أ

اسالمی آزاد دانشگاه تحقیقات و علوم واحد

یت دانشکده یت گروه اقتصاد، و مدیر صنعتی مدیریت رشته دکتری رساله (Ph.D) صنعتی مدیر

عملیات در تحقیق گرایش

عنوان: دقیقنا هایداده با کار رویکرد با عاملی چند مدلسازی اساس بر هوشمند اجتماعی های عامل توانایی بهبود

واردات حوزه در گیری تصمیم موردی مطالعهناکافی ـ و

:راهنما استاد

البرزی محمود دکتر

:مشاور اندااست ناظمی جمشیددکتر طلوعی عباسدکتر

نگارش: علیخانی محمد

39-39سال تحصیلی

ب

ج

د

پ

اسالمی آزاد دانشگاه تحقیقات و علوم واحد

رساله اصالت تعهدنامه

سالهر از........... تاریخ در کهمدیریت صنعتی رشته در تخصصیی دکتر مقطع آموخته دانشمحمد علیخانی اینجانب ان های داده با کار رویکرد با عاملی چند مدلسازی اساس بر هوشمند اجتماعی های عامل توانایی بهبود عنوان تحت خود ام نموده دفاع................ درجه و.......... نمره کسب با واردات( حوزه در گیری تصمیم موردی )مطالعه ناکافی و دقیق

:شوم می متعهد بدینوسیله یپژوهش و علمیی دستاوردها از کهی موارد در و بوده اینجانب توسط شده انجام پژوهش و تحقیق حاصل رساله این( 1

و ادهاستف مورد منبع نام موجود، رویه و ضوابط مطابق ام، نموده استفاده... ( و مقاله کتاب، نامه، پایان از اعم) دیگران .ام کرده درج و ذکر مربوطه فهرست در را آن مشخصات سایر

ؤسساتم و ها دانشگاه سایر در( باالتر یا تر پائین سطح، هم) تحصیلیک مدر هیچ دریافتی برا قبال رساله این( 2 .است نشده ارائه عالی آموزش

این زا... و اختراع ثبت کتاب، چاپ از اعمی بردار بهره هرگونه و استفاده قصد تحصیل، از فراغت از بعد چنانچه( 3 .نمایم اخذ را مربوطهی مجوزها واحد پژوهشی معاونت حوزه از باشم، داشته نامه پایان

مجاز دانشگاهی واحد و پذیرم می را آن از ناشی عواقب شود، ثابت فوق موارد خالف زمانی مقطع هر در چنانچه( 4 خواهمن ادعایی گونه هیچ ام تحصیلیک مدر ابطال درصورت و نموده رفتار مقررات و ضوابط مطابق اینجانب با است

.داشت

محمد علیخانی :خانوادگی نام و نام :امضاء و تاریخ

ه

اسالمی آزاد دانشگاه

تحقیقات و علوم واحدیت دانشکده یت گروه اقتصاد، و مدیر صنعتی مدیریت رشته دکتری رساله (Ph.D) صنعتی مدیر

عملیات در تحقیق گرایش

عنوان: دقیقنا هایداده با کار رویکرد با عاملی چند مدلسازی اساس بر هوشمند اجتماعی های عامل توانایی بهبود

واردات حوزه در گیری تصمیم موردی مطالعهـ ناکافی و

:راهنما استاد البرزی محمود دکتر

:مشاور استادان ناظمی جمشیددکتر طلوعی عباسدکتر

نگارش: علیخانی محمد

39-39سال تحصیلی

و

تقدیر و تشکرنمایم منجمله استاد راهنما جناب ند تشکر و قدردانی می فرموداز تمامی کسانی که مرا در انجام این پژوهش یاری

آقای دکتر محمود البرزی، اساتید مشاور جناب آقایان دکتر جمشید ناظمی و دکتر عباس طلوعی و سایر اساتیدی که در این مدت با از خود گذشتگی از من همسر و فرزندانمهمچنین از که از وقت و راهنمایی ایشان استفاده کردم.

امیدوارم بتوانم زحمات آنها را جبران نمایم.پشتیبانی کردند نهایت تقدیر و تشکر را به عمل می آورم.

ز

پدر مرحومم تقدیم به

ح

مطالب فهرست

1 ............................................................................................................................. چکیده

2 ................................................................................................. فصل اول کلیات پژوهش .1

2 .............................................................................................................................. مقدمه

2 ................................................................................................................ بیان مساله -1-1

2 ......................................................................................................... مساله نظری پژوهش -1-1-1

5 .................................................................................................... مساله کاربردی پژوهش -1-1-2

6 ................................................................................................. ضرورت انجام پژوهش -1-2

6 ......................................................................................................... پیشینه پژوهش -1-3

7 ...................................................................................................... پیشینه نظری پژوهش -1-3-1

12 ................................................................... پیشینه پژوهش در حوزه کاربرد عامل هوشمند -1-3-2

15 ..................................................................................... جنبه جدید و نوآوری پژوهش -1-4

16 .................................................................................جنبه جدید و نوآوری از حیث موضوع -1-4-1

16 ................................................................................. جنبه جدید و نوآوری از حیث کاربرد -1-4-2

17 .............................................................................................. اهداف مشخص تحقیق -1-5

17 ......................................................................................................... هدف آرمانی )کلی( -1-5-1

17 .................................................................................................................. اهداف ویژه -1-5-2

17 ............................................................................................................. اف کاربردیاهد -1-5-3

17 ...................................................................................................... بهره وران یا ذینفعان -1-5-4

11 ................................................................... تعریف واژه ها و اصطالحات فنی و تخصصی -1-6

22 ................................................................................................ خالصه روش پژوهش -1-7

22 ........................................................................................... کامل روش پژوهش شرح -1-1

22 .............................................................................................. فصل دوم ادبیات پژوهش .2

22 ............................................................................................................................ مقدمه

23 ........................... مدلسازی چند عاملی روشی سودمند در مواجهه با مسایل پیچیده انسانی -2-1

23 ............................................................................................ ترکیب ها پیچیده تر هستند -2-1-1

24 ................................................................ رویکرد عامل بنیان برای ترکیب ها سودمند است -2-1-2

27 .............................................................................................. طراحی عامل هوشمند -2-2

21 ......................................................................................................... مرور مفاهیم اولیه -2-2-1

32 ............................................................................................... انواع عامل های هوشمند -2-2-2

ط

36 ........................................................................................... طراحی مدل چند عاملی -2-3

33 ............................................... سیستم های توصیه گرـ رویکردی چند عاملی و هوشمند -2-4

42 ............................................................................................... تعاریف و اصطالحات عمده -2-4-1

42 ............................................................................................انواع سیستم های توصیه گر -2-4-2

43 ........................................................................................... عامل هوشمند توصیه گر -2-5

45 ...........................................................................................ایجاد پروفایل و نگهداری آن -2-5-1

51 ...........................................................................................................استخراج توصیه -2-5-2

64 ................................ مقایسه انواع سیستم های توصیه گر از نظر تکنیک بکار رفته در هر یک -2-5-3

65 ......................................................................... مدل مفهومی از عامل هوشمند توصیه جو -2-5-4

66 .................................................................................... تصمیم گیری در حوزه واردات -2-6

67 ............................... تشکیل گروه واردکنندگان و نمایندگان شرکتهای خارجی )مجمع واردات( -2-6-1

61 ...................................................................................................... اولویت بندی کاالیی -2-6-2

61 ...................................................................... شماره گذاری ملی کاال و خدمات )ایران کد( -2-6-3

63.............................................................................. شبکه بازرسی و نظارت مردمی )شبنم( -2-6-4

63.................................................................................... بررسی نتایج پروژه های اجرا شده -2-6-5

72 ..................................................... آینده نگاری ابزاری معیار ساز برای تصمیم های امروز -2-7

71 .......................................................................................... اهداف فعالیتهای آینده نگاری -2-7-1

72 ...................................................................................... فنون بکار رفته در آینده نگاری -2-7-2

75 ............................. مدلسازی سیستم پویا تکنیکی کارآمد در ساخت و بررسی سیاست ها -2-1

76 ............................................. مدلسازی چند عاملی پویا از عامل های هوشمند توصیه جو -2-3

12 ...................... فصل سوم طراحی و فرمولبندی مدل برای آینده نگاری صنعت لوازم خانگی .3

12 ............................................................................................................................ مقدمه

11 ........................................................................................ تعریف مساله )انتخاب مرز( -3-1

12 ............................................................................................... تعریف مساله و چرایی آن -3-1-1

12 ................................................................................ شناسایی مفاهیم و متغیرهای کلیدی -3-1-2

33 ............................................................................................. شناسایی نمودارهای مرجع -3-1-3

35 ............................................................................................. فرمولبندی فرضیه پویا -3-2

36............................................................................................... شناسایی فرضیه های پویا -3-2-1

37 ......................................................................................................... به تصویر کشیدن -3-2-2

125 ........................................................................ رمولبندی مدل و اجرای شبیه سازیف -3-3

126 ............................................................... فاز اول: فرمول بندی محیط زمینه ای کسب و کار -3-3-1

ي

111 ....................................................... فاز دوم: فرمول بندی رفتار خودکار عامل مصرف کننده -3-3-2

121 .............................................................................. فاز سوم فرمولبندی رابط اصلی مدل -3-3-3

134 ..................................................................................... تخمین پارامترها و شرایط اولیه -3-3-4

136 .......................................................................................................... آزمون مدل -3-4

136 ................................................................................................. آزمون کفایت مرز مدل -3-4-1

131 ........................................................................................... آزمون ارزیابی ساختار مدل -3-4-2

133 ....................................................................................................... سازگاری مقیاسی -3-4-3

142 ..........................................................................................................ارزیابی پارامترها -3-4-4

141 ...................................................................................................... آزمون نقاط بحرانی -3-4-5

145 ...................................................................................... آزمون اشتباهات مجتمع سازی -3-4-6

146 ........................................... آزمون تولید مجدد رفتار )مطابقت رفتار مدل با سیستم واقعی( -3-4-7

152 ................................................................................................ رمالآزمون رفتار غیر ن -3-4-1

153 .................................... آزمون عضو هم خانواده )بررسی قابلیت تعمیم مدل به شرایط مشابه( -3-4-3

155 ................................ آزمون رفتار پیش بینی نشده )پاسخگویی مدل در شرایط تجربه نشده( -3-4-12

156 ....................................................................................................... تحلیل حساسیت -3-4-11

162 ................................................................................................... آزمون بهبود سیستم -3-4-12

162 .................................... فصل چهارم بکارگیری مدل در آینده نگاری صنعت لوازم خانگی .4

162 ........................................................................................................................... مقدمه

162 .................................................................................................. تشخیص سناریوها -4-1

162 ......................................................................... سناریوهای پیش روی صنعت لوازم خانگی -4-1-1

164 .............................................................. سناریوهای مرتبط با صنعت در محیط کسب و کار -4-1-2

166..................................................................................................... طراحی سیاست -4-2

166 .............................................................................. کاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدی -4-2-1

166 ...................................................................................... مشارکت با برندهای بین المللی -4-2-2

167 ................................... توسعه مرحله به مرحله و پلکانی از تولید محلی به تولید کامل جهانی -4-2-3

161 ......................................................................................... بهبود فضای کلی کسب و کار -4-2-4

161 ....................................................................................................... تحلیل شرطی -4-3

161 .............................................................................. کاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدی -4-3-1

172 ...................................................................................... مشارکت با برندهای بین المللی -4-3-2

171 ................................... توسعه مرحله به مرحله و پلکانی از تولید محلی به تولید کامل جهانی -4-3-3

172 ........................................................................................ بهبود فضای کلی کسب و کار -4-3-4

173 .................................................................. بررسی نتایج ناشی از اعمال سیاستها در مدل -4-3-5

ك

176 ................................................................................................... تحلیل حساسیت -4-4

171 ................................................................................ تحلیل تعامالت بین سیاست ها -4-5

112 .......................................................................... فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات .5

112 .......................................................................................................................... مقدمه

112 ...................................................................................................... خالصه پژوهش -5-1

113 ................................................................................... بدست آمده از پژوهش نتایج -5-2

114 ............................................................................. نتایج مرتبط با سوالهای نظری پژوهش -5-2-1

115 ......................................................................... نتایج مرتبط با سوالهای کاربردی پژوهش -5-2-2

116 ................................................................................................ کاربردهای پژوهش -5-3

116 ......................................................................................................... کاربردهای نظری -5-3-1

117 .................................................................................................... کاربردهای مدیریتی -5-3-2

117 ............................................................................................. محدودیتهای پژوهش -5-4

111 ........................................................................... یشنهادات برای پژوهش های آتیپ -5-5

113 .......................................................................... تعریف عملیاتی سیاست پیشنهادی -5-6

132 ............................................................................................................ منابع و مراجع .6

132 .................................................................................................................. منابع فارسی

132 ................................................................................................................ منابع انگلیسی

133 ....................................................................................................... پیوستهاضمائم و .7

133 ............................................................................. داده های برآورد جمعیت کل کشور -7-1

133 ........................................................... فرمول ها و توابع بکار رفته در مدل شبیه سازی -7-2

133 ...... سالیانه مدل زمینه ای کسب و کار و ثبت نتایج آن در رابط اصلی مدلتوابع اجرای خودکار و -7-2-1

222 ................................. کسب و کار توابع بکار رفته برای تعیین مقادیر متغیرهای مدل زمینه ای -7-2-2

221 .......................................................... توابع راه اندازی اولیه مدل عامل بنیان مصرف کننده -7-2-3

221 ....................................................... توابع کمی سازی داده های محیط زمینه ای کسب و کار -7-2-4

Abstract ...................................................................................................................... 225

ل

فهرست جداول 22 ................................................................................................ تعاریف مختلف هوش مصنوعی 1-2جدول

11 ....................................................................................................................... محیط اجرا 2-2جدول

22 ................................................................. (Montaner, et al., 2003برخی سیستم های توصیه گر ) 1-2جدول

24 .......................................................................... توصیه کنندهابعاد گروه بندی ابعاد در عامل های 2-2جدول

24 ......................................................... تکنیک های تصویر سازی پروفایل کاربر درسیستم های مختلف 4-2جدول

42 ....................................................................... تکنیکهای توسعه پروفایل اولیه سیستم ها 2جدول 6-2جدول

42 ....................................... تکنیکهای یادگیری پروفایل که بوسیله سیستم های تحلیل شده است 4جدول 4-2جدول

64 ......................................................................... توجه به واردات در بیانات رهبری تعداد تکرار لزوم 2-2جدول

49 .............................................. 99آمار مصرف، تولید، واردات و شیوه تولید داخلی لوازم خانگی در سال 9-2جدول

42 ............................................................................. تقسیم بندی اهداف یک فعالیت آینده نگاری 19-2جدول

41 ..................................... (1126طبقه بندی روش های آینده نگاری )کرامت زاده, طباطباییان و ناظمی 11-2جدول

26 .............................................. متغیرهای تاثیرگذار در تصمیم خرید براساس مدل انتشاری توسعه یافته 1-1جدول

22 ................................................................................. دیگرافراد جامعه با ویژگیهای متفاوت از هم 2-1جدول

91 ..................................................................................................... فضای زمینه ای تاثیر گذار 1-1جدول

91 ................................................................................................... سیاستهای دولتی تاثیر گذار 2-1جدول

94 .................................................................................................................. چارت مرز مدل 4-1جدول

92 ......................................................................................................... ادامه -چارت مرز مدل 6-1جدول

192 .................................................................... مدت زمان الزم برای احساس اثر هر متغیر در جامعه 4-1جدول

119 ......................................... رابطه بین متغیرهای محیط زمینه ای و نحوه تعیین وزن متغیر ها در رابطه 2-1جدول

114 .......................................................................... منطق تصمیم گیری ادامه زندگی یا مرگ عامل 9-1جدول

121 ....................................... در هریک از اقدام های عامل Recommendو Like ،Dislikeثبت اطالعات 19-1جدول

122 ......................... در هریک از اقدام های عامل Recommendو Like ،Dislikeثبت اصالح شده اطالعات 11-1جدول

111 ............................................................... نحوه کمی سازی داده های مدل زمینه ای کسب و کار 12-1جدول

114 ................................................................................................ مقادیر اولیه پارمترهای مدل11-1جدول

116 ................................................................................. اعمال تغییرات اخیر در پارامترهای مدل 12-1جدول

114 ................................................................ تغییرات مدل ناشی از آزمون شناخت کفایت مرز مدل 14-1جدول

119 ............................................................................... تغییرات مدل ناشی از آزمون ساختار مدل 16-1جدول

121 .............................................................. یای مدلنحوه تعیین متغیرهای ورودی بخش سیستم پو14-1جدول

126 ...................................................... آماره های معمول برای ارزیابی برازش مدل به داده های واقعی 12-1جدول

129 .......................................................................................... استنباط آماره های نابرابری تیل 19-1جدول

149 .................................................................................... مقایسه داده های سنی مدل و جامعه 29-1جدول

141 ......................................... آماره های توصیفی مقایسه داده های سن مدل و داده های تاریخی واقعی 21-1جدول

169 ...................................... اجرای سیاست کاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدیتغییر در پارامترها برای 1-2جدول

169 ..................................... تغییر در پارامترها برای اجرای سیاست افزایش قیمت تمام شده کاالی وارداتی 2-2جدول

م

149 .............................................. تغییر در پارامترها برای اجرای سیاست مشارکت با برندهای بین المللی 1-2جدول

141 ........................ تغییر در پارامترها برای اجرای سیاست توسعه صنعت بدون مشارکت برندهای بین المللی 2-2جدول

142 ......................... تغییر در پارامترها برای اجرای سیاست تولید پلکانی از تولید محلی به تولید کامل جهانی 4-2جدول

141 .................................................تغییر در پارامترها برای اجرای سیاست بهبود فضای کلی کسب و کار 6-2جدول

142 ..................................................................................... اعمال سیاستها در مدلنتایج ناشی از 4-2جدول

144 ............................. نمودارهای نسبت تقاضا، منشا ایجاد تقاضا و مصرف بین کاالی تولید داخل و خارجی 2-2جدول

144 ....................................................... نتایج ناشی از اعمال سیاستها درچارچوب سناریوهای آینده نگر 9-2جدول

149 ............................................................. تغییر در پارامترها برای اجرای سیاستهای نهایی در مدل 19-2جدول

129 .......................................................................................نتایج ناشی از اجرای سیاست نهایی 11-2جدول

199 ........................... ) ارقام به هزارنفر(1144-1199سال های -برآورد جمعیت کل کشور به تفکیک جنس 1-4جدول

فهرست نمودارها 4 .................................................................. فراوانی مقاالت استفاده از عامل هوشمند برای حل مسایل 1-1نمودار

16 ........................................ (ScienceDirect 2011)رشد سالیانه مقاالت هوش مصنوعی و عامل هوشمند 2-1نمودار

21 ........................................................................................................... مراحل انجام پژوهش 1-1نمودار

24 .......................................................................................... فرآیند تصمیم گیری در هر سیستم 1-2نمودار

46 ...................................................................................................مراحل مدلسازی سیستم پویا2-2نمودار

49 .................................................................... مدل چند عاملی پویا از عامل های هوشمند توصیه جو 1-2نمودار

21 .............................................................. مدل چند عاملی پویا برای آینده نگاری صنعت لوازم خانگی 1-1نمودار

199 ............................................................................. یر خطی در بلند مدتتفاوت رابطه خطی با غ 2-1نمودار

111 ................................................................ رابطه نمایی معکوس ترجیح کاالی تولید داخل و وارداتی1-1نمودار

114 ......................... وزن گذاری تدریجی تغییر سن در احتمال فوت)حذف عامل از مدل( و ایجاد عامل جدید 2-1نمودار

114 ................................................... فلوچارت کنترل سن و تولد مجدد عامل با پروفایل متفاوت و جدید 4-1نمودار

119 ...................................................................... توزیع ثروت به ارث رسیده در ابتدای تولد عامل ها 6-1نمودار

129 ........................................................ افزایش سنتاثیر پذیری عامل از تبلیغات دهان به دهان در اثر 4-1نمودار

122 ................................................ نمودار مرجع محاسبه نمایی وزن داده های عالقمندی و توصیه عامل 2-1نمودار

111 ................................................................ رفتار متغیرهای مدل پویای محیط زمینه ای کسب وکار 9-1نمودار

112 ........................................................... نمودار تجمعی تقاضای هریک از کاالهای داخلی و خارجی 19-1نمودار

121 .................................................................................................. با قاچاق رفتار تابع مبارزه 11-1نمودار

122 ....................................................................... رفتار تابع تقاضای ناشی از تبلیغات در همه نقاط 12-1نمودار

124 ............................................................................. رفتار تابع توصیه در نقطه بحرانی حداقل ها 11-1نمودار

124 ............................................................................. رفتار تابع توصیه در نقطه بحرانی حداکثرها 12-1نمودار

141 ................................................ امعه در بازه مشابه تاریخیمقایسه بی مقیاس سن عامل ها و سن ج 14-1نمودار

142 ...................................................................................... نتایج ناشی از اعمال سیاستها در مدل 1-2نمودار

ن

142 ....................................................... نتایج ناشی از اعمال سیاستها درچارچوب سناریوهای آینده نگر 2-2نمودار

121 ........................................................................................ نتایج ناشی از اجرای سیاست نهایی 1-2نمودار

121 ........ افزایش خیلی زیاد در نسبتهای عالقمندی و توصیه کاالی داخلی ناشی از بهبود فضای کلی کسب وکار 2-2نمودار

فهرست اشکال 1 ......................................................................................................... انواع پیچیدگی در مسایل 1-1شکل

2 ................................................ (Gilbert and Troitzsch 2005)توسعه روشهای مدلسازی علوم اجتماعی 2-1شکل

22 ....................................................................................... بخشهای تشکیل دهنده ادبیات پژوهش 1-2شکل

26 ............................................................................................ تصویر یک سیستم متعارف پیچیده 2-2شکل

26 ............................................................................................ تصویری از یک سیستم چند عاملی 1-2شکل

29 ............................................................................................................. ساختار داخلی عامل 2-2شکل

11 .............................................................................................................. عامل واکنشی ساده 4-2شکل

11 ...................................................................................................... عامل واکنشی بر پایه مدل 6-2شکل

12 ................................................................................................ عامل بر پایه هدف، بر پایه مدل 4-2شکل

14 ............................................................................................ عامل بر پایه مطلوبیت، بر پایه مدل 2-2شکل

16 ............................................................................................. مدل عمومی عامل های یادگیرنده 9-2شکل

21 ..................................................................................................... توسعه و نگهداری پروفایل 19-2شکل

22 ................................................................................................................. استخراج توصیه 11-2شکل

66 .................................................................................. مدل مفهومی از عامل هوشمند توصیه جو 12-2شکل

22 ........................................................................................... دوازده متغیر نهادی امنیت اقتصادی 1-1شکل

91 ................... (Tushman and D. Nadler 1986)منحنی عمر محصول و نوآوری در کاال و فرآیندهای سازمانی 2-1شکل

99 ........................................................................................................ دیاگرام زیر سیستم مدل 1-1شکل

199 .................................................................... حلقه های علت و معلولی تصمیم خرید مصرف کننده 2-1شکل

199 ........................................................................................... عوامل موثر بر ترجیح کاالی داخل 4-1شکل

191 .................................................................... تاثیر رشد نسبی تکنولوژی داخل بر ترجیح خرید کاال 6-1شکل

192 ............................................................................ تاثیر ثبات اقتصاد کالن بر رشد پایدار اقتصادی 4-1شکل

191 .............................................................................. تاثیر امنیت اقتصادی بر رشد پایدار اقتصادی 2-1شکل

192 ............................................................................. ابزارهای سیاستگذاری تجاری و صنعتی دولت 9-1شکل

194 ................................................................................................... نگاشت موجودی و جریان 19-1شکل

196 ......................................................................... معماری کلی مدل عامل بنیان پویای توصیه جو 11-1شکل

194 .......................................................... متغیرهای زمینه ای محیط کسب وکار به صورت نرخ برابری 12-1شکل

111 .................................................................................. مدل نهایی محیط زمینه ای کسب و کار 11-1شکل

111 ............................................................... ف کنندهمدل سازی عامل ـ حالتهای مختلف عامل مصر 12-1شکل

112 ..................................................................... متغیر های مرتبط با سن کاالی مورد استفاده کاربر 14-1شکل

س

114 ............................................................................. متغیرهای مرتبط با کاربر در پروفایل کاربران 16-1شکل

121 ....................................................................... متغیرهای مرتبط با کاال )آیتم(در پروفایل کاربران 14-1شکل

121 .......................................................)آیتم( در پروفایل کاربران متغیرهای تکمیل شده مرتبط با کاال 12-1شکل

126 ............................................. الگوشناسی کاربران و استخراج اطالعات ترجیحی کل جامعه در هر الگو 19-1شکل

124 ...................................................... نحوه محاسبه اطالعات ترجیحی کاربر توسط سیستم توصیه گر 29-1شکل

122 ................................................................................... مدل نهایی عامل مصرف کننده خودکار 21-1شکل

129 ............................ دریافت مقادیر متغیرهای اولیه الزم برای راه اندازی مدل عامل بنیان مصرف کنندگان 22-1شکل

119 .................... ر متغیرهای اولیه الزم برای راه اندازی مدل پویای محیط زمینه ای کسب و کاردریافت مقادی 21-1شکل

112 ....................... آنها و حالتی که هر یک در آن قرار دارند.جامعه عامل ها شامل محل هر عامل، روابط بین 22-1شکل

111 ............................................. اطالعات خروجی صفحه رابط اصلی شامل داد های عامل ها و مدل پویا 24-1شکل

142 .......................................................................................نمونه ای از بررسی تحلیل حساسیت 26-1شکل

122 ..................................................................................... مدل نهایی از عامل هوشمند توصیه جو 1-4شکل

129 .......................................................................................... یمدل تحلیلی از سیاست پیشنهاد 2-4شکل

1

چکیدههای نا دقیق و ناکافی بوده و این پژوهش به دنبال ارایه چارچوبی برای توانمند سازی عامل های هوشمند برای کار با داده

است. روش شناسی پیشنهادی دادهمد نظر قرار را برای رسیدن به این هدف مطالعه رفتار هوشمندانه انسان در شرایط مشابهبرای این منظور روش شناسی بکار رفته در سیستم .عامل هوشمند از سایر عاملها در فضای چند عاملی است توصیه جویی

نهایت نوعی عامل هوشمند طراحی گردیده که در برنامه آن بخش دراز دیدگاه ادبیات عامل هوشمند بررسی و های توصیه گر آزمون در ادامه و در راستای مهیا گردد. هاهای الزم برای این توصیه جویی و بکارگیری توصیه های دریافتی در تصمیم گیری

برای تحقق کامل این مطرح و ری در حوزه واردات لوازم خانگی حل مساله تصمیم گیعامل در مدل پیشنهادی، بکارگیریکه از عامل های استمدل ترکیبی نوعی هدف از آینده نگاری و مدلسازی پویا استفاده شده است. نتیجه نهایی ساخت

م خانگی وازهوشمند توصیه جو در ساختار مدل پویا برای آینده نگاری استفاده می کند. این مدل بر اساس ادبیات صنعت ل تکمیل و بکار گرفته شده تا امکان شناسایی سیاستهای آینده ساز صنعت لوازم خانگی فراهم گردد. مرتبط و نظریه های

واژگان کلیدی ،آینده نگاری و سیستم های پویاتوصیه جو، عامل هوشمند عامل هوشمند، مدلسازی چند عاملی، سیستم های توصیه گر،

صنعت لوازم خانگیواردات، یم گیری تصمشناخت سناریو های آینده، سیاست گذاری،

2

فصل اول .1 کلیات پژوهش

همقدمورت و تبیین گردیده و ضرتعریف در این فصل سعی گردیده مساله مورد بررسی پژوهش هم از حیث نظری و از حیث کاربرد

ادامه برای فراهم ساختن امکان ورود پرداختن به آن در میان سایر موضوعات نظری و سایر مشکالت جامعه بررسی گردد. در به موضوع و شناخت کامل مساله مورد پژوهش، مروری جامع بر پیشینه پژوهش های قبلی هم در حوزه ادبیات نظری و هم

گرفته و جنبه جدید و نوآوری موضوع نظری و کاربرد مورد بررسی واقع شده است. اهداف شامل در حوزه کاربرد صورت اهداف کلی، ویژه و کاربردی پژوهش فهرست شده، روش کلی مورد استفاده در پژوهش توضیح داده شده و واژه ها و

ی اولیه آشنایاطالعات و العه این فصل اصالحات فنی به اختصار تعریف گردیده است. انتظار می رود خواننده محترم با مطبدست آورده و عالقمندی الزم برای مساله، کاربرد، تاریخچه پژوهش های قبلی، اهداف و روش کلی مورد استفاده ازالزم

دنبال کردن مطالب فصلهای آتی در وی ایجاد شود.

مساله بیان -1-1

مساله نظری پژوهش -1-1-1شهر نشینی و افزایش تمرکز انسانها در شهرها، تشکل های مختلف انسانی شکل گرفته و روز امروزه با گسترش هر چه بیشتر

به روز با توسعه تکنولوژی شاهد تنوع و گسترش بیشتر این تشکل ها در قالب های مختلف سازمانی )اعم از تولیدی، وع با توجه به اینکه بازیگر اصلی این نیم. های مسکونی، شهروندی و... هست بازرگانی، غیر انتفاعی، آموزشی و...(، مجتمع

یط تاثیر مح و تشکیل دهندهتحت تاثیر پویایی های انسانهای مسایل این اجتماعات به نظر می رسد است تشکل ها انسان مدیریت پیچیدگی ها و نیازمند تصمیم گیری در مورد مدیریت این تشکل ها، ریزی و برنامهاست. هر نوع گذار بر آنها

غیر قابل پیش بینی آن است. نتایج با برخورد برای شدن مادهآ و تصمیم مختلف ابعادسی برر، طی مقاله ای سه نوع پیچیدگی که علم با آن مواجه 1سال پیش مدیر بخش علوم طبیعی بنیاد راکفلر در شهر نیویورک 06

ل مسایل دربرگیرنده پیچیدگی غیر سازمان یافته و مسای با هم مقایسه کرد که عبارتند از مسایل ساده،نام برده و آنها را است را دربرگیرنده پیچیدگی های سازمان یافته.

مسایل ساده آنهایی هستند که تعداد متغیر محدودی داشته و می توانند به صورت کامل با اطمینان بررسی شوند. مسایل غیر ر زیادی تشکیل یافته اند و حداقل یکی از این متغیرهای زیاد، رفتاسازمان یافته آنهایی هستند که از اجزای غیر مرتبط بسیار

این هرج و مرج ناشی از رفتار تصادفی و ناشناخته اما با وجود (Weaver 1948, 3)نامنظم و یا حتی کامال ناشناخته ای دارد.

1Warren Weaver

3

سبات نی است. این پیش بینی نه از طریق مهندسی بلکه از طریق محامتغیرها، رفتار سیستم به عنوان یک کلیت قابل پیش بی (Shank 2013)احتمال و شانس امکانپذیر است.

نوع سوم پیچیدگی، پیچیدگی سازمان یافته است که بین دو حد سادگی و پیچیدگی غیر سازمان یافته قرار دارد. ویژگی اصلی پاسخگویی به مسایل ایجاد شده توسط موقعیت های غیر سازمان یافته است.بررسی علمی و این پیچیدگی توانایی

(Alderson and Doyle 2007) توان تبدیل پیچیدگی غیر سازمان یافته به فوق یکی از رسالت های علم را می با توصیف سازمان یافته دانست.

انواع پیچیدگی در مسایل 1-1شکل

1066یکی از رویکردهای جدید نسبت به مسایل انسانی نگاه مدلسازی و محاسباتی به آن می باشد، استفاده از این شیوه به روشها و ابزارهای متنوعی برای مدلسازی از با گذشت زمانمشاهده می شود 2-1شکل میالدی بر می گردد و همانطور که در

(Gilbert and Troitzsch 2005, 7)است. شدهاستفاده ی انسانیپدیده هایکه رایانه ها فضای علمی را تحت الشعاع قرار نداده بودند روشهای تحلیلی جایگاه خاص خود را در مراحل اولیه و تا زمان

داشته و در این راستا تالش می شد از روشهایی مانند معادالت دیفرانسیل، پروسه های اتفاقی، نظریه بازیها، نظریه صف دیده های پ یپیچیدگی هااما استفاده کنند،ویایی های آنها ها و در نظر گرفتن پو... برای مدلسازی رفتار جمع یا گروه انسان

دارای محدودیت هستند.روشهای تحلیلی برخورد با آنها و بیشتر از نوع غیر سازمان یافته هستنداجتماعی ه مسایل بی غیر سازمان یافته و تبدیل آنها پیچیدگی ها مواجهه بابه عنوان یکی از راههای شبیه سازی ها،وسعه رایانه با ت

ا با در نظر رپیچیدگی موضوعات اجتماعی قادر هستیم پویایی ها و با استفاده از شبیه سازی .مطرح گردیدسازمان یافته ولین امطالعه نماییم. و سناریو های مختلف برخورد با این پدیده ها را کرده درکگستردگی مؤلفه های تاثیرگذار گرفتن

نبوده است و از این توجهبه صورت گسترده مورد 1666میالدی بر می گردد اما تا دهه 1606استفاده از این روش به سال ای هیانه، مدلسازی و شبیه سازی پدیدهساله به سبب رشد خیره کننده تکنولوژی بویژه در حوزه را 23تاریخ در این مدت کوتاه

از (Gilbert and Troitzsch 2005, 5) .گردیدمعرفی آنیدا کرده و روشهای متفاوتی برای اجتماعی به طور مناسب رواج پ شبیه سازی بر اساس مدلسازی چند عاملی اشاره کرد. و می توان به شبیه سازی سیستم های پویا روشهاترین جمله شاخص

4

(Gilbert and Troitzsch 2005) توسعه روشهای مدلسازی علوم اجتماعی 2-1شکل

غیر هروشی برای شناسایی و مواجه با ساختار بازخوردی موجود در مساله پیچید نسیستم پویا با فراهم ساختشبیه سازی

امکان تبدیل این مسایل را به مسایل پیچیده سازمان یافته میسر می سازد. این فرایند با فراهم سازی امکان سازمان یافته،ا امکانپذیر و اقتصادی رتفکر به شیوه ای جدید درباره فرآیندهای اجتماعی ،سادهظهور رفتارهای پیچیده از رفتارهای مرتبط و

های پویا با استفاده از متغیرهای نرخ و جریان، با تعیین فرمول ریاضی شبیه سازی سیستمدر (Sterman 2000) می سازد.متغیرها که ر دبرای هر متغیر و رابطه آنها با همدیگر، پژوهشگر کامال به انتزاع از واقعیت پرداخته و در یافتن نرخ های تغییر

شود یصرفا تاثیر متغیرها بر هم بررسی م همچنین در سیستم های پویادچار مشکل می گردد. باشدمبین رفتار واقعی متغیر و تنها قادر هستیم تاثیرات پارامترهای بکار رفته در مدل را بر همدیگر و بر کل مدل ارزیابی کنیم بنابراین امکان ارزیابی

تاثیرات پارامترها در سطح یکایک افراد جامعه فراهم نیست.عامل های هوش مصنوعی که به دنبال ایجاددر راستای مطالعات صورت گرفته در )عامل بنیان( عاملی چند سازیمدل

هر یک از عوامل دنیای واقعی به صورت موجودیت های تصمیم گیر و در این نوع مدلسازی .هوشمند است، معرفی گردیدبخشهای متنوعی برای درک محیط، تحلیل آن و در نهایت ها ازد. هر یک از این عامل نبنام عامل مدل می گردکامال خودکار

(Gilbert and Troitzsch 2005, 174).برخوردار هستنداقدام مدلسازی سیستم پویا این اجازه را به مدلساز می دهد بتواند پیچیدگی غیر سازمان یافته مساله اجتماعی را به یک مساله

متغیر ها و روابط بین آنها به صورت انتزاعی و گاها بر اساس بررسی پیچیده سازمان یافته تبدیل نماید. اما در این مسیر همبستگی ها بین متغیر ها تعیین می گردد. برخالف مدلسازی سیستم پویا مدلسازی چند عاملی یا عامل بنیان تالش دارد

فرآیند تصمیم گیری دنیای واقعی را شبیه سازی کرده و خود را به دنیای واقعی با تعریف عامل های مشابه دنیای واقعی،

5

با تلفیق این دو روش مدلسازی از مزایای هر یک برای برطرف کردن پیچیدگی های بتوان نزدیکتر نماید. به نظر می رسد مسایل غیر سازمان یافته استفاده کرد.

