ค

จดทำโดย

นเอาถานถานคณภาพและนาสมควนไม

ศนยกสกรรมธรรมชาตบานบญ2

ถานทใหความรอนสงปลอดจากสารกอมะเรงเมอนำมาปงยางคอ

สดยอดปรารถนาของถานไมเชอเพลงความรอนทนบวนจะหายากใน

ปจจบนการเผาถานใหไดตามคณสมบตดงกลาวจงตองอาศยความรและ

ความเขาใจคอนขางมากแตเทคโนโลยเพอใหไดถานคณภาพไดรบความ

สนใจและมการพฒนามากขนพรอมทงกลายเปนเรองงายในปจจบนซง

รวมถงเทคนคการผลตนำสมควนไมอนเปนผลพลอยไดชนงามจากกระบวน

การเผาถานซงมการนำมาใชประโยชนไดสารพดโดยเฉพาะทางดานการ

เกษตรธรรมชาตทมงเนนการลดละเลกจากสารเคมสงเคราะห

ถานคณภาพและนำสมควนไม...ผลตภณฑเพอกสกรรมธรรมชาต

3ถานคณภาพและนาสมควนไม

เตาเผาถานลกษณะรปไข เปนเตาเผาทใหความรอน

กระจายตวไดดทวถงทสด ซงหมายถงการทำใหไดถานทสก

ทวถงและสมำเสมอทสด แตคอนขางยงยากสำหรบการกอ

สราง เตาเผาถานแบบถงแดง เปนวธการทงาย รวดเรวและ

เปนทนยมมากกวาสำหรบการผลตถานไมคณภาพในจำนวน

ไมมากนก การเผาถานในถงแดงในแตละครง จะไดถาน

ประมาณ 15 กก. และเกบนำควนไมไดถง 5 ลตร เหมาะ

สำหรบการทำไวใชในครวเรอน และเหมาะแกการผลต

นำสมควนไม เพอใชในสวนเกษตรธรรมชาต

ทตงของเตาเผาถาน ควรมหลงคามงกนแดดกน

ฝน ตำแหนงทใชเปนทจดไฟหนาเตา ควรขดใหลาดเอยง

เขาหาปากเตาเลกนอยและควรอยตำกวาพนเตา ปลองควน

ไฟในตอนลาง ควรมขนาดใหญกวาตอนบนเพอปองกนลม

เขาทางปลองควนเตา ไมฟนไมควรสดหรอแหงเกนไป ควร

ใชฟนทตดเกบไวในรม 1-2 อาทตย

ศนยกสกรรมธรรมชาตบานบญ4

1. ถงนำมน 200 ลตร

2. ทอใยหน ขนาดเสนผาศนยกลาง 4 นว / ยาว 1 เมตร

3. สามทางปนหรอใยหน

4. อฐมอญ 12 กอน

5. ดนหรอดนเหนยว และทราย

6. ขเถาหรอปนซเมนต 1 กก.

