· Web viewPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO W PUBLICZNYM GIMNAZJUM IM. JANA PAWŁA II W BIAŁOBRZEGACH. Przedmiotowy system oceniania uwzględnia: Zasady oceniania

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO W PUBLICZNYM GIMNAZJUM IM. JANA PAWŁA II

W BIAŁOBRZEGACHPrzedmiotowy system oceniania uwzględnia: I. Zasady oceniania. II. Kompetencje polonistyczne. III. Kryteria wymagań na poszczególne oceny. IV. Sposoby sprawdzania osiągnięć. V. Kryteria oceny wypowiedzi ustnych i pisemnych.

1. Z języka polskiego ocenie podlegają następujące formy aktywności ucznia:- prace klasowe- sprawdziany umiejętności językowych i literackich- dyktanda- testy- kartkówki- odpowiedzi ustne- recytacje- scenki, dramy, prezentacje- prace domowe- praca na lekcji- praca z lekturą- prowadzenie zeszytu, także zeszytu ćwiczeń- aktywność, inwencja twórcza - kultura żywego słowa

2. Każdy uczeń może otrzymać dodatkowe oceny za wykonane prace nadobowiązkowe, za udział w konkursie przedmiotowym, literackim, poetyckim, recytatorskim, ortograficznym.

3. Prace klasowe, dyktanda, sprawdziany umiejętności językowych i literackich są zapowiedziane na tydzień przed planowanym terminem i poprzedzone lekcją określającą wymagane treści i umiejętności.

4. Jeżeli uczeń opuścił pracę klasową, dyktando bądź sprawdzian to powinien napisać go na następnej lekcji lub w terminie ustalonym przez

nauczyciela. Jeśli tego nie uczyni, otrzyma ocenę niedostateczną.

5. Uczeń może tylko raz w semestrze poprawić ocenę niedostateczną z pracy klasowej i sprawdzianu. 6. Uczeń może poprawić niekorzystną ocenę z pracy domowej i odpowiedzi ustnej na kolejnych zajęciach lub w terminie ustalonym przez nauczyciela.

7. Przy poprawianiu ocen z prac pisemnych i odpowiedzi ustnych kryteria ocen nie zmieniają się, a otrzymana ocena jest wpisana do dziennika.

8. Uczeń, który nie poprawił oceny, traci prawo do kolejnych poprawek.

9. Za aktywność oraz pracę podczas lekcji ( w zależności od zaangażowania i trudności zadań ) uczeń otrzymuje oceny, na które składają się zdobywane systematycznie plusy ( trzy plusy – ocena bardzo dobra ).

10. Uczeń ma prawo raz w ciągu semestru zgłosić nieprzygotowanie do lekcji ( nie dotyczy to prac klasowych, dyktand, sprawdzianów, recytacji ).

11. Jeżeli uczeń nie dotrzyma terminu wyznaczonego na oddanie długoterminowej pracy domowej, otrzymuje ocenę niedostateczną; ( warunki poprawy – zob. pkt 6 ).

12. Zapowiedziane z tygodniowym wyprzedzeniem prace klasowe, sprawdziany, testy, dyktanda oraz długoterminowe prace domowe są sprawdzone i oddane w ciągu dwóch tygodni.

13. Kartkówki i prace domowe są sprawdzone i oddane w ciągu tygodnia.

14. Po dłuższej ( przynajmniej tygodniowej ) usprawiedliwionej nieobecności w szkole uczeń nie będzie oceniany przez kolejne 3 dni, jednakże powinien on w tym czasie uzupełnić zaległości.

15. Testy umiejętności językowych i literackich, sprawdziany, kartkówki oceniane są według procentowych proporcji :100% – 91% – ocena bardzo dobra90% – 76% – ocena dobra75% – 51% – ocena dostateczna50% – 31% – ocena dopuszczająca30% – 0% – ocena niedostateczna

16. Testy umiejętności językowych i literackich, sprawdziany, kartkówki

zawierające zadania wykraczające poza podstawę programową oceniane są według procentowych proporcji :100% – 97% – ocena celująca 96 % – 90% – ocena bardzo dobra89% – 76% – ocena dobra75% – 51% – ocena dostateczna50% – 31% – ocena dopuszczająca30% – 0% – ocena niedostateczna

17. Uczeń nie ma możliwości poprawiania ocen na tydzień przed klasyfikacją.

18. Uczeń, który opuścił 50% godzin lekcyjnych nie może być klasyfikowany z przedmiotu.

19. O przewidywanej niedostatecznej ocenie semestralnej / rocznej uczeń i jego rodzice (prawni opiekunowie ) są informowani na miesiąc przed zakończeniem semestru / roku szkolnego.

20. O przewidywanej ocenie semestralnej / rocznej uczeń informowany jest na tydzień przed klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej.

21. Ocena semestralna / roczna ostatecznie zostaje ustalona na jeden dzień przed klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej.

22. Na ocenę semestralną / roczną składają się poszczególne oceny cząstkowe według procentowych proporcji kolejnych obszarów oceniania :- prace klasowe, sprawdziany, testy, egzaminy, projekty wykraczające poza podstawę programową - 30%- odpowiedzi ustne, dyktanda, kartkówki – 25%- prace domowe – 15%- praca podczas lekcji, dramy, recytacje – 10%- prace grupowe – 5%- prace indywidualne, referaty, projekty niewykraczające poza podstawę programową – 5%- aktywność, inwencja twórcza – 5%- kultura żywego słowa – 5%

23. Ocena semestralna / roczna jest ustalana na podstawie co najmniej 10 ocen cząstkowych.

2. KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE PIERWSZEJ GIMNAZJUM.

OCENA DOPUSZCZAJĄCA. 3. UCZEŃ:

~ poprawnie łączy nazwiska autorów i tytuły dzieł;

~ odtwarza, relacjonuje przebieg akcji utworu;~ potrafi wyodrębnić bohaterów;~ w miarę poprawnie redaguje wypowiedzi pisemne w formie opowiadania, opisu, streszczenia;~ próbuje argumentować i wyciągać wnioski;~ rozpoznaje i nazywa części mowy i części zdania;~ odróżnia równoważnik zdania od zdania pojedynczego i od zdań złożonych; ~ w miarę poprawnie wypowiada się na temat problemów rycerskości, miłości i nienawiści w oparciu o omawiane utwory literackie; ~ potrafi rozpoznawać frazeologizmy; ~ uzupełnia wypowiedzi wyrazami oceniającymi;

OCENA DOSTATECZNA.4. UCZEŃ (j.w. oraz):

~ wyodrębnia elementy świata przedstawionego w utworze;~ odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości historycznej ;~ zna rodzaje i gatunki literackie;~ rozumie ogólny sens poznawanych utworów;~ rozumie cicho przeczytany tekst;~ zabiera głos w swobodnych wypowiedziach na tematy związane z lekturą, filmem, widowiskiem i własnymi przeżyciami ;~ poprawnie redaguje wypowiedzi pisemne w formie opowiadania, opisu, charakterystyki, streszczenia, sprawozdania, instrukcji;~ wykonuje notatkę na podstawie poznanych treści;~ wprowadza do wypowiedzeń uogólnienia; ~ rozpoznaje w zdaniu partykułę i wykrzyknik;~ rozróżnia skróty i skrótowce;~ potrafi sformułować wypowiedź o charakterze optymistycznym bądź pesymistycznym;~ potrafi nazwać podstawowe rodzaje słowników;

OCENA DOBRA.5. UCZEŃ (j.w. oraz):

~ potrafi sformułować problem i główną myśl utworu;~ określa przeżycia i uczucia bohaterów literackich;~ potrafi przyporządkować określonemu rodzajowi literackiemu odpowiednie gatunki literackie;~ zna cechy rodzajów literackich;~ potrafi wypowiadać się w sposób spójny, logiczny, komunikatywny;~ samodzielnie i poprawnie redaguje wypowiedzi pisemne w formie opowiadania z elementami opisu, charakterystyki, instrukcji;~ buduje wypowiedzi oceniające(np. wybrany film);~ zna podstawowe środki poetycko-stylistyczne;~ rozróżnia pojęcia podmiotu lirycznego i narratora ;~ wykorzystuje imiesłowy w swoich wypowiedziach;~ zna rodzaje okoliczników;

~ zna rodzaje podmiotów;~ rozróżnia zdania współrzędnie i podrzędnie złożone; zna ich rodzaje;~ rozpoznaje równoważnik zdania;~ zna pojęcie wyrazów pokrewnych;~ potrafi utworzyć rodzinę wyrazów;~ wyodrębnia rdzeń w rodzinie wyrazów;~ zna pojęcie wyrazów bliskoznacznych;~ wie, czym jest związek frazeologiczny;~ uzupełnia wypowiedzi frazeologizmami;~ posiada praktyczne umiejętności ortograficzne i interpunkcyjne;~ umiejętnie posługuje się słownikiem języka polskiego i słownikiem ortograficznym;

OCENA BARDZO DOBRA. 6. UCZEŃ (j.w. oraz):

~ uzasadnia w oparciu o tekst motywy działania, przeżycia i uczucia bohaterów;~ potrafi zanalizować i zinterpretować utwór literacki, teatralny, filmowy;~ potrafi samodzielnie formułować wnioski;~ dokonuje samodzielnej, pełnej charakterystyki bohatera literackiego ;~ rozumie i określa funkcję środków stylistycznych (epitetu, metafory, porównania, onomatopei, animizacji, personifikacji, apostrofy, anafory, aliteracji, pytania retorycznego, alegorii);~ przekształca tekst epicki lub liryczny w dramatyczny;~ samodzielnie, wyczerpująco i zgodnie z zasadami leksykalnymi, składniowymi i kompozycyjnymi redaguje wypowiedzi pisemne w formie recenzji, tekstu użytkowego i reklamowego;~ rozróżnia charakterystykę pośrednią, bezpośrednią i porównawczą;~ wprowadza do własnej wypowiedzi cytaty;~ zabiera głos w dyskusji, sprawnie formułuje wnioski, uzasadnia swoje zdanie, prowadzi logiczną argumentację;~ zna cechy gatunków literackich (powieści historycznej, powieści współczesnej dla młodzieży, opowiadania, bajki, opowiadania science fiction, poematu rycerskiego, mitu, fraszki, hymnu, groteski, ballady, dramatu romantycznego);~ wyodrębnia w tekście neologizmy i archaizmy;~ w swoich wypowiedziach stara się stosować poznane terminy teoretycznoliterackie;~ umiejętnie wybiera, gromadzi i notuje materiał na określony temat z różnych źródeł;~ mówi o własnych przeżyciach związanych z lekturą, filmem czy widowiskiem teatralnym;~ dokonuje analizy zdań podrzędnie i współrzędnie złożonych;~ rozpoznaje imiesłowowy równoważnik zdania;~ odróżnia imiesłów od przymiotnika;~ umiejętnie posługuje się słownikami: frazeologicznym, wyrazów bliskoznacznych, poprawnej polszczyzny, wyrazów obcych;

OCENA CELUJĄCA.

UCZEŃ (j.w. oraz):~ samodzielnie poszerza własną lekturę o pozycje spoza kanonu;~ samodzielnie i twórczo, wzorowo pod względem tematycznym, kompozycyjnym, leksykalnym i stylistycznym redaguje praca pisemne;~ potrafi kreatywnie myśleć;~ rozszerza wiadomości z poszczególnych działów nauki o języku;~ podejmuje działania twórcze;~ pisze bezbłędnie;~ osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych, ortograficznych, poetyckich, recytatorskich, czytelniczych.

WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE* Zakres kształcenia literackiego i kulturowego (Witold Bobiński Świat w słowach i obrazach) rozpisany na poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy. Wymagania podstawowe są ważne dla dalszego uczenia się przedmiotu. Powinna poradzić sobie z nimi zdecydowana większość zespołu klasowego. W zależności od stopnia sprostania tym wymaganiom uczniowie otrzymują ocenę dopuszczającą lub dostateczną. Natomiast za opanowanie umiejętności zapisanych jako ponadpodstawowe – ocenę dobrą lub bardzo dobrą. Uwaga! Po podjęciu pracy z konkretnym zespołem uczniów może się okazać konieczne dokonanie pewnych przesunięć w obrębie poziomów wymagań, aby dostosować je do rzeczywistej sytuacji edukacyjnej, z jaką nauczyciel będzie miał do czynienia w danej klasie.

Poziom wymagań

Teksty kulturyPodstawowy (P) Ponadpodstawowy (PP)

Uczeń: Uczeń:

Początki świata, początki słowa

Księga o poznaniu stworzenia Re i obalenia Apopa,Enuma elisz, Owidiusz Przemiany (fragment),Hezjod Teogonia (fragmenty)

– czyta cicho ze zrozumieniem

– klasyfikuje poznane teksty jako mity

– redaguje notatkę o cechach mitu, korzystając ze Słowniczka terminów literackich i kulturowych

– określa tematykę poznanych fragmentów mitów

– omawia motyw stworzenia

– porządkuje w formie streszczenia kolejność następowania zjawisk w każdej ze starożytnych wizji powstania świata

– wyjaśnia pojęcie mit pierwotny

– odczytuje fragmenty mitów, które opowiadają w sposób „obrazowy”

– porównuje elementy świata przedstawionego mitów w celu wskazania podobieństw i różnic

– porządkuje w formie planu kolejność następowania zjawisk w każdej ze starożytnych wizji powstania świata

– odczytuje znaczenia symboliczne

Biblia – Stary Testament: Księga Rodzaju; Historia początków świata i ludzkości

– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)

– określa tematykę tekstu– klasyfikuje przeczytany tekst jako fragment Biblii

– wymienia elementy stworzenia w kolejności, o jakiej wspomina Biblia

– nazywa uczucia towarzyszące Bogu podczas aktu stworzenia

– cytuje odpowiednie fragmenty tekstu

– porównuje biblijny opis stworzenia z relacją o powstaniu świata zawartą w mitach ludów starożytnych

– czyta głośno, dokonując interpretacji

– postrzega Biblię jako źródło gatunków

– wymienia cechy charakterystyczne dla tekstów biblijnych

– rozpoznaje i nazywa motywy

– uzasadnia własne zdanie, podając odpowiednie argumenty

– porównuje różne ujęcia fabularne, motywy, język

Biblia – Stary Testament: Księga Rodzaju; Pierwotny stan szczęścia


– klasyfikuje przeczytany tekst jako fragment Biblii

– określa tematykę tekstu

– określa elementy świata przedstawionego, odwołując się do tekstu

– odpowiada na pytania, cytując odpowiednie fragmenty tekstu

– rozumie Raj jako synonim szczęścia

– dobiera reprodukcję, która bardziej odpowiada opisowi


– wyjaśnia motyw raju, stworzenia

– nazywa wartości

– definiuje pojęcia motyw, symbol

– omawia motyw Edenu w kulturze

– redaguje opis miejsca (ogród Eden)

biblijnego Edenu

– proponuje inny tytuł dla przeczytanego fragmentu Biblii

– rysuje drzewo życia lub drzewo

poznania dobra i zła

Sztuka patrzenia: Michał Anioł Stworzenie Adama

– zapoznaje się z informacjami na temat autora i dzieła

– ogląda fragment malowidła

– rozpoznaje na obrazie biblijny motyw stworzenia człowieka

– określa czas i miejsce wydarzeń

– wymienia elementy obrazu

– opowiada o poszczególnych elementach obrazu

– nazywa uczucia postaci przedstawionych na obrazie

– wyjaśnia sens obrazu, korzystając z informacji w podręczniku

– określa zasady kompozycji obrazu

– wyjaśnia biblijny motyw stworzenia człowieka

– wyjaśnia znaczenie poszczególnych elementów obrazu

– wyjaśnia symbolikę, odwołując się do Biblii

– wyjaśnia, na czym polega technika fresku

– omawia podobieństwa i różnice dotyczące rodowodu człowieka przedstawionego w malarstwie i literaturze

Biblia – Nowy Testament: Ewangelia według św. Łukasza; Przypowieść o siewcy,Wyjaśnienie przypowieści

– czyta głośno

– wypowiada się na temat narratora

– określa elementy świata przedstawionego

– rozpoznaje w utworze przypowieść

– podaje cechy przypowieści na podstawie poznanego tekstu

– odczytuje ukryty sens przypowieści oraz jej wymowę

– redaguje tekst wyjaśniający współczesnym językiem znaczenie przypowieści o siewcy

– rozpoznaje i nazywa wartości

– wyjaśnia, czym charakteryzują się alegoria, symbol, przenośnia

– wyjaśnia znaczenie motywów alegorycznych i symbolicznych

– redaguje opowieść z wykorzystaniem motywów alegorycznych lub symbolicznych

Mity greckie – Dzieje Tezeusza (fragment Mitologii Jana Parandowskiego)

– zapoznaje się z informacjami na temat Jana Parandowskiego


– klasyfikuje utwór jako mit

– wyjaśnia, czym jest mit i mitologia


– wymienia dokonania bohatera, jego zasługi i winy

– wymienia sposoby upamiętnienia przez Ateńczyków postaci Tezeusza

– redaguje napis, jaki można by umieścić na pomniku Tezeusza

– wyjaśnia, czym jest prawda historyczna, fikcja literacka, fantastyka

– wyjaśnia frazeologizmy wywodzące się z mitologii

– wymienia znane mity

– opowiada o znanych bogach i bohaterach mitologicznych

– ocenia dokonania bohatera

– formułuje hipotezę, uzasadnia ją, korzystając z tekstu źródłowego

– wyjaśnia sens mitu, odwołując się do tekstu

– wyjaśnia symboliczne znaczenie nici Ariadny i labiryntu

– redaguje opowiadanie twórcze

Zygmunt Kubiak U źródeł mitów greckich

– zapoznaje się z informacjami na temat Zygmunta Kubiaka

– czyta cicho ze zrozumieniem, wybierając odpowiednie informacje

– odróżnia mity heroiczne od innych

– zapisuje w punktach dzieje Grecji i jej kultury

– kwalifikuje tekst jako popularnonaukowy, uzasadniając własne zdanie

– wyjaśnia symbolikę motywu morza

– wyjaśnia związek pieśni z mitem

– tworzy oś czasu

Pieśń o Rolandzie (fragmenty)

– zapoznaje się z tłem historycznym wypadków, o których opowiada utwór

– czyta głośno


– odróżnia relację o zdarzeniach od komentarza

– oddziela prawdę historyczną od fikcji literackiej

– podaje cechy eposu

– wypowiada się na temat utworu, ilustrując wypowiedź odpowiednimi fragmentami tekstu

– sporządza plan wydarzeń

– nazywa cechy bohatera

– ocenia postawę bohatera

– wyjaśnia, na czym polegał ideał rycerza

– komentuje zachowanie Rolanda, odwołując się do zasad etyki rycerskiej

– redaguje napis nagrobny

– klasyfikuje Pieśń o Rolandzie jako epos rycerski

rycerskiego

– sporządza kodeks rycerski

– redaguje sprawozdanie

Wszystko było poezją, czyli o wspólnej kolebce epiki i liryki



– cytuje pierwsze słowa zapisane przez człowieka

– wyjaśnia, czemu służyły pierwsze teksty sumeryjskie

– odczytuje informacje z osi czasu

– opowiada o początkach piśmiennictwa

– wyjaśnia, w jakim celu ludzkość zaczęła tworzyć literaturę

W królestwie narratora

Ignacy KrasickiPan i pies, Ptaszki w klatce, Mądry i głupi, Dewotka, Jagnię i wilcy, Czapla, ryby i rak, Koniec bajek

– zapoznaje się z informacjami na temat Ignacego Krasickiego


– klasyfikuje utwór jako bajkę

– podaje inne znaczenia wyrazu bajka, korzystając ze słownika języka polskiego

– formułuje definicję bajki,


– rozróżnia bajki zwierzęce, narracyjne i epigramatyczne

– wyjaśnia znaczenie tytułów

– wyjaśnia ogólnoludzki i ponadczasowy charakter bajek

– omawia kontekst historyczny

– wyjaśnia znaczenie alegorii

korzystając z podanego słownictwa

– opowiada treść bajek

– nazywa wady i zalety bohaterów

– ocenia stosunek narratora do postaci

– wyjaśnia sens bajek (morał)

– wyjaśnia, czym jest alegoria

– streszcza fabułę wybranej bajki – bierze udział w inscenizacji bajki

– wyjaśnia, czemu służy wykorzystanie elementów epickich

– dopisuje dalszy ciąg tekstu, rozwijając myśl autora

– dokonuj adaptacji scenicznej bajki

Adam MickiewiczZając i żaba, Żona uparta

– zapoznaje się z informacjami na temat Adama Mickiewicza


– klasyfikuje utwór jako bajkę

– podaje definicję bajki

– opowiada treść bajek

– wyjaśnia morał zawarty w bajce

– wyjaśnia, czym jest neologizm

– odczytuje neologizmy

– wyjaśnia, czym jest sentencja

– cytuje sentencje

– bierze udział w adaptacji scenicznej bajki


– uzasadnia przynależność bajki do określonej kategorii

– wyjaśnia znaczenie tytułów

– wyjaśnia, na czym polega żart

– wyjaśnia związek między budową składniową a wersyfikacją

– wyjaśnia neologizmy i określa ich funkcję w utworze

– tworzy sentencje

– dokonuje adaptacji scenicznej bajki

Adam Mickiewicz Świtezianka



– opisuje scenerię zdarzeń

– nazywa uczucia i postawy bohaterów

– wyraża własne zdanie na temat


– wyjaśnia motyw winy i kary

– wypowiada się na temat postawy narratora wobec postaci

– definiuje pojęcie ballada, korzystając z podanego

winy młodzieńca

– określa nastrój

– wypowiada się na temat narratora i jego wiedzy o bohaterach


– rozpoznaje motyw winy i kary

– klasyfikuje utwór jako balladę

słownictwa

– układa mowę obrończą

– redaguje opowiadanie twórcze na temat okoliczności powstania utworu

– dokonuje adaptacji scenicznej lub filmowej utworu (w tym: dobiera oświetlenie, muzykę, efekty dźwiękowe)

Moje zdanie jest takie – czyli warsztat dyskutanta

– wyjaśnia, czym jest dyskusja

– formułuje zasady obowiązujące podczas dyskusji

– ocenia postępowanie bohatera

– formułuje tezę

– gromadzi argumenty na poparcie tezy

– zabiera głos w dyskusji

– bierze czynny udział w dyskusji

Karol Dickens Opowieść wigilijna (fragmenty)

– zapoznaje się z informacjami na temat Karola Dickensa


– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych

– wyjaśnia, czym jest fabuła

– określa elementy fabuły

– rozróżnia elementy realistyczne i nierealistyczna

– wyraża opinię na temat bohatera utworu

– cytuje fragmenty zawierające opinię narratora o bohaterze

– omawia problematykę moralną

– cytuje fragmenty utworu, które uważa za szczególnie dobrze napisane

– odczytuje fragment będący zawiązaniem akcji

– redaguje treść wizytówki

– redaguje prywatny dekalog bohatera

– nazywa motywy, wątki i myśli obecne w innych utworach

– wyjaśnia symboliczne znaczenie zdarzeń

– wyjaśnia nawiązania do Biblii

utworu

– redaguje kartkę z życzeniami świątecznymi

Sztuka opowiadania, czyli co zrobić, by inni nas słuchali

– czyta odpowiednie fragmenty tekstu

– wypowiada się na temat utworu

– wyjaśnia kompozycję opowiadania

– odnajduje w opowieści wskazane człony kompozycyjne (wstęp, rozwój akcji, punkt kulminacyjny)

– wybiera elementy składające się na bogaty w informacje wstęp

– określa rodzaj narracji i typ narratora

– cytuje fragmenty zawierające opinię narratora o bohaterze

– odczytuje fragmenty będące opisami

– redaguje opowiadanie

– wypowiada się na temat budowy zdań w opowiadaniu

– wyjaśnia, czemu służy zmiana tempa narracji

– redaguje opowiadanie z elementami opisu i wielością narracji

Bolesław Prus W górach – zapoznaje się z informacjami na temat Bolesława Prusa



– rozróżnia głównego bohatera i postacie drugoplanowe

– redaguje plan wydarzeń w formie równoważników zdań

– cytuje fragmenty tekstu zawierające opis wrażeń i przeżyć

– odczytuje fragment będący punktem kulminacyjnym

– określa rodzaj narracji i typ

– opowiada o przemianie jednego z bohaterów

– przedstawia przebieg akcji na wykresie

– opisuje rysunek obrazujący narrację w utworze

– wyjaśnia zależność między czasem a napięciem akcji

– formułuje wskazówki dla uczestników wycieczek górskich

– wyjaśnia sens stwierdzenia: „podobne lecz podobnym”

– redaguje krótką nowelę zatytułowaną „Podobne lecz podobnym”

narratora

– wyjaśnia pojęcie nowela

Henryk Sienkiewicz Ogniem i mieczem (fragmenty)

– zapoznaje się z informacjami na temat Henryka Sienkiewicza oraz utworu



– cytuje fragmenty opisujące stan ducha bohatera

– ocenia postępowanie bohaterów

– wymienia wartości typowe dla etyki rycerskiej, odnosząc je do bohaterów

– redaguje napis nagrobny

– wskazuje w tekście odwołania do tradycji kulturowej

– odróżnia język naukowy od literackiego

– odróżnia powieść historyczną od innych rodzajów powieści

– notuje w punktach wydarzenia tworzące fabułę i omawia związki między nimi

– dzieli elementy świata przedstawionego na fikcyjne i historyczne

– wyjaśnia motywy działania bohaterów

– komentuje sposób opowiadania narratora (narracja obiektywna i subiektywna)

– zapisuje w punktach dekalog rycerski

– wyjaśnia różnice między powieścią historyczną a naukową pracą historyczną

– wyjaśnia, czym charakteryzuje się język naukowy i literacki

– relacjonuje wydarzenia językiem pracy naukowej lub podręcznika do historii

– podaje cechy powieści historycznej

Jeśli chodzi o mnie… – opinia i jej uzasadnienie

– wybiera sformułowania podkreślające fakt wypowiadania się we własnym imieniu

– układa zdania złożone, w których do opinii dodaje wstępny argument

– wyraża własne zdanie, uzasadniając je

– przekształca podane sformułowania w taki sposób, by sygnalizowały fakt wypowiadania się we własnym imieniu

– wyraża własną opinię, gromadząc na jej poparcie kilka argumentów

– formułuje wypowiedzi

logiczne, zrozumiałe i poprawne pod względem językowym

Antoine de Saint-Exupéry Mały Książę

– zapoznaje się z informacjami na temat Antoine’a de Saint-Exupéry’ego




– podaje przykłady wydarzeń prawdopodobnych i baśniowych

– wymienia postacie, dzieląc je na pierwszoplanowe, drugoplanowe i epizodyczne

– określa rolę narratora

– charakteryzuje głównego bohatera

– podaje przyczyny opuszczenia Róży przez bohatera

– porównuje postawy życiowe i zachowania Pijaka i Bankiera

– wyjaśnia przyczyny szacunku Małego Księcia do Latarnika

– cytuje sentencje zawarte w utworze

– redaguje list w imieniu Małego Księcia

- określa adresata utworu, uzasadniając wypowiedź

– porównuje Małego Księcia sprzed wyprawy z tym, który decyduje się wrócić na swoją planetę

– wyjaśnia istotę władzy Króla

– wyjaśnia sens „lekcji” Lisa

– rozwija sens wybranej sentencji w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi

– wyjaśnia motyw wędrówki

– wymienia znane utwory i dzieła sztuki, w których pojawia się motyw wędrówki

– porównuje świat dorosłych i dzieci

– charakteryzuje świat dorosłych, wyjaśniając alegorie

– wnioskuje, argumentuje

– redaguje twórcze opowiadanie z dialogiem

James HerriotTo nie powinno się zdarzyć (fragment)

– zapoznaje się z informacjami na temat Jamesa Herriota



– określa motywy działania bohatera

– redaguje wstęp do opowiadania

– redaguje dalszy ciąg zdarzeń w formie listu lub dialogu

– wylicza cechy bohatera

– nazywa uczucia bohatera


– formułuje rady dla bohatera

– przytacza argumenty zachęcające do poznania całej powieści, wykorzystując terminologię właściwą utworom epickim

Sławomir Mrożek Śpiąca królewna

– zapoznaje się z informacjami na temat Sławomira Mrożka



– przypomina treść baśni, która stała się inspiracją do napisania utworu


– dzieli wydarzenia na oczekiwane (spodziewane) i nieoczekiwane (zaskakujące)

– wyjaśnia, czym jest epilog

– redaguje zakończenie (epilog)

– formułuje morał płynący z opowieści

– przedstawia prawdziwe myśli bohaterów w formie monologów

– porównuje utwór z pierwowzorem w zakresie dokonanych zmian

– wyjaśnia, czym jest konwencja literacka

– wyjaśnia, na czym polega deformacja gatunku

– redaguje zakończenie (epilog), zachowując przyjętą konwencję

Sławomir Mrożek Artysta



– przekazuje informacje na temat bohaterów

– wyjaśnia motywy działania postaci

– wyjaśnia przyczyny niepowodzenia misji bohatera

– wybiera ilustrację do tekstu, uzasadniając wybór

– wymienia elementy zbliżające utwór do bajek


– relacjonuje wydarzenia z punktu widzenia dyrektora

– formułuje w imieniu narratora pouczenie dla bohatera

– dokańcza stwierdzenie, odpowiednio je uzasadniając

– uzasadnia związek tekstu z ilustracją

– wyjaśnia, na czym polega

– wymienia elementy odróżniające utwór od bajek

– układa ogłoszenie o naborze zwierząt do cyrku

załamanie konwencji gatunku

– redaguje dalszy ciąg rozmowy

Z naszego świata w świat epiki, czyli pomysł na przebój czytelniczy


– wyjaśnia pojęcia zawarte w tekście

– przygotowuje projekt utworu epickiego

– wypowiada się na temat reprodukcji obrazu

– wyjaśnia związki między tekstem a obrazem

– redaguje wątek powieściowy

W głąb myśli i uczuć

Liryczne wtajemniczenie – czyta cicho ze zrozumieniem, zaznaczając niejasne fragmenty tekstu

– określa tematykę przeczytanego tekstu

– układa pytania do tekstu

– wymienia cechy liryki

– podaje różnice między liryką a epiką

– redaguje wypowiedź zawierającą własne refleksje na temat wiersza

– wyjaśnia sens nazwy przenośnia

– wymienia różne odmiany liryki

– podaje charakterystyczne cechy różnych odmian liryki

Jan Kochanowski Fraszki

– zapoznaje się z informacjami na temat Jana Kochanowskiego

– zapoznaje się z pochodzeniem i znaczeniem słowa fraszka



– klasyfikuje poznane utwory jako fraszki

– czyta głośno (z prawidłową wymową archaizmów), dokonując interpretacji

– rozróżnia rodzaje fraszek

– wyjaśnia, na czym polegają różnice między poszczególnymi rodzajami fraszek

– uzasadnia słuszność lub fałsz myśli wyrażonych we fraszkach

– omawia kompozycję fraszek

– wymienia cechy fraszki

– określa tematykę fraszek

– odczytuje myśli zawarte we fraszkach

– określa adresata wypowiedzi podmiotu lirycznego

– podaje informacje na temat podmiotu lirycznego

– wyjaśnia, czym jest sentencja

– cytuje fragmenty będące sentencjami

– redaguje hasła zawierające myśli wyrażone w poszczególnych fraszkach

– redaguje tekst reklamy o zdrowiu i lipie

– traktując fraszki jako wypowiedź tej samej postaci, opracowuje jej duchowy portret

– redaguje artykuł hasłowy na temat snu

– pisze tekst wywiadu z poetą

Ignacy Krasicki(Święta miłości kochanej ojczyzny…)


– określa adresata wypowiedzi podmiotu lirycznego

– cytuje bezpośrednie zwroty do odbiorcy

– określa charakter słów skierowanych do adresata

– odczytuje sformułowania kojarzące się pozytywnie i negatywnie

– klasyfikuje utwór jako hymn

– rozpoznaje w omawianym tekście utwór patriotyczny

– wyjaśnia, czym jest apostrofa

– odczytuje apostrofę

– czyta głośno (z prawidłową wymową archaizmów), dokonując interpretacji

– wyjaśnia, w czyim imieniu wypowiada się podmiot liryczny

– w jednym zdaniu zapisuje pragnienie osoby wypowiadającej się w utworze

– wypowiada się na temat efektu zaskoczenia

– omawia rolę apostrofy

– wymienia cechy utworu patriotycznego

– wyjaśnia kontekst historyczny

– wymienia cechy hymnu

– redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat miłości do ojczyzny, cytując w niej

– wymyśla tytuł dla utworu

– redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat miłości do ojczyzny

fragmenty tekstu

Józef Wybicki Pieśń Legionów Polskich we Włoszech

– zapoznaje się z informacjami na temat Józefa Wybickiego

– zapoznaje się z informacjami o powstaniu i dalszych losach utworu


– odszukuje w tekście echa polskiej i europejskiej historii (postacie, zdarzenia)

– wyjaśnia znaczenie zaimka my

– nazywa uczucia wyrażone w utworze

– wyjaśnia znaczenie utworu, uzasadniając wypowiedź

– wymienia cechy hymnu

– wymienia sytuacje i okoliczności, w których śpiewany (grany) jest hymn

– formułuje zasady obowiązujące podczas wykonywania hymnu


– wygłasza z pamięci tekst hymnu narodowego


– wypowiada się na temat okoliczności powstania utworu

– wyjaśnia, co łączy wybitne postacie Polaków przywołane w tekście

– tłumaczy sens porównania

– wypisuje cele polityczne i idee zawarte w tekście

– wyjaśnia przyczyny popularności utworu w okresie, gdy jego oficjalne śpiewanie było zabronione