اجتماعی وجود داده های ناکافی و نا دقیق، انتقال داده از کانالهای مختلف به پدیده ها و اتفاقات عامل بنیان مدلسازیدر حل مساله را بسیار پیچیده و گاهی اوقات و مدلسازی ،تفاوت در نوع و تعداد راههای ارتباطی مورد افراد جامعه و همدیگر

ط توان تصمیم گیری آن در شرای استتر می سازند. یکی از مواردی که انسان در تصمیم گیری از ماشین توانمندممکن غیر برای حل مساله یا اتخاذ نیز با اطالعات ناکافی و نا دقیق و گاهی اوقات بر اساس حدس است، در مدلسازی چند عاملی

تصمیم در مورد یک مساله اجتماعی، عامل باید دارای توانایی باالیی در بهره برداری از دانش مرتبط با مساله و تحلیل که شامل توانایی مواجه با اطالعات نادقیق، غیر مطمئن و مبهم می گردد. برای تصمیم گیری خوب باشد ت مرتبطاطالعا

عامل ها باید دارای توانایی مواجهه با اطالعات نادقیق بوده، کارایی باالیی در این حوزه نشان داده و خود را با داده های جدید داشته باشند. اغلب این ماشین های هوشمند از سیستم های ترکیبی باالیی 1سازگار نموده و به اصطالح ضریب هوش ماشینی

(Zadeh 1997) هوشمند استفاده می کنند.های چند عاملی با عاملپویا و در این رساله نیز در تالش هستیم با در نظر گرفتن پیچیدگی و عدم اطمینان در داده ها مدلی

زیر را تبیین نماید: هایسازی طراحی نماییم که قادر باشد پاسخ سوال هوشمند برای شبیهتخاذ ابرای بهبود توانایی عامل های هوشمند چه جنبه ای از رفتار هوشمندانه انسانها را می توان یافت که به عامل ها در (1

تصمیم هوشمندانه کمک نماید؟ داده های نا دقیق و ناکافی نسبت به قبل ارتقا داد؟شرایط توانایی عامل ها را برای تصمیم گیری در چگونه می توان (2

چگونه می توان انتزاع مدلسازی سیستم پویا از واقعیت را در شناسایی متغیرها، تعیین مقادیر و روابط بین متغیر ها (3 کاهش داده و نتایج ناشی از مدلسازی پویا را قبل از اجرا در واقعیت در مدل به آزمون گذاشت؟

مساله کاربردی پژوهش -1-1-9به یکی از حوزه های پر اهمیت یکی از مسایل پیچیده غیر سازمان یافته ای است که امروزه صمیم گیری در حوزه واردات ت

موضوع بحث و بررسی بسیاری از صاحبنظران اقتصادی و مناظره های علمی و ودر اقتصاد ایران تبدیل شده است. به سبب رشد و پیشرفت کشور در حوزه های چند سال اخیر نیز در ار گرفته است. کارشناسی در رسانه های جمعی قر

مختلف، عقب ماندگی کشور در حوزه لوازم خانگی توجه زیادی به خود جلب کرده و سیاستگذاری این صنعت را تحت زم خانگی عنوان می کنند الشعاع قرار داده است. از طرفی تولید کنندگان داخلی علت عقب ماندگی را واردات کاالهای لوا

کاال را به نوعی ظلم به مصرف کننده و محروم ساختن جامعه واردات محدودیت و از طرف دیگر واردکنندگان این کاالها، خود این تصمیم را عامل اصلی عقب ماندگی صنعت دانسته و تنها از برخورداری از کاالهای با تکنولوژی روز دنیا دانسته و

می دانند.صنعت لوازم خانگی قا توان رقابتی راه چاره را ارت

1 Machine Intelligence Quotient

0

در حوزه مطالعه موردی در تالش هستیم با در نظر گرفتن پیچیدگی غیر سازمان یافته تصمیم گیری در حوزه واردات صنعت ه همره ببرای تصمیم گیری در حوزه واردات ارایه نماییم که ارتقا صنعت لوازم خانگی را آینده ساز برنامه ای ،لوازم خانگی

زیر را تبیین نماید: هایداشته و قادر باشد پاسخ سوال صنعت لوازم خانگی به چه سمتی حرکت می کند و برای موفق شدن در این حوزه به چه توانمندی هایی نیاز است؟ (4

سیاست دولت برای ارتقا صنعت لوازم خانگی کشور چه باشد که هم منجر به رشد و توسعه داخلی این صنعت گردیده (5 و هم از عقب ماندگی آن در بلند مدت جلوگیری به عمل آورد؟

پژوهشانجام ضرورت -1-9سرعت باالی تغییر تکنولوژی و تغییر سبک زندگی در اثر گسترش زندگی ماشینی تغییرات شگرفی در زندگی انسانها ایجاد

تی، گروههای کاری محلی، منطقه ای است. شهرهای بزرگ، تشکل های بزرگ انسانی همانند سازمانهای بزرگ و چند ملیو... را می توان یکی از پدیده های حائز اهمیت قرن Facebook ،twitterو بین المللی، فضاهای مجازی اجتماعی مانند

ان به توحاضر دانست که سبب بروز مشکالت جدیدی متفاوت از تجربیات قبلی شده است. از جمله این مشکالت میمدیریت بحران در شرایطی نظیر سیل، زلزله، صمیمات کالن اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی،اتخاذ ت مواردی نظیر

آتش سوزی و شناسایی دالیل وقوع پدیده هایی از قبیل مهاجرت، جنگ، اعتصاب اشاره کرد. در چنین شرایطی شناخت برای آماده برنامه ریزیو پیچیده سازمان یافته امکان تبدیل آنها به مسایل ،پیچیده و غیر سازمان یافتهابعاد این مشکالت

امر پیشنهاد می کند مدلسازی و در بهترین شکل آن روشی که علم برای این را فراهم می کند. شدن برای برخورد با آنها سازی است.مدلسازی شبیه

اعم از تیم، گروه، سازمان و در جمعمسایل پیچیده حاضر، مدلسازی رفتار انسان یکی از مشکالت فعلی سر راه مدلسازی . انسان قادر است با دریافت اطالعات ناکافی و نا دقیق از یک موضوع، آنرا بر اساس دانش، رویکردها و است یا اجتماع

دیدگاههای خود و فضایی که در آن واقع است تحلیل کرده و برداشت کاملتری از موضوع بدست آورد و در شرایطی نیز این داشتهای اولیه منجر به عدم ادراک تمام عالیم دریافتی از محیط شده و منجر به قضاوت نادرست از موضوع دیدگاهها و بر

به عامل های عقالیی کهدر مدلسازی عامل بنیان توسط انسان می شود. مطالعه حاضر در تالش است این نوع رفتار را دهی ادراکات آتی خود هستند تسری داده و این امکان نیازمند داشتن اطالعات کامل از موضوع برای تصمیم گیری و جهت

وند شاحی میرا فراهم آورد تا مدل هایی که برای شبیه سازی انسان در گروه و عملکرد گروه جدا از افراد تشکیل دهنده آن طر بیشتری از خود نشان دهند.اعتبار در عمل به واقعیت نزدیکتر شده و

پیشینه پژوهش -1-9« عامل هوشمند»عبارت که یافته 122تعداد Science Directدر بررسی پیشینه نظری و کاربردی پژوهش از پایگاه استنادی

مورد 110مورد کتاب و 0اثر یافت شده 122بکار رفته بود به شرح زیر به عنوان مبنا قرار گرفته است. از میان در عنوان اثر ست از:عبارت فراوانی توزیعترتیب به در چند مجله اول المللی است. توزیع مقاالت مقاالت در مجالت علمی معتبر بین

0

مورد در مجله پژوهش های سیستم 5، 2تصمیم ی پشتیبانها سیستممجله مورد 11، 1تم های خبرهیسس مجلهمورد در 21 5ه های مهندسی هوش مصنوعیمورد استفاد 4، 4مورد در مجله تجارت الکترونیک پژوهش و کاربرد ها 4، 3های شناختی

به چاپ رسیده است. 7مورد در مجله نسل بعدی سیستم های رایانه ای 3و 6مورد در مجله اروپایی تحقیق در عملیات 4و به تصویر را سالهای مختلف طی در)اوایل ورود این مفهوم به مقاالت علمی( 1666ال از سفراوانی این مقاالت 1-1نمودار

(ScienceDirect 2012)پایگاه استنادی .کشیده که نشان از روند رشد تحقیقات در زمینه عامل های هوشمند است

برای حل مسایل عامل هوشمنداستفاده از فراوانی مقاالت 1-1نمودار

بر اساس تحلیل های صورت گرفته در منابع بدست آمده پیشینه پژوهش را می توان به دو بخش نظری و کاربردی تقسیم گردیده عامل و در بخش کاربردی تالشبوده کرد. در بخش نظری هدف مطالعات افزودن توانایی جدید به عامل هوشمند

ر در اهوشمند در کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد. در پژوهش های نظری عمده توجهات به ترتیب اهمیت و تکرتوسعه تکنیک مدلسازی عامل هوشمند، تقلید رفتار انسان در توسعه عامل هوشمند و بهبود شیوه استدالل :ند ازمقاالت عبارت

یت و تکرار در مقاالت عبارتند از: استفاده از عامل های ی عمده توجهات به ترتیب اهمدر پژوهش های کاربرد .عاملنادی )پایگاه است هوشمند در توسعه کسب و کار، فناوری اطالعات، توسعه حمل و نقل بهینه، آموزش، مخابرات و پزشکی.

ScienceDirect 2012)

پژوهشپیشینه نظری -1-9-1هوشمند در بررسی نقش پول در داد و ستد اقتصاد استفاده عامل هایرومان ماریون و همکارانش از مدلسازی 1666در سال

را به صورت طبقه بندی کننده های تصمیم گیر مدل کردند. و برای این کار عاملکردند، آنها برای هوشمند سازی عامل ها، (Marimon, McGrattan and Sargent 1990)ر قرار دادند. حل مساله مرحله به مرحله را مد نظ

1 Expert Systems with Applications 2 Decision Support Systems 3 Cognitive Systems Research 4 Electronic Commerce Research and Applications 5 Engineering Applications of Artificial Intelligence 6 European Journal of Operational Research 7 Future Generation Computer Systems

0

2

4

6

8

10

12

14

1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012

8

برنارد زیگلر در کتاب خود بنام پیشرفتهای حوزه رایانه، استفاده از رویکرد شی گرا در مدلسازی را برای طراحی 1661در سال ی و ی شی گرا را به عنوان روشی سودمند برای طراحبا مدلساز سیستم های پیچیده مطرح کرده و ترکیب شبیه سازی گسسته

یک معرفی می کند. از دیدگاه وی رویکرد شی گرا از تولید منعطف، اتوماسیون و ربات تحلیل سیستم های رایانه محور اعمد شی گرا رکیبا رو پارادایمقوی برای طراحی سیستمهای پیچیده در رایانه بوده و شبیه سازی گسسته از نظر یمدلسازمبنای

(Zeigler 1991) الزم برای بررسی پویایی های رفتار سیستم را فراهم می کند. هایبوده و توانمندی پارادایمهم و چارچوبی برای مدنظر قرار داده هوشمند را عامل هایهلنا راسیووا نحوه استدالل و اجماع بین 1661در سال مجددا

شناخت استفاده های ادراک و اپراتور های ینی معرفی می نماید. که از دو نوع اپراتور دانش شامل اپراتوراستدالل تخم (Rasiowa 1991) کنندمی

و کنترل چند عاملی هوشمند حساس به متن، فضا پیمافیلیپ روسماندو در تالش برای کنترل گفتاری 1662در سال ریچارد آدلر در همان سال (Rossomando 1992) .با دانش متمرکز را مطرح می کند تکنولوژیکاستدالل سازیتوانمند

های هوشمند را مطرح و در آن بر هماهنگ سازی، مدل کنترلی فرآیند محور برای حل مسایل توزیع یافته از طریق عامل (Adler 1992) هوشمند تمرکز نمود. ن برنامه های تحت شبکه مستقل وانتقال و دستکاری اطالعات بی

وی استدالل هوشمند را مطرح نمود. یها باربارا هیس و همکارش چرخه رضایت در استدالل برخط عامل 1664در سال ورت های پویا به ص های هوشمند باید با موجودیت به دلیل عدم امکان پیش بینی وقایعی که اتفاق خواهند افتاد، عاملکرد

ا رپاسخ دهی برخط ،برخط تعامل داشته باشند. این پژوهشگر برای فراهم سازی پاسخ بهتر عامل در مدت زمان محدود استدالل لقهح حلقه رضایت جایگزین ،استنباط برخطاین منظور پیشنهاد کرد برای فراهم سازی امکان یبرا و پیشنهاد کرد (Hayes-Roth and Collinot 1994) سنتی گردد.

بهبود توانایی عامل در مواجهه با برای های هوشمند تطبیق پذیر را سال ایده عاملهمان در باربارا هیس در مطالعه ای دیگر ، عاملها به صورت فرصت طلبانه ای هاهداف چندگانه در محیط های پویا، پیچیده و نا اطمینان مطرح کرد. بر اساس این اید

رفتار هدف محور خود را براساس تعامل بین تکنیکهای ابتکاری در ساختار، شناخت و سطوح کنترلی دنبال می کنند.(Hayes-Roth 1994)

کار شامل رفتار خودکار، همکارانه و تقویت کننده انسانها با محیط با تقلید رفتار انسان دررانجیت بوسه 1660در سال ر د به اهداف، الگویی اولیه از چارچوب نرم افزاری الزم برای شبیه سازی عامل های هوشمند انسانی دستیابیهمدیگر برای

(Bose 1996) تا از آن برای توسعه سیستم های پشتیبان تصمیم دانش محور استفاده گردد. دادمحیط کار ارایه استفاده از عامل های ،مایا انجلی و همکارش در پیشنهاد برای بهبود نرم افزارهای طراحی مهندسی مثل اتوکدهمان سال در

مطرح کردند تا امکان بکاربردن نرم افزار برای امکان های جدید تکنولوژیک اعم را فضا در محیط مجازی هوشمند و اشیا (Engeli and Kurmann 1996) از تعامالت، ساختار داده جدید و ... میسر گردد.

عنوان با سیستم های پشتیبان تصمیم به رهای داده کاویهوایکینگ وانگ با احساس نیاز به یکپارچه سازی ابزا 1660در سال ای ه راه حلی برای سرریز اطالعات در سالهای اخیر، طرحی برای پشتیبانی فرآیندهای تصمیم گیری همکارانه بین عامل

6

ری امکانپذیهای دستیار کاربران و عامل مدیریت دانش ارایه نماید. برای بررسی بهینه جو و وظیفه محور، عامل ،داده کاو (Wang 1997) طرح نیز الگوی اولیه برای تصمیم گیری های بازاریابی بر مبنای اینترنت طراحی و بکار گرفته شد.

های هوشمند ارایه کرد. براساس گرک الوفسون الگویی برای به اشتراک گذاری داده در جامعه عامل 1660در سال مجددا از: یک مدیر که تمامی تحلیل ها را هر گره تندرالگو اجزا اصلی که ویژگی توزیعی اجتماع عامل ها را ایجاد می کنند عبااین

کنترل می کند، یک برنامه ریز که برنامه ای کارا برای ارتباط فراهم می کند و یک برنامه ریز زمانی که استفاده کارا از منابع را کارایی نیز مدلی از محیط واقعی توسعه کسب و کار با واحدهای مختلف و توزیع یافته طراحی مین می کند. برای بررسیضت

(Elofson, Beranek and Thomas 1997) و کارایی الگوی شیوه به اشتراک گذاری و تبادل اطالعات بررسی گردید.مورد توجه قرار داد وی را زمینه ای که در آن قرار دارند انات بر مبنایحساسیت رفتار انسان و حیو ام ری 1668در سال

گاهانه استدالل کرد با توجه به اینکه انسانها و سایر حیوانات به صورت غریزی خود را به صورت خودکار و بدون استدالل آعامل هوشمند نیز مهم باشد. در این تواند برای می با زمینه ای که در آن قرار دارند تطبیق می دهند. داشتن این خصیصه

(Turner 1998) .طراحی گردیدبه محیط در عامل های هوشمند پژوهش روشی برای رفتار حساس های هوشمند از آن برای طراحی مدلی در مدیریت ترافیک سال جان واگرمن با طرح مذاکره اصول مند بین عاملهمان در

ده کرد. بر اساس این پیشنهاد هر وسیله هوایی به عامل هوشمند تبدیل شده و مذاکره اصول مند بین این عامل هوایی استفا Wangermann) فراهم می آورد.را ی از تحلیل مستقل اعالنی هر یک از عاملها در یک موقعیت رها به آنها امکان بهره بردا

and Stengel 1998) عامل هوشمند به عنوان ابزاری برای بررسی و درک رفتار افراد در گروه در بر مبنایپی ددمن از مدلسازی 1666ر سال د

شرایط بحرانی استفاده کرد. برای شبیه سازی این شرایط عامل ها طوری طراحی گردیدند که توانایی رفتار تطبیقی داشته ها در گروه انانسسازی سبب ایجاد رفتار سطح گروه عاملها مشابه رفتار واقعی باشند. رفتار عامل های تطبیقی در مدل شبیه

(Deadman 1999) در شرایط بحرانی گردیده و پتانسیل این حوزه را برای توسعه بیشتر به نمایش گذاشت.

مواردی نظیر استفاده از اصول مهندسی نرم افزار، روشهای تلخیص ،فرانسیس بریزر از منظر روش شناسی 2662در سال سنجی را در طراحی سیستم های چند عاملی دانش، گروهبندی، استفاده از مدل های مختلف، روشهای تعیین و اعتبار

رفی کرد.گروهی مرور و مدلهای قابل استفاده در انواع مختلف عاملها، روشهای حل مساله و الگوهای استنباط را مع(Brazier, Jonker and Treur 2002)

و در تکمیل فعالیتهای صورت گرفته برای استفاده از عامل های هوشمند در حل مساله تنظیم مسیر قطار در همان سال در رانه بر مبنای معیار شرطی همکا پروتکلیمطرح گردیده بود، جرمی بلوم 1665در سال تایسونبکه محلی که توسط شیک

(Blum and Eskandarian 2002) اثربخشی عامل ها در شبکه راه آهن ارایه داد.یاساگاوا و همکارانش بررسی کاربردهای تکنولوژی عامل هوشمند را در شبیه سازی مد نظر قرار داده و 2663در سال

را برای فراهم سازی امکان اجرای چندین عامل مستقل به صورت موازی 1و همزمان موازیچارچوبی بنام ماشین استنباطی (Yaskawa and Sakata 2003) و مستقل از هم در شبیه سازی مطرح کردند.

1 Parallel Inference Machine

16

سی با برر ،ترونیکعامل هوشمند برای دسترسی به خدمت تجارت الک توانمند سازیپونتلی و همکارش در همان سال در روشی برای مرور صفحات وب پیچیده توسط عامل های هوشمند ارایه کردند تا ،مفاهیم بکار رفته در طراحی صفحات وب

.اطالعات الزم توسط کاربران را برعهده بگیرند استخراجعامل های هوشمند به جای انسان بتوانند وظیفه وب گردی و (Pontelli and Son 2003)

زیائوکانگ فن و همکارش در مدلسازی و شبیه سازی رفتار انسان در کار تیمی در عامل های هوشمند دو 2664در سال ن در طراحی عامل هوشمند قادر به کار تیمی آبعد ساختار اجتماعی تیم و رفتارهای اجتماعی انسانها در تیم را بررسی و از

از صرفا عامل ها و تیم ترکیبی عامل ها با انسانها بررسی گردید و در متشکلعد ساختار اجتماعی، تیم استفاده کردند. در بنوان هنی مشترک به عذبعد رفتارهای اجتماعی رفتارهای همکاری موثر، رفتارهای ارتباطی، رفتارهای کمک کننده و مدلهای

ی یافته ای برای تحلیل انواع سیستم های شبیه ساز کار تیم ارمبنای کار تیمی بررسی گردید. با این مطالعه چارچوب ساخت (Fan and Yen 2004) .و مطالعه های آتی رفتارهای کار تیمی در عامل هوشمند فراهم گردید

در ارتباطات مخابراتی جان بیگهام و همکارانش استفاده از عامل های هوشمند را برای مدیریت منابع 2664سال همان در کی رابط گرافی از هوشمند به بهبود ارتباطات مخابراتی نظامی لنظامی مطرح و در آن برای فراهم ساختن امکان کمک عام

دیریت سازی عامل در م مخابراتی را به نمایش می گذاشت استفاده کردند. آنها برای توانمند پارامترهایمناسبی که اطالعات ون شبکه های مخابراتی نظامی تابع بهینه سازی بر مبنای هزینه طراحی و از آن در کنار بخش رتبه بندی برخط منابع ناهمگ

,Bigham) .جیح دهدرعامل استفاده کردند تا عامل هوشمند بتواند بهترین کانالهای مخابراتی را انتخاب و کانالها را برهم ت

et al. 2004) های هوشمند برای دستیابی به حجم کار بهینه و مدیریت منابع شبکه ائو و همکارانش از عاملججانوی 2665در سال

استفاده کردند. در این مطالعه هریک از عامل ها، منابع موجود شبکه هستند و کارایی مورد انتظار را با بکارگیری الگوریتم گانه مدیریت می کند. این عامل ها با استفاده از تبلیغ نظیر به نظیر های ابتکاری مدیریت شبکه در بین میزان های چند

,Cao) خدمات و بکارگیری مکانیزم کشف ظرفیت در سطح باالیی با همدیگر همکاری می کنند تا بار شبکه به توازن برسد.

et al. 2005) های عامل هوشمند با استفاده از سیستم ایمنی مصنوعی را مطرح کردند کولین فایف و همکارش یادگیری تیم 2665در سال

ارادایمپستفاده از آن عاملها را قادر سازند پاسخ مناسبی به محیط پویا و در حال تغییر بیرونی ارایه نماید. برای این منظور ا تا بااستفاده از مفاهیم پیشنهادی بوسیله سیستم ایمنی عامل در توانمند سازیهای مرتبط با باور، میل و هدف مرور و از آن برای

(Fyfe and Jain 2006) مصنوعی برای تغییر خودکار اهداف در پاسخ به محیط پویای درحال تغییر استفاده گردید.راحی نمودند که نحوه ترکیب عامل هوشمند سیستم محور و کنترلی ط بر مبنایسال فرگن و همکارانش چارچوبی همان در

هوشمند در مدل چند عاملی را توصیف می کرد. آنها آنرا عامل کنترل هیبریدی هوشمند نامیدند. در این چارچوب عامل هایتم برنامه ریزی دانش محور و هماهنگی را با سیسمفاهیم ستکه می توان کنترل مرکزی به شکلی توسعه یافت یک سیستم

.گردد حالته فراهم نماید تا امکان دستیابی به کنترل هماهنگ شده چندین سیستم چند یکپارچه ابتدائیهای آزمون شده (Fregene, et al. 2005)

11

برای معماری عامل های هوشمند مسایل پایه ای عامل های هوشمند را بررسی و الگویی رالف اشلیفر 2665در سال مجددا از ادراک، استنباط زبان طبیعی، یادگیری و تصمیم گیری ارایه کرد. عامل های ساخته شده بر اساس این معماری متشکل

(Schleiffer 2005) توانایی مدیریت محیط های باز، ناشناخته و توزیع شده را داشته و سطح هوشمندی باالتری داشتندبرای افزایش توانایی عامل های مذاکره کننده در فضای 1نگ و همکارانش از سیستم استنباط فازیچی بین چ 2660در سال

(Cheng, Chan and Lin 2006) .دهد افزایشاینترنت استفاده کرد تا توانایی آنها را برای یافت و انعقاد قراردادهای مناسب مورد استفادهمنطق های « مطالعاتی در منطق و استدالل عملی»کارش در کتاب خود با نام و هم جان مییر 2660در سال

در عامل هوشمند را بررسی کرده و توسعه منطق های مختلف اعم از منطق موجهات، منطق معرفی در مقابل منطق دو Meyer and Veltman)یین کردند. انگارانه را در استدالل و بازنگری باورهای عامل در مدل سازی عامل های هوشمند تب

2007) هوشمند همکارانه در محیط توزیع یافته برای محافظت از منابع عامل هایام کو چارچوبی برای استفاده از 2660در سال

وهی برای شناسایی اطالعاتی مطرح کرد. در این چارچوب مرکز ارزیابی قابلیت اعتماد از روشهای تصمیم گیری گرتهدیدهای سطح کلی استفاده می کند و عامل های محلی با توجه به سطح تهدید کلی محاسبه شده از رویه های تصمیم

تخابانرا ی سازی بیزین برای محاسبه داده از دست رفته ناشی از اقدامات ممکن در محافظت از داده ها استفاده کرده و اقدامرا داشته باشد. با توجه به اینکه این سیستم بر اساس ارزیابی عامل های محلی اطالعات ت رفتن می کنند که کمترین از دس

(Kuo 2007) کار می کند هکرها کمتر می توانند آن را از کار انداخته و اطالعات را سرقت و یا از بین ببرند.سال اریک تاتارا و همکارانش سختی کنترل سیستم های بزرگ و توزیع یافته جغرافیایی را به دلیل ماهیت پیچیده و همان در

غیر خطی این سیستم ها مطرح و برای کنترل این سیستم ها، ساختار کنترلی عامل بنیان با استفاده از عامل های هوشمند سلسله مراتبی از سیستم عامل بنیان با عامل های کنترل گر محلی و عامل کنترلتوزیع یافته را پیشنهاد کردند. در این ساختار

عامل های کنترل گر محلی را با تغییر شرایط محیطی، اهدافگر کلی توسعه یافت. عامل کنترل گر کلی به صورت پویا نترل های الزم را انجام داده و کنترل گر محلی نیز با مواجه با شرایط جدید به صورت خودکار ک عامل هایتغییر می دهد.

را برای الزمت ها تغییرا کنترل گراطالعات بدست آورده را به کنترل گر کلی منتقل می کنند. تا این کنترل گر در اهداف سایر (Tatara, Çınar and Teymour 2007) مواجهه با شرایط جدید محیطی ایجاد نماید.

نظر قرار دادند. د را برای ارایه توضیح از خود مدعامل های هوشمن توانمند سازیاستیون هینس و همکارانش 2666در سال امل عاین توضیح شامل توضیحات عملیاتی، هستی شناختی و مکانیکی است. هدف از این مطالعه فراهم ساختن توسعه

هوشمند قبلی بود. تا با حداقل هزینه بهبودها و عامل های هوشمند تر با بکارگیری دانش اندوخته ناشی از توضیحات های (Haynes, Cohen and Ritter 2009) ساختن عاملها فراهم گردد. هوشمند ترتوسعه های الزم برای

پوشش دادن نقطه نی و عامل هوشمند را برایاشبکه مع دو مفهومفرانسیسکو سانچز و همکارانش ترکیب 2666در سال ,García-Sánchez) .مطرح و چارچوب هستی شناختی الزم برای این ترکیب را طراحی نمودند مفاهیمضعف هر کدام از

et al. 2009)

1 Fuzzy Inference Systems

12

مائوریسیو و همکارش سیستم های توزیع یافته را برای پردازش همکارانه موثر بین کاربران و محیط های پویا 2611در سال ضروری اعالم کرده و همکاری موثر در یک توزیع یافته را نیازمند عناصر مختلفی نظیر مکانیزم مذاکره، استراتژی توازن بار،

هوشمند در شبیه سازی به منظور عامل هایتژی یادگیری دانستند. در این مطالعه مکانیزم جداسازی مشترک و یک استراگاهی در تعامالت برای کمی سازی درجه، ماهیت و کیفیت تعامالت بین عامل ها استفاده گردید. فراهم سازی استفاده از آ

(Paletta and Herrero 2011) و همکارانش از سیستم های عامل بنیان هوشمند برای ارتقا توان تحلیل اطالعات مدیران اجرایی سال مارک ژو همان در

ن مدیران بررسی و از آ هشدار دهیاستفاده کردند. در این مطالعه برای رسیدن به هدف پایش اطالعات، فیلترینگ، ادراک و (Xu, et al. 2011) د.استفاده گردی هوشمندبرای طراحی سیستم عامل

ایگور پرکو و همکارانش از عامل های هوشمند در کنار سیستم های مدیریت دانش در ارزیابی احتمال 2611در سال مجددا دقت ،ایجاد خرابی استفاده کردند تا با جلوگیری از تغییر کیفیت در اطالعات احتمال خرابی توسط سیستم های تحلیلی

محاسبات خرابی افزایش یافته و نتایج در یک شکل یکنواخت ارایه گردد تا امکان استفاده نتایج در مدلهای چندگانه فراهم (Perko, Gradisar and Bobek 2011) گردد.

عامل های هوشمند همانند انسان بتوانند اندرو ناکسول بکارگیری حافظه لحظه ای در عامل را مطرح کردند تا 2612در سال نشان دهد. برای این منظور یک حافظه لحظه ای مستقل از وظیفه به معماری شناختی عامل اضافه گردید. واکنشبه اتفاقات

با این کار حافظه لحظه ای مجموعه ای از توانایی های شناختی را برای بهبود توانایی عامل در درک محیط، استدالل و (Nuxoll and Laird 2012) ایجاد کرد. دگیرییا

پیشینه پژوهش در حوزه کاربرد عامل هوشمند -1-9-9باربارا هیس و همکارانش از عامل های هوشمند برای نظارت موثر بر بیماران در اتاق مراقبتهای ویژه استفاده 1662در سال

راهی برای هم وشمند جامع با توانمندیهای متنوعامیدند. در این پژوهش تالش گردید عامل هسیستم را نگهبان ن کرده و این (Hayes-Roth, Washington, et al. 1992) با تیم مراقبتهای ویژه طراحی گردد.عامل

نابع طبیعی از عامل هوشمند در شبیه جی اندرسون و همکارش در مدلسازی عامل هوشمند برای مدیریت م 1664در سال (Anderson and Evans 1994) سازی به عنوان بخشی از مدل اکوسیستم استفاده کردند.

نهفته در مدلسازی عامل هوشمند، کاربرهای عامل توانمندیهایچیا هوا چانگ و همکارش با بررسی 1660در سال هوشمند و اثر ممکن از بکاربردن آن در سازمان را بررسی نموده و استفاده از این مفهوم در سازمانها را ترویج نمایند.

(Chang and Chen 1996) پروژه های توسعه نرم افزار پیشنهاد کرد. این عامل برای هماهنگی را عامل هوشمند استفاده ازهاردیپ جوهر 1660در سال

کرده و در مراحل بعدی ذخیرههای نرم افزاری را خودکار بوده و به صورت پله به پله دانش ایجاد شده از رفع مشکل در کد (Johar 1997) به برنامه نویس در حل مشکالت شناسایی شده جدید کمک می کند.

از ادبیات عامل هوشمند در طراحی ساختار دانش و تبادل اطالعات بین رایانه ها برای طراحی سال استوتهرت همان دراستفاده کرد. این رویکرد این امکان را برای پژوهشگر فراهم ساخت بتواند پویای سیستم های کنترل رایانه ای توزیع یافته

13

Stothert and Macleod) ی طراحی نماید که قادر به کار با سیستم های عامل مختلف است.سیستم توزیع یافته کنترل

1997) شوهوا لیو با طراحی عاملی هوشمند از آن به عنوان عامل پایش محیط در کمک به مدیران برای تصمیم گیری 1668در سال

ایجاد سیستمی برای استفاده از منابع اطالعاتی بالقوه وب بود وی این الگو را در حوزه استفاده کرد. الگوی اولیه پیشنهادی (Liu 1998) وب بکار برده و از آن برای کسب اطالعات بروز صنعت و بازار به مدیران استفاده کرد.چصنعت

ای هوشمند در تسهیل تجارت الکترونیک مطالعه کرده و تینگ لیانگ بروی نحوه استفاده از عامل ه 2666در سال (Liang and Huang 2000) .پیشنهاداتی برای استفاده از عامل های هوشمند در توسعه تجارت الکترونیک ارایه کرد

وصیف کرد. این مطالعه راهنمایی آن را از دید محاسباتی ت کارکرد هایراجر کینگ سیستم ایمنی انسان و 2661در سال .King, et al) ه از عامل های هوشمند ارایه کرد.هایی برای مطالعه سیستم های بیولوژیکی و استنباط سیستم با استفاد

2001) نرم افزاری هوشمند مورد سال کیز استارمن جنبه های قانونی استفاده از عامل های هوشمند را در سیستم های همان در

ل و عامل های تراکنش گر ابررسی قرار داد. در این مطالعه انواع مختلف عامل اعم از عامل های منفعل، عامل های فعشناسایی و نوع روابط بین کاربران و صاحبان عامل ها بررسی و تعریفی قانونی در تراکنش ها و تعامالت عامل ها با همدیگر

(Stuurman and Wijnands 2001) گردید.و کاربران ارایه بررسیرا مورد هوشمند خودکار در کنترل ترافیک شهری عامل هایدانکو روزموند امکان بکارگیری 2661در سال مجددا

بیق در محیط تغییرپذیر تط. در این مطالعه سیستمی خودکار که قادر است خود را براساس قوانین داخلی و محیط قرار دادند (Roozemond 2001) دهد ارایه گردید.

لورانس وست در طراحی داده های مرجع سیستم اطالعات جغرافیایی از عامل هوشمند به عنوان ابزار 2662در سال هزینه یی استفاده کرده و از این طریق توانستمدیریت دانش و تسهیل دستیابی کاربران نهایی به اطالعات در فضای جغرافیا

(West Jr. and Hess 2002) یاد گیری سیستم را کاهش و بهره وری را افزایش دهد.یشرفته تحت پ جستجویسال باتزیاس رابط کاربری بهبود یافته ای برای افزایش کارایی استخراج اطالعات در موتور همان در

ت های معنایی و سه سطح از کلماعنوان عامل هوشمند معرفی کرد. رابط کاربری این عامل به صورت سلسله مراتبی از شبکه Batzias and) .بودبرای هر شبکه سازماندهی شده کلیدی شامل مجموعه گونه ها، طبقه منطقی و موجودیت کلی

Marcoulaki 2002) آنومبا توان بالقوه هوش مصنوعی توزیع شده را در طراحی عامل های هوشمند برای هماهنگ سازی 2662در سال مجددا

کرد. او همچنین این الگو را به اجرا گذاشته و ارایهطراحی همکارانه پروژه ساختمانی را مطرح و الگویی برای این کار و کمکهای قابل توجه ناشی از مذاکرات نظیر به نظیر عامل های هوشمند طراح را در بهبود طرح نهایی به نمایش گذاشته است.

(Anumba, et al. 2002) بر مبنای عامل هوشمند برای شخصی سازی توصیه های سیستم سال وی لی و همکارانش از سیستم هایهمان در در ادامه

قه ای از بهای توصیه گر در اینترنت استفاده کردند تا امکان توصیه کاال هایی که کمتر توسط مشتری خرید شده و سا (Lee, Liu and Lu 2002) ترجیحات مشتری وجود ندارد فراهم گردد.

14

ری زنگ و همکارش از عامل های هوشمند برای پشتیبانی از مذاکرات و انعقاد قراردادهای تامین مواد پروژه 2664در سال های ساختمانی در مزایده ها استفاده کرد. تا امکان مذاکره بین عامل های هوشمند سازنده ساختمانی و تامین کننده مواد در

در شرکت در مزایده ها و جلسات حضوری و ... جلوگیری به بیشترتالف وقت و از ا فراهممراحل اولیه به صورت اینترنتی (Dzeng and Lin 2004) .عمل آید

النی مانگینا و همکارش تالش کردند با مرور کاربردهای متصور برای عامل هوشمند در بهینه سازی زنجیره 2665در سال هینه ب برای استفاده از عامل هوشمند در مدلسازی مدیریت زنجیره تامین در صنعت نوشیدنی وتامین و شناسایی الگویی

(Mangina and Vlachos 2005) سازی توزیع ارایه نمایند.وجه به وصیه گر، تهای ت سیستمسال شنگ گوان و همکارانش در فراهم سازی امکان توصیه بهتر به کاربران توسط همان در

,Guan) ویژگی های ذاتی کاال و ترجیحات کلی مشتریان را مدنظر قرار داده و از عامل هوشمند در این کار استفاده کرد.

Chan and Zhu 2005) ه زمانبندی چندین باالبر که دیوید جگو و همکارانش از مدلساز چند عاملی از عامل هوشمند برای حل برنام 2660در سال

تنها یک ریل برای جابجایی دارند استفاده کردند. آنها از دو سیستم چند عاملی مجزا اما دارای ارتباط با همدیگر استفاده ها بود. رل تخصیص کارها بین باالبکردند. سیستم اول مسئول تصمیم گیری درباره زمان ورود کار جدید و سیستم دوم مسئو

(Jégou, et al. 2006) سال راوی آرون و همکارانش از عامل های هوشمند در محیط تجارت الکترونیک به منظور شناسایی بهترین ترکیب همان در

مناسب بین شخصی سازی کاالها برای مشتریان مختلف، کشف ترجیحات مشتریان و قیمت گذاری استفاده کردند. برای و تولید کننده طراحی و از تعامل بین آنها برای شناخت بهترین ترکیب هفروشند ،ور عامل های هوشمند خریداراین منظ

(Aron, Sundararajan and Viswanathan 2006) .استفاده گردید

دانگ مینگ ژو و همکارش از عامل های هوشمند برای ایجاد محیط شخصی سازی شده یادگیری از 2660در سال مجددا ا و با تنظیم برنامه ه ،کردند تا با استفاده از عامل های هوشمند خودکار برای هر کاربر یادگیرنده از راه دور استفادهراه دور

(Xu and Wang 2006) .و افزایش بهره وری آموزش کمک کنند یاد گیرندگانند یادگیری به مدیریت وپیگیری ر

خوزه کارلوس و همکارانش از عامل های هوشمند برای مدیریت و کنترل از راه دور سیستم های مراقبت ویژه 2660در سال ایسه گرفته و مق صورتاساس سابقه سنجش های در بودند بر ااستفاده کردند. این سیستم ها به عنوان عامل های هوشمند ق

را انجام داده و اقدامات ضروری اولیه الزم برای بیمار را الزمبا سیستم بانک اطالعاتی دانش محور استدالل های پزشکی (Vázquez, et al. 2007) .برنامه ریزی کنند

، سیستم توزیع یافته 1م رشد و بهبود درجه کمال در تعامالت کسب و کار تجاریسال ریموند لئوا در جهت تداوهمان درای وب مل هوشمند در فضکشف خدمت و سیستم مذاکره برای بهبود تجارت الکترونیک تجاری را بر مبنای بکارگیری عا

(Lau 2007) ارایه کرد.

