+0- 36 Ay Öz-bakım-kurtalansumeranaokulu.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/... · DAL/MESLEK Erken Çocuklukta Öğretmen Yardımcılığı MODÜLÜN ADI 0–36 Ay Özbakım MODÜLÜN

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ

0–36 AY ÖZBAKIM

ANKARA, 2009

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarakyaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarındaamaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretimmateryalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iiiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ....................................................................................................31. 0–36 AY ÇOCUĞUYLA İLETİŞİM ................................................................................... 3

1.1. Tanımı ve Önemi..........................................................................................................41.2. İletişimin Özellikleri ....................................................................................................5

1.2.1. Dinlemek (Etkin Dinlemek) ................................................................................. 51.2.2. İşbirliği İçine Girmek........................................................................................... 61.2.3. Sen Dili ve Ben Dili ile Konuşmak......................................................................61.2.4. Empati .................................................................................................................. 8

1.3. Çocukla İletişim ...........................................................................................................91.3.1. Bedensel Yöneltme .............................................................................................. 91.3.2. Sözel Yöneltme ....................................................................................................9

1.4. Doğru İletişim Kurmaya Yönelik Etkinlik Örnekleri................................................. 10UYGULAMA FAALİYETİ.............................................................................................. 13ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.................................................................................... 15

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ..................................................................................................172. 0–36 AY ÇOCUĞUNA UYGUN ÇEVRE DÜZENLEMESİ ...........................................17

2.1. Açık Hava Gereksinimi.............................................................................................. 172.2. Kazalardan Korunma..................................................................................................192.3. Eğitim Ortamının Çocuğa Uygun Düzenlenmesi....................................................... 212.4. 0–36 Ay Çocuğuna Uygun Çevre Düzenlemesine..................................................... 24Yönelik Etkinlik Örnekleri................................................................................................ 24UYGULAMA FAALİYETİ.............................................................................................. 25ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.................................................................................... 27

ÖĞRENME FAALİYETİ–3 ..................................................................................................283. 0–36 AY ÇOCUĞUNA UYGUN ...................................................................................... 28DUYU EĞİTİMİ .................................................................................................................... 28

3.1. Dokunma Duyusuna Yönelik Malzeme ve Oyunlar .................................................. 293.1.1. Dokunma Sepeti .................................................................................................293.1.2. Dokunma Mobili ................................................................................................ 293.1.3. Dokunma Yastıkları ........................................................................................... 303.1.4. Dokunma Kartları .............................................................................................. 303.1.5. Dokunma Torbası............................................................................................... 30

3.2. İşitme Duyusuna Yönelik Malzeme ve Oyunlar ........................................................ 313.2.1. Sesli Bileklikler..................................................................................................313.2.2. Sesli Mobiller .....................................................................................................313.2.3. Sesli Yastıklar ....................................................................................................323.2.4. Sesli Toplar ........................................................................................................323.2.5. Ses Kutuları........................................................................................................32

3.3. Koku Alma Duyusuna Yönelik Malzeme ve Oyunlar ...............................................323.3.1. Koku Kutuları ....................................................................................................323.3.2. Koku Malzemeleri Sepeti................................................................................... 33

3.4. Tat Alma Duyusuna Yönelik Malzeme ve Oyunlar ................................................... 333.5. Görme Duyusuna Yönelik Malzeme ve Oyunlar ....................................................... 33

İÇİNDEKİLER

ii

3.5.1. Görsel Mobiller ..................................................................................................333.5.2. Renk ve Şekil Kartları ........................................................................................ 33

3.6. 0–36 Çocuğuna Uygun Duyu Eğitimine Yönelik Etlinlik Örnekleri ......................... 34UYGULAMA FAALİYETİ.............................................................................................. 36ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.................................................................................... 38

ÖĞRENME FAALİYETİ–4 ..................................................................................................394. 0–36 AY ÇOCUĞUNUN BEDEN GELİŞİMİ (BEBEK JİMNASTİĞİ) .......................... 39

4.1. Kolların Sıra ile Açılıp Kapanması ............................................................................404.2. Kolun Daire Şeklinde Çevrilmesi ..............................................................................404.3. Kolların Çapraz Hareketi ........................................................................................... 414.4. Bacakların Kaldırılması ve Bükülmesi.......................................................................414.5. Bacakların Dizlerden Bükülüp Düzeltilmesi.............................................................. 424.6. Ayakların Daire Şeklinde Hareketi ............................................................................424.7. Gövde Hareketi ..........................................................................................................434.8. Ayak Bileklerinden Tutulup Gövdenin Kaldırılması ................................................. 434.9. Ayaktan Tutulup, Baş Aşağı Sarkıtma Egzersizi ....................................................... 444.10. 0–36 Ay Çocuğunun Beden Gelişimine Yönelik Etkinlik Örnekleri ....................... 44UYGULAMA FAALİYETİ.............................................................................................. 46ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.................................................................................... 48

ÖĞRENME FAALİYETİ–5 ..................................................................................................495. 0–36 AY ÇOCUĞUNUN TUVALET VE TEMİZLİK EĞİTİMİ .....................................49

5.1. Çocuğun Temizliği .....................................................................................................495.1.1. Deri Temizliği ve Banyo.................................................................................... 505.1.2. Yüz Temizliği ....................................................................................................515.1.3. El Temizliği........................................................................................................525.1.4. Ayak Temizliği ..................................................................................................525.1.5. Saç Temizliği .....................................................................................................535.1.6. Ağız-Diş Temizliği ............................................................................................ 53

5.2. Tuvalet Eğitimi...........................................................................................................535.2.1. Tuvalet Alışkanlığı............................................................................................. 535.2.2. Peri-Anal Bölge Temizliği ................................................................................. 56

5.3. 0–36 Ay Çocuğunun Tuvalet ve Temizlik Eğitimine Yönelik Etkinlik Örnekleri.....57UYGULAMA FAALİYETİ.............................................................................................. 58ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.................................................................................... 60

ÖĞRENME FAALİYETİ–6 ..................................................................................................626. 0–36 AY ÇOCUĞUNDA TOPLUMSAL KURALLAR ................................................... 62

6.2. Görgü Kuralları ..........................................................................................................636.2.1. Eğitim Ortamında Görgü Kuralları ....................................................................636.2.2. Evde Görgü Kuralları ......................................................................................... 63

UYGULAMA FAALİYETİ.............................................................................................. 64ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.................................................................................... 66

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 67CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................68KAYNAKÇA......................................................................................................................... 71

iii

AÇIKLAMALARKOD 141EO0035

ALAN Çocuk Gelişimi ve Eğitimi

DAL/MESLEK Erken Çocuklukta Öğretmen Yardımcılığı

MODÜLÜN ADI 0–36 Ay Özbakım

MODÜLÜN TANIMI

0–36 ay çocuğuyla iletişim, çevre düzenlemesi, duyueğitimi, beden gelişimi (bebek jimnastiği), tuvalet vetemizlik eğitimi, toplumsal kurallar konularını içeren biröğrenme materyalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOŞUL Bu modülün ön koşulu yoktur.

YETERLİK0–36 ay çocuğunun öz bakım becerilerinitanıyabileceksiniz.

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç

Bu modül ile uygun ortam sağlandığında 0-36 ayçocuğunun öz bakım becerilerini tanıyabileceksiniz.

Amaçlar

1. Uygun ortam sağlandığında, 0–36 ay çocuğuyla doğruiletişim kurmayı kavrayabileceksiniz.

2. Uygun ortam sağlandığında 0–36 ay çocuğuna uygunçevre düzenlemesi yapmayı kavrayabileceksiniz.

3. Uygun ortam sağlandığında, 0–36 ay çocuğunun duyueğitimine; uygun malzeme ve oyunları öğretmeyerehberlik edebileceksiniz.

4. Uygum ortam sağlandığında 0–36 ay çocuğunun bedengelişimine uygun, jimnastik hareketlerini öğretmeyerehberlik edebileceksiniz.

5. Uygun ortam sağlandığında 0–36 ay çocuğununtuvalet ve temizlik alışkanlığını kavrayabileceksiniz.

6. Uygun ortam sağlandığında, 0–36 ay çocuğunun,toplumsal kurallara uyma becerisini kazandırmayarehberlik edebileceksiniz.

AÇIKLAMALAR

iv

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ortam: Sınıf, erken çocukluk eğitim kurumları, özel kamukurum ve kuruluşları.

Donanım:Kaynak kitaplar, bilgisayar, projeksiyon,fotoğraflar, afiş, broşür, dergiler, uyarıcı pano, tepegöz,asetat, fotoğraflar, CD, VCD, bilgisayar donanımları,televizyon.

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Modülde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra, verilenölçme araçları ile kazandığınız bilgileri ölçerek, kendinizideğerlendirebileceksiniz.

Öğretmen tarafından modül sonunda kazandığınız bilgi vebecerileri değerlendirmek amacıyla çeşitli ölçme araçlarıuygulanacaktır.

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci

Anne ile bebek arasındaki iletişim, anne karnında başlamaktadır. Bebek doğduktansonra dokunulmaktan, okşanmaktan, sallanmaktan, öpülmekten, kucağa alınmaktan çokhoşlanır.

0–36 ayda, ailenin önemi çok büyüktür. Çocuk ihtiyaçlarının tamamını aile içindegiderir. Bebeğin gereksinimleri arasında; fiziksel ihtiyaçları (beslenme, uyku, bakımı), sevgive ilgi gereksinimleri vardır. Bu ihtiyaçlar zamanında ve yeterli miktarlarda karşılanmalıdır.

Çocuğa, erken dönemde sağlanan nitelikli uyarıcılar; onun beyin gelişimini,dolayısıyla bilişsel gelişimini önemli ölçüde etkileyecektir.

Bu modülde; 0–36 ay çocuğuyla doğru iletişim kurmayı kavrayacak, bu yaş çocuğunauygun çevre düzenlemesi yapmayı öğreneceksiniz. Aynı zamanda, çocuğun duyu eğitimineyönelik malzemeleri seçebilecek ve oyunları öğretmeye rehberlik edebileceksiniz. Jimnastikhareketlerini öğretmeye rehberlik edebileceksiniz. Tuvalet eğitimini ve temizlik konusunuöğreneceksiniz. Son olarak da toplumsal kurallara uyma becerisini kazandırmaya rehberlikedebileceksiniz.

GİRİŞ

2

3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda; uygun ortamsağlandığında, 0–36 ay çocuğuyla doğru iletişim kurmayı kavrayabileceksiniz.

0–36 ay çocuğuyla iletişimin tanımı ve önemi konusunu içeren bilgileri; kaynakkitaplardan, dergilerden ve internetten araştırınız.

Topladığınız bu bilgileri raporlaştırınız. Hazırladığınız raporu sınıfta sununuz.

1. 0–36 AY ÇOCUĞUYLA İLETİŞİMAnne-baba ve bebek arasındaki iletişim, bebek henüz anne karnındayken başlar ve

yaşam boyu devam eder.

Bebek doğduktan sonra konuşmasa da annesiyle iletişim kurmak için çabalar. Bebeğinannesiyle iletişim kurmak için gösterdiği ilk girişimlerine; göz kontağı kurmaya çalışması,bakışlarını takip etmesi, anlamsız sesler çıkarması ve gülümsemesi örnek olarak verilebilir.

Bebek beslenirken, altı ya da giysileri değiştirilirken yapılan işler hakkında, onunlasürekli konuşulmalıdır. Bebeğe şarkı söylenmeli, parmak oyunları oynatılmalı, basithikâyeler anlatılmalı ve okunmalıdır.

Bebeğin hareketleri de takip edilmelidir. Bebek isteklerini ya da duygularınıağlayarak, vücut hareketleriyle belli eder. Bu nedenle ağlamasına kayıtsız kalınmamalı,bebek hemen kucağa alınmalıdır. Böyle davranıldığı zaman bebek anneye güven duyacak veona bağlanacaktır.

Resim 1.1: Çocuk, iletişimi anne ve babasından öğrenir.

AMAÇ

ARAŞTIRMA

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

4

1.1. Tanımı ve Önemi

İletişim; bilgi, fikir, duygu ve düşünceleri kapsayan anlamların, semboller yardımıylainsanlar arasında karşılıklı olarak aktarıldığı bir süreçtir.

İnsanlar tek başlarına yaşayamazlar ve varlıklarını sürdürmek için başkalarına ihtiyaçduyarlar. İnsanlar arasında kurulan işbirliği ancak iletişim yoluyla sağlanabilir. Anne baba veçocuk arasındaki iletişimin temelleri, bebeklik döneminde atılır. Bu sebeple bebekle kurulaniletişim sağlıklı olmalıdır; çünkü bebekle kurulan sağlıklı iletişim, bebeğin tüm yaşamınıetkileyerek, kendine güvenen ve mutlu bir birey olmasını sağlayacaktır. Örneğin; bebeklikdöneminde temel ihtiyaçların zamanında karşılanmaması, bebekte güvensizlik duygusunuoluşturacaktır.

Yakın çevrenin çocuğa gösterdiği olumlu ve olumsuz tepkiler, çocuğun kişiliğiningelişmesinde önemli rol oynar. Söylediklerine aldırış edilmeyen, fikrini belirtmeyen veyabelirttiği zaman sürekli eleştirilen çocuk içine kapanık güvensiz ve huysuz olabilir. Bunakarşılık, söyledikleri çok önemli olmasa da dinlenen, önemsenen, fikrini belirtmesine izinverilen, sürekli eleştirilmeyen çocuk ise daha güvenli, daha sosyal ve daha sağlıklı bir kişilikgeliştirir.

Çocuk, iletişimi anne ve babasından öğrenir. Anne ve babasının davranış modelinibenimser. Ailesi küçükken ona nasıl davrandıysa onlarda yetişkin olduklarında çocuklarınaaynı şekilde davranırlar. Örneğin; anne-baba saygısız davranıyorsa çocuk da ilişkilerindesaygısız olur. Anne baba sürekli eleştirici ise; çocukta bir şey beğenmeyen, huysuz veeleştirici bir kişi olur.

Anne ve babalar belirli aralıklarda, çocuklarıyla kurdukları iletişimi değerlendirmelive öz eleştiri yapmalıdır. Eğer bu yapılabilirse ebeveynler çocuklarıyla hem daha iyi iletişimkurar ve hem de onlara iyi birer örnek olurlar. Çocukla iletişim kurarken olumlu bir bakışaçısıyla çocuğa bakmalı ve gerektiğinde onurlandırılmalıdır.

Resim 1.2: İnsanlar tek başlarına yaşayamazlar

5

1.2. İletişimin Özellikleri

Kendisine güvenen insanların gereksinim duyacağı en önemli özelliklerinden birisi,insanlarla iyi iletişim kurabilmeleridir. Bu beceri, doğuştan getirilmediği için sonradanedinilir.

İletişimin Özellikleri;

Dinlemek ( Etkin dinlemek ) İşbirliği içine girmek Sen mesajı yerine, ben mesajı vermek Empati kurmak

1.2.1. Dinlemek (Etkin Dinlemek)

Büyümekte olan çocukla sağlıklı iletişim kurabilmenin ilk şartı dinlemektir. Çocuğunproblemini anlayabilmek için dinlemek gerekir. Anne ve babasının kendisini dinlediğinigören çocuk önce kendisine değer ve önem verildiğini, kabul edildiğini, buna bağlı olarak dasevildiğini düşünür. Aynı zamanda çocuk, duygularını ifade etme olanağı bulduğunda“anlaşıldım” duygusunu yaşar ve rahatlar. Bu durum, çocuğun hem benlik saygısınınartmasına hem de kendisi dinleyen kişiye yakınlık duymasına neden olur. Bu sağlıklı iletişimçocuğun ailesiyle olan bağını güçlendirerek, iletişimin devamını sağlar.

