл нэмэлт ямар материал

хэрэгтэй болохыг тодорхойлох.

Шаардлагатай материалуудыг тодорхойлчихоод ЗХТ-ийн түүхий эдийг нийлүүлэх

гинжин хэлхээнд суурилуулах, керамик доторлогоог үйлдвэрлэх (шатаах процесс).

Хэрэв тохиромжтой материал олдоогүй бол ЗХТ-өөс бусад шавар дээжийг

шинжилж, чанарын шаардлага хангасан зуух доторлогооны материалыг

үйлдвэрлэхийн тулд юуг өөрчлөх шаардлагатайг тодорхойлох

Керамик шатаах зуухыг барихад тохирсон байршилд байрлуулж, шаазан эд анги

үйлдвэрлэх зуухны хангамжийг төлөвлөж, хянах.

Төгсгөлийн тайлан нь хараахан эцэслэгдээгүй байгаа боловч дээрх техник туслалцааны

ажлын хүрээнд дараах үр дүн гарсан байна. Үүнд:

Олон арван дээж цуглуулж дүн шинжилгээ хийснээс шаардлагатай гэж үзсэн

цөөхнийг нь нарийвчилсан шинжилгээнд (X-Ray Diffraction) илгээсэн. Үүний

зорилго нь илүү найдвартай бүхий л сорьц материалуудад илүү өргөн хүрээтэй

туршилтыг хийхээр шийдвэрлэсэнд оршино.

Монгол 1 Багануур, Монгол улс 2 Өмнөд говь, Монгол улс 3. Цанцуур, Солонгос 1

нэртэй сорьцуудыг дээрх нарийвчилсан шинжилгээнд илгээснээр эдгээр

материалууд нь зуух доторлогоонд ашиглахад хэр ач холбогдолтой, ямар

хэмжээтэй, орц/ концентраци, эсвэл ямар нэмэлт материал хэрэгтэй болохыг тус

тус тодорхойлох боломж бүрдсэн.

Үр дүн: Монгол орны тодорхой нэг бүс нутгаас авсан шавар болон түүхий эд материалыг

Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс дахь лабоарторийн шинжилгээнд явуулж

тодорхойлуулсан. Гэвч тухайн шинжилгээний үр дүн цаг хугацааны хувьд удаж хийгдсэн

бөгөөд шинжилгээний үр дүнгээр керамик материалын орцыг гаргаж аваагүй болно.

Харин дотоодын зөвлөх Г. Дашзэвэг нь УБЦАТ болон ДТҮЭХ-н дэргэдэх ЗХТ-тэй гэрээ

байгуулж галд тэсвэртэй керамик материал болон түүнийг шатаах зуух барих ажлыг

удирдан гүйцэтгэсэн. Уг ажил 2017 оны 09 дүгээр сард эхлэсэн. Шатаах зуух барих,

керамик бэлдэц хийх ажил 2018 оны 06 дугаар сарын 22 хүртэл үргэлжилсэн.

Дулаан дамжуулах чанар бага байх нь тухайн керамик бие удаан хугацаанд дулааныг

шингээж мөн тийм хэмжээгээр дулаанаа хадгалах буюу дулааны инерцээ удаан хадгална

гэсэн санаа юм. Ингэж дулаанаа хадгалах чанар нь дулаан багтаамж болон дулааны

хуримтлал их байна гэж тооцсон. Ахуйн зуухны тохиолдолд зуухыг хийсэн материал

халууны үйлчилгээнд исэлдэхгүй, сорогдохгүй байвал уг материалыг халуунд тэсвэртэй

гэж үздэг.

Жор хийх нийт 20 гаруй туршилт, судалгааны ажлыг хийснээс жор №1, №2 нь импортын

материал шамотны агууламж бага, мөн төмрийн хүдрийн хэмжээ нь жорын шамот

болон нанги шаврын хэмжээнд тохирч шатаалтын хэмжээг 13000С орчим байхаас 10500С

болтол бууруулах бололцоог бий болгосон. Жорын үндсэн найрлага дахь түүхий


22

эдүүдийн химийн бүтцийг Геологийн Төв Лабораториор тодорхойлуулсан.

Туршилтуудын үр дүнд зөвлөх Г. Дашзэвэг ерөнхий голлох түүхий эдийг сонгосон. Гэвч

туслах түүхий эдийг нэмэлтээр сонгон оруулж болох эсэхийг олон талаас нь судлаж

үзсний эцэст Багануурын шавар болон шамот түүхий эдийг хэвээр нь үлдээж нэмэлтээр

төмрийн хүдэр болон галт тэсвэртэй, хятад цемент материалыг хийж туршилтыг

явуулсан.

Гол түүхий эд болох Багануурын шаврын бүтцэд 40 гаруй хувийн каолинит байгаа

нь шатаалтын явцад метакаолинит, мөн 40% орчим нь цахиурын чөлөөт исэл үүснэ.

Туршилт 1: Эхний ээлжинд голлох хоёр түүхий эд дээр нэмэлтээр хятадын галд

тэсвэртэй материалыг нэмж туршилт явуулсан.

Туршилт 2: Энэ туршилтаар голлох түүхий эд, Багануурын наанги шавар болон шамот

түүхий эдийг тодорхой хувиар хольж нэмэлтээр төмрийн хүдэр оруулж өгч туршсан.

Жор 1, 2-ын хими найрлагаас харахад эдгээр нь галд тэсвэртэй шамот эдлэлийн

хүчлэг гэх ангилалд хамаарна. Дашрамд дурдахад хөнгөн цагааны ислийн хэмжээ 28%-

иас бага нөхцөлд хүчлэг хэмээн нэрлэдэг. Шатаасны дараагаар найрлагын 42%-45% -ийг

метакаолинит эзэлж чөлөөт цахиурын хэмжээ 32%-31 % байна.

Чөлөөт цахиурын 20 орчим хувь нь төмрийн исэлтэй температурын нөлөөн дор

хатуу фазын урвалд орж фаялит- Fe2O4 химийн нэгдэл үүсгэнэ. Фаялит/ Fe2O4/ нь өндөр

нягттай тул сийрэг биет дулаан дамжуулах үзэгдэлд зерэгээр нөлөөлнө гэж үзсэн.

Төмрийн ислийг халуунд тэсвэртэй шамот материалд хайлагч /шатаах температур

багасган/ байдлаар ашигласан.

Хүснэгт №5: Агшилтыг хувиар харуулсан байдал

Химийн найрлага 1 2

Түүхий эд

Багануур шавар SiO2-62.5%, AI2O3-18.83%, Fe2O3-

3.9%

62,50% 71.40%

Орос шамот SiO2-59.63%, AI2O3-33.55%, Fe2O3-

2.82%

26.80% 17.90%

Төмрийн хүдэр SiO2-2.39%, AI2O3-0.61%, Fe2O3-

93.69%

10.70% 10.70%

100% 100%

Шатаасан температур 1050⁰C

Туршилтын үр дүнд дотоодын түүхий эд материалаар зуух доторлогооны керамик

бэлдэцийг гаргаж авч бэлэн болгон 3 төрлийн зууханд суурилуулж туршив. Жор 1-ийн

хувьд хагас хуурай технологийн аргаар хэвлэхэд тохиромжтой хэмээн үзэж дараах

шатаах горимоор керамикийг шатаасан. Үүнд:


23

Шатаах ажиллагааны дэг: Хэвлэж бэлэн болгосон бүтээгдэхүүнээ урьдчилан 100⁰С-д

хатаасан ба

- 0⁰С -100 ⁰С 1 цаг

- 100 ⁰С-д 1 цаг барина

- 100 ⁰С- 600 ⁰С 8 цаг

- 600 ⁰С 2 цаг барина

- 600 ⁰С – 1050⁰С 8 цаг

- 1050 ⁰С-с 100⁰С 8 цаг гэсэн технологийн горимоор шатаах процесс явагдсан.

