1- KORUYUCU BAKIM (SİSTEM)Koruyucu Bakım Unsurları: Bakımlar kestirimci bakım (uyarıcı), önleyici ve planlı bakım olarak üç çeşittir. a) Kestirimci Bakım: Önceden kontrol ettirilip tespit ve analiz edilen

ekipmanlarla ilgili yapılan bakımdır. Gözle, elle, işiterek, koklayarak gibi yöntemlerle tespit işlemi yapılır.

b) Önleyici Bakım: Muhtemel arıza çıkabilecek yerlerle ilgili önceden düzenleme yaparak makine ve ekipmanın zarar görmesini engelleyen bakıma denir.

c) Planlı Koruyucu Periyodik Bakım:Daha önceden planlanmış ve zamanı geldiğinde talimatlara göre yapılan bakımdır.

Bilgisayar ve SağlıkOturma Şekli:

110 derece ve bel yastık destekli olmalı. Bilgisayarla aramızda belli bir mesafe olmalı. Saat başı gözler dinlendirilmeli ve oda havalandırılmalı. Ekran çok fazla parlamamalı. Eller klavye, mouse paralel olmalı. Ergonomik bir sandalye kullanılmalı.

Dökümantasyon (Belgelendirme):Bir olayla ilgili bilgileri kaydetmek ve gelecekte kullanılmak üzere muhafaza etmek için gerçekleştirilir. Sistem, sistem aygıtları, yazılımlara ait kullanıcı-bakım kılavuzları, yazılımlara ait lisanslar istendiği zaman kolayca ulaşabilecek bir yerde muhafaza edilmelidir. Sistemlere ait olan Cd, Disket, Dvd’ler uygun şekilde saklanmalıdır.

Dökümantasyonbirçok faaliyetten oluşan bir süreçtir:

Hangi bilgiye ihtiyaç olduğunun tespiti ve bulunma yolları, Bulunan bilgilerin kaydedilmesi ve saklanması, Belgelerin düzenlenmesi, Belgelere ihtiyaç duyanların kullanımına sunulması.

Önlem: Lisanssız yazılım kullanılmaması sağlanmalıdır,

Güncel olmayan yazılımlar sistemden kaldırılmalıdır, Sistemler sürekli virüs taramasından geçirilmelidir, Virüs programı güncel tutulmalıdır, Sistemde bulunan önemli bilgilerin yedeği periyodik olarak

alınmalıdır.

Araç – Gereçler: Düz kafalı tornavida (kontrol kalemi), Yıldız kafalı tornavida, İğne burunlu pense (kargaburun), Köşegen ve enine kesimli pense (yankeski), Avometre, Kablo test cihazı.

Ölçü Aletleri

Sayısal ve Analog Avometre: Ampermetre, voltmetre ve ohmmetrenin bir gövde içinde birleştirilmesiyle üretilmiş ölçü aletine avometre denir. Bu aygıt ile DA gerilim, AA gerilim, DA akım, AA akım ve direnç ölçülebilir. Avometrelerin geliştirilmiş olan modeline ise multimetre denir. DA: Doğru akım, AA: Alternatif akım.

Post Test Cihazı:RAM’lerinslotlara oturmaması, ekran kartından kaynaklı bir arıza, monitör kablosunda kopukluk BİOS yazılımından kaynaklı bir hata gibi sorunların nedenlerini bulmak için post test cihazlarından yararlanılır. Post test cihazları anakart üzerinde PCI ve ISA slotlarından birine takılır.Optik Ölçüm Cihazı:LaserPowerMeter denilen cihaz CD / DVD ve yazıcıların tamirinde kullanılır.

Çevresel YönergelerSıcaklık ve Nem: Bilgisayar sistemi için 10-30 derece arası sıcaklıkların korunması uygun olacaktır, havadaki nem oranının aşırı yükselmesi sistemlerimize zarar verir. Nem düzeyi %20 ile %50 arasında tutulmalıdır.

Duman ve Toz: Toz disk kafalarında birikerek diskleri çalışamaz hale getirebilir. Duman ise disklerin kafalarına ve optik disklere etki eder.Diğer Çevresel Etkenler: Yangın, elektriksel gürültü, su baskını, yıldırım, patlama, titreşim, böcekler, yiyecek ve içecekler.

Malzeme Güvenliği Veri SayfasıMalzeme tanımlaması hakkında bilgi özeti veren bir durum sayfasıdır. Bu bilgi kişisel sağlığı etkileyebilen, yangın tehlikesi oluşturabilen ve ilk yardım gerektiren zararlı muhteviyatı içerir.

ELEKTROSTATİK YÜKİnsanlar üzerinde sürekli bir elektrik yükü (statik elektrik) vardır. Bu elektrik yükünün çeşitli cisimler aracılığıyla toprağa akmasına “elektrostatik deşarj” yani ESD denir. Elektrik yükünün toprağa akması sırasında insanlara zarar gelmezken, çok hassas elektriksel değerlerle çalışan bilgisayar donanımları hasar görebilir. Bu nedenle bilgisayar parçalarına dokunmadan önce üzerimizdeki elektrik yükü boşaltılmalıdır.