Çocuklar, dinlenmemeleri ve ciddiye alınmamaları konusunda aşırı duyarlıdırlar.Dinlenmediklerini hemen fark ederler. Uzun süre dinlenmeyen çocukta saldırganlık, çalma,kendisine zarar verme gibi olumsuz davranışlar görülür. Aslında çocuk, bu olumsuzdavranışlarıyla yetişkine: “Lütfen beni dinle ve anlamaya çalış” mesajını iletmektedir. Etkindinleme savunmayı azaltan, öz güveni zedelemeyen bir iletişim etkinliğidir. Aynı zamandaduygusal olarak gerilimi azaltır.

İyi bir dinleyici olmak için; rahat bir şekilde oturularak, çocuk dinlenmelidir. Rahat biroturuş, çocuğu dinlemeyi kolaylaştırır. Çocukla konuşurken göz teması kurmak önemlidir.Bunun için ya çocuğun boyunun hizasına gelmek için diz çökmeli ya da çocuğu kucağaalmalıdır. Göz teması, çocuğa duyulan ilgiyi ve kişiliğine duyulan saygıyı gösterir. Gözteması, donuk bir şekilde olmamalıdır. Konuşurken çocuğun aynı zamanda ses tonuna, yüzifadelerine ve bakışlarını kaçırıp kaçırmadığına dikkat edip, davranışları ile söylediklerinintutarlı olup olmadığına bakılır. Örneğin; anne-babası boşanan bir çocuğun “hayır sizinayrılışınıza üzülmüyorum” derken gözleri sulanıyorsa çocuğun söyledikleri hakkındaşüpheye düşeriz. Bu durumda iyi bir dinleyici olmak için, karşımızdaki kişinin yüzünü, elini,kolunu yani bedenini de duymamız gerekir. Çocuk kendisine yakın duran, yüzüne bakankişiye daha çok güven, yakınlık ve konuşma isteği duyar. Çocuk bir şey anlatırken “tamam,sen anlat ben dinliyorum”diye ve bu arada yemekle uğraşan bir anneye anlatma isteğiduymaz.

Dinleme sırasında çocuğun sözünü kesmeden, çocuk durakladığında “Hımm, evet,anlıyorum…” gibi, sözlü belirtiler ya da gülümseme, baş sallama gibi sözsüz belirtileryapılmalıdır.

6

Çocuğu dinlerken sessiz olunmalı, zaman zaman duraklamalarla söze karışılmalıdır.Sessizliğin konuşan kişiye konuştukları hakkında düşünme, daha fazla açıklama ve olayadaha dikkatli bakma imkânı kazandırır. Bu, aynı zamanda çocuğu rahatlatır. “Ahmet’inbenim için çok iyi bir arkadaş olduğunu düşünmüyorum artık!” diyen bir çocuğun sözünükeserek, “Ben sana baştan söylemiştim, Ahmedin iyi bir arkadaş olmadığını, artık kendinebaşka bir arkadaş bulmalısın” demek, o çocuk için gereken sessizliği sağlayamaz. Çocukdüşüncelerini tam olarak söyleyemez, kendisini rahatsız hisseder.

Tam bir sessizlik de iyi değildir. Çocuk konuşurken daha önce bahsedildiği gibi“Hımm, evet, anlıyorum” gibi sözler, duraklama ve yüz ifadeleri kullanılmalıdır.

Çocuğu Dinlemenin Yararları

Kelime dağarcığı zenginleşir. Konuşma yeteneği gelişir, kendi duygu vedüşüncelerini daha iyi ifade eder.

Çocuğun içine kapanması, ağlaması, saldırgan davranması yerine; kendini sözelanlatarak rahatlamasını sağlar. Bu, çocuğun toplumsal yaşama uyumunukolaylaştırır.

Doğru anlaşıldığını hisseden çocuk, kendini daha huzurlu ve rahat hisseder.Bunun sonucu olarak da çocuğun kendine olan güveni artar.

Çocuk ile anne-baba arasında bir yakınlık doğar.

1.2.2. İşbirliği İçine Girmek

Çoğu zaman anne-baba ve çocuk üzerinde mücadeleler yaşanır. Bazen bu mücadeleöylesine artar ki ebeveynle çocuk, karşılıklı olarak birbirlerini düşman gibi görürler.Annebabanın “ellerini yıka!”, “yemeğini ye!”, “oyuncaklarını topla!”, “uyu!” şeklindekiifadeleri zaman zaman çocukta “Ben ne istersem onu yaparım!” şeklindeki olumsuztepkisine sebep olabilir. Burada anne-baba çocuğu suçlarken, emir verirken, uyarırken şusoruyu kendine sormalıdır: ‘’Çocuk olsam bu durumda ben neler hissederdim?’’

Önemli olan ebeveynin gördüğünü söyleyerek, sorunu dile getirerek, gerektiğindeçocuğu bilgilendirerek ve kendi duygularını yansıtarak işbirliği içine girmesidir. Anne-babanın kendisini çocuğunun yerine koyduğunda yapacağı yaklaşım; suçlama ve tehditiçermeyeceğinden, çocuğa karşısındaymış mesajı yerine, onun yanında olduğu mesajınıverecektir.

1.2.3. Sen Dili ve Ben Dili ile Konuşmak

Sen Dili: Anne-baba-çocuk arasındaki anlaşmazlıklarla çocuğun yaptığı olumsuzdavranışların sonucunda oluşur. Çocuğun olumsuz davranışları ya da sözlerinden sonra;anne-babada hoşnutsuzluk, kızgınlık gibi duygular oluşur. Böylece çocuk kendini itilmiş,sevilmemiş, reddedilmiş gibi hisseder. Dolayısıyla özgüveni sarsılır.

7

Sen dili ile gönderilen kızgınlık ifadeleri; davranışa değil, kişiye yönelik açıksaldırıdır. Kızgınlığın kişiye yönelik olması çocuğu kızdırır ve onun karşılık vermesine yolaçar. Zamanla çocuk içine kapanır iletişimini keser. Çocuk sevilmediğini düşünebilir. Onurukırılan çocuk, “Ama siz de hatalı davranıyorsunuz ” diyerek karşılık vermeye başlar. Budurumda anne-babalar çocuğa daha fazla ceza vermeye başlarlar.

Sen Dili

Suçlayıcıdır. Davranıştan ziyade, kişiliğe yöneliktir. Kişiye, anlaşılmadığını hissettirir. Yeniden konuşma isteğini engeller. Neye kızıldığının anlaşılmamasına sebep olur. Kişiyi incitir, kırar. Kişinin direnmesine yani savunucu iletişime sebep olur.

Çocukta sen dili ile konuşmak yerine ben dili ile konuşmayı tercih etmelidir.

Ben Dili

Ben dili, duygu ve düşüncelerimizi içtenlikle ifade eden sözcüklerdir. Ben dili ilekonuşmak, duygu ve düşünceleri anında ilettiği için kullanan kişiyi rahatlatır. “Neden böyleyaptın?” yerine “Bu davranışa çok içerledim”; kızgınlık ve öfke gibi birikimleri önler.

Ben mesajlarının daha etkili olmasının sebebi “sorumluluk mesajları” olarakdeğerlendirilmelerinden kaynaklanır. Ben mesajı gönderen kişi, kendi hakkında yaptığıdeğerlendirmeyi, karşısındaki kişiyle paylaşmak üzere sorumluluk yüklenmektedir. Busebeple karşısındaki kişinin davranışını değiştirme olasılığı da yüksektir.

Ben Dilinin Yararları

Savunmaya itmez. Suçluluk hissettirmez. Duygunun sebebi anlaşıldığı için iletişim sağlıklı olur. Ben iletisi olan kişi, başkalarını da düşünmeyi öğrenir. Yakınlaşmayı sağlar. Anlaşmazlıkları azaltır. Konuşan kişiyi rahatlatır.

Sen Dili ve Ben Diline Örnekler

Sen Dili: Kes sesini çok fazla gürültü ediyorsun.

Ben Dili: Yüksek sesle konuştuğun zaman ( davranışın yargılanmadan tanımlanması )dikkatim dağılıyor. Böyle olunca da gerginleşiyorum.( duygunun ifadesi )

8

Sen Dili: Ahmet! Ders anlatırken bana soru sorma.

Ben Dili: Ben ders anlatırken sözüm kesilince tekrarlamak zorunda kalıyorum. Bu dabenim canımı sıkıyor.

Dört yaşındaki çocuğunun oyuncağını, yatmakta olan kardeşinin yatağına fırlattığı içinsinirlenen anne;

Sen Dili: “Sen kötü bir çocuksun” ya da ‘’yapma!’’ yerine

Ben Dili: “Sen oyuncaklarını attığında, kardeşinin zarar göreceğinden endişeediyorum ve sinirleniyorum.

1.2.4. Empati

Aile içi iletişimde önemli olan bir konu ise “empati” kurabilmektir. Çocukluk çağındayaşanan birçok ruhsal ve davranışsal problemler, empatik yaklaşım sayesinde erkendentanınabilir ve müdahale edilmesi kolaylaşabilir.

Empati: Bir kişinin kendisini karşıdakinin yerine koyup, olaylara onun bakışaçısından bakması ve hissetmesi çabasıdır.

Empati yeteneği olmayan çocuklar, kendilerine nasıl davranılırsa karşısındakine deöyle davranırlar. Düşen bir arkadaşını teselli etmek yerine ona bağırır hatta vururlar. Diğerbir örnek ise; çocuk oyuncaklarıyla oynarken oyuncağını kırdı “üzülecek ne var!?” demekyerine “Oyuncağını çok sevdiğini ve buna üzüldüğünü anlıyorum” demek daha uygunolmaktadır. Oyuncağın, çocuğumuz için ne kadar kıymetli olduğunu anlatan cümlelerkurmak gerekir.

Empatisi olmayan kişiler, yalnız kendilerini düşünürler. Birisine kızdıklarında bunuşiddete başvurarak gösterirler.

Resim 1.3: Aile içi iletişimde ‘’empati’’ kurabilmek Önemlidir

9

1.3. Çocukla İletişim

1.3.1. Bedensel Yöneltme

Bebekler yaşamın ilk evrelerinden başlayarak dokunulmayı, kucaklanmayı ister.Zaman içinde iletişim için gerekli öğeler: beden (ten) teması, göz kontağı, gülümseme, canlıbir çevre gerekli öğeleri oluşturur.

Bebeğin temel ihtiyaçlarından birisi de kucağa alınmak, sarılıp okşanmaktır. Bebeklerancak bedensel temas sağlandığında sevildiğini hissederler.

Resim 1.4: Bebekler bedensel temas sağlandığında sevildiğini hisseder

Çocuğunu olduğu gibi kabul eden, onu destekleyip yüreklendiren aile üyeleri, çocuğunbenlik değerinin tohumlarını ekmiş olur. Kabul belirtileri arasında kucaklamak, öpereksevmek gibi fiziksel temaslar vardır.

Araştırmalar psikomatik hastalıkları olan kişilerin, yeteri kadar yakın bedensel temaslasevilmedikleri, öpülüp kucaklanmadıklarını ortaya koymuştur.

1.3.2. Sözel Yöneltme

Bebeğin ağlaması, sözel iletişimi oluşturan unsurlardan bir tanesidir. Bebeğinağlaması “Benimle ilgilenin. Size söyleyeceğim çok önemli bir şey var. Lütfen benidinleyin!” demesine benzer. Eğer bu çağrıya kulak verilmez, bebekle ilgilenilmez isebebekte temel güven duygusu gelişmez. Ağlayarak bir ihtiyacını dile getirdiğinde, yumuşakbir ses tonu eşliğinde ihtiyacını gidermek, aslında bebeğin kendi duygularını iletişim içindekullanmasını öğretir.

Bebekle konuşurken sevgi dolu sözcükler kullanılmalıdır. Ses tonuna dikkat edilmeli,asla sert bir ses tonu kullanılmamalıdır. Bebekle yavaş yavaş konuşulmalı ve konuşurkenbebeğin, annenin yüzüne bakması sağlanmalıdır.

10

Yetişkin ile Çocuk Arasındaki İletişimi Engelleyen Faktörler

Çocuk konuşurken yetişkinin susması çocukta, dinlenilmediği, önemsenmediğive değer verilmediği düşüncesini yaratır. Bu durumda çocuk konuşmayı keser.

Emretme davranışı çocukta, söylenenin tersini yapmayı ve başkaldırıcıdavranışlara yönelttiği gibi boyun eğmeye ve kolay kabullenmeye de sebepolabilir.

Çocuğu suçlama, ”çok konuşuyorsun!” “geveze” gibi sözler söyleme suçlulukduyguları yaratır. Azarlanma korkusuyla çocuk siner.

Eleştirme ve yargılama, çocuğun kendini yetersiz hissetmesine yol açar. Uyarma, tehdit etme korkuya ve bunun sonucu olarak boyun eğme ya da

kızgınlıkla isyan duygularının gelişmesine yol açar. ”Bir daha yaparsan! gibitehdit, çocuğu” acaba yaparsam ne olur?”düşüncesine iterek yasaklanan şeyiyapmasına neden olabilir.

Alay etme ve ad takma, çocuğun öz saygısının zayıflamasına sebep olur. ”Gerizekalı!”, ”sulu göz” gibi aşağılayıcı ya da “herkül” gibi yüceltici sözlere çocukkolayca inanır ve kendisi hakkındaki düşünceleri yanlış biçimlenir.

Çocukla tartışma, karşı koymayı kışkırtır. Kısır tartışmaların sonu da iletişimin

kesilmesine ve çocuğun kendini yetersiz hissetmesine sebep olacaktır. Konuyu değiştirme ya da şakaya vurma da güçlükleri yenme düşüncesi yerine

onlardan kaçmak gerektiğini aşılar. Çocuğu aşağılama, çocuğun kendini mahcup ve önemsiz hissetmesine yol açar. Utandırma davranışı, çocuğun kendisini yetersiz ve beceriksiz hissetmesine

sebep olur. Çocuk, yaşıtlarının yanında bile mahcup olma korkusunu yoğun birşekilde yaşayabilir.

1.4. Doğru İletişim Kurmaya Yönelik Etkinlik Örnekleri

Etkinlik 1:

Bebekler kelimeleri tekrar tekrar işittiklerinde, beynin konuşma dil bölgeleri uyarılır.Ne kadar çok konuşma işitilirse, beynin bu bölümleri de o kadar fazla büyür ve gelişir.Bebeğe günlük olaylar hakkında öyküler anlatılmalı, şarkılar söylenmelidir. Bebekbeslenirken, altı ya da giysileri değiştirilirken yapılan işler hakkında bebekle süreklikonuşulmalıdır. Örnek ”Şu anda bezini değiştiriyorum” veya “akşam yiyeceğimiz yemeklerihazırlamaya çalışıyorum” gibi konuşmalar sırasında bebeğin neler yaptığından dabahsedilebilir. Bebek kollarını ve bacaklarını sallarken” Şu anda kollarını ve bacaklarınısalladığını görüyorum” ya da bebek sesler çıkarırken “şimdi bana bir şey söylemek istediğiniduyuyorum “şeklinde, bebekle konuşulmalıdır.

11

Etkinlik 2:

Bebeklere nesnelerin adı sürekli söylenmelidir ”işte biberonun” ya da “şimdiçoraplarımızı giyelim” gibi ifadeler, bebeklerin ilk sözcük hazinesinin oluşmasına katkıdabulunur. Bebek büyüdükçe “ayakkabıların nerede ?”gibi sorular sorulmalıdır. Küçükçocuklar her ne kadar sorulan sorulara kelimelerle cevap vermesede, işaret ederek(ayakkabıyı) göstermekten zevk alacaktır. Zaman içerisinde konuşmayı öğrenirkenhatırlayacağı sözcükleri zihninde depolayacaktır.

Etkinlik 3:

Bebek hafifçe kucakta sallanırken kafiyeli şiirler, nakaratlar, maniler söylenmelidir.“Buraya bir kuş konmuş” yüzünüzü saklayıp açarak ”cee “ yapma gibi oyunlar oynanmalıdır.

