อตชวประวตภาคมชฌมวย

ฉบบปรบปรงและเพมเตม

ฉลบชลยย พลางกร

ฉลบชลยย พ

ลางกรอตชวป

ระวตภาคม

ชฌมวย

AW cover chalop2c.indd 1 9/11/14 11:13 PM

อตชวประวต ภาคมชฌมวย

� ��� �

ฉลบชลยย พลางกร

� ��� �

1-117 chalop_1.indd 1 9/11/14 10:01 PM

พมพครงแรก 25571,000 เลม

ผเขยน : ฉลบชลยย พลางกรบรรณาธการ : ศรณย ทองปานออกแบบปก / จดรปเลม : ณชา แจมประพนธกล

1-117 chalop_1.indd 2 9/11/14 10:01 PM

ค�ำปรำรภ

ดฉนใครขอเรยนทานผทจะอานหนงสอเลมนเสยกอนวา จะหาสาระ

ส�าคญ หรอสงทเปนประโยชนอะไรเกอบไมไดเลย ดฉนเพยงอยากจะเลา

ใหลกหลานและลกศษยทงหลายฟงวา ในชวตนดฉนไดผานอะไรมาบาง–

ทงสขและทกขอยางมาก ๆ ไมราบเรยบเหมอนชวตของเพอน ๆ ทวไป

ในอตชวประวตเลมแรกภาคปฐมวยนน เขยนไวถงตอนบรรลนตภาวะ

อาย 20 ป เลมนมาเขยนตอเอาเมอเลกกจการโรงเรยนตอนอาย 90 ปแลว

จงตองเลาเหตการณของ 70 ป ทงทไมไดจดอะไรไวเลย บางครงตดขด ลม

เดอน-ป คดจะถามเพอนผทคดวาจะชวยได กปรากฏวาเกอบไมมเพอนทยง

มชวตเหลออย เลย พวกนกเรยนเกาองกฤษทเคยสงสรรคกนทกเดอน

ประมาณ 30–40 คน ในจ�านวนทงหมด 70 คนนน เหลอทจะพบและพดคย

กนไดเพยง 3–4 คน นสตเกาจฬาฯ (classmate) ม 36 คน กเหลอทจะตดตอ

กนไดเพยงคนเดยว สวนนกเรยนรวมชนทโรงเรยนราชน 30 คนนน เหลอ

มากหนอยคอ 5–6 คน แตกเปนพวกทลวนไมออกจากบานและไมจดจ�าอะไร

ทงสน กวาหนงสอเลมนจะพมพออกมาได กไมรวาจะยงเหลอเพอนทพอ

จะอานไดสกกคน !

ฉะนแหละดฉนจงตองเขยนเอาเองคนเดยว และฉะนนจงคดวาจะตอง

มอะไรผดพลาดตกหลนบางเปนแน จงตองขออภยไวในทนดวย

หวงวาหนงสอเลมนจะเขยนไดจบกอนตวเองตาย ทไมแนใจกเพราะ

วาตงแตเลกกจการโรงเรยนมาแลว นอกจากจะตองเขา ๆ ออก ๆ โรงพยาบาล

ดวยโรคตาง ๆ โดยเฉพาะโรคตา ซงเหลออยขางเดยวแลว ยงมเหตการณ

อะไรตออะไรเกดขนอยเรอย ๆ บางทตองหยดเขยนไปตงเดอนกม

ดวยความปรารถนาดตอผอานทกคน

1-117 chalop_1.indd 3 9/11/14 10:01 PM

สำรบญ

ค�ำปรำรภ 3

มชฌมวยตอนตน–ชวตของดฉนในประเทศองกฤษ

Mr. Cardew ผปกครอง ผมพระคณคนแรกของดฉน 11

พระคณของผดแลและครคนทสอง–จ�ากด พลางกร 29

เรมศกษาดนตรคลาสสกและภาพเขยน 29

จดหนงสอใหอานตามขนตอน 31

วนหยดครสตมาสครงแรก 31

เตนร�าครงแรกในชวต 32

พอท–pour tea 32

เรองตลก 33

ชวตของนกเรยนในมหาวทยาลยออกซฟอรด 34

ประเพณพเศษ 35

นสยตดตว 35

สอนทกอยางรวมทงภาษาองกฤษ 36

พลอยไดเพอนตางชาต 37

Party ตาม Colleges 39

นกวจารณ 40

ชมรมละคร 40

P.E.N. Club 41

ไมยอมเสยเวลาในบางเรอง 43

รความในใจ–ขอแตงงาน 45

เปดเผยความลบในใจ 46

รกแรก–ปวดราว 46

ปวยหนก 52

1-117 chalop_1.indd 4 9/11/14 10:01 PM

เรมใจออน 53

ขอเปลยนสรรพนาม 54

ชวตประจ�าวนของนกเรยนไทยในองกฤษ 55

กจวตรในวนจนทร–ศกร 57

วนสดสปดาห 57

เรองข�าขนเกยวกบการแขงกฬาของพวกเรา 58

กฬาฤดรอน 59

การแขงเรอออกซฟอรด-เคมบรดจ 60

การชงแชมปเทนนสของโลกทวมเบลดน 60

ภาพยนตร 61

ละคร 61

ความแตกตางระหวางฤด 62

การทองเทยวทงในและนอกประเทศ 62

ระหวางทอยในประเทศองกฤษ

ไปอยออกซฟอรด 67

ถกเหนเปนหญงพมา 68

กลบไปลอนดอน 68

นกเรยนไทยในลอนดอน 69

ควนสคอลเลจ 72

ปารส 72

ไปสวตเซอรแลนดคนเดยว 73

สนกมากทมวนก 77

กลบมาทองกฤษใหม 84

เรยนสนสกฤต

1-117 chalop_1.indd 5 9/11/14 10:01 PM

เรยนพฤกษศาสตร 84

สอบเขามหาวทยาลยลอนดอน 84

จดหมายจากกระทรวงฯ 85

โรงเรยนฝกหดครมอนเตสซอร 86

ยายทอยจาก Crosby Hall 87

วชาทเรยน 88

เพอนรวมชน 89

ออกท�าการสอน 90

เรยนกบ ดร. มอนเตสซอร 91

ไปดงานทฮอลแลนด 92

การสอบทงภาคทฤษฎและปฏบต 94

เตรยมตวกลบเมองไทย 94

บรษทรบจดและสงของ 96

ออกเดนทาง 96

กระเปายงไมมา 97

เทยวดเมอง 97

เรอออกจากเจนว 98

ของทสงมาลวงหนาหายหมด 98

เพอนผโดยสารมาแสดงความเสยใจ 98

ขาวด 99

กจวตรในเรอ 99

กฬาในเรอ 100

พวกยว 101

กองทพฟลปปนส 101

1-117 chalop_1.indd 6 9/11/14 10:01 PM

ลมกระเปาสตางค 101

ถงสงคโปร–กรงเทพฯ 102

เหตใดดฉนจงรกประเทศองกฤษ 102

มชฌมวยตอนตน–เรมชวตในเมองไทย

อยทบานฝงธนฯ 118

คดเรองแตงงาน 118

ความคดเหนขดแยงกน 119

ตดสนใจแตงงาน 120

จดทะเบยนสมรส 120

คณเลงเลยงฉลองให 121

ไปกราบผใหญฝายจ�ากด 121

แตงงานตามประเพณนยม 122

รจกเพอนทกคณะ 122

จดหนงสอใหอาน 123

เปนเพอนคทกข 124

กระทรวงฯ ตองการรวาจะรบราชการหรอไม 124

คดตงโรงเรยน 125

“ดรโณทยาน” 127

ซอมอาคารโรงเรยนดวยตวเอง 128

ประหยดคาใชจายทกอยาง 128

เตรยมอปกรณการเรยน 130

อปสรรคทไมคาดคด 131

รฐมนตรศกษาฯ ชวย 132

1-117 chalop_1.indd 7 9/11/14 10:01 PM

หนงสอพมพชวยโฆษณา 132

เปดเปนทางการ 133

น. ประภาสถตย มาสมภาษณ 133

เปดโรงเรยนศรพลตถ 134

โรงเรยนศรพลตถ แผนกสามญ 135

ญปนขน 136

วางแผนหนออกนอกประเทศ 137

โชคดทเกดเหตขนเคองใจ 138

เรมไปหาทานปรด 140

อาสาสมครเปนตวแทนออกจากประเทศ 141

ปวดราวในความเงยบ 143

หาคนพดจนไดไปดวย 144

ท�าสญญาปลอม 145

เรมเตรยมการเดนทาง 145

คณเตยงจดทกสงใหพรอม 146

บนทกความในใจ 145

จากกน–ชวนรนดร 147

มชฌมวยตอนปลำย

ไปคอยฟงขาวทหวหน 148

ขนของไปเกบตางจงหวด 149

มาอยบานทานปรด–ท�างานธนาคารเอเซย 150

ปญหาธนบตร 1000 บาท 151

ท�ากญแจเซฟธนาคารหาย 152

ชวยฟงวทยและถอดรหส 153

1-117 chalop_1.indd 8 9/11/14 10:01 PM

ลาออกจากธนาคารไปอยบางปะอน 157

สงครามสนสด 158

ความหวงทแตกสลาย 159

กลบไปสงบจตใจทบางปะอน 162

เพอนคอยตอนรบ 162

กจวตรทบางปะอน 163

เพอนนกเรยนองกฤษมาเยยม 164

คดถงวนสดทายของจ�ากด 164

คดฆาตวตาย 165

พชายมาอยเปนเพอน 166

จ�ากดและนอง ๆ 166

ไมเคยคดถงอนาคต 167

ขอบพระคณญาตทานผหญง 167

อพยพกลบเขากรงเทพฯ 167

เพอนฝงมาเยยม 168

มคนเสนอใหความชวยเหลอ 168

ยงไมคดเปดโรงเรยน 169

แอบหนมาโรงเรยน 169

จอมพลผนปฏวต 170

ลกของเพอน ๆ นกการเมอง 171

พบทานปรดอกครง 173

กระเบยดกระเสยร 174

แปลกกวาคนอน 178

ดรโณทยาน–ชวตทแทจรง 183

อดมคต 183

1-117 chalop_1.indd 9 9/11/14 10:01 PM

ไม-ไม-ไม 185

ท�าโรงเรยนใหเหมอนบาน 186

ท�าใหเดกรกการเรยน 187

การท�างานของดฉน 188

วธสอนแตละชวโมงของทกชน 190

ทนของโรงเรยนดรโณทยาน 192

ทน 19 พฤศจกายน 193

นกเรยนทนคนแรกของเรา 193

ชวยคาเรยนแกคนทไมรจก 196

ยคทมฬ–จบคนโดยยงหาผดไมได 197

ต�ารวจมาคนโรงเรยน 200

กระเปาใบนน 201

ไมงายอยางทนก 203

ปน 45 กระบอก ! 205

ทานผหญงถกจบ 206

มปญหาเรองหนงสอเดนทาง 208

เผชญหนานายต�ารวจใหญ 209

ถกหาวาเปนอาชญากร 210

ถามกระทรวงการตางประเทศ 211

ตดมตรภาพกบต�ารวจ 211

ไดหนงสอเดนทางอยางงายดาย 211

เดนทางออกนอกประเทศครงแรก–โชคดโดยไมคาดฝน 213

ดชนคนนามบคคล 216

1-117 chalop_1.indd 10 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 11

มชฌมวยตอนตนชวตของดฉนในประเทศองกฤษ

Mr.Cardewผปกครองผมพระคณคนแรกของดฉน*

ใคร ๆ กทราบวา Mr. A. E. Cardew ผปกครองนกเรยนไทยใน

ประเทศองกฤษสมยนนขเหนยวมากเพยงไร เกยวกบเงนของรฐบาลไทย ทาน

ชวยประหยดเงนของเราใหเราเอง ทง ๆ ททานไมไดรบผลประโยชนอะไร

จากเรองนแมแตนอย ไมวานกเรยนคนใดไปถงประเทศองกฤษ เมออยใต

การปกครองของทาน ทานจะตองจดใหเปนแบบ junior เอาไวเสมอไป

นกเรยน junior นเรากทราบกนอยแลววาไดเงนกระเปาเพยงสปดาหละ

2 ชลลง 6 เพนน เทานน คดตามอตราแลกเปลยนสมยโนนประมาณ 1.25

บาท (ปอนดละ 11 บาท) ลองคดดซวา เงนจ�านวนเทานจะเอาไปท�าอะไร

ได แมแตจะซอแสตมปสงจดหมายกแทบจะไมพอเสยแลว แตพวก junior

ไดรบอนญาตใหเบกเงนซอของใชทจ�าเปนไดทกอยาง เชน สบ ยาสฟน

แปรงสฟน ฯลฯ สดแตวานกเรยนแตละคนจะเขยนรายการเบกอะไรในแตละ

เดอน แนละ Mr. Cardew หรอผชวย จะตองตรวจรายการเสยกอนวา สง

ตาง ๆ นนจ�าเปนจรงหรอไม สมยนนจ�าไดวาคณประสงค พบลสงคราม และ

คณหญงมณ สรวรสาร (มณ บนนาค) กยงเปน junior อย ดฉนเคยไดชวย

คณหญงมณคดรายการเบกเงนคาของตาง ๆ เหลานดวยครงหนง

* เรองชวตตอนนไดเขยนและตพมพไวแลวในหนงสอ บทความประกอบชวประวตของฉลบชลยย พลางกร แตขอลอกมาเปนตอนตนของชวตภาคมชฌมวยของดฉน เพอใหเรองตดตอกบภาคปฐมวยซงตพมพไปแลว

1-117 chalop_1.indd 11 9/11/14 10:01 PM

12 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ฉะนน กอนทดฉนจะเขาไปพบกบ Mr. Cardew เปนทางการนน ไดม

นกเรยนไทยรนพ (ซงบางคนกอายออนกวาดฉน) ก�าชบไววาอยายอมเปน

junior เปนอนขาด ใหตอสจนถงทสด และใหย�าวาดฉนไดรบอนปรญญา

ป.ม. (Diploma of Education) แลว ไมใชเดก ๆ ฉะนนจะตองเปน senior

จงจะสมควร พอดฉนเขาไปพบ Mr. Cardew กจรงอยางวา ทานท�าทาจะ

ใหเปน junior อยางหนาตาเฉย

ดฉนรบจดการเอาเอกสารซงทางกระทรวงศกษาฯ ไดจดการแปลมา

ใหเรยบรอยแลวใหทานด แลวกย�าแลวย�าอก (ตามทรนพสง) วา I’m a teacher,

a qualififif ied teacher. ทานยมแลวพดดอ ๆ วา You don’t look like one. ดฉน

ไมรวาทานพดจรงหรอพดเลน ใจคอไมด จะรองไหเสยใหได แตประเดยวเดยว

ทานกบอกวาตกลงเปน senior ได ตอนนนดฉนอยากจะกระโดดเขาไปกราบ

ทานหรอกอดทานดวยความดใจและขอบคณเปนลนพน แตกไมกลาท�าสกอยาง

ไดแตกลาวค�าขอบคณทานซ�าแลวซ�าเลาเทานนเอง อยางไรกตาม ดฉนเรม

รสกรก Mr. Cardew ตงแตบดนน

นกเรยน senior ไดรบเงนกระเปาเดอนละ 7 ปอนด (77 บาทใน

สมยนน) ตอนนนดวามากพอทเดยว ตวดฉนเองไมเคยเอาเงนทางบานมาใช

เลย ทกอยางอยใน 7 ปอนดนทงสน ไมวาจะไปเทยวตางประเทศรอยเอด

เจดหวเมอง กใชเงน 7 ปอนดน รวมกบเงนทเจยดมาจากคาใชสอยเบดเตลด

ซงสะสมไว เงนเบดเตลดนไดแกคาอาหารกลางวน วนละ 2 ชลลง และคา

gas f ire ซงจ�าไมไดวาเดอนละเทาไร แตคงจะไมมากนก อาศยระบบผอนสง

หมดทกอยาง จงอยไดสบายพอสมควร

จ�าไดวาดฉนซอจกรเยบผายหอซงเกอร (Singer) แบบกระเปาหว

ผอนสงเดอน (หรอสปดาห) ละ 2 ชลลง 6 เพนน เทานน สงไปเรอย ๆ

จนเกนราคาจกร ทางบรษทกตรวจตราด สงเงนทเกนไปกลบคนมาให

1-117 chalop_1.indd 12 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 13

จกรเยบผานชวยประหยดคาเสอผาไดมากเหลอเกน เวลาโรงเรยนหยดไป

พกผอนทไหนกหวจกรนไปดวย ไปนงเยบผาใสเอง การเยบกงายมาก

เพราะเขามแพทเทรน (pattern) แบบตาง ๆ และขนาดตาง ๆ ขายทวไป

บางรานทขายผาตดเสอ ยงตดใหฟร ๆ ดวยซ�า แตถงเขาไมตดให เรากซอ

แพทเทรนมาแผออก แลวตดผาไปตามนน เดยวเดยวกเสรจ

การเยบเขาเปนตวเสอกงายอกนนแหละ เอาผาทตดเปนชน ๆ แลวมา

เยบตอกนตามเครองหมายทเขามไวให เชน เลข 1 ของชนนกเอาไปตอกบ

เลข 1 ของอกชนหนง พอตอเสรจกเปนตวเสอเลย สบายมากและสนกดดวย

การเยบเสอใสเองท�าใหไดเสอตามส ลวดลาย และแบบทถกใจ แตถาตองการ

เสอไหมพรมกซอไหมพรมสทตองการ มทงชนดหนา-บาง หนก-เบา ตามใจ

ชอบ แลวซอแพทเทรนมาถกนตตง (knitting) ไปตามนน การถกนชวยให

อนมอดในหนาหนาว และชวยใหเพลนไมรสกเบอ เมอตองการเดนทางไป

ไหนไกล ๆ ดวย คณหญงสมานใจ ด�ารงแพทยาคณ เปนคนหนงทถกเสอ

ใสเองไดสวย ๆ

หวนกลบมาพดถง Mr. Cardew ใหม หลงจากทไดพบทานวนนน

แลวไมกวน ทานกบอกวาจะพาดฉนไปสงทออกซฟอรด (Oxford) ดวย

ตนเอง ตอนนนดฉนไดพบปะและรจกนกเรยนไทยในลอนดอนหลายคน

แลว ทกคนใจดชวยเหลอและใหความอบอนใจเปนอยางมาก เลยชก

ไมอยากไปออกซฟอรด เพราะไมรเหตการณขางหนาจะเปนอยางไร นกเรยน

ไทยทนนจะเออเฟอเผอแผเหมอนพวกในลอนดอนหรอไม (ภายหลงปรากฏ

วาไดพบคนใจดกวามาก ๆ ดวยซ�า !)

เวลานนเปนเดอนพฤศจกายน อากาศหนาวเอาการอย พอขนรถไฟ

Mr. Cardew ซอหนงสอพมพใหดฉนอานฉบบหนง ตอนเออมมอไปรบ

หนงสอพมพ ทานสงเกตเหนดฉนใสถงมอหนงบาง ๆ กถามวาใครเปนคน

1-117 chalop_1.indd 13 9/11/14 10:01 PM

14 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

แนะน�าใหซอถงมอแบบน ซงเปนแบบของสภาพสตรทตองการแตความ

สวยงาม ไมสนใจกบความอบอนเลย เดก ๆ อยางดฉนจะตองใสถงมอหนา ๆ

ทมขนสตว (fur) อยขางใน เพอใหความอบอน แลวสงวาเมอไปอยออกซฟอรด

แลวใหหาซอเสยใหมใหถกตอง ดฉนซาบซงในความเอาใจใสของทาน

แมแตเรองเลก ๆ นอย ๆ เกยวกบตวนกเรยนในความดแลของทานเปนอยาง

มาก แตเนองจากตอนนนดฉนก�าลงคดถงลอนดอนและคดถงบานเหลอเกน

กเลยไมน�าพาตอค�าตกเตอนดวยความหวงดของทานเทาใดนก และไมเคยได

ซอถงมอแบบเดก อยางททานแนะน�าจนกระทงกลบเมองไทย

พอไปถงออกซฟอรด Mr. Cardew พาดฉนไปฝากฝงกบ Mrs.

Hunter ท Bandury Road

Mrs. Hunter แกแลว อายคงไมต�ากวา 60 ป แตกยงวองไวและเขมงวด

มาก บานของแกไดรบอนญาตจากมหาวทยาลยออกซฟอรดใหรบนสตหญง

ของมหาวทยาลยได ทงนกเนองจาก college ส�าหรบนกเรยนหญงมอย

นอยแหง ไมเพยงพอ นกเรยนหญงบางสวนจงตองไปอยตามบานทไดรบ

อนญาตเหลาน แต Mrs. Hunter รบนกเรยนหญงอน ๆ ทมาเตรยมตวเขา

มหาวทยาลยดวย ในบานนมนกเรยนไทยสองคนมาอยกอนดฉนแลว คอคณ

มณ บนนาค (คณหญงมณ สรวรสาร) และคณสดา จนทนะศร (บษปฤกษ)

แตตอนทดฉนไปถงนน ทงสองคนนไปเรยนหนงสอ ฉะนนเลยไมไดมาอย

ดวยขณะท Mr. Cardew ฝากฝงดฉนกบ Mrs. Hunter

Mr. Cardew พดยดยาวทกแงทกมมเกยวกบการกนอยและการเรยน

ของดฉน และบอกดฉนวาคงจะไมเหงา คงจะอยอยางมความสข ณ บานนน

ซงดฉนกนอมรบทกเรองโดยดษณยภาพ แตครน Mr. Cardew กลาวร�าลา

Mrs. Hunter และดฉนเสรจแลวเดนออกจากบานไป ดฉนยนงงอย 2–3

วนาท แลวโดยไมรตววาท�าอะไรลงไป วงผลนผลนออกจากบานไปถงถนน

1-117 chalop_1.indd 14 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 15

Mr. Cardew เดนหางจากบานไป 10 กวาเมตรแลว หนกลบมาด พอเหน

ดฉน ทานกเดนกลบมา ดฉนรองไหอยางไมอายเลย เอามอจบแขนเสอ

overcoat ของทานไว ในใจนนคดวาทานเปนเหมอนพอจรง ๆ ทานโอบ

กอดดฉนไว แลวปลอบโยนตาง ๆ นานา แตประเดยวเดยวดฉนกรสกตว

ทานบอกวาในไมชาจะมาเยยมอก มอะไรใหเขยนจดหมายบอกไปได ไมตอง

เกรงใจ ดฉนนกละอายทไดไปบอกกบทานวาตวเองเปน qualif ified teacher

แตแลวกลบแสดงความออนแอและขแยแบบเดก ๆ ใหทานเหนเชนนน สวน

ทานเองนนคงจะตองคดวาทานดดฉนไมผดตงแตตอนแรก ในทสดดฉนก

ขอโทษทาน ขอบคณทาน แลวลากลบเขาบานไปอยางละหอยละเหยใจ

เหลยวกลบไปด Mr. Cardew ทานยงยนคอยด จนกระทงดฉนปดประตบาน

ความจรงในตอนนน หองในบานของ Mrs. Hunter เตมแลว แตแก

โลภมาก ยงรบดฉนไวอกโดยไมบอก Mr. Cardew แกไปตกลงกบเจาของ

บานเลกๆ ครอบครวหนง ซงอยไมไกลจากบานแกนก ใหชวยรบดฉนไว

โดยจดหองเลก ๆ พอนอนได แตตอนเชาจะตองเดนมากนอาหารทบาน

Mrs. Hunter พรอมนกเรยนอน ๆ ทนน และจะกลบบานพกอกทกตอนเมอ

รบประทานอาหารเยนแลว เปนอนวาดฉนไดพบกบคณมณและคณสดาใน

ตอนรบประทานอาหารทกมอ สวนเวลาอนนอกจากนกแยกยายกนไปเรยน

เนองจากดฉนมนสยชอบเพอนอยแลว ไมนานกสนทสนมกบนกเรยนอน ๆ

ในบานนนหลายคน ความเหงาและความคดถงบานกคอย ๆ ลดนอยไปเอง

ตอมาไมนานนก วนหนง Mr. Cardew โทรศพทมาทบาน Mrs.

Hunter บอกวาบดนทานไดมาถงออกซฟอรดแลว อยากจะพบดฉนและจะ

พาดฉนออกไปกนอาหารดวย ดฉนจะเลอกเอาอาหารกลางวนหรอน�าชา และ

อยากจะไปกนทไหนกไดตามใจชอบ อารามทดใจ ไมทนยงคด ตอบพรวด

ไปเลยวาทานจะมารบเมอไร ไปกนอะไร ทไหน กไดทงสนสดแตทานเลอก

1-117 chalop_1.indd 15 9/11/14 10:01 PM

16 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

จะดกวา ทานถามทนทวา What about your lessons ? ดฉนรสกตว อาย

เหลอเกน ขอโทษทานแลวดตารางเวลาเรยน ปรากฏวาจะไปสะดวกตอน

น�าชาเทานน ทานบอกวาทานจะมารบทบาน เพราะตอนนนดฉนยงไมรจก

เมองออกซฟอรดด ยงไปไหนไมถก ดฉนคดวาทานทราบแลววาบานพกของ

ดฉนอยทไหน พอหมดชวโมงเรยนแลว ดฉนกกลบไปคอยทานทบานพก

พอไดเวลา ยายเจาของบานไปบอกวามคนมาหา ดฉนรบลงมา เหน

Mr. Cardew ยนคอยอยนอกประตบาน จงถามทานวาท�าไมจงไมเขาไปใน

หองรบแขก ทานบอกวาจะเขาไปไดอยางไรในเมอมคนปวยนอนอยในนน

ดฉนเองไมเคยยางเขาไปในหองรบแขกเลย เวลากลบบานกตรงขนหองนอน

ตอนเชากตรงออกไปเชนเดยวกน

ระหวางกนน�าชา Mr. Cardew ซกถามเรองการเรยนของดฉน แลว

บอกวาดฉนจะตองยายบาน ทานวาบานทดฉนอยนนไมสมศกดศรนกเรยน

รฐบาลไทย ทานไมทราบมากอนวาดฉนอยในบานเชนนน ทานคดอยตลอด

เวลาวาดฉนอยในบาน Mrs. Hunter ตอเมอทานไปรบดฉนทบาน Mrs.

Hunter จงไดทราบวาดฉนอย ในบานเลก ๆ น ทานไปเจรจากบ Mrs.

Hunter จงตดตอกบอกบานหนงใกล ๆ นนเองในทนท และให Mr. Cardew

ไปดดวยตนเอง และสญญาวาถาหองในบานของเธอวางเมอใดจะยายดฉน

เขาไปอยดวยอยางแนนอน

รงขนดฉนไดยายไปอยบานใหม เจาของบานชอ Mrs. Woodworth

บานนใหญโตกวาบานทอยครงแรกมาก หองของดฉนกใหญพอใช และ

เจาของบานกดจะเปนคนชนสงกวา มลกสาวทอายเกอบ 30 แลว แตงตวเกไก

เสมอ ดเหมอนจะเปนนกแสดง ทบานนดฉนกอยแบบบานเดม คออยชว

ตอนนอนเทานน ตอนเชาไปกนอาหารเชาทบาน Mrs. Hunter และกลบมา

หลงจากอาหารมอเยนแลว

1-117 chalop_1.indd 16 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 17

อยมาวนหนง ดฉนเกดเปนไขหวด ตวรอนมาก แตไมบอกใคร รสก

เพลยอยากนอนพก จงเดนกลบมาบานทพกในตอนบาย กอนจะเขาหองไป

พบกบ Mrs. Woodworth แกถามวาท�าไมกลบบานในตอนน ดฉนบอกวา

เปนไขอยากจะนอนพก แทนทแกจะถามอาการตอไป หรอเอยปากชวยเหลอ

อยางใด แกกลบบอกวาตามสญญาทแกตกลงไวกบ Mrs. Hunter นน ดฉน

จะกลบบานกตอนกนขาวเยนแลวเทานน ดฉนไมเขาใจ ถามวามนแตกตาง

อะไรหรอในการทดฉนจะกลบบานเรวกวาเวลาก�าหนดเชนนน แกบอกวา

อยางนอยกจะท�าใหพรมช�ารดเรวกวาทควร ดฉนแทบไมเชอหเลยวาแกจะ

พดเชนนนออกมาได นาจะเปนการพดลอเลนมากวา แตแกไมไดลอ แกพด

อยางไมพอใจมากทเดยว ดฉนฟงอกตอไปไมไหว รบวงเขาหอง แลวนอน

รองไหเสยเปนวรรคเปนเวร คดถงบานใจจะขาดจรง ๆ

ดฉนพยายามอดทนไมเลาเรองนใหใครฟงเลย ไขยงไมหายแตคอย

ยงชวขน ไมไดหาหมอเพยงแตซอ aspro (ยาลดไข) มากนเทานน และ

ไมไดขาดการเรยนเลยดวย เวลาวางชวโมงเรยน กนงพกทบาน Mrs. Hunter

นนเอง ตกค�าจงกลบทบานพกอยางเคย พอ 5–6 วนไขกหายไปเอง

ตอมาอากาศหนาวขน ๆ ในหองดฉนมเตาไฟส�าหรบถานหน แตเขา

ไมไดจดไฟให เวลานอนมกระเปาน�ารอนมาใหกพอนอนหลบได แตตอน

กอนนอนนนส มนหนาวทารณจรง ๆ แทบทนไมได การบานกไมอยากท�า

เลย มอไมดจะแขงไปหมด อยากมดเขาไปในเตยงเสยเรว ๆ ดฉนยงไมกลา

เขยนถง Mr. Cardew แตไดเขยนไปเลาใหพบญลอมในลอนดอนฟง พ

บญลอมเคยเปนนกเรยนโรงเรยนราชน โรงเรยนเดยวกบดฉน และเราเคย

รจกกนมากอนแลว ตอนนนเธอเปนภรยาของคณหลวงพนจฯ ผดแลนกเรยน

ฝายไทย คณหลวงพนจฯ คงจะ โทร. บอก Mr. Cardew ซงได โทร. มาบอก

1-117 chalop_1.indd 17 9/11/14 10:01 PM

18 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

Mrs. Hunter ใหจดการจดไฟในหองนอนดฉน แลวทานกเขยนมาบอกดฉน

ในเรองน บอกดวยวาทานจะเพมเงนให Mrs. Hunter ส�าหรบคาไฟน

ฉะนนใหดฉนดแลเอาเองใหเจาของบานจดไฟใหจนอนพอ ตอนนนดฉนม

ความรสกเหมอนกบไดออกจากนรกขนไปสวรรค !

ครนแลวเชาวนหนง Mrs. Woodworth มาบอกดฉนวาตอนกลางคน

ดฉนเขยถานในเตาไฟเสยงหนวกหไปถงชนลาง ผคนพากนนอนไมหลบ

ดฉนตกใจเพราะไมเคยแตะตองทเขยถานเลย เขาจดใหอยางไรกปลอยไว

อยางนน จนถานมอดไปเอง เพราะเขาไมมถานเหลอไวใหเตมดวย ดฉน

บอกวาจะใหสบถสาบานอะไรกไดทงนน เพราะฉนไมเคยเขยถานเลยจรง ๆ

กเลยเปนแบบหมาปาเลนงานลกแกะ แกพดตอไปวาเสยงแตกของถาน

เปรยะ ๆ กหนวกหมากแลวในยามดก ตอนนดฉนกจนปญญาไมรจะเถยงแก

อยางไร จงนงเสย

พอรงขนปรากฏวาแกดบไฟหมดทงบานเวลา 4 ทม กวาดฉนจะกน

อาหารเยนเสรจ และกลบจากบาน Mrs. Hunter มาถงบานพก 3 ทมกวา

แลว และกวาจะเรมลงมอท�าการบานกเกอบ 4 ทม ฉะนนตอน 4 ทมจะเพง

ท�าการบานไปนดเดยว ดฉนเรยนทงภาษาองกฤษ ฝรงเศส และเยอรมน ก

ตองมแบบฝกหดเขยนมาก อยางไงกท�าไมเสรจภายใน 4 ทม แกปดไฟ

เชนนอย 3–4 คน ดฉนแนใจแลววาแกเอาจรง จงเขยนไปบอกกบก�าแหง

พลางกร ในลอนดอน

ดฉนเคยรจกก�าแหงตงแตอยจฬาลงกรณมหาวทยาลย แตรจกเพยง

เผน ๆ เพราะเขาอยคณะวทยาศาสตร สวนดฉนอยคณะอกษรศาสตร ตอน

นนไมคอยจะชอบหนาก�าแหงเลย เพราะเขาอายนอยกจรง แตชอบตามเพอน

โขง ๆ ของเขา (พวกปจฬาฯ) ไปนงอยรมถนนใกล ๆ ตกอกษรศาสตรใน

ตอนกลางวน พอพวกนสตหญงอกษรศาสตรเดนกลบมาจากกนอาหาร

1-117 chalop_1.indd 18 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 19

พวกเขากตฉงฉบ ๆ ใหเขากบจงหวะทเราเดน แตเมอดฉนมาพบเขาท

ลอนดอน เราทงสองตางมความรสกวาเปนพวกเดยวกน กเลยสนทสนมกน

ไปเอง ดฉนนนลมความเกลยดขหนาเขาไดสนททเดยว

การทดฉนไมไดเขยนถงพบญลอมในคราวน กเพราะไมอยากกวนใจ

เธอบอย ๆ ก�าแหงกดใจหาย รบเขยน (หรอ โทร. กไมทราบ) ถงจ�ากด พชาย

ของเขาในออกซฟอรดใหจดการชวยเหลอดฉนดวย ดฉนเคยพบจ�ากดครง

หนงแลว ตอนไปถงออกซฟอรดใหม ๆ ทบานคณประเสรฐ เรองสกล คณ

ประเสรฐเชญพวกนกเรยนไทยทกคนในออกซฟอรดใหมาพบกบนกเรยน

ใหม (คอตวดฉน) ทบานของเธอ จ�ากดซกถามเรองราวอะไรตาง ๆ ทาง

เมองไทยจากดฉนเพอเอาขาวไปลงในหนงสอ สามคคสาร จ�าไดวาเขาถาม

เปนภาษาองกฤษ แตดฉนตอบเปนภาษาไทยตลอด ภายหลงเมอพบกน

หลาย ๆ ครงแลว เขากยอมแพโดยเปลยนมาพดไทยกบดฉนแทนภาษา

องกฤษ

จ�ากด โทร. มาถงดฉนใหไปพบเขา ใหเลารายละเอยดเกยวกบบาน

ใหฟง แลววนรงขนจะเขยนหรอ โทร. ไปบอก Mr. Cardew กไมทราบ

แตจ�าไดวาไดผลเรวมาก Mr. Cardew โทร. มาบอก Mrs. Hunter วาถาดฉน

ยายเขาไปอยในบานของแกไมได ทานกจะใหดฉนไปอยในความดแลของ

คนอนเสยเลย คราวน Mrs. Hunter จ�าเปนตองใหดฉนยายเขาบานแก

(จะยายใครออกไปหรอเปลากไมทราบ) จ�ากดมาทบานดฉน ดาเจาของบาน

เสยยกใหญ ยาย Woodworth ขอโทษแลวขอโทษอก แตจ�ากดบอกวาไมม

ประโยชน สายไปเสยแลว ดฉนตองยายออกจากบานนนเดยวน แลวเขา

กชวยดฉนขนของยายเขาไปอยบาน Mrs. Hunter ดฉนเรมสนทสนมกบจ�ากด

ตอนนเอง

1-117 chalop_1.indd 19 9/11/14 10:01 PM

20 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

Mr. Cardew เขยนมาวาทานเสยใจทดฉนตองล�าบากล�าบนเกยวกบ

เรองบานมาหลายครงหลายครา หวงวาตอไปคงจะเรยบรอย และทานจะเขยน

ไปขอบใจจ�ากดในเรองทชวยดแลดฉน

แตจะเปนเพราะโชคชะตาของดฉนไมดในเรองเกยวกบบานหรอ

อยางไรกไมทราบ ทง ๆ ทอยอยางมความสขทบาน Mrs. Hunter โดยมเพอน

เปนเดกองกฤษหลายคน แตกเกดมเรองตองยายบานอกจนได คราวนไปอย

บาน Miss Dickinson 74 Woodstock Road เปนบานทรบนกเรยนแบบ

เดยวกบบาน Mrs. Hunter นนเอง ดฉนขอไมเลาถงสาเหตของการยายครง

นเพราะอาจจะท�าใหเกดความกระเทอนใจแกเพอนบางคน ความจรงเรอง

ไมเกยวกบดฉนเลย แตดฉนยอมเสยสละใหเรองเสรจสนไปดกวา พวก

เพอน ๆ เดกองกฤษเอะอะกนใหญ ไมยอมใหดฉนยายออกไป

ทบานหลงสดทายน ดฉนเกดปวยคอนขางหนก ดงจะไดเลาในบท

ตอไป

หลงจากนเวลามเรองอะไร เชนจะขออนญาตท�าอะไร ไปไหน หรอ

ซออะไร ดฉนกเขยนถง Mr. Cardew โดยตรง เพราะมจ�ากดเปนกนซอแลว

คราวหนงดฉนเขยนไปขออนญาตไปประเทศเยอรมนในฤดรอน บอกวา

จะไปมวนก (Munich) ไปเขา Summer Course ทมหาวทยาลยมวนก

แนนอน Mr. Cardew ตองคานเขาไวกอน อางวาไมจ�าเปน เรยน Summer

Course ในองกฤษกได จ�ากดสอนใหดฉนเขยนไปวาเมอเรยนภาษาเยอรมน

กควรไปเรยนในประเทศเยอรมนเพราะวา The language is in the air. เรา

จะได Catch it งายและเรว Mr. Cardew รบเขยนตอบมาทนทดวย sense

of humour วา What’s in the air is not the German language. You’ll

catch the German measles ! แตแลวในตอนทายจดหมายฉบบนนกบอก

อนญาตใหไปได แตยงมการยกทาจะใหไปแคเมองบอนน (Bonn) ตองเขยน

1-117 chalop_1.indd 20 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 21

ไปทะเลาะตอไปอกวาส�าเนยงภาษาทางมวนกดกวาทางบอนน กวาจะยอม

ตกลงจรง ๆ กตองเขยนจดหมายโตตอบกนหลายฉบบทเดยว และในทสด

ดฉนกไดไปอยมวนกถงสามเดอน

ครงหนงดฉนเขยนโตตอบกบ Mr. Cardew เรองอะไรกลมไปแลว

ทานจบไดวาจ�ากดสอนใหดฉนเขยน เพราะส�าเนยงหรอลลาของดฉนเปน

แบบเดก ๆ ออน ๆ สวนจ�ากดนนจะเขยนแบบคอนขางแขงกราว และม

ปรชญาเขาไปปนอยเสมอ ทานบอกมาวาตอไปใหเขยนดวยตนเอง ทานจะ

ไดรวาความคดความอานของดฉนเปนอยางไร และภาษาองกฤษของดฉน

ดขนแคไหนแลว

เมอตอนทดฉนปวยมากครงหนงทออกซฟอรด กบตอนทดฉน

มปญหาเกยวกบการเรยนบางอยาง จ�ากดเขยนไปยงกบ Mr. Cardew เสย

จนกระทงทานเขยนมาวา ขอบใจมากทชวยดแลนกเรยนแทนทาน แตก

อยากรนกวาใครเขาแตงตงใหเปน Second Superintendent ตงแตเมอไร

ทานพดทเลนทจรง เพราะตอนทายจดหมายทานขอรองใหจ�ากดจดการ

เชญหมอ (ทจ�ากดแนะไป) มาตรวจอาการปวยของดฉน ฯลฯ และตอนกอน

สงครามจะเกด เมอจ�ากดจวนจะกลบเมองไทยแลว นกเรยนไทยทกคนได

รบค�าสงใหเตรยมพรอมเสมอส�าหรบการอพยพ Mr. Cardew ไดขอรองให

จ�ากดชวยวงเตนเดนทางไปตดตอกบนกเรยนไทยหลายคนททานไมสามารถ

ตดตอทางโทรศพทได

มอยคราวหนงเมอดฉนอยในลอนดอนตอนเดอนพฤษภาคม จ�ากด

กมาทลอนดอนดวย เราจงไปทส�านกงานผดแลนกเรยนไทยดวยกน จ�ากด

ไปคยกบ Miss Harrison สวนดฉนเขาไปหา Mr. Cardew เพอขอเงนคา

gas f ifire ส�าหรบเดอนนน Mr. Cardew ไมยอมใหโดยพดวา “May is

supposed to be warm, you know.” ดฉนไมรจะเถยงอยางไร จะรองไห

1-117 chalop_1.indd 21 9/11/14 10:01 PM

22 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

อยแลว กลบออกมาหา Miss Harrison มาเลาใหแกฟง แกบอกใหจ�ากดไป

ชวยพด ดฉนกเขาไปดวย จ�ากดบอกวา Of course, May is warm enough

with such a nice big fif ire ! แลวชไปทเตาไฟฟนของ Mr. Cardew ทก�าลงลก

โชตชวงอยในหองนน Mr. Cardew มองดเตาไฟแลวยมใหญ บอกวา

“ตกลง เอาคา gas fif ire ไปได”

เยนวนเดยวกนนนเอง เราไปงานประชมกนเลยงประจ�าเดอนของ

ลอนดอนดวยกน มองไปเหน Mr. Cardew ก�าลงเดนมากบพวกเพอน ๆ

เรา 2–3 คน ดฉนรบเดนรดหนเขาประตไปโดยเรว แตยงไดยน Mr. Cardew

พดกบจ�ากดวา “I thought you were a philosopher!” และจ�ากดตอบ

สวนไปทนทวา “A philosopher is a man, isn’t he?”

(จ�ากดเรยนปรชญา และเพอน ๆ ชอบลอเรยกเขาวา “philosopher”–

นกปรชญา)

ตอนปลายเดอนมถนายนป 1939 (พ.ศ. 2482) ดฉนสอบเสรจแลว

รวาสอบไดจากผจดการโรงเรยน แตเขายงจะไมใหประกาศนยบตรจนกวา

จะถงเดอนกรกฎาคมหรอสงหาคม ตอนนนจ�ากดกลบมาเมองไทยไดหลาย

เดอนแลว เขาเขยนไปบอกดฉนวา สงครามจะตองเกดขนแนนอนในเดอน

กนยายน (และสงครามกเกดขนจรง ๆ ในวนท 2 กนยายน) ถาดฉน

ไมอยากตดคางอยตอนสงคราม กตองจดการรบเดนทางกลบเมองไทยเสย

กอนเวลานน ดฉนไปบอก Mr. Cardew ทานบอกวารฐบาลจะไมยอมใหกลบ

จนกวาจะรเปนทางการวาเรยนจบแลวจรง ๆ ตอนนน ดร. มอนเตสซอรไป

ประชมลกเสอโลกอยท Edinburgh

ดฉนเขยนจดหมายลงทะเบยนถง ดร. มอนเตสซอร ขอใหทานแจง

มายง Mr. Cardew วาดฉนสอบไดแลว ดร. มอนเตสซอรให Mr. Mario

ลกเลยงของทานซงเปนลามใหทานดวยตลอดเวลาททานสอน (ดร. มอน-

1-117 chalop_1.indd 22 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 23

เตสซอรสอนเปนภาษาอตาเลยน) โทรเลขมาถงดฉนวา “ You’ve passed

with honours and we would like you to be our pedagogical representa-

tive in Siam” ดฉนเอาโทรเลขไปให Mr. Cardew ด ทานบอกวาตกลง

ดฉนกลบเมองไทยไดแลว ดฉนขอเงนรางวลซงตามปกตนกเรยนทกคนจะ

ไดรบเมอเรยนจบแลว และเตรยมตวกลบเมองไทย ทานบอกวาดฉนเรยน

นอยป เอาไปแค 25 ปอนดกแลวกน (คนอน ๆ ไดกน 50 ปอนด) ตอนนน

ดฉนไมมจ�ากดชวยทะเลาะ อนง ดฉนตองรบทสด เพราะมเวลาเตรยมตว

เพยง 7 วน กอนออกเดนทางจะตองไปจดหาและจองตวเรอดวยตวเอง

นกวาได 25 ปอนด กยงดกวาไมไดเลย จงรบเงนมาโดยมไดตอลอตอเถยง

แตอยางใด

ตอนนน Mr. Cardew เกดใจดขนมา บอกดฉนวาอนทจรงเงนงบ

ประมาณของดฉนยงเหลออย ท�าไมไมคดอยเรยนอะไรเลน ๆ อกสก 3 หรอ

6 เดอนเลา ดฉนเองกอยากท�าเชนนน ถาไมเปนเพราะกลววาสงครามจะ

เกดขนเสยกอน ตอนนนทง ๆ ทสงครามยงไมเกดขน พวกเรากไมไดรบ

อนญาตใหเดนทางไปพกผอนในตางประเทศอยางทเคย ตองมการซอมลง

หลมหลบภยทางอากาศ ไดรบแจกหนากากปองกนไอพษ ซอมอพยพ และ

ทกคนตองไปลงชอสมครวาเราจะชวยอะไรถาสงครามเกดขน ดฉนสมคร

ชวยอพยพเดกทารก เขาใหไปฝกตอนกลางคนอยจนดก ๆ ฉะนนคดดแลว

กไมเหนมประโยชนอะไรทจะอยตอไป ดฉนกลบมาถงเมองไทยเดอน

สงหาคม โดยเรอเยอรมนชอ Scharnhorst และเรอล�านนกไมไดกลบไปยโรป

อก ไปตดอยทญปน เพราะสงครามไดเกดขนในยโรปตอนตนเดอนกนยายน

Mr. Cardew จะกรณาเลยงอาหารเยนแกดฉนกอนเดนทางกลบ ทาน

ไดใหเลอกภตตาคารแถว Piccadilly ทานบอกวานาจะกนอาหารยโรปกอน

กลบเมองไทย ดกวากนอาหารจน แตถาดฉนไมชอบกเปลยนได ดฉนเหน

1-117 chalop_1.indd 23 9/11/14 10:01 PM

24 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ดวยกบทาน และอยากกนอาหารองกฤษแท ๆ ทโปรดปรานคอ Roast beef

กบ Yorkshire pudding เปนครงสดทาย แตครนจวนถงวนนด Mrs. Cardew

เกดปวยเปนหวดอยางแรง Mr. Cardew โทร. มาขอเปลยนวนเลยง แต

ดฉนกเลยขอบคณทาน และบอกทานวาไมใหกงวลเรองเลยง เนองจากตว

ดฉนเองกจะตองไปกนกบเพอน ๆ อกหลายคนเพออ�าลากลบเมองไทย เวลา

กยงเหลออกไมกวนแลว ตอนทดฉนกลบนนเพอนหลายคนยงไมทราบเลย

เมอกลบเมองไทยแลว ดฉนกไมไดตดตอกบ Mr. Cardew อกเลย

เนองจากตองฟนฝาท�ามาหากนเพออยรอด และทางยโรปกเกดสงครามแลว

ตดตอไมไดเลย มาตดตออกครงตอนทจ�ากดถงแกกรรมแลว Mr. Cardew

ไดเขยนมา 2–3 ฉบบ ทกครงทเหนลายมอของทานทจาหนาซอง ดฉน

มอไมสนไปหมดดวยความดใจ กวาจะเปดซองไดกตงหลายสบวนาท ทาน

ถามขาวคราวของโรงเรยนดฉนดวย และไดกรณาสงสอนไมใหเกบคาเรยน

แพงเกนไป ถามปญหาดานการเงนใหปรกษาคณประยร วญญรตน

ตอนททราบขาววา Mr. Cardew จะมาเยยมเมองไทยนน ดฉนดใจ

อยางบอกไมถก แตแลวกตองผดหวงอยางใหญหลวง เมอปรากฏวาทานปวย

เปนอมพาตเสยแลว ดฉนตงใจอยางเดดเดยววาจะตองไปเยยมทานใหได

ในป 1967 (พ.ศ. 2510) นบได 28 ป หลงจากทดฉนจากประเทศ

องกฤษมา ดฉนกไดกลบไปอกครงหนง ตอนนนไปกบคณะทวร แตเมอคณะ

กลบแลว ดฉนอยตอ ไมกลบพรอมเขา สถานทแรกในลอนดอนทดฉนไปเดนด

คอ 51 Barkston Gardens ส�านกงานผดแลนกเรยนไทยท Mr. Cardew

เคยท�างานอย และ 23 Ashburn Place สถานทตไทยเกา แลวดฉนกตดตาม

ไปเยยม Mr. Cardew ทบานใหมของทานท 35 Capers Cope Road,

Beckenham ตอนนนทานแยกอยกบ Mrs. Cardew คนเดมแลว และอยกบ

สภาพสตรผซงเคยเปนเลขานการของทาน

1-117 chalop_1.indd 24 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 25

การไปเยยม Mr. Cardew ตอนน ตองปดไมให Miss Harrison ร

เพราะ Miss Harrison โกรธ Mr. Cardew มากในเรองน นยวา Miss Harrison

เปนญาตหาง ๆ กบ Mrs. Cardew คนเดม แตเทาทฟงมา ตว Mrs. Cardew

เองนนกลบไมเดอดรอนอะไรเลย อนทจรงการท Mr. Cardew มสภาพสตร

ซงยงแขงแรงวองไวกระฉบกระเฉงดแลปรนนบตทานตอนททานยงปวยน

นบวาเปนบญของทานแลว เพราะตว Mrs. Cardew เองนน แตเดมกออนแอ

ออดแอดอยกอนแลว ยงแกตวลงกคงไมมก�าลงวงชาชวยดแลสามไดเปนแน

และตวสภาพสตรผ นกเลาใหดฉนฟงวาเขายงตดตอสงขาวคราวใหกบ

Mrs. Cardew อยเสมอ

ในการไปเยยมครงแรกนนอกจากจะน�ารปโปสตการดของสถานท

ส�าคญ ๆ และทศนยภาพทสวยงามของเมองไทย เหรยญตาง ๆ ของไทย และ

เครองใชจ�าพวกไหมไทยไปใหทานแลว ดฉนยงไดน�าสมดขอยซงไดลาลาย

เซนของเพอน ๆ นกเรยนเกาองกฤษไปไดเปนอนมาก โดยเรมตนชอแรก คอ

คณสนทร หงสลดารมภ ไปใหทานดวย ซงทานปลมเปรมทสด ดแลวดเลา

ลบไลไปมา อานชอไปกถามถงคนโนนคนนไป แลวยงเลาใหฟงวา ทานยง

จ�าไดถงวนแรกทนกเรยนบางคนไปถงองกฤษ เชนคณทองสข พงศทต

เปนตน ทานภมใจในนกเรยนในปกครองของทาน ทไดเปนใหญเปนโตหลาย

คน โดยเฉพาะคณสนทร ทไดไปเปนเอกอครราชทต และคณปวย ซงยงคง

ตดตอกบทานอยางใกลชดเสมอมา

หลงจากคราวนนแลว ดฉนกเดนทางไปองกฤษอกทกป ไปอย

ครงละ 7–10 วน และในระยะนจะตองไปหา Mr. Cardew 1–2 ครงเสมอไป

ครงหนงดฉนไดเอา pamphlet เรองรานมณยา และ Lotus Room ของ

คณหญงมณใหทานด ทานกปลมมาก ซกไซไลเรยงเปนการใหญ พอดม

ญาตของทานคนหนงมาเยยม ทานกเอาไปอวดเขา แลวกแนะน�าดวยวาดฉน

1-117 chalop_1.indd 25 9/11/14 10:01 PM

26 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เปนเจาของโรงเรยนซงมนกเรยนถง 400 คนแลว ความจรงในตอนนนนกเรยน

ของดฉนม 600 คนแลว แตดฉนไมกลาบอกความจรงแกทาน เพราะใน

ประเทศองกฤษนน โรงเรยนทมนกเรยนถง 400 คน จะตองมสถานท

ใหญโตมากทเดยว ดฉนเรยนทานวาในเมองไทยโดยเฉพาะในกรงเทพฯ

โรงเรยนยงขาด ไมพอกบจ�านวนเดก ฉะนนแตละโรงเรยนจงออกจะ over-

crowded ทวามนกเรยน 400 คนน อนทจรงสถานทไมไดใหญโตอะไรเลย

ครงหนงหลานชายหาง ๆ ของทานมาเยยม ทานวานใหเขาถายรปหม

ตวทาน สภาพสตรแมบาน ลกของหลานคนนน และดฉนรวมกน ตอนนน

คยกนไปคยกนมา จงทราบวาทานเกดวนท 19 พฤศจกายน ดฉนดใจ

ทสด ไมนาเชอเลย ทานเกดวนเดยวกบดฉน ดฉนฉกคดวาอาจเปนเพราะ

เหตนกระมงทท�าใหดฉนรกทานมากมาโดยตลอดทง ๆ ทไมเคยทราบวนเกด

ของทานมากอนเลย

ดฉนโศกเศราและเสยใจอยางสดซง เมอไดขาวจากคณปวยวา Mr.

Cardew ไดถงแกกรรมเสยแลว ในเดอนเมษายนปนน เมอดฉนไปองกฤษ

อกกไดไปหาสภาพสตรผเปนแมบาน ขอใหเขาพาดฉนไปท Golders Green

Crematorium ซงเปนทเผาศพของทาน อฐและเถาถานของทานยงคงอยท

นน ซงดฉนไดน�าดอกไมไปเคารพดวย แตไมปรากฏวามชอของทานอยเลย

มชออยแตในสมดทะเบยนในวนทเผาศพเทานน สตรผเปนแมบานบอกวา

ทางการจะตดชอให ตอเมอเราจายเงนให 50 ปอนด ดฉนรบมอบเงน

50 ปอนดใหเขาทนท ขอใหเขาตดตอทางการใหจดท�าปายชอของ Mr.

Cardew ตอมาดฉนทราบวาสตรแมบานนนไดยายไปอยทอน ดฉนยงคง

ไปองกฤษทกป แตกไมมโอกาสตดตอกบเขา เลยยงไมไดไปเคารพ Mr.

Cardew อกจนบดน

1-117 chalop_1.indd 26 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 27

ตามทไดเลามาแลวน เพอน ๆ คงจะหลบตาวาดภาพ Mr. Cardew

ในทก ๆ ตอนได ยามททานพดกบเราอยางเอาจรงเอาจงเรองการเรยน และ

ยามททานยม หวเราะ เมอเราเถยงกบทานอยางบา ๆ บอ ๆ บางคนหวฟด

หวเหวยงเมอเถยงกบทาน ขออะไร ๆ จากทาน ซงทานไมยอมให สวนมาก

เปนการขอเงนคาใชจายพเศษตาง ๆ ใครจะโกรธอยางไรกชาง ทานกยง

ใจเยน พดอยางสภาพ อธบายเหตททานจายใหไมได ยงไมเคยเหนใครถก

ทานตะเพดเอดตะโรเลย นกเรยนในปกครองของทานมหลายรอยคน แต

ทานกดแลเอาใจใสแตละคนไดอยางใกลชดทวถง สมยนจะหาผปกครอง

คนไหนในโลกทท�าไดอยางนคงจะยากแสนยาก แตตอนนนพวกเราไมเขาใจ

(หรอแสรงไมเขาใจ) พากนทะเลาะทมเถยง และโกรธทานเปนนจศล ถาไม

ไปทะเลาะดวยตนเอง กเขยนจดหมายไป ทานตองตอบจดหมายนกเรยนวน

หนง ๆ นบไมถวน ตวดฉนเองเคยรวบรวมจดหมายของทานไว ปกเบอเรอ

และเชอวาพวกเราหลาย ๆ คน กคงจะเปนเชนเดยวกน

บางครงทมเรองดวน คนพมพพมพใหไมทน ทานกลงทนเขยนดวย

ลายมอทานเอง เพอใหทนกบความตองการของนกเรยนคนนน ๆ ดฉนเอง

เคยไดรบจดหมายททานเขยนเองอยางนอย 2–3 ฉบบ ส�าหรบนกเรยนบาง

คนทยงกบทานมาก ๆ เชนจ�ากด ทานกคงจะเบอหนาเอาบางเปนบางครง แต

ในเวลาเดยวกน จ�ากดมความรสกวาทานยงรกและเมตตาเขาอยเสมอ และ

ตวเขาเองกรกทานมากเหมอนกน เขาเกบจดหมายของทานใสรวมกนได

แฟมใหญทเดยว และทะนถนอมมนมาก นาน ๆ กงดขนมาอานเมอคดถง

ทาน ในจดหมายนนมทงสงสอน ดดา และชมเชย นอกนนยงไดสนกกบ

ค�าพดอนแสดงถง sense of humour อนนาสรรเสรญของทาน

1-117 chalop_1.indd 27 9/11/14 10:01 PM

28 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เสยดายเหลอเกนทดฉนอตสาหหอบจดหมายเหลานนอพยพไปไว

ทบานตางจงหวดในระหวางสงคราม แตอนจจา เคราะหรายทสดไดเกดขน

โดยมไดคาดฝน บานดฉนถกไฟไหมหมด ขาวของ เอกสารส�าคญ ทงของ

จ�ากดและของดฉนถกไฟเผาผลาญไปสน ไมมอะไรเหลออยเลย รวมทง

จดหมายอนมคายงของ Mr. Cardew ดวย

1-117 chalop_1.indd 28 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 29

พระคณของผดแล(และคร)คนทสอง–จ�ำกดพลำงกรดงไดเลามาแลวในหนงสออตชวประวตเลม 1 ภาคปฐมวยตอนปลาย

ถงตอนทดฉนไดพบจ�ากดครงแรกทบานคณประเสรฐ เรองสกล และครงท

สองตอนทเขาไดรบค�าขอรองจากก�าแหง นองชาย ใหชวยยายบานใหดฉน

เขาเชญดฉนไปกนน�าชาทรานเลก ๆ แหงหนง และขอใหเลารายละเอยด

เรองบานใหฟง

ตอนกนน�าชาดวยกนนน จ�ากดชวนคยและถามเรองเบดเตลดตาง ๆ

เลกนอย และคงจะจบความไดวาดฉนชอบดนตรและชอบวาดรป เขาบอกวา

เขามแผนเสยงด ๆ และรปภาพด ๆ เยอะ จะใหดฉนชม

เรมศกษำดนตรคลำสสกและภำพเขยนหลงจากยายบานไดประมาณ 1 สปดาห เขากมารบดฉนไปกนน�าชา

ทบานของเขา เพอถามวาบานใหมเรยบรอยดหรอไม และใหดฉนไดชม

แผนเสยงของเขาซงมอยมากมายจรง ๆ ดฉนไมเคยฟงเพลงของบรามส

(Brahms) เบโทเฟน (Beethoven) ฯลฯ พวกนมากอน จงไมเขาใจและ

ไมใครจะสนใจนก ในใจคดไปถงตอนทอาจารย ม.ล. ปน มาลากล เอาเพลง

Moonlight Sonata ของเบโทเฟนมาเปดใหพวกเรานกเรยนฝกหดคร

ฟง ไมเหนมใครชอบสกคน ทง ๆ ทอยากจะเอาใจอาจารย แตกรบไมไหว

จ�ากดดทาจะเขาใจความคดของดฉน จงเปดเพลงเบา ๆ ใหฟงไปกอน

เชน Santa Lucia, Merry Widow, Woman is fif ickle (La donna èe mobile)

ลวนแตเพลงเพราะ ๆ ทงนน ตอนนดฉนออกจะตนเตนมาก รบจดรายชอ

เพลงพวกนไวเพอจะไดไปซอมาฟงเองบาง แตจ�ากดไมรจกเพลงไทยเลย

ไมวาไทยเดมหรอไทยสากล ดฉนแอบคดในใจวา อยางนอยกยงเอาชนะเขา

ไดในขอน

1-117 chalop_1.indd 29 9/11/14 10:01 PM

30 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ตอมาอกนาน ดฉนไดฟง Moonlight Sonata อกนบครงไมถวน โดย

ไปซอมาฟงเองจนคอย ๆ ชอบมากขนทกท ภายหลงเมอรความไพเราะของ

มนพอสมควรแลว จงรบเขยนจดหมายมารายงานอาจารย ม.ล. ปนเพอให

ทานดใจดวย

สวนภาพเขยน (paintings) นน จ�ากดมสมดภาพของจตรกรทมชอเสยง

หลายคน เชน ฟานกอก (Van Gogh) โกยา (Goya) เรมบรานต (Rembrandt)

โมเนต (Monet) มาเนต (Manet) ฯลฯ ภาพเหลานดไมยาก แตดฉนเขาใจ

เพยงถงสมยอมเพรสชนนสม (Impressionism) เทานน หลงจากนน จ�าพวก

เซอเรยลสม (Surrealism) ดไมรเรองเลย และไมเคยสนใจทจะศกษา

ดฉนชอบวาดรปมาตงแตเดก ๆ อยโรงเรยนไดคะแนนเตมเปนสวน

มาก เคยไปถามคาเรยนเขยนรปทลอนดอนดแลว แพงหฉเลยทเดยว แพง

กวาคาเรยนวชาค�านวณและภาษาหลายเทา และถาจะเรยนกตองออกเงนเอง

เพราะวชานไมไดอยในโครงการทจะเรยนตอไป จงหมดหวงทจะเรยน

วาดรปโดยสนเชง

ในจ�านวนภาพทงหมดทจ�ากดเอามาใหดนน ทดฉนสนใจมากทสด

คอภาพวาดของเรมบรานต ดแลวดอก ไมรวาเขาเขยนอยางไรจงท�าใหเปน

แสงชดเจนอยางนน จ�ากดทาทางพอใจมากทดฉนชอบดนตรและภาพเขยน

หลงจากนนนาน ๆ ท เขาจะมารบดฉนไปรบประทานอาหารขางนอกแลวพา

ไปฟงดนตรทบาน เขาบอกวาดนตรคลาสสกนน ถาไดฟงนาน ๆ เขากจะ

ชอบและตดไปเอง ซงดฉนกเชอเพราะไดพสจนแลวจากเพลง Moonlight

Sonata

1-117 chalop_1.indd 30 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 31

จดหนงสอใหอำนตำมขนตอนจ�ากดบอกวาคยกบดฉนแลวสบายใจด เขาไมตองระวงตวอะไรเลย

เพราะดฉนไมท�าตวเปนสาว แตคลายเดกมากกวา เมอนกขนอะไรกหวเราะ

ออกมาดง ๆ ไมท�าเปนยมอายกระมดกระเมยน จะชอบหรอไมชอบอะไรกพด

ออกมาตรง ๆ เขาสอนและอธบายประเพณตาง ๆ ขององกฤษใหดฉนฟง

และเขยนรายชอหนงสอมากมายทดฉนควรจะอานนอกเหนอไปจากหนงสอ

ทเรยนกบคร

เขายงพาดฉนไปซอหนงสอเหลานนเองดวยซ�า สวนมากเปนหนงสอ

เกา (secondhand) แตยงอยในสภาพด ซงวางขายแบกะดนอยตามบาทวถ

หนงสอเหลานราคาถกมาก ซอตงมากมายไมเสยเงนเทาไรเลย แตเขาไมม

ใบเสรจรบเงนให ดฉนเขยนรายชอหนงสอเหลานทงหมดสงไปใหผปกครอง

บอกวาเปนเงนเทานน ๆ แตไมมใบรบเงน เพราะเปนหนงสอเกา ผปกครอง

สงเงนมาใชใหในทนท โดยไมอดเออนเลย

วนหยดครสตมำสครงแรกตอนหยดครสตมาส (Christmas) ครงแรกนน มณกบดฉนขออนญาต

ไปพกผอนทบอรนมท (Bournemouth) เมองชายทะเล Mr. Cardew บอก

วาตองไปขออนญาตทานทต คอเจาคณราชวงสนกอน เรากจดการไปขอ

อนญาตตามระเบยบ (คงจะเปนระเบยบเฉพาะนกเรยนหญง) เมอไปถง

บอรนมท เราสองคนไปอยทบานซงผปกครองจดไวให ใกล ๆ กบบานของ

คณกลย อศรเสนา และคณสมมาทย สขยางค และเจาของบานของทงสอง

คนนไดเชญเราใหไปรวมรบประทานอาหารกลางวนในวนครสตมาสดวย

เพอใหเหนพธการตาง ๆ ของเขา เขาใจวาผปกครองคงจะขอรองหรอตกลง

ไวกบเขาเปนแน

1-117 chalop_1.indd 31 9/11/14 10:01 PM

32 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

วนหนงจ�ากดไดไปกบเพอนฝรงคนหนงโดยรถยนตของเพอนคนนน

และแวะไปหาดฉน เมอเขารวาดฉนไดไปรวมพธครสตมาสเชนนน กบอกวา

ดแลว ถกตอง ขอใหหมนสงเกตอะไรตาง ๆ เอาไว แลวจะดเอง แลวเขารบ

ดฉนไปกนน�าชาขางนอก (ตอนนนมณออกไปขางนอกกบเพอนแลว) เขา

บอกวาไหน ๆ มาอยเมองบอรนมทกนาจะไดเหนบานเมองและสถานททม

ชอเสยงของเขา เราแลนรถชมเมอง แลวไปกนน�าชาท The Pavillion (เขาใจ

วาชอน) ซงมฟลอรเตนร�าใหญโตมาก คนเตนร�ากนเปนรอยเปนพนค เบยด

เสยดแนนไปหมด

เตนร�ำครงแรกในชวตจ�ากดบอกใหดฉนออกไปเตนร�ากบเพอนฝรงของเขา ดฉนตกใจเพราะ

ไมเคยเตนร�าเลยในชวต และรองเทาทใสไปกเปนรองเทาผาใบพนยาง เพราะ

คดวาเขาจะพาไปเดนเลน มหน�าซ�าเพลงทก�าลงบรรเลงอยนนกเปนจงหวะ

แทงโก (Tango) เสยดวย แตไมรจะปฏเสธเขาอยางไร

ทงสองคนนนบอกกบดฉนวาคนแนนออกอยางนน ใครเตนเปน

ไมเปนกไมมใครรหรอก อนง ฝรงคนนนบงเอญเปนชาวอารเจนตนาและได

รบรางวลในการเตนแทงโกมาแลวเสยดวย จ�ากดบอกวาเขาจะเหวยงตวดฉน

ไปเอง ขอแตเพยงใหออนตวตามเขาไป อยาขนตวกแลวกน ดฉนอยาก

รองไหมากกวา แตไมกลาขดเขา และกจรงอยางเขาวา อตาคนนนแกเหวยง

ดฉนไปตามเรองของแก สกพกหนงกเลก บอกวาดแลวน ตามไดดแลว !