7. ไมไผขนาดเสนผาศนยกลาง 3 นว ยาว 5 เมตร เจาะรทะลทกปลอง

8. ดนหรอดนเหนยวผสมแกลบ เพอใชเปนวสดเชอมขอตอ อดรอยรว

และปดหนาเตาเมอถานสก

9. ไมหรอเศษวสดทใชปองกนดนพง

10. กรวยรองนำฝน

11. ตะแกรงเหลก ใชวางรองไมฟน

ขนตอนการตดตงเตาเผาถานนำสมควนไม

1. นำถง 200 ลตร ตดฝาดานบนออก โดยใหสามารถ

เปดปดและยดกบตวถงได เจาะรทฝาถงเปนรสเหลยม

ขนาด 20 x 20 ซ.ม. ตรงกนถงใหเจาะรรปวงกลมเสน

ผาศนยกลาง 4 นว

2. ปพนดวยทรายหรอดนใหมขนาดความกวางยาวเทา

ขนาดถง แลวนำถงมาวางลงไป

วสดอปกรณสำหรบทำ เตาเผาถานแบบถงแดง

5ถานคณภาพและนาสมควนไม

3. ประกอบของอ 90 องศา กบทอใยหนททำหนาทเปนปลองควน พรอมเชอม

ประสานรอยตอโดยใชดนเหนยวผสมขเถาแกลบ แลวใชกรวด หน หรออฐหก

รองรบนำหนกของทอใยหน

4. หมถงแดงดวยดนเหนยวหนา 30 ซ.ม. หรอใชไมตกรอบลอมถงและถมดน

ลงไปใหทวมถงเพอเปนฉนวนปองกนความรอน จากนนใสตะแกรงเหลกในถง

กอนจดเรยงไมฟนทจะทำการเผา ใหเปนแนวยาวซอนกนจนเตมเตา โดยเรยง

ฟนขนาดเลกไวขางลาง ฟนใหญไวขางบน

5. ทำการปดฝาถง พรอมใชดนเหนยวผสมแกลบดำอดตามรอยแยกของถง

และฝาปดอยาใหอากาศเขาตามรอยแยก จากนนนำอฐบลอกมาวางใหตรง

ชองทเจาะไวกอนทำการเผา

ศนยกสกรรมธรรมชาตบานบญ6

การเผาถาน

1.การจดไฟหนาเตา

จดไฟทปากเตาเพอเรมตนเผาถาน โดยใหหางจาก

เตาประมาณ 1 ฟต ปลอยใหอากาศรอนเทานนทไหลเขาไป

ในเตา ขนตอนนเปนการอบไมฟนใหแหง ควรใหความรอน

จากหนาเตาแบบคอยเปนคอยไป ไมเรงรดโหมไฟจนเกนไป

เพอใหไมในเตาถกอบแหงอยางทวถงสมำเสมอ ควรใชเวลา

ประมาณ 2 ชวโมง โดยสงเกตควนสขาวของความชนจาก

เนอไมทปากทอใยหน

2.การควบคมไฟเตา

เมอไมฟนภายในเตาเรมลกไหม ซงถอเปนขนตอน

7ถานคณภาพและนาสมควนไม

ทจะกลายเปนถาน ใหหยดเตมไฟจากภายนอก และลด

ชองอากาศทเขาทางหนาเตาใหเลกลง ปลอยใหเตาเผา

ไหมตอไปดวยความรอนจากภายในเตาเทานน ใหสงเกต

ดควนทปากทอซงจะเปลยนเปนสขาวอมเหลอง อณหภม

ทปลองควนในชวงนจะอยท 82 –120 องศาเซลเซยส

เปนชวงทปลอดภยจากสารทารหรอนำมนดน ซงเปนพษ

ตอพชและดน รวมทงเปนสารกอมะเรง จงเหมาะสมใน

การดกเกบนำสมควนไม

3.การปดเตา

ในชวงถานสกซงเปนชวงทไมกลายเปนถานอยาง

สมบรณ สามารถสงเกตจากเตาทไมมควนออกมาจาก

ปากปลองอก ใหทำการอดปากเตาและปากปลองดวย

ดนเหนยวรวมทงรอยรวอน ๆ อยาใหมควนเลดลอดออก

มาไดโดยเดดขาด จากนนทงเตาไว 1 คน ใหเยนลงจน

สามารถเปดเตานำถานออกมาไดในเชาของวนถดไป