Etkinlik 4:

Bebeğin ilk kitaplarının salyaya dayanıklı, hafif ve kolay yırtılmayan cinsten olmasınadikkat edilmelidir. Kitapları çiğnemek ya da yere atmak isterse endişe edilmemelidir.Bebekle beraber kitap okumaya başlayınca, O eninde sonunda kitabı nasıl tutacağını vesayfaları nasıl çevireceğini öğrenecektir.

Resim 1.5: Çocukla iletişimde kitaplardan yararlanılmalıdır

12

Etkinlik 5:

Çocukla karşılıklı oyunlar oynanmalı. Oyuncak bebek ve diğer aksesuarlarla hayalîoyunlar oynanarak, çocuğa model olunmalıdır. Yetişkin ve çocuklar “Çay partisi” oyunuoynayabilir. Yetişkin, oyuncak fincanla çay içiyormuş gibi yapar ve tadının ne kadar güzelolduğunu söyler. Çocuk da taklit eder. Daha sonraki aşamalarda, genellikle çocuk dayetişkinleri yönlendirir.

Etkinlik 6:

Çocukla “Sessizlik” oyunu oynanır. Sessizlik oyunuyla çocuk yeri geldiğinde susmayıve çevresindeki insanları dinlemeyi öğrenecektir. Çocuğa, “Bak seninle yeni bir oyunoynayacağız. Buna Sessizlik oyunu” denir. Sonra ona susmasını ve dışarıdan gelen seslerekulak vermesini, bu seslerin nereden geldiğini ve ne sesi olduğunu tanıması istenir.

Susmasını ve sizin fısıldayacağınız şeylere kulak vermesi söylenir. Çocuk bu oyunuoynarken dinlemeyi öğrenecektir. Çocuk yemek, yatmak veya yıkanmak istemediği,huysuzluk ettiği sıralarda “sessizlik oyunu”nu oynamak, çok oyalayıcı olacaktır.

Etkinlik 7:

Ben küpleri sayesinde, bebeğin dil gelişimi desteklenecek, küçük kaslarınıgeliştirecek, kendisi ve başkalarını tanıyabilecektir.

Malzemeler: Çocuğun ve yakınlarının resmi, bant, gazete kâğıdı, küçük kutular, streçfilm.

Yapılışı: Gazeteyi avucunuzda sıkıştırarak, kutuların içine sıkı sıkı doldurulur.Kutuların ağzı bantlanır. Kutunun her bir tarafına fotoğraflar yapıştırılır ve streç film ilekaplanır.

Uygulama: Çocuk bu küpleri oynarken fotoğraflar hakkında konuşulur. Fotoğraftakikişiler, parmakla gösterilerek o kişi hakkında tanıtımda bulunulur. Bebekten kendisini veyakınlarının resmini bulması istenir.

13

UYGULAMA FAALİYETİ

0–36 Ay çocuğuyla kurulan iletişimin, tanım ve önemini araştırınız.Araştırmalarınızı rapor haline getirip sınıf ortamında sununuz.

İşlem Basamakları Öneriler

0–36 Ay çocuğuyla kurulan iletişimin,tanım ve önemini araştırınız.

Araştırmalarınızı yaparken kaynakkitaplardan, dergilerden ve internettenyararlanabilirsiniz

Araştırmalarınızın bilgilerini asetatlara vekartonlara geçiriniz

Yaratıcılığınızı kullanarak,çalışmalarınızı temiz ve düzenlihazırlayınız.

Bilgi konularınızı fotoğraf, resim vb.unsurlarla takviye ediniz.

Yaratıcı ve estetik olmaya, özengösteriniz

Araştırdığınız bilgileri, fotoğraf veresimlerle destekleyerek raporlaştırınız.

.Çektiğiniz fotoğraflar ile istekli, temizve düzenli olarak sunuş hazırlayınız.

Çalışmalarınızı sınıfta tepegöz ve sınıfpanosu kullanarak sununuz.

Sunumunuz sırasında istekli olunuz.

Arkadaşlarınızın hazırladığı çalışmaları vekendi çalışmalarınızı karşılaştırınız. Objektif bir değerlendirme yapınız.


14

KONTROL LİSTESİ

Uygulama faaliyetinde yapmış olduğunuz çalışmaları, kendiniz ya da arkadaşınızladeğişerek değerlendiriniz.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1. 0–36 Ay çocuğuyla kurulan iletişimin, tanımı ve önemikonusunu araştırdınız mı?

2. Araştırdığınız bilgileri, asetat ve fon kartonuna geçirdiniz mi?

3. Bilgi konularınızı resim ve fotoğraflarla desteklediniz mi?

4. Araştırdığınız bilgileri, resim ve fotoğraflarla destekleyerekraporlaştırdınız mı?

5. Çalışmalarınızı sınıf ortamında tepegöz ve sınıf panosunukullanarak sundunuz mu?

6. Kendi çalışmalarınızı ve diğer çalışmaları karşılaştırdınız mı?

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda, Hayır cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarınızın hepsi evetise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

15

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu faaliyette, öğrendiğiniz bilgileri ölçmek amacıyla aşağıdaki soruları dikkatliceokuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz. Cevaplarınızı cevap anahtarından kontrol ediniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi, bebeğin iletişim kurmak için gösterdiği ilk girişimlerarasında yer alır?A) Annesiyle göz kontağı kurmamasıB) Bakışları takip etmezC) Ses çıkarmazD) Gülümser

2. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A) Çocuğu dinlerken rahat bir şekilde oturulmalıdırB) Çocukla konuşurken göz teması kurulmalıdırC) Dinleme sırasında çocuğun sözü kesilmemelidirD) Hepsi

3. Aşağıdakilerden hangisi sen dilinin bir özelliğidir?A) SuçlayıcıdırB) Kişiyi incitmezC) Kişi anlaşıldığını hissederD) Konuşma isteğini engellemez

4. Aşağıdakilerden hangisi bebeğin iletişim kurmak için gösterdiği ilk girişimlerden birideğildir?A) Bebeğin anneyle göz kontağı kurmasıB) Anlamsız sesler çıkarmasıC) YürümesiD) Gülümsemesi

5. Aşağıdakilerden hangisi iletişim özelliklerinden biri değildir?A) DinlemekB) Yemek yemekC) EmpatiD) Sen-ben mesajları

6. Aşağıdakilerden hangisi, uzun süre dinlenmeyen çocukta görülen bir özellik değildir?A) MutludurB) SaldırgandırC) Çalma davranışı gösterirD) Kendisine zarar verir


16

7. Aşağıdakilerden hangisi sen dilinin bir özelliğidir?A) Kişiyi incitmezB) SuçlayıcıdırC) Kişiye anlaşıldığını hissettirirD) Kişinin direnmesine neden olmaz

8. Aşağıdakilerden hangisi sen diline bir örnek değildir?A) Neden doğru dürüst yemek yemiyorsun!B) Sen çok yaramaz bir çocuksun!C) Kes sesini çok fazla gürültü ediyorsun!D) Alp işten geldim çok yorgunum. Davulunu çaldığın zaman başım ağrıyor!

9. ”Kişinin kendisini karşısındakinin yerine koyup olaylara onun bakış açısındanbakmasına ve hissetmesine” ne denir?A) EmpatiB) Bedensel yöneltmeC) Sözel yöneltmeD) İletişim

10. Anne ile bebek arasında kurulan iletişimde, sözel yöneltme nasıl olmalıdır?A) Anne, bebekle konuşurken sevgi dolu sözcükler kullanmalıB) Annenin ses tonu sert olmalıC) Bebekle göz teması kurulmamalıD) Bebek ağladığında ilgilenilmemeli

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevaplar verdiyseniz, öğrenme faaliyetinin ilgili bölümünedönerek ilgili bölümü kontrol ediniz. Cevaplarınız doğruysa diğer öğrenme faaliyetinegeçiniz.

17


Öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda uygun ortamsağlandığında, 0–36 ay çocuğuna uygun çevre düzenlemesi yapmayı kavrayabileceksiniz.

0–36 Ay çocuğunun açık hava gereksinimi hakkında, konuyla ilgilikaynaklardan, dergilerden, internetten araştırınız.

Topladığınız bu bilgileri raporlaştırınız. Hazırladığınız raporu sınıfınızda sununuz.

2. 0–36 AY ÇOCUĞUNA UYGUN ÇEVREDÜZENLEMESİ

2.1. Açık Hava Gereksinimi

Bebeğin açık havaya çıkarılması, güneş alması her zaman gereklidir. Güneş ışığıkemiklerin gelişmesine yardımcı olur. Böylece bebek, yeteri kadar D vitamini alacakRaşitizm denen hastalığın ortaya çıkması engellenmiş olacaktır. Bebeklerin cildinde, cildigüneşe karşı koruyan ”melanin” adlı doğal koruyucu yapılar henüz oluşmamıştır. Bu nedenle1 yaşın altındaki bebekleri güneş ışığından korumalıyız. Bebek ilk güneşe çıktığında birkaçdakika tutulmalı, bu süre her gün azar azar arttırılmalıdır. Kışın öğle vakitleri en sıcaksaatlerdir. Bu ayların öğle saatlerinde bebeği açık havaya çıkarmak iyi olur.

Çocuklar en rahat açık havada oynarlar. Çocuklar için açık havada oynamak büyük birihtiyaçtır, özellikle ilkbaharda açık havada oynamaya can atarlar. Parklara, bahçelerekoşarlar. Açık hava oyun yerleri, trafiğe kapalı yerlerde olmalıdır. Tozlu, taşlı yerlerdeolmamalıdır.

Bebek ve Güneş

0–1 Ay: Yeni doğan bebeğin, özellikle ilk günlerinde ortam ısısı normal sınırlarınınüstüne yükseldiğinde, terleme fonksiyonu yeterli olmadığından vücut ısısı yükselebilir vebebeği olumsuz etkileyebilir. Bebekler bu ortamda, deri yoluyla çok miktarlarda sıvıkaybedebilirler. Bu nedenle bebeklerin yaz aylarından güneş ışınlarının dik olduğu saatlerdeserin ortamlarda kalmasına ve oda ısısının 25 °C ’nin üstüne çıkmamasına dikkat edilmelidir.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

18

1–12 Ay: Kemik gelişimi için gerekli bir vitamin olan D vitamini, güneş ışınlarınınyardımıyla vücutta sentezlenir. Bu vitamin özellikle hayatın ilk yıllarında sağlıklı bir gelişimiçin şarttır. Her gün yarım saat; baş, kol ve bacakları çıplak olarak güneşlendirilen bebek,vücudu için gerekli miktarı bu yolla sentezler. Cam, güneşin bu etkiye sahip ışınlarınıngeçişini engellediğinden cam arkasından güneşlendirmenin faydası olmaz.

1 Yaş ve Üzeri Çocuklar: Çocuğunuzun güneşten faydalanmasını sağlamalı ancakzararlarından korunmalıdır.

Bebek ve Çocuklar Günün Hangi Saatinde Dışarı Çıkarılmalıdır?

Zararlı güneş ışınları, yoğun olarak günün en aydınlık saatlerinde etki eder. Heryaştaki insanların bu saatlerde direkt güneş ışığına maruz kalmaktan sakınması gerekir.Sıcak günlerde bebek ve çocuklar, saat 10:00–16.00 arasında dışarı çıkartılmamalıdır.

Zararlı Güneş Işınlarından Bebek ve Çocuklar Nasıl Korunmalıdır?

Koyu renkler, güneş ışınlarını emerek, güneşin zararlı etkilerinin yoğunlaşmasınasebep olur. Bu sebeple sıcak günlerde kendinizin ve çocuğunuzun elbiselerini açıkrenklerden seçmelisiniz. Çocuğunuz güneşli havada dışarıda bulunacaksa güneş ışınlarınınzararlı etkilerine karşı, çocuğunuza koruyucu kremlerden sürmelisiniz. Bu kremler heryaştaki çocuklar için kullanılabilir. Çocuğunuzun yaşı ne kadar küçükse faktör olarakbelirtilen koruyuculuk düzeyi o kadar yüksek olanlar tercih edilmelidir.

Açık Havanın Çocuklara Sağladığı Yararlar

Çocukların temiz hava alabilmelerini sağlar. Çocuklara istedikleri şekilde hareket etme imkânı sağlar. Çocuklar kendi seslerini kullanma konusunda olabildiğince özgürdürler. Çocuklar, bazı doğa olaylarının farkına varır, gözlem yapar ve araştırırlar.

Karıncaların yuvalarına yiyecek taşımalarını, rüzgârın şiddetine göre nesnelerihareket ettirme ve uçurma gücü, güneşte ve gölgede ısının farklı oluşu olaylarınıgözlerler.

Bahçede bulunan oyun araçlarından başka, doğada bulunan canlı ve cansızvarlıkları oyunlarına katarlar. Ağaçlardaki kuşlar, gökyüzündeki güneş vebulutlar gibi.

Açık Hava Oyun Yerleri Nasıl Olmalıdır?

Çocukların büyük kaslarını geliştirecek imkânlar sağlanmalıdır. Yeni becerilerkazanabilmeleri için uygun ölçülerde rampalar ve basamaklar olmalıdır. Küçük çocuklarınbahçedeki oyun alanları büyüklerinkinden farklı olmalıdır. Alçak kaydıraklar, küçüktırmanma aletleri ve salıncaklar bulunmalıdır.

19

Çocukların çevrelerini araştırıp, keşfetmeleri için su ve kum oyunları gibi bahçeoyunlarına gereksinimleri vardır. Bu imkânlar çocuklara her gün sağlanmalıdır. Yedekgiysiler olduğu sürece su ve kum oyunlarına zaman ayrılmalıdır.

Çocuklara kendi seçimlerini yapabilecekleri ve yeni geliştirdikleri fiziksel becerileridaha da pekiştirebilecekleri uygun mekân sağlanmalıdır.

Çocuklar için güvenli, serbest bir ortam sağlanmalı ve sürekli gözetim altındabulundurulmalıdır. Çünkü çocuklar, yeni öğrendikleri fiziksel becerilerini, istenmeyenzamanlarda da denemek isterler. Bu nedenle yetişkinlerin dikkatli olması gerekir.

Çocukların çevre hakkında bilmedikleri konuları öğrenmeleri, doğa meraklarınıgidermeleri, neden-sonuç ilişkilerini kavramaları için çok çeşitli materyal ve etkinliklersağlanmalıdır. Örneğin kum ve su oyunları için ölçü kapları, bloklar, basit deneymalzemeleri vb.

2.2. Kazalardan Korunma

Bebek yürümeye başlayıp da evi tek başına dolaşabileceğini, yeni keşiflerdebulunabileceğini fark ettiği zaman, artık hiçbir şey onu durduramaz. Her şeyi eline ve ağzınaalmak ister. Neyin tehlikeli, neyin tehlikesiz olduğunu henüz ayıramaz. Bu da çok tehlikelisonuçlara varabilir. Bu nedenle annelerin aşırı dikkatli olması gerekir. Bebeklerin ağıryaralanmasına, hatta ölmesine yol açan kazaları inceleyen uzmanların elde ettiği sonuçlaragöre bu kazaların %50-90’ı, ana babanın dikkatsizliği yüzünden kaynaklandığı tespitedilmiştir.

Kazalar hiç beklenilmeyen zamanlarda ve biçimlerde olur. Bu sebeple önceden tedbirlive uyanık davranılmalı ki kötü sonuçlar önlenebilsin.

Resim 2.1: Ana babanın dikkatli olması gerekir

20

Evi Tehlikesiz Duruma Getirmek için Alınabilecek Önlemler

Bebekler uyutulurken ve uyurken yüzleri kapatılmamalıdır. Balkon kapıları ve pencereler açık bırakılmamalıdır. Halı ve kilimlerin kaymasını önlemek için bunların altına özel kaymayı önleyen

malzemeler kullanılmalıdır.

Radyatör ve diğer ısı kaynaklarının önlerine, özel güvenlik bariyeri konulmalıdır.