พอท–pourteaพอนงทโตะเลก ๆ ของเราไดสกประเดยวเดยว เสยงจ�ากดบอกวา

“พอทส ฉลบ” ดฉนงง กนงอยเฉย ๆ ไมไดท�าอะไรเลย ท�าไมเขาจงบอก

1-117 chalop_1.indd 32 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 33

วา “พอท” เขาบอกซ�าอกครง ครนเหนดฉนท�าหนางงกคงจะนกขนได

แลวชไปทกาน�าชาทตงอยบนโตะของเรา

พทโธเอย ! ดฉนเพงเขาใจ เขาบอกวา “pour tea” (รนน�าชา) นะ

เปนธรรมเนยมของเขาทจะใหเกยรตแกสภาพสตรทมาดวย จ�ากดเลยอธบาย

ขอขนนใหเพอนเขาฟง กนน�าชาเสรจ เขาพามาสงบาน บอกวาเหนดฉน

อยสบายดแลวกหมดหวง และยงแถมบอกวาดฉนเขากบเพอนฝรงของเขา

ไดดพอใช ไมเคอะเขน ! ดฉนมาคดไดหลงจากนนตงนานวาจ�ากดเลน

ทดสอบดฉนหลาย ๆ แบบนนเอง

เรองตลกกอนวนครสตมาสทบานน มเรองตลกซงอยากเลาสกนฟง คอดฉน

บอกแมบานวาดฉนเพงมาถงองกฤษไดเพยงประมาณ 2 เดอนเทานน ยง

ไมคอยรจกใครเลย แตปรากฏวาทก ๆ เทยวเมล ดฉนไดรบการดอวยพรวน

ครสตมาส ครงละหอบ แมบานพดวาไหนวาไมรจกใครอยางไรละ ดฉนอาย

มาก ไมรวาใครเลนตลกอะไร ดลายเซนในการดเหลานนเหนชอเตม ๆ กม

ชอยอกม ไมรวาสงมาคนละกใบ และทงนเปนความคดของใคร แตทแน ๆ

กคอวาคนนนอยากจะแกลงยวมณ เขารวามณจะตองไดรบการดเยอะแยะ

และดฉนจะไมใครไดรบเลย หนาซองบางใบนาเกลยดมาก คอเขยนถงมณ

แลวขดชอทง เปลยนเปนชอดฉน ดฉนกลววามณจะเดอดดาลและหมนไส

ดฉน แตมณเขาเขาใจ ร วาดฉนไมร เรองดวย เพยงแตมคนรวมหวกน

เลนตลกยวเขาเทานน

1-117 chalop_1.indd 33 9/11/14 10:01 PM

34 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ชวตของนกเรยนในมหำวทยำลยออกซฟอรดนกเรยนมหาวทยาลยออกซฟอรดสมยนน เมออย ปท 1 จะตอง

อยประจ�าใน College (วทยาลย) เพราะนอกจากการเรยนแลว เขายงอบรม

สงสอนใหรจกขนบธรรมเนยมประเพณตาง ๆ พรอมทงการเขาสงคม และ

ดแลเรองความประพฤตดวย มกฎเกณฑตาง ๆ เขมงวดมาก เชนแขกผหญง

จะตองออกจาก College อยางชาทสด 18 น. นกเรยนจะไปไหนมาไหน

กตาม จะตองกลบเขา College ไมเกน 22 น. ฯลฯ

นกเรยนแตละคนมสองหอง คอหองนอนและหองรบแขก ทกคน

ตองมเครองใช เชนชดน�าชา และชดแกว Sherry เพราะจะตองมการหด

เลยงน�าชา โดยเชญเพอน ๆ มาทหองของตน ตางผลดกนเลยง บางทกม

Sherry party จ�ากดเคยพาดฉนไปตาม party เหลานใน College ตาง ๆ

แขกมากนเยอะแตหองเลก ฉะนนจะไมมทนงพอ ตองยนคยกน แตกไมเหน

เขาวากระไร ดสนกรนเรงด

นกเรยนป 2 ขนไปแลวจงจะออกไปอยตามบานตาง ๆ ทไดลงทะเบยน

ไวกบมหาวทยาลยได

ดฉนเดาเอาวาทางเจาของบานคงจะตองมการรายงานเรองกจกรรม

และความประพฤตของนกเรยนนน ๆ ใหแกทาง College เปนแน แตสงเกต

ดวาพวกเจาของบานท�าทาทางเกรงใจนสตเหลานอยไมนอย อาจเปนเพราะ

คดวานกเรยนมหาวทยาลยออกซฟอรดสวนมากเปนผดมเงน เพราะคาเรยน

และคากนอยแพงกวาทมหาวทยาลยอน ๆ มากมายทเดยว

ตอนทดฉนพบนกเรยนไทยผชายทกคนในครงแรกนน เขาออกมา

อยบานขางนอกกนหมดแลว สวนมากบานจะไมไกลจากตวเมองหรอ

มหาวทยาลยมากนก แตบานแรกของจ�ากดทดฉนไปนนอยไกลออกไปมาก

1-117 chalop_1.indd 34 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 35

แสดงวาเขาคงจะไมคอยไดพบปะกบเพอนฝงคนไทยมากนก แตภายหลง

เขากยายมาอยใกลเมองเหมอนคนอน ๆ

ประเพณพเศษมหาวทยาลยออกซฟอรดมประเพณทแตกตางจากมหาวทยาลยอน ๆ

อยอยางหนง คอวาถาใครสอบ (ตอนจบ) ครงแรกตก เขาจะสงใหไปเรยนท

เมองอน และหามเขามาในรศม 1 ไมลโดยรอบนบจากใจกลางของตวเมอง

จะเขามาไดกในวนทจะมาสอบอกเทานน ถาใครท�าผดกฎและถกต�ารวจของ

มหาวทยาลยทเรยกกนวา “Bull Dog” จบไดกจะตองถกลงโทษ สวนมาก

คนพวกนจะไปเรยนเสรมทลอนดอน และเมอกลบมาและสอบไดแลวจะได

เพยงปรญญา B.A. โดยไมมค�าวา Hons. อยดวย ฉะนนเมอเพอน ๆ พบกน

และทกวา “ดใจทไดพบ หายไปไหนมาเสยนาน ?” อกคนหนงจะรบตอบวา

“ไมไดถก sent down นะ ไปตางประเทศมานะ”

ดฉนไดประสบเหตการณนดวยตนเองเมอไปกบเพอนแหมมคนหนง

และเขาอธบายใหดฉนฟง

นสยตดตวนกเรยนไทยในมหาวทยาลยออกซฟอรดหลายคน เวลาพบกนชอบ

ถกเถยงกนแตเรองวชาการและการเมอง ตอนหลงมณ บนนาค กอยในกลม

นดวย บางทโตเถยงกนรนแรงเอะอะถงกบทบโตะยงกบจะโกรธกนจรง ๆ

จ�ากดเปนตวโตเถยงประจ�า ไมยอมลดละแมแตกบผหญง แตพอจากกนไป

แลวกลมเรองทเถยงกนไปเลย

1-117 chalop_1.indd 35 9/11/14 10:01 PM

36 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

สอนทกอยำงรวมทงภำษำองกฤษจ�ากดคงจะเหนวาดฉนมแววและพอทจะสอนขนโดยไมตองเสยเวลา

มากนกจงตงหนาตงตาสอนเอาจรง ๆ จง ๆ ภาษาองกฤษกสอนดวย จ�าได

วาครงหนงครพเศษภาษาองกฤษบอกดฉนใหเขยน essay เรอง Spring

(ฤดใบไมผล) ดฉนกเขยนบรรยายไปวา ในฤดใบไมผล อากาศด ตนไม

ดอกไมสวย อยางนนอยางนไปตามเรอง กอนสงคร จ�ากดเอาไปอาน แลว

บอกวา Childish มากไป ใหเขยนเสยใหม

จ�ากดออกความคดใหเขยนดวย ซงดฉนจ�าไดเพยงเลา ๆ วา ระหวาง

ฤดหนาวถงหกเดอนนน ธรรมชาต (และวญญาณของมนษย) ดเหมอนจะตาย

หรอหลบไปชวระยะนน ครนถงฤดใบไมผล ทกสงทกอยางจะฟนคนชพ

เหมอนกบตวพระเยซครสตซงไดสนพระชนมไปชวระยะหนง แลวกกลบ

ฟ นขนมาอก ฉะนนเทศกาลในฤดใบไมผล คออสเตอร (Easter) เขา

จงมสญลกษณเปนรปไข ของใชของขวญตาง ๆ ท�าเปนรปไขหรอรปลกไก

ซงก�าลงจกเปลอก และโผลออกมาจากไข ฯลฯ

พอดฉนเอา essay ไปสงคร ครบอกวาทานไมไดตงใจจะใหเขยน

ปรชญาแบบนนเลย อยากใหเขยนบรรยายอยางทดฉนเขยนครงแรกนนเอง !

สวนทางดานประวตศาสตรนน เขาบอกวาจะตองเรยนกนเปนเรอง

เปนราว เขาไมมเวลาพอทจะสอนใหได จงเขยนจดหมายไปบอกผปกครอง

ขอใหดฉนไปเรยนพเศษกบเพอนฝรงของเขาคนหนง ซงเปนคร (Don) อยใน

มหาวทยาลยออกซฟอรดนนเอง ครผนเรยนจบทางประวตศาสตรโดยตรง

เปนชาวองกฤษ แตดฉนลมชอเสยแลว ดฉนตองไปเรยนกบเขาสปดาหละ

ครง เรยนในหองนงเลนใน College ของเขา ดฉนวาการทจ�ากดท�าเชนน

เปนการยงนกสองตวดวยหนกอนเดยว คอนอกจากดฉนจะไดความรแลว

เพอนของเขากยงไดคาสอนพเศษอกดวย

1-117 chalop_1.indd 36 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 37

พลอยไดเพอนตำงชำตเพอนชาวอนเดยของจ�ากดคนหนงชอ Dr. Amiya Chakravarty

(จกรพรรด) เปนผสนทชดชอบกบรพนทรนาถ ตะกอร (Rabindranath Tagore)

กวเอกของอนเดย จ�ากดไดรบรปถายของตะกอรพรอมลายเซน โดยผานทาง

Dr. Chakravarty น เพอนอนเดยนอน ๆ อกหลายคนชอบเรยกดฉนวา

“มหาราน” เพราะนามสกลของดฉนคอ “มหานรานนท” พบหนากน

ทไรจะตองถามวา “How is the maharani today?” แต Dr. Chakravarty

เขาไมลอเลยนดฉนแบบนนเลย เขาเปนผดเตมตว เปนสภาพบรษทงแทง

แสดงกรยาวาจาออนนอมตอสภาพสตรทวไป รวมทงดฉนดวย ทง ๆ ท

เขาอายแกกวาดฉนมาก หลงสงครามโลกครงท 2 เขาไดขาววาจ�ากด

เสยชวตแลว เขาและภรยา (ชาวเดนช Danish) ไดมาเยยมดฉนถงโรงเรยน

และอกครงหนง เขาไดรบเชญไปปาฐกถาทประเทศหนงในเอเชย จงจดการ

เดนทางใหผานประเทศไทย เพอจะไดพบดฉนดวย

บางครงระหวางทพวกนกวชาการเมองโตเถยงกนอยน คณพพรรธน

ไกรฤกษ เคยชวนดฉนไปคยตางหาก เขาบอกวา “ไมเหนสนกเลยนะ เรา

มาคยเรองอน ๆ ทสนกกวากนเถอะ !”

ครงหนงดฉนใจคอไมด เหนจ�ากดเอะอะกบมณมาก ดฉนไมอยาก

ใหสองคนนโกรธกน เพราะมณเปนเพอนรกของดฉนดวย แตกไมรจะท�า

อยางไร

หลงจากนนไมกวน จ�ากดชวนดฉนไปรานแผนเสยงและซอเพลง

ทเขาตองการมา 2–3 แผน ขณะนนพอดมคนเปดฟงเพลง One day when

we were young เขากเลยซอมาแผนหนง ดฉนสงสยวาจ�ากดชอบเพลงน

ดวยหรอ เขาบอกวาเปลาหรอก แตมณเคยบอกนานแลววาชอบเพลงน เขา

วาจะซอใหหลายหนแลวแตลมไปไดทกท คราวนมาไดฟงเลยนกขนได

1-117 chalop_1.indd 37 9/11/14 10:01 PM

38 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ดฉนฟงเชนนนกดใจจนบอกไมถก จ�ากดลมเรองทเขาทะเลาะกบมณแลวและ

หวงวามณกคงจะลมแลวดวย แตในทสด จ�ากดจะไดเอาแผนเสยงนนไปให

มณตามทตงใจหรอเปลา ดฉนกไมไดตดตามเรอง

เพอนทสนททสดของจ�ากดอกคนหนงเปนนโกร ชอ ดร. เอรก วลเลยมส

(Dr. Eric Williams) เขาไดเกยรตนยมอนดบหนงทางประวตศาสตร และ

ตอนหลงจบปรญญาเอก (D. Phil.) ดวย วนทเขารบปรญญาเอก ดฉนได

รวมไปกบญาตมตรของเขาแลวกไปเลยงฉลองกน ซงกมเพยง 5–6 คนเทานน

เขาเปนนกเรยนทนของรฐบาลตรนแดด (Trinidad ใน West Indies) มาจาก

ครอบครวทคอนขางยากจน และทนทไดรบกเปนเงนนอยกวาทนของรฐบาล

ไทยมาก จ�ากดจงพยายามหารายไดพเศษชวยเขา โดยขอใหผ ปกครอง

(Mr. Cardew) จางเขากวดวชาประวตศาสตรใหคณประเสรฐ เรองสกล และ

คณพพรรธน ไกรฤกษ

นอกจากน ภรยาของเขาชอเอลซ (Elsie) เรยนจบไดประกาศนยบตร

ของ Royal Academy of Music แหงลอนดอน จ�ากดกขอใหดฉนเรยนเปยโน

กบเขา เพราะวชาเปยโนนอยในหลกสตรวชาอนบาลดวย ซงผปกครองก

เตมใจ

เมอจ�ากดกลบเมองไทยแลว ดฉนกยงไปไหนมาไหนกบสามภรยา

คน ภรยาของเขาเปนชางตดเสอดวย ไดเคยเยบใหดฉนหลายตว วนไหน

เมอเรยนเปยโนเสรจแลว ดฉนมกจะอยกนขาวเยนกบเขา โดยซออาหารสด

มาใหและชวยท�าครวดวย บานของเขาอยแถวแฮมปสเตด (Hampstead)

ไมหางจากบานดฉน และโรงเรยนมอนเตสซอรเทาใดนก เอรก วลเลยมส

บอกวาเมอพบดฉนครงแรก เขาคดวาดฉนเปนใบเสยอก ไมรวาจ�ากดชอบได

อยางไร แตเดยวนดฉนกลายเปน chatterbox (คนชางพด) ไปแลว !

1-117 chalop_1.indd 38 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 39

เมอสงครามโลกครงท 2 สนสดลง ตรนแดดประกาศอสรภาพจาก

องกฤษ ดร. เอรก วลเลยมส ไดรบเลอกเปนนายกรฐมนตร และด�ารง

ต�าแหนงนเรอยมาโดยไมมใครกลาแขงขนกบเขาเลย เขาเปนนายกฯ อย

ประมาณ 15 ป กอนทจะสนชวตไป ขณะทเขายงเปนนายกฯ ตอนทาย ๆ

ลกชายซงท�างาน PAN AM ไดมาหาดฉน ดฉนบอกใหเขาชวนพอมาเทยว

เมองไทย เขาบอกวาพอไปไหนไมไดหรอก เพราะมโรค ดฉนถามวาโรค

อะไร เขาบอกวาโรคนายกรฐมนตรไงละ ไมเปนอนท�าอะไรอยางอนเลย

แมแตตวเขาเองกเกอบจะไมมเวลาไดพบหนาพอเลย เขาบอกวาหลายครง

ทรวาพอไปไหน ๆ กจากหนงสอพมพ อยางไรกตาม เขาบอกวาแมไดเลา

เรองจ�ากดและดฉนใหเขาฟง และกลาวเทดทนเราทงสองอยางมากมาย

PartyตำมCollegesขอวกกลบมาพดเรองออกซฟอรดอกครงหนง จ�ากดพาดฉนไปใน

งานเลยงน�าชาใน College แหงหนง เจาภาพไดเชญนกเขยนสตรชอ Ethel

Mannin มา หลงจากคยกนไมนาน สภาพสตรผนขอลากลบไปกอน โดย

บอกวามนดตอทอนอก ยงไมทนทเธอจะลบตาไป พวกเดกฝรง 4–5 คน

กเรมวจารณเธอทนท คนหนงพดวาหมนไส ท�าตวเปนคนส�าคญ มนดทโนน

ทน บางคนกวาหนาตาไมเอาไหนเลย อกคนหนงวาบา ๆ บอ ๆ ตาง ๆ

มหน�าใชค�าพดทไมสภาพดวย

จ�ากดมองดตาดฉน ดฉนกไมรจะวาอยางไรจงท�าเฉย ๆ จ�ากดท�าทา

ทางใหพวกนนรวาเขาไมพอใจ บางคนรตวกเงยบไป แตบางคนกยงขนพด

ตอไปอยนนแหละ จ�ากดจงท�าปงปงแลวพาดฉนกลบ สงวาตอไปถาพบคน

พดบา ๆ อยางนนใหลกขนกลบเลย ไมตองไปเกรงใจ เพราะพวกนมนไมม

มารยาท อยางนอยเมอมสภาพสตรอยดวยกนาจะระวงค�าพดไวบาง เขา

1-117 chalop_1.indd 39 9/11/14 10:01 PM

40 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ถอวาพวกนนดถก ไมใหเกยรตดฉนเลย ดฉนเชอวาเมอดฉนกลบแลวพวก

นนกคงจะวจารณดฉนตอไปแน ๆ นขนาดนกเรยนมหาวทยาลยออกซฟอรด

ซงไดรบการอบรมอยางดพอสมควรแลวยงเปนอยางน แตนนแหละพวกน

ยงเปนเดกหนมเพงอยป 1 เทานน พออายมากขนคงจะดเอง

นกวจำรณอนทจรง วาไปแลวจะไปต�าหนเดกพวกนนมากนกกไมถก ดฉน

เขาใจวานกเรยนองกฤษทกคนคงไดรบการฝกฝนใหชอบการวจารณ วจารณ

ทงนน ไมวาจะเปนหนงสอออกใหม หรอเหตการณอะไรเกดขน หรอ

บคคลใดทก�าลงเปนขาวอยในหนงสอพมพ ค�าพดทตดปากของทกคน

คอ “What do you think of ...?” ฉะนนเมอไดพบหรอรจกคนใหม ๆ พอ

บคคลนนไปแลว พวกขางหลงจะตองถามวา “What do you think of her

(or him) ? ค�าวจารณของเขานนใชวาจะเปนเรองไมดเสมอไป อาจจะเปน

ค�าชมเชยอยางเลอเลศกได ตวจ�ากดเองกมนสยนตดแนนทเดยว เขาถามดฉน

แบบนบอยครงเสยจนบางทดฉนเลยดกคอเขาเสยกอนวา “What do you

think of ...?” โดยทเขายงไมทนจะเอยปากถามดฉน !

ชมรมละครทมหาวทยาลยออกซฟอรดนนมชมรมตาง ๆ อยหลายอยาง มชมรม

ละคร (Drama Society) ดวย จ�ากดเคยพาดฉนไปดอปรากร (opera) ซง

พวกนสตแสดงกนเอง ชอเรอง สาวตร เปนวรรณคดทมชอของอนเดย

นอกจากนแลวยงไดไปดละครของเชกสเปยรท�าใหเขาใจเรองราวดกวา

การอานหนงสอเสยอก เพราะผแสดงพดจาชดเจน เวนวรรคตอน และเนน

บางตอน นาฟงมาก เมอเขาใจเรองราวดแลวกท�าใหจ�าเรองนนไดตดตาตดใจ

1-117 chalop_1.indd 40 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 41

บางครงเมอมนกดนตรเอกของโลกมาแสดงดนตร (เชนสไวโอลน)

ทออกซฟอรด ตวราคาแพงและหาซอไดยาก แตจ�ากดกพยายามแหวกวาย

ไปหาซอมาจนได ดฉนไมคอยจะเหนดวยกบเขาในเรองน แตไมเคยออก

ความเหนอะไรเลย เพราะเขาอาจจะไดรบความสขคมคาเงนนนกได แต

ตวเองนนปฏเสธไมไปดวยโดยเดดขาด เพราะเหนวาเราเปนเพยงนกเรยน

มเงนนอย มหนทางอนทจะใชเงนใหคมคาไดมากกวานน นาเสยดายถา

จะทมเทใชเงนไปในสงทตนเองยงไมสามารถจะชนชม หรอกอบโกยเอา

ความสขออกมาไดมากพอ

ดเหมอนจ�ากดจะเหนวาดฉนเปนของสงหนงทเขาไดหลอหลอมสราง

ขนมา และเขากพอใจในผลตผลอนนน ไมอยากใหสญหายหรอหลดลอย

ไป แตส�าหรบตวดฉนเองนน การคบหากบจ�ากดเปนการเรยนลด คอ

ไมตองไปงมงายควานหาอะไรตออะไรเอาเอง เขาเคยคนความากอน และ

เรยงล�าดบใหเราเสรจ เชนหนงสอ กรวาควรอานจ�าพวกไหนกอน และขยบ

ขนเปนขน ๆ ไป ศลปวฒนธรรมตาง ๆ กไดพบเหนและเรยนไปในตว

P.E.N.Clubเมอจ�ากดยายบานมาอยใกลเขา เรากไดพบกนบอยขน สนทสนมกน

มากขน พวกนกเรยนไทยในออกซฟอรดซงมเพยงไมกคนนคงจะสงเกตเหน

จงเรมมการลอเลยน ดเหมอนทกคนจะประหลาดใจทจ�ากดมเพอนหญง

ดฉนพอจะจบความไดวา แตกอนนจ�ากดคงจะไดชอวาเปนหนอนหนงสอ

ยงอยกบปรชญาอยางเดยว ไมสนใจใครหรออะไรอนเลย รวมทงอสตรดวย

ทางออกซฟอรดคงจะสงขาวไปลอนดอน สวนลอนดอนนนเปรยบเสมอน

หนงสอพมพฉบบใหญ ประเดยวเดยวกรกนทวเมองแลว

1-117 chalop_1.indd 41 9/11/14 10:01 PM

42 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ใคร ๆ เรมคดวาเราเปนครกกนจรง ๆ หรออะไรท�านองนน ทง ๆ ท

ตวดฉนเองยงไมไดคดอะไร และจ�ากดกไมเคยไดพดอะไร ดฉนถอวาเขา

เปนเพอนรนพ ย�าเกรงเขายงกวาพเสยอก (กง ๆ จะเปนพออยแลว) รสก

เปนหนบญคณเขามากมายทไดสละเวลาสงสอนอะไรตออะไรใหทงทางตรง

และทางออม สวนจ�ากดจะคดอะไรในตอนนน ดฉนไมอาจทราบได แต

ยนยนไดวาเขาไมไดคดอะไรในเรองชสาวกบดฉนเลยในตอนแรก ๆ ทเรา

รจกกน เขาชวยดฉนดวยความบรสทธใจแท ๆ

ดงไดกลาวแลววาเขาเปนคนใจกวางจรง ๆ พรอมทจะชวยเหลอ

ทกคน เชนตอนกอนทจะกลบเมองไทยนน ไดเรมมการซอมอพยพกนแลว

เตรยมพรอมส�าหรบสงครามโลกครงท 2 ทก�าลงจะเกดขน จ�ากดชวยใคร

ตอใครโยกยาย แลวไปบอก Mr. Cardew ทานตอบขอบใจมากมาย แตแลว

ถามอกวา “Since when have you been made Second Superintendent?”

ถาเปนคนทวไปอาจจะโกรธ แตจ�ากดไดรบการฝกฝนมาใหม Sense

of humour แบบคนองกฤษ และไดโตตอบกบผปกครองแบบนเปนนจศล

อยแลว กลบเหนวาขนด

อยางไรกตาม เมอถงยามวกฤตจรง ๆ ทกคนคดวาสงครามจะเกดขน

ในวนสองวนนนแน ๆ Mr. Cardew ไดขอรองให Second Superintendent

คนนชวยตดตอกบบรรดานกเรยนททานไมสามารถตดตอได จ�ากดตองขนรถ

ไปทวสารทศและจดการทกอยางไดส�าเรจเรยบรอย !

จ�ากดเปนสมาชกของ Left book Club ฉะนนเมอหนงสอจ�าพวกน

พมพออกมาใหม ทาง Club จะสงมาใหเขา โดยทไดราคาถกเปนพเศษ

ฉะนนความรของเขาทางเรองการบานการเมองจงทนสมย (up to date) ทสด

1-117 chalop_1.indd 42 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 43

ครงหนงจ�ากดพาดฉนไปงาน P.E.N. Club dinner ในลอนดอน งาน

นพวกนกเขยนทงหลายจะไปพบกน สงสรรคและถกเถยงกน โดยเฉพาะ

ในเรองหนงสอใหม ๆ ทงทคนเขยนนนจะเปนสมาชกของ Club หรอไม

กตาม

มนกเขยนชายคนหนงคอนขางจะมอายแลว มาพดกบดฉนอยาง

นอบนอม และถามวาดฉนเขยนหนงสอเกยวกบเรองอะไร ดฉนรสกอายเปน

ทสด รบบอกเขาวาดฉนไมใชนกเขยน แตเปน Guest ของเพอนผชายไทย

ทเปนนกเขยนเทานน

ไมยอมเสยเวลำในบำงเรองจ�ากดตองเสยเวลาและอดทนกบความโงเขลาของดฉนตอเรองตาง ๆ

มากมาย แตมอยเพยงสองอยางทเขาไมยอมเสยเวลาให คอเรองเลนไพ

บรดจ และเรองขบรถยนต

จ�ากดชอบเลนบรดจมาก พอพบเพอนครบชด (สคน) เมอไร เขาจะ

ลงมอเลนทนท ดฉนเลนไมเปนไดแตนงดเขาอยใกล ๆ ไมสนกเลย เขาเลน

กนอยางเครงขรมราวกบจะเอาเปนเอาตาย จะไปพดอะไรกบคนไหนกไมได

ทงนน เขาไมอยากพดดวย ไดแตใชมอโบกใหหยด หรอใหไปไกล ๆ ดฉน

ไมอยากจะอยนอกวงเชนนนเรอยไป วนหนงจงขอรองจ�ากดใหสอนการเลน

บรดจให

พอตงตนจ�ากดกพดวา “คออยางนนะ ไอ No Trump นะ...” ดฉน

ถามวา No Trump อะไร ฟงไมรเรอง จ�ากดพดถงอะไรตออะไรอก ซงดฉน

กไมรเรองทงนน เขาชกเอะใจซกไซไลเลยง ปรากฏวาดฉนไมเคยรจกชอ

ไพเหลานนเสยดวยซ�า club, diamond, heart, spade (ดอกจก/ขาวหลามตด/

โพแดง/โพด�า) นมารเอาตอนหลง เขารองวา “โอ ตายละ แลวจะเรยนไป

1-117 chalop_1.indd 43 9/11/14 10:01 PM

44 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ท�าไมละ อยาดกวา เสยเวลาเปลา ๆ ” คงหมายถงวาเสยเวลาทงของเขาและ

ดฉน

อกครงหนง ดฉนใหเขาสอนวธขบรถ เขาสอนเพยงหลกใหญ ๆ ให

แลวไมเหนพาไปหดขบเลย ท�าอย 2–3 ครงกเลก เขาใจวาเขาคงไมอยาก

ใหดฉนขบรถเปน คงจะกลวเปนอนตรายหรออะไรท�านองน ดฉนจงไมม

ความรเกยวกบรถเลย ครงหนงในเมองไทย รถยางแตก จ�ากดออกไป

เปลยนยางเอง ดฉนจะลงไปชวยกไมยอม บอกใหนงในรถเฉย ๆ เพราะ

แดดรอนมาก ดฉนกจงมความรเพยงวายางรถนนแตกได แตวธการเปลยน

ยางท�าอยางไรกไมร ไมรดวยซ�าวายางทแตกนนเขาตองเอาไปปะ

ทนาขนทสดกคอหลงสงครามโลกครงท 2 เมอจ�ากดเสยชวตแลว

ดฉนนงรถไปกบเพอนคนหนง ผานถนนหลานหลวง เหนปายใหญเบอเรอ

เขยนไววา ลาง อด ฉก ดฉนถามเขาวา รานนประหลาด ลาง อด แลว

ท�าไมตอง ฉก ดวย เขาหวเราะใหญ บอกวาไมใชฉก–ฉดตางหาก แตเขยน

เกอบไมมหวตว ด จงมองเหนเปน ตว ก ไป ดฉนถามอกวา ฉดอะไร ?

เขาวาฉดน�ามนรถนะซ ลาง อด แลวตองฉดดวย ดฉนคดวาลางรป อดรป

จงสงสยวา ท�าไมตองฉกทงดวย ! เขาคงแปลกใจทเหนดฉนโงเตมประดา

เชนนน !

ทเปนเชนนกเพราะดฉนไมเคยเหนจ�ากด ลาง อด ฉด รถของเขาเลย

เขาใชรถ D.K.W. ยงจ�าไดวาเลขทะเบยน ก.ท. 7203 เขาจะเคยลางเชดรถ

หรอไมกไมเคยรเคยเหน จ�าไดแตวามหนาทนงเฉย ๆ เทานน และเรานงกน

แตเพยงเบาะหนา ไมมใครนงเบาะหลงเลย จนกระทงวนหนงเหนใยแมงมม

เกาะตดขางเบาะหลง ยงไดหวเราะกนเลย !

1-117 chalop_1.indd 44 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 45

รบรควำมในใจ–ขอแตงงำนวนหนงเมอกลบจากการประชมสามคคสมาคมในลอนดอนแลวไมก

วน เรากพบกนอกทบานของจ�ากดเอง ตามปกตถาไมพบกนขางนอกตาม

รานอาหาร รานหนงสอ หรอสวนสาธารณะ เราจะพบกนทบานของเขา

เพราะพวกนกเรยนออกซฟอรดไดรบงบประมาณมากกวานกเรยนอน ๆ มาก

เขาจงเชาบานไดใหญโตกวาเรา เปนประเภทหองทมโตะเกาอไวรบแขกดวย

จ�ากดมหนงสอ แผนเสยง รปวาด และของอน ๆ มากมาย จงตองอยหอง

เชนน ผดกบหองของดฉน ซงเปนหองนอนแท ๆ และเลกนดเดยว รบแขก

ไมได ถามใครมาหาจะตองไปใชหองรบแขกของเจาของบาน ซงไมใครจะ

สะดวกนก เพราะมกจะมแขกของคนอน ๆ อยเสมอ

ขณะทฟงแผนเสยง และดฉนก�าลงนงอานหนงสออยดวยนน จ�ากด

ซงก�าลงเดนไปเดนมา โดยทดฉนกไมไดสงเกตวาเขาก�าลงท�าอะไร จ ๆ ก

เดนเขามาหาและพดวา “ฉลบ ! คณจะแตงงานกบผมไดไหม ? “ ดฉนตกใจ

เพยงนดหนอย เพราะหวนใจอยแลววาเรองอยางนอาจจะเกดขนในวนใด

วนหนงเปนแน แตไมคดวาจะเปนวนนน

ดฉนเขาใจวาจ�ากดคงอยากพดอยางนมานานแลวแตไมกลา เพราะเขา

รวาดฉนไมไดคดอะไรอยางนนกบเขาเลย แตเมอเหนเพอน ๆ ทงในออกซฟอรด

และลอนดอนลอเลยน และแมแต Mr. Cardew กพลอยท�าเปนร โดยทดฉน

กไมท�าทาทางโมโหหรอไมพอใจอะไร ตามทไดเลาไวแลวในเรอง Mr.

Cardew เขาเหนดฉนท�าเฉย ๆ จงกลาพด เขาบอกวาไมไดเรงเราอะไร

ดฉนจะเรยนไปอกสกกปเขากรอได ดฉนบอกวาไมคดจะแตงงานในชวตน

อยางหนงเปนเพราะดฉนมหนาทจะตองชวยพอแมเลยงดนอง ๆ อกตง

10 คน และยงกวานน ดฉนคดวาถาไมแตงงานจะมชวตทเปนอสระมากกวา

ดวย อยางไรกตาม ถาดฉนเกดเปลยนใจคดจะแตงงานขนมาเมอไร และจ�ากด

1-117 chalop_1.indd 45 9/11/14 10:01 PM

46 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ยงคงรอดฉนอย ดฉนกจะเลอกแตงงานกบเขากอนคนอน ขณะนนขอเปน

เพอนกนไปกอนถาจ�ากดจะยอมรบ

ดจ�ากดจะผดหวงเลกนอย แตเขาคงจะคาดการณไวแลววาดฉนคงจะ

ตอบอะไร ๆ ท�านองนน เขายอมรบหลกการโดยดจนท�าใหดฉนแปลกใจ

เลกนอยทเหตการณลงเอยไดงายเกนกวาทเคยประหวนพรนพรงไว ดฉน

เชอแนวา จ�ากดคงจะมนใจในตวเองวาสกวนหนงคงสามารถท�าใหดฉน

เปลยนใจแตงงานกบเขาได เพราะจ�ากดเปนคนเดดขาด ลองไดมงมนจะท�า

อะไรแลวจะมมานะตอสอปสรรคทกอยาง เพอใหส�าเรจสมประสงคจนได

เปดเผยควำมลบในใจดฉนสงสารจ�ากด และคดวาวนหนงถาแตงงานกบเขากควรจะใหเขา

รความจรงในเรองอดตของดฉนทงหมด เมอเขารแลว จะเปลยนแปลงความ

ตงใจอะไรกไดทงนน ดฉนจะไมเสยใจเลย ฉะนนวนหนงดฉนจงตดสนใจ

เลาใหเขาฟงวาการทดฉนตงใจจะไมแตงงานตลอดชวตนน นอกจากเหตผล

ทบอกเขาแลว ยงมเหตทส�าคญทสดทยงไมไดบอกเขา และดฉนกเลาเรอง

ตอไปน :-

แรกรก–ปวดรำวเหนหวเรองแลว หลายคนคงจะประหลาดใจบาง ตกใจบาง หรอ

สงสยไปตาง ๆ นานาบาง และเมอไดอานตลอดเรองแลว ความคดของแตละ

คนทเคยมตอดฉนแตเดมอาจจะถกกระทบกระเทอนหวนไหวไปไมมากกนอย

บางคนอาจจะสงสาร บางคนคงจะสมเพชเวทนา หรอโดยเฉพาะลกศษย

บางคนอาจจะถงกบผดหวง วาครของเราทแทกเปนปถชนธรรมดา ๆ นเอง

ไมไดวเศษวโสไปกวาเราเลย–แตขอนแหละทดฉนถอเปนความภาคภมใจวา

1-117 chalop_1.indd 46 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 47

ตวเองนนมชวตเปนไปตามธรรมชาตอยางสมบรณ มไดมการขาดตกบกพรอง

หรอขามขนตอนอะไรอนจะท�าใหเปนทเสยหายไปเลย

รกแรกของดฉนนนเกดขนรวดเรวและคงอยเพยงชวเวลาอนสน กอน

ทจะตดสนใจเลกไปอยางสดแสนจะทรมานใจ

ตามทไดเลามาแลวในหนงสออตชวประวตเลม 1 ของดฉน ถง

ตอนจบปฐมวย เรองนความจรงเกดขนตอนปลายปฐมวย (ตอนกอนบรรล

นตภาวะ) แตเพงเอามาเลาในตอนน กเพราะตองการใหจ�ากดทราบอดต

ของดฉนโดยตลอด

ดฉนเรยนอกษรศาสตรทจฬาลงกรณมหาวทยาลย จบป 2 แลวไป

เรยนตอฝกหดคร (ป.ม.) หลงจากนนกกลบไปเรยนอกษรศาสตรป 3 ตอ

ตอนนนเพงอาย 19 ป 6 เดอน

ระยะนเองทดฉนไดพบกบชายผหนงซงเปนทถกใจอยางประหลาด

ยงไดพบกนหลายครงเขา ความชอบกเพมขนเปนทวคณ ดฉนร สกม

ความสขอยางบอกไมถกเมอไดพดคยกบเขา บางครงเพยงไดพบกนกเกด

ความชนบานขนทนท ดฉนสงสยในตนเองวาท�าไมจงเปนเชนนน ลองคด ๆ

ดกคงจะเปนความรกแรกของเดกหนมสาว (Calf love) ซงควรจะเกดขน

ตอนอาย 15–16 ทเรยกกนวา teenage นนเอง แตดฉนเตบโตชา เพงจะรจก

รกเอาเมอตอนจะพน teenage อยแลว ชางงมงามอะไรเชนนน !

ดฉนใจหายและตกใจอยางสดขดเมอไดทราบวาชายคนนอายออนกวา

ดฉนเกอบ 2 ป มาพดกนสมยนคนสวนมากคงไมเขาใจวาจะตองใจหาย -

ตกใจไปท�าไมกะอเรองอาย แตในสมยนน (กวา 70 ปมาแลว) ขนบ

ธรรมเนยมและประเพณของสงคมออกจะเครงครด โดยเฉพาะพวก

หวโบราณ ตวดฉนเองยอมรบวาเปนหนงในจ�าพวกวกตอเรยนทงหลาย

ดฉนมความคดฝงอยในหวมาแตไหนแตไรแลววาผชายทจะแตงงานดวยนน

1-117 chalop_1.indd 47 9/11/14 10:01 PM

48 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

จะตองมอายแกกวาดฉน ความรสงกวาดฉน และมอะไร ๆ หลายอยางทจะ

น�าพาและปกปองคมครองชวตของดฉน และเปนทนบถอของดฉนได

เวรกรรมอะไรหนอทท�าใหดฉนเกดไปรกคนทเดกกวา รกมากจรง ๆ

เสยดวย อยางทเรยกวารกสดหวใจโดยแท อยางไรกตาม ดฉนตดสนใจวาจะ

แตงงานกบเขาไมไดแน ๆ และในเมอแตงกบผชายทเรารกไมไดกไมแตงงาน

เสยตลอดชาตจะดกวา ดฉนนอนรองไหอยางขมขนเจยนจะขาดใจทกคน

ตลอดระยะเวลานน

แตเมอไดพบกบเขาอก ความทกขใจทงหมดกเลอนหายไป ไมคด

อะไรอยางอน ขอแตเพยงไดอยใกลกบเขากพอแลว ความรกครงแรกนชาง

บรสทธผดผองเสยจรง ๆ ไมเคยมการละเมดศลธรรมใด ๆ ทงสน แมแต

ค�าวา “รก” กไมเคยเอยกนเลย เรองนเกดขนเมอกวา 70 ปมาแลว ถาเปน

เดกสมยนคงจะเตลดเปดเปงไปนาด

หลายคนอาจคดวาชางโงอะไรเชนนน เรองเลกนอยกเอามาท�าเปน

เรองใหญโต ไมเหนจะส�าคญอะไรเลยกบเพยงเรองอาย เดยวนเมอตวดฉน

เองคดยอนกลบไปกร สกแปลกใจเหมอนกน วาท�าไมดฉนจงถอเอาเปน

เอาตายกบเรองเชนนน แตขอใหทานผอานลองวาดภาพถงหวใจนอย ๆ อน

บรสทธผดผองของเดกสาวแรกรก แลวเกดจะตองเปลยนแปลงการด�าเนน

ชวตไปตลอดชาต โดยการไมแตงงานนน ส�าคญตอเขาเพยงไร ความจรง

ชวตของดฉนกเคยไดมการเปลยนแปลงไปแลวหลายครง คอไมเปนตามท

คาดหมายไว แตครงนจะเปนครงทยงใหญและส�าคญทสด ซงอาจจะท�าให

มทกขไปตลอดจนตายกได

อกเหตหนงทดฉนตองจ�าใจเลกรกกเพราะดฉนจะตองจากเขาเพอไป

เรยนตอทประเทศองกฤษ ใครจะรวาอะไรจะเกดขนในอนาคตอนไกลน

ทงเขาและดฉนอาจจะเกดประสบการณอะไรซงจะท�าใหรกของเราตอง

1-117 chalop_1.indd 48 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 49

ขาดไปโดยไมรตวมากอน ตอนนนแหละ ความปวดราวคงจะยงใหญกวาน

เปนหลายเทาทวคณ ทเขากลาวกนวา “ควรตดไฟเสยแตตนลม” นน จง

เปนการเหมาะสมแลว

เพอน ๆ ของดฉนหลายคนไมยอมอานนวนยาย เขาวาเปนเรองไมจรง

ชายหญงจะรกกนอยางหวานหยดยอย บาบออยางทพรรณนาไวในหนงสอ

นน มนเปนไปไมได ดฉนไดแตฟงเขาเงยบ ๆ ไมออกความเหน ดฉนเขาใจ

ซาบซงในความรกของหนมสาว อยากจะบอกเขาวาเปนไปไดส เพราะดฉน

เองกเคยมประสบการณมาแลว และเดยวนกยงพอใจวาเรากเคยมความสข

อยางหนงของชวตไมแพคนอน !

เมอดฉนไปถงองกฤษแลว เรากยงตดตอกนอยอกนาน ทง ๆ ทดฉน

คดจะเลกกเลกไมลงสกท พยายามลมกลมไมส�าเรจ จนกระทงเมอจ�ากด

มาขอแตงงานดวย ดฉนรวาจ�ากดเหมาะสมตามความตองการแตเดมของ

ดฉนทกอยาง แตดฉนไมมความรกเหลอใหใครอกแลว ดฉนสงสารเขาเพราะ

รวาเขารกดฉนจรงจงจ�าเปนตองเลาเรองนใหเขาฟง และบอกวาถาดฉนลม

เรองเกานไดและเปลยนใจจะคดแตงงานกจะเลอกเขาเปนคนแรก ดฉนแปลกใจ

ทจ�ากดไมรสกสะเทอนใจอะไรเลยในอดตของดฉน เขาเพยงบอกวาจะรอ

ใหถงวนนน

ดฉนใหจ�ากดดจดหมายทเพอนชายของดฉนเขยนมาดวย เขาบอกวา

ถาดฉนคดจะลมผชายคนนนจรง ๆ กตองท�าลายทกสงทจะเตอนความจ�า เชน

รป ของทระลก และจดหมาย เปนตน ฉะนนเพอแสดงใหเขาเหนวาดฉน

ตงใจจรง ไมใชเสแสรงแกลงท�า ดฉนจงเผาสงเหลานทงหมดในเตาผง (ไฟ

ฟน) ตอหนาเขาทละอยาง ๆ ดวยหวใจทสดแสนจะทรมานและปวดราว แต

กท�าไดอยางชา ๆ และสงบ

1-117 chalop_1.indd 49 9/11/14 10:01 PM

50 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ดฉนไมไดเลาแตเพยงเทาน คดวาไหน ๆ จะเลาเรองนแลวกควรจะ

เลาเสยใหหมดถงเพอนชายทกคนทเคยมาตดตอกบดฉนแตดฉนไมไดรกตอบ

เพราะเกรงวาถาดฉนเกดแตงงานกบจ�ากดจรง ๆ แลวไปพบคนพวกนเขา

จ�ากดอาจจะเกดการกงขาวาท�าไมดฉนจงไมเลาใหเขาฟงดวย

แนนอน เรองของยอดเพอนชายทดฉนไดเขยนไวในอตชวประวต

เลมท 1 นน ดฉนกเลาใหเขาฟงอยางละเอยด วาไปแลวเขากมคณสมบต

อยางทดฉนเคยตองการไวแตเดมทกประการ แตท�าไมดฉนจงไมรกเขาแบบ

ทเขารกดฉนกไมทราบ อาจเปนเพราะตอนนนความรกเยยงหนมสาวยง

ไมเกดขนในหวใจของดฉน เขาอาจมาเรวไปนดหนอยกได นแหละทเขา

เรยกวา “พรหมลขต” ละ คณเหนดวยไหม ?

นกเรยนรฐศาสตรจฬาฯ คนหนงเขยนจดหมายรกถงดฉนปกเบอเรอ

แตดฉนไมสนใจ ไมไดอานจดหมายจบดวยซ�า เอาใหเพอน ๆ อานแทน

ภายหลงเพอนของเขาคนหนงซงเรยนชนเดยวกบดฉนร เรองเขา จงไป

ตกเตอนหามปราม ดฉนเอยถงชายคนนเพราะเมอจ�ากดถงแกกรรมแลว เขา

ยงตดตามเขยนจดหมายมาถงดฉนอก ดฉนเรยกเขาวาพอนกเขยนจดหมาย

ตวยง !

ยงมอกคนหนงซงดฉนรกและบชาน�าใจของเขา ดฉนรจกเขามานาน

แลวและรมาแตตนวาเขาอายออนกวาดฉนกจงไมสนใจเลย แตเขากพยายาม

ทกอยางและหวงดกบดฉนมาโดยตลอด ทง ๆ ทเขารวาดฉนจะไมมวน

แตงงานกบเขาเลย เขามน�าใจนกกฬาโดยแท ไมเคยโกรธหรอเกลยดจ�ากด

เลย เมอเขาแวววาจ�ากดมาชอบดฉน เขากยอมแพจ�ากดโดยด เพราะเขา

จ�าไดวาดฉนชอบคนทมคณสมบตอยางไร

เมอสงครามโลกครงท 2 จบลงและจ�ากดถงแกกรรมแลว เขาสงสาร

ดฉน มาเปนเพอนกนอาหารเยนดวยทกวน ตอนนนเขาหมนแลว ดฉน

1-117 chalop_1.indd 50 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 51

เตอนเขาวาคหมนของเขาอาจจะเขาใจผด เขาบอกวารบรองได คหมนของเขา

จะตองเขาใจและไวใจเขา มฉะนนกคงจะแตงงานกนไมได เราเปนเพอน

ทดตอกนตลอดมา เขาเอาลกมาเขาโรงเรยนดฉนดวย เขาตายกอนคนอน ๆ

ทกลาวมาแลวทงหมด ดฉนดใจทไดมโอกาสไปเยยมเขาบอย ๆ กอนทเขา

จะลาโลกไป

ขอวกกลบไปถงรกแรกของดฉนอก ดฉนเขยนไปเลาเรองจ�ากด

ใหเขาฟง บอกวาจ�ากดก�าลงพยายามท�าทกอยางเพอชวยใหดฉนลมเขา เขา

เขยนตอบมาวา “คณท�าไมถก” แลวขดค�าวา ไม ออกเสยและเตมค�าวา แลว

ลงไป กลายเปนวา “คณท�าถกแลว” และนนเปนจดหมายฉบบสดทายทเขา

เขยนมาตามค�าขอรองของดฉน ความรกของเราขาดสะบนลงจรง ๆ ตอนนเอง

ขาดกนโดยพฤตนย แตในหวใจแลว ดฉนยงมเขาอยตอมาอกนาน แตเขาจะ

คดอยางดฉนหรอไมกไมทราบได

เราไมไดพบกนอกนานทเดยวจนกระทงหลงสงคราม ดฉนเปด

โรงเรยนอกครงหนง เมอเดกมาบอกวาเขามาหา ดฉนตกใจ ไมอยากพบ

เขาเลย เพราะไมรวาความรสกเกา ๆ ทเคยมตอเขาจะยงคงอยหรอเปลา ใจ

สนไปหมด ขณะนนพอดมเพอนมาหาอย เพอนคนนเปนคนเดยวทรเรอง

เรา ดฉนขอรองใหเขาออกไปเปนเพอนเพอเปนก�าลงใจ แตเขาไมยอม บอก

วาดฉนควรออกไปเองจะไดตดใจใหเดดขาด เราเถยงกนอยนานจนกระทง

เมอดฉนออกไปพบเพอนคนนน เขาตอวาทใหคอยนาน เขาวายงกบมาหา

นางพญาแนะ

ดฉนแปลกใจตวเองมากทไมมความรสกเชนเดมเลย ดฉนพบหนา

เขาอยางพบเพอนธรรมดา ๆ เราคยกนไดอยางปกต ดฉนขอบใจตวเอง

เหลอเกนทท�าไดเชนนน

1-117 chalop_1.indd 51 9/11/14 10:01 PM

52 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เขาพาลกมาเขาโรงเรยนดฉน แตดฉนกเลยงไมพบกบเขาเลย จน

กระทงลกเขาออกจากโรงเรยนไป หลายปหลงจากนนเขาเคยโทรศพทถง

ดฉน จะนดไปกนขาวขางนอก แตดฉนบายเบยงขอโทษเขาบอกวาไมวาง

จรง ๆ แตเขาคงเขาใจ

ตอจากนนอกเกอบ 40 ป เมอดฉนอายเกอบ 70 ปแลว เรา

ไดพบกนในงานสงคมแหงหนง เขาบอกดฉนวาเพงรวาตวเองไมไดอาย

ออนกวาดฉนเลย ยงจะแกกวาเสยดวยซ�า แตตอนทไปลงทะเบยนเกดนน

พอแมของเขาลงชาไป 2 ป ดฉนไมตอเรองใหยดยาว เลยงไปพดเรองอน

เสย เปนแตนกในใจวาเปนเพราะไมใชบพเพสนนวาสนนเอง

หลงจากนนกไมไดพบกนอกเลย จนกระทงไดขาวจากหนงสอพมพ

วาเขาถงแกกรรมแลว ดฉนไมไดไปเยยมเยยนเขาเลย เพราะขาดการตดตอ

จงไมทราบวาเขาเจบปวยดวยโรคอะไร เมอนกถงเขาตอนหลงนกไมเหนเขา

มดพเศษอะไรมากไปกวาเพอนอน ๆ เลย จงไมเขาใจวาท�าไมหวใจของดฉน

จงแทบสลายเพราะตองตดขาดจากเขาเชนทเลามา

ปวยหนกตอนอยทบาน Miss Dickinson 74 Woodstock Rd. เมองออกซฟอรด

วนหนงดฉนปวยเปนโรคหลอดลมอกเสบอยางแรง อณหภมขนถง 104

องศา อยหลายวน จ�ากดตกใจกลววาดฉนจะตายจงเขยนไปขออนญาต

Mr. Cardew เชญหมอทเกงทสดในออกซฟอรดมารกษาดงทไดเลามาแลว

หมอใหหานางพยาบาลพเศษและหามเยยมโดยเดดขาด แตจ�ากดมาฟงขาว

ทกวน โดยสงดอกไมพรอมดวยจดหมายสน ๆ มาทกครง

มเรองข�าขนทอยากจะเลา คอคณหมอถามดฉนวา gargle เปนไหม

ดฉนบอกวาไมเปน แกกเลยท�าใหดและใหดฉนลองท�าตามโดยบอกวาให

1-117 chalop_1.indd 52 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 53

พยายามท�าใหนานเทาทจะท�าได ดฉนเกรงใจหมอเลยท�าเสยนานทเดยว

หมอหวเราะชอบใจ พดวา “ไหนวา gargle ไมเปนไงละ นท�ายงกบเปนลกสาว

เจาของยา gargle ทเดยว !” อนทจรงตอนแรกนนดฉนไมรวาค�า gargle

นนหมายถงกลวคอนเอง

วนหนงนางพยาบาลเดนไปนอกหอง ดฉนจงลกไปเขาหองน�าเอง

พอกลบมาไมเหนดฉนอยในเตยง แกตกใจมาก พอดดฉนโผลเขาประตมา

แกรองวา “naughty girl ! naughty girl !” แลวรบเอาตวดฉนเขาเตยง แก

พดวารหรอเปลาวาอาจจะเปนปอดบวมได

เรมใจออนเมอดฉนคอยยงชว เขาอนญาตใหคนขนมาเยยมได จ�ากดมาเปน

คนแรก พอโผลประตเขามาเหนดฉนนงหอยเทาอยบนเตยงโดยประสานมอ

ทงสองอยบนตก เขาตรงเขามาจบมอดฉนบบและเขยาคอย ๆ พลางพร�า

พรรณนาวา “ฉลบ ผมดใจจรง ๆ ทคณหายปวยแลว ดใจเหลอเกน ดใจ

จนบอกไมถกเลยทเดยว” เขาพดอะไรท�านองนนซ�า ๆ หลายครง ดฉนเหน

หนาตาทาทางของเขานาสงสาร รสกวาเขาพดดวยใจจรง

ดฉนลกขนพาเขาไปนงทโตะรบแขกใกล ๆ นน กมลงกราบเขาดวย

ความรสกซาบซงและตนตนจนอยากจะรองไห เพราะระหวางทปวยนน

ดฉนคดถงบานเหลอเกน คดวาถาอยเมองไทยคงจะมเพอนฝงญาตมตรมา

หอมลอมรอบขาง นมาปวยอยคนเดยว ดแตวาจ�ากดสงน�าใจมาเยยมทก ๆ

วนจงคอยอบอนใจบาง บญคณของเขาครงนมากมายนก ดฉนรสกวาหวใจ

ของดฉนออนปวกเปยก ร สกสงสารและเหนใจในความรกอนแทจรง

ของเขาอยางจบใจ ความรกของดฉนทมตอเขาคงจะเรมขนเลกนอยในตอนน

กระมง !

1-117 chalop_1.indd 53 9/11/14 10:01 PM

54 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ขอเปลยนสรรพนำมเรายงคงคบหากนตอไป ภายนอกกท�าตามกจวตรธรรมดา ไมม

อะไรเปลยนแปลง แตไมตองสงสยเลยวา ภายในจตใจนนยอมมการ

เปลยนแปลงนดหนอยแน ๆ เพราะเดยวนตางคนกรแลววาใครก�าลงท�าอะไร

และรสกอยางไรอย จ�ากดไมพยายามเรงเราดฉนอก ท�าใหดฉนคอยโลงใจ

และสบายใจขน แตเขาขอเปลยนสรรพนามแทนตวเขาวา “ฉน” แทน

ค�าวา “ผม” และเรยกดฉนวา “เธอ” แทนค�าวา “คณ” อยางแตกอน เพอ

อยากจะใหสนทสนมมากขน

ดฉนไมขดของเพราะไมเหนเสยหายอะไร สวนตวดฉนเองนนไมได

เปลยนแปลงอะไร เพราะดฉนเรยกตวเองวา “ดฉน” บาง “ฉน” บางกบเขา

มาตงแตตนแลว แตจ�าไมไดจรง ๆ วาท�าไมดฉนจงเรยกเขาวา “จ�ากด”

เฉย ๆ ไมมค�าวา “คณ” น�าหนาอยางทดฉนเรยกเพอน ๆ ของเขา ซงดฉน

ถอวาเปนรนพ เชนคณงวนบ คณวฒนา คณซวฮอ คณประเสรฐ ฯลฯ

ตามปกตดฉนจะเรยกเพอนรนเดยวกนโดยชอเฉย ๆ เชน ก�าแหง

สนทร สมาน ฯลฯ สงสยวาจ�ากดจะใหดฉนเปลยนกระมง หรอไมกคงตาม

แบบมณ ซงเรยกใคร ๆ โดยชอเฉย ๆ ทงนน รวมทงจ�ากดดวย และจ�ากด

กเรยก “มณ” เฉย ๆ เหมอนกน สวนดฉนนน จ�ากดเรยก “ฉลบ” เฉย ๆ

มาตงแตตน เหมอนอยางทรนพทกคนเรยก ซงดฉนชอบมากกวา เพราะรสก

วาท�าใหสนทสนมกนด

บางคนอาจจะสงสยวาท�าไมดฉนจงเอาเรองนมาเลาใหใคร ๆ ฟง ขอ

ตอบวาดฉนก�าลงเขยนประวตของตนเองอย กอยากจะเขยนความจรงทงหมด

ทงสวนดและสวนเสย ไมบดเบอนหรอปดบง แลวกความจรงนน ดฉน

อยากเลาใหจ�ากดไดฟงเลยโดยเฉพาะดวย ใหเขาสบายใจไดวารกแรกของ

1-117 chalop_1.indd 54 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 55

ดฉนนนเปนเรองทเกดขนตามธรรมชาตของวยหนมสาว ผานมาเรว ๆ

เบา ๆ ไมมรากฝงลก เปรยบไดกบฟองสบ ซงสวยงามแตบอบบางไมคงทน

ผดกบความรกของดฉนทใหกบจ�ากด ซงคอยงอกรากแผซานออกมาทละ

นอย ๆ และยดมนจนแขงแรงแนนหนา แยกอยางไรกไมออก และดฉน

เชอวาความรกของเขาทมตอดฉนนนมคาสงสดควรแกการบชา เปนรกแท

อนยงใหญกวาทมใครเคยใหดฉน

ถามใครตงค�าถามวา หากเกดใหมได ดฉนจะเลอกเกดอยางชาตน

ไหม ? ค�าตอบคอจะเกดแบบไหนกได ขอเพยงใหไดอยกบจ�ากดเทานน

นอกเหนอไปจากความรกในฐานะภรยามตอสามแลว ความรกแบบ

ทดฉนใหกบเพอนทรกทสด ความรกและเคารพตอคณครและทานผใหญ

ทดฉนรกมากทสด และสดยอดคอความรกคณพอคณแมนน รวมอยในความ

รกของดฉนทมตอเขาทงสน เพราะเขาเปนทงสาม เพอน คร และ (เกอบจะ

เปน) พอแมทประเสรฐจรง ๆ ในเวลาเดยวกน

ในบรรดาเพอนชายทงหลายทไดเลามาแลวทงหมด มขอเหมอนกน

อยอยางหนงคอทกคนเอาลกมาเขาโรงเรยนดฉน ดฉนขอขอบคณทกคนเปน

อยางมากทไวใจใหดฉนไดมสวนอบรมลกของเขา บดนเขาทงหมดถงแก

กรรมไปแลว เหลอแตดฉนคนเดยวซงก�าลงเขยนเรองราวของเขาอย

ดฉนขอใหเพอนทกคนไปสสคต ไดสถตอยในสมปรายภพดวยความ

สงบและสนต ถาชาตหนามจรง เราคงจะไดพบกนและเปนเพอนทดตอกนอก

ชวตประจ�ำวนของนกเรยนไทยในองกฤษตามปกตนกเรยนจะถกจดใหอยกบครอบครวซงเปนทรจกและไวใจ

ได คอมพอบานแมบานทไดรบการศกษาพอสมควร หลายแหงมพอบานท

1-117 chalop_1.indd 55 9/11/14 10:01 PM

56 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เปนครดวย ซงกยงเปนการด บานแบบนมกจะอยตามเมองชายทะเลทมชอ

และตามเมองทมมหาวทยาลย เชนออกซฟอรด เคมบรดจ ลเวอรพล และ

แมนเชสเตอร เปนตน

พวกนกเรยน Junior มกจะอยตามเมองบานนอกและไมใครไดรบ

อนญาตใหเขาลอนดอน นอกจากวนทมการประชมประจ�าเดอน ซง

ผปกครองจะเขยนมาถามวาตองการไปรวมประชมหรอไม ถาอยากไปกจะ

จดบานทพกให ไมใชไปอยทไหน ๆ ตามใจชอบ และจะจองทในการ

ประชมใหดวย ซงสวนมากมกจะไปประชมกนตามรานอาหารจน ซงหลาย

แหงคนเคยกบนกเรยนไทยเปนอยางด เชนรานฟจ (Fuji) ท Charing Cross

และอก 2–3 แหงแถว Piccadilly เชนรานแมกซม (Maxim) เปนตน

โดยเฉพาะรานฟจนน เมอเลกประชมแลวแตนกเรยนยงอยคยตอกน

ไปจนดกดน เจาของรานจะกลบบานกอน และบอกวาใครออกไปเปนกลม

สดทายใหชวยกรณาปดกญแจประตใหดวย ! บางครงเมอนกเรยนไดรบเชค

จากผปกครองแลวแตไมมเวลาไปขนเงนทธนาคาร (National Provincial

Bank) หรออาจจะตรงกบวนเสาร-อาทตย จะมาขอขนเงนกบรานจนนยงได !

ส�าหรบนกเรยนหญงนนดจะมกฎเกณฑพเศษ บานไหนทเจาของบาน

มลกชาย-หลานชายหนม ๆ อยดวยจะไมไดรบอนญาตใหอย นอกเสยจาก

วาเขาจะมาพกเพยงวนเดยว

ดฉนเพงมารตอนหลงวาแมแตพวกนกเรยนชายทเรยนจบแลว กอน

กลบเมองไทยไดรบอนญาตใหออกจากครอบครวและไปหาบานเชาเอาเอง

ได แตผปกครองมอ�านาจไปตรวจตราได เพราะไมตองการใหอยอยาง

ซอมซอไรศกดศร บานทลงโฆษณาในหนงสอพมพกถอวาไมมศกดศร อย

ไมไดดวย !

1-117 chalop_1.indd 56 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 57

กจวตรในวนจนทร–ศกรตอนเชาหลงจากกนอาหารแลวกไปเรยนหนงสอ รฐบาลจายคา

อาหารกลางวนขางนอกใหวนละ 2 ชลลง (1 บาทกวา ๆ ) แตดฉนมกจะท�า

ตามอยางเพอน ๆ แหมม คอกน pork pie 1 ชน หรอแอปเปลเพยง 1 ลก

ซงราคาเพยง 1 เพนน เหลออก 1 ชลลง 11 เพนน เกบสะสมออมไวเปน

คารถไปเทยวในวนหยดตาง ๆ

สวนมากเราจะสละสตางคในเยนวนศกรโดยนดหมายไปกนขาวตาม

ภตตาคารจนเพอไดพบปะสงสรรคกนบาง เพราะไมมทอนทจะไปพบกน

สมยดฉนนนนกเรยนไมใครไดไปสถานทต นอกจากงานเลยงวนเฉลม

พระชนมพรรษา วนรฐธรรมนญ วนปใหม เปนตน

วนสดสปดำหในวนเสาร-อาทตย ถากลมใดมรถยนตกมกจะรวมกลมกนไปเทยว

เมองใกล ๆ ลอนดอน เชน ออกซฟอรด เคมบรดจ ไบรตน (Brighton)

ดฉนเคยไปไบรตนโดยรถของคณบญมา วงศสวรรค ครงหนง นงเบยดกน

ไปตง 5–6 คน ไปถงทนนบางคนแยกไปท�าธระ พวกทเหลอชวนกนไปด

แขงหมา ดฉนอยากดเพอเปนความรจงไปกบเขาดวย แตสญญากนวา

ถาหมดเงนไป 1 ปอนดแลวจะตองหยด ตองไมเลนตอไป เราแทงไปแทงมา

จนเงน 1 ปอนดเกอบจะหมดทกคนแลว เหลอเทยวสดทายเลยตกลงกนวา

จะแยกแทงกนคนละตว ยงไง ๆ กจะตองมถกสกคนเปนแน แตทานเชอไหม

หมามหาตว เราสคน แทงคนละตวไมซ�ากน ปรากฏวาตวทหาทเราไมได

แทงนนแหละชนะ ! หลงจากนนดฉนไมเคยไปดแขงหมาอกเลย

มเรองข�าขนเกยวกบการไปครงน คอเมอเหนวาบายมากแลวจงชวน

กนกลบ พอรถแลนออกมาไดหนอย พวกเราคนหนงมองไปทางหลงรถ

1-117 chalop_1.indd 57 9/11/14 10:01 PM

58 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เหนเมฆด�ามดก�าลงมา เขาบอกวาฝนจะตกใหญแลว รบขบใหเรวหนอยจะ

ไดพนเมฆกลมนน คณบญมาจงเรงรถใหเรวขน แตขบมาตงนาน หนไป

ดเมฆกลมนนกยงอย ชกแปลกใจ ทกคนจงหนไป พทโธเอย ! กระจกหลง

รถของคณบญมาตดฟลมสคอนขางด�านนเอง เลยไดหวเราะกนครนใหญ

เรองข�ำขนเกยวกบกำรแขงกฬำของพวกเรำถาไมไปไหนในวนสดสปดาหกมกจะเลนกฬากนทงเชาและบาย

สวนมากเลนเทนนสและสควอช (Squash) คาสนามเลนถกมาก สวน

ครกเกต (Cricket) ทเปนการเลนประจ�าชาตของเขานน ตองเลนเปนคณะ

เหมอนฟตบอล พวกทอยตามบานมกไมไดเลน (ถาเปนนกเรยนประจ�า

ไมวาโรงเรยนใดกจะตองถกบงคบใหเลนแน ๆ ) เราเพยงแตดการแขงขน

ของเขาในหนงขาวเทานน (สมยนนยงไมมโทรทศน) ถาวนไหนทมการแขง

นดใหญ จะเหนรถบสคนใหญ ๆ มากมายกายกองบรรทกคนมาจากหวเมอง

โรงแรมเลกใหญมคนจองแนนเกอบไมมวางเลย

วนเสารหนง คณสนทร สงหะ มารบดฉน โดยบอกวาจะพาไปดพวก

เพอน ๆ เลนกฬากน แตใหดฉนสญญากอนวาจะตองไมพดอะไรเลยจนกวา

เขาจะบอกใหพด ดฉนฟงดแลวมนทะแมง ๆ ยงไงชอบกล แตในเมอรอยแลว

วาคณสนทรเปนคนชางเลน หวไว ไปอย กล มไหนกจะท�าใหกล มนน

สนกสนานครนเครงกนเสมอ คราวนไมรวาจะมาทาไหน แตยงไง ๆ กคง

จะสนกแน ๆ จงรบค�าเขาและไปดวยอยางเตมใจ

เขาพาไป ณ ทเลนสควอชแหงหนง พบคณประพจน วชราภย ก�าลง

ซอมอยคนเดยว คณประพจนเปนนกกฬาตวยง รปรางสงใหญ เกงกฬา

หลายชนด คณสนทรรองเรยกวา “เอา ! ประพจน มาแลว” พดเสรจกสง

ไมสควอชใหดฉนอนหนง และพยกพเยดใหดฉนขนไปบนลานสควอช

1-117 chalop_1.indd 58 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 59

ดฉนไมเขาใจ มองหนาเขา เขาท�าทาเอานวชปดปาก ไมใหดฉนพดอะไร

(ตามทสญญาไว) แลวกตะโกนวา “เอาเลย !”