– wyjaśnia, czym jest hymn narodowy (państwowy)

– bierze czynny udział w dyskusji

– analizuje budowę utworu

Adam Mickiewicz Do M***



– zna konieczne fakty z życia poety

– określa formę utworu (monolog)


– opisuje scenę, która najmocniej oddziałuje na wyobraźnię

– wyjaśnia kontekst biograficzny utworu

– wyjaśnia, z jakiej perspektywy czasowej wypowiada się osoba mówiąca

– ustala fakty na temat osób, o których jest mowa w tekście

– określa nastrój osoby mówiącej

– notuje w formie tabeli


– wyjaśnia, dlaczego utwór jest monologiem lirycznym

– rekonstruuje historię wyłaniającą się ze słów osoby mówiącej

– omawia budowę wiersza

– sprawdza cechy melodyczne wiersza

Sztuka patrzenia: Caspar David Friedrich Kobieta w oknie

– czyta tekst o dziele sztuki

– wybiera potrzebne informacje

– określa zasady kompozycji obrazu

– opisuje kolorystykę obrazu

– wskazuje źródła światła

– ustala wspólną problematykę wiersza i obrazu

– opisuje obraz

– wyjaśnia sens naddany koloru i światła

– odczytuje znaczenia poszczególnych elementów obrazu

– wyjaśnia symbolikę okna

– wyjaśnia, na czym polega technika malarska

– opisuje obraz, stosując język poetycki

Cyprian Norwid W Weronie

– zapoznaje się z informacjami na temat Cypriana Norwida



– określa tematykę utworu

– tworzy plastyczną wersję fragmentów wiersza

– opowiada o swoim rysunku

– porównuje wykonane rysunki

– wyjaśnia, czym są słowa-klucze

– opowiada o losach Romea i Julii

– formułuje definicję obrazu poetyckiego

– wyjaśnia sens obrazów poetyckich (interpretuje przenośnie)

– odnajduje w wierszu słowa-klucze

– wyjaśnia znaczenie słów--kluczy

– porównuje sposób przedstawienia uczuć i refleksji w utworach

Cyprian Norwid – wypowiada się na temat zjawiska – opowiada o literackich,

Burza [I] (fragment) burzy

– słucha fragmentów nagrania utworu Cztery pory roku

– wypowiada się na temat obrazu Burza śniegowa


– identyfikuje bohatera wiersza

– opisuje sytuację, w jakiej znajduje się bohater

– wyjaśnia pojecie apostrofy

– odczytuje apostrofę

– określa charakter monologu, korzystając z podanego słownictwa

– dostrzega motyw burzy

– rozwija myśl w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi pisemnej

malarskich i filmowych obrazach burz


– podaje informacje na temat osoby mówiącej

– opowiada o scenerii, w jakiej rozgrywa się burza, cytując odpowiednie fragmenty tekstu

– wyjaśnia rolę apostrofy

– wyjaśnia znaczenie motywu burzy

– interpretuje przenośnie

– wyjaśnia sposób przedstawiania uczuć i refleksji

– dostrzega i wyjaśnia relacje między różnymi utworami

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska Miłość, Listy, Ogród, Ślepa, Miłość, Łzy

– zapoznaje się z informacjami na temat Marii Pawlikowskiej-

-Jasnorzewskiej



– nazywa bohaterki wierszy

– opowiada o sytuacjach, w jakich znajdują się bohaterki wierszy

– cytuje fragmenty będące bezpośrednimi nazwami uczuć

– identyfikuje adresatów wypowiedzi



– nazywa uczucia

– interpretuje przenośnie z wierszy

– wylicza cechy sformułowań poetyckich

– wybiera opinię, uzasadniając ją

– układa wiersze w fabularną całość, łącząc poszczególne utwory komentarzem

– redaguje twórcze opowiadanie z dialogiem oparte na historii zawartej w wierszach, wykorzystując

przenośnia

– odczytuje przenośnie zawarte w wierszach

– redaguje twórcze opowiadanie oparte na historii zawartej w wierszach

fragmenty utworów

Kazimierz Wierzyński Zielono mam w głowie

– zapoznaje się z informacjami na temat Kazimierza Wierzyńskiego



– określa nastrój wiersza

– wypisuje sformułowania wywołujące „barwne” wrażenia

– nazywa motywy roślinne

– wyjaśnia, czym jest przerzutnia

– odczytuje przerzutnie

– tworzy wersję malarską wiersza


– wyjaśnia, w jaki sposób nastrój wiersza oddziałuje na czytelnika

– wyjaśnia symboliczne znaczenia kolorów

– korzysta ze słownika symboli

– wyjaśnia sens wyznania podmiotu lirycznego

– nazywa stany emocjonalne podmiotu lirycznego

– wyjaśnia, jaką funkcję pełnią motywy roślinne

– wyjaśnia stosowanie przerzutni

– tworzy i opisuje wersję malarską wiersza

Kazimierz Wierzyński 100 m


– nazywa wrażenia czytelnicze


– nazywa postać mówiącą, uzasadniając wypowiedź cytatami

– podaje cechy postaci mówiącej

– określa cel sportowca; środki, które prowadzą do celu; przeciwnika, którego musi pokonać


– określa funkcję, jaką pełnią rymy w wierszu

– proponuje inny tytuł dla utworu, uzasadniając wypowiedź

– wymienia bohaterów innych utworów, którzy cechami przypominają postać mówiącą

– wyjaśnia, czym jest rym

– rozróżnia rymy dokładane i niedokładne, żeńskie i męskie

– odczytuje rymy z wiersza

w wierszu

– wyraża opinię na temat wierszy o tematyce sportowej

– dokonuje adaptacji wiersza na obrazy filmowe

Jan Twardowski Z bliska, Nie łabędzi śpiew, Święty Antoni, Pomału, Teoretyk, Obawa

– zapoznaje się z informacjami na temat Jana Twardowskiego



– określa tematykę utworów

– odczytuje myśli zawarte w poszczególnych tekstach

– klasyfikuje poznane utwory jako fraszki

– wymienia cechy fraszki


– rozróżnia rodzaje (odmiany) fraszek

– wyjaśnia, na czym polegają różnice między poszczególnymi rodzajami fraszek

– układa komentarz na temat poznanych utworów

– wypowiada się o języku fraszek

– porównuje fraszki różnych poetów

– układa fraszkę

Zbigniew HerbertDwie krople

– zapoznaje się z informacjami na temat Zbigniewa Herberta



– określa tematykę utworu, uzasadniając wypowiedź

– podaje informacje na temat bohaterów wiersza

– odczytuje najważniejszy fragment tekstu, uzasadniając własne zdanie


– wyjaśnia fragmenty tekstu, których zrozumienie sprawia kłopot

– formułuje pytania dotyczące opowiedzianej w wierszu historii dwojga bohaterów

– charakteryzuje język wiersza

– redaguje wypowiedź na temat miłości jako tematu literackiego

Zbigniew HerbertPan od przyrody


– opowiada o swoich wrażeniach


– wyjaśnia sens zawartych w

czytelniczych

– odczytuje fragmenty ujawniające osobę mówiącą

– podaje informacje na temat osoby mówiącej

– podaje informacje na temat bohatera utworu

– zapisuje w punktach losy osoby mówiącej i bohatera utworu

– nazywa cechy bohatera

– nazywa uczucia osoby mówiącej

– określa stosunek osoby mówiącej do bohatera

– odczytuje przenośnie

– redaguje stronę z kroniki szkolnej

utworze przenośni

– wyjaśnia sens zakończenia

– określa ideę utworu

– wypowiada się na temat języka poezji

– redaguje monolog skierowany do bohatera wiersza

Wisława Szymborska Niektórzy lubią poezję

– zapoznaje się z informacjami na temat Wisławy Szymborskiej


– omawia tematykę utworu


– wyjaśnia różnicę między osobą mówiącą a autorem

– zastępuje powtarzający się wyraz bardziej precyzyjnymi słowami

– odczytuje ze słownika języka polskiego lub encyklopedii znaczenie słowa poezja


– odczytuje najbardziej zaskakujący fragment tekstu, uzasadniając wybór

– określa sens wiersza

– wypowiada się na temat „przymusu” czytania poezji w szkole, uzasadniając swoją wypowiedź tytułami wierszy

– definiuje słowo poezja

Wisława Szymborska Pochwała złego o sobie mniemania

– wyjaśnia znaczenie słowa sumienie

– wyjaśnia znaczenia związków frazeologicznych z wyrazem sumienie


– dokonuje (z uzasadnieniem) innego podziału utworu

– odczytuje fragment tekstu,

– tworzy artykuł hasłowy wyjaśniający znaczenie pojęcia sumienie




sprawiający największe wrażenie, uzasadniając wybór

– odpowiada na pytanie dlaczego? w odniesieniu do poszczególnych wersów wiersza

– formułuje własny komentarz do wiersza, rozwijając podaną myśl

– wyjaśnia sens tytułu

Halina Poświatowska Jestem Julią

– zapoznaje się z informacjami na temat Haliny Poświatowskiej


– formułuje pytania nasuwające się podczas czytania utworu

– rozmawia na temat możliwych odpowiedzi na zadane pytania


– określa związek treści utworu z dramatem Szekspira

– nazywa przeżycia, uczucia osoby mówiącej

– wyróżnia obrazy poetyckie


– dyskutuje na temat zasadności postawionych pytań

– wyjaśnia sens obrazów poetyckich

– wykorzystuje wiedzę o utworze Szekspira do interpretacji utworu

– formułuje (rozwijając podane stwierdzenia) własny komentarz do wiersza zawierający propozycję wyjaśnienia jego zagadki


Halina Poświatowska ***[zawsze kiedy chcę żyć krzyczę]




– wymienia wartości cenione przez postać mówiącą

– nazywa przeżycia, uczucia osoby mówiącej


– wyjaśnia, dlaczego wiersz można traktować jak poetycką biografię


– zestawia osobę mówiącą w wierszu z autorką

Adam ZagajewskiSzybki wiersz

– słucha fragmentu chorału gregoriańskiego

– zapoznaje się z informacjami na temat Adama Zagajewskiego


– określa sytuację liryczną, w jakiej znajduje się bohater

– omawia okoliczności towarzyszące przedstawionej sytuacji

– określa przeżycia, stany emocjonalne bohatera

– odczytuje zaskakujące połączenia słowne

– określa problem wiersza, rozwijając wybraną propozycję

– podaje charakterystyczną cechę chorału jako utworu muzycznego

– wypowiada się na temat odrodzenia elementów chorałowych w muzyce popularnej


– wyjaśnia sens sformułowań określających sytuację, w jakiej znalazł się bohater

– wyjaśnia informacje dotyczące miejsca pobytu bohatera, powołując się na fragmenty tekstu

– ocenia połączenia słowne obecne w wierszu

– zadaje pytania, które prowokuje wiersz

– porównuje wiersz z chorałem

Adam Zagajewski Wzgórze


– opowiada o świecie przedstawionym w wierszu

– podkreśla we fragmencie zapisków zdanie, które mogłoby być wyjaśniającym komentarzem do wiersza

– ogląda reprodukcję obrazu

– wypowiada się na temat obrazu

– proponuje inny tytuł dla obrazu


– formułuje pytania, które nasuwają się po przeczytaniu wiersza

– porównuje świat przedstawiony na obrazie i w wierszu

– porównuje środki artystycznego wyrazu zastosowane przez poetę i malarza

– wyjaśnia rolę poezji

Świat na scenie

Od Tespisa do Szekspira, czyli dzieciństwo i młodość teatru i dramatu

– wyjaśnia różne znaczenia słowa teatr




– podaje informacje na temat teatru w Grecji

– opowiada o współczesnym teatrze

– wyjaśnia znaczenie słownictwa związanego z teatrem i początkami teatru

– korzysta ze słownika języka polskiego i wyrazów obcych

– używa słowa teatr w różnych znaczeniach

– opowiada o początkach teatru

– przedstawia pochodzenie nazwy dramat

– wymienia różnice między teatrem współczesnym a teatrem greckim

William SzekspirRomeo i Julia

– zapoznaje się z informacjami na temat Williama Szekspira



– rekonstruuje przebieg wydarzeń

– opowiada o zdarzeniu będącym zawiązaniem akcji

– opowiada o losach postaci

– charakteryzuje postacie dramatu

– przytacza argumenty z tekstu

– określa rolę chóru

– wyjaśnia pojęcie tragizmu

– odróżnia dramat od innych rodzajów literackich

– wyjaśnia motywy działania bohaterów

– wyjaśnia sens wypowiedzi bohaterów

– charakteryzuje postacie tragiczne

– wyjaśnia, co odróżnia rodzaje literackie od siebie

– wymienia cechy dramatu szekspirowskiego

– wyjaśnia, czym jest miłość tragiczna

– wypowiada się na temat przekładu dramatu

– wymyśla szczęśliwe zakończenie wydarzeń

– wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego

– wypowiada się na temat obejrzanych inscenizacji sztuk Szekspira oraz adaptacji filmowych jego utworów

Dramat na scenie, czyli przedstawienie

– czyta cicho, mając na uwadze informacje podane w tekście


– wyjaśnia zależność między dramatem a teatrem

– dostrzega powiązania terminu inscenizacja z reżyserem i przedstawieniem

– posługuje się słownictwem związanym z teatrem

– wyjaśnia, czym są didaskalia

– wymienia środki wyrazu (znaki), którymi posługuje się teatr

– wyjaśnia rolę didaskaliów

– tłumaczy, na czym polega umowność w teatrze

– określa rolę poszczególnych znaków teatralnych

– wyjaśnia, na czym polega język teatru

– analizuje tekst dramatu, mając na uwadze jego cechy

– dopisuje didaskalia

Warsztaty teatralne dla początkujących inscenizatorów i aktorów

– określa rolę reżysera, aktora, scenografa i kompozytora w przygotowaniu przedstawienia

– bierze udział w przygotowaniach do inscenizacji:

wyznacza role włącza się w projektowanie i

wykonanie dekoracji proponuje rekwizyty wypowiada własne zdanie

na temat scenografii uczestniczy w próbach– odróżnia gest od mimiki

– bierze udział w przedstawieniu

– posługuje się fachowym słownictwem

– aktywnie uczestniczy w przygotowaniach do inscenizacji:

wybiera tekst do inscenizacji, mając na uwadze jego atrakcyjność dla współczesnego widza

wypowiada się z uzasadnieniem na temat zasadności zachowania realiów historycznych

wyznacza funkcje i role przedstawia projekt

dekoracji w formie opisu lub rysunku

projektuje i wykonuje rekwizyty

proponuje gest i mimikę

wybiera muzykę dyskutuje na temat

sposobu inscenizacji, uzasadniając swe zdanie

Adam Mickiewicz Dziady cz. II

– czyta cicho ze zrozumieniem, korzystając ze słowniczka trudniejszych wyrazów i zwrotów

– określa czas i miejsce akcji

– wypowiada się na temat scenerii

– rozpoznaje postać głównego bohatera

– formułuje definicję upiora na podstawie wiersza

– podaje informacje na temat kolejnych postaci-duchów

– ocenia bohaterów

– dostrzega w utworze motyw winy i kary

– wybiera spośród wypowiedzi chóru te, które mają charakter nauki moralnej

– rozpoznaje w utworze dramat

– wylicza cechy dramatu

– redaguje w punktach raport z przebiegu uroczystości

– bierze udział w przygotowaniach do inscenizacji

– podaje informacje na temat genezy utworu

– wyjaśnia motyw upiora

– wylicza dzieła literackie i filmowe z motywem upiora

– określa rolę Guślarza w obrzędzie

– określa funkcje duchów

– odróżnia elementy nawiązujące do religii chrześcijańskiej od elementów zaczerpniętych z obrzędowości pogańskiej

– wyjaśnia motyw winy i kary

– wyjaśnia główną myśl dramatu: problem życia i śmierci

– redaguje sprawozdanie z uroczystości

– opisuje obrzęd z zachowaniem realiów

– aktywnie uczestniczy w przygotowaniach do inscenizacji

Komedia, siostra tragedii



– odróżnia komedię od tragedii na podstawie ich cech

– wyjaśnia pochodzenie nazwy komedia

– formułuje objaśnienie pojęcia komizm na podstawie tekstu

– podaje i wyjaśnia przykłady różnych odmian komizmu

– wymienia cechy komizmu

– rozróżnia odmiany komizmu

– wyjaśnia określenie: „komedia, młodsza siostra tragedii”

– wymienia cechy akcji, która nie mogłaby stanowić podstawy fabuły komediowej

Aleksander Fredro Zemsta

– zapoznaje się z informacjami na temat Aleksandra Fredry



– rekonstruuje przebieg wydarzeń

– wymienia głównych bohaterów dramatu

– rozpoznaje i nazywa wady i zalety postaci

– odczytuje ze słownika języka polskiego znaczenie wyrazu zemsta

– opowiada o śmiesznych sytuacjach

– wyjaśnia znaczenie słowa intryga

– rozróżnia odmiany komizmu

– układa listę postaci, mając na uwadze ich cechy komiczne

– rozpoznaje w utworze komedię charakterów

– przytacza argumenty z tekstu

– proponuje gesty i ruch sceniczny dla wybranej postaci

– recytuje fragmenty utworu

– opowiada o genezie utworu

– wyjaśnia istotę sporu

– przedstawia na rysunku poczynania bohaterów ułożone w pary: wyrządzona krzywda odwet

– opowiada o zamiarach (celu działania) bohaterów

– wymienia postacie, które osiągnęły (bądź nie) swój cel

– podaje związki frazeologiczne z wyrazem zemsta


– tytułuje najśmieszniejsze sceny

– wyjaśnia, na czym polega intryga w utworze

– analizuje sceny pod względem zastosowanych odmian komizmu

– wyjaśnia, czym jest komedia charakterów

– proponuje sposób wypowiadania kwestii przez wybraną postać

– recytuje fragmenty, wydobywając komizm tekstu

Aleksander Fredro Autobiografia

– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście

– wyjaśnia, czym jest autobiografia

– wypowiada się na temat

– odróżnia tekst biograficzny od autobiografii

– wymienia wydarzenia historyczne przywołane w tekście

– opowiada o pobycie pisarza w Paryżu

– cytuje zdanie relacjonujące moment prawdziwego zainteresowania się Fredry dramatem

– odczytuje fragment będący refleksją o współistnieniu dramatu i teatru

edukacji dzieci w XIX-wiecznej Galicji

– wyjaśnia sens wyrażenia szkoła świata

– wyraża współczesnym językiem rozumienie powołania autora dramatycznego

– wyjaśnia, czy pisarz zrealizował swoje powołanie autora dramatycznego

– redaguje jednoaktówkę komediową

Treść w okamgnieniu – czyli o streszczeniu

– wyjaśnia, czym jest streszczenie i kiedy się przydaje

– wybiera i porządkuje najważniejsze informacje

– skraca zdania, zastępując wyrazy i zwroty szczegółowe wyrazami o znaczeniu ogólnym

– streszcza tekst

– formułuje zasady dobrego streszczenia, uwzględniając wskazówkami z tekstu Fredry

– zapisuje fakty potrzebne do streszczenia akcji Dziadów cz. II

– poprawia zdania pochodzące z niewprawnie napisanego streszczenia

Wszystko jest teatrem? – czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście


– formułuje definicję teatru jako widowiska

– łączy rodzaj widowiska ze znakiem teatralnym i formą wyrazu artystycznego

– uzupełnia tekst pojęciami związanymi ze zjawiskiem teatru

– podaje przykłady zjawisk spoza teatru, które zawierają jego elementy

– wyjaśnia istotę opery, pantomimy i spektaklu baletowego

Świat na ekranie

Mirosław Przylipiak – czyta cicho ze zrozumieniem, – przytacza nazwiska innych

Przyjechał pociąg z kinem

mając na uwadze informacje podane w tekście


– wie, że twórcami kina byli bracia Lumière

– wymienia główne fakty z historii powstania filmu

– wyjaśnia zasadność sformułowania przyjechał pociąg z kinem

– tworzy schematyczny rysunek pomieszczenia zwanego camera obscura

– redaguje notatkę prasową

wynalazców związanych z powstaniem kina

– opowiada o powstaniu filmu

– opowiada o znaczeniu pierwszego pokazu filmowego

– wyjaśnia zjawiska zachodzące w pomieszczeniu zwanym camera obscura

– redaguje artykuł prasowy

Żywe obrazy zmieniają świat



– rozróżnia pojęcia: kino, film, telewizja

– analizuje repertuar kin z początku XX wieku

– odczytuje dane z osi czasu

– wymienia wynalazki techniczne XX wieku określane mianem rewolucji audiowizualnej

– podaje informacje zawarte na plakatach i reklamach filmowych

– poleca film, uzasadniając propozycję

– redaguje opowiadanie twórcze

– definiuje pojęcia: kino, film, telewizja

– opowiada na podstawie repertuaru kin o pragnieniach i zainteresowaniach ludzi z początku XX wieku

– wyjaśnia pojęcie rewolucja audiowizualna

– wyjaśnia, w jaki sposób plakaty i reklamy filmowe oddziaływały na odbiorców

– charakteryzuje przy użyciu prostego, obrazowego języka zjawisko kina, filmu i telewizji

– samodzielnie wnioskuje, argumentuje, odwołując się do tekstu

– tworzy teksty reklamowe na temat filmu

– projektuje plakat filmowy

– redaguje kartkę z poradnika lub opinię z uzasadnieniem

Jerzy HoffmanOgniem i mieczem (fragmenty scenariusza)

– zapoznaje się z informacjami na temat Jerzego Hoffmana


– klasyfikuje poznany tekst jako scenariusz filmowy

– wymienia informacje zawarte w scenariuszu filmowym

– porównuje fragment scenariusza z odpowiednim fragmentem literackiego pierwowzoru i wymienia różnice między nimi

– porównuje fragment filmu z fragmentem scenariusza

– proponuje utwór będący dobrym materiałem na scenariusz, uzasadniając wybór

– definiuje pojęcie scenariusz filmowy

– omawia podobieństwa i różnice między scenariuszem a tekstem epickim i dramatycznym

– uzasadnia zasadność zmian w scenariuszu w odniesieniu do literackiego pierwowzoru

– wyjaśnia różnice między scenariuszem a jego realizacją filmową

– przekształca fragment

powieści na scenariusz filmowy

Roman WłodekZe stronic na ekran, czyli o adaptacji filmowej (nie tylko „Ogniem i mieczem”)

– zapoznaje się z informacjami na temat autora tekstu


– wyjaśnia pojęcie adaptacja filmowa

– wymienia etapy adaptacji filmowej

– wymienia adaptacje filmowe powieści Sienkiewicza w kolejności chronologicznej

– wyjaśnia, dlaczego Hoffman ekranizował części trylogii w odwrotnej kolejności

– rozróżnia pojęcia: scenariusz i scenopis

– przytacza przykłady różnych adaptacji filmowych

– wymienia we właściwej kolejności etapy adaptacji filmowej

– wyjaśnia pojęcie filmowość literatury

– podaje przykłady „filmowości” literatury

– wyjaśnia, czym różni się scenariusz od scenopisu

– redaguje instrukcję dla filmowców, stosując fachowe słownictwo

– formułuje komentarz dotyczący obsady aktorskiej, uzasadniając swą opinię

– uzupełnia brakujące ogniwa procesu powstawania scenariusza

– kwalifikuje podane prace nad filmem do okresu przedprodukcji lub postprodukcji

Filmowa sztuka opowiadania – jaka jest, jaka była, jaka będzie?



– opowiada o „budowaniu filmowego świata”

– wyjaśnia sens określenia „ruchome obrazy”

– cytuje zdanie będące poglądem autora na temat możliwości dokładnego opisania filmowych środków wyrazu

– zapoznaje się z informacjami o filmie animowanym

– podaje przykłady filmów animowanych

– wymienia przyczyny popularności filmu

– cytuje zdania wyrażające niepewność, wątpienie, niezdecydowanie autora tekstu

– wyjaśnia, na czym polega różnica w sposobie tworzenia filmu tradycyjnego i komputerowego

– wymienia charakterystyczne cechy filmu animowanego

– odpowiada na pytanie, jakie potrzeby zaspakajają filmy animowane

Nie samo podpatrywanie świata (o filmie dokumentalnym)



– wymienia cechy filmu dokumentalnego

– formułuje opinię o fotosach, uzasadniając ją

– wyjaśnia, kiedy film dokumentalny może być niewiarygodny

– wyjaśnia, jaka jest różnica między filmem dokumentalnym a filmem fabularnym

– proponuje listę tematów filmów dokumentalnych wraz z uzasadnieniem

– przygotowuje fotoreportaż, uzasadniając wybór zdjęć

W cyfrowym świecie – czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście

– wypowiada się na temat swoich doświadczeń z komputerem i Internetem


– wymienia znane współczesne środki przekazywania informacji

– wyjaśnia różnicę między transmisją a interakcją

– wyjaśnia znaczenie słowa multimedialny

– wyjaśnia pochodzenie niektórych terminów komputerowych

– opowiada (na podstawie zdjęć) o zmianach komputerów na przestrzeni dziesięcioleci

– zapisuje informacje na osi czasu

– wylicza korzyści i zagrożenia Internetu

– przedstawia pomysł swojej wymarzonej gry komputerowej

– charakteryzuje współczesne środki przekazywania informacji

– omawia przykład zastosowania techniki cyfrowej

– uzasadnia stwierdzenie, że internauta może być jednocześnie nadawcą i odbiorcą informacji

– formułuje, korzystając z tekstu, zasady posługiwania się współczesnymi mediami

– wylicza korzyści i zagrożenia gier komputerowych

– przygotowuje projekt swojego wystąpienia multimedialnego

Świat na szpaltach

Gazeta w podręczniku. Najkrótsza historia prasy…

– wypowiada się na temat swoich doświadczeń czytelniczych dotyczących prasy

– wyjaśnia znaczenie pojęć: prasa, gazeta, czasopismo


– wymienia przyczyny pojawienia się poprzedniczki gazety w starożytnym Rzymie

– cytuje fragment streszczający przyczyny ponownego pojawienia się prasy w Europie

– wymienia najważniejsze skutki

– wyjaśnia, czego poszukuje w gazetach i czasopismach

– wymienia rodzaje prasy ze względu na zainteresowania odbiorców

– oddziela skutki od przyczyn

– wyjaśnia, dlaczego wynalazki techniczne mogą zagrozić tradycyjnej prasie

– wskazuje w gazecie kolumnę, szpalty, rubryki

– charakteryzuje teksty sąsiadujące z artykułem

wynalezienia druku

– zna podstawowe terminy prasowe (tytuł, artykuł, kolumna, szpalta, rubryka)

– nazywa teksty sąsiadujące z artykułem

Stanisław Bortnowski Być dziennikarzem

– zapoznaje się z informacjami na temat autora tekstu


– cytuje fragment zawierający zwięzłą charakterystykę zawodu dziennikarza

– nazywa cechy dobrego dziennikarza

– cytuje zdanie będące reklamą zawodu dziennikarza

– odróżnia wrodzone umiejętności dziennikarza od wypracowanych

– posługuje się czynnie słownictwem związanym z dziennikarstwem

W informacji i artykule nie zapomnij o tytule! Gimnastyka umysłowa, czyli – jak zatytułować?


– wyjaśnia, jaką funkcję spełnia tytuł

– określa cechy dobrego tytułu

– wyjaśnia pojęcia: nadtytuł, podtytuł

– ocenia tytuły prasowe, uzasadniając swe zdanie

– analizuje budowę tytułów

– rozróżnia kategorie tytułów

– przyporządkowuje tytuł do określonej kategorii

– układa nadtytuły

– nadaje tytuły zapowiadanym artykułom

– tytułuje informacje prasowe

– redaguje zapowiedzi

Informacja – chleb powszedni dziennikarza i artykuł pierwszej potrzeby


– wymienia pytania, na które powinien odpowiadać dobry tekst informacyjny

– wyjaśnia, czym jest manipulacja

– sporządza notatkę w formie schematu, wybierając informacje z tekstu

– podaje przykłady manipulacji

prasowej

– wyjaśnia różnicę między

prasowa

– odróżnia tekst informacyjny od oceniającego

– porządkuje fakty

– redaguje informację na podstawie uporządkowanych faktów

obiektywną informacją a oceną

– przekształca tekst informacji, pozbawiając go niepotrzebnych elementów

– układa na podstawie zdjęcia listę faktów do informacji prasowej

– redaguje na tej podstawie wyczerpującą i dobrze skonstruowaną informację

Od wzmianki do sprawozdania – sztuka informowania


– wymienia podstawowe gatunki tekstów informacyjnych (wzmianka, zapowiedź, notatka, sprawozdanie, sylwetka)

– odróżnia informowanie od komentowania

– redaguje wzmiankę, zapowiedź, sprawozdanie

– charakteryzuje poszczególne gatunki tekstów informacyjnych

– wskazuje przykłady tekstów informacyjnych w prasie

– redaguje notatkę, sylwetkę

** Zakres kształcenia językowego (Zofia Czarniecka-Rodzik Gramatyka i stylistyka) rozpisany na poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy. Wymagania podstawowe są ważne dla dalszego uczenia się przedmiotu. Powinna poradzić sobie z nimi zdecydowana większość zespołu klasowego. W zależności od stopnia sprostania tym wymaganiom uczniowie otrzymują ocenę dopuszczającą lub dostateczną. Natomiast za opanowanie umiejętności zapisanych jako ponadpodstawowe ocenę dobrą lub bardzo dobrą.

Uwaga! Po podjęciu pracy z konkretnym zespołem uczniów może się okazać konieczne dokonanie pewnych przesunięć w obrębie poziomów wymagań, aby dostosować je do rzeczywistej sytuacji edukacyjnej, z jaką nauczyciel będzie miał do czynienia w danej klasie.