Dolap, elbiselik, komodin gibi eşyaların açma kapama kulplarını özellikle küçük,yuvarlak olanları çocuğun boğulmasına sebep olabileceğinden, bunların çok iyi monteedilmiş olması gerekir.

Karyolanın üstünde, mobil türü oyuncak varsa, bunun karyolaya sağlam bir şekildetakıldığından emin olunmalıdır. İlk altı aydan sonra veya oturabildiği zaman kaldırılmalıdır.

Karyolanın üzerinde cibinlik kullanılıyorsa gergin ve destekli olmasına dikkatedilmelidir.

Gece lambası olarak kalite belgeli, ısınmayan mini lambalar kullanılmalıdır.

Resim 2.2: Gece lambası kalite belgeli olmalıdır.

Çocuk odasında kullanılan mobilyaların kurşunsuz boya ile boyanmış olanlarıtercih edilmelidir.

Çocuk için yeterli oyun alanı ayrılmalıdır. Oyuncaklar oyuncak sandığınakonmuyorsa çocuğun oyuncakları için sağlam, çocuğun üzerine devrilmeyecekdolaplar tasarlanmalıdır.

Çocuğun odasında veya yakınında, gerektiğinde duyulabilmesi için, ebeveyninodasındaki alarma bağlantı yapılmış, yangın alarmı konulmalıdır.

Tüm duvara monte edilen aparatların ve rafların, çocuğun üstüne düşmeyecekşekilde, sağlam olarak monte edilmesi gerekir.

Bebek ile ebeveyn ayrı odalarda ise bebeğin kontrolü için bebek telsizikullanılmalıdır.

21

Resim 2.3: Bebek Telsizi

Kapılar içeriden kilitlenmemeli ve içeride kalınması hâli gibi tehlike anlarındadışarıdan açılabilir olmalıdır.

İlaç, kozmetik malzemesi, zehirli madde içeren ürünler, çocuğun ulaşamayacağıyerlerde veya özel çocuk kilidi bulunan çekmecelerde muhafaza edilmelidir.

2.3. Eğitim Ortamının Çocuğa Uygun Düzenlenmesi

Dekorasyon (Süsleme ve İç Düzen)

0–36 ay çocuğuna uygun eğitim ortamı hazırlanırken dekorasyon şöyle olmalıdır:

Hazırlanacak çevre, her şeyden önce çocuğun gelişimine uygun, uyarıcı vehareket ihtiyacına cevap verebilecek, güvenli bir mekân olmalıdır.

Beslenme, alt değiştirme, uyku ve oyun için ayrı ayrı alanlar olmalıdır.Örneğinuyku için ayrılan bölümün sessiz olması gerekir.

Çevre hem sert aynalar, hem yumuşak yastık gibi materyallerle donatılmalıdır. Çevre bol uyarıcılı olmalıdır. Zıt renkli ilginç malzemeler, çevre

düzenlemesinde kullanılmalıdır. Bebeğe, kişiler ve yerler hakkında farklı bakış açıları kazandırmak için oyun

alanları sık sık değiştirilmelidir. Bebeğin özel eşyaları (biberonu, emziği, giysileri vb.) ayrı bir bölümde olmalı,

etiketlenmeli ve başka bebekler için kullanılmamalıdır. Odalar sevimli bir tarzda döşenmelidir. Hayvan, insan yüzü ve değişik nesne resimleri gibi asılabilen materyaller,

çocuğun göz hizasında olmalıdır. Bebeklerin kendilerini gözlemeleri için oyun odalarına ve alt değiştirilen yerlere

büyük aynalar yerleştirilmelidir. Bebeklerin rahatça oynayabileceği, yuvarlanabileceği ve hareket edebileceği

yerler sağlanmalıdır. Bebeğin oynaması ve hareket etmesi için toplar, büyük sünger yastıklar, küçük

bloklar, müzik kutuları, iç içe geçen kutular ve halkalar sağlanmalıdır.

22

Mobiller, bebeklerin hem görebileceği yerlere hem de yetişebileceği mesafedenbiraz daha uzağa asılarak, uzanmaları sağlanmalıdır.

Ortamda, bebeğin kavrayabileceği, çiğneyebileceği ve çeşitli şekillerdeoynayabileceği kaşıklar, diş kaşıyıcıları, dolgu bebekler, sünger ve lâstik toplar,çıngıraklar bulunmalıdır.

Oyuncaklar, bebeğin seçim yapmasını sağlayacak biçimde ve kendi kendineistediği zaman alıp oynayabileceği yerde olmalıdır.

Bebeğin tırmanabileceği basamaklar hazırlanmalı ve sınıfın uygun yerlerinekonmalıdır.

Müzik sistemi kurulmalıdır. Bebeklerin dinlenmesi ve vücudunu hareketettirebilmesini sağlamak için çeşitli sözsüz hafif müzik parçaları çalınmalıdır.

Resim 2.4: Bebek odaları sevimli bir tarzda döşenmelidir

İdeal Bir Bebek Odası Nasıl Olmalıdır?

Ailenin ekonomik durumu uygun ise bebek için ayrı bir oda hazırlanmalıdır. Bebek odası olarak, güneş alan ferah bir yer seçilmelidir. Odanın aydınlatılmasında yumuşak, hafif bir ışık tercih edilmelidir. Oda gürültüden uzak olmalı ama annenin uyuduğu odaya yakın olmalıdır. Bebek odasının ısısı 22–24 °C arasında, havası temiz ve cereyansız olmalıdır.

Oda, kaloriferle ısıtılıyorsa hava kuruyacağı için nemlendirilmesi gereklidir. Bebeğin odası açık ve yumuşak renklerle döşenmelidir. Duvarlara bebeği

uyaracak, dikkatini çekecek türde resimler asılmalıdır. Yerler ise rahatça silinebilen, toz tutmayan, tüy bırakmayan ve alerjik olmayan

bir halı ile kaplanmalıdır. Bebek karyolası olarak parmaklıklı, ayaklandığında kalkıp düşmeyeceği kadar

derin bir karyola tercih edilmelidir. Yatak olarak mümkünse ortopedik bir yatak seçilmelidir. Bebek için alınacak

nevresim ve yatak koruması gibi yatak malzemeleri, bebeğin duyularını (görme,işitme, dokunma) uyaracak özellikte olmalıdır. Örneğin yatak korumasının

23

(parmaklıklara takılan koruyucu) ve yastıkların üzerinde kabartma, renkli vefarklı dokularda figürler olmalıdır.

Bebeğin eşyasını koymak için çekmeceli bir etajer ve kapaklı bir dolapbulunmalıdır. Mobilyaların seçiminde, süsten çok kullanışlılığa ve kolaytemizlenebilir oluşuna dikkat edilmelidir.

Bebeğin odasında, uygun genişlikte bir oyun alanının olması da gerekir. Aynızamanda içinde çocuğun yaşına uygun oyuncakların bulunduğu bir sepet deolmalıdır

Bebeğin karyolasının üzerine ve hemen yanındaki duvara ilgisini çekecekmobiller ve resimler asılmalıdır.

Resim 2.5: Mobiller ve resimler bebeğin ilgisini çeker

Odada emzirmeyi kolaylaştıracak rahat bir koltuk olmalıdır. Bebeğin odasında her an dışarı çıkmaya hazır, bir bebek çantası

bulundurulmalıdır.

Resim 2.6: Bebek odaları açık ve yumuşak renklerle döşenmelidir

24

2.4. 0–36 Ay Çocuğuna Uygun Çevre Düzenlemesine YönelikEtkinlik Örnekleri

Etkinlik 1:

Yetişkin, kırılmayan çelik aynaları bebeğin eline vererek, aynada kendisini izlemesinisağlar. Ya da kucağına alarak büyük bir aynanın karşısına oturur. Kendisini aynada izlemesiiçin ortam yaratır.

Etkinlik 2:

Çocukla birlikte yetişkin, rahat bir yere oturur. Yetişkin, önlerine farklı iki nesnekoyar (top, bebek gibi). Bu nesnelerin ismini tekrar eder ve çocuğa “Bu ne?” diyerekçocuğun da nesnelerin adını söylemesine yardımcı olur. Çocuktan, önce bebeği vermesiniister. Doğru nesneyi verdiğinde çocuğu ödüllendirir ve nesneyi diğerinin yanına koyar. Sonraondan, ikinci nesneyi (topu) vermesini ister. Doğru nesneyi verdiğinde onu ödüllendirir. Buoyun, çocuğun çevresinde gördüğü, tanıdığı ve kullandığı diğer nesnelerle de tekrarlanabilir.

Etkinlik 3:

Havanın güzel olduğu bir günde hayvanat bahçesine gezi düzenlenir. Açık havadadolaşmak, çocuklara keyif ve mutluluk verir. Planlanan gezi sayesinde çocuklar, hayvanlarıtanıyarak isimlerini söyleyebilir ve çıkardıkları sesleri taklit edebilirler.

25


0–36 aylık çocuğa yönelik eğitim ortamı düzenleme konusunu araştırınız. 0 ile 36 ayçocuklarının eğitim ortamlarını gözlemlemek üzere, yakın çevrenizde bulunan kreşlere gezidüzenleyiniz. Araştırmalarınızı ve gözlemlerinizi rapor hâline getirip, broşür hazırlayınız.Raporunuzu ve broşürünüzü arkadaşlarınızla paylaşınız.


0–36 ay çocuğuna yönelik eğitim ortamıdüzenleme konusunu araştırınız.

0–36 ay çocuğuna yönelik eğitimortamını düzenleme konusunuaraştırırken kaynak kitaplardan veinternetten yararlanabilirsiniz

0–36 ay çocuklarının eğitim ortamlarınıgözlemlemek üzere, yakın çevrenizdebulunan kreşlere gezi düzenleyebilirsiniz.

Randevu almayı unutmayınız.

Araştırmalarınızı ve gözlemlerinizi raporhâline getiriniz.

Araştırdığınız bilgileri ve gözlemlerinizirapor hâline getiriniz.

0–36 ay çocuğuna yönelik eğitimortamını düzenleme konusunda,çevrenize bilgi vermeye yönelik broşürhazırlayınız.

Seçilen konuya uygun olarakhazırlayacağınız broşürü, renkli olarakhazırlayınız.

Raporunuzu ve broşürünüzüarkadaşlarınızla paylaşınız.

Raporunuzu özenli olarak hazırlayınız veanlatınız.

Hazırladığınız sunuyu, diğerarkadaşlarınızın, hazırladıklarıylabenzerlik ve farklılıkları karşılaştıraraktartışınız.

Empati kurmayı unutmayınız.


26

KONTROL LİSTESİ

Aşağıda hazırlanan, değerlendirme ölçütlerine göre, yaptığınız çalışmayıdeğerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre “Evet” / “Hayır” seçeneklerinden uygun olankutucuğu işaretleyiniz.


1. 0–36 ay çocuğuna yönelik eğitim ortamı düzenleme konusunuaraştırdınız mı?

2. 0–36 ay çocuklarının eğitim ortamlarını gözlemlemek üzere,yakın çevrenizde bulunan kreşlere gezi düzenlediniz mi?

3. Araştırmalarınızı ve gözlemlerinizi rapor haline getirdiniz mi?

4. 0–36 ay çocuğuna yönelik eğitim ortamı düzenleme konusunda,çevrenize bilgi vermeye yönelik broşür hazırladınız mı?

5. Raporunuzu ve broşürünüzü arkadaşlarınızla paylaştınız mı?

6. Hazırladığınız sunuyu, diğer arkadaşlarınızın hazırladıklarıylabenzerlik ve farklılıkları karşılaştırarak tartıştınız mı?

DEĞERLENDİRME

Uygulama faaliyetinde yapmış olduğunuz çalışmayı, kontrol listesine göredeğerlendiriniz.

Yapmış olduğunuz değerlendirme sonucunda, eksiğiniz varsa faaliyete dönerek ilgilikonuyu tekrarlayınız.

27


Bu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgi ve becerileri, aşağıdaki sorularıcevaplandırarak belirleyiniz. Soruların yanında boşluklara; doğru önermeler için (D), yanlışönermeler için (Y) yazarak doldurunuz.

1. ( ) Açık hava oyun sahaları, trafiğe kapalı yerlerde olmalıdır.

2. ( ) Çocuklar açık havaya çıkarak, bazı doğa olaylarının farkına varır, gözlem yapar vearaştırırlar.

3. ( ) Bebekler uyutulurken ve uyurken yüzleri kapanmalıdır.

4. ( ) Çocuk odasında kullanılan mobilyaların, kurşunlu boya ile boyanmış olanlarıtercih edilmelidir.

5. ( ) Karyola kenarına takılan mobiller, bebek altı ay olduktan sonra veya oturabildiğizaman kaldırılmalıdır.

6. ( ) Bebek ile ebeveyn aynı odada ise, bebek telsizi kullanılmalıdır.

7. ( ) Beslenme, alt değiştirme, uyku ve oyun için ayrı ayrı alanlar olmalıdır.

8. ( ) Bebek odaları, aynalar ve yastıklarla donatılmamalıdır.

9. ( ) Bebek odaları, sevimli bir tarzda döşenmelidir.

10. ( ) Bebek odasında müzik sistemi kurmaya gerek yoktur.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevaplar verdiyseniz öğrenme faaliyetinin ilgili bölümünedönerek, ilgili bölümü kontrol ediniz. Cevaplarınız doğruysa, diğer öğrenme faaliyetinegeçiniz.


28


Öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda uygun ortamsağlandığında, 0–36 ay çocuğunun duyu eğitimine uygun malzeme ve oyunları öğretmeyerehberlik edebileceksiniz.

0–36 ay çocuğunun dokunma duyusuna yönelik malzeme ve oyunları, kaynakkitaplardan araştırınız.

Topladığınız bu bilgileri raporlaştırınız. Hazırladığınız raporu arkadaşlarınızla paylaşınız.

3. 0–36 AY ÇOCUĞUNA UYGUN DUYUEĞİTİMİ

Duyu Eğitimi

Yeni doğan bir bebek duyu sistemlerini kullanarak, çevreyi tanımaya dış dünyayauyum sağlamaya çalışmaktadır. Önceleri nesneleri ağzına alarak, onları bu yolla ayırt etmeyeçalışır. El ve kasları geliştikçe, dokunma duyusunu kullanarak çevreyi araştırır. Bu sebeple;duyuların uyarılması ve tüm duyuların bir arada eşgüdüm içinde kullanılmasının sağlanması,çocuğun tüm düzeylerdeki eğitiminde önemli katkılar sağlayacaktır. Bu bakımdan, küçükyaşlardan başlayarak, bebeklerin duyularını uyarmak amacı ile bazı düzenlemeleryapılmalıdır. Kültürümüz gereği, yaygın olarak kullanılan bebek eldivenleri, çocuğuntırnaklarının kendisine zarar vermemesi için uzun süre kullanılmaktadır. Ancak, el en önemlidokunma organı olduğu için ne kadar önce uyarıcıyla karşılaşırsa, bebeğin çevresini tanımasıve öğrenmesi o kadar hızlı olacaktır. Bu sebeple ilk 15 gün sonunda bebeklerin tırnaklarıkesilerek, eldivenlerinin çıkartılması gerekir. Bebeklerin duyularını uyarmak için önceliklefarklı duyulara yönelik malzemelerin hazırlanması ile işe başlanmalıdır.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

29

Resim 3.1: Bebekler için dokunma sepeti hazırlanmalıdır

3.1. Dokunma Duyusuna Yönelik Malzeme ve Oyunlar

3.1.1. Dokunma Sepeti

Her bebek için bir dokunma sepeti hazırlanmalıdır. Küçük bir sepet içerisine,bebeklere farklı dokunma duyusu verebilecek malzemeler konulmalıdır. Bunlar: Sünger,fırça, pamuk, top vb. olabilir. Hazırlanan sepetteki malzemeleri, bebeğin vücudunun farklıbölgelerine (ayak tabanına, bacaklarına, gövdesine vb.) dokundurarak uyarılmasısağlanmalıdır. Bu oyun bebeğe giyinme, soyunma sırasında ya da alt değiştirme sırasında dauygulanabilir. Annelere de banyo sırasında, bu oyunu oynaması önerilebilir. Bu oyunu birsüre oynadıktan sonra, dokunma sepetindeki malzemeler zaman zaman değiştirilmelidir.