คณประพจนตลกไปกระทบฝาแลวกระดอนออกมา สนทรท�าทาให

ดฉนตลกกลบ แตจะเปนไปไดอยางไรในเมอดฉนไมเคยรจกการเลนสควอช

มากอนเลย ลกสควอชวดไปตกโดยไมไดกระทบไมของดฉนเลย ลกทสอง

กแบบเดยวกน คณประพจนคงชกเอะใจ แตกยงตลกทสามตอไป ตอนน

คณสนทรอดไมไหว หวเราะงอหาย คณประพจนไมขนเลย ถามวา “นมน

อะไรกน ?” ตวดฉนนนงงเปนไกตาแตก

ในทสดคณสนทรกสารภาพวาไดปนเรองหลอกคณประพจนวาจะม

แชมปผหญงมาทาแขงดวย แลวยงท�าทเปนเตอนคณประพจนวาอยาใหแพ

ผ หญงเชยวนา ! ดฉนคดวาคณประพจนคงอยากจะเอาไมสควอชตหว

คณสนทรใหแตกเปนเสยง ๆ แตอกใจหนงกอดขนไมไดเหมอนกน เลยได

แตพดวา “บาจรง ๆ เสยเวลา เสยแรง และเสยทรพย (คาสนาม) ไปเปลา ๆ ”

ตวดฉนเองนนพอเขาใจเรองกอดหวเราะไมไดอยเหมอนกน แตไดบอกคณ

ประพจนวาดฉนไมไดมสวนรเหนในเกมตลกนนเลย ตวเองกเพงรวาถกเขา

หลอกมาแท ๆ

กฬำฤดรอนในฤดรอนมกฬาทจะเลนไดมากกวาในฤดหนาว ทออกซฟอรดมการ

พายเรอ (กรรเชยง) และถอเรอดวย ในแมน�า Isis ซงกวางนดเดยว เหมอน

คลองมากกวา แตจะผานทวทศนทงสองฝงทแสนจะสดชนรนรมย มตนหลว

(weeping willows) ทอดกงระยา โอนออนลงไปในน�า เปนทนาประทบใจ

จรง ๆ และมเรอ (barge) จอดอยเปนระยะ ๆ และมศาลาเลก ๆ รมฝง ให

นกถอเรอไดกนน�าชาซงราคากไมแพงนก

1-117 chalop_1.indd 59 9/11/14 10:01 PM

60 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ทออกซฟอรด ครงหนงดฉนอยากถอเรอจงชวนจ�ากดไป แตเรา

ทงสองไมใครจะถนดนก จงไปชวนคณประเสรฐ เรองสกล ไปดวย ครงแรก

คณประเสรฐอดเออนบอกวาก�าลงดหนงสอสอบ แตเราร ว าเธอชอบ

ถอเรอและถอเกงมาก จงเกลยกลอมส�าเรจ เราบอกวาจะใหคณประเสรฐ

นงดหนงสอกลางเรอ ดฉนและจ�ากดจะเปลยนกนถอใหเอง แตปรากฏวา

เราค�าทางน เรอหนไปทางโนน เออมไมค�าทางโนน เรอหมนไปทางน เรา

ยกถอไป ๆ มา ๆ น�ากระเซนไปเปยกเสอคณประเสรฐหมด คณประเสรฐ

คงจะร�าคาญเตมท บอกวานงเฉย ๆ ดกวา แลวเธอกถอใหเรานงอยางสบาย

ไปเลย

กำรแขงเรอออกซฟอรด-เคมบรดจทก ๆ ปมการแขงเรอระหวางมหาวทยาลยออกซฟอรดและเคมบรดจ

ดฉนไปดทกครงเพอใหก�าลงใจนกพายเรอดวย ครงหนงออกซฟอรดแพ แต

เรายงกลดเขมทมรบบนสน�าเงนแกของออกซฟอรดอย พอดพวกเคมบรดจ

เดนสวนมา เขาชและบอกใหเราดงเครองหมายนนทงเสยเพราะแพแลว! ถา

เปนเมองไทย เรองเชนนอาจจะถงกบชกตอยหรอตรนฟนแทงกนเลย แตท

โนนเขาเหนเปนของขนด

กำรชงแชมปเทนนสของโลกทวมเบลดนการแขงเทนนสทวมเบลดน (Wimbledon) ในฤดรอนนน เปนท

ม งหมายตงหนาตงตาคอยของคนสวนมาก ตองซอตวเขาไปชม คนด

เบยดเสยดเยยดยดอยกลางแสงแดดทรอนจา จงมคนเปนลมคนแลวคนเลา

ตวดฉนเองกไดมประสบการณเปนลมไมรสกตวกบเขาดวย เขาหามไป

ท�าการพยาบาลในเตนทพยาบาล เมอฟนขนมาเขากหามไมใหเขาไปอก

1-117 chalop_1.indd 60 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 61

ภำพยนตรโรงหนงในองกฤษมกเปนโรงเลก ๆ ไมใหญโตมโหฬารอยางในเมอง

ไทย ซงสวนมากฉายหนงขาวสด ๆ รอน ๆ ทเกดขนในวนนน ดกวาอาน

หนงสอพมพเสยอก หนงขาวนเขาฉายไมหยดเลย เราเขาไปดตอนไหนกได

เมอมนวนกลบมาถงตอนทเราดครงแรกแลวกแปลวาจบ เราออกมาได

หนงเรองกม ราคาไมแพงนก ตามแถวชานเมองลอนดอน ตวหนง

ราคาถกกวากลางเมองมาก แตมกจะฉายชากวาในลอนดอนไปสก 2–3 วน

มโรงหนงแหงหนงฉายเรองเกยวกบประวตศาสตรโดยเฉพาะ ดฉนเคยไปด

กบจ�ากดหลายครง ไมเคยผดหวงเลย

ครงหนงจ�ากดใหก�าแหงพาดฉนไปดหนงเรอง ทารซาน (Tarzan)

เพราะเขาทนดหนงแบบนไมไดเลย เขาวา childish ไรสาระ เสยเวลา ดแลว

ปวดหวเปลา ๆ เมอถงตอนสนก ก�าแหงหวเราะเสยงดงลน แลวกระทง

ขอศอกทงสองขางเขา ๆ ออก ๆ ทงขางขวาและซาย ดฉนนงตดกบเขา ถก

ถองเสยจนแขนเจบไปหมด พอหนงจบเดนออกมา เขาวาสนกดนะ ดฉน

กวาหนงสนกเหมอนกน แตตอนทถกถองนส ไมสนกเลย !

ละครโรงละครในลอนดอนมไมกแหง คาดละครแพงกวาคาดหนงมาก

และโรงละครกโออากวาโรงหนง ดฉนเคยไปดละครเรอง My fair lady

และเรอง Geneva ของจอรจ เบอรนารด ชอว (George Bernard Shaw) ดวย

ชอบมากทงสองเรอง ผทอยากดละครของเชกสเปยร (Shakespeare) จะตอง

ไปดทสแตทฟอรด (Stratford) เมองเกดของเชกสเปยรเอง จงจะสมใจอยาก

1-117 chalop_1.indd 61 9/11/14 10:01 PM

62 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ควำมแตกตำงระหวำงฤดในฤดหนาว เมองลอนดอนไมนาดและไมนาอยเลย อากาศหนาวมาก

ทองฟามดครม ฝนตกพร�า ๆ ทงวน ตกรามบานชองเปนสเทา ๆ ถนนลาดยาง

เมอถกฝนแลวกจะออกสด�า ๆ ดวย สถตบอกวาคนฆาตวตายมากในฤดน

เมอดฉนไปถงองกฤษครงแรกนน อากาศเรมหนาวแลว ดฉนไดยน

เสยงคนรองขาย “Coal !” (ถานหน) โผลหนาตางออกไปด เหนคนขบรถมา

วงเหยาะ ๆ ไปพลาง เดยว ๆ ตะโกนทหนงวา “Coal !” ดฉนคดถงบาน

เหลอเกน กลบเขาไปนอนรองไหบนเตยง

ครนถงฤดรอนกลายเปนตรงขาม สวนสาธารณะใหญนอยทมอยเตม

เมองปกคลมไปดวยตนไมและดอกไมสดชนนาด และรอบ ๆ ลอนดอน ทง

สองขางทางรถหรอรถไฟ จะเหนทงหญาสเขยว มมา วว และแกะ ยนเลม

หญาอย โดยทมภเขา (Chalk hills) เปนฉากหลง นาดยงนก

กำรทองเทยวทงในและนอกประเทศระหวำงทอยในองกฤษเปนอปนสยของดฉนเองทชอบเรองสนกสนานมากกวาเรองทเปน

สาระหรอวชาการ ฉะนนจะขอเลาเรองทองเทยวกอนเรองการเรยน การไป

เทยวทไหนนนดฉนจะไมเลาถงตวเมองนน ๆ ซงใคร ๆ กเขยนกนแลว แต

จะเลาเรองเฉพาะทเกยวกบตวเองเทานน

ในประเทศองกฤษ นอกจากลอนดอนกบออกซฟอรดทดฉนอยแลว

ดฉนกหาโอกาสไปเทยวเมองใกล ๆ เชนเคมบรดจ สแตทฟอรด กบเมอง

ชายทะเลตาง ๆ ดงทไดกลาวมาแลว

ตามปกตในระหวางวนหยดสน ๆ นกเรยนทนรฐบาลจะถกสงไปพก

ผอนตามเมองตาง ๆ ซงโดยมากเปนเมองชายทะเล เพราะถงแมวาเราไมไป

เรากตองเสยเงนคากนอยเทากบทเสยใหตามเมองทเราไปอยด ไมเหมอนอย

1-117 chalop_1.indd 62 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 63

เมองไทย ถาเราอยบานของเราเองไมตองเสยเงน ถาไปอยทอนจงจะเสยเงน

จ�าไมไดวาตองเสยคารถเองหรอเปลา หรอวารฐบาลออกให แตถาเสยเงนเอง

เขากจะคอย ๆ หกเงนจากเงนกระเปาของเราเองทละเลกละนอย ผปกครอง

จะตดตอกบครอบครวทไวใจไดในเมองนน ๆ กอนทจะสงเราไปอยดวย

ดงไดเลามาแลววาตอนเทศกาลครสตมาสปแรกนน ดฉนถกสงไปอย

เมองชายทะเลบอรนมท ไดไปเรยนรขนบธรรมเนยมประเพณการฉลอง

ครสตมาสของเขาพอสมควร สวนในวนหยดอสเตอรไดไปอยทอสตบอรน

(Eastbourne) เมองชายทะเลเหมอนกน ทเมองนยายแมบานใหดฉนอาน

นวนยายใหฟงวนละเลม ไปนง–นอนอานกนในสวน เพราะตอนนนอากาศด

เมอดฉนอานออกเสยงผดหรอออก accent บางค�าผด แกกสอนให นบวา

ไดประโยชนดเหมอนกน

ในตวเมองลอนดอนเองนนมสถานทใหไปเทยวดและศกษาอยาง

มากมาย เชนพพธภณฑ British Museum ซงใหญโตมหาศาล ไปกครงก

ยงดไมทว พพธภณฑเฉพาะเรองและเฉพาะวชากมหลายแหง เชน Science

Museum เกยวกบวทยาศาสตรหลายแขนง Victoria & Albert Museum

เกยวกบเสอผาหลาย ๆ ประเทศ ซงสบเนองกนมาหลายรอยปแลว Tower

of London เปนทเกบเครองเพชรนลจนดาของราชวงศ ซงนกทองเทยว

ทวโลกมายนเขาแถวยาวเหยยดเพอจะเขาชม

เวลาจ�ากดมาลอนดอน สวนมากเขาจะพาไปดรปวาดท Tate Gallery

และ National Gallery ไปดเสยหลายครงจนแทบจะจ�าไดวารปไหนทส�าคญ

ตดไวหองไหน ศลปะนมอทธพลลกลบอะไรไมทราบอยในตวของมนเอง

ไปดหลาย ๆ ครงแทนทจะเบอ กลบชอบมากขน ๆ

สวนสาธารณะทใหญทสดคอไฮดปารค (Hyde Park) นน เปนท

พกผอนหยอนใจอนรนรมยของประชาชน มอะไร ๆ ใหดใหชมมากมาย

1-117 chalop_1.indd 63 9/11/14 10:01 PM

64 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

แหงอน ๆ เชน St. James’s Park, Green Park และ Regent’s Park ซงม

สวนสตวอยนนกกวางขวาง และเปนทนยมของผคน Kensington Gardens

เปนสวนใหญพอใช สวน Kew Garden เปนสวนพฤกษชาตทสมบรณ

ทสด เราจะไดเหนตนไมดอกไมหลายรอยหลายพนชนด บางมมเชนดง

Rhododendrons นน สวยสดทจะบรรยายจรง ๆ

นอกจากสวนใหญ ๆ เหลาน ลอนดอนยงเตมไปดวยสวนเลก ๆ ทก

ถนน เพอใหประชาชนทอยในอพารตเมนตรอบ ๆ นน ไดออกมานงพกผอน

และสดอากาศสดชน แทนทจะอย ในหองทบตลอดวนตลอดคน สวน

Barkston Gardens ซงส�านกงานดแลนกเรยนไทยตงอยนนเปนตวอยางทด

ของสวนแบบน

พระราชวง Buckingham, Windsor Castle และ Hampton Court นน

กนาสนใจ มสวนสวยงามนาด ดฉนไมเคยเขาไปในพระราชวง Bucking-

ham เพราะดเหมอนเขาจะไมอนญาตใหใครเขา พวกนกทองเทยวชอบไป

ยนดทหารทสวมเครองแบบสวยงาม เดนแถวมาท�าพธเปลยนยามรกษาการณ

พธทนาชมอกอยางหนงคอการมอบธงประจ�ากรมกองแกทหาร

ตวพระราชาหรอพระราชนจะทรงมามาท�าพธนดวยพระองคเอง ผคนจะ

พากนไปดอยางแนนขนด ดฉนเคยไดไปชมทไฮดปารคครงหนง

พพธภณฑหนขผงของมาดามทสโซ (Madame Tussauds) มรปปน

ดวยขผงของคนส�าคญ ๆ ทวโลก รปปนนรปรางหนาตาและผวพรรณเหมอน

ตวจรงทยงมชวต เขาใจวาพพธภณฑนจะเปนแหงแรกของโลก แตเดยวน

มในหลายประเทศแลว

สถานททนากลาวถงขององกฤษ โดยเฉพาะของลอนดอน คอผบ

(Pub) ตาง ๆ ทขนชอลอชาและมอยทวไปหมด ผชายองกฤษตงแตหนมจนแก

จะถอเอาเปนสถานทพกผอนหยอนอารมณ โดยมากเขาจะเขาไปคยกน

1-117 chalop_1.indd 64 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 65

ดมเบยรหรอเครองดมอยางอน พรอมกบกนของแกลมเบา ๆ บางคนกเลน

หมากรกกน ผบของเขาไมเคยเหนเกดเรองวนวายอยางของเราเลย ฉะนน

คนเขาผบกเปนของธรรมดา ไมเปนทนารงเกยจอยางใด

สมยทดฉนอยองกฤษนนเปนเพยงนกเรยน และเปนผหญงดวย กเลย

ไมมโอกาสไดเหนไนตคลบของเขา ไดเคยถามพวกผชาย เขาวามเยอะแยะ

แตพวกเขากไมใครไดเขาไป เพราะจะตองเสยเงนแพงมาก

การเดนทางในตวเมองลอนดอนนน ตามปกตใชรถเมลหรอไมกรถไฟ

ใตดน ซงรวดเรวและตรงเวลามาก พวกเราไมนยมใชรถแทกซ นอกจาก

วาจะขนของไปไหนมาก ๆ พวกมรถสวนตวกไมเอามาใชในเมอง จะใช

ตอนไปเทยวตามหวเมอง หรอตอนไปพกผอนวนหยดนาน ๆ เทานน

รอบ ๆ เมองลอนดอนจะมรถไฟสายสนๆ มาจากทกทศ คนทอยตาม

ชานเมองจะขนรถไฟไปถงใกล ๆ เมองลอนดอน แลวตอรถเมลหรอรถไฟ

ใตดนเขาไปในตวเมองอกตอหนง

สวนเมองออกซฟอรดนนเปนเมองเลกนดเดยว ม college ของมหา-

วทยาลยตงอยทวไป ไมไดอยในบรเวณเดยวกนอยางของเรา ตกส�าคญของ

college เหลานมกจะเปนแบบโบราณ สรางดวยสถาปตยกรรมชนสง งดงาม

นาดกวาตกสมยใหมทสรางขนอยางเรยบ ๆ งาย ๆ มาก บรเวณของแตละ

college กจะมสวนซงตกแตงและรกษาไวอยางสวยงาม ในฤดรอน ผคน

(โดยเฉพาะนสตชาย-หญง) จะแตงตวสสดใส ไปกรรเชยงหรอถอเรอกนใน

แมน�า Isis ซงทงสองฝงเรยงรายไปดวยตนหลว เปนภาพทนาดและนา

ประทบใจมาก

นอกเมองออกซฟอรดโดยรอบมทวทศนธรรมชาตทงดงาม สถานท

ทคนไปชมกนกคอ Kenilworth Castle และกมทหยอนอารมณคอ Trout

Inn ดฉนชอบนงรถไปปกนกกบเพอน ๆ แถว ๆ รอบเมองน ไปนงเลน

1-117 chalop_1.indd 65 9/11/14 10:01 PM

66 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

นอนเลนชมทวทศนอนสวยงาม ท�าใหจตใจรนเรงแจมใส คนทไปอยกบ

ธรรมชาตเชนนนาน ๆ จะรสกรกธรรมชาตไปเอง ไมตองเสยเวลาใหใครมา

สงสอน

กอนทจะจบเรองเทยวเมององกฤษน ดฉนอยากขอแถมเลาเรอง

เหตการณยงใหญสองครงทเกดขนตอนดฉนไปถงองกฤษไมนาน

เรองแรกคอไฟไหมครสตลพาเลซ (Chrystal Palace) เสยหาย

วอดวาย ประชาชนเศราสลดและเสยใจกนมากทเดยว

เรองทสองดเหมอนจะนาตนเตนยงกวาคอ ตอนทพระเจาเอดเวรด

ท 8 ทรงสละราชสมบตเพอทจะแตงงานกบนางซมปสน (Mrs. Simpson)

และใหพระอนชาขนครองราชยแทน เปนพระเจายอรชท 6 ตอนนนพระนาง

อลซาเบธ พระราชนองคปจจบน และพระขนษฐา มากาเรต โรส ยงเพงจะ

อยในวยรน

ทางการประกาศวาพระราชาจะมพระด�ารสกลาวลาประชาชนทางวทย

ผคนรบกลบบานไปฟงกน ถนนตาง ๆ วางเปลาแทบจะไมมคนเดน พระเจา

เอดเวรดทรงจบค�าอ�าลาวา “I cannot live without the woman I love !”

หลงจากนน ประโยคนไดเอามาพดกนฮอฮาเปนทครนเครง นกปาฐกหลาย

คนจบปาฐกถาดวยประโยคน ทง ๆ ทไมเกยวของกน ผคนชอบใจ ปรบมอ

กนเกรยวกราวทกครงไป

ตอนนนเกดการทะเลาะเบาะแวงกนในครอบครวทวประเทศ สาม

ภรยาเถยงกนวาพระเจาแผนดนท�าผดหรอถก สามสวนมากวาท�าถกแลว แต

สวนภรยาจะเถยงหวฟดหวเหวยงวาไมถกแน ๆ !

1-117 chalop_1.indd 66 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 67

ไปอยออกซฟอรดเมอมาถงองกฤษไดไมกวน ผปกครองกพาตวไปออกซฟอรดเพอให

เรยนเพมเตมวชาประวตศาสตร ภาษาองกฤษ ภาษาฝรงเศส และเรมเรยน

ภาษาเยอรมนดวย การเรยนทนนเปนแบบ private lessons ทกวชา เขาใจวา

จะเสยเงนไมใชนอย–ส�าหรบภาษาองกฤษและฝรงเศสนน ครจะใหเขยน

essay เรองทก�าหนดใหเปนสวนมาก ทานตรวจแกค�า วล และประโยคทผด

จ�าไดวาไมใครไดเรยนไวยากรณเทาไรเลย สวนภาษาองกฤษนนเนนหนก

ไปในทางวรรณคด นอกจากอาน-เรยนหนงสอเปนเลม ๆ แลวกเรยนโคลง

เพลง และบทละครของนกเขยนทมชอเสยงดวย ภาษาฝรงเศสเรยนท�า

แบบฝกหดบาง สวนภาษาเยอรมนเพงเรมเรยนไปไดไมเทาไร แตทานกวา

ไปไดเรว จ�าชอครไดคนเดยวคอครเยอรมนชอ Miss McCalman

ดงทไดเลามาแลว ดฉนไปเรยนประวตศาสตรกบ Don (คร) คนหนง

ของมหาวทยาลยออกซฟอรดดวย ไมรใหเรยนไปท�าไม เพราะไมเหนไดใช

ประโยชนอะไรเลยในการสอบเขามหาวทยาลย

การไปเรยนนน เดนไปเกอบทกแหงเพราะวาอยไมไกลนก บางแหง

มการไปดวยรถเมลบาง ครงหนงดฉนไปยนคอยรถเมลพรอมกบคนอน ๆ

อกหลายคน คอยเทาไร ๆ รถกไมมา คนทตองการขนรถเพมมากขน ๆ ใน

ทสดคนหนงเอะใจ บอกวานากลวรถเมลจะประทวงหยดงานเสยแลว ดฉน

ตนเตนมากทไดพบการสไตรค เพราะตอนนนเมองไทยยงไมมแบบนเลย

ดฉนเขยนไปถง Mr. Cardew ขอเงนซอรถจกรยาน ทานบอกมาวา

ไมเสยดายเงนหรอก เพราะไมเทาไร แตเกรงจะไดรบอบตเหตเปนอนตราย

ตกลงกเลยตองเดนไปเรยนอยางเดม

1-117 chalop_1.indd 67 9/11/14 10:01 PM

68 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ถกเหนเปนหญงพมำสมยทอยออกซฟอรด วนหนงไปฟงปาฐกถาของอาจารยในมหา-

วทยาลยออกซฟอรด ซงไดเชญปาฐกหลายคนมารวมดวย จ�าไมไดวาเรอง

อะไร แตคดวาคงจะเปนเรองความรทวไปทดฉนเหนวาจะมประโยชน และ

สถานทกจ�าไมไดวาชออะไรอก เพยงแตจ�าไดวาเปนหองใหญ และดเหมอน

จะมทนงเปนอฒจนทรรอบขางดวย

พอดฉนยางเขาไปนงบนอฒจนทรแถวกลาง ๆ สงเกตวามอะไรผด

ปกต คอผฟงทงหลายพากนจองมองดฉน บางคนถงกบชมอเลย จะวาเขา

มองเพราะดฉนเปนคนตางชาตไมนาจะใช เพราะคนตางชาตในออกซฟอรด

มไมใชนอย ดฉนชกใจคอไมด ไมรวาจะเปนเรองดหรอราย แตกพยายาม

ขมสตสงบจตใจ นงฟงไปเรอย ๆ โดยรเรองบางไมรบาง

พอถงตอนกลาง ๆ มคนออกมาประกาศวาขอโทษและเสยใจทนก

การเมองหญงพมาคนส�าคญ ทวาจะมารวมปราศรยดวยนน เกดมธระส�าคญ

เปนเรองดวน มาไมไดจรง ๆ จงบอกมาอยางกะทนหน

ตอนนดฉนเพงถงบางออ พวกทพากนจองมองดฉนนนคงคดวาดฉน

เปนหญงพมาคนส�าคญทวาจะมารวมปาฐกถานนเอง ความวตกกงกลหาย

ไปเปนปลดทง โลงใจอยางบอกไมถก แตกแนใจวาพวกคนฟงเหลานนกคง

ยงคดวาดฉนเปนหญงพมาอยนนเอง แตเปนหญงพมาอกคนหนงซงตองการ

มาฟงสตรรวมชาตคนส�าคญปราศรย ตอนนใครจะมองอกกชาง ดฉนไม

สนใจแลว

กลบไปลอนดอนเมอเรยนทออกซฟอรดไดปกวา ๆ เขาใหกลบมาเรยนตอทลอนดอน

เพอเตรยมสอบเขามหาวทยาลย Mr. Cardew บอกวาอยากใหไปมหาวทยาลย

1-117 chalop_1.indd 68 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 69

ทางเหนอ แตกลววาดฉนจะไปนงรองไหขมกโปง ทานยงเหนวาดฉนเปน

เดกอย นนแหละ ทานคงจะจ�าไดถงตอนทดฉนรองไหจะตามทานจาก

ออกซฟอรดกลบลอนดอน การเขามหาวทยาลยออกซฟอรดกไมตองคดถง

เพราะขอสอบทางภาษายากกวาทางลอนดอน อนงการเขาออกซฟอรดนน

จะตองท�าเรองมาก เพราะงบประมาณของนกเรยนธรรมดาปละ 250 ปอนด

แตนกเรยนออกซฟอรดตองใชถง 350 ปอนด

กลบมาอยลอนดอนไดไมนานนก ดฉนไปทส�านกงานดแลนกเรยน

พบ Miss Harrison ผดแลคนทสอง เมอพดธระกนเสรจแลว ทานพดวา

“I’ve been wondering which would you choose, Oxford or London !”

ทานเยาเพราะทานเหนดฉนไปไหน ๆ กบจ�ากดและคณประยรเสมอ (คณ

ประยรอยลอนดอน)

ดฉนตอบวากกลบมาอยลอนดอนแลวนไง ทานวากระนนกยงสงสยอย !

Miss Harrison รกจ�ากดมาก ชวยเหลอจ�ากดในเรองตาง ๆ ตลอดเวลา

และจ�ากดกรกทานมากดวย เมอจ�ากดตายแลวทานเขยนจดหมายถงดฉน

หลายตอหลายฉบบ แตละฉบบนนเขยนยาวจนสดกระดาษ air letter ทเดยว

ทานแนะน�าไมใหดฉนสงลกสาวไปองกฤษตอนจบ ม. 8 เพราะวาอายยง

นอยอย และขณะนนก�าลงเกดมพวกฮปปวนวายมาก ทานบอกวารอใหจบ

มหาวทยาลยแลวจงคอยสงไป เพอจะไดมวจารณญาณตดสนใจไดดขนวา

อะไรด-ไมด ควร-ไมควร ดฉนกท�าตามททานแนะน�าและไดผลจรง ๆ

นกเรยนไทยในลอนดอนนกเรยนไทยในองกฤษ โดยเฉพาะในลอนดอน เวลามารวมกลมกน

เมอไร มกจะมเรองแปลก ๆ มาเลาสกนฟงเสมอ และในไมชา เรองเหลานน

กจะกระจายไปทวลอนดอน คนทตกเปนขาวจะโกรธเคองกใชท เพราะ

1-117 chalop_1.indd 69 9/11/14 10:01 PM

70 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ทกคนไดรบการอบรมใหรจก sense of humour กนพอสมควรแลว และ

เรองขาวนนกไมใชเปนเรองรายแรงอะไร เปนแตเพยงเรองข�าขน มากบาง

นอยบาง คนทมปฏภาณดอาจศอกกลบไปใหขบขนยงขน แตส�าหรบคนท

สมองชาอยางดฉนนน คดอะไรไมรวดเรวพอทจะโตตอบกบเขาไดทน เลย

ไดแตยมแหย ๆ ไปเทานน

ดฉนไดประสบการณเชนนกบตวเองหลายครง ดงจะไดชกตวอยางมา

เลาสกนฟงสกเลกนอย

ตอนทดฉนอยออกซฟอรด ไดเขยนจดหมายถงเพอนนกเรยนไทยใน

ลอนดอนหลายคน เปนเรองทคยกนสนก ๆ ไมมสาระอะไร แตพอดฉน

เขามาในลอนดอนจงไดรวาคนในลอนดอนรเรองในจดหมายของดฉนแทบ

ทกคนแลว ทงนกเพราะวาเขาเอาไปแลกกนอานและเลาตอ ๆ กนไปดวย ด

แตวาดฉนไมไดเขยนกลาวรายใคร มฉะนนคงจะมองหนาใครไมตดเปนแน

เรองขนทจะเลากคอวาเมอดฉนไดกลบเขามาอยในลอนดอนแลว

วนหนงเดนไปตามถนนกบเพอนผชายคนหนงเพอจะไปสถานททเรานด

ประชมกน วนนนดฉนสวมหมวกสกหลาดออน เปนแบบหมวกหนบ พบ

ได และมขนนกสสดใสเลก ๆ ปกไว เพอนคนนนชมวาหมวกของดฉนเกด

ดฉนกบอกเขาวาหมวกใบนนราคาถกมาก เพยงไมกชลลง เทานนแหละ เขา

พดวางนออกไปเดนหาง ๆ กนดกวา เขาไมอยากใหผคนเหนวามากบคนใส

หมวกราคาถก ๆ ! (แนละ เขาพดเลนเทานน แตท�าทาขงขงเหมอนเปนจรง

เปนจง ถาใครใจนอยอาจจะหลงโกรธไปเลยกได)

เราเดนกนตอไปโดยดฉนเอามอซายเกาะแขน overcoat ดานขวา

ของเขา พอถงจดหมาย ดฉนจ�าผดคดวาจะตองเลยวซายเขาไป จงหนขวบ

ไปทางซายอยางเรว (แบบทเรยกวา “ทนควน” นะ) สวนเพอนเขาจ�าได หน

ขวบมาทางขวา เรวพอใชเหมอนกน เทาขวาของดฉนเลยไปถกเทาซาย

1-117 chalop_1.indd 70 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 71

ของเขา ชนกนเปงใหญ โชคดทตอนนนเดนกาวชาลงแลว มฉะนนคงไป

นอนวดถนนกนทงค เพอนคนนนเซแซด ๆ เกอบลม สวนดฉนดจะมหลก

ดกวา จงเพยงเซนด ๆ เทานน เขาขน หวเราะนดหนอย แตในใจคงจะ

เดอดดาลบางเปนแน ตวดฉนเองทงขนทงตกใจ หวเราะออกมาเหมอนกน

–แนละตอนนเดนหางกน เพราะถงทแลว

พอเขาไปถงในหองประชม เพอน ๆ ยงยนกนเปนกลม ๆ อย ดฉน

เดนเลยพวกเขาไป ประเดยวไดยนเสยงหวเราะกนครน แลวคนหนงใน

พวกนนแกลงพดดง ๆ เพอใหดฉนไดยนดวยวา “ขอประกาศใหทกคนทราบ

วา ตอไปนเวลาเดนไปไหนกบฉลบ ตองระวงตวใหด มฉะนนอาจถกพแก

เตะลมเคเกลงไปกได !” (ดฉนแสรงท�าเปนไมไดยน) เขาพดตอไปวา

“คดดซ ขาขวาไปเตะขาซายของเขาได มน impossible จรง ๆ !” แลวก

ฮาครนอก

เพอนผชายคนนนคงจะไปสาธยายใหเพอน ๆ เขาฟง และคงเพมเตม

เพอใหรสชาตเขมขนขน โดยค�าวา “เตะ” ซงทจรงแลวทงเขาและดฉนกอย

ในสภาพเดยวกน จะผดกผดเทา ๆ กน และดฉนไมได “เตะ” เพยงแตเทา

ชนกนเทานน

ในไมชา หนงสอพมพลอนดอนฉบบใหญนน (กลมผประกาศ) ได

แพรขาวไปทว ดฉนไปทไหนกถกลอเรองน ดฉนจะไปเถยงหรออธบาย

ใหฟงกคงไมมใครยอมฟง ทง ๆ ทเขากคงรกนดแลว กเลยนงเสยไมตอความ

ยาวสาวความยด ปลอยใหเรองนนคอย ๆ สงบไปเอง – แตมารทหลงวา

เรองนยงไดแพรออกจากลอนดอนไปยงเมองอน ๆ ดวย !

1-117 chalop_1.indd 71 9/11/14 10:01 PM

72 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ควนสคอลเลจดฉนไปเขาชนเรยนทควนสคอลเลจ (Queen’s College, Harley

Street) เรยนหลายวชา บางวนกเพมเรยน private lessons ดวย ยงจ�าไดวา

ตอนนนอากาศหนาว ดฉนถอโอกาสเดนผานเขารานสรรพสนคาใหญ ๆ ไป

แทนทจะเดนไปตามบาทวถเพอใหไดไออน

ปำรสมหลายครงทดฉนถกสงไปปารสเพอเรยนภาษาฝรงเศส เพราะวาปารส

อยใกลองกฤษนดเดยว ดฉนมกจะไปอยท Collège Franco-Britannique

ใน Citéé internationale Universitaire และเรยนภาษาฝรงเศสกบครพเศษ

ขางนอกวนละ 1–2 ชวโมง การกนอยทฝรงเศสตอนนนถกกวาในองกฤษ

มากทเดยว เราถอเงนปอนดไปแลกจะไดเงนฟรงกเยอะ กลายเปนคนรวย

ไปเลย ฉะนนนกเรยนองกฤษสวนมากจะขอไปปารสโดยออกคาโดยสารเอง

ทปารสจะไดพบนกเรยนองกฤษหลายคนนงตามรานกาแฟแถว Quartier latin

ใกลมหาวทยาลยซอรบอนน (Sorbonne)

การเรยนภาษาฝรงเศสทปารสนน ครมกจะใหหวขอ essay มาให

เขยนไปสงทกวน เรยนภาคเชาเทานน ตอนบายถอโอกาสไปเทยวตาม

สถานทส�าคญ ๆ ทควรจะด เชน พพธภณฑลฟว (Louvre) ซงจะตองดตง

หลายครงกวาจะทว โบสถนอเตรอะดาม (Notre Dame) อนลอชอ และ

สวนสาธารณะ (Bois de Boulogne) ทแสนรนรมย เปนตน

ตอนกลางคนตองท�าการบานสงครในวนรงขน ครงหนงครใหเขยน

เรองปารสวามอะไรประทบใจบาง ดฉนเขยนไปวานอกจากอนสาวรยและ

สถานทส�าคญ ๆ ซงสรางอยางสวยงามแลว ตกรามบานชองทวไปเปน

ระเบยบเรยบรอย แมแตสะพานขามแมน�าแตละแหงกจะมรปปนแกะสลก

1-117 chalop_1.indd 72 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 73

ประดบ รวมความวาสถาปตยกรรมของเมองปารสเปนเลศ ยงกวานนตลอด

สองขางถนน มตนไมปลกเปนระยะถ ๆ ดสวยสดงดงาม ตรงนครหวเราะ

ชอบใจ บอกวาขณะทดฉนก�าลงเขยน essay นนเปนฤดใบไมผล ถามาปารส

ในฤดหนาวกจะเหนตนไมใบโกรน มแตกง เหมอนเมองอน ๆ !

ดฉนพยายามหาโอกาสออกนอกประเทศใหมากเทาทจะท�าได เพราะ

คดวาในชาตนคงไมมโอกาสไดไปอกแลว สมยนนการเดนทางจากเมองไทย

ตองไปทางเรอ ใชเวลาเปนเดอน ไมไดมเครองบนไปไดงาย ๆ อยาง

เดยวน–ดฉนไปปารสหลายครง เพราะไมวาจะไปเยอรมน ออสเตรย หรอ

สวตเซอรแลนด กขอใหไดผานปารสเขาไวกอน ระหวางอยทนนตองไป

สถานทตไทยเกอบทกวนเพอไปรบจดหมายซงสงตอมาจากองกฤษ จนจ�า

เบอรโทรศพทของสถานทตไดด Passy 8522 ปนนมงานนทรรศการใหญ

(Exposition) บรเวณประตชย (Arc de Triomphe de l’Étoile) และหอไอเฟล

(Tour Eiffel) วนหนงไดพบทานผหญงพนศขและคณนวลจนทร นองสาว

ทสถานทตไทย รสกดใจมาก

จ�าไมไดวาปเดยวกนนนหรอเปลาทในหลวงรชกาลท 8 เสดจไปปารส

พรอมดวยพระราชชนน พระพนาง และพระอนชา นกเรยนไทยมโอกาส

ไดเฝาทสถานทตไทยดวย

ไปสวตเซอรแลนดคนเดยวประเทศทดฉนไดทองเทยวหลายเมองกคอสวตเซอรแลนด ดฉน

ขออนญาตผปกครองเพอจะไปประเทศน ทานไมอนญาต บอกวาทานไมม

ครอบครวใดทไวใจไดซงทานตดตออยเหมอนในประเทศอน ถาอยากไป

จรง ๆ จะตองใหบดามารดาทางเมองไทยเขยนจดหมายอนญาตมากอนดวย

ตอนนนบงเอญคณประยร วญญรตน กลบมาจากสวตเซอรแลนด เลาใหฟง

1-117 chalop_1.indd 73 9/11/14 10:01 PM

74 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

วาทแรกเขาไปพกอยโรงแรม พอคณหลวงสรราชไมตร (จรญ สงหเสน)

รเขา กมาคะยนคะยอเอาตวไปพกทบานของทาน เขาวาใหดฉนเขยนจดหมาย

ไปถงคณหลวงสรฯ ขอไปพกกบทาน บางทผปกครองอาจจะอนญาตกได

ดฉนไมเคยรจกคณหลวงสรฯ มากอน แตเพอน ๆ นกเรยนทองกฤษ

รนพรจกทานด เพราะทานเคยเปนเลขานการเอกทสถานทตไทยในองกฤษ

มาแลว ดฉนทราบวาภรยาของทานคอคณอนงค สงหเสน เปนนกเรยนราชน

โรงเรยนเดยวกบดฉน ทานคงจะกรณาดฉนเปนแน

อารามทอยากไปมาก รบด�าเนนการทนท คณหลวงกแสนจะใจด

ทานเขยนตอบมายง Mr. Cardew รบรองจะดแลดฉนให เมอไดจดหมาย

อนญาตจากคณพอและไดรบอนญาตจากทานทตแลว Mr. Cardew กยนยอม

สงดฉนไปโลซานน

ทนมปญหาอกวาคณหลวงไมเคยรจกดฉน จงจ�าเปนตองนดแนะวน

เวลากนใหแนนอน และบอกดวยวาดฉนจะแตงตวอยางไรเพอททานจะได

มารบถก–แตพอไปถงทนนจรง ๆ ไมมปญหาเลย เพราะดเหมอนดฉนจะเปน

คนเอเชยคนเดยวทมาในรถไฟขบวนนน และดฉนกมองหาทานไมยาก

เพราะเหนผชายไทยแตงกายภมฐานก�าลงสอดสายสายตาหาคนในกลม

ผโดยสารทก�าลงลงจากรถไฟอย

ดฉนอย กบครอบครวคณหลวงและมาดามสรฯ ทเมองโลซานน

(Lausanne) อยางสขสบายมากทสด บานทานอยรมทะเลสาบ (Lake Geneva

หรอ Lac Léeman) ชอบาน Le Cygne (หงส) คณอนงคท�าอาหารเกงมาก

ทานปรบปรงเปลยนแปลงเอาผลตผลทนนมาท�าเปนอาหารไทยทเอรดอรอย

นานาชนด แทบจะไมซ�ากนเลย ทงสองทานคนเคยกบชวตในองกฤษ ยงใช

ขาวของและเครองประกอบอาหารขององกฤษอยตลอดเวลา ฉะนนดฉนกได

กนน�าชากบทานทกวน ตอนนนทานมลกชายคนโตชอปเอโตร (Pietro)

1-117 chalop_1.indd 74 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 75

คนทสองชอนกก (Nickie) อยเมองไทยไมไดไปดวย คนทสามชอจอรจ

(Georgie) คนทสเปนหญงชอซซาน (Suzanne) แลวภายหลงกมคนทหา

เปนหญงอก ชอแองเจลา (Angela) ซงตอนนนยงไมเกด

วนไหนวาง ดฉนชอบปนขนไปบนตนพรน (Prune) หนาบาน ซง

มลกเตมไปหมด กนบนตนนนแหละ ไมตองเสยเวลาเกบมากนขางลาง

ตอนเยน ๆ ชอบไปเดนเลนกบจอรจทหาดทรายหนาบาน จอรจยงพดไทย

ไมคลอง เลยตองใชภาษาฝรงเศสกน ซงดฉนพดผดบางถกบาง โดยเฉพาะ

ตว r เชนดฉนพดวา Le train ออกเสยง r เปน ร เฉย ๆ เขาไมเขาใจเลย

เพราะ r ของเขาจะตองออกเสยงขนจมกหรออะไรท�านองนน คยกนตงนาน

กวาจะรเรอง

ซซานยงเลกมาก ไดเอาไปฝากเลยงทสถานเลยงเดกบนภเขา ทก ๆ

วนสดสปดาห คณพอคณแมกขบรถขนไปเยยม ณ สถานทนมทานผหญง

บญเรอน ชณหะวณ ก�าลงฝกหดการดแลเลยงเดกอย สถานทถกสขลกษณะ

และนาอยมาก ขากลบเราจะแวะถอนตนลาเวนเดอร (Lavender) สมวง

ตามภเขา เพอเอามาปลกทบาน มนขนเองเยอะแยะ ไมมใครหวงหาม

นอกจากการไปเยยมซซานแลว เมอคณหลวงวางมกจะกรณาขบรถพาดฉน

ไปเทยวทว ๆ เมองดวย

เปนธรรมเนยมวาคนไทยทมาถงโลซานนจะตองไปเฝาในหลวง

รชกาลท 8 ทวลลาวฒนา (Villa Watana) คณหลวงสรฯ ซงเปนราชเลขา-

นการในพระองค จะตองไปรวมเสวยทกเยนวนศกร และคนไทยทไปเฝา

กจะไดรบเชญไปในวนนดวย ดฉนไดเขาเฝาในหลวง แตไมไดไปรวมเสวย

ในวนศกร คณอนงคซงตามปกตไปบางไมไปบาง กเลยไมไดเขาเฝาตลอด

เวลาหนงเดอนเตมทดฉนไปอยกบทาน

1-117 chalop_1.indd 75 9/11/14 10:01 PM

76 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ดฉนกะแผนการไปเทยวเมองตาง ๆ ของสวตเซอรแลนด โดยออก

เดนทางแตเชาตร ขนรถไฟไปยงเมองนน ๆ ซงอยไมไกลนก เชนเจนวา

(Geneva) เบอรน (Berne) ลเซรน (Luzern) และกลบมาบานใหทนอาหาร

เยน กอนไปไดศกษาวาเมอไปเมองนน ๆ แลวควรดอะไรบาง ภายในตวเมอง

เขาใชรถรางเปนสวนมาก เมองอนเทอรลาเกน (Interlaken) ดฉนกไปดวย

แตตองไปคางคนเพราะไกลจากโลซานนมาก การทองเทยวไปคนเดยวน

กสนกไปอกแบบหนง

วนหนงดฉนไปเจนวา นงรถรางดเมองทว ๆ ไป พอลงจากรถราง

คนหนงพบรานท�าเกยว บะหม เหมอนของเราดๆ นเอง แตเขาท�าเฉพาะเปน

ของดบ ขายสง ไมไดเปนรานอาหารทเราจะเขาไปนงกนได ยนดอยตงนาน

แลวถามเขาวา League of Nations (สนนบาตชาต) อยไกลไหม เขาวาไกลพอด

คงคดวาดฉนจะเดนไป ทแทพอขนรถรางอกคนหนง เดยวเดยวกถงแลว

ดฉนเดนเขาไปด เหนนกทองเทยวกลมหนงมไกดน�าชมและอธบาย

ถงหองตาง ๆ ดฉนถอโอกาสเดนตามเขาไปใกล ๆ ขณะนนหองประชมใหญ

ปดซอมแซม ไมอนญาตใหใครเขา แตดฉนดอะไรตออะไรเพลน พลดกบ

นกทองเทยวกลมนน หาทางออกไมถก เดนวนไปวนมา เลยเขาไปในหอง

ประชมใหญ ซงคนงานก�าลงเรงรบท�าอย ดฉนขอใหเขาชทางออกให และ

เมอออกมาแลวกดใจทมาไมเสยเทยว ไดดหองประชมใหญดวย

วนหนงดฉนไปเฝาในหลวงทต�าหนกวลลาวฒนา พระราชชนนและ

พระพนางตรสวาจ�าดฉนไดด เพราะสมยทพระพนางเรยนอยชนอนบาล

ทโรงเรยนราชนนน พระราชชนนไปรบทกวน ดฉนชอบไปเลนกบเดก

อนบาล จงคนเคยกบทาน แลวพระพนางยงทรงเรยนตอถงชนประถมอก

ตอนนนพวกเราเรยกพระพนางวา “พระองคบ” หรอพระองคหญงกลยา

และพระราชชนนยงเปนเพยงหมอมสงวาลยอย

1-117 chalop_1.indd 76 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 77

ตอนจะกลบองกฤษ ผปกครองสงเงนคากนอยมาใหคณอนงค แต

ท�าอยางไร ๆ ทานกไมยอมรบ ใหดฉนเอาเงนเกบไวใชเอง ทานวาถาอยาก

จะใหอะไรทาน ไปถงองกฤษแลวสงเครองประกอบอาหารองกฤษมาใหทาน

บางกแลวกน เมอดฉนกลบมาจงหาซอกระเปาเดนทางใบใหญแตแบบเบา ๆ

ราคาถกมา แลวบรรจอาหารลงไปจนเตมกระเปา จ�าไมไดวาฝากใครไป จ�า

ไดแตวาม Jelly กลองขององกฤษ ซงทบานนนชอบมากดวย

คณหลวงและมาดามสรฯ ใหความสนทสนมแกดฉนมาก เมอกลบ

มาอยเมองไทยแลวไดสงลกสาวสองคน คอซซานและแองเจลามาเรมเรยน

ภาษาองกฤษทโรงเรยนดฉน เพราะตอนนนทงสองคนรแตภาษาฝรงเศส

สนกมำกทมวนกเมอตอนทดฉนถกสงตวไปเขา Summer Course ทเมองมวนก (หรอ

ภาษาเยอรมนวา Müünchen–มนเชน) ประเทศเยอรมน เพอเรยนภาษาเยอรมน

เปนเวลาสามเดอนนน ตอนเดนทางไปเราไปกนสามคน คอจ�ากด คณประยร

และดฉน

เราซอตวรถไฟใหผานปารสตามเคย แลวตอไปยงเมองโคโลญจ

(Cologne) แวะดมหาวหารอนสวยงามและมชอเสยงของเขา เราเรมตองใช

ภาษาเยอรมนแลวตอนน คณประยรบอกใหจ�ากดเปนผน�าเพราะเขารภาษา

เยอรมนดกวา แตจ�ากดบอกวาเขาไมไดใชภาษาเยอรมนมานานแลว ไมรวา

จะเปนสนมเกรอะกรงแคไหน

มเรองข�าอกแลว เมอไปถงโคโลญจมคนเอาของมาขายทหนาตาง

รถไฟเตมไปหมด ทกคนชขวดน�าหอมแลวรองวา Kölnisch Wasser กน

เซงแซ ดฉนนกในใจวาเจาพวกนชางโงจรง ๆ ท�าไมไมเอา Eau de Cologne

มาขาย เพราะมาถงทแลว ใคร ๆ กตองอยากซอ Eau de Cologne จากเมอง

1-117 chalop_1.indd 77 9/11/14 10:01 PM

78 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ตนตอ แตทไหนได ดฉนเองนนแหละโงเอามาก ๆ เพราะปรากฏวา Kölnisch

Wasser ภาษาเยอรมนนนกคอ Eau de Cologne ในภาษาฝรงเศสนนเอง !

ในเมองโคโลญจน เราเขาไปในรานอาหารแหงหนง พอนงทโตะ

ตวหนง บรกรมาบอกวาโตะนมคนจองไวแลว เรากไมวาอะไร ยายไปนงท

โตะถดไป สกครหนงมชาวเยอรมนกลมหนงมานงทโตะตวทวาจองแลว

จ�ากดฟงเขาพดกน รวาพวกนนไมไดจองโตะนนไวเลย เขาลกขนพรวดพราด

ถามหาผจดการ แลวกเลนงานใหญ ภาษาเยอรมนไหลพรงพรออกจากปาก

ของเขาราวกบกระสนปนกล เขาถามวาเงนมารกของเราเลกกวาของชาว

เยอรมนหรอ ? บรกรจงไมยอมใหเรานงโตะแรก เขาสงเสยงดงจนผคน

หนมามองดกนใหญ ผจดการขอโทษอยางออนนอมครงแลวครงเลา จ�ากด

สงสอนเขาใหดแลลกนองด ๆ อยาไปเลนพเรนทรแบบนกบคนอนอก

มฉะนนโดนคนจรงเขาจะล�าบาก !

เมอไปถงมวนกแลว คณประยรกบจ�ากดไปเชาบานของ Baron แก

คนหนงทถนน Kunigundenstrasse คาเชาบานถกมาก ดฉนไปอย Studenten

Haus กเสยเงนเพยงวนละ 1 มารก ซงเทากบ 1 ชลลง หรอ 50 สตางค

เทานน เขาสงเบยรมากนทละ 5–6 ลง เพราะเบยรราคาถกมาก ทนนเขา

ดมกนตางน�า มอยมากมายหลายยหอ แตทพวกเราชอบมากทสดคอ Hofbraü

และ LöwenbØraü

ดฉนเรยนเฉพาะภาคเชา ตอนบายเขามกสอนเพลง Folksongs และ

เบดเตลด สปดาหละ 2–3 ครง เขาจะพาไปเทยวตามทะเลสาบตาง ๆ ซง

ลวนแตสวยงามและมอย มากมายหลายแหงรอบเมองมวนก จ�ากดกบ

คณประยรมาขอซอตวรวมไปเทยวกบเราทกครง

ครงหนงเขาพาเราไปท Starnbergersee ซงเราชอบมาก มรานกาแฟ

ยนลงไปทรมทะเลสาบ และมพวกยบซมารองเพลง สไวโอลน ไปตามโตะ

1-117 chalop_1.indd 78 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 79

ตาง ๆ ไพเราะมาก ฉะนน วนหนงทเขาไมมโปรแกรมให เรากซอตวไป

กนเองสามคน ไดไปดคนแลนเรอใบ และตวเราเองกเชาเรอมาผลดกน

กรรเชยง ไดทงการออกก�าลงและความสนกสนาน

นกเรยนใน Summer Course รวมชนกบดฉนนนมาจากประเทศตาง ๆ

กน มนกเรยนหญงจากองกฤษ 3–4 คนดวย ทงเขาและดฉนดใจมากทได

พบกนและคยภาษาองกฤษกน มความรสกคลาย ๆ ไดพบคนไทย

เวลาครเรยกชอใหอานหรอตอบทละคนนน ชอของดฉนท�าพษอก

แลว ครเรยก Fräulein (นางสาว) Ma… แลวหยดจองกระดาษทถออยในมอ

ดฉนรวาหมายถงตวเองแน กเลยไมรอใหอานจบ ลกขนตอใหวา Mahani-

rananda (มหานรานนท) ครขอบใจ และคนอน ๆ กหวเราะกน เหตการณ

เชนนเกดซ�าซากกบครอน ๆ ดวย

เวลาอยในหองเรยน ดฉนเขาใจเมอครอธบาย แตพอออกไปพดกบ

คนในรานขายของหรอตามถนน จะฟงเขาไมรเรองเลย ดฉนไปถามครวา

ท�าไมเปนเชนนน ครหวเราะและอธบายวาเวลาอยในชน ครพดดง ซ�า ชด

และเนนค�าบางค�าดวย นกเรยนจงเขาใจงาย แตเมอออกไปพดนอกโรงเรยน

ผคนพดคอยและเรว ภาษาของเรายงออน จงไมคอยเขาใจ

ภาษาเยอรมนน ดฉนเพงเรมเรยนทออกซฟอรดนเอง เรยนอยไมนาน

นก รอยางฉาบฉวยและผวเผน จงลมไดงาย ผดกบภาษาฝรงเศสซงเรม

เรยนตงแต ม. 7–8 แลวเรยนตอทจฬาฯ อกสองป เมอไดมาเรยนเพมเตมท

ออกซฟอรดนดหนอยจงท�าใหแนนขนพอสมควร ทงมาหลายสบปแลว ลม

ไปมาก แตกยงเหลออยพอทจะขอขาวขอน�าเขากนได สวนภาษาเยอรมน

นส ลมเอาหมดเลยจรง ๆ เดยวนจะใหเขยนสกประโยคเดยวกยงไมได

จ�าไดแตเพลงเยอรมน 2–3 เพลงเทานน เพราะดฉนเปนคนชอบเพลงอยแลว

1-117 chalop_1.indd 79 9/11/14 10:01 PM

80 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

บายวนหนงเขาปลอยใหวาง จ�ากดไมอยากใหเสยเวลาเปลา จงพากน

ไปทส�านกงานรถทวร กางแผนทใหเขาด แลวเอามอจมไปททะเลสาบ

แหงหนงทเรายงไมเคยไป ดเหมอนจะชอ Konigsee บอกเขาวาขอซอตว

ไปทนน เขากจดใหเราไปอยางงายดาย เพราะมรถไปทางนนอยเสมอแลว

เมอรถของเราไปถงชายแดนเยอรมน มการตรวจหนงสอเดนทาง ด

วซา เราเอาพาสปอรตตดตวไป แตไมมวซาเขาออสเตรย เราเพงตระหนก

เดยวนนเองวาทะเลสาบทเราตองการไปนนไมไดอยในประเทศเยอรมนแต

อยใกลชายแดนของออสเตรยตอกบเยอรมน จงเกดปญหาขน ทแรกเขาจะ

ทงเราสามคนไวทชายแดนและคอยใหรถมารบตอนขากลบ ซงกไมรวาอกก

ชวโมง แตผโดยสารอน ๆ สงสารเรา เพราะศาลาชายแดนนเลกนดเดยว

และอยในปาแท ๆ ไมมอะไรจะดเลย เจาหนาทกสงสารเราทกคน จง

พยายามตดตอสอบถามเขาไปในเมอง สกครกเดนยมออกมาบอกวา O.K.

คนไทยเขาออสเตรยไดโดยไมตองมวซา !

ตอนเยนเรามกจะนดไปกนขาวดวยกน วนหนงไปท Hofbraühaus

ซงเปนรานกนเบยรทใหญโตมาก จคนไดหลายพนคน เราสงไกอบตวเลก ๆ

มากนกบเบยรคนละตว เบยรสดทเขาเสรฟกคอเบยร Hofbraü ของเขาเอง

ใสถวยกระเบองเคลอบมห สงตงเกอบฟต เรยกวา mug ดฉนสงบรกรหญง

คนหนงใหเอาเบยรมาครง mug เขาไมเชอห คดวาไดยนผด พอรวาสง

ครง mug จรง ๆ เขาหวเราะงอหายเลย เพราะปกตเขาดมกนอยางนอยคนละ

3–4 mug ทรอง mug เปนกระดาษแขงกลม ๆ มตราของรานเหมอนกน

ทกแหง นกดมเบยรบางคนเมอดม mug หนงกขดเสนบนรมกระดาษรองน

ทหนง ไมนาเชอวาบางคนขดไวจนรอบกระดาษน อยกนจนดกจนดน เขา

มหองสขาเรยงรายอยหลายสบหองใหนกดมเขาสลบกบการดมเบยร ทก

คนในทนนดจะมความสขสนกสนานกนครนเครง บางกลมรวมกนรองเพลง

ดง ๆ เสยงเฮฮาตลอดเวลา

1-117 chalop_1.indd 80 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 81

เจาหนาทมาถามเราวามาจากประเทศไหน พอรวาเปนคนไทย ก

พาเราไปทโตะตวหนง บอกวาพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาล

ท 7 เคยมาประทบทนน

เมองมวนกนอย ในแควนบาวาเรย (Bavaria/Bayern) ผ คนเปน

อนมากแตงตวแบบชาวเขา ใสหมวกสกหลาดสเขยวแก และมขนนกเสยบ

สสดใส พวกเรากเลยไปซอมาใสบางเพอใหเขาบรรยากาศ พวกนใจคอด

ชอบเปนมตรกบคนแปลกหนา ท�าเปนกนเอง วนหนงขณะทเราก�าลงกน

อาหารอย มชายผหนงมาทกทายจ�ากด พดกนอย 2–3 ค�า จ�ากดแนะน�าใหรจก

ดฉน ดฉนยนมอใหจบ เขายอเขาลงขางหนงยกมอดฉนขนจบ พลางพดวา

Gnädiges Fräulein (Gracious lady) ดฉนตกใจหมด ตหนาเหย ๆ แตเขา

คยดวยอยางด ประเดยวกลาไป

ทไหนมคนดกยอมมคนไมดอยบาง วนหนงดฉนออกไปกนไอศกรม

คนเดยว มผชาย 2–3 คน เดนมาหา และถามวามาคนเดยวหรอ ตองการ

เพอนคยบางไหม ฯลฯ ดฉนตกใจแตคมสตไวได ท�าสหนาธรรมดา ชสงเดช

ไปทโตะทมมไกลตวหนง บอกวาเพอนของดฉนอยทนน เขาจงกลบไป

ตอนกลางคนเราไปดโอเปรากน เขามตวชนด season ticket ขาย

ราคาถกมาก ซงใชไดตลอดฤดนน เราดกนฉ�าใจจรง ๆ ทง tragedy และ

comedy ในโรงโอเปราจะไดเหนผหญงแตงตวสวย ๆ ซงเปนชาวอเมรกน

เสยเปนสวนมาก

ระยะนน ฮตเลอร ผน�าประเทศเยอรมนก�าลงโฆษณาเปนการใหญ

เพอใหคนไปเทยวประเทศของเขา โดยใหเงนมารกพเศษ (special mark) ดวย

แตภายในวงเงนและเวลาจ�ากด พวกเราไปแลกเงนมารกพเศษนสปดาห

ละครงทสถานรถไฟ ทกแหงจะเหนนกทองเทยวเตมไปหมด พวกนจบจาย

เงนซอของกนไมอนเพราะของสวนมากราคาถกจรง ๆ ไมวาจะเปนกลอง

1-117 chalop_1.indd 81 9/11/14 10:01 PM

82 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ถายรป นาฬกา ฯลฯ แตประเทศของเขานนประหยดกนมาก เรามาจาก

ปารสทเตมไปดวยแสงสเจดจาในตอนกลางคน มาถงทนจะดมดมวซว ใน

ตลาดจะมเนอสตวสด ๆ ขายเพยงสปดาหละครงเทานน ของใชตาง ๆ ทเรา

เรมเอาไปรไซเคลกนในสมยน เขาท�ามาแลวแตสมยนน สาวใชคอยเกบ

กลอง หลอดยาสฟน กระปอง หรอขวดทเราทงแลว เอาไปแลกเงนหรออะไร

กจ�าไมได ฮตเลอรก�าลงเตรยมท�าสงครามใหญมาหลายปแลว

ตอนทเราอยในเมองมวนกนน บงเอญตรงกบเทศกาลศลปะของเขา

(Tag der Deutchen Kunst) ทกปเขาจะจดขบวนรถสวยงามเหยยดยาว

แลนชา ๆ ไปตามถนนสายตาง ๆ โดยมผน�าประเทศและคณะหลายคน นง

รถเปดประทนน�าหนาเพอใหคนไดชม (บารม !) อยางใกลชด สองฟากถนน

ทขบวนจะผานไปนน เขาสรางอฒจนทรไวใหคนซอตวมานงชม โดยขดเสน

เปนชอง ๆ ไวเฉพาะตวคน มเครองขยายเสยงตดไวตามตนไมตาง ๆ ใหคน

ไดยนเสยงเพลง ซงถงใครไมอยากฟงกจะตองไดยนอยนนเอง ผคนรองร�า

ท�าเพลงกนกลางถนนทวไป

ขณะทเราก�าลงนงคอยขบวนอยนน พวกเราคนไทยตวเลก นงตดกน

แลวยงเหลอทวางอกตงเกอบหนงชอง มชายชาวเยอรมนคนหนงซงตวใหญ

มากเปนพเศษ นงเกนชองของเขาเขามา แลวยงมาเอะอะชวาเรานงเกนชอง

จ�ากดเดอดดาลมาก ชใหดวาเขาตางหากทนงเกนชอง ผคนทนงอยใกล ๆ

รวาเราถกกเชยรเราใหญ จ�ากดงดเอาสมดโนตเลก ๆ ออกมา ถามชอผชาย

คนนน ท�าทาจะจด (บลฟ) ตาอวนคนนนตกใจ คงจะคดวาเราตองเปนคน

ตางชาตทส�าคญและยงใหญ รบขอโทษโดยด แลวพยายามขยบตวใหเขาไป

อยในชองของเขา

ฮตเลอรเปนผน�าแบบเผดจการ ผคนไมมใครกลากลาวค�าวจารณหรอ

ต�าหนตเตยน เพราะกลวจะถกจบหรอถกฆา เขามทหารหนวยพเศษของเขา

1-117 chalop_1.indd 82 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 83

แทรกซมอยทวไป ครงหนงจ�ากดพาพวกเราไปหาคนทเคยรจกคนหนง พอ

เขาไปในหองแลวเขารบลอคประตทนท และพดกนเบา ๆ เขาสอนใหเราท�า

เชนนนดวย มฉะนนจะเปนอนตราย เราท�าตามจนเกอบจะกลายเปนนสย

พอกลบมาถงองกฤษใหม ๆ ไมวาจะเขาหองกนขาว หองรบแขก หองนงเลน

ฯลฯ เราจะรบลอคประตทกครง เปนทขบขนและประหลาดใจของเพอน ๆ

พดกนวามคนรกฮตเลอร 99 % มเกลยดเพยง 1 % แตนาขนและนาแปลกใจ

ทวาไมวาเราไปทไหนจะพบแตคน 1 % นเสมอ

ไมวาจะไปทไหนกน เราจะพดภาษาไทยเพอไมใหคนอนรเรอง แต

วนหนงกลบจากรานเบยร ขนรถราง (trolley bus) เราพดภาษาองกฤษ

กนตลอด จนเกอบจะลงจากรถอยแลวจงนกขนไดวาท�าไมเราตองพดองกฤษ

ดวย ท�าไมไมพดไทย ผลสรปคอวาหลงจากดมเบยรมากเกนไป เราทกคนถา

ไมเมากคงจะมนเปนแน ฉะนนทใครวาดมเบยรไมเมานน ไมจรง กนมาก ๆ

กจะเมาไปเอง

คณประยรมธระตองกลบไปองกฤษกอน แตในวนเดยวกนนน ทง

เอรก วลเลยมส และเอลซกสวนมาอยกบจ�ากด เราพากนลงเรอใหญไปลอง

ทะเลสาบตาง ๆ ทเรายงไมเคยไป กสนกสนานด

วนหนงปรากฏวาจ�ากดไมสบาย ทองเสยดวย เอรกบอกวาเขาจะตอง

กนอาหารออนและ plain ทสด ดฉนจงไปท�าขาวตมเครองใหเขา สองคน

นนเหนเขาหวเราะกนใหญ บอกวานนะหรอ อาหาร plain ทสดของไทย ?!

สองคนนอยไมนานกกลบไปพรอมกบจ�ากด แตดฉนตองเรยนตอไป

ใหครบคอรสสามเดอน วนหนงมจดหมายจากต�ารวจมาเรยกตวใหไปพบ

ดฉนแกลงท�าเฉยเสย แลวฉบบท 2 ท 3 กตามมา กเลยตองไป–ไมมอะไร

มาก เขาถามวา ท�าไมมาอยมวนกนานเกนไป ผดกบนกทองเทยวธรรมดา

ดฉนเลยตองอธบายวามาเรยน ไมใชมาเทยว เรองจงจบไป–แตทฟง ๆ ด

1-117 chalop_1.indd 83 9/11/14 10:01 PM

84 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

รสกวาต�ารวจของเขาจะรเรองอะไร ๆ มากพอใช แตละคนรเขตของตนดวา

ถนนไหนมกบาน และบานนน ๆ มคนกคน ใครเขาใครออก ดจะรหมด

แตท�าไมเขาไมรเรองดฉน สนนษฐานวาเขาคงร แตอยากจะพบตวเพอ

สมภาษณ (หรอข) หนอยเทานน

กลบมำทองกฤษใหมเรยนสนสกฤต

ระหวางนไดไปเรยนภาษาสนสกฤตท School of Oriental Studies

คดวาคงจะเรยนกบโปรเฟสเซอรแก ๆ แตทไหนได กลายเปนหนมฟอทเดยว

ครมกจะสงสยวาท�าไมดฉนรค�าตาง ๆ หลายค�าทครยงไมไดสอน ดฉนบอก

ทานวาภาษาไทยของเราเอาค�ามาจากสนสกฤตไมใชนอย ครวาดฉนเรยน

ไดเรวพอใช แตเรยนอยไมนาน ท�าไมจงเลกเสยกจ�าไมได คงคดวาขอสอบ

สนสกฤตเขามหาวทยาลยลอนดอนนนยากมากกระมง

เรยนพฤกษศำสตรไดไปเรยนพฤกษศาสตร กบก�าแหง พลางกร เพราะดฉนมนใจในวชา

นมากพอใช จะเลอกสอบวชานอยางแนนอน ไดเรยนค�านวณดวย ซงดฉน

ไมชอบเลย รตววาถาสอบวชานคงจะผานล�าบาก แตท�าไมจงเลอกกจ�า

ไมได คงจะเปนวชาบงคบอยางหนง ความจรงเลอกสนสกฤตนาจะดกวา

สอบเขำมหำวทยำลยลอนดอนตกลงกนวาใหดฉนเลอกสอบองกฤษ ฝรงเศส พฤกษศาสตร และ

ค�านวณ

1-117 chalop_1.indd 84 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 85

วชาพฤกษศาสตรผานไปไดอยางสบาย ยงจ�าไดวาดฉนไมรค�าวา

weeds อยางเดยว แตเขามขออนใหเลอกจงไมมปญหา

ภาษาฝรงเศสงายมาก มค�าเดยวเหมอนกนทเขาใหแปลจากฝรงเศส

เปนองกฤษ คอค�าวา Peuplier ทแทกคอตนปอปลาร (Poplar) นนเอง

ดฉนคงจ�าไดไปจนตาย

ภาษาองกฤษกงายมาก เขาใหเขยนเรยงความเรอง My School ดวย

ดฉนจบจดไดวาคนองกฤษเหอเจา ดงนนจงโมเรองโรงเรยนราชนเสยยกใหญ

บอกวาตงขนโดยพระราชนของรชกาลท 5 จงไดชอวา Queen’s College

ครประจ�าชนทกคนเปนเจาหญง ดฉนเองมเพอนเปนเจาเยอะแยะ และ

โรงเรยนนไดจางคนองกฤษแท ๆ มาสอนภาษาองกฤษดวย

ตอนสมภาษณ กรรมการสองคนไดซกถามดฉนถงเรองโรงเรยน บอก

วา Your essay is very interesting. ดฉนจงรวาสอบผานภาษาองกฤษแน

ทนมาถงค�านวณ ปรากฏวาตกอยางไมเปนทาเลย เขาบอกวาใหไป

เรยนเพมเตมเสย !

