พระมาลย คอ อครสาวกของพระพทธเจาองคหนง ทชอบไปโปรดสตวในนรกเพอแสดงธรรม

ใหกบ สตวนรกทโดนกรรมของตวเอง สวนการจาวดของพระมาลยนน ทานจาอยในวดหนงในเมองกบนพตร

ในสมยพระพทธเจาตานานเรองพระมาลยน มปรากฏในพระคมภรปรมตถโชตกา ฏกามาลย เทวสตร พระอรรถกถาจารย

ผจรนาคมภรปรมตถโชตกา ไดแสดงเจตจานงแหงการประพนธไวดงน

1. ตองการบชาคณพระรตนตรย

2. เกดจากความมเมตตาตอปวงสรรพสตว ผ ไมอาจบรรลถงนพพานอนเปนแดนเกษมสาราญปราศจากทกขทงปวง

จงไดคดแตงนทานเรอง 'พระมาลย ' ขนเพอเปนคต อนจะยงประโยชนสขใหแกสาธชนทงหลาย

วนจฉย คาศพท 'มาลยเทวเถร'

เหตทพระเทวเถรเจาผ เปนตนเรองพระมาลยไดชอวา 'พระมาลย' นน เพราะทานเดนทางไปยงเกาะมาลยอยเสมอ เกาะมาลยมไมจนทรแดง

ขนอยเปนจานวนมาก จงไดชอวา 'เกาะมาลย' นอกจากในเกาะมาลยจะอดมไปดวยไมจนทรแดง ซงมมากเปนทสดแลวกยงอดมพนธไมอนๆ ยง

ความรมรนสวยงามใหเกดแกเกาะนน พระมาลยเถรเจาไป เกาะมาลยนนเนอง ๆจงปรากฏชอวา 'พระมาลย'ตามชอเกาะ

ทกลาวเรยกทานวา 'เทวะ' นน เพราะเหตททานเปนพระผบรสทธ หมดจด ปราศจากกเลสทงปวง หรออกนยหนงคอ ทานเปนพระอรหนตนนเอง จง

เปนทเรยกขานวา เทวะ

หนา1

อนคาวา เทวะ หรอ เทพ นนม 3 ประการ คอ

1. สมมตตเทพ ไดแก ผ เปนเทพโดยสมมต ไดแก พระราชา มหากษตรยตางๆ ทปกครองบานเมอง

2. อปตตเทพ ไดแก เทวบตร เทวธดาทงหลาย ทสถตในสวรรคเทวโลก ซงอบตขนเอง

3. วสทธเทพ ไดแก พระอรยบคคลทหมดกเลส หรอพระอรหนต

พระมาลยเทวเถร เปรยบไดวาเปนวสทธเทพ ในขอท 3 นนเอง

พระมาลยเทวเถรเจาเสดจจารกไปโปรดสตวนรก.......เมอสมเดจพระสมมาสมพทธเจาเสดจดบขนธปรนพานไปแลวนน ครงนนพระรตนตรยไดม

ความเจรญรงเรอนในลงกาทวป ยงมพระเถระปรากฏนามวา 'พระมาลยเทวเถร' เกยรตคณขจรขจายไปทวทงเกาะลงกาวา เปนพระผอดมดวย

อทธฤทธและญานวเศษ มความแตกฉานในพระไครปฎก ทบญญานภาพมาก มญาณวเศษมาก มเกยรตคณมาก เลองลอไปทวทกสารทศ

เปนองคพระอรหนตขณาสพ สนอาสวะกเลสทรงธดงควตร สนโดษในสลเลขธรรม มกนอยในจตปจจย บารมสองสวางในโลกประดจดวพระจนทรวน

เพญ พระมาลยอาศยบานกมโพชคาม เปนทโคจรคามบณฑบาตและอาศยอยในโรหนชนบททานเปนผมอปการคณแกสรรพสตวทงหลายเปนอน

