Upload
vophuc
View
218
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII szkoła podstawowa
Oceny ustala się według następującej skali:
celujący - 6
bardzo dobry - 5
dobry - 4
dostateczny - 3
dopuszczający - 2
niedostateczny - 1
1. Ocenianie jest jawne, obiektywne i systematyczne.
2.W celu wszechstronnego zaprezentowania osiągnięć uczniów ocenia się różnorodne przejawy ich umiejętności, dokonań i wiedzy. Na ocenę semestralną i roczną z historii składa się wiedza merytoryczna, posługiwanie się terminologią właściwą przedmiotowi, umiejętność uzasadniania, argumentowania, sposób rozwiązywania problemów, kreatywność, umiejętność komunikowania, jasność, precyzyjność wypowiedzi, a także umiejętność powiązania wiadomości i wykorzystywania posiadanej wiedzy w nowych sytuacjach poznawczych.
3.W ocenianiu obowiązują zasady:
Zasada częstotliwości i rytmiczności – uczeń oceniany jest na bieżąco i rytmicznie. Zasada jawności kryteriów – uczeń i jego rodzice (prawni opiekunowie) znają kryteria oceniania, zakres materiału z każdego przedmiotu oraz formy pracy podlegające ocenie; Zasada różnorodności wynikająca ze specyfiki każdego przedmiotu; Zasada różnicowania wymagań – zadania stawiane uczniom powinny mieć zróżnicowany poziom trudności i dawać możliwość uzyskania wszystkich ocen. Zasada otwartości – wewnątrzszkolne oceniania podlega weryfikacji i modyfikacji w oparciu o okresową ewaluację; Zasada oceny ważonej – ocena klasyfikacyjna semestralna lub roczna jest ilorazem sumy poszczególnych ocen i ich przeliczników i ilości ocen. Jest oceną ważoną zgodnie z wagą w WSO
3. Sposoby zbierania informacji do oceny:
Wprowadza się elementy oceniania kształtującego:
czyli określa się cele lekcji i formułuje je w języku zrozumiałym dla ucznia. Nauczyciel określa co chce, aby uczniowie osiągnęli. Pod koniec lekcji wraz z uczniami nauczyciel sprawdza, czy cel został osiągnięty. Ustala wraz z uczniami kryteria oceniania, czyli to, co będzie brał pod uwagę przy ocenie pracy uczniaUczeń musi wiedzieć, co dokładnie będzie podlegało ocenie. Nauczyciel sam lub wraz z uczniami ustala kryteria oceniania - co będzie brane pod uwagę przy ocenianiu .Czyli, co będzie dowodem na to, że cele zostały osiągnięte.
Stosuje efektywną informację zwrotną
Nauczyciel przekazuje uczniowi komentarz do jego pracy:
- wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia,
-odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy ze strony ucznia,
-wskazówki, w jaki sposób uczeń powinien poprawić tę konkretną pracę,
-wskazówki, w jakim kierunku uczeń powinien pracować dalej.
a) prace pisemne:
zadania domowe prace klasowe (testy, sprawdziany- zapowiedziane z tygodniowym wyprzedzeniem) sprawdzające znajomość przerobionego materiału, działów sprawdziany wiedzy bieżącej uczniów (ok.10-15 minutowe kartkówki z 3 ostatnich lekcji),
Kryteria oceny z pracy klasowej i sprawdzianów (odpowiedzi są podawane w punktach, z sumy których ustalana jest ocena)
Progi procentowe ocen przy ocenianiu prac pisemnych:
100% - 90% bardzo dobry
89,99% - 75% dobry
74,99% - 51% dostateczny
50% - 40% dopuszczający
39,99% - 0,00 niedostateczny
b) wypowiedzi ustne:
odpowiedź ustna ( z materiału przerabianego na 3 ostatnich lekcjach, z uwzględnieniem najważniejszych kluczowych historycznych pojęć np. konstytucja, dat np. 966r. poznanych wcześniej ),
udział w dyskusji i grach dydaktycznych, przygotowywanie referatów lub dodatkowych materiałów prezentowanych następnie w czasie lekcji,w tym prezentacji multimedialnych aktywność w czasie lekcji
c) rozwiązywanie krzyżówek, rebusów, praca na lekcji
4. prowadzenie zeszytu z historii jest obowiązkowe
USTALA SIĘ NASTĘPUJĄCE WAGI DLA ZADAŃ WYKONYWANYCH NA HISTORII i WOS
FORMY PRACY WAGA
Sprawdzian- test 3
Sprawdzian roczny lub semestralny 3
Kartkówka z 3-5 lekcji 2
Odpowiedź ustna 1
Zadanie domowe 1
Aktywność na lekcji 1
Ćwiczenia tematyczne, rozwiązywanie krzyżówek, rebusów, 2
Udział w konkursach pozaszkolnych 2
Osiągnięcia w konkursach 3
Zadania dodatkowe -przygotowywanie referatów lub dodatkowych materiałów prezentowanych następnie w czasie lekcji,w tym prezentacji multimedialnych
2
Udział w konkursach szkolnych i klasowych 1
Aktywność społeczna - organizacja imprez dla społeczności szkolnej 2
Udział w dodatkowych zajęciach, realizacja projektów edukacyjnych 3
4. Uczeń ma prawo do poprawy oceny niedostatecznej z prac klasowych w ciągu dwóch tygodni na konsultacjach przedmiotowych
5. Uczeń, który nie pisał testu (sprawdzian, kartkówka) z powodu nieobecności usprawiedliwionej ma obowiązek napisać go w terminie do dwóch tygodni po teście. W przypadku niestawienia się na test w wyznaczonym terminie, uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną.
6. Uczeń ma prawo dwa razy w semestrze być nieprzygotowany do lekcji, ale ma obowiązek o tym poinformować nauczyciela na początku lekcji. Nauczyciel nie pyta ucznia, który był chory i przyszedł na lekcje, bezpośrednio po zwolnieniu.Uczeń ten nie pisze także testów czy kartkówki – zalicza je na konsultacjach przedmiotowych.
7. Uczniowie informowani są o ocenach na bieżąco
8. Nauczyciel wystawia ocenę końcową (semestralną i roczną) na podstawie ocen cząstkowych z uwzględnieniem możliwości i starań ucznia.Przy czym,jeśli oceny niedostateczne z prac pisemnych stanowią dominującą większość a nie zostały one poprawione przez ucznia na konsultacjach przedmiotowych - decydują o promocji ucznia do klasy wyższej.
9. Informacje o postępach ucznia przekazywane są rodzicom podczas indywidualnych konsultacji i spotkań., oraz w dzienniku elektronicznym
10. Informacja o przewidywanej ocenie rocznej jest przekazywana uczniom i rodzicom.
11. W przypadku nieklasyfikowania uczeń zdaje egzamin klasyfikacyjny złożony z części pisemnej i ustnej. Wymagania egzaminacyjne i egzamin przygotowuje nauczyciel uczący.(zgodnie z WSO i statutem szkoły) 12. Uczeń, który otrzymuje śródroczną ocenę niedostateczną zobowiązany jest do uzupełnienia braków z przedmiotu w terminie i formie ustalonych przez nauczyciela uczącego.
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY – KLASA VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ
TEMAT LEKCJI
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY
POZIOM
KONIECZNY –
OCENA DOPUSZCZAJĄCA
POZIOM
PODSTAWOWY –
OCENA DOSTATECZNA
POZIOM
ROZSZERZAJĄCY –
OCENA DOBRA
POZIOM
DOPEŁNIAJĄCY –
OCENA BARDZO DOBRA
POZIOM WYKRACZAJĄCY – OCENA CELUJĄCA
1. Jeszcze nie umarła… Uczeń zna:
• datę: 1797,
• postacie: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: emigracja.
Uczeń potrafi:
• wymienić i wytłumaczyć znaczenie najważniejszych symboli państwowych.
Uczeń zna:
• datę: 1807,
• postać: Napoleona Bonaparte,
• okoliczności powstania polskiego hymnu państwowego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Deklaracja praw człowieka i obywatela, Legiony Polskie we Włoszech.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, co głosiła Deklaracja praw człowieka i obywatela,
• przedstawić okoliczności powstania Legionów Polskich we Włoszech.
Uczeń zna:
• datę: 1789.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: rewolucja francuska, rewolucja.
Uczeń potrafi:
• wymienić przyczyny rewolucji francuskiej,
• omówić losy Legionów Polskich,
• opisać skutki wyprawy Napoleona przeciw Rosji.
Uczeń zna:
• datę: 1803–1815.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: wojny napoleońskie
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, jak doszło do powstania Księstwa Warszawskiego,
• dokonać charakterystyki Księstwa Warszawskiego.
Uczeń zna:
• daty: 1804, 1812, 1813.
Uczeń potrafi:
• ocenić postawę Napoleona wobec Polaków.
2. Pod berłem cara Uczeń zna:
• postać: Fryderyka Chopina.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: konstytucja.
Uczeń potrafi:
• przedstawić dokonania Fryderyka Chopina,
• zebrać z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Fryderyka Chopina.
Uczeń zna:
• postać: Aleksandra I.
Uczeń potrafi:
• wymienić rozrywki mieszkańców Warszawy.
Uczeń zna:
• datę: 1815,
• postać: wielkiego księcia Konstantego,
• główne postanowienia konstytucji Królestwa Polskiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: kongres wiedeński.
Uczeń potrafi:
• wymienić decyzję kongresu wiedeńskiego w sprawie Księstwa Warszawskiego.
Uczeń potrafi:
• opisać wygląd Warszawy w czasach Fryderyka Chopina,
• przedstawić warunki cywilizacyjne panujące w Warszawie w pierwszej połowie XIX w.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować politykę cara Aleksandra I wobec Polaków.
3. Powstanie listopadowe
Uczeń zna:
• daty: 29 XI 1830, 1830–1831.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: sprzysiężenie podchorążych, zesłanie.
Uczeń potrafi:
• umiejscowić w czasie powstanie listopadowe,
• wymienić cele walki powstańców,
• wymienić przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu.
Uczeń zna:
• postać: Mikołaja I.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: ziemie zabrane, tajne związki.
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych podczas powstania.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: spiskowiec, noc listopadowa, Arsenał, Syberia.
Uczeń potrafi:
• przedstawić sytuację panującą w Królestwie Polskim po 1815 r.,
• opisać przebieg nocy listopadowej.
Uczeń rozumie:
• dlaczego powstanie listopadowe zakończyło się klęską.
Uczeń potrafi:
• omówić przebieg powstania listopadowego.
4. W kraju i na emigracji
Uczeń zna:
• postać: Adama Mickiewicza,
• najważniejsze dzieła Adama Mickiewicza.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: wieszcz narodowy.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: Wielka Emigracja.
Uczeń potrafi:
• rozróżniać emigrację polityczną i zarobkową,
Uczeń zna:
• postać: księcia Adama Czartoryskiego.
Uczeń potrafi:
• omówić sytuację uczestników powstania
Uczeń zna:
• główne założenia romantyzmu.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: romantyzm.
Uczeń rozumie:
• okoliczności narodzin romantyzmu.
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie państwa, które przyjęły najwięcej emigrantów z ziem polskich.
• zebrać z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza.
listopadowego po jego klęsce.
Uczeń potrafi:
• opisać działalność Wielkiej Emigracji.
5. Powstanie styczniowe, rusyfikacja i germanizacja
Uczeń zna:
• daty: 22/23 I 1863, 1863–1864,
• postać: Marii Skłodowskiej.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: represje, rusyfikacja, germanizacja.
Uczeń potrafi:
• umiejscowić w czasie powstanie styczniowe,
• wymienić cele walki powstańców,
• wymienić przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu.
Uczeń potrafi:
• omówić, na wybranym przykładzie, walkę o język polski w nauczaniu,
• wymienić przejawy rusyfikacji i germanizacji Polaków, podejmowanej przez zaborców.
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie zasięg powstania styczniowego.
Uczeń zna:
• datę: 1871,
• postać: Romualda Traugutta.
Uczeń rozumie:
• na czym polegała specyfika powstania styczniowego.
Uczeń potrafi:
• opisać przebieg powstania styczniowego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: garnizon, Rząd Narodowy, tajne państwo.
Uczeń potrafi:
• przedstawić sytuację w Królestwie Polskim po 1855 r.,
• przedstawić funkcjonowanie tajnego państwa w czasie powstania.
6. „Dla pokrzepienia serc”
Uczeń zna:
• postacie: Stanisława Moniuszki, Marii Skłodowskiej-Curie, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: muzyka narodowa, malarstwo historyczne.
Uczeń potrafi:
• przedstawić najważniejsze dokonania Stanisława Moniuszki, Marii Skłodowskiej-Curie, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Henryka
Uczeń rozumie:
• pojęcie: promieniotwórczość.
Uczeń potrafi:
• zebrać z różnych źródeł informacje o zasługach dla rozwoju kultury polskiej: Jana Matejki, Stanisława Moniuszki, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego, Marii Skłodowskiej-Curie, Heleny Modrzejewskiej.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: Galicja,
• znaczenie sformułowania „dla pokrzepienia serc”.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, w czym przejawiała się patriotyczna postawa twórców kultury polskiej w XIX w.
Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego.
Jak przywrócić niepodległość? – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu O wolną Polskę,
• najważniejsze dzieła wybitnych twórców kultury polskiej XIX w.
Uczeń rozumie:
• pojęcia związane z tematyką działu O wolną Polskę.
Uczeń potrafi:
• lokalizować w czasie powstanie listopadowe i styczniowe,
• wymienić przyczyny i omówić skutki polskich powstań narodowych.
Uczeń potrafi:
• lokalizować w przestrzeni powstanie listopadowe i styczniowe,
• wymienić przejawy polityki rusyfikacji i germanizacji prowadzonej przez państwa zaborcze,
• przedstawić zasługi dla rozwoju kultury polskiej Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Marii Skłodowskiej-Curie, Stanisława Moniuszki, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować sytuację panującą na ziemiach polskich w XIX w.,
• omówić przebieg powstań narodowych,
• omówić metody walki Polaków z rusyfikacją i germanizacją.