จดหมำยจำกกระทรวงฯตอนกลาง ๆ ป ดฉนไดรบจดหมายจากกระทรวงธรรมการ

(กระทรวงศกษาธการ) สงผานมาทางผปกครองนกเรยน ขอใหเรยนวชา

อนบาลดวย โดยบอกวาทางเมองไทยก�าลงกอสรางโรงเรยนละอออทศอย

อยากใหดฉนกลบมาท�าหนาทนถาเปนไปได ดฉนไปถามมณ สดา และ

ม.ร.ว. จร วรวรรณ (ไปหลงดฉนหนงป) กไมมใครไดรบจดหมายแบบนเลย

ดฉนแปลกใจวาท�าไมกระทรวงธรรมการจงเจาะจงเขยนมาถงดฉนคนเดยว

เพราะอนทจรงทนทดฉนไดรบนนเปนทนพเศษ เราจะเลอกเรยนวชาอะไร

กได เขาไมบงคบ แตคด ๆ ดแลว อาจเปนเพราะดฉนจบ ป.ม. จาก

1-117 chalop_1.indd 85 9/11/14 10:01 PM

86 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

จฬาลงกรณมหาวทยาลย และมประสบการณในการเปนครมาบางแลวดวย

อนง กอนออกเดนทางมาประเทศองกฤษนน ดฉนถกสงไปอบรมอย ท

กระทรวงธรรมการประมาณ 3 เดอน ฉะนนคงเปนเพราะเหตนเอง

ระหวางนนผคนในทกประเทศของยโรปเรมไดกลนอายของสงคราม

ทกคนรดวาในประเทศเยอรมนนน ฮตเลอรไดตระเตรยมการรบอยตลอดเวลา

ใคร ๆ กเขาใจวาสงครามคงจะระเบดขนภายใน 1–2 ป อยางแนนอน ถา

ดฉนไปสอบซ�าอก ถงแมวาจะเขามหาวทยาลยลอนดอนได กตองใชเวลาอก

3–4 ป จงจะจบ และกอนนนสงครามคงจะตองเกดขนแน ๆ เวลากคงจะ

ยดไปอก ไมร วาอกกปจงจะไดกลบบาน นายแชมเบอรเลน (Neville

Chamberlain) นายกรฐมนตรขององกฤษขณะนน เดนทางไปเจรจากบ

ฮตเลอร ไดกระดาษมาแผนหนง ขนรถเปดประทนชใหประชาชนดผาน

ถนนตาง ๆ (ดฉนกไดเหนดวย) บอกวาสงครามจะยงไมเกด แตกหาคน

เชอยาก และแลวกเปนจรงตามทประชาชนคาดไว

โรงเรยนฝกหดครมอนเตสซอรดฉนจงไปปรกษา Mr. Cardew ทานกเหนอยางเดยวกนวาควรจะยด

เรยนอนบาลเสยกอนใหไดแน ๆ แลวภายหลงถาสถานการณบานเมองยง

ไมเปนไร กจงคอยคดกนใหม ทานชวยสอบถามเรองโรงเรยนสอนวชา

อนบาลหลายแหง เหนวาทนาเรยนกวาทอนกคอโรงเรยนฝกหดครมอน-

เตสซอร (Montessori Teacher’s Training College) ซงอยแถว Hampstead

ทานใหดฉนไปตดตอสอบถามรายละเอยดเอาเอง

ดฉนตกลงใจไปตดตอขอดหลกสตรและระเบยบการของเขา เขาม

หลกสตรสามอยางคอ 1-2-3 ป คนทจบมาเพยงโรงเรยนธรรมดาจะตอง

เรยน 3 ป คนทจบวชาชนสงมาแลวแตยงไมเคยเรยนวชาครมาเลย จะตอง

1-117 chalop_1.indd 86 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 87

เรยน 2 ป สวนคนทเรยนจบวชาครแลวเพยงแตจะมาฝกระบบมอนเตสซอร

อนญาตใหเรยนเพยง 1 ป แตใครจะจบหลกสตร 1-2-3 ปแลวกตาม ถายง

ไมไดเรยนกบตว ดร. มอนเตสซอร (Dr. Maria Montessori 1870–1952) เอง

กถอวายงไมจบ ตอนนนทานพ�านกอย ในฮอลแลนด และจะมาสอนท

ลอนดอนทก ๆ สามป ครงละสามเดอน บงเอญปนนเปนปท ดร. มอนเตส-

ซอรจะมาสอนพอด ดฉนเลยแจงใหผปกครองทราบ ซงทานกเหนดวยและ

จดการใหสมครเขาเรยนในโรงเรยนฝกหดครมอนเตสซอรทนท

ยำยทอยจำกCrosbyHallกอนเขาเรยนมอนเตสซอร ดฉนพกอยทหอพก Crosby Hall, Chelsea

หอพกนใหญโตแตรบเฉพาะผทเรยนจบอยางนอยอนปรญญามาแลวเทานน

ราคาแพงกวาหอพกธรรมดามาก มคนมาจากประเทศตาง ๆ ทวโลก แต

สวนมากจะมาจากอเมรกา (สดากอยทนดวย) การอยหอพกเชนนเราจะ

ไมไดพบกบเพอน ๆ ใกลชดเหมอนอยกบครอบครวตามบาน แตเขามหอง

นงเลนใหญโตใหไปนงอานหนงสอหรอพดคยกนได จะพาเพอนมาคยกน

จากขางนอกกได ถอเปนหองรบแขกไปในตว ดฉนไดเพอนในหอพกก

ตอนนงในหองน

การกนอาหารเวลาอยตามบานเราจะตองกนพรอมกน แตหอพกมากน

เมอไรกไดระหวางเวลาทก�าหนดไว สะดวกสบายมาก อาหารเชามใหเลอก

ใหกนเหลอเฟอ เรยกวาเปนอาหารมอใหญทเดยว หลายคนกนอาหารเชาอม

ตอแลวกไมตองกนอาหารกลางวน

ตอนกลางวนเขามอาหารขาย ราคาถกมาก จ�าไดวาเพยงจานละชลลง

เดยวเทานน จะพาเพอนมากนกคดราคาน ถงกระนนกมคนกนนอยมาก

เพราะตองไปเรยน ไปท�างานทไกล ๆ ไมคมทจะกลบมากนกลางวนทหอพก

1-117 chalop_1.indd 87 9/11/14 10:01 PM

88 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

แตตอนเยนแทบทกคนมากนรวมกน เกอบเตมหองอาหาร ดคกคกด ได

เพอนในหองนอกหลายคน

โรงเรยนฝกหดครมอนเตสซอรอยท Hampstead, Camden Town

ไกลจาก Chelsea มาก ดฉนจงจ�าเปนตองยายไปอยท 11A Belsize Avenue

เปนหองเชาทมแมบานดแล แตไมใกลชดเหมอนอยตามครอบครว บานน

อยหางจากโรงเรยนเพยง 1–2 สถาน (รถไฟใตดน)

วชำทเรยนตอนเชาเรยนวชาหลกทโรงเรยนน ม Mr. & Mrs. Goldsborough

เปนผจดการ มเรยนชววทยาและจตวทยาดวย ส�าหรบวชาหลงนเขามก

พาไปฟงปาฐกถาของมหาวทยาลยลอนดอน ยงจ�าไดวาครงหนงเขาพดเรอง

ปมดอย เขาวาดงายนดเดยว ใครทผกเนคไทตราโรงเรยนหรอมหาวทยาลย

นนแหละ มปมดอยอยในใจแลว ผคนหนไปหนมา มองหาคนทผกเนคไท

ตราโรงเรยน ปรากฏวาจาก 200–300 คน มคนผกเนคไทแบบนนหลายสบ

ทเดยว ทกคนหวเราะกนครนใหญ

ตอนบายเรยนภาคปฏบต วธใชเครองอปกรณการสอนระบบมอน-

เตสซอร เขามสมดลงเวลาไป-กลบของนกเรยนดวย เพอกนไมใหขาดเรยน

มากนก

ครงหนงครใหตดกระดาษสรปกง-ป มาประกอบการสอนอนบาล ให

ไปท�ามาเปนการบาน กอนครมาเราเอาของทท�ามาไปอวดกน ทกคนตดรป

กง ป ดวยกระดาษสแดง นอกจากดฉนคนเดยวทใชสเขยวหมนแกมเทา

อยางสของกง-ป ดบ ๆ จรง ๆ เพอนเอะอะกนใหญวาคนไทยน queer

(ประหลาด) กง-ป สไมเหมอนใคร ! แตพอครมาถงกหวเราะชอบใจ บอก

วาของดฉนถกแลว ครขอโทษทไมไดบอกกอนวากง-ป ดบ ๆ จะตองเปนส

1-117 chalop_1.indd 88 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 89

เชนนน นกเรยนอน ๆ พากนแปลกใจมากบอกวาตงแตเกดมากเคยเหนแต

กง-ปสแดง หลายคนท�าทาจะไมเชอวามนเปลยนสไดขนาดนนเทยวหรอ

เพอนรวมชนในชนเดยวกนดฉนมนกเรยนตาง ๆ หลายชาตดวยกน แตทสนทกบ

ดฉนมากเปนเดกผหญงอนเดยสองคน ครงหนงเดกคนหนงชอลลา (Leela

Thackar) มาถามดฉนวา Have you got a foot ? ขณะนนอยในหองเรยน

เดกองกฤษคนหนงทยนอยใกลไดยน ไมเชอห ถามวา “a what ?” เดก

แขกคนนนกยงยนยนวา “a foot, I left mine at home!” คนฟงตหนาเหย

มองดดฉน ดฉนหวเราะแทบกลง กวาจะอธบายใหเดกองกฤษฟงวาเขาหมาย

ถงไมบรรทด (ruler) เพราะไมบรรทดยาวหนงฟต ทดฉนรกเพราะวาสมย

กอนคนไทยเคยเรยกไมบรรทดวา “ไมฟต” เหมอนกน เดกแขกคนนนพอ

รตววาพดผดกเลยหวเราะไปดวย

เดกคนนเปนคนชนสง แตไปแตงงานกบผชายทวรรณะต�ากวา เลยถก

ตดจากกองมรดก เขาเอาหนงสอพมพแขกฉบบหนงมาอวดดฉน ซงปกหนา

มรปตวเขาเกอบเตมแผนก�าลงฟอนร�าอยางสวยงาม

ผหญงแขกคนหนงอายมากแลว ประมาณ 30–40 ป นยวาเปนคน

รวยมาก ไดยนเรองทลลาเลาใหดฉนฟงกแทบชอค ถามเสยงดงวา “Why

did you do that, why ?” เขาหมายถงการทไปแตงงานกบคนทวรรณะต�ากวา

แลวท�าทารงเกยจลลาขนมาทนท ผหญงคนนมาเรยนมอนเตสซอรแลวจะมา

รกษาตวดวย เขาบอกวาจะไมไปโรงพยาบาล จะใหหมอมาทบานเขา เสยเงน

เทาไรกยอม ดฉนเขาใจ เพราะคนไทยสมยกอนกท�าเชนนเหมอนกน

เดกแขกอกคนหนงชอลลาเหมอนกน (Leela Munthe) มคหมนแลว

และบานอยใกลกบดฉน วนหนงเขาชวนดฉนไปท�าอปกรณการสอนทบาน

1-117 chalop_1.indd 89 9/11/14 10:01 PM

90 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เขา เพราะเขามโตะใหญกางกระดาษไดสะดวก ระหวางนน คหมนของเขา

มาหา พาเพอนมาดวยคนหนง เขาพดอะไรกนดฉนไดยนไมถนด ไดยนแต

ตอนทลลาพดดง ๆ วา “Oh, that sounds very much like a Jew.” คหมน

ของเขาพยายามท�าสญญาณใหหยดพด แตเขาไมเขาใจ ยงคงพดตอไป พอ

เพอนกลบไปแลว คหมนบอกวาเพอนของเขาคนนนเปนคนยว !

มเดกอกคนหนงชอบมาคยกบดฉน ดเหมอนจะมาจากโปแลนด และ

ดเหมอนจะอยในแวดวงการเมองดวย ตอนนนฮตเลอรบกยดโปแลนดยบ

ไปแลว เขามาเลาทกวนวาหนงสอพมพลงขาววาเพอนของเขาคนหนงถกฆา

อกวนกมาบอกวาถกฆาอกสองคนแลว เขารองไหสะอกสะอน บอกวาคง

ไมมโอกาสกลบไปโปแลนดอกแลว พวกเราทกคนสงสารเขามาก

เพอนรวมชนอน ๆ มอายแตกตางกนมาก หลายคนเปนครใหญถก

สงใหมาเรยนเพอไปปรบปรงโรงเรยนของเขา มแมชฝรงคนหนงหนาตาด

ทาทางเรยบรอย และลายมอสวยมาก เปนเพอนทด ใหดฉนดสมดโนต

ของเขาโดยไมรงเกยจเลย

ออกท�ำกำรสอนเมอเรยนไปไดประมาณสามเดอนแลวเขาสงใหไปสอนตามโรงเรยน

เทศบาลตาง ๆ ในภาคเชา ทางโรงเรยนไดตกลงกบโรงเรยนนน ๆ ไวแลว

วนแรกทไปไดน�าจดหมายแนะน�าตวไปดวย และครใหญเปนผดแลการไป-

กลบของเรา โรงเรยนเทศบาลนหาไมยาก เพราะรปรางเหมอนกนหมด

ทกแหง คอท�าดวยอฐแดงทงหลงแบบไมทาส และมอยทวทกต�าบล เรา

แตละคนไปโรงเรยนไมซ�ากน ดฉนตองมการซอมไปกอนวนไปจรง เพราะ

กลววาถามวแตเทยวคนหากจะไปโรงเรยนสาย

1-117 chalop_1.indd 90 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 91

พอฝกสอนไปได 3–4 สปดาห กสบเปลยนโรงเรยนกน แตตอนบาย

ทกคนตองไปเรยนรวมกนอกทโรงเรยนฝกหดครท Camden Town เขาเชค

เวลาไป-กลบ ตามเคย

เราฝกสอนอยประมาณ 3–4 เดอนกหยด ซงดฉนเสยดายมาก เพราะ

อยกบเดกเลก ๆ นนสนกด โดยเฉพาะตวดฉนซงเปนชาวเอเชย แปลกกวา

พวกเขา เดก ๆ จะถามอะไรแปลก ๆ ดวยความไมเดยงสา เชนถามวาบาน

ดฉนมประตหรอเปลา มบนไดไหม เขาคงวาดภาพในใจวาดฉนอยอโมงค

หรออะไรท�านองนน

เรยนกบดร.มอนเตสซอรเมอหยดฝกสอนแลว เราเปลยนวธเรยน คอตอนเชาไปเรยนท

โรงเรยน ตอนบายไปเรยนกบ ดร. มอนเตสซอร สถานทนนชออะไรจ�า

ไมได จ�าไดแตวาเปน hall ใหญ อยใกล ๆ Holborn เราเรยนกบทานสอง

ชวโมงรวดทกวน แปลกใจมากททานไมท�าทาเหนดเหนอยเมอยลาเอาเลย

ทง ๆ ทตอนนนทานอายเกอบ 70 ปแลว ทานพดเปนภาษาอตาเลยน และ

Mr. Mario บตรบญธรรมของทานแปลเปนองกฤษ เรยนไปนาน ๆ เขา

พวกเราชกคนกบภาษาอตาเลยน บางครง Mr. Mario ยงไมทนจะแปลเลย

เรากเขาใจและหวเราะกนครนใหญ

ในระยะสามเดอนทเรยนกบ ดร. มอนเตสซอรน เขากวดขนเรอง

เวลาเรยนมาก นกเรยนทกคนจะไดรบสมดสเหลองเลมเลก ๆ ขางในตเปน

ตารางไวส�าหรบใหเจาหนาทตอกตรา M ทกครงกอนทจะเขาเรยนกบตว

ดร. มอนเตสซอรเอง

1-117 chalop_1.indd 91 9/11/14 10:01 PM

92 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ไปดงำนทฮอลแลนดระหวางทเรยนกบ ดร. มอนเตสซอรนน ทานพาพวกเรา (นกเรยน)

ไปดโรงเรยนทกรงอมสเตอรดม (Amsterdam) เพราะโรงเรยนของรฐบาล

ทนนใชระบบมอนเตสซอรทงสน

คาเดนทางไปนนตางคนตางจาย Mr. Cardew ไดจดซอตวรถไฟและ

เรอทงไป-กลบ ใหดฉนไดรวมไปกบคณะโดยทดฉนไมตองท�าอะไรเองเลย

ถงตอนลงเรอขามชองแคบองกฤษจาก Dover–Osten นนระยะทางไกลกวา

Dover–Calais มาก เมอลงเรอไปไดสกคร เจาหนาทมาพาดฉนไปด

หองโดยสาร (cabin) ดฉนกเลยถอโอกาสนอนพก ตนขนมา ขนไปบน

ดาดฟา พบพรรคพวกอยทนนทงหมด เขาถามวาดฉนหายไปไหนมาคนเดยว

พอรวาไปนอนในหองมา เขากเอะอะแปลกใจกนใหญ วาขามชองแคบแคน

ตองมหองไวพกผอนดวยหรอ ดฉนบอกวาผปกครองจดใหทกอยาง ดฉน

เองกไมร คดวาคนอน ๆ กคงมหองพกอยางเดยวกน เขาบอกวารฐบาลไทย

นชางใจดจรง ๆ

เวลานงรถไฟไปอมสเตอรดมนน ดร. มอนเตสซอรไปนงทรถเสบยง

เมอกนอาหารเสรจแลวกนงตอไปไมกลบไปทนงเดม เพราะรถเสบยงวาง

มาก โปรงสบายดดวย ดฉนและเพอน ๆ อก 2–3 คน กเลยไปนงใกล ๆ

ทานตลอดทาง ฟงรเรองบางไมรบาง เพราะทานใชภาษาอตาเลยน มองกฤษ

แกมเพยงนดหนอย เราตองเดา ๆ เอาบาง อยางไรกตาม ไดรวาทานชอบ

เพลง Santa Lucia ทานยงไดฮมเพลงนใหเราฟงดวย

พอลงจากรถไฟทอมสเตอรดมปรากฏวามชางภาพของหนงสอพมพ

หลายฉบบมาคอยถายรปพวกเราแลวเอาไปเขยนขาว เขาถอวาเปนเรองใหญ

ในการท ดร. มอนเตสซอรพาคณะนกเรยนจากองกฤษ มาดงานโรงเรยน

ในฮอลแลนด

1-117 chalop_1.indd 92 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 93

เราพกทหอพกของนกศกษาหรอทไหนจ�าไมใครได จ�าไดแตวาตลอด

เจดวนทอยทนนไดกนเนยแขงกบอาหารทกมอ โดยเฉพาะตอนเชามแต

ขนมปง เนย และเนยแขงเทานน เขามเนยแขงหลายสบอยาง ดฉนชอบอย

แลว เลยกนทกชนด และกนจ�านวนไมอนดวย หลงจากนนปรากฏวาไมตอง

ซอเนยแขงมากนเองอกนาน !

วนหนงมเสยงเอะอะทหนาบานพกแตเชาตร เขาวารถชนกน จงวง

ออกไปดบาง ทแทกลายเปนรถจกรยานชนกนเทานน ทอมสเตอรดมน

พนทราบ ไมมเนนขน ๆ ลง ๆ อยางทอน คนจงนยมใชจกรยานกนมาก

ทเดยว

อยไปได 2–3 วน ทางเทศบาลเมองอมสเตอรดมเชญคณะเราทงหมด

ไปทส�านกงานเทศบาล ใหไดพบกบคณะเจาหนาทของเขาทงหมด แลว

ออกไปขางหลง ม garden party ตอนรบเปนทางการอยางหรหราพอใชบน

พนททไมนาเรยกวา garden เพราะกวางขวางใหญโตและสวยงามมากดวย

ดฉนวาเรยก estate จะเหมาะกวา

เขาเกรนเรอง garden party แกเรามากอนแลว ดฉนดใจทไดน�าเสอ

garden party ตดตวไปดวยตอนกอนออกจากเมองไทย ผทชวยแนะน�าให

ดฉนตดเสอผาไดจดการตดเสอส�าหรบ garden party มาใหดวย เปนเดรส

ลายดอกสสดใส ยาวคลมนองแตไมยาวขนาดชดราตร มระบาย (frill) สขาว

แตงตรงแขนและหนาอกดวย เขาบอกวาใหมาหาซอหมวกฟางปกใหญสขาว

ส�าหรบใสเขาชดกบเสอตวนทองกฤษ ตอนนนดฉนไมชอบใจเลย ไมคด

วาจะไดไป garden party ทไหน อยางไรกตาม ดฉนเอาหมวกฟางปกใหญ

ตดไปดวยเพราะเปนฤดรอน กเลยไดแตงตวเหมอนคนอนเขา ไมมปมดอย

ดร. มอนเตสซอรพาเราไปดโรงเรยนหลายแหงซงใชวธสอนแบบ

มอนเตสซอร ไมใชเฉพาะอนบาลเทานน ชนสง ๆ ขนมากใชแบบเดยวกน

1-117 chalop_1.indd 93 9/11/14 10:01 PM

94 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ดวย เขาใหนกเรยนใชเครองมอมอนเตสซอรใหเราด เดก ๆ ท�าไดดเกนคาด

เราทกคนพอใจมาก

เปนอนวาไปอมสเตอรดมครงนไดความรเปนส�าคญ และไดความ

สะดวกสบาย สนกสนาน คมคาเงนและเวลาทเสยไปอยางแนนอน

กำรสอบทงภำคทฤษฏและปฏบตการสอบเรมในเดอนกรกฎาคม สอบขอเขยนกอนแลวสอบปฏบต

ทหลง Mr. Mario เปนกรรมการสอบ ทานวาชอดฉนเรยกยาก ขอเรยกวา

Miss Bangkok กแลวกน ในตอนสอบปฏบต วชาหนงดฉนท�าเครองมอตก

ทานกรองวา Oh, Miss Bangkok ! แตคงเหนวาสหนาดฉนไมด ทาน

บอกวาสงนนไมส�าคญเลย ไมตองตกใจ

ผลปรากฏวาดฉนสอบได และไดรบอนญาตจากรฐบาลใหกลบ

เมองไทยได

เตรยมตวกลบเมองไทยดงทไดเลามาแลวในตอนทเกยวกบ Mr. Cardew วารฐบาลอนญาต

ใหดฉนกลบเมองไทยไดแลว ดฉนเตรยมการเดนทางทนท Mr. Cardew

ใหไปจดการจองหองในเรอเอง ดฉนไปทบรษทเรอ เขาเอาแผนผงเรอมา

ใหด พอดมหองเดยวเหลออยเพยงหองเดยวกจองหองนนเลย สวนเรอง

การเงนเขาตดตอกบ Mr. Cardew เอง

ตอนกลางวนเทยววนซอของ โดยใชเงน 25 ปอนด ทไดจาก Mr.

Cardew เปนรางวลในการเรยนจบ กบเงนทไดอดออมสะสมไวหลายเดอน

จากคาอาหารกลางวน ซงเขาจายใหวนละ 2 ชลลง แตดฉนเอาอยางพวก

เดกฝรงทเรยนดวยกน เขาใชวนละ 1 เพนนเทานน โดยกนแอปเปลเพยง

1-117 chalop_1.indd 94 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 95

1 ผล หรอ pork pie ซงราคาอนละ 1 เพนนเหมอนกน เปนอนวาเหลอเงน

วนละ 23 เพนน รวมแลวกเปนเงนมากพอใช

ของทดฉนซอนนมพวกผาตดเสอทจะเอามาเยบใสในเมองไทย เพราะ

ดฉนไมมเสอผาเมองรอนเลย ซอเครองมอในการเรยนการสอน เพราะรวา

จะตองกลบมาเปนครแน ๆ เครองใชในบาน เพราะเตรยมกลบมาแตงงาน

เลย มชดน�าชา ชดอาหาร และของใชอน ๆ เพอน ๆ ยงไดใหของขวญ

ลวงหนาอก เปนพวกชอนสอม มด ฯลฯ ของเหลานใสกลองสวยงาม ซงกน

เนอทมาก แตจะเอากลองออกทงกเสยดาย ซอของฝากนอง ๆ และเพอน ๆ

เปนกระเปาหนงเทยม ราคาถก ๆ แตมองดเหมอนของด กระเปาเหลานเปน

ของเบา ๆ แตกนเนอทมากเชนกน ซอมากกวา 10 ใบ รวมทงของตวเองดวย

ดฉนไปซอกระเปาเดนทางใบใหญ ๆ มาประมาณ 12 ใบ กระเปา

เหลานท�าดวย f iber ราคาถก และเบามาก แตไมทน ใชเดนทางเพยง 2–3

ครงกจะเสย เอามาใสหนงสอของจ�ากดทเหลอทงไวและของดฉนเองดวย

ใสเสอผาขนสตว เชน overcoat, spring coat, suit ตาง ๆ และเสอผา

ขนสตวอนๆ ทงหมด แลวยงใสของทไมแตกงายทงหลาย เชนรองเทา รม

สวนหมวกนนมกระเปากลมพเศษอกใบหนง ดฉนยงมจกรมอเยบผา ซง

รปรางเหมอนกระเปาเดนทาง แตคอนขางหนก มโตะพบส�าหรบเลนไพบรดจ

โคมไฟฟาซงเลอนขนสงถงโตะท�างาน และเลอนลงใหเตยพอจะตงบนโตะได

ของเหลานทงหมดเปนของราคาถกและไมมในเมองไทยสมยนน สรปแลว

ดฉนมของ 22 ชน รวมทงหบใบใหญ (trunk) ทเอามาจากเมองไทยดวย

รฐบาลออกคาขนสงทงหมด เพราะมากบเรอ ไมเปลองเงนมากนก

1-117 chalop_1.indd 95 9/11/14 10:01 PM

96 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

บรษทรบจดและสงของดฉนไมมเวลาพอทจะแพคของทงหมดได จง โทร. เรยกบรษทแพค

และสงของมาท�าให เพราะเขามประกนใหดวยในเรองความเสยหาย เขามา

ดวยกนสคน ชวยกนหยบของทไมแตก โยนบางยดบางใสเขาไปในหบและ

กระเปาใหญ ๆ ทงหลาย ไมถงชวโมงกเสรจ เขาบอกวาของเหลานจะไป

จดเปนระเบยบเรยบรอยในหองพกบนเรอของดฉน เขาบอกดวยวาตองรบ

มาก เพอสงขนรถไฟไปลงเรอในวนนน เพราะเรอจะออกในวนรงขนอย

แลว ดเหมอนจะออกจากปอรตสมท สวนตวดฉนเองนนจะเดนทางโดย

รถไฟตามไปหลงจากนนอกเจดวน ไปลงเรอทเจนว (Genoa) เลย โดยจะม

ของไปกบตวดวยอกหลายชน

เมอสงของสวนมากไปแลวกโลงอก ตอนเยนใชเวลาไปรบเลยงสง

จากเพอนคนไทยทอยใกล ๆ สวนพวกทอยไกล ๆ และตดตอยากนนไมได

บอกใครเลยดวยซ�าวาจะกลบเมองไทยแลว

Mr. Cardew กรณาจะเลยงสงดฉนดวย แตพอใกลวนนด Mrs. Cardew

ปวยเปนไขหวดอยางแรง ทานจะขอเลอนวน ดฉนเลยบอกทานวาไมใหถอ

เปนเรองส�าคญ ขอขอบพระคณทาน เพราะดฉนเองกเกอบไมมเวลาวางแลว

ออกเดนทำงดฉนออกเดนทางจากลอนดอนโดยรถไฟ มกระเปาใหญซงใสของท

อาจแตกไดงายสามใบ กบกระเปาเลกใสเสอผาอกสองใบ ไดแวะไปคางท

ปารสหนงคน ดวยความกรณาของคณวทย ศวะศรยานนท ซงมารบทสถาน

รถไฟ ดแลเอาขาวของไปฝากไวทหองรบฝากของทสถานรถไฟนนเอง

เพราะถาเอาตดตวเขาไปในเมองปารสจะตองเสยภาษมาก คณวทยไดจอง

หองในโรงแรมเดยวกบทเธอพกอย และวนรงขนกอตสาหไปสงขนรถไฟ

1-117 chalop_1.indd 96 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 97

เพอไปเจนวอก ดฉนเอากระเปาตดตวไปเพยงใบเดยว อกสใบใหทางรถไฟ

สงไปใหทเจนวเพราะวาเรอจะจอดคอยอยทนนแลว ของเหลานเขากประกนภย

ใหดวยเหมอนกน

กระเปำยงไมมำไปถงเจนวยงมเวลาอกตงครงคอนวนกวาเรอจะออก ไดไปถามถง

กระเปาสใบทสงมาตางหาก ปรากฏวากระเปายงไมมา คงจะมากบรถขบวน

ตอไป พอรถขบวนนนมาถงกไมมกระเปาของดฉนมาดวย ดฉนเรมใจเสย

โดยเฉพาะเมอเจาพนกงานรถไฟคนหนงบอกวารถขบวนนนเปนขบวน

สดทายส�าหรบวนนนแลว ถามารถวนรงขนกตองไมทน เพราะเรอจะออก

วนนน เขาชวยกน โทร. หรอสงวทยสอบถามกนเปนการใหญ กไดความวา

บงเอญวนนนจะมรถขบวนพเศษอกหนงขบวน หวงวาจะมากบรถขบวนนน

ดฉนอยากจะรองไหเพราะไมรวาจะหนไปหาใครใหชวยเหลอ เสยดายของ

มาก เพราะเปนของทไดเสยเวลาเลอกเฟนหาซอมา เมอท�าอะไรไมไดก

ไดแตสวดมนตภาวนา ขอใหของมากบรถขบวนพเศษนน

เทยวดเมองเนองจากยงมเวลาอกหลายชวโมงกวาเรอจะออก มผชายคนหนงอาย

ราว ๆ 50 ป ทาทางภมฐาน มาชวนใหดฉนไปขนรถเทยวดเมอง ดฉนกลว

ไมกลาไป เพราะใจกเสยเรองขาวของอยแลว แตสกครเหนผชายคนนน

เดนไป-มา ทสถานรถไฟ มคนทกทายเขาไปทว คงจะเปนคนทเชอถอได

แตกระนนกยงหวาดอย เลยไปถามเขาวาจะไปดเมองโดยรถมาไดไหม

เพราะคดวาถามอะไรไมชอบมาพากลจะไดกระโดดลงได เขาตกลงพาดฉน

ไปโดยรถมาดวยราคาทไมแพงมากนก

1-117 chalop_1.indd 97 9/11/14 10:01 PM

98 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

พอเรากลบมาถงสถานรถไฟไดประมาณครงชวโมง รถพเศษขบวน

นนกมาถงและมขาวของของดฉนมาดวยจรง ๆ ดฉนดใจอยางบอกไมถก

ทเดยว เจาหนาทจดการเอาของลงเรอให สวนตวดฉนเองนนยงไมอยากลง

เรอ เพราะตามปกตเปนคนขเมาเรออยแลว อยากจะรอไวไปลงเมอใกล ๆ

เวลาเรอออกจะดกวา

เรอออกจำกเจนวเรอทดฉนเดนทางมานนชอ Scharnhorst เปนเรอเยอรมน ล�าใหญ

พอใช จ�าไดวาตอนทเราเดนทางออกจากเมองไทยโดยเรอญปน ชอ Hakusan

Maru นน เมอไปจอดเทยบใกล ๆ กน ดเรอของเราล�าเลกนดเดยว เรายง

พดกนเลยวาตอนกลบเมองไทยจะขอมาเรอล�าน เวลาเรอออกยงมการ

บรรเลงเพลงกระหมดวย นาประทบใจมาก

ของทสงมำลวงหนำหำยหมดพอดฉนเขาไปในหองพก คดวาจะพบของทสงลวงหนามาจากลอนดอน

ตามทคนงานเหลานนไดพดอวดไววา ของจะจดเรยงไวอยางเรยบรอยอย

ในหอง ดฉนไปแจงแกเจาหนาทเรอ เขาจดการคนหากนเปนการใหญก

ไมไดผล จงวทยไปทลอนดอนดวย วนนนทงวนยงไมไดเรอง ไมรวาของ

ไปอยทไหน ตอนนดฉนรองไหจรง ๆ เลย ของตง 17 ชนใหญ ๆ ถาหายไป

ทงหมดจะท�าอยางไร ถงแมจะมประกนไวกไมชวยอะไรไดมากเลย

เพอนผโดยสำรมำแสดงควำมเสยใจในเรอล�านนดฉนเปนผ หญงชาวเอเชยเพยงคนเดยว มผ ชายจน

คนหนง และคณะนายทหารฟลปปนสมากมาย ใคร ๆ เรยกเขาวากองทพ

1-117 chalop_1.indd 98 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 99

ฟลปปนส นอกจากนนมชาวยวจ�านวนไมนอยซงถกสงออกมาจากเยอรมน

นยวาจะไปอยประเทศจน ชาวยวพวกนอยตางหากจากผโดยสารธรรมดา

ไมเคยเหนกนเลย ไดเหนตอนเรอจอดตามเมองทาตาง ๆ เทานน

มชาวผวขาวมาดวยหลายครอบครว พวกนสวนมากเปนคนแก ไดมา

หาดฉน แสดงความเสยใจเรองของหาย ตอนนนขาวนดเหมอนจะรกนไป

ทวเรอแลว บางคนกถามวามเสอผาใสหรอเปลา ถาไมมจะสละใหบาง แต

ดฉนบอกวายงมเสอผาอยอกกระเปาหนง และขอบใจพวกเขาทกคน

ขำวดวนรงขนไดขาวทท�าใหดใจสดขดวาพบขาวของของดฉนแลว กองอย

ขางกราบเรอนนเอง ไมมใครคดจะไปคนหาแถวนน ไดมการสอบสวนกน

ขน ปรากฏวาของทสงมาจากลอนดอนนนมาถงปอรตสมทเอาเวลาทเรอ

ก�าลงออกพอด เขาจงเอาโยนลงเรอ สมกองไวขางกราบเรอนนเอง แลวทก

คนกลมเรองนเสยสนท ผโดยสารชดเกาไดกลบมาแสดงความยนดดวยอก

กจวตรในเรอตอนนนก�าลงกลวกนวาสงครามจะเกดขนวนไหนกได ทกคนจง

สนใจฟงวทยกนทกวน ชาวเอเชยทงหลายวตกมากกวาพวกอน เพราะ

คดวาถาสงครามเกด เราคงจะถกกกตว เพราะเราจะตองเปนพวกสมพนธมตร

แน ๆ แตเรอทเรามาเปนเรอเยอรมน ผชายจนคนเดยวในเรอนนดจะวตก

มากกวาคนอน ๆ ดฉนเองวตกเพราะมาคนเดยว ถาสงครามเกดจรงตอนนน

จะท�าอยางไร หาไดคดไมวาประเทศไทยจะเขารวมกลมอกษะดวย !

ตอนกลางวนดฉนหอบจกรมอไปนงเยบเสอผาอยในหองรบแขก

เพราะจะใหทนไดมาใสเมอถงเมองไทย มผหญงแก ๆ และเดก ๆ มารมลอม

1-117 chalop_1.indd 99 9/11/14 10:01 PM

100 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เตมไปหมด บางคนเชยรใหเยบตวนนตวนตามแพทเทรนทดฉนเอาตดตวมา

มาก พอเยบเสรจเขากเชยรใหใสในวนรงขน ซงดฉนกท�าตาม และเขาก

ชอบกนใหญ เลยเปนอนวาดฉนตองเยบใหเสรจวนละตวเพอสวมใหเขาชม

ทกวน การเยบตามแพทเทรนนนงายและเรวมาก เสอผาทดฉนเยบนเปน

กระโปรงลนนหลายตว เสอแพรดอกสสด ๆ บาง กางเกงขาสนลนนสขาว

แบบสวมเลนกฬาบาง แลวยงม Jacket และ bolero อก กวาเรอจะมาถง

เมองไทย ดฉนกไดเสอผาพอใสไดหลายวนทเดยว

ตอนนขอเลาแทรกหนอยวาเมอถงเมองไทย คณวฒนาพาไปเทยว

เขาดน ดฉนสวมกระโปรงลนนสขาว เปนพลต (pleat) และเหนแดดรอน

มากกเลยใสหมวกฟางสขาวปกใหญ คณวฒนามากระซบวา “ดซ ! คน

พวกนนเขาไมดสตวแลว หนมาดคณกนทงนน” ตอนนนกระโปรงแท ๆ

ยงไมคอยแพรหลาย พวกผหญงไทยชอบสวมผาซนส�าเรจรป ซงดฉนเยบ

ไมเปน

กฬำในเรอผชายจนคนเดยวในเรอนนชอบเลนปงปอง เทยวชวนใครตอใคร

กไมมคนเลนดวย เลยมาชวนดฉน ฝายดฉนกชอบเลนปงปองมาตงแตเปน

นกเรยนมธยมแลว กเลยเลนดวยหลายครง ผลดกนแพผลดกนชนะ สนกด

คนสวนมากชอบไปวายน�า เพราะตอนนนเปนฤดรอน อากาศรอนมากจรง ๆ

แตดฉนไมไดเลนน�า เพยงแตนงดเขาเลนหาง ๆ เทานน ความจรงเสอผา

ชดอาบน�ากมมาเหมอนกน ตอนเรอผานทะเลแดงนน ตองเรยกวารอนแทบ

ตบแตก ตองเปดพดลมในหองตลอดเวลา ไมมการปดเลย

1-117 chalop_1.indd 100 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 101

พวกยวผหญงยวคนหนงเอาของมาขายใหดฉนหลายอยาง เชน นาฬกาขอมอ

กลองถายรป ขายราคาถก ๆ ไดความวาชาวยวทถกสงตวออกมาน เขา

ก�าหนดใหเอาเงนสดตดตวมาไดนอยมาก ฉะนนตางคนกเลยเอาขาวของ

เครองใชมาเทาทจะเอามาได แลวมาแลกเปนเงนสดแบบนทงนน ดฉน

ถามวาทเขาจะไปประเทศจนนน มญาตหรอเพอนอยทนนหรอ เขาบอกวา

ไมม แตพอไปถงทนนจะมพรรคพวกยวมาชวยเหลอเอง ผหญงคนนแอบ

มาหาดฉนบอย ๆ ดฉนสงสารกเลยซอน�าขวดตาง ๆ ใหกนบาง ดเขารสก

ขอบคณมากจรง ๆ

กองทพฟลปปนสนายทหารฟลปปนสหนม ๆ ทงนน ประมาณ 20–30 คน ถกสงไป

อบรมทอเมรกา จะไปคนละ 1 ป เมอคณะหนงกลบกจะมอกคณะหนง

ไปแทน วนเวยนอยเชนนตลอดเวลา พวกนไมตองไปเปนมตรกบใครในเรอ

เพราะเลนกฬาและพดคยกนในระหวางพวกเขากพอแลว

ลมกระเปำสตำงคเมอเรอมาถงอนเดย จะเปนเมองใดกจ�าไมไดแลว ดฉนขนไปทท�าการ

ไปรษณย ไปสงโทรเลขถงจ�ากดวาจะขนฝงทสงคโปร ในวนเวลานน ๆ

อารามดใจ ทงกระเปาสตางคไวทเคานเตอรของทท�าการไปรษณยนนเอง

เดนออกมาตงไกลแลว รสกตว ตกใจวงแนบไปทนน นกวาคราวนแยแน ๆ

แลว เพราะเงนและเอกสารทงหมดอยในกระเปาถอใบนน แตพอไปถง

ชองทสงโทรเลข ยงไมทนจะเอยปากถาม เจาหนาทชาวองกฤษ ผทรบเรอง

โทรเลขให กยนกระเปาใหทนท ดฉนขอบคณเขาเสยยกใหญ ถาเจาหนาท

1-117 chalop_1.indd 101 9/11/14 10:01 PM

102 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เปนคนพนเมองอาจจะสญกระเปาไปแลว เดนทางคนเดยวกมกจะมเรอง

ตกอกตกใจเชนนเกดขนเสมอ

ถงสงคโปร–กรงเทพฯมาถงสงคโปร กวาเรอจะเทยบทาไดกกนเวลานานมาก มองเหนพวก

ญาตมตรทไปรอรบผโดยสารแตไกลเตมไปหมด ดฉนจ�าจ�ากดได เพราะเขา

สวมสทลนนสขาว ผดกบคนอน ๆ แตจะตะโกนอะไรกไมไดยน เพยงแต

โบกมอใหกนเทานน ทสงคโปรไปพกทโรงแรมจนอะไรกไมร คอนขาง

สกปรก และมเสยงคนเดนลากเกยะหนวกหตลอดคน นอนไมหลบเลย

รงเชาขนรถไฟมากรงเทพฯ

มาถงกรงเทพฯ มคณวฒนาไปรอรบทสถานหวล�าโพง นอกจากพวก

ญาตพนองของดฉนแลว พวกญาตพนองของจ�ากดกไปรบหลายคน ยง

จ�าไดวาหมอโอกาส พลางกร (บดาของอทธ พลางกร) ซงตอนนนยงเปน

นกเรยนมธยมอยไดเอากลองไปถายรปเปนการใหญ

กอนจะจบเรองประเทศองกฤษ ขออนญาตกลาววาดฉนรกประเทศ

องกฤษมาก ดวยเหตใดนน มดงตอไปน

เหตใดดฉนจงรกประเทศองกฤษพอเหนชอเรองน หลายคนอาจคดวาไมเหนตองบอกเลย ไปเรยนท

องกฤษกยอมรกประเทศองกฤษเปนธรรมดา แตเรองทดฉนจะเลาใหฟงน

ไมใชเหตผลธรรมดาอยางทคณ ๆ คด มนเปนประสบการณตาง ๆ ทดฉน

ไดรบโดยเฉพาะ คงไมซ�าแบบกบทใครอนไดประสบมาแลวแน ๆ

ดฉนรกความซอตรงของคนองกฤษ ซงไดพบดวยตนเองหลายครง

หลายครา

1-117 chalop_1.indd 102 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 103

วนหนงดฉนถกสงไปสอนทโรงเรยนอนบาลแหงหนงซงตงอยหาง

จากสถานรถใตดนมากพอใช ตอนนนเปนกลางฤดหนาว และวนนนหนาว

มากเปนพเศษ ท�าใหมอไมแขงและชาไปหมด นอกจากกระเปาถอแลว

ดฉนยงตองหอบหวขาวของหลายอยาง เพอไปเปนเครองมอสอนเดกอนบาล

เมอไปถงโรงเรยนตรงไปจะเซนชอในสมดลงเวลาท�างาน จะเปด

กระเปาถอเพอหยบปากกา ปรากฏวากระเปาถอหายไปแลว ไมทราบวา

ไปตกอยทไหน ดฉนบอกเรองนแกครใหญผซงใจดมาก ทานบอกดฉนให

รบเดนสวนทางกลบไปตามทเดนมา และบอกวาวนนนไมตองกลบมาสอน

แลว เพราะคงจะตองใชเวลามาก และจตใจของดฉนกคงไมอยกบตวแลว

ดฉนขอบคณครใหญ แลวรบออกเดนโดยมองหาไปตลอดทาง ตอน

นนไมรสกหนาวเหมอนเมอขาไปเลย เดนมาจนถงสถานรถใตดนกไมพบ

ดฉนจ�าไดวาตอนขนจากสถานยงมกระเปาอย ฉะนนคงจะตกแถวถนนนน

แน ๆ ดฉนจงเดนยอนกลบไปทสถานต�ารวจซงบงเอญอยในถนนนนเอง ไป

แจงความโดยบอกลกษณะรปรางและสของกระเปาทหายไป ซงยงจ�าได

จนทกวนน เปนกระเปาหนงแทสน�าตาลแก รปสเหลยมผนผาคอนขางยาว

และมหถอเปนโลหะสขาว (สโครเมยม) หถอนนคอนขางเลกและสน ฉะนน

จงหลดมอไปโดยงาย ดฉนบอกคราว ๆ วาในกระเปามของอะไรบาง บอก

เวลาทกระเปาหาย แลวบอกชอ ทอย และเบอรโทรศพทของดฉนดวย

เสรจแลวดฉนกลบไปบาน ไปนอนรองไหเสยทงวน วนนนเปนวน

ตน ๆ เดอน เงนเดอน 7 ปอนด และคาใชจายอน ๆ อยในกระเปาทงหมด

ยงไมไดใชเลย นอกจากนนยงมบตรอะไรตออะไรตาง ๆ ทส�าคญอก ดฉน

ไมแนใจวาควรจะบอก Mr. Cardew (ผปกครอง) ทนทหรอไม ในทสด

คดวารออกวนสองวนดกวา แตอยางไรเสยจะตองบอกแน ๆ ไมเชนนนจะ

เอาเงนทไหนใชไปตลอดเดอน เคราะหดทยงมเงนเบดเตลดเกบไวทบาน

1-117 chalop_1.indd 103 9/11/14 10:01 PM

104 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เลกนอย นอนรองไห กลางวนกนอะไรไมลง ท�างานอะไรกไมได เลยนอน

หลบไปตลอดบาย

ตกเยนราว ๆ 18 น. แมบานขนมาบอกวาต�ารวจโทรศพทมาขอใหไป

พบ ดฉนตนเตน ไมรวาต�ารวจจะใหไปท�าไม เขาพบกระเปาของดฉนจรง ๆ

หรอ ? ไมนาเปนไปได บางทอาจมคนเกบกระเปาของคนอนได หรอต�ารวจ

ตองการขอมลจากดฉนเพมขนอก อยางไรกตาม เรองมแตทางจะด คงไมม

ทางราย ฉะนนดฉนจงไมรอชา รบไปทสถานต�ารวจทนท

พอไปถง เขาขอใหอธบายรปรางลกษณะของกระเปาอยางละเอยด

อกครง และของในกระเปาดวย พอพดจบเขากหยบกระเปาของดฉนออกมา

สงให บอกใหตรวจดวาของอยครบหรอไม ดฉนแทบไมเชอสายตา มอ

ไมสนเปดกระเปาพลางคดในใจวาของคงจะตองหายไปบางแน ๆ แตวา คณ

เชอไหม ของอยครบหมดทกอยางไมมอะไรขาดเลย ปากกาหมกซมอยางด

นาฬกาขอมอ ทกอยางครบถวน ดฉนถามถงชอคนทเกบกระเปาได คดจะ

ใหรางวลเขา แตต�ารวจบอกวาไมตองใหเงนรางวล เพราะเขาทาทางเปน

“gentleman” เพยงแตเขยนจดหมายไปขอบคณเขากพอ แลวต�ารวจกใหชอ

และทอยของคนนนแกดฉน

ดฉนขอบคณต�ารวจ แลวรบกลบบานไปเขยนจดหมายถง Mr. Hitchinson

ผเกบกระเปามาคนใหดฉน ดฉนจะไมมวนลมชอคนคนนเลย เพราะเขา

เปนคนทท�าใหดฉนรกคนองกฤษ และประเทศองกฤษมากขนมาก

ยงมอกหลายครงทดฉนท�าของหาย แตแลวกไดคนทกท ครงหนง

ลมรมไวบนมานงในสถานรถไฟใตดนแหงหนง รมนนเปนแบบพบไดและ

เปนรมทมคณภาพด ราคาแพงพอสมควรในตอนนน ดฉนเสยดายมาก พอ

นงรถไฟใตดนไปได 2–3 สถานนกขนได จงนงรถยอนกลบมา พอลง

1-117 chalop_1.indd 104 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 105

จากรถกเทยวมองหาไปทก ๆ มานง เจาหนาทรถไฟคนหนงเดนมาหาดฉน

และถามวามองหาอะไร ดฉนบอกเขาถงลกษณะและสของรม บอกเขา

ดวยวาเพงลมไวเมอไมกนาทมานเอง เขาเขาไปในหองท�างานเลก ๆ ทอยใน

สถานนน ประเดยวกกลบออกมาพรอมดวยรมของดฉน รมคนเดยวกนน

ยงหายอก 2–3 ครง แตทกครงกไดคนเสมอ

คราวหนงตอนทดฉนอยลอนดอน แตไปเทยวออกซฟอรด และไป

ดหนงตอนกลางวน ๆ ดฉนใสหมวกทรงสงและมขนนกปก บงคนทนง

ขางหลง เกรงใจเขา จงถอดหมวกออกวางไวบนทนงขาง ๆ ซงวางอย ตอน

หนงเลกกลบออกมาโดยลมหมวกเสยสนท จนกระทงขนรถไฟกลบ

ลอนดอน จงนกไดบนรถไฟนนเอง เมอไปถงลอนดอนดฉนเขยนจดหมาย

ถงผจดการโรงหนงนน อธบายลกษณะรปรางและสของหมวก บอกแถว

ทนงและบอกวนเวลาทวางลมไว สงเงนไปกะวาพอเปนคาไปรษณยสง

หมวกกลบ บงเอญหมวกนนท�าดวยสกหลาดอยางด ออนนม พบใหแบนได

คงจะไมยากแกการใสหบหอ เขยนบอกชอและทอยของดฉนอยางชดเจน

เทานเองรงขนอกสองวน ดฉนกไดรบหมวกคนโดยเรยบรอย

วนหนงดฉนขนรถบสกลบจากโรงเรยน ตอนลงจากรถหยบยามลงไป

ใบเดยว อกใบหนงทงไวบนทนงบนรถ พอกาวลงจากรถแลวรถเรมเคลอน

ออก ผโดยสารคนหนงรองเรยกดฉนเอะอะ แลวโยนยามลงมาให ดฉนวง

กลบไปเกบยามพลางตะโกนขอบใจเขา ความจรงถาเขาจะนงเฉยเสย ท�าไมร

ไมช ไมตองล�าบากยากเยนอะไร เขากท�าได หรอยงกวานนเขาจะลงจากรถ

ทปายหยดถดไป โดยเอายามของดฉนลงไปดวยกไมมใครร เพราะเรานง

ตดกน ใคร ๆ อาจจะนกวาเปนยามของเขากได

1-117 chalop_1.indd 105 9/11/14 10:01 PM

106 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ดฉนไดเคยเขยนเลาไวในเรองเกยวกบ Mr. Cardew แลว เรองทดฉน

ซอจกรเยบผายหอซงเกอรผอนสง สงไป ๆ จนเงนครบแลวกยงคงสงตอไป

อก ทางบรษทซอตรงมาก สงเงนคนมาพรอมทงจดหมายอธบายเรองราว

และยงขอบใจดฉนอกดวยซ�า

ยงมอกเรองหนงทดฉนเองกยงนกขนตวเองไมหาย คอตอนนนอย

ลอนดอน อยากจะสงดอกไมเปนของขวญวนเกดใหจ�ากดทออกซฟอรด ทน

จ�าชอรานไมได ดฉนกซอธนาณตตามราคาทตองการซอดอกไม เขยน

จดหมายถงเจาของรานบอกวาดฉนตองการดอกไมอยางนน ๆ สนน ๆ ขอ

ใหสงไปถงจ�ากดทบานเลขทนน ๆ ในวนนน ๆ เวลา 6 โมงเชา เพราะจ�ากด

เปนคนรกดอกไมมาก ดฉนอยากใหเขาไดรบแตเชาวนเกดของเขาทเดยว

ทนตอนจาหนาซองจ�าชอรานไมได ดฉนจงเขยนไปวาสงรานดอกไม

ทอยใกล ๆ มมถนนนน (บอกชอถนน) ดเหมอนจะอยใกลรานขายอะไร

(บอกชอของ) และตรงขามกบรานทขายอะไรบาง (บอกชอสนคา) บรษ

ไปรษณยคงจะตองอานค�าอธบายทหนาซองของดฉนอยหลายวนาท ออ !

ดฉนเขยนขอโทษและขอบใจบรษไปรษณยไปดวย

เชอไหมคะ บรษไปรษณยกซอตรงตอหนาทและเจาของรานดอกไม

กซอตรง จ�ากดไดรบดอกไมตามชนด ส และจ�านวนทดฉนสง และไดรบ

ในเวลา 6 น. ของเชาวนเกดอยางทดฉนตองการทกอยาง อยางนแหละคะ

จะไมใหดฉนรกคนองกฤษไดอยางไร

พดถงบรษไปรษณย ดฉนมกจะคนเคยกบบรษไปรษณยแถวบาน

ทเคยอยทกแหง ทงนกเพราะดฉนชอบเขยนจดหมายและมกจะเขยนเสรจ

เอาจวนแจกบเวลาทเขามาไขกญแจเปดตจดหมาย

ทเมองไทยเราน เวลาไขตไปรษณยจะเทากนหมดทกต เชน 8.30 น.

12 น. 16 น. ฯลฯ ตางจากทในองกฤษ ซงแตละตเวลาจะไมเหมอนกน

1-117 chalop_1.indd 106 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 107

เลย เขาคงจะมอบหมายใหบรษไปรษณยแตละคนเดนทางจากหวถนนไป

ปลายถนน หรอไมกจากปลายถนนมาหวถนน เพราะตไปรษณยจะเขยน

เวลาเปดไวไมพรอมกน เชนตแรก เรม 9.00 น. ตตอไปจะเขยนวา 9.07 น.

และตอไป 9.12 น. 9.18 น. ฯลฯ อะไรท�านองน

ดฉนจะจดเวลาไขตตาง ๆ ทอยรอบ ๆ บานไวทกต วนไหนทเขยน

จดหมายไปทงต 9.07 น. ไมทน ดฉนกจะวงลดไปยงต 9.12 น. หรอ 9.18 น.

ตามแตเวลาจะอ�านวย สวนมากไปถงจะพอดกบเวลาทบรษไปรษณยก�าลง

ไขตอยแลว เขาจะยมหรอหวเราะอยางใจด และพดเสมอวา “ทนเวลาพอด

เชยวนะคณ”

บรษไปรษณยจะปลอยใหดฉนหยอนจดหมายลงตเสยกอน แลวเขา

จงหยบออกมาใสถง เขาไมเคยรบจดหมายโดยตรงจากมอดฉนเลย ดฉน

นบถอความตรงตอเวลาของเขาจรง ๆ ในฤดหนาวบางป ทางเหนอของ

ลอนดอนแถบทดฉนอยมหมะตก เคยเหนบรษไปรษณยเดนลยไปขดหมะ

ออกจากดานหนาตไปรษณยตรงทเขาจะตองไขกญแจนนเอง ดนาสงสาร

มาก ดฉนคดอยในใจวาในเวลาเชนนน ถาเขาจะมาชาไปบางกไมนาจะ

ต�าหนเลย เวลาเลกเชอร ดร. มอนเตสซอรไดเคยบอกพวกเราใหสอนเดก

อนบาลใหรจกขอบคณบคคล เชนบรษไปรษณยน อยาไปนกวาเขาท�างาน

เพราะไดรบเงนเดอนแลวเทานน

ในประเทศองกฤษ (อยางนอยในสมยนน) การสงจดหมายแนนอน

และรวดเรวมาก พวกเราไมเคยพลาดทจะไดรบเชคเงนเดอนตามวนและเวลา

ทก�าหนดเลย จดหมายจากลอนดอนไปหวเมองใกล ๆ เชนออกซฟอรด กน

เวลาไมถงวน สงวนนบาย พรงนเชามดผรบจะไดรบแลว และวนหนง ๆ

มการสงจดหมายหลายครง ดฉนเกอบจะไมเคยตองใชโทรเลขเลย

1-117 chalop_1.indd 107 9/11/14 10:01 PM

108 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

สมยนการไปรษณยของเมองไทยกไดปรบปรงขนมากแลว โดยเฉพาะ

ในกรงเทพฯ จะเหนไดจากการเพมทท�าการไปรษณยและตไปรษณยไมให

หางกนเกนไป แตถงกระนน ดฉนกยงกลว ยงไมคอยกลาไวใจอยด ไมวา

จะสงจดหมายเรองธระอะไรกตาม ดฉนจะตองลงทะเบยนเสมอ ท�าจนตด

เปนนสย ทนเวลาสงไปตางประเทศ ผรบมกจะขอรองมาไมใหลงทะเบยน

เพราะทนนคนอนจะรบไวแทนไมได ตองใหเจาตวรบเอง ถาบรษไปรษณย

มาแลวไมพบเจาของจดหมาย เขากจะเอาจดหมายกลบไปเกบไวททท�าการ

ไปรษณย แลวทงจดหมายสน ๆ บอกใหตามไปรบเอาเอง ซงสรางความ

ยงยากและเดอดรอนมากพอควร

การทดฉนตองลงทะเบยนจดหมายเสมอนน กเพราะเคยมประสบการณ

ทไมดมาแลว คอครงหนงมสาวชาวอเมรกนคนหนงมาพกอยกบดฉนหลาย

วน ตอนจากไปเขาขอรองใหดฉนชวยสงจดหมายซงอาจจะมมาถงเขาตอไป

ใหเขาดวย ซงดฉนกท�าตาม และสงจดหมายตอไปใหเขาโดยลงทะเบยน

ทกฉบบ แตมอยฉบบหนงซงคงจะส�าคญมากและเขาไมไดรบ เขาจงเขยน

มาถามดฉน ดฉนถายเอกสารตนขวใบลงทะเบยนไว และสงตวจรงไปให

เขา ดฉนคดวาเรองคงจบไปแลวจงลมเรองนนโดยสนเชง ตอมาประมาณ

เดอนกวา ๆ วนดคนดเจาหนาทไปรษณยกลางโทรศพทมาขอใหดฉนไปพบ

เอาจดหมายโตตอบกบสาวอเมรกนนนมาใหด และบอกดฉนวาจดหมายลง

ทะเบยนฉบบทหายไปนน สอบสวนแนนอนแลว ปรากฏวาบรษไปรษณย

เอาไปท�าลายเสยจรง ๆ และไดถกไลออกไปแลว เขามอบเงนคาเสยหาย

ใหดฉนราว 200 กวาบาท บอกวามก�าหนดราคาทแนนอนไว เทยบกบ

เงนสวส อยางนจะไมใหดฉนกลวไดอยางไร

เดยวนเวลาสงจดหมายพรอมกนมาก ๆ เชนครงหนง ๆ ประมาณ 40–

50 ฉบบ ดฉนไมกลาหยอนตามตทวไป ตองเอาไปสงททท�าการไปรษณย

1-117 chalop_1.indd 108 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 109

เอง เพราะกลววาบรษไปรษณยจะร�าคาญและโยนทงเสยงาย ๆ คดวาถาสง

ททท�าการไปรษณยเองคงจะไมกลา ยงเวลาสงบตร ส.ค.ส. ในประเทศนน

ดฉนสงปหนง ๆ ประมาณ 500 ฉบบ ตองใชเวลาประมาณ 3–4 วน โดย

เอารถแลนตระเวนไปตามทท�าการไปรษณยตาง ๆ หลายแหง และแบงสง

แหงละไมเกน 50 ฉบบ เพราะไมกลาทงตามตขางถนน

ทนจะขอเลาเรองต�ารวจบาง ต�ารวจองกฤษนนนานบถอ นาเกรงขาม

นารก และชางมความรรอบตวมากเสยเหลอเกน ไมวาไปทไหน ถาเหน

ต�ารวจ ดฉนกอนใจขนมาทนท ดฉนเคยไดรบความชวยเหลอจากต�ารวจ

องกฤษนบครงไมถวน เวลาไปไหนไมถก ไปถามเขาแลวไมเคยผดหวง

สกทเดยว เขาไมเคยบอกปด ถาสถานททเราจะไปนนอยไมไกลนก เขาจะ

อธบายทางทจะเดนไปอยางชดเจน บอกใหสงเกตรานนน ปายโนน ถา

ทนนอยไกลออกไป เขาจะบอกเบอรรถบสหรอสถานรถใตดนให แตถาอย

ไกลมาก อธบายล�าบาก กลววาจะจ�าไมได เขาจะแนะน�าใหไปถามต�ารวจ

อกคนหนง ทจะยนอยทตรงนน ๆ ซงกปรากฏวาถกตองทกประการ

ตามปกตดฉนกไมคอยเหนต�ารวจหลายคนนกบนถนน แตท�าไมเวลา

มอบตเหตเกดขน ต�ารวจมาปบปบทนท ไมรวาโผลออกมาจากไหน ตาม

ถนนหลวงกเหมอนกน ครงหนงดฉนเคยไปเมองแคนเตอรเบอรกบเพอน ๆ

ชาวตางชาตโดยรถยนตสวนตว รถของเราเกดไปชนกบรถอกสองคน ดฉน

คดวาแยแลว วนนนคงไมไดไปถงแคนเตอรเบอรแน ๆ แตปรากฏวาต�ารวจ

มาเรวเหลอเกน และยงชวยโทรศพทถงสมาคมรถยนตหรอบรษทประกนภย

อะไรกไมทราบ ซงไดน�ารถมาเปลยนใหเราเดนทางตอไป โดยไมตองคอย

เสยเวลามากเทาไรเลย และเขาบอกวาจะน�ารถของเราไปใหทบานของ

เจาของรถเอง ตกลงเรากไดไปเทยวตามทไดตงใจไวแตเดม วเศษไหมคะ ?