Topraklama: Elektrik tesislerinde, evlerde, gerilim altında olmayan bütün tesisat kısımlarının, olmayan bölümler ile sıfır iletkenleri ve bunlara bağlı bölümlerin uygun iletkenlerle toprak kitlesi içerisine yerleştirilmiş bir iletken cisme (elektrot, bakır çubuk) bağlanmasına denir. Topraklama sayesinde cihaz üzerindeki kaçak akımlar ve statik elektrik toprağa akacak ve böylece canlıların can güvenliğini sağlanacak ve cihazların zarar görmesini önleyecektir.

Antistatik Malzemeler

Poşetler Antistatik sprey ve Köpükler Antistatik örtüler / kaplamalar Antistatik bileklik Antistatik önlük / iş elbisesi Ayakkabı Antistatik eldiven Antistatik kimyasallar.

SİSTEM BAKIM YAZILIMLARI1- Çevre Birimleri İçin Koruyucu Bakıma) Bilgisayar Çevre Birimleri ve Programlar

b- Koruyucu BakımUygun ve zamanında yapılan bakım çalışmaları donanımın ömrünü uzatmaya yardımcı olur. Yardımcı yazılımlar, bir bilgisayar sistemini daha hızlı ve daha verimli hale getirebilir.Çevre birimlerini korumak, onları değiştirmek çok daha ucuzdur.

Monitörlerde Koruyucu BakımMonitörü temizlerken önce fişi prizden çekin, yumuşak, nemli bir bez kullanın. LCD, TFT ve CRT ekranları temizlemek için özel spreyler kullanılabilir. Bu spreylerin antistatik özellikleri sayesinde ekranlarda toz toplanmaz.

Fare ve Klavyelerde Koruyucu BakımPS/2 port girişlerindeki iğneler eğildiğinde ince düz tornavida ile düzeltilmelidir. Fare/klavye kablosunun ek yerlerindeki kablolar koptuğunda tekrar birleştirilerek lehimlenebilir.

Yazıcılarda Koruyucu BakımYazıcılarda toner seçimi önemlidir. Mürekkep püskürtmeli yazıcılar için kartuş, lazer yazıcılar için toner, nokta vuruşlu yazıcılar için şerit kullanılır.

BilgisayarDonanımYazılım

Kasalarda Koruyucu BakımKasa içindeki bütün kablolar toplanırsa hava akış ve sirkülasyonu daha rahat olur. Kasa fanları, işlemci fanı ve ekran kartı belirli bir aralıklarla temizlenir. Mümkünse makine yağı ile yağlanmalıdır. Kasa içi fanlar: İşlemci fanı, ekran kartı fanı, kasa fanı.

Hoparlör BakımıHoparlör için yumuşak fırça, pamuk, badem yağı ve antistatik sprey ile çok özel bir bakım gerekir. Hoparlör ünitelerinin ince koruyucu tülü üzerinde birikmiş tozları yumuşak bir fırça yardımı ile toz topağının ezilmemesine dikkat ederek almalısınız. Hoparlör ünitelerinin kenarlarındaki refleks kısımları eğer poliüretan değil de lastikse zaman içerisinde sertleşme yapar. Hoparlörünüzün dış yüzeyi zamanla toz, güneş, ısı ve diğer yan etkilerden etkilenir. Bu yüzden dış yüzeyin tozunu almak ve antistatik sprey ile temizlemekte fayda vardır.

Koruyucu Bakım İçin Gerekli Bilgisayar YazılımlarıYardımcı Bakım YazılımlarıHız, güvenlik ve güç dengesini korumaya yönelik yazılımlar ile sistemimizi temizler, optimize edebilir ve kişisel bilgilerinizi koruyabilirsiniz. Yardımcı bakım yazılımları ile kayıt defterini temizleyip gereksiz dosyaları kaldırıp saklı kalmış sistem performansı dosyalarını düzenleyebilirsiniz.

Disk Denetleme: Disk denetleme (scandisc) dosya sistemi hatalarını tanımlayarak otomatik olarak düzeltebilir ve sabit diskten veri yüklemeye ve yazmaya devam edebilmenizi sağlayabilir. Disk denetimini başlatmadan önce tüm açık yazılımları ve dosyaları kapatmalısınız.

Disk Birleştirme (Defrag): Parçalanmış verilerin birleştirilmesi işlemidir. Dosya kaydedildiğinde, değiştirildiğinde ya da silindiğinde zaman içinde parçalanma ortaya çıkar. Bu durumda dosyanın sistemdeki yeri değişmez, dosyayı oluşturan bilginin gerçek birimde depolandığı yer değişir. Disk birleştiricisi belirli bir zamanlama ile çalışır. Sabit disk birleştirmek için şu işlemler yapılır.

Başlat düğmesine tıkla Arama kutusuna disk birleştiricisi yaz Sonuç listesinde Disk birleştiricisine tıkla Birleştirmek istenen disk seçilir Daha sonra diski birleştir denilir.

Diskin birleştirilmesi gerekip gerekmediğini belirlemek için diski çözümle’yi tıklayın. Yönetici parolası veya onay istenirse parolayı yazın

veya onay verin. Sayı %10’un üstündeyse (diskin boş kısmı) diski birleştirmelisiniz.