มาก โดยทานจะเขาณานสมาบต แลวแสดงอทธฤทธชาแรกพนปฐพไปโปรดสตวนรกเสมอ ๆ พรอมทงนาเอาขาวสารของสตวนรกเหลานนมาบอก

แกญาตมตรใหทาบญกศล แลวอทศสวนกศลนนไปใหแก สตวนรกผ เปนญาตมตรของตน เมอสตวนรกเหลานนไดรบ

อนโมทนาจากสวนบญทญาตอทศสงมาใหแลว กจะสามารถ พนไปจากขมนรก ไดไปผดไปเกด พระมาลยเทวเถรเจาไดชวย

ปลดปลอยสตวในอบายภมทงหลาย ใหไปบงเกดในสคตภม เชนสวรรคเทวโลกเปนอนมากนบวาพระมาลยเถวเจาเปนผมอปการ

คณแกสตวทงหลายอเนกอนนต เชนเดยวกบพระมหา โมคคลลานะ อครสาวกเบองซายพระศรศากยมนพระพทธเจา มมหา

กรณาคณตอสตวนรกทงปวง หนา2

พระมาหาโมคคลลานะเถรเจา เมอยงไมปรนพาน ทานมกจะลงไปสแดนนรกแลวแสดงพระสทธรรมเทศนา โปรดสตวนรกใหพนทกขเวทนา

พระมาลยเถรเจากปฏบตดจเดยวกน พระโมคคลลานะเถรเจายงไฟนรกใหดบไป บนดาลทอธารนาฝนใหตกลงมาสตวทงหลาย

กเยนเสรระกาย ไดรบความสบายกาย และยงโลหะกมภอนเคยวสตวอยนนใหแตกเปนชนเลกนอย หนา3

และยงไมงวมหนามทงหลายใหพนาศ ยงภเขาไฟอนบดสตวนนใหแตกกระจดกระจาย สตวทงหลายไดรบความสขสบาย ฉนใด พระมาลยเถรเจาก

แสดงอานภาพเชนเดยวกนฉนนนพระมหาโมคคลลานะเถรเจา กระทาอทธฤทธยงนาในกระทะทองแดงทเดอยพลานใหกลบกลายเปนหวายเยน

เปนรสนาผง ใหสตวนรกทงหลายไดดมกนเปนสข ฉนใดพระมาลยเถรเจากฉนนน

กลาวไดวา ทงพระมหาโมคคลลานะเถรเจาและพระมาลยเทวเถรเจา เปนทพงแกเหลาสตวนรกผตกทกขไดยากอยในแดนอเวจ

หนา4

ทมา สมดภาพพระมหาเวสสนดร ฉบบจตรกรรมภาพไทย

การสวดพระมาลย-อภธรรม เมอเดมสวดในวนแตงงานประเพณแตงงานแตเดม ไมสงตวเจาสาวในวนแตง แตจะรอจนกวาจะถง

"ฤกษวนเรยงหมอน" ระหวางนอนเฝาหอ พอแมฝายเจาบาวและเจาสาวจะชวยกนจดหาบณฑตผรอบรฝายละ 2 คนมาสวด "พระมาลยสตร"

ใหฟงจนถงเวลายามหนง การสวดเปนทานองลานาตางๆ โอดครวญโหยหวนอยางทนยมกนวา "ไพเราะนาฟง" หนงสอพระมาลยเลมน

เปนเลมสมดไทย ใหญยาวเกอบ 2 ศอก เขยนคาบาลอภธรรมยอ บรรจไวในหบลายรดนางดงาม เรยกวา "หบพระอภธรรม”ปจจบน-หบอภธรรม

ทใชสวดศพถอเปนอวมงคลดวยซา ถามผ นาหบนไปในบานใคร กถอวาบานนนมคนตายสวดในชนบทแถบภาคกลาง "คฤหสถ" เปนผสวดพระมาลย

จานวน 4-8 คนการสวดใชทานองลานา มบทเพลงตางๆ โอดครวญอยางไพเราะ เชน ทานองนกขนทอง, พดชา, มายอง, เขมรปากทอ, ทองยอน,