Treści kształcenia

Poziom wymagań Materiał kształcenia (numery stron w podręczniku)

Podstawowy (P) Ponadpodstawowy (PP)

FLEKSJA

Czasownik

Uczeń: Uczeń:

s. 9–25

– odróżnia czasownik od innych części mowy na podstawie znaczenia i pytań

– rozpoznaje i określa formy osoby, liczby, czasu i rodzaju

– odróżnia formy osobowe od nieosobowych (bezokolicznik, formy na -no, -to)

– rozpoznaje i tworzy formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego

– rozróżnia i tworzy czasowniki dokonane i niedokonane

– nazywa strony czasownika

– przekształca stronę czynną na bierną i odwrotnie

– pisze poprawnie cząstki

-bym, -byś, -by

– zna i stosuje zasady pisowni zakończeń czasowników w czasie przeszłym

– stosuje różne formy czasownikowe w zależności od formy wypowiedzi

– celowo stosuje różne tryby czasownika w wypowiedziach ustnych i pisemnych

– rozróżnia czasowniki przechodnie i nieprzechodnie

– stosuje strony czasownika w zależności od rodzaju tekstu

– stosuje nieregularne formy czasowników

Rzeczownik – odróżnia rzeczownik od innych części mowy na podstawie znaczenia

– odmienia rzeczownik przez przypadki

– określa przypadek, liczbę i rodzaj rzeczownika

– rozróżnia temat i końcówkę rzeczownika

– rozpoznaje tematy oboczne rzeczownika

– używa poprawnych form rzeczowników odmieniających się nietypowo

– wyjaśnia, na czym polegają osobliwości w odmianie rzeczowników

– zna i stosuje zasady dotyczące

s. 26–35

– wskazuje i nazywa oboczności w tematach rzeczowników

pisowni zakończeń

-ji, -ii, -i w niektórych formach rzeczowników na

-ja, -ia, -ea

Przymiotnik

– odróżnia przymiotnik od innych części mowy na podstawie znaczenia i pytań

– stosuje w wypowiedzeniach przymiotnik jako określenie rzeczownika

– odmienia przymiotnik przez przypadki, liczby i rodzaje

– określa przypadek, liczbę i rodzaj przymiotnika

– stopniuje przymiotniki

– rozróżnia stopniowanie proste, opisowe i nieregularne

– rozpoznaje przymiotniki niepodlegające stopniowaniu

– zna i stosuje zasady dotyczące wielkiej i małej litery w pisowni przymiotników

– używa w wypowiedziach ustnych i pisemnych różnorodnych przymiotników oraz związków frazeologicznych zawierających przymiotniki

– poprawnie używa przymiotników w związkach frazeologicznych

– tworzy przy użyciu przymiotników wypowiedź nacechowaną dodatnio lub ujemnie

– stosuje odpowiednie stopnie przymiotnika ze względu na przekazywaną informację i intencję wypowiedzi

s. 36–43

Liczebnik

– odróżnia liczebnik od innych części mowy

– rozróżnia liczebniki główne, porządkowe, zbiorowe, ułamkowe i nieokreślone

– dostosowuje formy rzeczownika i czasownika do form liczebnika

– poprawnie odmienia liczebniki

– poprawnie stosuje liczebniki zbiorowe w wypowiedziach ustnych i pisemnych

– stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych liczebnik w formie przydawki i orzecznika

s. 44–49

Przysłówek – wyróżnia przysłówek jako określenie czasownika

– tworzy przysłówki od przymiotników

– stopniuje przysłówki

– używa różnorodnych przysłówków, nazywając sposób, miejsce i czas wykonywanych czynności

– stosuje odpowiednie stopnie przysłówka ze względu na

s. 50–52

– rozróżnia stopniowanie proste, opisowe i nieregularne

– rozpoznaje przysłówki niepodlegające stopniowaniu

przekazywaną informację i intencję wypowiedzi

– poprawnie używa przysłówków w związkach frazeologicznych

- poprawnie zapisuje przysłówki złożone

Zaimek

– wyjaśnia znaczenie zaimków i ich funkcje

– rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne, przysłowne i liczebne

– zastępuje różne części mowy odpowiednimi zaimkami

– odmienia zaimki

– używa dłuższych i krótszych form zaimków

– stosuje poprawne formy gramatyczne zaimków

– świadomie używa zaimków we własnych tekstach

s. 53–57

Przyimek

– wyróżnia przyimek jako nieodmienną i niesamodzielną część mowy wskazującą na relacje przestrzenne, czasowe i przyczynowe pomiędzy różnymi częściami zdania

– dostosowuje formy gramatyczne rzeczownika do łączącego się z nim przyimka

– poprawnie zapisuje wyrażenia przyimkowe

– używa przyimków w związkach wyrazowych

– poprawnie zapisuje przyimki złożone

s. 58–60

Spójnik

– wyróżnia spójnik jako nieodmienną i niesamodzielną część mowy łączącą wyrazy w obrębie zdania oraz zdania składowe

– poprawnie stosuje spójniki w wypowiedzeniu pojedynczym i złożonym

– przekształca wypowiedzenia, stosując zamiennie spójniki

– używa różnych spójników w celu osiągnięcia spójności wypowiedzi

s. 61–63

Partykuła – wyróżnia partykułę jako nieodmienną i niesamodzielną część mowy, która modyfikuje znaczenie wyrazu lub zdania

– przekształca tekst, modyfikując jego znaczenie przez użycie różnych partykuł

s. 64–75

– zna i stosuje zasady dotyczące pisowni partykuły -by z różnymi częściami mowy

– zna i stosuje zasady dotyczące pisowni partykuły nie z różnymi częściami mowy

– stosuje w wypowiedzeniach partykuły w zależności od intencji

– zapisuje poprawnie wyjątki

Wykrzyknik

– wyróżnia wykrzyknik jako nieodmienną i niesamodzielną część mowy, która służy do wyrażania silnych stanów uczuciowych mówiącego, wezwań i poleceń

– zapisuje różne wykrzykniki

– stosuje poprawną interpunkcję

– dostrzega celowość użycia wykrzyknika w wypowiedzi

– celowo stosuje w wypowiedziach różnorodne wykrzykniki

SKŁADNIA

Zdanie i równoważnik zdania

Uczeń: Uczeń: s. 87–92

– stosuje różne rodzaje wypowiedzeń pojedynczych ze względu na cel wypowiedzi (intencję)

– rozpoznaje zamierzony przez nadawcę cel wypowiedzi

– rozróżnia zdanie i równoważnik zdania

– rozróżnia zdania pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte

– rozwija zdanie pojedyncze nierozwinięte, dodając określenia

– przekształca równoważniki zdań w zdania

– przekształca zdania w równoważniki zdań

– układa plan zdarzeń w formie zdań

– układa plan zdarzeń w formie równoważników zdań

– stosuje równoważniki zdań w wypowiedziach ustnych i pisemnych

– dostrzega stylistyczną funkcję równoważników zdań

– stosuje odpowiednią interpunkcję w wypowiedzeniu pojedynczym

Orzeczenie

– rozpoznaje w zdaniu orzeczenie jako najważniejszą jego część

– rozróżnia orzeczenie czasownikowe i imienne

– stosuje w zdaniach orzeczenie czasownikowe i imienne, z czasownikiem modalnym

i z frazeologizmem

s. 93–96

Podmiot

– rozpoznaje w zdaniu podmiot jako drugą po orzeczeniu najważniejszą jego część

– stosuje podmioty wyrażone różnymi częściami mowy

– wskazuje zdania bezpodmiotowe

– rozróżnia podmiot gramatyczny, logiczny, domyślny, szeregowy i zbiorowy

– używa zdań bezpodmiotowych

– przekształca zdania bezpodmiotowe na zdania z podmiotem

s. 97–104

Przydawka

– rozpoznaje przydawkę jako określenie rzeczownika lub zaimka rzeczownego

– stosuje różne typy przydawek

– rozróżnia przydawkę przymiotną, rzeczowną, przyimkową i liczebną

– zna i stosuje zasady interpunkcyjne dotyczące oddzielania przecinkiem przydawek jednorodnych

– używa różnorodnych przydawek w odpowiednich formach fleksyjnych

– tworzy związki frazeologiczne poprzez dodanie do rzeczowników przydawek s. 105–109

Dopełnienie

– rozpoznaje dopełnienie jako część zdania uzupełniającą (rozwijającą) treść czasownika

– rozwija treść zdań, stosując dopełnienia

– stosuje dopełnienia we właściwych formach fleksyjnych

- stosuje w zdaniach dopełnienia w formie bezokoliczników

s. 110–113

Okolicznik – rozpoznaje okolicznik jako część zdania określającą okoliczności czynności wyrażonej przez czasownik

– stosuje okoliczniki miejsca, czasu, sposobu, przyczyny, celu, przyzwolenia i warunku w zależności od intencji

s. 114–121

– rozwija treść zdań, stosując różne okoliczniki

– rozróżnia okoliczniki miejsca, czasu, sposobu, przyczyny, celu, przyzwolenia i warunku

– tworzy związki frazeologiczne z użyciem okoliczników

Rozbiór logiczny zdania

– dostrzega logiczne powiązania między wyrazami w zdaniu

– wyróżnia wyrazy nadrzędne (określane) i podrzędne (określające)

– nazywa części zdania

– przedstawia powiązania między wyrazami na wykresie

– nazywa części zdania, uwzględniając różne rodzaje podmiotu, orzeczenia, przydawki i okolicznika

s. 122–125

Związki składniowe

– wyróżnia wyrazy nadrzędne (określane) i podrzędne (określające)

– rozróżnia związek główny i związki poboczne

– łączy wyrazy w związki, stosując poprawne formy fleksyjne

– rozróżnia związki zgody, rządu i przynależności

– tworzy frazeologizmy, stosując odpowiednie związki składniowe

– nazywa związki składniowe we frazeologizmach

s. 126–130

7.KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE DRUGIEJ GIMNAZJUM.

OCENA DOPUSZCZAJĄCA.8. UCZEŃ:

~ czyta ze zrozumieniem podstawowe teksty literackie;~ wyszukuje informacje w tekście;~ rozróżnia fikcję literacką od autentyzmu;~ odtwarza zdarzenia;~ sporządza plan odtwórczy według określonych wskazówek;~ charakteryzuje bohaterów;~ nazywa elementarne uczucia i emocje;~ próbuje argumentować;~ przekazuje myśli w sposób jasny i zrozumiały;~ w miarę poprawnie, według wskazówek nauczyciela, redaguje formy wypowiedzi: opowiadanie, opis, charakterystykę;~ przy pomocy nauczyciela redaguje w prostej formie: instrukcję, sprawozdanie, list;~ dokonuje streszczenia;~ wykonuje notatkę według podanych wskazówek;~ w prostej formie, według ustalonego schematu buduje ustną wypowiedź

okolicznościową: życzenia, gratulacje, podziękowania;~ redaguje w oparciu o ustalony schemat prosty tekst użytkowy: zaproszenie, zawiadomienie, ogłoszenie;~ skraca i rozwija wypowiedzi zgodnie z instrukcją;~ zadaje pytania;~ potrafi rozmawiać;~ wypowiada się na temat własnej osoby;~ potrafi rozpoznać i napisać prosty tekst reklamowy;~ pracuje w grupie;~ zna podstawowe środki stylistyczne: epitet, metafora, porównanie, animizacja, personifikacja, pytanie retoryczne;~ zna rodzaje i podstawowe gatunki literackie;~ poprawnie łączy nazwiska autorów i tytuły dzieł;~ zna podstawowe rodzaje słowników i potrafi z nich korzystać;~ stosuje poprawna interpunkcję w zapisie daty;~ posiada podstawowe wiadomości z zakresu nauki o języku: odmienne i nieodmienne części mowy, części zdania, zdanie pojedyncze, zdanie złożone, równoważnik zdania, głoski, litery, wyrazy pokrewne, imiesłowy ( bez określania nazwy ), neologizmy, archaizmy,~ rozpoznaje formę czasownika w stronie czynnej, biernej, zwrotnej;~ buduje konstrukcję zdania z czasownikiem w stronie czynnej, biernej i zwrotnej; ~ wie, że imiesłowy tworzymy od czasowników;~ potrafi wskazać imiesłowy w tekście;

9. ~ zna podstawowe pojęcia słowotwórcze~ rozróżnia skróty i skrótowce;~ zna pojęcia: dialog, narracja, narrator, podmiot liryczny, oda, sonet, tren, przerzutnia, retoryka, orator, przemówienie, przypis, synonim, geneza, utopia;

OCENA DOSTATECZNA.10. UCZEŃ (j.w. oraz):

~ uważnie słucha, czyta ze zrozumieniem;~ z samodzielnie czytanego tekstu wybiera dla siebie informacje istotne, przekazuje je własnymi słowami;~ określa tematykę;~ potrafi opowiedzieć o zdarzeniach, określić ich miejsce i czas;~ porównuje zachowanie i działania bohaterów;~ dostrzega zarówno w utworach literackich jak i w życiu powszednim zależności przyczynowo – skutkowe;~ wyraża skojarzenia i emocje;~ gromadzi argumenty;~ notuje argumenty w postaci zdań pojedynczych, równoważników zdań;~ rozróżnia stwierdzenia (tezy) i przypuszczenia (hipotezy);~ próbuje formułować wnioski;~ buduje wypowiedź spójną, zgodną z tematem;~ poprawnie redaguje formy wypowiedzi: opowiadanie, opis, streszczenie,

charakterystykę, dialog, sprawozdanie, instrukcję, list;~ według schematu redaguje rozprawkę;~ tworzy proste formy tekstów użytkowych;~ stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych urozmaicone słownictwo;~ proponuje różnorodne wyrazy oceniające i określenia;~ sporządza proste formy notatek;~ próbuje notować podczas słuchania;~ w sposób jasny i rzeczowy przekazuje informacje;~ formułuje pytania ogólne i szczegółowe, zgodne z tematem;~ wypowiada się na różnorodne tematy, określa cel wypowiedzi;~ potrafi podtrzymać kontakt w rozmowie; ~ właściwie reaguje na wypowiedź współrozmówcy;~ zabiera głos w dyskusji;~ posługuje się w wypowiedzi ustnej i pisemnej zdaniami złożonymi różnych typów, poprawnie dobiera spójniki;~ różnicuje fakty od opinii;~ rozpoznaje i ocenia mechanizmy reklamy;~ zna podstawowe rodzaje stylów wypowiedzi: potoczny, urzędowy, naukowy i popularnonaukowym;~ potrafi rozpoznać tekst napisany w określonym stylu (potocznym, urzędowym, naukowym, popularnonaukowym);~ potrafi wyodrębnić z tekstu terminy naukowe;~ korzysta z przypisów;~ rozpoznaje w utworach literackich podstawowe środki stylistyczne;~ interpretuje teksty poetyckie, korzystając ze wskazówek nauczyciela;~ wymienia cechy dramatu;~ posiada podstawowe wiadomości na temat wybranych twórców literatury polskiej i światowej;~ samodzielnie korzysta z encyklopedii, słowników, leksykonów; ~ wyodrębnia w wypowiedzeniu i rozwija informacje dotyczące czynności, wykonawcy czynności, i przedmiotu czynności;~ buduje wypowiedzi, ukrywając wykonawcę czynności; ~ rozpoznaje imiesłowów i określa ich rodzaj~ rozpoznaje konstrukcję zdania z nieosobową formą czasownika zakończoną na -no, -to;

OCENA DOBRA.

UCZEŃ (j.w. oraz):~ umie określić typ narracji;~ wyodrębnia działania, określa przeżycia i uczucia bohaterów literackich;~ przy pomocy nauczyciela określa kompozycję utworu literackiego;~ próbuje odczytywać teksty niewerbalne;~ wypowiada się w sposób spójny, logiczny, komunikatywny;~ podaje odpowiednie przykłady;~ poprawnie akcentuje swoje wypowiedzi;~ dyskutuje, próbuje nawiązać do wypowiedzi poprzedników, wyraża odmienne

zdanie;~ wzbogaca swoje słownictwo, stosuje różnorodne formy gramatyczne, konstrukcje składniowe;~ próbuje nadać wypowiedzi (ustnej lub pisemnej) znamiona stylu naukowego, urzędowego ;~ proponuje własne przykłady tekstów reklamowych;~ redaguje teksty użytkowe;~ pisze poprawnie sprawozdanie, recenzję, rozprawkę, opis przeżyć wewnętrznych, pamiętnik, dziennik, );~ samodzielnie buduje stwierdzenia i przypuszczenia;~ rozwija argumenty, wyciąga wnioski;~ potrafi sformułować wypowiedź opartą na faktach;~ wyraża opinię;~ próbuje negocjować;~ parafrazuje wypowiedzi przedmówcy;~ buduje wypowiedzi dostosowane do wieku, poziomu wiedzy i zainteresowań rozmówcy;~ wprowadza cytaty do własnych wypowiedzi; ~ czyta ze zrozumieniem teksty popularnonaukowe;~ przekształca dialog w opowiadanie, stosując mowę zależną; ~ skraca i rozwija wypowiedzenia;~ stosuje w wypowiedziach imiesłowy ; ~ zna pojęcie wyrazów pokrewnych;~ potrafi utworzyć rodzinę wyrazów;~ wyodrębnia rdzeń w rodzinie wyrazów~ rozpoznaje zjawiska upodobnienia pod względem dźwięczności;~ różnicuje odpowiednio wypowiedzi pod względem stylistycznym, językowym;~ formułuje wypowiedź ze względu na cel i odbiorcę;~ mówi o sobie, prezentując własne zalety i osiągnięcia;~ posiada praktyczne umiejętności ortograficzne i interpunkcyjne;~ poprawnie zapisuje przymiotniki złożone;~ posługuje się słownikami;~ zna rodzaje i gatunki literackie;

OCENA BARDZO DOBRA. UCZEŃ (j.w. oraz):~ uzasadnia w oparciu o tekst motywy działania, przeżycia i uczucia bohaterów;~ potrafi przedstawić własne motywy działania;~ odkrywa kompozycję utworu literackiego;~ samodzielnie interpretuje teksty literackie, odkrywa ich sens dosłowny i metaforyczny;~ czyta i interpretuje teksty niewerbalne;~ w wypowiedzi stosuje metafory i porównania, nadając jej oryginalny charakter;~ potrafi podsumować dyskusję;~ notuje na różnorodne sposoby;~ przygotowuje reklamy według własnego pomysłu, świadomie stosuje środki

perswazji;~ rozpoznaje w tekście elementy retoryki;~ samodzielnie, poprawnie pod względem leksykalnym, składniowym i kompozycyjnym redaguje poznane formy wypowiedzi (opis, opowiadanie, charakterystyka, streszczenie, sprawozdanie, recenzja, rozprawka, opis przeżyć wewnętrznych, przemówienie, pamiętnik, dziennik);~ redaguje wypowiedź reporterską z elementami opisu, komentarza, oceny;~ wydaje samodzielnie opinię na temat zaistniałego wydarzenia-faktu;~ przeprowadza wywiad i sporządza notatki ze zdobytych informacji;~ gromadzi cytaty, przytacza cudze sądy i opinie, podaje źródła;~ czyta teksty o zróżnicowanej tematyce i stylistyce;~ świadomie i celowo wykorzystuje we własnych wypowiedziach porównania, oryginalne epitety i przenośnie;~ unika powtórzeń bądź stosuje powtórzenia uzasadnione;~ w wypowiedziach stosuje poznane terminy teoretycznoliterackie;~ stosuje zamiennie szyk prosty i szyk przestawny;~ rozumie i określa funkcję środków stylistycznych ;~ potrafi dostrzec, nazwać i wyjaśnić istotę upodobnień fonetycznych oraz uproszczenia grup spółgłoskowych;~ zna i stosuje mowę zależną i niezależną;~ korzysta z różnorodnych źródeł i umiejętnie gromadzi informacje;

OCENA CELUJĄCA.

UCZEŃ (j.w. oraz):~ czyta pozycje spoza kanonu lektur;~ twórczo i wzorowo redaguje wypowiedzi pisemne;~ potrafi kreatywnie myśleć i ubierać swe myśli w słowa;~ poszerza swe wiadomości z nauki o języku;~ podejmuje twórcze działania;~ pisze bezbłędnie;~ osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych, ortograficznych, poetyckich, recytatorskich, czytelniczych;

WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE

Poziom wymagań

Teksty kultury

Podstawowy

P

Ponadpodstawowy

PP

Uczeń: Uczeń:

Początki świata, początki słowa

Biblia – Stary Testament: Wygnanie z

– zapoznaje się z informacjami na temat Księgi Rodzaju i Księgi

– czyta głośno, dokonując

Raju Wyjścia

– czyta głośno– odpowiada na pytania, cytując odpowiednie fragmenty tekstu

– omawia elementy świata przedstawionego– opowiada o przebiegu wydarzeń

– podaje motywy działania bohaterów– dostrzega symbole w tekście– rozpoznaje styl biblijny– znajduje w tekście przykłady cech stylu biblijnego– dobiera określenia do podanych rzeczowników

– zapoznaje się ze wskazówkami Jak czytać „Biblię”?

– redaguje streszczenie

interpretacji

– ocenia i komentuje motywy działania bohaterów– wyjaśnia sens opowieści– wyjaśnia znaczenie symboli występujących w tekście– wyjaśnia, czym cechuje się styl biblijny– podaje źródła inspiracji autorów ksiąg biblijnych, korzystając z wydawnictw encyklopedycznych– omawia wskazówki Jak czytać „Biblię”?

Biblia – Stary Testament: Wędrówka do Ziemi Obiecanej

– czyta głośno – odpowiada na pytania, cytując odpowiednie fragmenty tekstu

– wymienia biblijne postacie i miejsca

– zapisuje w punktach przebieg wędrówki, korzystając z mapki

– opowiada o kolejnych etapach wędrówki

– określa formę słów skierowanych do bohatera, wykorzystując podane słownictwo

– odnajduje w tekście motywy


– dostrzega związki między kolejnymi etapami wędrówki

– opowiada o kolejnych etapach wędrówki, łącząc opowiadanie z opisem miejsc i charakterystyką postaci

– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywów– wskazuje historyczny i kulturowy kontekst dzieła – uzasadnia własne zdanie

– wyjaśnia znaczenie zwrotów i wyrażeń wywodzących się z Biblii

– opracowuje fragment scenariusza w formie opowiadania

Biblia – Nowy Testament: Syn marnotrawny

– zapoznaje się z informacjami na temat Ewangelii wg św. Łukasza

– czyta głośno

– rozpoznaje w utworze przypowieść

– wylicza podstawowe cechy przypowieści

– podaje informacje na temat czasu, miejsca i uczestników zdarzeń

– opowiada o przebiegu wydarzeń

– określa reakcję bohatera– nazywa cechy charakteru postaci


– porównuje elementy świata przedstawionego w tekście z obrazem

– redaguje opis obrazu


– podaje tytuły znanych przypowieści– definiuje przypowieść

– charakteryzuje i ocenia postacie– odczytuje ukryty sens przypowieści oraz jej wymowę– dostrzega uniwersalizm postaci i wydarzeń– formułuje prawdy ogólne wynikające z przypowieści – redaguje bardziej zrozumiałą wersję wypowiedzi bohatera

– interpretuje kompozycję malarską

Myślę i decyduję – o argumentowaniu i rozprawce

– używa pojęć: teza, argument, wniosek– rozpoznaje rozprawkęwśród innych form wypowiedzi– rozróżnia tezę, argument, wniosek– formułuje tezę– gromadzi argumenty– stosuje słownictwo wprowadzające kolejne argumenty– gromadzi słownictwo wyrażające własne stanowisko– redaguje rozprawkę, stosując właściwy porządek treści

– wyjaśnia znaczenie pojęć: teza, argument, wniosek– wymienia cechy rozprawki jako formy wypowiedzi – wskazuje w cudzym tekście cechy rozprawki– gromadzi i selekcjonuje argumenty – stosuje bogate słownictwo podkreślające własne stanowisko– redaguje rozprawkę, zachowując wszystkie cechy formy

Biblia – Nowy Testament: Hymn o miłości

– zapoznaje się z informacjami na temat Pawła z Tarsu

– uważnie słucha czytanego tekstu


– konkretyzuje obrazy poetyckie



– wylicza cechy miłości

– dostrzega logiczną kompozycję tekstu

– dzieli tekst na części kompozycyjne ze względu na różnice tematyczne


– wymienia cechy hymnu jako pieśni

– charakteryzuje uczucie miłości

– rozpoznaje i nazywa wartości

– formułuje wnioski na podstawie analizy kompozycji tekstu

– wyjaśnia celowość użycia wyliczeń

– uzasadnia, że utwór jest hymnem

Homer Iliada

– wyjaśnia, czym jest mit i mitologia

– wymienia znane mity

– zapoznaje się z informacjami na temat Homera i Iliady



– omawia elementy świata przedstawionego

– zapisuje w punktach informacje o przebiegu wojny

– nazywa cechy bohaterów

– odnajduje w tekście motyw gniewu

– proponuje inne rozwinięcie tytułu utworu

– używa pojęć: apostrofa, porównanie homeryckie, epos

– odczytuje przykładowe apostrofy, porównania

– ogląda reprodukcję obrazu, dzieląc się swoimi wrażeniami

– opowiada o znanych bogach i bohaterach mitologicznych

– zapisuje w punktach opinię bohatera

– ocenia zachowanie bohaterów

– redaguje artykuł hasłowy do encyklopedii

– porównuje bohaterów utworu ze znanymi postaciami mitologicznymi oraz postaciami rycerzy

– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu gniewu– wyjaśnia znaczenie pojęć: apostrofa, porównanie homeryckie, epos

– wyjaśnia sens apostrof i porównań

– uzasadnia, że utwór jest eposem


Homer Odyseja

– zapoznaje się z informacjami na temat Odysei



– opowiada o przebiegu wyprawy


– odczytuje rozbudowane porównanie

– wyjaśnia dosłowne znaczenie wyrazu odyseja

– odnajduje w tekście motyw podróży

– gromadzi wyrazy bliskoznaczne

– korzysta ze słownika wyrazów bliskoznacznych

– odróżnia tekst narratora od wypowiedzi postaci

– wyjaśnia, czym charakteryzuje się epos

– redaguje opis przeżyć bohatera

– nazywa stany emocjonalne bohatera

– wyjaśnia sens porównania

– wyjaśnia uniwersalizm motywu podróży

– wyjaśnia zróżnicowanie stylistyczne języka postaci i narratora

– charakteryzuje narratora na podstawie jego wypowiedzi

– uzasadnia, że utwór jest eposem

– wymienia tytuły poznanych eposów

– redaguje rozbudowany opis przeżyć bohatera

O Królu Arturze i Rycerzach Okrągłego Stołu – Poszukiwanie świętego Graala. Przygody Pana Parsifala

– zapoznaje się z informacjami na temat króla Artura



– uzupełnia podany niepełny plan wydarzeń

– wyodrębnia etapy wędrówki



– redaguje plan najważniejszych wydarzeń

– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu podróży

– porównuje podroż Parsifala

z wędrówką wybranej

postaci literackiej

– dostrzega przenośne znaczenie elementów fantastycznych

– wskazuje źródła motywów

– ocenia postawę bohaterów

– wyjaśnia, na czym polegał ideał rycerza

– podsumowuje opowiedzianą historię

– rozróżnia elementy realistyczne i fantastyczne

– klasyfikuje utwór jako epos rycerski

fantastycznych

– oddziela prawdę historyczną od fikcji literackiej

– sporządza kodeks postępowania rycerza

– porównuje Rycerzy Okrągłego Stołu ze znanymi postaciami rycerzy obecnymi w literaturze

– podaje cechy eposu rycerskiego

Świat w słowach odbity

Słowa są zwierciadłem – czyta cicho ze zrozumieniem, wybierając odpowiednie informacje

– określa tematykę tekstu– odróżnia informację od opinii

– cytuje wskazane informacje i opinie

– posługuje się terminem epika

– wyjaśnia termin literatura

– podaje przykłady najstarszych zapisanych tekstów

– używa pojęcia konwencja realistyczna

– wyjaśnia pojęcie mit

– podaje przykłady mitów i ich bohaterów

– wyjaśnia różnicę między informacją a opinią

– samodzielnie komentuje, wnioskuje

– wskazuje źródła epiki jako rodzaju literackiego


konwencja realistyczna

– podaje przyczyny powstawania mitów

– kojarzy mity z początkami

literatury

– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu zwierciadła (lustra)

– wymienia tytuły utworów wykorzystujące motyw lustra

Henryk Sienkiewicz Krzyżacy

– zapoznaje się z informacjami na temat Henryka Sienkiewicza


– podaje przykłady zdarzeń budzących śmiech, lęk, współczucie

– odróżnia postacie i



– dzieli bohaterów na głównych, drugoplanowych i epizodycznych

– charakteryzuje bohaterów

– porządkuje wydarzenia składające się na fragment akcji powieści

– wyróżnia i nazywa wątki utworu

– odróżnia powieść historyczną od innych rodzajów powieści

– podaje wyróżniki powieści historycznej

– wskazuje w fabule przykłady podanych motywów

– omawia ideał rycerza chrześcijańskiego

– redaguje charakterystykę porównawczą

wydarzenia historyczne od postaci i wydarzeń fikcyjnych

– nazywa i wyjaśnia motywy działania bohaterów

– redaguje plan ramowy najważniejszych wydarzeń

– przyporządkowuje postacie do poszczególnych wątków

– uzasadnia, ze utwór jest powieścią historyczną

– wypowiada się na temat przesłania utworu

– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywów

– uzasadnia, że bohater jest przykładem ideału rycerskiego

– porównuje bohatera z innymi literackimi postaciami rycerzy

– redaguje rozprawkę

Świat w gabinecie luster, czyli o powieści


– posługuje się terminem epika

– odróżnia postać autora od narratora

– używa pojęć: narrator pierwszoosobowy, narrator trzecioosobowy

– wymienia znane gatunki epickie

– wymienia utwory będące poprzedniczkami powieści

– podaje cechy powieści realistycznej

– kwalifikuje podane powieści do

– podaje cechy utworów epickich

– wyjaśnia znaczenie pojęć: narrator pierwszoosobowy, narrator trzecioosobowy

– wyjaśnia pojęcie fabuła

– podaje wyróżniki wymienionych gatunków epickich

– omawia utwory –poprzedniczki powieści

– kwalifikuje podane powieści do odpowiednich odmian gatunkowych, uzasadniając decyzję

odpowiednich odmian gatunkowych

– rozróżnia pojęcia: literatura popularna, literatura wysoka

– formułuje definicję powieści

Joseph Conrad Tajfun

– zapoznaje się z informacjami na temat Josepha Conrada



– wypowiada się na temat bohaterów


– wyjaśnia poglądy bohatera


– formułuje marynarską zasadę dotyczącą żeglowania w czasie sztormu, huraganu

– odnajduje w tekście motywy marynistyczne

– tworzy i opisuje schematyczną ilustrację (ujęcie filmowe)

– opowiada na podstawie stworzonej ilustracji o swoich spostrzeżeniach, wrażeniach

– redaguje tekst uzasadnienia nadania orderu bohaterowi

– wyjaśnia znaczenie wyrażenia „Tamta Strona”

– rozróżnia motywy marynistyczne

– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu morza i podróży

– podaje przenośne znaczenia wyrazu podróż, uzupełniając schemat

– porównuje losy, postawę, cechy bohaterów różnych utworów

– porównuje sposób prowadzenia narracji w różnych utworach

– redaguje kartkę z dziennika, wchodząc w rolę bohatera

Ernest HemingwayStary człowiek i morze

– zapoznaje się z informacjami na temat Ernesta Hemingwaya



– określa tematykę i problematykę utworu

– charakteryzuje głównego bohatera, uzasadniając swe sądy

– odczytuje ukryte znaczenia dotyczące postaci

– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu morza i podróży

– podaje cechy opowiadania


– wyróżnia bohaterów

– nazywa cechy charakteru bohatera

– opowiada o relacjach łączących bohaterów


– wyróżnia i nazywa wątki utworu

– odnajduje w tekście motyw morza i podróży

– omawia kompozycję utworu

– cytuje zdania o charakterze sentencji

– redaguje dialog lub opowiadanie

jako gatunku epickiego

– nazywa etapy akcji

– interpretuje tytuł

– rozwija w kilku zdaniach wybraną sentencję

– porównuje bohatera z postacią Syzyfa

– porównuje losy bohaterów różnych utworów

– redaguje monolog wewnętrzny lub rozprawkę

Aleksander KamińskiKamienie na szaniec

– zapoznaje się z informacjami na temat Aleksandra Kamińskiego



– określa tematykę i problematykę utworu


– dzieli bohaterów na głównych, drugoplanowych i epizodycznych

– charakteryzuje bohaterów, wykorzystując zgromadzone fakty i opinie

– układa wydarzenia w kolejności chronologicznej

– dostrzega autentyzm postaci i wydarzeń


– formułuje opinię o książce

– redaguje plan ramowy najważniejszych wydarzeń

– wskazuje elementy biograficzne

– wyjaśnia kontekst historyczny

– uzasadnia, że utwór jest powieścią o charakterze biograficznym

– charakteryzuje narratora

– wyjaśnia sens przenośni


– nazywa wartości

– wyjaśnia, czemu służy luźna kompozycja utworu

– przygotowuje mowę w formie krótkiej rozprawki,

– odróżnia informację od komentarza

– rozpoznaje przenośnie

– odczytuje fragment wiersza, do którego nawiązuje tytuł powieści

– rozpoznaje wartości


– przedstawia własne zdanie na podany temat

uzasadniającą reprezentowane stanowisko

– zapisuje wybrany fragment powieści w postaci scenopisu

Jarosław Iwaszkiewicz Ikar

– nazywa cechy Ikara

– zapoznaje się z informacjami na temat Jarosława Iwaszkiewicza



– wyróżnia bohaterów

– charakteryzuje bohatera



– wyodrębnia z narracji relację, opisy, refleksje

– wskazuje motyw mitologiczny

– ogląda obraz

– dostrzega tematyczny związek obrazu i opowiadania

– wskazuje motyw artysty

– uzasadnia wybraną opinię

– opowiada mit o Ikarze

– opowiada o scenerii mitologicznego zdarzenia

– opowiada o realiach okupacyjnej rzeczywistości

– dzieli opowiadanie na dwie części, uzasadniając podział


– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu Ikara


– rozwija tytuł

– wyjaśnia występujący motyw artysty


– porównuje zakres wykorzystania motywu Ikara na obrazie i w tekście

– redaguje opis sytuacji

Ida FinkDrzazga

– zapoznaje się z informacjami na temat Idy Fink


– określa kontekst historyczny

– nazywa przeżycia, uczucia bohaterów



– gromadzi informacje na temat bohaterów

– cytuje fragmenty informujące o przeżyciach bohaterów

– cytuje fragment odnoszący się do tytułu

– zapoznaje się z informacjami na temat Holocaustu

– porównuje nastrój, samopoczucie bohaterów

– rekonstruuje i zapisuje chronologicznie wojenne przeżycia bohatera


– nazywa motywy symboliczne występujące w opowiadaniu

– wyjaśnia znaczenie ostatniego fragmentu opowiadania

– wypowiada się na temat twórczości autorki opowiadania, odnosząc się do przytoczonych opinii

Świat jawy czy snu?