Disk Kontrol (chkdsk)Chkdsk aracını çapraz bağlanmış dosya ve dizin hataları, bozuk bölüm kayıp kümelere ilişkin sorunları onarabilir.Başlat – Çalıştır – Cmd – chkdsk

Kayıt Defteri (Regedit)İşletim sisteminde bulunan ve sistem donanımı, yüklü yazılımlar, ayarlar ve bilgisayarınızdaki tüm kullanıcı hesaplarının profilleri ile ilgili önemli bilgileri içeren bir veri tabanıdır. Başlat – Çalıştır – Regedit

Kullanıcı SorumluluklarıUygulamaları YönetmeUygulama ekleme ve kaldırmayı, uygulamanın yapılandırmasını değiştirmeyi içerir.Dosyaları ve Klasörleri Yönetmeİşletim sistemleri, dosyaları ve klasörleri yönetirken kullanabileceğiniz birçok araç sağlar. Bu araçlar paylaşılan klasörler, paylaşılan klasörlerin gölge kopyaları, dağıtılmış dosya sistemi (dfs), şifreleme dosya sistemi (efs) ve çevrimdışı dosyalardır. Bir klasör paylaştırıldığında kullanıcılar ağ üzerinden bu klasöre bağlanabilir ve içindekilere erişim hakkı kazanır.

Yapılan İşin Yedeğini AlmaYedek alma, temelde bir dosyayı kullandığınız etkin disk alanı dışında bir yere ( CD/DVD, flash bellek, harici HDD vb.) kopyalamayı kapsar. Denetim Masası – Sistem ve Güvenlik – Yedekleme ve Geri Yükleme kısmında sistem yedeği alınabileceği gibi ayrıca bu iş için çeşitli yazılımlar mevcuttur.

Antivirüs UygulamalarıVirüsler: Virüsler bir bilgisayardan diğerine yayılan ve bilgisayarın çalışmasını kesintiye uğratan küçük yazılımlardır. Bir bilgisayar virüsü bilgisayardaki verileri bozabilir veya silebilir. İnternet veya taşınabilir ortamlarla diğer bilgisayarda yayılabilir hatta diskten tüm öğeleri silebilir.Virüslerin bulaşma yöntemleri: Bilgisayar virüsleri genellikle e-posta iletilerindeki eklerden kolayca yayılır. Bilgisayar virüslerinin popüler bulaşma yollarından birisi virüs kapmış pc yazılımlarıdır.

Virüs belirlenmesi ve temizlenmesi: Bilgisayar her zamankinden daha yavaş çalışır. Bilgisayar yanıt vermemeye başlar veya sık sık kilitlenir. Bilgisayar kendi başına yeniden başlatılır. Bilgisayardaki uygulamalar düzgün çalışmaz. Disklere veya disk sürücülerine erişilmez.

Bilgisayar virüsünü temizlemek için aşağıdaki yolları deneyebilirsiniz. Virüsten koruma yollarını (program vs.) güncel tutun. Çevrimiçi bir tarayıcı kullanın. Microsoft güvenlik tarayıcısını karşıda yükleyin. Virüslerin yayılmasını engelleyin. Virüsleri el ile temizleyin. Birinci adım virüsü tanımlamaktır. Virüsü temizledikten sonra yedekleri geri yükleyin. Yedeğiniz yoksa yedek

almayı unutmayın. Yüklediğiniz yedeğin virüslü olmadığından emin olun.Virüslerin ortak özellikleri: Virüsler bilgisayardaki dosyalara zarar verebildikleri gibi bilgisayarın donanımına da zarar verebilir. Örnek olarak chernobil (CIH) virüsünü verebiliriz.

Exe, com gibi dosyalara bulaşır. Virüsler yazılımların özelliklerini değiştirir. Virüsler kendilerini otomatik olarak kopyalar. Kullanıcı bilgisayarına ve sabit diskine zarar verir. Virüsler devamlarını sağlamak için bazı önlemler alır.

Virüslere Karşı Koruma: Bir virüsten koruma yazılımını yükleyin. Beklemediğiniz e-posta eklerini açmayın. İşletim sisteminizi güncel tutun. Güvenlik duvarı kullanın. Tarayıcının gizlilik ayarını kullanın.

Virüs ÇeşitleriDosya Virüsleri: Yazılımların kendisine denilmektedir. Virüsten etkilenmiş dosyaların alışverişi sonucu yayılmaktadır.Makro Virüsler: Kelime işlemci veya veri tabanı yazılımlarının dili olan makro dilinden (Visual Basic) yazılır. Polymorphic Virüs: Her bulaşmada kendisini değiştirmektedir.

Stealth (casus) virüsü: Kendisini antivirüs yazılımlarından korumak için özel yöntemler kullanmaktadır.

Trojan: En yaygın virüs çeşididir. Çoğunlukla .exe orantılı dosyalara bulaşır.

Keylogger: En yaygın ikinci virüs çeşididir. Trojan’dan farklı olarak klavye kayıtlarını karşı bilgisayara götürür ve karşı taraftakiler kullanıcı bilgilerinize erişim sağlayabilir.

Phishing: Bilgisayarınıza bir yazılım aracılığıyla ulaşmaz. Giriş yapmak istediğimiz e-posta servisi, sosyal ağlar ve hemen her türlü sitenin birebir kopyasını oluşturmak suretiyle sizin gerçekten giriş yapmak istediğiniz siteyi ziyaret etmişsiniz gibi sanmanızı sağlar. Oltalama olarak da geçer.