มอญแปลงและลมพดชายเขานาสนใจคอระหวางสวด ผสวดจะถอตาลปตรคอยกระทงจงหวะไปดวย ทาใหการสวดพระมาลยมบรรยากาศ

สนกสนานมาก

หนา5

พระมาลยในเชงนกายมหายาน

พระกษตครรภมหาโพธสตว (อานวา /พระ-กะ-ส-ต-คน-พะ-มะ-หา-โพ-ท-สด/, สนสกฤต: ���तगभर; Kṣitigarbha; กษตครภ) เปนนามของพระ

โพธสตว ซงเปนทนบถอเปนหลกอยในศาสนาพทธมหายานในแถบเอเชยตะวนออก มกแสดงไวดวยรปลกษณของพระภกษมหายาน นามของพระ

โพธสตวองคนอาจแปลไดวา "ขมทรพยแหงแผนดน" ("Earth Treasury"), คลงแหงแผนดน ("Earth Store"), "บอเกดแหงแผนดน"( "Earth

Matrix"), หรอ "ครรภแหงแผนดน" ("Earth Womb")พระกษตครรภมหาโพธสตวเปนทรจกจากปณธานของพระองคซงมงรบผดชอบการสงสอน

สรรพสตวทอยในกามภมทงหก ระหวางสมยของศาสนาพระโคตมพทธเจาจนถงการมาตรสรของพระศรอรยเมตไตรย หนา6

และมหาปณธานสาคญในการชวยสตวโลกใหพนจากนรกทงหมด หากนรกยงไมวางจากสตวนรก

กจะยงไมขอบรรลพทธภม ดวยเหตดงกลาวพระองคจงถอวาเปนพระโพธสตวแหงสตวนรกทงปวง เชนเดยว

กบการเปนผคมครองเดกทงหลาย และเทพอปถมภของเดกทเสยชวตและทารกทตายจากการแทงในวฒนธรรมญป น

รปลกษณของพระโพธสตวองคน ปกตมกทาเปนรปพระภกษมหายาน มรศมเปลงรอบพระเศยรซงปลงพระเกศาแลว

หตถหนงทรงจบไมเทาซงใชเปดประตนรก อกหตถหนงทรงถอแกวจนดามณ (แกวสารพดนก) เพอประทานแสงสวาง

ทามกลางมด

อกตานานหนงกลาววา พระกษตครรภมหาโพธสตวไดปรากฏตวขนในประเทศจนสมยโบราณ และเลอกโพธมณฑะ (ทตรสร) ทภเขาจวหวซน ซง

เปนหนงในสภเขาศกดสทธทางพทธศาสนาในประเทศจน ในสมยราชวงศฮนตะวนออก รชกาลพระเจาฮนหมงต ศาสนาพทธซงกาลงรงเรอง

และจะเจรญอยางถงทสดในสมยราชวงศถง ไดแพรหลายไปสดนแดนเกาหล ในยคนนพระสงฆและบณฑตทงปวงจากเกาหลจะศกษาพทธศาสนา

โดยการเดนทางไปศกษาทจนเปนหลก หนงในจานวนผแสวงบญเหลานนเปนอดตมกฎราชกมารแหงซนลอกก

(อาณาจกรซลลา) ผมนามวา "กมเคยวกก" (ฮนจา: 金喬覺 อานเปนภาษาจนกลางไดวา "Jin Qiaojue")

ซงไดผนวชเปนภกษในฉายา "จจาง" (เปนการออกเสยงอยางเกาหลของคาวา "ตจาง")[3] วนประสตของทาน

คอวนท 30 เดอนเจดจน ซงตอมาไดถอเปนวนสาหรบการสมโภชพระกษตครรภมหาโพธสตว

อปนสยของพระภกษจจางนนชอบความสงบและการบาเพญสมาธ จงไดออกเดนทางแสวงหาสถานทสงบวเวก

ตามปาเขา จนกระทงมาถงภเขาจวหวซนในเขตมณฑลอนฮยในปจจบน ทานจงถอเอาปากถาแหงหนงใกลทราบกลางหบเขานนเปนทพานกและ

