Imperfectie?

022014

foto Roos Prommenschenckel Foundation februari 2014 | Algemene Doopsgezinde Sociëteit

advertentie

Donatus verzekert vertrouwd

Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar

bij hoort, zoals ruimtes voor kinder opvang,

doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus

is een betrokken specialist. Klein genoeg om

u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg

om uw verzekerings belangen aan toe te ver-

trouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat

wat waardevol is, behouden blijft voor onze

kinderen en hun kinderen en hun kinderen…

www . d o n a t u s . n l t e l . 073 - 5 221700

Voor kerkrentmeesters, beheer-commissies, kosters en andere kerk-beheerders is er sinds kort een Toolkit Duurzaam Kerkbeheer. Deze internet-site geeft u heldere informatie, prak-tische tips en voorbeelden op het gebied van inkoop, onderhoud en beheer. De tips zijn onder meer afkomstig van de ca. veertig ‘groene’ kerken die inmiddels ervaring hebben met verduurzaming, waaronder de doopsgezinde gemeente Aalsmeer. De Toolkit helpt u ook in gesprekken met aannemers en bouwbedrijven.

Kerken die via het inkoopcollectief Energie voor kerken hun energie inkopen, kunnen in de Toolkit hun gegevens invoeren om na te gaan of ze naar verhouding veel of weinig gas verstoken of stroom afnemen. Ook krijgen ze suggesties om hun energieverbruik te verlagen. Het Landelijk Dienstencentrum van de pkn verbruikte zo in het eerste hal�aar van 2013 zo’n 8% minder stroom dan in het eerste halfjaar van 2012. Ook in uw kerk is waarschijnlijk nog van alles mogelijk om het

energieverbruik te verminderen.De Raad van Kerken riep kerken in de Klimaatbrief (2009) op zelf werk te maken van duurzaamheid. Sindsdien zijn er veel initiatieven geweest. Nu is de Toolkit op verzoek van het cio-k (interkerkelijk contactorgaan met de overheid) samengesteld door Kerk in Actie en Hellemans Consultancy, onder begeleiding van een klank-bordgroep van deskundigen uit kerkelijk Nederland. De Toolkit is te vinden op www.groenekerken.nl/duurzaamkerkbeheer door drs. Peter H. Siebe

Drs. Peter H. Siebe was betrokken bij de samenstelling van de Toolkit. Hij was oprichter en tot 2010 voorzitter van het Christelijk Ecologisch Netwerk en is lid van de Nederlands Gereformeerde Kerk.

Vaak bekijken we in de spiegel niet onszelf, maar dat wat er aan onszelf ‘verbeterd’ of bijgeschaafd moet worden. Een spiegel is een hulpmiddel in ons streven naar perfectie, onze hang naar een schoonheidsideaal. Maar zien we onszelf, of iemand die we niet willen zijn? Zien we onszelf, of (na hard werken) alleen wie we eigenlijk willen zijn? Spiegelen we onszelf maar wat voor, met al die moeite die we doen om onze buitenkant op te poetsen? Wat als die spiegel je werkelijk een spiegel voorhoudt en je laat zien hoe, wat, wie je werkelijk bent? Het is vroeg in de ochtend, je staat in je nakende niksie voor de spiegel en die zegt, in opperbeste stemming: ‘je bent zo lekker lelijk.’ Ha! Dat is pas wakker worden.

In het lied ‘Je bent zo lekker lelijk’ van de band Zijlstra geeft de spiegel antwoord… Opgewekt, monter klinkt het: ‘Je bent zo lekker lelijk en een beetje raar, je bent zo lekker lelijk, maar een beetje maar’. Een spiegel die je dwingt om jezelf te zien. Niet wat er verbeterd moet worden, of geschoren, geëpileerd of opgeverfd… Maar gewoon, in de kleren van de keizer: dit ben jij, ten voeten uit. Je bent lekker lelijk. Een beetje maar.

Zo’n spiegel, dat is even wennen. Je dag begint anders. Jij begint anders. Niet met verbergen en verbeteren, maar met acceptatie. ‘’t Leven is een spiegel, geluk jouw spiegelbeeld’, zingt Jeroen Zijlstra. Misschien moeten we minder kijken naar hoe we er uit zouden willen zien, en meer oog krijgen voor wie we zijn, onder al die laagjes en hulpmiddelen. Het gaat niet om het buitenkant, zeggen we toch altijd? Maar ondertussen…

Als je de dag in kunt met een spiegel die je voorhoudt: ‘de wereld wordt niet beter, maar jij wordt graag gezien,je bent zo lekker lelijk, en aardig bovendien’, begint je dag dan goed? Hoeveel moed is er voor nodig om jezelf onder ogen te zien, van top tot teen? Hoe zeker van jezelf moet je zijn om je voor de spiegel gefabriceerde schoonheid niet langer als een masker voor je uit te dragen? Durf je jezélf te laten zien, aan de spiegel, de wereld, jouzelf?

Je bent zo lekker lelijk, en een beetje weird, je bent zo lekker lelijk, maar toch niet verkeerd… Spiegeltje, spiegeltje…

Wieteke van der MolenRedacteur Doopsgezind NLwieteke.van.der.molen@doopsgezind.nl

Deze tekst is een verkorte versie van de Zincast ‘Je bent zo lekker lelijk’ door Wieteke van der Molen. Meer luisteren: www.ikon.nl/zincast aflevering 153

Op de cover Roos Prommenschenckel (zie pagina 5-7)

Een detail van wie je bent 5Eerste winnares Mis(s)verkiezing Roos Prommenschenckel

Scheve schepping 8Imperfectie in de bijbel

Verbijsterend vroom gefröbel 14Dopers perfectionisme

Een nieuw ideaal? 16Hoogleraar Frits de Lange over imperfectie

inhoud

en verder…

vacatures 4dat wat schuurt 10kunst van de imperfectieWereldWerk 12bijbelse reflectieboeken en bladen 18uit de kast 20Tom Rijken

all you need… 22feestelijke DoRe-dienstkort 23exclusief 24de quilt klopt niet!

8

1614

5

uitgelicht vooraf

Toolkit Duurzaam Kerkbeheer

interview

5

foto: Armando Branco

advertenties

>>

De Doopsgezinde Gemeente Harlingen zoekt een

voorganger (m/v)Het betreft een aanstelling in deeltijd en de voorkeur gaat uit naar een proponent van de Algemene Doopsgezinde Sociëteit.

De Doopsgezinde Gemeente Harlingen is een kleine gemeente met een open karakter. De gemeente heeft de afgelopen jaren een proces van bewustwording en lichte groei doorgemaakt die geleid heeft tot een aantal actieve kringen/groepen.De deels nieuwe, deels gerestaureerde vermaning staat op een historische Doopsgezinde plek in de binnenstad van Harlingen.

Wij zoeken een voorganger die:> zowel binnen als buiten de Gemeente uitdraagt waar wij als Doops- gezinden voor staan en mensen kan enthousiasmeren en betrekken bij het gemeentewerk> de ontwikkelingen van de afgelopen jaren kan borgen> het werk in groepen en kringen verder kan ontwikkelen > het een uitdaging vindt kadervorming binnen de gemeente tot stand te brengen> goede aansluiting weet te vinden bij de belevingswereld van jeugd/ jongeren en hun ouders

Aanstelling gebeurt volgens de richtlijnen van de Algemene Doops-gezinde Sociëteit.

Meer informatie Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met: zr. J. ten Berge, 0517 41 99 88.

Uw schriftelijke sollicitatie (brief en cv) kunt u vóór 10 maart 2014 sturen naar: zr. A. Smeding | Noordergrachtswal 16-18 | 8861 sk Harlingen of sjdijkstra@telfort.nl

De Doopsgezinde Gemeenten Hallum en Stiens zijn op zoek naar een

predikant/pastoraal werker

Doopsgezinde Gemeente Dordrecht en omstreken zoekt een

predikant (m/v)Dordrecht is een historische stad met een rijke doperse traditie: zo werd hier in 1632 de Dordtse confessie vastgesteld. We zijn trots op onze geschiedenis, maar we leven in het hier en nu. Wij zijn een kleine maar actieve gemeente van rond 50 leden, die naar elkaar omzien. De gemeente heeft goede contacten met de omliggende doopsgezinde gemeenten, en een samenwerkingsverband met de remonstrantse gemeente in Dordrecht.

Wij houden elke zondag dienst. De diensten worden ingevuld door de eigen predikant, door gastpredikanten en door een aantal leden-predikers.

Wie hopen wij te vinden?Een doopsgezind proponent die ons als gemeente inspireert, die liefde heeft voor het pastoraat, en samen met ons op weg gaat naar onze doelstelling een echte vredesgemeente te worden.

Wij bieden een aanstelling van 45% voor een periode van 5 jaar die kan uit-lopen naar 10 jaar. De salariëring is conform de regels van de ads en de idgp.

Meer informatie Voor meer informatiekunt u kijken op www.dgdordrecht.doopsgezind.nl Kijk ook onder het kopje ‘vacature 2014’. Voor nadere inlichtingen kunt u contact opnemen met zr. A. Laan-Boogaard, 078 681 62 71.

Wij zien uw reactie graag uiterlijk 1 maart 2014 tegemoet op onderstaand adres: Beroepingscommissie doopsgezinde gemeente Dordrecht p/a Bakema-erf 151 | 3315 jc Dordrecht | vacature@dgdordrecht.doopsgezind.nl

Roos Prommen-schenckel

voor de gemeente Hallum 35% en voor de gemeente Stiens 15% wegens het vertrek per 1 juli 2014 van onze huidige voorganger Annebouk Veurman-Klaren.

Beide gemeenten werken actief samen, o.a. de broederkring en de Sara’s, maar behouden wel hun eigen identiteit.

Wij zijn op zoek naar iemand die:> affiniteit heeft met het doopsgezind gedachtengoed> de opleiding hbo/master theologie of een aanverwante opleiding heeft afgerond, dan wel hiermee bezig is> zich goed kan vinden in pastoraal werk, vooral met ouderen> inspirerend en verbindend is

Het salaris is conform de richtlijnen van ads en idgp.