1-117 chalop_1.indd 109 9/11/14 10:01 PM

110 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

สมรรถภาพของต�ารวจองกฤษทท�างานในสถานต�ารวจกสงมากทเดยว

ครงหนงดฉนตองไปรายงานตว จะเกยวกบหนงสอเดนทางหรออะไรกไม

ทราบ ทสถานต�ารวจกลาง ซงถาจ�าไมผด ดเหมอนจะอยแถว ๆ Haymarket

ดฉนกวาไปแตเชาแลว แตกระนนตองไปตอแถว ควยาวเหยยด นก

ในใจวาวนนคงจะตองขาดเรยนเปนแนแท แตทไหนได เผลอแปบเดยว

ควรนไปเรวมาก จะถงตวดฉนอยแลว แตดฉนกคดวาถงตาเราเขาจรง ๆ

คงจะไมเรวหรอก เพราะเราเปนคนตางชาต แลวมหน�าซ�า ชอของดฉนยง

อานล�าบากเสยดวย ไปถงไหนกยงทกทเกยวกบชอน แตครนแลว ไมนาเชอ

เลยคะ พอต�ารวจเหนชอของดฉน เขาหยดคดสก 2–3 วนาท แลวยดตว

ตรง กาวเทาชา ๆ อยางสงาและองอาจ เดนตรงไปทตเหลกใบหนง หยดหนา

ตนน มองกวาดตาขนลงดลนชกเลก ๆ อกสก 1–2 วนาท แลวกชกออกมา

หนงอน เปนลนชกทมเรองของดฉนถกเปะ ไมมพลาด ไมตองมการพลก

ไปพลกมา ชกลนชกโนนลนชกน หรอคนทตนนตนอยางทไดเคยพบเหนมา

เปนอนวาวนนนดฉนกลบไปเรยนไดทนเวลาอยางสบาย

การดแลรกษาความปลอดภยใหประชาชนกเปนทนาสรรเสรญ ดฉน

เพงทราบตอนทไปคางบานเพอนวา ตอนดก ๆ ต�ารวจจะเดนมาดงและเขยา

ประตบานทก ๆ หลง ดวยเกรงวาเจาของบานจะลมใสกญแจประต อนน

ดฉนไดพบเหนดวยตวเอง ท�าใหรสกอนใจขนมาทนท และอกครงหนง

ดฉนไปกนขาวเยนทบานเพอน เสรจแลวเลนเกม Monopoly (เกมเศรษฐ)

กนเพลนไป ตอนเดนกลบบานนนสองยามกวาแลว บานเพอนอยหางจาก

บานดฉนไปหลายบลอกเหมอนกน ดฉนเองกชกใจไมด ในถนนไมเหนม

ผคนเดนกนเลย แตไปพบต�ารวจคนหนง เขาปราดเขามาถามทนทวาจะไป

ไหน พอรวาจะกลบบานกเดนมาสงจนถงบาน พลางสงสอนดวยวา “ทหลง

อยาท�า ๆ ”

1-117 chalop_1.indd 110 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 111

ครงหนงตอนทยงอยออกซฟอรดและเขามาเทยวในลอนดอน พกบาน

เดมทเคยอยเมอตอนมาถงเมององกฤษใหม ๆ วนนนออกจากบานไปซอของ

และแวะกนขาวกลางวนแถวโซโห พอกลบมาถงบาน ตกใจมาก เหน

ต�ารวจและรถดบเพลงจอดกนหนาบานเปนแถวราว 4–5 คน ดฉนไมรวา

เกดไฟไหมทบานเบอรไหนแน แตแลวปรากฏวาเหตเกดทบานเราจรง ๆ

แตเปนเพยงวาเขมาในปลองไฟคงจะสะสมกนมานาน เกดลอยขนไปลก

พบพบทปลายปลอง พลเมองดนอกบานมองเหนกอนจงโทรศพทไปบอก

ต�ารวจและรถดบเพลง ซงกแหกนมาทนท

เหนไหมคะ ยงไมทนทจะเกดเพลงไหมเลยเขากมากนมากมายแลว

เชนนจะไมใหดฉนอดนกชมเชยและขอบคณเขาไดอยางไร

1-117 chalop_1.indd 111 9/11/14 10:01 PM

112 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

1-117 chalop_1.indd 112 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 113

1-117 chalop_1.indd 113 9/11/14 10:01 PM

114 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

1-117 chalop_1.indd 114 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 115

1-117 chalop_1.indd 115 9/11/14 10:01 PM

116 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

1-117 chalop_1.indd 116 9/11/14 10:01 PM

ฉลบชลยย พลางกร ��� 117

1-117 chalop_1.indd 117 9/11/14 10:01 PM

118 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

มชฌมวยตอนตนเรมชวตในเมองไทย

อยทบานฝงธนฯดฉนไปพกอยทบานคณปคณยา (ซงถงแกกรรมแลว)  บานนมสวน

ตดดานหลงโรงพยาบาลศรราช แลวในภายหลงไดขายใหทางโรงพยาบาล  

ซงเปนบรเวณตก 84 ปในปจจบนนนเอง  ตอนนนถนนอรณอมรนทรหนาบาน 

ยงไมไดลาดยาง การจราจรกไมมาก  จ�ากดจงสามารถขบรถจากวงเวยนเลก

ไปถงบานดฉนภายใน 10 นาทเทานน

คดเรองแตงงานตงแตวนาทแรกทดฉนพบจ�ากดทสงคโปรกรสกวาควรแตงงานกบเขา

โดยเรวทสด  เพราะทาทางเขาไมมความสข เตมไปดวยความวตกกงวล  จบ

ความไดวาความกงวลยงใหญอยางหนงของเขากคอวาดฉนจะแตงงานกบเขา

แนหรอเปลา  เขากลวมากวาพอแมพนองของดฉนจะไมยอมใหแตงงานกบเขา  

เพราะจ�ากดถกใหออกจากราชการกระทรวงธรรมการ กอนดฉนกลบเลกนอย   

เนองจากเมอครงเขาเปนบรรณาธการหนงสอ สามคคสาร (หนงสอพมพของ

นกเรยนไทยในองกฤษ) ไดไปเขยนวพากษวจารณ “ศาลพเศษ” เขา แลวม

คนไปประจบสอพลอฟอง จอมพล ป. พบลสงคราม นายกรฐมนตรในสมย

นน

จ�ากดมาหาดฉนทกวน  ดฉนไมอยากใหเขาเสยเวลา  เสยแรงโดยใช

เหต  ควรเอาเวลาไปตงหนาตงตาท�ามาหากน เรมตนชวตใหม ตอสกบโลก

อยางไมทอแทจะดกวา–แนละ เขาก�าลงตองการก�าลงใจอยางทสด และใน

เมอดฉนแนใจวาตนเองจะเปนสวนหนงทจะชวยเขาไดมาก แลวท�าไมดฉน

จะไมรบรบหนาทอนควรอยางยงนเลา

118-147 chalop_2.indd 118 9/11/14 10:02 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 119

ความคดเหนขดแยงกนเรองการแตงงานน  ดฉนไดบอกพอแมพนองใหรบทราบแลว  แตด

วาทกคนไมเหนดวยเลย  ดฉนเขาใจด  เรองทควรจะตอบแทนบญคณของ

พอแมทไดเลยงดมา  ดฉนตองใชความคดหนก คดทบทวนหลายตลบ  

ทรมานใจเปนทสด  ไมไดคดเอาแตไดของตวเองอยางทบางคนเขาใจ 

ในทสดกสรปวาเรองอน ๆ  นนยอมได  แตเรองนขอยนยนทจะไม

เปลยนแปลงความคดอยางแนนอน เพราะพอแมจะไมไดอยกบเราไปตลอด

ชวต  ชวตตอไปดฉนจะตองพงพาตนเอง ไมเหนมใครทจะสามารถชวยเหลอ

ได กเหนวาจ�ากดนแหละทดฉนจะสามารถพงพาได และในเวลาเดยวกนเขา

กจะไดพงพาดฉนทางจตใจดวย

ถาชวตจ�ากดก�าลงรงเรอง ก�าลงมความสข  ดฉนอาจจะคดลงเลใจ   

แตขณะนนเขาก�าลงแยมาก  เขาชวยดฉนมามากแลว  ถงเวลาทดฉนควรจะ

ตอบแทนบญคณเขาบาง  ตลอดชวตของดฉน ดฉนจะเปนมตรกบคนทได

รบความทกขเทานน เพอนฝงทก�าลงรงเรองเฟองฟนนดฉนจะตตนออกหาง

เสมอมา

หลายคนอาจจะคดวาดฉนคดผด  แตดฉนแนใจวาไดท�าในสงทคดวา 

ควรกระท�า ไมผดศลธรรม เพราะถงแตงงานแลวกใชวาจะหลบลหนหายไปไหน  

ไมใชเพยงเอาแตตวรอดคนเดยวแตทอดทงญาตพนองทงหมด  การแตงงาน

ของดฉนจะไมท�าใหใครเดอดรอน  นอกจากจะคดเดอดรอนกนไปเอง  ม

หลายเรองทไมส�าคญซงดฉนเคยขอความเหนจากคนอน ๆ   แตเรองส�าคญ

ทสดในชวตน ดฉนขอตดสนใจดวยตนเอง  ผดถกกขอไปตายเอาดาบหนา

118-147 chalop_2.indd 119 9/11/14 10:03 PM

120 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ตดสนใจแตงงานเมอจบความไดวาพอแมพนองไมอยากใหดฉนแตงงานกบจ�ากด เพยง

เพราะวาจ�ากดเปนผทรฐบาลไมพงประสงค  ถาดฉนไปลมหวจมทายกบเขา

แลว เกรงวาชวตของดฉนกนบวนแตจะทรดลง ไมมโอกาสไดผดไดเกดอยาง

แนนอน  เชนนแลว ดฉนกเขาใจในความหวงดของทกคน  เปนธรรมดาอย

เองทใคร ๆ  กอยากใหลกหลานไดด แตพวกผใหญคาดจตใจของดฉนผดถนด   

ยงเหนมคนไมชอบจ�ากดมากเทาไร ดฉนยงตดสนใจในทนทเลยวาจะแตงงาน

กบเขาโดยเรวทสด

เดก ๆ  ทอานเรองน ขออยาไดคดท�าตามอยางดฉนเลย เพราะชวต 

ของคนเราไมเหมอนกน  แวดวงญาตพนองกตางกน  สงแวดลอมทงหลาย

กผดแผกจากกน  แตละคนมความเปนอย ของตนเอง ทกคนควรคดให

รอบคอบวาจะด�าเนนชวตอยางไรในอนาคตอนยาวนาน ไมใชเพยงระยะสน ๆ   

ตามอารมณ

(เดยวนดฉนดใจมากทไดตดสนใจถกในการแตงงานกบจ�ากด  ถงแม

พรหมลขตจะไดใหเราอยดวยกนเพยงชวระยะเวลาอนสน  จ�ากดเขยนบนทก

ไวกอนตายวาเขามความสขทสดในชวตตอนทไดแตงงานกบดฉน แตดฉนก

เสยใจมากอยางอธบายไมถกทเดยว ทไมไดมโอกาสชวยเหลอเขาในยามท

เขาตองการดฉนอยางทสด)

จดทะเบยนสมรสเมอเหนวาอยางไรเสยกไมมวนท�าใหญาตพนองเหนดวยไดในการ 

ทจะแตงงานกบจ�ากด  ดฉนมาคดดวาขนรอตอไป  จ�ากดกคงจะวนวายใจ  

แยลงทกวน จงตดสนใจวาเราควรจะจดทะเบยนสมรสเปนทางการเสยให

เสรจสนไปเลย  พวกเพอน ๆ  หลายคนเหนดวย เชยรกนใหญ แตเราไมได

ท�าตามใจใคร เราท�าตามความคดของเราเอง

118-147 chalop_2.indd 120 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 121

วนท 24 สงหาคม พ.ศ. 2482 จ�ากดมารบดฉน เขามากบนองสาว คอ 

คณหญงตระหนกจต หะรณสต ซงตอนนนยงไมไดแตงงาน  ดฉนขนขาวของ 

ไปหมด ไมมใครในบานเหน เพราะทบานนตางคนตางอย  เราไปจดทะเบยน

สมรสททวาการอ�าเภอปทมวน มคณวฒนา อศรภกด และคณหญงตระหนกจต  

ลงนามเปนพยาน แลวกไปถายรปคไวเปนทระลก

คณเลงเลยงฉลองใหหลงจากนเราพากนไปทกรมบญชกลาง ขอใหคณเลง ศรสมวงศ เปน

ผใหญชวยรบร  ทานแสดงความยนดกบเรา บอกวาทางญาตผใหญทงฝาย

ดฉนและฝายจ�ากดจะมาต�าหนวาอะไรทานไมได เพราะทานไมไดเปนผ

จดการเรองน  เราจดของเราเอง เพยงแตไปเรยนใหทานรบทราบเทานน ทาน

เปนคนหวสมยใหม ไมต�าหนอะไรเราเลย

คณเลงขอเลยงฉลองโดยเชญพวกเพอน ๆ  นกเรยนองกฤษ 6–7 คน  

ทท�างานกบทาน ไปกนอาหารกลางวนทโรงแรมราชธาน  ทานใหเปด

แชมเปญดวย 

ไปกราบผใหญฝายจ�ากดบายวนนน หลงจากงานเลยงแลว  จ�ากดพาดฉนไปกราบคณพอของ

เขา (พระยาผดงวทยาเสรม) ทานตอนรบดฉนด แตทานเกรงวาจะเกดการ 

กนแหนงใจกบผใหญของดฉน  ทานวาจะตองพยายามหาทางประนประนอม

กนใหได  มฉะนนดฉนเองจะอยอยางสงบไมได  ทานจดใหเราอยบานไม  

รปรางเปนเรอนแถว แตไมไดกนหอง เปดตลอดถงกนหมดทงสามหอง  ด

โลงด อยไดอยางสบาย  บานนอยตดกบถนนเพลนจตตรงหวมมซอยรวมฤด  

ในบรเวณเดยวกบตวบานใหญ 

118-147 chalop_2.indd 121 9/11/14 10:03 PM

122 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

แตงงานตามประเพณนยมหลงจากนนทางบานฝงธนฯ คงจะบอกไปทางคณพอคณแมวาดฉน

ออกจากบานไปแลว และคงจะพอเดาเหตการณได  คณพอใหคณอาคนหนง

ของดฉนไปเจรจากบคณพอของจ�ากด  ขอใหจดการแตงงานโดยมพธ 

รดน�าสงขใหถกตองตามประเพณนยม  คณพอจ�ากดรบตกลงรบค�าอยาง

เตมใจเพอใหเรองราวใจหมดไปเสยท และพยายามเกลยกลอมจ�ากดและดฉน

ใหท�าตามนน

เราไมเหนดวยนกแตไมอยากขดและอยากใหเรองจบเสยเรว ๆ  จะได

มจตใจคดท�าการงานจรง ๆ  จง ๆ  เสยท  จงตกลงจดพธแตงงานขนทบาน 

คณพอของจ�ากดในวนท 11 กนยายน พ.ศ. 2482  พระองคเจาธานนวต  

(กรมหมนพทยลาภพฤฒยากร)  และคณหลวงประดษฐมนธรรมกบทาน 

ผหญงพนศข ไดกรณามารดน�าดวย  ตอนเยนมการเลยงโตะจนระหวางพวก

พ ๆ  นอง ๆ  และเพอนสนทเทานน  ยงจ�าไดวามเพอนนกเรยนในเมองไทย

ของดฉนมาเพยงสองค คอคณราศและคณยล สมานนท  กบคณกระจางศร

และคณชม รกตะกนษฐ นอกนนกเปนเพอนนกเรยนองกฤษทพบกนอยบอย ๆ   

เชนคณวฒนาและคณประยร เปนตน

ชวตครจกเพอนทกคณะ

4–5 เดอนหลงจากทแตงงานแลว จ�ากดกยงคงมชวตตอไปอยางเดม 

ดงทไดเลามาแลว คอเหมอนเมอตอนกอนทดฉนจะกลบมา  ผดกนแตทวา

เดยวนเขาไมยอมไปไหนคนเดยวแลว  ใคร ๆ  จะตองออกปากวาเมอเหน

จ�ากดกตองเหนฉลบ ไมเคยเหนเราแยกจากกนเลย แมแตเวลาไปสอนหนงสอ

ทโรงเรยนสตรภาณทต เขากใหดฉนไปชวยสอนดวย จตใจของเขาสงบลง

118-147 chalop_2.indd 122 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 123

มาก เขาบอกวาเขามความสขพอควรแกอตภาพแลว  

ดฉนไดพบเพอนของจ�ากดทกคณะ นอกจากเพอนนกเรยนองกฤษแลว

กมคณะนกเขยนทมชอเสยง ซงมศนยรวมอยทโรงพมพอกษรนตของคณชลอ 

รงควร  และคณะผแทนราษฎร คอคณเตยง ศรขนธ  คณทองอนทร ภรพฒน   

คณจ�าลอง ดาวเรอง ทส�านกงานคณถวล อดล ถนนหลานหลวง  ดฉนรจก

ทกคนเปนอยางด  ไดฟงเขาคยกนในหลาย ๆ  เรองทไมเคยรมากอน  แตเมอ

ฟงไปนาน ๆ  กเขาใจไปเอง 

สวนเวลาอยบานนน จ�ากดไมยอมใหดฉนท�าอะไรใหเขาเลย แมแต

เรองจดเสอผาและหยบเสอผาใหเขาแตละวน เขาบอกวาเขาท�าเองได แตตว

เขานนกลบปฏบตตรงขาม คอชอบท�าอะไร ๆ  ใหดฉนแทบทกอยาง  ดฉน

ปลอยใหเขาท�า เพราะเหนเขาพอใจทจะท�าเชนนน

เขาไมอยากใหดฉนเสยเวลาไปในการท�ากบขาวหรอเยบเสอผาซงเปน

สงทดฉนชอบ แตขอใหดฉนชวยดแลเกบรกษาหนงสอของเขาซงมอย

มากมายนบพนเลมใหคงอย ในสภาพทด เชดฝ น ใสยาฆาแมลงและยา 

กนปลวก 

จดหนงสอใหอานเขายงจดหนงสอใหดฉนอานมากมายหลายแบบดวย เปนภาษาองกฤษ

ทงนน  อานจบไปเลมหนง ๆ  กตองเลาใหเขาฟงวาเรองเปนอยางไร  ชอบ

หรอไม  ถาเปนบทละครหรอนวนยาย ดฉนกเลาไดโดยงาย  แตถาเปนเรอง

เกยวกบการเมอง เลาไมคอยได เขากหาวาดฉนไมตงใจอาน แลวบางครงเลย

บงคบใหดฉนอานดง ๆ  ใหเขาฟง ยงจ�าไดวาอานเรองการปฏวตของจน  อาน

เรอง Long March ของเหมาเจอตงใหเขาฟงดง ๆ  จนจบ  ดฉนสนใจเพยง 

เลกนอย ไมถงกบรสกสนก

118-147 chalop_2.indd 123 9/11/14 10:03 PM

124 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เมอถงวนเกดของดฉน  เพอน ๆ  จ�ากดถามเขาวาดฉนชอบอะไร ควร

จะใหอะไรเปนของขวญ  จ�ากดรบบอกวาดฉนชอบหนงสอ  ใคร ๆ  กเลย 

พากนเอาหนงสอมาให  โดยเฉพาะพวกเพอนนกเขยนทงหลาย เชนคณ

กหลาบ สายประดษฐ  คณมาลย ชพนจ  คณสด กรมะโรหต ฯลฯ

เปนเพอนคทกขจ�ากดชอบเขยนเรองไปลงหนงสอพมพตาง ๆ  หลายฉบบ ทงภาษา

ไทยและองกฤษ  บางเรองไมมหนงสอพมพฉบบใดกลาลงใหเพราะกลวจะ

ถกปดโรงพมพ  เขากเอามาอานใหดฉนฟงแลวฟงอก  ทงเสยเลยกม  ดฉน

จงรสกตววาอยางนอยทสดดฉนกไดเปนเพอนแททเขาจะปรบทกขและ

ปรกษาดวยได และยงชวยรบฟงความคดเหนตาง ๆ  ทเขาอดอนตนใจอยาก

พดออกมา  สรปแลวกท�าใหเขามก�าลงใจวาไมไดถกทอดทงใหอยโดดเดยว

เดยวดาย  อยางนอยยงมอกคนหนงทคอยสนบสนนเขาในทก ๆ  เรอง

กระทรวงฯ ตองการรวาจะรบราชการหรอไมเมอกลบมาเมองไทย ดฉนไปรายงานตวทกระทรวงธรรมการ ปรากฏ 

วาโรงเรยนอนบาลละอออทศยงสรางไมเสรจ ขอใหดฉนรอไปกอน  หลง

จากนนดฉนไปฟงขาวของตวเองทกระทรวงอกหลายครง กไมไดรบค�าตอบ   

เกดเบอเลยไมไปอก ประมาณ 4–5 เดอนตอมา ดฉนแตงงานแลว  กระทรวง 

ธรรมการมจดหมายมาถามวาท�าไมจงหายเงยบไป ยงมความประสงคทจะ 

รบราชการกบกระทรวงอยหรอไม  ดฉนจงฉกคดขนมาได ปรกษากบจ�ากด

วาถงดฉนจะรบราชการกคงไมไดดบไดด เพราะดฉนเปนภรยาของจ�ากด   

อนง ดฉนไปเรยนตางประเทศดวยทนเลาเรยนหลวง (King’s Scholarship)  

ซงเปนทนชนดพเศษ ไมมขอผกมดทจะตองกลบมาท�าราชการ  ฉะนนจง

118-147 chalop_2.indd 124 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 125

เขยนตอบไปวาดฉนขอไมรบราชการแลว เพราะอยากท�างานอสระของ

ตนเองมากกวา 

คดตงโรงเรยนจากนาทนน ดฉนกบจ�ากดกเรมคดเรองตงโรงเรยนอนบาลของเราเอง

ทนท โดยไมปลอยเวลาใหลวงเลยไปแมแตนอย

เราตงใจแนวแนทจะใหโรงเรยนของเราเปดไดกอนโรงเรยนละออ

อทศของรฐบาล  เมอกอนแตงงาน จ�ากดซอรถยนต D.K.W. คนหนง การ 

ตดตอตาง ๆ  จงคอนขางสะดวก  

เราไปทส�านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย  ขอรายการบานเชา

หลงใหญ ๆ  ทยงวางอย ซงพอจะท�าเปนโรงเรยนเลก ๆ  ได เพราะเราไมมทน

เลย  เรองจะหาทดนและปลกสรางอาคารโรงเรยนขนเองนนไมเคยเขามาใน

สมอง  และเรารวาการเชาบานของทรพยสนฯ นนมหวงอยไปไดตลอดชวต  

โดยเฉพาะเมอท�าเปนโรงเรยน เขาคงจะไลเรายาก

ทางทรพยสนฯ ไดใหรายการสถานทมาหลายแหง แตทเราสนใจจะ

ไปดมเพยง 4 แหงคอ 

1. บานศาลาแดงของเจาพระยายมราช หวถนนสลม ภายหลงเปน 

สโมสรนกเรยนองกฤษ และแพทยสมาคมอยระยะหนง  (ขณะนเปนโรงแรม

ดสตธาน) แตตอนทเขาไปดนนสภาพทรดโทรมมากเหลอเกน ถกขโมยงดแงะ 

เอาอะไรตออะไรไปมากมาย แมแตหนออนทปพนและทางเดนกถกงดเอาไป 

เสยจนเรยกวาดไมไดทเดยว เงนทจะใชในการซอมแซมใหพออยไดนน 

มากมายเกนก�าลงทเราจะหาได จงเปนอนวาสถานทนพบไป

2. บานในซอยงามดพล ทงมหาเมฆ  ซงตอมาเปนโรงเรยนกลยา- 

นเคราะห  บานนไมทรดโทรมมากนก แตปลอยบรเวณไวเปนพง หญาคา

118-147 chalop_2.indd 125 9/11/14 10:03 PM

126 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ขนสงแทบวาเสอจะซมซอนอยได  เราคดวาพอทจะปรบปรงบานนได  แต

ขอเสยอยางหนงคออยในซอยลกเขาไป ไมคอยสะดวกส�าหรบเดกเลกในการ

ไป-มานก เพราะตอนนนซอยงามดพลยงไมมบานคบคงเหมอนในขณะน   

เราจงยงไมตกลงในทนท ขอดทอนตอไปกอน

3. บานตดถนนสาทรใต มมซอยอรรถการประสทธ ซงภายหลงเปน  

JUSMAAG  ขณะนนเปนเรอนไมสองชน เปนแถวยาว บานนเรากชอบ 

เหมอนกน แตภายหลงไปพบบานท 4 ซงพอใจมากกวา

4. บานเลขท 109 ถนนพญาไท เดมเปนบานของพระยานพนธ 

พจนาตถ เจาของรานขายหนงสอกรงเทพบรรณาคารทมชอเสยงมาก  ใครๆ  

กรจกในสมยนน  เจาคณทานเอาไปจ�านองไวกบทรพยสนฯ นยวาจะปลอย 

ใหหลด เพราะทานไปจบจองทถนนสขมวท และตงชอซอยวา “ไปดมาด”  

แลว  บานเลขท 109 นเปนบานหลงหนงในสหลงซงอยในบรเวณเดยวกน   

โดยมถนนสน ๆ  สวนบคคลแยกจากถนนพญาไท มสะพานขามคเลก ๆ  รม

ถนนพญาไท  ถนนซอยนแลนผากลาง มบานซายมอสองหลงและขวามอ 

อกสองหลง  บานเลขท 109 เปนบานหลงเดยวทวางอยในขณะนน เปน 

บานแรกทางซายมอ  มสนามใหญหนาบาน  มรวรอบขอบชด  ตดกบคเลก

ขางถนนพญาไท  แตทางเขาบานนเขาทางขาง ๆ  คอเขาทางซอยสวนตว 

ทกลาวแลว  สวนอกดานหนงเปนคเลก ๆ  มรวกนแบงเขตทดนทตดกบทของ

พระยานรรตนฯ ซงถวายใหเปนสมบตของวดเทพศรนทร

เราเหนวาบานหลงนเหมาะทสด เพราะอยตดกบถนนใหญกจรง แต

มสนามใหญคนไว  ตวตกไมตดถนน ดสงบด  สวนถนนซอยเขาบานก 

หางจากถนนใหญไมกเมตร ก�าลงพอด เหมาะส�าหรบเดกเลก ๆ  ซงถาออก

ตรงไปถนนใหญเลย อาจจะมอนตรายไดงาย

อนง เราทราบจากทรพยสนฯ วาบานเลขท 113 หลงทสองทางซายมอ  

118-147 chalop_2.indd 126 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 127

ซงอยตดบาน 109 ทางดานหลง ก�าลงจะวางอกภายใน 6–8 เดอน  เพราะ 

ผเชาขณะนนก�าลงปลกบานใหมอยแลว  เราเหนวาเปนสงทเหมาะเพราะจะ

ไดมทางขยายโรงเรยนตอไป  สวนบานแรกทางขวามอของถนนซอยสวนตว

น นายหางเบอรลยคเกอรเชาอย  และหลงบานนนเปนทอยของครอบครว

พระยาธรรมศาสตร (สกลสวรรณทต) เพอนบานทงหมดเปนบคคลทนา

นบถอ  เราคงจะไดอยอยางสงบสข  รอบบรเวณบานทงสหลงนมรวกน

มดชด และซอยสวนตวกตนเพยงเทาน  ฉะนนจงไมมคนพลกพลาน  

พจารณาดแลวเหนวาเหมาะทกประการ

เราชอบถนนพญาไท เพราะมตนจามจรใหญ ๆ  ทงสองขางโคงกง

เขาหากนคลมถนนไวใหรมเยนในตอนกลางวน  รถแลนผานทไหน ๆ  ทแดด

รอนเปรยง  พอมาถงถนนพญาไทจะรสกถงความรนรมยไดในทนท  แต

ส�าหรบตอนกลางคนนนนากลว เพราะมดทบ ไฟถนนสองลงไมถง นอกนน

ยงเปลยวมาก นาน ๆ  จะมรถแลนผานสกคนหนง

เมอเชาบานเลขท 109 แลว เรากบอกจองบานเลขท 113 ขางหลง 

เอาไวดวย คาเชาบานเพยงเดอนละ 80 บาท  แตกเปนเงนมากพอใชส�าหรบ

เรา  พอดคณซวฮอ (พภพ) ตงคณะสงห บอกวาอยากจะขอ share คาเชา 

คนละครง ใหเราใชชนลางเปนโรงเรยนอนบาล  สวนเขาจะขอใชชนบนเปน  

โรงเรยนการบญช  เราจงตกลงท�าสญญาเชากบทรพยสนฯ 

“ดรโณทยาน”เมอไดสถานทเรยบรอยแลวจงปรกษากนตงชอโรงเรยน แลวยน 

ใบขออนญาตตอกระทรวงธรรมการ ขอเปดโรงเรยนอนบาล โดยมชอดฉน

เปนเจาของและครใหญ และจ�ากดเปนผจดการ  ครคนแรกของโรงเรยนคอ

ครวนย ปตะเสน  นองสาวคณนวาส ภรยาคณเตยง ศรขนธ

118-147 chalop_2.indd 127 9/11/14 10:03 PM

128 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ดฉนขอใหตงชอโรงเรยนของเราวา “โรงเรยนดรโณทยาน” ซงแปลวา 

สวนของเดก ตรงกบค�าเดมภาษาเยอรมนวา  Kindergarten และภาษา 

องกฤษวา Children’s garden เพราะวานอกจากชอนจะแปลตรงความหมาย

ดงกลาวแลว  ดฉนยงมความประทบใจฝงลกมาตงแตเดกกบค�าวา “ภาโณ-

ทยาน” ซงเปนชอของวงของสมเดจฯ เจาฟาภาณรงษสวางวงศ  กรมพระยา

ภาณพนธวงศวรเดช  ผประทานชอ “ฉลบชลยย” ใหแกดฉน  วงนตงอยรม

ฝงแมน�าแมกลอง จงหวดสมทรสงคราม ตรงขามกบบานดฉนนนเอง  ดฉน

ยงเคยไปเฝาพระองคทานทวงนหลายครง

ซอมอาคารโรงเรยนดวยตวเองตอนนชวตจ�ากดเรมเปลยนแปลงเลกนอย  เขาตองแยกจากดฉนบาง

บางครง เพอตางคนจะไดท�าหนาทของตน  จ�ากดรบผดชอบภายนอกตว

อาคาร  เขาตองไปหาชางมาซอมแซมรว  จางคนมาปรบสนามและสวน  

และปลกตนไมเพมเตมใหนาด ซงเปนของชอบของเขาอยแลว  สวนใดท 

ไมจ�าเปนจะตองจางคน เรากท�ากนเองทงสน แมแตฉาบปนสเหลองในสวน

ทเปนตก (บานเปนไมครงตก) เพอท�าใหดสดใสขน เขาและดฉนกยงชวยกน

ท�าเอง  เราตองการประหยดเงนใหมากทสด  อะไรพอจะท�าไดเองกชวยกน

ท�า จะไดไมเปลองคาจางมาก เพราะเราอาจหาญรอานกอตงโรงเรยนโดยท

ไมมทนรอนเลย

ประหยดคาใชจายทกอยางตอนนนดฉนยงไมมงานท�า  สวนรายไดของจ�ากด  ทง ๆ  ทท�าอย

หลายแหง รวมทงสอนพเศษเลก ๆ  นอย ๆ  ทบานดวย กยงนบวานอยมาก   

แตทนทส�าคญทสดทเรามอยแลวอยางเตมเปยมคอก�าลงใจและความมมานะ

118-147 chalop_2.indd 128 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 129

อดทนของเราทงสองคน  และอาศยทเราไมมการฟงเฟอ ไมชอบการเทยว

เตร  เสอผาเครองแตงกายจงไมตองซอหาใหมมากนก  รายจายหลกของ

จ�ากดมอยอยางเดยวคอการซอหนงสอ แตเขากพยายามตดใจลดลงมาใหมาก

ทสด  เกบหนงสอเกาทมอยแลว เลมไหนยงอานไมละเอยดนกกเอากลบมา

อานอก  เพอนฝงของดฉนในเมองไทย ทงทโรงเรยนราชนและจฬาลงกรณ

มหาวทยาลยไมมการไดพบปะกนเลย พบแตเพอนนกเรยนองกฤษไมกคน   

รายจายพเศษจงเกอบจะไมม

นอกจากนเรายงมโชคดหลายอยาง เชนไมตองเสยคาเชาบาน เพราะ

ยงคงอยในบานเลกบรเวณเดยวกบบานคณพอ และเราไดสาวใชมาคนหนง   

อายคงจะใกลเคยงกบดฉน จายเงนเดอนใหเพยง 6 บาท  แตเขาท�างาน 

ทงหมดในบาน กวาด-ถ-ซกผา-ไปตลาด-ท�ากบขาว  เขาซอสตยจงรกภกด

ตอเรามาก ใหเงนไปตลาด 1 บาทส�าหรบอาหารสามมอ กทอนกลบมาให 

ตงเยอะแยะทกวน  ถาดฉนไปจายเองกคงไมไดอยางนน  เขาคงจะสงสารเรา

จงชวยประหยดไปดวย 

เชนนแหละ  เราจงสามารถด�ารงชวตไปไดเรอย ๆ  โดยมความสขพอ

สมควร  อยางไรกด ดฉนเอาของขวญตาง ๆ  ทเปนเครองประดบซงไดรบ

จากญาตผใหญทงฝายดฉนและฝายจ�ากดเมอตอนแตงงาน เชน แหวน สรอย

คอ และสรอยขอมอ อยางละหลาย ๆ  ชน ใหจ�ากดเอาไปขายเพอเอาเงนมา

ลงทนซอขาวของตาง ๆ  ส�าหรบโรงเรยนทจะตงใหม  ในอายวยนน  ดฉน

ไมเคยชอบเครองประดบจ�าพวกนเลย  ไดมากไมไดสวมใส เอาเกบทงไวใน

ลนชกโตะเขยนหนงสอ ฉะนนเอามาท�าใหเปนประโยชนเสยยงดกวา

118-147 chalop_2.indd 129 9/11/14 10:03 PM

130 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เตรยมอปกรณการเรยนขอยอนกลบมาพดเรองการเตรยมโรงเรยนใหม สมยนนยงไมม

โรงเรยนส�าหรบเดกอาย 2–3 ขวบ จงไมมโตะเกาอเลก ๆ  วางขายอยางสมยน   

ดฉนกบจ�ากดตองไปดวยตวเอง ไปสงท�าโตะ-มานง ส�าหรบนงเรยนและกน

อาหาร  ตส�าหรบเกบอปกรณการเรยนและเครองใชในการรบประทานอาหาร

ทกอยางนตองมขนาดเลกและเบา ใหเหมาะกบเดกอาย 2–3 ขวบ  เครองเลน 

ในสนาม เชน ชงชา ไมลน ไมกระดก กเชนเดยวกน  เราใชโรงเรยนชางไม

วดสระเกศและโรงเรยนเพาะชาง  เขาตองเอาเดกมาลองท�าทานง-ยนใหเราด  

วาของชนดนน ๆ  ควรจะมขนาดกวาง ยาว สง สกเทาใดจงจะเหมาะ แลว

จ�ากดมหนาทไปคอยควบคมทงสองโรงเรยนนใหท�าถกตองตามทตกลงกน

ไว  และมหนาทตดตามเรองทขออนญาตไวทกระทรวงธรรมการดวย

ระยะนเขาตองไปคนเดยวตลอดเวลา เพราะดฉนมเรองทจะตองท�าเอง

อกมากมายภายในตวอาคารโรงเรยน  ดฉนเลอกเองวาจะเอาหองไหนเปน

หองเรยน หองกนอาหาร หองนอน หองดนตร และหองรบแขกดวย  ดฉน

ซอรปตาง ๆ  มาจากองกฤษมากพอทจะประดบประดาหองเหลานตามท 

เหมาะสม  รปสตว ดอกไม และรปเดก ลวนแตสวยและนารกทงนน  การ

ท�าอปกรณการเรยนเปนเรองใหญ เครองใชแบบมอนเตสซอรตองท�าขนเอง

ทงหมดตามแบบและขนาดทมอยในหนงสอ  สงเหลานกตองใชนกเรยน 

เพาะชางและชางสงกะสชวยดวย  การเขยนรป เขยนตวหนงสอ ตวเลข บน

กระดาษแขง เปนชด ๆ  โดยใชสตาง ๆ  กนนน  ดฉนท�าเองทงหมดโดยไม

ยากนก เพราะเอาแบบจากองกฤษมาทงหมด แตท�าคนเดยวกตองใชเวลา 

มากหนอย

การปนดนเปนรปตาง ๆ  ประกอบการสอนภมศาสตรกสนกด  ทตอง

เหนอยมากแตกชอบคอการเยบทนอน หมอน ผาปทนอน ปลอกหมอน ผา

118-147 chalop_2.indd 130 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 131

เชดมอ เสอคลมท�างาน ฯลฯ  ดฉนเตรยมไวส�าหรบนกเรยนชนเดยว 30 คน   

ตอนนนเรายงอยในบานมมซอยรวมฤด  เชามาท�างานทโรงเรยน เยนกกลบ

บาน ใสกญแจเกบขาวของทงหมดไวทโรงเรยนกปลอดภยด  เพราะโจรผราย

ไมชกชมเหมอนในปจจบนน  ของใชตาง ๆ  ไมมรานขายมากมายอยาง 

เดยวน  จ�ากดตองพาไปซอทส�าเพง แตรถไมตด ทจอดรถกสะดวก จงไมม

ปญหาอะไร  ดฉนท�างานคนเดยวแขงกบเวลา เพราะตอนแรกคดจะให

โรงเรยนเปดทนเทอมตน 17 พฤษภาคม แตมอปสรรคอนซงเราไมคาดคด 

เกดขน ท�าใหโรงเรยนยงเปดท�าการสอนไมได

อปสรรคทไมคาดคดอปสรรคของเรานนดเหมอนจะเนองมาจากตวจ�ากดนนเอง  ทงจ�ากด

และดฉนยนเรองขอตงโรงเรยนดวยความบรสทธใจ  โดยลมเรองของจ�ากด

ทเกยวกบกระทรวงธรรมการไปแลว  คดวาเรองจบแลวไมนาจะมอะไรอก  

เพราะเรากจะหาเลยงชพโดยสจรตของเราเอง โดยไมตองพงทางราชการ   

หลงจากยนเรองไปแลว จ�ากดทอดเวลาไวระยะหนง แลวจงคอยไปตดตาม  

ผคนทกระทรวงกชวยเหลอด  เรองคอย ๆ  ผานเรยบรอยมาโดยตลอด แตชา

มาก  อยางไรเสย โรงเรยนกเปดเทอมตนไมทนอยด  ตวเราเองกไมวาอะไร  

เพราะทางโรงเรยนเองยงไมเรยบรอย 100% ตามทเราตองการ  ยงจะตอง 

ท�าอะไรตออะไรแตงเตมอก จงปลอยเรองไวอกระยะหนงกอน

ทนภายหลงเมอไปตดตออก ปรากฏวาเรองไดเสนอรฐมนตรไปแลว

แตเงยบหายไป  จ�ากดไปอกหลายครง เขากบอกวาเรองยงไมผานออกมา   

หนก ๆ  เขาจ�ากดกลววาใบอนญาตจะออกไมทนเปดเทอมกลางจงไป

คะยนคะยอถามเขา มคนทสงสารจ�ากดมากระซบวาเขาเอาเรองของเราวางไว

ขางบนหลายครงแลว แตกลบลงไปอยขางใตทกท  ทาทางจะล�าบาก

118-147 chalop_2.indd 131 9/11/14 10:03 PM

132 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

รฐมนตรศกษาฯ ชวยตอนนน คณหลวงสนธสงครามชย (สนธ กมลนาวน) เปนรฐมนตร

กระทรวงธรรมการ แตทานไมคอยไดมากระทรวง เพราะมธระยงเกยวกบ

ทหารเรอของทานมากมาย รฐมนตรชวยจงท�าหนาทแทน  จ�ากดเพงรสกตว

วาเรองของเขายงไมจบ  อะไร ๆ  ดจะไมงายอยางทเขาคดเสยแลว  เรา

ปรกษากนแลวจงตดสนใจไปหาคณหลวงสนธฯ ทบานของทาน  เลาเรอง

ทงหมดใหทานฟง ทานกเหนใจและรบวาจะชวยเรา  ตอมาไมนานถงก�าหนด

วนททานไปกระทรวง  ทานจะท�าอยางไรไมทราบ แตผลดคอวาเรองของเรา

ผานออกมาเรยบรอย  พรรคพวกทกระทรวงฯ  รบสงขาวมาใหเราทราบกอน  

แตเราจะตองรอขนตอนอกเลกนอย แลวกระทรวงจะสงใบอนญาตมาใหเรา

เปนทางการเอง

หนงสอพมพชวยโฆษณาตลอดระยะเวลาเทอมตนทยงไมไดเปดสอน เรามเวลาตกแตงโรงเรยน

และท�าเรองตาง ๆ  ไดเสรจเรยบรอยบรบรณพรอมทจะใหคนชมได  การ

โฆษณาเรมตนโดยเราไมตองเสยคาใชจายเลย  หนงสอพมพหลายฉบบของ

พรรคพวกเราไดชวยเขยนขาวเกรนวาจะมโรงเรยนอนบาลประเภทมอนเตส-

ซอรเปดเปนแหงแรกในเรว ๆ  น ทนน ๆ   มคนสนใจมาขอชมสถานทและ

อปกรณตาง ๆ  ทกวน  สวนมากเปนพวกเจานายและคณพระคณหลวงตาง ๆ    

เราบอกวาเราคงจะเปดสอนไดแนในตนเทอมกลางน  ขอใหเขาคอยฟงขาว

จากหนงสอพมพ  ตอนนนเทอมกลางเปดวนท 5 กนยายน  เรารขาววาจะ 

ไดใบอนญาตแนแลว  แตในเมอเรายงไมไดรบเปนทางการ  เรากเปดรบ

นกเรยนไมได อยางไรกตามวนท 5 กนยายน  2483  เราเปดสอนเดกพรรคพวก 

เดยวกนสคนไปกอน เพราะกฎหมายมอยวาถาสอนถงเจดคนจะตองไดรบ

อนญาตกอน  

118-147 chalop_2.indd 132 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 133

นกเรยนรนแรกของดรโณทยานไดแก 1. ด.ญ. สรภณ สายประดษฐ   

ลกคณกหลาบ สายประดษฐ  (ไดเลขประจ�าตว 1)  2. ด.ญ. ชลธชา สวรรณทต  

ซงบานอยรวเดยวกบโรงเรยน  3. ด.ช. ปม และ 4. ด.ญ. ชลพร รงควร   

สองคนหลงนเปนบตรนายวรกจบรรหารและคณชลอ รงควร เจาของโรงพมพ 

อกษรนต ซงเปนทรจกกนดในหมนกเขยนสมยนน 

เปดเปนทางการเมอใบอนญาตซงลงวนท 5 กนยายน  มาถงในวนท 9 กนยายน  

2483 เราจงเปดรบสมครนกเรยนอยางเปนทางการ และถอเอาวนท 9  

กนยายน เปนวนเกดของโรงเรยนดรโณทยาน

จ�ากดมหนาทรบแขกและรบสมครนกเรยน เพราะดฉนลงมอสอนเอง  

โดยมคณวนยเปนผชวย  มคนมาชมการสอนอยเรอย ๆ   ขณะนนมนกเรยน

ประมาณ 15–16 คน  

น. ประภาสถตย มาสมภาษณคณกหลาบสงคณนงเยาว ประภาสถตย ซงใชนามปากกาวา “บว

หลวง” มาสมภาษณดฉน แลวเขยนเรองไปลงหนงสอพมพ เลาถงกจการของ

โรงเรยนดรโณทยาน  ตงแตนนมากเลยมคนมาขอชมกนใหญ  ภายในเวลา

ไมนานเราจงมนกเรยนครบจ�านวน 30 คนตามทเตรยมไว  ถงตอนนตอง 

หยดรบชวคราว รอใหปดเทอมจงจะท�าการขยายได  โชคดทคณซวฮอบงเอญ

เปลยนใจ ไมมาเปดโรงเรยนการบญชตามทตงใจไวแตเดม  เราจงขยบขยาย

ขนไปใชหองชนบนได  คราวนดฉนไมตองเตรยมงานคนเดยวแลว  มคน

ชวยท�าเครองใชเพมเตมส�าหรบนกเรยนอก 30 คน รวมเปน 60 คน และ 

ตอมาในเดอนกรกฎาคม 2484 ยงไมทนครบปทเปดสอนมา เรากมนกเรยน  

90 คน เตมตามทเราตองการแลว และไมคดขยายอก

118-147 chalop_2.indd 133 9/11/14 10:03 PM

134 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เปดโรงเรยนศรพลตถตอนนนบานเลขท 113 ของทรพยสนฯ  ซงอยรวเดยวกบโรงเรยนเรา 

ทางดานหลงวางลง  จ�ากดจงไปขอเชาและรอรวออกท�าใหเปนเขตเดยวกน   

จ�ากดและดฉนยายส�ามะโนครวจากบานคณพอมาอยทโรงเรยนเพอสะดวก

แกการดแล และจ�ากดไดรวมกบคณบญถน อตถากร และคณพระสนธวทยา- 

พฒน  ตงโรงเรยนสอนพเศษตอนเยนส�าหรบนกเรยนชนมธยม 7–8 โดยให 

ชอวา “โรงเรยนศรพลตถ” ณ บานเลขท 113 น 

ชวตของจ�ากดตอนนไดเปลยนไปอก มครอน ๆ  อกหลายคนมาชวย

สอนภาษาองกฤษบาง ภาษาไทยบาง และมเพอนนกเรยนองกฤษอก 2–3 คน  

มารวมดวยเสมอ  จงท�าใหมบรรยากาศคกคก ไดปราศรยพดคยกนสนกสนาน   

เราจงคดตงสนามแบดมนตนขน  ทกบายวนอาทตย เพอน ๆ  ซงสวนมากเปน

นกเรยนองกฤษจะมารวมเลนกนหลายคน  โดยตางกเอาแรกเกตและลก 

ขนไกของเขาเองมา  คนทชอบเลนเปนประจ�าคอคณบญมา วงศสวรรค และ  

ม.ร.ว. จร  คนทเลนกเลนกนไป ใครทไมเลนกดมน�าชาคยเฮฮากนไป  ตอน

ทอยบานคณพอนน พวกเพอน ๆ  เกรงใจ ไมกลาไปเอะอะกน  แตทโรงเรยน

นเราอยอยางอสระ เขาจงไมตองเกรงใจ เพราะตวดฉนเองกรจกทกคนอยแลว

บางวนบางคนทคยตดลม ไมตองหวงทางบาน และไมรงเกยจทจะ 

กนขาวกบไขเจยว กอยจน 2–3 ทมจงจะกลบ บอยครงทเราไปตอกนท 

ลมพนรมย และระยะนน แทบทกกลางวนวนเสาร มกจะไปกนอาหารรวม

กนทรานขจนเหลา หรอเยาวยนทเยาวราช  จ�ากดบอกวาชวตของเขาชวงนน

นบวามความสขมาก 

เขายงคงไปหาคณะคณเตยง และไปโรงพมพอกษรนตเปนประจ�า  

และเมอดฉนวาง ดฉนกไปกบเขาดวย อยางไรกตาม ถาดฉนไมไดไปกบเขา  

ไมวาจะไปทไหนกตาม เมอถงตอนกลางวน เขาจะกลบมากนอาหารกบดฉน

118-147 chalop_2.indd 134 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 135

เสมอ ตลอดเวลา 3 ปครงทดฉนไดมชวตอยกบจ�ากด เกอบจะพดไดวาเรา 

กนอาหารดวยกนทงสามมอทกวน  ดราวกบวาเขาจะมลางสงหรณวาในชาตน 

เขาจะไดมชวตอยรวมกบดฉนไมนานนก

โรงเรยนศรพลตถ แผนกสามญเมอโรงเรยนอนบาลตงมาไดปกวา ๆ  ผปกครองนกเรยนหลายคน 

มาขอรองใหเปดชน ป. 1 ตอ เพราะเขายงไมอยากยายลกไปอยโรงเรยนอน   

เราทนรบเราไมได จงขออนญาตกระทรวงเปดโรงเรยนสามญขนทบาน 

เลขท 113 ซงเปนโรงเรยนศรพลตถตอนเยนอยแลว  กระทรวงอนญาตให 

เปดเปนทางการในวนเปดเทอม 3 วนท 5 มกราคม 2485 แตตองใหใชชอ   

“โรงเรยนศรพลตถ แผนกสามญ” เพราะไปใชสถานทเดยวกนกบโรงเรยน

ศรพลตถ  เราไมรบนกเรยนจากทอน เพยงแตรบนกเรยนทจบจากโรงเรยน

อนบาลดรโณทยานเทานน  เราเปดเฉพาะชน ป. 1 กอน ทงทไดรบอนญาต

ใหเปดไดถงมธยม 6 และคดวาจะคอย ๆ  เปดเพมขนปละชนตอไป

คณพอของจ�ากดไมเหนดวยกบวธน  ทานบอกวา “กวาถวจะสก งา

กจะไหมเสยกอน” ดฉนเขาใจในความหวงดของทาน  ทานเกรงวาเราจะไป

ไมรอดทางดานการเงน คอถาเปดเพยงชนเดยว นกเรยนนอย รายไดจะไมพอ

กบรายจาย แตถารบนกเรยนหลาย ๆ  ชน จ�านวนนกเรยนมาก การเงนกคง 

จะด แตจ�ากดมอดมคตทยดมน  เขาอยากใหนกเรยนของเรามคณภาพทด   

ไมใชจะเอาแตปรมาณอยางเดยว  เพอวาโรงเรยนจะไดมชอเสยง  ถารบ

นกเรยนซงมาจากทตาง ๆ  กน ความรไมเสมอกน จะท�าใหคร ๆ  หนกใจใน

เรองการสอน  และเมอจบออกไปกจะไมมคณภาพด  การแกไขภายหลงจะ

ท�าไดยากมาก  แตตวเขาเองกเกรงใจดฉน  กลววาดฉนจะอดทนไมไหวตอ

ความล�าบากเรองการเงน ซงจะตองมตอไปอกหลายปกวาจะถงเวลาทจะเปด

118-147 chalop_2.indd 135 9/11/14 10:03 PM

136 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ชนมธยม 6 แตเมอดฉนรบรองวาดฉนเองกมความเหนเชนเดยวกบเขา และ

สญญาวาจะอดทนตอสกบความล�าบากทกชนดทจะมมา  เขากดใจมาก เรา

ตกลงจะรวมทกขดวยกน ไมวาทกขนนจะใหญยงเพยงใด เพอผลส�าเรจอนด

ในภายหนา

ญปนขนอยางไรกตาม เมอถงวนท 8 ธนวาคม 2484 กองทพญปนเขารกราน

ประเทศไทยเพยงไมถงเดอนกอนทโรงเรยนสามญของเราไดรบอนญาตให

เปดเปนทางการ  ทง ๆ  ททงสองโรงเรยนยงคงเปดตอไปตามปกต  แตชวต

จตใจของจ�ากดไมเปนปกตเสยแลว มนไดเปลยนแปลงไปอยางมาก และหลง

จากนน 1 ปกบ 3 เดอน คอในวนท 28 กมภาพนธ 2486 เขากเดนทางออก

จากประเทศไทย และไปจบชวตในประเทศจน

เนองจากเหตการณของสงครามโลกครงท 2 กระทรวงธรรมการสงให 

โรงเรยนอนบาลทกแหงปดในเดอนมถนายน 2486 (เมอจ�ากดไมอยแลว)  

และโรงเรยนสามญกถกสงใหปดในเดอนธนวาคม ปเดยวกน  โรงเรยนสามญ 

เปดใหมในเดอนพฤษภาคม 2487 แตแลวกตองปดอกในเดอนมถนายน   

แลวกปดเรอยไปจนกระทงสงครามสงบเมอเดอนสงหาคม 2488

จากวนาทแรกททราบวาญปนเขาเมองไทย  อารมณของจ�ากดดจะ

เปลยนไปในทนท  เขาท�าหนานวควขมวดครนคดอยตลอดเวลา  พดนอยลง

ไปมาก และเฝาเปดวทยฟงขาวตางประเทศ ฟงขาวสงครามดานยโรปทก

ระยะ  เมอไรไดขาวดของพนธมตรกใจชน และหนาตาแจมใสขนเลกนอย   

แตถาขาวไมดกยงกลดกลม  ของทเคยชอบ เชนหนงสอ กอานนอยลง เขาใจ

วาไมมสมาธ  พอจบอานไปไดไมนานกตองวาง การท�าสวนปลกตนไม

ดอกไมกวางมอไปเลย อยางดกไดแตเพยงเดนดเทานน  เคยเปดวทยฟงดนตร

118-147 chalop_2.indd 136 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 137

เพราะ ๆ  ของตางประเทศ กเปลยนไปฟงแตขาวอยางเดยว (ตอนนนรฐบาล

หามฟงวทยตางประเทศ แตผคนกแอบฟงกนทงนน)  สรปแลวความสขของ

จ�ากดสวนหนงทไดจากการชนชมของเหลานลดลงไปมากมาย

วางแผนหนออกนอกประเทศในทสดเขากบอกดฉนวา ถาเรายงอยในประเทศไทยกจะตองงอมอ 

งอเทา ท�าอะไรไมได แตถาเราไดออกไปนอกประเทศ  เราอาจจะมโอกาส

ไดรบใชชวยเหลอบานเมองไมมากกนอย  อยางไรกตาม หนทางทจะออกไป

นนมดมนเหลอเกน เพราะมนเปนเรองใหญโต และเราตงตนทศนย ไมมทน  

ไมมเครองมอ ไมมทางตดตอ  แตกระนนเขากไมลมความมงมน เขาถาม

ดฉนวาจะยนดไปกบเขาหรอเปลา  ดฉนตอบไดในทนทโดยไมตองคดเลยวา

จะไปทไหนเมอไร โดยวธใด ดฉนกจะขอไปกบเขาดวย  ดฉนไมเคยนกหวน

เกรงอะไรเลย ถามจ�ากดอยดวย แมจะตองเสยงภยและจะตกทกขไดยากสก

เพยงไหน ดฉนกจะทนและรวมทกขกบเขาทกประการ  แลวดฉนถามวา 

เราจะไปทไหนกนละ เขาวายงไง ๆ  กตองหาวธเลดลอดออกนอกประเทศให

ไดเสยกอนกแลวกน  เขาไปหาเพอน ๆ  นกเรยนองกฤษหลายคน โดยเฉพาะ

พวกทเปนนกบน ชวนใหเขาขบเครองบนออกไป แตไมมใครเหนดวย เกรง

วาจะเอาชวตไปทงเสยเปลา ๆ

จ�ากดผดหวงมาก แตกไมละความพยายาม ทก ๆ  เชาเขาตองออกจาก

บานไปส�ารวจวาทหารญปนอยทไหนกนบาง และท�าอะไรกน  เขาเทยว

ส�ารวจไปทวกรงเทพฯ ทเดยว  

เมอพนธมตรเขามาทงระเบดทกครง  รงขนจ�ากดจะตองไปส�ารวจด

วาญปนไดรบความเสยหายมากนอยแคไหน  เขาไปตดสทสากลดวยผาสเขยว

เหมอนทหารบกไวชดหนง บอกวาตองเตรยมไวใหพรอม เผอจะมประโยชน   

118-147 chalop_2.indd 137 9/11/14 10:03 PM

138 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

อาจจะมเวลาทจะตองปะปนไปกบพวกทหารกได  ดฉนเชอวาเขาคดอะไร

ตออะไรอกมากมาย  แตดฉนไมอยากจะซกไซกวนใจเขา เปนแตคอยรบฟง

เขาทกวน วาเขาไปไหนมา ไปหาใคร ไปท�าอะไร หรอเหนอะไรมาบาง

จ�ากดยงคงไปโรงพมพอกษรนตอย และไปหาคณเตยงบอยขน  เขา

จะบอกคณเตยงเรองคดอานออกนอกประเทศหรอไม ดฉนไมทราบ  แตเรอง

คดตอตานญปนนนเขารวมคดกนแน  จ�ากดรวบรวมเอาหลานชายรนหนม

ฉกรรจของคณเตยงมาไวทบานเราหลายคน  แลวยงตดตอชกชวนเดก

นกเรยนชายทมาเรยนพเศษทโรงเรยนศรพลตถตอนเยน และลกหลานของ

พวกพองคนอน ๆ  อก เขาบอกวาตองมอง ๆ  เตรยม ๆ  เอาไว เอะอะจะได

รวบรวมกนไดในทนท

โชคดทเกดเหตขนเคองใจเพอน ๆ  นกเรยนองกฤษทเคยมาครกครนเฮฮากนทโรงเรยนดรโณทยาน 

นน  เรมลดนอยไปเองโดยปรยาย เหตหนงกเพราะวาเพอน ๆ  ทกคนคงจะ

คดเหมอนกบเรา คอหมดสนก  เมอมองไปเหนทหารญปนทกหนทกแหง 

เตมเมอง แลวเกดความอดหนาระอาใจ  อกเหตหนงกดเหมอนวารฐบาลหาม

มการชมนมกนเกนเทานน ๆ  คน  อยางไรกตาม ตอนแรก ๆ  ยงมการพบปะ

กนทโรงเรยนดรโณทยานอย บาง คอทกครงทมเหตการณอะไรเกดขน  

เพอน ๆ  จะมาพบกนเองโดยมตองนดหมาย เมอพบกนแลวกอดทจะวจารณ

และดาใครตอใครไมได  ตอนหลงตางคดวาไมมประโยชนอะไรทจะท�า 

เชนนน และไมอยากเสยงตอการถกจบกม  การพบปะจงคอย ๆ  หางออกไป   

ตวจ�ากดเองนงเฉยเสย ไมสนบสนนหรอรบเราใหเพอน ๆ  มาพบกนอก  

เพราะเขาเรมคดไดวา ถาเขาจะออกไปจากประเทศจรง ๆ  แลว กจะตองคอย ๆ   

ท�าตวใหหาง ๆ  กบเพอน ๆ  ใหมากขน เพอวาเมอหายตวออกไปจรง ๆ  จะได

118-147 chalop_2.indd 138 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 139

ไมมใครสงเกตเหนหรอรสก จนกวาเวลาจะผานไปอกนานพอสมควร

แตกบเพอนบางคนทสนทสนมมากและยากทจะหยดการไปมาหาส ก

บงเอญเกดเหตขนเคองใจกนขน  คอวนหนงขณะทยงพบปะกนทโรงเรยน

ดรโณทยาน  คณประยรซงเหนวาจ�ากดมรายไดนอย  อยากจะชวยเหลอหรอ

อะไรท�านองนน  ไดเอยปากชวนจ�ากดไปท�างานทส�านกงานธนาคารชาตใน

ฐานะลกจาง  จ�ากดสนใจทางนและไปคลกคลอยกบเขาแทบทกวนอยแลว  

แตยงไมกลารบปาก หนมามองดฉนท�านองจะขอความเหน  ดฉนบอกไปใน

ทนทวาดฉนไมอยากใหจ�ากดไปเปนลกจางเขา อยากใหท�างานอสระของ

ตนเองมากกวา  คณประยรคงจะผดหวงมาก และโกรธดฉนมากดวย เขาพด

ประชดดฉนแบบปากตะไกรของเขา ดวยเสยงดงราวตวาดตอหนาเพอน ๆ   

หลายคนวา  “วาไงนะ ? ท�างานอสระหรอ ท�าอะไร ? ถบสามลอกอสระด

นะ !”

จ�ากดนงเงยบ จะคดอะไรไมทราบ  ดฉนโกรธสดขดจนพดไมออก

เหมอนกน ไดแตรองกรดออกมา และอยากจะขยเขาใหแหลกลงไปเดยวนน   

ใชวาดฉนจะไมทราบวาเขารกและเปนหวงจ�ากดดวยใจจรง  แตดฉนกยง 

ไมอยากใหจ�ากดไปท�างานกบเขาอยด  เพอน ๆ  พยายามพดหนเหใหเปนเรอง

อนไปเสย แตรอยราวในใจของเราไดเกดขนแลว  ดฉนเคยไปทส�านกงาน

ธนาคารชาตกบจ�ากดบอย ๆ  กไมไปอกเลย  สวนจ�ากดกคอย ๆ  ไปหางเขา

ทกท และคณประยรกหยดไปมาหาสทบานเราเชนเดยวกน  

อนทจรงคดไปแลวตองนบวาเราโชคดทมเหตการณเชนนนเกดขน  

มฉะนนกคงอกนานกวาเราจะคอย ๆ  แยกตวจากเขาไดส�าเรจ เพอไมใหเขา 

ร เรองทจ�ากดจะเดนทางออกนอกประเทศ  ยงถาจ�ากดไปท�างานกบคณ 

ประยรจรง ๆ  ตอนจะหายตวไปตางประเทศกยากทจะเกบเปนความลบได

อยางไรกตาม ดฉนไมถามจ�ากดหรอพดกบจ�ากดในเรองนเลย เพราะ

118-147 chalop_2.indd 139 9/11/14 10:03 PM

140 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

รดวาเขาอดอนตนใจอยแลว  คณประยรเปนเพอนสนททเขารกและเชอถอ

มากทสด และงานทเขาเสนอมานนทจรงกเปนงานทจ�ากดชอบ แตในเวลา

เดยวกนเขากไมอยากขดใจดฉน และเขากเหนเปนโอกาสทจะคอย ๆ  แยกตว

ออกมา เพอไปท�างานตามจดประสงคอนยงใหญของเขาแลว ดฉนเพยงแต

บอกจ�ากดวา ถงแมรายไดของเขาจะนอยเพยงไร ถงแมเราจะยากจนขนแคน

จนตองกดกอนเกลอกน  ดฉนกจะรวมกบเขาตลอดไป  เรองนขอใหเขา 

หมดหวงได

เรมไปหาทานปรดทนทหลงจากญปนเขาประเทศไทย ทานปรด พนมยงค ซงก�าลงด�ารง

ต�าแหนงรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง (แตภายหลงมความเหนขดแยงกบ

นายกรฐมนตรในเรองทจะใหญปนกเงน เลยถกยายใหไปเปนผส�าเรจราชการ

แทนพระองค) นน ไดคดอานตอตานญปนโดยวธใตดน  ทานปรกษาหารอ

อยางลบ ๆ  กบเพอนสนทและลกศษยลกหาททานไวใจได  ซงทงหมดนทาน

จะพบทละคน และมอบหมายใหแตละคนรบผดชอบในหนาทตาง ๆ  กน โดย

ไมมใครรวาคนอน ๆ  ก�าลงท�าอะไร  พวกททานมอบหมายงานเหลานเปน 

ผทมอทธพล มพรรคพวกมาก ไดแกพวกผแทนราษฎร และพวกขาราชการ

ในต�าแหนงส�าคญ ๆ  ซงจะใชอ�านาจใหเปนประโยชนในการนได  

การทจ�ากดเรมไปหาทานปรดนบแตแรกทญปนเขาเมองนน เพราะ

แนใจวาทานจะตองไมมความเหนคลอยตามรฐบาลขณะนนอยางแนนอน   

เมอพบกนหลายครงขน ทานกเรมไวใจและพดกบเขาเรองททานคดจะตง

ขบวนการใตดน แตตอนนนยงไมไดพดกนถงเรองการสงคนไปตางประเทศ

อยางทจ�ากดคดไวแตตนวาจะออกไปกบดฉน  แตเราท�าไมส�าเรจเพราะ

ขาดทนรอนและเครองมอ

118-147 chalop_2.indd 140 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 141

ทานปรด พนมยงค และคณพนศข ไดสงคณลลตา บตรสาวคนโต

ของทาน ซงมความเจรญทางสมองชากวาธรรมดา มาอยเปนนกเรยนพเศษ

ประจ�าทโรงเรยนดฉน  โดยจดพเลยงมาอยชวยดแลดวย เพอมใหเปนภาระ

ตอดฉนมากนก  ดฉนคดวาทานใชกระสนนดเดยวยงนกไดหลายตว คอ

นอกจากคณลลตาจะไดเปลยนบรรยากาศจากบานมาอยโรงเรยน ไดมเพอน

หลายคนแลว ทานยงไดชวยเราในเรองการเงนดวย  ยงกวานน ตอนน�าทวม

ใหญ พ.ศ. 2485  ทานไดจดสงเรอส�าปนล�าใหญมาใหเราล�าหนง และใหเรา 

พาคณลลตาไปเยยมบานอยางนอยวนเวนวน เพอไมใหเปนทนาสงสยในการ

ทจ�ากดไดไปหาทานบอยเชนนน  ดฉนยงจ�าได บางทเราตองแลนเรอผานไป

เฉยด ๆ  ทหารญปนทก�าลงฝกแถว  จ�ากดหนาตงขนมาทนท  ราวกบวาอยาก

จะขย�าพวกนนใหแหลกลาญ  

อาสาสมครเปนตวแทนออกจากประเทศการเตรยมการภายในประเทศซงกนเวลามากมายหลายเดอนนน  ดฉน

ขอเวนไมเลาในทน เพราะไมเกยวกบตวดฉน  แตพอถงตอนทจะตองเฟนหา

ตวคนทจะสงไปตดตอทางตางประเทศ โดยตงประเดนมงไปหา ม.ร.ว. เสนย   

ปราโมช  อครราชทตไทยในสหรฐอเมรกาขณะนนกอน เพราะคณเสนยได

ประกาศเปนทางการวาตวทานและพรรคพวกคนไทยอกมากในสหรฐฯ  ไม

ยอมฟงค�าสงรฐบาล  ในการนจะตองไดคนทมความสามารถจรง ๆ  เพราะจะ

เปนตวแทนของคณะตอตานญปนใตดน ไปตดตอทงรฐบาลจน อเมรกา และ

องกฤษ  ไดปรกษาหารอกนอยางกวางขวางในคณะพรรคกยงไมส�าเรจผล   

จ�ากดจงเสนอตวตอทานปรดรบจะท�าการน

ทานปรดคงจะตองลงเลใจอยไมนอยในการจะสงจ�ากดไปเสยงชวต

เชนนน  เพราะอนตรายมอยรอบดาน  กอนอนตองสงคนไปสอดแนมดทาง

118-147 chalop_2.indd 141 9/11/14 10:03 PM

142 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ดานชายแดนหลาย ๆ  จด วาตรงไหนมทหารญปนหรอสายลบของญปนอย

นอยทสด จ�ากดอาจถกจบหาวาเปนจารชน และถกประหารชวตกได  ซง

จ�ากดจะตองใชปฏภาณชวยตวเองเทาทจะสามารถท�าได–จะตองสบสวน 

ดวาเสนทางไหนบางทพอจะเลดลอดไปยงประเทศจนได เพราะบางแหงเมอ

หลดพนจากทหารญปนแลว อาจตองเดนทางผานปาเปลยว ซงเตมไปดวย

โจรผรายจนทคอยดกฆาชงทรพยของผเดนทาง หรอแมแตเมอออกไปถง 

เมองจนแลวกอาจถกทหารจนสงสยวาเปนจารชน จบยงเปาเสยอกกได   

อยางไรกตามจ�ากดเขยนไวในบนทกประจ�าวนของเขาวา “ถาถกจบไดใน

ขณะทเลดลอดเขาไป กพรอมทจะเสยสละเพอชาต” 

การทมงไปประเทศจนกเพราะจนเปนประเทศฝายสมพนธมตร คงจะ

ชวยเราตดตอกบอเมรกาและองกฤษได  คณหลย พนมยงค  นองชายทาน

ปรด เคยไปอยประเทศจนหลายป และกวางขวางในหมพวกพอคาจน ชวย

ไดมากในเรองทเกยวกบคนจน และอะไร ๆ  ทเกยวแกการเดนทางน  แตก

นยวาไดเคยมการสงชายเชอจนสองคนไปแลวหายสาบสญ เขาใจวาคง 

เสยชวตแลว  คณหลยไดเขยนแนะน�าไปยงเพอนทคนหมงอก  เผอวาจ�ากด

จะเดนทางไปทางนน และบอกวาทานร จกกบ ดร. ซง (T.V. Soong)  

รฐมนตรตางประเทศจน และภรยาเปนพสาวภรยาของเจยงไคเชค

สวนในดานอน ๆ  ทงหมด นอกจากเรองการเสยงชวตน  ทานปรด  

ยอมรบวาจ�ากดเหมาะสมในงานนทสด (ความเหนของทานมรายละเอยด 

อยในหนงสอ ชวประวตและงานเสรไทยของ นายจ�ากด พลางกร ของ ดร.  