Uczeń zna:
• okoliczności powstania Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego.
Uczeń potrafi:
• opisać działalność Wielkiej Emigracji.
7. Wynalazki XIX wieku
Uczeń zna:
• postać: Jamesa Watta,
• czas trwania rewolucji przemysłowej,
• najważniejsze wynalazki rewolucji przemysłowej.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: rewolucja przemysłowa, fabryka.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć o rozwoju uprzemysłowienia w XIX w., używając pojęć: maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf, fabryka.
Uczeń zna:
• daty: 1782, 1825,
• postać: George`a Stephensona.
Uczeń rozumie:
• związek przyczynowo-skutkowy między pojawieniem się maszyny parowej, a rozwojem przemysłu.
Uczeń potrafi:
• podać przykłady zastosowania maszyny parowej,
• przedstawić skutki rewolucji przemysłowej.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: przędzalnia, rafineria.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, jak doszło do powstania kolei żelaznej,
• wymienić zalety i wady zastosowania maszyny parowej jako siły napędowej.
Uczeń zna:
• daty: 1807, 1876, 1879, 1885, 1906,
• postacie: Roberta Fultona, Karla Benza, Thomasa Edisona.
Uczeń potrafi:
• opisać wygląd maszyny parowej oraz pierwszych samochodów,
• wyjaśnić, jaki wpływ miały wynalazki XVIII i XIX w. na życie ludzi.
8. W przemysłowym mieście
Uczeń rozumie:
• pojęcie: strajk.
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich,
• rozróżniać rzemieślnicze i fabryczne (maszynowe) formy produkcji (P).
Uczeń zna:
• żądania robotników organizujących strajki w XIX-wiecznych fabrykach.
Uczeń rozumie:
• związek między warunkami higienicznymi panującymi w XIX-wiecznych miastach przemysłowych a sytuacją zdrowotną ich mieszkańców.
Uczeń potrafi:
• opisać warunki pracy w XIX-wiecznej fabryce.
Uczeń potrafi:
• omówić zmiany, jakie nastąpiły w Łodzi pod wpływem rewolucji przemysłowej,
• scharakteryzować zmiany społeczne, do jakich doszło pod wpływem rewolucji przemysłowej.
Uczeń potrafi:
• opisać warunki życia mieszkańców XIX-wiecznej Łodzi.
Uczeń zna:
• postacie: Ludwika Pasteura, Josepha Listera.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: antyseptyka, skalpel, gangrena, eter.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, w czym przejawiał się postęp, jaki dokonał się w XIX-wiecznej medycynie.
*9. Żyć w XIX wieku Uczeń zna:
• datę: 1896,
• najważniejsze dyscypliny sportowe pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: bieg maratoński.
Uczeń potrafi:
• wskazać najważniejsze różnice między pierwszymi igrzyskami nowożytnymi, a dzisiejszymi igrzyskami.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: obowiązek szkolny.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć, jak wyglądała sytuacja dzieci przed wprowadzeniem obowiązku szkolnego,
• przedstawić okoliczności, w których doszło do odrodzenia igrzysk olimpijskich.
Uczeń potrafi:
• przedstawić okoliczności, w których wprowadzono obowiązek szkolny na ziemiach polskich,
• opisać przebieg pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich.
Uczeń zna:
• datę: 1895,
• postacie: braci Lumiére, Pierre`a de Coubertin.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć o rozwoju fotografii, kina i rowerów.
Od pary do elektryczności – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Stulecie wielkich przemian,
• czas trwania rewolucji przemysłowej,
• najważniejsze wynalazki rewolucji przemysłowej.
Uczeń zna:
• główne postulaty robotników walczących podczas strajków o poprawę własnego bytu.
Uczeń potrafi:
• wymienić najważniejsze skutki gospodarcze i
Uczeń rozumie:
• wpływ rewolucji przemysłowej na życie mieszkańców miast.
Uczeń potrafi:
• przedstawić przebieg rewolucji przemysłowej,
• omówić przebieg
Uczeń rozumie:
• związki przyczynowo-skutkowe między rozwojem przemysłu, a zmianami gospodarczymi i społecznymi w XIX w.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować postęp, jaki dokonał się w XIX-wiecznej medycynie.
Uczeń rozumie:
• pojęcia związane z tematyką działu Stulecie wielkich przemian.
społeczne rewolucji przemysłowej,
• opisać pracę robotników w XIX-wiecznych fabrykach.
pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich.
Uczeń potrafi:
• opisać wygląd i warunki życia w miastach przemysłowych w XIX w.
10. Niepodległe państwo
Uczeń zna:
• datę: 11 XI 1918,
• postacie: Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: orientacja prorosyjska, orientacja proaustriacka.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, do czego dążyli przywódcy orientacji prorosyjskiej i proaustriackiej.
Uczeń zna:
• datę: 1914–1918,
• przyczyny i skutki I wojny światowej.
Uczeń potrafi:
• przedstawić okoliczności, w których doszło do odzyskania niepodległości przez Polskę,
• zebrać informacje o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: państwa centralne, ententa.
Uczeń potrafi:
• wymienić najważniejsze państwa uczestniczące w I wojnie światowej,
• wymienić czynniki decydujące o odzyskaniu niepodległości przez Polskę.
Uczeń zna:
• daty: VII 1914, IV 1917, XI 1917.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Legiony Polskie, Komitet Narodowy Polski, komuniści.
Uczeń potrafi:
• omówić działalność Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego podczas I wojny światowej.
Uczeń potrafi:
• omówić przebieg I wojny światowej.
11. Walka o granice Uczeń zna:
• datę: VIII 1920,
Uczeń rozumie:
• pojęcie: Bitwa Warszawska,
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie granice II Rzeczypospolitej oraz wymienić jej sąsiadów.
Uczeń zna:
• datę: 1918,
• postanowienia traktatu wersalskiego w sprawie granic Polski.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: zasada samostanowienia narodów, traktat wersalski, plebiscyt.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować sytuację panującą na ziemiach polskich po zakończeniu I wojny światowej.
Uczeń zna:
• daty: XII 1918, 1919, 1919–1921, 1920, 1921, III 1921, V 1921.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Orlęta Lwowskie, bojówki.
Uczeń potrafi:
• opisać przebieg walk we Lwowie,
• omówić proces kształtowania się wschodniej i zachodniej granicy Polski.
Uczeń rozumie:
• charakter walk toczonych we Lwowie przez Polaków i Ukraińców.
Uczeń potrafi:
• ocenić międzynarodowe położenie II Rzeczypospolitej.
*12. Polska między wojnami
Uczeń zna:
• najważniejsze narody zamieszkujące obszar II Rzeczypospolitej.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: magistrala węglowa, Centralny Okręg Przemysłowy.
Uczeń potrafi:
• przedstawić najważniejsze osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej.
Uczeń zna:
• daty: 1922, 1937.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: sobór,
• na czym polegały trudności z integracją ziem polskich po okresie zaborów.
Uczeń potrafi:
• wymienić negatywne skutki zaborów.
Uczeń zna:
• postać: Eugeniusza Kwiatkowskiego.
Uczeń potrafi:
• opisać wygląd stolicy Polski i życie jej mieszkańców po 1918 r.
*13. W II Rzeczypospolitej
Uczeń zna:
• najpopularniejsze rozrywki mieszkańców II Rzeczypospolitej.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: okres międzywojenny.
Uczeń potrafi:
• opisać sytuację kolei polskich po odzyskaniu niepodległości przez Polskę.
Uczeń zna:
• postacie: Ernesta Wilimowskiego, Haliny Konopackiej.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: motowagon.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować rozwój kolei w okresie międzywojennym.
Uczeń potrafi:
• przedstawić osiągnięcia II Rzeczpospolitej w różnych dyscyplinach sportowych,
• przedstawić rozwój kina i radia w czasach II Rzeczypospolitej.
Uczeń potrafi:
• omówić funkcjonowanie systemu edukacji istniejącego w II Rzeczypospolitej.
14. Wybuch II wojny światowej
Uczeń zna:
• daty: 1 IX 1939, 17 IX 1939,
• postacie: Adolfa Hitlera, Józefa Stalina,
• żądania Hitlera wysuwane wobec Polski.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: nazizm, rasizm, wojna totalna.
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę,
• wskazać na mapie miejsca najważniejszych starć podczas kampanii wrześniowej.
Uczeń zna:
• daty: VIII 1939, 3 IX 1939.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: pakt o nieagresji,
• dlaczego sytuację na zachodzie Europy po 3 września 1939 r. nazywano „dziwną wojną”.
Uczeń potrafi:
• podać charakterystyczne cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw i państw podbitych.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: łagry.
Uczeń potrafi:
• porównać stosunek sił zbrojnych II Rzeczpospolitej oraz sił zbrojnych Niemiec i ZSRR,
• opisać przebieg kampanii wrześniowej.
Uczeń zna:
• daty: 1924–1953, 1938, III 1939.
Uczeń potrafi:
• opisać sytuację w Niemczech po I wojnie światowej.
Uczeń rozumie:
• dlaczego Adolf Hitler zdołał przejąć władzę w Niemczech.
15. Dwie okupacje Uczeń zna:
• datę: 1940.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: okupacja, terror, Armia Krajowa, Polskie Państwo Podziemne,
• cele polityki hitlerowskich Niemiec i ZSRR wobec Polaków na okupowanych ziemiach.
Uczeń potrafi:
• przedstawić organizację ziem polskich po zakończeniu działań wojennych na ziemiach polskich,
• zlokalizować na mapie Oświęcim i Katyń.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: obóz koncentracyjny, ruch oporu, rząd londyński.
Uczeń potrafi:
• opisać działalność hitlerowców na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy oraz na terenach okupowanych,
• opisać działalność władz radzieckich na terenach wcielonych do ZSRR.
Uczeń zna:
• datę: 1942.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: tajne komplety, getto, obóz zagłady, Holocaust, szoah.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować życie ludności na okupowanych terytoriach Polski, z uwzględnieniem losów ludności żydowskiej,
• omówić formy oporu społeczeństwa wobec okupantów.
Uczeń potrafi:
• przedstawić funkcjonowanie Polskiego Państwa Podziemnego w okresie II wojny światowej.
16. Powstanie warszawskie
Uczeń zna:
• daty: 1 VIII 1944, 2 X 1944, 8 V 1945,
• decyzje „wielkiej trójki” w sprawie Polski.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: godzina „W”, „wielka trójka”.
Uczeń potrafi:
• opisać postawę ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy,
• wymienić skutki powstania warszawskiego.
Uczeń zna:
• państwa wchodzące w skład „wielkiej trójki”.
Uczeń rozumie:
• przyczyny podjęcia przez rząd londyński decyzji o zorganizowaniu akcji „Burza” i wywołaniu powstania w Warszawie.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, czym była i jak się zakończyła akcja „Burza”,
• wskazać przyczyny klęski powstania.
Uczeń zna:
• datę: 1944,
• postać: gen. Tadeusza Komorowskiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: bezwarunkowa kapitulacja, ofensywa.
Uczeń potrafi:
• przedstawić plany Stalina wobec Polski,
• omówić przebieg powstania warszawskiego.
Uczeń zna:
• daty: VI 1941, I 1944, II 1945.
Uczeń rozumie:
• skutki decyzji podjętych w sprawie Polski na konferencji w Jałcie.
Uczeń potrafi:
• opisać udział żołnierzy polskich w walkach podczas II wojny światowej,
• wskazać na mapie miejsca walk żołnierzy polskich podczas II wojny światowej.
Uczeń potrafi:
• ocenić decyzję o wywołaniu powstania w Warszawie.
Od niepodległości do niewoli – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Dwie wojny światowe,
• żądania Hitlera wysuwane wobec Polski.
Uczeń rozumie:
• pojęcia związane z tematyką działu Dwie wojny światowe,
• cele polityki prowadzonej przez okupantów wobec ludności polskiej w czasie II wojny światowej
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie granice II Rzeczypospolitej i wymienić jej sąsiadów,
• wskazać na mapie podział ziem polskich dokonany przez III Rzeszę i ZSRR po kampanii wrześniowej.
Uczeń zna:
• postanowienia traktatu wersalskiego w sprawie granic Polski.
Uczeń rozumie:
• z czego wynikały najważniejsze problemy państwa polskiego po odzyskaniu niepodległości,
• charakter polityki prowadzonej przez okupantów wobec ludności polskiej w czasie II wojny światowej.
Uczeń potrafi:
• przedstawić okoliczności, w których doszło do odzyskania niepodległości przez Polskę,
• opisać politykę okupanta niemieckiego wobec ludności polskiej i żydowskiej w czasie II wojny światowej.
Uczeń potrafi:
• przedstawić najważniejsze dokonania Polski w okresie międzywojennym,
• opisać przebieg kampanii wrześniowej.
Uczeń potrafi:
• omówić działania przywódców orientacji prorosyjskiej i proaustriackiej podczas I wojny światowej,
• omówić działalność polskiego ruchu oporu podczas II wojny światowej.
Uczeń potrafi:
• omówić przebieg I wojny światowej,
• ocenić międzynarodowe położenie II Rzeczpospolitej.
17. Komuniści u władzy
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Ziemie Odzyskane, komunizm, socjalizm.
Uczeń potrafi:
• przedstawić straty poniesione przez Polskę podczas II wojny światowej,
• wskazać na mapie granice Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wymienić jej sąsiadów.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: analfabetyzm, opozycja.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, jak zakończyła się II wojna światowa,
• opowiedzieć o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: odbudowa zniszczeń wojennych, awans społeczny i likwidacja analfabetyzmu, zależność od ZSRR.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: żelazna kurtyna,
• dlaczego duża część społeczeństwa poparła rządy komunistów.