Доорх графикаар керамик бүтээгдэхүүнийг шатаахаас эхлэн эцсийн бүтээгдэхүүн болж

гарах хүртэлх ажлын хугацаа болон температурыг харуулсан болно.

ЗХТ-өөс хийж буй зуухны керамик доторлогооны ажлын өртөг:

ЗХТ-өөс хөгжүүлж буй MN цуврал загварын тухайд хэмжээ нь уламжлалт зуухтай

харьцуулахад том учраас керамик доторлогооны өртөг их гарч байгаа.

Хүснэгт №6: ЗХТ, MN цуврал загварын зуухнуудын керамик доторлогоооны үнэ ханш

(импортын керамик)

№ Зуухны загвар Төмөр хийц

Төгрөгөөр

Керамики

доторлогоо

(импорт)

төгрөгөөр

Нийт өртөг

Төгрөгөөр

1 MN4.2 гэрийн зуух 213291 110000 323291

2 MN5.3.3.1 нам даралтын

зуух

454870 110000 564870

3 ЗХТ-3 хөндлөн галлагаат

гэрийн зуух

145665 52000 197665


24

Хүснэгт №7: MN, ЗХТ- цуврал загварын зуухны керамик доторлогооны үнэ ханш

(дотоодын керамик)

№ Зуухны загвар Төмөр хийц

Төгрөгөөр

Керамики

доторлогоо

(импорт)

төгрөгөөр

Нийт өртөг

Төгрөгөөр

1 MN4.2 гэрийн зуух 213291 34000 247291

2 MN5.3.3.1 нам

даралтын зуух

454870 34000 488870

3 ЗХТ-3 хөндлөн

галлагаат гэрийн зуух

145665 17000 162665

Зуухны үнэ ханш керамик доторлогооны үнэтэй шууд хамааралтай буюу керамик

доторлогооны үнэ 17-23 хувийн нөлөөлөлтэй байгааг дээрх хүснэгтүүдээс харж болно.

Керамик шатаах зуух барьсан үйл явц

Сайжруулсан зуухны керамик доторлогоо нь дулаан хуримтлуулах, нөөцлөх, дамжуулах

зориулалттай доторлогооны материал юм. Орон нутгийн (дотоодын) түүхий эд

материалаар чанартай, хямд өртөгтэй, дулаан сайн нөөцлөдөг керамик бэлдэц хийх

зорилтыг тавьж тухайн бэлдэцийг боловсруулах буюу шатаах том оврын зуухыг барих

ажлыг амжилттай хийж дуусгав.

Шатаах зуухыг ЗХТ-ийн байранд байрлуулахаар зураг төсөл боловсруулагдсан. ЗХТ-ийн

цахилгааны шугмын ерөнхий хүчин чадал, нэвтрүүлэх чадвар даацын хувьд найдвартай

эсэх нь маргаантай байсан тул шатаах зуухны галын хотлыг 0.35х1х2м болгож багасгасан.

Түүнчлэн шатаах эзлэхүүнийг 40%-иар багасган 0,7 м3, эрчим хүчний зарцуулалтыг 30%-

иар багасгаж 60 кВт болгон тус тус өөрчилж шинэчилсэн.

Шатаах зуухны зураг төсөл, тооцоолол, шаардлагатай материал тоног

төхөөрөмжийн жагсаалтыг 2017 оны 12 дугаар сард бэлэн болгосоны дараагаар зуухыг

барихад шаардагдах болон тухайн иж бүрэн үйлдвэрлэлийн дамжлагад хэрэгцээтэй тоног

төхөөрөмж, бараа материалыг хайх, тэдгээрийн үнийг судлах, худалдан авах ажлыг

эхлүүлсэн. Керамик шатаах зуухны материал болон дамжлага цехийн тоног

төхөөрөмжийг 2018 оны 05 дугаар сард хүрээлэнгийн талбайд тээвэрлэн авчирч угсрах

ажлыг эхлүүлсэн.

Шатаах зуухны зураг төсөл, зохион байгуулалт

2018 оны 01 дүгээр улиралд бүтээсэн зургийн дагуу шаардлагатай тоног

төхөөрөмжийг ЗХТ-ийн байранд байршуулах зураглалыг хүрээлэнгийн саналаар хийсэн.

Төлөвлөсөн анхны зурагт зарим нэг өөрчлөлт, тухайлбал байрлал нэмэх зэрэг гарсан ба

анхны төсөл, хэрэгжилтийн зургийг харьцуулсан байдлыг доорх зургаар харуулав.

Зураг №14: Керамик хийцийн цехийн тоног төхөөрөмжийн байгуулалтын тойм зураг


25

Төслийн зөвлөх Г. Дашзэвэг нь галын хотол, бүтээгдэхүүн өрөх тэргэнцэр гэсэн 2 үндсэн

хэсгээс бүрдэх шатаах зуухны зураг төслийг санаачлан боловсруулж ЗХТ-ийн ажилчид

түүний удирдлага дор шатаах зуухыг барьж ашиглалтад оруулсан.

Хийгдсэн ажлыг дараах схемээр харуулав:

Хүснэгт 15: 0.7m3 хэмжээтэй шатаах зуух

Шатаах зуух нь дараах техникийн нөхцөлтэйгээр угсрагдаж баригдсан. - Овор хэмжээ замын хамт 2.5х1.5х1.86 м - Ажлын эзлэхүүн 2х1х0.375м буюу 700 л/0,7м3

Шатаах зуухны зураг төслийг

гаргаж батлуулах

Цахилгаан монтажийг угсарч

шатаах зуухыг ажилд бэлэн

болгох

Бэлэн болсон шатаах зууханд

зүгшрүүлэлт, тохиргоо хийх

Зураг төслийн дагуу материалын

тооцоог хийж захиалах

Шатаах зуухны угсралт, дагалдах техник хэрэгслийг

байрлуулах

Керамик бэлдэц хийж туршилтын

асаалтыг хийж ажиллагааг

шалгах


26

- Эрчим хүчний зарцуулалт-нэг удаагийн шатаалтаар 60 кВт.ц - Бүтээгдэхүүний овор ɸ330х330-/286х330х90/286х330/ - Хүчин чадал ɸ330х330-ийн хэмжээтэй керамик 120 ширхэг/720 кг/ - Шатаах технологийн хугацаа 26 цаг хөргөлтийн хугацаатай

Туршилт зүгшрүүлэлтийн шатаалтыг 2018 оны 07 дугаар сарын 16-17-нд хийсэн. Нэг

удаагийн шатаалтаар 150-200 ширхэг материалыг шатаах боломжтой. Цаашид ДТҮЭХ-

гийнхэн энэ чиглэлээр Япончуудтай хамтран ажиллахаар төлөвлөж байна. Мөн зөвлөх

Дашзэвэг керамик доторлогооны тэсвэрлэх чанарыг сайжруулах чиглэлд анхаарал тавьж

ажиллахаар төлөвлөж байна.

Бэрхшээл:

- Загваруудын тухайд туршилтын үр дүн сайн гарахгүй байгаа тул сайжруулалт

хөгжүүлэлт хийгдэж байна.