ถานคณภาพจะมลกษณะเปนมนวาว แกนไมมกจะมรอย

แตกเปนรปดอกไม หากใชนวสมผสจะมฝนถานสดำตด

มอมานอยมาก เมอนำไปใชจะใหความรอนทสง

ศนยกสกรรมธรรมชาตบานบญ8

นำสมควนไม

นำสมควนไมเปนของเหลวสนำตาลใสมกลนควนไฟได

มาจากการควบแนนควน ทเกดมาจากการเผาถานไม

ในชวงทไมกำลงเปลยนเปนถานทอณหภม 300-400

องศาเซลเซยส โดยสารประกอบตางๆ ในไมฟนจะถก

ความรอนทำใหสลายตวเกดเปนสารประกอบใหม 200

ชนด มความเปนกรดออนๆ เนองจากมสารประกอบ

มากมาย จงนำไปใชประโยชนไดหลากหลาย ในทาง

อตสาหกรรมใชผลตสารดบกลนตว ผลตสารปรบผานม

ผลตยารกษาโรคผวหนง สำหรบในครวเรอน นยมนำมาใชในการเกษตร เชน

ใชปรบปรงบำรงดน ใชเปนสารปองกนกำจดศตรพช สารเรงการเจรญเตบโต

ของพชบรเวณราก ลำตน หว ใบ ดอก และผล ใชเปนฮอรโมนพช เปนสาร

ยบยงและควบคมโรคพชทมสาเหตจากไสเดอนฝอยและเชอรา

การเกบนำสมควนไม

1. การดกเกบนำสมควนไม ใหสงเกตสของควนเปนสเหลองนำตาลปนเทา โดย

นำกระเบองเคลอบสขาวมาองทปลองไฟดจะเปนสนำตาล จากนนนำทอไม

ไผทเตรยมไวมาวางตอกบปลองควน โดยตงทอไมไผใหเอยงชนขนไปประมาณ

45 องศา หางขนไป 1 ขอไมใผ ใหใชเลอยตดเปดทอไมไผใหเปนร เพอให

นำสมควนไมหยดลงมาแลวหาขวดมารองรบนำ

2. ทระยะหางขนไปอก 1 ขอไมใผหรอราว 40 ซม.ใหตดตงระบบควบแนน

9ถานคณภาพและนาสมควนไม

ดวยการใชผาชบนำมาพนใหรอบทอ และใชขวดพลาสตกบรรจนำเจาะรทฝา

ขวดใหนำหยดตรงบรเวณทพนผา เพอใหทอเยนตลอดเวลา

3. หมนตรวจควนซำเปนระยะ เมอสนำสมควนไมเขม และมความหนดมาก

จงหยดเกบนำสมควนไม

4. ตารางเวลาการเกบนำสมควนไม หากเรม 08.00 น. ตดไฟหนาเตาเวลา

ประมาณ 10.30 น. เรมเกบนำสมควนไม ประมาณ 17.00 น. หยดเกบนำ

สมควนไมและปดเตาเวลาประมาณ 18.30 น. ทงนขนอยกบชนดของไม ความ

ชนและความชำนาญดวย

อตราสวนและการใชประโยชน

• ความเขมขน 100% รกษาแผลสด แผลถกนำรอน ไฟลวก นำกดเทา และ

เชอราทผวหนง

ศนยกสกรรมธรรมชาตบานบญ10

• ผสมนำ 20 เทา ราดทำลายมด ปลวกได

• ผสมนำ 50 เทา พนลงดนเพอฆาเชอโรคททำลายพช หาก

ผสมเขมขนมากกวานอาจทำใหพชตายได

• ผสมนำ 100 เทา ใชดบกลนขยะ ครว หองนำ กรงสตวใช

ในการเกษตร ราดโคนตนไมรกษาโรคราและโรคเนา รวม

ทงปองกน แมลงไมใหวางไข ประสทธภาพของนำสมควน

ไมทความเขมขนจะเทากบการอบฆาเชอดวยการรมควน

โดยผสมรดดนกอนการเพาะปลก 10 วน เพราะนำสมควน

ไมทรดลงดนจะไปทำปฏกรยากบสารทมฤทธเปนดางเกด

พษตอพชในระยะแรก และเมอผานกระบวนการทางเคม