Uczeń potrafi:
• opisać sytuację panującą w Europie po 1945 r.,
• wskazać na mapie państwa należące do bloku wschodniego i zachodniego.
Uczeń zna:
• daty: 1944, 1945.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Rząd Tymczasowy, Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, reakcja, propaganda.
Uczeń potrafi:
• opisać okoliczności, w których komuniści przejęli władzę w Polsce.
18. Czasy stalinowskie Uczeń zna:
• postać: Władysława Gomułki.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, dyktatura partii komunistycznej, cenzura.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: planowanie centralne, dyktatura partii komunistycznej, cenzura.
Uczeń zna:
• daty: 1948, X 1956,
• postać: Stefana Wyszyńskiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: dyktator, stalinizm.
Uczeń potrafi:
• podać charakterystyczne cechy polityki Stalina wobec własnego społeczeństwa,
• omówić postępowanie władz komunistycznych wobec Kościoła katolickiego.
Uczeń zna:
• daty: 1952, 1953.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: odwilż, więzień polityczny.
Uczeń potrafi:
• wskazać przejawy odwilży w ZSRR i wyjaśnić, jaki był jej wpływ na sytuację w Polsce.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować stalinowskie metody rządzenia stosowane przez komunistów w Polsce.
19. Jak zbudować socjalizm?
Uczeń zna:
• postacie: Edwarda Gierka, Jana Pawła II.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: Trójmiasto.
Uczeń zna:
• daty: XII 1970, 1978.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, czym charakteryzowała się gospodarka oparta na centralnym planowaniu,
• omówić wydarzenia z XII 1970 r. i wyjaśnić, jakie były ich konsekwencje dla władzy komunistycznej.
Uczeń zna:
• daty: 1956–1970, 1970–1980, 1976.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: racjonowanie, propaganda sukcesu.
Uczeń potrafi:
• opisać sytuację panującą w Polsce w okresie rządów Władysława Gomułki,
• opisać warunki życia w Polsce w czasach rządów Edwarda Gierka.
Uczeń rozumie:
• z czego wynikała słabość polskiej gospodarki w czasie rządów komunistów,
• cele i konsekwencje polityki ekonomicznej Edwarda Gierka.
Uczeń potrafi:
• ocenić działania władz komunistycznych w Polsce w okresie 1956–1980.
*20. Dzieciństwo w PRL
Uczeń zna:
• nazwy najpopularniejszych programów telewizyjnych dla dzieci.
Uczeń rozumie:
• cele nauczania w polskiej szkole w okresie rządów
Uczeń rozumie:
• pojęcie: referat.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć, jak wyglądała edukacja w czasach PRL.
Uczeń zna:
• najważniejsze różnice między szkołą w czasach PRL a szkołą współczesną.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: czarny rynek.
Uczeń rozumie:
• z czego wynikały utrudnienia stawiane przez władze komunistyczne osobom chcącym wyjechać za granicę.
Uczeń potrafi:
• dostrzec wpływ rządów komunistów na życie codzienne Polaków.
komunistów.
Uczeń potrafi:
• wymienić rozrywki dzieci w okresie PRL.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć, jak rodziny spędzały wakacje w czasach komunistycznych.
Uczeń potrafi:
• porównać życie codzienne Polaków w czasach komunistycznych i współczesnych.
21. Solidarność Uczeń zna:
• datę: 13 XII 1981.
• postacie: Lecha Wałęsy, Wojciecha Jaruzelskiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: strajk, związek zawodowy, NSZZ Solidarność, stan wojenny, walka bez przemocy.
Uczeń potrafi:
• opisać powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny.
Uczeń zna:
• daty: VIII 1980, 31 VIII 1980,
• żądania robotników strajkujących na Wybrzeżu w VIII 1980 r.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: internowanie, godzina milicyjna,
• przyczyny wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, w czym przejawiało się funkcjonowanie stanu wojennego.
Uczeń zna:
• daty: 1982, 1983.
Uczeń potrafi:
• opisać warunki życia w Polsce w 1981 r.,
• przedstawić okoliczności wprowadzenia stanu wojennego w Polsce,
• opowiedzieć o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęcia: opozycja demokratyczna.
Uczeń potrafi:
• przedstawić sytuację gospodarczą Polski w 1980 r.
• scharakteryzować politykę władz komunistycznych wobec Solidarności.
22. III Rzeczpospolita Uczeń zna:
• datę: VI 1989,
• postać: Tadeusza Mazowieckiego,
• główne postanowienia rozmów Okrągłego Stołu.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: Okrągły Stół.
Uczeń potrafi:
• opisać powstanie i działania Solidarności, używając określenia: „Okrągły Stół”,
• wskazać na mapie III Rzeczpospolitą i jej sąsiadów.
Uczeń zna:
• daty: 1989, 1991.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: Jesień Narodów,
• znaczenie rozmów Okrągłego Stołu.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, jakie najważniejsze zmiany zaszły
w Polsce w 1989 r.
Uczeń zna:
• daty: 1990, 1993.
Uczeń potrafi:
• opisać wydarzenia, do jakich doszło w państwach bloku wschodniego w 1989 r.
Uczeń zna:
• datę: 1985,
• postać: Michaiła Gorbaczowa,
• cele i konsekwencje polityki Michaiła Gorbaczowa.
Uczeń potrafi:
• przedstawić
okoliczności i skutki rozpadu Związku Radzieckiego.
Od niewoli do wolności – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Polska Rzeczpospolita Ludowa,
• główne postanowienia rozmów Okrągłego Stołu.
Uczeń rozumie:
• pojęcia związane z tematyką działu Polska Rzeczpospolita Ludowa.
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie granice Polski po 1945 r. i wymienić jej sąsiadów,
• wskazać na mapie III Rzeczpospolitą i wymienić jej sąsiadów.
Uczeń potrafi:
• wymienić najważniejsze wystąpienia społeczeństwa przeciw rządom komunistycznym w Polsce,
• opisać sytuację w Polsce w okresie stanu wojennego,
• opisać okoliczności, w których doszło do upadku komunizmu w Polsce.
Uczeń rozumie:
• dlaczego komunistom udało się przejąć i utrzymać władzę w Polsce.
Uczeń potrafi:
• omówić najważniejsze wystąpienia społeczeństwa przeciw rządom komunistycznym w Polsce.
Uczeń rozumie:
• przyczyny trudności gospodarczych Polski w czasach rządów komunistów.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować rządy komunistów w Polsce,
• opowiedzieć o życiu codziennym mieszkańców PRL-u.
Uczeń potrafi:
• ocenić skutki rządów komunistycznych w Polsce w latach 1945–1989.
23. Rzeczpospolita Polska
Uczeń zna:
• znaczenie słowa: rzeczpospolita.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: republika, obywatel, konstytucja,
• dlaczego współczesną Polskę nazywa się III Rzeczpospolitą.
Uczeń potrafi:
• podać przykłady praw i obowiązków obywateli Rzeczypospolitej Polskiej.
Uczeń zna:
• datę: 1997,
• najważniejsze postanowienia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: republika demokratyczna,
• czym jest równość wobec prawa.
Uczeń potrafi:
• dostrzec różnicę między demokracja bezpośrednią i pośrednią.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa polskiego, używając pojęć: wolne wybory, wolność słowa, wolne media, konstytucja.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: referendum, ustawa, ustrój państwa.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, w jakich okolicznościach organizuje się w Polsce referendum.
24. Kto rządzi Polską? Uczeń zna:
• imię i nazwisko aktualnie urzędującego prezydenta i premiera.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: władza
Uczeń zna:
• zasady obowiązujące podczas wyborów do sejmu i senatu.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Zgromadzenie
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować relacje między władzą wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: niezawisłość, bezstronność.
Uczeń potrafi:
• opisać sposób
ustawodawcza, władza wykonawcza, władza sądownicza, trójpodział władzy, parlament.
Uczeń potrafi:
• wymienić organy władzy w Rzeczypospolitej Polskiej: parlament, prezydent, rząd i sądy.
Narodowe, minister,
• dlaczego wprowadzono trójpodział władzy.
Uczeń potrafi:
• omówić najważniejszą funkcję każdego z organów władzy w systemie politycznym.
działania sejmu i senatu,
• wyjaśnić, na jakich zasadach opiera się praca sądów i trybunałów.
25. To, co nas łączy Uczeń zna:
• lokalizację najważniejszych miejsc pamięci narodowej.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: święto państwowe (narodowe), miejsca pamięci narodowej.
Uczeń potrafi:
• wymienić i wytłumaczyć znaczenie najważniejszych świąt narodowych, symboli państwowych i miejsc ważnych dla pamięci narodowej.
Uczeń rozumie:
• dlaczego obchodzimy święta państwowe (narodowe).
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, z jakimi wydarzeniami są związane miejsca pamięci narodowej.
Uczeń rozumie:
• co zadecydowało o nadaniu konkretnym terenom, budowlom i obiektom statusu miejsc pamięci narodowej
Uczeń potrafi:
• opisać najważniejsze miejsca pamięci narodowej,
• zlokalizować i opisać miejsca pamięci narodowej w środowisku lokalnym.
Uczeń potrafi:
• przedstawić historię polskich symboli narodowych.
26. Nie tylko Polacy Uczeń rozumie:
• pojęcia: mniejszość narodowa, mniejszość etniczna.
Uczeń potrafi:
• wymienić mniejszości narodowe i etniczne żyjące w Polsce.
Uczeń rozumie:
• różnice między mniejszością narodową i mniejszością etniczną.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, jakie prawa przysługują mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, na czym polega podwójna narodowość,
• na wybranych przykładach opisać kulturę i tradycje mniejszości narodowych i mniejszości etnicznych
w Polsce.
Uczeń zna:
• dane liczbowe dotyczące liczebności mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce.
Uczeń potrafi:
• wymienić pozytywne aspekty
obecności mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce.
27. Polacy na świecie Uczeń rozumie:
• pojęcia: emigracja, Polonia.
Uczeń potrafi:
• wymienić i wskazać na mapie miejsca największych skupisk Polaków na świecie.
Uczeń zna:
• przyczyny emigracji w przeszłości i współcześnie.
Uczeń rozumie:
• na czym polega różnica między osobami polskiego pochodzenia a Polakami za granicą.
Uczeń potrafi:
• rozróżniać emigrację polityczną i zarobkową.
Uczeń rozumie:
• problemy, jakie napotykają za granicą osoby udające się na emigrację.
Uczeń potrafi:
• wskazać pozytywne i negatywne aspekty życia na emigracji.
Uczeń potrafi:
• opisać historię emigracji Polaków.
Polska dziś – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
• polskie święta narodowe, symbole narodowe i miejsca pamięci narodowej,
• najważniejsze mniejszości narodowe i etniczne zamieszkujące Polskę.
Uczeń rozumie:
• pojęcia związane z tematyką działu Polska dziś.
Uczeń potrafi:
• podać przykłady praw i obowiązków obywateli Rzeczypospolitej Polskiej,
• wymienić organy władzy w Rzeczypospolitej Polskiej,
• wymienić i wskazać na mapie miejsca największych skupisk Polaków na świecie.
Uczeń zna:
• typy emigracji oraz jej przyczyny w przeszłości i współcześnie.
Uczeń rozumie:
• dlaczego obchodzimy święta państwowe (narodowe).
Uczeń potrafi:
• omówić najważniejszą funkcję każdego z organów władzy w systemie politycznym.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa polskiego,
• opisać na wybranych przykładach kulturę i tradycje mniejszości narodowych i etnicznych.
Uczeń potrafi:
• opisać sposób działania sejmu i senatu,
• przedstawić historię polskich symboli narodowych.
28. „Nikt nie jest samotną wyspą”
Uczeń rozumie:
• pojęcia: potrzeby fizjologiczne, potrzeby psychiczne, grupa społeczna.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: kultura, wartości,
• znaczenie realizacji potrzeb dla funkcjonowania
Uczeń rozumie:
• pojęcia: społeczeństwo, problem społeczny, bezrobocie,
Uczeń zna:
• dane liczbowe dotyczące wysokości bezrobocia w Polsce,
Uczeń potrafi:
• opisać proces kształtowania się pierwszych
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, w czym wyraża się
odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka,
• podać przykłady różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposoby ich zaspokajania,
• wymienić przykłady grup społecznych, do których należy uczeń.
każdego człowieka.
Uczeń potrafi:
• dokonać charakterystyki własnej osoby i dostrzec te cechy, które odróżniają go od innych,
• wymienić przykłady wartości, które są ważne dla ucznia.
narkomania.
Uczeń potrafi:
• wymienić przykłady wartości, które są ważne dla społeczeństwa,
• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,
• podać przykłady ważnych problemów współczesnej Polski, korzystając z różnych źródeł informacji (od osób dorosłych, z prasy, radia, telewizji, Internetu).
• sposoby walki z bezrobociem.
Uczeń rozumie:
• wpływ problemów społecznych na funkcjonowanie społeczeństwa.
społeczeństw ludzkich.
29. „Każdy człowiek ma prawo”
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Organizacja Narodów Zjednoczonych, rzecznik praw dziecka.
Uczeń potrafi:
• podać przykłady praw przysługujących każdemu człowiekowi,
• omówić wybrane prawa dziecka i podać, gdzie można się zwrócić, gdy są one łamane.
Uczeń zna:
• główne prawa zawarte w Powszechnej deklaracji praw człowieka oraz w Konwencji o prawach dziecka.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: konwencja.
Uczeń zna:
• numer dziecięcego telefonu zaufania i adres rzecznika praw dziecka.
Uczeń rozumie:
• dlaczego Powszechna deklaracja praw człowieka jest uważana za wielkie osiągnięcie ludzkości.
Uczeń zna:
• daty: 1948, 1989.