ฉตรทพย นาถสภา)  ทานคดวาถาไมมอปสรรคอยางมากมาย  ภารกจ

ทงหมดควรจะเสรจสนภายใน 45 วน นบแตวนทเดนทางออกจากประเทศไทย  

แตถาเหตการณไมเปนไปตามทกะกนไว  จ�ากดอาจตองตกคางอยทนน

จนกวาสงครามจะสงบ ซงคาดวาคงเปนเวลาราว ๆ  สองป  ดงนนเมอตอน

118-147 chalop_2.indd 142 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 143

จ�ากดไปกราบลาทานทท�าเนยบทาชาง  ทานจงพดวา “เพอชาต เพอ 

Humanity นะคณ  เคราะหดทสดอก 45 วน คงไดพบกน เคราะหไมดนก  

อยางชาอกสองปกจะไดพบกน และเคราะหรายทสดกไดชอวาสละชวต 

เพอชาตไป”

ปวดราวในความเงยบนบจากวนทจ�ากดบอกดฉนวาเขาจะออกเดนทางไปนอกประเทศ

เปนการแนนอนแลว ทง ๆ  ทยงไมไดก�าหนดวน เรากเกอบจะไมไดพดกน

เลย จ�าไดวานงนง ๆ  อยดวยกนเสยเปนสวนมาก  คงเปนเพราะตางคน 

ตางคดหนก ไมเหมอนตอนทญป นเขาเมองไทยใหม ๆ   เมอจ�ากดคดจะ 

ออกไปครงแรกนนดฉนจะไปกบเขา แตคราวนเขาจะตองไปคนเดยว  ถงแม

จ�ากดหวงวาจะกลบมารบดฉนไดภายในเวลาประมาณ 45 วนกตาม แต 

ความจรงแลวตวเขาเองกมความหวงวาจะรอดชวตไดเพยงราว ๆ  50%  

เทานน  ดฉนรดวาเขาจะรสกปวดราวเพยงใดในการทจะตองจากกน  เขา

พยายามไมแสดงความรสก ไมพดอะไรออกมาทงนน  แตภายในใจนนเขา

คงจะตองพดอะไรตออะไรมากมายตลอดเวลา

ตวดฉนเองกเชนกน  ไมเคยแสดงความอาลยอาวรณใหเขาเหนมาก

นก  มแตพดใหก�าลงใจ สนบสนนเขา ยนดทเขาจะไดท�าสงทเขาปรารถนา

อยางมากมานานแลว และพดถงผลส�าเรจทไดรบ ซงจะท�าใหเขามความสข 

และภาคภมใจไปทงชาต  ทงนกเพราะไมอยากใหเขากระอกกระอวนใจ   

ไหน ๆ  กตดสนใจเดดขาดวาจะไปแลว ไมมการเปลยนแปลงอะไรไดอก  

ฉะนนจะพดหรอท�าอะไรทขดตอเรองนกจะหามประโยชนอนใดไม รงแต

จะท�าใหเขากลมใจ ไมสบายใจไปเปลา ๆ   สงทเราตางคนพดกนซ�าแลว 

ซ�าเลากคอใหระวงดแลรกษาตวเองใหดเทานน แตแนละ ลบหลงจ�ากดแลว

118-147 chalop_2.indd 143 9/11/14 10:03 PM

144 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ดฉนกไมสามารถจะกลนน�าตาไวได เพราะคดไปรอยแปดพนประการ กลว

เหลอเกนวาเขาจะตองเสยชวตดวยอนตรายอยางใดอยางหนงระหวางการ 

เดนทาง  ดงไดกลาวไวแลวขางตน  ดฉนเชอวาลบหลงดฉน จ�ากดกคงจะ

เปนเชนเดยวกน

ในใจจรงนน จ�ากดคงอยากใหดฉนไปกบเขาเหลอเกน แตการเดนทาง

แบบน เขายงไมทราบวาตวเองจะสามารถหลบหลกปลอดภยไปไดหรอไม  

ฉะนนถาดฉนไปดวยกอาจจะไดรบอนตราย  อนง ถาไมมดฉนเขาอาจจะ 

ท�าอะไร ๆ  ไดคลองตว  ดฉนเองกตองยอมรบความจรงวาจะตองกลายเปน

ตวถวงแกเขา  แตสงเดยวทดฉนอยากท�ากคอเพยงจะไปเปนเพอนเขา เปน 

ทปรกษาและคอยเปนก�าลงใจใหเขา เพอใหเขาไมตองหวงหนาพะวงหลงดวย

เทานน  นอกจากนแลว ถาเขาเกดเจบปวยระหวางการเดนทาง  ดฉนจะได

คอยชวยรกษาพยาบาลดวย

หาคนพดจนไดไปดวยคณะพรรคคดกนวา จ�ากดควรจะมใครทพดภาษาจนไดไปดวยสกคน  

เผอจะไดเปนประโยชนตอนเขาแดนจน  คณหลยเลยไปพานายไพศาล  

ตระกลล มา  บอกวาจ�ากดอยากจะจางเขาไปเปนลาม เพราะจ�ากดเปนพอคา

จะไปตดตอซอขายสนคาหลายอยาง  ในยามสงครามนน ถาใครโชคด  

คาขายถกเรองถกเวลา อาจจะเปนเศรษฐขนไดในทนท คณไพศาลอาจโชคด

ไปดวย  คณไพศาลตกลง แตขอใหเราจายเงนใหบดาของเขาเดอนละ  

100 บาท จนกวาเขาจะกลบมา  ดฉนจงมหนาทเซนเชคทกเดอนตามสญญา  

แตไมไดออกเงนเอง  คณหลยเอาเงนจากไหนมาเขาบญชใหกไมทราบ

118-147 chalop_2.indd 144 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 145

ท�าสญญาปลอมนอกจากนทานปรด ยงจดการใหท�าสญญาขนระหวางจ�ากดกบพอคา

ขาวคนหนง ความวาไดมอบใหจ�ากดเปนตวแทนจดการซอ-ขายขาว  ทงน

เพอใหเปนหลกฐานอางอง ถามขาวรวไหลออกไปเรองทจ�ากดเดนทางออก

นอกประเทศ แตสญญานท�าเสรจไมทน  จ�ากดออกเดนทางไปเสยกอนแลว   

ทานปรดเลยใหดฉนปลอมลายเซนของจ�ากดลงในสญญานน  ยงจ�าไดดวา

ทานใหดฉนลองเซนลงในกระดาษเปลาตงหลายสบครง  พอเหนวาเขยนได

เหมอนและเหมาะดแลว กสอดสญญานนใหดฉนเซนปบลงไปเลย

เรมเตรยมการเดนทางวนท 22 กมภาพนธ 2486  จ�ากดโทรเลขถงคณเตยง ศรขนธ วา 

เสร นวลมณ (หลานชายคณเตยงซงอยกบดฉน) จะไปหา ขออยาไดไปไหน   

แลวรงขนกสงเสรถอจดหมายไปบอกคณเตยงวาจ�ากดจะตองไปฮานอยดวน  

ใหเตรยมรถยนตมารบทสถานรถไฟอดรธาน ในเยนวนท 1 มนาคม 2486  

และใหจดจางรถทจะไปอนโดจนใหดวย

เชาวนท 28 กมภาพนธ 2486 จ�ากด ดฉน และอศน พลจนทร (ญาต

ดฉน) ขนรถสามลอไปสถานหวล�าโพง คณหลยมายนคอยสงอยแลว  เราไป

คางคนทโรงแรมไทยพฒนา นครราชสมา แลวรงเชาเดนทางตอไป พอไป

ถงขอนแกน เหนคณเตยงยนรอรบอยทชานชาลา  เธอเดาถกวาจ�ากดคงจะไป

จงกง ใจรอน คอยไมไหว จงมาดกทขอนแกน รถไฟไปถงอดรธาน 17.45 น.   

คณเตยงสงรถบสของเธอเองมารบ แลวเดนทางตอไปถงสกลนครราว 1.30 น.  

ของวนท 1 และเรานอนทบานคณเตยงในคนนน

118-147 chalop_2.indd 145 9/11/14 10:03 PM

146 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

คณเตยงจดทกสงใหพรอมวนท 2 มนาคม 2486  เวลาประมาณบายโมง เราขนรถบสของ 

คณเตยงไปนครพนม โดยมพวกพองลกหลานของคณเตยงขอตดไปเทยวดวย

เตมรถ ซงเราเหนวาดเหมอนกน จะไดดเปนเรองธรรมดา 

ไปถงนครพนม พกทโรงแรมไทยสวาง  รงขนวนท 3 คณเตยงไป 

ขอใบรบรองแพทยมา 5 ใบ ส�าหรบตวคณเตยงเอง  คณนวาส (ภรยาคณ 

เตยง)  คณไพศาล  จ�ากด และดฉน เพอจะขามเขาเขตอนโดจน และไป 

ขอใหขาหลวงจงหวดนครพนม หลวงปรวรรตวรวจตร (จนทร เจรญชย)  

พชายคณบณย เจรญชย และเปนญาตคณเตยงดวย ชวยอ�านวยความสะดวก

ตาง ๆ  ในการทเราจะขามฟากไป  คณหลวงไดเขยนจดหมายถงนายอ�าเภอ

เมอง ใหออกใบแสดงสญชาตใหคณเตยง คณนวาส และดฉน เพอจะได 

ขามฟากไปสงจ�ากดและกลบเขามาได  แลวเรากลงเรอแจว ขามแมน�าโขง

ไปยงทาแขก

บนทกความในใจเราไปกนอาหารกลางวน และนงพกผอนทโรงแรมจนเลก ๆ  แหงหนง  

สกปรกมาก ไมมทงน�าประปาและไฟฟา เวลาทเราจะจากกนจรง ๆ  ก�าลงจะ

มาถงอยแลว จ�ากดบนทกไวตอนนวา 

“ขาพเจาเปนหวงภรรยาของขาพเจามาก แตในขณะเดยวกน  ขาพเจา

กรสกวาขาพเจาตองกดฟนกาวหนาตอไปเพอกชาต จะถอยสกกาวเดยวก 

ไมได  ความรกชาตและความรกเมย ไดตอสกนพกใหญในดวงใจอนหมกมน

ของขาพเจา  ขาพเจาปลอยใหความรกเมยเขาครอบง�าจตใจครหนง ในขณะ

ทรางกายของขาพเจาก�าลงเดนไปตามวถกชาตทก�าหนดไวแลว” 

118-147 chalop_2.indd 146 9/11/14 10:03 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 147

จากกน–ชวนรนดรราว ๆ  15 น. พวกเราทงหมดเดนออกจากโรงแรมนน  ตรงไปยงฝง 

แมน�าโขงอนสงชน ซงปลายสดของบนไดอนหนงมเรอแจวทมประทน 

ล�าหนงจอดคอยอย  จ�ากดตามลงมาสงเราดวย  เขาจบมอดฉนบบเบา ๆ  และ

พดวา “อยด ๆ  นะ”  ตวดฉนเองนนพดอะไรไมออกเลย  มนเปนประสบการณ 

ทแปลกทสด คอกอนหนานตลอดเวลาทเรารวาจะตองจากกนนน  เราไมได

พดอะไรกน ไมไดสงเสยกนเรองอะไรทงนน  เพราะทกสงดจะไรความ

ส�าคญเสยหมดแลว  แตเรากพดกนในดวงใจ  ทงอกทงใจของดฉนนนด

เหมอนมอะไรทหนกแสนหนกมาบบและทบอย  

แตพอถงตอนนการณกลบกลายตรงขาม หวใจของดฉนนนดเหมอน

ไมมอะไรอยเลย มนวางเปลาและเบาหววเสยจนบอกไมถก  ดฉนอยากจะ

กอดจ�ากดไวใหแนนทสดและใหเขากอดดฉนแนน ๆ  ดวย  เพอใหก�าลงใจ

แกกนและกน อยากจะซบลงบนอกของเขา และรองไหเสยใหคมกบทได 

อดอนไวเปนเวลาอนยาวนาน แตกท�าไมได  จ�าตองกล�ากลนอดกลนตอไป

อกดวยความรสกทแสนจะปวดราว  ดฉนไดแตเพยงบบมอของเขาตอบ  คด

วาบบแรงทสดแลว  แตกคงจะไมแรง เพราะไมมแรงเหลออยเลย  ตอนน

ไมใชหวใจเทานนทเบาหวว มนเบาไปหมดทวรางกาย  ดฉนรวบรวมก�าลง

ครงสดทาย สลดมอออกจากมอของจ�ากด แลววงเขาไปในประทนเรอโดย

ไมหนกลบไปมองเขาอก  จนกระทง 2–3 อดใจ เมอเรอเรมออก ดฉนจง 

โผลหนาจากประทนมองดเขา ซงเขากก�าลงจองมองดดฉนเชนเดยวกน  เรา

มองดกนจนกระทงเรอเลยวโคงไป และเรากไมสามารถมองเหนกนไดอก 

ตอไปแลว–ชวนรนดร

118-147 chalop_2.indd 147 9/11/14 10:03 PM

148 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

มชฌมวยตอนปลาย

ไปคอยฟงขาวทหวหนกอนทจ�ำกดจะเดนทำงออกจำกประเทศไทยเพอไปประเทศจนในเรอง

งำนเสรไทยนน  ไดไปกรำบลำทำนปรด และทำนพดกบเขำวำถำโชคดอก  

45 วนคงจะไดพบกน โดยหมำยควำมวำถำจ�ำกดไปถงประเทศจนไดส�ำเรจ  

จะตดตอขอใหทำงสมพนธมตรสงเครองบนทะเลมำรบพวกเรำออกนอก

ประเทศ  ทำนจงสงใหคณพนศขและดฉนจดเสอผำ 1 ชด เสอนอน 1 ตว  

และแปรงสฟน ยำสฟน  ใสกระเปำเลกเตรยมพรอมไว

จ�ำกดออกจำกบำนวนท 28 กมภำพนธ 2486  ถำคดเวลำ 45 วน  

กควรจะเปนประมำณกลำงเดอนเมษำยน ฉะนนรำว ๆ  วนท 10 เมษำยน  

(จ�ำไมไดแน)  คณพนศขพำดฉนและญำตพนองลกหลำนหลำยคนไปหวหน  

ท�ำทเหมอนไปตำกอำกำศอยำงธรรมดำ  คนอน ๆ  ไมมใครรนอกจำกเรำ 

สองคน  ทหวหนเรำไปอยในวงไกลกงวล เพรำะทำนปรดเปนผส�ำเรจ

รำชกำรแทนพระองค  ถำไปหวหนกควรจะตองไปพกทนน  แตทำนปรด 

ไมไดอยหวหนดวยตลอด  เพยงแตไปเยยมเทำนน เพรำะมงำนเสรไทยทจะ

ตองพบใครตอใครมำกมำยทำงกรงเทพฯ

ทก ๆ  วน ใครจะไปเทยวไหนกตำม แตคณพนศขกบดฉนจะนงคยกน

ในททมองเหนทะเลไดมำกทสด  เรำจะคอยจองมองไปไกลในทะเล ซงเปน

จดนดแนะทจะใหเขำมำรบ  ไมมผใดสงสยเพรำะเหนเปนของธรรมดำ  แต

อยไปตงหลำยวนกยงไมมวแววอะไรเลย

ครนแลวประมำณวนท 16 เมษำยน ทำนปรดใหคณถวล อดล กบ 

ใครอกจ�ำไมได เอำวทยเครองหนงไปจำกกรงเทพฯ เพรำะไมแนใจวำเรำ 

จะมวทยฟงหรอเปลำ  เขำบอกวำคนวนกอนทเขำจะมำนน  มขำวทำงวทย

148-224 chalop_3.indd 148 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 149

จำกจงกง ควำมวำจ�ำกดไดไปถงจงกงแลว  เขำประกำศดวยวำจะพดซ�ำ 

อกครงในคนวนทเขำมำถงนน ฉะนนพวกเรำกจงไปฟงดวยกน  ดฉนกได

ยนกบหตวเองดวย ใจควำมวำดงน 

“อำจำงและอำล ไดมำถงทนเรยบรอยแลว ขอใหพนองชำวไทยอยำ

ไดวตกกงวลเลย”

นนเปนขำวของจ�ำกดทดฉนไดรบเปนครงแรก ท�ำใหดใจมำกทสด  

เพรำะควำมหวนเกรงวำเขำจะถกฆำตำยเสยระหวำงกำรเดนทำงนนไดหมด

ไปโดยสนเชงแลว  ตอไปกคำดวำคงจะมขำวดตำมมำบำง โดยหำรไมวำขำว

ครงแรกนนกเปนขำวครงสดทำยดวย ! 

พอถงวนเกดดฉน 19 พฤศจกำยน 2486 ทำนปรดมำทโรงเรยน เอำ

ของขวญมำใหเปนขนเงนใบใหญ มพำนรอง และทพพครบชดส�ำหรบ 

ใสบำตร  ทำนคงจะทรำบแลววำจ�ำกดถงแกกรรมเมอ 7 ตลำคม 2486 และ 

คงจะสงสำรดฉน แตตวดฉนเองนนไมทรำบจนกระทงสงครำมเลกแลว  

(สงหำคม 2488) ยงจ�ำไดวำตอนนนน�ำทวมอก แตไมมำกถงกบตองใชเรอ 

อยำงเมอป 2485  กำรจะเดนไปหองรบแขกอกตกหนงนนจะตองไตสะพำน

ไป  ดฉนจงจ�ำเปนตองตอนรบทำนปรดในหองเรยนอนบำล  เกำอตวใหญ

ธรรมดำไมม  ตวเลกของเดก ๆ  ทำนกนงไมได เลยตองเชญใหนงบนโตะ

เรยนอนบำล

ขนของไปเกบตางจงหวดเมอโรงเรยนทกแหงตองปดเนองจำกสงครำม ดฉนไดเกบหนงสอของ 

จ�ำกดซงมอยกวำ 1,000 เลม กบเอกสำรส�ำคญ ๆ  พรอมทงปรญญำบตร 

และรปตำง ๆ  ของเขำทงหมดบรรทกลงเรอเอำไปเกบไวทบำนคณพอท

จงหวดสมทรสงครำม โดยเกรงวำโรงเรยนอำจจะถกระเบดไฟไหมหมด ทำง

148-224 chalop_3.indd 149 9/11/14 10:04 PM

150 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ตำงจงหวดนำจะปลอดภยกวำ

สวนตวดฉนนนไปอยกบครอบครวทำนปรดเปนสวนใหญ แตกกลบ

ไปดโรงเรยนบำง ซงทจรงไมตองหวง เพรำะจ�ำกดเอำเดกหนม ๆ  หลำนชำย

ของคณเตยง ศรขนธ มำอยดวยหลำยคน โดยเผอไววำอำจตองเรยกใช

เปนกำรดวนเรองงำนใตดน

ไมนำนหลงจำกนนเกดเหตรำยทไมเคยนกฝนขน คอไฟไหมบำนท

จงหวดสมทรสงครำมหมดทงหลง ไดควำมวำบำนของเรำอยตดกบบำน 

ตนเพลง จงขนของออกมำไมไดเทำไร

ดฉนตองไปชวยคณพอและนำยจดกำรเรองตำง ๆ  ทกอยำง และเมอ

พวกลกโต ๆ  ตองกลบกรงเทพฯ กนหมด เพรำะมงำนตองท�ำ ดฉนกเลยตอง

อยเปนเพอนคณพอและนำยตอไป โดยทำนเจำอำวำสวดบำนแหลมให

ครอบครวเรำอยในโรงเรยนนกธรรมทงหลง ระหวำงทก�ำลงสรำงบำน

ชวครำวอย

ระยะนนพอดกบทเจำคณพหลพลพยหเสนำอพยพครอบครวไปอยท

จงหวดสมทรสำคร ซงอยใกลกบสมทรสงครำม  พอทำนรวำดฉนไปอย 

ทนนเลยขอสงลกหำคนมำอยเพอเรยนดวย เพรำะเดก ๆ  วำงไมมอะไรจะท�ำ  

แตกอยเพยงระยะหนง  พอทำนอพยพไปอยทอนกมำรบกลบไป  ดฉน 

เหนวำทำงคณพอนนอะไร ๆ  เขำรปเขำรอยพอสมควรแลว กจงกรำบลำกลบ

เขำกรงเทพฯ

มาอยบานทานปรด–ท�างานธนาคารเอเซยหลงจำกนทำนปรดใหคณพนศขมำรบดฉนไปคำงทบำนทำนบอย ๆ    

และตอนหลงเมอเครองบนมำทงระเบดถขน ไมปลอดภยแกเดก ๆ   กระทรวง 

ศกษำฯ จงสงปดโรงเรยนทกแหง  ทำนไมอยำกใหดฉนอยคนเดยว เลยมำ

148-224 chalop_3.indd 150 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 151

รบไปอยกบครอบครวของทำนเปนกำรถำวร  ยงกวำนนทำนเกรงวำดฉนอย

วำง ๆ  อำจจะคดมำก เลยจดใหไปท�ำงำนทธนำคำรเอเซย ในต�ำแหนงผชวย

สมหบญช แทนคณทพยำ ณ ปอมเพชร พสะใภของคณพนศข ซงลำไป

คลอดบตร และไมคดวำจะกลบมำท�ำงำนอก  ฉะนนเมอคณพนศขและลก ๆ   

อพยพตำมเสดจสมเดจพระพนวสสำฯ ไปอยทนนทบร  แลวตอนหลงไปอย

ทอยธยำ ตอนแรก ๆ  นนดฉนยงท�ำงำนอย จงไปดวยไมได แตไดตดตำมทำน

ปรดไปเยยมคณะอพยพทก ๆ  สดสปดำห

ระหวำงนนเศรษฐกจก�ำลงปนปวน  บรรดำธนำคำรถกกระทบกระเทอน 

มำก ทำนปรดเปนหวง ใหทำงธนำคำรเอเซยท�ำรำยงำนสรปแสดงยอดเงน

แตละวนใหดฉนเอำมำใหทำนด  ตอนนนทกวนดฉนรบประทำนอำหำรเยน

กบทำนปรดและคณเทยง จนดำวฒน ซงมำอยเปนเพอนทำน  ทำนปรด 

รบประทำนอำหำรนอยมำก ตรงขำมกบดฉนซงเจรญอำหำร และเปนคนกนชำ 

เสยดวย  ทกครงททำนอมกอน ทำนจะบอกวำ “คณฉลบเชญตำมสบำยนะ”   

ดฉนตองหวเรำะกบคณเทยงเสมอ และพยำยำมหำหนทำงหลกเลยงไมกน

อำหำรกบทำน  หลำยครงทดฉนแวะกนเสยกอนทบำงล�ำพ และกลบมำ 

พดปดกบทำนวำไปกนกบเพอนมำแลว  ดฉนจะไถลไปไหนนำนนกกไมได  

เพรำะตองเอำรำยงำนธนำคำรมำสงทำน

ปญหาธนบตร 1000 บาทสมยนนรฐบำลออกธนบตร 1000 บำท ซงคนไมนยมเลย หลำยคนท

ไมศรทธำไดเอำมำขำยกนแถว ๆ  ธนำคำรเอเซยในรำคำใบละ 500 บำทเทำนน  

โดยยอมขำดทน 500 บำท เพรำะคดวำดกวำทจะสญเปลำ  ทำนปรดทรำบ 

เรองนจงใหดฉนไปดบญชของทำนทธนำคำรเอเซยซงทำงมหำวทยำลยได

ฝำกไวเปนเงนเดอนของทำน แตทำนไมเคยเบกมำใชเลย วำมเงนเทำไรแลว   

148-224 chalop_3.indd 151 9/11/14 10:04 PM

152 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ทำนจะเซนเชคยกเงนทงหมดใหดฉน เพอดฉนจะไดเอำไปซอธนบตร 1000  

บำท ในรำคำ 500 บำทมำเกบไว  แลวภำยในเดอนนนๆ จะไดก�ำไรถง 

เทำตว  ดฉนถำมวำท�ำไมทำนถงไมซอเอำไวเสยเอง  ทำนตอบวำทำน 

ท�ำอยำงนนไมได  เพรำะทำนตองเชอมนในรฐบำลททำนสนบสนนอย  

(ทง ๆ  ททำนไมเหนดวยเลยมำแตตน)  ดฉนกรำบเรยนทำนวำดฉนอยกบ

ทำนไมตองเสยคำใชจำยอะไรเลย และเงนเดอนจำกธนำคำรกไดมำกอยแลว 

ไมทรำบวำจะเอำเงนไปท�ำอะไร เอำไวใหดฉนเดอดรอนเรองเงนจงจะกรำบ

ขอรบกวนทำนเอง  ทำนยมและบอกวำ “ถำอยำงนนกตำมใจคณ” พอถง

ก�ำหนดเวลำททำนบอก พวกคนทซอธนบตรไวในรำคำเพยงใบละ 500 บำท  

กไดก�ำไรเทำตวจรง ๆ

ท�ากญแจเซฟธนาคารหายขณะท�ำงำนทธนำคำรเอเซย ดฉนตองรบผดชอบเกบกญแจเซฟไว 

ดอกหนงดวย คอเกบกนสำมคน ผจดกำร สมหบญช และดฉน ตองไขพรอม

กนทงสำมดอก เซฟจงจะเปดได  สมยนนผจดกำรคอ คณหลวงประเจด

อกษรลกษณ (สมโภช อศวนนท) และตอมำคอ  คณปพำฬ  บญ-หลง   

วนหนงเปนวนอำทตย  ดฉนรสกวำไดท�ำกญแจเซฟหำย  จงรบไปกรำบเรยน

ทำนปรด ทำนตกใจ แตกไมไดต�ำหนอะไรดฉนเลย  ทำนสงสำรดฉนและ

พดในท�ำนองวำจตใจของดฉนไมอยกบเนอกบตว คงเกยวกบกำรทจ�ำกด 

จำกไป  แททจรงแลว ดฉนเปนคนขหลงขลมในสนดำนเองตำงหำก !  ทำน

ปรดบอกวำตองท�ำเรองดวนสองอยำง คออยำงหนงไปตำมตวชำงมำเตรยม

ระเบดเซฟ เพรำะรงขนจะเปนวนจนทร  อกอยำงหนงใหดฉนคอย ๆ  คด

ล�ำดบเหตกำรณใหดวำอำจจะทงกญแจไวทใดบำง

148-224 chalop_3.indd 152 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 153

เทำนนแหละ ดฉนฉกคดขนไดทนทวำวำงทงไวบนโตะท�ำงำนนนเอง   

และเรยนทำนวำมเจำหนำทธนำคำรผชำยจนคนหนงชออำซ เปนคนทท�ำงำน

มำนำนมำกแลว และเปนคนทมอธยำศยใจคอดเหลอเกน  ในต�ำแหนงนน 

ทจรงกเปนลกนองของดฉน แตดฉนไดพงพำอำศยเขำเสมอในหลำยเรอง   

โดยเฉพำะในเรองเกยวกบตวหนงสอและตวเลขภำษำจน เพรำะธนำคำรเอเซย 

อนญำตใหเขยนเชคและเซนชอเปนภำษำจนได และดฉนเปนคนตรวจเชค

กอนทจะสงใหสมหบญช  อำซกลบบำนชำกวำใคร ๆ  เขำใจวำเขำคงจะเกบ

กญแจไวให  ทำนปรดสบไดควำมวำอำซอพยพไปอยในคลองไกลมำก จง

ใหคนไปตำมเพอนของอำซมำ และใหพำดฉนลงเรอเชำพเศษไปบำนอำซ   

พอเรอไปจอดหนำบำน อำซกยกกญแจออกมำสงใหเลย  ดฉนไมร จะ

ขอบคณเขำอยำงไรดจงจะสมกบทเขำไดชวยยกภเขำออกไปจำกอกได  ทำน

ปรดคงไมอยำกใหดฉนตองกงวลใจอก เลยบอกผจดกำรใหมอบกญแจดอก

นนใหคนอนเกบตอไป

ชวยฟงวทยและถอดรหสระหวำงสงครำมโลกครงท 2 ททำนปรดไดกอตงคณะเสรไทยใตดน

ขนนน  ทกคนทเกยวของตองผำนชวตไปวนหนง ๆ  ดวยควำมประหวน 

พรนพรง  ไมทรำบวำวนไหนญปนจะคนพบควำมจรงและอำจจะถกลงโทษ

ถงตำยได–ทำนปรดเปนผส�ำเรจรำชกำรแทนพระองคแตผเดยว ตองดแล

ควำมปลอดภยของพระบรมวงศำนวงศทกพระองค (พระรำชชนน ในหลวง

รชกำลท 8 และพนองยงอยทสวตเซอรแลนด) คณพนศขจงชวยแบงเบำ 

ภำระอนหนกสวนหนงของทำนปรด  โดยตำมเสดจสมเดจพระพนวสสำฯ  

ไปทกแหงและจดตวเองใหมหนำทไปเฝำทกวนมไดขำดเลย  สวนทำนปรด

กเดนทำงไปเขำเฝำทกปลำยสปดำหตลอดเวลำจนกระทงเสดจกลบพระนคร  

148-224 chalop_3.indd 153 9/11/14 10:04 PM

154 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

โดยทในระยะแรกดฉนกไดตดตำมทำนไปดวยดงไดเลำมำแลว

จ�ำไดวำกอนทคณพนศขจะอพยพไปนน  วนอำทตยวนหนง คณจรญ  

สบแสง และภรยำมำเยยม  ดฉนกรวมคยดวย  ทำนปรดไดแจกกระดำษ  

ดนสอ และพจนำนกรม (Concise Oxford) ใหเรำทกคน  คอยจดขำววทย 

ซงพนธมตรก�ำลงจะสงมำเปนรหสตวเลข  ทำนเปดวทยใหดงพอทเรำจะ

ไดยนทกคน  เรำตำงคนตำงจดเปนวรรค ๆ  ตำมทเขำบอกมำ แลวเอำตวเลข

มำทวนกน  พอตรงกนทกคนแลวกเปดปทำนกรมถอดรหส  ดเหมอนตว

หรอวรรคแรกบอกหนำในปทำนกรม เชนหนำ 8 หนำ 25 ตอไปบอกค�ำ 

หรอบรรทดท อะไรท�ำนองน  ชวยกนหำ พอส�ำเรจแลวไดใจควำมวำเขำจะ

มำทงระเบดในคนนน ขอใหพวกเรำออกไปใหหำงจดส�ำคญ ๆ  (ทใคร ๆ  กร

อยแลว) ทำนปรดโมโหใหญ คดวำจะเปนเรองส�ำคญอะไร หรอจะใหด�ำเนน

กำรอยำงไร  ทำนวำ “ไมหนหรอก จะตำยกใหตำยไป”  ปรำกฏวำครงหนง

ลกระเบดลงมำถกเรอนไมสองชนรมน�ำในบรเวณท�ำเนยบทำชำง (ทพก 

ของทำน) พงจมน�ำไปเลย  เครำะหดทตอนนนไมมคนอยในบำนนน  ตกท

ดฉนพกอยหำงจำกบำนนนเลกนอย  ท�ำเนยบทำชำงอยตรงขำมกบสถำน

รถไฟบำงกอกนอย ฉะนนลกระเบดยอมจะพลำดเปำมำลงทบำนทำนไดอยำง

งำยดำย

ดฉนอยทบำนทำนปรดไดรบควำมสะดวกสบำยทกอยำง  นกในใจวำ

เรำไมเคยท�ำอะไรใหทำนเลย  พอดเปนวนกอนปใหม  ตงใจแนวแนวำรงขน

วนปใหมนนจะตองตนเชำเปนพเศษไปกรำบขอพรทำน (ดฉนตนสำยเปน

กจวตร) แตทไหนได  ยงไมทนจะเชำดเลย ทำนมำเคำะประต  พอดฉน 

เปดออกไป  ทำนสงซองหนงซงมธนบตรอยในนนให (จ�ำไมไดวำเทำไร)  

พรอมกบพดวำ Happy New Year  ทำนบอกวำทำนไดใหของขวญคนในบำน 

ครบหมดทกคนแลว คอยเทำไรกไมเหนดฉนตนสกท เลยตองเคำะเรยก  

148-224 chalop_3.indd 154 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 155

และตองขอโทษดวย เพรำะทำนมธระอนจะตองท�ำอก  ดฉนอำยแทบจะมด 

แผนดนไปเลย  ไดแตกรำบขอบพระคณทำน และกรำบ Happy New Year 

แกทำนดวยเทำนน (สมยนยงไมมกำรบญญตศพทวำ “สขสนตวนปใหม”  

ไว)

ระยะนนเครองบนพนธมตรบนมำทงระเบดตอนกลำงวนดวย   

ธนำคำรจงเปดท�ำกำรชวง 9–13 น. เทำนน แตธนำคำรเอเซยนบวำมกจกำร 

มำกพอใช  คนแนนทกวน  สมดบญชเลมใหญและหนกมำก  ทดฉนตอง

ตรวจและลงชอนน เขำเอำมำสม ๆ  กนบนโตะดฉนสงทวมหว  ดฉนไมเคย

มเวลำไดเงยหนำดอะไรเลย กมหนำกมตำกบสมดนนไปทละเลม  พอจบ 

เลมสดทำยกพอด 13 น. ทกวน 

เวลำเครองบนมำ ดฉนเคยไปเขำหลมหลบภยทบำนเพอนซงอยใกล ๆ   

กนนนกม  แตตอนกลำงคนจะมกำรทงระเบดบอยกวำตอนกลำงวนมำก  ท

บำนทำนปรดมหลมหลบภยอยใตถน  ครอบครวคณหลวงศภชลำศย  (ทำน

หญงจำรพตรำและลก ๆ ) ไดอพยพมำอยอกตกหนงในบรเวณเดยวกบทำน

ปรด  แตทตกนนไมมหลมหลบภย จะตองมำเขำหลมเดยวกบทำนปรด ซง

กมดฉนรวมอยดวย  หลมนอยตดกบหองซงคณวำณลกสำวคนสดทองของ

ทำนปรดเองเคยอยกบคนเลยง  เวลำเครองบนขำดระยะแตยงไมปลอดภย 

ทเดยว  ทกคนจะออกมำนงคยกนในหองน  ตอนระเบดก�ำลงลงนน ใครจะ

สวดมนตขออะไรเปนทพงกตำม แตสวนตวดฉนนนขอเอำทำนปรดเปนทพง

กอนละ  ดฉนคดวำทำนเปนคนมบญ ไดท�ำประโยชนใหบำนเมองมำตลอด

เวลำ  และขณะนนกก�ำลงท�ำงำนใตดนเปนเรองใหญ  เทพยดำฟำดนคงจะ

ไมยอมใหทำนตำยงำย ๆ   ฉะนนเวลำทำนปรดไปนงตรงไหน  ดฉนก

พยำยำมนงใหตดกบทำนมำกทสด โดยททำนเองกไมรตวเลย !

148-224 chalop_3.indd 155 9/11/14 10:04 PM

156 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

คนหนงยงหวค�ำอย ทำนมำเคำะประตเรยกดฉน บอกวำเชำวนรงขน

ใหเตรยมตวตนเชำเปนพเศษ (ดฉนชอบตนสำย) เพรำะทำนจะใหชวยไปบอก

คณเตยง ศรขนธ ขอแกขอควำมทจะเคำะวทยตดตอกบพนธมตร  ระหวำง

สงครำมน  คณะเสรไทยใตดนสวนหนง ทงพวกในประเทศ และพวกจำก

ตำงประเทศทโดดรมเขำมำ น�ำโดยคณเตยง ไดใชสถำนทโรงเรยนดรโณทยำน  

(โรงเรยนปดตำมค�ำสงกระทรวง) เปนทตงวทยสอสำรตดตอกบฝำยพนธมตร   

ตวคณเตยงเองและพรรคพวกกพ�ำนกอยทโรงเรยนดฉนดวย 

ค�ำทใหแกมเพยงสองค�ำ แตทำนวำส�ำคญมำก ทำนกลววำดฉนจะตน

ไมทน  ถงเวลำนนมำเคำะปลกอก แตดฉนตงนำฬกำปลกไวแลว  รบแตงตว

ออกไปขนรถตรงหนำบำน (ทำชำงวงหนำ)  รถรำงยงไมไดจดแยกสำยเลย  

ยงพวงกนมำเปนขบวนยำว ยงมดมำกตองเปดไฟดวย  ดฉนบอกคนขบวำ 

จะไปสแยกปทมวน เขำกใหขนไปโดยไมตองเสยเงน เพรำะคนเกบเงนยง 

ไมขนมำ  รถแยกกนตรงนนบำงตรงนบำง ดฉนจ�ำไมได แตในทสดกพำ

ดฉนไปถงสแยกสระปทมตำมควำมตองกำร  ขณะนนยงไมสวำง คนเดน

ถนนกยงไมม แตตอนนนโจรผรำยไมชกชมเหมอนเดยวน  ดฉนจงเดนไป

ถงโรงเรยนโดยไมนกกลวเลย

ดฉนไปบอกคณเตยงใหแกขอควำมไดทนกอนเขำสงวทย  คณเตยง

พดเปนนย ๆ  วำมคนทดฉนรจกมำทำงไกล และขณะนอยหำงจำกดฉนไมก

เมตร  ดฉนรทนทวำจะตองเปนนกเรยนองกฤษทโดดรมลงมำท�ำกำรสงวทย

แน ๆ  และคงจะอยในหองตด ๆ  กนนนเอง  ดฉนไมซกถำมตอเลยทง ๆ  ท 

ในใจอยำกรจะแยแลววำเปนใคร แตไมอยำกรบทรำบควำมลบอนใดอก  

ล�ำพงภำระทตองเกบควำมลบเรองจ�ำกดไมใหญำตพนองและเพอน ๆ  ของเขำ

ทรำบ กหนกมำกพอแลว  ดฉนไดสญญำกบจ�ำกดวำจะไมไถถำมขำวครำว

ของเขำจำกใครเลย  นอกจำกจะมคนบอกเอง  เพรำะเกรงวำจะท�ำใหทำน

148-224 chalop_3.indd 156 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 157

ผใหญไมสบำยใจ เพรำะเหตนเองดฉนจงไมทรำบเรองกำรตำยของเขำจน

กระทงเกอบสองปใหหลง

ลาออกจากธนาคารไปอยบางปะอนระหวำงระเบดลงหนกขน ๆ  ทำนปรดไมไวใจในควำมปลอดภย จง

ใหดฉนลำออกจำกธนำคำรไปอยกบครอบครวของทำน ครงแรกอยอยธยำ  

และตอมำไปอยในพระรำชวงบำงปะอน  ทวงบำงปะอนนมเจำนำยฝำยใน

ตำมเสดจสมเดจพระพนวสสำฯ ไปอยกนคบคง  ทำนปรดไดดแลถวำยควำม

สะดวกสบำยทกประกำรโดยทวกน  ทำนไมแนใจวำสงครำมจะยดเยอไป 

อกนำนเทำใด  เหนวำเดกทอพยพไปกมไมนอย จงไดจดกำรขอตงโรงเรยน

ขนชวครำวเปนทำงกำรจำกกระทรวงศกษำฯ สถำนททใชเปนโรงเรยนนน 

กคอศำลำหลงคำมงจำกซงกวำงขวำงพอใช พวกเดก ๆ  ลกหลำนของคณะ

อพยพในวงและรอบ ๆ  วง ไดสมครมำเรยนกน  ครทสอนกคอพวกเรำ 

ทอพยพไปนนเอง

ตอนจวนสงครำมเลก เมอรวำญปนก�ำลงจะยอมแพแลว  ทำนปรดสง

ก�ำแหง พลำงกร  นองชำยจ�ำกด ซงโดดรมลงมำท�ำงำนใตดนอยในเมองไทย

นำนแลว ไปเยยมและพกคำงอยกบดฉนทบำงปะอน 2–3 วน ทำนคงจะให 

ดฉนดใจทไดพบก�ำแหง กอนทจะรเรองกำรตำยของจ�ำกด  ทำนยงใหคน 

ไปเชญคณวฒนำ อศรภกด  เพอนสนทของจ�ำกดคนหนง ซงเปนผพพำกษำ

อยทอยธยำ มำเยยมดฉนบอย ๆ  ดวย  

ดฉนเลำใหก�ำแหงฟงวำไดเอำเสอเชตเกำของจ�ำกดแจกพวกเดกผชำย

หลำนคณเตยงไปหมดแลว  ตอนนสมควรจะไปหำซอใหมมำเตรยมไวใหเขำ

ดไหม  ก�ำแหงรบตอบวำ “อยำซอเลย เมอเขำมำกคงซอของใหม ๆ  มำเอง

นนแหละ เรำซอใหเดยวอำจไมถกใจเขำ”

148-224 chalop_3.indd 157 9/11/14 10:04 PM

158 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

สงครามสนสดเรำอยทบำงปะอนกนอยำงสขกำยสบำยใจ จนกระทงวนสงครำมโลก

ครงท 2 ยต  ญปนประกำศยอมแพโดยไมมเงอนไขในวนท 15 สงหำคม 

2488  ประเทศไทยจงประกำศใหวนท 16 สงหำคม เปนวนสนตภำพ 

ของไทย  รงขนคณพนศขเดนทำงเขำกรงเทพฯ เพอไปสบเรองรำว  ตอมำ

อกวนหนงกกลบมำบำงปะอน  บงเอญเปนเวลำทคณวฒนำ อศรภกด มำ

เยยม และดฉนก�ำลงชใหคณวฒนำดตนมะพรำว ตนหมำก และตนปำลม 

ตำง ๆ  ซงจ�ำกดชอบ แลวเรำกคยกนถงเรองจ�ำกดตำง ๆ  นำนำ  ทงนกเพรำะ

ดฉนคดวำคงจะไดพบจ�ำกดในเวลำอกไมกวนขำงหนำ  คณพนศขมำเลำ 

ใหฟงภำยหลงวำทำนเดนมำยนอยขำงหลงเรำ (โดยทเรำไมเหนทำน)  แต

แลวกตองรบเดนหนไปเพรำะไมสำมำรถทนฟงตอได เพรำะทำนรมำแลววำ

จ�ำกดเสยชวต และไปคดวำทำนจะมองหนำดฉนไดอยำงไร คงปดไมส�ำเรจ

แน  ทำนบอกพวกเรำวำยงท�ำธระทกรงเทพฯ ไมเสรจบำงอยำง  ขอกลบไป

กรงเทพฯ อก ซงเรำกไมตดใจสงสยอะไรเลย

ตอนนน โรงเรยนทบำงปะอนหยดสอนแลว และพวกเจำนำยบำง

พระองคกเสดจกลบกรงเทพฯ แตสมเดจพระพนวสสำฯ กบเจำนำยทใกลชด

อกหลำยองคยงคงประทบอยตอไป  พวกญำตของคณพนศขทงหมดกยง 

อยดวย

คณพนศขคงจะไปบอกทำนปรดใหรบแจงขำวเรองจ�ำกดอยำงเปน

ทำงกำรแกดฉนเสยโดยเรว เพรำะดฉนเคยบอกทำนวำทก ๆ  วนท 24 สงหำคม  

ซงเปนวนแตงงำนของเรำ  จ�ำกดและดฉนจะไปถำยรปคกน  และเมอจ�ำกด

ไมอย  ดฉนกไปถำยคนเดยว  ยงไง ๆ  ดฉนกจะตองเขำกรงเทพฯ ในอก 

ไมกวน และถำดฉนมำรเรองเอำเองกจะเปนกำรไมสมควร  ฉะนนทำนปรด

จงสงคณเฉลยว ปทมรส ขำรำชกำรส�ำนกพระรำชวงมำรบดฉนประมำณวน

ท 20–21 สงหำคม 2488

148-224 chalop_3.indd 158 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 159

ตลอดทำงจำกบำงปะอนจนมำถงกรงเทพฯ  คณเฉลยวกบดฉนไมได

พดกนสกค�ำเดยว ซงเปนของแปลกมำก และดฉนนำจะคดในเรองน  แต

ควำมทในใจดฉนนนพดกบตนเองอยตลอดเวลำ  จงรสกวำไมวำงเลย  และ

คดวำดแลวทไดมเวลำอสระเชนนน  ไมอยำกใหใครมำพดกวนใจใหเสยเวลำ

แมแตนอย–ดฉนคดวำกำรททำนปรดใหมำรบน คงจะใหไดพบกบจ�ำกด

กระมง  หรอวำเพยงแตคณพนศขเหนวำยงไง ๆ  ดฉนกจะมำกรงเทพฯ อย

แลว กเลยชวยสงรถมำรบเทำนนเอง–แตทแปลกทสดกคอวำ ท�ำไมใคร ๆ   

กลบมำกนแลว แตจ�ำกดยงไมมำ–คงจะเปนอยำงนน ทำจะเปนอยำงน หรอ

อำจจะเปนอยำงโนน–คดไปสำรพดอยำง แตในทำงทดทงนน–คณเฉลยวจะ

รบำงหรอเปลำนะ ? แตไมได–ไมวำจะเปนขำวอะไรกตำมทเกยวกบจ�ำกด  

ดฉนจะตองทรำบจำกทำนปรดเอง

ความหวงทแตกสลายเมอมำถงบำนทำนปรด ไดพบใครตอใครหลำยคน นอกจำกทำนปรด 

และทำนผหญง กมก�ำแหง นองชำยของจ�ำกด  คณหลย นองชำยทำนปรด  

คณหมอบญชวย สวรรณศร ญำตทำนผหญง จะมคณจรญ สบแสง ดวยหรอ

เปลำไมแนใจ  ดฉนหวงมำครง ๆ  วำอำจจะไดพบจ�ำกด  แตไมมจ�ำกด และ 

ไมเหนมใครพดถง  ดฉนครนคดอยในใจวำจ�ำกดอำจจะไดรบมอบหมำยให

ท�ำธระส�ำคญอยทใดทหนง ยงทงมำไมไดแน ๆ  เขำตองยงไมตำย  ตอนแรก ๆ   

ทเขำออกเดนทำงไป  ตลอดเวลำ ดฉนกลวเหลอเกนวำเขำอำจจะถกฆำตำย

เสยกอนทเขำเขตจนได  แตเมอไดฟงวทยจำกเมองจน เมอวนท 16 เมษำยน  

2486 วำเขำไปถงแลวโดยปลอดภย กหมดหวงแตนนมำ หวงไวเตมทวำ 

ยงไง ๆ  ถำไมไดพบกนกอน กตองไดพบตอนสงครำมสงบ

148-224 chalop_3.indd 159 9/11/14 10:04 PM

160 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ระหวำงนนใครจะพดอะไร ดฉนไดยนบำงไมไดยนบำง เพรำะมวแต

ครนคดอะไรตออะไรรอยแปด ทงดำนบวกและดำนลบ  ดฉนไดสญญำกบ

จ�ำกดวำจะไมถำมขำวครำวของเขำจำกทำนปรดเลย เพรำะถำมอะไรควรบอก  

ทำนกคงจะบอกเอง  ยงระยะกอนนน ดฉนเองรอยเตมอกวำทำนก�ำลงแบก

ภำระอนหนกมำกเพยงไหนอย–แตมำถงตอนนนทกอยำงมนเบำบำงลงแลว  

และสงทดฉนของใจทสดกคอดฉนรแน 100% วำถำไมมอะไรขดของจน 

เหลอแสนแลว จ�ำกดจะกลบมำหำดฉนในวนำทแรกทเขำท�ำได–อยำงไรกตำม 

คนนนดฉนนอนไมหลบเลย

วนรงขนกแบบเดยวกนอก  คนพวกเดมมำพบกน นงคยกนในหอง

รบแขกชนสำม แตวนนมทำนชน (ม.จ. ศภสวสดวงศสนท สวสดวตน) มำ

รวมดวย  จ�ำไดดวำระหวำงนนเสยงวทยทเปดอยนอกหองดงชดเขำมำขำงใน   

บรรยำยถงเรองเสรไทยตงแตตน วำพวกแรก ๆ  ทสงไปไดเสยชวตลง  ดฉน

ไดยนแตไมสนใจเลย ไมสงหรณสกนดวำจะเปนเรองอะไรทเกยวกบตวเรำ   

หลงจำกคยกนอยสกพก  ทำนชนขยบเขำมำนงใกลดฉน และเลำวำทำนได

ไปพบจ�ำกดทจงกง  ไดไปท�ำงำนอะไรตออะไรดวยกนมำกมำย  ดฉนเรมใจ

ไมดแลว  ยงตอนททำนเรมกลำวสรรเสรญชมเชยจ�ำกดหลำยตอหลำย

ประกำร  ดฉนยงเรมจะแนใจ  ฟงไมคอยรเรองวำทำนพดอะไรตอไปบำง   

จนในทสดทำนบอกวำทำนเสยพระทยอยำงสดซงในกำรเสยชวตของจ�ำกด  

และขอแสดงควำมเสยพระทยอยำงเหลอลนตอดฉนดวย

ดฉนพดไมออกเลย ลมสต เกลยดทำนชนอยำงจบใจในฉบพลนนน   

คดวำถำทนนเปนบำนของตนเองกคงจะรองกรดออกมำดง ๆ  และถำทำนชน

เปนสงของ กคงจะท�ำลำยใหแหลกลำญไปกบมอ–แตนนเปนบำนของทำน

ผใหญ และอยในหมคนทดฉนเคำรพนบถอทงนน ท�ำอะไรไมได แสนทจะ 

148-224 chalop_3.indd 160 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 161

ปวดรำวหวใจ พยำยำมลกขนจำกเกำอดวยเรยวแรงทเกอบไมมเหลออยแลว 

วงเขำไปในหองนอน ซงอยหำงจำกหองนนไมมำกนก–ไมรวำจะรองไห

อยำงไรและแคไหนจงจะสมกบควำมหวงทแตกสลำยไป  ควำมสญเสยครงน 

อธบำยไมถกวำมนใหญหลวงเพยงไร  รสกแตวำในทรวงอกไมมอะไรอยเลย

ทำนปรดกบก�ำแหงเดนตำมเขำมำ  ทำนโอบกอดทงก�ำแหงและดฉน

ไว แลวพดพลำงรองไหวำ “ตอไปน ขอใหเรำถอเปนครอบครวเดยวกนนะ   

มอะไรขอใหมำบอกเลำและปรกษำหำรอกน” ทำนพดอะไรอกนน ดฉนฟง

ไมใครไดยน  ดฉนไดแตเพยงกรำบทำนโดยมไดพดอะไรเลย  เผยอปำก 

ไมออกจรง ๆ   ดฉนรซงอยเตมหวใจวำตวทำนเองกเสยใจไมนอยไปกวำเรำ

เลย  ดฉนหกใจไดวำกำรสญเสยของดฉนน  ไมมใคร (แมแตเทพยดำองค

ไหน) จะสำมำรถท�ำอะไรใหไดกลบคนมำ พรหมลขตโชคชะตำของเรำ 

ใหเปนไปอยำงน  เรำกตองยอมรบโดยดษณ

ครใหญหลงจำกททำนปรดและก�ำแหงกลบออกไปแลว  เดกรบใช 

คนหนงมำเคำะและเปดประต เอำเสอกระโปรงสด�ำของคณพนศขมำให เอำ

อกแลว ! คดวำหกใจไดอยหยก ๆ  แตมนไมงำยเชนนน  ถำเปนทบำนของ 

ตวเอง ดฉนคงเอำเสอพรอมทงไมแขวน ขวำงหนำเดกคนนนไปแลว  ไม

อยำกใสเสอด�ำ ไมอยำกเหนสด�ำ กลบรองไหอกพกใหญ แลวนกขนไดวำ  

ขณะนนตนเองกไมมปญญำทจะท�ำอะไรใหวญญำณของจ�ำกดเลย  กำรสวม

ชดสด�ำเพอเขำเปนเพยงสงเดยวทจะท�ำไดในตอนนน กเลยลกขนเปลยน

เสอผำ ใสชดด�ำของคณพนศข แลวคงจะนอนหลบไปหรออยำงไรไมทรำบ   

แปลกทวำดฉนจ�ำเหตกำรณ 2–3 วนหลงจำกนนไมไดเลย

คณพนศขคงจะรวำทำนปรดไดพดอะไรกบดฉน และทำนเองกคงจะ

คดเชนเดยวกน  ฉะนนทำนจงปฏบตตอดฉนเหมอนเปนครอบครวเดยวกน

148-224 chalop_3.indd 161 9/11/14 10:04 PM

162 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

จรง ๆ  มำโดยตลอด ไมเคยมอะไรเปลยนแปลงเลย  ซงพระคณอนสงนได

ฝงแนนลกอย ในดวงใจของดฉน  แตกไมมปญญำทจะทดแทนทำนได

อยำงไร

ดฉนมำรทหลงวำวนแรกทดฉนมำถงนน ทำนปรดไดจดคณะทจะ 

ชวยกนแจงขำวรำยแกดฉน และจดคณหมอบญชวยมำอยดวย  เผอวำดฉน

จะเปนลมหมดสตไป  แตเอำเขำจรง ถงเวลำแลวกไมมใครกลำเอยอะไรเลย   

วนรงขนจงตองไปทลเชญทำนชนใหมำชวยแจงแทน  ดฉนขอขอบพระคณ

ทำนทกคนทเหนใจดฉนถงเพยงนน

กลบไปสงบจตใจทบางปะอนเนองจำกสงครำมโลกครงท 2  สนสดลง และทำงกำรไดประกำศวน

สนตภำพไปใหม ๆ  (16 สงหำคม 2488) ผคนโดยเฉพำะพวกเสรไทยเขำ-

ออกบำนทำนปรดดวยธรกจตำง ๆ  กนแทบตลอดวน  ทำนปรดไมอยำกให

ดฉนเหนคนพวกนน โดยเฉพำะพวกเสรไทยจำกประเทศองกฤษ  โดยเกรง

วำจะท�ำใหจตใจดฉนยงพลงพลำนไมมวนสงบ  จงบอกวำอยำกสงตวดฉน

กลบไปอยทบำงปะอน เพอใหไดพกผอนเงยบ ๆ  จตใจจะไดดขนบำง ตอน

นนสมเดจพระพนวสสำฯ กบพระบรมวงศำนวงศหลำยพระองคยงคงประทบ

อยทพระรำชวงบำงปะอน ทอพยพกลบกรงเทพฯ มเพยงไมกพระองค และ

ญำต ๆ  ของทำนผหญงพนศขกยงคงอยทนน  ดฉนรสกตนตนในควำม 

หวงดของทำนปรดและยนดปฏบตตำมททำนกรณำเสนอมำโดยไมลงเลใจเลย

เพอนคอยตอนรบจ�ำไมไดวำกลบไปบำงปะอนกบใคร  แตยงจ�ำไดดวำพอลงจำกรถ 

เดนขนตกทเคยอย  ไดพบเพยงแขกอนคนอนตรงทพกบนได  เพยงแขเปน

148-224 chalop_3.indd 162 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 163

นองสำวของทำนผหญงพนศข และเคยเปนเพอนนกเรยนประจ�ำทสนทมำก

กบดฉนเมอตอนอยโรงเรยนรำชนดวยกน  เขำยนคอยดฉนอย  พอดฉนเดน

ขนไปใกลเขำ เขำกโถมตวเขำมำกอดดฉนพรอมกบรองไห  ตวดฉนเองก

กอดเขำแนนและรองไหไมหยดเลย  เพรำะก�ำลงตองกำรก�ำลงใจเหลอเกน   

เรำยนบนทพกบนไดในทำนนอยนำนหลำยนำท เพยงแขยงคงรองไหพรอม

กบพดพร�ำซ�ำแลวซ�ำอกวำ “ฉนเสยใจเหลอเกนฉลบ ฉนสงสำรเธอจรง ๆ ”  

สวนดฉนพดอะไรไมออกเลย แมแตค�ำขอบใจเขำ รองไหทำเดยวไมยอมหยด   

ในทสดเพยงแขพำดฉนไปนอนพกในหองทดฉนเคยอย โดยพดวำ “นอน

หลบเอำแรงเสยกอนนะ ตอนนจะยงไมใหใครมำกวนเธอเลย” ดฉนไดแต

เพยงขอบใจเขำสน ๆ  และคอย ๆ  พอเขำออกจำกหองไป  ดฉนลมตวลงนอน

ดวยควำมออนระโหยโรยแรง ทงๆ ทไมไดเปลยนเสอผำเลย จ�ำไดวำนอน

หลบไปไมต�ำกวำสองชวโมง

กจวตรทบางปะอนทบำงปะอนระยะหลงน ดฉนไมไดท�ำอะไรเลย ใชเวลำสวนมำก 

ในกำรนอนอยำงเดยว  ดฉนเพงระลกถงค�ำพดทวำ “คดถงทกลมหำยใจ 

เขำออก” นนเปนควำมจรง  พอลมตำขนครงไรกจะคดพรอมกนไปเลยวำ  

“จ�ำกดตำยแลว” แลวกรองไห เปนอยำงนทกวนทกคน  ไมรวำน�ำตำมนมำ

จำกไหนมำกมำยไมรจกหมดเชนนน

คงจะเนองจำกประสำทของดฉนถกกระทบกระเทอนมำกหรออยำงไร

กไมทรำบได  แตดฉนเจบปวดไปทวทงรำงกำย  แมแตผมกหวไมได ลอง

เอำมอลบดยงเจบถงสะดง  เลยตองปลอยใหหวกระเซงอยเชนนน  กนอะไร

กยำกเพรำะเวลำกลนจะเจบคอมำก แมแตกลนน�ำกเจบ  เกรงใจคนทมำ

หอมลอมปลอบใจ ทง ๆ  ทไมหวเลย กพยำยำมจะกนเพอใหพวกเขำโลงใจ

148-224 chalop_3.indd 163 9/11/14 10:04 PM

164 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

และพอใจ ซงกไมใครจะส�ำเรจนก  น�ำหนกตวเรมลดลงอยำงเรว เดมดฉน

หนก 60 กก. มำตงแตเรมเปนสำวแลว  แตหลงจำกรเรองจ�ำกดเพยงสอง 

สปดำหกวำ ๆ  น�ำหนกกเหลอเพยง 44 ½กก. เทำนน  และน�ำหนกคงทเชนน 

อยตงหลำยป  ทง ๆ  ทภำยหลงไดพยำยำมท�ำทกวถทำงกไมยอมขนเลย  ใน

ระหวำงทผอมมำกอยนน  วนหนงไปเฝำทำนหญงอง (ม.จ. อจฉรำฉว เทวกล  

แหงโรงเรยนรำชน) จะเปนดวยกจธระอะไรกจ�ำไมได  ทำนรบสงวำ “นหรอ

ยำยฉลบ ท�ำไมแกผอมโซอยำงนละ ?”

เพอนนกเรยนองกฤษมาเยยมทบำงปะอนน คณวฒนำ อศรภกด เพอนนกเรยนองกฤษทสนทมำก

ทสดคนหนงของเรำ ซงขณะนนรบรำชกำรเปนผพพำกษำอยทอยธยำ ไดมำ

เยยมบอย ๆ   คณวฒนำรกจ�ำกดมำก  เรำสองคนคงจะคดอะไร ๆ  เหมอนกน

เตมในใจ จงตำงกพดอะไรไมออก ทง ๆ  ทเคยคยกนสนกสนำน เลยพำกน

ไปกรำบเยยมเจำคณพหลฯ ซงพำครอบครวอพยพมำอยตรงขำมฝงคลอง   

ดฉนยงหวผมไมได ตองเอำผำโพกหวไว ลก ๆ  ของทำนเจำคณเปนลกศษย

ดฉนทกคน และทำนผหญงบญหลงกคนเคยกบดฉนด จงมเรองพดคยกนมำก

พอสมควร  เมอไดพบคนทรจกชอบพอหลำยคนเชนน  ดฉนกรสกวำจตใจ

ดขน ฉะนนพอคณวฒนำมำทไรกพำกนไปหำเจำคณพหลฯ ทกท จนกระทง

ทำนยำยกลบเขำกรงเทพฯ

คดถงวนสดทายของจ�ากดทกวนทกคนดฉนครนคดแตวำไมอยำกมชวตอยตอไปเลย  จ�ำกดกบ

ดฉนไดเคยหมำยมนปนมอวำจะใชชวตรวมกนตอสโลก  แตเมอเรองเกดขน

เชนนกรสกวำเรำแพโลกอยำงรำบคำบแลว จะอยไปอกท�ำไม  คดสงสำร

148-224 chalop_3.indd 164 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 165

จ�ำกดอยำงบอกไมถก  คอทง ๆ  ทถกออกจำกรำชกำรแลว  เขำกยงมจตใจ 

ทจะรบใชชำตตลอดเวลำดวยหวใจอนบรสทธของเขำจรง ๆ  แตโชคชะตำ 

ไมอ�ำนวยเสยเลย  ทสงสำรมำกทสดกตอนทนกเหนภำพเขำนอนปวยผอมโซ

อยคนเดยว จะรสกอำงวำงเปลำเปลยวสกเพยงใด เจบกำยแลวจตใจยงถก

ทรมำนอก  ถำดฉนไดไปอยใกล ๆ  เขำ อยำงนอยกจะชวยใหก�ำลงใจเขำได

บำง ถงจะตองตำยกจะหลบตำตำยดวยควำมอบอนใจ  ไมใชดวยควำมวำเหว

เหยวแหงใจอยำงทเรำรกน

อยำงไรกตำมดฉนเชอแนวำกอนจะสนลมปรำณนน จ�ำกดคงจะนกถง

ผลงำนทเขำไดท�ำใหประเทศชำตไปแลว และเชอมนวำจะตองมคนประสำน

งำนนนตอไปใหส�ำเรจสมบรณได–และควำมคดอนนคงจะท�ำใหจตใจของเขำ 

รสกดขนกอนจะลำโลกไป

คดฆาตวตายทำงดำนตวดฉนเองนนหมดแรงทงกำยและใจ  คดจะลกขนมำท�ำ

อะไรกไมไหว  อำนหนงสอไมได  มองดหนงสอพมพเหนตวหนงสอพรำ ๆ   

ไปหมด จตใจลองลอยไมอยกบตว  คดวำถงอำนไดกคงไมรเรอง–ดฉนนก

ใครครวญทกโมงยำมวำ เรำอยไปกรกโลกเปลำ ๆ  ไมเหนจะเปนประโยชน

อะไรตอใครได  นกทบทวนหำวธตำยจงไดพบควำมจรงวำกำรฆำตวตำยนน

ไมใชของงำยเลย  ส�ำหรบคนทยงนอนแซวอย ในสภำพออนแอมำก ๆ   

เชนนน  ไมวำจะกนยำตำย โดดตก ยงตวตำย ผกคอตำยกตำม จะหำยำพษ

ไดอยำงไร จะเอำปนจำกทไหน จะลกขนเทยวหำทซอนเรนผกคอตำย หรอ

เดนออกไปเทยวหำตกสง ๆ  เพอโดดลงมำ คงยงไมไหวแน  แตปญหำท

ส�ำคญกวำนนคอถำไดพยำยำมท�ำอยำงใดอยำงหนงแลวยงไมตำย จะกลำย

เปนคนพกำร เปนอมพำต ตองนอนแซวท�ำอะไรไมไดเปนป ๆ  เปนภำระตอ

148-224 chalop_3.indd 165 9/11/14 10:04 PM

166 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ลกหลำน และนำน ๆ  เขำกจะเปนทนำเบอหนำยแกทก ๆ  คน ซงเปนสงท

ดฉนเกลยดทสด

พชายมาอยเปนเพอนคณพอคณแมไดสงพชำย (นพ. อรรณพ มหำนรำนนท) มำอยดวย

หลำยวน  แตกชวยอะไรไมไดมำกนก เพรำะพณพไมเคยสนทสนมกบจ�ำกด   

ตอนนนดฉนอยำกพบแตเพอนสนททรกจ�ำกดจรง ๆ  เทำนน อยำกจะพดคย

กบเขำถงจ�ำกด ถงตอนทพวกเรำไดพบกน ไดมควำมสขรวมกน ทงใน

ประเทศองกฤษและเมอกลบมำเมองไทยแลว  ทำงครอบครวของจ�ำกดคอ

คณพอ คณนำ (คณหญงจรญ) และนอง ๆ  ทกคน ดฉนกยงไมไดพบเลย   

เนองจำกทงหมดอพยพไปอยทำงปำกเกรด นนทบร ยงไมยำยกลบ

จ�ากดและนอง ๆจ�ำกดรตวดและพดอยเสมอวำเขำเปนลกคนโต  คณแมกเสยชวตไป

แลว เขำจะตองชวยคณพอรบผดชอบอบรมสงสอนและเลยงดนอง ๆ  เขำ 

พดวำยงโชคดทคณหญงจรญ (แมเลยง) เปนคนทนำรกนำเคำรพเปนพเศษ  

เพรำะทำนรกและเอนดลกเลยงทกคนเทำกบลกของทำนเอง  และพวกเดก ๆ   

กมควำมสขและรกทำนเหมอนแมแท ๆ  ของตนเองเหมอนกน  ลองนก 

วำดภำพตอนทจ�ำกดนอนปวยหนกดวยควำมอำงวำงเปลำเปลยว  เขำคงจะ

นกถงนอง ๆ  มำกทเดยว แตกคงเบำใจดวยเหตทกลำวมำแลว ซงคงจะท�ำให

กำรทรมำนจตใจลดนอยลงไดบำง

148-224 chalop_3.indd 166 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 167

ไมเคยคดถงอนาคตดฉนมำยอนคดถงตนเองตอนนน จ�ำไดวำแปลกมำกทไมไดคดถง

ตนเองเลย  ไมเคยวตกกงวลวำตอไปในอนำคตชวตจะเปนอยำงไร จะอยกบ

ใคร ท�ำอะไร ฯลฯ  ไมคดดวยซ�ำวำจะตองอยในสภำพนนอกนำนเทำใด  จะ

เปรยบกเหมอนกบทอนไมทลองลอยไปตำมยถำกรรมนนเอง  แตแปลก 

ยงกวำนนกคอคดอยำงเดยวตลอดเวลำวำตอไปจะไมกลวอะไรอกเลย  อะไร

จะเกดขนอกกชำง  เพรำะสงทเลวรำยทสดไดเกดขนแลว  คงไมมอะไรรำย

ไปกวำนนอก

ขอบพระคณญาตทานผหญงจนถงเดยวนยงจ�ำภำพบรรดำญำตของทำนผหญงพนศขทอยดวยกน 

ทบำงปะอนได  ทกคนมองดฉนดวยสำยตำทเปยมไปดวยควำมสงสำรและ

เหนใจ พรอมกบปลอบประโลมใจดวยค�ำพดทรนหและนำชนใจยงนก  ดฉน

ไดรบควำมอบอนใจ ไมถกทอดทงใหเปลำเปลยวเดยวดำย–เชนจ�ำกด

ดฉนไมมปญญำ ไมรวำจะขอบพระคณทำนเหลำนนอยำงไรจงจะ 

พอเพยงกบควำมเมตตำกรณำททำนมตอดฉน เรยนไดแตเพยงวำดฉนไมเคย

ลมเลย และจะไมลมไปจนกระทงวนทดฉนหมดลมปรำณ–ดฉนหวงวำถำ

ชำตหนำมจรงกขอใหดฉนไดมโอกำสรบใชทำนบำง  แมสงนนจะยำกเขญ

เพยงใดกตำม

อพยพกลบเขากรงเทพฯเรำอยตอไปทบำงปะอนนำนเทำไรจ�ำไมได  คดวำคงไมนำนนก  แต

จ�ำไดวำเมอรฐบำลกรำบทลเชญสมเดจพระพนวสสำฯ กลบทำงเรอ  พวกเรำ

ทงหมดกตำมเสดจกลบดวย โดยทำงกำรไดจดเรอล�ำหนงให  เมอมำถง

148-224 chalop_3.indd 167 9/11/14 10:04 PM

168 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

กรงเทพฯ แลว ตำงคนกแยกยำยกนกลบบำนของตน แตตวดฉนนนถกจดให

อยกบครอบครวทำนปรดทท�ำเนยบทำชำงวงหนำ โดยอยหองเดยวกบคณ 

วสวำท (อย) หลำนสำวของทำนผหญง กบคณสดำ (แปว) และคณดษฎ  

ลกสำวของทำน  สวนลกสำวคนสดทองยงเลกอย จงใหอยกบพเลยงอก 

หองหนงตำงหำก  จ�ำไมไดวำคณปำล บตรชำยคนโตของทำนอยหองไหน   

แตคณศขปรดำ ลกชำยคนเลกนน  คณสำร (เลก) พสำวของทำนผหญง  

ภรยำของคณหลวงศรรำชบรษซงไมมบตรของตนเอง ไดขอตวไปอยดวย  

ดฉนอย อยำงสขสบำยกบครอบครวทอบอนเชนน กเลยพลอยอบอนใจ 

ไปดวย ไมมกำรเงยบเหงำ

เพอนฝงมาเยยมเมอเพอนฝงไดขำววำดฉนกลบมำพกพงอย ณ ท�ำเนยบทำชำงน ตำง

กพำกนมำเยยม  แตสวนมำกจะเปนพวกทรจกกบทำนผหญงอยแลว  คน 

อน ๆ  เกรงใจไมกลำมำ เพรำะรอยวำทำนปรดยงมเรองทจะตองพบปะผคน

เกยวกบทำงรำชกำรอกมำกมำย  ไมอยำกเขำมำเกะกะ  ไดแตสงจดหมำย 

มำแทน  คณหญงจรญเขยนมำถำมขำว  ดฉนจงไปกรำบทำนและเจำคณพอ

ของจ�ำกด พรอมกบไดเยยมเยยนนอง ๆ  ทกคน  นอกจำกบำนนแลว ดฉน

ไปบำนคณหญงเพง มำรดำทำนผหญงเทำนน ยงไมอยำกไปทไหนอกเลย

มคนเสนอใหความชวยเหลอทำนผใหญหลำยคนทรจกจ�ำกด ไดกรณำมำเยยมแสดงควำมเหนใจ

และสงสำร  หลำยทำนไดออกปำกจะใหควำมชวยเหลอตำง ๆ  กน บำงคน

จะใหไปท�ำงำนดวย บำงคนจะชวยปรบปรงโรงเรยน  มคนหนงจะจดใหได

เปนเอเยนตรถยนต ดฉนไดแตกรำบขอบพระคณในควำมหวงดของทกคน  

148-224 chalop_3.indd 168 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 169

แตตอนนนยงคดอะไรไมออกทงนน ทำนปรดเขำใจควำมรสกของดฉน   

ทำนบอกวำยงไมควรไปรบปำกใครทงนน เพรำะสภำพจตใจของดฉนยง 

ไมปกต  ทำนวำใหพกผอนอยเฉย ๆ  ไปกอน เวลำจะชวยใหคดอะไรท 

ถกตองเอง

ยงไมคดเปดโรงเรยนสมยนนกำรเรยนตำมโรงเรยนตำง ๆ  ทงของหลวงและของรำษฎร  

แบงเปนสำมภำค ภำคแรก 16 พฤษภำคม–16 สงหำคม ภำคทสอง 5  

กนยำยน–5 ธนวำคม ภำคทสำม 20 ธนวำคม–31 มนำคม  เมอทำงกำร 

ประกำศวนท 16 สงหำคมเปนวนสนตภำพแลว  โรงเรยนตำง ๆ  ทปดไป 

ในระหวำงสงครำม จงเรมเปดใหมในวนท 5 กนยำยน (ภำคสอง) แตดฉน 

ไมแนใจวำจะเลกกจกำรโรงเรยนเลยหรอไม  แตถงแมจะเปดใหมกยงเปด

ตอนนนไมไดแน ๆ  สขภำพทงกำยและใจยงไมอ�ำนวยทจะใหตอสกบงำน

หนกได  ผปกครองมำกมำยอยำกใหเปดโรงเรยนตอไป  แตทกคนกเหนใจ

ดฉน  ตำงบอกวำจะรอวนเปดโรงเรยนใหม  หลำยคนอำสำจะชวยเหลอ  

ขอแคบอกวำจะใหชวยอยำงไร  ดฉนซงใจเหลอเกนในควำมกรณำของทำน

เหลำน  รสกวำก�ำลงใจดขนมำก  แตเพยงบอกกบทำนวำขอเวลำตดสนใจ

อกสก 2–3 เดอน  ยงไมปฏเสธเสยทเดยว

แอบหนมาโรงเรยนเมออยทท�ำเนยบทำชำงมำไดประมำณ 2 เดอน โดยไมไดท�ำประโยชน 

อะไรเลยดงทกลำวแลว  เยนวนหนงดฉนเกดควำมกลดกลมอยำงบอกไมถก   

แลวในทนทนนกนกถงโรงเรยนขนมำได  ตอนค�ำ ๆ  วนนนจงไปทโรงเรยน

โดยไมไดบอกใครทบำนไว  กำรทไปตอนค�ำกเพรำะไมอยำกจะใหเพอนบำน 

148-224 chalop_3.indd 169 9/11/14 10:04 PM

170 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

รอบ ๆ  โรงเรยนร

ไปถงมดมำกแลว เพรำะไมไดเปดไฟไวเลย ไมรวำไฟเสยหรอเปลำ  

ไมกลำเปด  เดนยองเขำไปในหองรบแขก เอำมอลบด  รสกวำเตมไปดวย

ฝน  แตกนงลงไปทงอยำงนน  ปรำกฏวำยงชมมำก  จงเอำผำพนคอชฟอง

ซงตำมปกตดฉนมไวในกระเปำถอ 2–3 ผนเสมอ  คลมหวและแขนขำ ไม 

รสกหวขำว แตหวน�ำ ลองไปเปดกอกด น�ำกยงไหลด

ดฉนนงเฉย ๆ  อยอยำงนนในควำมมดตลอดคน ไมคดกลวอะไรเลย  

และไมรเหมอนกนวำท�ำเชนนนท�ำไม  รแตวำอยำกท�ำเทำนน

ตอนเชำตร  ทำนผหญงพนศขมำ  ทำนบอกวำเมอคนนทกคนทบำน

ตกใจมำกทดฉนหำยตวไป  คอยอยจนดกแลวกยงไมกลบ  แตทำนปรด 

รจตวทยำด  เดำไดวำดฉนจะตองกลบไปโรงเรยนแน ๆ   ดฉนกรำบขอโทษ

ทำนทไดท�ำใหเกดควำมยงยำกขนเชนนน  เรยนไปตำมตรงวำตวเองกไมรวำ

ท�ำไมจงท�ำเชนนน

ทำนผหญงขอใหกลบไปบำนกอน  แลวถำอยำกเปดโรงเรยนจรง ๆ   

กจะไดชวยกนคด ชวยกนท�ำใหเปนเรองเปนรำวและเรยบรอย

ดฉนขอไมเลำรำยละเอยดถงเรองททำนปรดและคณพนศขไดชวย

จดกำรจนเปดโรงเรยนใหมไดตำมตองกำร

จอมพลผนปฏวต ตอนเปดโรงเรยนใหมครำวน  พวกเพอนของเรำ โดยเฉพำะพวก

เพอน ส.ส. ของจ�ำกด พำกนเอำลก ๆ  มำเขำเรยนหลำยคน กจกำรโรงเรยน

ก�ำลงด�ำเนนไปเรยบรอยด จนกระทงเมอจอมพลผน ชณหะวณ ท�ำกำรปฏวต

ในวนท 8 พฤศจกำยน 2490  

เมอจอมพลผนปฏวตและเอำรถถงไประดมยงท�ำเนยบทำชำงนน   

148-224 chalop_3.indd 170 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 171

ดฉนจ�ำไมไดแนวำรไดอยำงไร  แตเขำใจวำมคนโทร. ไปบอกตงแตตอนเชำ

มด  เขำบอกดวยวำทำนปรดหนรอดไปได  ดฉนตกใจสดขด  และในทนใด

นนควำมคดอะไรตออะไรมำประดงกล มรมไปหมด  อธบำยไมถกเลย  

ในวนำทเดยวกนนน  ดฉนคดถงทำนปรดวำทำนหนรอดไปแลวจรงหรอ ?  