1 Business to Business

15

ه وظیفمدلی برای بهبود ،فضای وب کارانش با بهره گیری از عامل های هوشمند درشیجیا گائو و هم 2660در سال مجددا ریزی مالی خانوادگی ارایه دادند تا امکان ایجاد عایدی بیشتر از بازارهای مالی از این طریق فراهم گردد. برای این برنامه

.امه ریزی مالی بر مدل استفاده گردیدمنظور در طراحی عامل هوشمند از مدل فرآیندی پیشنهادی سیمون و نگاشت برن(Gao, et al. 2007)

سال محسن اکبرپور شیرازی و همکارش از معماری بر مبنای عامل هوشمند در طراحی سیستم اطالعات همان در کان استفاده کردند. از این طریق اماستراتژیک که نقش بسزایی در فرآیند مدیریت استراتژیک در شرکتهای تجاری دارد

بکاربردن ویژگی های منحصر به فرد عامل های هوشمند شامل رفتار خودکار و رفتار انفرادی یا همکارانه با سایر عامل ها (Akbarpour Shirazi and Soroor 2007) در سیستم اطالعات استراتژیک فراهم گردید.

از عامل هوشمند در اعمال کنترلهای 3سوئامسیری و همکارش در مدیریت ارایه سرویس مخابراتی نسل 2668در سال در شبکه استفاده کردند. برای این منظور با استدالل مبتنی بر مورد استراتژیهایی که باید اعمال شود ازدحامالزم و مدیریت

یت و کاهش کیف ازدحامگیرد اما به محض ایجاد قدامی صورت نمیام وجود نداشت احپیش بینی می گردد. در صورتیکه ازدسرویس عامل هوشمند یا با استفاده از تجربیات گذشته و یا با محاسبه بر مبنای دانش خود راهکار اصالحی را به صورت

(Chantaraskul and Cuthbert 2008) برخط بر شبکه اعمال می کند تا از افت کیفیت جلوگیری به عمل آید.اردو و همکارانش از رویکرد عامل هوشمند برای مدیریت پروژه تطبیقی استفاده کردند. در این مطالعه 2668در سال

یکپارچه سازی شبیه سازی گسسته با چارچوب عامل های هوشمند نرم افزاری مطرح و بر اساس آن سیستم طراحی شده ,Ourdev) و جز عامل بر مبنای مدلسازی بر مبنای باور، میل و هدف بود. بر اساس معماری سطح باال دارای جز شبیه سازی

Xie and AbouRizk 2008) عامل هوشمند سیستم شخصی شده ای برای یادگیری از راه دور برای هر کاربر بر مبنایسان دئو و همکارش 2612در سال

نتایج حاصل بر اساس و بهبود کیفیت یادگیری گردید. یاد گیرندگانمشارکت بیشتر هوشمند سببکردند. این عامل ارایه شده پیشنهاد گردید عامل هوشمند به عنوان ابزار یادگیری شخصی شده برای هر فردی در طول دوره تحصیل یادگیرنده را

(Duo and Ying 2012) همراهی نماید.

جنبه جدید و نوآوری پژوهش -1-4ی جدید و اتو هوش مصنوعی موضوع عامل هوشمندموضوع می توان دریافت هر دو 2-1نمودار همانطور که به راحتی از

ه ب با این حال که از هوش مصنوعی منشعب شده است نسبتمدلسازی عامل بنیان اما در حال طی مسیر رشد خود هستند. سرعت رشد مناسبی برخوردار بوده و ظرفیت مناسبی برای استفاده در مدیریت مسایل مربوط به مفهوم هوش مصنوعی از

توان همانند انسانها که هر کدام ویژگی منحصر به فرد خود انسان و اجتماع انسانها دارد، زیرا که با استفاده از این روش میبه هر یک را ایجاد نموده و با ایجاد زمینه تعامل مابین این را دارا هستند، عامل های مختلف با ویژگی منحصر به فرد مربوط

عاملها پویایی های مربوط به اجتماع را در فضای خاصی که عاملها در آن هستند بررسی و تصمیمات الزم را اتخاذ نمود.

10

(ScienceDirect 2011) عامل هوشمندی و هوش مصنوع مقاالترشد سالیانه 2-1نمودار

جنبه جدید و نوآوری از حیث موضوع -1-4-1با مطالعه پیشینه تحقیق می توان دریافت، در مطالعات انجام شده به دنبال راهی برای ارتقا توانایی عامل هوشمند از طریق

در این پژوهش تالش گردیده با طرح توانایی های جدید به عامل بوده ایم.بهبود روش های مدلسازی و یا اضافه کردن الگویی مناسب برای فراهم ساختن امکان و با استفاده از مدلسازی عامل بنیان عامل،« عامل های توصیه جو»پیشنهاد

وری موضوعی این پژوهش فراهم گردد بنابراین نوآ بررسی هوش موجود در جامعه عامل ها در هر یک از عامل های هوشمندرا می توان توانمند سازی عامل ها برای برخورداری از هوش اجتماع عامل ها و جستجوی هوش در خارج از عامل دانست.

به عدم اطمینان یک از ما به طور معمول در برخورد با مسایل مهم و مبهم از آن استفاده می نماییم تااین روشی است که هرم تعین موضوعات آینده ساز در زندگی شخصی فائق آییم. با این روش قادر هستیم توانایی عامل های ناشی از ابهام و عد

هوشمند را برای کار در شرایط عدم اطمینان افزایش داده و مطابق تعاریف هوش مصنوعی، شیوه تصمیم گیری و رفتار عامل ها را بهبود ببخشیم.

دکاربر جنبه جدید و نوآوری از حیث -1-4-9با گذشت زمان و پیشرفت و ارتقا توانایی عامل های هوشمند، استفاده از عامل هوشمند در مسایل و مختلف در حوزه های

بوده است. %35برابر با حدود 2666به سال 2616 رشد سال 2-1نمودار مطابق مختلف در حال افزایش است بطوریکه این موضوع نشان از توجه ویژه محققین به این موضوع و ظرفیت باالی آن در حل مسایل و مشکالت فعلی است. مطالعات صورت گرفته نشان داد بیشتر این مطالعات حل مسایل و مشکالت جاری و گاها تکنیکی بوده و کمتر از آن در مدل بندی

بهام و تصمیم گیری های مرتبط با سیاستگذاری استفاده شده یا الاقل پژوهشگر نمونه ای مشابه آنچه که در این پژوهش ابکار رفته مشاهده نگردید. بنابراین می توان ادعا کرد در حوزه کاربرد عامل هوشمند نیز با بکارگیری آن در سیاستگذاری آینده

ت.نگارانه نوآوری الزم ایجاد شده اس

10%12% 13%

15%18%

25%

8%

15%

20%23% 25%

35%

0%

10%

20%

30%

40%

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Artificial Intelligence

Intelligent Agent

Expon. (Artificial Intelligence)

Expon. (Intelligent Agent)

10

اهداف مشخص تحقیق -1-5

)کلی( هدف آرمانی -1-5-1سان بطوریکه بتواند نقش ان در مدل چند عاملی در مدلسازی و شبیه سازی پدیده ها و اتفاقات اجتماعی ارتقا توانایی عاملها

واقعی را در تعامالت خود با همدیگر و محیط داشته باشد، نقش اصلی و کلیدی داشته و می تواند میزان اعتبار مدل را افزایش با مرور نظریه های مختلف حوزه عامل های هوشمند و بررسی رفتار واقعی انسان ها در دنیای واقعی، پژوهش نیا دهد.

نایی ارتقا توای برا ارای کمدلبه نحوی است که روش های مدیریت عدم اطمینان توسط انسان استفادهیی و شناسا درصدد در شرایط عدم اطمینان فراهم گردد. تصمیم گیریعامل های هوشمند برای

ف ویژهاهدا -1-5-9نتظار می رود با اجرای این پژوهش ی عامل های هوشمند برای مواجهه با عدم اطمینان در داده ها، اایتوان بهبوددر کنار

اهداف زیر حاصل گردد: .از همدیگرعامل ها ساخت مدلی چند عاملی متشکل از عامل های هوشمند با مشخصات متفاوت -

ساخت مدلی برای سیاستگذاری صنعت لوازم خانگی و آزمون سیاستهای مختلف. -

در مدل قبل از بکارگیری سیاست در دنیای واقعی. فراهم سازی امکان بررسی بازخوردهای احتمالی اجتماع عاملها -

اهداف کاربردی -1-5-9ایی مبنایی برای شناسو طراحی مدل مناسب برای سیاستگذاری صنعت لوازم خانگی، انتظار می رود با اجرای این پژوهش

صنعت لوازم های فعلی سیاستهای آینده ساز فراهم گردد تا با بررسی و تصویب سیاست واحد مبنای مشترکی برای تصمیمخانگی ایجاد و از تغییر سیاستهای و تصمیمات آنی غیر همسو با سیاست کلی جلوگیری به عمل آید. اهداف کاربری مورد

انتظار را می توان شامل موارد زیر دانست: شناسایی چالش ها و سناریوهای آینده صنعت لوازم خانگی. -

ده ساز صنعت لوازم خانگی.سیاستهای آین شناسایی و ایجاد توافق بر -

پاسخ به سوالهای فعلی در تصمیم های مهم و آینده سازی صنعت لوازم خانگیفراهم سازی مبنایی برای -

بهره وران یا ذینفعان -1-5-4از دیدگاه نظری انتظار می رود این پژوهش بتواند راهکاری علمی برای ارتقا توانایی عامل های هوشمند در مدل چند عاملی ارایه دهد. و از دیدگاه کاربردی باید قادر به ارایه پیشنهاداتی برای سیاستگذاری صنعت لوازم خانگی و فراهم سازی امکان

ذینفعان پژوهش را با توجه به موضوع نظری و مطالعه می توان با توجه به انتظارات فوق تصمیم گیری در حوزه واردات گردد. :کاربردی به دو گروه تقسیم کرد

18

پژوهشگران و شرکتهای دانش بنیان فعال در حوزه طراحی و بکارگیری مدل های چند عاملی هوشمند ذینفعان: گروه اولود این افراد یا شرکتها از یافته های رساله برای طراحی روشی سودمند در پیچیده اجتماعی هستند. انتظار می ردر مسایل

مدلسازی و حل مسایل پیچیده و غیر سازمان یافته، ارتقا سطح هوش عامل ها در مدلسازی چند عاملی و ساخت عامل دارند استفاده کند. انسانهایی که از نظر هوشمندی شباهت بیشتری به

گذاران صنعت لوازم خانگی بویژه سیاستگذاران تجارت لوازم خانگی هستند. انتظار می رود یافته سیاست گروه دوم ذینفعان:های پژوهش به عنوان یک مطالعه جامع و آینده نگارانه پاسخ های مناسبی به چالشهای فعلی تصمیم گیری در صنعت لوازم

یاستگذاری آینده صنعت و فراهم ساختن بینش الزم خانگی بویژه تصمیم گیری در حوزه واردات فراهم آورده و از آن در سان در کنار تصمیم گیرانتظار می رود در تصمیم گیری های جاری برای ارتقا صنعت لوازم خانگی استفاده شود. همچنین

ین اتصمیم گیران و سیاستگذاران سایر صنایع نیز بتوانند از نتایج کلی بدست آمده از ،لوازم خانگیصنعت و تجارت حوزه پژوهش به عنوان یک مرجع استفاده کنند.

یف واژه ها و اصطالحات فنی و تخصصی -1-6 تعر :باشدیم ریز شرح به آنها میمفاه و نامه انیپا نیا در استفاده مورد اصطالحات اعم

1هوشمند عاملطراحی -1-6-1 عامل دهد پاسخ محیط به خود اجرایی عوامل طریق از و کرده درک خود هایحسگر طریق از را محیط بتواند که چیزی هرطراحی عامل هوشمند تعاریف متعددی برای عامل هوشمند مطرح گردیده که یکی از آنها در ادامه آمده است. گویند. می

عبارت است از هنر ساختن ماشین هایی که توابعی را که در هنگام اجرای آن توسط انسان نیازمند هوش است، اجرا می (Russell and Norvig 2003, 32) کنند.

یادگیری -1-6-9 از خود یقبل اقدامات از عاید نتایج بررسی و محیط تجربه طریق از امر این که بیاموزد خود محیط از بتواند بایستی عامل واندت می عقالیی عامل رفتار محیط، در کافی تجربه آمدن بدست از بعد» گردد. می امکانپذیر آن عملکرد سنجد طریق

بتواند که کنیم طراحی را عاملی که دهدمی ما به را اجازه این یادگیری از عامل استفاده بنابراین باشد، آن اولیه دانش از مستقل .(Russell and Norvig 2003, 38) «باشد موفق متنوع موقعیتهای در

2دانش از عامل باور و دانش -1-6-9 است ممکن کند می درک عامل که آنچه اما دهند، می انجام محیط از خود برداشت اساس بر را خود اقدامات ها عامل نابراینب باشد، ناکافی دانش یا نادرست استنباط نادرست، ادراک از ناشی است ممکن این که نباشد واقعیت مطابق کامال

م.نامی می واقعیت از عامل باور نباشد واقعی دانش مطابق کامال است ممکن اینکه به توجه با را محیط از عامل برداشت(Gilbert and Troitzsch 2005, 174)

1Intelligent Agent 2 Knowledge And Belief

16

1استنباط -1-6-4عامل ممکن است با اطالعات به دست آمده از ادراک خود از محیط، اطالعات اضافی از محیط را استنباط نماید که ممکن

(Gilbert and Troitzsch 2005, 174)است کامال مطابق واقعیت نباشد.

2اجتماعی های مدل -1-6-5به یادگیری در خصوص روابط داخلی بین خود و سایر عامل ها در جهان خود بوده و مدل بعضی عامل ها ممکن است قادر

اجتماعی خود را ایجاد کنند. این مدل ها، مدل هایی هستند که عامل ها در هنگام شبیه سازی ایجاد می کنند و کامال (Gilbert and Troitzsch 2005, 174)متفاوت از مدلی هستند که محققین برای شبیه سازی ایجاد کرده اند.

3دانشبه تصویر کشیدن -1-6-6عامل برای ساخت مدل خود نیازمند یافتن راههایی برای بیان باور خود است. به تکنیک هایی که برای این امر توسعه یافته

(Gilbert and Troitzsch 2005, 175)دانش می گویند. به تصویر کشیدناست 4مدل بندی ابهام -1-0-0

ته اند روشهای مدل بندی ابهام به روشهایی است که برای استفاده از داده های ناکافی و نا دقیق در مدلسازی توسعه یاف .(1385)مهدیان و نداف گوییم.می

5ای توصیه گرسیستم ه -1-6-8سیستم های توصیه گر سیستم هایی هستند که به کمک اطالعاتی که از نحوه رفتار کاربر و کاربران مشابه بدست می آورند

و حدس شیوه تفکر هر کاربر مناسبترین و نزدیکترین انتخاب به سلیقه او را شناسایی و پیشنهاد می کنند. این رفتار تحلیلبا سیستم ها در حقیقت همان فرآیندی که ما در زندگی روزمره خود به کار برده و طی آن تالش می کنیم تا افرادی با سالیق

Adomavicius and)نزدیک به خود را پیدا کرده و از آنها در مورد انتخاب های خودمان نظر بخواهیم استفاده می کند.

Tuzhilin 2005, 2) آینده نگاری -1-6-8

آینده نگاری فرآیندی سیستماتیک، مشارکتی و گردآورنده ادراکات آینده است که چشم اندازی میان مدت تا بلندمدت را با ی تر املک کدر آنی ط هک استی فرآیندی نگر ندهیآبسیج اقدامات مشترک بنا می سازد. هدف اتخاذ تصمیمات روز آمد و

ی زیربرنامه است،یس میتنظ و نیتدو در، دهنده لکشی روهایناین و شودی محاصل مدت بلند ندهیآ دهنده لکشی روهاین از (1380)کرامت زاده, طباطباییان و ناظمی . دنشوی م گرفته نظر دری ریگ میتصم و سیستم پویا -1-6-3

1 Inference 2 Social Models 3 Knowledge Representation 4 Vagueness 5 Recommender System

26

ه با ویژگیهای اقتصادی، اجتماعی، فنی و سیاسی پویا است که به کاربران اجازمتدلوژی برای فهم رفتار سیستم پیچیده نوعی دهد با توجه به ساختارها و سیاستهای موجود در سیستم خود آنرا مدل کرده و چگونه تاثیر هر یک از تغییرات در روندها می

لف متغیرهای مخت ت پویایتعامالسی بررهای مدل را ارزیابی کنند. هدف از رویکرد سیستم پویا و فرآیندها بر خروجیوشی ربه عبارت دیگر سیستم پویا باشد.سیستم برای ارزیابی و تجزیه و تحلیل اثرات هر یک در بلند مدت می در موثر

(Sterman 2000)است. توانمند در بررسی تاثیر متغیر ها بر همدیگر و در کل سیستم

روش پژوهشخالصه -1-7در یک مدل چند عاملی پیشنهاد گردد برای بهبود توانایی عامل های اجتماعی هوشمند تالش شده طرحیدر این پژوهش

سیاستگذاریدر به عنوان مطالعه موردی مدل در ادامه این که توانایی مواجهه باالیی با شرایط عدم اطمینان داشته باشد.صنعت سیاستگذارید. برای گیر قرارتا توانایی آن در حل این گونه مسایل مورد آزمون استفاده گردیده صنعت لوازم خانگی

فاده شده است.است آینده نگاریاز یکی پرطرفدارترین روشهای سیاست گذاری در کشورهای پیشرفته به نام نیز لوازم خانگی شرایطی است که تا به حال تجربه نشده است مدلسازی برای آینده نگاری همانطور که از اسم آن پیدا است مدلسازی برای

و پیچیدگی های غیر سازمان یافته و ابهام به دنبال دارد. برای تبدیل این پیچیدگی به پیچیدگی سازمان یافته نیز از متدلوژی .مدلسازی سیستم پویا استفاده گردیده است

شرح کامل روش پژوهش -1-8مراحل طی شده از ابتدایی ترین مرحله شامل شناخت مشکل، تعریف مساله، مدلسازی عامل هوشمند، 3-1نمودار

مدلسازی چند عاملی برای آینده نگاری، اجرا و ارزیابی مدل و نتیجه گیری و گزارش پژوهش را به تصویر کشیده است. انیپا و مقاالت تب،ک طالعهمبا آن انیب وپژوهش مساله شدن مشخص از پسش کامل پژوهش به این صورت است که رو

ه تالش گردید ،در شرایط عدم اطمینان و بررسی رفتار ما انسانها مدلسازی چند عاملیهوش مصنوعی، بای مرتبط ها نامهپیشنهاد و مدل اولیه چند عاملی بر اساس دقیقبا داده های ناکافی و نا رای کارارتقا توانایی عامل های هوشمند بطرحی برای

الهرس نیا در .رسدیمی واقعی ایدن در آنی سازادهیپ و تست به نوبت مدل نیای طراح از پس .گردداین پیشنهاد طراحی پس از باشد. میتصمیم گیری در حوزه واردات از طریق آینده نگاری صنعت لوازم خانگی شده، انتخابی مورد مطالعه

طراحی مدل چند عاملی مشتمل بر عامل های هوشمند و در جهت امکانپذیر ساختن بکارگیری مدل برای سیاست گذاری فته تا از آن برای طراحی مدل نهاییآینده نگارانه صنعت لوازم خانگی، متدلوژی مدلسازی سیستم های پویا مد نظر قرار گر

شنهاداتیپ و اخذ الزمی ریگ جهینت سازی، شبیهی مدل سازادهیپ و اجراپس از انیپا دربرای آینده نگارانه استفاده گردد. توان استدالل کرد روش پژوهش این رساله روش با توجه به مراحل طی شده فوق می ه است.دیگرد هیارای پژوهش ویی اجرا کاربردی است. ـ ه تجربی و ماهیت آن نظرینیم

21

مراحل انجام پژوهش 3-1نمودار

22

فصل دوم .9 ادبیات پژوهش

مقدمه مدلسازی چند عاملیعامل هوشمند، مرور نظریه های مرتبط با از طرفی با در این پژوهش تالش شده با رویکرد هیبریدی

مواجه با عدم اطمینان در داده ها پیشنهاد گردد هوشمند در های بهبود توانایی عامل الگویی برای ،گرتوصیه و سیستم های ی ر سیاستگذارمدل دبا بکارگیری بررسی و و سیستم های پویا آینده نگاری نظریه های مطرح در حوزه و از طرف دیگر

ژوهش بخشی از پدر بنابراین واردات و تولید لوازم خانگی، امکان آینده سازی برای صنعت لوازم خانگی کشور فراهم گردد. طراحی روشهای مواجهه با عدم اطمینان، نظریه های مرتبط شامل مدلسازی چند عاملی، عامل های هوشمند و در راستای

از دانش ایجاد شده برای مدلسازی چند عاملی عامل هوشمند با توانایی کار با داده های شده و مرور سیستم های توصیه گرل هوشمند با ساخت عام تا گردیدهآینده نگاری مرور سیستم های پویا و و در بخش دیگر نادقیق و ناکافی استفاده شده است.

ی مربوط به آینده ایجاد گردد.هار دادهعدم اطمینان دامکان غلبه بر مشکل مدلی برای فراهم سازی چند عاملی، نامگذاری شده و در آن از مزایای هر کدام توصیه جو و پویای چند عاملی هوشمندمدل عامل مدل ارایه شده برای این منظور

برای دستیابی به هدف توالی مرور ادبیات 1-2شکل بر مساله اصلی پژوهش استفاده گردیده است غلبهاز نظریه ها برای فوق را به نمایش گذاشته است:

بخشهای تشکیل دهنده ادبیات پژوهش 1-2شکل

مرور مدلسازی چند عاملی و عامل هوشمند

یه گرسیستم توصو مرور آن بر مبنای ادبیاتعامل هوشمند

طراحی مدل چندعاملی ه هوشمند توصی

جو

مرور آینده نگاری و

کارکردهای آندر توسعه کشورها

طرح ایده ی تصمیم گیرواردات با رویکرد آینده

نگاری

طراحی مدل نهایی چند عاملی هوشمند

ی برای تصمیم گیروزه آینده نگارانه در ح

واردات

23

مسایل پیچیده انسانیروشی سودمند در مواجهه با مدلسازی چند عاملی -9-1مسایل پیچیده انسانی دربرگیرنده اجزا یا زیر وظایف مختلفی است. هر کدام از این اجزا نیازمند نوع متفاوتی از تحلیل

امکان 1بکارگیری تکنیک های متنوع و گسترده ای است. سیستم های ترکیبی هوشمندمند نیازنیز، است. حل این نوع مسایل ته و ساخبه تصویر کشیدن و دستکاری انواع و شکل های مختلف داده و دانش که از منابع مختلف ایجاد می شود را فراهم

حل طراحی سناریو های مختلف برای ،با بکارگیری این سیستم ها .مسایل پیچیده دنیای واقعی را قابل بررسی می سازند (Zhang and Zhang 2005) مشکالت یا جلوگیری از بروز آنها میسر می گردد.

ده اند.تشکیل ش لعام نامبتعامل گر و کنندهاز چندین عنصر محاسبه که هستندسیستم های چند عاملی ، این سیستم ها ر تصمیم گیری برای تامین هستند که دو ویژگی مهم دارند. یکی اینکه کامال یا حداقل تا حدی د موجودیت هاییعامل ها

و بدل ردبه خودکار هستند. دوم اینکه قادر به تعامل با همدیگر هستند. این تعامل تنها خود، نیازها در راستای تابع هدف همکاری، هماهنگی، مذاکره یادگیری، زمره مواردی نظیر کردن اطالعات محدود نشده بلکه همانند فعالیتهای اجتماعی رو

(Wooldridge 2009) و موارد مشابه را شامل می شود.برای حل مساله یا اتخاذ تصمیم، عامل باید دارای توانایی باالیی در بهره برداری از دانش مرتبط با مساله و تحلیل اطالعات

که شامل توانایی مواجه با اطالعات نادقیق، غیر مطمئن و مبهم می گردد. برای تصمیم گیری خوب عامل ها مرتبط باشد.ازگار سبا داده های جدید باید دارای توانایی مواجهه با اطالعات نادقیق بوده، کارایی باالیی در این حوزه نشان داده و خود را

باالیی داشته باشند. اغلب این ماشین های هوشمند از سیستم های ترکیبی 2هوش ماشینیضریب الح طنموده و به اص (Zadeh 1997) .هوشمند استفاده می کنند

ترکیب ها پیچیده تر هستند -9-1-1 به طور عملیهستند و حل مساله دارای مزایا و معایب خاص خود با توجه به اینکه هر کدام از تکنیک های مدلسازی

توانند برای حل هر مساله ای بکار روند. این درحالی است که بسیاری از مسایل پیچیده از مسایل جزئی متنوع و مختلفی نمیکنیک های ت ترکیبهوشمند نه تنها ترکیبی تشکیل شده اند که هر کدام نحوه پردازش متفاوتی را می طلبند. سیستم های

یچیده این موارد سبب پ .به نمایش می گذاردخود را با سیستم ها یا برنامه های محاسباتی هوشمند بلکه تجمیع تکنیک ها هوشمند می گردد. تصمیم هایی که در این مورد اتخاذ شوند عبارتند از:ترکیبی شدن سیستم های

.چه تکنیک هایی برای نوع خاص مساله کاربرد دارد -محاسبه و برنامهچه پیامهایی می باید بین اجزای مختلف پردازشگر ،با بکارگیری تکنیک های مختلف هوشمند -

گر رد و بدل شود تا سینرژی الزم ایجاد شود. .چگونه تکنیک های پردازش اضافه یا به راحتی تعویض می گردند -

1 Intelligent Hybrid Systems

2 Machine Intelligence Quotient

24

حل مساله و تصمیم گیری واقع شده است و چگونه می توانپیچیده در کجای شبکه چگونه می توان دریافت اجزا - (Zhang and Zhang 2005, 5-6) کرد. ناهمگونآنها را وادار به همکاری با همدیگر در شبکه رایانه های

ای . هر تالشی برمکانیزم های زیر را بکار می برند استفاده می شوندابزارهای قدرتمندی که برای مهار این پیچیدگی ها :(Booch 1993)کیبی هوشمند باید این سه مکانیزم را مد نظر قرار دهند.ساخت سیستم های تر

هر تا تر است قابل مدیریت و تقسیم آنها به مسایل کوچکتر ،پایه ای ترین تکنیک برای مهار مسایل بسیار پیچیده تجزیه:رکز طراح به مهار پیچیدگی کمک تمبازه زیه با محدود کردن کدام می تواند تا حدی به صورت جداگانه بررسی گردد. تج

کند.می رخی از جزئیات و یا ویژگی ها تمرکز و سایر مواردو در آن بر ب مدلی ساده از سیستم است ساختتلخیص فرآیند :تلخیص

محدود می کند.به مساله اصلی را در زمان داده شده تمرکز طراح حوزه زیرا سودمند است. این روش شودثابت فرض می ش و به نمای شناساییفرآیند شناسایی و مدیریت روابط داخلی بین اجزای مختلف حل مساله است. توان :سازماندهی

فراهم سازی امکان گروهبندی تعدادی از با گذاشتن روابط به طراح کمک می کند پیچیدگی را از دو طریق مهار کند. یکی ین برای توصیف روابط سطح باال ب ابزارهایی، و دیگری با فراهم سازی بر آنها طح باالیی از تحلیلاجزای اصلی و اعمال س

واحدهای مختلف.

برای ترکیب ها سودمند است بنیان رویکرد عامل -9-1-9تکنیک ند.پیچیده فراهم می ک ترکیبیابزارهای بسیار مهیجی برای تحلیل، طراحی و ساخت سیستم های عامل بنیان رویکرد

های بکار رفته در این رویکرد به جای اینکه رقابتی باشند تکمیل کننده همدیگر هستند. بنابراین باید به صورت ترکیبی استفاده نظر به است با این حالی که تا به حال تعریف دقیقی از عامل های هوشمند ارایه نشده .(Zadeh 1997) شوند تا جداگانه

ر به قادخود قرار داده شده و برای دستیابی به اهداف طراحی ییعامل یک سیستم رایانه ای است که در محیط ها»رسند می (Wooldridge 1997) «اقدام خودکار و منعطف در آن محیط است.

مسایل نیازمند یا دربرگیرنده چندین عامل است تا ماهیت غیر به زودی در می یابیم که اکثر با اتخاذ رویکرد عامل بنیان محاسباتی را به نمایش گذارند.متنوع متمرکز مساله اعم از کنترل های چند نقطه ای، رویکردهای چندگانه یا عالقمندی های

ب ستگی هایی که به سبهمچنین عامل ها نیازمند تعامل با یکدیگر هستند تا هم به اهداف فردی خود دست یافته و هم واب قرار گرفتن در محیط مشترک ایجاد می شود را مدیریت نمایند.

یم که با همدیگر برای تصم دارای ارتباط آزاد دانستاز موجودیت های ای عنوان شبکهیک سیستم چند عاملی می تواند به ین موجودیت ها خودکار و در ماهیت ا گیری یا حل مساله ای فراتر از توان یا دانش فردی هر موجودیت کار می کنند.

است:عاملی به صورت زیر توصیف شده مشخصات سیستم های چند (Durfee and Lesser 1989)ناهمگون هستند. (Jennings, Sycara and Wooldridge 1998)

ر ه بنابراینهر عاملی دارای اطالعات یا توانایی های نا کاملی برای تصمیم گیری یا حل مساله خاصی است. - عاملی دید ناقصی از مساله دارد.

25

.سیستم کنترل جهان شمول برخوردار نیستندهیچ از -

.غیر متمرکز استدر سیستم داده -

.محاسبات ناهمگام یا غیر همزمان است -

نشان دهنده این نکته است که عامل های هوشمند می توانند با هم تعامل نماید. واژه هوشمند نشان دهنده واژه عامل بنیان این نکته است که عامل ها تامین هدف خود را دنبال و وظایف محوله را به نحوی اجرا می کنند که معیارهای عملکرد خود

اطالق واژه هوشمند به عامل به این معنی نیست که آنها واقف بر همه چیز و در همه حوزه (Weiss 1999) را بهینه نمایند.سیاری آنها در بها توانمند هستند، همچنین به این معنی نیست که هیچگاه شکست نمی خورند. بلکه به این معنی است که

ی ادراکی و اجرایی به صورت منعطف و عقالیی رفتار با اطالعات داده شده و از طریق توانمندیها ،از شرایط محیطی متنوع می کنند.

از دیدگاه چند عاملی، عامل ها در سیستم های چند عاملی خودکار بوده و می توانند درگیر تعامالت منعطف و سطح باالیی عال فبه عبارت دیگر گردند. خودکار بودن در اینجا به این معنی است که عامل ها سلسله کنترل های مستمر خود را دارند )

ماهیت هستند( و می توانند خودشان در مورد اقدام هایی که در زمان ها و شرایط مختلف انجام دهند تصمیم گیری نمایند.منعطف تعامالت نیز به این معنی است که عامل ها می توانند تصمیم هایی درباره ماهیت و حوزه تمرکز تعامالت در زمان

ان تصمیم.اجرا بگیرند تا در زمسیستم های چند عاملی به طور ایده آل برای به تصویر کشیدن مسایلی که دربرگیرنده روشهای چندگانه حل مساله، دیدگاههای چندگانه و یا موجودیت های حال مساله چندگانه است مناسب هستند. چنین سیستم هایی عالوه بر برخورداری

مان، از مزیت بکارگیری الگوهای تعامل سطح باال نیز برخوردار هستند. از مزایای سنتی حل مساله توزیع شده و همزالگوهای معمول همکاری، هماهنگی و مذاکره نمونه هایی از این نوع تعامالت هستند. انعطاف و ماهیت سطح باالی این

این پارادایم است. بوده و متضمن توان باالیسیستم های چند عاملی از انواع مختلف سیستم ها وجه تمایز ،تعامالت(Zhang and Zhang 2005, 8)

. (N. Jennings 2001) کردبا هم مقایسه آنها را و ترسیم را سیستم چند عاملی یکسیستم پیچیده و یک تصویری از جنینگز ماهیت سلسله مراتبی 2-2شکل در ارتباط بین اجزا به شکل های گوناگون به نمایش گذاشته می شود. ،سیستم پیچیدهدر

گردیدهمتصل مداوم تعامله لینک های اجزا با زیر سیستم ها بوسیل ه،توضیح داده شد« مرتبط با»از طریق لینک های سیستم شده اند.توضیح داده مداوم غیر تعامل لینک های اجزا بوسیله تعامل بین و

20

پیچیده متعارفتصویر یک سیستم 2-2شکل

له به چندین جز خودکار است که ( اتخاذ رویکرد عامل محور به معنی تجزیه مسا3-2شکل سیستم چند عاملی)در اما در مدلسازی چند عاملی، عاملها، تعامل توانند برای رسیدن به مجموعه اهداف به صورتی منعطف تعامل و اقدام نمایند. می

هستند که چارچوب فکری عامل محور را فراهم می سازند. کلیدی سازمانی بخش هایها و روابط

از یک سیستم چند عاملیتصویری 3-2شکل

دسی سیستم ندالیلی دقیق برای سودمندی و مناسب بودن این رویکرد در مهبرخی از محققین تالش داشته اند با تحلیل کیفی شایستگی های تجزیه عامل بنیان، مناسب بودن اثبات برای کاملیهای پیچیده ارایه نمایند. آنها همچنین تحلیل های

چند عاملیساخت سیستم های و منعطف تغییر ساختار در پردازش و نیاز به مدیریت در مدلسازی ورحتلخیص عامل م (Zhang and Zhang 2005, 9) پیچیده ارایه دهند.

همانطور که قبال قید گردید سیستم های ترکیبی برای بسیاری از مسایل دنیای امروز حیاتی هستند اما بدون استفاده از یک تم برای چنین سیسرا سودمندی خود روش استاندارد ساخت آنها بسیار مشکل است. از آنجایی که تکنولوژی عامل بنیان

. می توان از توانایی های این روش برای ساخت سیستم های هوشمند ترکیبی استفاده کرد. ستبه اثبات رسانده اهایی (Zhang and Zhang 2005, 11) و عامل های هوشمند، ساخت مدلهای چند عاملی ،برای دستیابی به این هدفدر ادامه

ای کار با داده های ناکافی مرور گردیده است.برسیستم های ترکیبی هوشمند بهبود توانایی هایروش

20

عامل هوشمندطراحی -9-9 ادراک از ندیآفر این .گیردصورت می و باور ی ادراک، استداللدیلک مفهوم سهی مبنا بری ریگ میتصم ندیفرآدر دنیای واقعی

تصمیم هایورایا ب اتیتجرب بر اکات بای ریگ میتصم .شود می ختم باور به استدالل طریق از شواهد،شناسایی از بعد و آغاز شده بسک کادرا قیطر از هی کشواهد بای قو استداللی با هک گرددی م موجه نیز وقتی باوریک .صورت می گیردگیرنده

(Burrus and Lesage 2007, 9) د.ینما برقرار وندیپ است

سیستم هر دری ریگ میتصم ندیفرآ 1-2نمودار

نظران صاحب. فرآیند تصمیم گیری و به معنی شناسایی موضوع مشاهده شده در ذهن استاولین مرحله ادراک مساله ستین الزمی ول ندی کم مشاهده را درخت ناظر موضوعک ادرا در. ندینمای مکیک تف هم از رای واقعک ادراو موضوعک ادرا

ی روروب در درخت ایآ هک سئوال نیا به حالت نیا در .مینی کمک در را تیواقع ،یواقعک ادرا در اما .شودیی شناسا درخت هک م.یدهی می آر جواب دارد، قرار ما

گرید تعبار به معلوم، امکاح لهیوس به مجهول امکاح شفکی و عبارتست از ذهن عمل نیتر املک و نیتر دهیچیپ استدالل و اخذ هب تنها انسان د.ینمای م برقرار باور و شواهد نیبی مهم ارتباط ستداللا م.یبرس میدانی نم آنچه به میدانی م آنچه از

تازه جیانت بهآنها از و کندی م تصرف ها آموخته در زین خود هکبل ندی کنم بسنده گرانید از و خارج عالم از معلومات اقتباس به ها مدت و شده حاصل حواس قیطر از هک را خود معلومات ازی اریبس استدالل، و تعقل ر،کتف مدد بهی حت رسد.ی م تر

عبارتند از: استدالل فرآیند دهنده تشکیل بخشهای ابد.ی یم غلط و باطل است داشته باورآنها های داده از استفاده و تحلیل برای را روشی بایستی عامل یا سیستم شود. می ذخیره دانش آن در که محلیبخش ثابت:

هد.د شکل را خود دانش جدید وضعیت جدید های داده از استفاده با تا نماید ایجاد هستند دسترس در آنها که زمانی جدید

محلی که دانش در آن به کار گرفته می شود. بخش پویا: شود. می انتخاب الزم اقدام یا شده ساخته نهایی فرضیه آن در که محلیبخش تصمیم گیری:

زمانی وجود دارد. قیاسی قوانین از ای مجموعهکه کنند می پیروی الگو این از نرمال طور به کالسیک استدالل های روش دارد اربردک زمانی الگو این شود. می استفاده جدید فرضیهساخت برای قوانین ترکیب از شود می درک جدید واقعیت یک که Burrus) کرد؟ باید کار چه داشتیم اطمینان نا و نادقیق اطالعات اگر اما باشیم، داشته اطمینان قابل و مناسب اطالعات ما که

and Lesage 2007, 7) درباره دکیتا ای واعتراض ادعا،یک صورت به تواندی می ذهن مکح نیا باشد. قبول و رشیپذ مورد هک استی ذهن مکح باور موجه و درست باور را دانش .باشد صحت ازی ا درجه با همراه ای ،غلط ای درست می تواند جهینت در و شود ابراز تیواقع

انش د با مترادف باشد تیواقع با منطبق وی علم تواندی م باور چه اگر شودی م مشخص رکالذ فوق فیتعر با نامند.یم

28

هری لو است درست زیچ آنی عنی میباش داشته علمی زیچ به گاه هر است.آنها صحت زانیم در باور و دانش تفاوت ست.ین ر؟یخ ای باشد درست آن هک ستین مشخص م،یباش داشته باوری زیچ به گاه

رد.یگی م سرچشمه ها داده از اطالعات و اطالعات از دانش واقع در است. متفاوت اطالعات و ها داده از علم، ای دانش پردازش هک یابند می مفهومی وقت تنها و ندارندی مفهوم چیه خودی خود به هک هستند عالئم ازی گروه صورت به ها داده

ارتباط ،ها پدیده روابط تبیین کننده احکام عنوان به دانش ند.یدرآی ضرور حاتیتوض با همراه اطالعات صورت به و شوند تند.هس منفعل و ریپذ ریتأث اطالعات است. اطالعات از متفاوتنماید و ی م مشخص راآنها بحث مورد قواعد و ها گزاره نیبی دیدج دانش جهینت در و اطالعات منشأ تواندی م خود دانش اما باشند. گرید اطالعات نندهک دیتول توانندی نم خودی عنی

ازشپرد را دانش ها، داده و اطالعات پردازش جای به هک است نیا در سیستم ها گرید بای هوشمند ها ستمیس تفاوت .شود نند.ی کم

مرور مفاهیم اولیه -9-9-1د تا مقدمات الزم برای ورود به مدلسازی عامل اختصار مرور گردبرخی از مفاهیم طراحی عامل هوشمند به نیاز است

(Gilbert and Troitzsch 2005, 174-178)و (Russell and Norvig 2003, 2-44) هوشمند فراهم گردد.طرحی عامل های هوشمند موضوعی است که در قالب هوش مصنوعی دنبال می شود هدف از هوش :1هوش مصنوعی

اخت عامل های هوشمند است، با توجه به عمر کم این مبحث تحقیقات و پیشرفتهای زیادی در این مصنوعی تالش برای سحوزه صورت گرفته و تعاریف متعدد و گوناگونی برای این موضوع مطرح گردیده است، با این حال می توان تعاریف ارایه

شده را در قالب چهار گروه تعریف زیر دسته بندی کرد: عاریف مختلف هوش مصنوعیت 1-2جدول

سیستم عقالیی فکر کند سیستم همانند انسان فکر کند

تالشهای مهیج و جدید برای امکانپذیر ساختن تفکر بوسیله

هایی با مغز، به معنای اصلی کلمه. کامپیوتر.... ماشین

بت می انسانی نس خودکار سازی فعالیتهایی که ما به تفکر

دهیم مثل تصمیم گیری، حل مساله، یادگیری و...