หลงจากนน จงจะเปนการเพมกาซคารบอนไดออกไซด

และเปนประโยชนตอพช

11ถานคณภาพและนาสมควนไม

• ผสมนำ 200 เทา พนทใบพชและพนดนรอบตนไม 7-

15 วน ขบไลแมลงปองกนและกำจดเชอรา กระตนความ

ตานทานและการเจรญเตบโตของพช เนองจากความ

เขมขนระดบนจะทำลายไขแมลง และฆาเชอจลนทรย

ทมโทษตอพช และชวยเพมเชอจลนทรยทมประโยชน

จลนทรยทมประโยชนเหลานจะทำลายจลนทรยทไม

เปนประโยชนตอพช ในพนททมการใชสารเคมอยางหนก

และยาวนาน อาจจะไมเหลอเชอจลนทรยทมประโยชน

อยเลย ตองใชปยหมกรวมดวย เพอเพมประสทธภาพ

การทำงานของจลนทรยใหดขน ในขณะเดยวกนพชและ

จลนทรยทไดรบสารอาหารจากกรดนำสม กจะเปลยน

เปนสารประกอบตางๆ มากมาย กระตนใหพชเจรญ

เตบโต อยางรวดเรว เมอใบพชถกกระตนดวยกรดอนทรย

ออนๆ ชวคราว กจะกระตนใหเกดความตานทานตอโรค

รวมทงทำใหใบหนา แขง และเขยวเปนมนเพมปรมาณ

คลอโลฟลด ทำใหปรงอาหารไดดขน พชจะแขงแรงและ

เตบโตเรวรวมทงแกปญหาการสงเคราะหแสงไมดพอ

เนองจากขาดแสงในบางฤด แตหามใชอตราสวนเขมขน

กวานฉดพนใบพช จะทำใหใบพชไหม เนองจากมความ

เปนกรดสงมากเกนไป อตราผสมในชวงนสามารถนำ

ไปฉดพนทกองปยหมก เพอเพมปรมาณจลนทรยเพอ

ชวยยอยอนทรยวตถใหปยหมกไดเรวขน

ศนยกสกรรมธรรมชาตบานบญ12

• ผสมนำ 500 เทา ฉดพนผลออนหลงตดผลแลว 15 วน

ชวยขยายใหผลโตขน และฉดพนอกครงกอนเกบเกยว 20

วน ชวยเพมนำตาลในผลไม เนองจากนำสมควนไมชวย

สงเคราะหนำตาลและกรดอะมโน ดงนนจงเพมทงผลผลต

และคณภาพ

• ในดานปศสตว ใชลดกลนและแมลงไดอยางมประสทธภาพ

โดยใชครงแรกผสมนำ 100 เทา หลงจากนนผสมนำเปน

200 เทา ใชราดคอกสตว รวมทงมการนำไปใชผสมอาหาร

เพอชวยการยอยอาหารและปองกนโรคทองเสยในสตว

• ใชทำปยคณภาพสง โดยใชนำสมควนไมเขมขน 100 %

หมกกบหอยเชอรบด เศษปลา เศษเนอ หรอกากถวเหลอง

โดยใชโปรตนตางๆ 1 กก. ตอนำสมควนไม 2 ลตร หมก

นาน 1 เดอน แลวกรองกากออก เวลาใชใหผสมนำ 200

เทา ใชหมกกบสมนไพร เชน ใบเสมด ใบสะเดา หางไหล-

แดง ขาแก ตะไครหอม ฯลฯ เพอเพมประสทธภาพของ

นำสมควนไมในการไลแมลง ปองกนโรค และสามารถเกบ

สารละลายนไดนาน โดยไมบดเนา

• ใชผสมในอาหารสตว เพอชวยยอยอาหารและปองกนโรค

13ถานคณภาพและนาสมควนไม

ทองเสย โดยการผสมกบผงถานกอน ในอตราสวนนำสม

ควนไม 2 ลตร คลกกบผงถาน 8 กก. แลวจงนำผงถาน

ชมนำสมควนไมไปผสมอาหารสตวอก 990 กก. คลกเคลา

ใหเขากน จะไดอาหารสตว 1 ตน ถานผสมอาหารสตวจะ

ชวยใหระบบทางเดนอาหารของสตวทำงานไดด และมผล