Antivirüs Yazılımları:Virüslere karşı yazılmış, temizleme, kurtarma işlevlerini yerine getiren koruyucu yazılımlara verilen genel addır.

Antivirüs Yazılımlarının Yapıları:Scanners:Virüsleri izlerine göre arayıp bulur ve imha eder.Checksummers: Standart işletim sistemi dosyalarının boyut

değişikliklerini virüs olarak yorumlar.Heuristics: Virüslerin karakteristik yapısı bu yazılımlarda genel hatlarıyla

tamamlanır.

Antivirüs Yazılımlarının Çalışma YöntemiVirüs örüntüsü virüs tanımlayan kısa “binary” koddur. Antivirüs

yazılımları bilgisayardaki tüm dosyalarda tarayıcısı yardımıyla virüs örüntüsünü arar, virüsü bulduğunda karşılaşılan durum için veri tabanında tanımlanmış olan işlemleri yapar. Bu nedenle güncellenmiş bir antivirüs yazılımı yeni çıkan virüslere karşı kullanıcının elindeki tek savunmadır.

Ayarları: Antivirüs yazılımını özelliğine göre ayarları farlılık gösterebilir. Belirli aralıklarla bilgisayarın tarama işleminin yapılması, tarama zamanını belirlenmesi, tarama yapılacak sürücülerin veya dosyaların seçilmesi, virüs bulunduğunda yapılacak işlemlerin belirlenmesi gibi ayarlar bütün antivirüs yazılımları için ortak özelliktir.

Güvenlik Duvarı (firewall): İnternetten gelen bilgileri denetleyen ve ardından güvenlik duvarı ayarlarınıza göre engelleyen veya geçişine izin veren bir yazılım veya donanımdır. Güvenlik duvarı bilgisayarınızın diğer bilgisayarlara zararlı yazılım göndermesine de engel olur.

Güvenlik Duvarını Açmak İçin:Başlat – Denetim Masası – Güvenlik duvarı ve ardından Windows

Güvenlik Duvarı. Windows Güvenlik Duvarı’nı etkinleştir veya devre dışı bırak. Açık (Önerilir.)

Yerel Ağda Gelişmiş Firewall (Güvenlik Duvarı) ÖzellikleriTabya:Güvenlik Duvarı içinde birbirine güvenen az korumalı makinelerin

olduğu bir ağda, dış dünya arasına yerleştirilir ve aradaki fiziksel bağlantı

yalnızca güvenlik duvarı tarafından sağlanır. Dolayısıyla ağa girmek isteyenin, önce özel olarak korumalı tasarlanmış güvenlik duvarı makinesini geçmesi gerekmektedir.

Paket filtreleme: Güvenlik duvarından geçen her IP paketine bakılması ve ancak belli şartlara uyarsa geçişine izin verilmesi şeklinde uygulanır.

Dinamik filtreleme:Statik filtrelemeden farkı, paketin sırf protokolüne karar vermek yerine, güvenlik duvarının bir bağlantıyı hangi tarafın başlattığını takip etmesi ve çift yönlü paket geçişlerine buna göre karar vermesidir. Güvenlik duvarı dinamik filtreleme ile bir telnet bağlantısı iç ağınızdan başlatılmışsa izin verir. Başlangıç sistemi dış ağdan gelmişse reddedilebilir.

Silahsızlandırılmış Bölge: Ağınızda internetten erişimi olması gereken web, posta gibi sunucular bulunabilir. DMZ (silahsızlandırılmış bölge) güvenlik duvarı tarafından daha az korunan, daha fazla erişime izin verilen bir bölgedir. Güvenlik duvarına üçüncü bir ağ çıkışı eklenmesi ve internete servis verecek olan makinelerin buraya konulması ile oluştrulur.

Doğrudan Filtreleme:Örneğin güvenlik duvarınız ağınızın genelinde dışarıdan gelen SMTP(posta) protokolünü filtrelerken sadece posta sunucunuza dışarıdan SMTP protokolü erişimini verebilir. NAT ile birleştirileceğinden bu dışarıdan bakıldığı zaman sanki güvenlik duvarınız posta sunuculuğu yapıyormuş izlenimi verir.

Dosya Kurtarma Yazılımları:1- Veri2- Verilerin hasar görmesi3- Verilerin silinmesi4- Veri kurtarma mantığı

Koruyucu Bakım İçin Güç SorunlarıGüç Sorunları:Bilgisayarı açtığınızda hiçbir ışık yanmıyor, fanlar dönmüyorsa ve açılış bip sesini duymuyorsanız güç PC’mize ulaşmıyor demektir. Klavye, fare ve monitör dışındaki tüm çevre birimlerini sökün ve bunların doğru olarak bağlandığından emin olun. Güç kablonuzun düzgün bir şekilde bağlandığından, prizde elektrik olduğundan ve PC’nizin güç anahtarının açık olduğundan emin olun. Uzatma kablosu kullanıyorsanız, PC’nizi direkt olarak ana prize bağlamayı deneyin. PC’nizin kasasını açın ve güç kablolarının özellikle de anakarta bağlı olan kabloların sağlam olarak takılı olduğundan emin olun. Kasanızın ön panelindeki güç düğmesindeki kabloyu kontrol edin. Kartları ve bellek modüllerini kontrol edin, oynayan

kartlar varsa yerine takın. Bu ayarlamalar ve testlerden sonra PC hala çalışmıyorsa güç kaynağının çalışıp çalışmadığını denetleyin.