3.1.2. Dokunma Mobili

Bebeğe farklı dokunma duyuları verebilecek malzemelerden (sert, yumuşak vb.)oluşan, mobil hazırlanmalı ve çocuğun yatağına asılmalıdır. Malzemeler sık sıkdeğiştirilmelidir. Bebeğe değişik özellikte kumaşlarla (düz, tüylü vb.) kaplanmış dokunmatopları hazırlanabileceği gibi sert ve yumuşak malzemelerden; süngerden, plastikten yapılmışdüz, girintili, çıkıntılı toplar alınabilir. Bebeğe bu topları vererek oynaması sağlanabileceğigibi, bebekle karşılıklı top oyunları da oynanabilir ve toplar hakkında konuşulabilir.

30

3.1.3. Dokunma Yastıkları

Bebeğin üzerine oturabileceği ya da yatabileceği büyüklükte, farklı kumaşlardan(peluş, yünlü, koton vb.) yastıklar yapılabileceği gibi, aynı kumaştan içleri farklımalzemelerle doldurulabilecek (kum, köpük parçaları, kırpık süngerler, kuş tüyü, fasulyelervb.) dokunma yastıkları hazırlanabilir. Bebeğin bu yastıklara, elleri ile dokunmasısağlanabileceği gibi üzerine oturarak ya da yatarak, vücudunun değişik bölgeleri ile farklıduyuları algılanması da sağlanabilir. Benzer şekilde, çocuğun eline alabileceği büyüklükteküçük dokunma yastıkları da yapılabilir.

Resim 3.2: Bebeğin elleri ile dokunmasının sağlanabileceği dokunma yastıkları

3.1.4. Dokunma Kartları

İki yaşından büyük çocuklar için kare şeklinde kartlar hazırlanabilir. Kartlar çeşitlimalzemelerle kaplanır. Örneğin; Pelüş, zımpara kâğıdı, sünger, pamuk, farklı kumaşlar vb.Çocuktan benzer olanları eşleştirmesi istenebilir.

İkişerli yastık hazırlanarak, benzer malzemeler ile kaplanabilir.

3.1.5. Dokunma Torbası

İki yaşından büyük çocuklar için bir torbanın içine çocuğun tanıdığı nesnelerkonulabilir (top, bebek, araba vb.). Torbanın içinden aldığı bir nesneyi, dokunarak tanımasıve ismini söylemesi istenebilir. Konuşması yeterli olmayan çocuklar, o nesnenin eşinitorbanın dışından gösterebilir. Çocuğun yaşı büyüdükçe, birbirine daha çok benzeyennesneler ayırt ettirilir. Örnek: Kabuklu ceviz, kabuklu fındık, kabuklu kestane, kabuklupalamut vb.

31

3.2. İşitme Duyusuna Yönelik Malzeme ve Oyunlar

Resim 3.3: Çeşitli sesler bebeklerin ilgisini çeker

3.2.1. Sesli Bileklikler

Örgüden yapılmış bileklikler üzerine küçük ziller tutturulur. Bebeğin uyanık olduğubir zamanda, el ve ayak bileklerini sallayarak nasıl ses çıkarılacağı gösterilir.

3.2.2. Sesli Mobiller

Farklı ses çıkaran malzemelerden hazırlanılan (küçük çıngırak ve ziller) mobil,çocuğun yatağının başına asılır ve nasıl ses çıkaracağı gösterilir. Bebeğin ilgisi azaldığında,malzemeler değiştirilir. Ses çıkaran malzemeleri kalın bir lastiğe tutturarak, aynı şekilde seslilastik bantlar hazırlanabilir. Bu bantlar, bebeğin ayakları ile tekmeleyerek ses çıkarabileceğişekilde yatağına tutturulur.

32

Resim 3.4: Çocuğun yatağının başına asılabilecek mobil

3.2.3. Sesli Yastıklar

Hazırlanılan küçük kare yastıklara, farklı sesler çıkaran malzemeler tutturulur.Bebeğin oyun köşesine konulan yastıklarla ses çıkarılarak nasıl oynayacağı gösterilir.

3.2.4. Sesli Toplar

İçinde zil olan sesli toplar satın alınabileceği gibi kumaştan dikilecek topun içine farklısesler çıkartan ziller koyarak da hazırlanabilir. Sesli top sepeti bebeğe verilerek, toplarlanasıl oynayacağı gösterilir ve birlikte oynanır.

3.2.5. Ses Kutuları

Kola kutularından ikisine pirinç, ikisine mercimek, ikisine fasulye, ikisine kum gibifarklı ses çıkaran malzemeler doldurulur. Üzeri kağıt, kumaş ya da iple kaplanır. Seskutularını 1-2 yaş arasındaki çocuklara vererek, seslerin farkında olmaları sağlanabileceğigibi; 2,5 yaşından sonra az sayıda kutudan başlayarak, çocuklardan aynı sesi çıkaran kutularıeşleştirmesi istenebilir.

3.3. Koku Alma Duyusuna Yönelik Malzeme ve Oyunlar

3.3.1. Koku Kutuları

Plastik kapaklı şişelerin kapağı, kalın bir iğne ile koku çıkacak kadar delinerek içinefarklı kokusu olan malzemeler doldurulur. Çocuğa koklatarak, değişik kokuların farkınavarması sağlanabilir. Ayrıca 3 yaşından sonra kokusu benzer ve farklı olanları ayırmalarıistenebilir.

33

3.3.2. Koku Malzemeleri Sepeti

Farklı kokusu olan malzemelerden oluşan bir sepet hazırlanır. Çocuklara koklatarak,kokular hakkında konuşulur ve kokuların nasıl olduğu hakkında açıklama yapmaları istenir.

3.4. Tat Alma Duyusuna Yönelik Malzeme ve Oyunlar

Ekşi, tatlı, tuzlu gibi farklı tatlardaki yiyecekler çocuklara tattırılarak, tadının nası1olduğu ve o yiyeceğin ne olduğu hakkında konuşulur.

3.5. Görme Duyusuna Yönelik Malzeme ve Oyunlar

3.5.1. Görsel Mobiller

Bebekler için farklı renk ve şekillerde nesnelerden oluşan mobiller hazırlanır vezaman zaman değiştirilir.

Resim 3.5: Farklı renk ve şekillerden oluşan mobiller bebeğin ilgisini çeker

3.5.2. Renk ve Şekil Kartları

Çocuklara aynı renkte, farklı şekillerde olan nesneler ve farklı renklerde, aynışekillerden oluşan nesne resimleri ya da benzer-farklı şekillerden oluşan resimli kartlarhazırlanır. Bu kartlar benzer ve farklı ayrımları için kullanılabilir.

34

3.6. 0–36 Çocuğuna Uygun Duyu Eğitimine Yönelik EtlinlikÖrnekleri

Etkinlik 1:

4. aydan başlayarak sesli yastıklar yapılabilir. 25*25 ebatlarında iki tane yastık dikilir.İçine pamuk veya kırpıntılar doldurulur. Yastıkların üzerine beş adet zil dikilir. Zillerdikilirken rahat hareket edecek şekilde serbest kalmasına dikkat edilmelidir. Çocuğunyatağının ayak ucuna konur ve tekmeleyerek ses çıkarması sağlanır.

Etkinlik 2:

Bebek 1–4 aylık olunca sesli toplar yapılabilir. Kumaştan 10 cm. çapında, iki yuvarlakve bu yuvarlakların çevresini saracak uzunlukta, 3 cm kalınlığında iki şerit kesilir. İkiyuvarlağın arasına şerit gelecek şekilde dikilir. Yalnız iki ucu açık şekilde bırakılır. Dikerektop hâline getirilen kumaşın içine üç tane zil konur. Eğer zil bulunamazsa top şeklindekibezin içine girebilecek büyüklükte kutu temin edilir. Kutunun içine 8–10 tane fasulye,mercimek, pirinç konur (kutu sallandığında ses çıkartmalıdır). Daha sonra kutu, topun açıkyerinden içine yerleştirilir. Biraz sünger parçaları ile topun içi doldurulur ve açık olan yerdikilir. Dikim sonrası sesli bir oyuncak yapılmış olur.

Etkinlik 3:

Dokunma yastıkları yapmak için 10*10 cm boyutlarında kumaştan beş adet yastıkdikilir. Kumaşın içine kum, pirinç, pamuk, fasulye, fındık vb. malzemelerledoldurulur.İstenirse poşet içerisine su da koyulabilir. Bebek hazırlanmış olan yastıklaradokunur ve bu farklılıkları hissetmesi sağlanır.

Etkinlik 4:

El ve ayak bileklerine, bu uzantılarını fark etmesi amacıyla sesli bileziklertakılmalıdır. Bileklik yapmak için 1–1,5 cm genişliğinde, yumuşak lastik bebeğin bileğinegeçebilecek şekilde kesilir. İki uç birleştirilerek bilezik haline getirilir. Bu lastik bileziğinüzerine kuş zilleri dikilir. Bebek sakin ve huzurlu olduğu zamanlarda el veya ayak bileğinebu bileklikler takılır. Bu şekilde bebeğin el, kol, ayak ve bacaklarını fark etmesi sağlanır.

Etkinlik 5:

20 cm küp kadar bir kutu ilgi çekici şekilde kaplanır. Her bir yüzüne kare, üçgen, daireşekillerinden biri oyularak çıkartılır. İçinden çıkan parçalar da çocuğun yerleştirmesi içinkullanılır. Kübün alt yüzü açık bırakılır.

35

Etkinlik 6:

“Cee oyunu “ gibi oyunlar göz kontağı, baş ve vücut hareketleri, gülümseme ve kaşlarıkaldırma gibi yüz ifadesi, abartılı sesler, vurgu değişiklikleri ve jestlerin serbest kullanımınıiçerir. Tüm bunlar genellikle bebek oyunlarının doğal bir parçasıdır. Çocuk göz kontağıkurduğunda oyun bırakılır. Göz kontağı tekrar kurulduğunda, oyun yeniden başlatılır.Yetişkin, çocuğun adını söyleyerek veya başını çevirerek dikkatini tekrar yoğunlaştırmasınısağlayabilir fakat çocuk hiç tepki göstermezse tekrar denemeden önce onu birkaç dakikaserbest bırakabilir.

Etkinlik 7:

Çıngıraklar, ağlayan bebekler, ses çıkaran hayvanlar, müzik aletleri, çalar saatler,müzik kutuları, kapı zilleri, içinde ziller olan toplar, radyoların ses düğmeleri, cd’ler vetelevizyon gibi oyuncak ve aletlerin hepsi, çocuğun yaptığı bir hareketin sonucu olarak birses çıkartırlar. Dudaklar, yanaklar, ayaklar ve ellerle de sesler çıkarmaya sebep ve sonucunkavranmasına yardım edebilir.

Etkinlik 8:

Görsel etkiler yapan oyuncaklar oynanabilir. Bu oyuncaklar arasında; yanıp sönenrenkli fenerler, slayt makineleri, büyük zarlar, üstünde farklı renkler veya resimler olanküpler, televizyonlar, topaçlar, mobiller, resim yapma ve boyama malzemeleri, yüz makyajı,patates baskısı (ve diğer baskı çeşitleri), diş macunu ve diğer tüpler; sıkma sabun köpüğüyapma; dürbünden, büyüteçten bakma sayılabilir.

36


0–36 ay çocuğunun işitme duyusuna yönelik malzeme ve oyunları araştırınız.Araştırmalarınızı rapor hâline getirip sınıf ortamında sununuz.


0–36 ay çocuğunun işitme duyusunayönelik malzeme ve oyunları araştırınız.

Araştırmalarınızı yaparken internetten,kaynak kitaplardan, dergilerdenyararlanabilirsiniz.

Araştırdığınız bilgileri asetatlara vekağıtlara aktarınız.

Temiz ve düzenli çalışınız.

Bilgi konularınızı fotoğraf, resim vb.unsurlarla destekleyip raporlaştırınız.

Yaratıcı ve estetik olmaya özengösteriniz.

Çalışmalarınızı sınıfta tepegözü ve sınıfpanosunu kullanarak sununuz.

Sunum sırasında istekli olunuz.

Arkadaşlarınızın hazırladığı çalışmalarıve kendi çalışmanızı karşılaştırınız.

Objektif bir değerlendirme yapınız.


37

KONTROL LİSTESİ

Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçütlerine göre yaptığınız çalışmayıdeğerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre “Evet” / “Hayır” seçeneklerinden uygun olankutucuğu işaretleyiniz.


1. 0–36 ay çocuğunun, işitme duyusuna yönelik malzeme ve oyunlarıaraştırdınız mı?

2. Araştırdığınız bilgileri, asetatlara ve kağıtlara geçirdiniz mi?

3. Araştırdığınız bilgileri, fotoğraflar ve resimlerle destekleyerekraporlaştırdınız mı?

4. Çalışmalarınızı sınıf ortamında, tepegözü ve sınıf panosunukullanarak sundunuz mu?

5. Kendi çalışmalarınız ve diğer çalışmaları karşılaştırdınız mı?

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda, Hayır cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarınızın hepsi Evetise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

38


Bu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgi ve becerileri, aşağıdaki sorularıcevaplandırarak belirleyiniz. Soruların yanında bulunan boşluklara doğru önermeler için (D),yanlış önermeler için (Y) yazarak doldurunuz.

1. ( ) Yeni doğan bir bebek duyu sistemlerini kullanarak çevreyi tanımaya, dış dünyayauyum sağlamaya çalışmaktadır.

2. ( ) İki yaşından büyük çocuklar için kare şeklinde kartların üzerine ikişer küçükdokunma yastıkları yapmaya gerek yoktur.

3. ( ) Her çocuk için dokunma sepeti hazırlamaya gerek yoktur.

4. ( ) Sesli top sepeti bebeğe verilerek, toplarla nasıl oynayacağı gösterilir ve birlikteoynanır.

5. ( ) 3 yaşından sonra kokusu benzeyen ve farklı olanları ayırmaya gerek yoktur.

6. ( ) Mobiller zaman zaman değiştirilmelidir.

7. ( ) Bebeklerle top oyunu oynamaya gerek yoktur.

8. ( ) Sesli top sepeti bebeğe verilerek, toplarla nasıl oynayacağı gösterilir ve bebekleberaber oynanır.

9. ( ) Örgüden yapılmış bilekliklerin üzerine, küçük ziller tutturulabilir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yaptığınız değerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğrenmefaaliyetlerini tekrarlayınız.


39


Bu öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda; uygun ortamsağlandığında, 0–36 ay çocuğunun beden gelişimine uygun jimnastik hareketleriniöğretmeye rehberlik edebileceksiniz.

0-36 ay çocuğunun beden gelişimi hakkında (bebek jimnastiği), ilgilikaynaklardan, internetten bilgi edininiz.

Topladığınız bu bilgileri raporlaştırınız. Hazırladığınız raporu arkadaşlarınızla paylaşınız.

4. 0–36 AY ÇOCUĞUNUN BEDEN GELİŞİMİ(BEBEK JİMNASTİĞİ)

Bebeğin gelişimini engellememek ve kalça çıkıklarına sebep olmamak içinkundaklanmaması gerekir.

Jimnastik yaklaşık olarak 4’üncü aydan itibaren yapılabilir. Jimnastik için en uygunzaman, yemek öncesidir. Bebek temiz bir bez üzerine yatırılmalıdır. Oda sıcaklığının 21derecenin altında olmamasına dikkat edilmelidir. Hareketler bebek hoşlandığı takdirdeyapılmalı ve bebek, jimnastik için kesinlikle zorlanmamalıdır.