Jonathan SwiftPodróże Guliwera

– zapoznaje się z informacjami na temat autora i jego dzieła



– dzieli bohaterów na głównych i drugoplanowych

– opowiada o wojennych obyczajach Europejczyków

– odróżnia informacje od komentarza

– cytuje fragment utworu w celu uzasadnienia wypowiedzi


– redaguje list lub ulotkę reklamową


– charakteryzuje narratora, uzasadniając wypowiedź

– ocenia komentarz narratora dotyczący przyczyn wojen

– wyraża opinię na temat świata przedstawionego utworu i jego niezwykłości

– podaje przykłady archaizmów słownikowych i składniowych

– redaguje pismo w imieniu wydawcy książek

Sztuka patrzenia: Pieter Bruegel Walka karnawału z

– czyta cicho ze zrozumieniem, zapoznając się z informacjami na temat autora i dzieła


– dostrzega alegoryczny

postem – ogląda fragment malowidła

– wyodrębnia i nazywa główne postacie obrazu

– wymienia elementy obrazu

– wskazuje elementy obrazu przedstawiające motyw walki

– wyjaśnia, na czym polega przesada, kontrast i karykatura

– wyjaśnia sens obrazu, korzystając z informacji w podręczniku

charakter przedstawionych

postaci

– opisuje poszczególne elementy obrazu

– wyjaśnia przenośne znaczenie poszczególnych elementów obrazu

– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu walki

– wskazuje elementy przesady, kontrastu, karykatury

– redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat obrazu

Rzeczywistość w krzywym zwierciadle, czyli o poszukiwaniach sensu w bezsensie



– wypowiada się na temat tekstu


– używa pojęcia groteska

– wyjaśnia, czym jest groteska

– podaje przykłady tekstów kultury ukazujących świat w sposób groteskowy

– wskazuje groteskowe reprodukcje dzieł plastycznych, uzasadniając wybór

Sławomir Mrożek Baba





– wyjaśnia różnicę między realizmem a groteską

– wskazuje elementy groteskowe


– charakteryzuje narratora na podstawie jego wypowiedzi

– określa postawę narratora wobec świata

– wyjaśnia, z czego wynika i na czym polega absurd świata przedstawionego

– odczytuje ideę utworu

– uzasadnia swoje stanowisko

– nazywa odmiany języka występujące w tekście

– redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat opowiadania

Nogi w kałamarzu, czyli o cechach groteski



– tworzy poprawne związki wyrazowe ze słowem groteska i wyrazami pokrewnymi

– wskazuje w podanych dziełach elementy groteski

– wyjaśnia, czym jest groteska

– sporządza notatkę na temat cech groteski

– określa cele, którym służy groteska jako konwencja literacka

– wyjaśnia, na czym polega groteska w podanych dziełach

– wyjaśnia funkcję pytań skierowanych do czytelnika w tekście artykułu

– redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat wrażeń z lektury tekstów wykorzystujących groteskę

Mój świat, moje życie

Juliusz Słowacki Listy do matki

– zapoznaje się z informacjami na temat Juliusza Słowackiego


– wypowiada się na temat nadawcy

– określa adresata

– opowiada o tematyce listów

– cytuje fragmenty ujawniające opinie poety

– odróżnia list prywatny od oficjalnego

– wskazuje poszczególne elementy kompozycyjne listu


– porównuje tematykę listów

– formułuje wnioski z porównania

– nazywa emocje i uczucia nadawcy

– wyjaśnia, czym charakteryzują się poszczególne odmiany listów

– redaguje charakterystykę częściową

– rozróżnia różne odmiany listów

– redaguje fragment biogramu

Andrzej BobkowskiSzkice piórkiem

– zapoznaje się z informacjami na temat Andrzeja Bobkowskiego



– opowiada o podróży bohaterów

– odczytuje fragmenty opisujące wrażenia, stan ducha bohatera

– odszukuje w tekście fragmenty różnych form wypowiedzi

– odczytuje fragmenty ujawniające narratora


– używa pojęcia dziennik

– odróżnia dziennik od innych form literackich

– redaguje fragment dziennika



– odczytuje fragmenty o charakterze „złotej myśli”

– odróżnia dziennik od innych tekstów o charakterze wspomnieniowym

– definiuje pojęcie dziennika jako utworu literackiego

– redaguje komentarz z elementami opisu i charakterystyki

Miron Białoszewski Pamiętnik z powstania warszawskiego

– zapoznaje się z informacjami na temat Mirona Białoszewskiego




– wymienia bohaterów


– proponuje tytuły dla poszczególnych części tekstu

– określa tematykę kolejnych części tekstu


– opowiada o przeżyciach i uczuciach bohaterów

– określa sposoby dynamizowania opisu i narracji

– wyjaśnia różnice między pamiętnikiem a dziennikiem

– dostrzega ogólny sens utworu

– charakteryzuje język utworu

– porównuje literackie sposoby opowiadania

– rozpoznaje w tekście pamiętnik

– wymienia cechy pamiętnika

– dostrzega specyficzne cechy języka utworu

Świat między wersami

Ludzie wiersze piszą, czyli o niezwykłej mowie „ja” lirycznego

Jak czytać wiersze – ostatnia deska ratunku, czyli spojrzenie kogoś, kto „nic z tego nie rozumie”

– wypowiada się na temat swoich doświadczeń czytelniczych dotyczących poezji


– rozróżnia rodzaje literackie

– odróżnia lirykę od epiki

– łączy termin liryka z wyrażaniem uczuć i przeżyć

– używa pojęcia podmiot liryczny

– rozróżnia lirykę bezpośrednią i pośrednią

– rozróżnia i nazywa podstawowe środki języka poetyckiego

– podaje tytuły znanych/ulubionych wierszy

– wyjaśnia znaczenie pojęcia podmiot liryczny

– wskazuje podmiot liryczny w utworach

– omawia związki i zależności między fikcyjnym i rzeczywistym nadawcą

– rozróżnia postacie i układy rymów

– wyjaśnia kreacyjny charakter języka poetyckiego

– wyjaśnia rolę elementów języka poetyckiego

– sporządza notatkę na temat języka poetyckiego

Jan Kochanowski Tren V, Tren VII, Tren VIII

– zapoznaje się z informacjami na temat Jana Kochanowskiego

– uważnie słucha wzorcowej recytacji


– nazywa bohaterkę liryczną

– przedstawia bohaterkę na podstawie wypowiedzi poetyckiej

– nazywa podmiot liryczny

– określa relacje między bohaterką


– wyodrębnia i omawia obrazy poetyckie

– wyjaśnia, czym jest liryka bezpośrednia

– wyjaśnia celowość użycia środków poetyckich

– uzasadnia, że poznane teksty są trenami

– porównuje Treny Jana Kochanowskiego z wierszami

liryczną a podmiotem lirycznym

– określa sytuację podmiotu lirycznego

– wypowiada się na temat stanu ducha, nastroju podmiotu lirycznego

– odróżnia lirykę bezpośrednią od pośredniej

– wskazuje i nazywa środki poetyckie

– używa pojęcia tren

– wylicza cechy trenu na podstawie definicji

Władysława Broniewskiego

– przedstawia obrazy poetyckie w formie rysunku lub dzieła malarskiego

Adam MickiewiczNiepewność



– wskazuje i nazywa podmiot liryczny

– formułuje dylemat podmiotu lirycznego

– nazywa odczucia, stany ducha, emocje podmiotu lirycznego, korzystając z podanego słownictwa


– wskazuje i nazywa środki poetyckie


– przytacza argumenty

– redaguje list z elementami opisu przeżyć i uczuć



– charakteryzuje język wiersza na podstawie zastosowanych środków poetyckich– omawia budowę wiersza

– aktywnie uczestniczy w dyskusji

– przytacza argumenty, wykorzystując cytaty

– wyjaśnia, czym jest monolog wewnętrzny

– redaguje monolog wewnętrzny z opisem przeżyć i uczuć

Adam MickiewiczŻegluga

– uważnie słucha wzorcowej – czyta głośno, dokonując

recytacji

– opowiada o sytuacji lirycznej

– opisuje stan morza, cytując odpowiednie fragmenty tekstu

– opisuje okręt, cytując odpowiednie fragmenty wiersza

– charakteryzuje podmiot liryczny



interpretacji

– omawia zależności między światem zewnętrznym a wewnętrznym stanem podmiotu lirycznego

– omawia językowe środki dynamizujące wypowiedź


– wymienia znane motywy


– redaguje opis przeżyć w formie kartki z podróży

Juliusz SłowackiHymn


– określa adresata wypowiedzi lirycznej

– wskazuje wyrazy i formy gramatyczne ujawniające podmiot liryczny

– nazywa uczucia, określa stan wewnętrzny i doznania podmiotu lirycznego

– nazywa okoliczności i wskazuje przyczyny wywołujące przeżycia i odczucia podmiotu lirycznego

– konkretyzuje i opisuje przestrzeń, zwracając uwagę na jej cechy

– odróżnia poezję od prozy

– podaje wyróżniki liryki jako rodzaju literackiego



– nazywa środki językowe ujawniające adresata wypowiedzi lirycznej

– charakteryzuje Boga jako adresata wypowiedzi lirycznej

– cytuje fragmenty przedstawiające stan psychiczny podmiotu lirycznego

– wskazuje zależności między sytuacją liryczną a stanem wewnętrznym podmiotu lirycznego

– wyjaśnia symboliczny charakter przestrzeni

– analizuje budowę wersyfikacyjną wiersza

– podaje przykłady utworów reprezentujące hymn jako


– wylicza cechy gatunkowe hymnu

– wskazuje w tekście cechy hymnu

gatunek

– zestawia i porównuje utwory o charakterze hymnu

Juliusz Słowacki Testament mój


– określa formę utworu


– cytuje fragmenty zawierające nakazy, prośby skierowane do adresatów

– utożsamia podmiot liryczny z autorem tekstu

– nazywa uczucia, stan duchowy autora

– odczytuje fragmenty mówiące o życiu i twórczości autora

– wyjaśnia znaczenie słowa testament

– odczytuje fragmenty będące testamentem

– zapisuje refleksje na wybrany temat


– interpretuje nakazy, prośby skierowane do adresatów

– zestawia informacje mówiące o życiu i twórczości zawarte w tekście z podstawowymi informacjami biograficznymi

– komentuje wersy dotyczące życia bohatera

– dostrzega metaforykę fragmentów mówiących o twórczości

– wyjaśnia sens metafor

– przedstawia portret człowieka i artysty wpisany w tekst

– ocenia dokonania autora

– wyjaśnia sens refleksji dotyczących wpływu twórczości poety na potomnych

Cyprian Norwid Moja piosnka (II)

– wyjaśnia, czym jest piosenka

– gromadzi synonimy wyrazu piosenka



– opowiada o okolicznościach powstania utworu


– przedstawia sytuację i stan wewnętrzny podmiotu lirycznego

– wyjaśnia symbolikę zachowań ludzi

– wyjaśnia sens obrazów poetyckich (interpretuje

– opisuje na podstawie tekstu krajobraz oraz postawy mieszkańców

– nazywa wartości kojarzone z opisywanym miejscem i jego mieszkańcami

– określa nastrój

– wymienia neologizmy

– dostrzega związek tytułu utworu z jego formą

– wymienia elementy wpływające na muzyczność utworu (refren, powtórzenia, rytm)

– redaguje kilkuzdaniowy komentarz

przenośnie)


– analizuje budowę słowotwórczą neologizmów

– definiuje wymienione neologizmy

– wyjaśnia, w jaki sposób refren, powtórzenia, rytm wpływają na muzyczność wiersza

– podaje przykłady utworów podobnych ze względu na nastrój i muzyczność

– uzasadnia wybraną hipotezę interpretacyjną

– porównuje wiersz z Hymnem Juliusza Słowackiego

Cyprian Norwid Pielgrzym

– wyjaśnia znaczenie wyrazu pielgrzym

– korzysta ze słownika języka polskiego


– łączy podmiot liryczny z bohaterem lirycznym utworu

– wypowiada się na temat losu bohatera lirycznego, celu jego wędrówki

– zaznacza graficznie kierunki wędrówki bohatera lirycznego


– wyjaśnia różnice między pielgrzymem, podróżnikiem a wędrowcem


– wymienia atrybuty pielgrzyma

– podaje tytuły utworów, w których występuje motyw podróży


– formułuje kilkuzdaniową refleksję

Bolesław LeśmianUrszula Kochanowska

– podaje skojarzenia do wyrazu – przytacza powiedzenia i zwroty frazeologiczne

niebo

– wylicza określenia nieba zawarte we fragmentach Pisma Świętego i dokumentach Kościoła

– zapoznaje się z informacjami na temat Bolesława Leśmiana


– określa miejsce i czas prezentowanej w tekście sytuacji

– opisuje przestrzeń nieba

– wymienia i porządkuje zdarzenia wspominane przez bohaterkę

– nazywa uczucia, wrażenia i emocje bohaterki

– podaje informacje na temat Boga

– wymienia cechy i atrybuty składające się na boskość

– odnajduje w tekście motyw Boga i nieba

– formułuje hipotezę interpretacyjną, wykorzystując podane opinie

– wskazuje narrację i dialog

zawierające pojęcie niebo


– porównuje obraz nieba ukazany w Biblii i w dokumentach Kościoła z obrazem nieba przedstawionym w wierszu

– wyjaśnia powody zmienności emocji

– na podstawie informacji przedstawiających postać Boga formułuje wnioski

– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu Boga i nieba

– porównuje realizację tych samych motywów w dziełach literackich i plastycznych

– wyjaśnia funkcję narracji i dialogu w liryce

Julian TuwimPrzy okrągłym stole

– zapoznaje się z informacjami na temat Juliana Tuwima

– wyjaśnia znaczenie słowa retrospekcja



– na podstawie form gramatycznych wyrazów określa


– rozpoznaje retrospekcję i wyjaśnia, na czym ona polega

– przedstawia okoliczności wspomnianych w wierszu zdarzeń

– dostrzega muzyczność wiersza

nadawcę i adresata wypowiedzi lirycznej

– określa relacje łączące nadawcę i adresata

– określa charakter wypowiedzi podmiotu lirycznego

– podaje informacje na temat miejsca zdarzeń

– rozpoznaje i nazywa stany uczuciowe

– redaguje list/opowiadanie/ fragment pamiętnika

– przekształca tekst poetycki w tekst pisany prozą

Julian TuwimCzereśnie



– określa sytuację liryczną

– opisuje miejsce przedstawione w wierszu

– cytuje fragmenty wiersza, które można by umieścić w dzienniku ogrodnika

– rozpoznaje i nazywa stany uczuciowe podmiotu lirycznego

– odczytuje fragmenty oddające wrażenia wzrokowe, słuchowe, ruchowe

– podaje przykłady neologizmów

– gromadzi materiał językowy do opisu obrazu

– redaguje opis obrazu


– interpretuje poetycki opis

– nazywa poetyckie środki odzwierciedlające wrażenia wzrokowe, słuchowe, ruchowe


– wyjaśnia znaczenia neologizmów

– gromadzi materiał językowy do opisu zdjęcia lub ujęcia filmowego

– redaguje opis zdjęcia lub ujęcia filmowego

Krzysztof Kamil BaczyńskiPiosenka

– zapoznaje się z informacjami na temat Krzysztofa Kamila Baczyńskiego


– podaje przyczyny powstania




– określa czas i miejsce, którego dotyczą słowa wiersza

– wymienia elementy tworzące obraz poetycki

– oddziela elementy przedstawione wprost od przedstawionych w sposób przenośny

– rozpoznaje i nazywa stany uczuciowe

– odczytuje epitety, porównania, metafory

– odnajduje w tekście motyw wędrówki

utworu

– cytuje fragmenty ujawniające upływ czasu

– nazywa cechy świata opisanego w wierszu

– opisuje ilustrację, jaką można by stworzyć do wiersza

– wyjaśnia funkcję epitetów i porównań

– wyjaśnia znaczenia metafor

– redaguje kilkuzdaniową refleksję na temat znaczenia motywu wędrówki

Krzysztof Kamil BaczyńskiLasem


– określa temat utworu

– wypowiada się na temat podmiotu lirycznego

– ustala, z jakiej perspektywy podmiot liryczny ogląda świat

– określa sytuację, w jakiej się znajduje podmiot liryczny

– odczytuje metafory

– nazywa stany uczuciowe


– porównuje sytuację „wilka” i „psa”

– odczytuje znaczenia metafor, wykorzystując je do przedstawienia podmiotu lirycznego i jego relacji ze światem, w którym żyje

– wypowiada się na temat metaforycznego charakteru refleksji zawartej w wierszu

– redaguje kilkuzdaniową refleksję na temat wiersza

Konstanty Ildefons – zapoznaje się z informacjami na – czyta głośno, dokonując

Gałczyński Rozmowa liryczna

temat Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego


– określa formę wiersza

– określa temat rozmowy

– nazywa relacje łączące osoby mówiące

– dookreśla sytuację, w której toczy się rozmowa

interpretacji

– wypowiada się na temat odpowiedzi, jakich udziela pytana osoba

– podaje cechy tekstu, które czynią z niego utwór poetycki

– wskazuje źródła liryzmu

– porównuje dialog z dowolnej powieści z dialogiem tworzącym wiersz

Konstanty Ildefons Gałczyński Pieśń III


– cytuje fragmenty ujawniające podmiot liryczny


– określa adresata wypowiedzi, cytując odpowiednie fragmenty tekstu

– określa relacje łączące nadawcę i adresata

– nazywa dominujący element języka poetyckiej wypowiedzi

– odczytuje anaforę i pytania retoryczne


– wyjaśnia, czym jest anafora i pytanie retoryczne

– określa funkcję anafory i pytania retorycznego w poetyckiej wypowiedzi

– wyjaśnia, czego dotyczą refleksje wywoływane poetycką wypowiedzią

– analizuje język utworu

– wymienia elementy wiersza wpływające na jego muzyczność

– wyjaśnia, do jakiego typu liryki należy wiersz

Czesław Miłosz Który skrzywdziłeś

– zapoznaje się z informacjami na temat Czesława Miłosza

– czyta fragment Ewangelii św. Mateusza


– wyjaśnia sens fragmentu Ewangelii św. Mateusza



– wyjaśnia, jak podmiot

– określa problematykę wiersza

– nazywa formę, w jakiej wypowiada się podmiot liryczny

– odczytuje zwroty pozwalające rozpoznać adresata

– nazywa i charakteryzuje adresata

– charakteryzuje otoczenie adresata wypowiedzi

– charakteryzuje otoczenie nadawcy

– ustala, czego dotyczy fragment o charakterze przestrogi

– cytuje fragment wiersza dotyczący roli poety

liryczny pojmuje rolę poety

– odtwarza postawę moralną podmiotu lirycznego

– rozwija wybrane sformułowanie

– porównuje język wiersza z językiem fragmentu Ewangelii w celu wyciągnięcia wniosków

– wyjaśnia, na jakiej podstawie wiersz można zaliczyć do tekstów lirycznych

Czesław Miłosz Tak mało


– określa problematykę wiersza

– wyjaśnia, kto mógłby wypowiadać słowa wiersza

– nazywa uczucia

– wartościuje uczucia pozytywnie lub negatywnie

– odczytuje fragmenty wiersza, które należy rozumieć metaforycznie

– rozpoznaje i nazywa motywy kulturowe i mitologiczne


– wyjaśnia sens podanego sformułowania

– wyjaśnia, jaką ocenę świata i własnego losu prezentuje podmiot liryczny

– wyjaśnia znaczenie motywów, korzystając z przypisów

– wyjaśnia metaforyczny charakter przywołanych motywów

Tadeusz Różewicz Jak dobrze

– zapoznaje się z informacjami na temat Tadeusza Różewicza


– wypowiada się na temat języka utworu



– wyjaśnia, czy zwięzłość i prostota języka poetyckiego wpływają na wrażenia odbiorcy

– wprowadza do tekstu znaki interpunkcyjne

– czyta głośno, odzwierciedlając wprowadzoną warstwę interpunkcyjną

– określa sytuację podmiotu lirycznego

– określa czas prezentowany w wierszu

– cytuje fragmenty związane z dwiema kategoriami czasu

– nazywa uczucia

– zastępuje wyraz o znaczeniu ogólnym wyrazami bliskoznacznymi

tekstu

– określa zasadę kompozycyjną strof wiersza

– ustala relacje między teraźniejszością a przeszłością

– dookreśla życiowe doświadczenia podmiotu lirycznego związane z przeszłością i teraźniejszością

Tadeusz Różewicz Prawa i obowiązki


– wprowadza do tekstu znaki interpunkcyjne

– czyta głośno, odzwierciedlając wprowadzoną warstwę interpunkcyjną

– wskazuje tematyczny związek obrazu i wiersza

– wymienia elementy obrazu przywołane w tekście

– cytuje fragmenty ujawniające podmiot liryczny

– wybiera sformułowania określające postawę moralną podmiotu mówiącego

– omawia różne postawy wobec tragedii Ikara

– wskazuje granicę między częściami kompozycyjnymi tekstu

– łączy z częściami kompozycyjnymi


– wyjaśnia, czemu służy przywołanie obrazu w wierszu

– określa punkt widzenia podmiotu lirycznego

– charakteryzuje podmiot liryczny na podstawie fragmentów tekstu

– porównuje części kompozycyjne, biorąc pod uwagę postawę podmiotu lirycznego

– wypowiada się na temat różnych postaw człowieka wobec świata

– wypowiada się na temat ewolucji postawy życiowej człowieka

– analizuje język utworu

– uzasadnia, że utwór jest

odpowiednie kategorie czasu poezją

– redaguje kilkuzdaniową refleksję na temat wiersza

SZTUKA PATRZENIA: Marc Chagall Upadek Ikara

– ogląda obraz


– podaje informacje z tekstu dotyczące warstwy przedstawieniowej obrazu

– podaje informacje z tekstu dotyczące kompozycji obrazu

– omawia sposób przedstawienia głównej postaci obrazu

– nazywa motyw


– informacje z tekstu dotyczące warstwy przedstawieniowej obrazu uzupełnia własnymi spostrzeżeniami

– informacje z tekstu dotyczące kompozycji obrazu uzupełnia własnymi spostrzeżeniami

– określa rolę głównych zasad kompozycyjnych w tworzeniu znaczeń obrazu

– omawia malarskie środki prezentowania głównej postaci na obrazie (sylwetka, kształty, kolory)

– wyjaśnia znaczenie motywu ikaryjskiego

– wyjaśnia metaforyczny sens obrazu

– porównuje motyw ikaryjski na obrazie Chagalla i Bruegla

Miron Białoszewski Ach, gdyby, gdyby nawet piec zabrali

– na podstawie notki biograficznej krótko charakteryzuje autora


– odtwarza sytuację liryczną, nazywając jej etapy

– przyporządkowuje etapom sytuacji stany emocjonalne

– uzupełnia zdanie dotyczące postawy podmiotu lirycznego

– wskazuje składniki porównania wykorzystanego w tekście


– zestawia w tabeli negatywne i pozytywne aspekty sytuacji

– wartościuje stany emocjonalne

– charakteryzuje podmiot liryczny

– przedstawia graficznie sytuację duchową podmiotu lirycznego

– wypowiada się na temat przyszłości podmiotu

– odczytuje fragment tekstu przedstawiający zabawy słowami

lirycznego

– wyjaśnia sens porównania


– sporządza notatkę w postaci grafu oddającego interpretację utworu

Miron Białoszewski Namuzowywanie




– nazywa sytuację emocjonalną

– używa pojęcia neologizm

– odczytuje neologizmy z wiersza

– odczytuje znaczenie neologizmów

– na podstawie odczytanego znaczenia neologizmów dostrzega autotematyzm wiersza

– dostrzega żart poetycki

– opracowuje w formie artykułu hasłowego znaczenie podanego wyrazu



– samodzielnie tworzy neologizmy

– dokonuje analizy słowotwórczej neologizmów

– wyjaśnia, na czym polega autotematyzm w utworze

– odróżnia neologizmy od neologizmów artystycznych

– wyjaśnia funkcję żartu poetyckiego

Jan TwardowskiO maluchach

– zapoznaje się z informacjami na temat Jana Twardowskiego




– wymienia czynności maluchów

– nazywa czynności dorosłych


– zastępuje wymienione czynności sformułowaniami o bardziej ogólnym znaczeniu

– wyjaśnia, czym jest paradoks

– wyjaśnia istotę paradoksu

– określa związek między językiem wiersza, jego tematem i bohaterami

– używa pojęcia paradoks

– wskazuje w tekście paradoks

Jan Twardowski Sprawiedliwość

– wyjaśnia znaczenie słowa sprawiedliwość

– podaje skojarzenia do wyrazu sprawiedliwość


– określa tematykę wypowiedzi podmiotu lirycznego

– wskazuje w tekście elementy mowy

– używa pojęcia paradoks

– wskazuje w tekście paradoks

– rozwija podane stwierdzenie

– wskazuje w tekście elementy religijne

– dzieli się swoimi refleksjami na temat sprawiedliwości


– porównuje swoje refleksje o sprawiedliwości ze sformułowaniami na jej temat obecnymi w wierszu

– wyjaśnia znaczenie pojęcia całość


– wyjaśnia istotę paradoksu

– nazywa pozostałe elementy utworu

– uzasadnia, że tekst jest utworem poetyckim

Jan Twardowski Zaufałem drodze



– określa formę wiersza

– odczytuje wyrazy, wersy, w których ujawnia się podmiot liryczny


– wyjaśnia, czym jest frazeologizm

– odczytuje frazeologizmy z tekstu

– odnajduje w tekście motywy


– wyjaśnia, na jakiej zasadzie zestawiono w wierszu „drogę wąską” i „autostradę”

– wyjaśnia sens użytych w tekście frazeologizmów

– wyjaśnia celowość użycia frazeologizmów w wypowiedzi poetyckiej

– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywów

– wykorzystuje symboliczne znaczenia motywów do odczytania refleksji wpisanych w teksty

Zbigniew Herbert O dwu nogach Pana Cogito

– zapoznaje się z informacjami na temat Zbigniewa Herberta i sentencji filozoficznych



– wyjaśnia znaczenie nazwy bohatera lirycznego

– gromadzi przymiotniki i rzeczowniki nazywające cechy nóg

– rozpoznaje i nazywa motywy wykorzystane w utworze

– podaje przykłady związków frazeologicznych z wyrazem noga

– wyjaśnia znaczenia podanych związków frazeologicznych


– na podstawie zgromadzonego słownictwa wypowiada się na temat przeszłości bohatera lirycznego

– charakteryzuje bohatera lirycznego

– wyjaśnia symboliczne znaczenia wskazanych motywów

– wykorzystuje znaczenia motywów do przedstawienia osobowości bohatera lirycznego

– proponuje własną wersję interpretacyjną motywu nóg

– rozpoznaje i charakteryzuje różne postawy życiowe

– rozpoznaje filozoficzny charakter utworu

– redaguje wypowiedź w imieniu bohatera lirycznego

Zbigniew Herbert Kamyk

– wyjaśnia znaczenie słowa doskonałość

– podaje skojarzenia do wyrazu doskonałość

– podaje synonimy wyrazu doskonałość


– nazywa bezpośredniego bohatera wiersza

– cytuje fragmenty zawierające opis wyglądu i cech kamienia

– dzieli się swoimi refleksjami na temat doskonałości


– nazywa ukrytego bohatera wiersza

– wyjaśnia metaforyczne znaczenie przytoczonych fragmentów

– wyjaśnia istotę doskonałości kamienia

– porównuje swoje refleksje o doskonałości ze

– wymienia cechy składające się na doskonałość kamienia

– redaguje kilkuzdaniową refleksję na temat bohaterów

sformułowaniami na jej temat obecnymi w wierszu

– rozpoznaje filozoficzny charakter utworu

– uogólnia refleksje dotyczące istoty człowieczeństwa

– formułuje kilkuzdaniową wypowiedź, nadając jej formę rozprawki

Zbigniew Herbert Modlitwa Pana Cogito--Podróżnika


– konkretyzuje bohatera lirycznego

– wyjaśnia znaczenie nazwy bohatera lirycznego

– charakteryzuje bohatera lirycznego

– cytuje apostrofę

– nazywa adresata wypowiedzi

– określa charakter wiersza (modlitwa)

– odczytuje zwroty i wyrażenia charakterystyczne dla modlitwy

– wyodrębnia z tekstu wypowiedzi o charakterze podziękowania i prośby

– wypisuje z tekstu nazwiska rzeczywistych postaci, nazwy miejscowości, budowli

– odtwarza sytuacje związane z przywołanymi postaciami

– cytuje fragmenty pozwalające określić stosunek podmiotu lirycznego do świata

– rozpoznaje i nazywa motywy


– uzasadnia charakter wiersza (modlitwa)

– podaje przykłady utworów o podobnym charakterze

– uzasadnia niecodzienność modlitwy zawartej w wierszu

– konkretyzuje myślową zawartość podziękowań i próśb

– określa stosunek podmiotu lirycznego do świata

– omawia sposób wartościowania świata przez podmiot liryczny

– wyjaśnia symboliczne znaczenia wskazanych motywów

– porównuje postać pielgrzyma z wiersza Norwida z Panem Cogito

– na podstawie poznanych wierszy redaguje notkę biograficzną o Panu Cogito

Jak skutecznie i – wyjaśnia, czym jest dyskusja – bierze czynny udział w

uprzejmie uczestniczyć w dyskusji

– formułuje zasady obowiązujące podczas dyskusji

– przestrzega zasad kulturalnego uczestnictwa w dyskusji


– formułuje swoje stanowisko

– popiera własne stanowisko argumentami

– aktywnie słucha wypowiedzi uczestników dyskusji

– używa zwrotów podkreślających własne stanowisko

dyskusji

– notuje skrótowo głosy padające w dyskusji

– nawiązuje do stanowiska innych dyskutantów

– ocenia przebieg dyskusji

Prostota i pogodna mądrość – o czytaniu wierszy (nie tylko Wisławy Szymborskiej)


– odróżnia świat realny od świata poezji

– wylicza cechy poezji Wisławy Szymborskiej

– używa terminu kreacja

– używa pojęć: ironia, paradoks, puenta, aforyzm, antyteza

– dostrzega ironiczny charakter wypowiedzi poetyckiej

– wskazuje w tekście wypowiedzi o charakterze paradoksu, puenty

– charakteryzuje język poezji Wisławy Szymborskiej

– wymienia reguły rządzące światem wykreowanym i wykorzystuje je do odczytywania znaczeń tekstu poetyckiego

– wyjaśnia pojęcia: ironia, paradoks, puenta, aforyzm, antyteza

– odczytuje znaczenia tekstu poetyckiego wynikające z ironii jako kategorii estetycznej

– komentuje znaczenia wynikające z wykorzystania paradoksu i puenty

Wisława SzymborskaNic dwa razy



– omawia tematykę utworu


– wypowiada się na temat upływu czasu w poezji

– odtwarza zawartość myślową

– nazywa podmiot liryczny

– określa czas wypowiadanych słów

– dostrzega podobieństwo tekstu do wywodu naukowego

– odczytuje fragmenty przedstawiające tezę, argumenty, podsumowanie

– odczytuje porównania i paradoksy

– cytuje fragmenty, które mogłyby zostać wpisane do pamiętnika jako aforyzmy

– wyjaśnia znaczenia wybranych aforyzmów

argumentów i komentuje je

– wyjaśnia znaczenia porównań i paradoksów

– wyjaśnia celowość użycia porównań i paradoksów

– wypowiada się na temat myśli wyrażonych aforyzmami

– rozwija wybrany fragment wiersza w formie luźnych refleksji

– podaje źródła muzyczności wiersza

– zestawia zdania z wersami w celu wyciągnięcia wniosków

Wisława SzymborskaMuzeum


– określa tematykę wiersza

– zapisuje w kolumnach kategorie zjawisk, o których mowa w wierszu („obecność”, „brak”)

– wypisuje czasownikowe określenia dotyczące zjawisk z rubryki „obecność”

– określa cechy wymienionych w tekście przedmiotów

– nazywa środki poetyckie, za pomocą których zostały przedstawione przedmioty

– wypowiada się na temat bohaterów lirycznych wiersza

– odczytuje refleksję (myśl) zawartą w wierszu i zapisuje ją w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi

– nazywa uczucia, emocje zawarte


– proponuje nazwy dla elementów zapisanych w kolumnach

– określa funkcję nazwanych środków poetyckich

– uzasadnia filozoficzny charakter refleksji poetyckiej

– formułuje wnioski interpretacyjne

– formułuje zdanie w formie paradoksu wyrażające myśl wiersza

w tekście

Wisława SzymborskaCebula


– nazywa bohaterów lirycznych wiersza

– wypisuje określenia dotyczące bohaterów lirycznych

– nazywa zasadę, według której zostali zestawieni bohaterowie

– wskazuje paradoks

– odczytuje neologizmy

– dostrzega zjawisko ironii poetyckiej

– traktując wiersz jako poetycki wykład, dopisuje do niego początek

– opracowuje definicję wybranego pojęcia


– formułuje uogólnienia związane z istotą obu bohaterów

– wyjaśnia, w jaki sposób podmiot liryczny wartościuje bohaterów

– wyjaśnia myśl zawartą w paradoksie

– wyjaśnia znaczenie i rolę neologizmów artystycznych

– wyjaśnia, na czym polega ironia poetycka

– formułuje pisemnie hipotezę interpretacyjną, popierając ją argumentami

– porównuje wiersz Szymborskiej z wierszem Kamyk Herberta

Edward Stachura Życie to nie teatr

– zapoznaje się z informacjami na temat Edwarda Stachury


– określa sytuację liryczną

– zapisuje dwa kluczowe dla wiersza pojęcia

– wskazuje kontrast jako zasadę kompozycyjną utworu

– nazywa bohaterów lirycznych

– określa postawy wobec życia obu bohaterów

– dobiera synonimy i skojarzenia do


– dostrzega konfrontację postaw życiowych

– odtwarza argumenty prezentowane przez obu bohaterów

– wartościuje przedstawione postawy życiowe

– formułuje wniosek dotyczący życia i teatru, wynikający z porównania zebranych synonimów i skojarzeń