Gücün Kesilmesi (BlackOut): Şebeke gücünün tamamen kesilmesi durumudur.Güç Düşmesi: Elektrik şebekesinde meydana gelen anlık düşmesidir.Etkileri;Bilgisayarda arıza meydana getirir.Disk sürücülerinin yavaşlamasına yol açar.Okuma hatalarına hatta çökmelere yol açar.

Gürültü (Noise): Sinüs dalgasının üzerine binen yüksek frekanslı darbelerdir.Aşırı Gerilim Yükselmesi (PowerSurge): Büyük güçlü cihazların devreye girmesi ve devrelerden çıkması esnasında meydana gelen aşırı gerilimlerdir. Etkileri;Bilgisayarda arıza meydana getirir.Elektronik cihazların ömrünü kısaltır.PLC’lerin çalışmasını etkiler.

Güç Kaynakları: Bir sistem ya da düzeneğin gereksinimi olan enerjiyi sağlamak için kullanılan birimdir.Artış Bastırıcılar ve Güç Kaynakları: Artış koruyucular olarak da adlandırılan artış bastırıcılar fazla voltajı toprağa yönlendirerek elektriksel artışlara ve ani voltaj yükselmelerine karşı koruma sağlayabilir.Kesintisiz Güç Kaynakları: Elektrik yükünün (elektrik ile çalışan tüm cihazlar) bağlı bulunduğu şebekede meydana gelen veya gelebilecek olası gerilim dalgalanmaları (çöküntüler, yükselmeler, ani değişiklikler) harmonikler, kısa veya uzun süreli kesintiler vb. durumlarda yükü bu değişikliklerden koruyan ve yükün sağlıklı ve kesintisiz çalışmasını sağlayan elektronik cihazlardır.Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS) Kullanıldığı Alanlar:Bilgisayarlar ve bilgisayar destekli otomasyon sistemleriTıbbi elektronik cihazlarla hastanelerdeHavalimanı aydınlatılmasındaAsansörlerdeCNC tezgâhlarındaYazar kasalardaKesintisiz Güç Kaynağı (UPS) Kullanımının Avantajları:

İyi bir giriş regülasyonu sağlar.Tam bir şebeke izolasyonu sağladığı için hatlardaki elektriksel gürültülerin cihazlara yansımasını engeller.Tam kesintisiz çalıştıkları için tüm elektronik cihazlara güvenle uygulanabilir.3 fazlı çalışmalar için uygundur.

SORUN GİDERME İÇİN TEMEL İŞLEMLER

Donanım sorunlarını giderme aşamaları aşağıdaki şekilde sıralanabilir; Kullanıcıdan bilgi alma Bilgileri değerlendirme Sorunu saptama Sorunu düzeltme

Kullanıcılardan alınan bilgilerin kaydedilmesi sorun gidermenin ilerleyen aşamalarında kolaylık sağlayacaktır. Bu durumda alınan bilgilerin kaydedilmesi için bir forma ihtiyaç duyulmaktadır. Bu form vasıtasıyla aynı zamanda sorunun oluştuğu cihaz ve kullanıcıya ait bilgiler de kaydedilmiş olacaktır.

Sorun gidermede bir sonraki aşama, kullanıcıdan alınan bilgilerin değerlendirilmesi aşamasıdır. Birinci aşamada ve bu aşamada çalışanlar farklı kişiler olabilir. O nedenle çalışanlar arasında sürekli bir koordinasyonun sağlanması gerekir.

Üçüncü aşama, sorunun tespit edildiği aşamadır. Bu aşamada şikâyetin sebepleri sıralanarak şikâyetin kaynağı tespit edilmeye çalışılır.

Sebep belirlendikten sonraki son aşama çözüm aşamasıdır. Bu adımda uygulanan çözüm yolları bir önceki aşamada kullanılan bakım formuna eklenmelidir. Böylece müşteri ya da kullanıcıların, sorunun düzeltilmesi için uygulanan çözüm yollarından haberdar edilmesi sağlanmış olacaktır.

BİLGİSAYAR KASASINDA SORUNLARAnakart Sorunlarıİlk karşılaşılan sorun açılış sorunlarıdır. Bazı durumlarda hata iletisi

olmadığı halde sistem açılmayabilir. Bu durumda sorun anakart haricinde diğer donanımlarda aranmalıdır. Bilgisayar her açılışta bios ayarları siliniyor ve sistem saati geri kalıyorsa bios pili bitmiş demektir. Bu sorun pil değiştirilerek düzeltilebilir.Kilitlenme sorunu yazılımsal ya da donanımsal kaynaklı olabilir. Bir bilgisayar çalışırken kilitleniyor ya da yeniden başlatılıyorsa öncelikle donanım sorunu olarak algılanmalı ve sorun gidermeye donanımlar üzerinde yoğunlaşarak başlanmalıdır. Anakart üzerinde yer alan bağlantıların ve jumper

ayarlarının eksik yapılması veya değiştirilmesi bilgisayarınızın çalışmamasına sebep olabilir.