Yapılan araştırmalar, zayıf bebeklerin jimnastik sayesinde daha çabuk kilo aldıklarınıgöstermiştir. Aynı zamanda bebeğin bağışıklık sistemini de geliştirdiği saptanmıştır.Bunların dışında bebeğin bacak ve kollarına zorlanmadan yaptırılan hareketler bebeğirahatlatıp, sakinleştirir. Cildini korur, kan dolaşımını arttırır, iç organlarını uyarır ve sindirimbozukluklarını giderir. Jimnastik, yalnız vücudu geliştirmekle kalmaz, uyku saati geldiğindeuyumayan ve huysuzluk eden bebekler için de çok etkili bir yöntemdir. Bebekle annearasındaki sıcak bağı güçlendirir, bebeğe mutluluk ve haz verir.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

40

4.1. Kolların Sıra ile Açılıp Kapanması

Sıra ile bir kol açılırken diğer kol bükülür, ayrıca iki kol aynı zamanda açılıp kapatılır.

Şekil 4.1: Kolların sıra ile açılıp kapanması

4.2. Kolun Daire Şeklinde Çevrilmesi

Bebek, yetişkinin başparmağını kavrar. Yetişkin, bebeğin bileğinin üstünden tutar.Kollar başın yanında çevrilerek (daire şeklinde) hareket yaptırılır. Hareket, ters yönde detekrarlanmalıdır.

Şekil 4.2: Kolun Daire Şeklinde Çevrilmesi

41

4.3. Kolların Çapraz Hareketi

Her iki kol yana açılır. Göğsünün üzerinde çapraz kavuşturulur.

Şekil 4.3: Kolların Çapraz Hareketi

4.4. Bacakların Kaldırılması ve Bükülmesi

Yetişkin, bebeğin ayak bileklerinden tutarak ayakların birini yukarı kaldırırken,diğerini dizinden bükerek aşağıya indirir.

Şekil 4.4: Bacakların Kaldırılması ve Bükülmesi

42

4.5. Bacakların Dizlerden Bükülüp Düzeltilmesi

İki bacak yukarı kaldırılır ve aşağıya doğru dizden bükülür.

Şekil 4.5: Bacakların Dizlerden Bükülüp Düzeltilmesi

4.6. Ayakların Daire Şeklinde Hareketi

Ayaklar yukarı kaldırılır. Sonra daire şeklinde döndürülür.

Şekil 4.6: Ayakların Daire Şeklinde Hareketi

43

4.7. Gövde Hareketi

Yüzükoyun pozisyonda, gövdenin üst kısmının yukarıya doğru kaldırılmayaçalışılması ve sırt üstü yatarken, ellerden çekilerek vücudun oturma pozisyonunagetirilmesidir.

Şekil 4.7: Gövde Hareketi

4.8. Ayak Bileklerinden Tutulup Gövdenin Kaldırılması

Bebeğin yüzükoyun pozisyonda iken ayak bileklerinden tutulup, kollarından destekalacak şekilde yukarı doğru kaldırılmasıdır. Bu hareket, aynı zamanda dayanmafonksiyonunun gelişimine yardım eder. 6–8 aylardan itibaren yapılır.

Şekil 4.8: Ayak Bileklerinden Tutulup Gövdenin Kaldırılması

44

4.9. Ayaktan Tutulup, Baş Aşağı Sarkıtma Egzersizi

Bebek, ayak bileklerinden kavranarak aşağı doğru sarkıtılır, sonra yavaşça karınüzerine yatırılır.

Şekil 4.9: Ayaktan Tutulup, Baş Aşağı Sarkıtma Çalışması

25–36 aylık çocukta ihtiyaç, gelişimle artar. Bunun için de çocuğun hareketbecerilerini geliştirmek üzere yürüme, koşma, tırmanma vb. hareketleri yapabileceği çeşitlifırsatlar sağlanmalıdır.

Çevre düzenlemesi konusunda ifade edildiği şekildeki düzenlemeler,araç-gereç temini,bu yaş grubundaki çocukların sağlıklı beden ve hareket gelişimi için dikkat edilmesi gerekenson derece önemli konulardır.

4.10. 0–36 Ay Çocuğunun Beden Gelişimine Yönelik EtkinlikÖrnekleri

Etkinlik 1:

Bebek yüzükoyun pozisyonda iken yetişkin, uzağına sevdiği oyuncağı koyarak onadoğru gelmesi ve oyuncağı alması için bebeği cesaretlendirir. Bebek sürünerek gitmekistediğinde, vücudunu hareket ettirmesi için tabanlarından iterek bebeğe destek verilir.

Etkinlik 2:

Yetişkin, bebeğin önüne (pilli) hareket edebilen bir oyuncağı koyar. Oyuncağıçalıştırır ve bebeğin emekleyerek oyuncağı takip etmesini sağlar. Oyuncağı emekleyerekyakalaması için bebeği cesaretlendirir.

45

Resim 4.10: Pille hareket edebilen bir oyuncak

Etkinlik 3:

Yetişkin, bebeğin seçtiği oyuncağı yüksekçe bir yere (sandalye, koltuk) koyar.Bebeğin oyuncağı almak için eşyaya tutunarak yürümesinde cesaretlendirir. Oyuncak yavaşyavaş çekilerek bebekten uzaklaştırılır. Bebek eşyaya tutunarak yürümesi içincesaretlendirilir. Bebek tutunarak yürüyüp, oyuncağa ulaştığında oyuncak verilereködüllendirilir.

Etkinlik 4:

Yetişkin, çocuğu ve üç tekerlekli bisikletini alarak kurumun bahçesine çıkartır.Çocuğa üç tekerlekli bisiklete nasıl bineceğini anlatır. Daha sonra çocukla uygulamayaparlar. Bir süre sonra çocuk üç tekerlekli bisikleti sürmeyi öğrenecektir.

46


0–36 ay çocuğunun beden gelişimine yönelik etkinlik örneklerini araştırınız.Araştırmalarınızı rapor hâline getirip sınıf ortamında sununuz.


0–36 ay çocuğunun beden gelişimineyönelik etkinlik örneklerini araştırınız.

Araştırmalarınızı yaparken internetten,dergilerden yaralanabilirsiniz.

Çocuğun büyük kaslarını geliştiricietkinlikleri araştırınız.

Modülün arkasındaki kitaplardanyararlanabilirsiniz.

Araştırdığınız bilgileri ve fotoğrafları,kağıda geçirerek raporlaştırınız. Temiz ve düzenli çalışınız.

Çalışmalarınızı sınıfta, sınıf panosunukullanarak sununuz. Sunum sırasında istekli olunuz.

Arkadaşlarınızın çalışması ile kendiçalışmanızı karşılaştırınız.

Objektif bir değerlendirme yapınız.


47

KONYROL LİSTESİ

Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçütlerini dikkate alarak, yaptığınız çalışmayıdeğerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre “Evet” / “Hayır” seçeneklerinden uygun olankutucuğu işaretleyiniz.


1. 0–36 yaş çocuğuna yönelik, etkinlik örnekleri hazırladınız mı?

2. Çocuğun büyük kaslarını geliştiren etkinlik örnekleri araştırdınızmı?

3. Araştırdığınız bilgi ve fotoğrafları, kâğıda geçirerekraporlaştırdınız mı?

4. Çalışmalarınızı sınıfta, sınıf panosunu da kullanarak sundunuzmu?

5. Arkadaşlarınızın hazırladığı çalışmaları ve kendi çalışmalarınızıkarşılaştırınız.

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda, Hayır cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz.

Cevaplarınızın hepsi Evet ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

48


Bu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgi ve becerileri, aşağıdaki sorularıcevaplandırarak belirleyiniz. Soruların yanındaki boşluklara; Doğru önermeler için (D),Yanlış önermeler için (Y) yazarak doldurunuz.

1. ( ) Bebekler için jimnastik, yaklaşık 4 aydan başlayarak yapılmalıdır.

2. ( ) Bebeğin bacak ve kollarını zorlamadan yaptırılan hareketler, bebeği sakinleştiriprahatlatır.

3. ( ) Jimnastik hareketleri, uyku saati geldiğinde uyumayan ve huysuzluk eden bebekleriçin etkili bir yöntem değildir.

4. ( ) Bebek jimnastiğinin cilde yararı yoktur.

5. ( ) Çocuğun hareket becerilerini geliştirmek için yürüme, koşma, tırmanma vb.hareketleri yapabileceği ortamlar yaratılmalıdır.

DEĞERLENDİRME



49


Bu öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda, uygun ortamsağlandığında 0–36 ay çocuğunun tuvalet ve temizlik alışkanlığını kavrayabileceksiniz.

0-36 çocuğunun deri temizliği/banyo temizliği konusunu kaynak kitaplardan,internetten araştırınız.

Topladığınız bu bilgileri raporlaştırınız. Hazırladığınız raporu sınıfta sununuz.

5. 0–36 AY ÇOCUĞUNUN TUVALET VETEMİZLİK EĞİTİMİ

5.1. Çocuğun Temizliği

Beden ve ruh sağlığı açısından sağlıklı bir çocuk istiyorsak, çocuğun temizliğine önemvermemiz gerekir.

Beden Sağlığı Yönünden

Temizlik hastalıklardan korunmanın ilk koşuludur. Bu sebeple temiz tutulan bir çocukkolay kolay hasta olmaz. Banyo bir egzersizdir. Temiz tutulan çocuğun derisi de temizdir.Deri solunumu kolay olur, ter ve yağ bezleri vücuttaki zararlı maddeleri dışarı atarlar.Böylece beden sağlığı da korunmuş olur.

Ruh Sağlığı Yönünden

Temiz çocuğu herkes sever. Temiz vücut ruhsal yönden de arı durumdadır. ”Temizlikruhun aynasıdır “sözü de bunu anlatmaktadır.

Temiz tutulan bir çocuk, aynı zamanda iyi bir alışkanlık alıyor demektir. Çocuğunaldığı bu alışkanlık, hayatının sonuna kadar devam eder ve onun beden ve ruhsal yönden desağlıklı olmasını sağlar.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

50

5.1.1. Deri Temizliği ve Banyo

Banyolar bebeğin gelişmesi, iştahının artması, uykusunun düzelmesi gibiyararlarından dolayı temizlenme amacından daha da önemlidir.

Bebeğin ilk banyosu ancak göbek düştükten sonra, göbek yarası iyileşinceyapılmalıdır. Bebeğin vücudunu deri enfeksiyonlarından ve pişikten korumak için yumuşakbir bez, sabunlu suda ıslatılır ve bebeğin vücudu bu bezle silinir. Silme sırasında cildi tahrişetmemeye ve sabun kalıntısı bırakmamaya özen gösterilmelidir.

Genel olarak, banyo günde bir defa yapılır. Eğer hava çok sıcaksa, ikinci bir banyorahatlıkla yaptırılabilir. Ortalama banyo süresi 5 dakika olmalı, 5–10 dakikayı geçmemelidir.Hasta çocuklara banyo yaptırılmaz. Örneğin egzamalı çocukta su ve sabun hastalığı azdırır.

Günlük program yapılırken, bebeğin banyo saati saptanmalıdır. Banyo saati her günaynı saatte yapılmalıdır. Bebeğin banyosu mutlaka beslenmeden önce yaptırılmalıdır.Böylece bebeğin kusması ve kusmuğunun akciğerlere kaçması engellenmiş olur.

Bebeğin Banyosu için Gerekli Olan Malzemeler

Bebeğin sığacağı bir kap ya da küvet, bebeğin üzerine yatırılacağı ağ veya file Yıkama suyunun depolandığı bir kova Suyu dökmek için bir kap Havlu (bebeği kavrayabilecek büyüklükte) Yumuşak bir lif Bebek şampuanı Bebek sabunu Temiz giysiler

Resim 5.1: Banyo yaparken sudaki oyuncaklar bebeği mutlu eder

51

Bebeğe Banyo Yaptırırken Dikkat Edilecek Hususlar Şunlardır:

Banyo suyunun sıcaklığı dirsek veya banyo termometresiyle ölçülür. Banyosuyunun sıcaklığı 36-37 derece olmalıdır. Bu, dirseği yakmayan sıcaklıktır.

Banyo yapılan odanın sıcaklığı ise 22-25 derece olmalıdır. Bebeği korkutmamak için önce bebeğin ayakları, daha sonra da vücudu küvetin

içine sokulur. Böylece bebek suya alıştırılmış olur. Daha sonra bebek filenin üzerine yatırılır ve yumuşak bir lifle vücudu

sabunlanır (Anne sol eliyle bebeği tutar, sağ eliyle suyu döker).Su dökerekdurulandıktan sonra saçları ıslatılarak başı şampuanlanır. Ancak başını geriyeatarak, yüzüne su dökmemeye çalışılmalıdır. Çünkü bebeklerin çoğu, bundanhoşlanmaz. Hoşlarına gitmeyen bu kadar küçük bir şey yüzünden banyodannefret eder ve korkarlar.

Bebek yatırılır ve kurulanır (kurulama işinde öncelikle koltuk altları, kasıklar,ense ve makat iyice kurulanmalıdır)

Bebeğe banyo yaptırırken, kurularken ve giydirirken onunla süreklikonuşulmalıdır. Ayrıca sözsüz, sakin bir müzik dinletmenin banyo saatini dahazevkli, sakinleştirici ve haz verici bir yaşantıya dönüştürecektir.

Yıkanan bebek büyük bir havluya sarılarak kurulanır, giydirilir, karnı doyurulur. Bebek banyodan sonra iyi korunmalıdır.

5.1.2. Yüz Temizliği

Günlük temizlik, banyo hariç günde 1-2 defa yapılır. Yüz, mermer şahiden yapılmışbir bezle silinir. Bunun için bez yumuşak bir sabunla sabunlanır.

Bebeğin gözleri çapaklandığında steril bir gazlı bezi, kaynatılıp ısıtılmış su ileıslatarak içten dışa doğru bastırmadan silinmelidir. Her defasında başka bir gazlı bezkullanılmalı ve silerken geriye dönülmemelidir.

Bebeğin kulağına, su kaçmaması için korumaya gerek yoktur. Aksine dış kulakyolunda biriken kirleri atabilmesi için ıslanması gerekir. Kulakların dış kısmı, ince birtülbent ıslatılarak silinir. Sık yıkanan bebeklerde kirler de akacağı için kulak kiri pekgörülmez.

Burnu tıkanmadığı takdirde hiçbir şey yapmaya gerek yoktur. Ancak burun atığı,görünür duruma geldiğinde bir temizleme çubuğu ile hafifçe alınabilir. Bebeğin kulağına,kesinlikle temizleme çubuğu sokulmamalıdır.Bebeğin ağzında pamukçuk oluşmaması içinmeme başı, biberon ve emziğin temizliğine dikkat edilmelidir. Pamukçuk oluşursa bebekderhal doktora götürülmelidir.

Pamukçuk: Bazı mantarların, ağız içinde oluşturduğu bir enfeksiyondur. Bazenemmeyi ya da yemek yemeği engelleyecek kadar acı verebilir. Karbonatlı su (1 çay bardağısuya, 1 çay kaşığı karbonat ) temiz bir gazlı beze dökülür ve bununla ağız içi silinir. Anneninmeme başlarında mantar enfeksiyonu varsa doktorun önerdiği kremler kullanılmalıdır.Emzik ve biberonlar kaynatılmalıdır.

52

5.1.3. El Temizliği

Bebeğin tırnakları uyurken kesilmelidir. Çünkü uyurken bebeğin tırnakları daha rahatkesilir. Tırnaklar haftada 1-2 defa banyodan önce kesilmelidir. Tırnakların altında mikroplarkolayca ürer ve bebeğe zarar verirler. Bebeğin tırnakları çok yumuşaktır ancak uzadığındakendisine zarar verebilir. Bu yüzden bir bebek tırnak makasıyla, uzadıkça kesilmelidir. Eltırnakları, yarım ay şeklinde kesilmelidir. Bebeğin tırnakları kesildikten sonra silinmelidir.İlk haftalarda bebeğe eldiven giydirilebilir. Çünkü bebekler, tırnakları ile yüzünü gözünüyırtabilirler. Fakat bebeğin çevresindeki şeyleri, dokunarak hissetmesi için uzun süre eldivengiydirilmemelidir.