30. Żyć w rodzinie Uczeń zna:
• nazewnictwo stosowane dla określenia stopnia pokrewieństwa w rodzinie,
• cele istnienia rodzin.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: rodzina mała, rodzina wielka, tradycja rodzinna.
Uczeń rozumie:
• na czym polega sprawiedliwy podział obowiązków w rodzinie.
Uczeń potrafi:
• podać przykłady pamiątek i tradycji rodzinnych.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić znaczenie rodziny w życiu.
Uczeń potrafi:
• wyrazić opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych.
Uczeń potrafi:
• wskazać przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny.
31. Moja szkoła Uczeń zna:
• nazwy organów szkoły,
• podstawowe prawa przysługujące uczniowi oraz jego obowiązki.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: społeczność szkolna, statut szkoły.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: społeczność.
Uczeń potrafi:
• wymienić najważniejsze zadania organów szkoły,
• podać przykłady działań samorządu uczniowskiego w swojej szkole.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować społeczność szkolną, z uwzględnieniem swoich praw i obowiązków,
• wyjaśnić, w jaki sposób samorząd uczniowski może skorzystać z posiadanych uprawnień.
Uczeń rozumie:
• co oznacza stwierdzenie, że dokumenty szkolne muszą być zgodne z obowiązującym prawem.
32. Co wiem o mojej małej ojczyźnie?
Uczeń zna:
• nazwy organów władzy w gminie i powiecie.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: powiat, samorząd terytorialny, społeczność lokalna, gmina.
Uczeń potrafi:
• zlokalizować na mapie swoją „małą ojczyznę”,
• wskazać na planie miejscowości siedzibę władz lokalnych.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: administracja.
Uczeń potrafi:
• opisać swoją „małą ojczyznę”, uwzględniając tradycję historyczno-kulturową i problemy społeczno-gospodarcze.
Uczeń rozumie:
• w jakim celu utworzono samorząd terytorialny.
Uczeń potrafi:
• zebrać informacje o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości „małej ojczyzny”.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować funkcjonowanie samorządu terytorialnego w Polsce,
• na przykładach omówić zakres działań oraz sposoby powoływania władz lokalnych.
33. Bez pracy nie ma kołaczy
Uczeń zna:
• rodzaje pracy.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: praca.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić znaczenie pracy w życiu człowieka.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: podział pracy.
Uczeń potrafi:
• podać przykłady zawodów, które wymagają pracy fizycznej i umysłowej.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Bliski Wschód, cieśla, kraje rozwijające się,
• charakter podziału pracy we współczesnych czasach.
Uczeń potrafi:
• dostrzec społeczny
Uczeń zna:
• rozwiązania prawne regulujące pracę dzieci.
Uczeń potrafi:
• wypowiedzieć się na temat możliwości podejmowania pracy przez dzieci.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć o historii pracy i wyjaśnić, jak na przestrzeni wieków zmieniał się stosunek do pracy.
podział pracy.
34. Relacje między ludźmi
Uczeń zna:
• zasady obowiązujące przy rozwiązywaniu konfliktów.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: konflikt.
Uczeń potrafi:
• podać przykłady konfliktów między ludźmi i zaproponować sposoby ich rozwiązywania.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: tolerancja, uprzejmość.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, w czym przejawia się uprzejmość i tolerancja.
Uczeń potrafi:
• wytłumaczyć, odwołując się do przykładów, na czym polega postępowanie sprawiedliwe.
Uczeń zna:
• postać: Mahatmy Gandhiego.
Uczeń rozumie:
• wpływ umiejętności zrozumienia drugiego człowieka na rozwiązywanie konfliktów.
Jednostka i społeczeństwo – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
• nazwy organów szkoły,
• podstawowe prawa przysługujące uczniowi oraz jego obowiązki,
• nazwy organów władzy w gminie i powiecie,
• rodzaje pracy.
Uczeń rozumie:
• pojęcia związane z tematyką działu Ja, ty, my.
Uczeń potrafi:
• podać przykłady różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposoby ich zaspokajania,
• wskazać przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny,
• wyjaśnić znaczenie pracy w życiu człowieka.
Uczeń zna:
• główne prawa zawarte w Powszechnej deklaracji praw człowieka oraz w Konwencji o prawach dziecka
Uczeń rozumie:
• znaczenie Powszechnej deklaracji praw człowieka,
• na czym polega sprawiedliwy podział obowiązków w rodzinie.
Uczeń potrafi:
• opisać swoją „małą ojczyznę”, uwzględniając tradycję historyczno-kulturową i problemy społeczno-gospodarcze.
Uczeń rozumie:
• charakter podziału pracy we współczesnych czasach.
Uczeń potrafi:
• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,
• wyjaśnić znaczenie rodziny w życiu,
• scharakteryzować społeczność szkolną, z uwzględnieniem swoich praw i obowiązków,
• dostrzec społeczny podział pracy.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować funkcjonowanie samorządu terytorialnego w Polsce,
• omówić zakres władzy samorządu terytorialnego.
35. Zjednoczona Europa
Uczeń zna:
• datę: 1 V 2004.
Uczeń potrafi:
• rozpoznać symbole unijne: flagę i hymn Unii Europejskiej (Oda do radości).
Uczeń zna:
• datę: 1993.
Uczeń rozumie:
• przyczyny procesu integracji europejskiej po II wojnie światowej,
• zasady, na których opiera
się istnienie i działalność Unii Europejskiej.
Uczeń potrafi:
• wymienić państwa wchodzące w skład Unii Europejskiej.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: integracja, tożsamość.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć o uczestnictwie Polski we wspólnocie europejskiej,
używając pojęć: Unia Europejska, europejska solidarność, stosunki międzynarodowe,
• wymienić pozytywne i negatywne skutki wstąpienia Polski do Unii Europejskiej.
Uczeń zna:
• daty: 1951 (1952), 1957 (1958), 2002, 2003,
• postać: Roberta Schumana,
• nazwy organizacji
europejskich powstałych w trakcie procesu integracji europejskiej.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: plan Schumana.
Uczeń potrafi:
• omówić etapy integracji europejskiej po 1945 r.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, jak w przeszłości rozumiano pojęcie jedności europejskiej.
36. Konflikty zbrojne Uczeń zna:
• datę: 11 IX 2001.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: terroryzm.
Uczeń potrafi:
• przedstawić okoliczności, w których prezydent USA ogłosił rozpoczęcie wojny z terroryzmem.
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie państwa uczestniczące w wojnie na terenie byłej Jugosławii,
• wymienić cele działań terrorystów arabskich.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Pentagon, departament, Al-Kaida, talibowie.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić na przykładach przyczyny i następstwa konfliktów zbrojnych na świecie.
Uczeń zna:
• daty: 1991–1999, 2001, 2003.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: czystki etniczne, nacjonalizm, kontyngent,
• charakter konfliktu w byłej Jugosławii.
Uczeń potrafi:
• omówić przebieg wojny z terroryzmem.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować sytuację panującą w Jugosławii przed 1991 r.
37. Świat stał się mniejszy
Uczeń zna:
• największe współczesne zagrożenia dla środowiska naturalnego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: katastrofa ekologiczna, fauna, flora.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: pomoc humanitarna.
Uczeń potrafi:
• opisać wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka,
Uczeń rozumie:
• pojęcia: materiały radioaktywne, Antarktyka.
Uczeń potrafi:
• wskazać przyczyny zjawiska wyrażającego
Uczeń zna:
• datę: 1986.
Uczeń potrafi:
• sformułować własną opinię o działaniach pomocowych podejmowanych przez
Uczeń potrafi:
• ocenić na przykładach wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, co oznacza powiedzenie: „świat stał się mniejszy”,
• opowiedzieć o przejawach nędzy na świecie.
• przedstawić skutki wybranych katastrof ekologicznych na środowisko naturalne,
• wyjaśnić przyczyny globalnego ocieplenia.
się w powiedzeniu, że „świat stał się mniejszy”,
• porównać tempo postępu technicznego w przeszłości i współcześnie.
państwa lub organizacje pozarządowe.
38. Wirtualny świat Uczeń zna:
• główne zagrożenia związane z korzystaniem z internetu.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: internet, strona www, cyberprzemoc.
Uczeń potrafi:
• wymienić pożytki i niebezpieczeństwa korzystania z mediów elektronicznych.
Uczeń rozumie:
• znaczenie twierdzenia, że świat stał się globalną wioską.
Uczeń potrafi:
• przedstawić zalety mobilnego internetu.
Uczeń potrafi:
• wymienić sposoby przeciwdziałania zagrożeniom związanym z korzystaniem z internetu.
Uczeń zna:
• daty: 1969, 1989, 1993.
Uczeń potrafi:
• opisać historię internetu.
Problemy współczesnego świata – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
• daty i wydarzenia związane z tematyką działu Dzisiejszy świat,
• największe współczesne zagrożenia dla środowiska naturalnego,
• główne zagrożenia związane z korzystaniem z internetu.
Uczeń rozumie:
• pojęcia związane z tematyką działu Dzisiejszy świat.
Uczeń potrafi:
• rozpoznać symbole unijne: flagę i hymn Unii Europejskiej (Oda do radości),
• wyjaśnić, co oznacza powiedzenie: „świat stał się
mniejszy”,
• opowiedzieć o przejawach nędzy na świecie.
Uczeń rozumie:
• zasady, na których opiera się istnienie i działalność Unii Europejskiej,
• znaczenie twierdzenia, że świat stał się globalną wioską.
Uczeń potrafi:
• wymienić państwa wchodzące w skład Unii Europejskiej,
• opisać wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć o uczestnictwie Polski we wspólnocie europejskiej, używając pojęć: Unia Europejska, europejska solidarność, stosunki międzynarodowe,
• wyjaśnić na przykładach przyczyny i następstwa konfliktów zbrojnych na świecie,
• wskazać przyczyny zjawiska wyrażającego się w powiedzeniu, że „świat stał się mniejszy”.
Uczeń potrafi:
• sformułować własną opinię o działaniach pomocowych podejmowanych przez państwa lub organizacje pozarządowe.
Uczeń potrafi:
• ocenić na przykładach wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka.
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY –
KLASA V SZKOŁY PODSTAWOWEJ
TEMAT LEKCJI
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY
POZIOM
KONIECZNY –
OCENA DOPUSZCZAJĄCA
POZIOM
PODSTAWOWY –
OCENA DOSTATECZNA
POZIOM
ROZSZERZAJĄCY –
OCENA DOBRA
POZIOM
DOPEŁNIAJĄCY –
OCENA BARDZO DOBRA
POZIOM WYKRACZAJĄCY – OCENA CELUJĄCA
1. Krzyżacy
Część I. Decyzja Konrada Mazowieckiego
Część II. Krzyżacy na ziemiach polskich
Uczeń zna:
• datę: 1230,
• postać: Konrada Mazowieckiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: zakon krzyżacki (Krzyżacy).
Uczeń potrafi:
• przedstawić okoliczności pojawienia się Krzyżaków na ziemiach polskich,
• zlokalizować na mapie ziemię chełmińską i Pomorze Gdańskie.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: zakon rycerski.
Uczeń potrafi:
• zlokalizować na mapie Prusy,
• wskazać na mapie stolicę państwa zakonnego i terytoria zajęte przez Krzyżaków,
• scharakteryzować zamek średniowieczny na przykładzie zamku w Malborku.
Uczeń zna:
• daty: 1308, 1309.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: fosa, warownia.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, czym zajmowały się zakony rycerskie.
Uczeń zna:
• datę: 1283,
• czas i miejsce powstania zakonów rycerskich.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: wielki komtur, wielki mistrz, islam.
Uczeń potrafi:
• omówić osiągnięcia państwa zakonnego.
Uczeń rozumie:
• zagrożenia dla państwa polskiego, wynikające z pojawienia się Krzyżaków.
2. Unia Polski z Litwą Uczeń zna:
• daty: 1385, 1386,
• postacie: Jadwigi, Władysława Jagiełły,
• postanowienia umowy w Krewie.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: unia, unia personalna, dynastia Jagiellonów.
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie Krewo i Wielkie Księstwo Litewskie oraz obszar państwa polsko-litewskiego po zawarciu unii.
Uczeń zna:
• datę: 1399.
Uczeń rozumie:
• dlaczego Jadwigę nazywa się królem Polski.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować osobę Jadwigi i wymienić jej zasługi dla kultury polskiej,
• wyjaśnić przyczyny unii polsko-litewskiej.
Uczeń zna:
• daty: 1370, 1384,
• postać: Ludwika Węgierskiego.
Uczeń potrafi:
• przedstawić najważniejsze informacje o państwie litewskim w II połowie XIV w.
Uczeń rozumie:
• konsekwencje unii dla relacji między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim.
Uczeń potrafi:
• podjąć próbę oceny znaczenia unii z punktu widzenia interesów Polski i Litwy.
3. Wielka wojna z Krzyżakami
Część I. Wybuch wielkiej wojny
Część II. Bitwa pod Grunwaldem
Uczeń zna:
• daty: 1409–1411, 15 lipca 1410, 1411,
• postanowienia pierwszego pokoju toruńskiego.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem,
• zlokalizować na mapie Grunwald i Toruń.
Uczeń zna:
• datę: 1466,
• postanowienia drugiego pokoju toruńskiego.
Uczeń potrafi:
• opisać przebieg bitwy pod Grunwaldem,
• zlokalizować na mapie ziemię dobrzyńską i Żmudź.
Uczeń zna:
• datę: 1454,
• postać: Ulricha von Jungingena.
Uczeń rozumie:
• konsekwencje przegranej pod Grunwaldem dla zakonu krzyżackiego.
Uczeń potrafi:
• omówić relacje między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim po 1386 r.
Uczeń potrafi:
• podjąć próbę oceny skutków bitwy pod Grunwaldem.
Na nowej drodze – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Polska i Litwa,
• postanowienia umowy w Krewie oraz pierwszego pokoju toruńskiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia związane z tematyką działu Polska i Litwa.