- ЗХТ-ийн ажилтнуудын, ялангуяа гагнуурчны ур чадвар дутмаг байгаа нь хүндрэл

учруулж байгаа. Мөн ажилтнуудын эргэлт өндөр буюу ажлаас гарах, солих явдал

түгээмэл байна.

- Мөн ЗТЛ-ийн ажилтнуудын ур чадвар сул байгаа нь хүндрэл учруулж байна.

Тайлбар: Төслийн зүгээс ЗХТ болон ЗТЛ-ийн ажилтнуудын ур чадвар, бүтээмжид сэтгэл

хангалуун бус байгаагаа удаа дараа илтгэж буй ч хүрээлэнгийн удирдлагын зүгээс цалин

хөлсөө цаг тухай бүртээ авч чадахгүй байгаагаас улбаалан чадваржуулах, бүтээлч

ажилтнуудыг авч үлдэхэд хүндрэлтэй буйгаа тайлбарлаж учирласан. Уг асуудлыг

боломжоороо шийдвэрлэх гэж хичээж буйгаа ч илэрхийлсэн. Төслийн хувьд үйл

ажиллагааны зардал олгохын зэрэгцээгээр өмнөх жилүүдэд чадавхжуулах сургалтуудыг

зохион байгуулж ирсэн. Мөн олон улсын зөвлөхтэй хамтран ажиллах гэрээ байгуулж

ажиллуулсан нь чадавхжуулах ажлын нэг хэлбэр юм.

Үр дүн:

- Төлөвлөсөн ажлын биелэлт 90%-тай байна.

- Олон улсын зөвлөхийн удирдлага дор зуухны 2 загвар, дотоодын үйлдвэрлэгч нарын

зохион бүтээсэн 2 загварыг тус тус гарган үйлдвэрлэж туршив.

- Хөгжүүлэлтийн үр дүн бий болсон зуухны загваруудыг айл өрхөд суурилуулж бодит

хэрэглээнд туршин ажиглалт хийж дүгнэлт гаргав. /1 нам даралтын зуух, 3 гэрийн зуух/

- Керамик доторлогоог дотоодын түүхий эд ашиглан гаргаж авах ажлыг хийж дуусгав.

- Керамик шатаах зуухыг барьж ашиглалтад оруулав.

ЗТЛ болон ЗХТ-д үзүүлэх техник туслалцааны ажлын гол үр дүн

Төслийн А бүрэлдэхүүн хэсгийн хүрээнд ДТҮЭХ-ийн дэргэдэх ЗТЛ болон ЗХТ-тэй хамтран

ажиллаж гэрийн болон усан халаалтын бүрэн шаталтат, сайжруулсан зуух хөгжүүлэх

ажил 5 жил үргэлжилж тодорхой, эерэг үр дүнд хүрснийг дор тоймлов. Үүнд:

Эн тэргүүнд бүрэн шаталтат, сайжруулсан зуух болон зөв галлагаа хэмээх

ухагдахуун гэр хорооллын хэрэглэгч хэн боловч сонссон, эсхүл мэддэг зүйл

болсон. Сайжруулсан зуухны гүйцэтгэлийн тухайд гэр хороололд амьдардаг, зуух

ашигладаг хэрэглэгч нарын сэтгэгдэл ерөнхийдөө өндөр буюу сэтгэл ханамжтай


27

байдаг нь нэгдүгээрт, түлшний хэмнэлттэй байдал, хоёрдугаарт, цэвэр цэмцгэр

орчин бүрдүүлдэг хэмээн хариулсан судалгааны дүнгээр баталгаажигдана.

2016 оноос хойш төр засаг, шийдвэр гаргагч нар зуухны талаар ярихгүй, бодлого

шийдвэртээ уг асуудлыг хөндөхгүй байх чиглэл баримталж буй боловч судлаач

эрдэмтэд зуух ба түлш сэдвээр судалгаа шинжилгээ, туршилтын ажлаа

үргэлжлүүлэн хийсээр байгаа ба тэдгээр судлаач нарын хувьд уулзах цэг нь ЗТЛ

болон ЗХТ байдаг юм. Халаалтын хэрэгслийн талаар судалгаа, шинжилгээ хийж буй

хэн боловч энэ чиглэлээрх өгөгдөл мэдээ сэлтийг ЗТЛ болон ЗХТ-өөс авахаас гадна

зөвлөмж, санал авч хамтран ажилладаг нь маргаангүй үнэн билээ. Өөрөөр хэлбэл

институцийнхээ хувьд дээрх хоёр газар зөвлөгөө, судалгааны төв болсон гэсэн үг

юм.

Хувийн хэвшлийн компаниуд нэгдэн корпораци байгуулж сайжруулсан зуух ба

түлшний зохицлыг туршилтаар нотлох ажлыг хамтран хэрэгжүүлэх саналыг

хүргүүлж туршилтад оруулах бүтээгдэхүүн сорьцоо хүргүүлсэн нь энэ чиглэлээр

туршилт хийх чадавх бүхий байгууллага болон өсөн дэвжсэнийг илэрхийлэх юм.

Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газар хуучин зуух үйлдвэрлэх явдлыг таслан

зогсоож зуухны стандартын шаардлагыг хангуулж ажиллахад хүчин зүтгэл гарган

ажиллаж буй бөгөөд ЗТЛ-ийн туршилтад үндэслэн үйлдвэрлэгч, худалдан

борлуулагч нарт цэвэр зуухыг зах зээлд нэвтрүүлэх боломжийг олгохоо мэдэгдсэн

билээ.

Өмнө нь дотоодын зуух үйлдвэрлэгч нар халаалтын хэрэгслийн сургалт, судалгаанд

оролцох боломж хомс байсан бол ЗХТ болон ЗТЛ-иар тус тус дамжуулан энэ

чиглэлийн сургалтыг авахын зэрэгцээгээр өөрсдийн бүтээгдэхүүнийг турших,

сайжруулж хөгжүүлэх өргөн боломж нээгдсэн. Үйлдвэрлэгч иргэд аж ахуйн

нэгжүүдэд шинээр бий болж буй ЗХТ, MN цувралын зуухнуудыг үйлдвэрлэж сургах,

тоног төхөөрөмжөөр дэмжих, шаардлагатай ажилбаруудыг хийж туслах зэрэг арга

хэмжээг авав.

Дотоодын зуух үйлдвэрлэгч нарыг дэмжих ажлын үр дүнд тогтвортойгоор үйл

ажиллагаа эрхэлдэг зуух үйлдвэрлэгчтэй болсны зэрэгцээгээр зах зээлээ

өргөжүүлэх боломжтой болсныг жишээлэн дурдваас, Жим-Эрдэнэ ХХК энэ онд


28

баруун хязгаарын Увс аймагт 100 гаруй сайжруулсан зуухаа ханган нийлүүлэх

болсон. Эдгээр зуухны керамик доторлогоог төслийн хүрээнд авч хэрэгжүүлсэн

зуухны керамик доторлогоог дотооддоо үйлдвэрлэх ажлын хүрээнд хийсэн юм.

Төслийн хүрээнд ЗХТ-ийн техникийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлж сүүлийн үеийн тоног

төхөөрөмжөөр хангасан нь цаашид түншлэгч хандивлагч талуудтай хамтран

ажиллах боломжийг бий болгоход түлхэц болсныг дурдах нь зүйтэй. Одоогийн

байдлаар ЗХТ нь Япончуудтай хамтран ЗХТ загварын зуухаа сайжруулан хөгжүүлж

зах зээлд өргөн далайцтайгаар үйлдвэрлэн нэвтрүүлэх ажлыг эхлүүлсэн байна.