ผลตทดขนอยางเหนไดชด

การเกบรกษานำสมควนไมใหบรสทธกอนใช

เนองจากนำสมควนไมมสารประกอบถง 200 กวา

ชนด ยอมมประโยชนและโทษ จำเปนตองทำใหบรสทธกอน

ใช โดยมวธการดงน

1.การปลอยใหตกตะกอน

เปนวธงายๆ ทผผลตนยมเลอกใชวธนในการผลต

โดยนำนำสมควนไมดบทกลนได มาเกบในถงทรงสงมากกวา

ความกวางประมาณ 3 เทา ทงใหตกตะกอนในระยะ 90 วน

จะทำใหนำสมควนไมแยกตวเปน 3 ระดบ โดยชนบนจะเปน

นำมนใส ชนกลางจะเปนของเหลวสชา ซงกคอนำสมควนไม

ศนยกสกรรมธรรมชาตบานบญ14

ทจะสามารถนำไปใชได สวนชนลางสดเปนของเหลวขนส

ดำทเรยกวานำมนดนหรอทาร เราสามารถลดเวลาการตะ-

กอนโดยการผสมผงถานประมาณ 5% ของนำหนกรวมของ

นำสมควนไมทงหมด โดยผงถานจะดดซบทงนำมนใสชนบน

และนำมนดนลงสชนลางสด ในเวลาทเรวขนเพยง 45 วน

เทานน ทงนถงตกตะกอนควรตดตงวาลว 3 หรอ 2 ระดบ

ในกรณเลอกใชผงถานในการชวยตกตะกอน โดยวาลวนจะ

ชวยในการเกบผลผลตใหสะดวกขน หลงจากตกตะกอนใน

ถงจนครบกำหนดแลว จงนำของเหลวสชาชนกลางมากรอง

ซำอกครงดวยผากรอง จงจะสามารถนำไปใชประโยชนได

โดยนำสมควนไมทบรสทธควรจะมนำมนดนไมเกน 1 % นำ

สมควนไมทดควรจะมสใสจนถงชา หากมลกษณะขนดำแสดง

15ถานคณภาพและนาสมควนไม

• http://angthong.doae.go.th/samko/html/page17.htm• http://charcoal.snmcenter.com/charcoalthai/charcoal_fun1.php• http://gotoknow.org/blog/bansuanporpeang• http://www.fisheries.go.th/cf-kung_krabaen/agricul1.htm• คณะทำงาน KM สำนกงานเกษตรจงหวดพระนตรศรอยธยา.• นตยสารเทคโนโลยเกษตรแนวใหม. ปท 4 ฉบบท40 เดอนธนวาคม 2546.• วารสารเกษตรกรรมธรรมชาต. ปท 9 ฉบบท 8/2549.

แหลงทมาของขอมล

ถงความหนาแนนของนำมนดน ซงไมเปนผลดในการนำไป

ใชงาน

2.การกรองและกลน

อาศยการกรอง และการกลน ซงทงสองวธการทำ

นำสมควนไมใหบรสทธน เปนเทคนคทคอนขางยงยากนยม

ใชกนในระดบโรงงานอตสาหกรรมตางๆ เพอใหไดผลผลต

นำสมควนไมทมคณสมบตเฉพาะในอตสาหกรรมนน

ศนยกสกรรมธรรมชาตบานบญ

71 หม 8 ต.หวยยาง อ.กระนวน จ.ขอนแกน 40170

ผประสานงาน นายทนกร ปาโท โทรศพท : 089-5758201

อเมล : hinghoy-007@hotmail.com

แผนงานผกปลอดภยจากสารพษจ.ขอนแกน

คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ขอนแกน 40002

โทรศพท/โทรสาร : 0-4334-8660

เวปไซด : http://www.healthinfo-ne.org รปเล

มโดย

: ศร

พร พ

รศรธ

เวช

และเ

รงฤท

ธ คง

เมอง

สนบสนนโดย