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie miejsca związane z konfliktem między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim.
Uczeń zna:
• postanowienia drugiego pokoju toruńskiego.
Uczeń potrafi:
• omówić przyczyny i skutki unii zawartej przez Polskę i Litwę,
• opisać przebieg bitwy pod Grunwaldem.
Uczeń rozumie:
• związki przyczynowo-
-skutkowe zachodzące między omawianymi wydarzeniami.
Uczeń potrafi:
• przedstawić relacje między Polską a zakonem krzyżackim w XIII–XV w.
4. Jakie życie jest najdoskonalsze?
Uczeń zna:
• postać: św. Franciszka,
• nazwy stanów średniowiecznej Europy.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: stan, duchowieństwo, zakon.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: reguła, zakon żebraczy.
Uczeń potrafi:
• opisać klasztor średniowieczny i tryb życia mnichów, używając pojęć: zakon, reguła, ubóstwo,
• scharakteryzować postać św. Franciszka z Asyżu.
Uczeń zna:
• postać: św. Benedykta.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: opat, opactwo,
• na czym polegały różnice między poszczególnymi stanami.
Uczeń potrafi:
• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,
• przedstawić działalność św. Franciszka.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć, jak wyglądała edukacja w średniowiecznej szkole klasztornej,
• przedstawić działalność św. Benedykta.
Uczeń rozumie:
• w jaki sposób działalność benedyktynów przyczyniła się do rozwoju Europy.
5. O rycerzach i zamkach
Uczeń zna:
• postać: Zawiszy Czarnego z Garbowa.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: rycerz, rycerz bez skazy.
Uczeń potrafi:
• opisać charakterystyczne cechy wzoru osobowego średniowiecznego rycerza.
Uczeń zna:
• najważniejsze elementy zabudowy średniowiecznego zamku.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: paź, giermek.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, jakie warunki należało spełnić, aby zostać rycerzem,
• scharakteryzować zamek średniowieczny i jego mieszkańców.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: pasowanie na rycerza.
Uczeń potrafi:
• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,
• przedstawić wychowanie dziewczynek w średniowieczu i pozycję kobiety w średniowiecznym społeczeństwie.
Uczeń rozumie:
• rolę Kościoła w zmianie wizerunku średniowiecznego rycerza.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć, jak wyglądała uroczystość pasowania na rycerza.
Uczeń potrafi:
• omówić dokonania Zawiszy Czarnego.
6. W średniowiecz nym mieście
Uczeń zna:
• najważniejsze budowle średniowiecznego miasta.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: rynek, ratusz.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć, czym zajmowali się mieszkańcy średniowiecznych miast.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: samorząd, rada miejska, burmistrz, cech.
Uczeń potrafi:
• opisać miasto średniowieczne, używając pojęć: kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd miejski, rynek, mury miejskie.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: pręgierz, czeladnik, majstersztyk.
Uczeń potrafi:
• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,
• omówić warunki życia panujące w średniowiecznym mieście.
Uczeń potrafi:
• porównać warunki życia w mieście średniowiecznym i współczesnym.
7. Najliczniejszy stan Uczeń zna:
• rodzaje prac wykonywanych przez średniowiecznego chłopa.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: pan, dzierżawa, czynsz, pańszczyzna, dziesięcina.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: sołtys.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować stan chłopski w średniowieczu,
• opisać warunki życia na wsi średniowiecznej.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: targ, jarmark.
Uczeń potrafi:
• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,
• wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu mieszkańców średniowiecznej wsi.
Uczeń rozumie:
• z czego wynikała duża liczebność stanu chłopskiego w średniowieczu.
Uczeń potrafi:
• porównać życie chłopa z życiem rycerza i mieszczanina.
Uczeń potrafi:
• dostrzec zależności między średniowieczną wsią a średniowiecznym miastem.
8. „Mądrość całego świata”
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Akademia Krakowska, Uniwersytet Jagielloński, żak.
Uczeń potrafi:
• przedstawić okoliczności, w których doszło do odnowienia Akademii Krakowskiej.
Uczeń zna:
• datę: 1400,
• przedmioty wykładane na średniowiecznych uniwersytetach.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: teologia, otrzęsiny.
Uczeń potrafi:
• opisać życie krakowskiego żaka.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: bean, absolwent, stypendium.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć o działalności krakowskiej uczelni w XV w.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: szkoła parafialna, szkoła katedralna.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować szkolnictwo w średniowiecznej Polsce.
*9. Średniowieczne rozrywki
Uczeń rozumie:
• pojęcia: turniej rycerski, misteria.
Uczeń potrafi:
• wymienić najważniejsze rozrywki ludzi żyjących w średniowieczu.
Uczeń zna:
• zasady obowiązujące podczas turnieju rycerskiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: szranki, trubadur.
Uczeń potrafi:
• przedstawić przebieg średniowiecznego turnieju rycerskiego.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, jak organizowano polowania.
Uczeń potrafi:
• omówić tematykę średniowiecznej literatury i misteriów,
• scharakteryzować twórczość trubadurów.
Średniowieczny porządek świata – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Blaski i cienie średniowiecza,
• nazwy stanów średniowiecznej Europy.
Uczeń rozumie:
• pojęcia związane z tematyką działu Blaski i cienie średniowiecza.
Uczeń rozumie:
• czym poszczególne stany różniły się od siebie.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć, jak wyglądało życie codzienne w epoce średniowiecza,
• scharakteryzować klasztor, zamek, miasto i wieś średniowiecza.
Uczeń potrafi:
• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,
• scharakteryzować szkolnictwo średniowiecznej Polski,
• przedstawić działalność Akademii Krakowskiej w XV w.
Uczeń potrafi:
• porównać warunki życia przedstawicieli poszczególnych stanów średniowiecznej Europy,
• opowiedzieć, jak ludzie średniowiecznej Europy spędzali czas wolny.
Uczeń potrafi:
• dostrzec pozytywne i negatywne cechy związane ze strukturą i funkcjonowaniem społeczeństwa w średniowiecznej Europie.
*10. „Jestem człowiekiem”...
Uczeń zna:
• ramy chronologiczne epoki nowożytnej i odrodzenia.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: odrodzenie (renesans).
Uczeń potrafi:
• wymienić cechy charakterystyczne okresu odrodzenia.
Uczeń zna:
• datę: ok. 1450,
• postacie wybitnych przedstawicieli odrodzenia (Filippa Brunelleschiego, Michała Anioła, Leonarda da Vinci).
Uczeń rozumie:
• pojęcie: humaniści.
Uczeń potrafi:
• omówić porządek panujący w średniowiecznej Europie.
Uczeń potrafi:
• opisać zmiany, jakie nastąpiły na kontynencie europejskim w XV w.,
• dostrzec rolę druku jako wynalazku, który odmienił życie Europejczyków.
Uczeń potrafi:
• przedstawić dokonania najwybitniejszych przedstawicieli odrodzenia.
Uczeń rozumie:
• znaczenie sformułowania: „Jestem człowiekiem i sądzę, że nic, co ludzkie, nie jest mi obce”.
*11. Dzieci odrodzenia Uczeń potrafi:
• opisać sposób wychowania dzieci żyjących w średniowieczu.
Uczeń rozumie:
• z czego wynikała surowość, z jaką średniowieczni rodzice wychowywali swoje dzieci.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć, jak wyglądały szkoły okresu odrodzenia na przykładzie Domu Radości.
Uczeń zna:
• postać: Vittorino da Feltre.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, jak w odrodzeniu wychowywano dziewczynki.
Uczeń potrafi:
• wskazać różnice między Domem Radości a średniowieczną szkołą,
• wymienić mocne i słabe strony systemu edukacji w odrodzeniu.
Uczeń potrafi:
• określić wpływ zmian zapoczątkowanych w szkołach odrodzenia na funkcjonowanie współczesnego szkolnictwa.
12. „Ziemia! Ziemia!” Uczeń zna:
• datę: 1492,
• postać: Krzysztofa Kolumba.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: karawela, Indianie, wielkie odkrycia geograficzne, Nowy Świat.
Uczeń potrafi:
• podać przyczyny wypraw odkrywczych,
• umieścić Krzysztofa Kolumba i jego pierwszą odkrywczą wyprawę w czasie i w przestrzeni.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: karaka,
• znaczenie daty odkrycia Ameryki jako końca epoki średniowiecza i początku epoki nowożytnej.
Uczeń potrafi:
• opisać odkrycie Krzysztofa Kolumba, używając pojęć: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna.
Uczeń zna:
• postacie: Ameriga Vespucciego, Vasco da Gamy.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: kolonia, plantacja.
Uczeń potrafi:
• wymienić następstwa wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ameryki.
Uczeń potrafi:
• opisać wygląd karaweli i karaki z uwzględnieniem wprowadzonych w nich ulepszeń,
• wskazać na mapie tereny odkryte przez Europejczyków na przełomie XV i XVI w.
Uczeń potrafi:
• dostrzec znaczenie handlu z Indiami dla mieszkańców Europy.
13. „Wstrzymał Słońce”...
Uczeń zna:
• postać: Mikołaja Kopernika.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: uczony, astronom.
Uczeń potrafi:
• opisać i umieścić w czasie odkrycie Mikołaja Kopernika, wyjaśniając, co znaczy powiedzenie: „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: człowiek renesansu, odkrycie naukowe.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć o życiu Mikołaja Kopernika, używając pojęć: uczony, astronom, odkrycie naukowe.
Uczeń zna:
• datę: 1517,
• postać: Marcina Lutra.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Kościół luterański (protestancki), reformacja, teoria,
• dlaczego odkrycie Kopernika zostało poddane krytyce.
Uczeń potrafi:
• omówić wydarzenia w Europie będące następstwami wystąpienia Marcina Lutra,
• przedstawić poglądy uczonych średniowiecznych na temat budowy wszechświata.
Nowe widzenie człowieka i świata – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Czasy odrodzenia,
• ramy chronologiczne epoki nowożytnej i odrodzenia.
Uczeń rozumie:
• pojęcia związane z tematyką działu Czasy odrodzenia.
Uczeń potrafi:
• wymienić cechy charakterystyczne odrodzenia,
• przedstawić przyczyny wyprawy Krzysztofa Kolumba,
• wyjaśnić, na czym polegało odkrycie dokonane przez Mikołaja Kopernika.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować porządek panujący w Europie pod koniec średniowiecza,
• przedstawić przebieg wyprawy Krzysztofa Kolumba.
Uczeń rozumie:
• znaczenie odkryć dokonanych przez Krzysztofa Kolumba i Mikołaja Kopernika.
Uczeń potrafi:
• opisać najważniejsze zmiany, jakie nastąpiły w Europie pod wpływem odrodzenia,
• przedstawić skutki wyprawy Krzysztofa Kolumba.
Uczeń potrafi:
• omówić dokonania największych przedstawicieli odrodzenia,
• scharakteryzować szkolnictwo odrodzenia.
Uczeń potrafi:
• dostrzec pozytywne i negatywne skutki zmian, jakie zaszły w Europie w okresie odrodzenia.
14. Polska złotego wieku
Uczeń zna:
• postacie: Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta, królowej Bony,
• ramy chronologiczne czasów zygmuntowskich (złotego wieku).
Uczeń rozumie:
• pojęcia: czasy zygmuntowskie (złoty wiek), szlachta, tolerancja religijna.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, dlaczego w Polsce XVI w. panowała tolerancja religijna.
Uczeń zna:
• postacie: Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego.
Uczeń rozumie:
• dlaczego lata panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta nazywamy złotym wiekiem.
Uczeń potrafi:
• określić, czym różniła się szlachta od rycerstwa,
• przedstawić wkład królowej Bony w rozwój odrodzenia na terenie Polski,
• wymienić osiągnięcia twórców literatury polskiej okresu odrodzenia.
Uczeń zna:
• datę: 1525,
• postać: Piotra Skargi.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: hołd pruski, jezuici (Towarzystwo Jezusowe), kolegium.
Uczeń potrafi:
• opisać przebieg edukacji w szkołach jezuickich.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować międzynarodową pozycję Polski w XVI w.
Uczeń potrafi:
• omówić cele działalności jezuitów,
• ocenić wpływ tolerancji religijnej na funkcjonowanie państwa polskiego w XVI w.
15. Na dworze Jagiellonów
Uczeń rozumie:
• pojęcia: paź, arras.
Uczeń potrafi:
• opisać życie dworskie na Wawelu w okresie panowania Zygmuntów, używając pojęć: dwór, paziowie, komnata, arras.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: włoszczyzna.
Uczeń potrafi:
• opisać wygląd zamku królewskiego na Wawelu,
• przedstawić wkład Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta w rozwój odrodzenia na terenie Polski.
Uczeń zna:
• postać: Stańczyka.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: błazen.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, jaką rolę odgrywał błazen na dworze królewskim.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować kuchnię polską XVI w.
Uczeń rozumie:
• znaczenie zachowania ciągłości władzy dla sprawnego funkcjonowania państwa.
Uczeń potrafi:
• opisać okoliczności narodzin Zygmunta Augusta.
16. „Szlachcic na zagrodzie”...
Uczeń zna:
• skład i zadania sejmu walnego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: przywilej, pospolite ruszenie, sejmik, poseł, sejm walny, senator.
Uczeń potrafi:
• wymienić prawa szlachcica.
Uczeń potrafi:
• opisać sposób działania sejmików,
• scharakteryzować obowiązki szlachcica wobec państwa, używając pojęć: sejm, sejmik, pospolite ruszenie.
Uczeń zna:
• treść przywilejów nadanych szlachcie w 1374 i 1454 r.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować system rządów w Polsce w XIV–XVI w.,
• przedstawić organizację sejmu walnego.
Uczeń rozumie:
• konsekwencje nadania przez władców przywilejów szlacheckich.