Дүгнэлт:

Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг бууруулах талаар хийж хэрэгжүүлж буй уг

төслийн эхний шат буюу гэрийн зуухны хөгжлийг нэг үе дээшлүүлж, зуухыг төрийн

дэмжлэг, татаастайгаар тараах бус зах зээлийн нь жамаар дотоодын үйлдвэрлэлийг бий

болгож чадавхжуулах боломжийг бүрдүүлсэн зуухны шинэ үе нэвтрэх үндсийг тавьж

чадлаа.

Энэ бол гэр хорооллыг барилгажуулах, цахилгаанаар халаалтыг шийдвэрлэх зэрэг өртөг

өндөртэй арга хэмжээг хэрэгжүүлэх бэлтгэл ажлыг хангаж байх зуур хийх богино

хугацааны арга хэмжээ, шийдэл юм. Олон удаагийн туршилт, судалгааны үндсэн дээр

үндэсний стандарт нийцсэн, түлшний хэмнэлттэй, бохирдуулагч бодис бага ялгаруулдаг

зуухны загвартай болсон.

Бидний хамтын ажиллагааны хүчин чармайлтаар Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлын

үндсэн эх үүсвэр болсон гэрийн зуухны галлагааны тоо, давтамжийг бууруулах, дотоодын

үйлдвэрлэгчдийн зах зээлд өрсөлдөх чадварыг сайжруулах, гэрийн зуухны сайжруулсан

загварын зах зээлд хүчилсэн эх үүсвэрээр биш өөрийн жамаар нэвтрэлтийг эрчимжүүлэх,

импортыг орлох бүтээгдэхүүн бий болов.

Зуухны керамик доторлогоо дотооддоо хийснээр гэрийн зуухны эдэлгээг уртасгах,

хийцийг сайжруулах, өртгийг бууруулах улмаар иргэдийн аятай тухтай байдал сайжрах,

дотор орчны бохирдол буурах зэрэг сайн талуудтай юм.

Ийн төсөл нь орон нутгийн зуух худалдаалагч, үйлдвэрлэгчдийг цаашид цэвэр

технологийн зуух нийлүүлэх чадавхийг хөгжүүлэх, дотоодын зуух үйлдвэрлэгчдийн мэдлэг,

чадварыг байнга хувьсан өөрчлөгдөж байгаа зах зээлийн нөхцөлд нийцүүлэн дээшлүүлэх

зорилтоо хэдийгээр төр засгийн зүгээс үзүүлэх бодлогын дэмжлэг бүрэн дүүрэн байгаагүй

бодит нөхцөл байдлыг үл харгалзан хангалттай биелүүлсэн.

Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (A3)-3 Дотоод орчны агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр (HEPA)


29

Оршил:

Гадаад орчны агаарын бохирдол нь орон сууц,

албан тасалгаа, цэцэрлэг, сургуулийн дотоод

орчны агаарыг бохирдуулагч гол хүчин зүйл

болдог. Хүн амьдралынхаа 2/3-аас багагүй

хугацааг албан тасалгаанд, сургууль цэцэрлэгт,

гэртээ зэргээр дотоод орчинд өнгөөрдөг.

Тиймээс дотоод орчны агаарын бохирдол

гадаад орчныхоос дутуугүй хүний эрүүл мэндэд

сөрөг нөлөө үзүүлдэг. 2008 онд Монгол улсад

хийсэн судалгаагаар айл өрхийн дотоод орчинд

PM2.5 ийн бохирдол дундажаар 71,3 мкг/м3

байсан нь ДЭМБ-ийн зөвлөмж хэмжээнээс 3

дахин өндөр байжээ. 2008 оноос хойш УБ хотын

агаарын бохирдол 2-3 дахин нэмэгдсэн боловч

ялангуяа цэцэрлэг, сургуулийн дотоод орчны агаарын бохирдлыг хэмжиж судалсан

талаарх мэдээ баримт хомс байна.

Агаарын бохирдолд хамгийн өртөмхий, эмзэг бүлэг нь бага насны хүүхдүүд юм. Cariero-

Martins нарын судлаач дотоод орчны агаарын бохирдол цэцэрлэгийн хүүхдүүдэд

амьсгалын замын эрхтний өвчин үүсгэдгийг тогтоосон.

Гадаад орчны агаарын чанарыг сайжруулахад хугацаа, зардал шаардсан урт хугацааны

арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлэх шаардлагатай байдаг. Харин дотоод орчны агаарын

чанарыг өртөг багатайгаар богино хугацаанд сайжруулах боломжтой юм. Судлаачид HEPA

шүүлтүүрээр дотоод орчны агаарыг цэвэршүүлэн түүний үр ашиг, эрүүл мэндэд үзүүлэх

эерэг нөлөөллийг судалсан байдаг. Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их сургуулийн

Нийгмийн Эрүүл Мэндийн сургуультай хамтран СБД-ийн 150, 51, ЧД-ийн 43, 31-р

цэцэрлэгт агаар цэвэршүүлэх шүүлтүүртэй болон шүүлтүүргүй нөхцөлд хүүхдүүдийн эрүүл

мэндийн ерөнхий байдал, нойрсолтонд гарах өөрчлөлтийг харьцуулан тогтоох судалгааг

явуулав.

Судалгааны үр дүнгээс харахад HEPA шүүлтүүр нь агаар дахь тоосонцорыг 60-80%-ийн үр

ашигтайгаар шүүн цэвэрлэж байсан нь бага насны хүүхдүүдэд харшил, багтраа, амьсгалын

эрхтэн, зүрх судасны өвчлөлийн эрсдэлийг бууруулах ач холбогдолтой юм. Иймд

цэцэрлэгийн дотоод орчны агаарын чанарыг сайжруулах зорилгоор HEPA шүүлтүүр

суурилуулан агаар дахь нарийн ширхэгт тоосонцорыг бохирдлыг бууруулан хүүхдийн

эрүүл мэндэд агаарын бохирдолоос үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг багасгах хэрэгцээнд

тулгуурлан дотоод орчны агаар шүүгчийг гэр хороололд байрлах цэцэрлэг, сургуулиудад

ханган нийлүүлэх ажлыг санаачлан хэрэгжүүлэв.

Агаарын бохирдлын эрсдэл:

Дэлхий дээр агаарын бохирдлоос болж жил бүр 4.2 сая хүн нас бардаг бол 3.8 сая

хүн дотоод орчны агаарын бохирдлоос болж нас бардаг. (ДЭМБ, 2018)

Нас баралтын 90% нь хөгжингүй оронд тохиолддог байна


30

2013 онд ДЭМБ болон Хавдрын нийгэмлэг агаарын бохирдлыг хавдар үүсгэгч

болохыг зарласан

10 нас баралтын 1 нь агаарын бохирдлоос үүсэлтэй байна

Зорилго:

Нийслэлийн гэр хороололд байрлах цэцэрлэгүүдийн дотоод орчны агаарын

бохирдлыг агаар шүүгч төхөөрөмж суурилуулан бууруулах

Тоон үзүүлэлт:

Төслийн хүрээнд нийт 1500 агаар шүүгч төхөөрөмжийг 131 цэцэрлэг, 17 сургууль,

7 эрүүл мэндийн төвд тус тус суурилуулсан нь нийт 38,000 хүүхдийн эрүүл мэндэд

эергээр нөлөөлж байна.