İşlemci SorunlarıEn fazla karşılaşılan sorun soğutma sorunudur. İşlemci fanı tozlanmışsa

tozlar temizlenmeli. Yine de sorun yaşanıyorsa işlemci fanı çıkartılıp işlemci ile işlemci fanı arasına termal macun sürülmelidir. Kasa içi fazla ısınıp da işlemci kapatılıyorsa kasaya ayrıca soğutma işlemi yapılmalıdır. Örneğin fazladan kasa içine fan takılmalıdır. Bilinçsizce yapılan overclock işlemi de işlemci de sorunlara özellikle voltaj sorunlarına neden olmaktadır.

Ram SorunlarıEn fazla uyumluluk sorunu ile karşılaşılmaktadır. Birden fazla ram

kullanılacaksa aynı marka ve hızda ram tercih edilmelidir. İşletim sisteminin 32 bit sürümü 3 GB ramdan fazlasını göremez. Bu yüzden işletim sistemi yüklenirken 64 bit yüklemeye dikkat edilmelidir. Ram slotlarının tozlanması ramlerin kararsız çalışmasına sebep olmaktadır.

Port SorunlarıBağlantısı yapılan donanımın çalışmaması durumunda porta, donanım

kartının ya da bağlantı kablosunun tam olarak oturduğundan emin olunmalıdır. Bağlantı kablo ile yapılmışsa kablonun sağlamlığından emin olunmalıdır. Düşük bir ihtimal olsa da ilgili porta yanlış kablo takılması da sorunlardan biridir.

Ekran Kartı SorunlarıEkran kartında bir sorun olması durumunda ekrana görüntü gelmeyebilir,

bilgisayar yavaş çalışabilir, yeniden başlayabilir ya da hiç çalışmayabilir. Unutulmaması gereken bir nokta, sorunun donanımsal değil yazılımsal olabileceğidir. Böyle bir durumda ekran kartı sürücü dosyalarını sistemden silin ve tekrar yükleyin.

Depolama Aygıtı SorunlarıDepolama aygıtlarında oluşan bir sorun bilgisayarın yavaş çalışmasına,

bilgilerin okunamamasına, işletim sisteminin düzgün şekilde çalışmamasına sebep olabilir. Hard-disk’te oluşan bir problemde işletim sistemi açılmayacağı gibi bazı bilgiler okunamayabilir. En çok karşılaşılan sorun hard disk güç ve veri kablolarının anakarta takılmaması ve okuma hatalarıdır. Sistemde ikinci bir hard-disk bağlıysa ve bu hard-disk hatalı bağlanmışsa sistem bu hard-disk’i görmeyebilir veya hard-disk sistemin açılışını engelleyebilir. Ide hard-disklerde jumper ayarının doğru yapılması gereklidir.

Optik Okuyucu SorunlarıDiğer donanımlarda olduğu ilgili kabloların doğru bağlanıp bağlanmadığı

kontrol edilir. Ide optik okuyucu ise jumper ayarlarının doğru yapılıp yapılmadığı kontrol edilmeli, doğru yapılmadıysa aygıtın üzerindeki tabloya bakılıp doğru jumper ayarı yapılmalıdır.

Ses Kartı SorunlarıSes kablosunun doğru jacka takılıp takılmadığı, ses sürücülerinin yüklenip

yüklenmediği, sesin açık olup olmadığı, harici ses kartı ise bu kartı pcislotuna doğru takılıp takılmadığı kontrol edilmelidir.

Güç Kaynağı SorunlarıBağlantıların doğru olduğundan emin olunmalıdır. Elektrik şebeke

hattında voltaj dalgalanması sorunu olmamalı, bilgisayar topraklı prize takılmalıdır. Bilgisayar sisteminin ihtiyacı kadar, örneğin 500 watt güç isteyen ekran kartı varsa, 500 wattan daha fazla güç kaynağı kullanılmalıdır. Yine de sorun varsa güç kaynağı yenisi ile değiştirilmelidir.

Soğutma Sistemi SorunlarıFanların tozu temizlenmelidir. Kablo bağlantısının doğru olduğu kontrol

edilmelidir.

YAZILIM SORUNLARINI GİDERMEYazılım sorunlarını giderme aşamaları şu sıradadır:

1. Kullanıcıdan bilgi alma2. Bilgileri değerlendirme3. Sorunu tespit etme4. Sorunu düzeltme.

Sorun yaşayan kullanıcı ya da birim; Müşteri adı ya da birim adı, İletişim bilgileri Cihaza ait bilgiler Arıza hakkında bilgi

gibi bilgiler arıza servis formuna yazılmalıdır. Bilgiler değerlendirilip sorun tespit edildikten sonra sorun düzeltilmeli, düzeltilmiyorsa, yeni bir donanım verilmelidir.

Genel İşletim Sistemi SorunlarıKurulum SorunlarıKurulum sorunlarından ilki ve en önemlisi ilk açılış (post) sorunlarıdır. Bu sorun için sorunun nedeni yazılımsal ya da donanımsal olup olmadığı tespit edilmelidir. Sistem sürücüsü seçilmediği için“nosystem disk found” hatası ile karşılaşılır. Bunun için Bios’ta “First /Second/Third Boot Device” seçeneklerinden “First Boot Device” seçeneğinde harddisk seçilmelidir. Dvd’den format atıldığında bu seçenek Dvd, usb’den format atıldığında bu seçenek USB olmalıdır.