– przygotowuje teatralną

pojęć życie i teatr

– słucha muzycznej adaptacji tekstu

– formułuje wrażenia dotyczące wysłuchanej muzycznej adaptacji tekstu

inscenizację wiersza

– podaje źródła muzyczności wiersza

– podaje propozycje dotyczące opracowania muzycznej wersji utworu

Edward Stachura Wędrówką życie jest człowieka


– wypisuje z tekstu sentencje związane z życiem człowieka

– rozpoznaje metaforę i porównania w sentencjach

– wypisuje czasownikowe określenia życia człowieczego

– wybiera sformułowania charakteryzujące życie opisane w piosence

– rozpoznaje motyw podróży

– wskazuje w tekście refren i wyjaśnia, co go wyróżnia

– słucha muzycznej adaptacji tekstu

– formułuje wrażenia dotyczące wysłuchanej muzycznej adaptacji tekstu

– redaguje rozprawkę


– wyjaśnia znaczenie metafory i porównań


– wymienia utwory podejmujące temat życia jako wędrówki

– porównuje utwory podejmujące temat życia jako wędrówki

– wyjaśnia, co wpływa na muzyczność wiersza

– charakteryzuje język utworu

– projektuje okładkę płyty

Świat na scenie

Groteska w teatrze, czyli świat na opak na scenie



– wypisuje z tekstu cechy groteski

– wymienia nazwiska twórców dramatów wykorzystujących

– wyjaśnia pojęcie groteska

– wyjaśnia, na czym polega i czemu służy groteskowość zaprezentowanych sytuacji

konwencję groteski

– rozpoznaje groteskę w podanych przykładach sytuacji

– podaje przykłady sytuacji groteskowych

Molier Skąpiec

– zapoznaje się z informacjami na temat Moliera




– wymienia bohaterów

– określa relacje między bohaterami

– wyodrębnia wątki

– wypowiada się na temat zakończenia sztuki

– określa główną myśl utworu

– rozpoznaje w utworze dramat

– wylicza cechy dramatu

– odróżnia komedię od innych gatunków dramatycznych

– wylicza cechy komedii

– podaje przykłady komicznych sytuacji, postaci, wypowiedzi

– używa pojęć: intryga, farsa

– wskazuje intrygę

– dostrzega groteskowość prezentowanego świata

– podaje przykłady sytuacji ujawniające charakter bohaterów

– charakteryzuje bohaterów

– streszcza wątki

– wyodrębnia etapy akcji

– wyjaśnia okoliczności sytuacji, w której klientem ojca okazuje się syn

– wyjaśnia wymowę utworu

– omawia cechy dramatu i komedii z podkreśleniem cech rodzajowych i gatunkowych

– wyjaśnia, z czego wynika komizm we wskazanych przykładach

– wyjaśnia rolę różnych odmian komizmu

– wyjaśnia pojęcia: intryga, farsa

– wyjaśnia rolę intrygi

– wyjaśnia rolę elementów groteski w utworze

Konstanty Ildefons Gałczyński Teatrzyk „Zielona Gęś”: Śmierć w kawiarni,

– słucha czytania

– opowiada o swoich wrażeniach,

– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście) z podziałem na role

– wymienia elementy świata

Dziwny krawiec odczuciach po wysłuchaniu tekstów

– wybiera stwierdzenia charakteryzujące poznane miniatury, uzasadniając trafność wyboru

– wymienia dostrzeżone w tekście cechy utworu dramatycznego

– określa tekst jako miniaturę dramatyczną

– rozpoznaje elementy groteski

– włącza się w przygotowanie inscenizacji tekstu

przedstawionego oraz elementy języka, które wywołały określone uczucia

– porównuje formalne cechy utworu z poznanymi dramatami w celu wyciągnięcia wniosków

– wyjaśnia, czym charakteryzuje się groteskowa miniatura dramatyczna

– aktywnie uczestniczy w inscenizacji tekstu

Sławomir Mrożek Na pełnym morzu





– odczytuje fragmenty pozwalające scharakteryzować bohaterów

– określa cel działania każdej

postaci

– formułuje wypowiedzi w imieniu bohaterów

– używa pojęcia manipulacja językowa

– wskazuje bohatera, który uprawia manipulację językową

– podaje ogólną propozycję inscenizacji utworu

– wymienia zaskakujące elementy świata przedstawionego

– określa charakter świata przedstawionego

– analizuje język bohaterów

– charakteryzuje bohaterów i na tej podstawie formułuje problem utworu

– wyjaśnia, czym jest manipulacja językowa

– wyjaśnia, na czym polega manipulacja językowa uprawiana przez jednego z bohaterów

– wyjaśnia, czy utwór można uznać za komedię

– ustosunkowuje się do opinii na temat postaci z dramatów Mrożka

– przeprowadza wywiady z bohaterami utworu

– przedstawia dokładny projekt inscenizacji utworu

Roman Pawłowski Tupet i talent (recenzja)


– rozpoznaje w tekście recenzję

– wyodrębnia części kompozycyjne recenzji

– określa zawartość tematyczną kolejnych części

– odczytuje z tekstu słownictwo oceniające i wartościujące

– określa charakter prezentowanej w tekście oceny

– wyjaśnia, czego dotyczy odczytane słownictwo

– uzupełnia podane słownictwo własnymi propozycjami

Przybyłem, zobaczyłem, oceniłem i ... napisałem recenzję

– odróżnia recenzję od innych form wypowiedzi

– czyta przykładowe recenzje

– wyodrębnia części kompozycyjne recenzji


– wybiera elementy dzieła podlegające ocenie

– sporządza listę tematów, którymi zajmują się autorzy recenzji

– na podstawie podanego planu redaguje recenzję, stosując wyrazy oceniające i środki językowe uwypuklające własną opinię

– wymienia elementy, których nie musi zawierać recenzja

– wymienia cechy recenzji i powinności recenzenta

– nazywa odmiany języka, jakimi posługują się recenzenci

– układa plan, gromadzi słownictwo

– redaguje recenzję, zachowując wszystkie cechy formy wypowiedzi i stosując bogate słownictwo oceniające i wartościujące

Świat na ekranie

Film, czyli świat przedstawiony skondensowany. O gatunkach filmowych


– używa pojęcia gatunek filmowy

– rozróżnia gatunki filmowe: melodramat, western, komedia,

– wyjaśnia, czym jest gatunek filmowy

– wypowiada się na temat ulubionych gatunków filmowych

– wymienia cechy

film science fiction, horror, film sensacyjny

– opisuje wygląd postaci melodramatu na podstawie fotosów

– wymienia tytuły znanych melodramatów

– wymienia charakterystyczne cechy wyglądu bohaterów westernowych

– opisuje wygląd postaci komediowych przedstawionych na zdjęciach

– proponuje dodatkowe określenia przymiotnikowe dla komedii

– wymienia cechy filmu fantasy

– określa tematykę filmów grozy

– układa listę miejsc, w których rozgrywa się akcja horrorów

– nazywa odmiany filmu sensacyjnego związane z przedmiotem jego zainteresowań

– wymienia elementy poszczególnych gatunków mogące występować w jednym filmie

wyróżnionych gatunków filmowych

– przygotowuje szkic scenariusza melodramatu

– opisuje postacie i scenerię westernów

– wymienia podobieństwa między westernem a baśnią i opowieścią rycerską

– podaje cechy świata komedii

– projektuje komiczne sytuacje

– wypowiada się na temat znaczenia motywu spotkania z Obcymi obecnego w filmach fantastycznonaukowych

– porządkuje wzajemne relacje między zasadniczymi motywami obecnymi w filmach fantastycznonaukowych

– podaje przykłady utworów literackich zawierające sceny grozy

– konkretyzuje lęki i zagrożenia, które są przedstawiane w horrorach

– podaje przykłady filmów łączące w sobie elementy kilku gatunków

Montaż, czyli zagęszczenie filmowego świata


– używa pojęcia plan filmowy

– wymienia rodzaje planów filmowych

– wyjaśnia różnice między rodzajami planów filmowych

– wyjaśnia różnice między różnymi typami montażu

– wymienia efekty osiągnięte dzięki montażowi

– dobiera rodzaje montażu do projektowanych ujęć

filmowych

– wyjaśnia, na czym polega montaż filmowy

– wymienia różne typy montażu filmowego

– wyjaśnia, czym są sekwencje zagęszczone

– sporządza fragment scenopisu kilku ujęć filmowych

– wymienia gatunki filmu, w których najczęściej wykorzystywany jest montaż równoległy

– przedstawia fragment fabuły nieistniejącego filmu, który uzasadniałby użycie sekwencji zagęszczonych

Grażyna Arata Zakochany Molier (recenzja)


– rozpoznaje w tekście recenzję

– wyodrębnia części kompozycyjne


– wymienia elementy, które podlegają ocenie

– wypisuje słownictwo oceniające

– określa charakter prezentowanej w tekście oceny

– cytuje zdanie będące wyrazem niepewności, przypuszczenia, głośnego myślenia

– wybiera określenia nazywające formy wypowiedzi zastosowane w recenzji

– potwierdza słuszność wyboru, cytując fragmenty tekstu

– charakteryzuje język recenzji

Jerzy Stuhr

Słuchać innego (wywiad)

– zapoznaje się z informacjami na temat Jerzego Stuhra


– określa, czego dotyczą pytania wywiadu

– na podstawie analizy treści pytań uogólnia temat wywiadu

– wydobywa z tekstu i podaje informacje dotyczące bohatera wywiadu

– cytuje fragmenty dotyczące istoty

– czyta głośno z podziałem na role

– opowiada o znanych rolach filmowych bohatera wywiadu

– analizuje warstwę językową pytań w celu wyciągnięcia wniosków

– cytuje fragmenty zawierające prawdy o charakterze uniwersalnym

– komentuje cytaty i na ich podstawie redaguje wskazówki

aktorstwa

– formułuje pytanie, które chciałby zadać aktorowi

życiowe

– wypowiada się na temat istoty aktorstwa

– wyjaśnia podobieństwa i różnice między aktorstwem teatralnym i filmowym

– rozwija podaną myśl

Sztuka pytania

i słuchania, czyli jak przeprowadzić wywiad

– wyjaśnia, czym jest wywiad

– czyta przykładowe wywiady

– omawia konstrukcję wywiadu

– wymienia cele przeprowadzania wywiadu

– odgaduje cel przeprowadzenia wywiadów na podstawie tytułów

– używa pojęć: banał, stereotyp

– oddziela oryginalne pytania od stereotypowych

– wymienia osoby, z którymi chciałby przeprowadzić wywiad, uzasadniając swój wybór

– redaguje pytania, które chciałby zadać wybranej przez siebie osobie

– klasyfikuje wywiad jako formę dziennikarską

– odróżnia wywiad od innych form dziennikarskich

– wyjaśnia, w jaki sposób dziennikarz powinien przygotować się do wywiadu

– wyjaśnia pojęcie banał i stereotyp

– przeredagowuje pytania stereotypowe tak, aby nabrały oryginalności

– proponuje oryginalne pytanie rozpoczynające wywiad

– wyjaśnia, na czym polega autoryzacja i co ją poprzedza

– przygotowuje wywiad (z osobą publiczną lub fikcyjną)

W świecie kultury popularnej

Rozmowy o radiu (Romana Bobrowska, Andrzej Sikorowski, Jerzy Madeyski)

– zapoznaje się z informacjami na temat Romany Bobrowskiej, Andrzeja Sikorowskiego, Jerzego Madeyskiego


– uogólnia temat tekstu

– wyjaśnia, na czym polega specyfika przekazu radiowego

– wypowiada się na temat roli radia w swoim życiu

– opowiada o swoich ulubionych audycjach radiowych

– wymienia znanych twórców radiowych

– czyta głośno z podziałem na

– wynotowuje sformułowania na temat radia, z którymi się zgadza

– cytuje opinie rozmówców dotyczące możliwości, jakie stwarza radio w kontaktach z odbiorcą

– wyjaśnia, na czym polega wg Romany Bobrowskiej wyższość radia nad telewizją

– wymienia medium, które Andrzej Sikorowski uważa za bardziej wymagające dla dziennikarzy

role

– komentuje opinie rozmówców, prezentując własne zdanie

– cytuje z wypowiedzi Jerzego Madeyskiego zdanie, z którym zgodziłaby się bohaterka pierwszego wywiadu

Roman Włodek Radio: przewodnik czy kumpel?

– zapoznaje się z informacjami na temat Romana Włodka


– cytuje fragmenty zawierające opinię autora na temat zmian, które zaszły w radiu

– wymienia nazwy różnych form radiowych

– wyjaśnia, na czym, wg autora, polegają zmiany we współczesnym radiu

– prezentuje własną opinię na temat współczesnego radia, zawierającą odpowiedź na pytanie zawarte w tytule artykułu

– wskazuje różnice między poszczególnymi formami radiowymi

– redaguje artykuł na temat swojej wizji przyszłości radia

Królowie domowego ekranu, czyli o telegatunkach. Czym jest kultura popularna?


– używa pojęć: kultura masowa, kultura popularna, kicz

– wymienia przekaźniki kultury masowej

– wymienia formy i dziedziny twórczości należące do sfery kultury masowej

– wymienia cechy typowe dla utworu reprezentującego kulturę

– wyjaśnia, czym jest kultura popularna, kicz

– ocenia i wartościuje wytwory kultury popularnej

– podaje przykłady programów telewizyjnych, które można uznać za kicz

popularną

Wideoklip, czyli patrz, słuchaj i ... nie przestawaj


– wyjaśnia, czym jest teledysk

– omawia związki teledysku z filmem

– wyjaśnia znaczenie wyrazów: stylizacja, hybryda

– prezentuje swoje stanowisko na temat teledysków, popierając je argumentami

– określa relacje między muzyką a filmem

– wyodrębnia elementy różnych gatunków filmowych ze znanych wideoklipów

– podaje przykłady środków języka filmu w teledysku

– określa funkcję środków języka filmu w teledysku

– wyjaśnia, na czym polega i czemu służy stylizacja w teledyskach

– redaguje tekst rozprawki lub przemówienia

Życie w odcinkach (o „mydlanych operach” i telenowelach)

– używa pojęcia telenowela

– wymienia tytuły znanych telenowel


– wymienia charakterystyczne cechy telenoweli

– uzupełnia podane stwierdzenie wybranym sformułowaniem, uzasadniając swój wybór

– wyjaśnia, czym jest telenowela

– podaje przyczyny popularności telenowel

– układa dialog między postaciami z kadru telenoweli

Sitcomy, czyli dlaczego ktoś się za mnie śmieje?

– używa pojęcia sitcom

– wymienia tytuły znanych sitcomów


– zabiera głos w dyskusji na temat sitcomów, stosując słownictwo oceniające

– wyjaśnia, czym jest sitcom

– omawia odstępstwa od reguł realizmu w znanych serialach typu sitcom

– wypowiada się na temat roli śmiechu dochodzącego zza kadru

– bierze aktywny udział w dyskusji na temat sitcomów

Reality show, czyli wszystko na sprzedaż

– używa pojęcia reality show

– wymienia tytuły znanych programów utrzymanych w konwencji reality show


– wymienia charakterystyczne cechy reality show

– wymienia rodzaje negatywnego oddziaływania dostrzeżone w produkcjach typu reality show

– przedstawia swoją opinię na temat reality show w formie kilkuzdaniowej refleksji

– wyjaśnia, czym jest reality show

– wyjaśnia, na czym polega kreacja w reality show

– wymienia wartości, jakie dostrzega w produkcjach typu reality show

– wymienia różnice między reality show a filmem dokumentalnym

– przedstawia swoją opinię na temat reality show w formie rozprawki

Wyłącz odbiornik, włącz wyobraźnię

– przygotowuje projekt słownej audycji radiowej, w której muzyka jest dodatkiem

– wyjaśnia sens słów: mówić „jak do skulonej dłoni”

– podaje typ audycji, którą można by prowadzić, mówiąc „jak do skulonej dłoni”

– uzupełnia pomysł na fabułę jednego z odcinków telenoweli własnymi propozycjami

– wciela się w rolę reportera radiowego obecnego na otwarciu wystawy malarskiej i opisuje słuchaczom jeden z obrazów

– przedstawia model powołania nowej rozgłośni, uzasadniając swoją propozycję w formie krótkiej rozprawki

– układa fragment dialogu komediowego wzbogacony w wybranych miejscach o śmiech

– uzupełnia luki w wypowiedzi na temat wyższości radia nad telewizją pojęciami wybranymi z ramki

spoza kadru

– redaguje scenariusz lub scenopis serii ujęć filmowych lub wideoklipu

Reklama, czyli o sztuce namawiania

– wyjaśnia, czym jest reklama


– wyjaśnia, dlaczego reklama jest nieodłącznym i nieodzownym elementem współczesnej cywilizacji

– wyjaśnia, na czym polega istota działań reklamowych

– wymienia zalety i zagrożenia reklamy

– wymienia znane typy reklam

– wypowiada się na temat mechanizmu działania reklamy

– wyjaśnia, jak bronić się przed działaniem reklamy

Jan Miodek Co lubię i czego nie lubię (w reklamie)

– zapoznaje się z informacjami na temat Jana Miodka


– podaje przykłady cech reklamy aprobowanych przez autora

– cytuje zdanie, w którym autor wymienia irytujące go w reklamach błędy językowe

– cytuje zdanie, w którym autor prezentuje swoją interpretację omawianej reklamy

– wymienia aspekty reklamy budzące szczególne zainteresowanie autora wypowiedzi

– wyjaśnia, w jaki sposób reklama może wzbogacać język

– dokonuje analizy językowej wybranych sloganów reklamowych

Bądź niebanalnym copywriterem, czyli językowa zabawa w namawianie

– zapoznaje się z przepisami prawnymi, które regulują działanie w sferze reklamy

– przekształca hasła reklamowe tak, by nie zmieniły znaczenia i unikały naruszenia prawa

– tworzy teksty reklamowe, wykorzystując cytaty literackie i

– układa hasła reklamowe towarów, wykorzystując dwuznaczność podanych wyrazów i zwrotów

– redaguje szkic scenariusza filmu reklamowego

przysłowia

** Zakres kształcenia językowego (Zofia Czarniecka-Rodzik Gramatyka i stylistyka) rozpisany na poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy. Wymagania podstawowe są ważne dla dalszego uczenia się przedmiotu. Powinna poradzić sobie z nimi zdecydowana większość zespołu klasowego. W zależności od stopnia sprostania tym wymaganiom uczniowie otrzymują ocenę dopuszczającą lub dostateczną. Natomiast za opanowanie umiejętności zapisanych jako ponadpodstawowe ocenę dobrą lub bardzo dobrą.



Poziom wymagań Materiał kształcenia (numery stron w podręczniku)

Podstawowy

P

Ponadpodstawowy

PP

FLEKSJA

Powtórzenie wiadomości o

czasowniku


– odróżnia czasownik od innych części mowy na podstawie znaczenia i pytań

– rozpoznaje, określa i tworzy formy osoby, liczby, czasu i rodzaju

– rozpoznaje i tworzy formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego

– rozróżnia i tworzy czasowniki dokonane i niedokonane

– nazywa strony czasownika

– przekształca stronę czynną na bierną i odwrotnie

– rozróżnia czasowniki

– stosuje różne formy czasownikowe w zależności od formy wypowiedzi

– celowo stosuje różne tryby czasownika w wypowiedziach ustnych i pisemnych

– stosuje strony czasownika w zależności od rodzaju tekstu

– stosuje nieregularne formy czasowników

przechodnie i nieprzechodnie

– pisze poprawnie cząstki

-bym, -byś, -by

– zna i stosuje zasady pisowni zakończeń czasowników w czasie przeszłym

Nieosobowe formy czasownika

s. 13–27

Bezokolicznik oraz formy

zakończone na -no i -to

– odróżnia formy osobowe czasownika od nieosobowych

– nazywa nieosobowe formy czasownika: bezokolicznik, formy zakończone na -no i -to

– rozpoznaje w tekście konstrukcje z się

– przekształca zdania z nieosobową formą czasownika na zdania z formą osobową i odwrotnie

– poprawnie zapisuje zakończenia bezokoliczników

-ść i -źć

– korzysta ze słownika ortograficznego

– sporządza instrukcję obsługi lub przepis, wykorzystując nieosobowe formy czasownika

– poprawnie stosuje w wypowiedziach bezokoliczniki, formy zakończone na -no i -to oraz konstrukcje z się

– świadomie stosuje nieosobowe formy czasownika w wypowiedziach ustnych i pisemnych

– redaguje notatkę, wykorzystując nieosobowe formy czasownika

s. 13–15

Imiesłowy przymiotnikowe

– odróżnia imiesłowy przymiotnikowe od innych form czasownika

– klasyfikuje imiesłowy przymiotnikowe jako nieosobowe formy czasownika oznaczające czynność i odpowiadające na pytania przymiotnika

– zna kryterium podziału imiesłowów przymiotnikowych na czynne i bierne

– stosuje imiesłów przymiotnikowy w funkcji przydawki lub orzecznika

– celowo i poprawnie stosuje

s. 16–20

– odmienia imiesłowy przymiotnikowe przez przypadki, liczby i rodzaje

– rozróżnia imiesłowy przymiotnikowe czynne i bierne

– tworzy imiesłowy przymiotnikowe

– przekształca konstrukcje z osobową formą czasownika w konstrukcje z imiesłowem przymiotnikowym i na odwrót

imiesłowy przymiotnikowe dla osiągnięcia większej spójności tekstu

– wnioskuje na temat fleksji imiesłowów przymiotnikowych i jej związków z przymiotnikiem

– redaguje notatkę, wykorzystując imiesłowy przymiotnikowe

Imiesłowy przysłówkowe

– odróżnia imiesłowy przysłówkowe od innych form czasownika

– klasyfikuje imiesłowy przysłówkowe jako nieosobowe, nieodmienne formy czasownika

– rozróżnia imiesłowy przysłówkowe współczesne i uprzednie

– tworzy imiesłowy przysłówkowe

– przekształca konstrukcje z osobową formą czasownika na konstrukcje z imiesłowem przysłówkowym i na odwrót

– zna i stosuje zasady pisowni zakończeń -łszy i -wszy

– korzysta ze słownika frazeologicznego

– wnioskuje na temat sposobu tworzenia imiesłowów przysłówkowych

– zna kryterium podziału imiesłowów przysłówkowych na współczesne i uprzednie

– stosuje imiesłowy przysłówkowe w funkcji okolicznika

– wnioskuje na temat pisowni zakończeń -łszy i

-wszy

– celowo i poprawnie używa imiesłowów przysłówkowych w wypowiedziach ustnych i pisemnych

s. 20–27

SKŁADNIA


wypowiedzeniu


– rozpoznaje zdanie jako wypowiedzenie zawierające orzeczenie wyrażone osobową formą czasownika

– wnioskuje na temat różnicy między zdaniem złożonym a wypowiedzeniem złożonym

– stosuje odpowiednią

– wskazuje w tekście orzeczenia

– rozróżnia orzeczenie czasownikowe i imienne

– rozróżnia zdania pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte

– rozpoznaje zdanie złożone jako wypowiedzenie zawierające co najmniej dwa orzeczenia wyrażone osobową formą czasownika

– ze zdań pojedynczych tworzy zdania złożone


– rozróżnia wypowiedzenie złożone

interpunkcję zdania pojedynczego

– opisuje sytuacje przedstawione na ilustracjach, używając wyłącznie zdań pojedynczych/zdań złożonych

Zdanie złożone współrzędnie

– odróżnia zdanie pojedyncze od złożonego

– odróżnia zdanie współrzędnie złożone od podrzędnie złożonego

– rozróżnia zdania złożone współrzędnie łączne, rozłączne, wynikowe i przeciwstawne

– układa zdania złożone współrzędnie

– zna zasady interpunkcji w zdaniu złożonym współrzędnie

– przekształca zdania pojedyncze na złożone i odwrotnie

– przedstawia graficznie różne rodzaje zdań złożonych współrzędnie

– zna i poprawnie stosuje zasady interpunkcji w zdaniu złożonym współrzędnie

– świadomie i celowo posługuje się różnymi rodzajami zdań złożonych współrzędnie w zależności od intencji wypowiedzi

s. 39–48

Zdanie złożone z podrzędnym

okolicznikowym

– rozpoznaje okolicznik jako część zdania określającą okoliczności czynności wyrażonej przez czasownik

– rozróżnia okoliczniki miejsca, czasu, sposobu, celu, przyczyny,

– definiuje zdanie złożone z podrzędnym okolicznikowym

– omawia kryterium podziału zdań złożonych z podrzędnym okolicznikowym

s. 48–59

warunku i przyzwolenia

– zamienia okoliczniki w zdaniu pojedynczym na zdania podrzędne okolicznikowe i odwrotnie

– rozpoznaje w tekście zdania złożone z podrzędnym okolicznikowym

– rozróżnia zdania złożone z podrzędnym okolicznikowym miejsca, czasu, sposobu, celu, przyczyny, warunku i przyzwolenia

– pyta o zdanie podrzędne

– uzupełnia zdanie podanym zdaniem podrzędnym okolicznikowym

– układa zdania złożone z podrzędnym okolicznikowym

– zna zasady interpunkcji w zdaniu złożonym z podrzędnym okolicznikowym

– przekształca zdania pojedyncze na złożone z podrzędnym okolicznikowym i odwrotnie, używając różnych wskaźników zespolenia

– sporządza wykresy zdań

– świadomie i celowo stosuje w wypowiedziach różne typy zdań złożonych z podrzędnym okolicznikowym

– zna i poprawnie stosuje zasady interpunkcji w zdaniu złożonym z podrzędnym okolicznikowym


przydawkowym

– rozpoznaje przydawkę jako określenie rzeczownika lub zaimka rzeczownego

– rozróżnia przydawkę przymiotną, rzeczowną, przyimkową i liczebną

– zamienia przydawki w zdaniu pojedynczym na zdania podrzędne przydawkowe i odwrotnie

– rozpoznaje w tekście zdania złożone z podrzędnym przydawkowym


– definiuje zdanie złożone z podrzędnym przydawkowym

– przekształca zdania pojedyncze na złożone z podrzędnym przydawkowym i odwrotnie, używając różnych wskaźników zespolenia

– wskazuje, omawia i poprawia błędne konstrukcje dotyczące szyku wyrazów


– świadomie i celowo stosuje w wypowiedziach zdania złożone z podrzędnym przydawkowym dla bardziej

s. 59–64

– uzupełnia zdanie zdaniem podrzędnym przydawkowym

– układa zdania złożone z podrzędnym przydawkowym

– stosuje prawidłowy szyk w zdaniu złożonym z podrzędnym przydawkowym w związku z pozycją określanego rzeczownika

– zna zasady interpunkcji w zdaniu złożonym z podrzędnym przydawkowym

precyzyjnego określenia cech osoby, rzeczy lub pojęcia

– zna i poprawnie stosuje zasady interpunkcji w zdaniu złożonym z podrzędnym przydawkowym


orzecznikowym

– rozróżnia orzeczenia czasownikowe i imienne

– stosuje w zdaniach orzeczenia czasownikowe i imienne

– zamienia orzeczniki w zdaniu pojedynczym na zdania podrzędne orzecznikowe i odwrotnie

– rozpoznaje w tekście zdanie złożone z podrzędnym orzecznikowym


– układa zdania złożone z podrzędnym orzecznikowym według podanego wzoru

– odróżnia zdanie złożone z podrzędnym orzecznikowym od zdania złożonego z podrzędnym przydawkowym

– zna zasady interpunkcji w zdaniu złożonym z podrzędnym orzecznikowym

– definiuje zdanie złożone z podrzędnym orzecznikowym

– wnioskuje na temat różnic stylistycznych między zdaniem pojedynczym z orzeczeniem imiennym a zdaniem złożonym z podrzędnym orzecznikowym

– układa zdania złożone z podrzędnym orzecznikowym

– świadomie i celowo stosuje w wypowiedziach zdania złożone z podrzędnym orzecznikowym w celu uzyskania większej precyzji wypowiedzi

– zna i poprawnie stosuje zasady interpunkcji w zdaniu złożonym z podrzędnym orzecznikowym

s. 64–68


dopełnieniowym

– rozpoznaje dopełnienie jako część zdania uzupełniającą

– definiuje zdanie złożone z podrzędnym dopełnieniowym

s. 69–71

(rozwijającą) treść czasownika

– zamienia dopełnienia w zdaniu pojedynczym na zdania podrzędne dopełnieniowe i odwrotnie

– rozpoznaje w tekście zdanie złożone z podrzędnym dopełnieniowym


– uzupełnia zdanie zdaniem podrzędnym dopełnieniowym

– układa zdania złożone z podrzędnym dopełnieniowym

– stosuje w wypowiedziach zdania złożone z podrzędnym dopełnieniowym dla podkreślenia własnego stanowiska

– zna zasady interpunkcji w zdaniu złożonym z podrzędnym dopełnieniowym


– przekształca zdania pojedyncze na złożone z podrzędnym dopełnieniowym i odwrotnie, używając różnych wskaźników zespolenia

– świadomie i celowo stosuje w wypowiedziach zdania złożone z podrzędnym dopełnieniowym w zależności od intencji wypowiedzi

– zna i poprawnie stosuje zasady interpunkcji w zdaniu złożonym z podrzędnym dopełnieniowym

– redaguje krótką recenzję, używając zdań z podrzędnym dopełnieniowym


podmiotowym

– rozpoznaje w zdaniu podmiot

– stosuje podmioty wyrażone różnymi częściami mowy

– wskazuje zdania bezpodmiotowe

– rozpoznaje w tekście zdanie złożone z podrzędnym podmiotowym


– uzupełnia zdanie zdaniem podrzędnym podmiotowym

– układa zdania złożone z podrzędnym podmiotowym według podanego wzoru

– rozróżnia podmiot gramatyczny, logiczny, domyślny, szeregowy i zbiorowy

– używa zdań bezpodmiotowych

– definiuje zdanie złożone z podrzędnym podmiotowym

– układa zdania złożone z podrzędnym podmiotowym

– odróżnia zdanie złożone z podrzędnym podmiotowym od zdania złożonego z podrzędnym dopełnieniowym

– świadomie i celowo stosuje

s. 72–77

– łączy w pary zdania pojedyncze, tworząc zdania złożone z podrzędnymi podmiotowymi

– stosuje w wypowiedziach zdania złożone z podrzędnym podmiotowym w celu wyrażenia własnej opinii

– zna zasady interpunkcji w zdaniu złożonym z podrzędnym podmiotowym

w wypowiedziach zdania złożone z podrzędnym podmiotowym

– zna i poprawnie stosuje zasady interpunkcji w zdaniu złożonym z podrzędnym podmiotowym

Imiesłowowy równoważnik

zdania

– odróżnia imiesłowy przysłówkowe od innych form czasownika

– rozróżnia imiesłowy przysłówkowe współczesne i uprzednie

– tworzy imiesłowy przysłówkowe


– tworzy równoważniki zdań

– rozpoznaje imiesłowowy równoważnik zdania w tekście

– zamienia pary zdań pojedynczych na wypowiedzenia z imiesłowowym równoważnikiem zdania

– przekształca zdania złożone podrzędnie i współrzędnie w zdania złożone z imiesłowowym równoważnikiem zdania i odwrotnie

– uzupełnia zdania imiesłowowymi równoważnikami zdania

– tworzy listę wskazówek dla

– wyjaśnia, czym jest imiesłowowy równoważnik zdania


– układa zdania do wykresów

– poprawia błędy składniowe w konstrukcjach z imiesłowowym równoważnikiem zdania

– wyjaśnia, na czym polegają błędy składniowe w konstrukcjach z imiesłowowym równoważnikiem zdania (zgodność podmiotów i relacja czasowa)

– poprawnie, świadomie i celowo używa konstrukcji z imiesłowowym równoważnikiem zdania w wypowiedziach o charakterze argumentacyjnym

– opisuje reprodukcje obrazów, używając konstrukcji z imiesłowowym równoważnikiem zdania

– opisuje zwięźle wydarzenie,

s. 78–86

piszących rozprawkę

– poprawnie stosuje różne typy imiesłowowych równoważników zdania w wypowiedziach

– znajduje błędy składniowe w konstrukcjach z imiesłowowym równoważnikiem zdania

– zna zasady interpunkcji w wypowiedzeniu złożonym z imiesłowowym równoważnikiem zdania

używając wypowiedzeń z imiesłowowym równoważnikiem zdania

– zna i poprawnie stosuje zasady interpunkcji w wypowiedzeniu złożonym z imiesłowowym równoważnikiem zdania

SŁOWOTWÓRSTWO

Wyrazy podstawowe i

pochodne

Uczeń: Uczeń:

s.

100–107

– używa pojęć: wyraz podstawowy, wyraz pochodny, formant, podstawa słowotwórcza, parafraza słowotwórcza

– wyodrębnia w wyrazie pochodnym podstawę słowotwórczą i formant (typowe przykłady)

– rozróżnia rodzaje formantów słowotwórczych: przedrostek, przyrostek

– tworzy wyrazy pochodne od podstawowych przez dodawanie przyrostków i przedrostków

– tworzy wyrazy podstawowe do pochodnych

– rozpoznaje wyrazy słowotwórczo niepodzielne

– wskazuje w wyrazach oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe

– poprawnie zapisuje wyrazy

– wyjaśnia znaczenie pojęć: wyraz podstawowy, wyraz pochodny, formant, podstawa słowotwórcza, parafraza słowotwórcza

– wyodrębnia w wyrazie pochodnym podstawę słowotwórczą i formant

– rozróżnia rodzaje formantów słowotwórczych: wrostek, formant zerowy

– tworzy wyrazy pochodne przez dodawanie wrostków oraz użycie formantu zerowego

– podaje parafrazę słowotwórczą wyrazu pochodnego

– wyjaśnia pisownię wyrazów, w których zachodzą oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe

– stosuje różne wyrazy pochodne, oddając precyzję i

pochodne, w których zachodzą oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe

bogactwo wypowiedzi

Funkcje formantów

słowotwórczych

– używa pojęcia kategoria (grupa) znaczeniowa

– podaje przykłady kategorii znaczeniowych wyrazów pochodnych

– kwalifikuje wyraz do właściwej kategorii znaczeniowej

– tworzy wyrazy pochodne należące do wskazanej kategorii znaczeniowej

– rozróżnia funkcje formantów słowotwórczych

– opisuje wnętrze pokoju, używając zdrobnień

– wyjaśnia pojęcie kategoria (grupa) znaczeniowa

– rozróżnia kategorie znaczeniowe wyrazów pochodnych

– wyjaśnia zależność między budową wyrazu a jego przynależnością do określonej kategorii znaczeniowej

– tworzy i rozpoznaje wyrazy należące do różnych kategorii znaczeniowych

– wyjaśnia znaczenia podanych neologizmów

– dostrzega różnice stylistyczne między tekstami

– świadomie i celowo używa wyrazów należących do różnych kategorii znaczeniowych w zależności od intencji wypowiedzi

s.