ทำนจะปลอดภยไปไดตลอดหรอไม ? และขณะนนทำนอยทไหน ?  คด

สงสำรคณพนศข  ถงแมทำนจะมจตใจแขงแกรงสกเพยงไรกตำม  แต

เหตกำรณนมนรำยแรงเกนกวำทปถชนธรรมดำจะคดถง–และรบได  ทำนคง

อยำกใหมเพอนพองไปใหก�ำลงใจบำงเปนแน–ทำยทสดนกถงภำพพวกลก ๆ   

ของทำนวำจะอกสนขวญแขวนสกเพยงไหน ?

ดฉนไมรอใหเสยเวลำสกนำทเดยว สงงำนทโรงเรยนเสรจ–ตอนนน

ยงมนกเรยนนอยมำก ไมมอะไรตองเปนหวงนก พอจะทงไปได แลวรบไป

ท�ำเนยบทำชำงทนท–พอไปถงกไดทรำบอกครงหนงเปนกำรแนนอนวำทำน

ปรดปลอดภยแลว  คอยโลงอกไปอยำงมำก  แตส�ำหรบคนในบำนทงหมด  

ควำมระทกใจหวำดหวนจำกกำรถกระดมยงยงไมหมดไปงำย ๆ   จตใจของ

ดฉนไมสำมำรถจะจำกคณพนศขและลก ๆ  มำไดในบรรยำกำศเชนนน จงอย

เปนเพอนทำนตลอดวน แลวตอนเยนจงกลบบำน

ลกของเพอน ๆ  นกการเมองปรำกฏวำลก ๆ  ของเพอน ๆ  พวกนกกำรเมองเจดครอบครว 18 คน 

ไมมำเรยนเลย  ดฉนสอบถำมไป ไดควำมวำหวหนำครอบครวหนไป  จง

ไมมหนทำงมำรบ-สงลก  และบำงรำยกเกยวกบคำใชจำยดวย  ดฉนเหนวำ

เหลออกไมถงเดอน (26 วน) โรงเรยนกจะปดเทอมแลว (ปด 5–20 ธนวำคม)  

อยำงไรกตองดนรนชวยเหลอกนกอน เพรำะเปนสงทหลกเลยงไมไดจรง ๆ   

ไวปดเทอมแลวคอยมำคดกนใหม จงแจงไปยงมำรดำของเดก 18 คนนน  

148-224 chalop_3.indd 171 9/11/14 10:04 PM

172 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ใหสงลกมำอยประจ�ำทโรงเรยนฟร  ไมตองคอยรบ-สงใหยงยำก โดยขอให

เอำเครองนอน–มง หมอน ผำหม รวมทงเสอผำเครองเรยนมำใหครบ  ไว

วนเสำร-อำทตย กลบบำนได

ทนมปญหำจะตองคดสองอยำง 

ขอแรก จะใหเดกนอนทไหน อยำงไร  ขอนดฉนแกโดยใชหอง

รบแขกและสวนทวำงทงหมดของอำคำรใหมสองหลงของโรงเรยน เชน  

ระเบยง ทำงเดน ใหกำงมงตดกนจนเกอบจะไมมทเดน  ตอนเชำกเกบให

เรยบรอย วำงซอนเรยงตดกบฝำผนง  สวนเสอผำกใหใสกระเปำไวบำง สวน

ทตองใชประจ�ำกวำงบนชนไมซงมอยหลำยตว

เรองทสอง คออำหำร ตำมปกตเดกพวกนกกนอำหำรกลำงวนและ

อำหำรวำงของโรงเรยนอยแลว ไมตองท�ำเพม แตทจะตองจำยเพมคอ อำหำร

เชำ-เยนเทำนน

ระหวำงวนท 8–15 พฤศจกำยนนน  ดฉนตองวนวำยอยกบเรองของ 

เดก 18 คนน  พยำยำมจดเปลยนแปลงใหเรยบรอย ไมท�ำใหโรงเรยนด 

รกรงรง  แตกคอยหำเวลำเลยงไปพบคณพนศขทกวน  บำงทกคำงคนดวย   

แตไมทกวน  เพรำะเปนหวงเดกประจ�ำใหมทงหมดนน  เกรงวำถำเกด

เหตกำรณผดปกต เชนมกำรปวยไขขนในตอนกลำงคน  พวกครประจ�ำจะ

ตดสนใจท�ำอะไรไมถก 

ยงจ�ำไดดวำตอนนนพอมองไปทเดก ๆ  พวกนนทไร  ดฉนใจหำยวบ

ทกท  ไมรวำพอของเขำไปอยทไหน  และจะไดกลบมำเมอไร  สงสำรจบใจ

จรง ๆ   แตกคดอยในใจตลอดเวลำวำเดก ๆ  จะตองเรยนตดตอกนไป  ถำ 

ขำดเรยนเปนหวงยำวแลว  อนำคตจะเปนอยำงไร–แตส�ำหรบตวเดกเองนน   

สวนมำกยงเลกเกนกวำทจะคดอะไร  คนโตทสดกดเหมอนเพงจะอยประถม  

2 เทำนน (ถำจ�ำไมผด)  ทกคน ดฉนไดแตชวยสวดมนตภำวนำใหพวก

148-224 chalop_3.indd 172 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 173

พอ ๆ  ของเขำหมดทกขยำก ไดกลบมำอย กบครอบครวเรว ๆ  แตแลว

เหตกำรณกลบยงรนแรงไปกวำนน  เกนกวำทมนษยธรรมดำจะคำดคด ดง

จะไดกลำวในบทตอ ๆ  ไป

พบทานปรดอกครงแตอยำงไรกตำม เหมอนสวรรคทรงโปรด  ในวนท 15 พฤศจกำยน 

นนเอง  ดฉนไดขำวทำนปรดเปนครงแรก  รงขนวนท 16 พฤศจกำยน  

บงเอญเปนวนครบรอบแตงงำนของทำนปรดและคณพนศข  คณพนศข 

พำดฉนไปดวย ไปพบทำนปรดทบำนเพอนคนหนงทชลบร  เยนนนเรำ 

กลบมำท�ำเนยบทำชำง  แตทำนปรดไปพกอยในกรมนำวกโยธนทสตหบ   

รงขนคณพนศขและลก ๆ  ตำมไปอยดวย  แตดฉนไปแตเชำตรและกลบ 

ตอนเยนทกวน เพอจะไดรบใชท�ำอะไรใหทำนบำง

19 พฤศจกำยน 2490  เปนวนเกดของดฉน ฉะนนจงจ�ำไดด  วนนน

กลบจำกสตหบเรวหนอย  เพรำะทำนปรดขอใหเอำจดหมำยสน ๆ  ไปให 

คณหลวงอดลเดชจรสทวงปำรสกวน  เขำใจวำเปนเพยงค�ำอวยพร เพรำะ 

คณประไพลกสำวคณหลวงอดลฯ แตงงำนในวนนน  ดฉนพบคณหลวง

อดลฯ ดวยตวเอง  แตแทบไมไดพดกนสกค�ำ เพรำะทำมกลำงงำน แขกเหรอ 

มำกมำย คณหลวงอดลฯ ไมไดถำมอะไร และไมไดสงอะไรมำดวย

รงเชำ 20 พฤศจกำยน  ดฉนไปสตหบตำมเคย  ปรำกฏวำทำนปรด 

ออกจำกสตหบไปแลว  หลงจำกนดฉนไมไดไปสตหบทกวน เพรำะโรงเรยน

ยงเปดสอนอย แตกไมเคยเวนเกน 2–3 วน  พอโรงเรยนปดเทอมกลำง วนท  

6 ธนวำคม ดฉนกไปอยกบคณพนศขทสตหบเลย แตกกลบมำดโรงเรยนบำง   

มำจดกำรโยกยำยต ชน โตะ เกำอ ใหมทวำงมำกขน  เผอเวลำเปดเทอม 3  

เดก ๆ  จะตองกลบมำอยอก 

148-224 chalop_3.indd 173 9/11/14 10:04 PM

174 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

แลวกเปนจรงตำมคำด  พวกเดก ๆ  กลบมำอยทงหมด โดยวนเสำร-

อำทตยและวนปดเทอมกลบไปอยบำน เขำอยกนมำเชนนตลอด จนกระทง

นกเรยนชำยจบ ป. 4 ออกไปทละคน  สวนพวกผหญงอยจนจบ ม. 6 (8–

10 ป) แตปหลง ๆ  นนดฉนไปกเงนธนำคำรมำสรำงและตอเตมตวอำคำร 

เทำทจ�ำเปน  พวกเดก ๆ  เลยไดอยในหองนอนเปนระเบยบเรยบรอย 2–3  

แหงแยกกนออกไป เดกบำงคนจบออกไปแลวแตกมนอง ๆ  มำเขำแทน และ

ยงมลกนกกำรเมองอน ๆ  อก

คณพนศขอยสตหบ 3 เดอน กกลบมำยำยบำนจำกทำชำงไปอยกบ 

คณแมทบำนปอมเพชร ถนนสลม อยไดประมำณปกวำจงยำยไปอยบำน  

“พนศข” ซงเปนบำนของทำนเอง แตกอนนนใหคนเชำอย  บำนนอยไมไกล

จำกบำนปอมเพชรนก  แลวทำยทสดไปอยบำนสำทร 

ไมวำทำนจะไปอยทไหน  ทำนเปนหวงดฉนมำก จดใหดฉนไป 

คำงคนดวยทบำนทกๆ แหง เพรำะสมยนนเปน “ยคทมฬ”  ใครทเพยง 

ถกสงสยวำเปนพวกพองของทำนปรดจะถกฆำ ถกคมขง หรอถกท�ำรำย 

แบบตำง ๆ  กน  คณประยร วญญรตน กรณำรบดฉนตอนเยนจำกโรงเรยน

ไปสงทบำนคณพนศข และตอนเชำกคอยรบจำกบำนทำนไปสงทโรงเรยน

ทกวน  ตองขอกรำบขอบพระคณเปนอยำงยงไว ณ ทนดวย  ทรำบวำรถ 

คณประยรเองกถกจดหมำยเลขทะเบยน แตมต�ำรวจคนหนงทเขำร จกด 

ชวยดแลให

กระเบยดกระเสยรเมอจอมพลผนปฏวตในวนท 8 พฤศจกำยน 2490 นน  โรงเรยน 

ดรโณทยำนเพงเปดใหมมำไดไมถง 2 ป คอเปดตอนภำคปลำย 2488 หลงจำก 

ทปดมำตลอดชวงสงครำมโลก  นกเรยนเดมยงกลบมำไมครบ และเรำ 

148-224 chalop_3.indd 174 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 175

เปดรบใหมเฉพำะชนอนบำลเทำนน จงมนกเรยนนอยมำก พอขนป 2489  

นกเรยนเพมขน แตกยงไมใครพอคำใชจำย

ป 2490 นกเรยนชนสงสดของโรงเรยนคอ ป. 3 มนกเรยน 5 คน  

(นกเรยน 5 คนรนนจบ ม. 6 ในป 2497) ป. 2 มนกเรยน 8 คน  และชน  

ป. 1 อก 11 คน  รวมกบนกเรยนอนบำลสองชน ชนละ 30 คน นกเรยนทง

โรงเรยนรวมกนจงมแค 84 คนเทำนน  

ตอนนนดฉนคดถงจ�ำกดเหลอเกน  เมอครงคดตงโรงเรยนนน เรำเคย

รวมทกขกนมำ รำยไดไมพอจำย ตองเกบขำวของซงไมจ�ำเปนจรง ๆ  ออก

ขำยหมด แตเรำกดนรน ท�ำงำนตำมอดมคตของเรำ จนรอดมำได  มำครำวน   

ดฉนอยคนเดยว เพรำะไมมจ�ำกดแลว  ตองคด ตองท�ำ และรองไหอยคน

เดยว  กำรทดฉนอดทนอยำงสดขดนนกเพรำะหวงวำวญญำณของเขำคงจะ

ดใจกบสงทดฉนกระท�ำ ดฉนเชอแนวำเขำจะตองสงสำรดฉนมำก

อยำงไรกตำม ดฉนหยดจำยเงนส�ำหรบตวเองทกอยำง  หยดออกงำน  

ยกเวนงำนศพ  หยดพบเพอน ๆ  ทกคณะ พวกโรงเรยนรำชน พวกจฬำฯ  

พวกนกเรยนองกฤษ  งดซอเสอผำเครองแตงตวทกชนด  ไมกนขำวนอกบำน  

ไมซอของกนเบดเตลดหำบเร  กนแตอำหำรทจ�ำเปนส�ำหรบด�ำรงชวตเทำนน  

อำหำรแพงกไมกน ทองกบตวเองไวตลอดเวลำวำจะตองใชเงนทกสตำงคเพอ

เดก ๆ  พวกน

ปแรก ๆ  นน เรำล�ำบำกยำกจนอยำงแสนสำหส  ทำนผอำนทกคน 

กคงจะคดเหนภำพพอเดำออกได  คอเรำเรมดวยมนกเรยนทงโรงเรยนเพยง  

84 คน หกเดก ๆ  ลกเพอนนกกำรเมองทรบมำเรยนฟรเสย 18 คน คงเหลอ 

คนทช�ำระเงนเพยง 66 คน  เมอรวมกบเดมทดฉนรบอปกำระเดกอน 

ไวแลวอก 2 คน  รวมทงหมดจงมเดกทตองดแลอยถง 20 คนดวยกน  เรอง 

ทอยทนอนนนถงจะเบยดเสยดเยยดยดกนมำกอยำงไรกยงไมส�ำคญนก  แต 

148-224 chalop_3.indd 175 9/11/14 10:04 PM

176 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เรองอำหำรกำรกนนส  เมอถงครำวไมมเงนเลย จ�ำเปนจรง ๆ  กตองกเขำ 

มำบำง แตดฉนท�ำไมเปน ตองขอรองใหเพอนชวยท�ำให และไมกลำกมำ 

มำก กลววำจะใชคนไมไหวแลวไมรจะเกดอะไรขน  ไมกลำกนำน ๆ  ดวย   

เมอรวบรวมเงนไดพอกรบช�ำระคนทนท  กลวไปหมดทกอยำงในเรองกยม 

น เพรำะไมมควำมร  จนเพอนเขำเหนเปนเรองขน  ตอนนนดฉนเองไมม 

สมบตอะไรทจะเอำไปขำยไดเสยดวย  นอนไมหลบเปนประจ�ำเพรำะเรอง 

เงนทองน

อยำงไรกตำม เดยวนเมอลองคดยอนไปทบทวนดแลว กพอจะจ�ำได

วำเรำรอดมำไดอยำงไร  คงเปนเพรำะเหตตอไปน :-

1. นกเรยนของเรำมเพมขนทกป  รำยไดกเพมขน แตกเปนทละเลก 

ละนอย  เพรำะเรำรบเฉพำะนกเรยนอนบำล ไมไดรบเดกกลำงคน  เมอ

นกเรยนอนบำลเลอนขนประถมกคน เรำกรบแทนไดตำมจ�ำนวนนน (ดฉน

ท�ำตำมอดมกำรณซงไดคดรวมกบจ�ำกดไว)

2. เมอจ�ำกดตำยแลว เขำไดรบพระรำชทำนยศเปนพนตร เพรำะฉะนน 

จงมเงนบ�ำนำญใหบดำและภรยำ แตคณพอยกเงนสวนนนใหดฉน  เปนอนวำ

ดฉนไดรบเงนเตมท รวมเปนเดอนละเทำไรจ�ำไมได แตเงนจ�ำนวนนเพมขน

เรอย ๆ  เดยวนถง 6,000 บำทแลว

3. นอกจำกนยงไดจำกส�ำนกงำนทรพยสนสวนพระมหำกษตรยอก 

เดอนละ 300 บำท เงนจ�ำนวนนคงท ไมมกำรเพม เดยวนกยงเปน 300 บำทอย

4. ระหวำงสงครำมโลกครงท 2 ดฉนไปท�ำงำนทธนำคำรเอเซย 4–5  

เดอน ถอเปนเงนเดอนจ�ำนวนแรกทดฉนไดรบ  รสกภมใจมำก ไมเอำมำใช

เลย ฝำกธนำคำรไวทงหมด เทำไรจ�ำไมได แตส�ำหรบดฉนนนรสกวำมำก 

ทเดยว

148-224 chalop_3.indd 176 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 177

5. เมอสงครำมเลก ขำยตเยนเกำไปใบหนง ไดรำคำดมำก เพรำะ 

ตอนนนตเยนขำดตลำด ยงไมมกำรน�ำเขำมำในประเทศเลย

6. เมอโรงเรยนเปดใหมตอนหลงสงครำมนน คณเลง ศรสมวงศ อดต 

รฐมนตรวำกำรกระทรวงกำรคลง ไดพำลกชำยมำเขำเรยนสองคน พรอมกบ

มอบเงนใหดฉน 20,000 บำท  ดฉนหกเงนนนเปนคำเลำเรยนของลกทำน 

ทก ๆ  เทอม พรอมกบเซนใบรบเงนไปใหทำน  มำถงตอนปฏวต 2490 นน   

เงนยงเหลออกมำก ดฉนกเอำเงนนนมำหมนใชดวย

เงนทงหกรำยกำรขำงตนน รวมกบทกเขำมำบำงเลกนอย ดฉนเอำมำ

ใชเลยงเดกอยำงกระเบยดกระเสยรจนรอดมำได

(อกหลำยปตอมำ คณเลงเอำหลำนมำเขำโรงเรยนดฉนอก ทำนเหนวำ

ทำงโรงเรยนก�ำลงเทพนลำนซเมนตตรงทวำงดำนถนนพญำไท เพอท�ำเปน 

ทเดกเลน  ทำนช�ำระคำเลำเรยนของหลำนแลว ยงมอบเงนใหดฉนอก  

20,000 บำท เปนคำท�ำลำนซเมนตนนดวย)

โรงเรยนดรโณทยำนขอกรำบดวยควำมส�ำนกในพระคณของคณเลง  

ศรสมวงศ อยำงสงสดในควำมกรณำของทำนทไดชวยเหลอในยำมทโรงเรยน

ก�ำลงตองกำรควำมชวยเหลอถงสองครง  บดนทำนลวงลบไปแลวและ 

โรงเรยนดรโณทยำนกเลกกจกำรไปแลว  แตดฉนในฐำนะเจำของโรงเรยน  

จะไมมวนลมพระคณของทำนจนกวำชวตจะหำไม  ขอใหดวงวญญำณ 

ของทำนไดสถตอยำงสงบสขในสมปรำยภพชวนรนดร

กวำทดฉนจะพอลมตำอำปำกได กคอรำว ๆ  พ.ศ. 2505  ดงนนระหวำง 

ป 2490–2504 นน เรยกไดวำล�ำบำกยำกจนจรง ๆ   สรปแลวดฉนไดอปกำระ 

เดกลกนกกำรเมองทงหมด 31 คน (ดตำมตำรำงตอไปน) และเมอโรงเรยน

มรำยไดมำกขนกไดรบอนเครำะหเดกดอยโอกำสอก 29 คน  หำกนบรวม 

ลกหลำนดวยอก 27 คน กจะรวมเปน 87 คน

148-224 chalop_3.indd 177 9/11/14 10:04 PM

178 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ดตำมตำรำงจะเหนวำมเดกลกนกกำรเมอง 2 คน พวกดอยโอกำส  

12 คน และลกหลำนอก 2 คน ทเมอจบจำกโรงเรยนดรโณทยำนไปแลว  

ทำงโรงเรยนยงสงตอไปเรยนทอนจนจบ โดยทตวยงอยประจ�ำทโรงเรยน 

ตอไป

แปลกกวาคนอน มเดกชำยลกนกกำรเมองคนหนงเรยนทโรงเรยนอสสมชญอยแลว  

ดฉนตองไปหำอธกำรของโรงเรยน  เลำใหทำนฟงวำบดำของเดกคนนนถก

ต�ำรวจฆำอยำงโหดเหยม และขณะนนเดกคนนนไดมำพกอำศยอยกบดฉน   

ทำนอธกำรไมรอใหพดตอไป ทำนตอบทนทวำใหเดกคนนนมำเรยนตอท 

โรงเรยนอสสมชญจนจบ โดยไมตองช�ำระคำเลำเรยนเลย ตองขอกรำบ

ขอบพระคณทำนอยำงสงสดไวในทนดวย

ดฉนดใจมำกทเดกซงเคยอปกำระนน  สวนมำกไปจบกำรศกษำขน 

ด ๆ  กนทงนน  หลำยคนไดไปศกษำตอตำงประเทศ  อกหลำยคนไดท�ำงำน

ด ๆ  มครอบครวทด มควำมสขและควำมรงเรองในชวต

บดน “เดก” รนแรก ๆ  นนอำยเกน 60 ป (เกษยณ) แลว แตบำงคน 

กยงคงท�ำงำนตอ  และหลำยรนยงคงไปมำหำสดฉนจนถงทกวนน ซงดฉน

ถอวำเปนควำมสขทสดอยำงหนงของชวต

148-224 chalop_3.indd 178 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 179

ทประเภทนกเรยน

นกเรยนหญง จบชน

จ�านวนนกเรยนชาย

เมอเรยนจบดรโณทยานแลว

หญง-ชายรวม

I รบเครำะหจำกกำรเมอง 

ม. 6ม. 3 (ป. 6)ออกกอนจบถงแกกรรมรวมหญง

1812122 9

โรงเรยนสงตอจนจบ อ.บ. จฬำฯ 1 คน ผปกครองรบไปเรยนตอเอง 17 คน 31 

II ดอยโอกำสตองกำรอนเครำะห

ม. 6

ม. 3 (ป. 6)ไมจบรวมหญง

10

6218 11

โรงเรยนสงตอจนจบ อ.บ., ค.ม. จฬำฯ 1 คนโรงเรยนสงตอจบอำชวะ 5 คนผปกครองรบไปเรยนตอเอง 4 คนโรงเรยนสงตอจบอำชวะทกคน

 

29

III ลกหลำน ม. 6

ม. 3

ม. 4

11

1

11353

1434

โรงเรยนสงตอจนจบปรญญำตร 1 คนผปกครองรบไปสงตอเอง 10 คนโรงเรยนสงตอจนจบ ม. 8ผปกครองรบไปสงตอเอง

 

2787

นกเรยนประจ�า (กน-นอน) ฟร โรงเรยนดรโณทยาน พ.ศ. 2490_2505 (ประมาณ 16 ป)หลกสตร อนบำล 2 ป ประถม 4 ป มธยม 6 ป 

(นกเรยนชำยอยไดเพยง ป. 4)

148-224 chalop_3.indd 179 9/11/14 10:04 PM

180 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

หมายเหต นกเรยนทมำอย ประจ�ำร นแรก ป 2490 นน มำจำก 

ครอบครว 7 นกกำรเมอง จ�ำนวน 18 คน  นกเรยนสวนมำกเขำเรยน ป. 1  

หรอ ป. 2 ฉะนนกวำจะจบ ม. 6 ก 9-10 ป  เชนถำแรกเขำป 2490 กคงจบ

ป 2499  แตมรนหลงทยอยเขำมำอก ฉะนน กวำทโรงเรยนจะอนเครำะหเดก 

เหลำนจนหมด กคงจะอยรำว ๆ  ป 2505 

พเศษ นอกจำกนยงมนกเรยนจบ ม.6 จำกทอนมำขอใหดฉนสงเรยน

อำชวะจนจบอก 2 คน และลกชำยของคนงำนในโรงเรยนจบ ป. 4 แลวสง 

เรยนตอจบอำชวะตน 1 คน สง 1 คน

ตอนปฏวต 2490 นน โรงเรยนเรำเพงเรมเปดใหมหลงสงครำมโลก 

ไดยงไมถง 2 ป นกเรยนจงยงมนอย

พ.ศ. 2490 พ.ศ. 2491 พ.ศ. 2492 พ.ศ. 2493

ชน จ�านวน น.ร. ชน จ�านวน 

น.ร. ชน จ�านวน น.ร. ชน จ�านวน 

น.ร.

ป.1 11 ป.1 9 ป.1 10 ป.1 11

ป.2 8 ป.2 11 ป.2 9 ป.2 10

ป.3 5 ป.3 8 ป.3 11 ป.3 9

รวมน.ร.สำมญ 24

60

ป.4 5 ป.4 8 ป.4 11

อนบำล2 หอง

รวม น.ร.สำมญ 33

60

ม.1 5 ม.1 8

รวมทง ร.ร. 84 อนบำล2 หอง

รวม น.ร.สำมญ 43

90

ม.2 5

รวมทง ร.ร. 93 อนบำล3 หอง

รวม น.รสำมญ 54

90รวมทง ร.ร. 133 อนบำล

3 หอง

84 - 18 = 66 คน รวมทง ร.ร. 144

148-224 chalop_3.indd 180 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 181

ตอนนทเรำเรมฟนตว

พ.ศ. จบ ม.6 จ�านวน

2497 รน 1 5

2498 รน 2 8

2499 รน 3 11

2500 รน 4 9

2501 รน 5 10

2502 รน 6 11

2503 รน 7 9

2504 รน 8 19

2505 รน 9 29

เมอนกเรยนครบ 10 ชน

พ.ศ. 2497

ชน น.ร.

ป.1 21

ป.2 25

ป.3 21

ป.4 27

ม.1 11

ม.2 10

ม.3 9

ม.4 11

ม.5 8

ม.6 5

รวม น.ร.สำมญ 148

อนบำล 90

รวมทง ร.ร. 238

148-224 chalop_3.indd 181 9/11/14 10:04 PM

182 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

นกเรยนอนบาล เตมชน 30 คนเสมอ แตเรำเรมใหม 2 หอง 60 คน   

ตอมำเรมขยำยอำคำรกเพมขนทละหอง

นกเรยนสามญ เพมปละไมมำกนก เพรำะปแรก ๆ  จบอนบำลแลวไป

ตอทโรงเรยนอน แตภำยหลงอยเรยนตอมำกขน ๆ  เรำไมรบนกเรยนจำกทอน   

รบแตเพยงเดกทเลอนขนจำกอนบำลเทำนน และนกเรยนชำยอยไดถงจบ  

ป. 4 กตองออก

หมายเหต  กำรทเรำไมรบนกเรยนสำมญจำกทอน กเพรำะตำม

อดมกำรณแรกเรมของเรำ ตองกำรใหนกเรยนมควำมรตำมมำตรฐำนเสมอ

กน ครจะไดสอนงำยและไปไดเรว  ตอนจบ ม. 6 จะไดมควำมรครบถวน 

ตำมหลกสตรเปนอยำงด  ถำนกเรยนควำมรไมเสมอกนตงแตตน จะสอนยำก

และไปไดชำ  คนวชำออนจะถวงคนเกง และอำจจะสอนไมไดครบตำม

หลกสตร หรอถงจะครบแตกคงไมหนกแนน 

เหตฉะนเองทโรงเรยนจงยอมล�ำบำก ดนรนตอสจนรอดมำไดส�ำเรจ

หมายเหต จ�ำนวนนกเรยนทช�ำระเงนจรงนน ตองหกออก 18 คนทกป  

อยำงนอยถงป 2499  เมอพวก 18 คนชดแรกจบ ม. 6 ออกไป

148-224 chalop_3.indd 182 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 183

ดรโณทยาน–ชวตทแทจรงดฉนขอเลำชวตของดฉนกบโรงเรยนดรโณทยำนกอนทจะเลำเรองอน

ในตอนตอไป เพรำะโรงเรยนดรโณทยำนนแหละคอชวตทแทจรงของดฉน   

มนไมใชเรองสนกเพรำะเกยวกบกำรงำนทงนน  ผทไมสนใจทำงนกกรณำ

เปดขำมเลยไปกแลวกน หรอไมกกลบมำอำนทหลง

มผปกครองบำงคนทเคยเขยนมำถำมวำดฉนสอนภำษำองกฤษอยำงไร  

เดกจงไปไดเรวอยำงน  ตอนนนดฉนไมมโอกำสตอบทำนไดเลย เพรำะสอน

เดกถง 17.30 น. ทกวน ไมมโอกำสไดพบใครเลย  ดฉนเกรงวำทำนจะเขำใจ 

ผด คดวำดฉนไมสนใจในค�ำถำมของทำน จงขอกรำบขอโทษดวยใจจรง และ

จะขออธบำยใหทำนฟงในบทควำมตอนตอไป

อดมคต  ขอกลำวถงเรองนเสยกอน  เรองโรงเรยนของดฉนนน ไดเคยเขยน

เลำไวแลวหลำยแหงวำจะตงใจอบรมสงสอนเดกใหรกเรยน และเปนพลเมอง

ดของประเทศชำต โดยจะไมมงมนในเรองธรกจกำรเงนเลย  เรองนดฉน

ภมใจมำกวำไดท�ำส�ำเรจแลว คอไดตงโรงเรยนอนบำลชำย-หญงรวมกนขน

มำกอน  ตอจำกนนกเพมขนปละชน โดยรบเดกทผำนแผนกอนบำลมำ

เทำนน ไมเปดรบเดกจำกทอน พอจบ ป. 4 ใหเดกผชำยออกไป  เพรำะ 

โรงเรยนนมงจะเปนโรงเรยนสตร  ถำจ�ำกดยงมชวตอย เขำจะตงโรงเรยนชำย 

แยกกบดฉนตรงน  เรำแตละคนจะเปดถงชน ม. 6 เพรำะคดไววำจะตอง 

สอนเดกทกคนดวยตนเอง  ถำมชนสงกวำนเวลำสอนอำจจะไมพอ (เปนเพยง 

สงทคดไว อำจมกำรเปลยนแปลง) อนง เรำคดวำเพยงสอนถง ม. 6 กคงจะ 

พอกบกำรใหหลกกำรแกเดกไดพอสมควรส�ำหรบไปศกษำตอทอน

148-224 chalop_3.indd 183 9/11/14 10:04 PM

184 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ควำมจรงนนดฉนรแนแกใจวำจ�ำกดอยำกใหดฉนสอนถง ม. 8 และ 

ตวเขำจะสอนถงขนมหำวทยำลย เพอจะไดน�ำควำมรทเรยนมำ (ซงเขำรก

มำก) มำเผยแพรแกเดกไทยดวย (เขำเรยนปรชญำ เศรษฐศำสตร และ

รฐศำสตร) แตในตอนนนเหนวำเวลำยงอยอกไกล  เรำมนใจและพอใจท�ำไป

ทละชนดกวำ  ฉะนนดฉนจงนงเสย เปนอนวำเรำสญญำกนวำจะท�ำตำม

อดมกำรณอนหนกแนนของเรำ จะไมยอมเปลยนเปนอนขำด ใหทองจ�ำเอำ

ไววำ “เรำจะเปนครทดและผลตศษยทด” เรำเชอวำกำรเปนครนน นอกจำก

จะเปนอำชพทสจรตแลว  เรำยงจะไดภำคภมใจทมสวนชวยประเทศชำตดวย   

สวนจ�ำกดนนคดไปไกลกวำ คอคดวำจะชวยโลกเลยทเดยว “ยงไง ๆ  เรำกจะ

ไมเปนคนรกโลก !”

ฉะนนเมอจ�ำกดเสยชวตไปแลว  เดมทดฉนกหมดพลงใจ คดจะเลก

ลมควำมตงใจเดม แตวำอยำงทไดเคยเลำมำแลว ไหน ๆ  เมอหำวธหนโลก 

ไมส�ำเรจ จ�ำเปนจะตองอยตอสไปอก กจะตองท�ำงำนตำมอดมกำรณทได 

ตงไวกบจ�ำกด วญญำณของเขำคงจะพอใจมำกทดฉนไดบำกบนตอสฝำฟน

อปสรรคตำง ๆ  จนท�ำส�ำเรจตำมอดมกำรณได

อยำงไรกตำมตองขอสำรภำพวำทกครงทดฉนมทกข มอปสรรคหลำย

อยำงเกยวกบโรงเรยน  ดฉนจะคดถงสญญำทมตอจ�ำกด กรำบไหวดวง

วญญำณของเขำใหชวยดฉน  แลวพลงกจะเกดขนเอง จะคดฮดสอยคนเดยว   

อนทจรงดฉนกมเพอนสนททพอจะขอควำมคดเหนและควำมชวยเหลอใน 

เรองอน ๆ  ได  แตส�ำหรบเรองโรงเรยนน ขอคดคนเดยว  แตกระนนกม

เพอนและพรรคพวกทดทไดมสวนชวยโรงเรยนในเรองใหญ ๆ  โดยทตวดฉน

มตองไปขอรองเขำเลย  เชนกำรยำยโรงเรยนจำกถนนพญำไท ไปอยทใหม

ทถนนประชำชน โดยทดฉนไมตองเสยเงนทองเลย แลวยงไดทใหมเปน

กรรมสทธของตนเองดวย (เดมโรงเรยนเชำสถำนทของส�ำนกงำนทรพยสน

148-224 chalop_3.indd 184 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 185

สวนพระมหำกษตรย)  เรองนตองขอขอบพระคณทกคนทไดมสวนเกยวของ

อยำงมำกทสดไวในทนดวย  โรงเรยนดรโณทยำนเปนชวตของดฉน  กำรชวย 

โรงเรยนกคอชวยชวตดฉนโดยแท

ไม-ไม-ไมคำเลำเรยนนนจะค�ำนงถงใหพอเพยงกบคำใชจำยของโรงเรยน  คำเชำ

โรงเรยน  เงนเดอนคร  คำปรบปรงโรงเรยน และอน ๆ  ทจ�ำเปนจรง ๆ   

ฉะนนจะตองไมมกำรเกบเงนกนเปลำ (ผปกครองบำงคนเคยมำเสนอเงนให

แกดฉน  บำงคนกเสนอใหเปนของใชเชน ตเยน พดลม อะไรเหลำน  ดฉน

ไดปฏเสธไปหมดและอธบำยใหแตละทำนฟงถงอดมกำรณของเรำ) คำเลำ

เรยนจะเกบใหต�ำเทำทพอจะอยได  ไมมคำเรยนพเศษ  ไมคำของกนของใช  

หรอหำรำยไดอยำงอนจำกนกเรยน  ไมเกบเงนพเศษในงำนฉลองอะไรกตำม  

(วนเดก วนปใหม ฯลฯ)  แตถำครและนกเรยนจะคดท�ำอะไร เชนจะมกำร

แสดง กำรเลยงอำหำร กตองขออนญำตตอครใหญ เพอจะไดพจำรณำให

เหมำะสม ไมใหใชเงนมำกเกนไป  เปนกำรฝกนสยเดกใหรจกคำของเงน  

และวธใชเงนแบบพอเพยงดวย (เนนมำก ๆ  ในขอน)

มบรษทรถยนตเคยมำตดตอขอรบ-สงนกเรยน โดยจะคดเปอรเซนต

ใหแกโรงเรยน แตดฉนไมอนญำต เพรำะไมไวใจในควำมปลอดภยของเดก

อยำงหนง กบคำรถทเขำก�ำหนดนนแพงมำกไปโดยใชเหต  คดเอำก�ำไรมำก

เกนไป  บรษทเครองดมกเคยมำขอขำยในโรงเรยน แตดฉนไมเหนประโยชน

ของคำเปอรเซนตทเขำจะให  และไมมควำมจ�ำเปนทนกเรยนจะตองเสยเงน

ในเรองน  เพรำะเครองดมจ�ำพวกนนกใชวำจะบ�ำรงสขภำพอะไรเลย  และ

ถำผปกครองคนใดชอบ เขำกคงจะหำซอใหเดกกนทบำนเอง

148-224 chalop_3.indd 185 9/11/14 10:04 PM

186 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

สวนเรองทนเลำเรยน  ทำงโรงเรยนมทนประเภทตำง ๆ  ใหนกเรยน  

ซงอธบำยไวอยำงละเอยดตำงหำกในหวขอ “ทนของโรงเรยนดรโณทยำน”  

ตอจำกบทนไป

ท�าโรงเรยนใหเหมอนบาน เทำทไดกลำวมำแลว โรงเรยนดรโณทยำนจงไดชอวำเปนโรงเรยนเลก  

ตกเกำแก ไมหรหรำนำด  เรำยอมรบควำมจรงในขอน แตเรำกรกษำโรงเรยน 

ของเรำใหถกตองตำมระบบสขภำพอนำมย  ทกสวนจะเปนระเบยบ ไมสกปรก 

รกรงรง และนอกจำกหองเรยนทครบตำมชนแลว  เรำยงมหองสอนวชำพเศษ 

ตำง ๆ  ครบถวน เชน หองดนตร หองวทยำศำสตร หองกำรงำน (กำรฝมอ)  

หองสมด หองพยำบำล หองครวใหนกเรยนฝกท�ำอำหำร หองสขำทถกหลก 

อนำมย ฯลฯ  แตละหองนจะมเครองใชประจ�ำหองครบชด  นกเรยนจะไมม 

ควำมล�ำบำกหรออดอดใจในกำรใชสงของทจ�ำเปนในกำรเรยนเลย (สมยหลง 

ยงไดเพมหองคอมพวเตอรขนดวย)  เทำทกลำวมำแลวทงหมดจะชวยท�ำให 

นกเรยนคดวำควำมสะดวกสบำยทโรงเรยนกคลำยทบำนไมนอย  สวน 

ผปกครองทตองกำรใหลกอยโรงเรยนหรหรำกตองไปเขำทอน–ไมใชทน

กำรท�ำใหนกเรยนเหนโรงเรยนเหมอนบำนนน จะตองประกอบดวย 

สวนอนอก แตทส�ำคญกคอคร  ครจะตองรวมมอรวมใจชวยดวย  ตำม 

ธรรมชำตเดกกพรอมทจะรกครอยแลว  คอนกวำเหมอนแม  ถำครทกคน 

แสดงควำมเมตตำปรำน พดคยเลนกบเดก ไมเอะอะดดน กจะท�ำใหเดกรก   

เดกกจะนกถงครเหมอนพปำนำอำ และพลอยรกเพอน รกโรงเรยนมำกขน 

ดวย

148-224 chalop_3.indd 186 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 187

ท�าใหเดกรกการเรยน ไมวำจะเปนวชำอะไรกตำม  ถำเดกแรกมำยงไมรอะไรมำกอน จะมำ 

ตงตนทคร  กจะเปนกำรงำยตอคร  คอกอนอนครตองท�ำใหเดกสบำยใจวำ 

วชำทจะเรยนนนงำย ไมมอะไรนำวตก  โดยเรมสอนครงละนอยและจะตอง 

ทบทวนสงทสอนไปแลววำเดกเขำใจแลวแนนอนจงจะสอนของใหมตอไป 

อก  กำรทดสอบจะท�ำไดดวยกำรถำมไลเดยวและใหท�ำแบบฝกหดใน 

หองเรยน  ถำเดกสวนมำกยงไมเขำใจด กอยำสอนบทตอไปเปนอนขำด   

เพรำะถำหลกเบองตนไมดแลว  ตอไปกจะคลอนแคลน และหนก ๆ  เขำกจะ

เกลยดวชำนนไปเลย ทนกยำกทจะดงกลบได  ยอมเสยเวลำทบทวนของเกำ 

ใหแมนมนเปนดทสด ถำสอนทละนอย ย�ำจนเดกเขำใจ กตอไปอกทละนอย  

เดกกจะเหนวำวชำนนงำย ไมอยำกเยนเขญใจอยำงทคดกลวมำกอน กจะเกด 

ควำมรกวชำนนขนเอง  และเมอเดกเกดควำมรกวชำนนแลว  ตอไปครกจะ 

สอนไดอยำงสบำย  อำจจะเพมบทเรยนใหคอย ๆ  มำกขนกได  ตำมปกต 

แลวถำเดกรกวชำอะไรกจะรกครทสอน  หรอกลบกน  ถำเดกรกครทสอน 

วชำใดกจะพลอยใหรกวชำนนไปดวย  ฉะนนกำรท�ำใหเดกรกตำมวธทได 

กลำวมำขำงตนนกเปนสงส�ำคญอยำงหนง

ถำมเดกเพยง 1–2 คนทไมเขำใจ กควรเรยกมำสอน-อธบำยนอกเวลำ   

อย ำไปสอนซ�ำในชน อำจท�ำให เดกส วนมำกเบอ เรองนดฉนได ม

ประสบกำรณจรงมำดวยตนเองกบเพอน ๆ  หลำยคน  เพรำะฉะนนจงเปน

เรองควรเชอถอได

148-224 chalop_3.indd 187 9/11/14 10:04 PM

188 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

การท�างานของดฉนพ.ศ. 2490 

นกเรยนมชนสงสดแค ป. 3 ไดลองไปสอนภำษำองกฤษ ป. 2–ป. 3 ด  

เหนวำไมคม เดกยงไมแนนภำษำไทย ปลอยไวกอนดกวำ

พ.ศ. 2492 

เรมมชน ม. 1 ลองไปสอนด ไปไดเรวกเลยสอนวนละ 1 ชวโมง แลว 

เมอเพมชนขนทกป กสอนชนละ 1 ชวโมงทกชน

พ.ศ. 2497

มถง ม. 6 จงสอน ม. 1–ม. 6 ชนละ 1 ชวโมง (เตมวน 6 ชวโมง)

ภำยหลงเมอเรำลดชนลงมำมเพยง ป. 6 (ม. 3 เดม) กเพมหอง ข ขน  

เปน ป. 4 ก-ข  ป. 5 ก-ข  ป. 6 ก-ข รวมเปน 6 หองเหมอนเดม  เรมสอน 

ภำษำองกฤษชน ป. 4

กำรสอนแตละวนเปนดงน :-

เรม พ.ศ. 2497 

8.30 น.  เรมสอน 3 ชน ชนละ 1 ชวโมง ถง 11.30 น.

11.30 น.  พกกลำงวน กนขำวบนโตะเรยนนนเอง นกเรยนทท�ำงำน

ภำคเชำไมเรยบรอย จะตองมำท�ำตอตอนน (พวกอำน แปล ทองเดยว)

12.30 น.  สอนตออก 3 ชน 3 ชวโมง (เตมวน 6 ชวโมง)

15.30 น.  โรงเรยนเลก นกเรยนทท�ำงำนไมเสรจตองอยท�ำตอ (เดยว 

คนทบำนไกลกอน)

17.30 น.  หยดสอน  กนของวำง (น�ำชำ) คอยนกเรยนประจ�ำ

18.00 น.–20.00 น.  สอนนกเรยนประจ�ำชนตำง ๆ

20.00 น.  เลกสอน นกเรยนขนนอน กนอำหำรเยน แลวตรวจกำรบำนเดก

22.00 น.  เลกตรวจ  นอน

148-224 chalop_3.indd 188 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 189

แตเมอมนกเรยนมำกขน ตองตรวจกำรบำนถงต 2 ต 3 กหลำยป   

ตน 7.30 น. หมอบอกวำนอนไมพอ ตองนอนใหถง 6 ชวโมง จงคอย ๆ  ลด 

ลงมำเปนต 1 แลวกเทยงคน และยดเวลำนตลอดมำจนเลกสอนเมอปดกจกำร  

โรงเรยน  จำก พ.ศ. 2505 เปนตนมำ นกเรยนมำกขนเกอบเตม 30 คน ทกชน  

6 ชน รวมคดเสยวำประมำณ 160 คน คนหนงท�ำกำรบำน 20 ขอ รวมเปน

วนละ 3,200 ขอ ทตองตรวจดวยตนเองทกวน

วธตรวจใหเรวนน  ดฉนเลอกคนทเรยนด 15 คนกอน  พวกนมกจะ 

ถกหมด ไมตองแกเลย  10 คนตอไปตองแกบำงเลกนอย เหลอ 5 คน 

สดทำยตองเสยเวลำแกมำก  เดกมกจะเปนเหมอนกนแบบนเกอบทกชน

พ.ศ. 2490–2491 ดฉนไมไดสอนภำษำองกฤษ เพรำะนกเรยนชนสง

สดตอนนนคอ ป. 3 กใชเวลำท�ำงำนดำนธรกำร ปรบปรงแกไขระเบยบ-

กฎของครและนกเรยนใหเหมำะสม ตรวจซอมแซมอำคำรและของใชทช�ำรด 

กวดขนครวและสวมใหสะอำดอยเสมอ ตรวจบญชโรงเรยน ตรวจกำรท�ำงำน 

ของคร ฯลฯ  

บำงครงครขำดกไปสอนแทน เคยสอนทกวชำ แมแตพลศกษำ

สมยทนกเรยนยงนอยอย  ตอนกลำงวนจะมสอนเพลงไทยเดมให

มธยม 6 ดวย แตเมอป 2505 เปนตนมำ นกเรยนมำก ไมมเวลำจงจ�ำเปนตอง 

เลกสอนวชำพเศษน

ดฉนขออนญำตเลำถงวธสอนของดฉน เพรำะมผปกครองหลำยตอ

หลำยทำนเคยเขยนมำถำมวำสอนอยำงไร เดกจงเรยนไดเรวและหลกแมน   

ดฉนไมมโอกำสทจะพบทำนเพออธบำย เพรำะตองสอนตลอดวนไมมเวลำ

วำงเลยสกนำท จงกรำบขอโทษทำนมำในทน  บำงคนอำจจะลวงลบไปแลว

กหวงวำวญญำณของทำนจะเหนใจและใหอภยดฉนดวย

148-224 chalop_3.indd 189 9/11/14 10:04 PM

190 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

วธสอนแตละชวโมงของทกชน30 นำทแรก จะเปนกำรทบทวนของเมอวนวำนวำเขำใจจรงหรอไม  

อำจเปนกำรอำนเดยว แปลเดยว  ทองโคลง-สภำษต ฯลฯ  นกเรยนคนหนง

จะตองท�ำไดใน 1 นำทเทำนน เพรำะมนกเรยนชนละ 30 คน กหมดไปครง

ชวโมงแลว  ผใดท�ำไดไมดใน 1 นำทน จะตองอยท�ำซ�ำตอนโรงเรยนเลก  

15.30 น.

ระหวำงทเดกเดยว 10 คนแรก  ทกคนตองฟงเขำกอน เพอทวนให 

จบบท แตหลงจำกนน  คนทแนใจวำตนเตรยมมำดแลว กเอำงำนอนมำท�ำได  

เชนคดลำยมอ จดงำน ฯลฯ  ไมจ�ำเปนตองเหมอนกน จะไดไมตองเสยเวลำ

เปลำ ๆ  พอถงครำวทตนจะตองลกขนเดยวบำงกจะท�ำได 

ฉะนนใน 1 ชวโมง นกเรยนจะท�ำงำนไมเหมอนกน  เรำไมเรยกวำ 

ชวโมงอำน-ชวโมงแปล-ชวโมงไวยำกรณ แตเรำเรยกวำ “ชวโมงภำษำ

องกฤษ”

30 นำทหลง จะเรยนตอของใหม แลวอธบำยงำนเขยนทจะเปนกำรบำน 

ส�ำหรบสงวนรงขน  เรำม Dictation ทกวนเวนวนดวย  วนละไมมำก  เวลำ 

บอกเพยง 5–6 นำท  นกเรยนเปลยนกนตรวจอก 5–6 นำท  สวนกำรแก 

เอำไปท�ำนอกเวลำเรยน

กำรทดฉนใหเดกคดลำยมอและจดงำนตำง ๆ  มำกมำย กเพอวำเมอ 

เขยนไปมำก ๆ  แลว ลำยมอจะดขนอยำงเหนไดชด และจะจ�ำตวสะกดกำรนต 

ไดดแบบ Dictation  ดฉนตรวจสมดจดเหลำนของนกเรยนแตละคนแตละเลม  

เพรำะเกรงวำถำจดถก ๆ  ผด ๆ  ไปแลว อำจจะเกดเสยหำยไดภำยหลง อนง  

จะฝกเดกใหมควำมรอบคอบถถวนดวย นกเรยนทกคนจะตองพยำยำมเขยน 

ไมใหตกหลน  ผลทเหนไดชดคอเดกจะเขยนผดนอยลง ๆ  จนบำงคนไมผด

เลย

148-224 chalop_3.indd 190 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 191

สวนกำรทใหทองโคลงกเพอใหเดกออกเสยงถกตองและจะจ�ำศพท 

ไดเองโดยไมตองทองทละค�ำ

สภำษตกเหมอนกน นอกจำกจะไดขอสอนใจแลว จะจ�ำศพทได 

แบบเดยวกน

สภำษตทดฉนเนนแกนกเรยนเสมอ :-

No one is too old to learn.

Today is better than two tomorrows.

Every man must do his duty.

Honesty is the best policy.

Don’t build castles in the air.  อยำสรำงวมำนในอำกำศ  นอกจำก 

จะวำ “อยำหวงลม ๆ  แลง ๆ ” แลว ขอสดทำยนดฉนเลยอธบำยคลมไปถงวำ 

กำรสรำงปรำสำทนนจะตองมฐำนรองรบ ไมใชลอยอยไดในอำกำศ จะพง 

ครนลงมำ เชนเดยวกบกำรเรยนภำษำองกฤษ จะตองเรยนรหลกเบองตน 

ใหเขำใจแจมแจงดเสยกอน ถำหลก (รำกฐำน) คลอนแคลนแลว กำรตอยอด 

ขนไปกจะไมมวนไดดเทำทควรเปนแน  ฉะนนจะเหนไดวำกอนทครสอน 

ของใหมตอ กจะตองทบทวนวำนกเรยนแมนของเกำแลวเสมอไป (เนนมำก 

เรองน)

148-224 chalop_3.indd 191 9/11/14 10:04 PM

192 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ทนของโรงเรยนดรโณทยานโรงเรยนดรโณทยำนมกำรใหทนเลำเรยนดงน :-

1. ตงแต เรมตงโรงเรยนอนบำล  เรำมระเบยบว ำเดกพน อง 

ทองเดยวกนสำมคนนน  คนทสำมจะไดเรยนฟร  ไมตองเสยเงน  พอเรม 

มโรงเรยนสำมญกใชระเบยบเดยวกน  คอถำอยโรงเรยนสำมญทงสำมคน   

คนทสำมไมตองเสยคำเรยน แตตองเสยคำอำหำร  แตถำอยโรงเรยนสำมญ 

บำง โรงเรยนอนบำลบำงคำบเกยวกน คนทสำมทอย อนบำลจะเสยเงน 

เพยงครงเดยว (สมยนนโรงเรยนอนบำลไมไดแยกคำเรยนกบคำอำหำร คด

รวมกน)

2. ทนส�ำหรบคนทสอบไลไดท 1 คอจะไดเรยนฟรในปตอไป แตถำ 

ปไหนไมไดท 1 ปตอไปกจะไมไดทนอก  ทนนเฉพำะปเทำนน เปนเงน 

ไมมำกนก

3. ทนพเศษ ซงเปนเรองลบ ไมไดบอกคนทวไป แตทำงโรงเรยน 

จะสงเกตวำ เมอมนกเรยนคนใดมำช�ำระคำเรยนลำชำ หรอตดขดไมไดช�ำระ 

เลย เปนเพรำะอะไร  ถำครอบครวแตกแยกกน หรอผปกครองคนใดคนหนง

เสยชวต  ท�ำใหรำยไดฝดเคอง  ทำงโรงเรยนจะเชญผปกครองมำและแจงให

ทรำบวำเรำมทนพเศษให ถำเขำยนดรบ

ทนพเศษนไมวำเดกจะเรยนอยในชนใดกจะไดตอไปจนจบชนของ

โรงเรยน ทงคำเรยนและคำอำหำร แตจะตองมขอแมวำเมอใดเดกคนนน 

เรมประพฤตตวไมด ไมตงใจเรยนและเกเร  ทำงโรงเรยนจะหยดใหทนทนท 

ฉะนนผปกครองจะตองหมนสงสอนอบรมเดก (ซงทำงโรงเรยนกจะชวย 

อยแลว)

ทนนถำเดกไดรบตงแตอย ป. 1 กวำจะจบ ม. 6 (10 ป) กจะเปนเงน 

ไมใชนอย

148-224 chalop_3.indd 192 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 193

ทนนเปนเรองพเศษ คอจะไมมใครรเลยแมแตตวเดกเอง  ทงนเพอจะ

ไมใหเดกมปมดอย  ผทจะรเรองกคอผปกครอง เจำหนำทกำรเงน และตว

ดฉนเทำนน  ทำงผปกครองเพยงแตเขยนขอบคณโรงเรยนทใหทนน  ซงทำง

โรงเรยนจะไดเกบไวเปนหลกฐำนเกยวกบบญชรบ-จำยของโรงเรยนเทำนน

ทน 19 พฤศจกายนหลำยปมำแลว เมอถงวนเกดของดฉน 19 พฤศจกำยน  นกเรยนเกำ 

สวนมำกจะเปลยนจำกกำรใหของขวญเปนกำรใหเงนสดแทน  ดฉนจง

รวบรวมเงนนนตงเปน “ทน 19 พฤศจกำยน” ขน และใชเงนนจำยส�ำหรบ

ทนพเศษแทนเงนของโรงเรยน เชนหำกปนโรงเรยนจะตองขำดรำยไดโดย

ไมไดรบเงนจำกเดก “ทนพเศษ” 5,000 บำท กใหหกเงน 5,000 บำทออกจำก 

ทน 19 พฤศจกำยน มำใชแทน  ถำเงนทนมไมพอกหกเทำจ�ำนวนทจะหกได  

และใหเงนสวนขำดเปนหนำทของโรงเรยนเอง  แตปรำกฏวำมเงนเหลอทกป   

ทำงโรงเรยนจงตดเงนตำมจ�ำนวนทเหมำะสมเอำไปรวมกบเงนของเจำของ

โรงเรยนแลวจำยเปนทนชวยเหลอโรงเรยนรฐบำลตำง ๆ  ททำงเจำของ

โรงเรยนไดใหไวแตเดม  บดนเรำมเงนทนตำมโรงเรยนตำง ๆ  ดงน :-

โรงเรยนเบญจมรำชำนสรณ  จ�ำนวน 30,000 บำท

โรงเรยนรำชวนตบำงเขน  จ�ำนวน 30,000 บำท

โรงเรยนกำรเคหะทำทรำย  จ�ำนวน 20,000 บำท

โรงเรยนหอวง  จ�ำนวน 17,060 บำท

นกเรยนทนคนแรกของเราตำมปกตในจตใจของดฉนนน เปนคนชอบสนบสนนใหเดกเรยน

หนงสออยแลว โดยเฉพำะเมอไดเหนจ�ำกดใหทนแกเดกนกเรยน ทง ๆ  ท 

148-224 chalop_3.indd 193 9/11/14 10:04 PM

194 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ตวเขำเกอบจะไมมเงนเหลออยเทำไรนน  ท�ำใหดฉนชนชมและดใจทเรำ 

มควำมคดแบบเดยวกน  ทนนเปนทนแกเดกคนแรกของเรำ

เรองมอยวำเดกผหญงคนหนงเรยนจบ ม. 8 เรยนเกงมำก แตพอแม 

ไมมทนใหเรยนตอ จงพำมำฝำกดฉนไว เผอจะใหชวยท�ำอะไรกไดใน 

โรงเรยนดรโณทยำน ซงตงขนเมอ 9 กนยำยน 2483  ดฉนไมมอะไรจะให

ท�ำกใหชวยนงเฝำเดกอนบำลนอนกลำงวน  ดฉนสงเกตวำเดกคนนจะเอำ

หนงสอ (ต�ำรำ) ไปอำนตลอดเวลำทนงเฝำเดกนอน รสกประทบใจมำก

พ.ศ. 2484 นนเอง จ�ำกดรวมกบเพอน ๆ  ตงโรงเรยนศรพลตถพเศษ  

เปดสอนตอนเยน  สอน ม. 7–8 ใหโอกำสแกคนท�ำงำนทอยำกเรยนตอ   

จ�ำกดสอนภำษำองกฤษในโรงเรยนนจงใหเดกคนนเขำไปเรยนดวย  ปรำกฏวำ 

เดกคนนเรยนไดดกวำเดกคนอนทงหมด  เรำจงคดกนวำนำจะใหเขำเรยนตอ

ระยะนน จฬำลงกรณมหำวทยำลยเปดสอนสองรอบเพอเรงผลต 

บณฑตออกมำใชงำนเรวขน  เรำลองใหเดกคนนไปสอบเขำ  เขำสอบเขำได 

แผนกวทยำศำสตร แตกนกวำอยำงไรเสยกคงไมไดเรยนเพรำะไมมเงน  ได 

ใหเขำไปขอระเบยบกำรคำใชจำยตำง ๆ  มำด  สมยนนจ�ำไดวำคำเรยนและ 

คำเบดเตลดทงหมดทจะตองช�ำระในตอนแรกเขำไมเกน 100 บำท แตตว 

เรำเองขณะนนกชกหนำไมคอยจะถงหลงอยแลว เพรำะนกเรยนยงมนอยอย  

ไมคอยจะพอกบคำใชจำย

อยำงไรกตำม เรำดตำมระเบยบกำร  ถงวนสดทำยทเขำจะเปด 

รบสมครเขำเรยนแลว แตเรำมเงนตดตวอยประมำณ 130 บำทเทำนน  เรำ 

ปรกษำกนเหนวำเรองนนเปนเรองดวนตองจดกำรเสยกอน  สวนเรองอนคอย

ไปคดแกไขเอำทหลง  จงเรยกเดกคนนนใหเอำเงนไปช�ำระสมครเขำเรยน

แมของเดกคนนนรเรองเขำ รบมำหำดฉน และบอกวำกำรใหไปเรยน

นนไมใชจะตองเสยคำเรยนอยำงเดยว  ยงมคำหนงสอ คำเครองเรยนอน ๆ   

148-224 chalop_3.indd 194 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 195

คำเสอผำ เครองแตงตว คำอำหำรกลำงวน และอะไรตออะไรจปำถะ  เขำ

กลววำจะไปไมรอด เรยนไปครง ๆ  กลำง ๆ  จะเสยเงนเสยเวลำโดยเปลำ

ประโยชน

ดฉนอธบำยใหเขำฟงวำเมอเรำตกลงใจใหเขำเรยน  เรำกนกถงสง

เหลำนนอยแลว  แตเงนอยำงอนนนไมตองจำยกอนโต จำยทละเลกละนอย  

พอท�ำได

ระหวำงสงครำมเสอผำแพงมำก เพรำะเปนของน�ำเขำ  สมยนน 

เมองไทยยงไมมอตสำหกรรมทอผำเลย เรำตองใชผำฝำยทอดวยกกระตกกน

ทงนน  แตบงเอญดฉนมผำทซอไวจะเยบเสอใหเดก (แตยงไมไดเยบ) อย

มำกพอใช รวมทงสขำวสน�ำเงนดวย  จงรบลงมอเยบทนทเพอใหทนวนใช   

ตอนนนดเหมอนจฬำฯ จะยงไมมเครองแบบ หรอมแลวแตไมเขมงวดกวดขน   

สวนคำรถกถกนดเดยวเพรำะโรงเรยนของดฉนอยถนนพญำไท ใกลสแยก

รำชเทว  คำอำหำรกลำงวนนนกใหในจ�ำนวนจ�ำกด

เขำเรยนอยสองปกวำกจบ ไดวทยำศำสตรบณฑต  จ�ำไมไดแนวำตอน

นนเขำขอไปอยกบนำของเขำระยะหนง เพอควำมสะดวกในเรองอะไร   

อยำงไรกตำม เขำสมครเขำท�ำรำชกำรในกระทรวงศกษำฯ และท�ำงำนอยใน

สงกดกระทรวงนนจนกระทงเกษยณอำยรำชกำร  เขำไดมสวนชวยโรงเรยน

ของเรำในกำรหำครดำนคณตศำสตร วทยำศำสตร และอยำงอน ๆ  อก

แตทส�ำคญทสดคอควำมภมใจของเรำในตวเขำ และเขำเปนผทท�ำให

เรำมพลงใจทจะเดนหนำไปในอดมกำรณทเรำไดตงไวอยำงหนง คอชวยเดก

ใหเปนพลเมองด เพอเปนก�ำลงทแขงแกรงของประเทศชำตตอไป

หลงจำกทมเดกคนนเปนนกเรยนทนคนแรกและส�ำเรจผลแลว  ถงแม

ภำยหลงไมมจ�ำกด ดฉนกยงคงยดมนในอดมกำรณ จะชวยคนดแตดอย

โอกำส ถำมควำมสำมำรถหรอก�ำลงทจะท�ำไดเสมอมำ

148-224 chalop_3.indd 195 9/11/14 10:04 PM

196 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ชวยคาเรยนแกคนทไมรจกวนหนงดฉนไดรบจดหมำยจำกชำยคนหนง ซงดฉนไมรจก แตเคย

ไดยนชอเสยงวำเขำเปนคนทสนใจกำรเมองมำกสมยทมกำรปรำศรยกน 

ทสนำมหลวง (แบบไฮดปำรค)  เขำบอกมำวำลกสำวสองคนของเขำเรยน

หนงสออยทโรงเรยนแหงหนงยำนฝงธนฯ (บอกชอโรงเรยนมำดวย) แตบดน

เขำยำกจนไมมเงนเสยคำเรยน  อยำกจะขอลำออกจำกโรงเรยนทเรยนอย

ปจจบนนเพอไปเขำโรงเรยนทคำเรยนถกกวำน กออกไมไดเพรำะทำงโรงเรยน 

บอกวำยงคำงคำเรยนอย จะออกใบส�ำคญใหไมได เขำจงขอควำมชวยเหลอ 

เทำทดฉนพอจะท�ำได

ดฉนไปกบคนขบรถ  ไปเทยวถำมหำโรงเรยนนจนพบ  ไดถำม 

ครใหญวำใจควำมในจดหมำยทดฉนไดรบนนเปนควำมจรงหรอไม  ครใหญ

บอกวำจรง  ดฉนจงขอช�ำระคำเรยนของเดกทงสองคนเทำทคำงอย  และขอ

ใหคณครใหญชวยแจงผ ปกครองใหเขำมำลำเดกออกไดตำมทตองกำร   

คณครใหญถำมวำอยำกใหเรยกเดกสองคนนนมำหำหรอไม  ดฉนบอกวำ 

ไมตอง เพรำะพอแมเขำดฉนกไมรจก  ดฉนชอบชวยเหลอเดกเรองกำรเรยน

เทำนน  พอแมเขำจะบอกเดกหรอไมกตำมใจเขำ  คณครใหญแปลกใจ ถำม

ชอดฉน ดฉนกบอก และบอกวำดฉนเปนเจำของโรงเรยนดวย ทำนจงเขำใจ

อกครงหนงผหญงคนหนง โทร. มำบอกวำลกสำวของเขำก�ำลงเรยน 

จะจบโรงเรยนทมชอแหงหนง และคดวำเรยนจบแลวอยำกเขำเรยนตอท 

มหำวทยำลยธรรมศำสตร แตไมมเงนไปเสยคำสมครสอบเขำ (เทำไรจ�ำ 

ไมไดแลว) และอกวนเดยวกจะหมดก�ำหนดรบสมคร  ตอนนนเปนเวลำบำย 

มำกแลว โรงเรยนตำง ๆ  เลกเรยนแลว ดฉนขอเวลำสอบถำมใหทรำบขอ 

เทจจรงเสยกอน  ถำเปนควำมจรงกใหมำรบเงนไดในวนรงขน เวลำประมำณ  

9.30 น. (กะวำโรงเรยนเปด 9 น.) 