Açılış Sorunları

İşletim sisteminin başlatılması için ntldr, ntdetect.com ve boot.ini gibi bazı dosyaların mutlaka yüklenmesi gerekir. Bu dosyalardan herhangi biri zarar gördüyse sistem açılmayacaktır. Bunun için “Başlangıç Onarımı” kullanılmalıdır. Açılış sorunları sadece açılış dosyalarından kaynaklanmayabilir. Daha önce yüklenmiş bir donanım ya da yazılımdan kaynaklı olarak işletim sisteminin başlatılması engellenebilir. Bu gibi durumlarda;

Sistem geri yükleme Yazılım sorunun giderilmesi Güvenli mod En son iyi yapılandırma Komut istemiyle güvenli mod

gibi özelliklerle bilgisayarımız onarılabilir.

Sistem Kurtarma Seçenekleri’nde sırasıyla şunlar yer alır. Başlangıç onarma Sistem geri yükleme Sistem görüntüsü kurtarma (imaj) Windows bellek tanılama Komut istemi

Yukarıdaki seçeneklerden hiçbiri sorunumuzu çözemediyse komut istemi ile önemli dosyalarımızı aldıktan sonra bilgisayarımıza format atmalıyız.

Sistem Geri Yükleme: Daha önceki bir tarihe işletim sistemini geri alma işlemidir. Sadece sistem geri yükleme noktasındaki tarihten sonra kurulan programları siler ve ayarları bu tarihten önceki haline getirir. Bilgisayarda yüklü olan normal dosyaları değiştirmez ya da silmez. Bazı programlar kurulmaya başlamadan önce sistem geri yükleme noktasını otomatik olarak oluşturur. Windows işletim sistemi güncellemelerinden önce sistem geri yükleme noktası oluşturulur. Bunun dışında kullanıcı da istediği bir zaman sistem geri yükleme noktası oluşturabilir. Sistem geri yükleme en son oluşturulan noktaya yapılabileceği gibi daha da önceki bir nokta seçilerek o noktaya da yapılabilir.

Sistem geri yükleme noktası oluşturmak için: Başlat menüsüne tıklayarak Denetim Masasını açınız. Sistem kısa yoluna tıklayınız. Açılan sistem penceresinde, sol taraftaki seçeneklerden Sistem

Korumasını seçiniz.

Sistem koruması penceresinden oluştur seçilerek “Geri Yükleme Noktası için Bir İsim Verilerek Tekrar Oluştur” düğmesine tıklanılır.

Windows Server Ailesinde Sorun GidermeWindows server işletim sistemleri sunucu bilgisayarlar için hazırlanan işletim sistemidir. Şu sistem araçları vardır: Görev yöneticisi, performans izleyicisi (izleme araçları, veri toplayıcı kümeleri, raporlar)

Verilerin Yedeklenmesi ve KurtarılmasıYedek Alma Sihirbazı ile Yapılacak İşlemler

Dosya veya klasörlerin yedeklenmesi Sistem dosyaların yedeklenmesi Yedeklenen verilerin geri yüklenmesi Yedekleme işleminin zamanlanması gibi işlemler yapılabilir.

İşletim sisteminden;Başlat>Programlar>Donatılar>Sistem Araçları>Yedekleme seçeneğini tıklayınız. ya da Başlat>Çalıştır penceresine ntbackup.exe yazıp onaylayarak yedekleme programını çalıştırabilirsiniz.

Sunucu bilgisayarlar için belli aralıklarla yedekleme işlemi otomatik olarak yapılmalıdır.

AĞ SORUNLARINI GİDERMEAğlar genel olarak ikiye ayrılır. Wan (Wide Area Network - Geniş Alan Ağı), Lan (Local Area Network- Yerel Alan Ağı). En büyük wan internettir. En az iki bilgisayar/cihazın birbirine bağlanması ile de lan meydana gelir.

Eğer internetle beraber ev telefonu da kullanılacaksa splitter denilen dönüştürücü kullanılabilir.Bir bilgisayarın ağdaki cihazlarla iletişim kurması için ağ kartına ihtiyaç vardır. Bu ağ kartların kablolu ve kablosuz olmak üzere iki çeşittir. Ethernet kartı kabloludur. Modem kablolu olabildiği gibi günümüzde yaygın olarak hem kablolu yani ethernet girişli hem de kablosuz modemler mevcuttur. Access point (erişim noktası) kablo veya kablosuz interneti kablosuz internete çevirerek kapsama alanını genişletir. Bazı modemler access point gibi kullanılabilir.Ağ bağdaştırıcısının (ethernet, kablosuz ağ cihazı vb.) sürücüsünün yüklü ve güncel olduğundan emin olunmalıdır. Ağ bağdaştırıcı devre dışı bırakılmış, eksik tanıtılmış ya da yanlış tanıtılmışsa Aygıt yöneticisinde bulunan Ağ

bağdaştırıcısında sarı ünlem (!), soru işareti (?) ya da aşağı ok(↓) işaretleriyle kullanıcıya bildirir. Cihazın özelliklerinden genel sekmesinde aygıt durumu bölümünde "Bu aygıt düzgün çalışıyor" yazıyorsa aygıtta sorun yok demektir.