108–114

Rodzina wyrazów – używa pojęć: rodzina wyrazów, rdzeń, oboczności rdzenia, wyrazy pokrewne, wyrazy bliskoznaczne

– tworzy łańcuch wyrazów podstawowych i pochodnych według wzoru

– uzupełnia wykres rodziny wyrazów

– wyodrębnia rdzeń w rodzinie wyrazów

– zapisuje oboczności rdzenia

– wyjaśnia znaczenie pojęć: rodzina wyrazów, rdzeń, oboczności rdzenia, wyrazy pokrewne, wyrazy bliskoznaczne

– tworzy wyrazy pokrewne do podanego wyrazu

– tworzy wykres rodziny wyrazów (drzewko derywacyjne)

s.

115–118

– rozróżnia wyrazy pokrewne i bliskoznaczne

Wyrazy złożone

– używa pojęcia wyraz złożony

– rozróżnia zestawienia, zrosty, złożenia

– podaje wyrazy podstawowe, od których utworzono wyraz złożony

– tworzy zestawienia, złożenia i zrosty od podanych wyrazów podstawowych

– zna zasady pisowni złożeń (z łącznikiem i bez)

– wyjaśnia pojęcie wyraz złożony

– omawia kryteria podziału wyrazów złożonych

– rozróżnia wyrazy niepodzielne i podzielne słowotwórczo, a wśród nich złożenia, zestawienia i zrosty

– wskazuje podstawy słowotwórcze w wyrazach złożonych

– wyodrębnia formanty w wyrazach złożonych

– zna i poprawnie stosuje zasady pisowni złożeń (z łącznikiem i bez)

s.

119–122

Skrótowce i skróty

– używa pojęć: skrótowce, skróty

– rozróżnia literowce, głoskowce, sylabowce, skrótowce mieszane

– zapisuje i odczytuje często stosowane skróty i skrótowce

– zna zasady odmiany skrótowców i skrótów

– zna zasady ortograficzne zapisu skrótowców

– zna zasady interpunkcyjne zapisu skrótów

– projektuje wizytówki, stosując przy zapisie skróty

– adresuje listy, poprawnie używając skrótów

– wyjaśnia znaczenie pojęć: skrótowce, skróty

– omawia kryteria podziału skrótowców na literowce, głoskowce, sylabowce, skrótowce mieszane

– prawidłowo odmienia skrótowce i skróty

– dostosowuje formę orzeczenia do łączącego się z nim skrótowca

– zna i poprawnie stosuje zasady ortograficzne zapisu skrótowców

– zna i poprawnie stosuje zasady interpunkcyjne zapisu skrótów

– używa w wypowiedziach

s.

123–131

skrótowców i skrótów, oceniając ich przydatność i zrozumiałość

KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM.

OCENA DOPUSZCZAJĄCA.

UCZEŃ:

~ czyta ze zrozumieniem podstawowe teksty literackie;~ przekazuje myśli w sposób jasny i zrozumiały;~ wyszukuje informacje w tekście;~ sporządza plan odtwórczy;~ charakteryzuje bohaterów;~ odtwarza zdarzenia;~ nazywa elementarne uczucia i emocje;~ redaguje proste formy notatek;~ gromadzi argumenty;~ próbuje formułować wnioski;~ formułuje pytania szczegółowe i ogólne w zależności od potrzeb i okoliczności;~ w miarę poprawnie, według wskazówek nauczyciela, redaguje formy wypowiedzi: opowiadanie, opis, streszczenie, charakterystykę, ogłoszenie, zawiadomienie, zaproszenie;~ przy pomocy nauczyciela redaguje w prostej formie: rozprawkę, dialog, instrukcję, sprawozdanie, list, podanie, życiorys;~ próbuje nakłaniać, przekonywać, tłumaczyć; ~ rozpoznaje i stosuje zdania pojedyncze, złożone, równoważniki zdań;~ skraca i rozwija wypowiedzi zgodnie z instrukcją;~ dokonuje streszczenia;~ proponuje różnorodne wyrazy oceniające i określenia;~ odróżnia język ogólnopolski od dialektu, gwary, żargonu;~ wskazuje w tekście archaizmy i neologizmy;~ różnicuje informacje od oceny,~ odróżnia fakty od opinii;~ zna środki stylistyczne: epitet, metafora, porównanie, animizacja, personifikacja, pytanie retoryczne;~ zna rodzaje i podstawowe gatunki literackie;~ wymienia cechu dramatu;~ wypowiada się na temat książek;~ poprawnie łączy nazwiska autorów i tytuły dzieł;~ sporządza opis bibliograficzny;

~ stosuje poprawną interpunkcję w zapisie daty;~ zna podstawowe rodzaje słowników i potrafi z nich korzystać;~ pracuje w grupie;

~ zna ogólny podział głosek;~ rozróżnia głoski i litery;~ zna pojęcia: stereotyp, puenta, perswazja, narcyzm, patos, kontrast, retrospekcja, przerzutnia, średniówka, przypis, wywiad, przypowieść, satyra, monodram, esej, pieśń, humanizm.

OCENA DOSTATECZNA.

UCZEŃ (j.w. oraz):

~ uważnie słucha, czyta ze zrozumieniem;~ analizuje świat przedstawiony utworu;~ określa tematykę;~ porównuje kreacje bohaterów;~ wyjaśnia znaczenie tytułu utworu;~ dostrzega, zarówno w utworach literackich jak i w życiu powszednim, zależności przyczynowo–skutkowe;~ formułuje tezę, hipotezę;~ uzasadnia własne zdanie;~ zabiera głos w dyskusji;~ zadaje pytania;~ buduje wypowiedź spójną, zgodną z tematem;~ stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych urozmaicone słownictwo;~ poprawnie redaguje formy wypowiedzi: opowiadanie, opis, streszczenie, charakterystykę, dialog, ogłoszenie, zawiadomienie, zaproszenie, sprawozdanie, rozprawkę; ~ według schematu redaguje: instrukcję, list, podanie, życiorys, recenzję;~ przeprowadza wywiad;~ w sposób jasny i rzeczowy przekazuje informacje;~ potrafi rozwinąć, uzupełnić tekst, wybierając najtrafniejsze frazeologizmy, potoczne porównania, synonimy, zdrobnienia, zgrubienia;~ dopasowuje sposób używania języka do pełnionej roli, sytuacji, celu podejmowanych działań w związku z potrzebami życia codziennego;~ zna rodzaje stylów: urzędowy, naukowy, popularnonaukowy, potoczny;~ rozpoznaje i wyraża bezpośrednio i pośrednio różne intencje;~ odczytuje wypowiedzi złośliwe, z humorem, poważne;~ stosuje w wypowiedzi omówienia zastępujące zwroty obraźliwe~ rozpoznaje sposoby manipulowania odbiorcą w różnych tekstach kultury, w mediach i próbuje na nie reagować;~ różnicuje informacje od oceny i perswazji;~ próbuje negocjować;~ rozumie znaczenie pojęć: stylizacja, archaizacja, dialektyzacja;

~ zna rodzaje dialektów i gwar;~ dokonuje przekształceń stylistycznych według wzoru;~ stosuje szyk prosty i szyk przestawny;~ rozpoznaje gwarę młodzieżową, buduje wypowiedzi z jej użyciem;~ rozpoznaje zdania wielokrotnie złożone;~ dzieli wypowiedzenia wielokrotnie złożone na wypowiedzenia składowe;~ interpretuje teksty poetyckie;~ rozpoznaje w utworach podstawowe środki stylistyczne i wyjaśnia celowość ich użycia;~ odczytuje informacje z adresu bibliograficznego;~ korzysta z przypisów;~ posiada podstawowe wiadomości na temat wybranych twórców literatury polskiej i światowej;~ samodzielnie korzysta z encyklopedii, słowników, leksykonów;~ gromadzi materiały na określony temat;~ zna pojęcia: homonim, krytyk, krytykant, referat, esej, apostrofa, geneza, inwokacja, epilog, epopeja narodowa, bohater dynamiczny, tragedia antyczna, Pokolenie Kolumbów, Pokolenie Ocalonych, motyw, Don Juan, haiku.

OCEAN DOBRA.

UCZEŃ (j.w. oraz):

~ czyta ze zrozumieniem różnorodne teksty literackie, publicystyczne, popularnonaukowe;~ rozpoznaje funkcje czytanych tekstów, próbuje je klasyfikować i oceniać ich przydatność dla konkretnego odbiorcy;~ motywuje, ocenia działania i zachowania bohaterów;~ określa problematykę utworu;~ rozpoznaje typ narracji;~ samodzielnie interpretuje teksty kultury;~ przywołuje konteksty i dostrzega współzależności;~ potrafi odpowiednio dobierać, porządkować, wartościować argumenty i kontrargumenty;~ formułuje wnioski; ~ celowo skraca bądź rozwija własne wypowiedzi, przekształca je stylistycznie;~ potrafi zachować porządek logiczny, chronologiczny i tematyczny we własnej wypowiedzi;~ poprawnie pod względem stylistycznym, gramatycznym, logicznym, kompozycyjnym, ortograficznym i interpunkcyjnym redaguje wypowiedzi pisemne: opowiadanie, opis, charakterystyka, instrukcja, streszczenie, sprawozdanie, rozprawka, recenzja, przemówienie, reportaż, referat, podanie, życiorys, list , teksty użytkowe;~ dobiera typy zdań w zależności od rodzaju wypowiedzi, rozumie celowość składniowego różnicowania tekstu;~ trafnie wybiera formę wypowiedzi;~ robi korektę własnego tekstu według otrzymanej instrukcji;~ kształtuje wypowiedzi w zależności od tematu, sytuacji mówienia, intencji oraz

rozmówcy; ~ stosuje stylistyczne środki językowe;~ w sposób celowy dobiera, porządkuje i ocenia informacje; ~ potrafi stosować poznaną terminologię naukową we własnej wypowiedzi;~ różnicuje wypowiedzi informacyjne, oceniające, perswazyjne; ~ przeprowadzając wywiad prowokuje odpowiedzi współrozmówcy za pomocą wprowadzeń, nawiązań, sugestii, wstępnych ocen, opinii;~ formułuje pytania problemowe;~ rozpoznaje w wypowiedzi ironię, sarkazm, patos;~ aprobuje lub neguje cudze opinie;~ dyskutuje;~ wskazuje przykłady stereotypów funkcjonujących w otaczającym świecie;~ zna stereotypowe ujęcia cech przypisywanych mieszkańcom różnych regionów, państw;~ określa rolę stereotypów w życiu;~ dokonuje przekształceń stylistycznych w obrębie tekstów gwarowych, archaicznych, współczesnych; ~ czytane fragmenty tekstów gwarowych identyfikuje z własnym regionem kraju, środowiskiem społecznym, zawodowym;~ rozumie różnice znaczeniowe między wyrazami krytyk, krytycyzm, krytykant, krytykanctwo; ~ redaguje wypowiedź o charakterze oferty wydawniczej;~ wskazuje cech stylu urzędowego, naukowego, popularnonaukowego, potocznego, artystycznego;~ określa rolę podmiotu lirycznego w utworach poetyckich;~ rozumie znaczenie i celowość stosowania środków stylistycznych: epitet, metafora, porównanie, animizacja, personifikacja, onomatopeja, apostrofa, anafora, epifora, aliteracja, pytanie retoryczne, wykrzyknienie, kontrast, hiperbola, oksymoron;~ interpretuje i analizuje utwory poetyckie;~ odczytuje znaczenie symboliczne;~ zna i charakteryzuje rodzaje i gatunki literackie;~ potrafi omówić budowę tragedii antycznej;~ rozumie znaczenie pojęć: fortuna, fatum, konflikt tragiczny, katharsis, sacrum, profanum;~ nazywa epoki literackie ( starożytność, średniowiecze, odrodzenie, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, współczesność )~ stosuje homonimy, peryfrazy, eufemizmy;~ dokonuje analizy zdań wielokrotnie złożonych;~ rozpoznaje imiesłowowy równoważnik zdania;~ sporządza bibliografię;

OCENA BARDZO DOBRA.

UCZEŃ ( j.w. oraz):

~ czyta różnorodne teksty kultury, dobiera je samodzielnie bądź przy pomocy nauczyciela;

~ w sposób interesujący przedstawia problematykę czytanych utworów;~ dokonuje oryginalnej analizy i interpretacji utworów literackich;~ interpretuje teksty ikonograficzne;~ dostrzega i analizuje konteksty niezbędne do interpretacji tekstów kultury;~ dostrzega uniwersalne wartości wpisane w teksty kultury;~ rozpoznaje wypowiedzenia wielokrotnie złożone, także z imiesłowowym równoważnikiem zdania, posługuje się nimi we własnych wypowiedziach w sposób celowy i przemyślany;~ wprowadza do wypowiedzi cytaty;~ potrafi ustosunkować się do cudzej opinii;~ potrafi świadomie ożywiać, uplastyczniać własne teksty, stosując urozmaicone stylistyczne środki językowe i poetyckie;~ celowo w wypowiedziach stosuje frazeologizmy, synonimy, antonimy, homonimy, eufemizmy, peryfrazy, oryginalne epitety, porównania, metafory;~ wypowiedziom ustnym i pisemnym nadaje indywidualny charakter;~ poznane formy wypowiedzi pisemnej redaguje w sposób oryginalny, z nielicznymi usterkami;~ tworzy teksty o różnorodnej stylistyce, zgodne ze wskazaną funkcją językową;~ stosuje różne sposoby wprowadzania argumentacji;~ próbuje pisać eseje;~ buduje dialogi, potrafi je trafnie spuentować;~ opracowuje tekst wywiadu do publikacji;~ inicjuje dyskusję, przewodzi jej, kontroluje przebieg, podsumowuje rozważania, formułuje wnioski;~ jest liderem grupy, zespołu;~ rozpoznaje i stawia problemy, rozwiązuje je w sposób twórczy;~ obiektywnie bądź subiektywnie ocenia sytuację;~ buduje wypowiedzi krytyczne;~ stosuje środki perswazji;~ negocjuje;~ zna pojęcie kompromisu;~ dokonuje wyboru;~ potrafi sporządzać mapy myślowe;~ wykorzystuje różnorodne techniki notowania;~ świadomie posługuje się wypowiedziami o charakterze ironicznym, sarkastycznym, humorystycznym, poważnym, patetycznym;~ odkrywa absurd wypowiedzi;~ rozumie rolę stylizacji w utworach literackich;~ dokonuje stylizacji archaicznej, dialektyzacji;~ analizuje język wypowiedzi;~ dostrzega w wypowiedziach błędy językowe ( nieuzasadnione powtórzenia, pleonazmy );~ korzysta z różnorodnych źródeł i umiejętnie gromadzi informacje;~ przetwarza informacje dla własnych potrzeb i celów związanych z nauką i życiem pozaszkolnym;~ dokonuje selekcji, syntezy, analizy;~ wymienia i ocenia wartości i antywartości;

~ posiada wiedzę dotyczącą czołowych postaci literatury polskiej i światowej;~ przywołuje sylwetki twórców i dzieła sztuki;~ nazywa prawdy uniwersalne i ponadczasowe;~ omawia wpływ tradycji biblijnej i antycznej na kształtowanie się cywilizacji europejskiej;~ dostrzega i wyjaśnia prawdy filozoficzne;~ odczytuje metaforykę utworów poetyckich;~ odczytuje sens alegoryczny;~ podaje przykłady motywów obecnych w literaturze na przestrzeni dziejów ( rycerza, władcy, labiryntu, wędrówki, bohatera walczącego w imię wyższych celów, artysty i jego dzieła );~ samodzielnie opracowuje wystąpienie – prezentację, monodram;~ wygłasza samodzielnie przygotowany referat;

OCENA CELUJĄCA. UCZEŃ (j.w. oraz ):

~ samodzielnie poszerza własne horyzonty czytelnicze i myślowe;~ myśli i działa kreatywnie;~ interpretuje teksty ikonograficzne;~ twórczo i bezbłędnie redaguje wypowiedzi pisemne; ~ wypowiada się stosownie do sytuacji i okoliczności, wyważając słowa;~ jest świadom zjawisk zachodzących we współczesnej polszczyźnie;~ dokonuje oryginalnych, wartościowych prób poetyckich lub prozatorskich; ~ podejmuje działania mające na celu propagowanie kultury słowa;~ odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych, ortograficznych, poetyckich, recytatorskich, czytelniczych.

WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE

Poziom wymagań

Teksty kulturyPodstawowy (P) Ponadpodstawowy (PP)

Uczeń: Uczeń:

POCZĄTKI ŚWIATA, POCZĄTKI SŁOWA

Dzieje Utanapisztima,Deukalion i Pyrra

– zapoznaje się z informacjami na temat eposu o Gilgameszu oraz Przemian Owidiusza

– czyta głośno– opowiada o przebiegu wydarzeń w obu tekstach

– określa narratora w eposie babilońskim


– porównuje okoliczności powiadomienia Utanapisztima i Deukaliona o potopie

– podaje przyczyny, które zdaniem Babilończyków i Greków doprowadziły do

– cytuje zdanie wyjaśniające przyczynę potopu w eposie babilońskim

– wymienia znaki zwiastujące potop w eposie babilońskim

– wyjaśnia, w jaki sposób bogowie babilońscy ostrzegli Utanapisztima przed potopem

– określa reakcję bogów na zjawisko potopu w eposie babilońskim

– wyjaśnia, czym jest mit

– podaje cechy mitów, które można dostrzec w opowieściach o potopie

kataklizmu

– porównuje skutki potopu w micie babilońskim i greckiej opowieści

– wskazuje elementy fabuły upodabniające historie o potopie w micie babilońskim i greckim

– wskazuje elementy świata przedstawionego mające symboliczne znaczenia

– uzasadnia swoje zdanie na temat tego, czym jest potop w poznanych opowieściach

– wyjaśnia uniwersalne znaczenia obu mitów

Biblia – Stary Testament; Księga Rodzaju: Dzieje Noego, Potop

– czyta cicho ze zrozumieniem– wyjaśnia, czym był potop w rozumieniu autora Księgi Rodzaju

– wyjaśnia przyczyny ocalenia Noego, cytując odpowiednie fragmenty tekstu

– zapisuje w punktach wskazówki, których Bóg udzielił Noemu

– odszukuje w słowach Boga skierowanych do Noego polecenie i ostrzeżenie– cytuje fragmenty tekstu wyrażające stosunek narratora do Boga

– wskazuje elementy świata przedstawionego mające symboliczne znaczenie – wyjaśnia, dlaczego Bóg zobowiązuje się już więcej nie złorzeczyć ziemi– cytuje słowa Boga będące nawiązaniem do jednego z

– wskazuje w tekście niezgodności ujawniające, że opis potopu zestawiony jest z dwóch fragmentów, pochodzących z różnych okresów historycznych– wyjaśnia, w jakim znaczeniu zostało użyte przez Boga określenie „przymierze”– porównuje obraz Boga z Księgi Rodzaju z wizerunkami bogów zawartymi w opowieściach starożytnych, argumentując wypowiedź– cytuje fragmenty narracji, których nie można rozumieć dosłownie– porównuje teksty mitologiczne z fragmentem Biblii – podaje przykłady dzieł literackich, filmowych i

przykazań– wyjaśnia, czym jest motyw

– zapoznaje się z informacjami na temat motywu potopu i arki

muzycznych wykorzystujących motyw potopu i arki

Anna Świderkówna Biblijny i niebiblijny potop

– zapoznaje się z informacjami na temat Anny Świderkówny– czyta cicho ze zrozumieniem– określa tematykę i charakter tekstu

– wymienia utwory literackie przywołane w tekście

– podaje informacje na temat tekstu odnalezionego w asyryjskiej bibliotece

– wypisuje z tekstu tezy dotyczące motywu potopu w kulturze

– odczytuje z tekstu pytanie, na które autorka stara się znaleźć odpowiedź

– wyjaśnia znaczenie słowa mit w cytowanym pytaniu

– formułuje zdanie będące odpowiedzią autorki na postawione przez siebie pytanie

– cytuje fragment tekstu wspierający wyrażone stanowisko

– przedstawia własnymi słowami literackie losy motywu wielkich kataklizmów

– omawia różnicę między zawartością mitów a treścią tekstów biblijnych

Biblia – Nowy Testament: Miłosierny Samarytanin

– zapoznaje się z informacjami na temat Ewangelii wg św. Łukasza

– czyta głośno

– wyodrębnia w tekście dialog wstępny oraz właściwą przypowieść

– podaje informacje na temat miejsca i uczestników zdarzenia


– wyjaśnia, z czego „usprawiedliwia się” przed Jezusem uczony w prawie

– określa postawę kapłana, lewity i Samarytanina, przypisując im nazwy cech lub uczuć

– przypisuje postaciom kapłana i


– określa charakter odpowiedzi Jezusa na pytanie uczonego, uzasadniając wypowiedź

– wyjaśnia, czyja postawa mogła zaskoczyć słuchaczy Jezusowej przypowieści, wykorzystując podany komentarz

– formułuje prostym, bezpośrednim językiem odpowiedź na pytanie uczonego

– wybiera cytat biblijny najlepiej odzwierciedlający sens

lewity podane wartości

– układa hierarchię wartości wynikającą z przesłania przypowieści

– formułuje rady dotyczące sposobu życia

przypowieści

– bierze udział w projekcie zatytułowanym „Współcześni samarytanie”

Biblia – Nowy Testament: Przypowieść o talentach

– zapoznaje się z informacjami na temat Mateusza Ewangelisty

– słucha czytanego tekstu

– podaje informacje na temat miejsca i uczestników zdarzenia


– dzieli nazwy zachowań, postaw i cech na miłe „panu” z przypowieści i te, które skrytykował

– zapoznaje się z informacjami o przypowieści ewangelicznej

– łączy w pary: element świata przedstawionego – ukryte w nim znaczenie


– doprecyzowuje znaczenie sformułowania „przekazał im swój majątek”

– uzasadnia, wykorzystując cytaty, czy przypowieść można uznać za relację z codziennego zdarzenia

– analizuje język, styl i kompozycję przypowieści

– przedstawia interpretację przypowieści o talentach

Platon Uczta

– zapoznaje się z informacjami na temat Platona, Uczty i Erosa


– podaje informacje na temat Erosa

– odczytuje fragment będący charakterystyką Erosa

– wybiera wyrazy określające naturę Erosa

– podaje wyrazy bliskoznaczne do określeń Erosa

– cytuje zdanie będące krótką definicją Erosa

– ogląda plastyczne przedstawienia Erosa

– podaje własnymi słowami przyczynę, dla której Eros nie pragnie mądrości

– odczytuje w sposób przenośny cechy i zachowania Erosa

– wyjaśnia, jaki błąd w rozumieniu postaci Erosa popełnił według Diotymy Sokrates

– wyjaśnia sens wypowiedzi Diotymy na temat jednego z rodzajów miłości

– porównuje komentarz Jana Parandowskiego z narracją Diotymy

– wypowiada się na temat natury Erosa wyrażonej w dziełach plastycznych

– zapoznaje się z informacjami na temat filozofii

– analizuje tekst Arystotelesa na temat filozofii, udzielając odpowiedzi na podane pytania

– porównuje ujęcie miłości wywodzące się z kultury greckiej z ujęciem chrześcijańskim zawartym w Hymnie o miłości

ŚWIAT W SŁOWACH ODBITY?

Pogranicza realizmu – czyta cicho ze zrozumieniem, wybierając odpowiednie informacje

– określa tematykę i charakter tekstu– odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości

– podaje przykłady znanych utworów realistycznych

– wymienia sposoby ukazywania świata przedstawionego uważane za odległe od realizmu

– określa stopień prawdopodobieństwa w prozie sensacyjnej i popularnych powieściach o miłości

– wyjaśnia pojęcie fikcja literacka

– wskazuje podobieństwa łączące powieść realistyczną z przypowieścią i poezją


konwencja realistyczna i nierealistyczna

– cytuje przykłady zdań, które można uznać za realistyczne i przykłady zdań będących fikcją upoetycznioną

– nazywa konwencję ukazywania świata przedstawionego w wybranych powieściach

Adam Mickiewicz Reduta Ordona




– podaje informacje na temat postaci mówiącej

– sprawdza w źródłach informacje o Ordonie jako postaci historycznej

– porównuje Ordona jako postać historyczną i bohatera literackiego, formułując wnioski

– odróżnia relacje o zdarzeniach od innych form wypowiedzi

– wyjaśnia sens wypowiedzi Jenerała

– cytuje fragment tekstu nawiązujący do udziału Rosji w rozbiorach Polski


– sporządza w punktach plan wydarzeń

– tytułuje wyodrębnione wydarzenia


– nazywa środki poetyckie służące przedstawieniu walczących wojsk

– wskazuje elementy świata, którym przypisane zostały barwy

– wyjaśnia symboliczne znaczenie barw

– wskazuje inne motywy o znaczeniu symbolicznym

– wyjaśnia cel kreowania poetyckiej legendy

– uzasadnia, że tekst jest przykładem utworu patriotycznego

Zestaw zadań:Sztuka opowiadania, czyli co zrobić, by inni nas słuchali

– analizuje Redutę Ordona jako mowę skierowaną do słuchaczy:

• określa cel konstruowania

opowieści adiutanta

• poszukuje w tekście śladów

intencji narratora

• wskazuje wniosek (puentę)

• odczytuje fragmenty, które

czynią narrację obrazową,

plastyczną, dramatyczną

• wskazuje przykłady

zastosowanych środków

retorycznych

• określa wrażenia, jakie

wywołuje opowiadanie

adiutanta

– wymienia i omawia etapy pracy nad przemówieniem

– przygotowuje i wygłasza przemówienie:

• formułuje cel

• gromadzi potrzebny

materiał

• układa treść

• wybiera odpowiednią

formę zwrotu do

słuchaczy

• wprowadza do

wypowiedzi

• przedstawia argumenty

• odpiera kontrargumenty

• apeluje do słuchaczy

• stosuje odpowiednie

figury retoryczne

Czesław MiłoszDolina Issy

– zapoznaje się z informacjami na temat Czesława Miłosza

– wyjaśnia, na czym polegała wyjątkowość polowania na


– określa dosłowną tematykę poznanego fragmentu


– przedstawia osoby występujące i wspomniane we fragmencie powieści

– podaje informacje na temat narratora

– wymienia cechy wiosny

– nazywa uczucia i stany ducha Tomasza wywołane przez wiosnę

– nazywa uczucia Tomasza po polowaniu na głuszca

– wypowiada się na temat ekranizacji utworu

głuszce

– ocenia temat opowieści

– wskazuje fragmenty o charakterze refleksji

– odczytuje zdania, w których narrator posługuje się językiem poetyckim

– wyjaśnia, na czym polega poetyckość przytoczonych zdań

– wymyśla tytuł dla poznanego fragmentu powieści

– przygotowuje fragment scenopisu

Gustaw Herling-GrudzińskiPierścień

– zapoznaje się z informacjami na temat Gustawa Herlinga-Grudzińskiego



– określa plany czasowe poszczególnych historii

– sporządza dwa plany wydarzeń

– porównuje obie historie, wskazuje podobieństwa i różnice między nimi

– gromadzi informacje o narratorze na podstawie jego wypowiedzi

– zapoznaje się z informacjami na temat dygresji

– wyjaśnia, czym jest dygresja

– dzieli sformułowania wprowadzające dygresję na te,

– sporządza dwa krótkie streszczenia

– cytuje opinię narratora o pokrewieństwie między obiema opowieściami

– wypowiada się na temat „typowości” narratora

– określa związki między narratorem a autorem opowiadania

– odczytuje epilog i komentarz

– wyjaśnia znaczenie motywu pierścienia

– wskazuje w tekście opowiadania dygresje

– określa tematykę i sposoby językowego wprowadzania dygresji w opowiadaniu

które można zastosować w tekście literackim i opowiadaniu mówionym

– wprowadza dygresje do własnej wypowiedzi

Sławomir MrożekSzuler



– notuje w tabeli informacje o elementach świata przedstawionego

– wypowiada się na temat zachowania bohaterów

– wyjaśnia, dlaczego uczestnicy gry proszą szulera, by przegrał

– podaje powód zaprzestania gry przez szulera

– wypowiada się na temat postawy Nowosądeckiego i Beyera wobec cudzoziemca


– redaguje rozprawkę na wybrany temat

– wypowiada się na temat postawy narratora wobec cudzoziemca

– wskazuje w wypowiedziach cudzoziemca przykłady paradoksu

– odszukuje w wypowiedziach cudzoziemca sentencje

– wypowiada się na temat głębszego znaczenia tytułowej postaci i motywu gry, uzasadniając wypowiedź

– formułuje pytania, które nasuwają się po lekturze opowiadania

„Szuler”, czyli realizm z podwójnym dnem



– określa charakter opowiadania Mrożka

– porównuje przypowieści biblijne z poznanym opowiadaniem w celu wyciągnięcia wniosków

– formułuje odpowiedzi na pytania zadane w tekście, tworząc własną interpretację opowiadania

Paweł HuelleWeiser Dawidek

– zapoznaje się z informacjami na temat Pawła Huellego

– zapoznaje się z informacjami na temat najnowszej historii Polski



– wskazuje mocne i słabe strony książki w kontekście jej wyboru jako lektury dla gimnazjalistów


– wypowiada się na temat okoliczności i zdarzeń, w których funkcjonują

– gromadzi informacje na temat narratora

– gromadzi informacje na temat bohaterów

– nazywa przeżycia, uczucia bohaterów


– wyjaśnia, jak postrzega i rozumie postać Dawida, argumentując wypowiedź

– wymienia zdarzenia z udziałem Dawida, które zadziwiły narratora i jego kolegów

– wypowiada się na temat przypisywanego bohaterowi pochodzenia

– analizuje plany czasowe, jakich dotyczy fabuła utworu

– wskazuje główny moment akcji

– układa tekst na okładkę powieści lub notatkę do działu kulturalnego gazety

– redaguje list

bohaterowie, uzasadniając swoją wypowiedź

– wypowiada się na temat inności Dawida

– wyjaśnia, jak jest postrzegany Dawid Weiser przez dorosłych bohaterów książki

– analizuje wypowiedzi narratora i wyjaśnia, jak je rozumie

– odczytuje symboliczne znaczenie elementów świata przedstawionego

– wypowiada się na temat znaczenia ostatniego fragmentu powieści

– wskazuje poetyckie sformułowania w wypowiedziach narratora

ŚWIATY ODLEGŁE, ŚWIATY NASZE?

Wyprawa w krainę cudowności



– wskazuje na wyobraźnię jako źródło i miejsce narodzin fantastyki

– podaje przyczyny narodzin fantastyki

– podaje przykłady utworów, w których występują elementy fantastyki

– wypowiada się na temat funkcji fantastyki w literaturze, malarstwie, filmie

Juliusz SłowackiBalladyna

– zapoznaje się z informacjami na temat życia i twórczości Juliusza

– wymienia wartości ważne dla poszczególnych bohaterów

(fragmenty) Słowackiego


– wskazuje określenia, które najtrafniej nazywają czas zdarzeń

– określa miejsce wydarzeń

– dzieli postacie dramatu na realistyczne i fantastyczne

– nazywa uczucia bohaterów


– dzieli wydarzenia na realistyczne i fantastyczne

– określa związek losów Grabca i Kirkora z postacią Goplany

– formułuje własną interpretację dramatu Słowackiego, rozwijając podane zdanie i dodając uzasadnienie

– uzasadnia, że utwór jest dramatem

– zapoznaje się z definicją tragedii

– uzasadnia, że utwór jest tragedią

– formułuje pytania dotyczące motywów działania bohaterów

– komentuje i ocenia postępowanie bohaterów dramatu

– przedstawia w punktach dzieje korony Lecha

– określa wizję świata ukazaną w Balladynie

– wskazuje źródła tragizmu w dramacie Słowackiego

– określa znaczenie korony Lecha i czerwonej plamy na czole Balladyny

– porównuje Balladynę z Romeem i Julią, wyciągając wnioski dotyczące ich inscenizacji

John Ronald Reuel TolkienWładca Pierścieni(fragmenty)

– zapoznaje się z informacjami na temat Tolkiena


– określa elementy świata przedstawionego: czas, przestrzeń, postacie

– wyodrębnia elementy realistyczne spośród elementów świata przedstawionego


– uzupełnia komentarz

– wskazuje podobieństwa między światem przedstawionym utworu a światami baśni, mitów , bajek

– wypowiada się na temat zagadnień etycznych zawartych we fragmencie powieści

– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu pierścienia w tekście

– proponuje własne odczytanie symboliki pierścienia

– porównuje sposób

– cytuje fragmenty tekstu

– wyjaśnia znaczenie ostatniego akapitu tekstu

– podaje przykłady utworów z gatunku fantasy, wymieniając ich charakterystyczne elementy

– zapoznaje się z symbolicznymi znaczeniami pierścienia

– opisuje przedmiot o cechach magicznych, wykorzystując elementy fantastyki

– wypowiada się na temat ekranizacji trylogii powieściowej

wykorzystania motywu pierścienia w tekście realistycznym i utworze fantasy

– opracowuje artykuł hasłowy do słownika

Sztuka patrzenia: Józef Mehoffer Dziwny ogród



– wymienia elementy warstwy przedstawieniowej obrazu

– opisuje świat przyrody i postacie przedstawione na obrazie

– wskazuje elementy realistyczne i niezwykłe w warstwie przedstawieniowej obrazu

– określa nastrój obrazu

– wypowiada się na temat tytułu obrazu


– określa relacje przestrzenne między elementami warstwy przedstawieniowej

– określa relacje między postaciami a światem natury

– odczytuje symboliczne znaczenia elementów przedstawionych na obrazie

– nazywa malarskie środki budujące nastrój obrazu

– zestawia atmosferę i nastrój obrazu z motywami arkadyjskimi

Aldous Huxley Nowy wspaniały świat

– zapoznaje się z informacjami na temat Aldousa Huxleya


– określa czas i miejsce zdarzeń

– wyjaśnia sens działania instytucji

– określa stosunek narratora do świata przedstawionego, wspierając wypowiedź fragmentami tekstu

– wypowiada się na temat tytułu powieści, proponując

„R i W” oraz istotę butlacji

– ocenia cechy „nowego wspaniałego świata”, wykorzystując podane pojęcia

– zapoznaje się z definicją fantastyki naukowej

– uzasadnia, że poznany utwór należy do fantastyki naukowej

– redaguje opowiadanie lub rozprawkę

jego rozwinięcie

– wyraża swoje zdanie na temat oddziaływania literatury typu science fiction na czytelnika

– wypowiada się na temat wizji świata zawartej w utworze

– ustosunkowuje się do podanego komentarza

– dostrzega ironię jako sposób prezentacji świata

– pisze reportaż

Stanisław LemDzienniki gwiazdowe(fragmenty)

– zapoznaje się z informacjami na temat Stanisława Lema


– wymienia składniki świata przedstawionego utworu

– określa czas akcji

– podaje podstawowe informacje o planecie i jej mieszkańcach

– porównuje świat i sposób życia Ardrytów ze światem ludzi

– wyjaśnia, kim dla Ardrytów jest Druma

– podaje powody ucieczki Ijona Tichego z Enteropii

– przytacza argumenty na poparcie tezy, że opowiadanie jest przykładem literatury fantastycznonaukowej

– układa krótki tekst reklamujący uroki planety Enteropia

– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych, wskazując cechy tekstu, które je kształtowały

– wyraża opinię na temat spójności świata przedstawionego, uzasadniając ją cytatami z tekstu

– porównuje teksty reprezentujące różne typy fantastyki, wskazuje podobieństwa i różnice

– pisze fragment przewodnika po Enteropii

Po co czytamy science fiction?


