σελ. 1 από 14 Γιάννης Κίζης αρχιτέκτων, καθηγητής ΕΜΠ Υπερείδου 10, 10558 Αθήνα. Τηλ. 2103240362 e-mail [email protected]1 ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ, ΑΘΗΝΑ 22-24/5/2014 Η ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑΞΥ 20 ου ΚΑΙ 21 ου ΑΙΩΝΑ Ενότητα αναφοράς : «Θεωρία της αποκατάστασης» της αρχιτεκτονικής του μοντέρνου κινήματος ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ (ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΤΟΥ ΜΕΤΟΧΙΚΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΣΤΟ CITYLINK) 1. Το Μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού: η διαδρομή στον 20ό αιώνα. Στις παραμονές του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου η πρωτεύουσα έβλεπε επιτέλους ολοκληρωμένο το μεγαλύτερο κτίριό της. Το οικοδομικό τετράγωνο που κατελάμβαναν στο παρελθόν οι βασιλικοί σταύλοι είχε ανοικοδομηθεί: στην αρχή με την πτέρυγα της οδού Σταδίου (1927), στη συνέχεια με την κεντρική πτέρυγα (1932), που απαρτιζόταν κυρίως από το θέατρο “Παλλάς” και το καμπαρέ “Μαξίμ”, αφήνοντας απόσταση, για την ανάπτυξη της ανοικτής εμπορικής Στοάς Σπυρομήλιου και της υπόγειας Στοάς Συγγρού. Το έργο ολοκληρώθηκε με την πτέρυγα της οδού Πανεπιστημίου (1935-1939)· τα μεγάλα ζαχαροπλαστεία της (Zonar’s, Φλόκα) άρχισαν να λειτουργούν το φθινόπωρο του 1940. Από τη στιγμή που οι νέοι αρχιτέκτονες της εποχής, Β. Κασσάνδρας και Λ. Μπόνης, κέρδισαν το πρώτο βραβείο του διεθνούς διαγωνισμού για το Μέγαρο (1926, μόλις απόφοιτοι της École des Beaux Arts), πέρασαν δεκαπέντε χρόνια βαθμιαίας ολοκλήρωσης του “ευρωπαϊκού” κτιριακού συγκροτήματος, που ανεμένετο να αλλάξει τη ζωή στο κέντρο της πόλης. Διαρκείς τροποποιήσεις του αρχικού σχεδίου διαφοροποίησαν το αρχιτεκτονικό ύφος της κάθε πτέρυγας, χωρίς, εν τούτοις, να χαθεί η ενότητα του συνόλου i [εικ.1]. Αρκετά και ευδιάκριτα στοιχεία art deco χαρακτηρίζουν την πρώτη πτέρυγα· στη μεσαία πτέρυγα τα στοιχεία αυτά λιγοστεύουν και αποδίδονται με φθηνότερο τρόπο, για να εγκαταλειφθούν στην τελευταία, όπου προβάλλεται ο “μοντέρνος κλασικισμός”, με την λιγώτερο επιτυχημένη όψη του Μεγάρου, στην οδό Πανεπιστημίου. Η Art Deco εμπλούτισε το μορφολογικό λεξιλόγιο των αρχιτεκτόνων της Ελλάδας του μεσοπολέμου. ii Η μορφή που τελικά πήρε το Μέγαρο του ΜΤΣ, με τα νέα σχέδια των αρχιτεκτόνων, που εκπονήθηκαν το 1935, με προσαρμογή στο «κλασσικόν πνεύμα», αλλά με «ενότητα εν τω συνόλω», επιβεβλημένη, ως φαίνεται, από τον «τελευταίο των Ελλήνων κλασσικιστών» αρχιτέκτονα Αναστάσιο Μεταξά, επικεφαλής ειδικής τεχνικής υπηρεσίας του ΜΤΣ, έδωσε ένα συμβιβαστικό και μέτριο αποτέλεσμα. Το 1950 το Μέγαρο παρουσιάστηκε στην Έκθεση Αρχιτεκτονικού Έργου στο Ζάππειο, μαζί με άλλα έργα των Κασσάνδρα και Μπόνη· εκεί φάνηκε το συντηρητικό πλαίσιο της πρώτης περιόδου της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής στη χώρα μας. Το Μέγαρο του ΜΤΣ, στο πλαίσιο αυτό, ήταν φυσικό να μήν απασχολήσει ιδιαίτερα την ιστοριογραφία της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής. Ο François Loyer το χαρακτήρισε «σταλινικό» και ο Δ. Φιλιππίδης του