مطالعه ایجاد توان فکری با استفاده از مدلهای محاسباتی

مطالعه بر روی محاسباتی که ادراک، استدالل و عمل بر

اساس آنرا ممکن می سازد

سیستم عقالیی رفتار کند سیستم همانند انسان رفتار کند

هایی که توابعی را که در هنگام اجرای هنر ساختن ماشین

آن توسط انسان نیازمند هوش است، اجرا می کنند

که انسانها در اجرای آنها رایانه هاییمطالعه ای برای ایجاد

بهتر عمل می کنند

هوش محاسباتی مطالعه طراحی عامل های هوشمند است

هوش مصنوعی بر روی رفتار هوشمند مصنوعات ساخت

تمرکز داردانسان

ینگ: تار استفاده می شود، این آزمون توان رف تست تورینگاز اغلب آزمون توان رفتار ماشین همانند انسانبرای تست تور

و حلیلتماشین همانند انسان را می سنجد. برای اینکه ماشین بتواند از این آزمون نمره باالیی کسب کند نیازمند مهارتهای

1 Artificial Intelligence

26

است. در نسخه بعدی این تست به نام تست کامل 4ماشین یادگیریو 3خودکار استدالل ،2دانش ادراک ،1طبیعی زبان فهم داشته باشد.نیز را 6انجام حرکات فیزیکیو 5ادراک تصویرد بتواند توان ماشین بای ،تورینگ عالوه بر توانایی های فوق

یف عامل از را محیط بتواند که چیزی هردقیق از عامل است اولین مرحله در طراحی عامل هوشمند ارایه تعریفی :تعر گویند.می عامل دهد پاسخ محیط به خود اجرایی عوامل طریق از و کرده درک خود هایحسگر طریق

ساختار داخلی عامل 4-2شکل

عامل درک می شود ادراک و به تاریخچه کامل از چیزهایی که عامل آنرا به داده های ادراکی که به هر شکلی توسط ادراک:

ادراک نموده دنباله ادراکی می گوییمرفتار عامل بوسیله تابع آن مشخص می شود به عبارت دیگر تابع عامل رابطه دنباله ادراکی عامل و اقدام آنرا :تابع عامل

.توصیف می کندخالصه ریاضی از رفتار عامل می باشد در حالیکه برنامه عامل برنامه واقعی است که در تابع عامل توصیف :برنامه عامل

.عامل اجرا می شود درون ساختارعملکرد می گوییم، شناسایی و بکار گیری معیار مناسب معیاربه معیار سنجش موفقیت رفتار عامل :7عملکرد عیارم

عملکرد معیارفقیت رفتار عامل دارد. بطور کلی در هنگام طراحی سنجش عملکرد همیشه ساده نبوده و نقش مهمی در موبهتر است آنرا بر اساس آن چیزی که عامل در محیط انجام می دهد تعریف کنیم نه آن چیزی که فکر می کنیم عامل باید در

.محیط رفتار کندامل یک عنیاز کار درست را انجام دهد. به سیستمی عقالیی می گوییم که با در اختیار داشتن اطالعات مورد :عامل عاقل

ن عامل و آنچه که در دروادراکی با استفاده از شواهد بدست آمده از دنباله ،برای هر دنباله ادراکی ممکنبایستی بتواند عاقل عملکرد خود را حداکثر نماید. معیار به عنوان دانش گذاشته شده است اقدامی را انتخاب نماید که انتظار می رود

1 Natural Language Processing

2 Knowledge Perception

3 Automated Reasoning

4 Machine Learning

5 Computer Vision

6 Robotics 7 Performance Measure

36

عامل بایستی بتواند از محیط خود بیاموزد که این امر از طریق تجربه محیط و بررسی نتایج عاید از اقدامات قبلی :یادگیریبعد از بدست آمدن تجربه کافی در محیط، رفتار عامل عقالیی می تواند مستقل از »عملکرد امکانپذیر می گردد. معیار با

ده عامل از یادگیری این اجازه را به ما می دهد عاملی را طراحی کنیم که بتواند در موقعیتهای دانش اولیه آن باشد، بنابراین استفا .«متنوع موفق باشد

عامل ها اقدامات خود را بر اساس برداشت خود از محیط انجام می دهند، اما آنچه که عامل :1دانش و باور عامل از دانشممکن است ناشی از ادراک نادرست، استنباط نادرست یا امر ایناشد. کن است کامال مطابق واقعیت نبدرک می کند مم

دانش ناکافی باشد، بنابراین برداشت عامل از محیط را با توجه به اینکه ممکن است کامال مطابق دانش واقعی نباشد باور عامل از واقعیت می نامیم.

د از محیط، اطالعات اضافی از محیط را استنباط نماید عامل ممکن است با اطالعات به دست آمده از ادراک خو :2استنباط ن است کامال مطابق واقعیت نباشد..که ممک

بعضی عامل ها ممکن است قادر به یادگیری در خصوص روابط داخلی بین خود و سایر عامل ها :3مدل های اجتماعییی هستند که عامل ها در هنگام شبیه سازی در جهان خود بوده و مدل اجتماعی خود را ایجاد کنند. این مدل ها، مدل ها

ایجاد می کنند و کامال متفاوت از مدلی هستند که محققین برای شبیه سازی ایجاد کرده اند. عامل برای ساخت مدل خود نیازمند یافتن راههایی برای بیان باور خود است. به تکنیک هایی :4دانش به تصویر کشیدن

دانش می گویند. یکی از راههایی عمومی مناسب برای این کار شیوه به تصویر کشیدناست که برای این امر توسعه یافتهر ه همدیگکه در آن اشیا و ویژگی های آنها باست استفاده از گزاره های منطقی و راه مناسب دیگر استفاده از شبکه هایی

مرتبط شده اند می باشد.از آنجا که عامل ها برای این منظور ساخته شده اند که خودکار و هدف گرا باشند، اگر آنها در حال انجام کاری : اهداف

آن که طراحان عامل ها با مسایلییک نیاز و یا دستیابی به برخی از اهداف خود باشند. یکی از تامینباشند باید در حال به وضعیت فعلی خود اهداف یا زیر مجموعه اهداف را تعریف و بر اساس مواجه هستند این است که عامل بتواند با توجه

آنها عمل نمایند.یزی عامل نیازمند راههایی برای تعیین رفتارهایی است که احتماال آن را به هدف برساند، به این عمل برنامه ریزی : برنامه ر

اوقات بسیار پیشرفته بوده و عامل تمامی راههای ممکن می گوییم. گاهی اوقات برنامه ریزی می تواند بسیار ساده و در برخی برای دستیابی به هدف را ارزیابی و بهترین را انتخاب نماید.

در مدل های چند عاملی نیاز به تعامل بین عامل ها و یا حداقل تعادل بین عامل ها و محیطی که در آن واقع شده اند : زبان ذفحنتقال اطالعات از یکی به دیگری، مذاکره برای قرارداد و یا حتی تهدید به وجود دارد. این تعامل ممکن است شامل ا

1 Knowledge and Belief 2 Inference 3 Social Models 4 Knowledge Representation

31

عامل دیگر باشد. در برخی موارد عامل ها اطالعات خاصی را منتشر می کنند بدون اینکه بدانند چه تاثیری بر روی سایر از این نوع است هر مورچه ای با مشاهده عامل ها و یا در کل مدل دارد، به عنوان مثال اطالعات ارسالی در کلنی مورچه ها

غذا و یا احساس تهدید هورمون خاصی را به طور غیر ارادی منتشر می کند که این اطالعات در کل به کل کلنی کمک گاهانه برای بیان می کنند اقدامات خود را برنامه ریزی کند. در مقابل انسان ها در هنگام برقراری ارتباط از زبان به طور آف و منظور خود از ارتباط استفاده می کنند. تالش های زیادی برای ایجاد زبان ارتباطی بین عامل ها صورت گرفته است هد

گاهی بین عامل ها، راحتی اجرا و واژه های مشترک بین عامل ها طراحی شده اند، نه برای شبیه اما این زبان ها برای ایجاد آ سان یکی از چالش های پیش رو است.مدلسازی زبان انن ادعا کرد بنابراین می توا .سازی روابط انسانها

تا به حال مطالعات عمومی اولیه در مورد احساساتی همچون خوشحالی، ناراحتی، غم، همدلی و... در هوش : احساساتودیت ات یک موجمصنوعی انجام یافته اما هنوز سوالهای اولیه و پایه ای بی جواب هستند، سوالهایی نظیر اینکه آیا احساس

گاهی از حالت ظاهر می شوند؟ و یا اینکه چه رابطه ای بین گاهی یا عدم آ بوده و یا اینکه ویژگی هایی هستند که از آاحساسات و اهداف باید تعریف شود؟ به عنوان مثال موفقیت در دستیابی به هدف باعث ایجاد خوشحالی می شود یا اینکه

باشد. الی خودش به تنهایی یک هدفخوشح یارمع از عبارتند که بگیریم نظر در آنرا برای الزم های مؤلفه بایست می عقالیی عامل مورد در بحث هنگام: محیط اجرا

.کرد بندی دسته اجرا محیط عنوان تحتمی توان را ها مؤلفه این همه .1هاحسگر و عامل کنندگان اقدام محیط، عملکرد، است. زیر جدول برابر تاکسی راننده عامل مساله در اجرا محیط مثال عنوان به

محیط اجرا 2-2جدول

هاحسگر کنندگان اجرا محیط عملکرد معیار

رعایت سریع،، ایمنی

هب راحت، سفر قوانین،

سود رساندن حداکثر

ترافیک، ها، جاده

انمشتری پیاده، عابرین

تاکسی

ترمز، کالج، فرمان،

گاز ها، چراغ برق،

سرعت صوت، دوربین،

هایحسگر ،GPS سنج،

کلید صفحه شتاب،

تا در طراحی عامل براساس ویژگی های محیط های اجرا می توان هر یک از عناوین زیر را می توان به محیط نسبت داد.

.مورد نیاز آن را پیش بینی کردبرنامه و ساختار هوشمند : مشاهده قابل کمی مقابل در مشاهده قابل کامال .1

گوییم یم کنند گیری اندازه یا شناسایی را عامل انتخاب با مرتبط های جنبه همه بتوانند عامل هایحسگر که صورتی در است. مشاهده قابل کمی صورت این غیر در و است مشاهده قابل محیط

:اتفاقی مقابل در قطعی .2

طعیق محیط گوییم می گردد، مشخص آن فعلی حالت وسیله به قطع صورت به عامل محیط بعدی مرحله صورتیکه در است. اتفاقی صورت این غیر در است.

1 PEAS(Performance Measure, Environment, Actuators, Sensors)

32

:دار دنباله مقابل در ای مرحله یک .3

دنباله حالت در اما کند. می اقدام آن اساس بر و داشته محیط از ادراک یک عامل بار هر در ای مرحله یک حالت در دارد. تاثیر آن فعلی اقدام و ادراک بر عامل گذشته های ادراک دار

:پویا مقابل در ایستا .4 در صورتی که محیط در حین تصمیم گیری عامل بتواند تغییر کند به آن پویا و در غیر اینصورت ایستا می گوئیم.

گسسته در مقابل پیوسته: .5

و یوستهپ رانندگی مثال دارد، بستگی محیط در آن اقدام و ادراک به عامل برخورد نحوه به عامل پیوستگی و سستگیگ است. پیوسته شطرنج مسابقه

تک عاملی یا چند عاملی: .0

عامل 2به عنوان مثال به عاملی که یک مساله را حل می کند تک عاملی می گوییم، اما به یک بازی شطرنج که در آن نوع رقابتی و همکاری نیز قابل تمایز از هم 2با هم رقابت دارند چند عاملی گفته می شود. همچنین در چند عاملی

هستند. به عنوان مثال شطرنج نوع چند عاملی رقابتی است. قابل مشاهده، اتفاقی، دنباله دار، پویا، پیوسته و چند عاملی است. هبه عنوان مثال محیط عامل رانند

برای همچنین گوئیم. می 1کالس محیط بپردازد فعالیت به آن در بایستی عامل که ها محیط از ای مجموعه به کالس محیط: کرد. استفاده کند می ایجاد را متنوع های محیط که محیط مولد از توان می افزاری نرم های عامل از استفاده و آزمون

انواع عامل های هوشمند -9-9-9 زمال اقدام به را ادراکبکارگیری برنامه های خود با عامل است. شده تشکیل بدنه و برنامه بخش 2 از عامل هربه طور کلی

آن به هک می گردند اجرا عامل کنندگان اقدام و فیزیکی های، حسگرمحاسباتی ابزارهای بوسیله برنامه این سازد. می منتهی تقسیم زیر دسته 4 به توان میها را عامل عامل، برنامه ساخت برای شده طی پیشرفت مسیر براساس گوئیم. می عامل بدنه :(Russell and Norvig 2003, 44-54) کرد

2سادهعامل واکنشی -9-9-9-1

اتادراک گرفتن نظر در بدون فعلی ادراک براساسخود را اقدامعامل واکنشی ساده، ساده ترین نوع عامل است. این عامل ها ویژگی مهم و قابل تحسین سادگی را داشته اما هوش بسیار محدودی دارند. این عامل قبلی انجام می دهند. این عامل ها

تنها زمانی کار می کند که تصمیم درست بر مبنای ادراک جاری اتخاذ شود. و این تنها زمانی میسر است که محیط کامال قابل مشاهده باشد. حتی کمی عدم وضوح در محیط می تواند مشکالت جدی ایجاد کند.

1 Environment Class 2 Simple Reflex Agents

33

ساده واکنشی عامل 5-2شکل

1عامل واکنشی بر پایه مدل -9-9-9-9

ی متقسبرای تاریخی اطالعات از استفاده ،آن با مواجهه برای راه یک نیست. مشاهده قابل کامل طور به محیط اوقات گاهی ودخ کنونی شرایط لحظه هر در محیط است نیاز کار این برای نیست. مشاهده قابل کامال حاضر حال دراست که محیط از مثال یابد، می تغییر شکل چه به عامل از مستقال محیط اوال است؛ اطالعات نوع دو نیازمند کار این برای و نماید روز به را

مثال، انعنو به دهد. می قرار تاثیر تحت را محیط عامل اقدامات چطور ثانیا و کند می حرکت سرعتی چه با سر پشت ماشیندر عامل می گردد محیط از مدلی که منجر به ساخت محیط با عامل برخورد نوع این است. راست به چرخش حال در عامل می گوییم. مدل پایه بر های عامل آنها به که شود می هایی عامل ایجاد سبب

مدل پایه بر واکنشی عامل 6-2شکل

1 Model-Based Reflex Agents

34

1عامل بر پایه هدف -9-9-9-9

اطالع از وضعیت فعلی بسیاری از اوقات برای تصمیم گیری کافی است، اما گاهی اوقات نیاز داریم که این تصمیم با کمترین با آن موقعیت های مناسبهزینه و بیشترین بهره وری حاصل شود. برای این کار عامل نیازمند هدف یا اهدافی خواهد بود که

یم. در این نوع عامل ها از جستجو و برنامه ریزی یگوخود را شناسایی کند. به این نوع عامل ها، عامل های بر پایه هدف می .گرددبه هدف منتهی می شوند استفاده میبرای یافتن دنباله هایی که

مدل پایه بر هدف، پایه بر عامل 7-2شکل

2عامل بر پایه مطلوبیت -9-9-9-4 و زیاد رفتاری های دنباله مثال عنوان به نیست. کافی باال کیفیت با رفتار برای تنهایی به هدف وجود ها محیط از بسیاری در

حتی یا رت اطمینان قابل و تر منیا سریعتر، آنها از بعضی اما دارد، وجود هدف به تاکسی راننده عامل یک رسیدن در متفاوتی ردعملک معیار یک که صورتی در کنند. می ایجاد ناراحتی و خوشحالی بین خام تمایز یک تنها اهداف هستند. تر ارزان

لخوشحا هدف به رسیدن در عامل چقدر اینکه اساس بر را خود دنیای مختلف های حالت مقایسه بتواند بایستی خوب، صورت این به توانیم می رسد، نمی نظر به علمی زیاد خوشحالی از استفاده اینکه به توجه با سازد. پذیر امکان شد خواهد

مدل دارد. نآ به نسبت باالتری مطلوبیت فعلی حالت داشت، ترجیح دیگر حالت به عامل فعلی حالت اگر که کنیم بیان مقدار که عیواق اعداد به را ها حالت از ای دنباله یا حالت تابع این کنند. می استفاده مطلوبیت تابع از مطلوبیت پایه بر های

در آن با که کند می انتخاب را حالت دنباله آن و کرده تصویر کند، می بیان حالت های دنباله یا ها حالت از را خوشحالی ,Russell and Norvig 2003) شود. حاصل ها دنباله سایر با مقایسه در خوشحالی یا مطلوبیت بیشترین محوله کار اجرای

47-51)

1 Goal-Based Agents 2 Utility-Based Agents

35

مدل پایه بر مطلوبیت، پایه بر عامل 1-2شکل

1گیرنده یادعامل های -9-9-9-5 مؤلفه و بهبود انجام مسئول یادگیری مؤلفه هستند. ساز مساله و نقاد عملکرد، یادگیری، مؤلفه 4دارای گیرنده یاد های عامل

می عامل عنوان به را آن ما که است چیزی همان عملکرد مؤلفه است. عامل خارجی اقدامات انتخاب مسئول عملکرد های بازخورد از یادگیری مؤلفه کند.می اتخاذ را الزم تصمیمات اجرا، مورد در و دریافت را ادراکات مؤلفه این دانستیم بهتر رایب عامل برای مناسب عملکرد کیفیت مورد در مؤلفه این تبیین و عامل عملکرد نحوه مورد در نقاد مؤلفه از دریافتی

کند. می استفاده عملکرد مؤلفه اقدامات کردن جربهت یک به منجر که است اقداماتی پیشنهاد مسئول مؤلفه این است. ساز مساله مؤلفه گیرنده یاد عامل قسمت آخرینگاهی سعی و داشته را خود مسیر عملکرد مؤلفه که است این در مؤلفه این وجود اصلی نکته شد. خواهد جدید بخش آ میک بخواهد عامل که صورتی در اما باشد. داشته را عملکرد بهترین شده، داده آن به که اطالعاتی به توجه با کرد خواهد د.آور بدست آینده در را بهتری اقدامات مدت بلند در است ممکن نماید، بهینه را خود اقدامات به تدریج و کرده تحقیق .(Russell and Norvig 2003, 52) دارد عهده بر را تحقیقی اقدام این وظیفه ساز مساله مؤلفه

1 Learning Agents

30

یادگیرنده های عامل عمومی مدل 3-2شکل

عاملی چند مدلطراحی -9-9هوش ایجاد شده است. 1به نام هوش مصنوعی توزیع شده مدل های چند عاملی از یک زیر شاخه مهم از هوش مصنوعی

ن ابر روی ویژگی ها و طراحی شبکه هایی از عامل ها که با همدیگر تعامل دارند تمرکز می کند. به عنو مصنوعی توزیع شدهمثال چطور می توان گروهی از عامل ها را که هر کدام ویژگی متفاوت از هم داشته و با همدیگر برای حل مساله همکاری

:عبارتند از در مدل های چند عاملی کامپیوتری های عامل معمول های ویژگی می کنند طراحی کرد. ی خود توسط یک عامل بیرونی عمل می کنند.خودکار بودن: عامل ها بدون کنترل مستقیم اقدامات و حاالت درون (1توان اجتماعی: عامل ها با سایر عامل ها از طریق زبان مخصوص خودشان )یک زبان کامپیوتری، به جای زبان (2

انسانی( ارتباط برقرار می کنند. عکس العمل به محیط: عامل ها قادر هستند محیط خود را درک کرده و به آن پاسخ دهند. (3پیش فعال بودن: همانند پاسخ به محیط، عامل ها همچنین قادر هستند در راستای دستیابی به اهداف، اقدامات خود (4

(Gilbert and Troitzsch 2005, 173)را آغاز کنند.

در مدلسازی چند عاملی عامل معماری -9-9-1 .طراحی می شوداست که در آن برنامه هایی که با سمبل ها کار می کنند م سمبل محورسنتی معماری عامل پارادایرویکرد

به این صورت که اگر عامل سمبلی از عامل دیگر دریافت کرده، آن را درک کرده و پاسخ مناسب را احتماال با استفاده از این رویکرد مشکالتی به شرح زیر دارد: می دهد. اما ارایه تطبیق الگو و قاعده ای که برای این کار استفاده می کند

زود شکنی: سیستم ممکن است در شرایط خاص خوب کار می کند، اما ممکن است نتواند با تغییر کوچکی در محیط - عامل کنار بیاید.

.هایی با پیچیدگی های قابل توجهی است الگوریتمپیچیدگی: برخی از مشکالت نظیر وظیفه برنامه ریزی نیازمند -

1 Distributed Artificial Intelligence

30

در حل مسایلی که افراد عادی به سادگی آنها را حل می کنند.مشکل -تکنیک ها و الگوهای متنوع زیادی برای برطرف کردن مشکالت این پارادایم ایجاد شده اند که از جمله آنها می توان به

Gilbert and Troitzsch)تجزیه و تولید زبان و تکنیک های یادگیری ماشین اشاره کرد. 1سیستم های تولید، رویکرد شی گرا

2005, 179) تولید سیستممعماری بر اساس -9-9-9

سیستم تولید دارای سه جزء می باشد: مجموعه ای از قوانین، حافظه کاری و مترجم قانون. قوانین دارای دو بخش هستند: بخش شرطی که مشخص می کند چه زمانی قانون اجرا شود و بخش اجرایی که ویژگیها و نوع اجرا پس از تصمیم گیری

ش شرطی قانون ارضاء شده است یا نه به وسیله حافظه کاری عامل برای اجرای قانون را تعیین می کند. بررسی اینکه بخمشخص می شود، وظیفه حافظه کاری این است که اطالعات مربوط به وضعیت عامل، هدف فعلی آن و اطالعات مربوط

زم ال به وضعیت محیط را در خود ذخیره می کند و در نهایت وظیفه مترجم قانون این است که بررسی می کند آیا مقدمات Gilbert and)برای اجرای قانون فراهم شده یا نه و در صورت تشخیص به اجرای قانون مدیریت اجرا را بر عهده می گیرد.

Troitzsch 2005, 179) گرا شیمعماری -9-9-9

یزی شی گرا است. در این رویکرد اشیا ساختارهای یکی از راههای مناسب برنامه ریزی عامل ها استفاده از زبان برنامه ربرنامه بوده و دو جزء داده و روال های اجرای مربوط به هر داده را در خود دارند. در این روش داده ها در شکاف هایی به

ای شی گرا، همراه اشیا و روال های اجرایی مربوط به هر یک که به آن روش می گویند، ذخیره می شود. در بسیاری از زبانه)کالس( می گویند و نشان دهنده ترکیب شی، نوع Classاشیا از فرمت های از پیش ساخته شده ایجاد می شوند که به آنها

. کالس ها نیز دارای ساختار سلسله مراتبی هستند که در آن کالس استکنند داده ای که با خود دارند و روشی که استفاده میکاف های کالس های باالتر را به ارث برده و روش ها و شکاف های جدیدی به آنها اضافه های پایین دست روش ها و ش

کرده و یا بعضی از روش ها و شکاف های را جایگزین می کنند.مزیت شی شود.از آنها ایجاد می 2به محض اینکه مجموعه کالس ها تعریف شد، هر یک از عامل ها از طریق نمونه برداری

ه ریزی در این است که در آن شکاف ها می توانند حالت داخلی هر عامل )در صورتی که به عنوان سیستم گرایی در برنامتولید طراحی شده باشند شامل حافظه کاری و قوانین( را مشخص کنند، و در عین حال روش ها نیز می توانند مترجم قانون

ها قانون را از کالس نمونه برداری کرده و یک قانون مشابه را را به کار ببرند. با تعریف قانون ها در سطح کالس همه عامل اجرا می کنند، در حالیکه محتوای حافظه هر کدام می تواند متفاوت از عامل دیگر باشد. همچنین رویکرد شی گرایی روش

ا توجه به سایی است. بمناسبی برای کپسول کردن یا فشرده کردن بوده و با این روش هر عاملی به راحتی در برنامه قابل شنااینکه مدلسازی چند عاملی به صورت مناسبی با رویکرد شی گرا همخوانی دارد، در اکثر مدلسازی های چند عاملی از این

(Gilbert and Troitzsch 2005, 180-181)روش استفاده می شود.

1 Object Orientation

2 Instantiation

38

در مدلهای چند عاملی محیط سازی مدل -9-9-4انتظارات ،به نوع مسالهو تعیین ویژگی های آن طراحی محیط سازی چند عاملی، عامل ها در محیط واقع شده اند.لدر مد

. در ادامه برخی از کارکرد های محیط ذکر گردیده است.بستگی داردنوع مدل سازی و مدلساز از سیستمکه در آن هر عاملی در حین شبیه سازی در یک آدرس مشخص استای زمینه ای یکی از کار کردهای اصلی محیط ایجاد فض

همچنین در برخی از مدلها، بهینه سازی زمان و حرکت مد نظر بوده و یا از پویایی های جابجایی است. از فضا واقع شدهحرکت کند. ی مدلسازیدر فضا فیزیکی عامل ها در حل مساله استفاده می شود. در چنین شرایطی نیاز است عامل ها

.خواهد داشتدر همه عامل ها وجود آدرس دهی مشخصات محل عامل در فضای شبیه سازی بنابراین

به محض اینکه عامل ها در محیط واقع شدند نیازمند حسگر هایی برای درک محیط نزدیک خود و ابزارهایی برای تاثیر در این ها از طریق محیط انجام می گیرد. ول ارتباطات بین عاملبه طور معمهمچنین گذاردن بر این محیط خواهند بود.

صورت محیط پیغام عامل ها را به گیرنده های مرتبط آن پیغام منتقل می کنند. در چنین حالتی عامل ها نیازمند داشتن توانایی شنیدن از محیط و پاسخ به آن نیز خواهند بود.

د که شی چند عاملی در نظر گرفته شود، ترتیب تعامالت بین عامل ها می بایکی دیگر از مسایلی که بایستی در مدلسازره ذخیعامل ها دنبال می شود. یکی از ساده ترین راههایی که برای این کار استفاده می شود، 1تحت عنوان مدیریت همزمانی

پیام های عامل ها و جلوگیری از تداخل دریافت و ارسال پیام توسط عامل ها است. موقتدر مدلسازی چند عاملی می توان از یک یا مجموعه ای از عامل ها به عنوان محیط استفاده کرد که در این حالت سایر عامل

(Gilbert and Troitzsch 2005, 182) ها با این عامل همواره در تعامل خواهند بود.ای یکنواخت و ساده مدل است که در فضای شبکه یک نمونه از مدلسازی چند عاملی 2شبیه سازی ماشین خودکار سلولی

شده، زمان به صورت مرحله ای جلو رفته و قوانین آن به وسیله مجموعه ای از قاعده های یکنواخت تعیین می شود این قاعده با توجه به اینکه اینتعیین می کنند. ها حالت هر سلول را با توجه به حالت قبلی آن و حالت قبلی سلول های مجاور آن

قاعده ها بر اساس حالت های سلول های مجاور سلول وضعیت آن سلول را مشخص می کنند، این شبیه سازی بهترین Gilbert and Troitzsch) در این نوع شبیه سازی کاربرد را برای زمانهایی پیدا می کنند که در آنها تعامالت محلی باشد.

2005, 130)

تعدادی سلول نامگذاری شده در یک شبکه منظم چیده شده اند. این سلول ها می توانند به روی یک خط و یک بعدی (1یا به صورت آرایه ای و یا در مکعب های سه بعدی چیده شوند. این سلولها می توانند نشان دهنده افراد یا مجموعه ای

انند کشور ها باشد.از بازیگران مهر سلولی می تواند چند حالت محدود را به خود بگیرد، نظیر روشن، خاموش، زنده و مرده، همکاری و عدم همکاری، (2

پشتیبانی و عدم پشتیبانی. زمان در این نوع شبیه سازی مرحله ای بوده و در هر مرحله ممکن است حالت سلولها تغییر کنند. (3

1 Concurrency

2 Cellular Automata

36

شودت هر سلول بر اساس قاعده هایی از حالت های سلول های مجاور تعیین میدر هر گام شبیه سازی حال (4اساسی در مدلسازی داشته و ضمن یمحیط نقش ،توجه به مثال فوق این نکته را نمایان می سازد که در مدلسازی چند عاملی

مدلسازی را تبیین کرده و توانایی ایجاد فضای زمینه ای برای عامل ها، انتقال اطالعات بین آنها و نحوه مدیریت زمان در هایی که عامل برای فعالیت در آن محیط الزم دارند را تعیین می کند.

ـ رویکردی چند عاملی و هوشمندسیستم های توصیه گر -9-4ین ابه گونه ای تا بر طراحی عامل های هوشمند بوده اصلی در تالش های صورت گرفته برای هوشمند سازی عامل ها تمرکز

مساله رفتارهای هوشمندانه از خود بروز دهند که تا حدی شبیه به رفتار انسان باشد. در این درست بتوانند با ادراک عامل ها تالش ها، اکثر اوقات به جستجوی هوش در درون عامل بوده ایم تا شناسایی و استفاده موجود در شبکه عامل ها. استفاده از

است. در ادامه در یک مدل چند عاملی عامل ها اجتماعرای شناسایی و استفاده از هوش سیستم های توصیه گر تالشی بادبیات سیستم های توصیه گر و نظریه های مختلف در این حوزه مرور گردید تا امکان استفاده از این تکنیک برای مدلسازی

چند عاملی عامل هوشمند فراهم گردد.می توان به علم شناختی، نظریه تخمین، استخراج اطالعات و نظریه های پیش ریشه های رشد سیستم های توصیه گر را

بینی نسبت داد و همچنین رابطه هایی با علم مدیریت و حتی مدلسازی انتخاب کاال توسط مشتریان در بازاریابی دارد. اما محققان بر مسایل توصیه که تمرکز با 1666قیق و توسعه در اوایل دهه سیستم های توصیه گر به عنوان یک حوزه مستقل تح

(Adomavicius and Tuzhilin 2005, 2)به صورتی مشخص بر ساختارهای رتبه بندی تمرکز داشت ایجاد گردید. سیاریب برای را، زنیا مورد کاالهای یا و داده اطالعات، انتخاب و گیری تصمیم فرآیند اینترنت، روی برباالی داده ها حجم

کمکان کاربر به و مشکالتاین با مواجهه برای است رویکردی سیستم این .است کرده دشوار در فضای اینترنت کاربران ازگذار ثیرتأ یسیستم های ،سیستم های توصیه گر .شوند نزدیک خود هدف به سریعتر اطالعات عظیم حجم میان در کند می

در میان حجم عظیمی از انتخابهای ممکن، برای رسیدن به گزینه مفید و مورد عالقه وی هستند در راهنمایی و هدایت کاربر باشد.و مختص وی کاربر شخصی سازی شده ربرای ه ای که هر پیشنهادی به گونه

لیلتحبا به کمک اطالعاتی که از نحوه رفتار کاربر و کاربران مشابه داریم تالش بر این است 1در سیستم های توصیه گرا در ه ناسبترین و نزدیکترین انتخاب به سلیقه او را شناسایی و پیشنهاد کنیم. این سیستمهر کاربر محدس شیوه تفکر و رفتار

کنیم تا افرادی با سالیق نزدیک به خود را و طی آن تالش می بردهحقیقت همان فرآیندی که ما در زندگی روزمره خود به کار هایی که از سوی سیستم های توصیه توصیه نظر بخواهیم استفاده می کند.های خودمان در مورد انتخاب پیدا کرده و از آنها

توانند دو نتیجه در برداشته باشند:شوند به طور کلی می گر ارائه می و...(. دکاربر را در اخذ تصمیمی یاری کند )که مثال از میان چندین گزینه پیش رو کدام بهتر است و آن را انتخاب کن -

1 Recommender System

46

گاهی کاربر، در زمینه مورد عالقه - ود ش در حین ارائه توصیه به کاربر موجب میاین سیستم .شود اشموجب افزایش آ شناخته آشنا شود. تا وی با آیتم ها و اشیا جدیدی را که قبال آنها را نمی

یای با برخورداری از مزاها مشتری .ل تجاری یا غیرتجاری، مفید هستندسیستم های توصیه گر برای هر دو طرف یک تعامشرکت های .دست می یابندزیاد اطالعات در میان حجمسریعتر و آسانتر به خواسته های خود سیستم های توصیه گر،

اال برده و فروش را ب آنهارضایت با پیشنهاد مناسبترین محصول برای مشتریان، توانند به کمک این سیستمها مینیز تجاری یش دهند.خود را افزا

یف و اصطالحات عمده -9-4-1 تعارست که در همه سیستم های توصیه گر مشترک امفاهیم ابتدایی زیر را ابتدا نیاز است رای درک مفهوم سیستم توصیه گر، ب

(Adomavicius and Tuzhilin 2005, 3)مرور کنیم: که توصیه جاری در سیستم، برای وی در حال پردازش و آماده شدن است، کاربر فعال در سیستم های توصیه گر به کاربری

گویند. یا کاربر هدف میتوصیه هایی که در سیستم های توصیه گر به کاربر ارایه می شود غالبا پیشنهاد یک قلم از بین اقالم مورد توجه کاربر می باشد

شود. که در این پژوهش از آن به عنوان آیتم یاد می

در دسترس باشند. تابعی که میزان مفید و متناسب بودن کاالی یمجموعه آیتم ها Sمجموعه تمامی کاربران و Cفرض کنید S برای کاربرC را محاسبه می کند باu و عبارتست از داده شدهنشان«𝑢: 𝐶 × 𝑆 → 𝑅» . که در آنR توصیه سیستم به کاربر

باشد. ال مرتب براساس میزان اهمیت میای کام بوده و بطور معمول مجموعهوان ت محصولی مثل فیلم را می توصیف کرد. برای مثالای از خصوصیات توان با مجموعه را می Cو S آیتم هایهر کدام از ن،ر اساس ویژگیهای مثل سو کاربران را بهایی چون عنوان فیلم، کارگردان، طول زمانی فیلم، تاریخ تولید و... با مشخصه

کرد. توصیفجنسیت و...

انواع سیستم های توصیه گر -9-4-9سیستم های توصیه گر از نظر نوع استفاده به چهار دسته سیستم های توصیه وب، سیستم های توصیه تجارت الکترونیک،

ه برای توصیه بکار رفت متدلوژیشوند. همچنین از نظر سیستم های توصیه آیتم و سیستم های توصیه خبر تقسیم بندی می 3و روش های ترکیبی 2، توصیه های همکارانه1بندی، آنها را به سه گروه توصیه های محتوا محور نیز در رایجترین تقسیم

کنند: تقسیم میدر روش محتوا محور، آیتم پیشنهادی، به این دلیل که با آیتم هایی که کاربر فعال نسبت به آنها ابراز عالقه کرده است -

شوند. هایی دارند، به کاربر توصیه می باهتش

1 Content Base

2 Collaborative

3 Hybrid

41

در توصیه های همکارانه لیست آیتم ها پیشنهادی، بر اساس این اصل که کاربرانی مشابه کاربر فعال، از آنها رضایت - شود. اند تهیه می داشته

افتن تمرکز بر روی ی در روش همکارانه، در حالیکهدر روش محتوا محور، تمرکز بر روی یافتن شباهت بین آیتم ها است شباهت بین کاربران می باشد. بدین ترتیب که پیشنهادات بر اساس تشابه رفتاری کاربر فعال با کاربران دیگر صورت

های کاالهای مورد عالقه وی. گیرد و نه بر اساس تشابه ویژگی کاالهای پیشنهادی با ویژگی میا به دو گانه مذکور را غالب نوع سیستمها دو یا چند گونه از انواع سهگونه سوم سیستم های ترکیبی هستند. طراحان این -

کاهش اثر نقاط ضعفی که آن سیستمها وقتی به تنهایی به -2افزایش عملکرد سیستم -1کنند؛ منظور با هم ترکیب می (2613)بنیاد ویکی مدیا کار گرفته شوند، دارند.