– wypowiada się na temat przyczyn popularności literatury science fiction

– podaje cechy literatury fantastycznonaukowej

– wymienia cechy odróżniające fantastykę naukową od baśni

– podaje przyczyny odwrotu od fantastyki typu baśniowego w XIX wieku

Zestaw zadań:Zestawiam, porównuję, formułuję wnioski

– analizuje i omawia poszczególne etapy pracy przygotowujące do porównania (zbieranie materiału, porządkowanie, kształtowanie)

– wylicza i omawia części, jakie powinna zawierać praca pisemna

– zapoznaje się z przykładowymi sformułowaniami dotyczącymi poszczególnych części pracy

– gromadzi materiał do charakterystyki porównawczej Aliny i Balladyny

– redaguje charakterystykę porównawczą Aliny i Balladyny

– określa formę, jaką mogą przyjąć operacje myślowe dotyczące porównywania ze sobą zjawisk, przedmiotów, osób itp.

FOTOGRAFIA NASZEGO ŚWIATA

Ireneusz DańkoPrzeklęta woda

– zapoznaje się z informacjami na temat Ireneusza Dańki


– rozpoznaje w tekście reportaż

– określa tematykę reportażu

– wymienia formy tekstu składające się na reportaż

– cytuje fragmenty reprezentujące wymienione formy tekstu

– wskazuje formę tekstu przeważającą w reportażu

– określa czas gramatyczny wykorzystanych w tekście czasowników

– wypowiada się na temat tytułu reportażu

– określa funkcję tekstu, uzasadniając wypowiedź fragmentami reportażu

– rekonstruuje sposób powstawania reportażu

Marek Miller – zapoznaje się z informacjami na – nazywa rodzaj aktywności

Reporterów sposób na życie

temat Marka Millera



– wymienia cechy reportażu podawane przez autora

– nazywa cechy reportera

– przytacza fragment, w którym autor wypowiada się na temat atrakcyjności reportażu

– zapoznaje się z definicją reportażu

reportera, która poprzedza pisanie tekstu

– rozwija przytoczoną definicję reportażu o cechy podane w tekście Marka Millera

– wypowiada się na temat specyfiki reporterskiego oglądu świata

Ryszard KapuścińskiImperium(fragmenty)

– zapoznaje się z informacjami na temat Ryszarda Kapuścińskiego




– określa relacje między narratorem a autorem

– nazywa wrażenia i odczuciach narratora związane z oglądanym widowiskiem

– wymienia tematy i motywy, które pojawiły się w relacjonowanym widowisku

– szereguje tematy i motywy wg kolejności pojawienia się w widowisku

– określa postawę żołnierza wobec przybysza

– określa charakter widowiska odbywającego się w cerkwi

– wymienia cechy reportażu, które można dostrzec w poznanym

– wyjaśnia istotę paradoksu w podanym zdaniu

– proponuje określenia dla fragmentów niebędących ani relacją, ani informacją

– uzasadnia wybór wariantu komentarza na temat zakończenia przytoczonego fragmentu Imperium

– uzasadnia, że Imperium Kapuścińskiego jest przykładem reportażu literackiego

– nazywa typ reportażu w zależności od tego, gdzie się pojawia

– opisuje specyfikę każdego z wymienionych typów reportażu

– sporządza listę tematów, którymi mógłby się zająć jako lokalny reporter

– redaguje reportaż

– bierze udział w konkursie na najciekawszy reportaż klasowy

fragmencie książki

– charakteryzuje krótko reportera

– zapoznaje się z informacjami na temat reportażu literackiego

REFLEKSJA O NASZYM ŚWIECIE

Leszek KołakowskiMini-wykłady o maxi-sprawach. O podróżach

– zapoznaje się z informacjami na temat Leszka Kołakowskiego



– wyodrębnia w tekście problem, argumenty, wnioski

– wynotowuje z tekstu przykład antytezy i pytania retorycznego

– odczytuje fragmenty będące definicją pojęcia podróży

– wylicza charakterystyczne cechy podróży

– podaje przyczyny, dla których człowiek podejmuje podróże

– dzieli podane pojęcia na przeciwstawne znaczeniowo grupy

– formułuje poprawne zdanie, odwołując się do tekstu

– wyjaśnia mechanizm rozumowania Kołakowskiego

– określa funkcję wypisanych z tekstu środków retorycznych

– określa język tekstu

– wartościuje zjawisko ludzkiej tęsknoty do podróży

– wyjaśnia sens określenia mini-wykład o maxi-sprawie

– kwalifikuje tekst do typu wypowiedzi, uzasadniając podjętą decyzję

– formułuje hipotezy dotyczące własnych przemyśleń

Zestaw zadań:Świat nie jest czarno-biały, czyli hipoteza i kontrargument

– wyjaśnia pojęcia: hipoteza, argument, kontrargument, adwersarz

– zapoznaje się ze wskazówkami dotyczącymi formułowania hipotez, argumentów i kontrargumentów

– formułuje różnorodne hipotezy do podanych zagadnień

– przeciwstawia podanym argumentom rozsądne kontrargumenty

Joanna Szczepkowska O miłości pięknego do brzydkiej

– zapoznaje się z informacjami na temat Joanny Szczepkowskiej


– cytuje fragment, w którym autorka formułuje domniemane pytania świadków sytuacji

– wskazuje zabiegi językowe

– określa temat artykułu

– wyjaśnia, co było inspiracją do napisania artykułu

– odczytuje fragment ujawniający wrażenie, jakie wywarła na autorce opisywana postać

– wyjaśnia, czym jest miłość dla autorki tekstu

– wskazuje miejsce, w którym dialog ustępuje miejsca narracji

– nazywa reakcję, jaką wzbudziło zachowanie chłopca u ludzi stojących w kolejce, cytując odpowiedni fragment tekstu

– zapoznaje się z definicją felietonu i publicystyki

– formułuje refleksje na podany temat

tworzące wrażenie niezwykłości

– opowiada o zmianie wrażeń czytelnika i rozumienia przez niego tekstu w trakcie czytania

– wyjaśnia, na czym polega przewrotność tekstu

– rozwija tytuł artykułu, by jasno wyrażał sens rozważań autorki

– uzasadnia, że poznany tekst jest przykładem felietonu

– analizuje język tekstu

Jerzy PilchTrzecie przebudzenie?

– zapoznaje się z informacjami na temat Jerzego Pilcha


– dzieli tekst na części ze względu na zawartość merytoryczną

– podaje przykłady sformułowań i wyrażeń bliskoznacznych zawartych w pierwszym akapicie

– określa charakter ostatniego akapitu tekstu

– rozwija zdanie, streszczając główną myśl tekstu

– wymienia środki stylistyczne wykorzystane w tekście

– uzasadnia, że tekst jest przykładem felietonu

– opowiada o nastawieniu autora tekstu do piłki nożnej

– podaje przykłady paradoksalnych okoliczności, o których wspomina autor

– tłumaczy sens sformułowania „istota rzeczy”

– wyjaśnia, jakich znaczeń nabiera w tekście czasownik „wypaść”

– określa funkcję zastosowanych środków stylistycznych

– wyjaśnia, w czym wyraża się lekkość formy poznanego felietonu

– formułuje komentarz z

– redaguje tekst na podany temat w określonej formie

wykorzystaniem cytatów

Pierre LevyDrugi potop

– zapoznaje się z informacjami na temat autora artykułu



– wyjaśnia, o jakich bombach mówił Einstein w przywołanym w artykule wywiadzie

– odczytuje fragment, który jest objaśnieniem znaczenia słów: „potop informacyjny”

– uzupełnia i rozwija treść podanych zdań

– wypowiada się na temat znaczeń podanych zdań

– wyjaśnia swoimi słowami sens podanych stwierdzeń

– uzupełnia podany rysunek-schemat odpowiednim słownictwem

– przywołuje wybrane zdania tekstu w celu wyjaśnienia stosunku autora do „nowego potopu”

– zapisuje refleksje na temat współczesności, wykorzystując podane określenia

– zapoznaje się z informacjami na temat publicystyki prasowej

– uzasadnia, że poznany artykuł jest przykładem artykułu popularnonaukowego

– określa, w którym z przywołanych sformułowań słowo „bomba” występuje w znaczeniu przenośnym, uzasadniając wypowiedź

– wyjaśnia, w jaki sposób autor artykułu rozumie motyw biblijnego potopu, powołując się na odpowiednie fragmenty tekstu

– wyjaśnia zasadność stawianych pytań w odniesieniu do współczesnych czasów

– analizuje konstrukcję wyliczenia w celu jej wyjaśnienia

– przedstawia własną wersję znaczenia podanego wyliczenia

– wyjaśnia sens nawiązań do postaci i zdarzeń z Księgi Rodzaju

– pisze krótki artykuł popularnonaukowy

ŚWIAT MIĘDZY WERSAMI

Przepis na interpretację

– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje

– wyjaśnia, na czym polega i jak przebiega interpretacja utworu

podane w tekście

– określa problematykę i charakter tekstu

– zapisuje najważniejsze pytania dotyczące interpretacji utworu lirycznego

– wymienia główne działania związane z interpretacją utworu lirycznego

– analizuje rysunek koła interpretacyjnego

lirycznego

– przedstawia własną interpretację wiersza, wykorzystując rysunek koła interpretacyjnego

William SzekspirSonety

– zapoznaje się z informacjami na temat Williama Szekspira


– odczytuje zagadkowe, niezrozumiałe fragmenty wierszy

– wskazuje motyw kluczowy dla każdego sonetu, wykorzystując podane propozycje

– nazywa stany ducha wyrażone w sonetach

– nadaje tytuły sonetom

– wskazuje sonety, w których można dopatrzyć się zwrotu do adresata

– analizuje budowę sonetu angielskiego

– tworzy krótką definicję gatunku

– wskazuje sonet, który najmocniej oddziałuje na czytelnika, uzasadniając wybór


– wyjaśnia zagadkowe, niezrozumiałe fragmenty sonetów

– przedstawia własną wersję tłumaczenia wybranych połączeń słownych

– wyjaśnia, w jaki sposób Szekspir komponuje zdania proste i złożone

– wskazuje w każdym z sonetów kompozycyjny pomysł na wiersz, argumentując swoje stanowisko

– wypowiada się na temat wymowy poznanych sonetów

– zapisuje refleksje wywołane przez wybrany sonet

Adam Mickiewicz Stepy Akermańskie



– nazywa swoje odczucia, wrażenia czytelnicze

– identyfikuje podmiot mówiący, wskazując ujawniające go formy gramatyczne

– określa przestrzeń

– nazywa uczucia i emocje podmiotu mówiącego

– wybiera wariant interpretacyjny wiersza

– uzasadnia, że poznany wiersz jest sonetem

– rozpoznaje w utworze motyw podróży

– określa dosłowne znaczenie motywu podróży

– nazywa środki poetyckie opisujące przestrzeń

– analizuje budowę wersyfikacyjną tekstu

– określa przenośne znaczenie motywu podróży

– porównuje poetycką konstrukcję sonetów Szekspira i Mickiewicza

Adam Mickiewicz[Nad wodą wielką i czystą…]


– wymienia i omawia elementy obrazu poetyckiego

– wyróżnia najbardziej wyrazisty element obrazu poetyckiego

– odczytuje czasowniki związane z osobą mówiącą

– komentuje sytuację liryczną przedstawioną w wierszu


– określa korespondencję znaczeń między wierszem a obrazem


– wskazuje element obrazu poetyckiego najbardziej związany z postacią mówiącą

– określa język utworu

– formułuje refleksje na temat znaczenia ostatniej strofy wiersza

– przedstawia wizję obrazu, który mógłby być ilustracją do wiersza

Cyprian Norwid [Daj mi wstążkę błękitną…]



– określa: kto, w jakich


– określa na podstawie czasowników stan duchowy bohatera

okolicznościach i do kogo mówi

– opowiada o swoim wyobrażeniu bohatera lirycznego oraz adresatki jego wypowiedzi

– wskazuje w wypowiedzi osoby mówiącej najbardziej znaczące słowa-klucze, wyodrębniając spośród nich rzeczowniki, zaimki rzeczowne i czasowniki

– określa na podstawie rzeczowników wrażliwość bohatera, jego stosunek do świata i wartości

– wyodrębnia rzeczowniki niosące ukrytą, głębszą treść

Cyprian NorwidTrzy strofki


– odczytuje słowa będące śladami zdarzenia łączącego nadawcę i odbiorcę

– odtwarza okoliczności, w których padły słowa wiersza


– odtwarza relacje łączące nadawcę i odbiorcę

– odnajduje w teście metafory

– określa swój stosunek do postaci mówiącej na podstawie jej słów, uzasadniając wypowiedź


– formułuje słowa, które mogły poprzedzać wypowiedź podmiotu mówiącego

– wyjaśnia sens zawartych w tekście metafor

– wskazuje fragmenty odnoszące się do przyszłości w celu wyjaśnienia ich znaczenia

Sztuka patrzenia: Diego Velázquez Panny dworskie



– wymienia elementy warstwy przedstawieniowej obrazu

– opisuje postacie przedstawione na obrazie

– wskazuje elementy obrazu budzące największe zainteresowanie

– zapisuje wrażenia dotyczące wybranego elementu obrazu

– wypowiada się na temat tytułu obrazu

– ustosunkowuje się do zamieszczonej w tekście hipotezy interpretacyjnej

– pisze krótkie opowiadanie inspirowane obrazem

Bolesław LeśmianDusiołek

– zapoznaje się z informacjami na temat Bolesława Leśmiana


– wymienia głównych bohaterów utworu

– odróżnia postacie realistyczne od fantastycznych, uzasadniając wypowiedź

– gromadzi informacje na temat Bajdały

– krótko charakteryzuje narratora


– zapoznaje się z definicją ballady

– uzasadnia, że utwór jest balladą

– redaguje charakterystykę z wykorzystaniem elementów gwary ludowej


– odczytuje sens wybranych słów

– opracowuje artykuł hasłowy o Dusiołku do leksykonu

– przyłącza się do obrony lub oskarżeń postaci

– wskazuje liryczne cechy utworu

– porównuje utwór z innymi znanymi balladami

– układa „mowę obrończą” Pana Boga na zarzuty Bajdały

Bolesław Leśmian[W malinowym chruśniaku]



– wymienia elementy scenerii

– odczytuje wyrazy ujawniające bohaterów lirycznych

– określa relacje między bohaterami lirycznymi

– wypowiada się na temat natury ukazanej w wierszu

– odczytuje zaskakujące wyrazy, sformułowania


– wyjaśnia znaczenia zaskakujących wyrazów i sformułowań

– wskazuje strofę mówiącą o sprawach najważniejszych, uzasadniając wybór

– przygotowuje projekt wideoklipu do piosenki W malinowym chruśniaku, odwołując się do fragmentów tekstu

– wyjaśnia, w jakim zbiorze

– przedstawia swoje wyobrażenie plastycznej wersji wiersza

– wskazuje reprodukcję ukazującą podobnie przedstawione wyobrażenie plastyczne

– słucha piosenki

– dzieli się wrażeniami na temat wysłuchanej piosenki

poetyckim, biorąc pod uwagę tematykę utworu, mógłby znaleźć się poznany wiersz

Bolesław LeśmianSzewczyk


– wypowiada się na temat kreacji świata przedstawionego w utworze, wykorzystując fragmenty wiersza

– podaje informacje na temat bohatera lirycznego

– określa adresata wypowiedzi

– uzasadnia, że poznany wiersz jest przykładem pieśni jako gatunku liryki

– odnajduje w tekście motyw Boga


– komentuje wypowiedzi bohatera lirycznego

– formułuje refleksje o charakterze filozoficznym

– wyjaśnia znaczenie motywu Boga

– porównuje sposób kreowania świata przedstawionego z innymi utworami Leśmiana

Krzysztof Kamil BaczyńskiPrzypowieść

– zapoznaje się z informacjami na temat Krzysztofa Kamila Baczyńskiego


– nazywa swoje odczucia, wrażenia czytelnicze

– analizuje proces powstawania świata pokazany w wierszu

– zapisuje w punktach kolejne etapy powstawania świata

– omawia wizerunek Boga ukazany w wierszu

– wypełnia podany schemat


– wyjaśnia, co sugeruje tytuł utworu

– porównuje wizerunek Boga z wiersza z wizerunkami Boga w innych, znanych utworach

– wskazuje znany tekst literatury światowej, do którego nawiązuje wiersz

– określa charakter nawiązań

– uzasadnia, że czas powstania utworu może mieć związek z wymową wiersza

fragmentami wiersza i ich interpretacją

– określa stosunek do rzeczywistości i światopogląd osoby mówiącej

– wyjaśnia, jakie refleksje o człowieku przekazuje wiersz

– przekształca fragment wiersza o stworzeniu człowieka na tekst prozatorski o charakterze opowieści mitologicznej

Krzysztof Kamil BaczyńskiBiała magia


– opisuje obraz poetycki

– gromadzi informacje na temat bohaterki lirycznej

– nazywa odczucia i wrażenia osoby mówiącej, uzasadniając wypowiedź

– wskazuje metafory i próbuje odczytać ich znaczenia

– opracowuje krótką notatkę wyjaśniającą znaczenie pojęcia biała magia

– wypowiada się na temat słuszności podanego stwierdzenia


– wyjaśnia, co łączy motywy budujące obraz poetycki

– przedstawia swoją hipotezę na temat zasady łączącej podane sformułowania

– wyjaśnia, co sugeruje tytuł wiersza

– pisze krótki tekst zawierający własną interpretację wiersza

– opracowuje w formie tabeli scenopis filmu, który mógłby powstać na podstawie wiersza

Krzysztof Kamil BaczyńskiSur le pont d’Avignon

– zapoznaje się z informacjami o francuskiej piosence dotyczącej mostu w mieście Avinion

– opowiada o swoich pierwszych wrażeniach wywołanych lekturą wiersza

– wypowiada się na temat sytuacji „ja lirycznego”, mając na uwadze dopisek pod wierszem

– formułuje podaną opinię w brzmieniu, z którym się zgadza, uzasadniając wybór

– wskazuje w tekście terminy i sformułowania ze sfery muzyki


– analizuje składnię zdań zastosowaną przez autora w celu wyciągnięcia wniosków

– wskazuje motywy, które po połączeniu tworzą inne dziedziny

– wybiera określenia pasujące do własnego wyobrażenia przedstawiającego plastyczną wersję utworu

– postrzegając wiersz jako kompozycję malarską, określa

– wypowiada się na temat dzieła wykonanego metodą kolażu

– wyjaśnia, czy kompozycja świata wiersza przypomina technikę kolażu

– opowiada o swoim drugim wrażeniu wywołanym lekturą wiersza

kolory, które ją tworzą

– uzasadnia na podstawie informacji o życiu autora zasadność stwierdzenia, że świat wiersza można traktować jako odbicie prawdziwego świata poety

Konstanty Ildefons Gałczyński Zaczarowana dorożka(fragmenty)

– zapoznaje się z informacjami na temat Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego


– wypowiada się na temat sposobu ukazania świata w utworze, uzasadniając wypowiedź

– wskazuje w wierszu ślady przeżyć, emocji, wrażeń, refleksji

– przedstawia własną interpretację poematu, wybierając jedną z wersji komentarza i rozwijając ją

– przekłada tekst na opowiadanie lub fragment dziennika


– określa sposób łączenia realistycznych i fantastycznych składników świata przedstawionego

– dowodzi słuszności wybranej tezy

– przekłada tekst na scenariusz filmowy lub dzieło malarskie

Konstanty Ildefons Gałczyński Małe kina


– określa dosłowny temat utworu

– omawia elementy opisowe

– charakteryzuje postać mówiącą

– określa atmosferę przedstawianej rzeczywistości

– odszukuje w tekście wiersza fragment, który mógłby być sloganem reklamującym małe kina

– redaguje tekst zaproszenia zachęcającego publiczność do


– uzasadnia, odwołując się do tekstu, że osoba mówiąca dostrzega w małych kinach element magii

– formułuje refleksje na podany temat

– wyjaśnia, czy można mówić o magii poznanego tekstu

– pisze artykuł pt. „W obronie małych kin”

złożenia wizyty w małym kinie

Czesław Miłosz Wiara Miłość


– wyjaśnia znaczenia słów będących tytułami wierszy

– wymienia składniki prezentowanego świata

– określa język wypowiedzi osoby mówiącej

– rozwija treść zdań, wykorzystując podane sformułowania

– ocenia stopień trudności interpretacji poznanych wierszy, korzystając z podanych możliwości


– wskazuje wybrane cechy języka w konkretnych fragmentach

– wskazuje szczególnie ważne fragmenty wierszy, uzasadniając wybór

– cytuje z wierszy zdania mające postać sentencji, wyjaśnia ich sens

Czesław Miłosz Piosenka o końcu świata

– czyta fragment Apokalipsy św. Jana


– opowiada o pierwszych wrażeniach wywołanych lekturą wiersza


– odtwarza wygląd opisywanego świata

– relacjonuje zachowanie się ludzi, odtwarza ich sposób myślenia

– wyjaśnia, jaka wizja końca świata została przedstawiona w wierszu

– wypowiada się na temat tytułu

– analizuje język wiersza

– zapoznaje się z definicjami parafrazy i aluzji literackiej


– wskazuje dziedzinę sztuki, która mogłaby najwierniej odtworzyć zawartość wiersza, uzasadniając wypowiedź

– formułuje wnioski wynikające z porównania treści oraz języka wiersza z fragmentami Apokalipsy św. Jana

– porównuje wiersz z treściami ukazywanymi w malarstwie o tematyce „ostatecznej”

– wypowiada się na temat poetyckości wiersza

– uzasadnia, że wiersz jest przykładem parafrazy/aluzji literackiej

Stanisław Grochowiak Rozmowa o poezji

– zapoznaje się z informacjami na – czyta głośno, dokonując

temat Stanisława Grochowiaka


– nazywa formę wypowiedzi wykorzystaną w wierszu

– zestawia ze sobą sądy o poezji prezentowane przez bohaterów wiersza

– analizuje sposób wyrażenia opinii obu postaci w sprawie poezji

– identyfikuje się z wybraną opinią na temat poezji, uzasadniając wybór

interpretacji

– wyjaśnia, z jakim rodzajem literackim kojarzy się budowa utworu

– wyjaśnia, w jakiej relacji do siebie pozostają sądy na temat poezji zaprezentowane w wierszu

– formułuje refleksje dotyczące własnego rozumienia poezji

– zapisuje tekst w formie sceny dramatycznej, dopisując didaskalia

Stanisław Grochowiak Brueghel (II)


– ustala: kto, do kogo, o czym i w jakich okolicznościach mówi

– wyjaśnia, jak rozumie tekst wiersza

– ogląda reprodukcję obrazu Brueghela

– opisuje warstwę przedstawieniową obrazu

– zestawia warstwę przedstawieniową obrazu z treścią wiersza


– wypowiada się na temat języka wiersza w odniesieniu do języka prozy

– wskazuje wersy zawierające szczególnie ważne znaczenie

– formułuje wnioski wynikające z zestawienia warstwy przedstawieniowej obrazu z treścią wiersza

– wyjaśnia przesłanie utworu

Stanisław Grochowiak Pocałunek-krajobraz


– wskazuje na połączenie dwóch sfer sygnalizowanych tytułem

– wyodrębnia obrazy poetyckie

– ogląda reprodukcje obrazów

– wskazuje i nazywa środki


– wyjaśnia zasadę konstrukcji obrazów poetyckich

– formułuje wniosek wynikający z porównania światów przedstawionych na reprodukcjach ze światem

stylistyczne występujące w wierszu, określa ich funkcję

– przedstawia własną interpretację słów osoby mówiącej

ukazanym w wierszu

– układa relację osoby mówiącej językiem prozy

Miron Białoszewski Karuzela z madonnami

– na podstawie notki biograficznej krótko charakteryzuje autora


– opowiada o swoich pierwszych wrażeniach wywołanych lekturą wiersza

– gromadzi informacje na temat postaci mówiącej w celu jej zidentyfikowania

– opisuje sytuację przedstawioną w wierszu

– wyodrębnia części przedstawiające kolejne etapy ruchu karuzeli

– słucha muzycznej adaptacji wiersza

– wyraża swoje zdanie na temat wysłuchanego nagrania


– analizuje język, którym wypowiada się osoba mówiąca

– wyjaśnia powód zestawienia słownictwa potocznego i przenośni w tekście

– analizuje graficzny zapis wiersza w celu wyciagnięcia wniosków

– formułuje kilkuzdaniowy tekst będący własną interpretacją wiersza, wykorzystuje podane pojęcia i wyrażenia

Miron Białoszewski Przesuwa się, przegwieżdża


– wymienia okoliczności i zdarzenia, które obserwuje osoba mówiąca

– określa właściwości przedstawionej sytuacji

– odczytuje fragmenty Księgi Rodzaju, do których nawiązuje wiersz

– uzupełnia i rozwija treść podanego zdania


– wyjaśnia, jakiego znaczenia nabiera wiersz w zestawieniu z Księgą Rodzaju

– porównuje tekst z Przypowieścią Baczyńskiego i Piosenką o końcu świata Miłosza

– na podstawie analizy wybranych fragmentów wiersza podaje charakterystyczne cechy twórczości Białoszewskiego

– odczytuje wymowę wiersza

– wnioskuje na temat budowy tekstu

Sztuka patrzenia:René Magritte Zamek w Pirenejach

– ogląda obraz


– podaje informacje z tekstu dotyczące warstwy przedstawieniowej obrazu

– podaje informacje z tekstu dotyczące kompozycji obrazu

– wyjaśnia związek tytułu obrazu z jego warstwą przedstawieniową


– informacje z tekstu dotyczące warstwy przedstawieniowej obrazu i jego kompozycji uzupełnia własnymi spostrzeżeniami

– omawia malarskie środki prezentacji

– wskazuje elementy o znaczeniu symbolicznym

– wyjaśnia swoje rozumienie znaczeń wynikających z obrazu

Zbigniew Herbert Sprawozdanie z raju

– wyjaśnia potoczne znaczenie słowa raj

– czyta fragmenty Katechizmu Kościoła Katolickiego

– zapoznaje się z informacjami na temat Zbigniewa Herberta


– wskazuje w opisie elementy „rajskie” i „ziemskie”

– odtwarza przeszłość, stan obecny i przyszłość tytułowego miejsca

– określa właściwości przedstawionej rzeczywistości, uzasadniając wypowiedź

– określa nastawienie osoby mówiącej do opisywanej rzeczywistości

– podaje synonimy pojęcia raj


– wypowiada się na temat tytułu wiersza

– porównuje język wiersza z językiem katechizmu w celu wyciągnięcia wniosków

– interpretuje wiersz, wybierając i rozwijając jedną z podanych hipotez

– wyjaśnia znaczenie metafory zawartej w ostatnim wersie utworu

– dostrzega ironię

– redaguje na podstawie zdjęcia ironiczne sprawozdanie ze współczesnego raju

– pisze sprawozdanie z raju, wykorzystując własne przeczucia i wyobraźnię

Zbigniew Herbert Dusza Pana Cogito


– wyjaśnia tradycyjne rozumienie tytułowego pojęcia

– wyodrębnia dwie sytuacje, w których zaprezentowany został Pan Cogito jako bohater liryczny

– wyjaśnia, czym jest dusza Pana Cogito i czym różni się od swoich poprzedniczek

– ocenia bohatera lirycznego, wykorzystując podane określenia

– odczytuje część wiersza, która wydaje się najważniejsza dla jego wymowy

– układa w imieniu Pana Cogito ogłoszenie do gazety


– podaje synonimy tytułowego pojęcia

– wyjaśnia sens stwierdzenia będącego charakterystyką czasów, w których żyje Pan Cogito

– wypowiada się na temat wymowy wiersza

– układa monolog-wyznanie Pana Cogito

Wisława SzymborskaNiebo



– opowiada o wrażeniach wywołanych lekturą wiersza

– odczytuje określenia tytułowego nieba

– omawia obraz nieba zaprezentowany w wierszu

– określa charakter wypowiedzi osoby mówiącej

– podaje cechy „ja” lirycznego


– podaje synonimy pojęcia nieba opisanego w wierszu

– wyjaśnia znaczenie pierwszego wersu wiersza

– porównuje niebo z wiersza z potocznymi wyobrażeniami na ten temat oraz z chrześcijańską wizją nieba

– porównuje obraz nieba z wiersza z wyobrażeniami zawartymi w innych tekstach wykorzystujących ten motyw

Wisława SzymborskaKoniec i początek



– wymienia czynności wyliczane przez postać mówiącą

– odczytuje fragmenty dotyczące tytułowego „końca” i „początku”

– podaje własne określenia do słów „koniec”, „początek”

– wskazuje w tekście znane środki stylistyczne, próbuje wyjaśnić ich znaczenia

– wskazuje słowo-klucz, wyjaśnia jego znaczenie


– ustala „porządek”, w jaki układają się wymienione czynności

– wyjaśnia sens stwierdzenia: Fotogeniczne to nie jest

– wyjaśnia, skąd bierze się przymus wyrażony w pierwszym zdaniu wiersza

– wyciąga wnioski z analizy języka utworu

– rozwija podane słowa w kilkuzdaniowy komentarz

Czytelnik pomiędzy sprzecznościami – o czytaniu wierszy (nie tylko Stanisława Barańczaka)


– opowiada o świecie młodości Stanisława Barańczaka

– wylicza cechy poezji Stanisława Barańczaka podane w tekście

– wyjaśnia pojęcia: symbol, paradoks, antyteza

– w podanych fragmentach wierszy wskazuje zjawiska charakterystyczne dla poezji Stanisława Barańczaka

– charakteryzuje język poezji Stanisława Barańczaka w formie rozbudowanej wypowiedzi

– nazywa zjawiska charakterystyczne dla poezji Stanisława Barańczaka występujące w podanych fragmentach wierszy, odczytuje zawarty w nich sens

Stanisław Barańczak NN próbuje sobie przypomnieć słowa modlitwy

– zapoznaje się z informacjami na temat Stanisława Barańczaka i jego twórczości


– dostrzega nawiązania tekstu do modlitwy Ojcze nasz

– opisuje świat zaprezentowany w


– wyjaśnia odmienność wymowy wiersza w odniesieniu do modlitwy Ojcze nasz

– wskazuje kluczowe słowo, wyjaśniając jego wybór

– rozwija podane słowa w

wierszu oraz jego mieszkańców

– przedstawia wizerunek Boga zawarty w wierszu

– charakteryzuje nadawcę modlitwy

– podaje przyczyny podziału wiersza na fragmenty

– proponuje i uzasadnia tytuł dla każdej z części

– określa nastrój, jaki wywołuje wiersz w czytelniku

dłuższy komentarz

– wyjaśnia, czy wiersz można nazwać modlitwą

– uzasadnia, że tekst jest przykładem aluzji literackiej/parafrazy

– proponuje plastyczną wizję rzeczywistości przedstawionej w wierszu

Stanisław BarańczakPan tu nie stał


– wyjaśnia znaczenia zwrotów frazeologicznych użytych w tytułach polskiej prasy w latach 80.