Çevredeki insanlar bebeği severken genelde bebeğin ellerine dokunurlar. Mikroplardaen kolay bu yolla bulaşır. Çünkü bebek sık sık elleriyle gözlerini ovuşturur ve parmaklarınıağzına sokar. Bu yüzden her gün yeni bir bezle bebeğin elleri sabunlanıp durulanmalıdır.Eller açılarak kıvrımları ve parmak araları dikkatle temizlenmelidir. Sokakta ve acildurumlarda ıslak mendilleri kullanmak gerekir.

5.1.4. Ayak Temizliği

Temiz bir pamukla ayak parmak araları iyice temizlenmeli ve bebek losyonu ilenemlendirilmelidir. Bebeğin ayak tırnakları, düz hat şeklinde kesilmelidir. Ayak tırnaklarıyarım ay şeklinde kesilirse batık tırnaklar meydana gelebilir. Bebeğin tırnakları kesildiktensonra silinmelidir.

Ayakkabı Seçimi

Ev ayakkabısı olarak hafif, deriden yapılmış sandaletler seçilmelidir. İki yaşındaki birçocuğun yürümeyi öğrenmesi henüz tamamlanmamıştır. Ayağa uymayan bir ayakkabı,çocuğun henüz yumuşak olan ayak kemiklerini, sonradan düzeltilemeyecek şekilde bozar.İlk yürüme ayakkabısının derisi biraz sert olmalı. Topuğu desteklemeli ve tabanı esnekolmalıdır. Ayak bileğinin hareketini engelleyen ve yürümeyi güçleştiren ayakkabı vebotlardan uzak durulmalıdır. Büyük ayakkabılar, yürümeyi zorlaştıracağı için seçilenayakkabı, ayağa tam gelmelidir. Çocuğa ayakkabı alınırken ayak uzunluğu satıcı tarafındanölçülmelidir. Baş parmak ile ayakkabının burnu arasında 0.5-1.25 cm genişlikte olmalıdır.Ayakkabının burnu dar olmamalı, bebeğin parmaklarının sığabileceği genişlikte olmalıdır.

Resim 5.2: İlk yürüme ayakkabısının derisi biraz sert olmalıdır

53

5.1.5. Saç Temizliği

Yeni doğan bebeğin saçları genellikle azdır. Olan saçları da dökülür, yerine yeni saçlarçıkar. Her banyoda yıkanır ve taranır. Bazı çocukların saçlarında, Konak ve kepek dediğimizpullanmalar oluşur. Bunu önlemek için saça banyo öncesi zeytinyağı sürüp fırçalamak iyigelir. Doktor önerisine göre, ilaç ve çeşitli şampuanlar kullanılabilir. Günlük temizlik, saçdiplerini temiz ve konaksız tutar.

5.1.6. Ağız-Diş Temizliği

Dişlerin gelişmesi doğum öncesinde başlar. Olgunlaşmasını tamamlamış dişler,doğumdan sonra, belirli bir sıra diş etlerini delerek çıkar. Dişlerin çıkması sırasında bazıçocuklarda birkaç gün kuru öksürük, uyku bozukluğu, huzursuzluk ve hafif ateş görülebilir.Diş çıkarma zamanında bireysel farklılıklar görülür.Bebek 6-8 aylıkken, (İlk dişleri ağzındagörülmeye başladığında) temizleme işlemi başlamalıdır.

Sabah kahvaltı sonrası ve akşam yatmadan önce, dişleri (en azından çiğnemeyüzeylerini) temiz bir tülbentle ya da gazlı bezi ıslatarak silmek, temizlemek yerinde olur.

Diş fırçası kullanımına ise çocuğun arka dişlerinin çıkmasından sonra (ortalama 2-2,5yaşında) başlanması uygundur.

Okul öncesi çocuklarda, diş fırçalama için bir teknik uygulatmak çok zordur. Buyaşlarda önemli olan, çocuğa diş fırçalama alışkanlığı kazandırmaktır. Çocuklar dişfırçalarken çoğu zaman dişlerin görünen ya da kolay ulaşılan yüzeylerini fırçalarlar. Oysaçürüklerin önlenmesi için dişlerin ara yüzeylerini çok iyi temizlemek gerekir. Bu nedenleçocuk, dişlerini fırçaladıktan sonra Anne-Baba dişleri kontrol etmelidir.

Çocuk için İdeal Diş Fırçası ve Macunu Nasıl Olmalıdır?

Çocuğun ağız büyüklüğüne uygun, yumuşak ve naylon kıllardan üretilmiş diş fırçalarıkullanılmalıdır. Sert fırçalar dişleri aşındıracağı için kullanımı uygun değildir. Eskimiş birsüpürgeyle süpürme işlemi nasıl yapılmazsa, eski bir fırçayla da dişler fırçalanmaz. Fırçakılları aşınır aşınmaz (ortalama 6 ay) mutlaka değiştirilmelidir. Bebeklik döneminde ve 2yaşına kadar olan çocuklarda diş macunu kullanımı önerilmez. Diş macunu kullanımına 2yaşından sonra başlanmalıdır. Sabah kahvaltı sonrası ve gece yatmadan önce, sadece üçerdakikalık etkili fırçalama işlemi yeterlidir. Pek çok iyi alışkanlık gibi, diş fırçalamaalışkanlığı da çocukluk döneminde kazanılır.

5.2. Tuvalet Eğitimi

5.2.1. Tuvalet Alışkanlığı

Tuvalet ve temizlik alışkanlığı insanın sağlıklı yaşamında son derece önemli rol oynar.Bu alışkanlıkların olumlu bir biçimde kazanılması da çocuğun ilk temizlik gereksinimlerinikarşılamasında aldığı izlenimlerle ilgilidir.

54

Yine bu alışkanlığın kazanılmasında olgunlaşmanın rolü büyüktür. Normal bir çocukikinci yaşa doğru böbreklerini kontrol etmeyi yani kaslarını kontrol etmeyi öğrenebilir.

Eğer çocuk 20 aylık olduysa tuvalet eğitimine başlamak için yeterli olgunluğaulaştığını düşünebiliriz. Buna rağmen bazı çocuklar, bu olgunluğa 18. ayda, bazıları da 24.ayda ulaşabilirler.

Bu eğitim süresince, çocuğa baskı yapılmamalıdır. Sevecen bir tutum ve düzen içindeyürütülen bir kararlılıkla alışkanlığın yerleşmesi sağlanabilir. Çocuk dışkılama eylemineözendirilmelidir. Erken aylarda, ayıplayıcı sert bir tutum içinde ele alınan tuvalet eğitiminin,çocuğun kişilik yapısını olumsuz etkilediği bilinmektedir.

Çocuğun Tuvalet Eğitimine Hazır Olduğunu Gösteren Bazı İşaretler

Uykudan kuru kalkabiliyor ve gün içinde 2 saat kuru kalabiliyorsa, Büyükler gibi tuvalete gitme isteğini belirtiyorsa, Altını ıslattığında utanıyorsa, Islak, kuru, lazımlık vs. gibi tek sözcüklük ifadeler kullanabiliyorsa

çocuk, tuvalet eğitimine hazır demektir.

Çocuğun Altını Islatmasının sebepleri

Çocukların 4–5 yaşına kadar, gece altını ıslatmaları normaldir. Bundan sonra da geceişemeleri sürerse nedenini araştırmak gerekir. Bir doktora başvurarak doğuştan bozukluk yada idrar yollarında iltihap gibi bir hastalık olup olmadığı araştırılmalıdır. Eğer araştırmasonucu, herhangi bir hastalık bulunmazsa, şunlar çocuğun altını ıslatma nedeni olabilir:

Tuvalet eğitiminde hatalı tutumlar, altını ıslatma nedeni olabilir. Özellikle, tuvaleteğitimine erken başlanması ve çocuğun bu işteki başarısızlığa takılıp kalması rol oynar.

Çocuğun idrar kaçırmasına aşırı tepki gösterilmesi de başarısızlık korkusuyla gecealtını ıslatmaya neden olabilir.

Aşırı disiplin altındaki ve sıkıntılı çocuklarda idrar kesesi kasılır ve tutabileceği idrarmiktarı azalır. Bu da idrar kaçırmayı kolaylaştırır.

Yeni bir kardeşin doğması, çocuğun ilgiyi tekrar üzerine toplayabilmek için kardeşineözenerek, altını ıslatmasına neden olur.

Bir süre hastahanede kalma, anneden ayrılma, yuva veya okuldaki stresler de gecealtını ıslatma nedenlerindendir.

55

Tuvalet Eğitiminde;

Çocuk, tuvalete doğru yaklaşma davranışından, tuvalete girişine kadarbütün olumlu davranışlarda adım adım ödüllendirilmelidir.

Tuvalet eğitimi süresince çok sabırlı ve sakin olmalıdır. Çocuk, idrar vegaitasını yaptığı zaman bunun pis kokulu bir şey olduğununhoşnutsuzluğu ona hissettirilmemeli, azarlanmamalıdır. Bunun fizyolojikbir olay olduğu çocuğa hissettirilmelidir.

Çocuk tuvaletini yaptıktan sonra duyulan memnuniyet söylenmeli vealkışlanmalıdır. Çocuğun tuvalete gittiği ve tuvalet eğitimini kazandığı;çocuğun yanında aile bireylerine anlatılarak, çocuk övülmelidir.

Çocuğun, özellikle uyku saatinden hemen önce ve dinlenme saatindetuvalete gitmesi ve bu davranışı, belirli sıklıklarla tekrarlamasısağlanmalıdır.

Tuvalet alışkanlığını kolay kazanabilmesi için tuvalet kapısı açık bırakılmalıdır.Çocuğun, arkadaşını tuvalette gözlemesi, kendisinden de beklenen bu davranışı daha kolayöğrenmesini sağlayacaktır.

Çocuklara tuvaletten çıkarken su dökmeyi, ellerini sabunla yıkamayı öğretmek; tuvaleteğitiminin bir parçasıdır. Bu nedenle, üzerinde önemle durulmalıdır.

Resim 5.3: Tuvalet eğitimi süresince, çocuğa baskı yapılmamalıdır.

56

5.2.2. Peri-Anal Bölge Temizliği

Lokal temizliğin en önemli kısmını teşkil eder. Kız ve erkek çocuklarında ayrı önemivardır.

Kızlarda dış üretim organları, ilk aylarda henüz gelişmediğinden, açık durumdadır.Temizlik yapılırken daima önden arkaya, yani makata doğru silinmelidir. Burasının kaka ilekirlenmemesine dikkat edilmelidir. Zira kakadan bulaşan mikroplar, buradan idrar yollarınagirer ve iltihaplanmalara neden olur. Bebeğin pişik olmaması için sık aralıklarla bezi kontroledilmelidir. Mümkünse hazır bez kullanılmalıdır. Eğer kumaş bez kullanılıyorsa mutlakakaynatılmalı, iyice durulanmalı, açık havada havalandırılmalı ve ütülenmelidir. Silme beziolarak pamuk ve ıslak mendiller kullanılabilir. Eğer ıslak mendil kullanılıyorsa alkolsüzolmasına dikkat edilmelidir. Bebek kakasını yaptığında, mümkünse yıkanmalı ve iyicekurulanmalıdır. Yıkamak mümkün değilse defalarca silinmelidir.

Erkek çocuklarda da bu bölgenin temizliği önemlidir. Erkek üretim organı doğumdabir deri ile kaplıdır. Buna sünnet derisi denir. Bazen sünnet derisinin iç kısmı doğuştandardır. Bebek idrarını güçlükle yapar ve hatta uç kısım idrarla şişer, kızarır. Böyledurumlarda, çocuğun yaşına bakılmaksızın sünnet yapılır. Bacak aralarında pişikler de çokgörülen durumdur. Buna, idrar, kaka, bezlerdeki sabun artıkları ve deterjanlar neden olur.Islak bezler, çocuğun üzerinde uzun süre kalırsa bazı mikroplar, idrardaki üre denilenmaddeden amonyak yaparlar. Pişiklere bu amonyak neden olmaktadır. Bezler vaktindenönce değiştirilir, sabunla yıkanıp iyice durulanırsa pişik görülmez. Pişiklerde kortizonmerhemler yararlı olur.

ALT DEĞİŞTİRME

Resim 5.4: Kız çocukların jenital bölge temizliğine özellikle dikkat edilmeli,bölge önden arkaya doğru temizl enmelidir.

57

5.3. 0–36 Ay Çocuğunun Tuvalet ve Temizlik Eğitimine YönelikEtkinlik Örnekleri

Etkinlik 1:

Kova ve kürekle kumdan kaleler yapma gibi, bir nesnenin diğeri ile ilişkili olarakuygun şekilde kullanıldığı sembolik oyun etkinlikleri çocukla oynanabilir. Oyuncak birbebeğin saçını fırça ile fırçalama, yüzünü bir bez ile yıkama, bebeğin evini oyuncak bir tozbezi ile temizleme, oyuncak arabaları küçük bir kova ve bez ile yıkama gibi buna benzerdiğer oyunlar.

Etkinlik 2:

Yetişkin, çocuğu giydirirken yâda banyo yaptırırken vücut kısımlarını göstererekisimlerini söyler. Örneğin; kol, el, baş vb

Etkinlik 3:

Banyo zamanı, çocuğun oyuncaklarından bazıları küvete koyulur. Bunlarla yüzdürme,oyuncağı dibe batırıp bırakarak, sıçrayarak yukarı çıkmasını sağlama şeklinde oyunlaroynanabilir. Küçük bir kap ile su doldurulup boşaltılabilir. Sabun suya düşürülür ve sabunubulma oyunu oynanabilir.

58


0–36 ay çocuğunun deri temizliği ile banyo temizliğini araştırınız. Çocuğa banyoyaptırırken kullanılan malzemeleri ve banyo yaptırırken dikkat edilmesi gerekenleriaraştırınız. Araştırmalarınızı rapor hâline getirip sınıf ortamında sununuz.


0–36 ay çocuğunun deri temizliği ilebanyo temizliğini araştırınız.

Araştırmalarınızı yaparken dergilerden veinternetten yararlanabilirsiniz.

Çocuğa banyo yaptırırken kullanılanmalzemeleri ve banyo yaptırırken dikkatedilmesi gerekenleri araştırınız.

Kaynak kitaplardan dayararlanabilirsiniz.

Araştırdığınız bilgileri asetatlara vekâğıtlara aktarınız.


Bilgi konularını fotoğraf, resim vb.unsurlarla destekleyiniz, raporlaştırınız.


Hazırladığınız çalışmaları sınıfta, tepegözve sınıf panosunu kullanarak sununuz.


Arkadaşlarınızın hazırladığı çalışmalarıve kendi hazırladığınız çalışmanızıkarşılaştırınız.

Değerlendirmeyi objektif yapınız.


59

KONTROL LİSTESİ

Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçütlerine göre yaptığınız çalışmayıdeğerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre “Evet” / “Hayır” seçeneklerinden uygun olankutucuğu işaretleyiniz.


1. 0–36 ay çocuğunun deri / banyo temizliğini araştırdınız mı?

2. Çocuğa banyo yaptırırken kullanılan malzemeleri ve banyoyaptırırken dikkat edilmesi gerekenleri araştırdınız mı?

3. Araştırdığınız bilgileri asetatlara ve kâğıtlara aktardınız mı?

4. Bilgi konularını fotoğraf ve resimlerle desteklediniz mi?

5. Çalışmaları sınıfta sundunuz mu?