Meer informatie Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met zr. Syt Hijlkema, voorzitter dg Hallum (0518 43 27 87), of zr. Aaltje de Groot, voorzitter dg Stiens (058 257 38 33).

Sollicitaties voorzien van een cv kunnen tot uiterlijk 22 maart gestuurd worden aan: Mw. F. Kalma-Schat, secretariaat@dgstiens.nl

Ze doet lopend open. En ook nog zonder haar nekband. Er is veel veranderd sinds Roos Prommenschenckel in 2006 de Mis(s)verkiezing voor gehandicapte vrouwen won.

Het gaat goed met Roos, ze kan langer staan en lopendan eerst. Door een nieuwe Amerikaanse behandel-methode die haar linker hersenhelft traint en stroom-stootjes geeft, heeft ze haar dystonie beter onder controledan ooit. Tijdens het interview gaat ze om de zoveel tijdeven op de bank liggen. Perfectie is hoe je je voelt, meerniet.

Je hebt in 2006 meegedaan met de Mis(s)verkiezing.Was je altijd al bezig met dat soort dingen?‘Ik kom uit een gezin met tien broertjes en zusjes, waar-van de jongste zes pleegkinderen zijn. Ik heb daardoor van jongs af aan meekregen dat het niet vanzelfsprekend is dat je het altijd goed hebt. Ik was een vrolijk kind, en wist eigenlijk altijd al wel dat ik iets wilde doen voor de wereld. Alleen was dat idee zo groot, het was zo veel, waardoor ik er voor mijn gevoel geen grip op had. Toen ik mijn handicap kreeg, wees mijn zus me op de Mis(s)verkiezing. Ik weet nog dat ik riep: doe normaal, ik ben toch niet gehandicapt! Ik had mijn handicap pas net en was ervan overtuigd dat ik tegen die tijd allang weer beter zou zijn. Toen ik er anderhalf jaar later achter kwam dat de organisatie echt begaan was met gehandicapte men-sen, wilde ik toch graag meedoen en vooral ook winnen. Ik had eindelijk gevonden wat en hoe ik echt iets zou kunnen betekenen en helpen veranderen: me inzetten als ambassadeur van gehandicapt Nederland.’

Hoe was het om mee te doen?‘Ik was zo gelukkig toen ik eenmaal meedeed. Het warenallemaal zulke sterke vrouwen en het ging eens niet overmooi haar of mooie make-up, het ging écht ergens over.Het waren allemaal vrouwen die niet perfect waren endaarom rekenden ze anderen daar ook niet op af. Ookwaren het allemaal vrouwen met een prachtig verhaal,waarvan ik dacht: dat moet Nederland horen en zien!’

Rekende je jezelf ook onder die sterke vrouwen?‘Ik vond het heel lastig, want ik had nog maar kort een handicap, dus ik kende die wereld helemaal niet goed.Ik had daardoor het idee dat ik een achterstand had op de anderen. Aan de andere kant had ik een hele tijd in de wereld van de ‘gewone’ mensen geleefd. Ik was echt in dubio, maar uiteindelijk dacht ik dat ik misschien wel de ideale persoon zou kunnen zijn om een brug te slaan tussen beide werelden.’

Je had dus het idee dat het echt ergens om ging, andersdan haar en make-up?‘Wanneer je een handicap krijgt, leer je waar het eigenlijk om gaat. Kleine dingen zijn ineens veel minder belangrijk. Ik kon me druk maken om een valse noot, of om een 7 in plaats van een 10. Als er iets groots gebeurt, weet je pas waar het echt om gaat. Na een aardbeving gaan mensen niet op zoek naar waardering van hun baas, maar zoeken ze naar hun familie en naar eten.’

Hoe zie je in dat kader perfectie?‘Ik heb gemerkt dat perfectie veel subjectiever is dan ikdacht. Ik ben altijd een perfectionist geweest, waardoor dingen soms belangrijker leken dan ze in werkelijkheid zijn. Nu heb ik leren relativeren. Je kunt alles hebben: mooi haar, een duur huis en het perfecte figuur, maar als je je niet gelukkig voelt heb je niets aan perfectie.’

Je hebt ook niet het idee dat je minder perfect bent danvoordat je gehandicapt raakte?‘Nee, totaal niet. Ik denk zelfs dat ik mezelf leuker vinddan daarvoor.’

Wat zijn de grote dingen waar je nu op focust?‘Toen ik op de theaterschool zat was ik veel weg, ook inhet weekend. Ik ging ervan uit dat iedereen dat begreep,maar nu merk ik dat je dingen niet moet uitstellen, maartijd moet maken voor de echt belangrijke zaken, zoals

familie. Ik ben veel meer bezig met de positie waar ik nu in ben, en stel mezelf steeds de vraag: waar sta ik nu, ben ik gelukkig? Waar wil ik naar toe?’

Ben je nu dan ook echt gelukkiger dan vroeger?‘Jazeker! Er zijn mensen die zeggen: wat zonde dat zo’n jong meisje dit gekregen heeft. Maar ik ben blij dat ikhet nu al gekregen heb. Ondanks dat ik minder kan, is de kwaliteit van mijn leven verbeterd. Vroeger kon ik berg-beklimmen maar deed ik het niet, en nu kan ik het niet meer en doe ik het dus ook niet, terwijl er nu ook dingen zijn die ik nog steeds kan, maar vroeger niet deed en nu wel. Een handicap is maar een detail van wie je bent. Door mijn beperking heb ik vooral geleerd dat ik de regie heb over mijn eigen leven. Iedereen maakt leuke en vervelende dingen mee, maar uiteindelijk is het aan jezelf wat je daarmee doet.’

Heb je daarom ooit getwijfeld om mee te doen aan een missverkiezing die juist de nadruk legt op de handicap?‘Nee, je moet altijd in een hokje beginnen om er uit te komen. Je moet iets hebben dat schuurt. Je associeert gehandicapten niet direct met schoonheid. Daarom is het interessant om datgene te kiezen wat je wel associeertmet schoonheid: een missverkiezing. Tegelijk geef je het fenomeen missverkiezing zo ook iets meer inhoud. Zo’n verkiezing heeft tegenwoordig ook niet meer zo’n best imago tenslotte.’

In je antwoorden klinkt door dat je het gevoel hebt dat het zo had moeten zijn. Klopt dat?‘Dat heb ik sowieso. Ik ben ervan overtuigd dat dit is watik moet doen, dat dit mijn lot is. Ik vind het ook een hele geruststelling dat ik geloof. Ik geloof op een andere manier dan mijn katholieke opvoeding. Ik denk niet dat het de duivel is die mij dit gegeven heeft. Dit is mijn lot en ik heb de taak om mensen te helpen. Ik denk ook nooit: wat als het niet gebeurd was? Ik ben ervan over-tuigd dat er dan wat anders gebeurd zou zijn. Ik geloof dat het de bedoeling is dat ik iets moet leren en dat weer aan anderen moet leren.’

Zou je dan ook niet beter willen zijn als dat zou kunnen?‘Als je mij vraagt of ik het meegemaakt zou willen hebbenzeg ik ja, als je vraagt of ik het zou willen hebben, zeg iknee.’

Je hebt er toch ook veel aan te danken?‘Ja, ik zou de levenslessen die ik door mijn beperking heb meegekregen niet willen missen. Wat dat betreft zou je kunnen zeggen dat ik blij ben dat ik het heb meegemaakt. Ik zou datgene wat je ervan leert iedereen gunnen. Soms krijgen mensen op latere leeftijd een hartinfarct of hersenbloeding, waardoor ze zichzelf de vraag stellen: waarom heb ik altijd zo hard gewerkt? Waarom ben ik er

niet meer voor mijn kinderen geweest, of waarom heb ik niet meer genoten? Ik heb mijzelf nu al dit soort vragen gesteld, waardoor de kwaliteit van mijn leven de rest van mijn leven hoger zal zijn. Daarom geef ik ook workshops. In de hoop dat mensen leren wat ik heb geleerd, zonder dat ze meemaken wat ik heb meegemaakt. Zodat ze niet alleen meer kunnen dan ik, maar ook meer genieten.’ <<

Roos Prommenschenckel (1985) heeft sinds negen jaar dystonie,een neurologische aandoening die zich kenmerkt door motorische stoornissen. De ziekte begon in haar nek (torticollis spasmodica). Zij was na haar winst van de Mis(s)verkiezing in 2006 een jaar lang ambassadeur van gehandicapt Nederland. Sinds 2008 heeft Roos haar eigen stichting, de Roos Prommen-schenckel Foundation (www.roosprommenschenckelfoundation.nl). Die zet zich op allerlei gebieden in voor verbeterde omstandigheden voor gehandicapten. Ook heeft Roos ‘PimpedbyRoos’ opgericht (www.pimpedbyroos.nl). Dit initiatief ontwikkelt producten voor het ‘opleuken’ van rolstoelen, rollators en krukken voor alle leeftijden.

76

tekst Kalle Brüsewitz & Jan Willem Stenversfoto’s Govert de Roos, Bastiaan Musscher& Peter Pijlman

Een detail van wie je bent

‘Ondanks dat ik minder kan, is de kwaliteit van mijn leven verbeterd’

interview

In 2006 en 2007 werd naar een idee van Lucille Werner een Mis(s)verkiezing gehouden voor vrouwen met een handicap. In 2008 werden in samenwerking met de tros en de Lucille Werner Foundation in plaats hiervan de capawards ingesteld.

8

Wat zou Jakob zijn zonder de slinkse streken waarmee hij Esau zijn eerstgeboorterecht en de vaderlijke zegen ontfutselt? Hoe alledaags zijn romance met Rebecca, zonder het bedrog van Laban en Lea? Als Jozef niet zo’n over het paard getild arro-gant etterbakje was geweest, dan zou het verhaal over zijn broers die hem in die put gooien niet overtuigen, toch? En de grote koning David, die zou ongeloofwaardig zijn geweest als hij niet ook gewoon ziekmakend verliefd was geworden op de vrouw van een ander en alles op alles zette om haar te krijgen.1 De bijbel weet het als geen ander: de onvolmaakte mens verkoopt zoveel beter dan de volmaakte. Volmaaktheid is saai, blijft niet hangen, is niet spannend, niet sexy. Volmaaktheid leidt tot moede-loosheid, niet tot navolging. Zelfs Golgotha zou minder indrukwekkend zijn geweest als de twijfel en wan-hoop van Getsemane er niet aan vooraf ging.2

De bijbel gebruikt al die al te menselijke verhalen om mensen te waarschuwen, inzicht te verlenen, te bemoedigen, te vermaken, tot inkeer te brengen. Er is altijd een weg terug. Altijd de mogelijkheid tot berouw en inkeer. Nergens wordt de lat onmogelijk hoog gelegd. De bijbel weet als geen ander: de mens is de mens. Vergissen is menselijk. De

8 9

bijbel roept op om mens te zijn, niet om je leven te slijten als een heilig boontje. De verhalen zijn vaak op het scherpst van de snede, want dat beklijft beter. Smeuïg, spannend, ondeugend, gevaarlijk… en daar dan een boodschap in stoppen die oproept tot… ja, tot wat? Niet tot perfectie of volmaakte vroomheid, maar tot hoop en vertrouwen. Tot inkeer.

De meesten van ons weten maar al te goed dat we niet volmaakt zijn. Niets menselijks is ons vreemd, maar dat is gelukkig niet het einde van het verhaal. Ja. Maar dat gaat alleen op voor, hoe noem ik dat, ‘geestelijke’ imperfectie. Hoe staat het eigenlijk met lichamelijke imperfectie? Met bijvoorbeeld een lichamelijke handicap of gebrek?Eigenlijk is de bijbel daar opvallend stil over. Vreemd misschien, omdat door de gebrekkige geneeskunst de kans op een blijvende lichamelijke handicap toen veel groter was. Een eenvoudige beenbreuk die niet goed gezet werd kon je al voor je leven kreupel maken. Toch is het nauwe-lijks een item. Melaatsheid (zichtbare, vaak besmettelijke huidziekten) krijgt wel veel aandacht. Melaatsen werden als onrein beschouwd en de mensen die er aan leden werden verwijderd uit de gemeenschap. Een eventuele genezing moest bevestigd worden door de priesters. Maar andere lichamelijke gebreken, daar wordt nauwelijks over gerept.

Toch kun je uit enkele (met name nieuwtestamentische) teksten van alles opmaken over de omstandig-heden van gehandicapten in die tijd.3 Hier en daar worden mensen

genezen door Jezus: verlamden, blinden. Het grootste verschil tussen ‘geeste-lijke’ onvolmaaktheid en lichamelijke onvolmaaktheid zit ’m in de bijbel vooral in dat ene woord, dat ene won-der: genezen. Hoewel het nergens zo expliciet gezegd wordt, lijkt het erop dat geestelijke onvolmaaktheid een soort natuurlijke toestand is voor de mens. De mens kan daarin zelf ver-betering en inkeer nastreven (al wordt totale perfectie nooit echt geëist). Dit is echter voor lichamelijke on-volmaaktheid onmogelijk. Lichame-lijke imperfectie kan alleen genezen worden.

Hoe hard en bot dat in onze moderne oren ook mag klinken, er zit ook een verbluffende eerlijkheid in: in de bijbel hoort geestelijke imper-fectie bij de mens. Zo is de mens nu eenmaal. En God kreunt en klaagt weleens, Hij ontsteekt wel eens in toorn, maar het hoort erbij. En als de mens tijdig tot inkeer komt (en daar doet God natuurlijk het nodige aan, met wonderen en profeten etc.) dan is er altijd een weg terug. Of mis-schien beter: een weg vooruit, als mens-met-God. Maar lichamelijke imperfectie, handicap of gebrek… dat hoort níet bij de mens. Ten diepste is het niet de mens maar de schepping zelf die is scheefgetrokken, gebroken. Zo’n imperfectie is níet de bedoeling, zo is de mens eenvoudigweg niet bedoeld. De mens zelf kan die weg terug niet bewandelen, want eigenlijk

hoort die imperfectie niet bij de mens, die ligt niet binnen zijn invloedssfeer. Een dergelijke breuk in de schepping kan alleen maar door de Schepper zelf worden rechtgezet, door een wonder, een direct godde-lijk ingrijpen in de schepping zelf.4

De bijbelse manier van kijken naar lichamelijke imperfectie kan voor moderne mensen kwetsend over-komen: ‘Horen gehandicapten er dan niet bij? Zijn ze dan niet net zoveel mens als de niet-gehandicapte medemens? Hoe durf je ze ‘een breuk in de schepping’ te noemen? Hoezo zijn ze zo niet bedoeld? Schande!’5 Maar dat is eigenlijk juist het tegenovergestelde van wat de bijbel wil zeggen. Er zit een fundamentele erkenning van het mens-zijn van degenen die lichamelijk onvolmaakt zijn in. Impliciet geeft de bijbel aan: dit zijn mensen zoals wij, en ten diepste klopt deze onvolmaaktheid (en het lijden dat erbij hoort) niet. Zo zou het niet moeten zijn voor deze mens. En wie kan dat ontkennen? De erkenning van de lichamelijke onvolmaaktheid in de bijbel is niet mooi, niet verbloemend, eufemistisch of lief. Maar wel eerlijk. En in die eerlijkheid, daarin schuilt een grotere compassie dan in welk modern eufemisme voor welke handicap dan ook. Want in de gebrokenheid van de schepping, daarin wordt God aangesproken, omwille van de – al dan niet lichamelijk onvolmaakte – medemens. <<

1 Het interessante is dat zowel de spannende David als de onuitstaanbaar vrome David in de bijbel voor-komen: de eerste in Samuël, de tweede in Kronieken. De lezer mag raden welke er model stond voor de latere zondagsschoolprentjes. Getsie. 2 Voor de niet bijbelvaste lezers onder ons; Golgotha is de plaats waar Jezus aan het kruis genageld werd, Getsemane is de tuin waar hij de avond tevoren door-bracht, biddend en twijfe-lend. Lees ook bijvoorbeeld Mattëus 26:36 ev., of Marcus 14:32 ev.3 Bijvoorbeeld Mattëus 9, Marcus 2, Lucas 5.4 Daarom heet het ook een wonder. Het is iets dat de mens zelf niet kan bewerk-stelligen, alleen God zelf (al dan niet door een profeet).5 En, ook vaak gehoord: ‘wat is die bijbel toch een stom boek!’

Lichamelijke imperfectie, dat hoort niet bij de mens

menselijke verhalen

Scheve scheppingtekst Wieteke van der Molenillustratie Feiko Wouda

imperfectie in de kunst

tekst Kalle Brüsewitz

10

‘Imperfection is beauty, madness is genius’ (Marilyn Monroe)

Jaren geleden kwam ik in aanraking met de foto’s van Richard Avedon. En dan vooral een foto van Marilyn Monroe. Het perfecte sekssymbool. De perfecte vrouw. Op elke andere foto perfect geposeerd, perfect uitgesne-den. Met perfecte glimlach en houding. In al haar films stijlvol en feilloos. Tot die ene foto van Avedon uit 1958. Geen photoshop, geen manipulatie. Een foto van Marilyn, even uit haar rol. De ongelukkige Marilyn. Haar ogen kijken net langs je heen naar het niets en alles lijkt haar even niks te kunnen schelen. Een kwelling lijkt het. Haar hele leven lijkt een kwelling, zichtbaar in die blik. Ze is even niet perfect, niet zoals Marilyn hoorde te zijn en iedereen wilde dat ze was. Prachtige imperfectie op een, dat dan weer wel, perfecte foto.

‘Well, if you find a note tonight that sounds good, play the same damn note every night!’ (Count Basie)

Ik heb niets met jazz en niets met blues. Toch is er iets dat me raakt: imperfectie. Ik krijg uitslag van gelikte popdeuntjes en word heel agressief van musical. Als alles klopt, als alles perfect past en loopt, dan is de muziek dood. Muziek moet schuren. Moet ziel en zaligheid hebben. Niet de beste zangers maken de mooiste muziek. Niet de zuiverste tonen maken de mooiste melodieën. De blue note schuurt en kraakt, maar geeft ziel aan dat wat je speelt. Niet perfect, maar wel prachtig. De blue

note buigt tonen en geeft net dat beetje extra. De blue note geeft meer dan er mogelijk is. Imperfectie in de muziek – de ziel van de melodie.

‘Al lig je diep Jojo, je lied wordt gehoord’ ( Jeroen Willems)

Niet de beste zangers maken de mooiste muziek. Het beste voorbeeld daarvan is Jacques Brel. Niet een begenadigd zanger, technisch gezien. Wel een begena-digd verteller. Brel zingt zijn verhalen met overtuiging. Het gaat niet om de techniek, maar om de ziel. Geloof-waardige imperfectie – misschien is dat het wel. Tenslot-te: wat komt er dichter bij de mens? Perfectie of imperfec-tie? Brel is geloofwaardig en vertelt zijn verhalen perfect, omdat hij imperfect durft te zijn. Net als Maarten van Roozendaal. Net als Jeroen Willems. Geen perfecte zangers, geen prachtige mannen. Maar het raakt tot op het bot.

‘We should embrace wabi-sabi’ ( J.A. Pak)

Imperfectie raakt. Steeds weer. Wabi-sabi, de kunst van de imperfectie. Alles is vergankelijk en niets is perfect. Streef niet naar perfectie, maar dompel jezelf onder in de im-perfectie. Niets is mooier dan dat. Het is het mooiste als het schuurt en als het kraakt. Dat wat afwijkt, beklijft. Dat wat schuurt zal overleven. Dat wat je niet verwacht, of wat net niet klopt. Dat is imperfectie. En dat is niet per se wat we zoeken, maar wat we kunnen zien en kunnen voelen, als we maar willen. Ik vind het prachtig, dat wat schuurt. <<

10 11

Wabi-sabi is de kunst van de imperfectie. Het is een Japanse filosofie die uitgaat van het feit dat alles vergankelijk en imperfect is. Alles. Niets blijft hetzelfde, alles verandert.

Dat wat schuurt

Wat maakt imperfectie sexy? Dat het dichtbij ons allemaal komt. Dichterbij dan perfectie. Het schuurt, het kraakt. Zoals het leven. Wabi-sabi, de kunst van de imperfectie. Imperfectie in de kunst?

‘What we see mainly depends on what we look for’ ( John Lubbock)

De eerste interessante zoektocht naar imperfectie in de kunst speelt zich af in de late Middeleeuwen en het begin van de Renaissance. Er wordt gezocht naar de perfecte manier om perspectief weer te geven in de schilderkunst. Het is de Trinità van de Italiaanse schilder Tommaso Masaccio uit 1425 dat een doorbraak veroorzaakt binnen de schilderkunst. Tientallen historici en wiskundigen hebben hier even zoveel modellen op losgelaten en laten zien dat het perspectief klopt. Masaccio’s zelf uitgedachte perspectiefregels werken: de figuren op het schilderij, en vooral het tongewelf in de achtergrond van dit fresco, lijken in het juiste perspectief te staan. Toch vind ik dit werk niet zo heel interessant qua voorstelling en perspec-tief.

Ruim honderd jaar eerder was een andere beroemde Italiaanse kunstenaar ook al bezig met perspectief. Giotto Di Bondone’s fresco’s in de Scrovegni kapel in Padua laten in verschillende beelden het leven van Christus zien. Op dit fresco zie je duidelijk dat er veel aandacht is besteed aan het perspectief, maar ook dat er overduidelijk weinig van klopt. Waar het perspectief van de kapel redelijk klopt, is er rechts een stuk dat een heel ander verdwijnpunt heeft. Dat was kenmerkend voor het werk

van Giotto en zijn tijdgenoten, die het perspectief nog niet feilloos konden toepassen. Toch stoort het mij niet. Het werk krijgt eerder iets magisch dat een extra dimen-sie aan het verhaal van Christus geeft.

‘Have no fear for perfection – you’ll never reach it’ (Salvador Dali)

Les Demoiselles d'Avignon van Pablo Picasso was ongeveer het eerste dat ik zag binnen de moderne kunst. Ik was gefascineerd. Niets klopte, maar alles leek perfect. Scheve ledematen, vervormde gezichten, maar perfecte vlakken en lijnen. De compositie is perfect, de figuren zijn dat niet. Het geheel klopt, de losse aspecten niet. Een werk dat eindeloos blijft boeien: je kunt er uren naar kijken en ziet steeds nieuwe dingen. Dat gebeurt doordat alles wat je ziet buiten je gewone ‘frame’ valt, buiten alles wat je gewend bent te zien in het dagelijks leven. Imperfectie schuurt en kraakt en houdt je scherp. Je kunt niet terugvallen op dat wat je kent. Dat maakt Picasso interessant. Dat maakt imperfectie interessant.

vlnr:Masaccio,Trinità, 1427Richard Avedon, Monroe, 1958Picasso, Les Demoiselles d’Avignon, 1906/07

Wie de worsteling met de bijbel aangaat en reflecteert op zinloos geweld, de schending van mensenrechten en internationaal recht, en daarnaast interesse heeft om op solidariteitsbezoek te gaan, vindt bij Sabeel genoeg uitdaging om in eigen context mee aan de slag te gaan.

tekst Els du Rieu – foto’s Mina Olsson

Bijbelse reflectie

In november 2013 vond in Jeruzalem de negende internationale conferen-tie van Sabeel plaats, met als thema ‘De bijbel en het conflict Israël/Pales-

tina’. Daarnaast vierde Sabeel 25 jaar Palestijnse bevrijdingstheologie. Vanuit deze wijze van theologiseren en het verlangen om met bijbelse inspiratie God’s licht te laten schijnen op het conflict, organiseert Sabeel sinds de negentiger jaren plaatselijke, regionale en internationale samen-komsten voor jongeren en volwasse-nen. ‘Sabeel’ is Arabisch voor bron en inspiratie. Middels bijbelstudie, ontmoeting en excursies inspireert Sabeel haar deelnemers tot reflectie op de wijze waarop wij de bijbel lezen en hoe wij de bijbelse verhalen, zoals de landbelofte, interpreteren.

‘Wie bezet de bijbel en wie bezet het land?’ was een van de onderliggende thema’s.

Sinds de negentiger jaren zijn Vrienden van Sabeel (fos)-groepen opgericht. In 2007 ook in Nederland. Zo mogelijk vindt elke twee jaar een internationale conferentie plaats. In november 2013 kwamen bijna tweehonderd deelnemers – Pales-tijnse christenen, Israëli’s, vertegen-woordigers van fos-groepen uit 15 landen – o.a. theologen, pastores, pelgrimsleiders, advocaten, docenten, onderzoekers, schrijvers, pensionado’s enz. voor zes of meer dagen bijeen in Notre Dame, het pelgrimshotel en

12

voorjaarsconferentie Wat hebben vrede en economie met elkaar te maken? Waarschijnlijk veel meer dan gedacht wordt. De voorjaars-conferentie van WereldWerk, op 8 en 9 maart te Fredeshiem, gaat hieraan uitgebreid aandacht besteden. Tijdens de Assemblee van de Wereldraad van Kerken, afgelopen november, werd gesproken over Just Peace (rechtvaardige vrede). Vrede kan niet zonder gerechtig-heid, en daarbij speelt de (wereld-)economie een uiterst belangrijke rol. Hoe verhouden de rijke landen zich tot het minder welvarende deel van de wereld? Wat is de rol van de banken? Hoe vaak zijn inheemse volken het slachtoffer van westerse, internationale ondernemingen, die met hun grootschalige mijnbouw en houtkap het leefmilieu vernietigen of vergiftigen? En er zijn nog veel meer zaken te noemen, bijvoorbeeld de wereldwijde

wapenhandel. Kunnen wij daar persoonlijk iets tegen doen? Wat is de rol van de consument? Kortom, een belangrijk thema.

Vrijdagavond 7 maart beginnen de jongeren van 16 tot 30 jaar al met een eigen programma, dat op zaterdagmiddag aansluit op de conferentie. Hetzelfde geldt voor een groep jonge ouders, die desgewenst hun kinderen mee kunnen brengen: de kinderen hebben tijdens de conferentie een eigen programma.

Meer informatie over het programma, de kosten en de wijze van aanmelden is te vinden op www.dgwereldwerk.nl en in de maandelijkse nieuwsbrief van Doopsgezind Wereldwerk.Opgeven voor de conferentie (tot 1 maart), of voor de nieuws-brief, bij jetromijn@hetnet.nl

van de bestuurstafelIn de afgelopen weken heeft Doopsgezind WereldWerk ruim € 10.000,– ontvangen voor de Filippijnen. Hartelijk dank daarvoor. Het geld is direct overgemaakt naar Mennonite Central Committee (mcc) dat samen met Church World Service actief is in gebieden ten zuiden van Tacloban. Er worden voedselpakketten verstrekt aan 3750 families en hun sanitaire voorzieningen worden verbeterd. Voor vluchtelingen uit Syrië die in vluchtelingenkampen verblijven, verzorgt mcc eveneens voedselpakketten.

Uw bijdrage, zowel voor de Filippijnen als voor Syrië, is nog steeds welkom op nl27 trio 0786880333 t.n.v. Doopsgezind WereldWerk o.v.v. Filippijnen of Syrië.

Het Anne Zernike Fund (azf) heeft er sinds enige tijd een nieuw bestuurslid bij: dr. Iris van der Tuin. Zij gaat zich onder meer bezighouden met het evalueren van studieresultaten van de vrouwen die een beroep doen op het azf voor aanvullende financiële ondersteuning. Een waardevolle aanvulling op de kwaliteiten van de andere bestuursleden.

conferentiecentrum van het Vaticaan in Jeruzalem. Uit Nederland waren er twee vertegenwoordigers van Vrienden van Sabeel Nederland, onder wie ondergetekende namens Doopsgezind WereldWerk.

De kracht van Sabeel is de bijbelse reflectie in de context van de steeds grimmiger wordende bezetting. Zo wordt het systematisch geweld in de Palestijnse samenleving inzichtelijk en invoelbaar. Een verhaal over Palestijnse kinderen in Israëlische gevangenissen kreeg diepgang in de vorm van een busreis door bezet gebied naar de Ofir-gevangenis nabij Ramallah, met uitleg van een advo-caat die zich inzet voor kinderen in gevangenschap. Sinds 2000 zijn achtduizend kinderen vanaf twaalf jaar opgepakt, geblinddoekt en geboeid meegenomen naar een militaire rechtbank, en/of gevangen gezet. Kinderen worden geslagen en

geschopt, blootgesteld aan misbruik en bedreiging, en eenzaam opgeslo-ten. Bij de gevangenispoort luister-den wij naar Gerard Horton, advocaat van Military Court Watch, en tot voor kort werkzaam voor Defence for Children International.

De voortgaande landroof in de bezette gebieden voor de aanleg van de scheidingsmuur of Israëlische wegen en nederzettingen, en de schrikbarende armoede van de bedoeïnen, is zichtbaar als wij met een bus via Oost-Jeruzalem naar Jericho reizen. In Oost-Jeruzalem is een kaalslag van woonwijken te zien die plaats moeten maken voor Israëlische nederzettingen; voor onze Nederlandse beeldvorming beter te duiden als immense Vinex-locaties. Die staan in schril contrast tot de golfplaten hutjes en met plastic doek gefabriceerde onderkomens van de plaatsmakers. Het racisme ten aan-zien van de niet-joodse bevolking van Israël wordt zichtbaar tijdens een bezoek aan een van de vijfenveertig troosteloze, zogenaamde niet-erken-de bedoeïnendorpen: Alsira, waar dorpelingen in 1983 grote delen van hun grond inleverden voor de aanleg van een luchtmachtbasis. Vanwege het hoge percentage werkloosheid, criminaliteit, drugs-trafficking en prostitutie weigeren veel bedoeïnen-stammen de gedwongen verhuizing

naar de zeven voor bedoeïnen ont-wikkelde steden, ontwikkeld in het Prawer Begin Plan. De ongeveer negentigduizend bewoners van de niet-erkende dorpen hebben een beperkte mate van zelf-bestuur, geen vergunning voor per-manente bebouwing, en ontvangen een minimum aan overheidsgeld voor scholen en gezondheidscentra, de aanleg van electra, een watervoor-ziening, verharde wegen, en het ophalen van vuilnis. Zij strijden voor het behoud van grond, huizen, vee, hun levenswijze en identiteit. Zij willen geen plaats maken voor chemische industrie, militaire basis, fosforwinning of joodse nederzet-tingen. Khalil Alamour, een van de leden van het dorpscomité van Alsira, heeft de benarde situatie van deze allerarmste Israëlische bevolkings-groep in oktober 2013 uit de doeken gedaan in het Europees Parlement.

De Sabeel-conferentie en de confron-tatie met de harde werkelijkheid van het bedoeïnenleven in de bezette gebieden, zetten aan tot nader onderzoek van de christelijke, joodse, seculiere en christen-zionistische metaforen voor het Beloofde Land. <<

13

links: op bezoek bij Khalil Alamour, dorpsleider van Alsira, een niet erkend dorp

rechts: graffiti op een van de scheidingsmuren in Bethlehem

Dopers perfectionismeHet verbijsterend vroom gefröbel van Jan en alleman

tekst Piet Visser – beeld Doopsgezinde Bibliotheek

14

uiteenviel. In 1557 keerden de rekke-lijker Hoogduitsers en de Water-landers hem de rug toe. Menno had erin toegestemd dat de echtmijdings-kwestie rond ene Swaen Rutgers – zij weigerde haar verbannen man in de steek te laten – gehandhaafd moest worden. De eerste grote scheuring was daarmee een feit. Het streven naar dagelijks perfectionisme zou heel wat mensenlevens frustreren. Wat te denken van het rigorisme van Jan van Ophoorn, een fanatieke leraar in Emden? Rond 1574 ontwaarde hij zoveel zondigheid in zijn gemeente, dat hij alle broeders en zusters in de ban deed! Behalve zijn vrouw – zij tweeën vormden als enigen nog de ware gemeente! De strijd om de meest zuivere gemeente Gods leidde tot een heus ‘Babel der Wederdoope-ren’. Dat werd naast Waterlanders en Hoogduitsers bevolkt door Zachte en Harde Friezen, Jan Jacobsgezinden, Jonge en Oude Vlamingen, onder-verdeeld in Groninger en Dantziger Oude Vlamingen, en wat niet al. De buitenwacht smulde van dat vroom-doperse gedoe!

‘Schickinghe Godts’Werden de Waterlanders voor de meest vrijzinnige richting versleten, toch hield men ook daar de teugels vrij strak. Neem het geval van Jan Philipsz Schabaelje. Deze gort-molenaar maakte begin zeventiende eeuw fortuin in bruisend Amsterdam. Hij kerkte bij de Waterlandse

gemeente van Joost van den Vondel. In 1624 werd hij vermaner in het Alkmaar van Hans de Ries. Gort was niet meer zijn ding, maar God. Jan had herderlijke talenten, terwijl het stichtelijk schrijverschap hem op het lijf geschreven was. Hij dichtte geestelijke liederen, bestudeerde de bijbel, en zette zich in om oud--doperse waarden in zijn tijd van luxe en welvaart te doen herleven. Totdat het noodlot toesloeg. Net weduwnaar geworden, raakte de treurende Jan in de ban van dienstmaagd en kousen-stopster Judith Lubberts. Niet enkel haar geest, maar klaarblijkelijk ook haar lijf bood hem lustig troost. (Eufemistisch noemde men destijds seks bedrijven ‘conversatie hebben’)! Na een ernstig gesprek met de gemeente bleken Jan en Judiths posities onhoudbaar te zijn. Judith verdween banwaardig uit het zicht van het doperdom. Deze ‘schickinghe Godts’ bracht haar zelfs in de schoot van de katholieke kerk, door zich als vroom klopje (een soort begijntje) dienstbaar te maken aan de God van Rome. En Jan? Die huurde een achterkamer aan het Fnidsen, waar hij

zich in eenzaamheid aan zijn privé-God en het christelijk schrijverschap zou wijden.

De lust van de lastAls door berouw en boete bezeten produceerde Jan Philipsz het ene stichtelijke lied na het andere. Hij schreef boek na boek: spreuken-verzamelingen, samenvattingen van de evangelies, een leven van Jezus, en later, toen hij weer naar Amsterdam was teruggekeerd, zeer omvangrijke prentbijbels. Zeer onlangs heeft de Doopsgezinde Bibliotheek dankzij een erfenis daarvan een zeldzaam exemplaar weten te verwerven: Den Grooten Figuer-Bibel met meer dan 500 paginagrote gravures. Ondanks zijn kommervolle lot zou Jan echter eeuwige roem verwerven met zijn geestelijke dialoog, de Lusthof des Gemoets: een klein formaat boekje van zo’n 600 bladzijden, dat sedert de eerste druk van 1635 maar liefst 103 keer herdrukt is. Dit is, zonder over-drijving, Nederlands meest succes-volle boek uit de Gouden Eeuw! De faam van grootheden als Vondel en Cats verschraalt daarbij. Tot op de dag van vandaag wordt dit kassucces – Schabaelje heeft er overigens nooit een cent aan verdiend – in het Duits en Engels nog gelezen door de Old Order Amish en Mennonites (onze ouderwetse knuffelgetuigen van moderne splijtzucht…).

Hoe dat ook zij, ik zou het doodzonde hebben gevonden als Jan nimmer die zonde had bedreven. <<

14 15

historie

Toen Menno Simons rond 1539 naar buiten trad als het nieuwe gezicht van de doperse hervormers was het zaak een totaal nieuw imago op te bouwen: de Münsterse miserie vóór hem had de haat en de hoon van de wereld over zich afgeroepen. Dat zou Menno gaandeweg lukken met zijn vredelievende, van de wereld afge-zonderde gemeente zonder vlek of

rimpel. Menno was een nuchter type – niet zo’n profetische Heilige-Geest-hijger die het doperdom zijn smetten had bezorgd. Een strenge tucht moest garant staan dat alle lede-maten van Christus’ lichaam, de gemeente, zuiver en harmonieus functioneerden. Het hemels ideaal van perfectionisme moest hier en nu gestalte krijgen. Voor wie die meetlat te hoog lag, restte afzondering van de gemeente. Zo’n zwakke broeder of zuster werd dan uit de gemeente verbannen. Dat werd niet beschouwd als een kille verstoting, maar als daad van naas-tenliefde. De afzondering stelde de zondaar in staat tot inkeer en berouw te komen. Wanneer de gemeente daarvan overtuigd was, werd het boetvaardige lid weer in de gemeen-schap opgenomen. De ban kon ook gepaard gaan met mijding: het ver-bod op omgang met de zondaar.

Betrof het een huwelijkspartner, dan kon de mijding zelfs leiden tot schei-ding van tafel en bed!

Verscheurd beeldDeze strenge tuchtmaatregelen zouden nogal wat ellende veroor-zaken. Aan het einde van zijn leven kon Menno niet verhinderen dat door deze tuchtpraktijk zijn gemeenschap

De ban werd niet beschouwd als een kille verstoting, maar als daad van naastenliefde

Wonen in een mooie omgeving, zorg van hoge kwaliteit

Zorggroep Oldael beheert twee bijzondere woonzorgcentra in Den Haag: Aelbrecht van Beijeren (Benoordenhout) en Oldeslo (Duttendel). Beide centra liggen in goede wijken, bieden ruime appartementen, een eigen keuken en begeleiding, zorg en verpleging op maat.

Gunstige tarievenU kunt bij ons terecht met én zonder indicatie. De tarieven voor wonen, zorg en service zijn gunstig.

Kennis maken? Graag. U kunt ons bellen op 070 - 530 05 08 (cliëntadviseur) of 070 - 530 05 30 (bedrijfsbureau). U vindt ook uitgebreide informatie op www.oldael.nl.

advertentie

Het lijkt tegenstrijdig. Dankzij de razendsnelle ontwikkelingen in de technologie zijn wij steeds beter in staat ons leven te perfectioneren. De maakbare mens en de maakbare samenleving lijken binnen bereik. Maar daarnaast is een ontwikkeling gaande waarin imperfectie centraal staat.

Imperfectie een nieuw ideaal?

16

Die ontwikkeling zien we met name in de kunst. De sloophouten meu-belen van Piet Hein Eek, het bewust imperfecte servies van Hella Jonge-rius, de expres stuntelig gemaakte kleistoelen van Maarten Baas. Imperfectie als nieuwe trend. Een reactie op al teveel Blokker en Ikea? Of is er meer aan de hand?

Streven naar perfectie Volgens Frits de Lange, hoogleraar Ethiek aan de Protestantse Theolo-gische Universiteit in Groningen, is er niets mis met het streven naar verbetering. Hij benadrukt dat de drang tot perfectie diep in de mens verankerd is. Dat was al zo bij de oude Grieken. Zij wilden het leven en het lot beheersen en streefden de ideale mens na. De Lange ziet ook in het communisme een poging de ideale samenleving tot stand te brengen, maar dat is compleet mislukt… Onze huidige liberale samenleving is erop gericht ieder individu een perfect leven te laten nastreven, mits de markt goed werkt. We zien dat ook dat een illusie is.

Opmars van de technologieDe maakbare mens in een maakbare samenleving? Is dat eigenlijk wel een nastrevenswaardig ideaal? De Lange schreef er destijds een bijdrage over in de bundel De nieuwe mens. Maakbaarheid van lijf en leden.1 Hij zegt: ‘Zie de ontwikkelingen in de geneeskunde. Daar komen we op het punt dat de grens tussen natuur, lichaam en techniek vervaagt. Vroeger was de geneeskunde gericht op genezen. Tegenwoordig is het doel het menselijk leven te verbeteren. Daarmee zijn we inmiddels heel ver. Denk aan plastische chirurgie, aan de mogelijkheden op het gebied van sekseverandering. Door bio- en nano-technologie kunnen we diep ingrij-pen in onze genetische structuur. Wanneer dat betekent dat het lijden van de mens teruggedrongen kan worden, dat we verlost worden van bepaalde ziektes, dan moeten we vooral niet op de rem trappen. Maar wanneer ons streven naar perfectie erop uit is de eindigheid van het leven te bestrijden, dan vind ik dat geen nastrevenswaardige ontwik-

keling. Er zijn wetenschappers die voorspellen dat het over niet al te lange tijd mogelijk is 120 jaar oud te worden. Maar moeten we een leven nastreven dat helemaal op technolo-gie gebaseerd is?’

Zacht zijn voor elkaarDan toch maar liever een imperfect leven in een imperfecte samenleving? De Lange: ‘In het christendom staat juist de imperfecte, de onvolmaakte mens centraal. Hoewel ook het chris-tendom de neiging naar perfectie wel kent in het streven naar een ascetisch leven en de navolging van Christus. Maar wij zijn niet als God. Daarnaar streven wordt als een oerbeeld van zonde gezien. De mens is sterfelijk, eindig en onvolmaakt.2 Nietzsche zei daarom ooit: het christendom is een religie voor mislukkingen. Zet een crucifix naast een beeld van een Griekse god, en je ziet twee totaal verschillende werelden en een totaal verschillende spiritualiteit. De bijbel geeft allerlei voorbeelden van de onvolmaaktheid van mensen. In het Oude Testament zijn belangrijke

figuren als David en Mozes onvol-maakt: ze maken fouten, doen de verkeerde dingen, zijn allesbehalve perfect. En God is een God van barmhartigheid, van vergeving. Hoe zou het leven zijn wanneer wij elkaar niet meer zouden kunnen of hoeven te vergeven? Ik denk dan aan dat mooie gedicht van A. Roland-Holst, waarin hij zegt: ‘Laten wij zacht zijn voor elkander’ (uit Zwerversliefde). En in de meest bejubelde film van 2013, de Italiaanse film La Grande Bellezza, wordt het leven verbeeld als één groot feest. Er komt een scène in voor waarin twee mensen elkaar confronteren met de donkere kant van hun bestaan, en desondanks elkaar oproepen mild te zijn voor elkaar. Voor mij is dat de mooiste scène uit de film.’

Is imperfectie sexy? 3

De Lange verwijst naar een psycho-logisch onderzoek naar wat mensen mooie mensen vinden. Daaruit bleek dat de ondervraagden vooral symme-trische jonge meisjes en jongens mooi vonden. Maar ook zeiden ze niet verliefd te kunnen worden op zulke mooie jonge mensen. Ze waren

te perfect gephotoshopt. Met andere woorden: wij worden kennelijk wel verliefd op imperfecte mensen. De imperfectie van de ander heeft een bepaalde aantrekkingskracht. Misschien omdat die ons meer boeit, misschien omdat de ander iets heeft wat ik niet heb, of wat juist mijn eigen imperfectie weerspiegelt? De Lange houdt zich bezig met de ethiek van het ouder worden. ‘Juist in het ouder worden komt het imper-fecte tot uitdrukking. Meestal vinden we ouder worden niet aantrekkelijk, eerder afstotend, maar ik wil de schoonheid van de ouderdom benadrukken: een gezicht waarop het leven staat getekend, ogen die veel gezien hebben, handen die hard gewerkt hebben.’

VergevenHet waren profeten en wijzen die de mensen terugfloten wanneer ze te overmoedig werden. Zijn het nu de kunstenaars die als hoeders van de humanitaire samenleving naar voren treden? De Lange: ‘De kunst heeft altijd een bepaalde profetische kant. Dat is zeker ook nu aan de orde. Daarnaast biedt ook religie een

manier om te leren leven met de eindigheid van het leven en dus met de imperfectie. Toen Bonhoeffer ontdekte dat zijn streven Jezus na te volgen gedoemd was te mislukken, werd hij in de erkenning van zijn imperfectie juist een groots mens. Dat we het leven willen verbeteren, onszelf willen verbeteren, is niet verkeerd, maar laten we in staat blijven elkaar te vergeven als dat niet lukt.’ <<

16 17

interview

1 De nieuwe mens. Maakbaarheid van lijf en leden, red. Frits de Lange, Kampen, 2000.2 Japan kent een kunstvorm, wabi-sabi, geworteld in het zen-boeddhisme, waarin schoonheid ervaren wordt in de imperfectie en in het accepteren van de eeuwige cyclus van groei, verval en dood. In de Japanse theeceremonie wordt gedronken uit raku gestookte kommen, die juist door hun onvolmaakte vormgeving een grote schoonheid hebben. (Zie ook het artikel op pagina 10 en 11, red.)3 In juni 2013 besteedde prof. Ellen Rutten (Faculteit der Letteren van de Universiteit van Amsterdam) in haar oratie aandacht aan de vraag waarom met name Rusland en Nederland gefascineerd zijn door imperfectie. De titel van haar oratie: Vintage-Rusland: wat imperfectie sexy maakt.

tekst Tea G. Rienksma – foto’s Rienk van der Star

gegrepenProfetische gloed

In de vorige eeuw werd het bijbel-onderzoek voortdurend beïnvloed door allerlei andere takken van wetenschap: antropologie, politicolo-gie, psychologie, filosofie etc. Steeds vanuit een andere invalshoek werden bijbelteksten en de achterliggende context tegen het licht gehouden en verklaard. Dat leverde talloze nieuwe inzichten op, en bevrijdde de bijbel van een hoop dogmatisch aankleefsel. Maar er ging ook wat verloren: de aandacht voor de Geest van, en in, en achter die teksten. Tot het boek The Prophets van Abraham Joshua Heschel verscheen. Heschel veegde fijntjes al die interpretatiemethoden van tafel en liet de profeten zien als mannen die gegrepen waren door Gods pathos. In en door de profeet keert God zich naar de mens toe. Krachtig, oorspronkelijk, meeslepend, sprankelend. Lang niet altijd makke-lijk, nog steeds niet. Hoewel we tegenwoordig misschien minder moeite hebben met de precieze boodschap van de profeten, als met de wijze waarop de profeet zich gegrepen weet door God.

Tegelijkertijd ligt juist daar de kracht van het boek: lees het, en hou op met analyseren en denken en redeneren. Lees het, en laat je meeslepen door de kracht van Gods aanwezigheid in deze wereld, zijn zorg en liefde voor recht en mensen. Lees: er ligt nu een prachtige vertaling van Hans van der Heiden, met een terecht gebruik van de Naardense Bijbel. Lees, laat niets je tegenhouden. Lees, en laat je overspoelen door een profetische gloed die ook nu nog raakt en bindt. Lees!door Wieteke van der Molen

De Profeten, Abraham Joshua Heschel, uitgeverij Skandalon (vertaling door Hans van der Heiden van The Prophets, Harper & Row New York, 1962), € 50,–

blootgegevenBedding van God

‘Dit boek is mijn dagboek. Maar het gaat niet over mij, over mijn leven met alle dagelijkse gebeurtenissen of over mijn eigen ervaringen. Het gaat over de werking van God in ‘mijn’ leven. Mijn leven, dat in feite niet ‘van mij’ is, maar van Hem. Mijn leven en de persoon die ik ben, zijn in wezen niet van belang. Ze zijn niet meer dan de bedding waarin dit mystieke proces kan plaatsvinden.’ Deze woorden schrijft Carine Philipse in de inleiding bij Jij zingt in mij Jouw naam. Mystiek dagboek. Bloemlezing. Bij het lezen van dit citaat, en ook bij het lezen van de titel van het boek, dacht ik: oef, wat moet ik met dat zweverige? Hoewel aangetrokken tot de Keltisch-christelijke mystiek, zou ik dit boek in de boekwinkel niet uit de kast hebben getrokken. Maar mijn volgende gedachte was: waarom zou ik me niet openstellen voor de gedachtegang van Philipse? Hoewel haar geloofstaal meerdere keren niet de mijne is, soms zelfs volledig

tegengesteld aan mijn geloofs-beleving – ‘Ja, ik ben totaal onmach-tig om ook maar iets te doen. Ik heb jou niets te bieden, Jij, die Alles bent. Jij geeft mij alles, ‘om niet’, gratis. Jij doet mij leven en ik mag alles aan-nemen uit Jouw hand’ – is bewonde-ring op zijn plaats. Zonder zich te bezondigen aan mooischrijverij geeft Philipse zich volledig bloot, en ze doet dit spontaan en authentiek. Dapper om dit te publiceren. Poëzie en proza wisselen elkaar af. Het is aan te bevelen het dagboek niet in één ruk uit te lezen, maar het te lezen als ware het een gedichten-bundel. Lees een stukje en laat het op je inwerken. Lees het in ieder geval met eerbied en respect.door Jehannes Regnerus

Jij zingt in mij Jouw naam. Mystiek dagboek. Bloemlezing, Carine Philipse, uitgeverij Discovery Books, € 19,90

avonturenKinderboek

Ton van der Stelt, lid van de doops-gezinde kring te Harderwijk, heeft een kinderboek geschreven: De avonturen van Bick en Pup. De veertienjarige Yaxin Man verzorgde de illustraties. Het boek bestaat uit zeven verhalen en is bedoeld om voor te lezen, of voor beginnende lezers om zelf te lezen. De hoofdpersonen Bick en Pup zijn broer en zus, ze zijn twaalf en acht jaar oud en samen beleven ze veel spannende en leuke dingen. Een deel van de opbrengst van het boek gaat naar de Stichting Kinderen Kankervrij (KiKa).

De avonturen van Bick en Pup, Ton van der Stelt, uitgeverij Boekscout, € 13,45

vonkBoodschappers van de Eeuwige

‘Hebt u ooit engelen gezien? Wij niet! De één gelooft er heilig in, een ander kijkt met milde ironie naar dit merk-waardige fenomeen. Misschien moet je wel een groot mystiek talent hebben om ze waar te nemen. En dat hebben we niet! Maar soms, in onze pastorale praktijk en daarbuiten, zagen we in mensen wel een ver-wijzing naar de Eeuwige zelf. Alsof ze boodschappers van een andere wereld waren en even boven zichzelf uitstegen.’ Het zijn woorden van de oud-predikanten Renata Barnard en Folly Hemrica. Zij stelden een boekje vol engelenverhalen samen, waarin gewone mensen op redelijk invoel-bare wijze een vonk laten overslaan van ontroering, bewondering, op-winding of verwarring. Er worden ontmoetingen beschreven met (dood)zieken, gevangenen (‘bajesengelen’), zwervers en verslaafden (‘straatenge-len’) en ‘Bijbelse engelen’. Af en toe gelardeerd met fraaie stukjes poëzie. De bijbelse engelen detoneren wat met de beschreven verhalen van ‘gewone’ mensen. Mensen die bij de waarneemsters een bijzonder, on-beschrijfelijk gevoel teweeg brengen.

lichaam ergens verbroken is’. De TimeWaver kan de verbinding tussen materie en geest tot stand brengen, zo wordt beschreven. Naast aandacht voor kwakdenken is er een interview met de actrice Julika Martijn. Zij schreef samen met Ton Jorna een boek over Etty Hillesum. Martijn laat ons weten dat zij veel ‘merkwaardige synchroniciteiten’ ziet tussen het leven van de in Auschwitz gestorven Etty Hillesum en de periode waarin Martijn aan een script van een voorstelling over Hillesum werkte. Tja.

BewustZijn, uitgever Onno van Lith, € 7,50 (incl. porto) of in de boekhandel

stilteGedachten gevisualiseerd

In 2001 is achter de doopsgezinde vermaning in Twisk een slordig schuurtje opgeknapt tot Stilte Boetje. Een meditatieruimte waarin naast een kruis en ‘heilige boeken’ ook een groen schrift ligt. In dat schrift zijn door de bezoekers gedachten op-geschreven. De doperse Twiskers haalden uit de gedachtestromen verschillende thema’s die vervolgens door fotografe Jane Verijzer gevisua-liseerd zijn. Zo zien we bij het thema ‘gecodeerd’ koeien met een nummer in het oor. ‘Chaos’ toont een totaal verwarde elektriciteitsmast. ‘Belofte’ laat een regenboog zien in een verstild landschap. Veel fraaie, stralende natuurfoto’s, maar ook foto’s die de kwetsbaarheid van het leven weergeven. Het boekje is een cadeau aan de bezoekers van het Stilte Boetje.

In de stilte zal ik je ontmoeten is uitge-geven door de doopsgezinde gemeente Twisk. Te bestellen bij mevr. C. Laros, corrielaros@hotmail.com | 0227 57 05 96, € 6,65 (excl. porto)

Op het moment dat je zoiets probeert na te vertellen vervliegt een groot deel van dat gevoel omdat woorden slechts armzalige duiders zijn. Toch is het de schrijfsters aardig gelukt om hun gevoel van verwondering te verwoorden. Maar om dat nu allmaal toe te schrijven aan engelen…

Engel met gebarsten vleugel, Renata Barnard en Folly Hemrica, uitgeverij Docete, € 8,50

kwakdenkenBewust zijn?

‘Het leven is eenvoudig, het leven is iets echts, het leven is levend.’ Waar vind je ze nog, de tegeltjeswijsheden die een mens positief proberen te stemmen? Juist, in het tweemaande-lijks magazine BewustZijn. ‘Persoon-lijke ontwikkeling’ staat centraal in het blad, waarin de hoofdredacteur schrijft dat zij zich thuis voelt bij Rudolf Steiner (grondlegger van de antroposofie). Steiner komt bij haar ‘telkens weer even om de hoek kijken’. BewustZijn besteedt aandacht aan de Duitse filosoof en natuur-kundige Marcus Schmieke. Van hem leren we dat het bij ziekte ‘is alsof de verbinding tussen de geest en het

Tenzij anders vermeld, zijn de bijdragen op deze pagina’s van de hand van Martin Maassen, martin.maassen@doopsgezind.nl

19

De zonnetjes bij de besproken boeken & bladen geven de waardering van de recensent weer. Die kan uiteenlopen van één zonnetje (niet best) tot vijf (mag op uw nachtkastje niet ontbreken).

boeken & bladen

18

Tom Rijken (57) is predikant in de doopsgezinde gemeente Amsterdam. Hij was betrokken bij de oprichting van het Platform Church Mediation, en is inzetbaar als mediator en coach. Hij woont in Oosterhout in het Brabantse land, waar hij volgens eigen zeggen niet weg te branden is.

Wat betekent het woord ‘doopsgezind’ voor u?‘Dat ik in de ruimdenkendheid van het geloof onderweg mag zijn, en niet word afgerekend op dogmatische geloofsstellingen die mensen bedacht hebben om elkaar in een keurslijf te houden.’

Welke bijbelse figuur zou u een dag willen zijn?‘Mozes. Met name het moment dat hij onderweg is met zijn schaapskudde in de woestijn, en uiteindelijk een bijzondere ervaring heeft met een innerlijke stem die hij als God duidt. Mozes is niet zoekende naar iets – hij heeft een vrouw, kinderen en werk. Hij heeft een balans gevonden in zijn leven. Maar op het moment dat hij

onderweg is met zijn schapen, overkomt dit hem in de woestijn. Dat vind ik een mooi beeld.’

Welke niet-bijbelse persoon is voor u een profeet?‘Dag Hammarskjöld. Hij is eind vijftiger jaren van de vorige eeuw vn-secretaris geweest en omgekomen bij een vliegtuigramp. Hij was vredelievend en stond voor het oplossen van conflicten op pacifistische wijze. Toen zijn dagboek werd uitgebracht, bleek hij een religieus en spiritueel persoon geweest te zijn. Dat was helemaal niet bekend. Hij schreef dat ieder mens uniek is en in ieder mens God aanwezig is. Daar word ik warm van. Ik wil ook in ieder mens iets unieks zien.’

Waarover werd u voor het laatst echt kwaad?‘Toen mensen in mijn omgeving zich een tijdje geleden niet aan al gemaakte afspraken hielden. Ik kan daar slecht tegen.’

Wat zou u veranderen in Nederland als u minister-president werd?‘Ik zou het begrotingstekort terugbrengen naar nul. Ik vind dat wij nu niet moeten leven op het tegoed van onze kinderen en kleinkinderen. Laten wij onze uitgaven aanpassen naar wat ons land verdient.’

Waar bidt u voor?‘In de basis bid ik niet, maar dank ik voor het leven. Danken is mijn uitgangspunt van het leven, daar ik mij een begenadigd, gezegend mens weet. In mijn danken komen wel elementen van bidden tot uiting. Als ik dank voor mijn gezondheid, zit daar de gedachte achter dat ik mijn gezondheid mag behouden, en mag leren omgaan met datgene wat vanwege mijn gezondheid niet meer kan.’

Hoe ziet de hemel er uit ?‘De hemel is het universum, de oceaan van liefde waar wij in terechtkomen als we de laatste levensadem uitblazen. Energie kan niet vergaan, dus ons leven kan niet vergaan. Wij leven in de geest dóór op een plek van licht en goed-heid; welke mooie metaforen u daar ook maar aan wilt verbinden. Maar als ik mijn eigen hemel mag ontwerpen, is er veel bier en goede wijn. En vieren we constant carnaval!’

2120

uit de kastOver doopsgezinden wordt gezegd dat zij ‘stillen in den lande’ zijn. In deze rubriek dagen we hen uit om uit de kast te komen, zichzelf te laten zien en hun geloof onder woorden te brengen.

Van welk lied krijgt u kippenvel?‘Het lied uit het Nieuwe Liedboek Die chaos schiep tot mensenland van Huub Oosterhuis. Bij de prachtige tekst en melodie kan ik ontroerd raken, alsof er een snaar in mij wordt geraakt. Ik zet het vaak heel hard op in de auto als ik moe ben. Van dit lied zegt mijn organist: “Tom, je hebt de gemeente dit lied het afgelopen halfjaar al vier keer laten zingen”.’

Welk boek ligt er op uw nachtkastje?‘Het boek van de filosoof Frédéric Lenoir De Wereldziel. Een mooi boek, waarin in romanvorm de verbondenheid tussen de wereldgodsdiensten wordt verwoord. Dit boek zou ik mensen aanraden. Ik geef het ook cadeau op verjaardagen. Het boek waar ik dagelijks uit put in dit stadium van mijn leven, is Dag Hammarskjöld’s De langste reis is de reis naar binnen. In dit boek klinkt de volgende spreuk door: “Zeg dank tegen het verleden en zeg ja tegen de toekomst”.’

Waar mogen we u om drie uur ’s nachts voor wakker maken?‘Om met mijn liefste naar de prachtige sterrenhemel te kijken, of een heerlijke Bossche bol te eten.’ <<

Tom Rijken

tekst Jan Willem Stenvers – foto Johan Tempelaar

‘Energie kan niet vergaan, dus ons leven kan niet vergaan’

Op 7 maart is het veertig jaar geleden dat de doopsgezinde theoloog en predikant Frits Kuiper overleed. Als predikant werkte hij in de doops-gezinde gemeenten Amersfoort

(1924), Krommenie (1928), Alkmaar (1932) en Amsterdam (1947-1963). Kuiper was de meest uitgesproken en meest markante doperse theoloog in ons land gedurende de twintigste eeuw. Zijn sterfdatum lijkt een goede gelegenheid te zijn om zijn persoon en werk nog eens vanuit verschillende perspectieven te belichten.

Symposium > Amsterdam, donderdag 6 maart 10.00-16.00 uurTijdens dit symposium, waaraan verschillende bekende theologen deelnemen, zal het boek Naar Messiaans Communisme over Frits Kuiper van de hand van dr. Pieter Post worden gepresenteerd.

Herdenking echtpaar Kuiper-Heuvelink> Oosterbeek, vrijdag 7 maart Een feestelijke herdenking, met onder meer een kleine expositie, levensverhaal aan de hand van dia’s en een lezing door ds. Gert-Jan Loor.

Kerkdienst > Alkmaar, zondag 9 maart 10.00 uurDienst onder leiding van de predi-kanten Carolien Cornelissen, Pieter Post en Alle Hoekema. Daarna samenzijn met onder meer persoon-lijke indrukken van ds. en mevrouw Kuiper door ds. George Schepperle.

Meer informatie en volledig programma op www.doopsgezind.nl | agenda

herdenking Frits Kuiper afbeelding: Frits Kuiper (ca. 1942) door Edgar Fernhout (1912-1974)

colofonDoopsgezind NL is een uitgave van de Algemene Doopsgezinde Sociëteit (ads) en verschijnt tien keer per jaar. Het blad wordt tegen een vrijwillige bijdrage toegezonden aan alle leden van doopsgezinde gemeenten. Vrienden en belangstellenden die het blad willen ontvangen, betalen € 35,– per jaar. U kunt zich opgeven

via de aangegeven contactgegevensin dit colofon.U kunt uw bijdrage overmaken op rekeningnummer 24.34.93.886 t.n.v. Algemene Doopsgezinde Sociëteit onder vermelding van ‘dnl 2013’.Hoofdredactie Johan Tempelaar (coördinator communicatie)Eindredactie Marijke van DuinRedactie Kalle Brüsewitz, Martin Maassen, Wieteke van der Molen, Tea Rienksma, Jan Willem Stenvers

Ontwerp & opmaak Susan de Loor,Kantoordeloor, HaarlemDruk gbu Grafici, UrkAdvertenties Saskia MeertsOplage 7.500Papier G-Print Proost & Brandt,fsc-gecertificeerdContact redactie & advertentiesSingel 454 | 1017 aw Amsterdam t 020 623 09 14 | dn@doopsgezind.nlwww.doopsgezind.nl

Abonnement Groot lettercbb 0341 56 54 99 of info@cbb.nl Het volgende nummer van Doops-gezind NL verschijnt begin maart. Reacties voor ‘ingekomen’ uiterlijk 10 februari 2014 aanleveren.Brieven dienen kort en zaakgericht te zijn. De redactie behoudt zich het recht voor om bijdragen in te korten of niet op te nemen.© ads 2014

23

Leoni Jansen zingt tijdens deze dienst en na afloop ervan liederen van haar cd Wat ongezegd bleef (2013). Op deze cd staan bewerkingen van bekende en minder bekende liederen van Huub Oosterhuis. Ze vertelt: ‘Tijdens een bijeenkomst van Preek van de Leek werd ik eens gevraagd om het Lied van Rispa van Huub Oosterhuis te zingen. Ik werd er door aangestoken en ben meer van hem gaan lezen. Ik ben niet christelijk en benader zijn teksten als poëzie. Het bijzondere is dat de liederen een universele betekenis hebben – het zijn archetypes, een soort

Leoni Jansen is presentatrice, zangeres en theatervrouw. Op het moment toert zij samen met Eric Vaarzon Morel door het land met het theater/muziek-programma Santiago. Vanaf maart speelt en zingt zij ook de solovoorstelling Het geheim, waarin ze het verhaal van haar overleden vader vertelt. De rode draad in haar werk is het bruggen willen slaan tussen verschillende culturen. Niet voor

niets is zij ambassadeur van de inter-na tionale organisatie MasterPeace, die muzikanten uit landen in oorlog samen-brengt om door middel van muziek eenheid te creëren. Binnenkort gaat zij de regie voeren over een groot Master-Peace-concert in Istanbul.

Feestelijke Valentijnsdienst 16 februari 10.30 uur, Lokhorstkerk, Pieterskerk-straat 1, Leiden. Voorgangers: ds. Laura van Asselt (remonstrants) en ds. Sonja van der Meulen (doopsgezind). Na afloop is er gelegenheid een broodje te eten. Graag vooraf aanmelden via info@ads.nl of 020 6230 914.

22

kort

oerteksten die raken aan dingen die groter zijn dan wijzelf. Er zit bovendien veel lucht in de liederen: als zangeres heb ik de ruimte om zelf veel in te vullen.Later heb ik contact gehad met Huub Oosterhuis zelf. Hij ging ermee akkoord dat we liederen zouden samen-voegen en dat mijn man, Onno Krijns, nieuwe compo-sities op zijn teksten zou maken. Het resultaat is een cd met kleine, gevoelige liederen met pianobegeleiding. Op 14 maart gaan wij tijdens een workshop in het klooster in Huissen de nieuwe composities en arrangementen met koren instuderen. Fijn om de liederen ook op 16 februari in Leiden te mogen zingen.’ <<

Valentijn DoRe

volgende nummer

Feestelijke kerkdienstin Leiden met Leoni Jansen

‘All you need is love’. Doopsgezinden en remonstranten kunnen dat beamen. Zij staan in 2013-2014 stil bij hun verbintenis die maar liefst vier eeuwen wist te trotseren. Om die lange liefde te vieren is er in de week van Valentijnsdag op zondag 16 februari een feestelijke kerkdienst in Leiden.

tekst Michel Peters – foto PR

DoRe

Na een leven vol trouw, zorg en aandacht is overleden

Johannes Anthony Veen Getrouwd geweest met Johanna Alberta Veen-Arink

Steenwijk * 8 november 1919 † 19 december 2013

De kerkdienst ter nagedachtenis was dinsdag 24 decemberin het kerkgebouw van zijn Doopsgezinde Gemeente Steenwijk.

CorrespondentieadresOnnastraat 12 | 8331 hm Steenwijk

Na een lang en bewogen leven is op 14 december 2013 in Australië overleden

Foppe BrouwerZijn leven stond in het teken van het dienen van God en het uitdragen van zijn woord. Wij wensen zijn vrouw en dochters heel veel sterkte om dit verlies te dragen.

Kerkenraad en leden Federatie Doopsgezind-Gereformeerd Ameland

prijswinnaars kribtogramDoopsgezind NL december 2013 | januari 2014

Driedaags seizoensarrangement op Mennorode voor twee personen> J. Hoogland-Duiker uit St. Annaparochie

Dopper Steel> A. Brienne-Wielenga uit Medemblik> Henk Swart uit Bussum

Driemaal een boekenbon van € 10,–> E.R. Killian uit Aalsmeer> F.G. Nijenhuis uit Oldekerk> N. Stuiver uit Aalsmeer

De winnaars hebben persoonlijk bericht ontvangen.

 Doopsgezind  Remonstrant  400 jaar verkering

> Identiteit vs. exploitatie> Seminarium-special en nog veel meer…

> God of Mammon?> Matthias Smalbrugge over ‘Een godvergeten crisis’

‘Ik ben dankbaar voor al het goede dat het leven mij gegeven heeft’

Vandaag is overleden ûs mem, beppe en âlde beppe

Hijlkje de Jong-de Vries Hieke Sedert 20 februari 1976 weduwe van Fokke Aukes de Jong

* Terhorne †Akkrum 10 maart 1912 20 januari 2014

Driebergen: Auke en BepAkkrum: Geart en JoukjeTwello: Wybren † en HinkeRolde: Wytske † en Stoffer en PetraLeeuwarden: Ypie en ReinMelick: Anno en Annemarie

Klein- en achterkleinkinderen

CorrespondentieadresG. de Jong | Leppedijk 20 | 8491 gl Akkrum

zoeken ook vaak ongelijkheden vin-den. Het is alleen de vraag of de theorie als zodanig bewust bedacht is door de Amerikaanse geloofs-gemeenschap. Het is namelijk niet zo gek dat de doeken fouten bevat-ten, zeggen quilters op internetfora en websites. Het vereist zoveel werk en precisie om een perfecte versie af te leveren, dat het praktisch onmoge-lijk is. Bewust een fout plannen hoeft helemaal niet.

In de Amish-wereld gaan daarnaast stemmen op dat de theorie, theolo-gisch gezien, niet klopt. Er is er maar immers één volmaakt, en dat is God. De gedachte dat je bewust een fout moet inplannen, omdat je in staat bent iets perfects af te leveren, is veel te arrogant. Als mens ben je perfect als je iets aflevert wat net niet klopt. Eigenlijk wordt zo ook gezegd dat

niemand zijn best hoeft te doen voor een imperfecte quilt!

Het Amish-verhaal achter het ‘humility block’ lijkt dus vooral een excuus. Een theorie om zelfs de onvolmaaktheden in een quilt bijzonder te maken. Volgens sommige bronnen is het zelfs ooit bedacht door een fabriek die per ongeluk een lading doeken met een foutje erin afleverde. Als mooi ver-kooppraatje bedachten ze dat het zo hoorde volgens de boerengemeen-schap uit de Verenigde Staten.Er zijn ook bronnen die beweren dat de afwijking in een quilt helemaal niks te maken met een fout. Het heeft te maken met exclusiviteit. Veel quilters maken hier en daar heel bewust een ongelijkheid in hun creatie. Niet om imperfectie na te streven en daarmee op de Amish te lijken. Nee, om de quilt uniek te maken. Als ware het een handteke-ning op een schilderij, zo zorgen quilters dat hun doek de enige in zijn soort is. Uniek en imperfect. <<

24

Lapjes stof en naald en draad ver-spreid over de tafel. Een groepje vrouwen dat er rustig kwebbelend omheen zit en druk aan het werk is. Een gemoedelijke bezigheid: quilten. Je zou het bijna perfect noemen. Maar volgens sommigen is dat het pas als de quilt uiteindelijk imperfec-tie bevat, ofwel een ‘humility block’. Een stukje dat afwijkt van de rest. Hoe komt men daarbij, en klopt het wel?

De theorie zou van de Amish komen. Alleen God is volmaakt zeggen zij, dus mag je als mens niet iets perfects maken. Ook niet een prachtige quilt. Hoe nauwkeurig en intensief er ook aan gewerkt wordt. Om God niet te tarten, moet een stukje van het doek net afwijken van het patroon. Het is geen onbekend verhaal, en wie naar een quilt kijkt kan met goed

humility block

tekst Jan Willem Stenversfoto iStock

Groen, rood en wit wisselen elkaar af in printjes en afbeeldingen van bloemen op het doek. Eén lapje is echter blauw. De quilt klopt niet. Of toch wel?

ExclusiefAls mens ben je perfect als je iets aflevert wat net niet klopt