– korzysta ze słownika frazeologicznego języka polskiego

– podaje informacje na temat nadawcy i adresata słów wiersza

– określa, w czyim imieniu wypowiada się postać mówiąca, uzasadniając swoją hipotezę

– uzasadnia, że wiersz może być komentarzem do naszej współczesności

– wypowiada się na temat języka poezji Barańczaka


– formułuje treść tytułów prasowych bez użycia zwrotów frazeologicznych

– określa, jaki efekt daje wykorzystanie zwrotów frazeologicznych w tytułach artykułów propagandowych

– zapisuje tekst wiersza, nie stosując frazeologizmów

– określa metaforyczne znaczenie kolejki

– ustosunkowuje się do opinii Jerzego Kwiatkowskiego na temat poezji Barańczaka

Stanisław BarańczakŁzy w kinie


– opowiada o swoich doświadczeniach widza kinowego

– odszukuje w tekście stwierdzenia na temat kina i widzów, z którymi się zgadza


– cytuje sformułowania o charakterze żartobliwym w celu ich skomentowania

– formułuje wniosek dotyczący widzów wynikający z porównania ekranu do

– podaje informacje na temat osoby mówiącej (osób mówiących)

– wyjaśnia, co mogą oznaczać łzy i przez jakie uczucia są wywoływane

– określa charakter i ton wypowiedzi postaci mówiącej

konfesjonału

– analizuje budowę wiersza, zapisując wnioski w formie krótkiego komentarza z wykorzystaniem podanych sformułowań

Marcin ŚwietlickiApokryf

– zapoznaje się z informacjami na temat Marcina Świetlickiego



– wskazuje źródło wizji dziecięcego okresu życia Jezusa

– wyjaśnia, na czym polegało nieznośne zachowanie małego Jezusa

– opowiada o reakcjach otoczenia na zachowanie bohatera wiersza

– nazywa cechy małego Jezusa na podstawie wspomnianych w wierszu zachowań

– zapoznaje się z definicją apokryfu


– określa, jakich czasów i sytuacji dotyczą fragmenty wiersza niemówiące o „maleńkim Jezusie”

– porównuje życie i świat „maleńkiego” Jezusa z obrazem Jezusowego „teraz”

– cytuje słowa niosące szczególnie istotne znaczenia, uzasadniając wybór

– dowodzi, że tekst jest przykładem apokryfu

Marcin ŚwietlickiCzwartek

– słucha wzorcowego czytania

– opowiada o sytuacji ukazanej w wierszu

– określa, co wspólnego ma lęk z wejściem do kościoła

– charakteryzuje bohatera lirycznego na podstawie wypowiadanych przez niego słów

– określa relacje bohatera lirycznego z Bogiem

– wyjaśnia, czym jest kościół dla bohatera lirycznego


– wskazuje najbardziej zaskakujące sformułowania, wyjaśniając przyczyny wyboru

– proponuje inny tytuł dla wiersza, uzasadniając swoją propozycję

– przedstawia i krótko uzasadnia swoją tezę na temat poetyckości wiersza

Marcin ŚwietlickiFilandia


– określa swoje wrażenia na temat tonacji wiersza

– gromadzi informacje na temat postaci mówiącej na podstawie jej monologu

– przedstawia swoją interpretację tytułu wiersza

– zapisuje swoje refleksje na temat tego, czym jest poezja


– porównuje język Filandii z tworzywem wierszy Czwartek i Apokryf w celu wyciągnięcia wniosków

– wypowiada się na temat poetyckości wierszy Świetlickiego, uzasadniając swoją opinię

ŚWIAT NA SCENIE I EKRANIE

Marek MikosO sztuce aktorskiej

– zapoznaje się z informacjami na temat Marka Mikosa



– wyjaśnia rolę koryfeusza w teatrze antycznym

– opowiada o pozycji aktora w teatrze i społeczeństwie na przestrzeni dziejów

– łączy nazwy konwencji teatralnych z cechami gry aktorskiej właściwej danej konwencji

– uzupełnia treść zdania na temat przemian konwencji gry aktorskiej, korzystając z informacji podanych w tekście

– wyjaśnia, od kogo zależy decyzja w sprawie zastosowania określonej metody grania

– szereguje konwencje gry aktorskiej wg przyjętego przez siebie klucza

– omawia cechy gry aktorskiej związane z wybranymi konwencjami

– wyjaśnia swoimi słowami znaczenie pojęcia „czwarta ściana”

– wyjaśnia, jak rozumie znaczenie ostatniego zdania artykułu

– opowiada o rolach granych przez ulubionych aktorów, określając stosowany przez nich sposób gry

– proponuje właściwą konwencję gry aktorskiej dla postaci wybranych ze znanych dramatów

Marek MikosTeatr telewizji czy teatr w telewizji?



– określa właściwości teatru

– tłumaczy, jakie ograniczenia i możliwości wiążą się z teatrem telewizji w odniesieniu do teatru żywego planu i filmu

telewizji jako gatunku twórczości

– wskazuje podobieństwa i różnice między teatrem telewizji i filmem a teatrem żywego planu

– wymienia aspekty odróżniające widownię żywego teatru od publiczności teatru telewizji

– cytuje sformułowania trafnie nazywające zadanie scenografii w teatrze telewizji

– formułuje zdanie we właściwym brzmieniu

– wyjaśnia, czym jest i na czym polega montaż w odniesieniu do teatru telewizji

– rozwija treść podanego zdania

– wyjaśnia sens podanego stwierdzenia

Marek HendrykowskiSkrzyżowanie mimo wszystko, czyli filmowe hybrydy gatunkowe

– zapoznaje się z informacjami na temat Marka Hendrykowskiego

– wymienia znane gatunki filmowe



– wyjaśnia pojęcie: hybryda gatunkowa

– wyjaśnia, jakie elementy pomieszano ze sobą w filmach Samuraj i kowboje, Świat Dzikiego Zachodu

– uzupełnia treść podanego zdania

– zestawiając gatunki filmowe, proponuje filmy będące hybrydami gatunkowymi

– uzasadnia słuszność wybranego stwierdzenia w formie krótkiej rozprawki

– podaje cechy znanych gatunków filmowych

– wymienia tytuły oglądanych ostatnio filmów, określając ich gatunek

– określa czas powstania tekstu

– wyjaśnia, na jakie zapotrzebowanie widzów odpowiadają hybrydy gatunkowe

– wyjaśnia na podstawie fotosu filmowego, czy film jest przykładem łączenia gatunków, czy hybrydą gatunkową

– uzasadnia słuszność wybranego stwierdzenia w formie przemówienia

W głąb filmowego kadru. Symbol i metafora w filmie

– ogląda reprodukcję obrazu Marzyciel

– analizuje zapis dotyczący symboliki kompozycji przedstawionej na obrazie

– wymienia środki języka filmowego wykorzystywane do budowania metafory

– omawia sposoby budowania ukrytych znaczeń na

– wyodrębnia z tekstu fragment wyjaśniający pojęcie filmowej metafory

– wyjaśnia, dzięki czemu powstaje filmowa metafora

zamieszczonych przy tekście fotosach

Co się stanie z filmem? A z kinem?


– określa problematykę tekstu

– podaje przyczynę zmniejszenia się liczby widzów kinowych w drugiej połowie XX wieku

– wyjaśnia, jakie jest stanowisko autora w kwestii przyszłości kina i telewizji

– układa tekst apelu w sprawie zachowania/szybszego zlikwidowania klasycznej telewizji

– sporządza listę filmów, które są dziełami sztuki, uzasadniając swoje wybory

– pisze refleksje na temat kina i filmów przyszłości/ artykuł w obronie kina

CAŁY ŚWIAT DLA KAŻDEGO

Małgorzata Rybczyńska Z sitkiem w eterze



– wymienia i omawia radiowe sposoby przyciągania i podtrzymywania uwagi słuchacza

– wyjaśnia, na czym polega specyfika przekazu radiowego

– cytuje zdanie wyjaśniające trudniejszą sytuację radiofonii publicznej w porównaniu z komercyjną

– rozwija treść podanego zdania

– omawia właściwości języka radiowej informacji

– wskazuje źródła tematów radiowego przekazu

– wyjaśnia sens sformułowania „temat leży na ulicy”

– wyjaśnia, na czym polegają niezręczności językowe w dwóch zacytowanych w tekście zdaniach

– formułuje poprawne wersje tekstów zawierających błędy dziennikarzy radiowych

– zapisuje swoje refleksje na temat podanego sformułowania

Małgorzata Derwich – czyta cicho ze zrozumieniem – operuje podstawowymi

W szklanym okienku – określa tematykę tekstu

– wymienia podstawowe terminy języka filmowego

– wyjaśnia znaczenia podstawowych terminów języka filmowego

– wylicza podstawowe cechy informacji telewizyjnej

– wylicza członków ekipy telewizyjnej, określając zadania każdego z nich

– wymienia gatunki informacji telewizyjnej

– wyjaśnia, czym się cechuje każdy z gatunków informacji telewizyjnej

– uzupełnia zdanie podanymi sformułowaniami

– wyjaśnia znaczenie sformułowania „wierzchołek góry lodowej”, cytując odpowiednie zdanie tekstu

terminami języka filmowego

– oddziela plany skupiające uwagę widza od planów, które ją rozszerzają

– wyjaśnia sens sformułowań: „czarna magia”, „komentarz powinien dopełniać obraz”

– w obejrzanych wiadomościach telewizyjnych rozpoznaje i nazywa różne odmiany relacji

– przygotowuje „scenariusz” relacji telewizyjnej na istotny temat związany z lokalnym środowiskiem

Świat w mediach – realny czy wykreowany?


– wymienia środki przekazu charakterystyczne dla kultury masowej

– wyjaśnia pojęcie: globalna wioska

– wylicza korzyści i zagrożenia związane ze środkami masowego przekazu

– pisze list otwarty w sprawie zawartości programu telewizji publicznej lub komercyjnej

– wyjaśnia, czym jest kultura masowa

– odpowiada na pytania wybrane z tekstu

– przedstawia swój głos w dyskusji na temat środków masowego przekazu

– opracowuje poradnik Jak żyć z telewizją/internetem

Zestaw zadań:List otwarty – głos w

– podaje cechy listu otwartego – uzupełnia luki w podanym liście otwartym, stosując

ważnej sprawie – określa adresata listu otwartego

– formułuje bezpośrednie zwroty do adresatów listu otwartego

– analizuje budowę listu otwartego

– podaje, od czego zaczyna się tekst zasadniczy listu otwartego

– wyjaśnia, co zawiera i jaką formę może przybierać zasadnicza część listu otwartego

– wyjaśnia, co zawiera zakończenie w liście otwartym

– uzupełnia luki w podanym liście otwartym, stosując konwencję poważną

konwencję humorystyczną

Zestaw zadań:Radiowo-telewizyjne wtajemniczenia

– przygotowuje spis ujęć do relacji telewizyjnej

– ustala zawartość programu wieczornego wydania wiadomości telewizyjnych, akceptując informacje spośród podanych propozycji

– dobiera rodzaj głosu do zaproponowanych ujęć relacji telewizyjnej

– usuwa usterki i niedoskonałości językowe w podanych zdaniach

– ocenia podane zdania z punktu widzenia fachowości dziennikarskiej

– tłumaczy sens zdania zapisanego „językiem filmowców”

– sporządza w formie tabeli scenopis relacji z koncertu

– obmyśla plan i projektuje formę relacji z opisanego zdarzenia

** Zakres kształcenia językowego (Zofia Czarniecka-Rodzik Gramatyka i stylistyka) rozpisany na poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy. Wymagania podstawowe są ważne dla dalszego uczenia się przedmiotu. Powinna poradzić sobie z nimi zdecydowana większość zespołu klasowego. W zależności od stopnia sprostania tym wymaganiom uczniowie otrzymują ocenę

dopuszczającą lub dostateczną. Natomiast za opanowanie umiejętności zapisanych jako ponadpodstawowe ocenę dobrą lub bardzo dobrą.



Poziom wymagań Materiał kształcenia

(numery stron w

podręczniku)

Podstawowy (P) Ponadpodstawowy (PP)

SKŁADNIA


wypowiedzeniu złożonym


– rozpoznaje zdanie złożone jako wypowiedzenie zawierające co najmniej dwa orzeczenia wyrażone osobową formą czasownika

– odróżnia zdanie współrzędnie złożone od podrzędnie złożonego

– rozróżnia zdania złożone współrzędnie łączne, rozłączne, wynikowe i przeciwstawne

– rozpoznaje zdania złożone z podrzędnym okolicznikowym (czasu, miejsca, sposobu, przyczyny, celu, przyzwolenia, warunku), przydawkowym, podmiotowym, dopełnieniowym, orzecznikowym


– rozróżnia wypowiedzenie złożone

– zna zasady interpunkcji w

– wnioskuje na temat różnicy między zdaniem złożonym a wypowiedzeniem złożonym

– zna i poprawnie stosuje zasady interpunkcji w zdaniu złożonym współrzędnie i podrzędnie

– przedstawia graficznie różne rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie

– posługując się podanymi spójnikami, przekształca podane grupy zdań pojedynczych w złożone i nazywa powstałe wypowiedzenia

– uzupełnia tekst brakującymi przecinkami

– odpowiada na pytania dotyczące tekstu, używając zdań złożonych i określając ich rodzaj

– poprawia błędy w konstrukcjach z

zdaniu złożonym współrzędnie i podrzędnie

– rozpoznaje imiesłowowy równoważnik zdania

– liczy ilość wypowiedzeń w podanych zdaniach

– łączy podane zdania w wypowiedzenia złożone, nazywając ich rodzaj na podstawie pytań

imiesłowowym równoważnikiem zdania, wyjaśniając na czym one polegały

Co to jest wypowiedzenie

wielokrotnie złożone?

Budowa wypowiedzeń wielokrotnie

złożonych

– wyjaśnia pojęcie wypowiedzenie wielokrotnie złożone

– wskazuje w tekście wypowiedzenia wielokrotnie złożone

– wyodrębnia i numeruje wypowiedzenia składowe na podstawie orzeczeń czasownikowych i form zastępujących orzeczenia

– wskazuje zdanie główne

– określa zależności między wypowiedzeniami składowymi w wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym

– przekształca podane grupy zdań w wypowiedzenia wielokrotnie złożone

– stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych wypowiedzenia wielokrotnie złożone

– wskazuje błędy w wypowiedzeniach wielokrotnie złożonych

– objaśnia budowę wypowiedzenia wielokrotnie złożonego

– wymienia kolejność czynności obowiązujących przy analizie wypowiedzenia wielokrotnie złożonego

– dokonuje analizy składniowej wypowiedzenia wielokrotnie złożonego

– przyporządkowuje wypowiedzenie wielokrotnie złożone do wykresu

– sporządza wykres wypowiedzenia wielokrotnie złożonego

– uzupełnia podane wypowiedzenia przecinkami

– poprawia błędy składniowe w wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym

s. 13–19

Interpunkcja w – zna zasady interpunkcji w – zna i poprawnie stosuje s. 19–22

wypowiedzeniu wielokrotnie

złożonym

wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym

– uzupełnia wypowiedzenia brakującymi przecinkami

– opisuje reprodukcję jednym zdaniem wielokrotnie złożonym, stosując poprawną interpunkcję

zasady interpunkcji w wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym

– wyjaśnia znaczenie interpunkcji dla zrozumienia tekstu

– opisuje jednym zdaniem wielokrotnie złożonym zachowanie się uczniów po ostatnim dzwonku, stosując poprawną interpunkcję

Mowa niezależna i zależna

– wyjaśnia pojęcia: mowa zależna, mowa niezależna

– wskazuje w tekście mowę niezależną

– czyta tekst z podziałem na role

– przekształca według podanego wzoru mowę niezależną w zależną i odwrotnie

– zna i stosuje zasady interpunkcyjne i ortograficzne dotyczące zapisu mowy niezależnej

– uzupełnia dialog podanymi czasownikami

– uzupełnia fragment Pana Tadeusza brakującymi znakami interpunkcyjnymi

– układa dialog pt. Powrót ojca z wywiadówki, wykorzystując podane czasowniki

– przekształca mowę niezależną w zależną i odwrotnie

– określa funkcje stylistyczne mowy niezależnej

– notuje w formie wniosku spostrzeżenia dotyczące tego, co decyduje o zaliczeniu wypowiedzi do mowy niezależnej

– redaguje dialogi między osobami przedstawionymi na ilustracjach, uwzględniając cechy mowy poszczególnych postaci

– przekształca tekst bajki w opowiadanie z użyciem mowy zależnej

s. 23–28

Cytaty i cytowanie

– wyjaśnia, czym jest cytat

– wskazuje cytaty w różnych tekstach

– wybiera i wprowadza cytaty do swoich wypowiedzi pisemnych

– wylicza zasady, o których trzeba pamiętać podczas cytowania

– wyjaśnia cel użycia cytatów w podanych fragmentach

s. 29–33

– omawia funkcję cytatu w różnych tekstach

– łączy zdania wprowadzające z cytatami

– redaguje krótki tekst, którego mottem lub puentą jest wybrany cytat

– sporządza szczegółowy plan rozprawki, której tezą jest jeden z podanych cytatów

– opisuje reprodukcję, przytaczając w opisie cytat, który najlepiej odzwierciedla nastrój obrazu

wypracowań

– przytacza 5 samodzielnie wybranych cytatów z podanej książki lub artykułu

– sprawdza w dostępnych źródłach informacji, w jakich okolicznościach zostały wypowiedziane podane słowa, co oznaczają i kto jest ich autorem

– przypomina, skąd pochodzą podane cytaty i na tej podstawie uzupełnia zapis

FONETYKA

Głoska i litera Uczeń: Uczeń: s. 49–51

– wyjaśnia różnicę między głoską a literą

– rozróżnia spółgłoski i samogłoski

– oznacza miękkość głosek

– dzieli wyraz na litery i głoski

– liczy ilość głosek i liter w wyrazie

– liczy samogłoski w podanych wyrazach

– wypisuje pary liter oznaczających jedną głoskę

– dzieli wyrazy na sylaby

– zapisuje wniosek na temat funkcji litery i

– podkreśla w podanych wyrazach i będące tylko zmiękczeniem poprzedzającej je

– wyjaśnia, czym zajmuje się fonetyka

– objaśnia różnicę między spółgłoskami a samogłoskami

– objaśnia zgłoskotwórczą i zmiękczającą funkcję litery i w zależności od jej pozycji w wyrazie

– podaje przykłady wyrazów, w których liczba głosek równa jest liczbie liter/liczba głosek jest mniejsza niż liczba liter

spółgłoski

Budowa narządów mowy.

Klasyfikacja głosek

– wymienia narządy mowy

– dzieli głoski na: dźwięczne i bezdźwięczne, twarde i miękkie, ustne i nosowe

– podaje sposoby (wraz z przykładami) graficznego oznaczania miękkości głosek

– dzieli wyrazy na głoski

– tworzy nowe wyrazy, zastępując spółgłoskę dźwięczną jej bezdźwięcznym odpowiednikiem

– wypisuje z par wyrazów litery oznaczające różniące je głoski

– tworzy wyrazy, wstawiając brakujące litery oznaczające głoski nosowe

– wypisuje z podanych wyrazów litery oznaczające głoski miękkie, nosowe i dźwięczne

– zna i poprawnie stosuje zasady ortograficzne dotyczące pisowni liter oznaczających samogłoski nosowe

– uzupełnia tekst brakującymi literami

– omawia proces powstawania głosek

– wyjaśnia, jak powstają głoski dźwięczne i bezdźwięczne, twarde i miękkie, ustne i nosowe

– dokonuje klasyfikacji głosek

– nazywa cechę głosek, która spowodowała zmianę znaczenia wyrazów

– uzupełnia tabelę, dopisując do podanych znaków głosek ich odpowiedniki

– podkreśla w podanych zdaniach litery oznaczające spółgłoski dźwięczne, które nie mają swoich bezdźwięcznych odpowiedników

– przyporządkowuje sentencje nazwiskom autorów

– odróżnia wyrazy polskie od wyrazów obcego pochodzenia

s. 52–58

Upodobnienia fonetyczne.

Upodobnienia spółgłosek pod

względem dźwięczności

– podkreśla wyrazy, w których dostrzega różnice między wymową a pisownią

– dostrzega upodobnienia fonetyczne

– rozróżnia rodzaje upodobnień

– podkreśla w wyrazach litery, przy których wymowie zaszło ubezdźwięcznienie w wygłosie

– wyjaśnia, czym jest upodobnienie fonetyczne

– omawia proces upodobnień wewnątrzwyrazowych i upodobnień międzywyrazowych pod względem dźwięczności oraz zjawisko ubezdźwięcznienia spółgłosek w wygłosie

s. 59–63

– zaznacza w wyrazach litery, które oznaczają sąsiadujące ze sobą głoski dźwięczne i bezdźwięczne

– strzałkami zaznacza kierunek upodobnień

– uzasadnia pisownię wyrazów, dopisując takie ich formy albo wyrazy pokrewne, w których głoski bezdźwięczne są wymawiane jak dźwięczne

– przestrzega zasad ortografii

przy zapisie wyrazów, w których zachodzą upodobnienia pod względem dźwięczności

– rozróżnia rodzaje upodobnień w zależności od kierunku ich przebiegu (wsteczne, postępowe)

– podaje przykłady wyrazów, przy których wymowie zaszło ubezdźwięcznienie w wygłosie

– wyjaśnia znaczenia podanych związków frazeologicznych

– podaje własne przykłady wyrazów, w których występuje upodobnienie wsteczne i postępowe

Pisownia przedrostków

zakończonych na spółgłoskę

– zna i stosuje zasady pisowni przedrostków zakończonych na spółgłoskę

– uzupełnia podane wyrazy przedrostkami

– podaje własne przykłady wyrazów z przedrostkami

– korzysta ze słownika ortograficznego

– uzupełnia wyrazy/tekst brakującymi literami oznaczającymi spółgłoski

– dopisuje do podanych przedrostków odpowiednie wyrazy

– wyjaśnia, dlaczego wymowa niektórych przedrostków różni się od ich pisowni

– układa tekst dyktanda

s. 64–66

Uproszczenia grup

spółgłoskowych

– dostrzega zjawisko uproszczeń grup spółgłoskowych

– podkreśla w wyrazach grupy spółgłoskowe, w których może dojść do uproszczenia

– objaśnia zjawisko uproszczeń grup spółgłoskowych

– wymienia najczęściej występujące uproszczenia

s. 67–70

– zapisuje wyrazy, które mogą być wymówione w podany sposób

– korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny

– poprawnie zapisuje wyrazy z uproszczeniami grup spółgłoskowych

– czyta głośno, wymawiając bardzo starannie wszystkie głoski

grup spółgłoskowych

– podaje przykłady niedopuszczalnych uproszczeń

– dba o staranne wypowiadanie wyrazów, w których znajdują się grupy spółgłoskowe

– unika hiperpoprawności

– znajduje i poprawia błędy w wymowie grup spółgłoskowych

Sylaba

– wyjaśnia, czym jest sylaba

– rozróżnia dwa rodzaje sylab

– zna i stosuje zasady podziału wyrazów na sylaby i dzielenia wyrazów przy przenoszeniu

– wyróżnia samogłoski, które nie tworzą sylaby

– dzieli wyrazy na głoski, litery, sylaby, samogłoski, spółgłoski

– wyjaśnia pojęcia: sylaba otwarta, sylaba zamknięta

– określa funkcję litery „i”

– wyjaśnia zjawisko zgłoskotwórczości

– wskazuje wyrazy, których nie dzieli się przy przenoszeniu

– wyjaśnia, co to znaczy, że Pan Tadeusz jest napisany trzynastozgłoskowcem

– sprawdza w dostępnych źródłach, jakim wierszem napisane zostały podane utwory

s. 71–73

Akcent wyrazowy – wyjaśnia, czym jest akcent

– wie, że akcent w języku polskim jest stały i pada na ogół na przedostatnią sylabę

– poprawnie akcentuje wyrazy

– dzieli wyrazy na sylaby

– zaznacza (podkreśla) sylaby akcentowane

– wymienia i omawia grupy wyrazów akcentowanych w polszczyźnie inaczej

– wyjaśnia zjawisko zestroju akcentowego

– wymienia grupy wyrazów niemające samodzielnego akcentu

– dzieli podane wyrazy na

s. 74–79

– korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny

– odmienia czasowniki w celu zaznaczenia sylab akcentowanych

– przekształca zdania, odrywając ruchome końcówki czasu przeszłego i trybu przypuszczającego

– wskazuje w tekście wyrazy nieakcentowane

– układa zdania z podanymi czasownikami

rodzime i zapożyczone

– poprawnie akcentuje wyrazy, w których akcent pada inaczej niż na przedostatnią sylabę

– uzupełnia podane wnioski

– odgaduje wyrazy na podstawie ich peryfraz

– pisze i odczytuje opowiadanie (dba o poprawne akcentowanie)

– podaje przykłady zestrojów akcentowych z przyimkiem

– podaje przykłady błędów w akcentowaniu wyrazów podczas publicznych wystąpień dziennikarzy, polityków, artystów

SŁOWNICTWO

Treść i zakres znaczeniowy

wyrazu


– dostrzega różnicę między treścią a zakresem wyrazu

– wskazuje wypowiedź, która przekazuje najdokładniejszą informację

– tworzy słownikowe definicje podanych słów

– nazywa podane grupy wyrazów rzeczownikami o szerszym zakresie

– uzupełnia notatkę podanymi wyrazami

– podkreśla wyrazy o najbogatszej treści

– wyjaśnia, czym jest znaczenie wyrazu

– objaśnia pojęcia: słowotwórcze znaczenie wyrazu, słownikowe znaczenie wyrazu, treść wyrazu, zakres wyrazu

– omawia zależności między treścią wyrazu a jego zakresem

– dopisuje do podanych wyrazów słowa o coraz bogatszej treści

– układa zdania ilustrujące różne odcienie znaczeniowe podanych czasowników

– porządkuje podane czasowniki/przymiotniki w kolejności od wyrazu mającego najwęższy zakres znaczeniowy do mającego zakres najszerszy

– redaguje informację z użyciem wszystkich podanych wyrazów

Synonimy

– wyjaśnia znaczenie pojęcia synonim

– wskazuje synonimiczne pary wyrazów

– dopisuje synonimy do podanych rzeczowników/ spójników

– zastępuje w tekście czasowniki podanymi synonimami

– porządkuje przymiotniki w kolejności od najsłabiej do najmocniej wyrażających daną cechę

– zastępuje wyróżnione przymiotniki synonimami o większym natężeniu cechy

– uzupełnia dialog brakującymi czasownikami- synonimami

– poprawia tekst, zastępując wszystkie powtórzenia synonimami

– dzieli wyrazy na grupy synonimiczne

– poprawia tekst, zastępując „modne” wyrazy synonimami właściwymi dla języka literackiego

– uzupełnia zdania podanymi wyrażeniami bliskoznacznymi

– zapisuje znaczenie podanych wyrażeń bliskoznacznych, używając jednego przysłówka

– uzupełnia zdania poprawnymi związkami frazeologicznymi

– uzupełnia związki frazeologiczne tak, aby odpowiadały podanym znaczeniom

s. 98–102

Homonimy – wyjaśnia znaczenie pojęcia homonim

– rozumie znaczenia wyrazów o takim samym brzmieniu

– wyjaśnia znaczenia wyróżnionych wyrazów

– zapisuje wyrazy, które odpowiadają podanym znaczeniom

– udowadnia, że podane wyrazy mają homonimy, układając z każdym z nich po dwa zdania wykazujące różnicę znaczeń

– zapisuje po trzy znaczenia każdego z podanych wyrazów

– określa, na czym polegają dowcipy zawarte we fraszkach

s. 103–105

– wskazuje słowniki, które mogą pomóc w udowodnieniu, że podane wyrazy są homonimami


– pisze fraszkę dotyczącą życia klasy/szkoły, wykorzystując zjawisko homonimii

Antonimy

– wyjaśnia znaczenie pojęcia antonim

– dopisuje antonimy podanych wyrazów

– wskazuje (podkreśla, wypisuje) w zdaniach/ tekstach antonimy

– używając antonimów, przekształca dwukrotnie podany tekst tak, aby informował raz o pozytywnej, a drugi raz o negatywnej ocenie przedstawionych faktów

– podaje przeciwstawne cechy Aliny i Balladyny

– tworzy z podanych fragmentów zdań przysłowia

– pisze dwie wymyślone relacje z urodzin, stosując przymiotniki o znaczeniu przeciwstawnym

– wykazuje wieloznaczność podanych przymiotników, dobierając do nich odpowiednie antonimy

– stosując antonimy, zapisuje pary zdań tak, aby jedno zaprzeczało treści drugiego

– poprawia związki frazeologiczne, zastępując błędnie użyte wyrazy ich antonimami

– wyjaśnia, dlaczego antonimy pojawiają się tak często w przysłowiach

– wyjaśnia celowość użycia antonimów w wierszu Jana Twardowskiego

s. 106–109

Neologizmy. Rodzaje

neologizmów

– wyjaśnia, czym są neologizmy

– rozróżnia i rozpoznaje neologizmy słowotwórcze, znaczeniowe, frazeologiczne i zapożyczenia

– nie nadużywa zapożyczeń w swoich wypowiedziach

– podaje przykłady neologizmów słowotwórczych zawierających formanty:

– wyjaśnia, w jaki sposób powstają poszczególne rodzaje neologizmów

– ocenia zjawisko napływu neologizmów do współczesnego języka polskiego

– podaje polskie odpowiedniki zbędnych zapożyczeń

– ocenia zasadność użycia

s. 110–114

-arka, -ista, -acz, -or

– podaje słowa, od których powstały wyrazy złożone i wyjaśnia ich znaczenia

– odgaduje wyraz na podstawie jego znaczeń

– układa zdania z wyrazami w dwóch znaczeniach

– dzieli podane wyrazy zapożyczone na dziedziny, w których są używane

– korzystając ze słownika wyrazów obcych, określa, z jakich języków pochodzą podane wyrazy

– wypisuje ze słownika wyrazów obcych słowa zaczerpnięte z języka hiszpańskiego, rosyjskiego oraz węgierskiego i układa z nimi zdania

neologizmów w tekstach własnych, literackich i użytkowych

– układa związki wyrazowe z neologizmami znaczeniowymi ilustrujące różnicę znaczeń

– wyjaśnia znaczenia podanych wyrazów, używając wyłącznie polskich słów

– proponuje inną nazwę właścicielom wymienionych placówek

– przeredagowuje wybraną reklamę zawierającą neologizmy, mając na uwadze Ustawę o Języku Polskim

– sporządza w formie tabeli słowniczek zapożyczeń

Neologizmy artystyczne

– znajduje (podkreśla, wypisuje) neologizmy artystyczne w tekście literackim

– wyjaśnia znaczenia neologizmów artystycznych

– uzasadnia celowość użycia neologizmów artystycznych

– wyjaśnia, czym są i jaką funkcję pełnią w tekście neologizmy artystyczne

– omawia sposób powstania neologizmów artystycznych

– interpretuje tekst literacki

– formułuje pisemny wniosek na podany temat

s. 115–119

Archaizmy i archaizacja języka

– znajduje (podkreśla, wypisuje) archaizmy w tekście literackim

– wyjaśnia znaczenia archaizmów na podstawie przypisów/słownika

– zastępuje, korzystając z przypisów, archaizmy wyrazami współczesnymi

– wyjaśnia pojęcia: archaizm, archaizacja języka

– wyjaśnia (także na podstawie kontekstu) znaczenia archaizmów/ związków frazeologicznych zawierających archaizmy

– zastępuje archaizmy

s. 120–127

– łączy wyrazy w związki frazeologiczne

– tworzy współczesne formy gramatyczne wyrazów dawnych

– redaguje wypowiedź na temat miłości do ojczyzny, używając współczesnego języka polskiego

– pisze fragment pamiętnika w imieniu bohatera literackiego, starając się naśladować styl minionej epoki

wyrazami współczesnymi

– sporządza słowniczek archaizmów na podstawie poznanych utworów Jana Kochanowskiego

– wypowiada się na temat funkcji stylistycznej archaizacji języka

– archaizuje język bohatera literackiego

– wymienia autorów, którzy dokonywali archaizacji języka swoich utworów

– wymienia tytuły utworów, w których występują archaizmy

Dialekt, dialektyzmy i dialektyzacja

języka

– wymienia rejony Polski, w których zachowały się gwary

– rozróżnia gwary: mazowiecką, kaszubską, podhalańską, śląską, mazurską

– znajduje (podkreśla, wypisuje) dialektyzmy w tekście literackim

– wyjaśnia, z czego wynikają różnice w języku, którym posługują się bohaterowie

– wyjaśnia znaczenia dialektyzmów na podstawie przypisów

– wyraża swoimi słowami główną myśl utworu

– sporządza słowniczek słów, które w regionalnej odmianie brzmią inaczej niż w języku ogólnopolskim

– wyjaśnia pojęcia: dialekt, gwara, dialektyzm, dialektyzacja

– nazywa na podstawie podanego tekstu charakterystyczne cechy gwary mazowieckiej, kaszubskiej, podhalańskiej, śląskiej, mazurskiej

– wyjaśnia znaczenia dialektyzmów

– zastępuje dialektyzmy wyrazami zaczerpniętymi z języka literackiego

– zastępuje dialektyzmy odpowiednikami z języka ogólnopolskiego

– określa funkcję stylistyczną zjawiska dialektyzacji języka

s. 128–134

Documents

· Web viewPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO W PUBLICZNYM GIMNAZJUM IM. JANA PAWŁA II W BIAŁOBRZEGACH. Przedmiotowy system oceniania uwzględnia: Zasady oceniania