Uczeń potrafi:
• dostrzec zagrożenia dla państwa polskiego wynikające z dominującej pozycji szlachty,
• ocenić system rządów w Polsce w XV–XVI w.
17. Spichlerz Europy Uczeń rozumie:
• pojęcia: folwark, kmiecie (poddani), pańszczyzna, spichlerz.
Uczeń potrafi:
• opisać działalność gospodarczą polskiej szlachty, używając pojęć: folwark, pańszczyzna, kmiecie, spichlerz, spław rzeczny – Wisłą do Gdańska.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: szkuta, flisak.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, z czego wynikała potęga gospodarcza Gdańska w XVI i XVII w.
Uczeń zna:
• produkty sprowadzane do Polski z Europy Zachodniej i wysyłane z Polski na zachód Europy.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: szyper.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować sytuację gospodarczą w Europie Zachodniej w XVI w.
Uczeń potrafi:
• dostrzec negatywne konsekwencje posiadania przez Polskę tylko jednego liczącego się portu nad Bałtykiem.
Uczeń rozumie:
• zależności między zmianami gospodarczymi w Europie Zachodniej a sytuacją gospodarczą w Polsce.
18. Wspólna Rzeczpospolita
Część I. Na drodze do nowej unii
Część II. Jaka unia?
Uczeń zna:
• datę: 1569,
• nazwy, którymi określano państwo polsko-litewskie po zawarciu unii lubelskiej.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Korona, unia realna,
• różnice między unią personalną a unią realną.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, na czym polegała unia lubelska,
• wskazać na mapie Lublin i Rzeczpospolitą Obojga Narodów.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: magnaci.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić przyczyny dążenia Polaków do zawarcia nowej unii,
• wskazać na mapie ziemie litewskie przyłączone do Polski przez Zygmunta Augusta.
Uczeń potrafi:
• omówić postawę Litwinów wobec propozycji zawarcia nowej unii.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować relacje między Polską a Litwą od czasu zawarcia unii w 1386 r.,
• opisać przebieg sejmu w Lublinie.
19. Król z wyboru Uczeń zna:
• daty: 1572, 1573,
• postanowienia artykułów henrykowskich.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: bezkrólewie, wolna elekcja, artykuły henrykowskie,
• zasady, na jakich odbywała się wolna elekcja.
Uczeń zna:
• postać: Henryka Walezego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: prymas, konfederacja, konfederacja warszawska.
Uczeń potrafi:
• opisać, w jaki sposób dokonywano wyboru króla, używając pojęć: elekcja, pole elekcyjne, koronacja.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: interrex.
Uczeń potrafi:
• przedstawić zasady następstwa tronu obowiązujące w czasach rządów dynastii Piastów i Jagiellonów,
• scharakteryzować sytuację Rzeczypospolitej po bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, czym zakończyły się rządy Henryka Walezego,
• dostrzec negatywny wpływ wolnej elekcji na funkcjonowanie państwa polskiego.
Na chwałę Rzeczypospolitej – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Lata świetności Polski,
• ramy chronologiczne czasów zygmuntowskich (złotego wieku),
• postanowienia unii lubelskiej i artykułów henrykowskich.
Uczeń rozumie:
• pojęcia związane z tematyką działu Lata świetności Polski.
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie obszar Rzeczypospolitej po unii lubelskiej.
Uczeń rozumie:
• dlaczego czasy panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta nazywa się złotym wiekiem.
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie tereny Litwy przyłączone do Polski przez Zygmunta Augusta.
Uczeń potrafi:
• wymienić najważniejsze przemiany polityczne, gospodarcze, kulturalne i społeczne w czasach zygmuntowskich.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować najważniejsze przemiany polityczne, gospodarcze, kulturalne i społeczne w czasach zygmuntowskich.
Uczeń potrafi:
• dostrzec pozytywne i negatywne skutki przemian politycznych, gospodarczych, kulturalnych i społecznych w czasach zygmuntowskich.
20. Potop Uczeń zna:
• daty: 1655, 1660,
• postać: Stefana Czarnieckiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: potop, wojna szarpana.
Uczeń potrafi:
• sytuować w czasie wydarzenia potopu szwedzkiego,
• wskazać na mapie najważniejsze miejsca związane z potopem szwedzkim.
Uczeń rozumie:
• dlaczego wydarzenia lat 1655–1660 nazywa się potopem.
Uczeń potrafi:
• omówić wydarzenia potopu szwedzkiego, z uwzględnieniem obrony Częstochowy i postaci Stefana Czarnieckiego.
Uczeń zna:
• daty: 1648, 1654, 1667,
• postacie: Bohdana Chmielnickiego, Karola X Gustawa, Jana Kazimierza.
Uczeń potrafi:
• wymienić przyczyny wybuchu powstania Chmielnickiego,
• wskazać na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku wojny z Rosją,
• przedstawić skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w połowie XVII w.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić okoliczności wybuchu wojny między Moskwą a Rzecząpospolitą.
Uczeń potrafi:
• opisać przebieg wojny między Moskwą a Rzecząpospolitą.
21. Złota wolność Uczeń rozumie:
• pojęcie: liberum veto.
Uczeń potrafi:
• przedstawić konsekwencje stosowania zasady liberum veto.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: sarmatyzm.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować polską magnaterię w XVII w.,
• wymienić główne elementy ideologii sarmackiej.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: złota wolność.
Uczeń potrafi:
• omówić funkcjonowanie sejmu polskiego w XVII w.
Uczeń zna:
• okoliczności, w których po raz pierwszy doszło do zerwania obrad sejmu.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: „przedmurze chrześcijaństwa”.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, jak zmieniał się stosunek szlachty do liberum veto.
Uczeń rozumie:
• z czego wynikała postawa magnaterii polskiej w XVII w.
22. Zwycięzca spod Wiednia
Uczeń zna:
• datę: 1683,
• postać: Jana III Sobieskiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: sułtan, husaria.
Uczeń potrafi:
• sytuować w czasie wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego.
Uczeń zna:
• datę: 1674.
Uczeń potrafi:
• opisać wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria,
• wskazać na mapie Wiedeń,
• scharakteryzować postać Jana III Sobieskiego.
Uczeń zna:
• daty: 1672, 1673,
• postać: Kara Mustafy.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: wielki wezyr,
• znaczenie zwycięstwa pod Wiedniem.
Uczeń potrafi:
• wskazać na mapie Chocim.
Uczeń potrafi:
• przedstawić relacje między Polską a Turcją w XVII w.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: „lew Lechistanu”.
Uczeń potrafi:
• opisać organizację państwa tureckiego.
*23. Czasy saskie Uczeń zna:
• postacie: Augusta II Mocnego, Augusta III Sasa,
• ramy chronologiczne czasów saskich.
Uczeń potrafi:
• opowiedzieć o warunkach życia na polskiej wsi w XVIII w.
Uczeń potrafi:
• omówić zmiany położenia chłopów i szlachty w XVII i XVIII w.,
• opisać kuchnię szlachecką i magnacką w XVII i XVIII w.
Uczeń zna:
• daty: 1700–1721.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, skąd pochodzą i kiedy pojawiły się na ziemiach polskich ziemniaki, kawa i herbata.
Uczeń rozumie:
• w czym przejawiała się słabość Rzeczypospolitej w czasach saskich.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować sytuację polityczną Rzeczypospolitej w czasach saskich.
*24. Rodzina i szkoła Uczeń zna:
• ramy chronologiczne okresu oświecenia,
• główne założenia ideologii oświecenia.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: oświecenie.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: Collegium Nobilium.
Uczeń potrafi:
• opisać sposób wychowania dzieci w XVIII w.
Uczeń zna:
• postać: Stanisława Konarskiego.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować szkoły jezuickie w XVIII-wiecznej Polsce,
• przedstawić zmiany w sposobie nauczania, jakie zostały wprowadzone w Collegium Nobilium.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: makaronizm,
• zmianę w sposobie myślenia, jaka nastąpiła w okresie oświecenia.
Uczeń potrafi:
• porównać XVIII-wieczny model wychowania dzieci ze współczesnym.
25. Ostatni król Polski
Część I. Stanisław August Poniatowski – ostatni król Polski
Część II. Konstytucja 3 maja
Uczeń zna:
• daty: 1764–1795, 1772, 3 maja 1791,
• postać: Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: czasy stanisławowskie.
Uczeń potrafi:
• podać przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, z uwzględnieniem Konstytucji 3 maja,
• wymienić państwa, które uczestniczyły w I rozbiorze Polski,
• wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku I rozbioru Polski.
Uczeń zna:
• daty: 1788–1792,
• najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: obiady czwartkowe, Sejm Czteroletni (Sejm Wielki),
• dlaczego okres panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego nazywa się czasami stanisławowskimi.
Uczeń potrafi:
• scharakteryzować postać Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Uczeń zna:
• daty: 1765, 1773,
• postać: carycy Katarzyny II.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Szkoła Rycerska, Komisja Edukacji Narodowej.
Uczeń potrafi:
• przedstawić dokonania ostatniego króla Polski w dziedzinie kultury, gospodarki i edukacji.
Uczeń rozumie:
• znaczenie Konstytucji 3 maja jako próby ratowania państwa polskiego.
Uczeń potrafi:
• opisać okoliczności, w których doszło do uchwalenia Konstytucji 3 maja,
• ocenić postać Stanisława Augusta Poniatowskiego.
26. Upadek Rzeczypospolitej
Uczeń zna:
• daty: 1793, 1794, 1795,
• postać: Tadeusza Kościuszki.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: powstanie kościuszkowskie, Naczelnik powstania, patriota.
Uczeń potrafi:
• sytuować w czasie wydarzenia powstania kościuszkowskiego,
• wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku II i III rozbioru.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: kosynierzy.
Uczeń potrafi:
• omówić wydarzenia powstania kościuszkowskiego, używając pojęć: Naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy,
• wyjaśnić, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego, i podać datę III rozbioru,
• scharakteryzować postać Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Uczeń zna:
• datę: 1792.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: konfederacja targowicka, abdykacja.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, dlaczego zawiązano konfederację targowicką.
Uczeń rozumie:
• dlaczego doszło do upadku państwa polskiego.
Uczeń potrafi:
• przedstawić okoliczności, w których doszło do wojny w obronie Konstytucji 3 maja i II rozbioru,
• ocenić postać Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Uczeń potrafi:
• podjąć próbę oceny postaw różnych grup społeczeństwa polskiego wobec zagrożenia upadkiem państwa.
Na drodze do upadku – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Nieszczęsne Królestwo,
• ramy chronologiczne czasów saskich i czasów stanisławowskich.
Uczeń rozumie:
• pojęcia związane z tematyką działu Nieszczęsne Królestwo.
Uczeń potrafi:
• przedstawić działania podejmowane w celu ratowania państwa polskiego przed upadkiem,
• wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku I, II i III rozbioru.
Uczeń zna:
• najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja.
Uczeń potrafi:
• omówić najważniejsze konflikty militarne, w jakich uczestniczyła Rzeczpospolita w XVII i XVIII w.
Uczeń rozumie:
• na czym polegała zmiana sposobu myślenia ludzi żyjących w oświeceniu.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, dlaczego doszło do upadku państwa polskiego.
Uczeń potrafi:
• wymienić przejawy ingerencji państw ościennych w wewnętrzne sprawy państwa polskiego,
• scharakteryzować postawę różnych grup społecznych wobec państwa polskiego w XVII i XVIII w.
Uczeń potrafi:
• dostrzec charakter zmian w międzynarodowym położeniu Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w.
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY
KLASA IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ
TEMAT LEKCJI
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY
POZIOM KONIECZNY –
OCENA DOPUSZCZAJĄCA
POZIOM PODSTAWOWY –
OCENA DOSTATECZNA
POZIOM ROZSZERZAJĄCY – OCENA DOBRA
POZIOM DOPEŁNIAJĄCY –
OCENA BARDZO DOBRA
POZIOM WYKRACZAJĄCY – OCENA CELUJĄCA
1. Co to jest historia? Uczeń rozumie:
pojęcia: historia (dzieje), historyk.
Uczeń potrafi:
odróżnić historię rozumianą jako dzieje, przeszłość od historii rozumianej jako opis dziejów przeszłości,
wyjaśnić, w jakim celu poznaje się historię.
Uczeń rozumie:
pojęcia: historia prywatna, historia rodzinna, historia państw.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, czym zajmują się historycy,
podać przykłady wydarzeń należących do historii prywatnej.
Uczeń zna:
postać: Juliana Ursyna Niemcewicza.
Uczeń potrafi:
podać przykłady wydarzeń należących do historii rodzinnej.
Uczeń potrafi:
podać przykłady wydarzeń należących do historii państw.
Uczeń potrafi:
opisać Kraków w różnych okresach historycznych.
2. Jak poznajemy przeszłość?
Uczeń zna:
podział źródeł historycznych.
Uczeń rozumie:
pojęcie: źródło historyczne.
Uczeń potrafi:
podać przykłady różnych źródeł historycznych.
Uczeń rozumie:
pojęcia: archeolog, archeologia, muzeum.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, dlaczego należy chronić źródła historyczne,
wyjaśnić, na czym polega praca historyka i archeologa,
przedstawić zadania muzeów.
Uczeń zna:
postać: Walentego Szwajcera.
Uczeń rozumie:
pojęcia: kronika, wykopaliska archeologiczne.
Uczeń potrafi:
podać przykłady źródeł historycznych uzyskanych w wyniku pracy archeologów.
Uczeń rozumie:
pojęcie: ceramika,
rolę, jaką w poznawaniu historii odgrywają źródła historyczne.
Uczeń potrafi:
opisać okoliczności odkrycia osady w Biskupinie,
dostrzec związki między historią a archeologią.
3. Jak mierzymy czas? Uczeń zna:
rzymski sposób zapisu cyfr i liczb.