Өртөг: 272,972 ам. доллар

Гол үр дүн: Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Сургуулийн Хөдөлмөр, Орчны Эрүүл Мэндийн

Институтийн судалгаа

Цэцэрлэгийн дотоод орчны агаарын чанар 3.2 дахин сайжирсан

PM2.5 тоосонцорын хэмжээ нь гадаад орчны агаарын бохирдлоос хамааралтай.

Дотоод орчны агаарын чанарыг сайжруулах зөвлөмж:

Агаар шүүгч бүтээгдэхүүнтэй холбоотой дотоод орчны агаарын чанарт гарсан

өөрчлөлтийг тодорхойлж шийдвэр гаргагч байгууллагуудад хүргүүлэх

Агаар шүүгч төхөөрөмжийг ашигласантай холбоотой эрүүл мэндийн зардлыг

тооцсон эдийн засгийн үр ашгийн тооцооллыг боловсруулах

Хүүхдүүд олноор сурч хүмүүжиж эмчлүүлдэг эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэгүүдэд тус

төхөөрөмжийг суурилуулан ашиглах

Агаар шүүгт төхөөрөмжийн хэрэглээ үр ашгийг олон нийт болон шийдвэр гаргагч

нарт таниулан мэдээлэх

Зөвлөмж нь дараах бүрэлдэхүүнийг агуулсан:

1. Дотоод орчны агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд дараах арга хэмжээг

авах шаардлагатай:

a) Халаалт болон хоол хийхэд ялгарах утаа тортогийг бууруулах.

b) Орон гэртээ тамхи татахгүй байх

c) Хортой бодис ялгаруулдаг хуванцар болон нийлэг материал бүхий

тавилгын хэрэглээг хориглох

d) Орон байрандаа чийгтэй цэвэрлэгээг тогтмол хийх

e) Нарийн тоосонцор шүүгчтэй тоос сорогчийг рорн байрны

цэвэрлэгээндээ ашиглах

f) Тоосонцор үүсгэдэг цэвэрлэгээний бүтээгдэхүүн ашиглахгүй байх

2. Агаар бохирдол бага байх 13.00-16.00 цагийн хооронд орон байрандаа

агаар оруулах

3. Агаар шүүгч бүтээгдэхүүнийг орон байрандаа хэрэглэх

4. Агаарын бохирдол их үед гадуур гарахгүй байх

5. Нарийн тоосонцор шүүгч бүхий амны хаалтыг 7.00-11.00 цаг болон 18.00-

03.00 цагуудад гадуур гарахдаа хэрэглэх

Цаашид анхаарах зүйл:

Хүн амын өсөлттэй холбоотой цэцэрлэг сургуулийн хэрэгцээ нэмэгдэж байна


31

НБГ-ын төлөвлөснөөр 2019 онд нийт 53 цэцэрлэг болон 39 сургуулийг шинээр

ашиглалтанд өгнө

Тоосонцрыг шүүх төхөөрөмжний хяналтыг сайжруулан жил бүх хяналтын ажлыг

гүйцэтгэх.

COMPONENT C. PUBLIC AWARENESS RAISING, COORDINATION AND PROJECT MANAGEMENT

32

БҮРЭЛДЭХҮҮН ХЭСЭГ C. ОЛОН НИЙТИЙН УХАМСРЫГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХ, ХӨТӨЛБӨРИЙН ЗОХИЦУУЛАЛТ БА ТӨСЛИЙН МЕНЕЖМЕНТ Энэхүү бүрэлдэхүүн хэсэг дараах 3 дэд хэсгүүдтэй:

Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг C1 Агаарын чанарын хяналт, түүний менежмент ба дүн шинжилгээ

Үйл ажиллагаа Явц Үр дүнгийн дэлгэрэнгүй тайлбар

Хяналт шинжилгээний

зориулалтаар ханган

нийлүүлсэн бүтээндэхүүн

100% ХАА-ны хэсгээс мэдээллийг харах боломжтой.

Төслийн хүрээнд гүйцэтгэсэн

арга хэмжээ болон цаашид

гүйцэтгэх шаардлагатай арга

хэмжээний зураглалыг

боловсруулж гол оролцогч

талуудад хүргүүлсэн.

100% Агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр үйл

ажиллагаа явуулдаг байгууллагуудын хооронд 2018

оны 4-р сарын 13-нд төлөвлөгөө зураглал

боловсруулах хэлэлцүүлгийг зохион байгуулсан.

Арга хэмжээний гол зорилго нь санхүүгийн шийдвэр

гаргагч байгууллагуудад чиглэл өгөхөд чиглэсэн.

Арга хэмжээ нь 2 хэсгээс бүрдсэн нь ДБ дээр зохион

байгуулсан УБЦАТ-ийн донор байгууллагуудын

уулзалт, НЗДТГ дээр зохион байгуулсан УБЦАТ-ийн

хамтрагч талуудын уулзалт болно.

Төслийн багийн ахлагч Тодд Жонсон уулзалтыг

удирдаж холбогдох байгууллагуудад мэдээлэл

өгсөн.

УБЦАТ-ийн хамтрагч талуудын уулзалтад нийт 50

гаруй байгууллагын төлөөллүүд оролцож дараагийн

3-5 жилд агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр

саналаа илэрхийлсэн.

УБЦАТ-ийн донор байгууллагуудын уулзалтын

зорилго нь байгууллага тус бүрийн хэрэгжүүлж

байгаа төсөл хөтөлбөрүүд хоорондоо мэдээлэл

солилцох зорилготой.

В БҮРЭЛДЭХҮҮН ХЭСЭГ. ОЛОН НИЙТИЙН УХАМСАРЫГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХ, ХӨТӨЛБӨРИЙН

ЗОХИЦУУЛАЛТ, ТӨСЛИЙН МЕНЕЖМЕНТ

33

Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг С2 Хөтөлбөрийн зохицуулалт

Мэргэжлийн байгууллагын боловсруулсан агаарын чанарын мэдээллийг ТУН мэдээлэл

болон хадгалдаг. Доорх хүснэгтэд 2018 оны 12-р сарын агаарын чанарын мэдээллийг

харуулсан болно.

НАББГ-ын 6 мэргэжилтэн

агаарын чанарын хяналт

шинжилгээний чиглэлээр

сургалтанд хамрагдсан.

Агаарын чанарын хяналт мониторингийг

сайжруулахад шаардлагатай тоног төхөөрөмжийн

засвар үйлчилгээ ажиллагааны талаар ханган

нийлүүлэгч нар 2 удаагийн сургалт семинарийг

зохион байгуулсан.



34

Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг С3 Хөтөлбөрийн зохицуулалт ба олон нийтийн ухамсрыг дээшлүүлэх үйл ажиллагаа Тайлант хугацаанд ТУХ-ны хурал 2018 оны 1-р сард зохион байгуулагдаж төслийн 2018

оны ХАА-ны болон үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг баталсан.

Төслийн хэрэгжилтийн явцыг хянаж үзээд ТУХ-ны гишүүд хангалттай сайн гэсэн үнэлгээ

өгсөн. Үзүүлэлтүүд нь дулаалгын хөтөлбөрт хамрагдсан өрхийн тоо болон агаар шүүгч

төхөөрөмж суурилуулсан цэцэрлэгийн тоо зэрэг үр дүнгээр тодорхойлогдсон.