İnternet protokol takımı, internetin çalışmasını sağlayan bir iletişim protokolleri bütünüdür. TCP/IP protokol takımı olarak da adlandırılır. İnternet Protokolü ise standardını kullanan bir ağdaki cihazların birbirini tanımak, birbirleriyle iletişim kurmak ve veri alışverişinde bulunmak için kullandıkları benzersiz bir numaradır. Bir bilgisayarın IP adresi varsa, internet üzerindeki tüm bilgisayarlar bu adresi kolayca bağlanabilir, hem internet üzerinde hem de ağ üzerinde bilgisayarlar birbirleriyle haberleşmek için IP adreslerini kullanır. Bilgisayarımızda IP adresleri standart olarak otomatik olarak verilir ancak isterseniz IP adresini kendinizde ayarlayabilirsiniz. Özel durumlar için bilgisayara sabit IP verilmek istenebilir. Ağ bağlantısı özelliklerinden ağ iletişimi sekmesinden İnternet Protokolü Sürüm 4 (TCP/IPv4)' tıklanır. Açılan pencereden "Aşağıdaki IP adresini kullan" bölümüne ip adresi, alt ağ maskesi ve varsayılan ağ geçidi no'ları yazılır.

Yanlış Bilgisayar Adı ve Çalışma GrubuBilgisayarların ağ üzerindeki ismi her bilgisayar için farklı olmalıdır. Çalışma grubu ağa bağlı bilgisayarları bir sınıf içerisinde toplamaya yaramaktadır. Dolayısıyla çalışma grubu ismi aynı olmalıdır. Bilgisayar adını ve Çalışma Grubu adını değiştirmek için Başlat düğmesi Bilgisayarım üzerinde sağ tıklayarak Özellikler simgesine girilir. Ekrana gelen Sistem penceresinden Bilgisayar adı, etki alanı ve çalışma grubu ayarları bölümünde Ayarları Değiştir sekmesine tıklanarak ilgili isim değişiklikleri yapılır.

Ağda Sorun Giderme Yardımcı ProgramlarıPing (Packet Internet Groper - İnternet Paketi Araştırıcısı), Tracert (TraceRoute - Yol İzi), Winipcfg-Wntipcfg, IPConfig (IP Configuration - IP Konfigürasyonu), Netstat (Net Statictics - Ağ İstatistikleri), Net View

1- Ping: Ağdaki iki bilgisayar veya ağ aygıtına erişilip erişilemeyeceğini öğrenmek için kullanılır. Ping komutu karşı bilgisayara erişilip erişilmeyeceğini belirlemek için 32 baytlık ICMP (Internet Control Message Protocol - İnternet Denetim İletisi Protokolü) komutlarından yankı (echo) komutu yollar ve karşı taraftan yankı karşılığını (echoreplay) bekler. Ping, parametresiz kullanıldığında yardımı görüntüler. Ping komutunun çeşitli parametreleri vardır.

2- Tracert: Kaynak bilgisyardan gönderilen paketlerin hedef bilgisayara giderken geçtiği yönlendiricilerin (Router) listesini verir. Paketin transferi sırasında oluşabilecek hataların hangi noktada meydana geldiğini anlamaya yarar. Tracert komutunun çeşitli parametreleri vardır.

3- Winipcfg - Wntipcfg: Winipcfg İşletim sistemi (Windows) ile çalışırken IP adresini öğrenmeye veya yeni bir IP adresi talebinde bulunulmasını sağlar. IP ayarlarını görmek, var olan IP adresini bırakmak (release) ve yeni bir IP adresi talebinde bulunmak("Renew") için Winipcfg komutu kullanılır Winipcfg komutu eski sürüm işletim sistemi (Windows95/98/ME)’de kullanılır. Wntipcfg komutu ise sunucu işletim sisteminde (Windows NT/2000) kullanılır.

4- IPconfig: Bilgisayarda bulunan ağ yapılandırması ayarlarını görüntülemek ve değişiklik yapmak için kullanılır. Bu komut ile ethernet kartlarının her biri için; IP adresi, Alt ağ maskesi, Kiralama süresi, Ağ geçidi, DHCP (Domain Host Control Protocol) sunucusu, DNS (Domain Name System) sunucusu, MAC (Media Access Control) adresi gibi birçok bilgiye erişilebilir. ipconfig/all parametresi ile tam yapılandırma bilgisi görüntülenir.

5- NetStat (Net Statistics - İnternet İstatistikleri): Netstat komutu bilgisayardaki tüm etkin TCP/IP bağlantılarını gösterir. Ayrıca bilgisayarın bağlı olduğu bağlantı noktalarını Ethernet istatistiklerini, IP yönlendirme tablosunu, IP, ICMP, TCP ve UDP protokolleri için IPv4 istatistikleri ile IPv6, ICMPv6, IPv6 üzerinden TCP ve IPv6 protokolü üzerinden UDP için IPv6 istatistiklerini görüntüler. Parametreler olmadan kullanılan netstat etkin TCP bağlantılarını görüntüler.

6- Net View: Ağ üzerinde kaynaklara göz atmak için kullanılan bir komuttur. Belirli bir sunucu üzerindeki paylaşılan kaynakları (yazı, klasör vb.) net view hızlı bir şekilde gösterir.