Pandoraو Last.fmیه محتوا محور و همکارانه می تواند با مقایسه دو سیستم معمول توصیه موسیقی تفاوت بین توص

Radio .به نمایش گذاشت (Montaner, Lopez and DeLarosa 2003) Pandora روژه خاصی شناسایی شده اند مشخصه که از طریق پ 466از ویژگی های آهنگ یا خواننده در زیر مجموعه ای از

با مشخصات مشابه را پخش می نماید استفاده می کند بازخورد های بدست آمده های ی که موسیقیهای برای ایجاد ایستگاهاز کاربران برای پاالیش توصیه ها استفاده شده و بر اساس این بازخورد ها به مشخصه هایی که کاربران آنها را دوست ندارد

تری می گردد.کمتر توجه شده و به مشخصه هایی که کاربران آنها را دوست داشته اند تاکید بیش

Last.fm با زیر نظر گرفتن سبک گوش دادن روزمره افراد به سبک و یا خواننده خاص و مقایسه آنها با افرادی که سبک گوشبرای ریابزامی سازد. در این روش از ویژگی های کاربران به عنوان توصیه شده هایی از موسیقی دادن مشابهی دارند ایستگاه

.توصیه استفاده می شود

نیازمند اطالعات زیادی درباره کاربران به منظور Last.fmفوق، مزایا و معایب خود را دارند. روش توصیه دوهر کدام از نیازمند اطالعات اولیه کمی برای ارایه توصیه خود بوده اما محدود Pandoraارایه توصیه قابل اتکا و صحیح است. در حالیکه

.خود قابلیت توصیه دارد یاطالعات ای موارد مشابه با بانکتنها بربوده و به بازه محدودی سیستم های توصیه معموال به عنوان جایگزینی برای الگوریتم های جستجو محسوب می شوند زیرا که آنها به کاربران برای

ایت می کند صیه کفیافتن مواردی که قادر به یافتن آنها نیستند کمک می کند. ذکر این نکته در مورد اهمیت سیستم های تو Wikimedia) که سیستم های توصیه در سیستم های جستجو و برای داده های فاقد سابقه مورد استفاده قرار می گیرد.

Foundation, Inc 2013) ی را به نمایش کار اینترنت برخی از سیستم های توصیه گر بکار گرفته شده توسط شرکتهای مطرح در حوزه کسب و 3-2جدول

گذاشته است.

42

(Montaner, et al., 2003برخی سیستم های توصیه گر ) 3-2جدول

دامنه منابع نام

ACR News Mobasher et al. 2000 Netnews filtering

Amazon Amazon 2001 E-commerce

Amalthaea Moukas 1997 Web recommender

Anatagonomy Skagami et al. 1997 Personalized newspaper

Beehive Huberman and Kaminsky 1996 Sharing news

Bellcore Video

Recom Hill 1995 Movie recommender

Casmir Berney and Ferneley 1999 Document recommender

CDNow CDnow E-commerce

Fab Balabanovic and Shokam 1997 Web recommender

GroupLens Resnick et al. 1994 Netnews recommender

IfWeb

Minio and Tasso 1996; Asnicar and

Tasso 1997 Web recommender

InfoFinder Krulwich and Burkey 1995, 1996 Information recommender

INFOrmer

Riordan and Sorensen 1995;

Sorensen et al. 1997 Netnews filtering

Krakatoa Chronicle Kamba et al. 1995 Personalized newspaper

LaboUr Schwab et al. 2001 Document recommender

Let’s Browse Lieberman et al. 1999 Web recommender

Letizia Lieberman et al. 1995 Web recommender

LifeStyle Finder Krulwich 1997

Purchase, travel and store

recommender

MovieLens Good et al. 1999 Movie recommender

News Dude Billsus and Pazzani 1999 Netnews recommender

NewsWeeder Lang 1995 Netnews recommender

NewT Sheth and Maes 1993 Netnews filtering

Personal

WebWatcher Mladenic 1996 Web recommender

PSUN Sorensen and McElligot 1995 Netnews recommender

Re:Agent Boone 1998 E-mail filtering

Recommender Basu et al. 1998 Movie recommender

Ringo/FireFly

Shardanand 1994; Shardanand and

Maes 1995 Music recommender

SIFT Netnews Yan and Garcia-Molina 1995 Netnews filtering

SiteIF Stefani and Strappavara 1998 Web recommender

Smart Radio Hayes and Cunningham 1999, 2000 Music lists recommender

Syskill & Webert

Pazzani et al. 1996; Pazzani and

Billsus 1997 Web recommender

Tapestry Goldberg 1992 E-mail filtering

Webmate Chen and Sycara 1998 Web recommender

WebSail Chen et al. 2000 Web search filtering

WebSell Cunningham et al. 2001 Purchase recommender

Websift Cooley 1999 Web recommender

WebWatcher

Armstrong et al. 1995; Joachims et

al. 1997 Web recommender

43

عامل هوشمند توصیه گر -9-5عامل هوشمند توصیه گر مفهومی است که مونتانر و همکارانش در تالش برای بررسی و طبقه بندی تکنیکهای مختلف بکار

اینترنت مطرح کردند. با این کار ادبیات نظری الزم برای بکارگیری سیستم های در فضای سیستم های توصیه گردر رفته زی عاملتوانمند سابرای الگوی پیشنهادی ارایه ادامه این بحث تا قبل از . گردیدتوصیه گر تحت عنوان عامل هوشمند فراهم

(Montaner, Lopez and DeLarosa 2003, 285-330)هوشمند از ترجمه مقاله ایشان آورده شده است. های با مدلسازی عامل تواند می اجتماعی الگوهای زیسا مدل و محتوایی های مدل ساختن، کاربران جیحاترت سازی مدل

آنها هب و رفته بکارمنطقی حجم باالی داده ها در فضای مجازی مدیریتدر کاربرانکمک به برای ابزاری عنوان بههوشمند و زیرسیستم های عامل برنامه نیازمندیهای به ایشده سازی شخصی عامل چنین توسعه نماید. کمکانتخاب های آنها در

نیازمند طراحی عامل هوشمندی هستیم که بتواند با کنار هم قراردادن بنابراین داشت. خواهد بستگینهادینه شده در آن شتمل عامل هوشمند توصیه گر مانتخاب کمک نماید. به کاربران در گر توصیه سیستمزیرسیستم های داخلی خود به عنوان

تحلیل کاربر یک برای عامل ارزیابی یا و توصیه نحوه هنگامیکهتوصیه است. استخراج و پروفایل نگهداری و ایجاد بعدبر دو لپروفای نگهداری و ایجاد گر، توصیه های عامل همه در است. کاربر پروفایل آنها همه در مشترک و کلیدی نکته شود می

اولیه، پروفایلیجاد ا تکنیک پروفایل،کشیدن تصویربه تکنیک: از عبارتندکه هستند مهم طراحی تصمیم پنج نیازمند کاربر بین رابطه 16-2 شکل پروفایل.سازی سازگار تکنیک و پروفایل یادگیری تکنیک کاربر، های عالقمندی از ناشی بازخورد دهد. می نشان کاربر پروفایل نگهداری و تولید در را ها تکنیک

پروفایل نگهداری و توسعه 12-2 شکل

سایر که ازیر گیرد، قرار مدنظر گر توصیه عامل بررسی در باید می که است ای مرحله اولینتصویر سازی پروفایل کاربر

بر واندت می ها تکنیک سایر شد، اتخاذ تصمیم مرحله این تکنیک خصوص در هنگامیکه دارد. بستگی آن به ها تکنیک

44

تا دارد نیاز آورد مفراه را کاربر انتظار مورد نتایج ابتدا از بتواند آنکه برای گر توصیه سیستم همچنین گردد. تعیین آن اساس است. تر صحیح و رت دقیق اولیه پروفایل توسعه برای مناسب تکنیک نیازمند بنابراین بشناسد، را کاربر دارد امکان که آنجایی است. برکار های عالقمندی با مرتبط اطالعات داشتن نیازمند کاربر، پروفایل نگهداری و ایجاد برای گر توصیه سیستم

ایه خروجی ها رایانه اینکه برای کنند. می ارایه خود مورد در زیادی اطالعات کنند می تعامل رایانه با کاربران هنگامیکه ایه سیستم است. ضروری اطالعات حجم این موفق تفسیر نمایند تنظیم کاربران دانش و عادات رفتارها، برای را خود

کاربر های عالقمندی و ترجیحات یادگیری برای را الزم مرتبط بازخوردهای کاربران تعامل تداوم توانند با می گر توصیه یازن بنابراین ندارد. مفهومی و معنا هیچ خود خودی به شده ارایه ضمنی و آشکار های بازخورد معمول طور به کنند. کسب

روفایلپ نمایش نحوه براساس مرتبط اطالعات ساختار و اطالعاتتا است پروفایل یادگیری های تکنیک بکارگیری به گردد. استخراج

مدنظر و مطلوب تصح تا یابد تغییر بایستی کاربر پروفایل بنابراین کند. می تغییر زمان گذشت با کاربران های عالقمندی فراموش و دیدج های عالقمندی با کاربر پروفایل تطبیق برای تکنیکی نیازمند گر توصیه عامل لذا آید. بدست اجرا هنگام در

است. قدیمی موارد کردن ستفادها جدید اقدام یا محصول توصیه استخراج برای آن از شخصی های عامل باشد دسترس در کاربر پروفایل هنگامیکه

هایی داده شامل اطالعاتی چنین کنند. می اتخاذ دسترس در اطالعات اساس بر را ها تصمیم هوشمند های عامل کنند. می فضای در الزم اطالعات که آنجایی از است. وب فضای در دیگر های عامل متفاوت های پروفایل همانند عواملی درباره

برای روشی بنابراین گردد. اتخاذ تصمیم آن اساس بر تا است اطالعات مناسبترین انتخاب اصلی مسأله دارد. وجود وب عبارتند هک شود می استفاده گر توصیه های عامل در کردن فیلتر رویکرد نوع سه بود. خواهد نیاز مورد اطالعات کردن فیلتر

.همکارانه فیلترینگیی و محتواینگ فیلتر شناختی، جمعیت فیلترینگ: از

توصیه استخراج 11-2 شکل

45

دارند ستدو آنرا که افرادی نوع و خاص های آیتم بین رابطه یادگیری برای افراد ویژگیهای از شناختی جمعیت فیلترینگ ها آیتم ویژگی و خاص کاربر یک بین رابطه یادگیری برای ها آیتم محتوای ویژگیهای ازیی محتواینگ فیلتر کند، می استفاده برای ددهن می قرار نظر مد راخاصی های آیتم کهی افراد مجموعهبررسی ازهمکارانه فیلترینگ نهایت در و کند می استفاده

کند. می استفاده ها آیتم و کاربران تمایالت مقایسه منظور به آیتم با کاربر پروفایلهمانندیابی سه هر در) اطالعات فیلترینگ: دهند می شکل را کننده توصیه هوشمند عوامل اصلی، بعد سه پروفایل استخراج دیدگاه از

و حتوا(م براساس فیلترینگ حالت )در آیتم با کاربرهمانندیابی (،همکارانه و محتوا مبنای بر شناختی، جمعیت حالت است. کرده ارایه را بندی گروه از کلی دید 2 شکل (همکارانه حالت کاربر)درهمانندیابی تکنیکهای

کننده توصیه های عامل در ابعاد ابعاد گروه بندی 4-2جدول

توصیه استخراج پروفایل نگهداری و توسعه

اربرک پروفایلسازی تصویرروش

اولیه پروفایلایجاد

لپروفای یادگیری تکنیکهای

ارتباط میزان بازخورد

سازگار سازی پروفایل

اطالعاتینگ فیلتر های روش

آیتم ـ کاربرهمانندیابی پروفایل

کاربر پروفایلهمانندیابی

آن نگهداری و پروفایلایجاد -9-5-1تکنیک : شود گرفته اصلی تصمیم 5 است نیاز پروفایل نگهداری و توسعه برای گردید مطرح قبل بخش در که همانطور

تکنیک و روفایلپ یادگیری تکنیک، کاربر عالقمندی بازخورداولیه، شیوه کسب پروفایلایجاد برای تکنیکیسازی، تصویر .پروفایل تطبیق

کاربر پروفایلسازی تصویر روشهای -9-5-1-1 تصویر بهدر ردهگست و باال توانایی به وه بود کننده توصیه عامل موفقیت در کلیدی ای وظیفه دقیق و صحیح پروفایل ساخت مناسب از میناناط )برای محتوا مبنای برینگ فیلترنوع دو هر برای دقیق های پروفایل دارد. بستگی کاربران فعلی کشیدن

فایل های مشابه هستند( حیاتی هستند.پرو دارای مشابه تجهیزات اینکه از اطمینان )برایهمکارانه و ها( توصیه بودن تاریخچه به انتو می جمله آن از که است گرفته قرار استفاده مورد کاربر پروفایل گذاشتن نمایش به برای متنوعی رویکردهای

، 2معنایی، شبکه همبند شبکه ،1تاییn دنباله، ها ویژگی از اندیس بردار ها، ایمیل بررسی اینترنت، در گذار و گشت، ها خرید ویژگیهای و اه بندی رتبه از ماتریسی زین،یب های شبکه یا تصمیم های درخت عصبی، های شبکه شاملطبقه بندی کننده ها

مختلف یتحلیل های سیستم بوسیلهکه را کاربر تصویر سازی پروفایل تکنیکهای 5-2جدول کرد. اشاره شناختی جمعیت (Montaner, Lopez and DeLarosa 2003) ر گرفته است به نمایش گذاشته است.قرا استفاده مورد

1 N-gram 2 Associative

40

یخویرسازی بر مبنای ( تص1 تار عنوان هب دریافت صندوق های ایمیل محتوای یا و اینترنت در گذار و گشت تاریخچه خرید، ازفهرستی ها سیستم از برخی

فادهاست مورد و بوده معمولبازخورد های تاریخی مرتبط با هر آیتم نگهداری و حفظ همچنین کنند. می نگهداری پروفایل االهایک ازفهرستی سیستممعموال وبکار گرفته شده الکترونیک تجارت در اغلب تاریخی رویکردهای گیرد. می قرار

کند. می نگهداری کاربر پروفایل عنوان بهرا شده داده های رتبه یا شده خریداری روشدر است.بکار رفته (CDNow 2001) و (Amazon 2001) الکترونیک تجارت حوزههای ترین پیشرفته در روش این

نوانع بهرا شده خریداری کاالهای لیست یکحاوی دو لیست استفاده می کند شده طراحی پروفایلاز Webshell مشابهینیز دیگری روش (Cunningham, et al. 2001) را ثبت می کند. جالب غیر موارد دیگرلیست و کاربران برای جالب موارد

میلای هر مورد در کاربرتوضیحی اطالعات و ایمیل کردن دنبال نحوه اساس بر پروفایل آن دربکار رفته و Tapestry در (Goldberg, et al. 1992) می شود. ساخته

40

مختلف های درسیستم کاربر تصویر سازی پروفایل های تکنیک 5-2جدول

رفته بکار تکنیک سیستم

ACR News Frequent itemsets, URL clusters

Amazon Purchase history with ratings

Amalthaea Weighted feature vector

Anatagonomy Weighted feature vector

Beehive Clusters (weighted feature vector)

Bellcore Video Recom User-item ratings matrix

Casmir Weighted feature and document network

CDNow Purchase history with ratings

Fab Weighted feature vector

GroupLens User-item ratings matrix

IfWeb Multivalued weighted attributes, weighted semantic

network

InfoFinder Decision tree

INFOrmer Weighted associative network

Krakatoa Chronicle Weighted feature vector

LaboUr Probabilistic feature vector, boolean feature vector

Let’s Browse Weighted reature vector

Letizia Weighted freature vector

LifeStyle Finder Demographic features

MovieLens Weighted feature vector, inducted rules

News Dude Short-term: weighted, long-term: boolean feature vector

NewsWeeder Weighted feature vector

NewT Weighted feature vector

Personal WebWatcher Probabilistic feature vector

PSUN Weighted n-grams

Re:Agent Weighted feature vector, neural network

Recommender Inducted rules

Ringo/FireFly User-item ratings matrix

SIFT Netnews Boolean feature vector, weighted feature vector, decision

tree

SiteIF Weighted semantic networks

Smart Radio User-item ratings matrix

Syskill & Webert Probabilistic feature vector, boolean feature vector,

decision

tree, weighted feature vector

Tapestry Indexed messages and annotations

Webmate Weighted feature vector

WebSail Boolean feature vector

WebSell Interesting/not interesting products

Websift Inducted rules, patterns, statistics

WebWatcher Boolean feature vector

48

برداری فاصله مدل( 9 کشیده رتصوی به باشد می آنها به شده داده مقدار با مفاهیم یا کلمات معمول طور به که ویژگیها بردار با ها آیتم روش این در

مشخصه برای مقدار وجود دهنده نشان، یک و صفر باشند. 1یک و صفر یا حقیقی اعداد توانند می مقادیر این شوند. می طالعاتا اندیس های تکنیک از استفاده با و داده نشان را ویژگی یک احتمال یا ارتباطمیزان فراوانی، حقیقی عدد و بوده

شوند. می محاسبه

که است صورت این به کلی ایده کند می استفاده چندگانه ویژگی بردار کشیدن تصویر به شیوه از Webmate مثال عنوان به داشته ای فاصله مشابه های بردار مشابه محتوای با اسنادر سای که شود کشیده تصویر به شکلی به ای فاصله بردار در سند یک

یاتعمل از ای مجموعه طریق از و گذاشته نمایش به راکلمه آن وزنآن میزان و کلمه یک ای فاصله بردار دربعدی هر باشند. (Chen and Sycara 1998) شود. می محاسبه آماری

تایی وزنی n( دنباله 9بر اساس PSUNمثال یش گذاشته می شود. به عنوان نما به العضا و ها گره با کلمات بوسیله ها آیتم وزنی، تاییn دنباله در

حرفی پی در پی استخراج nاین پیش فرض که مقادیر قابل توجهی از آیتم گرایش به وقوع همزمان دارند یک سری دامنه دار ه نشان دهنده وقوع همزمان کلمات متفاوت با همدیگر است. سازماندهی می کند کرده و آنها را بر اساس لینک های وزنی ک

(Sorensen and McElligot 1995) بنابراین کلمات در یک ساختار محتوایی بدست آمده به تصویر کشیده می شوند.

( شبکه های معنایی وزنی4 و ومینی است. فراهم کلمات معانی استفاده امکان انسان همانند لذا هستند. کلمات معانی ذخیره به ادرق معنایی شبکه

ی مبنا بر شبکه این سیستم در (Minio and Tasso 1996) ند.ا کرده استفاده مشابهی روش زا ifWeb سیستم در همکارش رد استفانی و همکارش. کند می ارایه کاربر عالقه مورد موضوعات از معمول الگوی از توصیفی معنایی های شبکهمعنا،

کلمه استفاده دوبین گره ها به عنوان رابطه وقوع همزمان کمانبه عنوان کلمه یا مفهوم مورد عالقه و از گره از SiteIFسیستم Stefani and) دهد. می نشان را کاربر رغبت و توجه میزان که اند گذاشته نمایش به را وزنیمی کند هر گره و کمان،

Strappavara 1998) وزنیهمبند های شبکه( 5

یکلمات یا مفاهیم اولیه های واژهو لینک های وزنی است که در آن گره ها ها گره از ای مجموعه برگیرنده در دشبکه های همبن ایه عبارت به را ها واژه این سازماندهی وزنی های لینک از ای مجموعهبه تصویر کشیده و داده نشان رغبت آن به کاربر که

عی نظیر متنو های لینک معنایی های شبکه است. متفاوت معنایی های شبکه باهمبند های شبکه سازد. می برقرار مرتبط فراهم را ها لینک از ای مجموعه کردن جدا و ربط امکان همچنین و مجموعه زیر کالس ارشد، کالس متضاد، مترادف،

تارساخ درضمنی صورت به معانی و داشته وزنی ضلع یک و لینک نوع یک تنها معنایی های شبکه مقابل در اما کندمی (Riordan and Sorensen 1995) است نهفته تحلیل در مرتبط پارامترهای و شبکه

1 Boolean

46

ی کننده هابند طبقه پایه بر های مدل( 6 به گر بندی بقهط ساختار از کنند می استفاده پروفایلتصویرسازی تکنیک عنوان به ها کننده بندی طبقه از که هایی سیستم

ایه شبکه و سازی مرتبطقواعد تصمیم، های درخت عصبی، های شبکه در روش این کنند. می استفاده پروفایل عنوان شود. می استفادهبیزین

ایه شبکه شوند.می طراحی مغز در ها نورون کارکرد مبنای بر و خروجی و ورودی های سلول از ای شبکه عصبی، شبکهدر ندهست کند بسیار آموزش در اما دهد. می پاسخ وقت اسرع در ها درخواست به که کند می ایجاد ای فشرده تصویر عصبی

می لترفی قبلی های پیام مشخصه بردار با قبلی دیده آموزش شبکه اساس بر را ها ایمیل 1گر واکنش های عامل مثال عنوان به (Boone 1998) .کند

اضالع ای مجموعه و ها گره از ای مجموعه برگیرنده در و ستا ها داده بندی طبقه برای دیگر روشی گیری تصمیم درختو اضالع پارامترها درباره سوالها داخلی های گره کند. می وصل هم بهی درخت ساختار یک در را ها گره که است دار جهت هب گذارد می نمایش به را نهایی تصمیم سرشاخه های گره گذارد. می نمایش به را پارامتر مقدارنظیر سوال هر های پاسخ (Krulwich and Burkey 1996) کند. می توصیه تصمیم درخت یک اساس بر راات مستند InfoFinder مثال عنوان صیهتودر هم و کاالها بین ترجیحات الگوهای تحلیل در هم بازارپردازی در زیادی سالهای، عوامل بین ارتباط ایجاد قواعد

رده سازی می تواند مجموعه فش مرتبطقواعد رود. می کار به وی توسط شده انتخاب کاالهای سایر اساس بر مشتری به کاال ثالم بسازد که در تحلیل های سیستمی بهره وری حافظه را در کنار کارایی آن بهبود ببخشد. به عنوان ترجیحیاز داده های

هد.د می نشان صراحت بهرا ها فیلم سایر با شود می خریداری اغلب که خاصی فیلم بین، ارتباط سازی مرتبط قواعد

(Basu, Hirsh and Cohen 1998)

های وابستگی ها کمان و ای گذاره های متغییر ها گره آنها در که هستند داری جهت حلقوی نمودارهایبیزین، های شبکه های گره دارند. بستگی آن به که استی های گره مقادیر از تابعی گره یکمقدار (Jensen 1996) اند کشیده تصویر به را آنها

سریع و کوچک بسیار نهایی مدل گردد. تعیین تواند می گره مشاهده بوسیله مشاهده باکه دهد می نشان را هایی گزاره نهایی (Breese, Heckerman and Kadie 1998) است. دقیق همسایگی نزدیکترین روشاندازه بهضرورتا و بوده

یس( 7 آیتمـ کاربر بندی رتبه ماتر کنند. می فادهاست کاربر پروفایل عنوان بهآیتم ـ کاربر بندی رتبهی ها ماتریس ازهمکارانه سازی فیلتر های سیستم برخی

,𝑢)سلول هر و بوده ها آیتم تاریخی بندی رتبه برگیرنده درآیتم ـ کاربر بندی رتبه ماتریس 𝑖) ارزیابی برگیرنده در ماتریس از تکنیکهای از سیستم این است. بندی رتبه وجود عدم دهنده نشان ماتریس این در خالی جاهای و بوده 𝑖 آیتم درباره 𝑢 کاربر

جمع هم کنار رد را دارد وجود پروفایل کاربر تطبیق های تفکیک در که هایی تحلیل همه اما نکرده استفاده پروفایل یادگیری کند. می

1 Re-Agent

56

شناختی جمعیت ویژگیهای( 8 کاربر پروفایل بنابراین کنند. میایجاد 1سازی کلیشه طریق از را کاربر پروفایل شناختی جمعیتینگ فیلتر های سیستم

یادگیری کتکنی از ها سیستم این از کدام هیچ کشد. می تصویر به را مختلف افرادشناختی جمعیت ویژگیهای ازفهرستی کنند. می جمع هم کنار را سازی کلیشه برای استداللی های تحلیل همه اما نکرده استفاده پروفایل

اولیه پروفایلایجاد -9-5-1-9 بخشی ترضای نتایج ابتدا همان از گر توصیه عاملتا حدی است که کاربر از یادگیریبه معنی اولین ایجاد پروفایل اولیه

ایجاد منظور به، خود تمایالت بیان برای زیاد زمان صرف به زیادی تمایل معمول طور به کاربران هرحال به اما دهد ارایه و توسعه کند تغییر زمان گذشت با کاربران تمایالتاست ممکن اینکه به توجه با همچنین دهد. نمی نشان پروفایل اولیه

طراحی رد شکلم ای جنبه، کاربر پروفایل یادگیری و نگهداری، توسعه دالیل همین به کند. می مشکل را پروفایل نگهداریدر کسب پروفایل کاربر می تواند از ورود دستی اطالعات سازی خودکار میزان .توصیه گر است هوشمندهای عامل توسعه و

گرستم های تحلیلیکار رفته بوسیله سب خودکار تشخیص)کلیشه سازی و یادگیری( تا خودکارتوسط کاربر تا شیوه های نیمه در ...و موضوعات ها، واژه کلید طریق از را خود تمایالت کند می درخواست کاربر از دستیسیستم .را شامل شود گسترده به ها آیتم زمانیکه و کندمی ارایه کاربر مقابل در یفشفا رفتار سیستم است این روش این مزایای از یکی نمایند. ثبت سیستم

ستا این روش این مشکالت از یکی است. گردیده ارایه ها آیتم این چرا بزند حدس تواند می کاربر گردد. می ارایه کاربر تعیین را ودخ تمایالت توانند نمی لزوما افراد که است این دیگر مشکل و بوده کاربر ناحیه از زیادی تالش نیازمندسیستم که

در ادامه برخی از روش های ایجاد پروفایل کاربر باشد. ناشناخته خودشان برای است ممکن آنها تمایالت از برخی زیرا کنند مرور گردیده است:

لی( پروفایل خا1 مثال نوانع به کنند. می شروع را خود کار، خالی پروفایل با و نداده آزار را کاربر، اولیه پروفایل ایجاد با ها سیستم از برخی

(Chen and Sycara 1998)، (Balabanovic and Shoham 1997)و (Cunningham, et al. 2001) هیچدر این روش سیستم خود طتوس سیستم با کاربر تعامل زمان طول درخودکار تشخیص طریق از کاربر پروفایل و نداشته وجود ای اولیه فاز

گردد. می تکمیل

در ایجاد پروفایل اولیه سازی کلیشه( 2 بینی پیش امکان دستیابی به ،کاربران بندی طبقهاز طریق اولیه مدل یک ایجاد که است استوار واقعیت این بر سازی کلیشه

طبقهبا در کلیشه سازی (Kobsa, Koenemann and Pohl 2001) کند می فراهم کاربرانواع مختلف درباره اولیه هایس هر یک از کال در کاربران ویژگیهای و شده ساختهمختلف انکاربر ی ازمدل ،ای کلیشه های توصیف در کاربران بندی

رایانه در سیستم هایکاربران ازی های مدل نگهداری برای سازی کلیشه از استفاده .ه می شوددیکش تصویر بههای کاربران

1 Stereotyping: استدالل اینکه افراد با ویژگیهای خاص ترجیحات خاص خود را دارند

51

بندی طبقه در استفاده مورد داده معمول طور بهدر کلیشه سازی گردید. معرفی Grundy سیستمدر اولین بار توسط ریچ ای های داده آدرس، نام از اعم شخصی های داده نظیر یی بوده و از کاربر خواسته می شود داده هایشناخت جمعیتداده های ...و گیزند سبک از اعم روانشناسی های داده ...جنسیت، سن، نظیر شخصیتی های داده پستی، کد شهر، از اعم جغرافیایی

(Rich 1979) نماید. وارد را برای دسترس در تجاری داده پایگاههای ازدر آن که تاس Life Style Finderدر کرولویچ توسط رفته بکار روش مثال یک

اولیه تیجهن .گردید استفاده کند می بیانرا ایشان ملیت به توجه با افراد تمایالت که شناختی جمعیت های داده استخراج از معمول طور به اینترنت کاربران است. کاربران از شخصی اولیه اطالعات اخذ مشکل از گذر تکنیک این آمده بدست

اسرار فظحیاست س از اطمینان نبود دلیل به عمدتا شکلم این کنند. می پرهیز اینترنتی هایو تعامل با سایت شدن درگیر نند.کمی ارایه نادرستی اطالعات یا و نداده ارایه را الزم اطالعات کاربران معمول طور به باشد. می ها سایت وب توسط فردی

(Krulwich 1997)

آموزشی مجموعه( بکارگیری 3 ود.ش می ارجاع آن به کاربر پروفایل توسعه برای که استقبلی کاربران تعامل های مثال از ای مجموعه آموزشی، مجموعه

مشخص ایه مثال از برخی بندی رتبه برایبر کار ازدرخواست آموزشی، مجموعه بین ارتباط برقراری برای اجرایی روش یک و (Sorensen and McElligot 1995) مثال عنوان به است. کاربر تمایالت به آن ارتباطی بی و ارتباط میزان سنجش برای

(Boone 1998) .است دهش تعیین قبیل از های مثال از ای مجموعه بندی رتبه برای کاربر از سوالدیگر مشابه رویکرد یک کاربر گاه هر مورد دو هردر نشان داده شد(Good, et al. 1999) و (Shardanand 1994) به عنوان مثال در مطالعات

اربرک پروفایل و کرده تحلیل اولیه آموزشی مجموعه با را موجود اطالعات ،سیستم نمود ارایه سایت به را مناسب اطالعات کند. می ایجاد را

که است های مثال بین از انتخاب به مجبور کاربر که است این آن عیب و داشته را کاربر آسان کردن اداره مزیت روش این استفاده روش ینا از که هایی سیستم از برخی هستند. دقیق کمتر نتایج لذا باشند نبوده درستی تصویرگر همواره است ممکن

ACR News (Mobasher, Cooley and Srivastava 2000)، Fire Fly(Shardanand and Maes از: عبارتند کنند می

LaboUr (Schwab, Kobsa and Koychev 2001)و (1995

52

تکنیکهای توسعه پروفایل اولیه سیستم ها 4جدول 6-2جدول

رفته بکار تکنیک سیستم

ACR News Training set

Amalthaea Manual

Amazon Empty

Anatagonomy Empty

Beehive Empty

Bellcore Video Recom Training set

Casmir Unknown

CDNow Empty

Fab Empty

GroupLens Empty

ifWeb Training set, stereotyping

InfoFinder Training set

INFOrmer Training set

Krakatoa Chronicle Empty

LaboUr Training set

Let’s Browse Training set

Letizia Empty

LifeStyle Finder Stereotyping

MovieLens Training set

News Dude Training set

NewsWeeder Training set

NewT Training set

PersonalWebWatcher Manual

PSUN Training set

Re:Agent Manual, training set

Recommender Training set

Ringo/FireFly Training set

SIFT Netnews Training set

SiteIF Empty

Smart Radio Training set

Syskill & Webert Manual, stereotyping

Tapestry Empty

Webmate Empty

WebSail Empty

WebSell Empty

Websift Training set

WebWatcher Manual

پروفایل یادگیری های کنیکت -9-5-1-9 به توانند می ها تکنیک اینساختن پروفایل استفاده می کنند برای آموزشی های مجموعه از پروفایل یادگیری تکنیکهای

باشند. کاربردر تصویر سازی پروفایل نیاز پیش گام یک عنوان

53

دیبن ساختار اطالعات ایجاد منظور به ها داده اولیه تحلیل اول مرحله .وجود دارد ساختاری بدون یادگیری داده هنگامیکه اختن و نمایش آن به صورتگذاری داده برای س اندیس های تکنیک از سادگی به ها سیستم از برخی است. مرتبط و شده

هوش روش عنوان به توانند نمی اطالعاتشده استفاده می کنند اما تکنیکهای اندیس گذاری گذاری س یندکلمات ا شوند. تلقی مصنوعی

مدل بکارگیری برای 2خط بر فاز یک سپس و کاربر رفتار از مدلی یادگیری برای 1خط بر غیر فاز یک از ها سیستم از برخی زبرو و ایجاد برایساده و اولیه رویکردهای از برخط حالت در ها سیستم اکثر هرحال به کنند. می استفاده اجرا زمان در

هردربا دانش درآن که هایی محیط برای خطبر غیر یادگیری های روش کنند. می استفاده توصیه زمان در مدل رسانی در اما اشد.ب میا کار بسیارکند می تغییر کندی سرعت با ،مدل ساخت برای نیاز مورد زمان با مقایسه در کاربران ترجیحات

نیست. مناسب شود انجام تعدد به یا و شده بروز سرعت به بایستی کاربران جیحاترت مدل که هایی محیط استخراج های تکنیک به سپس .نیست ضروری پروفایل یادگیریکه در آنها پردازیم می هایی سیستم به ابتدا بخش این در

بندی هطبق و بندی خوشه پروفایل) یادگیری معمول های تکنیک نهایت در و پرداخته اطالعات مجدد تحلیل برای اطالعات شد. خواهند مرور سازها(

یضرور ( غیر 1 تکنیکهای هب نیازی بنابراین کنند می ذخیره کاربر پروفایل عنوان به مستقیما را آورده بدست اطالعات ها سیستم از برخی

داده توضیح امهاد در ندارد پروفایل یادگیری تکنیکهای به زیادی نیاز کهیادگیری پروفایل ندارند. سه گروه عمده از سیستم ها :است شده

تجارت های سیستم نمونه عنوان به آورند. می بدست داده پایگاه از کاربر پروفایل اطالعات که های سیستم - هب را شده خریداری کاالهای ازفهرستی و کرده استخراج کاالها از داده پایگاه از را خود اطالعات کهالکترونیک

(Cunningham, et al. 2001) و (CDNow 2001)، (Amazon 2001) کنند. می ذخیره پروفایل عنوان

کنند. یم نگهداری پروفایل عنوان به را آیتم کاربر بندی رتبه از ماتریسی که همکارانه فیلترینگ های سیستم -(Shardanand and Maes 1995) و (Resnick, et al. 1994)

های ستمسی. که در دهند نمی تغییر را آنها و کنند می ایجاد سازی کلیشه طریق از اولیه پروفایل که هایی سیستم - (Krulwich 1997) .کاربرد دارد شناختی جمعیت فیلترینگ

د همانن کنیکهایت از استفاده با اطالعاترینگ فیلتروش روی بر ندارند پروفایل یادگیری یکنتک به نیازی که هایی سیستم کنند. می تمرکز پروفایلیابی پروفایل ـ کاربر یا پروفایل ـ

1 Off-line 2 On-line

54

است شده تحلیل های سیستم بوسیله که پروفایل یادگیری تکنیکهای 5جدول 7-2جدول

تکنیک بکار رفته نام سیستم

ACR News Induction rule learning, clustering

Amazon Not necessary

Amalthaea Feature selection (stemming), information indexing (TF-IDF)

Anatagonomy Information indexing (TF-IDF)

Beehive Clustering

Bellcore Video Recom Not necessary

Casmir

Simple positive reinforcement, simple positive reinforcement with

query keyword overriding, positive and negative reinforcement, positive

and negative reinforcement with query keyword overriding

CDNow Not necessary

Fab Information indexing (TF-IDF)

GroupLens Not necessary

ifWeb Feature selection (stop-words, stemming,...)

InfoFinder Feature selection (heuristics), decision tree (ID3)

INFOrmer Feature selection (stop-words, stemming,...)

Krakatoa

Chronicle Information indexing (TF-IDF)

LaboUr Information indexing (Boolean)

Let’s Browse Information indexing (TF-IDF)

Letizia Information indexing (TF-IDF)

LifeStyle

Finder Not necessary

MovieLens Information indexing (TF-IDF), induction rule learning (Ripper)

News Dude Short-term: information indexing (TF-IDF), information indexing

(Boolean)

NewsWeeder Information indexing (TF-IDF), MDL

NewT Feature selection (stop-words, stemming), information indexing (TF-

IDF)

Personal

WebWatcher Information indexing (TF-IDF)

PSUN Feature selection (stemming), n-gram induction

Re:Agent Feature selection (stop-words), information indexing (TF-IDF),

clustering, neural network

Recommender Induction rule learning (Ripper)

Ringo/FireFly Not necessary

SIFT Netnews Information indexing (Boolean), information indexing (TF-IDF)

SiteIF Feature selection (stop-words, stemming,...)

Smart Radio Not necessary

Syskill &

Webert

Feature selection (stop-words), information indexing (Boolean),

information indexing (TF-IDF), decision tree (ID3) Tapestry Not

necessary

Webmate Information indexing (TF-IDF)

WebSail Information indexing (TF-IDF)

WebSell Not necessary

Websift Induction rule learning

WebWatcher Information indexing (TF-IDF), Winnow, WordStat, random

55

یافته ساختار اطالعات استخراج تکنیکهای( 9

نباشند )مانند متن(، برخی از تحلیل های اولیه برای استخراج اطالعات مرتبط مورد نیاز هنگامیکه داده ها حاوی ساختار خواهد بود. به طور معمول این تحلیل در برگیرنده دو گام مهم و اصلی است: انتخاب ویژگی و اندیس گذاری اطالعات.