Олон нийтэд чиглэсэн үйл ажиллагаа Тайлант хугацааны турш төслийн хүрээнд айл өрхийн байшин сууц дулаалах ажлыг

хэрэгжүүлсэн. Тус ажлын хүрээнд байгуулсан гэрээний мэдээллийг хүснэгтээр үзүүлэв.

# Гэрээний нэр Компанийн тоо

1 Дулаалгын компаниудтай байгуулсан хамтран

ажиллах гэрээ

7

2 Борлуулалтын ажилтны гэрээ 6

3 Хяналтын инженерийн гэрээ 4

4 Загвар өрхийн гэрээ 4

Activities

Statu

s

Description of Results

“Дулаалга

аян”-Олон

нийтэд

чглэлсэн

сурталчилгаан

ы ажил

100% Нээлтийн арга хэмжээний зорилго нь “Дулаалга” аяны хэрэгжилтийн

тухай мэлээллийг иргэд, олон нийтэд мэдээлэх, угсралтын

технологийн талаарх сургалтыг зохион байгуулахад оршиж байв. .

Зураг №16. Нээлтийн

ажиллагаа



35

Цахим хуудас

(http://ayan.usip.mn)

болон олон нийтийн

сүлжээний

(https://www.facebook.co

m/dulaalgaayan) хуудас

нээж аянд хамрагдах

сонирхолтой болон

хамрагдаж байгаа айл өрхүүдийн хооронд мэдээлэл солилцох

боломжийг бүрдүүлсэн.

Эдгээр мэдээлэл нь 18 удаа нийтлэгдэж 353’190 иргэнд хүрсэн.

Монгол улсын Ерөэхий сайд У. Хүрэлсүх, УИХ-ын гишүүн М. Оюунчимэг,

БОАЖЯ-ны сайд Н. Цэрэнбат, Нийслэлийн Засаг дарга С. Батболд нар

“Дулаалга” аянд хамрагдсан Баянгол дүүргийн 11-р хорооны Р.

Адъяасүрэнгийн гэрт зочилж дулаалга аяны явцтай танилцсан.

“Агаарын

бохирдлыг

бууруулахад

дэвшилтэт

технологийг

нэвтрүүлэн

ашиглах "

үзэсгэлэн

100% БОАЖЯ болон НЗДТГ хамтран “Агаарын бохирдлыг бууруулахад

дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэн ашиглах" үзэсгэлэнг 10-р сарын 10-

11-ний өдрүүдэд зохион байгуулав. Үзэсгэлийн зорилго нь нүүрсний

бус технологиор агаарын бохирдлыг бууруулах боломжит технологи

мэдээллийг олон нийт болон шийдвэр гаргагч нарт мэдээлэхэд

оршино. Нүүрсний бус технологи:

(i) цахилгаан халаагуур, (ii) шалны халаалт, (iii) усан халаалтын

жижиг зуух (iv) байшин сууцны дулаалгын материал, (v) шингэрүүлсэн

http://ayan.usip.mn/

https://www.facebook.com/dulaalgaayan

https://www.facebook.com/dulaalgaayan



36

хий (vi) нарны халаагуурын төхөөрөмж

Гэр хороололд

байрлах

цэцэрлэгүүдий

н барилгын

дулаан

алдагдлыг

бууруулах

ажлыг

100% Төслийн үйл ажиллагааны сайн жишээ болсон гэр хороололд байрлах

цэцэрлэгүүдийн барилгын дулаан алдагдлыг бууруулах ажлыг

үргэлжлүүлэв. Нийт 5 цэцэрлэгийг Нийслэлийн Боловсролын газартай

хамтран сонгож худалдан авах ажиллагааг зохион байгуулав. Үүнд

Чингэлтэй дүүргийн 102, Баянгол дүүргийн 98, Сүхбаатар дүүргийн 51,

Баянзүрх дүүргийн 20, Сонгинохайрхан дүүргийн 163-р цэцэрлэгүүд

болно.

Бие даасан эх

үүсвэр бүхий

хэсэгчилсэн

дулааны шугам

сүлжээнд гэр

хорооллын айл

өрхийг холбох

туршилтын

төсөл

100% ТУН тус ажлын хүрээнд СХД-ийн 31-р хорооны айл өрхүүдийн дунд

уулзалт ярилцлага зохион байгуулсан.



37

Нүүрсний бус

технологиор

айлд өрхийн

халаалтыг

шийдэх

туршилтын

төсөл

100% Энэ төслийн хүрээнд СХД-ийн айл өрхүүдийн дунд уулзалт ярилцлагыг

Драгон төвд зохион байгуулсан.



38

Агаар шүүгч

төхөөрөмжийн

засвар

үйлчилгээтэй

холбоотой

уулзалт сургалт

100% Төслийн хүрээнд нийт 1500 агаар шүүгч төхөөрөмжийг 131 цэцэрлэг, 17

сургууль, 7 эрүүл мэндийн төвд тус тус суурилуулсан нь нийт 38,000

хүүхдийн эрүүл мэндэд эергээр нөлөөлж байна.

УИХ-ын гишүүд бүхий албаны төлөөлөл агаарын бохирдлын бүсэд

ажиллаж байна



39

Нүүрсний бус

технологиор

айлд өрхийн

халаалтыг

шийдэх

туршилтын

төсөлтэй

холбоотой

хяналт

100% Нүүрсний бус технологийг нэвтрүүлэх туршилтын төслийн хүрээнд нийт

8 айлд бүтээгдэхүүнийг борлуулж суурилуулсан. Туршилтын зорилго нь

дулаан хуримтлуурт цахилгаан халаагуурын хэрэглээ, цахилгааны

хүчдэлийн асуудал гарч байгаа эсэх, хэрэгдэхэд асуудал үүсэж байгаа

эсэхийг тодорхойлж боломжит шийдлийг тодорхойлоход оршино.

Туршилтад хамрагдсан айл өрхийн ихэнх нь шөнийн цахилгааны

хөнгөлөлтийн хугацаа дууссантай холбоотой төхөөрөмжийг

ашиглаагүй.

Дулаан хуримтлуурт цахилгаан халаагуурын судалгааг Хятад улсад

зөвлөх баг хийж гүйцэтгэсэн

Судалгааны зорилго нь тус бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэгчидтэй уулзаж

туршилтын төсөлд хамруулах 16 бүтээгдэхүүнийг худалдаж авахад

оршино.

Зүүн талаас:

9кг төмрийн агууламж өндөр, хүрэн бор керамик тоосго

7кг төмрийн агууламж багатай шар керамик тоосго

8кг төмрийн дундаж

агууламжтай боркерамик

тоосго



40

Зөвлөхүүд доторлогооны

материалтай танилцаж байна

Дулаан хуримтлуулагч тоосго–

9 kг – Төмрийн агууламж 71% +

Хугацаа тохируулагч

Дулаан хуримтлуулагч тоосго

халаагч heater– 800 ватт

Төслийн санхүүгийн менежтент Үйл ажиллагааны хураангуй

- Санхүүгийн сарын мэдээллийг ДБ-нд илгээсэн

- Санхүүгийн сарын тайланг НЗДТГазарт илгээв.

- Зарцуулалт болон ХАА-ны тухай мэдээллийг шилэн дансны www.shilendans.ub.gov.mn

сайтад цаг тухай бүрт нь шинэчлэн оруулж байна.

- ХХОАТ болон НДШ-ийн тайланг холбогдох талуудад тухай бүрт нь хүргүүлж байна.