Uczeń rozumie:
pojęcia: wiek (stulecie), tysiąclecie,
zasady ustalania wieku i połowy wieku dla danego wydarzenia historycznego.
Uczeń zna:
różne sposoby mierzenia czasu,
wydarzenie, które dało początek obowiązującemu w Europie systemowi datacji.
Uczeń rozumie:
pojęcie: kalendarz.
Uczeń potrafi:
obliczać upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszczać je na linii chronologicznej,
operować pojęciami: wydarzenie wcześniejsze, wydarzenie późniejsze.
Uczeń zna:
przyczyny i skutki wydarzenia, które zapoczątkowało historię człowieka.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, w jakim celu mierzy się czas,
wyjaśnić znaczenie wynalazku pisma dla wspólnoty ludzkiej.
Uczeń rozumie:
pojęcie: klepsydra.
Uczeń potrafi:
opowiedzieć historię zegarów,
wymienić poznane typy zegarów.
4. Po co nam mapy historyczne?
Uczeń zna:
oznaczenia kierunków geograficznych (N – północ, S – południe, E – wschód, W – zachód).
Uczeń rozumie:
pojęcia: mapa, legenda mapy, mapa historyczna.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie, gdzie znajdują się kierunki: północ, południe, wschód i zachód.
Uczeń zna:
podstawowe znaki używane w legendzie mapy.
Uczeń potrafi:
wymienić poznane rodzaje map.
Uczeń rozumie:
pojęcia: mapa geograficzna, róża wiatrów.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić różnice między mapą geograficzną a mapą historyczną.
Uczeń rozumie:
rolę, jaką w poznawaniu historii odgrywają mapy historyczne.
Warsztat pracy historyka – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
zasady pracy ze źródłami historycznymi, ustalania wieku i połowy wieku oraz pracy z mapą historyczną.
Uczeń rozumie:
pojęcia związane z tematyką działu Na tropie przeszłości.
Uczeń potrafi:
wskazać przykłady źródeł pisanych i materialnych,
prawidłowo określić wiek i połowę wieku.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, na czym polega praca historyka i archeologa,
obliczać upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszczać je na linii chronologicznej,
zinterpretować znaki w legendzie mapy historycznej,
odpowiedzieć na proste pytania postawione do mapy historycznej.
Uczeń zna:
postacie związane z tematyką działu Na tropie przeszłości.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, jaki wpływ na historię człowieka miało wynalezienie pisma.
Uczeń rozumie:
rolę źródeł historycznych i map historycznych w procesie poznawania historii.
Uczeń potrafi:
wytłumaczyć, co oznacza sformułowanie, że historia jest nauczycielką życia.
5. Moja rodzina Uczeń zna:
nazewnictwo stosowane do określenia relacji między poszczególnymi członkami rodziny.
Uczeń rozumie:
pojęcia: rodzina, krewny, przodek.
Uczeń potrafi:
określić związki pokrewieństwa między poszczególnymi członkami rodziny.
Uczeń rozumie:
pojęcia: rodzina mała, rodzina wielka.
Uczeń potrafi:
na przykładzie własnej rodziny wymienić osoby wchodzące w skład rodziny małej i rodziny wielkiej,
opowiedzieć o wydarzeniu z historii własnej rodziny.
Uczeń rozumie:
pojęcia: genealogia, drzewo genealogiczne.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, w jaki sposób można poznać historię swojej rodziny.
Uczeń potrafi:
wyrazić opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych.
Uczeń potrafi:
sporządzić drzewo genealogiczne własnej rodziny.
6. Moje miejsce na ziemi Uczeń zna:
najważniejsze zabytki własnej miejscowości.
Uczeń rozumie:
pojęcia: ojczyzna, mała ojczyzna.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie miejscowość, w której mieszka.
Uczeń zna:
najważniejsze wydarzenia związane z historią własnej miejscowości.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić różnicę między małą ojczyzną a ojczyzną,
posługiwać się planem miejscowości.
Uczeń zna:
najważniejsze znane postacie związane z historią własnej miejscowości,
herb własnej miejscowości.
Uczeń rozumie:
pojęcie: portfolio.
Uczeń potrafi:
opisać swoją małą ojczyznę, uwzględniając tradycję historyczno-kulturową.
Uczeń zna:
najważniejsze legendy związane z historią własnej miejscowości.
Uczeń rozumie:
pojęcie: księga parafialna.
Uczeń potrafi:
zebrać informacje o własnej miejscowości, w tym o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości małej ojczyzny.
Uczeń rozumie:
rolę, jaką w życiu człowieka odgrywa mała ojczyzna.
7. Ojczyzna małych ojczyzn
Uczeń zna:
nazwy regionów wchodzących w skład Polski.
Uczeń rozumie:
pojęcia: region, naród.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Polskę i jej regiony.
Uczeń potrafi:
opisać główne regiony Polski,
wymienić najważniejsze polskie święta i obyczaje.
Uczeń rozumie:
pojęcia: dialekt, gwara.
Uczeń potrafi:
określić czynniki łączące przedstawicieli narodu,
opowiedzieć o przebiegu wybranego święta we własnej rodzinie.
Uczeń zna:
przykłady dzieł należących do kultury narodowej.
Uczeń rozumie:
czym jest kultura narodowa.
Uczeń potrafi:
podać podstawowe informacje na temat ukształtowania powierzchni kraju.
Uczeń potrafi:
przedstawić zalety i wady ukształtowania powierzchni Polski.
8. Polska w Europie Uczeń zna:
postać: Jana Henryka Dąbrowskiego,
oficjalną nazwę Polski,
polskie symbole narodowe.
Uczeń rozumie:
pojęcia: rzeczpospolita (republika), flaga, godło, hymn państwowy (narodowy).
Uczeń potrafi:
wskazać Polskę na mapie politycznej Europy,
odśpiewać dwie pierwsze zwrotki i refren Mazurka Dąbrowskiego,
zachować odpowiednią postawę wobec polskich symboli narodowych.
Uczeń zna:
postać: Józefa Wybickiego.
Uczeń rozumie:
pojęcia: obywatel, euro.
Uczeń potrafi:
wymienić sąsiadów Polski,
wyjaśnić, czym jest Unia Europejska,
rozpoznać symbol unijny – flagę Unii Europejskiej.
Uczeń zna:
daty: 1993, 2004.
Uczeń potrafi:
podać podstawowe informacje na temat położenia geograficznego, powierzchni i liczby ludności Polski,
wskazać na mapie sąsiadów Polski.
Uczeń rozumie:
pojęcie: waluta.
Uczeń potrafi:
opisać okoliczności powstania Unii Europejskiej.
Uczeń potrafi:
przedstawić korzyści wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej.
Kim jestem? Skąd pochodzę? – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
postacie związane z tematyką działu Świat wokół mnie,
nazewnictwo stosowane dla określenia więzów pokrewieństwa w rodzinie,
polskie symbole narodowe.
Uczeń rozumie:
pojęcia związane z tematyką działu Świat wokół mnie.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Polski własną miejscowość,
wskazać Polskę na mapie politycznej Europy,
wskazać na mapie główne regiony Polski.
Uczeń rozumie:
dlaczego należy okazywać szacunek dla symboli narodowych.
Uczeń potrafi:
wymienić członków rodziny małej i dużej,
podać najważniejsze informacje na temat głównych regionów Polski,
opisać najważniejsze polskie święta i obyczaje,
rozpoznać symbol Unii Europejskiej – flagę.
Uczeń zna:
daty związane z tematyką działu Świat wokół mnie.
Uczeń potrafi:
opowiedzieć o własnej małej ojczyźnie,
podać podstawowe informacje na temat położenia geograficznego, powierzchni i liczby ludności Polski,
wskazać na mapie politycznej Europy sąsiadów Polski.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, czym jest Unia Europejska.
Uczeń rozumie:
korzyści wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej.
9. „Piękny i dobry” Uczeń zna:
postać: Peryklesa.
Uczeń rozumie:
pojęcia: starożytność, nasza era (n.e.), przed naszą erą (p.n.e.), miasto-państwo, demokracja.
Uczeń potrafi:
zlokalizować Grecję i Ateny na mapie,
opisać życie w Atenach peryklejskich.
Uczeń rozumie:
cele wychowania ateńskich chłopców.
Uczeń potrafi:
omówić system rządów w starożytnych Atenach,
opowiedzieć, jak wyglądał zamożny dom ateński.
Uczeń rozumie:
pojęcia: pedagog, gimnazjon, niewolnik.
Uczeń potrafi:
scharakteryzować pozycję społeczną mężczyzn, kobiet i niewolników w starożytnych Atenach.
Uczeń zna:
datę: ok. 3500 p.n.e.
Uczeń potrafi:
wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu starożytnych Ateńczyków,
dostrzec, na przykładzie ustroju Aten, wpływ starożytności na współczesność.
Uczeń potrafi:
omówić wychowanie i edukację ateńskich dzieci.
10. W co wierzyli Grecy? Uczeń zna:
imiona najważniejszych bogów greckich,
bohaterów mitów greckich: Prometeusza, Heraklesa, Odyseusza.
Uczeń rozumie:
pojęcia: bogowie olimpijscy, mit, heros.
Uczeń potrafi:
zlokalizować na mapie Olimp.
Uczeń rozumie:
pojęcie: mitologia.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, jak mieszkańcy Grecji wyobrażali sobie bogów,
wymienić główne cechy religii starożytnych Greków.
Uczeń zna:
bohatera mitu greckiego: Syzyfa,
dziedziny życia i zajęcia, którym patronowali najważniejsi greccy bogowie.
Uczeń rozumie:
pojęcia: Chaos, Hades, Tartar.
Uczeń potrafi:
przedstawić wyobrażenia Greków na temat życia po śmierci.
Uczeń rozumie:
pojęcia: wyrocznia, Pytia,
rolę, jaką w greckiej religii odgrywała mitologia.
Uczeń potrafi:
opowiedzieć wybrany przez siebie mit,
zlokalizować na mapie Delfy,
wytłumaczyć, w jakim celu Grecy korzystali z wyroczni.
11. W cieniu Akropolu Uczeń rozumie:
pojęcia: agora, Akropol, Partenon.
Uczeń potrafi:
opisać życie w Atenach peryklejskich.
Uczeń potrafi:
opowiedzieć, jak wyglądały Ateny w V w. p.n.e.
Uczeń zna:
postacie: Fidiasza, Sokratesa.
Uczeń rozumie:
pojęcia: kolumnada, filozofia, filozof.
Uczeń potrafi:
przedstawić dokonania starożytnych Greków w dziedzinie architektury i rzeźby,
wyjaśnić, czym się zajmowali pierwsi filozofowie.
Uczeń potrafi:
omówić działalność Sokratesa.
Uczeń rozumie:
znaczenie słów Sokratesa: „wiem, że nic nie wiem”.
12. Dzień w teatrze Uczeń rozumie:
pojęcia: chór, orchestra, tragedia, komedia.
Uczeń potrafi:
opisać wygląd starożytnego teatru greckiego.
Uczeń zna:
postać: Sofoklesa.
Uczeń rozumie:
pojęcie: mityczny.
Uczeń potrafi:
wskazać różnice między grecką tragedią a komedią,
wskazać podobieństwa i różnice między starożytnym teatrem greckim a teatrem współczesnym.
Uczeń zna:
boga Dionizosa.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, jak powstał teatr,
wymienić zasady, na jakich opierała się organizacja przedstawień w starożytnym teatrze greckim.
Uczeń rozumie:
pojęcie: akustyka,
rolę teatru w starożytnej Grecji.
Uczeń potrafi:
dostrzec, na przykładzie teatru greckiego, wpływ starożytności na współczesność.
Uczeń potrafi:
opowiedzieć mit o Edypie.
13. Igrzyska ku chwale Zeusa
Uczeń zna:
dyscypliny sportowe rozgrywane podczas starożytnych igrzysk olimpijskich.
Uczeń rozumie:
pojęcia: igrzyska olimpijskie, olimpiada.
Uczeń rozumie:
pojęcia: atleta, wieniec oliwny.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Olimpię,
omówić przebieg igrzysk olimpijskich,
przedstawić najważniejsze podobieństwa i różnice między igrzyskami rozgrywanymi w starożytności i współcześnie.
Uczeń zna:
zasady obowiązujące zawodników uczestniczących w starożytnych igrzyskach olimpijskich.
Uczeń rozumie:
pojęcie: „pokój boży”.
Uczeń potrafi:
opisać wygląd Olimpii,
omówić organizację igrzysk olimpijskich.
Uczeń potrafi:
dostrzec, na przykładzie igrzysk olimpijskich, wpływ starożytności na współczesność.
Uczeń rozumie:
rolę i charakter igrzysk organizowanych w starożytnej Grecji.
Dziedzictwo starożytnej Grecji – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
postacie związane z tematyką działu Starożytna Grecja,
imiona najważniejszych bogów olimpijskich i bohaterów mitów greckich.
Uczeń rozumie:
pojęcia związane z tematyką działu Starożytna Grecja.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Grecję i najważniejsze miejsca z nią związane: Ateny i Olimp,
omówić życie codzienne mieszkańców Aten w V w. p.n.e.
Uczeń potrafi:
opisać wygląd Aten,
opisać wygląd teatru greckiego,
wskazać na mapie Olimpię,
wskazać podobieństwa i różnice między teatrem i sportem starożytnym i współczesnym.
Uczeń zna:
położenie geograficzne Grecji.
Uczeń potrafi:
scharakteryzować strukturę społeczną starożytnych Aten,
omówić dokonania starożytnych Greków w dziedzinie architektury i rzeźby,
przedstawić dokonania filozofów greckich,
opisać organizację teatru greckiego.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Delfy,
dostrzec, na przykładzie dokonań Greków, wpływ starożytności na współczesność.
Uczeń rozumie:
charakter starożytnych igrzysk olimpijskich.