تکراری ها، هرس کردن، تبدیل اشکال انتخاب ویژگی از طریق رویکردهای مختلف کاهش تعداد کلمات منجمله حذف ((Salton and McGill 1983) مختلف و... قابل حصول است. )مراجعه شود به

اندیس گذاری اطالعات از فراوانی وقوع کلمه برای محاسبه میزان ارتباط بالقوه آیتم استفاده می کند، یکی از تکنیکهای موفق است. در این روش سند به صورت برداری از واژهای های وزن دار به نمایش گذاشته شده و محاسبات TF-IDFو آزمون شده

و در خارج از 1TFوزن ها نشان دهنده مشاهدات تجربی از متن هستند. واژه هایی که با فراوانی باال در سند مشاهده شده سند مرتبط هستند.به احتمال باال با عنوان 2IDFسند کمتر مشاهده می شوند

IDF-IF و روش احتمالی. روش بولین رویکردی ساده بوده و در آن پروفایل به صورت 3دو روش کلی دارد: روش بولینعدم حضور کلمه در متن است به نمایش گذاشته می شود. یا برداری از کلمات با اعداد صفر و یک که نشان دهنده حضور

ابی دقیق بوده و در آن اسناد به جای بررسی شکلی بر اساس احتمال تامین اطالعات روش احتمالی تعمیم تکنیک همانند ی .مورد نیاز رتبه بندی می شوند. شبکه های استنباطی بیزین سودمندی خود را برای محاسبه این احتمالی اثبات کرده اند

( خوشه بندی9خوشه بندی اطالعات مشابه کاربران در گروهها بر اساس داده ها می باشد. سپس این خوشه ها با ،ایده اولیه این تکنیک

آیتم مورد عالقه کاربران است یا نه. مشخص گردداطالعات واقعی کاربر مقایسه می گردد تا ی ار آدرس های اینترنته عنوان بردبر یک فضای چند بعدی ب در اینترنت تراکنش های کاربر ACR Newsبه عنوان مثال در

ه نشان دهنده تراکنش ک یخوشه هایبه ها URLمرجع تصویر می شود. این فضا بر اساس مرجع الگوهای وقوع همزمان های آن راکنشبر اساس تمناسب خوشه ،کاربر به URLمی شود. در نهایت برای توصیه 2های مشابه هستند قسمت بندی

(Mobasher, Cooley and Srivastava 2000) همانند یابی می شوند.تکنیکهای فیلترینگ همکارانه اغلب بر پایه همانند یابی پروفایل کاربر فعلی با پروفایل های مشابه بدست آمده توسط سیستم

در طول تعامل های قبلی با سایر کاربران عمل می کنند.

( طبقه بندی کننده ها4مدل های محاسباتی عمومی برای تخصیص یک طبقه به یک ورودی هستند. ساختن یک سیستم توصیه ده هاکننطبقه بندی

گر که از طبقه بندی گر استفاده می کند به معنی استفاده از اطالعات درباره یک آیتم و پروفایل کاربر به عنوان ورودی و گرها ممکن طبقه بندی به کاربر را به نمایش می گذارد.میزان قوت توصیه یک آیتم است کهداشتن یک طبقه بندی خروجی

1 Term Frequency 2 Inverse Document Frequency 3 Boolean 4 Partitioning

50

است از استراتژی های متنوع یادگیری ماشین اعم از شبکه های عصبی، درخت های تصمیم، قوانین مرتبط سازی )همبندسازی( و شبکه های بیزین استفاده کنند.

می شود. هر الگوی ورودی در شبکه منتشر یادگیری در شبکه های عصبی بوسیله آموزش شبکه با مجموعه داده ها حاصل شده و سلولهای خروجی فعال میزان عالقه کاربر به آنرا به نمایش می گذارد. هنگامیکه خطای کشف می گردد این خطا به عقب منتشر داده می شود تا پارامترهای سلول ها را برای کاهش خطا تنظیم نمایند. بنابراین یادگیری حاصل می شود. به

Jennings and) بکه های عصبی را برای ساختن پروفایل کاربران استفاده کرده اند.ش جنینگز و همکارش ن نمونهعنوا

Higuchi 1993) یادگیری درخت تصمیم روشی برای تخمین توابع هدف گسسته بوده و در آن تابع یادگیری بوسیله درخت های تصمیم به

به نمایش گذاشته شود. if-thenنمایش گذاشته می شود. درخت های یاد گیرنده همچنین می تواند با مجموعه ای از قوانین د که با قسمت بندی بازگشتی به گروهای زیر مجموعه، کالس یادگیرنده های درخت تصمیم، درخت تصمیمی می سازن

و (Krulwich and Burkey 1995) به عنوان مثالهای منبعی از آیتم ها که قابلیت طبقه بندی دارند بدست می آورد. (Quinlan 1983)

بط سازی با استفاده از یادگیری استنباطی یکی از بهترین مثال های طبقه سازها می باشد.روش های کشف قوانین مرت(Mobasher, Cooley and Srivastava 2000) روش در مرحله اول گروه هایی از آیتم هایی که به صورت مکرر و با این

پر تکرار یاد می شود. سپس قوانین آیتم هایمی کند که از این گروهها به عنوان وقوع می یابند ایجاد هم در اکثر تراکنش های ج می کنند. قوانین مرتبط سازمرتبط سازی روابط بین این آیتم ها را بر اساس الگوهای وقوع آنها در تراکنش ها استخرا

کارایی حافظه را همانند خروجی مورد انتظار ایجاد کنند که می تواند ترجیحیتوانند تصویر بسیار فشرده ای از داده های می دنتوصیه گر بهبود بخش سیستم

،Ripper (Cohen 1995)، (Quinlan 1994)های یادگیری استنباطی عبارتند از: برخی مثال ها از تکنیکSlipper(Cohen and Singer 1999) وCN2(Clark and Niblett 1989)

روی مجموعه از داده های یادگیری اجرا شده و ساختارهای گوناگون مدل را از لحاظ رالگوریتم های یادگیری بیزین ببکه حاصل هر آیتم مجموعه ای از آیتم های مادر خواهد داشت که بهترین پیش وابستگی به هر آیتم جستجو می کند در ش

بینی کننده آن می باشد. این مدل می تواند به صورت غیر بر خط ساخته شود لذا برای محیط هایی که دانش ما در خصوص ناسب خواهد بود.ترجیحات کاربران در مقایسه با زمان مورد نیاز برای ساخت مدل آهسته تر تغییر می کند م

بازخورد مرتبط بودن -9-5-1-4

عالقمندی انسان با گذشت زمان تغییر می کند. به عنوان مثال با تولد بچه پدر به دنبال ملزومات نگهداری از نوزاد بوده اما نیازمند توصیه گرکاهش می یابد. بنابراین عامل اقالمبه مرور با گذشت زمان و بزرگ شدن نوزاد، عالقمندی این فرد به این

ین راه برای اکتساب این اطالعات که به آن بازخورد مرتبط بودن وفایل کاربر است. در این بخش چندپر خودکاربروز رسانی مورد بررسی قرار گرفته است. شوداطالق می

50

)آیتم هایی که مورد عالقه کاربر بوده( و نوع بازخورد مرتبط بودن قابل شناسایی است: اطالعات مثبت دوبه طور معمول (Holte and Yan 1996)اطالعات منفی به عنوان نمونه استنباط ویژگیهایی که کاربر به آنها عالقه ای نشان نداده است.

( بدون بازخورد1بلکه به صورت دستی پروفایل کاربر را بروز رسانی می کنند، بنابراین نیازی به بازخورد خودکاربرخی سیستم ها نه به صورت

دن ندارند.مرتبط بو بازخوردمرتبط بودن ندارند. همچنین سیستم هایی که پروفایل کاربر تغییر نمی دهند نیز نیازی به

( بازخورد آشکار9به وعانرت مشخص آیتم هایی را ارزیابی نمایند. این ارزیابی ها در برخی سیستم ها، از کاربران خواسته می شود به صو

دنبال سنجش میزان مرتبط بودن و یا جذاب بودن آیتم برای کاربر می باشد و یا تصور وی از میزان مرتبط بودن و جذاب بودن ، Like/Dislike ،Relevant/Irrelevantآیتم برای دیگران می باشد. این نوع بازخورد غالبا از یکی از سه روش باینری )

Interesting/Not Interesting رتبه بندی و نکته نظرات متنی کاربران حاصل می شود. مشکل اصلی این روش عدم عالقه ،) کاربران در ارایه بازخورد آشکار و مشخص می باشد.

( بازخورد ضمنی9ات اربران را از طریق نظارت پشت پرده ایی اقدامترجیحات ک خودکاربازخورد ضمنی به این معنی است که سیستم به صورت

کاربر استنباط می کند. روشهای معمول کسب بازخورد ضمنی عبارتند از تحلیل موضوعات دنبال شده کاربر، تاریخچه خرید ها، تاریخچه مرور اینترنت، تحلیل رفتار کاربر با ایمیل های دریافتی اعم از حذف ایمیل، پاسخ به ایمیل، ارسال

شناسایی می شوند، متوسط زمان صرف شده کاربر بر روی یک موضوع Spamایمیل به سایرین و ایمیل هایی که به عنوان ها، بزرگ کردن، کوچک کردن Bookmarkخاص در اینترنت، ذخیره یا پرینت متن از اینترنت، اضافه کردن سایت به لیست

رد. اما مشکل اصلی این روش این است که اطالعات جمع آوری شده غالبا و یا حتی تغییر اندازه پنجره مرورگر و... اشاره کا پیش رو ر زیاد و غیر قابل اتکا بوده و هزینه تحلیل و توصیه باالتر می رود. همچنین مشکل حفظ حریم شخصی کاربران

دارد.

(Hybrid( رویکرد ترکیبی)4ای هر کدام نقطه ضعف روش دیگر را کاهش داد، به عنوان نمونه با با استفاده از رویکرد ترکیبی می توان با استفاده از مزای

کاهش می باد و به بهره گیری از بازخورد آشکار بازخوردبکارگیری بازخورد ضمنی میزان تالش مورد نیاز کاربر برای ارایه بدست می آورد. کاربرانسیستم درک صحیح و دقیقی از ترجیحات

زی پروفایلتکنیک های سازگار سا -9-5-1-5در این ردکسیستم های توصیه گر به طور معمول برای مدت طوالنی با کاربران تعامل دارند. بدیهی است که نمی توان فرض

مدت عالقمندی های کاربران تغییر نکند. مشاهدات جمع آوری شده اخیر ناشی از بازخورد مرتبط بودن عالقمندی های قبلی به تصویر می کشد. تکنیکهای متعددی برای سازگار سازی پروفایل وجود دارد که جاری کاربر را بهتر از بازخوردهای

58

پیر شدگی، تابع فراموشی تدریجی و انتخاب طبیعی مثال هایزمان، پنجرهمهمترین آنها عبارتند از روش دستی، استفاده از اکوسیستم عامل ها.

( سازگار سازی دستی پروفایل کاربر1غییر دهند. گر ت، پروفایل خود را در سیستم توصیهکاربران موظف هستند با تغییر عالقمندی های خوددر برخی سیستم ها

این کار را اختصاصی داده و عالقمندی از پروفایل برای ورود یا خارج کردن کاربر زمانی Netnewsبه عنوان مثال در سایت ل دو مشکل اساسی دارد. یکی اینکه نیازمند صرف وقت و به صورت دستی انجام می داد. روش سازگار سازی دستی پروفای

رورتاضتالش زیاد از طرف کاربر بوده و دوم اینکه گاهی اوقات عالقمندی های کاربر برای وی ناشناخته است نمی توانند (Yan and Garcia-Molina 1995) تعیین کننده صحیح عالقمندی های کاربر باشد.

( اضافه کردن اطالعات جدید9با اضافه اربرکرسانی پروفایل ز این روش معمولترین و بیشترین روش مورد استفاده سیستم های فعلی است. ایده کلی برو

روز ببا عالقمندی های جدید کاربرکردن اطالعات بدست آمده جدید از بازخورد مرتبط بودن می باشد. بنابراین پروفایل ود. اما مشکل اصلی این روش این است که عالقمندی های گذشته فراموش نمی شوند.می ش رسانی

یجی9 ( تابع فراموشی تدردر این روش برای هر یک از مشاهدات بر اساس زمان مشاهده وزنی قائل می گردد. به این صورت که تابع فراموشی تدریجی

روفایل کاربر کم می کند. روش معمول فراموشی تدریجی روش با هر بار مشاهده مرتبط از وزن نتایج مشاهدات قبلی در پزمان می باشد. و در آن یادگیری آخرین عالقمندی ها در پروفایل کاربر تنها از آخرین مشاهدات صورت پنجرهاستفاده از

ه واند نقطمی گیرد. همچنین در یک توسعه در این روش داده های قدیمی از یک تاریخ مشخص به قبل که آن تاریخ می ت کاربران باشد حذف می شوند. عالقهمندیهایعطف خاصی در تغییر

( انتخاب طبیعی4این روش بر مبنای الگوریتم ژنتیک توسعه یافته است و در آن عامل های توصیه گر در یک فضای رقابتی اقدام به توصیه ها

در این روش عامل هایی که بهترین توصیه ها را به کاربران خود کرده و اثربخشی آنها سنجیده می شود. طبیعی است که داشته اند می توانند در انتخاب طبیعی با عامل های موفق دیگر ترکیب و تکثیر گردند و در این تکثیر، جهش هایی نیز رخ می دهد که درصورت نتیجه بخش بودن و موفق بودن ترکیب ها و جهش های اتفاقی، عامل های جدید موفق گردیده و قادر

به ادامه بقای خود می گردند. و در غیر اینصورت محکوم به فنا می باشند.

استخراج توصیه -9-5-9عامل هوشمند توصیه گر برای توصیه کاال یا اقدامی به کاربر، نیازمند اتخاذ تصمیم براساس اطالعات در دسترس اعم از

نتخاب مناسب ترین اطالعات برای تصمیم گیری ضروری می و... است. بنابراین ا کاربراناطالعات آیتم ها، پروفایل های باشد. برای این کار یک عامل هوشمند نیازمند سه مشخصه مهم فیلترینگ اطالعات)جمعیت شناختی، محتوا محور و

56

همکارانه(، همانندیابی پروفایل ـ آیتم )در سیستم های محتوا محور( و همانندیابی پروفایل کاربران )در سیستم های مکارانه( است.ه

اطالعاتینگ فیلتر های روش -9-5-9-1سه روش مهم فیلترینگ اطالعات وجود دارند که عبارتند از جمعیت شناختی، محتوا محور و همکارانه که در زیر به صورت

مختصر به هریک پرداخته شده است:

ینگ( 1 جمعیت شناختی فیلتردر این روش از ویژگیهای افراد برای یادگیری رابطه بین یک آیتم و نوع فرد استفاده می شود، یکی از معایب این روش این است که دسته بندی پروفایل های مشابه منجر به نتایج کلی می گردد و نمی تواند تفاوت های فردی را لحاظ کند. و دوم

نیست. اما ترکیب اطالعات جمعیت شناختی با سایر سیستم ها سودمند عمل با تغییر میسر سازگار سازیاینکه امکان کند.می

ینگ محتوا محور9 ( فیلتردر این روش آیتم ها بر اساس ارزیابی های کاربر از آیتم های ارزیابی شده قبلی به وی توصیه می شود. به عبارت دیگر در

است. را به عنوان عالقمندی ارزیابی کرده یتم های با ویژگی های مشابهاین روش آیتم هایی به کاربر توصیه می شود که قبال آیکی از معایب این روش این است که حق انتخاب محدود به گزینه های ارزیابی شده قبلی نمی تواند بهترین توصیف کننده

بیش از حد است به این معنی که تنها آیتم های مشابه آیتم هایی که محدود سازیعالقمندی های کاربر باشد. عیب دوم آن مورد عالقه قبلی کاربر بوده به وی پیشنهاد شده و آیتم های متفاوت در نظر گرفته نمی شود. و عیب سوم دقت پایین توصیه

وجود اطالعات پایین از وی ها به دلیل عدم امکان شناخت همه عالقمندی های کاربران از روی انتخاب آیتم های قبلی و با فیلترینگ همکارانه که در ادامه توضیح داده خواهد شد معایب این روش محتوا محوراست. اما با ترکیب روش فیلترینگ

کمتر می شود.

ینگ همکارانه9 ( فیلترر جدید شابه توصیه به کاربدر این روش افراد با عالقمندی های مشترک همانندیابی شده و بر مبنای انتخاب های قبلی افراد م

پیشنهاد می گردد. در این روش به جای محاسبه تشابه آیتم ها تشابه کاربران بررسی می شود. به عبارت دیگر توصیه ها از از رتبه بندی آیتم ها توسط کاربران مختلف فراهم می شوند. در این مستخرجها و قیاس داده های طریق تحلیل آماری الگو

معمول برای هر کاربر با استفاده از همبستگی بین رتبه بندی های قبلی آنها مجموعه ای از همسایگان نزدیک روش به طور توان به موارد زیر اشاره کرد:ریف می شود. از معایب این روش میآنها تع

عالقمندی کشیدن با توجه به اینکه نیاز است افراد زیادی در رتبه بندی مشارکت داشته، راه ساده ای برای به تصویر - کاربران وجود داشته و الگوریتم قادر به همانند یابی کاربران با عالیق مشترک باشد، مدلسازی آن آسان نیست

با اضافه شدن یک آیتم جدید تا زمانیکه رتبه بندی کاربران در خصوص آن فراهم نگردد راهی برای توصیه وجود ندارد. -

06

رت کم بودن رتبه بندی های کاربران، رتبه بندی قادر به پوشش کل اطالعات با توجه به حجم باالی اطالعات در صو -نبوده و اغلب یافتن همسایگان نزدیک برای هر کاربر برای پوشش همه آیتم ها وجود نخواهد داشت. زیرا همه کاربران

همه آیتم ها را رتبه بندی نمی کنند. خارج است. توصیه ها ضعیف هستند. برای کاربرانی که عالقمندی های آنها از حالت نرمال - هزینه آن باال است کاربرانبه دلیل نیاز به دستیابی به حجم باالی -به دلیل اینکه از اطالعات آیتم ها استفاده نمی شود در صورتیکه کاربر آیتم خاص را رتبه بندی نکرد. فارغ از اینکه آیتم -

کاربران مشابه خود همانندیابی نمی شود. دیگری با مشخصات مشابه را رتبه بندی کرده باشد. بابه دلیل اینکه به کاربر برای قبول یا عدم قبول توصیه معیاری ارایه نمی دهد به عنوان جعبه سیاه تلقی شده و فاقد شفافیت -

کافی محسوب می شود.

ینگ ترکیبی4 ( فیلترفیلترینگ همکارانه و محتوا محور، نقاط ضعف در این روش سعی بر این است با استفاده از مزایای هر کدام از روش های

بکارگیری مجزا و جداگانه آنها پوشش داده شود. به این صورت که پروفایل های کاربران بر مبنای تحلیل محتوا نگهداری ر وشده و در شناخت کاربران با ترجیحات مشابه با همدیگر مقایسه می شوند تا امکان توصیه همزمان همکارانه و محتوا مح

فراهم گردد. کمک هایی که روش ترکیبی برای حل مشکل فیلترینگ محتوا محور انجام می دهند عبارتند از: نقص عدم وجود اطالعات کاربران در خصوص آیتم ها بر طرف می شود. -دی نمشکل عدم وجود توصیه برای آیتم های ناشناخته و نو ظهور را حل می کند زیرا می تواند با استفاده از عالقم -

های افراد مشابه، آیتم ها را فارغ از سودمندی آنها توصیه نمایند.

روش فیلترینگ بر مبنای محتوا فاقد رتبه بندی های کاربران در خصوص آیتم ها است. اما روش همکارانه این - بخش را نیز کامل می کند

دهند عبارتند از: همچنین کمک هایی که روش ترکیبی برای حل مشکل فیلترینگ همکارانه انجام می آیتم های جدید بدون نیاز به اطالعات رتبه بندی کاربران، براساس محتوا قابل توصیه می گردند. -

افراد داری عالقمندی ها متفاوت با نرمال، بدون نیاز به یافتن افراد مشابه می توانند بر اساس محتوای آیتم ها توصیه - دریافت نمایند.

به تعداد باالی کاربران رتبه بندی کننده نیاز ندارد. محورمحتوا در نهایت اینکه روش -

آیتمـ کاربرهمانندیابی پروفایل -9-5-9-9همانند یابی پروفایل کاربر و آیتم ها به صورت معمول در فیلترینگ محتوا محور بکار گرفته می شود. در این روش به صورت

وند. تکنیک های متفاوتی برای همانندیابی پروفایل کاربر با آیتم مستقیم پروفایل کاربر و آیتم های جدید مقایسه می شریق غیر مرتبط از ط بندی آیتم ها به صورت مرتبط/طراحی شده اند. هدف این تکنیک ها اغلب خودکار سازی فرآیند طبقه

01

د بررسی قرار ر اینجا مورو تصاویر آیتم ها می باشد. سیستم هایی که د کاربرانمحاسبه تفاوتهای بین تصاویر پروفایل های گرفته اند عبارتند از همانندیابی ساده کلمات کلیدی، تشابه کسینوسی، نزدیکترین همسایه و طبقه بندی کننده های کالسیک.

یدیهمانندیابی ساده کلمات کل( 1این روش عبارت از شمارش ساده واژه هایی است که به طور مشترک در توصیف آیتم جدید و پروفایل کاربر وجود دارند. این روش در مواجه با مترادف ها و معانی مختلف کلمات دچار مشکل می گردد. یک مثال ساده از این روش در سایت

SiteIF برای بررسی اینکه آیا هر کلمه ای که در تصویر ه کلمات کلیدیهمانندیابی سادبکارگرفته شده که در آن تکنیک ردیده شده است یا نه؟ استفاده گ ذخیرهسازی سند متنی استفاده شده در اسناد مرور شده قبلی وجود داشته و در شبکه معانی

(Stefani and Strappavara 1998) بود.

( تشابه کسینوسی9تکنیک از تحقیقات صورت گرفته برای استخراج اطالعات حاصل شده و از آن برای تصویرسازی ساده پروفایل نیز این

ردار هاباستفاده شده است. در تکنیک تشابه کسینوسی، کسینوس زاویه بین دو بردار کاربر و آیتم محاسبه می شود. اگر سینوسکی منطبق خواهند بود که در ایده آل ترین حالت انطباق میزان با هم با درجه ا بردار هاتشابهی به هم داشته باشند،

به یک می سد. اگر دو بردار کامال غیر مرتبط باشند نسبت به هم قائم بوده و مقدار کسینوس نیز صفر خواهد شد. همچنین توان دوم کسینوس زاویه می تواند برای رتبه بندی آیتم ها بکار رود.

ین همسایه (9 نزدیکتربر مبنای محاسبه فاصله آیتم مورد عالقه با بقیه آیتم ها یا کالسی از آیتم ها در پروفایل کاربر نزدیکترین همسایه تکنیک

است. الگوریتم نزدیکترین همسایه با رتبه بندی همه مثال های مجموعه آموزشی موجود در پروفایل کاربر عمل می کند و حاسبه فاصله م کترین مثال ها تخصیص می دهد. تابعیتم، الگوریتم آنرا به کالس نزدیدر آن برای یادگیری عالقمندی به یک آ

1ر پایه مورداستدالل بمثال ویژه از روش نزدیکترین همسایه می تواند همانند یابی ساده کلمات کلیدی یا مقایسه وزنی باشد.یب گسترده ای یده شده و برای توصیه آیتم جدید ترکدر آن پروفایل کاربر با کلکسیونی از تجربیات قبلی به تصویر کش .است

از معیار های تشابه به آیتم های قبلی قابل بکارگیری است.

( طبقه بندی4م برای هر کاربر مدلی بکار بسازد که آنرا قادر می سازد آیت ،در این تکنیک سیستم تالش می کند بر مبنای ویژگی های آیتم

ا چند طبقه، طبقه بندی کند. در این روش، پروفایل کاربر به صورت طبقه بندی کننده تصویر های را که مشاهد نکرده به دو ی سازی می شود اعم از شبکه عصبی، درخت تصمیم قوانین قیاسی یا شبکه بیزین.

1 Case-Based Reasoning

02

کاربر پروفایلهمانندیابی -9-5-9-9همکارانه افراد دارای عالقمندی های مشترک را همانند یابی کرده و سپس بر این اساس توصیه فیلترینگسیستم های بر مبنای

الزم را انجام می دهند. به طور کلی فرآیند محاسبه توصیه ها بر این مبنا شامل سه مرحله شامل یافتن کاربران مشابه، ایجاد . است همسایگی و محاسبه پیش بینی بر اساس همسایگی انتخاب شده

( یافتن کاربران مشابه1تشابه برای محاسبه فاصله بین تصویر کاربر فعلی و تصویر مجموعه کاربران سنجش های استاندارد معیاردر این مرحله از

در مقیاس .استفاده می شود. تکنیک معمول سنجش تشابه عبارتند از نزدیکترین همسایگی، خوشه بندی و طبقه بندی گرهاای کوچکتر می توان تشابه میزان تشابه کاربران سنجید اما در برنامه های بزرگتر این کار ممکن نبوده و نیازمند پایین و برنامه ه

توان محاسباتی و هزینه کرد بسیار باال می باشد. لذا ممکن است از نمونه گیری آماری برای یافتن زیر مجموعه ای از کاربران این زیر مجموعه استفاده شود. همچنین با توجه به حجم باالی اعضایبه بین تشابه به عنوان نماینده کل اعضا و محاسبه تشا

د.کاهش محاسبات استفاده می شو نتیجتااطالعات کاربران و ویژگیهای آیتم ها از روش مختلفی برای کاهش ابعاد داده ها و ین همسایگی: یز استفاده در همانندیابی پروفایل کاربر ن پروفایل، ـهمانندیابی آیتم الوه برعاین تکنیک تکنیک نزدیکتر

ک آن مجموعه همسایگان نزدی عالقمندیدر اینجا برای پیش بینی میزان عالقه کاربر به یک آیتم از میانگین وزنی .می شود براما یافتن همسایگان نزدیک کاراست اطالعات ترین بروزع یفراهم سازی سر ،آیتم استفاده می شود. مزیت این تکنیک

ابه کسینوسی تش روش های بکار رفته برای یافتن تشابه بین کاربران عبارتند از در میان حجم باالی اطالعات کند می باشد.با استفاده از دو پروفایل، کاربران با سایرین ـدر تشابه کسینوسی مشابه تکنیک بکار رفته در همانندیابی آیتم . و همبستگی

رت رتبه بندی کاربران از آیتم ها در یک مقیاس کمی صو صورتیکهدر نیز تفاده از همبستگیاس بردار باهم مقایسه می شوند.گرفته باشد به راحتی در دسترس است. تکنیک های متداولی که برای سنجش همبستگی استفاده می شود عبارتند از ضریب

ضریب رتبه همبستگی اسپیرمن. و همبستگی پیرسنر این دبر مبنای پذیرش اصل کلیشه سازی انسان ها در برخورد با افراد مختلف پایه ریزی شده است تکنیک خوشه بندی:

تکنیک مدلهای کاربر که به صورت مشخص به تصویر کشیده شده اند می توانند خوشه بندی شوند و در نهایت می توان از محض ایجاد خوشه، توصیه به کاربر متعلق به توصیف های هر یک از خوشه ها استفاده کرد. در تکنیک خوشه بندی به

یه های مختلف توص کاربرانخوشه از طریق میانگین گیری عقاید اعضای خوشه قابل حصول است. روش خوشه بندی برای شخصی سازی شده کمتری ارایه می دهد و در برخی مواقع در مقایسه با الگوریتم نزدیکترین همسایه دقت پایین دارد. اما با

اد خوشه به دلیل اینکه بررسی اطالعات در بین تعداد اندک اعضای خوشه صورت می گیرد کارایی باالتر می رود.ایجفیلترینگ همکارانه می تواند به عنوان یک وظیفه طبقه بندی مطرح شده و در همین حال بخشی از فیلترینگ طبقه بندی:القمندی کاربر به آیتم را بر اساس تشابه کاربران دیگر استنباط باشد در فیلترینگ همکارانه درصدد هستیم ع محتوا محور

آن کاربران و ستونهای آن رتبه سطر هایکنیم. به طور معمول داده های اولیه در قالب یک ماتریس کم داده وجود دارد که س کنند جای خالی در این ماتری بندی های کاربران به آیتم ها هستند. با توجه به اینکه همه افراد آیتم ها را رتبه بندی نمی

03

زیاد می باشد. با استفاده از طبقه بندی می توان این جاهای خالی را در ماتریس پر نمود. بنابراین وظیفه پیش بینی پر کردن هر کاربری یک مدل رتبه بندی گر خواهیم داشت. ازاءفضاهای خالی در ماتریس رتبه بندی هر کاربر خواهد بود. بنابراین به

( ایجاد همسایگی9کلی خیلی شبیه به کاربر ایجاد می کند. به طور کاربرانهنگامیکه سیستم به دنبال کاربران مشابه است، یک همسایگی از

سه نوع تکنیک برای شناسایی همسایگی ها برای انتخاب وجود دارد که عبارتند از تشکیل همسایگی برپایه تکنیک آستانه بهترین همسایگی و تشکیل همسایگی برپایه مرکز ثقل. n برپایه تکنیک تشکیل همسایگیهمبستگی،

همسایه های دارای همبستگی بیش از آستانه مد نظر به عنوان ،تشکیل همسایگی برپایه تکنیک آستانه همبستگیدر اما در ودهمسایگی انتخاب می شوند. انتخاب محدودیت آستانه باال سبب انتخاب همسایگان با همبستگی باال می ش

از کاربران حد باالی همبستگی در دسترس نیست. لذا تعداد همسایگان محدودی انتخاب می شوند که این سبب بسیاری عدم پوشش الزم برای پیش بینی می شود.

تعداد مشخصی همسایگی بر پایه میزان همبستگی آنها بهترین همسایگی، n تکنیک مبنای برتشکیل همسایگی در روش انتخاب تعداد ثابتی از کاربران به عنوان همسایگی مشکل تعداد کاربران انتخابی در روش آستانه همسایگیمی شود. انتخاب

انتخاب وز اما با این حال انتخاب تعداد همسایگی زیاد در نمونه های دارای همبستگی باالیی سبب ایجاد نوی را حل می کند تگی کم سبب پیش بینی ضعیف می گردد.تعداد همسایگی کم در نمونه های دارای همبس

در روش تشکیل همسایگی بر مبنای مرکز ثقل مرحله اول انتخاب نزدیکترین کاربر به کاربر مدنظر و محاسبه مرکز ثقل می باشد، سپس کاربران بر اساس فاصله با مرکز ثقل به عنوان همسایگی شناسایی می شوند. در این روش با افزودن شدن کاربر

شود نزدیکترین همسایگی ها در تشکیل مجموعه همسایگی انجام می یابد. این تکنیک سبب می مجددامحاسبات جدید موثر واقع شوند. لذا برای داده های کم و ناکافی در ماتریس کاربر ـ آیتم ها مناسب است.

( محاسبه پیش بینی بر اساس همسایگی های انتخاب شده9ایگی های کاربران است. به این صورت که پس از انتخاب همسایگی، رتبه بندی های کاربران گام نهایی تولید توصیه از همس

هم ترکیب می شوند. روش های محاسبه پیش بینی از تبه ها به یک توزیع معمول ممکن باهمسایگی پس از مقیاس بندی روصیه بر مبنای ر مبنای قانون ارتباط پذیری، تهمسایگان انتخاب شده عبارتند از توصیه آیتم دارای بیشترین فراوانی، توصیه ب

میانگین وزنی رتبه بندی ها.در توصیه، با بررسی همسایگان انتخاب شده آیتم های دارای بیشترین فراوانی انتخاب شناسایی و آیتم ها بر اساس بیشترین

یه خواهد هنوز توسط کاربر انتخاب نشده توص فراوانی رتبه بندی می گردد. در نهایت هر آیتم که دارای بیشترین فراوانی بوده و شد.

در توصیه بر مبنای قانون ارتباط پذیری از قوانین تولید شده قبلی در بین همسایگی ها برای توصیه استفاده می گردد. با توجه برای آیتم های کافیبه اینکه تعداد همسایگی ها محدود است امکان دارد قوانین به طور مناسبی استخراج نشده و در نتیجه

توصیه شناسایی نگردد. در چنین حالتی می توان سایر آیتم ها را از طریق آیتم های دارای بیشترین فراوانی شناسایی کرد.

04

یش فرض وجود پاین استفاده می شود در این روش وزن از همبستگی به عنواندر توصیه بر مبنای میانگین وزنی رتبه بندی ها .بران رتبه بندی ها را با یک توزیع مشابه انجام می دهنددارد که همه کار

از نظر تکنیک بکار رفته در هر یک انواع سیستم های توصیه گرمقایسه -9-5-9همانطور که قبال ذکر گردید سیستم های توصیه گر از نظر نوع استفاده به چهار دسته سیستم های توصیه وب، سیستم های

دام از این انواع شوند. هر ک یستم های توصیه آیتم و سیستم های توصیه خبر تقسیم بندی میتوصیه تجارت الکترونیک، سو فضایی که در آن توسعه پیدا کرده اند از تکنیک های متنوعی استفاده کرده اند که به صورت اجمال بنا به فراخور استفاده

بررسی می گردد:

سیستم های توصیه وب -9-5-9-1سیستم ها نیازمند تکنیک های اندیس گذاری اطالعات و انتخاب ویژگی برای استخراج اطالعات مرتبط در این نوع، اکثر

روفایل ها ویژگی به تصویر کشیده، پ هایبردار از متن هستند. بنابراین سیستم های توصیه گر وب، پروفایل ها را به صورت و پروفایل ها را با آیتم جدید از طریق تکنیک تشابه کسینوسی یاد گرفتهاز متن IP-IDFرا از طریق انتخاب ویژگی و تکنیک وب محتوای صفحات وب را قبل از توصیه تحلیل می کنند بنابر این از روش توصیه گرهمانند یابی می کنند. سیستم های

ود نتایج ای بهبهای فیلترینگ محتوا محور استفاده می کنند. برخی از سیستم ها نیز از روش های فیلترینگ همکارانه بر جستجو استفاده می کنند.

سیستم های توصیه تجارت الکترونیک -9-5-9-9این سیستم ها نیازی به تکنیک های اندیس گذاری اطالعات و انتخاب ویژگی ها ندارند زیرا منبع اطالعات پایگاه داده

خچه عالقمندی/ عدم عالقه کاالهای خریداری ساختار یافته از کاالها می باشند بنابراین پروفایل کاربر را به صورت تاریشده به تصویر کشیده می شود. در این نوع سیستم ها با گذشت زمان، پروفایل کاربر به شدت بزرگ می شود اما با این حال

ند می خواهبه اینکه ن با توجهسیستم های توصیه گر تجارت الکترونیک عالقه ای به کاهش اندازه پروفایل ندارند، همچنین اطالعاتی از دست بدهند، تکنیک یادگیری پروفایل الزم نیست زیرا که نمی خواهند با بکارگیری تکنیکهای تطبیق اطالعات قدیمی را از دست بدهند. به دلیل بزرگی پروفایل کاربر نیاز به تکنیکهای پیشرفته همانندیابی پروفایل کاربر و آیتم می باشد

ها بستگی دارد. این سیستم ها در کنار تحلیل محتوایی از مزایای فیلترینگ همکارانه نیز بهره و موفقیت توصیه به این تکنیک می برند تا کیفیت توصیه های آنها بهبود یابد.

سیستم های توصیه گر آیتم -9-5-9-9فیلترینگ ها از مزایای به کاربران خود هستند. این سیستم موسیقی و... ،اعم از فیلم این سیستم ها به دنبال توصیه آیتم ها

همکارانه برای بهبود توصیه های خود استفاده می کنند. اغلب سیستم ها، آیتم ها را بر اساس عقاید سایر کاربران توصیه کنند. لذا این سیستم ها پروفایل کاربر را به صورت ماتریس رتبه بندی کاربر آیتم به تصویر می کشند. با بهره گیری از این می

برای پروفایل کاربر نیازی به روش های یادگیری پروفایل نبوده و عامل های توصیه گر، پروفایل های کاربر را با ماتریس

05

بکارگیری تکنیک نزدیکترین همسایگی همانندیابی می کنند. با این حال دریافت بازخوردهای میزان ارتباط برای بهبود . کننددریافت می Like/Dislikeم ها این بازخورد از طریق رتبه بندی یا ماتریس پروفایل بسیار مهم می باشد. لذا همه سیست

سیستم های توصیه گر آیتم همواره اطالعات جدید را به پروفایل اضافه کرده و اطالعات قبلی را فراموش نمی کنند اما به نظر ت.ی های قبلی را فراموش کند نیاز اسمی رسد تکنیک یادگیری که با گذشت زمان پروفایل کاربر را اصالح نموده و عالقمند

سیستم های توصیه گر خبر -9-5-9-4در این نوع سیستم ها تحلیل بین بعدی بکار می رود. همانند سیستم های توصیه گر وب، سیستم های توصیه گر خبر نیازمند

ستم ها هستند. بنابراین این سیانتخاب ویژگی و تکنیکهای اندیس گذاری اطالعات برای استخراج اطالعات مرتبط از متن به تصویر می کشند. به n-gramبرخی ساختارهای پیچیده اعم از شبکه ارتباط پذیری یا پروفایل کاربر را با بردار ویژگی یا

یاد می گیرند. IP-IDFهمین دلیل اکثر این سیستم ها پروفایل کاربر از طریق انتخاب ویژگی و تکنیک

توصیه جوامل هوشمند عاز مدل مفهومی -9-5-4

ه عامل هوشمند و مرور تقسیم بندی انواع سیستم های توصیه گر ب براساس ادبیاتادبیات سیستم های توصیه گر بررسیبا نظر می رسد بتوان در راستای فراهم سازی امکان برخورداری عامل های هوشمند از هوش اجتماعی، مدلی چند عاملی و

ی هوشمند طراحی نمود که در آن هر یک از عامل ها برای حل مساله خود از سیستم و منطق متشکل از عامل ها توصیه جو در مدل و یا حتی توصیه های سایر عامل هامدلی طراحی کرد که براساس آن عاملها از توصیه گر بهره برده و سیستم های

ز ما به طور معمول در برخورد با مسایل استفاده کنند. این روشی است که هر یک اتوصیه های بدست آمده از فضای وب از آن استفاده می نماییم. با این روش قادر هستیم توانایی عامل های هوشمند را برای کار در شرایط عدم مهم زندگی شخصی

12-2ل شک اطمینان افزایش داده و مطابق تعاریف هوش مصنوعی، شیوه تصمیم گیری و رفتار عامل ها را بهبود ببخشیم.ر برای کار دبا استفاده از مدلسازی چند عاملی پیشنهادی پژوهشگر برای ارتقا توانایی عامل های هوشمند مفهومی مدل

در این مدل برای فراهم سازی امکان استفاده از هوش اجتماعی ناشی از شرایط عدم اطمینان را به نمایش گذاشته است.تجربیات سایر عامل های هوشمند، بخش های پروفایل عامل، استخراج توصیه و توسعه و نگهداری پروفایل به مدل اضافه

ناشی از تجربیات قبلی ین امکانات از هوش اجتماعیاشده تا عامل کنار استفاده از امکانات داخلی خود و هوش ناشی از ز هوش اجتماعی، به عامل اجازه استفاده نماید. استفاده از این تکنیک عالوه بر فراهم سازی امکان برخورداری ا عامل ها

دهد از توصیه های عامل های قویتر یا مسن تر که از تجربیات بیشتری برخوردار هستند، استفاده نماید:می

00

توصیه جوعامل هوشمند مدل مفهومی از 12-2شکل

تصمیم گیری در حوزه واردات -9-6وضوع م همواره تصمیم گیری در حوزه واردات به یکی از حوزه های پر اهمیت در اقتصاد ایران تبدیل شده است. به نحوی که

ست. ا قرار گرفتهی علمی و کارشناسی در رسانه های جمعی و مناظره ها بحث و بررسی بسیاری از صاحبنظران اقتصادیرده و این مساله بیش از پیش خود نمایی ک ،در اثر تغییرات ناشی از نرخ ارز و تاثیر تحریم ها بر کشورنیز در چند سال اخیر

توان د کشور را میعینی این توجه ها در سطح مدیریت ارش مصداقتوجه بسیاری از تصمیم گیرندگان را به خود جلب کرد.