- Санхүүгийн улирлын тайланг ДБ-нд илгээв.

- Улирлын тайланг Монгол хэлнээ буулгаж НЗДТГ-т хүргүүлэв.

- Тайлант хугацаанд нийт 363,652.93 ам долларын дараах гүйлгээ хийгдсэн.

№ Зарцуулалт Дүн (USD)

1 Татаас 158,003.56

2 Бараа, ажил, үйлчилгээ, сургалт, үйл ажиллагааны

зардал

163,219.43

3 Удирдлагын зардал 42,429.94

Нийт 363,652.93



41

Төслийн ХАА ХАА-ны төлөвлөгөөг Дэлхийн Банк болон ТУХ-оор 2018 оны эхээр батлуулсан. Төлөвлөгөө нь

нийт 12 ажлыг агуулсан. Төслийн хэрэгжилтийн явцад шаардлагатай тохиолдолд ХАА-ны

төлөвлөгөөнд өөрчлөлтийг хийж тухай бүрд нь ДБ-аар батлуулсан. 2018 оны 12-р сарын

байдлаар 6 ажлын гүйцэтгэл дууссан, 3 ажил явцтай байна. Төслийн дуусах хугацаа буюу 2019

оны 6-р сарын 30-ны өдөр хүртэлх ХАА-ны төлөвлөгөөг боловсруулж 2019 оны 12-р сарын 17-ны

өдөр ДБ-аар батлуулсан. Төслийн нэмэлт санхүүжилтийн тухай хэлэлцээр эрх бүхий

байгууллагуудын хооронд яригдаж эцэслэгдэхээр хүлээгдэж байна. Бэлтгэл ажилтай холбоотой

УБЦАТ-ийн ХАА-ны стратегийн бичиг баримтыг боловсруулж эцэслэснийг ДБ-аар батлуулсан.

Бүрэлдэхүүн

Зорилт Явц Дараагийн алхам

Дараагийн алхам болон хугацаа

ДБ-аас хүлээгдэж байгаа

Бүрэлдэхүүн A

1

Шинэ гэрээ DSHA-01: “Эрчим хүчний хэмнэлттэй халаалтын цахилгаан хэрэгсэлд тавигдах техникийн шаардлага” стандарт

Гэрээний хэрэгжилт

Эрчим хүчний хэмнэлттэй цахилгаан халаалтын хэрэгслийн стандарт боловсруулах зөвлөхийн ажлыг гүйцэтгэх урилгыг олон нийтэд 2018 оны 4-р сарын 4-нд зарласан. Санал ирүүлэх өдөр буюу 2018 оны 5-р сарын 9-нд 1 санал ирснийг Дэлхийн банканд танилцуулж 5-р сарын 16-нд 1 саналыг үнэлэх зөвшөөрлийг авсан. Санал ирүүлсэн нэг компанид техникийн болон санхүүгийн санал ирүүлэх урилгыг 5-р сарын 23-нд илгээсэн. Санал хүлээн авах хугацаа 6-р сарын 22-ны өдрийн 15.00 цаг болно. Санал ирүүлсэн нэг компаний санхүүгийн болон техникийн саналаа 2018 оны 6-р сарын 15-нд ирүүлсэн. Техникийн болон санхүүгийн саналыг нээх үнэлгээний хэсгийн хурлыг 2018 оны 6-р сарын 22-нд зохион байгуулсан. Үнэлгээний хэсгийн хурал хуралдаж шийдвэр гарсан. Гэрээний өмнөх уулзалтыг зохион байгуулсан. ШУТИС-ийн Зуухны туршилт судалгааны төвтэй 2018 оны 7-р сарын 2-нд гэрээ байгуулсан. Төслийн нэмэлт санхүүжилтийн хүрээнд хийгдэх

Эцсийн тайлан, батлагдсан стандартыг баримт бичиг

2019 оны 3 сарын 30



42





ажлын бэлтгэл ажлыг яаралтай гүйцэтгэх шаардлага гарсан тул тус гэрээнд нэмэлт өөрчлөлтийг ДБ-аар батлуулж гэрээнд өөрчлөлт оруулан сунгасан. ГЭрээний хугацаа 2019 оны 3 сарын 30 болно

2

Шинэ гэрээ DSDH-01: Гэр хорооллын айл өрхийн сууцанд тавигдах шаардлага” стандарт боловсруулах зөвлөх үйлчилгээний ажил


Ажлын даалгаварын тухай холбогдох байгууллагуудаас санал авч эцэслэн ДБ-аар батлуулсан. Зөвлөхийн ажлыг гүйцэтгэх урилгыг олон нийтэд 2018 оны 10-р сарын 25-нд зарласан. Санал ирүүлэх өдөр буюу 2018 оны 11-р сарын 12-нд 1 санал ирсэн тул санал ирүүлэх хугацааг дахин 14 хоногоор сунгасан. САнал ирүүлэх өдөр 11 сарын 28-нд 2 санал ирснийг ДБ-нд илгээж үнэлэх зөвшөөрлийг авсан. Төслийн зохицуулагчийн 2018 оны 12 сарын 5-ны тушаалаар Үнэлгээний хэсгийг байгуулсан. ҮХ-ийн хурал 2018 оны 12 сарын 10-нд хуралдаж ажлын гүйцэтгэгчээр “Монголын ногоон хотын хөгжил, судалгааны хүрээлэн” ТББ-ыг сонгон шалгаруулсан зөвлөмж гаргасан. Техникийн болон санхүүгийн санал ирүүлэх урилгыг шалгарсан байгууллагад илгээсэн. Саналыг 2019 оны 01 дүгээр сарын 24-ны өдөр хүлээж авна.

Техникийн болон санхүүгийн санал хүлээж авна. Гэрээ байгуулна.

2019 оны 1 сарын 24 өдөр

3 Шинэ гэрээ CPMU-01: Төслийн хэрэгжүүлэхэд ТУН-д дэмжлэг үзүүлэх зөвлөхийн ажил


Зөвлөхийг нэг эх үүсвэрээс сонгох тухай үндэслэл болон ажлын даалгаврыг ДБ-д илгээж зөвшөөрлийг 2018 оны 10 сарын 2-нд авсан. Зөвлөхтэй 2018 оны 10 сарын 2-нд гэрээ байгуулсан, гэрээний хугацаа 2019 оны 6-р сарын 30 өдөр болно.

Тайлан хүлээлгэж өгнө

2019 оны 6-р сарын 30 өдөр.



43





Бүрэлдэхүүн C

1 Удирдлагын зардал

Төслийн хугацаа сунгагдсантай холбоотой удирдлагын зардлыг ДБ дахин батлагдана

2 Төслийн менежмент

Жилийн тайлангийн Англи хувилбарыг ДБ-д илгээсэн

I улирлын тайлан.

2019 оны 4 сар

Бүрэлдэхүүн Хэрэгжилтийн

хугацаа

Хэрэгжилт

1

Гэрээ WPLT-03: Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах газрын агаарын чанарын хяналтын 4 суурин харуулд IO Expander төхөөрөмжийг ханган нийлүүлэх ажил

2018.04.18-2018.07.18

Ханган нийлүүлэлт дууссан

2 DPGB-02 Багц 1:

Нийслэлийн өмчит

гэр хорооллын

цэцэрлэгүүдийн

барилгыг дулаан

хамгаалалтын норм

дүрмийн дагуу

шинэчлэн засварлах

ажил : Цэцэрлэг 51

2018.06.28-2018.08.10

Дулаалга засварын ажил дуусаж комисс хүлээж авсан

3 DPGB-02 Багц 2:









2018.07.02-2018.08.25




44


хугацаа

Хэрэгжилт

4 DPGB-03: Багц 1:









2018.06.25-2018.08.25











2018.07.02-2018.08.25











2018.06.28-2018.08.25


Бүрэлдэхүүн Хэрэгжилтийн хугацаа

Хэрэгжилт

Component A

1

SCSU-

01:Сайжруулсан

зуухны ашиглалтад

тандалт хийх.