บาเพญสมณธรรมตามตานานกลาววา วนหนงพระจจางถกงกดทเทาขณะทบาเพญสมาธอย แตทานกยงนงนงอยกบทจนกระทงงนนจากไป

ครตอมามหญงคนหนงปรากฏกายขนและไดถวายยาถอนพษแกพระภกษองคนน หนา7

และบนดาลนาพขนถวายแทนตวลกของนางซงไดกระทาสงไมสมควรตอทาน

กอนจะหายลบไป อกไมกปตอมา บณฑตคนหนงพรอมดวยมตรสหาย

และครอบครวไดเดนทางมาเยอนเขาจวหวซน จงไดพบกบพระภกษจจาง

ซงปราศจากอาหารในบาตรและมผมยาวเนองจากไมไดโกน คณะของบณฑตนน

จงรวมมอกบหมนกงซงเปนคหบดเจาของทดนในแถบนน สรางวดขนถวาย

แกทาน เมอหมนกงแจงความประสงคจะถวายทดนตามแตทานตองการ

พระจจางจงกลาววาตองการทดนเพยงเทาผนผากาสาวพสตร

และไดโยนผากาสาวพสตรนนขนฟา รมเงาดาของผาทงผนแผปกคลมทวภเขาทงลก

หมนกงจงไดถวายภเขาทงลกดวยความศรทธา และปวารณาตวเปนอปฏฐากของพระจจางนบตงแตนน ตอมาบตรชาย

หนา8

คนหนง ของหมนกงซงศรทธาทานมากเชนกนไดขอบวชชอวา "พระเตาหมง" พระจจางจาพรรษาอยทวดเขาจงหวซนจนกระทงอายได 99 ป ทานจง

เรยกภกษทกรปมาชมนมเพออาลา และไดนงบาเพญสมาธอยางสงบจนกระทงละสงขารในทสด สามปใหหลงจากการละสงขาร สสานของทานได

ถกเปดออกและพบวารางกายของทานไมเนาเปอย คนทงหลายจงเกดความศรทธาวาทานเปนชาตหนงของพระกษตครรภมหา

โพธสตวนบแตนนเปนตนมาสรระของพระจจางทไมเนาเปอยยงคงถกเกบรกษาไวอยางดอยทวดซงทานไดสรางไวบนเจาจว

หวซนจนถงทกวนน

ในศาสนาพทธฝายเถรวาท มเรองราวทคลายคลงและเทยบกนไดกบตานานของพระกษตครรภมหาโพธสตวคอเรองพระมาลย

ซงเปนทรจกอยางแพรหลายในเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยเฉพาะอยางยงในประเทศไทยและประเทศลาว เนอหาของเรองนกลาวถงพระมาลยซง

เปนพระอรหนตชาวลงกา สาเรจฤทธอภญญาญานตางๆ จากการบาเพญสมาธ และไดรบการยกยองวาเปนผสบทอคความเปนเลศทางฤทธตอจาก

พระมหาโมคคลลานะ ผ เปนอครสาวกฝายซาย ตานานเลาวาทานไดอาศยฤทธเดชของทานทองไปยงนรกเพอเทศนาโปรดสตวนรกทงปวงใหบรรเทา

จากทกขเวทนา และไดรบรถงมลเหตและผลกรรมทตองมาเสวยทกขเวทนาในนรกขมตางๆ ของสตวนรกเหลานน นอกจากนทานยงไดขนไปยง

สวรรคเพอดชาเจดยพระจฬามณและสนทนากบเหลาเทวดาถงเหตและผลแหงบญทตนไดกระทา กอนจะนาสงทไดพบเหนทงหมดมาประกาศให

ชาวโลกรบรและตงใจบาเพญความดสบตอไป

อางอง วกพเดย