00

ومدیریت واردات به صورت مستقیم عبارت بار 3سال اخیر 4در بیانات رهبری به وضوح مشاهده کرد. ایشان تنها در یرشد و ارتقای تولید داخلو سیاستگذاری در این حوزه به نفع بار اهمیت توجه به واردات 18 به تعداد 8-2جدول مطابق

. همچنین از گزارشی که در خصوص نقاط قوت و ضعف دو دولت نهم و دهم در وب سایت رسمی اند گوشزد نموده را)خامنه ای به عنوان یکی از نقاط ضعف این دولت ها اعالم گردیده است. ضعف در مدیریت وارداتایشان منتظر شده،

1362) . واردات در بیانات رهبریلزوم توجه به تعداد تکرار 1-2جدول

تعداد تکرار سال ردیف

1 1931 4

1 1931 6

9 1931 4

4 1933 4

در سطح ملی صورت گرفته است که عبارتند از:تالش های عملی زیادی سال اخیر 4در ،در این راستا

گروه واردکنندگان و نمایندگان شرکتهای خارجی )مجمع واردات(تشکیل -9-6-1

اصناف و بازرگانان وزارت بازرگانی وقت، به عنوان تشکل کشوری و دارای با سازماندهی مرکز 1388در سال این مجمع شخصیت حقوقی مستقل صنفی و غیر سیاسی از تجمع و عضویت وارد کنندگان کاالهای مصرفی و بادوام فاقد نمایندگی

ر ب شکیل گردید.و همچنین نمایندگی های رسمی خدمات پس از فروش دارای مجوز فعالیت از مرکز اصناف و بازرگانان تشامل همکاری با دستگاههای دولتی در تنظیم بازار در راستای سیاستهای کوتاه ، وظایف محوله این تشکلاساس اساسنامه

مدت، میان مدت و بلند مدت، نظارت بر استاندارد کاالهای وارداتی، هماهنگی بین اعضای گروه و نظارت بر چگونگی و توزیع کاال و خدمات، اجرای مصوبات مرکز اصناف، مشارکت و همکاری با اعضای صنف برای رفع مشکالت در تامین

ات زچارچوب قوانین و مقررات مربوطه و عضویت در مجامع قانونی به نمایندگی از اعضا، پیگیری دریافت تسهیالت و امتیاشرکتهای وارد کننده عضو خود را در قالب کمیسیون های برای انجام وظایف محوله،مجمع الزم برای اعضا می باشد.

تخصصی کاال سازماندهی کرده و طی جلسات رسمی دو هفته یکبار کمیسیون ها موارد و مشکالت اعضای خود در امر وسط که تواردات و یا مسایل و مشکالت ارجاعی را بررسی کرده و راهکار خود را در قالب آیین نامه، دستورالعمل و یا بیانیه

آنساله نقش تاثیر گذار 4وره کوتاه مدت در اعضای خود رعایت می شود به اجرا می گذارد. مجموعه اقدامات این تشکل دسیاست ها و خود کنترلی درون صنفی به خوبی نشان داد. و مجمع توانست به سبب تالشهای صورت گرفته همراهی با در را

، ستاد تدابیر ویژه اقتصادی، معاونت پژوهشی 1استگذاری نظیر کمیسیون ماده یکصنفی در اغلب مراجع تصمیم گیری و سی

تجارت، دارایی، بهداشت و درمان، سازمان مرجع رسمی تعیین نرخ تعرفه گمرکی متشکل از نمایندگان وزارتخانه های کشاورزی، صنعت معدن 1

استاندارد و گمرک

08

ظرفیت باالی شرکت ها و تجار فعال در صاحب کرسی گردیده است که این نشان از و... وزارت صنعت، معدن و تجارت (1361)روابط عمومی مجمع عالی واردات است. این حوزه

کاالیی اولویت بندی -9-6-9

در ادامه تالشهای صورت گرفته برای کنترل تقاضای ارز و 1361در سال اولویت 16کاالهای وارداتی به اولویت بندیایده ز اگردید. هدف اطالع رسانی به عنوان متولی صدور مجوز واردات و ثبت سفارش مطرح و سازمان توسعه تجارت از طریق

ه منظور ببعدی مدیریت و کنترل واردات و در فاز بود نترل تخصیص ارز به واردات در شرایط تحریم در فاز اول ک این طرحبه عنوان هدف دوم طرح در رسانه ها مطرح فراهم سازی فرصت کافی برای رشد و توسعه کسب و کار تولید کنندگان داخلی

اجرای این طرح توانست در مدیریت تقاضای ارز در شرایط زمانی خود موثر باشد. (1361)سازمان توسعه تجارت . گردیدالبته این اولویت بندی، بارها دستخوش تغییر شد و صدور بخشنامه های متعدد و پی در پی در همین مسیر، بر سردرگمی

توان به آن وارد بوده که از جمله آنها میجرای طرح نیز ایراد هایی بر از ابتدای ا (1362)آفرین زاد فعاالن اقتصادی افزود. (1361)برخوردار اظهارات محمد حسین برخوردار اشاره کرد:

ابهامات در شیوه و الگوی اجرایی آن می تواند زمینه ساز انحراف های جدی و مخرب از قبیل رانت در ثبت سفارش، اظهار .های غیرواقعی برخی واردکنندگان در پروفرم ها، ثبت سفارش های صوری و غیرواقعی و واردات غیر ضروری گردد

)ایران کد(و خدمات ملی کاال شماره گذاری -9-6-9

هو در راستای شناسنامه دار کردن محصوالت و خدمات تولیدی و وارداتی طراحی گردید تا با استفاد 1388این پروژه در سال د نتولید می شود دریافت نمایز طریق درخت کاالیی منحصر به فردی شماره شناسه معنی داری که ا کاالها و خدماتاز آن

ر خرید، دو دولت بتواند با استفاده از این کد تا با استفاده از آن همه اقشار اعم از مصرف کنندگان، تولید کنندگان، تجار )محمدی سیاستگذاری ها اعم از تعرفه گمرکی و... در شناسایی کاال دچار اشتباه نشوند.تامین مواد، خرید و فروش و

1386) ایران کد فعالیتهای الزم را برای مدیریت است. وب سایت رسمی این پروژه به این شکل توصیف گردیده ایران کد در

فاده در تجارت الکترونیک به طور یکجا ارائه می دهد. به این صورت که اوال اطالعات پایه کاال و خدمات در راستای استبندی یک کاالی جدید را دارا است و به دلیل نوع ساختار آن قادر به توسعه یا جایگزینی کاال در ساختار قابلیت تحلیل و طبقه

وی وصف مشخص ارائه می دهد. سوم اینکه بندی است. دوم اینکه توصیفات اصلی و مبنای کاال را در قالب یک الگطبقه قابلیت تطابق و ایجاد تناظر با دیگر سیستم ها را دارد و به عبارتی بین استانداردهای مختلف در توصیف کاال یک رابطه برقرار

اند ابزار ومی کند و پل ارتباطی آنها است، بنابراین می تواند یک قالب استاندارد ارائه دهد با این توصیف این سیستم می تکارآمدی در اختیار تجارت الکترونیک در کشور باشد. از ایران کد انتظار می رود با ارتباط با شرکتها و درگاه های اینترنتی آنها، به عنوان یک ابزار جستجوی قوی در معرفی و نمایش اطالعات اقالم کاالی در گردش در چرخه کشور عمل نماید.

(1388کز ملی شماره گذاری کاال و خدمات ایران )مر

06

نظارت مردمی )شبنم(بازرسی و شبکه -9-6-4

این پروژه در راستای افزایش اثربخشی فعالیتهای صورت گرفته برای کنترل قاچاق کاال با استفاده از ظرفیت های مردمی در پروژه دالیل راه اندازی و نتایج مورد انتظار را به شرح راه اندازی گردید. وب سایت رسمی این 1366سطح عرضه در سال

(1361)شرکت خدمات انفورماتیک راهبر زیر تشریح کرده است:پدیده قاچاق کاال سالیان متمادی ذهن مسئوالن ارشد اقتصادی را به خود مشغول داشته و عمدتا روشهایی برای کنترل آن

ده است که نه تنها کمکی به حل این معضل نکرده، بلکه فرآیند های واردات کاال را مشکل تر کرده است. استفاده گردیقاچاق کاال به کشور به نوبه خود به صورت زنجیر وار مشکالت دیگری را کلید می زند، به عنوان نمونه، قاچاق کاال باعث

بازار افزایش می یابد. اینکه کاالیی بدون توجه به قوانین حاکم در ورشکستی بنگاه های تولیدی شده و به تبع آن، نرخ بیکاریکشور به فروش برسد، از جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سالمتی، امنیت ملی و فرهنگی زیانبار خواهد بود. از اینرو

اق و رزه توزیع کاالی قاچوزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولی اصلی بخش تجارت و شبکه توزیع کاال، برای مبا جعلی، اقدام به ایجاد سامانه شبکه بازرسی و نظارت مردمی نموده است.

برچسب شبنم دارای یک بارکد دو بعدی منحصر به فرد است که روی هر قلم کاال درج می شود و حاوی اطالعات کامل رد. مردم می توانند برای اطمینان خاطر خودشان هر کاالی درباره کاال بوده و قابلیت استعالم اصالت کاال از سامانه شبنم را دا

دارای بارکد را استعالم نموده و از اصیل بودن آن مطمئن شوند. عالوه بر آن می توانند تخلفات مربوط به کاالهایی که بارکد این د گزارش شود وآن مخدوش است یا بارکد ندارد را گزارش نمایند. در صورتیکه تعداد معینی از تخلفات توسط یک فر

گزارشها با بررسی بازرسان نهادهای نظارتی تایید شود، مورد تشویق قرار خواهد گرفت.نان اطمی، ذاری دولت در کنترل بازار و تسهیل در اجرای آنیاستگامکان سعبارتست از: فراهم سازی اهداف و مزایای طرح

افزایش ،امنیت بازار و جلوگیری از تولید و توزیع کاالی جعلی و قاچاقافزایش ، مردم از نقش موثر دولت در حوزه توزیع کاالمایت از ح، آزمایی اصل بودن کاال در هنگام خرید توسط مردم امکان راستی، اطمینان مردم نسبت به اصالت و کیفیت کاال

شناسایی کاالهای ،ریعتر با متخلفینتر و س استفاده از فناوریهای نوین برای برخورد دقیق، تولید داخل و واردکنندگان قانونی .کلیه کاالهای وارداتی و تولیدات داخل از تولید تا مصرف ، رهگیریغیرمجاز تولید شده یا وارد شده

بررسی نتایج پروژه های اجرا شده -9-6-5کشور برای مدیریت همه این پروژه ها، پروژه هایی مهم تاثیر گذار در سطح ملی بوده و نشان از عظم جدی در مدیریت کالن

شد و توسعه صنعت داخلی است. اما آنچه که از مصاحبه ها و برنامه ریزی های فعلی متولیان سیاستگذاری واردات به نفع رفعلی بر می آید نشان از جایگزینی هدف مدیریت واردات با اهداف سطح پایین تر است که در برخی از موارد نیز در دستیابی

تامین نیاز و را پیچیدهفرآیند ،با دستکاری فرآیند معمول تجارت تنها ایین نیز با مشکل مواجه بوده وبه این اهداف دست پر اظهار د جدی ترین انتقادات به وزیر فعلی صنعت، معدن و تجارت بر می گردد. ایشانبازار را با مشکل مواجه کرده است.

وثر خود برای جلوگیری از قاچاق دست ناموفق ارزیابی کرده و طرح شبنم را در دستیابی به سیاست های منظری شجاعانه آن را ابزاری برای ایجاد فضای رسمی و مناسب برای ورود کاالهای قاچاق معرفی کردند که سبب ایجاد بوروکراسی پیچیده

06

اد در فرآیند واردات ایج به عنوان یکی از مواردی که مشکالت زیادیرا ای گردیده است. همچنین در انتقاد از ایران کد نیز آن سایر در انتقاداتیاظهارات صریح وزیر سبب (1362)نعمت زاده .دادندرا و خبر از جمع آوری هر دو پروژه برشمردهکرده

یابی به دستایرادات اجرایی و عدم موفقیت در قریب به اتفاق منتقدین به وزیر،اما .گردید دستگاههای نظارتی و اجرایی دانستند.فع ایرادات به جای حذف ر رااهداف از پیش تعیین شده را پذیرفته و راهکار

عبارتند از صنعت خودرو و لوازم خانگی. هر دو این صنایع بیشتر به آنها پرداخته شدهصنایع پر چالشی که در سالیان اخیر سرمایه گذاری مشترک با شرکتهای خارجی و همزمان با شرکتهای کرده ای راه اندازی گردیدند. سال پیش، با 46از حدود

اما نتوانستند آنطور که رقبای کره ای آنها رشد کرده و خود را به بازارهای بین المللی مسلط کرده اند موفق باشند و حتی برخی وضعیت فعلی این صنعت را به صورت کلی به تصویر کشیده 6-2جدول از برندهای لوازم خانگی کامال تعطیل گردیدند.

هر یک از صنایع از اهمیت کافی برای پرداختن به آنها برخوردار هستند اما با توجه به تجربه فعالیت پژوهشگر در است. وازم خانگی و با توجه به اینکه این صنعت کمتر دولتی بوده و فرصت مناسبی برای احیای این صنعت از طریق صنعت ل

مکانیزم بازار فراهم است، موضوع بررسی تصمیم گیری در حوزه واردات لوازم خانگی خواهد بود. 32واردات و شیوه تولید داخلی لوازم خانگی در سال آمار مصرف، تولید، 3-2جدول

کاالمصرف

31سال

واردات

31سال

تولید سال

31

سهم

ولیدت

تولید

کامل نوع تولید

ـ %95 2,000,000 100,000 2,100,000 تلویزیون برند های خارجی و داخلی

مونتاژ قطعات وارداتی

ـ %56 1,000,000 800,000 1,800,000 یخچال برند های خارجی و داخلی

مونتاژ قطعات وارداتی

ـ %29 100,000 250,000 350,000 ساید بای ساید برند های خارجی و داخلی

مونتاژ قطعات وارداتی

ی یماشین لباسشو

درب جلو ـ 33% 400,000 800,000 1,200,000

برند های خارجی و داخلی

مونتاژ قطعات وارداتی

ماشین لباسشویی

باال )سطلی(درب ـ 75% 300,000 100,000 400,000

برندهای داخلی

مونتاژ قطعات وارداتی

ـ %17 400,000 1,900,000 2,300,000 جارو برقی برند های خارجی و داخلی

مونتاژ قطعات وارداتی

ـ %5 20,000 400,000 420,000 مایکروفر برند های خارجی و داخلی

مونتاژ قطعات وارداتی

ـ ـ ـ 0 320,000 320,000 ظرفشوییماشین

ـ %7 50,000 500,000 700,000 کولر گازی برند های خارجی و داخلی

مونتاژ قطعات وارداتی

برندهای داخلی تولید کامل %100 %100 1,200,000 0 1,200,000 کولر آبی

برندهای داخلی تولید کامل %90 %90 900,000 100,000 1,000,000 اجاق گاز

برای تصمیم های امروز ساز معیارابزاری آینده نگاری -9-7 به یندهآ مطالعات. است آینده ذاتی های اطمینانی نا با هوشمندانه مواجهه مستلزم ،های فعلی سازی تصمیم یفیتبهبود ک

اندیشه بلندمدت تنها برای هدفگذاری برای افق زمانی دورتر نیست، . است برآمده نیاز این از علم، از ای تازهه حوز عنوان

01

در بلند مدت به دلیل مهمتری انجام کاوشحتی هدف آن تنها یافتن میدانی برای نوآوری و تغییر روال گذشته هم نیست. است. در آینده نگاری می شود و آن شناخت آینده های ممکن و حتی انتخاب میان آنها برای تعیین تکلیف اقدام های امروز

فرض بر این است که آینده ها متعدد هستند و انسانها در انتخاب میان آنها کم و بیش آزادند. آینده لزوما ادامه )تمدید روند( بستگی زیاد به طرح های آینده آنان امروز شانگذشته نیست. زیرا در شکل گیری آن بازیگران بسیاری در کارند که عمل

تیمطلوب وآنها وقوع احتمال ها، نهیگز نیای بررس با و شودی م شروع ندهیآ مختلفی ها نهیگزیی شناسا بای نگار ندهیآ دارد.ی م تیمطلوب و پذیریانکامی ارهایمع براساسیی ها نهیگز انتخاب به نوبت مرحله نیا از بعد. ندی کم مشخص راآنها , 1300 )توفیق .ردیگی م نجاما نهیگز به دنیرسی برا الزم ماتیتصم، حال تیوضع با سهیمقا و انتخاب نیا از پس. رسد86)

گاریآینده نتعریف شود، می شناخته« فورن» اختصاری نام با هک اروپا اتحادیه آینده نگاری ای منطقه توسعهدر برنامه و گردآورنده ادراکات آینده است که چشم اندازی میان مدت تا آینده نگاری فرآیندی سیستماتیک، مشارکتی»: عبارتست از

آنی ط هک است فرآیندیی نگر ندهیآ «سازد.بلندمدت را با هدف اتخاذ تصمیمات روز آمد و بسیج اقدامات مشترک بنا می میتنظ و نیوتد در، دهنده لکشی روهاینکه این شودیمحاصل مدت بلند ندهیآ دهنده لکشی روهاین ازی تر املک کدر ها سرنخایش ی نمبرای فکی وی می کابزارها شاملی نگر ندهیآ. دنشویم گرفته نظر دری ریگ میتصم وی زیر برنامه است،یس اننش ما به را ندهیآی ها فرصت و ازهاینی نگر ندهیآ. با وجود اینکه است ها توسعه و ها انیجری ریگ لکشی ها شاخص و تر، سبمنا، طیشرا راتییتغ مقابل در تا ندی کمک مک آن لیتعد به هکبلی نماید، نم نییتع رای دولت استیس، دهدی م

(1380)کرامت زاده, طباطباییان و ناظمی .باشد تر مقاوم و ر تریپذ انعطاف ورتص بهکه خروجی های رسمی که عبارتند از نمود میتقس دسته دو به توانی م رای نگار ندهیآ تیفعال هری های خروج... و ینترنتیای ها تیسای، ا هینشر مقاالتها، خبرنامه ها، ارگاهک مانندی انتشار وی جیتروی ها تیفعال ای و ها گزارش

ساخت به توانی غیر رسمی میهای خروج نیتر متداول ازی. خروجی های غیر رسمو باشدی م ملموس و مشاهده قابلیز ی و نا منطقه وی ملی ها پروژه و های استراتژ دری نگار ندهیآ جینتا ادغام موجود،ی ها هکشب تیتقو د،یجدی ها هکشب

اظمی )کرامت زاده, طباطباییان و ن .نمود اشارهی اقتصادی ها بنگاهی وهایسنار و هایاستراتژ دری نگار ندهیآ جینتا از استفادها در نظر ب پیش بینی ها فراهم می کنند. آن متعاقبی استهایس وی ها نیب شیپنتایج آینده نگاری غالبا مبنایی برای (1380

نگ هماه، ز روی دوره های طوالنیکتمر، ارتباط )گفت و شنود( شامل توانی منیز را ندیفرآ نیای ایمزاگرفتن موارد فوق (1385)تبرایي, مظفري پور و عطایي .دانست تعهد قانونیو همزبانی و وفاق، شدن

نگاری آیندهفعالیتهای اهداف -9-7-1 متنوع هدافا فیتعر. ردیگ قرار استفاده موردی گوناگون اهدافی برا تواندی م منطقه ای شورک هر تیوضع به بنای نگار ندهیآ هک ارد،د وجود یتهاییمحدود همواره اما باشد، جنس نیا ازیی ها تیفعال نندگانک برگزاری تمام مطلوب تواندی م گسترده و

مورد زمان بودجه، مانندی مواردیتها محدود نیا. نندی کممشخص برای آن اهداف ازی تعداد تعیین به مجبور را مجریاناختاری سی هایتمحدود ،اهداف تا، شودی می سعی نگار ندهیآپروژه هر دربنابراین . هستند... وی انسان منابع اجرا،ی برا ازین

02

ی ها تیفعال اهدافدر یکی از تقسیم بندی ها . دیآ بدست نیبنایبه نقطاجرا به نحوی تعیین گردد تا بهترین مناسب روش وانتشار ، ه سازیکشب ،نولوژی های نوظهورکشناسایی تگذاری، اولویت ،ساخت چشم اندازه دست 0در آینده نگاری

ندهیآ تیعالف اهدافتقسیم بندی دیگری . شده استی بند میتقس ر در مورد آیندهکتف سازی فرهنگو اطالعات و آموزش :(1380)کرامت زاده, طباطباییان و ناظمی بندی کرده است میتقس زیر دسته دو به توانی م رای نگار

ینده نگاریت آیفعال یکاهداف یم بندیتقس 12-2جدول

خاص اهداف عام اهداف

یگذار تیاولو تارتباطا تیتقو وی ساز هکشب

یدیلی کهای نولوژکتیی شناسا ندهیآ مورد در رکتف جادیا

رنوظهو عامی های نولوژکتیی شناسا آموزش

ها قوت و ها ضعفیی شناسا یرسان اطالع

ها فرصت و دهایتهدیی شناسا اجماع جادیا

ها لیپتانسیی شناسا انداز چشم ساخت

ی حت، اهداف از دسته نیا. میهستها آن شاهد شیب و مک ،ینگار ندهیآ برنامه هر در هی هستند کاهداف از دسته آن عام اهداف

در رکتف جادیا مانندی هدف. دنگردی م منتج برنامه آن از ،نشوند رکذ زینی نگار ندهیآی ها تیفعال اهدافه مجموع در اگر. شدنبا تیفعالی رسم اهداف جز هدف، نیا اگری حت. دیآی م دیپدی نگار ندهیآ تیفعال نارک در ناخواه ای خواه، ندهیآ مورد

رکتف از عنو نیا انتشار و گسترش هی کهنگام مسلما. است متفاوت گوناگونی ها تیفعال در فاهدا نیا به ابییدست زانیم باالتر آن هب ابییدست زانیم تبعه ب و شودی م گرفته نظر در آنی برا زینی خاصی ها برنامه باشد، تیفعالی رسم اهداف جز

اهدافی خاص، اهدافی عنی دوم هدست. بود نخواهد آن تحقق عدمی معنا بهی نیز نگار ندهیآ برنامه در آن رکذ عدم اما می رود مثال وانعن به. است هاآن بهبرنامه ژهیو توجه ازمندین تحققبرای و هدشن محققی نگار ندهیآ تیفعال هر در االزامهستند که

. شودی نم قمحقی هدف نیچن زین برنامه انیپا در نباشد،ی نولوژکتی ها تیاولو ازی فهرست افتن، یتیفعالیک هدف چنانچه (1308)اکرمي

در این پژوهش نیز هدف خاص برنامه آینده نگاری تصمیم گیری در حوزه واردات لوازم خانگی به نحوی است که معیار در این فعالیت انتظار می رود برخی از نتایج مناسبی برای تصمیم گیری های فعلی سیاستگذاران این حوزه فراهم آورد.

ها تعمیم داد که این نیز هدف عامی است که از این فعالیت بدست بدست آمده را به تصمیم گیری واردات در همه حوزه خواهد آمد.

فنون بکار رفته در آینده نگاری -9-7-9هر کدام متفاوت بوده و به شرایط و هدف مورد ی اثربخش زانیمبکار می رود. بدیهی است نگاری ندهیآ انجام دری ادیزفنون

گروه رچها دری نگار ندهیآ فنون شده، مطرح نانکی و لزیما توسط هی کبند دسته در انتظار از آینده نگاری بستگی دارد.ی یشناسا بدنبال هک هستندیی ها روش اول، گروه. رندیگی م قرارگذاری تیاولوو خالقانه ،کمی ،موضوعات ییشناسا

بدنبال هک هستندیی ها روش دوم، گروه. شد خواهند داده پوششی نگار ندهیآ ندیفرآ در هک استیی ها حوزه و موضوعات

03

ی نگار ندهیآ ندیفرآ وارد را تیخالق هک ردیگی م بر در رایی ها روش سوم، گروه. باشندی م ندهیآ به گذشتهی روندها میتعم وردمی بند دسته در. رندیگی م قرار استفاده موردی گذار تیاولو منظور به هک هستندیی ها روش چهارم گروه و ندینمای م

: (1380)کرامت زاده, طباطباییان و ناظمی اند شده آورده ریز جدول در هک شده انیب روش دوازده نظر، (1316)کرامت زاده, طباطباییان و ناظمی بندی روش های آینده نگاریطبقه 11-2جدول

فنون گروه

موضوعاتیی شناسا کردیرو

یطیمح شیپو

SWOT لیتحل

موضوعات شیمایپ

کمی ردیکرو

گذشته روندبرداشت از

یساز هیشبهای مدل

زیآم نبوغی نیب شیپ

خالقانه ردیکرو

یدلف

یمغز طوفان

متقابل اثرات لیتحل

سازی ویسنار

گذاری تیاولو کردیرو (یدیلک )وی اتیحی های نولوژکت

ینولوژکت ریمس میترس

تباطات،ار درخت: از عبارتند ندارند قراری بند دسته نیا در اما شوندی م استفادهی نگار ندهیآی ها پروژه در هفنون دیگری ک

رابطه تدرخ و ویسنار ،یدلففن سه ختلفم فنون انیم دری. علمی داستانها و ارگاهک ذهن، نگاشت شناسانه، ختیر لیتحل که به شرح زیر بررسی گردیده اند: هستندی فناورآینده نگاری درفنون نیمؤثرتر

یدلففن -1 مسأله حل خالقانهی ها روش هیپا بر روش نیا. استی فناوری ابیارزی برای تخصصی روش ،یکلی نگاه بای دلف ندیفرا

روش شبخ دو به توان یم رای فناوری ابیارز. دارد کاربرد خاص طور به ها ستمیسی فناور لیتحل در و است شده بنای علم فیعرتی برا توان یم آن از و باشد یم دارا را دسته دو هر اتیخصوصی دلف روش که کرد میتقسی فیکی ها روش وی کمی های راهی لفد مطالعه. کرد استفاده آنی ها شیگرا وی فناوری ابیارز و پیش بینی ای و قیتحق مورد نهیزم کی دیساختار بن و

متخصصان یابیارز و نشیب، مند نظامی روش بای دلف یبررس در. پیش بینی و دیعقای ده شکل نظرات، افتنی یبرا است

خود نظرات شود داده اجازهآنها به تا شود یم ارائه متخصصان به بار چند ای کی یدلف جینتا. گردد یم معلوم شده انتخاب)حسیني, مهدی منوري و نوروززاده . کنند اصالح را آن لزوم صورت در و کرده امتحان متخصصان گرید دیعقا هیسا در را

1384)

رابطه درخت -9 ساختن روشنی برا آن و در است وستهیپ هم به و دهیچیپ درهم ساختاربا استفاده از مسأله به مختص توضیحی روش نیا

کی راتیتأث ازی کالف ای و مختلف شروط شامل ساختارها نیا. دشو یم استفاده دهیچیپ و فاز چندی ساختارهامساله از

04

کشف به قادر موجود روابط کردن مشخص بر عالوه رابطه درخت است داده نشان. باشند یم نظر مورد ای دلخواه حادثه انجام قابل هیاول اطالعات کسبی مبنا گرفتن نظر در بدونی حت روابط نیا کشف و اند دور مانده نظر از که استی روابط انجامی ابستگو و رابطهی ارهایمع از بلندفهرستی به موضوعات از ییبلند باال ستیل کردن مربوط بای بررس نیا انجام. است

ی تورهافاک کهی مسائل در و است ممکن باشد یافته ساختار کامال کهی مسائل در تنها رابطه درخت ساختن یکم. شود یم)حسیني, مهدی منوري و نوروززاده است دشوار اریبسی کاری ساز یکم هستند لیدخ آن دری اقتصاد وی اجتماع متعدد1384).

سازی ویسنار فن -9 خشب بهتند که هریک هس توصیفی های داستان از ای مجموعه. آنها هستند آینده مورد در ردنکرکف برای هایی راه سناریوها

انجام داریم دوست ما هک آنچه از فهرستی سناریوها. نکته قابل توجه در مورد سناریو این است که دارند نظر آینده از خاصیاس ه مبتنی بر احتماالت باشند، براسکبیش از آن ها، داستان این. نیستند شوند، انجام حتما باید نیمک می رکف یا شوند

چند ،پیش بینیاز طریق آینده قطعی کشوند. در این روش، به جای تالش برای تعیین ی نات تدوین میکمقدورات یا ممی ا ها، فاقد محدودیت بوده و هر آینده . این طرحشود میآینده ممکن مدنظر تدوین تعیین چند سناریو برای یا ن کآینده مم

وانندتمی هک است هایی گزینه طیف افزایش و آینده مورد در رکتف گسترش ازی،سناریوس از دفدانند. بنابراین ه ن میکرا مم (1385)تیشه یار :کرد میتقس فاز 0 به توانی م راسازی ویسنار. باشند ما اختیار در

و قابل اندازه گیری. مشخص: بررسی وضعیت و موقعیت بر اساس روش های کمی و کیفی 1 فاز . رندیبگ نظر در را... و اجاتیاحت قات،یتحق جینتا تمام کهی روشه ب ندهیآی وهایسنار: ساخت 2 فاز شد. خواهد بنا ندهیآ در: ساخت تصویر کلی از چیزی که 3 فاز .ویسنار جهینت عنوان: برنامه ریزی اقدامات اجرایی به 4 فاز آنها. دو هر بهبود منظور بهاقدامات برنامه ریزی شده وتصویر آینده نیب کنش برهم: 5 فاز ی. قبل فاز 5 در نظر دیتجد و تکرار: 0 فاز

در پژوهش حاضر نیز با توجه به مطالب مطرح شده فوق از میان روشهای مختلف آینده نگاری رویکرد سناریو سازی برای تخاب انراهم سازی مبنایی در سیاست گذاری مختلف برای فآینده های آینده، به عنوان یکی از روشهای موثر در شناسایی

شده است. آینده،. دشونن ها برنامه ریزی وارد و نگرفته را متدلوژی جای تصوراتو تعصبات ردک دقت باید ،سناریو نویسی هنگام در

ک ی نوانع به آینده به نباید، لذا نیست مستقل آن از و دارد قرار ما حیات امتداد در هک است گذشته و حال به وابسته متغیر یسناریوی. شوند روزب مشخص زمانی های دوره در باید می سناریوها. نگریست تاریخی زمانی خطک ی در ساده پایان

.باشد هداشت وجود هماهنگی آن داخلی دهنده یلکتش عوامل بین و گردیده بنا دقیق تحلیل و تجزیه پایه براست که خوب نارنها کآ چینش از و باشد داشته وجود موضوعک ی به مربوط مختلف سناریوهای میان در نامرئی یهایپیوند ردک تالش باید

های قسمت نبتوا هک ردک کدر توان می را سیستمی تنها. آید پدید است، آتی اوضاع دهنده نشان هک املتصویری ک دیگر،کی

05

انتظار قابلغیر وقایع هک بدهد سازان سناریو به را قدرت این باید ،سازی سناریو. تمرین های نمود پیش بینی را آن ناشناختهوا رکتف هبسناریو سازان را و بزنند نارک را قدیمی های برنامه، سناریوها اگر باالخره و نندک پیش بینی را مختلف شرایط دربرای .است شده ساخته خوبی سناریویامیدوار بود توان می ،کرد ارآنها ک با توان می هک این تصور را ایجاد کنندشته و دا

تحقق این منظور نیاز است تکنیکی کارآمد و سیستمی برای طراحی، توسعه و ارزیابی سناریو ها شناسایی کرد که بتواند (1383)قدیري و انصاري انتظارات مدنظر فوق را برآورده سازد.

سیاست هاکارآمد در ساخت و بررسی تکنیکیمدلسازی سیستم پویا -9-8متدلوژی برای فهم رفتار سیستم پیچیده با ویژگیهای اقتصادی، اجتماعی، فنی و سیاسی پویا است که به نوعی سیستم پویا

و چگونه تاثیر هر یک از دهد با توجه به ساختارها و سیاستهای موجود در سیستم خود آنرا مدل کردهکاربران اجازه می ویایت پتعامالبررسی های مدل را ارزیابی کنند. هدف از رویکرد سیستم پویا تغییرات در روندها و فرآیندها بر خروجی

دیگر به عبارت باشد.سیستم برای ارزیابی و تجزیه و تحلیل اثرات هر یک در بلند مدت می در متغیرهای مختلف موثر است. نمند در بررسی تاثیر متغیر ها بر همدیگر و در کل سیستمروشی تواسیستم پویا

سیستم پویا به دنبال توضیحی درونی برای پدیده ها است، توضیح درونی پدیده ها به معنی شکل گیری پدیده از درون مدل ین نحوه جاد می کند. با تعیاست. نظریه درونزایی، پویایی سیستم را از طریق تعامل متغیرها و عامل های بکار رفته در مدل ای

ر توان الگوهای رفتاری ایجاد شده بوسیله این ساختاساختار بندی مدل و قواعد تعاملی )قواعد تصمیم گیری در سیستم( میو قواعد و نحوه تغییر ممکن در رفتار ناشی از تغییر ساختارها و قواعد را بررسی کرد. البته این به معنی عدم توجه به متغیرهای

ارج از مدل نیست اما بایستی انتخاب مرز مدل به گونه ای باشد که تعداد این متغیرها نسبت به متغیرهای دونی مدل اندک خ (Sterman 2000, 96) باشد تا بتواند پویایی ایجاد پدیده را شبیه سازی و بررسی نمود.

ملیاتی توان قبل از اجرای عپویا و ایجاد تغییرات در هر یک از متغیر ها، میلب سیستم در قاسیستم پویایی های با مطالعه صورت مجازی مورد بررسی قرار داده و میزان تاثیر آنرا بر بهبود عملکرد سیستم بررسی را به در دنیای واقعی، آنتصمیمات

فرایند قدم به قدم 2-2نمودار شود. یستم ساخته میکرد. برای این منظور ابتدا، مرز و محدوده سیستم تعیین شده و مدل س (Sterman 2000, 86) را به تصویر کشیده است:ساخت مدل در سیستم پویا

فرآیند مدلسازی سیستم پویا می توان استنباط کرد، سیستم پویا روشی کمی برای طراحی و آزمون سناریوهای همانطور که از مختلف می باشد. بنابراین سیستم های پویا به عنوان تکنیک سناریوسازی آینده نگارانه در این پژوهش انتخاب شده است.