148-224 chalop_3.indd 196 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 197

รงขนเวลำ 9 น. ดฉน โทร. ไปหำเจำหนำทฝำยทะเบยนของโรงเรยน 

นนถำมวำมเดกชอนจรงหรอเปลำ เขำตอบวำเขำจะเทยวบอกชอเดกตอ 

ใคร ๆ  ทวไปไมได ดฉนเปนใคร และตองกำรรไปท�ำไม  ดฉนกเลำเรอง 

ใหเขำฟง และบอกวำไดนดคณแมของเดกใหมำหำเวลำ 9.30 น. นแลว เขำ 

บอกวำทกอยำงเปนควำมจรง  เขำรดวยวำเดกคนนนอยำกไปเขำมหำวทยำลย 

ธรรมศำสตร  เขำบอกวำเสยใจทเดกก�ำลงสอบอย  มฉะนนจะเรยกใหมำพด 

กบดฉน  ดฉนบอกวำไมจ�ำเปน และขอบใจเขำ  อกไมกนำทหลงจำกนน แม 

ของเดกกหอบเอำใบส�ำคญตำง ๆ  ของลกสำวมำใหด  ดฉนบอกวำไมตอง 

ดแลว และมอบเงนใหเขำไป

ทงสองรำยน ดฉนไมไดขำวจำกเขำอกเลย แตกพอใจแลวทไดมสวน 

ชวยเดกในเรองกำรเรยนเชนนน และกมควำมสขมำก วำถำวญญำณของสำม 

ดฉนไดรบทรำบเรองนกจะตองยนดดวยแน ๆ

ยคทมฬ–จบคนโดยยงหาผดไมไดหลงจำกทจอมพลผน ชณหะวณ ท�ำรฐประหำร เมอวนท 8 พฤศจกำยน 

2490 แลว  ฝำยรฐบำลเดมคอพวกทำนปรด และอดตเสรไทย ถก 

ใสรำยปำยสฝำยเดยวโดยไมมทำงโตตอบ ถกท�ำรำย ถกฆำ สำรพดอยำง  

จนตองหลบหนกนเปนพลวน รฐบำลชดนนสงลำตวอดตรฐมนตร เชน คณ

ทองอนทร ภรพฒน  คณถวล อดล  คณจ�ำลอง ดำวเรอง และคณเตยง  

ศรขนธ  แตทำนเหลำนมเพอนฝงและมลกนองทจงรกภกดมำกมำย จงมคน

ชวยเหลอปกปองอยทวไป  ฉะนนทง ๆ  ทรฐบำลมเครองมอพรอม ใชเวลำ

อยเปนนำนกยงไมสำมำรถจบกมบคคลเหลำนได  

วนหนงในระยะนน  ทำนเหลำนมำหำดฉนทบำน (ดเหมอนจะขำด

คณถวลไปคนหนง) บอกวำเขำตองกำรลงเรอไปไหนกไมทรำบ  ดฉน 

148-224 chalop_3.indd 197 9/11/14 10:04 PM

198 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ไมซกไซ  ขอใหคณประยร วญญรตน พำไปททำเรอหลำยแหงแลวไมส�ำเรจ  

เพรำะมคนมำกเกนไป มอยทำหนงเหนวำพอจะไปได  แตคณจ�ำลองเหน

เพอนของเธอคนหนงอยทนน จงไมส�ำเรจอก  อกครงหนงเขำมำหำดฉน 

เพอใหดฉนเสยงพำไปบำนทำนปรด ซงอยตดแมน�ำใกลทำชำงวงหนำ คดจะ

หำเรอจำกทนนไป  

ทำนปรดออกจำกบำนนนไปตงแตคนวนรฐประหำรแลว แตดฉนยง

ไปมำเขำออกบำนนนอยเสมอ  อนงในบรเวณก�ำแพงบำน มเรอนแถวท

บรวำรของทำนยงอำศยอยอกหลำยครอบครว  และพวกนกมเพอนฝงไปมำ

หำสกนอยมไดขำด ฉะนนทหำรรกษำกำรณซงคมบำนอยกคงจ�ำไมไดวำ 

ใครเปนใคร  

เยนวนนน ตอนจวนจะพลบค�ำ  มเพอนคนหนงมำอำสำขบพำพวกน

ไป (ดฉนขอไมเอยชอเขำ เพรำะเขำยงมชวตอย แตไมไดพบกนนำนแลว  

ไมทรำบวำเขำจะรงเกยจหรอไมทจะใหเผยตว)  ดฉนนงหนำคกบเจำของรถ  

สวนสำมคนนนนงขำงหลง  พอถงประตบำน ดฉนกโผลหนำออกไป ทหำร

จ�ำหนำไดกปลอยใหผำนเขำไปโดยด  โดยมไดเดนเขำมำดทรถเลยดวยซ�ำ  

เพรำะเขำคงคดไมถงวำเรำจะกลำเสยงไปเชนนน  ตวดฉนเองนนใจเตน 

ตก ๆ  ตก ๆ   คดอยวำถำทหำรจ�ำพวกนนได จะเกดอะไรขนหนอ ?  

จ�ำไมไดวำตอนนนทำนผหญงพนศข และลก ๆ  ยงอยบำนนนหรอเปลำ  

แตถงอย ทำนกอยทตกหลงทสอง ถดเขำไปขำงใน  แตพวกเรำขนไปบน 

ตกแรกซงเปนทท�ำงำน ทนนมพรรคพวกของทำนทงสำมนนคอยอยแลว   

ดฉนและเจำของรถหมดหนำทรบผดชอบแลวจงลำกลบ  เขำจะหำเรอ 

ไดส�ำเรจหรอเปลำ ดฉนไมไดขำวอกเลยตงนำน 

ครนแลววนหนงดฉนถกขอรองใหไปทตกแถวปำกซอยหวถนนสำทร 

(ซงตอนหลงเปลยนชอเปนซอยอรรถกำรประสทธ)  ตกแถวนตอมำกลำย

148-224 chalop_3.indd 198 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 199

เปนทท�ำกำร JUSMAAG  ดฉนพบทำนทงสำมอยทนน  ทำนขอใหดฉนไป

หำเรอคอยไวททำเรอถนนตก เพอวำเวลำเขำไปถงจะไดไมตองเสยเวลำ   

ดฉนไปกบคณประยร วญญรตน  ไปวำงมดจ�ำเรอล�ำหนงไว บอกเขำวำจะ

กลบมำภำยในครงชวโมง  ถำไมมำตำมนนกใหรบมดจ�ำไปไดเลย 

เมอเรำกลบไปถงตกแถวเดมปรำกฏวำไมมพวกนนอยแลว เรำกพอ

เดำเรองได  มำรทหลงวำต�ำรวจมำคน  แตเพอนเรำกไวมำก  รตวกอน 

นดเดยว จงสำมำรถหลบหนไปได  เปนอนวำตองเสยคำมดจ�ำเรอไปเปลำ ๆ  !

อยำงไรกตำม หลงจำกนนนำนเทำไรจ�ำไมได  คณทองอนทร  คณ 

จ�ำลอง  คณถวล และคณทองเปลว ชลภม  ถกจบไปขงไวทโรงเรยนนำยสบ 

ต�ำรวจบำงเขน  แตคณเตยงยงรอดอย  พวกสคนน ไมปรำกฏวำถกจบเพรำะ

ควำมผดอะไร  ในทสดกบอกวำจะยำยทคมขง เอำใสรถไปตอนค�ำ ๆ  และ

ระหวำงทเดนทำงนกวำมโจรมลำยจะมำแยงผตองหำ เลยยงตอสกน  ผล 

กคอทงสคนถกยงตำยปรไปทงตว สวนต�ำรวจไมระคำยผวเลย และโจรมลำย

หำยไปไหนกไมร ?  รฐบำลยคนนดถกประชำชนเหลอเกน  คดวำประชำชน

กนแกลบหรออะไรกไมทรำบ !

คณเตยงยงคงลอยนวลอย  กลำวกนวำทงสำมกองทพและต�ำรวจ 

ชวยกนคนหำ  คนไปจนถงภพำนและเทอกเขำเหลำนนตลอด กยงไมไดตว  

ทนำขนกคอระยะหนงคณเตยงอยทบำนคณกำน รตนสำขำ ในซอยรำชคร   

ซอยเดยวกบรองอธบดต�ำรวจเผำ และจอมพลผน นนเอง  เพอนคนนมบรษท

รบเหมำท�ำถนนของรฐบำลหลำยสำย แตทบำนเธอเลยงไกและขำยไขไกดวย   

ดฉนเปนลกคำไขไกคนหนง จงไปทบำนนนโดยไมมใครสงสย  คณเตยง 

อยโดยปกตสข แตเธอคงไมอยำกใหเพอนตองล�ำบำกใจนำนนก จงเปลยนท

ไปอก

148-224 chalop_3.indd 199 9/11/14 10:04 PM

200 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ต�ารวจมาคนโรงเรยนเมอวนท 16 กรกฎำคม 2492 เวลำประมำณ 10 น. กวำ ๆ  ขณะท 

โรงเรยนก�ำลงเปดสอนตำมปกต  ปรำกฏรถต�ำรวจคนใหญ ๆ  ประมำณ 

เจดคน  แตละคนมต�ำรวจเกอบเตม  มำจอดเรยงรำยกนรมถนนพญำไทหนำ

โรงเรยนดรโณทยำน  แลวมนำยต�ำรวจ 2–3 นำยเดนเขำมำแจงวำจะขอ 

ท�ำกำรตรวจคนโรงเรยน โดยไมไดบอกวำจะคนเอำอะไร

ตอนนนดฉนนกทนทวำตนเองจะตองถกจบขงคกแน  เพรำะกอน

หนำนนเพยงไมกวน  ดฉนไดรบฝำกกระเปำจำกเพอนไวใบหนง  เปน 

กระเปำเดนทำงธรรมดำ ท�ำดวยหนง ขนำดเลกเกอบเทำกระเปำเอกสำร  แต

หนำกวำกระเปำเอกสำรหนอย  พอไดฟงจำกต�ำรวจ ดฉนกนกถงกระเปำ 

ใบนนทนท ทงทตวเองกยงไมทนไดเปดดวำในนนมอะไร

อยำงไรกตำม ดฉนท�ำใจดสเสอ (ทง ๆ  ทขำงในใจเตนตมตม ๆ ) ตอบ

ไปวำดฉนไมขดของ แตเดก ๆ  อยเตมโรงเรยน และเปนเดกเลก ๆ  สวนมำก   

อยำท�ำอะไรตงตงโครมครำมใหเดกชอคหรอตกใจโดยไมจ�ำเปน  เพรำะเดก

เหลำนนกลวนแตเปนลกเจำนำย หรอคนใหญ ๆ  โต ๆ  แทบทงนน  และขอ

ใหเตอนต�ำรวจผถอปนทกคนวำใหระวงมำก ๆ  ถำปนเกดลนขนมำจะเปน

เรองใหญ  พวกคณจะตองรบผดชอบ  นำยต�ำรวจพวกนนดจะเขำใจด เดน

กลบออกไปท�ำทำจะไปจดกำรน�ำลกนองเขำมำใหเปนระเบยบ  ระหวำงนน  

พล.ต.ท. เผำ ศรยำนนท รองอธบดต�ำรวจเดนเขำมำ  ตดตำมโดย “อศวน”  

ครบชด  ดฉนท�ำเปนไมรจก เดนสวนกบเขำโดยไมไดทกทำยหรอตอนรบ

อยำงใดทงสน

บงเอญตอนนนคณประยร วญญรตน โผลเขำมำพอด  ควำมจรง 

คณประยรแวะมำทโรงเรยนตอนเชำครงหนงแลว อยไมนำนกออกไปสอน 

ทมหำวทยำลยธรรมศำสตร  พอสอนเสรจเขำบอกวำรสกสงหรณใจอยำงไร

148-224 chalop_3.indd 200 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 201

ชอบกล วำจะมอะไรเกดขนทโรงเรยน กเลยแวะมำดอก  จงไดพบกบ 

นำยเผำ  เขำรจกกนแตดฉนกระซบวำ “อยำแนะน�ำนะ ฉนไมตองกำรรจก

กบเขำ”  คณประยรกเลยรบหนำทนงคยกบนำยเผำทศำลำกนอำหำรของ

นกเรยนประถม  ขณะทนำยต�ำรวจอน ๆ  แยกยำยกนไปท�ำหนำท  เพรำะ 

ในโรงเรยนมอำคำรทงใหญและเลกประมำณ 10 หลง

กระเปาใบนนดฉนรบเดนไปทบำนหลงในสดซงเปนทอยของดฉนและเปนทซงเกบ

กระเปำใบนนไว  ขนไปชนบนโดยเรยกนองสำวชอเบญจำงค ซงเปนครใหญ

แผนกอนบำลไปดวย  ขณะนนมต�ำรวจขนไปบนบำนบำงแลว แตมแค 1–2  

คนและอยทำงดำนหนำ  ดฉนโผลหนำตำง แลวแกลงตะโกนเสยงดงมำก ๆ   

ไปยงครอนบำลทำงเรอนหนำวำ “เอำเดกกนขำวไดเลย ไมตองรอใหถงเวลำ  

กนแลวไลเขำหองนอนใหหมด” เพรำะขณะนนกเปนเวลำ 11 น. กวำแลว   

ต�ำรวจทอยใกล ๆ  นนท�ำทำทำงร�ำคำญและหมนไสเสยงอนดงแสบแกวหของ

ดฉน จงเดนหำงออกไป  ดฉนรบกระซบบอกนองวำ “เขำไปในหองนอน  

ทหลงตลนชกมลกกรง  หลงลกกรงมบนไดลงชนลำง บนไดมฝำปด”  แลว

พดตะโกนสลบฉำกดง ๆ  อกวำ “เดกเขำนอนแลวใหครคมนอนเพยงคนเดยว  

นอกนนใหออกมำขำงนอก มำคมต�ำรวจทไปคนทตำง ๆ ” แลวหนไปกระซบ

ตอกบนองวำ “ทฝำบนไดมกระเปำเดนทำงใบเลก  เอำกระเปำนนปน

หนำตำงออกไปทกนสำดขำงนอก แลวโยนกระเปำลงไปในคลอง”  แลว

ตะโกนออกไปทำงหนำตำงอกวำ “เรยกคนงำนออกมำชวยคมต�ำรวจดวย  

งำนอนหยดไวกอน” แลวแกลงพดอะไรตออะไรดง ๆ  ไปเรอย ๆ   จนกระทง

นองกลบมำบอกวำโยนกระเปำลงไปในคลองเรยบรอยแลว จงเดนลงชนลำง  

ไปน�ำนำยต�ำรวจทจะตรวจคนชนบนขนมำ

148-224 chalop_3.indd 201 9/11/14 10:04 PM

202 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ตอนนตองขออธบำยเลกนอย  ผอำนทรจก “ครเลก” เบญจำงค (นอง

สำว)  โดยเฉพำะนกเรยนดรโณทยำน คงจะไมเขำใจวำครเลกผเปนโรค 

รมำตอยด (Rhumatoid) ปวดแขนปวดขำอยตลอดเวลำ จะสำมำรถปนหนำ

ตำงออกไปยนบนกนสำดไดอยำงไร  ขอตอบวำตอนนนเธอยงไมเปนโรคน  

ยงปนปำยไดแคลวคลองมำก

คลองทครเลกโยนกระเปำลงไปนน  อนทจรงเปนเพยงล�ำรำงกนเขต

ทดนของทรพยสนฯ (ทโรงเรยนเชำอย) กบเขตทดนของวดเทพศรนทรฯ   

ทำงดำนโรงเรยนมรวลวดหนำมกนไวดวย  คลองเลก ๆ  นเตมไปดวยโคลนตม  

น�ำใชกำรไมได หองนอนของดฉนซงอยเหนอหองกนขำวอยตดกบคลองน

กำรคนหองนอนของดฉนนน เขำเปดคนใตเตยงนอนดวย แลวก 

ปนดชองเพดำน  นอกจำกนอศวนนำยหนงลงทนคลำนเขำไปใตตกซงสง 

ไมถงเมตร  ผลกคอหนำผำกไปถกตะป เลอดไหลอำบ  ดฉนแกลงบนดง ๆ   

วำหำอะไรกนแน ของหรอคน ?  เสยงใครบำงคนพดวำดเหมอนเขำจะคนหำ

ตวคณหลวงสงวรฯ  แตดฉนไมเชอ เพรำะไมมเคำเลย หลวงสงวรฯ ไมเคย

มำโรงเรยนดฉนดวยซ�ำ แตมำรทหลงวำเขำคนหำตวทำนปรด  เพรำะมขำว

วำทำนคดจะมำหลบทบำนดฉน แตตวดฉนเองไมเคยไดยนเรองนเลย

ตอนนน คณวชต รตนภำณ หนงในคณะอศวนก�ำลงนงอำนจดหมำย

เกำ ๆ  ของดฉน ซงจดไวเปนแฟม ๆ   ไมไดไปชวยเขำคนดวย  เธอออกตว

วำขณะนนเธอเปนสำรวตรอยท สน. พญำไท  เมอจะมกำรตรวจคนใน 

ทองทของเธอ  เธอกจ�ำเปนตองมำดวย  ดฉนบอกเธอวำดฉนไมเคยไวใจ

ต�ำรวจ จงตองใหคร ๆ  และคนงำนคมต�ำรวจไปดวย

มำถงตอนน  ดฉนมองออกไปทในบำนรอบ ๆ  โรงเรยน เหนมต�ำรวจ

ลอมไวเตมไปหมด  เขำคงกลววำจะมคนปนหนออกไปจำกโรงเรยนของ

ดฉนหรออยำงไร

148-224 chalop_3.indd 202 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 203

ไมงายอยางทนกเมอต�ำรวจคนทวกไมพบคนหรอของทเขำตองกำรแลวกกลบไป  เรำ

รอดจนแนใจวำต�ำรวจออกไปจำกบำนรอบ ๆ  โรงเรยนหมดแลวดวย  จง 

ไปดตรงททกระเปำถกโยนลงไป  เหนรอยโคลนกระเซนขนมำอยำงแรง   

เปอนไปหมด  แตต�ำรวจคงจะนกไมถง  เรำตกลงกนวำจะตองเอำกระเปำ

กลบขนมำ จงใหคนงำนคนหนงไปงมขนมำ  มนเตมไปดวยโคลนตม จง 

เอำใสกระสอบไว แลวกจ�ำเปนจะตองเคลอนยำยไปไวทอนดวย  เพรำะพวก

คนงำน 2–3 คนดจะรเรองนอยำงง ๆ  ปลำ ๆ  ไมเปนทนำไวใจนก

ค�ำวนนน เรำเอำกระสอบใบนนใสรถ  แลวคณประยรกขบรถแลน

ไปตำมสะพำนตำง ๆ  หวงจะโยนกระเปำลงน�ำไป  แตพดแลวไมนำเชอ  เรำ

ไมสำมำรถจะหำสะพำนทจะโยนกระเปำลงไปโดยไมมคนเหนไดเลย หมด

ปญญำจงเอำกลบมำใหม  แลววนรงขนเอำไปทบำนถนนรำชด�ำรซงเคยเปน

สโมสรนำยทหำรญปนในระหวำงสงครำม และเรำไดซอบำนนจำกส�ำนกงำน

ทรพยสนฯ ไว เพอจะขยำยเปนสำขำของโรงเรยนดรโณทยำน  ระหวำงนน

ดฉนใหคนเฝำอยและดฉนมกจะแวะไปดบอย ๆ  

ตวบำนนนสงจำกพนดนประมำณ 1 เมตร  หนำบำนเปนสนำมใหญ

จงมกจะมคนเอำววควำยมำเลยงเปนฝง ๆ  แตอยหำงจำกตวบำนมำก  ถำ 

ไมสงเกตแลวจะไมเหนควำมเคลอนไหวทใตถน  เพรำะดำนหนำกยงมบนได

ทกวำงมำกหลำยเมตรบงอย  ดฉนเอำกระเปำนนคลำนเขำไปใตถนบำน   

ดฉนเอำเสยมตดมอมำดวย แลวเรมขดดนซงแขงและขดยำกมำก ควำมหวง

ทจะฝงกระเปำลงไปดวยนนเปนไปไมไดแลว  ดฉนใหคณประยรดตนทำง

อยบนบำน ถำมคนเขำมำใกล ใหเขำกระทบเทำ ดฉนจะไดหยดขด 

พอขดไดกวำงและลกพอสมควรแลว  ดฉนกหยบของออกจำก

กระเปำ  รสกเหมอนเปนทอนเหลกหนก ๆ  สำมทอน ใหญไมเทำกน  ใตถน

148-224 chalop_3.indd 203 9/11/14 10:04 PM

204 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

มดมำก มองไมเหน ไดแตลบคล�ำดเทำนน  ดฉนฝงของลงไป เอำดนกลบ

ใหมดชดพอใช แลวกคลำนลำกกระเปำเปลำออกมำดวย  เลำมำถงตรงนคง

มหลำยคนทไมยอมเชอวำทงคณประยรและดฉนจะไมรจรง ๆ  วำมอะไรอย

ในกระเปำนน  เรมแรกกเปนเพรำะไมอยำกรบร ตอ ๆ  มำยงไมอยำกรใหญ

ทนมปญหำเรองกำรทงกระเปำเปลำอก  แตเหนวำไมคอยส�ำคญแลว   

ทงลงไปในคลองทไหนกไดทไมมคนเหนกแลวกน  ทวำงำนนกไมงำย 

อยำงทนกอก แลนรถรอบเมองไปเสยหลำยรอบ  จนในทสดเหนคลองสำทร

ตอนหนงมดด  ไฟถนนสองมำไมถง กเลยโยนโครมลงไป แลวรบบงรถออก   

สกประเดยวเกดนกขนมำไดวำลมดไปวำตรงทโยนลงไปนนเปนน�ำหรอเปน

กอผกตบชวำ วำ ! ไมเอำแลว เปนอะไรกชำงเถอะ ขอใหเรองมนจบเสยท

ตอมำอกหลำยเดอน  เพอนผฝำกกระเปำมำถำมหำของทฝำกไว  ดฉน

กเลำใหเขำฟงและบอกวำจะเอำกลบมำจรง ๆ  กใชวำจะเปนไปไมได แตคง

ยำกเอำกำร  เพรำะบำนนนกวำงมำก ดฉนจะเทยวเขำไปควำนหำทใตถน 

เพอหำจดทฝงของไวนน  คงจะตองเปนเรองใหญโต  เขำกเลยเหนดวยวำ 

ไมคมและยอมแพไป

เมอดฉนคดเลกขยำยสำขำดรโณทยำนจงขำยบำนหลงนนคนใหแก

ส�ำนกงำนทรพยสนฯ ไป  คดวำคนทรอบำนเพอกอสรำงใหมคงจะพบสงท

ดฉนไมรวำอะไรนนไปแลว ! 

หลงจำกนมำนกดวำชวตของเรำนนดจะใกลคกเขำไปมำกแลว  วนด

คนดเกดชวตตองเปลยนไปปบปบโดยไมทนรตวจะล�ำบำก  จงจดกระเปำ 

เดนทำงเกำ ๆ  ใบยอมๆ ใบหนง ใสของใชเกำ ๆ  ไวพรอม  เผอเกดเรองขน

จรง ๆ  จะไดไมตองวนวำย  กระเปำใบนเพงยกใหคนใชไปทงหมดเมอ

ประมำณ พ.ศ. 2530 นเอง 

148-224 chalop_3.indd 204 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 205

ปน 45 กระบอก !ระหวำงทคณเตยง ศรขนธ หำยตวไป โดยไมมใครรวำจะเปนตำย 

รำยดอยำงไร  คณนวำส ภรยำของเธอกลวมำกวำทบำนมปนทงไวสกระบอก   

ควำมจรงเปนปนทเหลอใชมำจำกสงครำมโลกครงท 2 เขำใจวำจะใช 

ไมไดแลว  คณเตยงคงเกบไวดเลนหรอเอำไวเปนทระลก เพรำะเอำวำงไว

เฉย ๆ  โดยไมไดซกซอนอะไร

คณประยรเหนคณนวำสแสดงอำกำรหวำดผวำเชนนน  จงรบอำสำ

ขนปนออกจำกบำนเธอ  แลวเอำไปทงไวทอำคำรรำชด�ำรของดฉน ทซง 

เรำเอำกระเปำไปฝงไวนนเอง

ไมนำนมนำยต�ำรวจใหญคนหนงซงเคยเปนเสรไทย ใหคนมำแอบ

กระซบวำใหจดกำรโยกยำยปน 45 กระบอกนนไปเสย เพรำะทำงต�ำรวจ 

เขำรเคำแลว  ดฉนยงนกขนไมหำยทต�ำรวจฟงไมไดศพทจบมำกระเดยด 

เชนนน  ควำมจรงคงมคนไปแจงขำววำ 4–5 กระบอก แตเขำจบควำมเปน  

45 ไป

อยำงไรกด เรำจะท�ำไมร ไมชกไมถก  ตอนนนมคนอำสำเอำปน 

แยกยำยกนไปคนละกระบอก ใครบำงจ�ำไมได ทจ�ำไดคอคณบญช โรจน- 

เสถยร ซงเพงแตงงำนใหม ๆ  อยทบำนซอยกลำง (สขมวท 49) เธอเอำปน 

ไปตงพงไวกบฝำบำนเฉย ๆ  โดยไมเฉลยวใจวำจะมอะไรเกดขน

อกสองวนตอมำ ต�ำรวจไปคนทบำนรำชด�ำรจรง ๆ  คนงำยเพรำะบำน

วำงทกหอง  เมอไมพบปนทนนกไปคนทอนตอ  จงไปพบปนกระบอกทอย

บำนคณบญช  ตอนนเลยกลำยเปนเรองใหญ  คณบญชถกสงฟองศำล  คณ

ประยรจงตองไปศำลทกครงทมหมำยนดเรยกตวคณบญช

คณประยรไดไปปรกษำเพอนนกเรยนกฎหมำยหลำยคนทเปนนกเรยน

เกำองกฤษ  ทกคนพดเปนเสยงเดยวกนวำ ใหกำรไปตำมตรงคงจะไมม

148-224 chalop_3.indd 205 9/11/14 10:04 PM

206 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

โทษทณฑอะไรมำก  เพรำะสงครำมเพงจบมำไมนำน  ยอมตองมของ 

หลงเหลออยบำงเปนธรรมดำ  ในทสดศำลปรบเงน 500 บำท และรอลง 

อำญำ หรออะไรจ�ำไมไดแน

ทานผหญงถกจบป 2495 คณพอของดฉนซงอปสมบทเปนพระภกษอย ทจงหวด 

สมทรสงครำม ไดเดนทำงมำพ�ำนกชวครำวทวดระฆงฯ ทซงคณอำของดฉน  

(อบำสกำแนบ มหำนรำนนท) จ�ำศลภำวนำอย  วนท 15 พฤศจกำยน 2495  

ดฉนนมนตคณพอใหมำฉนเพลทโรงเรยน  ขณะทดฉนก�ำลงถวำยภตตำหำร

คณพออยกมโทรศพทซงคดวำมำจำกบำนคณพนศขวำ ต�ำรวจมำคนบำนและ

คณพนศขกไมอย  ดฉนตอบไปวำก�ำลงถวำยอำหำรพระ ประเดยวจะไป  ก

พอดม โทร. ซ�ำมำวำคณพนศขถกจบแลว  เทำนนแหละ ดฉนบอกนอง ๆ  ให

มำท�ำหนำทแทน  บอกคณพอวำมเรองดวน ขอกรำบลำไปกอน แลวไปท

บำนสำทรทนท

เมอไปถงเหนนำยต�ำรวจชอประชำ (นำมสกลจ�ำไมได) นงเกำอ 

มองดพวกลกนองคนโนนคนน แตกไมพบอะไร ตอนนนยงไมเหนคณ 

พนศขเลย  ดฉนจงรออยทนน จนเมอเขำเอำตวคณพนศขมำบำน มำจด 

ขำวของเพอจะไปเขำหองขงทสนตบำล  และเมอเขำพำทำนไปสนตบำลนน   

ดฉนคงไปดวยแนแตจ�ำไมไดวำไปอยำงไร  จ�ำไดแตวำทำนใหสงคณดษฎ  

และคณวำณ ไปอยกบทำนดวย เพรำะทบำนไมมใครดแล  ขออนญำตเขำวำ

จะใหอยจนกวำจะจดกำรใหเขำโรงเรยนประจ�ำได

ระหวำงทคณพนศขถกขงทสนตบำลนน  ดเหมอนจะมเวลำใหเยยม

ไดเพยงวนเดยวในสปดำห (ถำจ�ำไมผด) แตดฉนสงสำรทำน  อยำกให 

ก�ำลงใจแกทำนบำง  จงไปหำนำยต�ำรวจใหญทมหนำทควบคมทำน (นำย

148-224 chalop_3.indd 206 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 207

ต�ำรวจคนนเคยเปนเสรไทยสมยสงครำมโลกครงท 2) ซงเคยออกปำกวำ 

จะใหเขำชวยท�ำอะไรไดบำงกยนด  ดฉนวำจะไมรบกวนอะไรเลย เพยงแต

ขอใหดฉนไดเยยมคณพนศขทกวนเปนกรณพเศษ  โดยรบรองวำแตละครง

จะไมอยนำน  นำยต�ำรวจคนนนบอกวำ “เมอคณกลำขอมำเชนน ผมกกลำ

ใหเหมอนกน แตตองสญญำวำจะไมท�ำอะไรผดกฎหมำยหรอผดขอบงคบ 

ตำง ๆ ”

ดฉนไดรบอปกำระลก ๆ  ของคนทถกออกจำกรำชกำรโดยไมยตธรรม  

เพยงเพรำะเปนพวกของทำนปรดไวหลำยคน และพวกทหวหนำครอบครว

ตองหลบ ๆ  ซอน ๆ  เพอหลกเลยงกำรถกจบขงคกดวย เพรำะสมยนนเรยก 

กนวำ “ยคทมฬ” คนถกจบขงโดยยงหำควำมผดไมไดมำกมำย  

เมอถงวนท 2 มกรำคม 2496 วนเกดของคณพนศข  ดฉนไดพำ 

เดก ๆ  เหลำนไปยนรวมกลมกนทพนชนลำงดำนใกลหองทคณพนศขอย  

และขอใหทำนโผลหนำตำงออกมำแลวเดก ๆ  กรองเพลง Happy Birthday  

ใหทำน  ทงนกเพอใหพวกต�ำรวจเหนวำเดก ๆ  เหลำนนำสงสำรเพยงไร  

(เพรำะกำรกระท�ำอนโหดเหยมของต�ำรวจ)  เรำแคท�ำสงทควรกระท�ำ ไมได

ท�ำอะไรผดขอบงคบของเขำ

คณพนศขถกขงอย 84 วนกมค�ำสงศำลใหปลอยตว ไมฟอง เพรำะ 

ไมรจะฟองดวยขอหำอะไร  เมอไดรบอสรภำพแลวประมำณ 2 เดอน  ทำน

จงตดสนใจพำลกเลก ๆ  สองคน คอคณวำณและคณดษฎ ออกจำกเมองไทย  

โดยมงหมำยจะไปฝรงเศส ทซงคณสดำ ลกสำวอกคนหนงก�ำลงศกษำอย   

ตอนนนคอเดอนเมษำยน 2496 

148-224 chalop_3.indd 207 9/11/14 10:04 PM

208 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

มปญหาเรองหนงสอเดนทาง หลงจำกรฐประหำร พ.ศ. 2490 แลว  รฐบำลเรมลำลง ๆ  ในดำน 

ประชำธปไตย และลทธเผดจกำรกสอแวววำก�ำลงจะรงเรองและแกรงไกร

มำกขน ๆ

สมยนนมคนมำเลำใหดฉนฟงวำเขำถกต�ำรวจเพงเลง จะไปไหนกม

คนคอยตำม จะเดนทำงไปตำงประเทศ ทำงกำรกไมยอมออกหนงสอเดนทำง

ให  ดฉนไมอยำกจะเชอ  คดวำเขำคงจะโมเลนมำกกวำ คงอยำกใหใคร ๆ   

เหนวำเขำเปนคนส�ำคญ เพรำะต�ำรวจของเมองไทยนนมจ�ำนวนนอย ไมเพยง

พอทจะบรกำรประชำชนทวไปอยำงทควรจะปฏบตอยแลว  งำนของเขำ 

เตมมอ จะมำเสยเวลำยงกบเรองเลก ๆ  นอย ๆ  ของคนธรรมดำ ๆ  อยำงพวก

เรำโดยใชเหตท�ำไม

แตครนแลวเรองกเกดขนกบพวกเรำเอง  มนำยต�ำรวจชนเลก ๆ   

คนหนงซงรจกกน มำเตอนคณประยร วญญรตน วำจะไปไหนมำไหนหรอ

ท�ำอะไร ใหระวงตวไวหนอย  เพรำะมคนตดตำมดเขำอยตลอดเวลำ  คณ

ประยรบอกวำเขำไปไหน ๆ  อยำงเปดเผย ไมไดไปท�ำอะไรลกลบพสดำร   

และเขำกเชอวำไมมใครตำมดเขำหรอก  นำยต�ำรวจคนนนคงจะคดเอำเอง  

หรอไมกไดขอมลมำผด ๆ   เขำพดเทำไร ๆ  คณประยรกไมยอมเชอทำเดยว  

ในทสดเขำเลยบอกวำ “ผมนแหละทไดรบค�ำสงใหตดตำมดคณ ทนจะเชอ

ไดหรอยงละ ?”  นำยต�ำรวจคนนภำยหลงไดเลอนขนขนไปใหญโต

พอถงตวดฉนบำง  ดฉนไดยนค�ำรองขอท�ำหนงสอเดนทำงเพอจะไป

เทยวประเทศญปน  เพรำะมเพอนสนทท�ำงำนอยทนน  เขำรบรองวำจะจด 

ทกนอยใหโดยทดฉนจะไมตองเสยคำใชจำยอะไรเลย  ตอนนนมสำยกำรบน 

P.O.A.S. ของรฐบำลไทย ทคณสกล รสำนนท  ซงดฉนรจกด เปนผจดกำร 

อย  เปนโอกำสเหมำะทดฉนอำจจะไดลดคำโดยสำรพเศษหรออำจจะไดรบ

148-224 chalop_3.indd 208 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 209

ควำมสะดวกตำง ๆ  เปนพเศษดวย  เรำเขยนโตตอบกนอยนำนกวำดฉน 

จะตดสนใจวำจะไปจรง ๆ  ระหวำงชวงโรงเรยนปดภำคเรยน (เมษำยน–

พฤษภำคม 2499)

ดฉนด�ำเนนกำรเรองขอหนงสอเดนทำงโดยยนค�ำรองไปตำมธรรมดำ  

ลวงหนำกอนเวลำทกะไววำจะเดนทำงหลำยเดอน  แตปรำกฏวำหนงสอ 

เดนทำงท�ำไมรจกเสรจ  ต�ำรวจนดไปฟงวนนนวนน  ผลดไปทละ 1-2-3  

สปดำห  (สมยนนกำรออกหนงสอเดนทำงตองใหกรมต�ำรวจอนญำตกอน)   

ครนเวลำลวงไปจนใกลวนหยดปลำยปแลว  ดฉนรอนใจจงไปหำนำยต�ำรวจ

ใหญคนหนงซงเคยเปนเสรไทยและพอจะพดจำกนได  นำยต�ำรวจคนนน

ท�ำทำอกอก พดเลยงไปเลยงมำ  ในทสดกบอกวำดฉนตองไปพบนำยต�ำรวจ

ใหญคนหนง  แลวกนดวนเวลำให

เผชญหนานายต�ารวจใหญถงวนนดดฉนกไป  ไปคนเดยว  เขำพำไปทหองท�ำงำน ซงตองเดน

ผำนหองโถงใหญทมโตะท�ำงำนตงอยเปนระยะ ๆ  และมต�ำรวจใหญ ๆ  ชน

อศวนทดฉนจ�ำหนำไดนงอยหลำยคน

ประโยคแรกทนำยพลต�ำรวจยศคณหลวงคนนนถำมดฉนกคอ รจก 

นำยปรด พนมยงค  นำยวชรชย ชยสทธเวช และคณชอม ภรยำของเขำ 

หรอไม  ดฉนตอบวำรจกทงสำมคนเปนอยำงด  แลวเปนอยำงไร  กำรทดฉน

จะไปเทยวญปนมนเกยวอะไรกบเรองน (ตอนนนทำนปรดและคณวชรชย 

ไปตำงประเทศแลว)  ดฉนแสดงควำมบรสทธใจโดยเอำแฟมจดหมำยทเพอน

ตอบมำเรองกำรรบรองดฉนทญปนใหเขำอำน  เขำกไมยอมดเลย

เขำไดแตพดอะไรตออะไรวกไปเวยนมำ ไมเหนเปนสำระ หรอจะ

เกยวกบกำรเดนทำงของดฉนเลย  ดฉนสงเกตวำ ระหวำงทพดนนเขำไมยอม

148-224 chalop_3.indd 209 9/11/14 10:04 PM

210 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

สบตำกบดฉนซงก�ำลงจองดเขำตลอดเวลำ  เขำหนไปทำงซำยบำง ขวำบำง  

แลวกกมหนำเอำปำกกำเขยนรปวง ๆ  บนกระดำษซบแผนใหญทวำงอยบน

โตะ เขำเขยนนบรอย ๆ  วงจนเปรอะเตมไปหมด

ดฉนเคยเรยนจตวทยำมำบำง  รวำคนทท�ำเชนนนจะตองมปมดอย  ถำ

เขำไมกลวกคงตองเกรงอะไรเรำบำงอยำงเปนแน  ดฉนจงเคนกบเขำใหบอก

มำชด ๆ  วำหนงสอเดนทำงของดฉนจะไดหรอยง ในทสดเขำกบอกวำยง 

ไมได  แตไมยอมบอกวำเพรำะอะไร  ดฉนกเลยโตเถยงกบเขำเปนกำรใหญ   

ตำมปกตเสยงดฉนกดงอยแลว  ครำวนยงดงเปนพเศษดวยควำมโมโห  และ

เมอแนใจวำเขำไมยอมออกหนงสอเดนทำงใหแนแลว กเลยหมดควำมเกรงใจ   

พดอะไรตออะไรไปโดยไมตองระมดระวง

เขำบอกใหดฉนออกไปรบทรำบเรองจำกนำยต�ำรวจขำงนอก  พอ

ดฉนออกมำ พบนำยต�ำรวจคนหนงซงรจกด  เขำบอกวำ “คณพดเสยงดงจง  

ทกคนในหองโถงใหญไดยนหมดทกค�ำพดเลย” ดฉนมองไปดรอบ ๆ  เหน

พวกนำยต�ำรวจบำงคนมองดดฉน และบำงคนกเพยงแตช�ำเลอง

ถกหาวาเปนอาชญากรนำยต�ำรวจคนหนงเอำกระดำษมำใหดฉนลงนำมรบทรำบ  ดฉน 

อำนด  ใจควำมวำเขำยงออกหนงสอเดนทำงใหดฉนไมได เพรำะดฉนจะตอง

รอกำรสอบสวนในฐำนะอำชญำกร !  ดฉนเหนวำเขำใหรบทรำบเทำนน  

ไมสลกส�ำคญอะไร และอยำกใหเรองจบ ๆ  เสยทกเลยลงนำมไป

นำยต�ำรวจทร จกกนบอกดฉนวำนำจะยนค�ำรองขอถำมวำเปน

อำชญำกรเรองอะไร  พอดระฆงตบอกเวลำเทยงวน ถำดฉนจะยนค�ำรอง 

กจะตองนงรออยคนเดยวอยำงนอย 1 ชวโมง กวำเขำจะเรมท�ำงำนใหม   

แลวดฉนยงเหนวำถงยนไปกคงไมมประโยชนอะไร  ดฉนไมกลวแลว จะ

148-224 chalop_3.indd 210 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 211

เปนอยำงไรกเปนกน

ดฉนสงเกตเหนไดอยำงชดเจนวำในวงกำรต�ำรวจกมกำรแตกแยกกน

ถามกระทรวงการตางประเทศดฉนขอใหคณภษณำภรณ ไกรฤกษ  อธบดในขณะนน ชวยตรวจด

วำทำงต�ำรวจเขำบอกไปยงกระทรวงกำรตำงประเทศวำอยำงไร  ในกำรท

ปฏเสธไมยอมออกหนงสอเดนทำงใหดฉน  ไดควำมวำต�ำรวจรำยงำนไปวำ

ยงตรวจสอบประวตของดฉนไมเสรจ  ขอเลอนออกไปกอนโดยไมมก�ำหนด

เวลำ

ตดมตรภาพกบต�ารวจดฉนเสยใจมำกทไดเสยเวลำไปเปลำ ๆ   ในกำรวงเตนขอไปญปน

ระหวำงโรงเรยนหยดปลำยปเลยพำเดก ๆ  ในอปถมภไปพกผอนทบำนบำงแสน 

ตลอดเดอนเมษำยน  ตอนนนดฉนเกลยดต�ำรวจมำกจรง ๆ   ถงขนำดไมยอม 

รบลกต�ำรวจเขำเรยนในโรงเรยนดรโณทยำนเสยหลำยป  ซงกรวำท�ำไมถก

นก  เพรำะต�ำรวจทด ทไมรไมเหนอะไรดวย และไมเหนดวยกบกำรรงแก

ประชำชนเชนนนกยงมอกมำก  อยำงไรกตำมภำยหลงปรำกฏวำผปกครอง

นกเรยนของดฉนทดทสดและเปนเพอนดทสดนนเปนต�ำรวจ คอ พ.ต.อ.  

เสฐยร สนธเสน

ไดหนงสอเดนทางอยางงายดายหลงจำกนนประมำณ 10 ป  เจำหนำทระดบสงคนหนงของธนำคำร

กรงเทพ  ซงคนเคยกบดฉนเปนอยำงด เพรำะลก ๆ  ของทำนเรยนทโรงเรยน

ดรโณทยำน  ไดบอกกบดฉนวำทำนไดท�ำอะไรอยำงหนงใหต�ำรวจ จะเปน

148-224 chalop_3.indd 211 9/11/14 10:04 PM

212 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

เรองสวนตวของต�ำรวจหรอทำงกำรต�ำรวจ (จ�ำไมไดแน) และทำงต�ำรวจ

อยำกท�ำอะไรตอบแทนบำง  ทำนถำมดฉนวำมเรองอะไรทตองกำรควำม 

ชวยเหลอจำกต�ำรวจบำงไหม  ถำมทำนจะชวยจดกำรให 

ดฉนนกถงเรองหนงสอเดนทำงขนมำได แตกนกวำชอเรำอย ใน 

บญชด�ำของต�ำรวจ จะไปดงคนอนเขำมำยงดวยอำจจะเปนกำรไมสมควร   

อยำงไรกด อยำกจะลองด จงบอกทำนวำอยำกจะท�ำหนงสอเดนทำง โดย 

ไมไดเลำใหทำนฟงวำไดเคยขอมำแลว และตดขดดวยเรองอนใด  เพรำะ 

เกรงวำถำร ทำนอำจไมกลำลองเลยกได

ทำนพดวำ “ออ เรองนดเดยวเทำนนเอง รบรองท�ำใหไดแนครบ”   

ดฉนบอกวำ ถำไดงำย ๆ  กเอำ แตถำมปญหำอะไรแมแตนอย กอยำใหเปน

เรองยงยำกใจ ไมตองท�ำ อนง ในกำรขอหนงสอเดนทำงนน ทำงต�ำรวจจะ

ตองเรยกตวไปสอบถำมอะไรตออะไร  ดฉนขอไมไปหำต�ำรวจ  ถำจะม 

วธใดทจะเชญต�ำรวจมำสอบทโรงเรยนดฉนได จงจะเอำ (ขอนคดวำคง 

ไมส�ำเรจ แตทำนผนนรบปำกอยำงแขงขน)

อก 2–3 วน คณคนนนเชญนำยต�ำรวจคนหนงมำพบดฉนจรง ๆ  ได 

ซกถำมอะไรนดหนอยเทำนน แตอยคยตออกตงนำน  มหน�ำซ�ำตอนจะ

ลำกลบยงบอกอกวำ “ผมดใจมำกทไดรจกกบคณ  คณคยเกง สนกมำก วน

หลงขออนญำตมำคยดวยอกไดไหมครบ ?”

และอกไมนำน (จ�ำไมไดวำกวน)  ดฉนกไดรบหนงสอเดนทำง

เรยบรอย งำยเสยจนไมนำเชอเลย  ตรงกนขำมกบเมอดฉนไปขอครงแรกนน  

หลงจำกสอบถำมแลว ดฉนตองไปหำต�ำรวจอกตง 6–7 ครง แลวกจบดวย 

กำรไมอนญำต

เมอมหนงสอเดนทำงแลว ดฉนกเรมคดไปเทยวตำงประเทศทนท โดย

คดวำจะตงตนดวยประเทศใกล ๆ  กอน

148-224 chalop_3.indd 212 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 213

เดนทางออกนอกประเทศครงแรก–โชคดโดยไมคาดฝน เมอ พ.ศ. 2499 ดฉนมเรองทะเลำะเอะอะกบผ บญชำกำรต�ำรวจ 

สอบสวนกลำง เพรำะเขำไมยอมออกหนงสอเดนทำงใหดฉน ดงไดเลำ 

รำยละเอยดไวแลว  จงคดวำตนเองคงหมดหวงทจะออกนอกประเทศแลว  

แตหลำยปตอมำมผมำชวยใหดฉนไดหนงสอเดนทำง  เมอไดมำแลว ดฉน 

กตงหนำตงตำคอยโอกำสเหมำะทจะออกไป จนกระทงป ค.ศ. 1966 (พ.ศ.  

2509) ดฉนเพงไดโอกำสทจะเดนทำงออกนอกประเทศเปนครงแรก โดย 

กำรรวมคณะทวรของคณสมถวล สงขทรพย ไปเทยวประเทศญปน

ขำกลบพอมำถงฮองกง ไดยนประกำศวำมเพอนคนหนงมำคอยพบ

ดฉนอยททำงออก  ดฉนไมรจกชำยคนนเลย แตเขำปรำดเขำมำหำดฉน และ

ถำมวำ “คณฉลบชลยยใชไหมครบ ?”  พอดฉนรบวำใช เขำกแบะกระเปำ

เสอบนใหเหนมมหนงของจดหมำย ซงพอเหนแวบเดยวดฉนกจ�ำไดวำ 

เปนลำยมอคณพนศข  ดฉนจงใหเขำขนรถบสไปกบเรำ ไปคยกนทโรงแรม  

โดยหลอกเพอน ๆ  วำชำยคนนเปนผปกครองของลกศษยคนหนงของดฉน   

บำนเขำอยมำเกำ  เขำรโปรแกรมวำเรำจะไปเทยวมำเกำในวนรงขน  เขำจะ

ไปคอยรบและขออนญำตพำดฉนไปเทยวบำนเขำ  โดยจะจดกำรพำมำสง 

ใหทนเรอเทยวสดทำยทจะกลบฮองกง

ทแทชำยคนนพำดฉนไปพบคณพนศขและลก ๆ  ทโรงแรมใกล ๆ   

นนเอง  ดฉนพรรณนำไมถกเลยวำควำมรสกตอนนนเปนอยำงไร ไดแต

รองไหอยำงเดยว  แตคณพนศขบอกวำเรำตองรบแลว  ทำนสงบตรใบหนง

ใหดฉนถอไว แลวพำขนรถบสบอกวำไมใหพดอะไรเลย  บนบตรนนม 

รปดฉนตดอย  เพงนกไดวำคณพนศขเคยขอรปดฉนไปใบหนง  และรปนน

เองเลยไดเปนประโยชนในงำนน

148-224 chalop_3.indd 213 9/11/14 10:04 PM

214 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

รถบสพำเรำผำนประตส�ำคญซงกนเขตแดนมำเกำและจนแผนดนใหญ   

มทหำรเฝำอยหลำยคน และมรถพำนกทองเทยวไปจอดดหลำยคน  เรำผำน

ตกใหญ ๆ  ไปหลำยตกแลวไปหยดทตกหนง ซงดฉนไดมโอกำสอนไมเคย

คำดฝนเลยวำจะเปนจรงได  ดฉนกรำบทำนปรดพรอมกบรองไหอยำง 

ไมอยำกหยด ดวยควำมดใจอนแสนจะสดซง  นบจำก พ.ศ. 2490 มำ ดฉน

เพงไดกรำบทำนครงนเอง

รำยละเอยดทดฉนไดพบทำนปรดครงน  ดฉนไดเขยนไวแลวใน

ประวตเลมตอไปในหวขอใหญเรอง “กำรไปเทยวตำงประเทศ” และใน

หวขอยอย “เมอดฉนเลดลอดเขำไปในประเทศจน (แผนดนใหญ)”

ควำมจรงกำรทดฉนไปขอหนงสอเดนทำงเมอป 2499 นน กเพรำะ 

หวง (อยำงลม ๆ  แลง ๆ ) วำอำจจะมโอกำสไดพบคณพนศข เพรำะทำนได

พำลกสำวเลก ๆ  สองคนคอคณดษฎและคณวำณ ออกจำกเมองไทยเมอ 

ตน ๆ  ป 2496 เขำใจวำคงจะไปอยปำรสกบคณแปว (สดำ) ลกสำวทก�ำลง 

เรยนอย ทนน  แตเมอคณพนศขกลบเขำมำเมองไทย เมอ พ.ศ. 2500  

เนองจำกคณหญงเพง มำรดำของทำนปวยหนก จงไดทรำบวำทำนพำลก 

สองคนออกจำกปำรสในปนนเอง  โดยเดนทำงผำนสวเดน ฟนแลนด ไปถง

มอสโคว แลวตอไปโดยรถไฟสำยยำวทสดในโลก ผำนไซบเรย ไปสนสด 

ทเมองดำนแรกของจน โดยมทำนปรดมำคอยรบอยทนนแลว

เมอคณพนศขไปเมองจนครงน ไดมกำรตดตอทำงจดหมำยและ 

สงอำหำรไทย (แหง) ไปนำน ๆ  ครง โดยมพรรคพวกทฮองกงจดกำรให   

ตอนนนชกมควำมหวงวำสกวนหนงคงมโอกำสไดไปพบทำนปรดดวย  แต

ยงไง ๆ  กคงจะตองไปดลทำงกอนหลำยครง  ไมเคยนกเลยวำพอออกเดนทำง

ไปครงแรกกไดพบทำนทงสองแลว โชคดอะไรเชนนน  แนนอน ทงนเปน

148-224 chalop_3.indd 214 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 215

เพรำะควำมสำมำรถของคณพนศขแททเดยว  ดฉนคดถงเรองนทไรกนอน

ไมหลบเพรำะควำมดใจอยเปนเวลำนำนแสนนำน

ตอนทดฉนไดเลดลอดเขำในเขตจนครงน ไดพบคณแปว (สดำ) ดวย  

ไดควำมวำเธอเรยบจบวชำดนตรแลว จะแวะไปเยยมคณพอคณแมกอนจะ

กลบเมองไทย แตกลบไมไดเพรำะจอมพลสฤษดสงจบทกคนทเดนทำง 

กลบจำกประเทศจน  คณสดำกมหมำยจบดวย จงตองอยในจนตอไป

148-224 chalop_3.indd 215 9/11/14 10:04 PM

216 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ดชนคนนามบคคล

AAngela (ธดำหลวงสรรำชไมตร)  75, 77

BBeethoven, L. von  (นกแตงเพลง)  29Brahms, J. (นกแตงเพลง)  29

CCardew,  A. E. (ผดแลนกเรยนไทย)  11 – 17, 19, 20 – 28, 31,   38, 42, 45, 67 – 69, 74, 92, 94, 96, 103, 106Cardew, Mrs. (ภรยำ Mr. Cardew)  24, 25, 96Chakravarty, Amiya  37Chamberlain, Neville (นำยกรฐมนตรองกฤษ)  86Chiang Kai-shek (เจยงไคเชค)  142

DDickinson, Miss  20, 52

EEdward VIII (พระเจำเอดเวรดท 8)  66Elizabeth II (พระนำงเจำเอลซำเบธท 2)  66

GGeorge VI (พระเจำยอรชท 6)  66Georgie (บตรชำยหลวงสรรำชไมตร)  75Goldsborough, Mr. & Mrs.   88Goya, Francisco (จตรกร)  30

148-224 chalop_3.indd 216 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 217

HHarrison, Miss   21, 22, 25, 69Hitchinson, Mr.  104Hitler, Adolf (ฮตเลอร)  81, 82, 83, 86Hunter, Mrs. (เจำของบำนเชำ)  14 – 20

JJesus Christ (พระเยซครสต)  36

MManet, ÉÉdouard (จตรกร)  30Mannin, Ethel (นกประพนธสตร)  39Mao Tze Tung (เหมำเจอตง)  123Margaret Rose, Princess (เจำหญงมำกำเรต)   66Mario, Mr. (บตรบญธรรมของ Dr. Montessori)  22, 91, 94McCalman, Miss (ครภำษำเยอรมน)  67Monet, Claude (จตรกร)  30Montessori, Maria (ดร. มอนเตสซอร)  22, 86 – 88, 91 – 93, 107Munthe, Leela (เพอนนกเรยนชำวอนเดย)  89, 90

NNickie (บตรชำยหลวงสรรำชไมตร)  75

PPietro (บตรชำยหลวงสรรำชไมตร)  74

RRembrandt (จตรกร)  30

148-224 chalop_3.indd 217 9/11/14 10:04 PM

218 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

SShakespeare, William (นกประพนธ)  40, 61Shaw, George Bernard (นกประพนธ)  61Simpson, Mrs. Wallis  66Soong, T. V. (รฐมนตรตำงประเทศของจน)  142Suzanne (ธดำของหลวงสรรำชไมตร)  75, 77

TTagore, Rabindranath (รพนทรนำฐ ตะกอร)  37Thackar, Leela (เพอนนกเรยนชำวอนเดย)   89Tussauds, Madame (มำดำมทสโซด)  64

VVan Gogh (จตรกร)  30

WWilliams, Elsie  38, 39, 83Williams, Eric  38, 39, 83Woodworth, Mrs. (เจำของบำนเชำ)  16 – 19

148-224 chalop_3.indd 218 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 219

กกระจำงศร (หงสเวส) รกตะกนษฐ, คณหญง  122กลย อศรเสนำ  31กลยำณวฒนำ, สมเดจพระเจำพนำงเธอ เจำฟำ / พระองคบ  73, 76กำน รตนสำขำ  199ก�ำแหง พลำงกร  18, 19, 29, 54, 61, 84, 157, 159, 161กหลำบ สำยประดษฐ  124, 133

งงวนบ  54

จจรญ ผดงวทยำเสรม, คณหญง  166, 168จรญ สบแสง  154, 159จำรพตรำ อำภำกร, หมอมเจำ  155จ�ำกด พลำงกร  19 – 22, 27, 28 – 46, 49 – 54, 60, 61, 69, 77,   78, 80, 82, 83, 106, 118 – 125, 127 – 149, 156 – 161,  163 – 166, 168, 175, 176, 183, 184, 194จ�ำลอง ดำวเรอง  123, 197, 198, 199จร วรวรรณ, หมอมรำชวงศ  85, 134

ฉฉตรทพย นำถสภำ  142เฉลยว ปทมรส  158, 159แฉลม (พลจนทร) มหำนรำนนท / คณแม / “นำย”  122, 150, 166

ชชม รกตะกนษฐ  122ชลธชำ สวรรณทต  133ชลอ รงควร / นำงวรกจบรรหำร  123, 133

148-224 chalop_3.indd 219 9/11/14 10:04 PM

220 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ชอม ชยสทธเวช  209ชมพล / ปม รงควร  133ชลพร (รงควร) สำครนทร  133

ดดษฎ พนมยงค  168, 206, 207, 214

ตตระหนกจต (พลำงกร) หะรณสต, คณหญง  121เตยง ศรขนธ  123, 127, 134, 138, 145, 146, 150, 156, 197, 199, 205

ถถวล อดล  123, 148, 197, 199

ททองเปลว ชลภม  199ทองสข พงศทต  25ทองอนทร ภรพฒน  123, 197, 199ทพยำ ณ ปอมเพชร  151เทยง จนดำวฒน  151

ธธรรมศำสตรนำถประนย, พระยำ / จย สวรรณทต  127

นนงเยำว ประภำสถตย / น. ประภำสถตย  133นรรตนรำชมำนต, พระยำ / ตรก จนตยำนนท / “เจำคณนรฯ”  126นวลจนทร ณ ปอมเพชร  73นพนธพจนำตถ, พระยำ / สนตต นพนธพจนำตถ วจตรำนนท  126นวำส ศรขนธ (ภรยำคณเตยง ศรขนธ)  127, 146, 205แนบ มหำนรำนนท  206

148-224 chalop_3.indd 220 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 221

บบญชวย สวรรณศร, นำยแพทย  159, 162บญช โรจนเสถยร  205บญถน อตถำกร  134บญมำ วงศสวรรค  57, 58, 134บญเรอน ชณหะวณ, ทำนผหญง  75บญลอม (ภรยำหลวงพนจฯ)  19บญหลง พหลพลพยหเสนำ, ทำนผหญง  164บณย เจรญชย   146เบญจำงค พลจนทร / “ครเลก”  201, 202

ปป. พบลสงครำม, จอมพล  118ปกเกลำเจำอยหว, พระบำทสมเดจพระ  81ปพำฬ บญ-หลง  152ประเจดอกษรลกษณ, หลวง / สมโภช อศวนนท  152ประชำ (นำยต�ำรวจ ไมทรำบนำมสกล)  206ประพจน วชรำภย  58, 59ประไพ (ธดำหลวงอดลเดชจรส)  173ประยร วญญรตน  24, 69, 73, 77, 78, 83, 139, 140, 174,  198 – 201, 203 – 205, 208ประสงค พบลสงครำม, พลเรอโท  11ประเสรฐ เรองสกล  19, 29, 38, 54, 60 ปรวรรตวรวจตร, หลวง / จนทร เจรญชย  146ปรด พนมยงค / หลวงประดษฐมนธรรม  122, 141, 143, 145,   148 – 155, 157, 158 – 162, 168 – 171, 173, 197, 198, 209, 215ปวย องภำกรณ  25, 26ปำล พนมยงค  168ปน มำลำกล, หมอมหลวง  29, 30

148-224 chalop_3.indd 221 9/11/14 10:04 PM

222 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

ผผดงวทยำเสรม, พระยำ / ก�ำจด พลำงกร  121, 135, 166, 168, 176ผน ชณหะวณ, จอมพล  170, 174, 197, 199เผำ ศรยำนนท, พลต�ำรวจเอก  199, 200

พพหลพลพยหเสนำ, พระยำ / พจน พหลโยธน  150, 164พนวสสำอยยกำเจำ, สมเดจพระ  157, 158, 162, 167พทยลำภพฤฒยำกร, กรมหมน / พระองคเจำธำนนวต  122พนจฯ, หลวง (ผดแลนกเรยนฝำยไทย)  17พพรรธน ไกรฤกษ  37, 38พภพ / ซวฮอ ตงคณะสงห  54, 127พนศข (ณ ปอมเพชร) พนมยงค, ทำนผหญง  73, 122, 141, 148,  150, 154, 158, 159, 161, 170 – 174, 198, 206, 207, 213 – 215เพง ชยวชตวศษฏธรรมธำดำ, คณหญง  168, 174เพยงแข (ณ ปอมเพชร) สนทร-วจำรณ  162, 163ไพศำล ตระกลล  144, 146

ภภำณพนธวงศวรเดช, สมเดจฯ เจำฟำ กรมพระยำ / “สมเดจวงบรพำฯ”  128ภษณำภรณ ไกรฤกษ  211

มมณ (บนนำค) สรวรสำร, คณหญง  11, 14, 25, 31 – 33, 35, 37, 38, 54, 85มำลย ชพนจ  124

ยยมรำช, เจำพระยำ / ปน สขม  125ยล สมำนนท  122

148-224 chalop_3.indd 222 9/11/14 10:04 PM

ฉลบชลยย  พลางกร ��� 223

รรำชวงสน, พระยำ / ศร กมลนำวน  31รำศ (อศวนนท) รตนไชย  122

ลลลตำ  พนมยงค  141เลง ศรสมวงศ  121, 177

ววรกจบรรหำร, นำย / พงษ รงควร  133วชรชย ชยสทธเวช, เรอเอก  209วฒนำ อศรภกด  54, 100, 102, 121, 157, 158, 164วำณ พนมยงค  155, 206, 207, 214วชต รตนภำณ, พนต�ำรวจเอก  202วทย ศวะศรยำนนท   96วนย ปตะเสน  127, 133วสวำท (บนนำค) อศวนนท / อย  168

ศศรนครนทรำบรมรำชชนน, สมเดจพระ / พระรำชชนนศรสงวำล  73, 76, 153ศรรำชบรษ, หลวง / แปลง ปณศร  168ศขปรดำ พนมยงค  168ศภชลำศย, หลวง / บง ศภชลำศย  155ศภสวสดวงศสนท สวสดวตน, หมอมเจำ / “ทำนชน”  160, 162

สสกล รสำนนท, นำวำอำกำศเอก  208สด กรมะโรหต  124สมถวล สงขทรพย  213สมมำทย สขยำงค  31

148-224 chalop_3.indd 223 9/11/14 10:04 PM

224 ��� อตชวประวต ภาคมชฌมวย

สมำนใจ (บญญะวตร) ด�ำรงแพทยำคณ, คณหญง  13สมำนสมทกรรม, ขน / บนยหนน มหำนรำนนท / คณพอ  122, 150, 166, 206สฤษด ธนะรชต, จอมพล  215สงวรยทธกจ, หลวง / สงวร สวรรณชพ  202สนธวทยำพฒน, พระ / ไลเฮยง สรสงห  134สำร (ณ ปอมเพชร) ปณศร  168สนธสงครำมชย, หลวง / สนธ กมลนำวน  132สรรำชไมตร, หลวง / จรญ สงหเสน  74, 75, 77สดำ (จนทนะศร) บษปฤกษ  14, 85, 87สดำ พนมยงค / แปว  168, 207, 214, 215สนทร สงหะ  54, 58, 59สนทร หงสลดำรมภ  25สรภณ สำยประดษฐ  133เสฐยร สนธเสน, พนต�ำรวจเอก  211เสนย ปรำโมช, หมอมรำชวงศ  141เสร นวลมณ  145

หหลย พนมยงค  142, 144, 159

ออดลเดชจรส, หลวง (บตร พงพระคณ)  173อนงค สงหเสน (ภรยำหลวงสรรำชไมตร)  74, 75, 77อรรณพ มหำนรำนนท, นำยแพทย / พณพ  166อจฉรำฉว เทวกล, หมอมเจำ / ทำนอง  164อศน พลจนทร  145อำซ (เจำหนำทธนำคำรเอเซยชำวจน)  153อำนนทมหดล, พระบำทสมเดจพระเจำอยหว  73, 75, 76, 153อทธ พลำงกร  102โอกำส พลำงกร, นำยแพทย  102

148-224 chalop_3.indd 224 9/11/14 10:04 PM

อตชวประวตภาคมชฌมวย

ฉบบปรบปรงและเพมเตม

ฉลบชลยย พลางกร

ฉลบชลยย พ

ลางกรอตชวป

ระวตภาคม

ชฌมวย

AW cover chalop2c.indd 1 9/11/14 11:13 PM