14. Dom, szkoła i nauczyciel z rózgą
Uczeń zna:
rzymski sposób zapisu cyfr i liczb.
Uczeń rozumie:
pojęcia: łacina, Imperium Rzymskie, cesarz.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Italię i Rzym,
opisać warunki życia mieszkańców Rzymu w II w. n.e.
Uczeń rozumie:
pojęcia: „ojciec rodziny”, „matka rodziny”, rzymska cnota,
cele wychowania rzymskich chłopców.
Uczeń potrafi:
omówić zasady panujące w rzymskiej rodzinie,
wyjaśnić, jak wyglądało wychowanie rzymskich dzieci.
Uczeń rozumie:
pojęcie: papirus.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego w II w. n.e.,
wyjaśnić, jak wyglądała edukacja rzymskich dzieci.
Uczeń rozumie:
rolę łaciny jako jednej z podstaw współczesnego języka polskiego.
Uczeń potrafi:
wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu starożytnych Rzymian,
dostrzec, na przykładzie łaciny, wpływ starożytności na współczesność.
Uczeń potrafi:
wskazać podobieństwa i różnice w warunkach życia oraz w wychowaniu i edukacji dzieci w starożytnej Grecji i starożytnym Rzymie.
15. W Wiecznym Mieście Uczeń zna:
najważniejsze budowle w starożytnym Rzymie.
Uczeń rozumie:
pojęcia: Forum Romanum, bazylika, łuk triumfalny, Panteon.
Uczeń potrafi:
opisać wygląd starożytnego Rzymu.
Uczeń rozumie:
pojęcie: triumf,
znaczenie dróg w starożytnym Rzymie.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, w jaki sposób Rzymianie budowali drogi.
Uczeń rozumie:
pojęcia: łuk architektoniczny, kopuła.
Uczeń potrafi:
scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu.
Uczeń potrafi:
wytłumaczyć, dlaczego Rzymianie nazywali swoje miasto wiecznym,
zinterpretować sformułowanie: „wszystkie drogi prowadzą do Rzymu”.
16. Prawo, woda i rzymskie lody
Uczeń zna:
przykładową zasadę prawa rzymskiego.
Uczeń rozumie:
pojęcia: termy, akwedukt (wodociąg).
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, do czego służyły akwedukty (wodociągi).
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, do czego służyły termy,
opisać wygląd term.
Uczeń potrafi:
scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu,
opowiedzieć, jak wyglądała rzymska uczta.
Uczeń rozumie:
rolę prawa rzymskiego jako podstawy dzisiejszego prawa.
Uczeń potrafi:
dostrzec, na przykładzie prawa rzymskiego, wpływ starożytności na współczesność.
17. „Chleba i igrzysk!” Uczeń zna:
najważniejsze rozrywki starożytnych Rzymian.
Uczeń rozumie:
pojęcia: cyrk, rydwan, amfiteatr, gladiator.
Uczeń potrafi:
wymienić rodzaje zawodów wchodzących w skład igrzysk rzymskich.
Uczeń rozumie:
pojęcia: Circus Maximus, kwadryga, arena, Koloseum (amfiteatr Flawiuszów).
Uczeń potrafi:
opisać wygląd cyrku i amfiteatru.
Uczeń potrafi:
scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu,
opowiedzieć o organizacji i przebiegu igrzysk rzymskich.
Uczeń rozumie:
znaczenie igrzysk w życiu starożytnych Rzymian.
Uczeń potrafi:
porównać igrzyska greckie z rzymskimi.
Uczeń potrafi:
ocenić igrzyska w starożytnym Rzymie.
18. Jak powstało chrześcijaństwo?
Uczeń zna:
daty: ok. 6 p.n.e. – 30 n.e.,
postać: Jezusa Chrystusa.
Uczeń rozumie:
pojęcia: Biblia, Mesjasz, chrześcijaństwo.
Uczeń potrafi:
opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa Chrystusa.
Uczeń zna:
imiona najważniejszych bogów rzymskich.
Uczeń rozumie:
pojęcia: tolerancja religijna, Żydzi (Izraelici).
Uczeń potrafi:
wymienić główne cechy systemu wierzeń starożytnych Rzymian,
opisać narodziny chrześcijaństwa,
wyjaśnić, dlaczego Żydzi i Rzymianie prześladowali pierwszych chrześcijan.
Uczeń rozumie:
pojęcia: Jahwe, Ewangelia, apostoł,
przyczyny, które spowodowały, że chrześcijaństwo przetrwało mimo prześladowań.
Uczeń potrafi:
wymienić główne cechy systemu wierzeń starożytnych Izraelitów,
omówić metody prześladowań pierwszych chrześcijan.
Uczeń zna:
datę: 313,
postacie: Nerona, Konstantyna Wielkiego.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Palestynę,
opisać rozpowszechnianie chrześcijaństwa w czasach starożytnych.
Dziedzictwo starożytnego Rzymu – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
daty związane z tematyką działu Starożytny Rzym,
postać: Jezusa Chrystusa,
położenie geograficzne Italii i Rzymu,
rzymski sposób zapisu cyfr i liczb.
Uczeń rozumie:
pojęcia związane z tematyką działu Starożytny Rzym.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Rzym i Italię,
opowiedzieć o życiu codziennym w Rzymie w II w. n.e.,
wymienić najważniejsze rozrywki mieszkańców Rzymu,
opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa Chrystusa.
Uczeń rozumie:
przyczyny prześladowań pierwszych chrześcijan.
Uczeń potrafi:
opisać wygląd najważniejszych budowli rzymskich,
omówić okoliczności powstania chrześcijaństwa.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego w II w. n.e.,
scharakteryzować osiągnięcia starożytnych Rzymian.
Uczeń zna:
postacie: Nerona, Konstantyna Wielkiego.
Uczeń potrafi:
omówić rozwój chrześcijaństwa,
dostrzec, na przykładzie osiągnięć Rzymian, wpływ starożytności na współczesność.
Uczeń potrafi:
porównać i ocenić osiągnięcia starożytnych Greków i Rzymian.
19. Zanim powstała Polska
Uczeń zna:
daty: 476, 1492,
głównych bohaterów legend polskich,
ramy czasowe panowania dynastii Piastów.
Uczeń rozumie:
pojęcia: średniowiecze, gród, legenda, Piastowie.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie Wielkopolskę i Gniezno.
Uczeń rozumie:
pojęcia: Słowianie, dynastia.
Uczeń potrafi:
opowiedzieć legendy o Piaście i Popielu oraz Lechu, Czechu i Rusie,
wymienić różnice między legendą a historią.
Uczeń potrafi:
rozpoznać cechy charakterystyczne legendy,
odróżniać fikcję od prawdy historycznej.
Uczeń rozumie:
znaczenie legend dla poznania początków państwa polskiego.
20. W państwie Mieszka I Uczeń zna:
datę: ok. 960,
postać: Mieszka I.
Uczeń rozumie:
pojęcia: plemię, książę, woj, drużyna.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie państwo Mieszka I w początkach jego panowania,
umiejscowić w czasie panowanie Mieszka I.
Uczeń rozumie:
pojęcia: Polanie, kmiecie,
dlaczego państwo polskie jest nazywane państwem Mieszka I.
Uczeń potrafi:
opisać panowanie Mieszka I,
wymienić główne plemiona zamieszkujące ziemie polskie.
Uczeń rozumie:
pojęcie: władca historyczny.
Uczeń potrafi:
opisać organizację państwa Polan,
omówić warunki życia na ziemiach polskich w X w.
Uczeń rozumie:
pojęcia: wielożeństwo, postrzyżyny.
Uczeń potrafi:
scharakteryzować obyczaje Polan.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, w jaki sposób powstało państwo Polan.
21. Chrzest Polski Uczeń zna:
datę: 966,
przyczyny, które skłoniły Mieszka I do przyjęcia chrztu.
Uczeń rozumie:
pojęcia: poganie, poddany,
znaczenie chrztu jako wydarzenia, które zapoczątkowało historię Polski.
Uczeń rozumie:
dlaczego Mieszko I przyjął chrzest.
Uczeń potrafi:
opisać zmiany, jakie zaszły w państwie polskim po 966 r.,
wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Mieszka I.
Uczeń zna:
datę: 972,
postać: Dobrawy.
Uczeń rozumie:
pojęcie: kultura zachodnia.
Uczeń potrafi:
wymienić elementy kultury zachodniej, którą Polska przyjęła po 966 r.
Uczeń potrafi:
omówić wierzenia Polan,
przedstawić okoliczności, w których doszło do chrztu Mieszka I.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, jak zmieniło się położenie polityczne Polski w Europie po chrzcie Mieszka I.
22. Pierwszy król Polski Uczeń zna:
daty: 992, 1000, 1025,
postacie: biskupa Wojciecha, Bolesława Chrobrego, Ottona III.
Uczeń rozumie:
pojęcia: zjazd gnieźnieński, arcybiskupstwo, biskupstwo.
Uczeń potrafi:
wymienić decyzje ogłoszone podczas zjazdu gnieźnieńskiego.
Uczeń zna:
datę: 997.
Uczeń rozumie:
pojęcie: wyprawa misyjna.
Uczeń potrafi:
opowiedzieć historię zjazdu gnieźnieńskiego,
zlokalizować na mapie grody, które ogłoszono w 1000 r. biskupstwami,
wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Bolesława Chrobrego.
Uczeń rozumie:
pojęcie: diadem,
znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego.
Uczeń potrafi:
scharakteryzować postać biskupa Wojciecha,
wyjaśnić, w jakich okolicznościach nastąpiły zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Bolesława Chrobrego.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić przyczyny zorganizowania przez Bolesława Chrobrego wyprawy misyjnej do Prus,
omówić przebieg i skutki wyprawy misyjnej do Prus.
Uczeń rozumie:
znaczenie symbolicznej (dokonanej przez Ottona III) i właściwej koronacji Bolesława Chrobrego.
*23. Polska pierwszych Piastów
Uczeń rozumie:
pojęcie: danina.
Uczeń potrafi:
przedstawić obowiązki kmieci wobec władcy.
Uczeń potrafi:
opisać warunki życia i zajęcia mieszkańców Polski pierwszych Piastów.
Uczeń zna:
środki płatnicze używane przez mieszkańców Polski w X–XI w.,
wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu mieszkańców Polski pierwszych Piastów.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić, w jaki sposób uczono się czytać na przełomie X i XI wieku.
*24. Śląsk Henryka Brodatego
Uczeń zna:
postacie: Henryka Brodatego, świętej Jadwigi śląskiej.
Uczeń rozumie:
pojęcie: rycerz.
Uczeń potrafi:
zlokalizować Śląsk na mapie.
Uczeń rozumie:
pojęcie: ratusz.
Uczeń potrafi:
wyjaśnić przyczyny i okoliczności, w których doszło do rozpadu państwa polskiego,
wymienić różnice między miastem a grodem.
Uczeń zna:
datę: 1138,
postać: Bolesława Krzywoustego.
Uczeń potrafi:
omówić zmiany, jakie zaszły na ziemiach polskich od XI do XIII w.
Uczeń zna:
postać: Henryka Pobożnego.
Uczeń rozumie:
pojęcie: radło,
przyczyny wysokiej śmiertelności ludzi w epoce średniowiecza.
Uczeń potrafi:
opisać metody leczenia chorych w średniowieczu.
Uczeń potrafi:
wytłumaczyć, na przykładzie życia i działalności świętej Jadwigi śląskiej, jak rozumiano w tamtych czasach bycie wzorowym chrześcijaninem.
25. Król Kazimierz Wielki Uczeń zna:
daty: 1333–1370,
postać: Kazimierza Wielkiego.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie i umiejscowić w czasie państwo Kazimierza Wielkiego,
wskazać na mapie Kraków.
Uczeń zna:
datę: 1364.
Uczeń rozumie:
pojęcia: żak, Akademia Krakowska.
Uczeń potrafi:
wymienić najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego,
wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Kazimierza Wielkiego.
Uczeń zna:
datę: 1320,
postacie: Władysława Łokietka, Mikołaja Wierzynka.
Uczeń rozumie:
przyczyny utworzenia Akademii Krakowskiej.
Uczeń potrafi:
opowiedzieć o panowaniu Kazimierza Wielkiego z uwzględnieniem powstania Akademii Krakowskiej i uczty u Wierzynka.
Uczeń rozumie:
pojęcia: rektor, rajca.
co oznacza sformułowanie: „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”.
Uczeń potrafi:
opisać sytuację państwa polskiego w okresie panowania Władysława Łokietka,
ocenić panowanie i dokonania Kazimierza Wielkiego.
*26. W Polsce Kazimierza Wielkiego
Uczeń zna:
najważniejsze budowle XIV-wiecznego Krakowa.
Uczeń potrafi:
opisać wygląd średniowiecznego Krakowa,
opowiedzieć, jak wyglądało wnętrze zamożnego domu z XIV w.
Uczeń potrafi:
wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu bogatych i ubogich mieszkańców Krakowa.
Uczeń rozumie:
dlaczego w średniowiecznych rodzinach było dużo dzieci.
Uczeń potrafi:
omówić zasady obowiązujące w średniowiecznej rodzinie.
Polska w X−XIV w. – lekcja powtórzeniowa
Uczeń zna:
najważniejsze postacie i daty związane z tematyką działu Polska Piastów,
legendy dotyczące początków państwa polskiego.
Uczeń rozumie:
najważniejsze pojęcia związane z tematyką działu Polska Piastów,
przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I.
Uczeń potrafi:
zlokalizować na mapie i umiejscowić w czasie państwo Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego,
wskazać na mapie Gniezno i Kraków.
Uczeń zna:
skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I.
Uczeń potrafi:
wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego.
Uczeń potrafi:
omówić dokonania Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego,
opisać życie codzienne mieszkańców Polski w X–XIV w.
Uczeń potrafi:
ocenić dokonania Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego.