0810- Dil Oghuznamenin Dili.pdf

  • Upload
    sermedi

  • View
    65

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • AFAQ SGROVA

    OUZNAM NN

    DL

  • +xtisas redaktoru v n szn mllifi:

    AMEA-nn mxbir zv fil.e.d., professor, T..Hacyev

    Ryilr:mkdar elm xadimi, fil.e.d.,professor, N. M. Xudiyev Fil.e.d., professor. B..Xlilov Fil.e.n, dosent. .M.Krimov Fil.e.n, dosent. H.A.Mirzyev

    A.M.sgrova. Ouznamnin dili. Bak, Thsil

    NPM, 2011, 207 sh.

    Kitabda XVI-XVII srd yazya alnm ifahi dbi dil abidsi olan Ouznamnin lt trkibi leksik-semantik chtdn thlil olunmu, leksika v frazeologiyas sistemli kild linqvistik thlil clb olunaraq dbi dil tarixind mvqeyi myynldirilmidir.

    Drs vsaiti filologiya fakltsinin mllim v tlblri, magstrlr, dili mtxssislr n nzrd tutulmudur.

    Kitab barsind z qeyd v tkliflrini atdracaq oxuculara qabaqcadan minntdarlmz bildiririk.

  • 3

    Abidnin uurlu tdqiqi

    limizd olan Ouznam XVII srd yazya alnm hesab olunur. lbtt, abidnin dili Azrbaycan trkcsinin XVII srdki baqa yazl bdii nmunlrinin dilin uyun glir. Ancaq he bir trddd etmdn demk olar ki, abidnin yaradlmas tarixin drinliklrin gedir. Birinci ona gr ki, atalar sz v msllrdn, hikmt klamlardan ibart olan bu toplu bir srin, iki srin mhsulu ola bilmz. Bilindiyi kimi, dilimizdki atalar szlri min illrl davam edn dnc yaradclnn v hyati tcrb mumildirmsinin nticsidir. O biri trfdn, Ouz xalqlarnn yaradclq nmunlrinin mumi kild Ouznam adlandrlmas qdim nny malikdir. O biri chtdn, eynn Dq Qorqud Kitabnda olduu kimi, istr qrammatika, fonetika, istr leksika v frazeologiya materiallarnda Azrbaycan ouzcasndan knara xmalar var. Bu da abidnin iindki yaradclq mhsulunun XVII srdn ox-ox qdimlr getmsindn xbr verir. Baqa msllrl yana, bu deyilnlr d abidnin tdqiqini bir daha aktualladrr. Filologiya zr flsf doktoru Afaq sgrova bu kitabnda Ouznamnin dilini tdqiq edir. Bu tdqiqat iki baxmdan diqqti kir: birinci, Ouznam abidsi elmi ictimaiyyt tqdim olunandan bri, mumiyytl, tdqiqata clb olunmayb. Bu, ilk aradrmadr ki, hmin qiymtli tarixi yazl abid tdqiqat obyekti seilmidir. Tdqiqat, ikinci, o baxmdan diqqti kir ki, sviyysi il abidnin tarixi dyrin layiqdir. A.sgrova masir dililiyin tlblrin uyun bir i yazmdr. V yeri glmikn deyim ki, tdqiqat boyunca yuxarda deyilnlr nzr alnr. Kitabda Ouznam dilinin leksika v frazeologiyas tdqiq olunur. mumn tarixi abidlrin dilindn danarkn lt trkibinin mnyi zrind

  • 4

    dayanmaq byk maraq ksb edir. Bu msl dbi dilimizin tarixind milli v cnbi ltin nisbtini myynldirmk n zruridir. Bu nisbt konkret tarixi mrhllrd dbi dilin xlqilik v ya qeyri-xlqilik drcsini ks etdirir. A.sgrova abidnin dilind milli leksikann byk stnlk tkil etdiyini gstrir. Bu qnat tarixi gerkliy tam uyundur. Bel ki, Ouznam atalar sz klliyyat olaraq folklor materialnn yazya alnmasdr. Demli, burada xalq danq dili, trk leksikas hqiqtn aparc olmaldr. Btn blmlr zr thlild bu prinsip sas tutulur: sinonim crgd trk szlrinin stnly, sz yaradclnda milli szlrin alnmalardan fall v s. Htta bu cht fikir verilir ki, arxaikln leksik ktlnin iind diferensiallq var, msln, adlarda milli szlrin arxaiklmsi alnma szlrin mqavimti il ba verdiyi halda, fellrin arxaiklmsi daxili inkiaf fakt kimi tzahr edir. nki fellr istisnasz olaraq milli ltdn ibart olur. Bu, ox inc mahidnin nticsidir. Fakt A.sgrovann tdqiqat kimi mstqil dnc sahibi olmas v yetkinliyi il baldr. Sz yaradcl bhsind mllif szdzldici kililrin tarixi inkiafna diqqt yetirir, mhsuldar v qeyri-mhsuldar kililri myynldirir. kililrin arxaiklmsind kili sinonimliyi sas tutulur v sinonim crgd baqa trkclrl tarixi rolunu aqlayr. Kitabda Ouznam dilinin frazeologiyas da yksk elmi sviyyd ilnmidir. Frazeoloji birlmlrin semantik qruplar zr tdqiqi abidnin bdii dil mnzrsinin elmi qavranmasna imkan verir. Dililik tdqiqatlarnda adtn atalar szlri v msllri d frazeologiyann bir nv kimi gtrrlr. A.sgrova tbii ki, atalar szlrinin linqvistik thlilind bu yolla ged bilmzdi v getmir. O, sil frazeoloji ideomatik

  • 5

    birlmlri seib, semantik baxmdan qrupladrb thlil edir. Bu mnada A.sgrovann frazeologiyan bu kild yrnmsini glck tdqiqatlara da tvsiy edrdik. A.sgrova Azrbaycan dilinin tarixi abidlrini yax bilir, yeri gldikc Ouznamnin dil nmunlrini Dd Qorqud kitab, Nsimi, Fzuli dili il mqayis edir. Bu cht d elmi ntic n grklidir ki, mllif masir dialektlrimiz d mracit edir, myyn arxaizmlri orada tapr. Bellikl, xanm tdqiqat dilimizi bir btv halnda alb aradrr.

    A.sgrova nzri dililik msllrin blddir v thlillrd trkoloji dbiyyatdan da smrli istifad etmidir.

    Tkrar edirm: A.sgrovann tdqiqat Ouznam nin tarixi mzmununa layiqdir. Abidnin leksika v frazeologiyas mkmml thlil olunmudur. Ancaq eyni kild abidnin dilinin fonetikas bir, morfologiyas bir, sintaksisi bir mvzu kimi z istedadl tdqiqatlarn gzlyir. V hesab edirm ki, abidnin btv filoloji tdqiqi bizi gzlyir, tarixi etnoqrafik aradrlmas tarixi alimlri gzlyir. A.sgrovann tdqiqat balancdr. Hr halda, xanm elmi ictimaiyytimizin diqqtini bu abidy lazmnca clb ed bildi.

    T..Hacyev

  • 6

    I. HAQQINDA

    , -, - , .

    , , , , . - -- . 2000- . , , .1

    , , , . , , .

    1 .. . : , 1987, sh, 11.

  • 7

    .2 , , , , . , , . , , - , .

    . 1. O, 1987- .

    . , ... , (Oz, 16). , , - il , - . .

    2 .. . . //

    . : , 1997, sh, 186. 1 . , 1969, . 443; . .. : , 1987, sh, 5. .. . : , 1985, sh, 25;

  • 8

    , . - .

    , (Oz, 38).

    . - , - .

    , .

    - . 1.

    , , .

    1 .. . :

    . .. , 1985, sh, 26.

  • 9

    -

    - . , - . , . , . , - . 2000- 10.000- , .

    , - , . .

    , . . , , . n n ilkin tsnifi szlrin mnyi prinsipi sasnda aparlr. , . mumilk szlr

  • 10

    abidnin lt trkibinin ox byk bir hisssinin tkil edir ki, bu szlr , i.

    , - . :

    1. : , , , , , , , , , , , , , , , ;

    (47)1. , (70)

    - (82) ( ?)

    , (70). , (30). ? (19)

    (116). .

    (33). , (161), , (189), (83).

    , .

    2. Mnbd rast gldiyimiz , , , , , , , , , , , , , . .

    1 t

    t (: . ., 1987, 223 .)

  • 11

    (68). (58). , (30). (70). (116). (75). (129). , (132). (156). (159). , , (146). (70).

    Mxtlif heyvanlarn adn : , , , , , , , , , , , . bu kimi szlrd d leksik-semantik chtdn eynilik mahid olunur. , (63). (159). (161). (124). , (143). (154). (160). , (124). : (30). ( ) (78). (62).

    3. misal olaraq, , , , , , , , , , . olduu kimi Ouznamd d .

    , (63). (63). (66). , (66). (42). (40). (40). (79). (89). , (88).

  • 12

    4. misal olaraq, mumilk olan , , , , , . gstrmk olar.

    , (26). (71). . (198). .

    nbd ilnn: , , , , , , , oba, da v s. kimi szlr mkan mzmunludur.

    . (201). , . (50). (169). (161). (102).

    .

    5. . : , , , , .

    , , (201). (149). ( ) (201). (198). (156). (65).

    nisbtn . , , . geni mnada .

    6. Ouznamd ilnmi leksemlrdn .

    , .Yalnz bunlar bugn d masir

  • 13

    onomastikamzda mumilk vahidlr hesab olunur. , v ya hadislrl bal tannm . : ( ). , (- ), , ( ).

    (60). (136). , , (91). , (196).

    srasnda , , , , , , v s. bu kimi vahidlr ilnmidir.

    (55). , (33).

    , (34). , (38).

    - .

    7. . : ( ), ( ), ( ), ( ), ( ).

    (62). , (162). - (126). , (86).

    - . , .

    8. . .

  • 14

    . : , , , , , , , , , , . .

    (25). , (53). . , (141). (76). (91). (56). , (108). , , (141).

    d abidnin dilind myyn qdr ilnmi v bu szlrin ksriyyti quruluca dzltm szdr. : , , , , , , , , .

    (38). (40). (58). . (62). - (123). (148). (78). (93).

    9. . : , , , , rk, , .

    (148). (25). (26). (69). (87). (164). , (88).

    10. . : , , , , , .

    (70). (37). (37). , (47).

    11. - . ,

  • 15

    . . : , , , , , , , , , , , , , , , -, , .

    , (113). (56). (56). , (55). (52). () (35). , (62). (113). , , , (117). (123). (150). (151). , . , (33). (38). (129). (133).

    , . , , .

    Khnlmi szlr

    . . - - .

    , , .

  • 16

    - . ,

    , . , , - .

    i , .

    :

    1) . , . - . :

    ) ; )

    ; )

    f.

    , , . :

    , . , . ( , ) (40). (122). ( , ) (60).

    . (DLT, ., 64): , (, )

  • 17

    . ( ) (, 60).

    , , .

    . (49).

    . (DLT, ., 134).

    . ( ) (KDQ, 110). , , .

    , . , (114). . - () , ( , ) (, 82).

    , . -, (KDQ, 118), , (T.sz, 59).

    , , , .

    , . , ( , - - (131)).

    . . ( ) (21). . - (DLT, ., 388), (, 145).

  • 18

    .

    , . , (22). , . . ( ). , - - . k , ( , ) .

    , . (40).

    . , (KDQ, 107). 1. .

    . ( ) (203). , ( , ) (41).

    - . ( ). , , . (T.sz, 180; T.sz, , 442).

    1 .. . : ,

    2003, sh, 254.

  • 19

    , . , (170).

    . (A.sz, 403). . . : , n , (KDQ, 32).

    (ADL, ., 203). (DL, 205).

    , . ( ) (24). ( ) (23). , (30).

    , . , , , , , , , . , , , : . . .1 , - .

    , - . (

    1 .. -

    . // . : - , 1983, h, 42-43.

  • 20

    ) morfonoloji inkiafn nticsidir. .

    , . . ( ) (78). , (38).

    , , . ( , ) ()) .1 . (DLT, ., 255). , , , . , . : , () (DL, ., 255).

    , . - (31). (: ) (30).

    . : (KDQ, 32).

    , . : eyiklr qdr gib-an.- . - (T.sz, 217).

    1 - . : , 1999, sh, 29.

  • 21

    . ( ) (21).

    . edrk nu ir. () (DLT, ., 445).

    , , . : , - (KDQ, 105).. n .1 , . : () , . (DL, 272).

    . ( ) (160).

    , ( , ) (158).

    . . . (T.sz, ., 917).

    . ( ) (146). ( ) (153).

    leksemi d . . .

    1 . . . : ,

    2003, sh, 261.

  • 22

    (DLT, ., 501). . , (T.sz, 311).

    - , . ( ) (151). ?! ( ?) (163) ... (149)

    , .

    . : . ( ) (DLT, ., 487).

    . () , ... ( , ) (, 465).

    l , , , . , . . .. (T.sz, ., 848).

    . (142). ( ) (146). ( ) (64).

    (DLT, ., 446). . ,

  • 23

    d.

    , ( ), (DL, 119). ( ) (DL, 112).

    , , . - morfem -; - lin . .1

    ( ), -. , ( - , ) (24). - :

    , - , -

    ( + ) . .

    , -- - , , - . , . , (152). ( -

    1 . . . : ,

    2003, sh, 78.

  • 24

    ) . .

    , , , , () . , ( ). ( ) (DL, 134). , ( ).

    . - .1

    - . - . : () , . , . .2

    . ( , ( ) ) (61). (128).

    1 . . , 1994, sh,

    14. 2 . . , 2000, sh, 228.

  • 25

    , , . , , .

    . ( ) (DLT, ., 474). , , . .

    , , . (40).

    . - : (Oz, 208). . : , (KDQ, 39). -- , (DLT, ., 124; , 370).

    , .

    , . . (25).

    .

    . . - 4 , . , . :

  • 26

    (KDQ, 41). .

    . , (62). (57). (34).

    - , . , . (T.sz, 479).

    . , , ( , , ) (85). - .

    , , (DLT, ., 415). mumi yazda .

    . ( ) (125). ( ) (123).

    . , . (T.sz, 491).

    , (: ). ( ) (101)

    , .

  • 27

    : , (KDQ, 32).

    : ( , ) (, 487).

    . , - . , , ? , .

    , . ( , ) (78). (113).

    - . . : , (KDQ, 46). .

    . (126) ( ).

    . , . : (KDQ, 95).

    // .1 .

    , . , , ( ,

    1 . . : , 2003,

    sh, 265.

  • 28

    , ?) (120). (158).

    , . , (DLT, ., 570).

    . , . ( ).1

    , . , (108). (152).

    . , . ( , ) (DLT, ., 373). , - , (Nsimi).

    , .

    ( (84)). . , : ? ... (T.sz, ., 142).

    . ( , ) (130).

    . (DLT, ., 569).

    1 . . : , 2003,

    sh, 118.

  • 29

    . , .2

    . . () (DL, 170).

    (DLT, ., 1412).

    . (132). -- . , (DLT, ., 502).

    , , .1

    . (81). ( ) (90). ( ) (28).

    . ( ) (DLT, ., 118).

    . : (KDQ, 41). , . .

    2 . . //

    . : , 2003, sh, 336. 1 . , , ,

    . // . , 1982, sh, 36.

  • 30

    - , , (Xtai) - ,

    (Q.Zakir)

    , .

    , , . , ( , () ) (29).

    . , , . , (DLT, ., 46). , , . - (, 620). , . , ( () ) (KDQ, 41). . , , .1

    , . ( ) (105). ( ) (103).

    , , .

    1 .. -

    . //- . - .. , 1984, sh, 68.

  • 31

    . : , (KDQ, 44).

    . . ( ) (DLT, ., 166).

    .

    , (Xtai).

    . ,

    .1 ,

    . , -. (-

    ) (193). ( - ) (131).

    -, . , , - . . . , - - (DLT, ., 742).

    , - . . . (, ) . () () .

    1 . . , 2003, sh,

    268.

  • 32

    , , .2

    kitabnn . , , (KDQ, 101). , , . .1

    , , .

    . .

    , , . .. (T.sz, ., 1591).

    . (143) ( ).

    , . . . (, ) (, 238). ( ) (DLT, ., 3).

    . , .

    2 . . , 2000, sh, 228.

    1 - . : , 1999, sh, 101.

  • 33

    . ( ) (64).

    . . . . (DLT, ., 769).

    . , . , 1.

    .

    - . - , - (- , - ) (63). - . - , - (204).

    . : - -, , - .2 , .- . , - () (DLT, ., 178).

    , .

    . , (181). (133).

    1 - . : , 1999, sh, 106.

    2 . / : .. : , 1987, sh, 213

  • 34

    , . . (DLT, ., 712). , . : : , (KDQ, 42). .:

    - :

    - , .

    . (, , , , , ). , ( ) (DL, 99).

    , . , , , . . . , . , . . .

  • 35

    .1

    abidnin lt trkibind . :

    ( ). (28). (37). , (36). (46).

    , , . . . (, ) (DLT, ., 300). . (KDQ, 38). ( ) . , . olan mna sabitlir.

    . (160). ( ) (162). (167). (168). (

    1 .. . : , 1987, sh,

    110.

  • 36

    ) (168). (184). (185). , , . . , . (KDQ, 31).

    , .

    . ,

    . ,

    , . , , (T.sz, ., 877).

    etik f

    , . . , . , . : - 2 :

    . (59).

    . (75).

    . (154)..

  • 37

    . , - (154).

    . (166).

    -2 - - .1

    , .

    , . . , (, ) .

    . , .

    - . (34). . (124). . (65).

    , i .2

    (q), (), () . : (202). (91). (50).

    1 . . : , 2003,

    sh, 78. 2 . / : .. : , 1987, sh, 21;

    . . : - , 1999, sh, 123.

  • 38

    - . , .

    , .1

    - u. :

    . (77). , (148).

    . , (146).

    . (155). --

    , .2

    , - (). ,

    . ,

    .3 -

    1 . / : .. : , 1987, sh, 21;

    .. . : - , 1999, sh, 123. 2 .

    . // - . , 2004, sh, 148. 3 .. - . //

    . : - , 1987, sh, 53.

  • 39

    - .

    . , -. , . :

    ) -, , .

    ( ) (50). (162). (145).

    (KDQ, 31). . (DLT, ., 274).

    . . (DL, 38).

    , . ( ) (42).

    , . ... ( ) (, 124).

    .

  • 40

    , , (KDQ, 46).

    . . (T.sz, 94).

    - .

    . (Kivri) , .

    , , (51).

    -- (DLT, ., 91).

    , , (-2) . . - (T.sz, 95).

    . ( ) (63). (164).

    , . - ( , ) (DLT, ., 387).

    . (KDQ, 77).

    . ;

    ,

  • 41

    , . . . . .. (T.sz, ., 167)

    . (58). .

    , , . (, 155).

    . , , (KDQ, 74).

    , .

    , . () , , , , . () , ,

    , , (, , , , , , , , ), (, , ) -, .1 , () (DL, 111).

    1 . . :

    , 1999, sh, 266.

  • 42

    . ( , , ) (58).

    , . . , , (KDQ, 85). . , .

    . , , , , (152).

    , . ( .). , ( .) (DL, 220).

    . , , (KDQ, 47).

    . ( ) (, 178).

    , .

    . . , . . : , . , (KDQ, 61).

  • 43

    . , .

    , , . (Nsimi) -

    (Kivri) ,

    . ( .).

    , , . (42). ( ).

    , , , . , . (KDQ, 56). , (KDQ, 33).

    . :

    , - , , (Nsimi ) - , (Kivri)

    .. , .

    - , .

  • 44

    - .

    (). , (93). , , ( , , ) (52).

    . , a . ; (DLT, ., 308). (, ) (DLT, ., 3).

    .

    , . , (54).

    , , , . (DL, 126). -(, , , , ) , . , ( .) (DL, 261).

    , . ( ) . (T.sz, ., 666).

    . , , (, )(151). , , . . (KDQ, 68).

  • 45

    . .

    , . (59). (124). , (122).

    , . , ( ) (, 486).

    . , (KDQ, 47). .

    , , , , . (Nsimi) , , . (Kivri) , - , - - - .

    (Q.Zakir)

    . . (T.sz, 493).

    , . , (189).

    , . , ( , ) (, 514).

    , .

  • 46

    : (KDQ, 101).

    , -. (Kivri)

    - -. (Nsimi) -

    . (T.sz, ., 1348).

    , . , , (22).

    . . , .1

    , :

    , , , - .

    (Nsimi) , -. (Xtai)

    . ( .) (DL, 395).

    , . ( ) (176).

    . . ( ).2

    1 - . : , 1999, sh, 31.

    2 .. . //

    .I cild. : - , 1983, sh, 166.

  • 47

    .. - .3

    . : , , (KDQ, 50).

    , , . (Nsimi)

    . m , (DL, 399).

    . , (144).

    . , , (DLT, ., 459).

    . : ( , ) (, 386).

    . : , - (KDQ, 39). , . : , , ().1

    3 .. . //

    . : - , 1998, 1, sh, 17. 1 . . :

    , 1999, sh, 252.

  • 48

    . . . :

    . (85). (168).

    , - .1

    , . , . , . .2 . , ?.3

    , . : , (30). (41).

    . . . , . , (KDQ, 52-52).

    1 . / : ..,

    .. : , 1990, I cild, sh, 325. 2 - . : , 1999, sh, 52-97.

    3 ... . : - ,

    1967, sh, 202.

  • 49

    . . :

    , .

    .

    , . , (120). , (138). (142).

    , . . (KDQ, 91).

    .

    , , , - .

    . , .

    , , - . :

    , , (dular)

    .. , (edcyini)

    kimi idi. S.Hseyn.

  • 50

    (, ) ...

    ndn frqli olaraq iy trksind () yapmaq felinin tikmk, dzltmk mnas ilkliyini saxlamdr. (T.sz, ., 1595).

    Masir

    arxaizmln

    , . . , . :

    , . , (154).

    . - - .1 , (

    ). (, ) (DL, 66).

    . , (41). , (170).

    .

    1 . . :

    , 1999, sh, 88.

  • 51

    - , , -.2

    , .

    . , (170). (143). , , . . . : - (KDQ, 45).

    , , , , . (Nsimi) . (Kivri)

    . , , - ... - . .1

    2 . . //

    . : , 2003, sh, 235. 1 . . :

    , 1999, sh, 82; .. . : , 1981, sh, 111.

  • 52

    , .

    ; (T.sz, ., 1648, 1634).

    , .

    - . .1 , .

    , . , . 250- 200- , .

    .

    , , . . , -

    1 .. . .

    //... , sh, 15.

  • 53

    .2

    .

    . . :

    . . : ( ), ( ). (143). (54).

    ( . ). (119).

    , . (79).

    , . (94). .

    (115). .

    (80). , .

    (94).

    2 .. . . : - ,

    1966, sh, 11.

  • 54

    . ( ...). (122).

    . :

    (KDQ, 54)

    (KDQ, 57). .1 (KDQ, 88). (KDQ, 32).

    , , , .

    , . : (, ) (94). (93). -, . , ... (137). - ( ) (101). . ... (136). - (119).

    -. , .

    . , -, . : (183). - , (27). - (102).

    1 - . : , 1999, sh, 78.

  • 55

    () , (44). (96). () - (116). - (93). , (85). (61). , ( , ) (90). (144).

    . : , (KDQ, 104). (KDQ, 31). (KDQ, 24). , , ! (KDQ, 124).

    .

    . : -, -, - . - . , , . :

    , (93).

    : (93).

    ( ) (179). (176). , ,

    , -4 -4 . ,

  • 56

    . :

    (45).

    (132). () ,

    (175) . , ,

    - . - .

    . :

    () - - (111).

    () (177).

    () (36).

    () - (176).

    , - , . , , , . (KDQ, 39). (167). , (30).

    , . (61). (202). , (67).

  • 57

    , - . , . ().

    , .

    , - - (159). , , (52).

    , . : , (100). , (85).

    , . , , , , .

    . - . . , , . . :

    . : (95). (95). , (77). , (51). (87).

  • 58

    , (85). (162). , (115). (136). , (85).

    , , . : (KDQ, 105). ? (KDQ, 35).

    , ().

    - , - ().

    , ? ()

    , , - ().

    , , (.)

    . .

    , - . . : (). , (144); (). , (49). (). , (172). (). (187). (). , ( , )

  • 59

    (110). (). , (93). ( ). , , - (192). (). ( ) . (186).

    ( ) , .

    - (KDQ, 52).

    .

    , , . (Dastani-hmd

    Hrami) ,

    . , . - , , . - (Oz, 16).

    , (

    , , ) (22).

    , , , - . ,

  • 60

    .

    , . , . . , . , - . ,

    . . . - q

    ,

    . . - , .

    , , - , .

  • 61

    , - .

    .

    . .

    , , , , , , .1 , - . - , , . , (-) . -.

    , , .

    .

    1 .. . : ,

    1960, sh, 5.

  • 62

    - .

    , . . , .1 - , .

    , . - . .

    , . , () .

    1 .. . . : ,

    1960, sh, 24.

  • 63

    . :

    : - ,- , - , - ;

    . . - 4 .

    1. (-4) . ; , : - (32). (55). 2. . : -, , ; , (49). (64). , (50). . , . .

    - 4 + . , : , .

    3. - 4 . : , , .

  • 64

    4. . : , , (), , . . (38) , (38). .

    , , . , - 2 - - 4 . - 4 . , ( ) : () , () , () ) () 4 . , - . - 4 , - , . :

    aid: y, , , , , , , , , , , .; (23). (21). (20). (21). (67). . ...

    aid: , , , (79) .

    , . 4

  • 65

    , - . (), (), () .

    , , . . - , , . . . . , .1

    , . -4 - . (, ) (20).

    - (+) . .

    - , - , : 1. . 2. .2

    , ,

    1 . . : , 1999, sh, 222.

    2 ..., ..

    . : , 2002, sh, 130.

  • 66

    , . : ( ) (79), ( , ) (50), ( (24), ( (59).

    - 4 , , , . . , , . ( (76). ( , ) (130);

    : ( ) (42);

    : ( ) (50);

    : , . ( ) (69).

    , - 4 . . . , .1

    - , - , - , - . (, , , , - 4; , - 2; - , -, -, - ) .

    1 .. . . : , 1960, sh, 67.

  • 67

    - 4 . . :

    1. : , , , ; (42), , (67), (68), , (32).

    2. , . : ( (153), ( , ) (39), (170), (sgr), (99), () ( ) (99).

    . . - 4 - (, ) . , (-, -, -).1

    4; (, ) . . . (DLT, ., 77) . - , .

    , - 4 .

    1 . - . : -

    , 1959, sh, 53.

  • 68

    . , , (), () .1

    , - 4- . . ( , ) (106). . - 4 . -, . + () , + (2 ) , . .2 , , .

    3. - 4 , . , (66), , . ( , ) (72), ( ) (73), ( ) (201).

    4. . , ( ) (29).

    - 4 (, ) . , , , . ( ) (107).

    ,

    1 .. . : , 1993,

    sh, 78 2 . . : ,

    1999, sh, 125.

  • 69

    .

    (- 4, -4) - 4 . () .

    - , - , - , - . -4 . (- 4) . :

    1. : , , , , , , . . :

    (), y (). () (64), ( ). , (36). .

    . , . , (DLT ., 370). - - , - 4 , .

    . . . - (DLT, 769; - () (, 255). + .

  • 70

    , - 4 . . - - () (, 92) . .: , . , .

    . , (), (), , (), , (), , (-), , (), (), (), (), () .

    , . ( , (170) : .

    (, 317).

    - 4 . (- ) . .

    , (82). . , - (+) . : .

    . ( ) (41). - 4 . ,

  • 71

    . , + ( ) + formasn - 4 . , . : , (T.sz, 635).

    ( ). , .

    , ( ) , (), (), .

    , . +, (33), . , . - 4 - 4 . , .

    - 4, - 4 , , - 4 .1

    - 4 . , , , , , ( ), , ( ) , , ( - , - ), ( )

    1 .. . . : ,

    1960, sh, 48.

  • 72

    (65), ( , - (220).

    , (, 487). . (104).

    -4 . , - ( ) (69), ( , ) (85), ( () -?) (82).

    , . ; ; , () : (T.sz, 594).1

    - , - , - , - . -4 . , - 4 , , . 40- . : , , () 3 ; , (--) 2 . (36); (38); (54); (111); , (198).

    , - - 4 .

    1 . //

    ., : , 2002, 4, h, 167.

  • 73

    : , , , , , , , , , , , , , . (119), , (134).

    : , , , , , , . (99). (40), (88).

    , - 4 , . - 4 : (, ) (, 619); 1. , (T.sz, 601).

    - , : . , (T.sz, 374).

    - ; (151). ( ) (DLT. ., 487)

    - ; . (147) - , ; .

    -; ( (66)). ; ( ) (, 219). (T.sz, 435). - ,

    1 . , 1946, IV cild, sh, 703.

  • 74

    .

    , - 2 - 4 - 2 . -2 - 4 . , - 2 - . , () (DLT, ., 501).

    - , - , . , , ( (19), ( ) (189).

    - , - , - , - ; . , , ( ), (, ); , (201) (+) . ( ) (68). .

    c .

    - , - , - , - . , -; ( , ) (121); , ; ( (56).

    - 4 (-) 4

  • 75

    . , , , , , , , , .

    - 4 .

    , - , : (KDQ, 140) . . . . , (- -) (, 664)

    - , . , , , . . (169); , (191).

    - , - . , - , ( ) (169). . , ? 1

    ( +) ; ( , (24). (-) (-, - (DLT, ., 192; , 181).

    - , - . () +

    1 - . : , 1999, sh, 133.

  • 76

    . . (221), . - , (DLT, ., 502). -.

    - . , (-) - . , -4 , - - . - : - (KDQ, 115). - + - . - 4 . , . .

    , - - .

    . , - . . :

  • 77

    - , - , - , - ; - 2 : , , , , . , ; . , (98).

    - 2 - , - . , (), - ( ) +; ()+ + .

    - , - , - , - ; - 2 - 4 . .. . - 2 , - 4 .1 - 4 . - , . - 4 . : , , , , , , . ( (183); , (192); (171).

    - 4 , . :

    ; , (73), , (28).

    1 .. . . .: , 1967, .

    69-70.

  • 78

    , , : - , - (KDQ, 52).

    - . (Nsimi)

    , , : (), (), () .; (28), (84), (201), (64).

    , - . , - .1 h .

    . . .2

    , - . () , - 4 + . , . .3

    1 . . // .

    , 1, 2004, h, 217. 2 . : - , 1964, sh, 192.

    3 .. . : ,

    1993, sh, 113.

  • 79

    - 4 - , . : , (43) . , , - .

    . :

    . (22). (40). . . (76). (200).

    . -; (, 285).

    (- 2) . , .

    - . , , (99).

    - , - , - , - ; , , dng; , (99). , (183). , . - , - .

    , .

    - , - , - , - ; . : , , ; (62). (56).

  • 80

    - . (, ) , , .

    - , - , - , - ; - 4 .1 . , , , , , , , .

    : () (), () () .

    () (, ) , (, , ) . (DLT, ., 24; 3-10).

    , (55); (77); ? (108).

    , , . , - , - () .

    - , - , - , ; - . , , . . . , . + ()

    1 .. . : ,

    1960, sh, 90; .. . . , ., 1952, .401.

  • 81

    , 2 (DLT, ., 20).1

    - , - , - , -; . . , , , , , , . , , (23); - (30); (81).

    , , . . . - (DLT, ., 24). . , , . .

    - , - , - ,- ; - 4 - 4 . .

    ) , , , . (178); (87).

    , () .

    ) - 4 . . , 2 . . : ,

    1999, sh, 135. 1 .. . ., , 1911, .

    600.

  • 82

    , , , . (60); (118); (193).

    - . (DLT, ., 391).

    ; - (, ) (DLT, ., 306).

    , ? +- . . . . ( , , ) .

    - 4 - 4 - 4 .1 - 4 - 4 . , , - 4 - 4 . - 4 - 4 .

    - , - ; - : , , , , , ; : , - 2,

    1 .. . . : ,

    1960, sh, 94. 2 Yen orada, sh, 218.

  • 83

    , (190), (90) - .

    - , - , - , , ; . . , , , , (31) - (118). .

    - , - ; - , - ; , , . (, -) , (, : ) . , (169) - ( (201)

    - 2 , , . .

    - , - ; . , . (163).

    - , - ; - . . , (); (162).

    - , - ; , - .

  • 84

    -2 , . : , , , , . , (164), (159), (183).

    - 2 .

    -, - , - , - ; , - . : (154).

    , (189), (88).

    , - 4 .1

    -, - , - , - ; ( ) . . - 4 .2

    .

    . - 4

    :

    1 .. . . : ,

    1960, sh, 98. 2 .. - . : -

    , 1959, sh, 65.

  • 85

    ) : , (62), (80). (62).

    ) : , , , , . , (190), (149).

    ) : , ; (33), - , - (190).

    . - . - . -- (DLT, 94; , 100).

    -, -, - , - ; -. - ,- , - , - .1

    : (, ), (, ). (155). , ,? (78).

    - , - ; - . , (), , (), , , . (165). - -.

    1 .. . . . , ., 1952, . 199.

  • 86

    - , - ; - 2 - 2 . , . - . -, , , , (), , (), ( ), (). , , (107); (122). ( ); (182), (174), -; (182). - -, , , .

    - 2, - 2, - i; . . - . , (106), ; ? (45).

    - , - . : , , . - . ( , ) (162) - 2 (- 4) .1

    - , - , - , - ; - .

    1 .. . : ,

    1960, sh, 102.

  • 87

    ( ) - 2 1 - 4 . , , , . , (24). , , (105). (44).

    , .

    - , - : - 2 : , , (57).

    . .

    - ; , ; - (66).

    (DLT, ., 662). (++) . , - - -2 (, ) . - - , . .2

    - , - ; . : (, ), ; , (162). 1 .. . : ,

    1960, sh, 102. 2 . - . : -

    , 1959, sh, 66.

  • 88

    - .

    -, - , - , - ; ( ) : (198).

    (-) .

    . , - 4 - 4 .

    .

    . , . :

    ) ) : - , -; (179), (175), (20), (60),

    (54). kimi .1

    , . :

    1 .. . . : ,

    1960, sh, 105.

  • 89

    , , , . , (81), . (81), (77), (131).

    , . :

    -, ; , (54).

    -: , (93).

    : (108). : b

    (198). ,

    . , , (DLT, ., 786).

    - , - ; , , , , . . : :

    - , , - , ; , (56), , (51), (164), (100), (131).

    , . , (+-) . .

  • 90

    - - .1

    , (DLT, ., 122).

    - - . , .2

    , , (KDQ, 101).

    - , - ; - . , (), (93).

    - , - ; .3 , , , (-), () . - -- - . - , (DLT, ., 459). .

    - , - ; - 2 - . , - 2 - 2 .4 .

    1 ... . //

    - . : , 1981, h, 24. 2 - . : , 1999, sh, 102.

    3 .. - . , 1846,

    . 175. 4 .. . . ,

    1939, . 15,

  • 91

    . , - .

    , ( - 2, - 2) . , (), - ()

    - , - , . ,

    ) : - , (), , .

    ) : (); (58).

    .

    - , - , - , - ; (), (), (), (); (34), (101), (143), (162).

    , , . () .1 .

    . ,

    1 , ., : , 1964, sh, 225.

  • 92

    . , - . . - , - , - , ; (40), , (65), (53), (81) . - , - , , ; (196), - (48), (46), (48), (59), (59). (59). - , - , - , - ; , (104), (44). () (44). - , - , - , - ; , , , , (19), , (51). -, (51). (103). - , - , - , - _ ; , , (99), (141), (117), (65), (90) . () (65). (45). , (48). (99). - , - , - ; : , ; (36), (127). - , - ; : (71), (61), (101), - (41) . (101), , () (41). - , - , - , ; (77), (88), (102), (60), (133), (39), (49) . (77), ,

  • 93

    (49), (60), .

    - , - ; , ( 56). .

    - , - , - , ; , - (), - () (191). (110); (116).

    - . : () - . (143). ,

    . ( ).

    , (

    ). ,

    . - , - ;

    . , - , - , - , -, - , - .1

    : , () , (57). (77).

    1 .. . : -

    , 1990, sh, 185.

  • 94

    , , , - . - . (, ) .

    - , - , - , - ; . - , - ..

    - 4 . , , , (), , .

    (198), (78); .

    - .

    . . , . .

    - :

    - , - , - ; - 4 . : , (183), (181)

    - , - ; . , (

  • 95

    ), (183). ( ) (165).

    - ; - 4 . , (160); (180).

    - ; , . (129).

    - ; . , , (92).

    - ; - 4 , . , ( ) (102).

    - ; . , . (- ) (126).

    , (DLT, ., 628).

    - ; ( ) . . (178).

    , , . , .

    Sz kklrind dalaan .

    , -

  • 96

    , , .

    . -- . in trkibind mahid olunan - , - . : (), (), (), g (), g (), (, ) . (163). (144). (155). (166). , (82).

    , - 2 , .1 . - 2 - - , - (, .).

    . - .2 , - morfon eynil izlnilir.3

    1 . . ,

    1942, sh, 23. 2 . . : ,

    2003, sh, 80. 3 .. -

    . //- . - .. , 1984, h, 93.

  • 97

    () , - , - .

    .

    - , - , - , - ; - (656). - , - (, .) . (, ).1

    (-) , () . : , ; - 4 - 2 () .2 (116), , , , (183).

    , .

    . . , (), (, ), , (, ) (), () (59), (, ) .

    1 ..

    . : , 1999, sh, 35-38; . . ., 1959, . 146. 2 .. . : - ,

    1996, sh.53.

  • 98

    , . . , .1 - . - . , - - . , , , . , , .

    1 .. . . : ,

    1960, sh, 26.

  • 99

    bd . ) : (39). (166). , (123). () (200). ( ) (117).

    ) : - (120), - (63), - (59), -, - (42), - (56) .

    ) : , - (81), - (106) .

    ) : , - (123), -, - (29), - . ) : , -? (82), - (32).

    . . .

    - : . (94). ( ) (178). (115).

    . : , (192). (128). - (105).

  • 100

    , - - .

    . 1. : , - (31). - (30). 2. : , , (27). () (183). (74). (184). (41). . 3. : , - (190), : - (41) (24). . 4. . : - , - () (63), - (53).

    - - . -- (DLT, ., 407). , . - (-) (ADL, ., 401). 5. .

  • 101

    . . , , - . , , (167).

    , 1. , . , , , 2. - . , + .

    1 . ., : , 1980, sh, 190; .r

    . : , 1986; . . : , 1973, sh, 147; ... . ., : - , 1975, sh, 29. 2 . ., ..

    . - .. , 1989 h, 9; . . - . : , 1971, sh, 137; . . : , 1965, sh, 154; ... . // . : - , 1983, h, 5.

  • 102

    :

    struktrunda yaranan .

    ,

    . , . , ( ) . - .1 , , . . . , .

    , . z- . , . :

    , , , (183), . (195), (77), , (83),

    1 . . . : -

    , 1990, sh, 132.

  • 103

    (85), , (88), (95) . (, ). () (189).

    . - .

    . - : - , (48).

    : (55).

    - : (137).

    - : (127).

    - : (186).

    - . () (113).

    -. . (189).

    , .

    , . , , , . .

    : - . (91).

  • 104

    - . (113).

    - . , .

    - . , , (105).

    - . , (127).

    . (66).

    . (66).

    . , (83) .

    : , . (169), . () . , : (186). . , (98).

    : . : (88). : , (71). : (153) .

    - . .

  • 105

    : (122). . , . (45). (189). . , (183).

    (, ) - .

    , .

    : : (180). . (105). : (137). : (77) .

    : ; (144). . (186). : , , (164). : . (19).

    2. . , . ( - 2 )

  • 106

    . - , . ( ).1 . ,

    , (KDQ, 117). (Fzuli) (Xtai)

    . : - - ( ), . (59). : (181). , : , (182). , : , (192) : (32). , - . ( - 2, - 4) . , - , - , - , -

    1 .. . : , 1993,

    sh 117.

  • 107

    , . , , , .1. , , . .

    1 .. . : ,

    1960, sh, 177.

  • 108

    . ,

    . , . . .

    -

    , , .1 . , . () . () .2

    . , , (, , , , , .) .

    , .3 , .

    , -, 1 . . : , 1988,

    sh, 15; . . : , 1985, sh, 275; . ., : , 1978, sh, 114. 2 .. . : , 1982, sh, 17.

    3 . ., : , 1978, sh, 141.

  • 109

    . , , .1

    , -. - . , :

    . :

    : , (47). 2. - : (19) ( ). 3. , : , .

    ; 1., : (19). 2. : . 3. : (42). 4. : , (50).

    ; : (49). 2., : , (147).

    ; () (46). 2. , : . (19).

    ; , : (77). 2. :

    1 . : . ., 1937,

    . 171.

  • 110

    , . . , (62). 3. , : , (63).

    (); , . : : ( ) (31). 2. : (46). () (37). 3. -: (154). 4. : , (46).

    .

    ( ) - (,)

    ( )-,

    - , . , .1

    . Mlumdur ki, dr v tbii olaraq, . .

    . ,

    1 . - .

    : , 2001, sh, 109; .. . : , 2003, sh, 141.

  • 111

    . : ( ): ( , ) (142). 2. , : (148). , (45). 3. , : , (20). (71).

    , (), () , , : (158). (140).

    .1

    . , , . , , (, , , , , , .) , .2 .3 () , . . . ,

    1 .. -

    . // . : - , 1983, h, 145. 2 .. - --

    . // . , 1976, 4, . 9-10. 3 . : - , 1964, sh, 115.

  • 112

    , , () , .1 : - (KDQ, 49). , .

    , .

    (); (144).

    , , , , .

    ; (153). 2. : . 3. : , (152). 4. : (141).

    ; - . 1. : . 2. , : (135). 3. : , (135). 4. : (132).

    1 . .

    // - - . : , 1987, , 7; . . //. : , 2004, 1, h, 184; .. - . . : , 2001, sh, 65.

  • 113

    (); (134). 2. : (147). (135).

    , . : (), (), () .

    (); (134). 2. : (135). (138). 3. , : (31).

    (); - (37). 2. , : (59).

    . . , , , , , , , . , , .

    : , : , (107), (193). 2. : , (153), (106). 3. : (162), 4. : , (190), 5. : (196). 6. : (189).

    : , : . 2. : , (181). 3.

  • 114

    : : , , (37). 4. : : , (142).

    : (65). 2. , : (165). 3. : , (169). 4. : (61). 5. : , (180). 6. : (77).

    : (144). 2. : (156). , (155). 3. : - (37).

    : , (55). 2. : (136). 3. : -, (158). (165). 4. : (69). 5. : , , (159).

    : (76). 2. : (30). 3. : - , - (137). 4. : (154). 5. : , (162).

    : , (141). 2. : , (61). (36). 3. : (137). 4. :

  • 115

    (85). 5. : , , (113).

    : , (72). 2. : (72).

    , . , , . : (, ), (), (, ), () . .

    : : , . 2. : (142). 3. : , , , (163).

    : : (183). , (20). 2. : , (33). 3. : , .

    : , : , .

    : : , (46). 2. : (70). 3. , : , (143). 4. : , (185). 5. : (, ) , (149).

    : : (162). 2. , :

  • 116

    . ( - , ) (150).

    - , - . .

    m .

    - , i .

    , . - . , . . .1 , .2

    1 . ., : , 1978, sh, 149.

    2 .. . . ., .

    111.

  • 117

    . .1

    , . :

    : , ( , ) (152).

    - , : ? (153)

    - , : (183) .

    : (158).

    - - (): ( 79).

    , () , .

    . .

    . - . .

    : . a

    1 ..

    . // , 4, sh, 54.

  • 118

    , :

    1. - : - , . Msln:

    . :

    : , (24). - (): , (24). ():

    (37). - : ,

    (78). -:

    (51). - , ():

    (147). (): -

    (32). - (): (198). n in

    .

    , : (73). , : (193). ()

    . , : , (72). - ():

    (72).

    , . , - professor ofiq

  • 119

    r: () (, , - , ; , - , ), .1 -.

    , : (61). - , : ,

    (67) ( ). - , :

    (148). ,

    .

    , : (123).

    - (): , ; (72).

    . , (-) .

    - () ; ; (, 209).

    (, ) .

    .2

    1 .. . - . // -

    . : , 1983, h, 27. 2 .. . :

    , 2003, sh, 95.

  • 120

    (, , , ) ().

    - () . - ( )

    ().1 - dn , - . . , . . :

    : , (107).

    - , : ( ) (107).

    , , , . . - (). ( ) (, 417). , ( + ) ; : ().

    , : , , (152).

    - (): (70).

    1 . - . //

    , , 1998, 1, h, 95.

  • 121

    . , , , .1 .2 - . (-) .

    , : , (102).

    - (): , (26).

    , . - .

    , : , (33).

    - - , (): , (76).

    () , . - .

    , : (123).

    - : , (34).

    1 .. . .: ,

    1974, , 598; .. . : - , 1990, sh, 14 2 .. - .

    . : , 2001,sh, 69.

  • 122

    .

    , .

    , .

    (KDQ, 50). (DL, 77).

    , b -. , , (Nsimi) - -, a - (Fzuli).

    - (DL, 40).

    2. .

    .1 , . .

    , . :

    (): (192).

    (): (106).

    . , - : -.

    1 . ., : , 1978, sh, 178.

  • 123

    : (136). : (36).

    , - (+ ). .

    (): , (108).

    , (): , (144).

    -2 .

    , , . : (194). (4), (2) , (4) - 2; . , - .

    . .

    . , , . :

    - (): , (79).

    : , .

  • 124

    ( , )(120).

    : ( ) (143).

    : (104). , , ( ):

    (136). ,

    , , . , +2 -. - . , () .

    , - , .

    , . , .1 - , .

    1 .. .:, 1962, sh,

    122.

  • 125

    - .

    . , ,

    - .1 , . .

    . . , . . :-, -, -, -, --, -, -, -, -, -, --, -, -, -, -, ---, -, -, -, -, -, - .

    // . . (61). (160).

    1 .. . , 1968, sh,

    38.

  • 126

    // , , . : -.

    // . , - .

    // // - . . . - , .

    // , , -.1

    // , - . . , . : - . , - , . , () . , - , (-) .

    1 . / : ..,

    . : , 1990, sh, 356.

  • 127

    // . , : , ( .)

    // . (DLT, ., 186).1 . , .2 , , .3 , : (37). , - .4

    // . .

    // . 4 () . , , () . - , .

    // () .

    1 .. - .,

    ..., . , . 242; .. . . ., , 1911, . 175. 2 . . . //

    . : - , 1989, sh, 41. 3 .. . : , 1982, sh, 137.

    4 ... .

    : - , 1990, sh, 46.

  • 128

    // . . -. () (DL, 260).

    // : g (106). (70). . . . - .1 - , .

    // // // - - . - , . () . - .

    // . , . , .2 . .

    1 .. - .

    . : , 2001, sh, 64. 2 .. - -

    . // -. .: , 1976, . 144.

  • 129

    // . .3

    // () . .1 .

    // . . . .

    // . . v, , , .2 .

    // // , (183). - , - (31). (38).

    , , , , . , ,

    3 . / : .., . : , 1990, sh, 133. 1 . . : , 1977, sh,

    136. 2 .. . //

    . : , 2004, h, 214.

  • 130

    , , .

    // . ( ) , . , ( ). - .

    , .

    .1

    , . .

    . -

    . , , . . . : , , ,

    1 . - .

    : , 2001, sh, 5.

  • 131

    .2

    , . .

    () // : (152). , (108). (95).

    , , , .

    // : (204), (26). , .

    // // : , - (178). (146). , (51).

    - . .

    // // // : (165). , . . (147).

    : .

    2 .. - . : -

    , 1959, sh, 26.

  • 132

    // // : (162). , (24). , (38).

    - , . , , .

    // : ( ) (43); , (67).

    , , , .

    // : ? ( ) (65); ( ) (64).

    (), .

    , , , .

    // // // : (73). , (51). (25). , (192).

    . . , - .

    // : ( ) (122). - (123).

  • 133

    , () . , , -.

    // : , (77). , (24). , , .1

    , . :

    // (): , , (78). , (100).

    . - . , .

    // (): ( ) (102). , (38).

    . () . (T.sz, 72). .

    1 . / : ..,

    . : , 1990, sh, 101.

  • 134

    // (): (177). (28). (96).

    - . , - .2

    // // // // // : . , (139). , (139). - (940). , (86). : , (32). ... (131).

    . , , , c . .1

    - . . ,

    (Oz, 211). , , . .

    2 - . : . 1967, sh, 368.

    1 . . .

    // . : , 2004, h, 186.

  • 135

    // // : (180). , (137), (31).

    i , . , , , () .

    . . , (71). , ? (78). (72).

    // // : , (27). (118). (21). . . .

    // // : (167). (49). . (23).

    , , .

    . . .1

    1 . .:, 1962, sh,

    37-38.

  • 136

    . - . . , .2

    , , . , , . - . 700 , . .1

    , - , .

    , -

    2 . / : ..,

    . : , 1990, sh, 10. 1 .. . //

    . : , 1990, sh, 4.

  • 137

    . : ) . ) . ) .

    ) , , .

    // // // : (49); , (44); , (38); (167).

    (, ) .

    // (): , (74). , ( ) (130).

    - .

    // : (138). (126). () .

    // // : , . (202). , . .

    // : (176). (175). , () (100).

  • 138

    - .

    // : (39). (93).

    , , - .

    ) : , . :

    // : - (107). , (77). .

    ) . , . :

    // () // (): (135). (107). (167).

    . .

    1.-()-(); 2. -; 3. - - ; 4. - ; 5. - ; 6. - ; 7. -; 8. -; 9. -(), ().

    1. (137). . (104), 2. (180). , (180).3.

  • 139

    , (186). (122). , (78). 4. , (177). (173). (169). , (100). 5. . (51); 6. (129). (159). 7. (143). (120). 8. (115); (176); (58). . , (80). 9. , (166); , .

    - . . , .1 - , .

    , , . .

    . (- )

    1 ... . //-

    .. , 1984. h, 89.

  • 140

    , (.). (.). a , (.). , (). , , . , ().

    , , , ().

    : , ( ).

    .

    , - . , .

    : // : (61).

    , (179). () // :: (125).

    , (99).

  • 141

    // : ( ) (146). (197).

    , , .

    . . - (DLT, 446).

    - , .

    // : , . , ( , ) (125).

    // : (165). (172).

    - , , , .

    // // // : (90). , (94). (123). , (40).

    - , , . .

    , , . , . , . , , - . :

  • 142

    .1

    . -.

    , , .

    . , , , . . :

    // // // // // : , (117). , (148). (, ) (95). (69). (75).

    // // // // // : (26). (199). (29). (49). (202). (149).

    . , . . , , , ,

    1 . //

    ., : , 2002, 4, h, 157.

  • 143

    , , - .1

    - .

    // // // : (156); , (199); (199); (165).

    -y , - . , .

    . . , - , . .

    (- ). , , , , ().

    , , ().

    , , ().

    1 . : - , 1964, sh, 147.

  • 144

    (); - ( ) - (,) (); (190); (189). (116).

    - . . -. . (Atalar sz)

    // // (, , ).

    2. - . 4-5 . :

    // // : ; -, - (33). (95).

    , , . , . .

    . .

    // // // (, ): (126); (25); (197); (124).

  • 145

    , , , . , . , , , . , - (KDQ, 46).

    .1

    // // // : - (190). , (182); (120). , (90).

    (, ) . , -- . , . - , (, ) .

    // // // // // : (195); (45); , , (149); (91); (42).

    , , . .

    1 . . : , 2003,

    sh, 248.

  • 146

    . .2 , - . :

    (65). (61). , , ,

    . - .

    , . , , ( -) , - .

    // // // // : , , (41). (48); (157). , (90). , (59). .

    . . () , : (DL, 253).

    ( ) // (): - (139); (202).

    2 .. - .

    . : , 2001, sh, 57.

  • 147

    , . - , . : , , .

    .

    . :

    ---- ()- (); () . (50); ( ) (139); (176). (49).

    - , . , .

    .

    . - , - . .

    - - .

  • 148

    : // // :

    , , (152); , (30). (131).

    , , . , , - , . .

    .1 .

    .

    // (): (169); (176).

    , . . - (, 553). - k - .2

    1 . . : ,

    2003, sh, 257. 2 . - . //

    , , 1998, 1, h, 125.

  • 149

    - .

    // // // : (115). , - (153). , (166).

    - .

    . . , - , , . : () ,

    (). - ().

    ().

    () , , . - .1

    // // : (203); , , (61); -, - (166); (54).

    - , . : (

    1 , ., : , 1964, sh, 267.

  • 150

    ).2 , (KDQ, 55).

    daha varmaq, , v - . ( - . , ) (DL, 97).

    - , .

    // : (69); , (149); , (197).

    . - (+ -). , () , () .

    // // : , (170); , , (183).

    (), (), (), - (-) .

    - - . - , ., ..

    2 .. . : , 1993,

    sh, 217.

  • 151

    - () .1

    (KDQ, 98); ,

    () ,

    (Nsimi). , .

    // // // : (161); , (144); (145); - (19). (91).

    . - . . -, (, ) (, 367).

    . . - (, 562).

    , (, -) .

    // : , ; , .

    1 ... . : , 1993,

    sh, 323.

  • 152

    . () , . . .

    // // // : : (18); , - (32); (21); , (131). (36).

    . - .

    , . , 56, 40, 1, 0 , (79), 5, 27, 7 . . .

    , , .

    - . ,

  • 153

    . , , . - .

    - .1 , . - , . .

    . , ,

    .

    . , .

    . .

    )Adlardan ibart .

    . , , , , .

    , . : -, -, -

    1 . ., : , 1978, sh, 199; .

    . : , 1985, sh, 314.

  • 154

    , -, -, -, -, -, - . (42); - (159); (165); (123); , (199); (196); , (199); (179); (197).

    -, -, -, - - , - .

    - - - , - . .

    - (), - (), - () , - .

    - (-) .

    , , :

    -, -, -, -, -, -, -, -, - .

    , , (28). (121). , - (33). , (165). (132). (39). (121). ,

  • 155

    (159). , (178).

    () , -, - (-) -.

    - .

    . , (A.sz, 19).

    - .

    , , (KDQ, 34).

    , (Nsimi) , (Xtai). -

    , - i. , , , . - .

    - - . - . , ,

  • 156

    , (-, , , (DL, 147; T.sz, 348).

    : - (); ( ) (, 322).

    . .

    : -: - ,

    (125). -: -

    (140). -: - ,

    (135). -: - ,

    (168). -: - (150). ,

    . , . , . .

    : -; , , , (121).

    -: - , (72).

    -: - (35).

  • 157

    - .

    ) .

    . . : -, -, -, -l, - . - , , . . :

    - (, ): ( ) (138).

    - (-): - , (162).

    -: - (168).

    - (- ): - , ( ( ), - ).

    - , , , -, (T.sz, 630).

    , (-; , ) .

    , , , . ,

  • 158

    , -. :

    . . (ADL, 271).

    .

    , , . , --, -- . , . (Oz, 130).

    - , : - (-): - , (112). - (-, ): - , (135),

    - (-): - , - (41).

    - (-): - (184).

    - - . - .

  • 159

    () (-); (Oz, 115, 168).

    - , , , (, 34). , , .1

    , : , .

    . . -.

    - . , . , .

    - .

    , - . , , . ,

    1 .. . :

    , 1999, sh, 231.

  • 160

    . , , . . GYASI

    , , n .

    , , . . , , , . - - , . . , , , . . , ,

  • 161

    .1 . . , , . , , . .2

    , dorudan da atalar szlri v msllrin frazeologiyann trkib hisssin daxil etmyin he bir mnas yoxdur.3 . - . , . , . :

    . . , .

    1 . . . : , 1982, sh, 100;

    .. . : , 1985, sh, 230; .. . : . , 1965, sh, 154; .. . . : ., 1995, sh, 58; . : ., 1995, sh, 58; 2 .. . . :

    , 1978, sh, 43; 3 B..Xlilov. Masir Azrbaycan dilinin leksikologiyas. Bak, 2008,

    sh.272.

  • 162

    .

    . , :

    - . , . - .

    1. .: , , , ( ), ( ), ; - (148). (152). (25). , (21). (22).

    , ( , , ) , (ADL, ., 97). (A.sz, 180 )

    , x

  • 163

    . 19- .1 , - .

    i . . - . , , , . : (KDQ, 89).

    , bu . , .

    2. , . : (), ( ), ( ), (, ), () .

    - (138). (149). (198). (65). (76).

    . , () ( )

    1 - . . / : .

    . : , 1993, sh, 149.

  • 164

    . , . .1

    - .2 , ( ) . .

    3. .

    (25), (39).

    , , . . , ,

    , (Fzuli)

    , . 4. . , .3 (106). , . 1 .. . . . :

    , 1997, sh, 130, 172. 2 .. . . :

    , 1978, sh, 111. 3 Yen orada, sh, 112.

  • 165

    , . 5. , . (59). , . (T.sz ., 8). . 6. - + . . : ) . : ( ), ( ), ( ), (), (), ( ), (), ( ), ( ); (144), (128), (155), (162), , (183), , (21), , (50). , , . - , , , - , .

  • 166

    , (A.sz, 203). (A.sz, 207).

    , , . , .

    ) . . :

    ( ), ( ), ( ), ( , ), ( ), ( ), ( ), ( ) .

    (57). (58). (57). (60). (196). (194). (119)

    . , , .

    , , .

    (58) . - . -, . : ( ),

  • 167

    ( ), ( ) (A.sz, 303).

    , ( , ), . , . , (KDQ, 26)

    , .

    - , , . , .

    , - .1 . , . - .

    . . , . 100 , .

    1. .

    1 .. . . :

    , 1978, sh, 71.

  • 168

    , . : (), ( ), (), ( ), ( , ) . .

    () ( ) (114).

    (115). , . (73). (55). ( 66).

    . .

    , . -. , . :

    () - (70).

    ( ) (154).

    ( ) ( ) (31).

  • 169

    . . :

    , (Nsimi)

    , (Fzuli)

    (Fzuli),

    , (Msihi) (M..Sabir)

    , .

    . :

    ? (KDQ, 35)

    (Nsimi)

    (A.sz, 677)

    , .

    . . .

  • 170

    , .1

    . : (49). , (39), (36).

    .

    , . .

    , , , . . : , , (), (); - (189), (162), , (163).

    . , . .

    1 .. . .

    : ., 1995, sh, 28-30.

  • 171

    , . :

    , (KDQ 38).

    , , , (Nsimi)

    , , - (Fzuli).

    , , (-) .

    , , . :

    : (), x (), ( ), - (158), , (40), (189).

    - , . . :

    ( ), .

    . . -

  • 172

    - .1 . , myyn sayda - . :

    ; , , (37), ( 127), , (143), , (33), (189).

    . , .

    . :

    ( ), (), ( ), ( ), ( ), ( ), ().

    (37), (170), , ; (57), () , (195), (77).

    1 .. . : , 1995, sh, 218.

  • 173

    , . , i .

    , , - . () .

    - , . , (KDQ, 112).

    . , ? (A.sz, 27).

    r , : , , , , (160).

    - . . : , - ;

  • 174

    . . : (), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), (), ( ), . :

    , (196), (73), , , (53), (76), , (82).

    , . (165), (127).

    . , , .

    - - ; :

    ;

    - -

  • 175

    . :

    ,

    . . :

    , -, .

    , ,

    Dd Qorqud kitabnda a .

    , , .1 . , . , . . :

    ( ) (43). - , . . - ,

    1 . . . //

    . : , 2003, sh, 89.

  • 176

    , . -. , . , . , (45)

    , .1

    - . (20). () . 3. . ( ), (), (), ( ) ( ) . , . :

    1 ..., .. .

    . : , 2002, sh, 97.

  • 177

    (81), (107), (96), , (74), , (61). . : (113), , (117), (59), (114).

    (84, 219). + : (), ( ), (), ( );

    - , (107).

    , (77), (58), (58).

    , , , (-) .

    , . , .1 Msln: ,

    1 .. . // . : ,

    1997, h, 93-95; .. .

  • 178

    , , , .2

    4. . . :

    ( ), ( ); - , (22). .

    ( ) ( ) -. . , .3 (A.sz, 277).

    5. . , , , , . , (), ( ), ( ), (); (115). (103). (56)

    , ,

    . // . . - .. : , 1997, h, 100-101. 2 . . : - .

    ., 1958, sh, 135, 72, 122, 128, 99. 3 .., ..

    . : , 2002, sh.90

  • 179

    , (74). . , (A.sz, 88)

    . , . . , .

    , , , , .1

    .

    , , . , ()

    1 .. ., .. . : , 2002, sh, 138, 239.

  • 180

    . .1 , , . o . .

    , . . . , .2 .

    . . . - . .

    1 .. . .

    : ., 1995, sh, 17. 2 .. . .

    : ., 1995, sh, 82.

  • 181

    .1 , . . , , .

    . :

    // // .

    , () , . ( - ) . . , - - , , .2

    // ( ); , (45). , s (107).

    1 .. . . :

    , 1978, sh, 163. 2 .. . .

    : ., 1995, sh, 89.

  • 182

    , - ( , ) .

    , . :

    (78) // (49) // - . . , -.

    // // // , ( ) , - , .

    , , , . :

    (70) // (137) // :

    (50) // (107) // , ;

    (103) // , ;

  • 183

    (71) // (74) ;

    // (73) // (185) , ;

    (36) // (196) .

    . - . , - . .

    ks mna bildirmsi , , - zidd :

    ) , : (183); (50), .

    : , . ( , ); , ; : . (37); (107).

    ) : ; ,

  • 184

    , , .

    - - .

    in - . , . :

    , , , ; - ; ; . :

    (49); (74); (107); (58); , (189); , (143); (58); (60); - (117); (103); .. (45); , , (57); (113); , (113).

    , .