6. Arkadaşlarınızın çalışmalarını ve kendi çalışmalarınızıkarşılaştırdınız mı?

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda, ’’Hayır’’ cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarınızın hepsi’’Evet’’ ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

60


Bu faaliyete, öğrendiğiniz bilgileri ölçmek amacıyla aşağıdaki soruları dikkatliceokuyarak, doğru seçeneği işaretleyiniz. Cevaplarınızı cevap anahtarından kontrolediniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi göbek hakkında doğru bir ifadedir?A) Göbeğin düşmesi beklenmeden bebeğe banyo yaptırılırB) Göbek bakımına gerek yoktur.C) Göbek sabunlu bezle silinmemelidir.D) Göbek kordonu düştükten sonra bebeğe banyo yaptırılır.

2. Aşağıdaki malzemelerden hangisine gerek yoktur?A) Küvet ve fileB) LifC) Bebek şampuanıD) Saç kurutma makinesi

3. Banyo yapılan odanın ısısı kaç derece olmalıdır?A) 22–25 dereceB) 20–21 dereceC) 22–23 dereceD) 19–20 derece

4. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?A) Bebeğin gözleri çapaklandığında, steril bir bezle silinmelidir.B) Silinecek bez, kaynatılmış su ile ıslatılarak silinmelidir.C) Dıştan içe doğru silinmelidir.D) Gözleri silerken bez geriye dönmemelidir.

5. “Bazı mantarların ağız içinde oluşturduğu enfeksiyona“ ne denir?A) PamukcukB) KızarıklıkC) YanıkD) Yaralanma

6. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?A) Temiz bir pamukla ayak parmak araları iyice temizlenmelidir.B) Ayak ve tırnakları bebek losyonu ile nemlendirilir.C) Ayak tırnakları düz kesilmelidir.D) Tırnaklar kesildikten sonra silinmelidir.


61

7. Tuvalet eğitimine hangi aydan sonra başlanmalıdır?A) 20 ayB) 15 ayC) 25 ayD) 10 ay

8. Aşağıdakilerden hangisi, çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren birdavranış değildir?A) Günde 2 saat kuru kalmasıB) Altını ıslattığında utanıyorsaC) Islak, kuru, vs. gibi tek sözcükleri ifade edebiliyorsaD) Uykudan ıslak kalkıyorsa

9. Aşağıdakilerden hangisi çocuğun altını ıslatma sebeplerinden biri değildir?A) Aşırı disiplinle yetiştirilen çocuklarB) Yeni bir kardeşin doğmasıC) Bir süre hastanede kalmaD) Aç kalma

10. Aşağıdakilerden hangisi pişiği oluşturan bir sebep değildir?A) İdrarB) DeterjanC) Sabun artıklarıD) Kremler

DEĞERLENDİRME


62


Öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda; uygun ortamsağlandığında, 0–36 ay çocuğunun toplumsal kurallara uyma becerisini kazandırmayarehberlik edebileceksiniz.

0–36 ay çocuğunun uymak zorunda olduğu toplumsal kuralları, konuyla ilgilikaynaklardan ve internetten araştırarak öğreniniz.

Topladığınız bu bilgileri raporlaştırınız. Hazırladığınız raporu arkadaşlarınıza sununuz.

6. 0–36 AY ÇOCUĞUNDA TOPLUMSALKURALLAR

6.1. Tanımı ve Önemi

Toplumsal kurallar, bireyin özel yaşamında ve toplum içinde uyması gerekenkuralların tümüdür.Toplumsal kurallar sayesinde çocuk, toplumun bir üyesi olduğunu farkeder. Böylece sosyal ortama uygun davranışlar göstermeyi öğrenir.

Çocuğun anne-babadan aldığı iki olgu vardır: Sevgi ve Eğitim. Sevgi; kabullenme,koruma, kollama ve sevecenlik gibi bütün olumlu duyguları içerir. Eğitim ise; öğretilen herşeyi, verilen bilgileri, becerileri, yasakları, kuralları, inançları, değer yargılarını, görgükurallarını ve insanın sosyalleşmesi için gerekli olan tüm toplumsal değerleri kapsar.

Disiplin; çocuk eğitiminin önemli bir parçasıdır. Aile içindeki denge ve düzeninoluşturulmasında büyük önem taşır. Ancak disiplin, toplumumuzda "cezalandırma" ileeşanlamlı olarak değerlendirilmektedir. Her ne kadar kelime anlamıyla "sertlik" ve"kuralcılık" gibi kavramları çağrıştırıyorsa da gerçek anlamda disiplin, çocuğun toplumauyumunu sağlayarak, davranışı yönlendirmeyi amaçlamaktadır. Disiplin, çocuğa istenilendavranış ve alışkanlıkları öğretir. Kendi kendini denetleme ya da iç denetim demek olanahlak gelişimini sağlar. Disiplin, tutarlılık ve esneklik gibi temel ilkeleri içermelidir. Katı vebaskıcı disiplinle davranışı yönlendirmeyi amaçlayan anne-baba; çocuğun kendilerine karşıkorku, öfke ve kızgınlık içinde olmasına sebep olur. Çocuğa saldırgan olmayı ve sorunlarınışiddet yoluyla çözmeyi öğretir. Dolayısıyla çocukta zayıf vicdan ve ahlak gelişimine yolaçar.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

63

Disiplin, bir eğitim aracı olarak düşünüldüğünde korkutma, utandırma, gururunukırma gibi kavramlarla iç içe olmamalıdır. Disiplinin iki temel amacı vardır; Birincisi,çocuğa anlaşılır, kesin ve sınırları olan, güvenli bir ortam sunmaktır. Bu ortam çocuğunsağlıklı gelişimi için gereklidir. Disiplinin ikinci amacı ise, çocuğun kendi kendini yönetmeyeteneği yani öz denetim kazanmasıdır. Çocuk denetim altında değilken de öğrendikleriniuygulayabilmeli, kurallara uymayı sürdürebilmelidir. Ana babası yanındayken kurallara uyanama denetim kalkınca çığırından çıkan çocuk, öz denetim yeteneği kazanmamış demektir.

6.2. Görgü Kuralları

Görgü kurallarının temellerinin atıldığı ilk yer aile ortamıdır. Görgü kurallarını çocuğaöğretmek sadece bilgi aktarımıyla olmaz. Çocuk önce aile ortamında uygulanan ve geçerliolan toplumsal kuralları gözlemler. Daha sonra taklit eder ve uygular.Çocuğa görgükurallarını öğretirken iki önemli kriter vardır. Birincisi çocuğun kuralları uygulayabilecekyaşta olması, ikincisi ise anne-babanın uygulanması beklenen toplumsal kuralların altınıçizmiş olmalıdır.

6.2.1. Eğitim Ortamında Görgü Kuralları

Çocuğa verilen eğitim, okulda da devam eder. Öğretmen çocuklara görgü kurallarınıneler olduğunu öğreterek işe başlamalıdır. Daha sonra ise sınıfta davranışlarına dikkatederek, çocuklara örnek davranışlar sergilemelidir.

Öğretmenin çocuklara öğreteceği görgü kuralları şunlardır:

Sabahları okula geldiğinde “günaydın” demeyi ve akşam okuldan ayrılırken “iyiakşamlar” demeyi,

Sınıf içinde gürültü yapmamayı, Hasta olanlara “geçmiş olsun” demeyi, Ona bir şey verildiğinde “teşekkür” etmeyi, Çevremizdeki çiçeklere ve bitkilere zarar vermemeyi, çiçekleri koparmamayı,

ağaç dallarını kırmamayı, çimlere basmamayı, Çöpleri çöp sepetine atarak, çevreyi kirletmemeyi, Yemek yerken konuşmaması gerektiğini, Bir şey alırken “izin istemeyi’’ çocuklara öğretmek gerekir.

6.2.2. Evde Görgü Kuralları

Görgü kuralları, aile ortamı içinde kabul gördüğü ve onaylandığı oranda çocuğa geçer.Öğrenmenin önemli bir bölümü taklit edilerek gerçekleştiği için, çocuğun iyi bir modeleihtiyacı vardır. Örneğin, sofra kuralları ile ilgili çocuktan “yavaş yemek yemesi isteniyorsa”bu istek, çocuğa söylenmelidir. Ancak bu söylenirken anne-babada davranışlarına dikkatederek bu kurala uygun davranmalıdır.0 yaşından sonra çocuk, toplumun iyi/kötü,doğru/yanlış ve ayıp gibi yargılarıyla karşılaşır. Bu dönemde bebek olarak değil de çocukolarak kabul edilmeye başlanır. İlk karşılaştığı kural, tuvalet eğitimi konusundadır. Çocuktanartık “altına çişini ya da kakasını yapmaması” beklenir.

64


0–36 ay çocuğunun toplumsal kurallara uyma becerisini araştırınız. Eğitim ortamındave evde, görgü kurallarının neler olduğunu araştırınız. Araştırmalarınızı rapor hâline getiripsınıf ortamında sununuz.


0–36 ay çocuğunun toplumsal kurallarauyma becerisini araştırınız.

Araştırmalarınızı yaparken dergilerden veinternetten yararlanabilirsiniz.

Eğitim ortamında ve evde, görgükurallarının neler olduğunu araştırınız.

Kaynak kitaplardan dayararlanabilirsiniz.

Araştırdığınız bilgileri asetatlara vekâğıtlara aktarınız.


Bilgi konularını fotoğraf, resim vb.unsurlarla destekleyiniz, raporlaştırınız.


Hazırladığınız çalışmaları sınıfta, tepegözve sınıf panosunu kullanarak sununuz.


Arkadaşlarınızın hazırladığı çalışmalarıve kendi hazırladığınız çalışmanızıkarşılaştırınız.

Değerlendirmeyi objektif yapınız.


65

KONTROL LİSTESİ

Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçütlerine göre, yaptığınız çalışmayıdeğerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre “Evet” / “Hayır” seçeneklerinden uygun olankutucuğu işaretleyiniz.


1. 0–36 ay çocuğunun, toplumsal kurallara uyma becerisiniaraştırdınız mı?

2. Eğitim ortamında ve evde, görgü kurallarının neler olduğunuaraştırdınız mı?

3. Araştırdığınız bilgileri, asetatlara ve kâğıtlara aktardınız mı?

4. Bilgi konularını, fotoğraf ve resimlerle desteklediniz mi?

5. Çalışmaları sınıfta sundunuz mu?

6. Arkadaşlarınızın çalışmalarını ve kendi çalışmalarınızıkarşılaştırdınız mı?

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda, ‘’Hayır’’ dediğiniz cevaplarınızı, bir daha gözdengeçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz.

66


Bu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgi ve becerileri, aşağıdaki sorularıcevaplandırarak belirleyiniz. Soruların yanındaki boşluklara; Doğru önermeler için (D),Yanlış önermeler için (Y) yazarak doldurunuz.

1. ( ) Toplumsal kurallar, bireyin özel yaşamında ve toplum içinde uyması gerekenkuralların tümüdür.

2. ( ) Disiplin; eğitimin önemli bir parçası değildir.

3. ( ) Katı ve baskıcı disiplin, çocukta zayıf vicdan ve ahlak gelişimine yol açmaz.

4. ( ) Görgü kurallarının temellerinin atıldığı ilk yer, aile ortamıdır.

5. ( ) Çocuğa görgü kurallarını öğretirken iki önemli kriter vardır.

DEĞERLENDİRME



67

MODÜL DEĞERLENDİRME

Modül ile kazandığınız bilgi ve becerileri, aşağıdaki soruları cevaplandırarakbelirleyiniz. Soruların yanındaki boşlukları; ’’Doğru’’ önermeler için (D), ’’Yanlış’’önermeler için (Y) yazarak doldurunuz.

1. ( ) Çocuk, iletişimi anne ve babasından öğrenir.

2. ( ) Büyümekte olan çocukla sağlıklı iletişim kurabilmenin ilk şartı, dinlemektir.

3. ( ) Ben dili, suçluluk hissettirir.

4. ( ) Çocuklar 10 ila 16 saatleri arasında, dışarıya çıkartılmalıdır.

5. ( ) Bebek odası, gürültüden uzak olmalı ve annenin uyuduğu odaya yakın olmalıdır.

6. ( ) Bebeğin el ve kasları geliştikçe, dokunma duyusunu kullanarak çevreyi araştırır.

7. ( ) Bir süre oynadıktan sonra dokunma sepetindeki malzemeleri değiştirmeye yoktur.

8. ( ) Bebeği korkutmamak için önce bebeğin ayakları, daha sonra da vücudu, küvetiniçine sokulmaz.

9. ( ) Bebeğin gelişimini engellememek ve kalça çıkıklarına neden olmamak içinbebeğin kundaklanmasına gerek yoktur.

10. ( ) Çocuk, tuvalete doğru yaklaşma davranışından tuvalete girişine kadar; bütünolumlu davranışları, adım adım ödüllendirilmelidir.

11. ( ) Çocuğa verilen eğitim, okulda da devam eder. Öğretmen çocuklara görgükurallarının neler olduğunu öğreterek işe başlamalıdır.

12. ( ) Disiplin, bir eğitim aracı olarak düşünüldüğünde; korkutma, gururunu kırma gibikavramlarla iç içe olmalıdır.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yaptığınız değerlendirme sonucundaeksikleriniz varsa öğrenme faaliyetlerini tekrarlayınız.

MODÜL DEĞERLENDİRME

68

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ-1’İN CEVAP ANAHTARI

1 D

2 D

3 A

4 C

5 B

6 A

7 B

8 D

9 A

10 A

ÖĞRENME FAALİYETİ-2’NİN CEVAP ANAHTARI

1 D

2 D

3 Y

4 Y

5 D

6 Y

7 D

8 Y

9 D

10 Y

CEVAP ANAHTARLARI

69

ÖĞRENME FAALİYETİ-3’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 D

2 Y

3 Y

4 D

5 Y

6 D

7 Y

8 D

9 D

ÖĞRENME FAALİYETİ-4’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 D

2 D

3 Y

4 Y

5 D

ÖĞRENME FAALİYETİ-5’İN CEVAP ANAHTARI

1 D

2 D

3 A

4 C

5 A

6 C

7 A

8 D

9 D

10 D

70

ÖĞRENME FAALİYETİ-6’NIN CEVAP ANAHTARI

1 D

2 Y

3 Y

4 D

5 D

MODÜL DEĞERLENDİRMENİN CEVAP ANAHTARI

1 D

2 D

3 Y

4 D

5 D

6 D

7 Y

8 Y

9 D

10 D

11 D

12 Y

71

KAYNAKÇA

YÖRÜKOĞLU Atalay, Çocuk Ruh Sağlığı, İstanbul, 2003.

SALK Dr.lee, Çocuğun Duygusal Sorunları, İstanbul, 1995.

ÖZ İlkim, Çocuk ve Aile, Ankara, 1997.

KIRKINCIOĞLU Yrd. Doç. Dr.Meliha, Çocuk Ruh Sağlığı, İstanbul, 2000.

KİTAPÇI UYSAL Dr.Füsun, Çocuğum Sağlıklı Büyüyor mu? İstanbul 2003.

NAVARO Leyla, Beni Duyuyor musun? İstanbul 2000.

ÖZ İlkim, Çocuk ve İletişim, Ankara 1997.

SASAOĞLU K. Filiz, Anne ve Çocuk Sağlığı, İstanbul 2000.

VCI Yrd. Doç. Dr. Neslihan, Yaşama Merhaba, İstanbul 2003.

YAVUZER Prof. Dr. Haluk, Çocuk Psikolojisi, İstanbul 2003.

CLARK Lynn, Ana Babalara Yardım, İstanbul 2005.

CÜCELOĞLU Doğan, İletişim Donanımları, İstanbul 2002.

http://www.aile.org

KAYNAKÇA

Documents

+0- 36 Ay Öz-bakım-kurtalansumeranaokulu.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/... · DAL/MESLEK Erken Çocuklukta Öğretmen Yardımcılığı MODÜLÜN ADI 0–36 Ay Özbakım MODÜLÜN