Бохирдлын 1-р

бүсээс төлөөлөл

болох хороодыг

сонгон авч тооллого

2017.12.22-2018.01.22

-Явцын болон эцсийн тайлан хүлээлгэн өгсөн



45


хугацаа

Хэрэгжилт

3

New contract KLTA-01:

Зуухны керамик

доторлогооны

боловсруулалтад

дэмжлэг үзүүлэх

зөвлөх үйлчилгээ

2017.06.12-2018.06.30

-Явцын тайлан хүлээлгэн өгсөн -Эцсийн тайлан хүлээгдэж байна

Асуудал:

Төслийн нэмэлт санхүүжилтийн бэлтгэл ажилтай холбоотой ХАА-ны төлөвлөгөөнд хэд

хэдэн удаагийн өөрчлөлт хийгдсэн.

Бэлтгэл ажлын гүйцэтгэл яаралтай байсны улмаас хугацаандаа амжихгүй байх эрсдэл

гарах төлөвлөсөн ажил цуцлагдах гэх мэт асуудал гарсан.

Annexes

46

ХАВСРАЛТ Хавсралт 1: Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийн төвийн дүгнэлт

Annexes

47

Хавсралт №2: Дулаалга аян 3 хэрэгжвэл хамрагдах хүсэлтээ илэрхийлсэн айл

Annexes

48

Хавсралт №3. Зуух туршилтын лабораторийн үйл ажилагааны зардал

Зуух туршилтын лабораторийн үйл ажиллагааны зардал

№ Нэрс Хэмжих нэгж

тоо ширхэг

Нэг бүрийн үнэ үнэ, $

Нийт үнэ, $

1 Утааны хийн шүүлтүүр PS830P ш 50 69.29 3464.5

2 dusttruck flowmeter шүүр

801795 ш 50 60 3000

3 P33KA00ESC 0.01 micron filter ш 50 60.96 3048

4 P32KA00ESC 0.01 micron filter ш 50 56.35 2817.5

5 Nypon dryer MD-110-24F-4 ш 50 17.49 874.5

6 Tube 1/4inch (red, white) м 100 2 200

7 Нүүрс кг 500 0.048 24

8 Мод кг 100 0.5 50

9 Асаагч ш 50 0.5 25

10 Бээлий ш 50 0.4 20

11 Нүүрсний шинжилгээний үнэ 119

13642.5

Зуух туршилтын лабораторт хийгдсэн хөрөнгө оруулалт

12 Лабораторийн жин 600 кг ш 1 5828 5828

13 Хийн хэмжүүр /Xstream/ ш 1 39565 39565

Нийт дүн / Америк доллар/ 59035.5

Annexes

49

Хавсралт №4.

Нэр Үйлдвэрлэсэн орон Зориулалт Нэгж Үнэ/төгрөг/ Нийт үнэ /төгрөг/

1 ЗХТ шаардлагатай багаж хэрэгсэл Хятад, Орос, Чех,Tайван, ЗХТ 1 6187900 6187900

2 ЗХТ шаардлагатай бараа материал дотоод ЗХТ 1 6185550 6185550

1 12373450

Нэр Үйлдвэрлэсэн орон Зориулалт Нэгж Үнэ/төгрөг/ Нийт үнэ/төгрөг/

1 Улс хоорондын мөнгө гуйвуулга / шамот тоогсо, бутлагч, жин, шигшүүр/

Хятад шатаах зуух 1 26200357.25 26200357.25

2 Мөнгөн гуйвуулгын төлбөр хятад шатаах зуух 1 50000 50000

3 Шатаах зуухны хатуу релей хятад шатаах зуух 1 1500000 1500000

4 Халаагч элемент хятад шатаах зуух 1 2649000 2649000

5 Жин хятад шатаах зуух 1 110000 110000

30509357.25

Нийт өртөг/төгрөг/ 42 882 807.25

Annexes

50

Хавсралт №5: Цэцэрлэгийн дулаалгын ажлын эдийн засгийн тооцоо

Months

20 /HOB/ 163 /HOB/

38

/Electricity/

125

/Electricity/

98 /Central

heating/ 20 /HOB/ 163 /HOB/

38

/Electricity/

125

/Electricity/

98 /Central

heating/20 20 (%) 163 163 (%) 98

98 (%)

1 879,757 1,012,225 2,470,600 4,387,268 1,003,480 560,512 1,068,625 2,767,504 4,845,006 1,250,979 319,245 36.29 (56,400) -5.6 (247,499) -24.664

2 714,937 1,104,006 6,194,716 4,330,528 1,074,156 817,251 1,140,400 6,900,000 4,158,446 1,283,217 (102,314) -14.31 (36,394) -3.3 (209,061) -19.463

3 594,531 734,492 3,182,702 3,499,217 814,275 776,820 964,148 1,900,000 3,670,697 1,128,704 (182,289) -30.66 (229,656) -31.3 (314,429) -38.615

4 619,054 1,061,732 2,754,481 2,686,074 1,161,345 1,011,487 1,090,944 7,000,000 2,746,989 1,169,939 (392,433) -63.39 (29,212) -2.8 (8,594) -0.740

5 719,411 986,254 2,416,482 1,900,322 945,938 733,930 1,028,935 4,100,000 2,143,321 1,090,088 (14,519) -2.02 (42,681) -4.3 (144,150) -15.239

6 387,356 681,948 537,238 547,620 603,180 1,869,101 111,724 623,800 (160,264) -41.37 (603,180) (86,562) -16.112

8 184,954 130,842 158,795 69,539 104,448 184,954 (69,539) -

9 681,720 489,947 400,892 295,387 451,207 561,434 634,133 145,296 881,751 230,513 33.81 (71,487) -14.6 (881,751)

10 751,197 1,038,736 2,445,966 1,433,439 1,097,275 545,442 464,334 2,453,917 1,285,930 1,083,977 205,755 27.39 574,402 55.3 13,298 1.212

11 759,604 1,053,912 4,760,759 2,460,609 1,199,378 1,307,397 1,736,691 3,927,984 1,962,163 1,098,827 (547,793) -72.12 (682,779) -64.8 100,551 8.384

12 759,863 1,193,172 5,073,908 3,601,932 1,424,933 859,995 577,060 5,548,422 3,619,187 1,182,535 (100,132) -13.18 616,112 51.6 242,398 17.011

Total 7,052,384 8,674,476 29,831,348 25,435,519 9,258,018 7,611,661 9,305,290 37,101,061 24,793,207 10,793,817 (559,277) -7.93 (630,814) -7.3 (1,535,799) -16.589

Heating cost differences by 2018Kindergartens

Heating costs of 2017 /MNT/

Kindergartens

Heating costs of 2018 /MNT/

Documents

АГУУЛГА - usip.mn · зорилгоор борлуулалтын төвийг Нийслэлийн нэгдсэн үйлчилгээний Драгон төвд байгуулав