00

مراحل مدلسازی سیستم پویا2-2نمودار

توصیه جومدلسازی چند عاملی پویا از عامل های هوشمند -9-3در آینده نگاری عالوه بر اینکه آینده مشخص نیست، تاثیر تغییرات احتمالی سیاستهای پیشنهادی بر رفتار مصرف کنندگان

شی از اطمینانی های نا نااجتماعی و پویایی های نیز مشخص نیست. در حالیکه رفتار مصرف کنندگان کامال تحت تاثیر رخ و های پویا با استفاده از متغیرهای ندر شبیه سازی سیستماست. آینده ، اجتماعیمؤلفه های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی

جریان، با تعیین فرمول ریاضی برای هر متغیر و رابطه آنها با همدیگر، پژوهشگر کامال به انتزاع از واقعیت پرداخته و در یافتن رفا تاثیر ص همچنین در سیستم های پویاگردد. دچار مشکل می باشدمتغیرها که مبین رفتار واقعی متغیر در نرخ های تغییر

00

یابی همدیگر و بر کل مدل ارزتنها قادر هستیم تاثیرات پارامترهای بکار رفته در مدل را بر و شودمتغیرها بر هم بررسی میجامعه لامکان ارزیابی تاثیرات پارامترها در سطح یکایک مصرف کنندگان فراهم نیست. در حالیکه پاسخ ک بنابراین کنیم

های ظهوری و رفتارتحت تاثیر پویایی ها بین مصرف کنندگان هم تحت تاثیر پویای هایی بین پارامتر های مدل پویا و هم است. آنها

نها یک ت و بازاریابی این مدل با دو متغیر ورودی تبلیغات دهان به دهانانتشار نوآوری باس را در نظر بگیرید. مدل اولیه بسیاری از محصوالت . اما در واقعیتتوسعه استفاده از نوآوری یا کاال در جامعه تولید می کندشکل Sرشد خروجی و آن

ثیر متغیرهای تاشود. مدل انتشار نوآوری به طور کلی باید قادر به گرفتن تمام و نوآوری های جدید به شکست منجر می .یط مساله وفق داده و شکست ها را قبل از وقوع پیش بینی نمایدتا بتواند خود را با شرا باشد گذار و الگوهای تغییرات آنها

، عواملی نظیر و بازاریابی تبلیغات دهان به دهانعالوه بر مدلی را توسعه داد که ( 1683، هومر )با مدل ساده باس در مقایسهپیگیری ارزیابی یمار، و مطالعات، تغییر در نتایج بپزشکان در میان یادگیریمنحنی کم،پیشرفت تکنولوژیکی درونزا، تجربه

چندین نوآوری های پزشکی اعم از دستگاه های بسیار معرفیدر . این مدل با موفقیت را در نظر می گرفتوری ها ااثر فنبا این حال به دلیل اینکه رفتار واقعی را در سطح (Sterman 2000, 881-882) استفاده گردید. موفق مانند ضربان ساز قلبی

هر یک از مصرف کنندگان بررسی نمی کند نمی تواند در بسیاری از شرایط تجربه نشده پاسخگو باشد. تکنیک شبیه سازی قدرتمندی است که در بسیاری از مسایل واقعی تجاری سالهای یا )عامل بنیان( مدلسازی چند عاملی

ا گیر که به آنهده شده است. در این نوع مدلسازی، سیستم به صورت مجموعه ای از موجودیت های تصمیماخیر به کار برعامل گفته می شود مدل می گردد. هر عاملی به صورت جداگانه موقعیت خود را ارزیابی و بر اساس مجموعه ای از قوانین

(Bonabeau 2002) تصمیم خود را اتخاذ می کنند.ل ها می توانند رفتارهای متفاوتی که مناسب سیستمی که به نمایش می گذارند از خود نشان دهند از جمله تولید، عام

مصرف، فروش. همچنین عامل ها می توانند رشد کرده و با گذشت زمان رفتارهای غیر منتظره و متفاوتی نسبت به گذشته از بیش از اینکه یک تکنولوژی باشد نوعی طرز فکر است که بر اساس آن (عامل بنیان)عاملیخود بروز دهند. مدلسازی چند

ون دسیستم از منظر بخش های تشکیل دهنده آن توصیف می شود. این نوع مدلسازی این اجازه را به پژوهشگر می دهد بین اتار کل سیستم بدست آورد. در با بررسی تعامالت و رفتارهای اجزای آن درک درستی از رف ،سیستم داشتن شناخت از

مدلسازی تعامالت و عملیات همزمان عامل ها در فضای چند عاملی شبیه سازی شده و از آن برای ساخت مجدد و پیش . اهر می گرددظسطح باال از سطوح خرد سیستم کلی و به عبارت دیگر رفتار ای پیچیده استفاده می شودبینی وقوع پدیده

عامل بنیان بر سایر روش های مدلسازی را می توان شامل سه مزیت به تصویر کشیدن پدیده های پدیداری مزایای مدلسازی ، فراهم سازی توصیف طبیعی و واقعی تر از سیستم و انعطاف پذیری دانست. از حوزه های کاربرد آن نیز می توان 1و نوظهور

یریت جریان مشتریان، مدلسازی بازار اعم از بازار سهام و شبیه به مواردی نظیر مدلسازی جریان اعم از تخلیه، ترافیک و مدسازی استراتژیک، مدلسازی سازمان ها اعم از ریسک عملیاتی و طراحی سازمانی و مدلسازی انتشار اعم از انتشار نوآوری

1 Emerging

08

ت. وانین ساده رفتاری اسهور رفتار پیچیده از قظ یو نحوه بکارگیری آن در جامعه اشاره کرد. نکته کلیدی در مدل چند عامل :(Bonabeau 2002) اصولی که در این نوع مدلسازی به آنها تاکید می گردد عبارتند از

کل چیزی بزرگتر از مجموع اعضای آن است، بنابراین حتی در صورتیکه یکایک عامل های مدل عامل بنیان منطقی .1تواند متفاوت باشد در چنین شرایطی رفتار ابتکاری و تصادفی عامل ها به عمل می کنند رفتار کل سیستم می پیچیدگی رفتار کل سیستم می افزاید.

در مدلسازی تاکید می کنند. 1سازان عامل بنیان بر ساده سازی و ساده لوحی به طور معمول مدل .2

توان از طرفی ب یستم پویا و مدلسازی چند عاملبا توجه به موارد فوق می توان ادعا نمود با بکارگیری ترکیبی مدلسازی سی

و ناریو ها س شناساییتاثیر متغیرهای سیستم پویا بر همدیگر را در قالب مدلسازی پویا بررسی نموده و از طرف دیگر با بدست آورد. همچنین سیاست هادر جامعه عامل های هوشمند تصویری واقعی تر از نتایج اجرای اتخاذ سیاستهای مناسب

در دل پویاهای م، نیازی به یافتن نرخ متغیرچند عاملیعامل ها در مدلسازی ترکیبی توجه به بکارگیری با این تصمیم با ریسک عدم تطبیق مدل با واقعیت کاهش می یابد.یستیم به این ترتیب فضای انتزاعی ن

ا در جامعه مجازی ایجاد شده بررسی می شود. در مدل پیشنهادی تاثیر پارامترها بر هم از طریق بررسی نتایج ناشی از آنهفراهم سازی امکان تعامل بین مصرف کنندگان و داخلی کردن پویای با لذا می بینیم که در مدلسازی یک گام به جلو رفته و

ها، نا اطمینانی ها و... فی مابین آنها بررسی واقع گرایانه تری از تاثیر پارامترها حاصل می شود.پیشرفتهای حاصل شده در سیستم های توصیه مل های هوشمند نیز در جهت هوشمند سازی بیشتر عامل ها از در طراحی عا

گر استفاده شده است که این نیز سبب می گردد در آینده نگاری صنعت لوازم خانگی عالوه بر بررسی پویایی های بین وشمند از هوش اجتماعی ناشی از توسعه عامل های متغیرهای مدل پویا و اعمال نتایج مدل پویا در جامعه عامل های ه

مدل نهایی پیشنهادی برای آینده نگاری صنعت لوازم خانگی را به تصویر کشیده است. 3-2نمودار هوشمند استفاده نماییم. قادر به مواجهه با عدم اطمینان ناشی از داده های ناکافی و نادقیق آینده است.مدلی ارایه نماییم که توانسته ایمبه این ترتیب

1 K.I.S.S (Keep it Simple, Stupid)

06

توصیه جومدل چند عاملی پویا از عامل های هوشمند 3-2نمودار

86

سوم فصل .9 خانگی لوازم صنعت نگاری آینده برای دلمو فرمولبندی طراحی

مقدمه

است. انتظار می رود این مدل توصیه جوورد این پژوهش مدلسازی چند عاملی و پویا متشکل از عامل های هوشمند و ادستت بر اس در مواجهه با عدم اطمینان ناشی از داده های آینده نگاری به اثبات برساند. بنابراین نیازرا بتواند توانمندی خود

ی گردددطراحی و فرمولبن ی متشکل از متغیرهای مرتبط با آینده نگاری صنعت لوازم خانگیاساس ادبیات مطرح شده، مدل تهایسیاسنتایج انتظار می رود خروجی های مدل پویا که همچنین تا امکان آینده نگاری صنعت لوازم خانگی میسر گردد.

با توجه به سناریوهای ممکن در مورد آینده، تا هوشمند اعمال و نتایج بررسی گردد ایه آینده نگارانه هستند در جامعه عامل .فصل طراحی و فرمولبندی این مدل استهدف از این های انتخابی معرفی گردند.سیاستها به عنوان سیاستمناسبترین

چارچوب کلی فرآیند مدلسازی، به تصویر کشیده شده اند. 1-3نمودار مراحلی که برای تحقق این هدف دنبال شده اند در ـ تفکر سیستمی و مدلسازی دنیای پیچیده ,Sterman 2000) است الگوی پیشنهادی کتاب معروف پویایی های کسب و کار

مراحل این الگو به منظور ایجاد اطمینان از طی صحیح فرآیند، توضیحی مختصر در مورد انتظارات از در هر یک از .(86 وبه سبب طراحی مدل ترکیبی پویا و عامل بنیان زیر ساختهای الزم برای این مدلسازی همچنین مرحله آورده شده است.

استفاده شده است. Anylogicاز نرم افزار شبیه سازی نیز در انتخاب نرم افزار مناسب ت. نحوه تعامل این دو مد نظر بوده اس از مدلسازی عامل بنیان در کنار سایر روش های مدلسازی بویژه مدلسازی پویا است.نرم افزار پشتیبانی ،انتخاباین دلیل

81

چند عاملی پویا برای آینده نگاری صنعت لوازم خانگی مدل 1-3نمودار

یف -9-1 مرز( )انتخاب مساله تعر به یدهپیچ های مدل دارد. بستگی بپردازیم شهود به آن باره در یمخواه می که واقعیتی سازی ساده شیوه به مدل سودمندی

مدلسازی رد اصلی هنر بنابراین بود. نخواهد آن از شهود و سیستم درک به قادر آن های عامل و اجزا بین روابط پیچیدگی دلیل رایب منطقی چاقویی همانند نیز مدلسازی در مساله تعریف شوند. حذف مدل از باید که است واقعیت از مواردی شناسایی

.کند یم عمل نماید توجیه شکل بهترین به را سیستم واقعی رفتار که ساده مدلی ساخت و اضافی های پیچیدگی حذف(Sterman 2000, 89) خانگی لوازم صنعت ارتقا در ساز آینده مختلف سناریوهای تاثیر بررسی هدف حاضرپژوهش در

لوازم صنعت سازی آینده و مساله ابعاد بررسی در ما که بود خواهد محیطی متغیرهای نوع آن انتخاب مدل مرز لذا است. نماید. یاری خانگی

82

یف -9-1-1 آن چرایی و مساله تعر ختلفم متغیرهای تاثیر بررسی و واقعی محیط زاقیاسی مدلی ساخت ،توصیه جو پویای و بنیان عامل مدل ساخت از دفهفردی با در نظر گرفتن ویژگیهاینیز تصمیمات آنهاکه ی استفرادا از یک هر تصمیمات و فرضی جامعه افراد شرایط روی بر

سیاستها جرایا نتیجه در افراد یکایک های تصمیم برآیند بررسی با تا .ناشی می شوداز شرایط ایجاد شده برای ایشان هر یک ر کاال بتواند پس از تصمیم اختیا هابرای اینکه عامل پذیرد. صورت ساز آینده سیاستهای اتخاذ برای نهایی گیری تصمیم

. همچنین عامل پس از تصمیم اختیار کاال می تواند هستندموفق به خرید کاال شود نیازمند برخورداری از شرایط خرید کاال رید ی خعامل بایستی توانای اوالاز بین گزینه های تولید داخل و کاالی وارداتی یکی را آزادانه انتخاب نماید. به عبارت دیگر

کاال را داشته باشد و سپس از بین گزینه های موجود تصمیم خرید کاالی داخلی را اتخاذ نماید. این تصمیمات تحت تاثیر شرایط ایجاد شده برای عامل با گذشت زمان و تحت تاثیر زمینه های محیطی شامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی،

سط دولت در حوزه های مختلف اعم از نرخ ارز، حقوق و عوارض تکنولوژیکی و کسب و کار و سیاستهای اتخاذ شده توگمرکی، سیاستهای واردات، تولید و صادرات کاال، سیاست های مواجه با قاچاق کاال و تبلیغات و فرهنگ سازی ترجیح

ها بر گذشته تاثیرات سیاست های اتخاذ شده در هر یک این مؤلفه ها، و یا تاثیرات مؤلفه پژوهش هایملی است. در دیگر ایجاد رابطه مؤلفه ها با همپژوهش همدیگر و حتی بر کل سیستم به نوعی بررسی شده است. نوآوری بکار رفته در این

و بررسی تاثیرات آنها بر تصمیم خرید یکایک عامل ها و استنباط موفقیت سیاستگذاری ها از نتایج تصمیمات عامل ها است.

ای کلیدیو متغیره مفاهیم شناسایی -9-1-9بررسی اشاعه و رشد صنعتی در کشور بسته به نوع دیدگاه مورد بررسی متنوع و متفاوت از نظریه های غالب مورد استفاده در

یه های نظر تالش شدهرویکرد انتخابی که همان سیستم های پویا است نیز با توجه به پژوهش در این همدیگر می باشد.ثبات ظیر نظریه هایی ن مله آنها می توان بهجاز که وندبکار گرفته شبررسی و به فراخور مساله در این رویکرد استفاده قابل

تی توسعه تجارت و رقابت درون صنع، امنیت اقتصادی عاملی مهم در رشد پایدار ،اقتصاد کالن مبنای رشد پایدار اقتصادیظریه ن ،توسعه محصول و رشد شرکتهادر منحنی عمر ،در بکارگیری محصول یا تکنولوژی جدید 1انتشاریدل م، بین کشورها

اشاره کرد. هر یک از این نظریه ها به فراخور میزان پویایی های اقتصادیتاثیر متغیرها و در بررسی 2شبازیها و تعادل ن موشکافی الزم در بکارگیری صحیح آنها در محل مورد استفاده توضیح داده شده است.

اولیه فرضهای پیش -9-1-9-1تم واقعی را ها قادر باشد سیس هر تالشی برای مدلسازی در برگیرنده پیش فرضهایی است تا مدلساز براساس این پیش فرض

در ادامه پیش فرض های اولیه پژوهشگر آورده شده است: ساده سازی کرده و به مدل قابل بررسی دست یابد.

1 Diffusion Model 2 John Forbes Nash

83

ازم خانگی تابع موفقیت کاالهای عرضه شده در کسب نرخ ترجیح موفقیت سیاست های آینده ساز دولت در صنعت لو اول:ارتقا صنعت لوازم خانگی تنها در صورت انتخاب سیاست دوم: باال در جلب نظر مشتریان در هنگام خرید کاال است.

عت مورد نبا توجه به نوع صسوم: الزم برای رشد در یک بازه زمانی بلند مدت میسر است. بستر هایصحیح و فراهم سازی ازرگانی گمرکی و سود ب انتخاب و با توجه به اینکه این کاالها ضروری نیستند. صادرات آن آزاد بوده و شامل هیچ گونه تعرفه

هعرض کاالهای انتخاب آزادی این در و داشته را مختلف های گزینه بین از انتخاب حق بایستی عامل: چهارمنمی باشد. واردات میزان :پنجم باشد. نداشته وجود کاال واردات در محدودیتی نبایستیمدت در بلند لذا نماید. انتخاب را داخلی شده

وسعهت در موفق های کشور های تجربه اما است. داخل تولید کاالی مقابل در کاال این تقاضای از تابعینیز خارجی کاالی های شکل به را واردات محدودیتهای مشخصی زمان مدت در توان می که سازد می متبادر ذهن به را نکته این صنعتی

-کاالهای تولید داخل می: ششم .داشت نخواهد وجود داخل تولید میزان بر یمحدودیت است بدیهی نمود. اعمال مختلف

های بین المللی به صورت مونتاژ تا تولید کامل همه محصوالت بکار های داخلی( و برند های محلی )برند تواند تحت برند، به جای اطالق تولید داخل یا وارداتی درصد با توجه به تنوع روشهای تولیدی و تنوع تولید ر محصول انجام پذیرد.رفته د

برای اینکه صنعت کشور در حوزه لوازم خانگی به رشد واقعی رسیده هفتم: داخلی سازی مطرح و مورد بررسی خواهد بود.در این حوزه برسد نیازمند رشد مستمر و پایدار در یک دوره بلند مدت و بتواند مستقال دست به طراحی، تولید و نوآوری

ساله است تا زیر ساختهای الزم برای تعمیق تولید فراهم شده و شهرت و اعتبار کافی نزد مشتریان فراهم گردد. 16حداقل

ثبات اقتصاد کالن مبنای رشد پایدار اقتصادی -9-1-9-9

در تعریف و توصیف یک محیط اقتصاد کالن، بر پنج شاخص نرخ تورم، نرخ ارز، نرخ بهره، وضعیت مالی دولت و وضعیت کید می گردد. در صورتی که کسری بودجه )به صورت نسبی از ( در سطح معقولی باشد و نرخ تورم GDPتراز پرداخت ها تأ

ی و نزدیک به سطح تعادلی و وضعیت نرخ بهره و تراز پرداخت ها مناسب نیز کم و قابل پیش بینی باشد، نرخ واقعی ارز رقابترشد و توسعه باشد، محیط اقتصاد کالن شرایط با ثباتی خواهد داشت، این تصویری است که عموما در کشورهای پیشرفته

ار، سری بودجه فزاینده و ناپایدتورم، ک نوسان دارمشاهده می گردد. در مقابل کشورهای در حال توسعه غالبا با نرخ های باال و (2, 1386)خلیلی عراقی و رمضانپور نوسانات شدید نرخ واقعی ارز و کسری مزمن تراز پرداخت ها مواجه هستند.

انباشت سرمایه وثبات اقتصاد کالن از طریق تاثیر بر انگیزه ثبات اقتصاد کالن مبنای اساسی رشد پایدار اقتصادی است زیرا پس انداز ملی و سرمایه گذاری خصوصی را افزایش داده و با گذاری خصوصی به رشد اقتصادی کمک می نماید.

کرد آزاد رشد پایدار اقتصادی مستلزم کاربه عبارت دیگر تقویت رقابت پذیری صادرات، تراز پرداخت ها را بهبود می بخشد. حیط امن اقتصادی برای تشویق سرمایه گذاری بخش خصوصی بوده و در این ارتباط، ثبات و رقابتی قیمت ها و ایجاد یک م

اقتصاد کالن می تواند نقش بسیار موثری داشته باشد.خلیلی عراقی و رمضانپور در تجزیه و تحلیل اهمیت محیط با ثبات اقتصاد کالن، مدلی مبتنی بر تفسیر درونزای پیشرفت

ه دسته متغیر را شامل می شود: متغیرهای اساسی مدلهای رشد )شامل سرمایه فیزیکی، سرمایه فنی ارایه کرده اند که س، GDPه به بودجنرخ تورم، نسبت کسری انسانی و نیروی انسانی(، شاخص های معرفی بی ثباتی در محیط اقتصاد کالن )

84

عوامل موثر )شامل رشد صادرات نفت، نسبت (، و سایر تغییرات درصدی نرخ واقعی ارز، و انحراف معیار رشد رابطه مبادله ، نسبت سپرده های مدت دار و پس انداز به کل نقدینگی(. GDPکل مخارج عمومی به

، رشد صادرات نفت، GDPبر اساس بررسی های به عمل آمده در این پژوهش نسبت سرمایه گذاری بخش خصوصی به بوده معناداردر ثبات اقتصادی دارای تاثیر مثبت GDPرشد نیروی کار شاغل و نسبت سرمایه گذاری بخش عمومی به

،، تغییرات درصدی نرخ واقعی ارز، انحراف معیار رشد رابطه مبادلهGDPنرخ تورم، نسبت کسری بودجه به است. همچنین د افزایش یک درص ،در متغیرهای کسری بودجه و نرخ تورم به طوریکه نددار بوده اثیر منفی دارای تاکسری بودجه و نرخ تورم

درصد کاهش می دهد. همچنین یک درصد افزایش 23/6واقعی سرانه را حدود GDPدر نرخ تورم به طور متوسط نرخ رشد می دهد.درصد کاهش 8/6سرانه واقعی را حدود GDPدر ضریب نسبت کسری بودجه، نرخ رشد

توجه است قابلاقتصاد یافته های این پژوهش نشان می دهد اثر بازدارندگی بی ثباتی اقتصاد کالن بروی نرخ رشد واقعی بنابراین برای دستیابی به رشد پایدار اقتصادی، ایجاد و حفظ یک محیط با ثبات اقتصاد کالن یک ضرورت اساسی بوده و

ه به تورم شتابان، کسری بودجه و کسری حساب جاری غیر قابل تامین مالی و تغییرات رشد پایدار مستلزم سیاستهایی است کبراساس نتایج مطالعات قبلی صورت گرفته کشورهایی که نرخ تورم و کسری بودجه کمتری همچنین فاحش ارز منجر نگردد.

خلیلی )اند. رشد باالتری را تجربه کرده داشته و همگرایی نرخ موثر واقعی ارز آنها به نرخ تعادلی ارز سریعتر بوده، نرخ (25-23, 1386عراقی و رمضانپور

رشد پایدار عاملی مهم در امنیت اقتصادی -9-1-9-9

و رشد پایدار اقتصادی در کشورهای درحال توسعه ییک محیط امن اقتصادی عامل مهمی در پیشبرد سرمایه گذاری خصوصمحسوب می شود. امنیت اقتصادی را می توان به صورت یک چارچوب نهادی تعریف کرد که اعتماد پس انداز کنندگان و

ت یسرمایه گذران را برانگیخته و امنیت فیزیکی افراد و امنیت حقوقی معامالت را تضمین می نمایند. در مطالعات تجربی امناقتصادی از دوازده متغیر نهادی و بر اساس مجموعه ای از مؤلفه ها و مشخصه های کلیدی محیط سیاسی و اقتصادی

و در بازه زمانی مورد بررسی ،مطالعات بسته به اهمیت هر یک از عوامل در مسئلههر یک از این در .می شود استخراج)خلیلی عراقی و رمضانپور مد نظر بوده اند. امنیت اقتصادی ز عوامل همه و در برخی دیگر تعدادی ا دسترس بودن اطالعات

1386 ,12-13)

یداصتقا تینما یداصتقا تینما

یسایس تابث طس یسارکورب تیفیکیسایس تابث طس یقوقح ما ن تیفیکیسارکورب تیفیک یقوقح ما ن تیفیک یسارکومد هصخشمیسایس ما ن یسارکومد هصخشم

تنوشخ طسیسایس ما ن تنوشخ طس

فارحنا هماع یرا تنا

فارحنا هماع یرا تنا

تابثیسایس تابثیسایس

قوقحیسایس قوقحیسایس

یاهیدازآیندم یاهیدازآ

یندم تیفیکیسارکوروب

تیفیکیسارکوروب

طسداسف طسداسف

قن رطخاهدادرارق قن رطخاهدادرارق

تموکحنوناق تموکحنوناق

گنج رطخیلخاد گنج رطخ

یلخاد تاشقانم طس

یجراخ تاشقانم طس

یجراخ مسیرورت طسیللملا نیب مسیرورت طسیللملا نیب

شنت طسیسایس یاه شنت طسیسایس یاه

امنیت اقتصادیدوازده متغیر نهادی 1-3شکل

85

درون صنعتی بین کشورهاو رقابت تجارت توسعه -9-1-9-4تقسیم می شود. تجارت بین صنعتی به صادرات 2و بین صنعتی 1الملل به دو نوع درون صنعتیدر مبانی نظری، تجارت بین 3یک کشور اطالق می شود. این نوع تجارت بین کشور ها به علت وجود مزیت نسبی متفاوت و واردات گروه های کاالیی

ه به کمی گردد در موجودی عوامل آنها شکل می گیرد. اما تشابه کشورها سبب نوع دیگری از تجارت و بر مبنای تفاوت تواند وارد کننده همان کاالیی باشد که آن را صادر . در این نوع تجارت یک کشور میتجارت درون صنعتی معروف است

سانی ندارند، بنابراین مصرف کنندگان کاال در کند. کاالیی که صادر می شود و کاالیی که وارد می شود خصوصیات یکمیکشورهای مختلف، با سلیقه ها و ترجیحات متفاوت کاالها را به عنوان جانشین یکدیگر در نظر گرفته و آنها را به صورت متفاوت تقاضا می کنند. پدیده تجارت درون صنعت در نتیجه تمایز محصول در بازار رقابت ناقص )رقابت انحصاری( و یا

جویی های ناشی از مقیاس تولید و بیشتر در میان کشورهای توسعه یافته با نسبت عوامل تولید مشابه بروز وجود صرفهکند. همچنین با گذر زمان و با ظهور فناوری های اطالعاتی و ارتباطی و تبدیل دنیا به دهکده جهانی و افزایش درجه باز می

سلیقه های کشورهای مختلف به هم، مبادله کاالهای مشابه اما با خصوصیات بودن اقتصاد و نزدیکتر شدن فرهنگ ها و, 1383)رئیسی اردلی, کلباسی و رئیسی ظاهری و کیفی متفاوت و به عبارتی تجارت درون صنعت افزایش خواهد یافت.

31)

اختیار کاالمدل انتشاری توسعه یافته در اتخاذ تصمیم -9-1-9-5بررسی های صورت گرفته در خصوص پویایی های بازار غالبا به بررسی شیوه نفوذ کاالی جدید در بازار مرتبط می باشد این

معرفی و از آن زمان در مقاالت بعدی 4تحت عنوان مدل انتشاری باس (Bass 1969)توسط فرانک باس 1606مدل در سال مورد ارجاع به این مقاله ثبت شده است. 4036تعداد Google Scholarبه کرات به آن ارجاع شده است به عنوان نمونه در

د استفاده قرار مور این مدل به طور گسترده ای در پیش بینی فروش کاالهای جدید و پیش بینی مقبولیت تکنولوژیهای جدیدسال گذشته علم مدیریت 56مقاله برتر ارجاع شده در طول 16به عنوان یکی از 2664طوریکه در سال ته است. بگرف

مقاله انتخاب شده محسوب و مجددا در دسامبر 16، تنها مقاله بازاریابی حائز رتبه بندی در بین 5انتخاب و با کسب رتبه در مجله علم مدیریت تجدید چاپ شد. 2664

منطقی عقالنی در خصوص چگونگی تعامل اختیار کنندگان فعلی کاال و افراد بالقوه که می توانند کاال را اختیار این مدللد یا بدعت گذاران و مق آوراننوکنند ارایه می کند. فرض اصلی آن این است که اختیار کنندگان کاال می توانند در دو گروه

یار کاالی جدید به نرخ بدعت گذاری اختیار کنندگان و تقلید مقلدان در ها تقسیم بندی شوند و سرعت و مدت زمان اخت اختیار کاال بستگی دارد.

1 Intra Industry Trade 2 Inter Industry Trade 3 Comparative Advantage 4 Bass Diffusion Model

80

اتخاذ تصمیم اختیار کاال، مصرف کنندگان فاقد کاال می توانند یکی از دو حالت افراد مورد کاالی لوازم خانگی نیز در در بگیرند. پویایی بین این دو گروه نیز به این صورت است که با گذشت بالقوه و افرادی که تصمیم به اختیار دارند را به خود

زمان، افراد بالقوه تحت تاثیر میزان اثربخشی تبلیغات و تاثیر افراد بدعت گذار بر افراد مقلد به گروه دارای تصمیم اختیار ر وه باقی می مانند و اگر شرایط اختیاکاال تبدیل می شوند. در این مرحله بنا به ماهیت کاالی لوازم خانگی مدتی در این گر

را داشته باشند و اگر کاال در بازار موجود باشد، کاال را اختیار و در غیر غیره کاال اعم از سرمایه مورد نیاز، درآمد کافی و اینصورت پس از گذشت یک ماه از تصمیم اختیار کاال منصرف شده و به گروه بالقوه می پیوندند.

الوه بر رابطه بین بدعت گذاران و مقلدان عوامل دیگری نظیر میزان اثر بخشی تبلیغات، ویژگیهای مصرف عپژوهش در این به اینصورت نام برد. 1کننده و شرایطی که در آن قرار دارد توجه شده است. لذا می توان از آن به عنوان مدل انتشاری توسعه یافته

کننده دو متغیر حالت شامل افراد بالقوه و افراد دارای تصمیم اختیار، سه تصمیم اختیار کاال توسط مصرف مدلسازیدر که متغیر نرخ شامل نرخ تاثیر گذاری تبلیغات، نرخ تقلید پذیری و نرخ تعداد رابطه بین مصرف کنندگان و یک متغیر زمان برای

قابل ر که به شکل زیاستفاده شده کنترل جابجایی عامل از دارای تصمیم اختیار به حالت قبل در صورت عدم اختیار کاال فهرست بندی است.

توسعه یافتهمتغیرهای تاثیرگذار در تصمیم خرید براساس مدل انتشاری 1-3جدول

تعریف نوع متغیر نام متغیر ردیف

اردبرای اختیار کاال ند عامل نسبت به کاال خنثی بوده و تصمیمی حالت عامل بالقوه 1

نرخ نرخ اثرگذاری تبلیغات 1میزان تاثیر گذاری تبلیغات بر عامل که تابعی از جنسیت )مذکر یا

مونث( و سبک تصمیم گیری )منطقی یا احساسی( است

نرخ تعداد رابطه بین عامل ها 9 تعداد رابطه عامل با دیگر عامل ها که تابعی از جنسیت )مذکر یا مونث(

و نوع اجتماعی)منزوی یا متعادل و یا اجتماعی( است.

نرخ ها عامل نرخ تقلید پذیری 4میزان تقلید پذیری عامل در اتخاذ تصمیم اختیار که تابعی از جنسیت،

نوع اجتماعی و سبک تصمیم گیری است.

کاال دارد عامل تحت تاثیر متغیرهای فوق تصمیم به اختیار حالت عامل مصمم به اختیار کاال 5

ثابت متغیر زمان 6در صورتیکه عامل پس از یک ماه موفق به خرید کاال نشد مجددا به

حالت بالقوه تغییر حالت می دهد.

توسط مصرف کنندگان کاال ترجیحمتغیرهای کلیدی تاثیرگذار در -9-1-9-6مشتریان تنها یک کاال را خریداری نمی کنند مجموعه ای از ویژگیهای آن شرح می دهند. مشتریان همواره یک کاال را با

خریداری می کنند. که این پیشنهاد شامل مجموعه ای از عناصر 2بلکه بسته کاملی از ارزش ها را تحت عنوان پیشنهاد بازار، بسته بندی، قیمت، شرایط اعتباری، تخفیفات قیمت، تبلیغات، 3نظیر کاال، خدمات کاال، خدمات معامله، نام تجاری

حمل و نقل و... می باشد. امروزه خدمات فروش شخصی، در دسترس بودن فروشگاه یا کسب و کار، لیست موجودی،ترکیب و هماهنگی این عناصر مختلف به صورت یک مجموعه مناسب و یکپارچه، به عنوان اولین چالش مدیران ارشد،

1 Extended Bass Diffusion Model 2 Market Offering 3 Brand

80

رایشات مشتری نسبت به کاالهای گوناگونی که از گهمچنین برای توسعه و ایجاد یک موقعیت رقابتی موفق مطرح است.ند )حیدرزاده, ز .باشددر بازار تواند عامل مهمی در تعیین موفقیت شرکتها مینیز کشورهای مختلف در دسترس هستند

(52-51, 1388حسامی و حسنلو در شناسایی ویژگیهای کاالیی تاثیرگذار در ترجیح کاالهای خارجی، عوامل قابلیت اعتماد، شهرت و اعتبار و حیدر زاده

این بررسی .استمصرف کنندگان معرفی نموده بیشترین تاثیر را بر ترجیحو دارای کارکرد کاال را به عنوان عوامل کلیدی ترین در عامل قابلیت اعتماد بیش باال، رز کار، دوام مطلوب و تکنولوژیروشن می سازد متغیرهایی از قبیل دقت در تولید و ط

ر اولویت در عامل شهرت و اعتبا ،تبلیغات باور پذیریتاثیر را دارند. همچنین متغیرهای اعتبار فروشگاه، شهرت نام تجاری و ز از ید بر عملکرد به جای ظاهر کاال نیکاباالتری دارند. به عالوه متغیرهایی چون ضروری بودن در برابر لوکس بودن کاال و ت

(00, 1388)حیدرزاده, زند حسامی و حسنلو جمله متغیرهای با اهمیت در عامل کارکرد کاال می باشند.اال تمرکز کارکرد ک برای کاهش موثرترین شکاف بر عوامل قابلیت اعتماد و نمودهبه شرکت های آلمانی پیشنهاد پژوهشاین

در بهبود طرز عملکرد و دوام کاالهای خود تالش بیشتری صرف کنند. به عالوه در بخش توزیع و و بیشتری داشته باشندضمن مودهندر مقابل به شرکت های ژاپنی توصیه و انتخاب فروشگاه های عرضه کاال سرمایه گذاری و دقت بیشتری نمایند.

ذا انتظار ل قابلیت اعتماد و کارکرد کاال، به عامل شهرت و اعتبار نیز توجه کافی داشته باشند.حفظ برتری خود در عوامل صنعت ازسای آینده سیاستهنیز پیشنهادات مناسب برای شرکتهای ایرانی شناسایی شده و به عنوان پژوهشرود در این می

بکار رود.

همدیگر از فاوتتم ویژگیهای با جامعه افراد -9-1-9-7

بر اساس اطالعات منتشر شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران و نیز نشریات مرکز آمار ایران، کشور ایران دارای درصد می باشد که بازار بالقوه بسیار بزرگی محسوب می شود. 85بیش از باسوادجمعیتی بالغ بر هفتاد میلیون نفر با نرخ

سال دارند(. 46درصد جمعیت ایران سنی زیر 86ان تشکیل می دهند )حدود از سویی بخش عمده جمعیت ایران را جواندرصد آنها جوان بوده و نیز حضور بیش از 06همچنین بیش از چهار و نیم میلیون فارغ التحصیل دانشگاهی که بیش از

0ست. به عالوه ایران حدود پانصد هزار دانشجو، جامعه ایران را به جامع های جوان و دارای سطح سواد باال تبدیل کرده اصهای از شاخ درصد( دارد که همگی 16میلیون کاربر اینترنت داشته و ضریب نفوذ اینترنتی بیش از متوسط جهانی )حدود

06لهای اخیر با روندی افزایشی به رقمی در حدود در سا میزان واردات کاال به ایران نیز مشتری جهانی محسوب می شوند. یده است. میلیارد دالر رس

و به فراخور ویژگیهای متفاوت فردیانتظار می رود هر فردی افراد جامعه تفاوتهای فردی بین و لحاظ با توجه به موارد فوقان در مدل عامل بنی .درخورد با یک مساله مشابه نشان دهد بازخورد های متفاوتی در بآن قرار دارتفاوتهای موقعیتی که در

عامل و شیوه ترغیب وی می بایست این نوع تفاوتها مد نظر قرار گرفته و امکان تصمیم متفاوت هر نیز در تصمیم به خرید یک از عامل ها فراهم گردد.

88

عامل بنیان و پویا در وهله اول درک بازخورد مدلسازیدر آینده نگاری عامل بنیان و پویای صنعت لوازم خانگی، هدف از م سازی امکان تعامل اعضای آن جامعه و در وهله دوم فراهم سازی امکان تغییر عامل ها از طریق فراهسیاستکل جامعه به

ها در یکایک عامل ها و در نتیجه در کل جامعه است به عبارت سیاستها با گذشت زمان و اعمال تاثیرات ناشی از بکارگیری یم گیری های عامل ها هستیم که بخشی از این دیگر در واقع به دنبال درک و استفاده از پویایی ها و تغییرات محیط در تصم

پویایی ها از شرایط محیطی و بخشی از تصمیم گیری های خود عامل ها ناشی می شود. لذا می بایست با گذشت زمان شرایط فردی و محیطی در جامعه تغییر کرده و هر فردی در تصمیمات خرید خود بنا به ویژگیهای فردی جاری و به اقتضای

ین یکایک مصرف کنندگان به ا مدلسازیکه در آن واقع است تصمیم خود را اتخاذ کند، به همین دلیل نیاز است در شرایطی نکته مهم توجه گردیده و مکانیزم مناسبی برای ایجاد پویایی در پارامترهای مرتبط با مصرف کنندگان شناسایی گردد.

نظر قرار گرفته اند در دو نوع ثابت و پویا به شرح زیر فهرست گردیده است. پارامترهایی که در مدل برای ایجاد این تفاوتها مد بدیهی است هر یک از پارامتر ها نیز در قالب چند گزینه تبیین می شوند تا تمایز الزم بین مصرف کنندگان و تصمیم های

ایشان به بهترین شکل ایجاد گردد افراد جامعه با ویژگیهای متفاوت از همدیگر 2-3جدول

نآ گزینه های پارامتر یا دامنه تغییر پارامتر نوع پارامتر

پارامترهای ثابت برای هر عامل، اما

متفاوت بین عامل ها

مذکر و مونث جنسیت

منطقی و احساسی سبک تصمیم گیری

باال، روابط متوسط و منزوی روابط اجتماعی بودن و تاثیر پذیری از سایرین

پارامترهای پویا که با گذشت زمان و

تحت تاثیر متغیرهای محیطی تغییر

می یابند.

بی سواد، باسواد و دانشگاهی سط تحصیالت

فقیر، متوسط و ثروتمند گروه ثروت

1تا 1در بازه بین حساسیت به قیمت

سال 111تا 1در بازه بین سن

ر می یابند، تغیی به اینکه پارامترهای انتخاب شده نماینده ویژگیهایی از عامل ها است که در یک بازه زمانی بلند مدتبا توجه

سالیانه فرض شده است. لذا به ازاء تغییر سال در مدل وضعیت عاملگام های زمانی انتخاب شده در بررسی وضعیت قبلی کسب شده توسط عامل در طول زمان و یا به ارث رسیده از عامل پارامتر با توجه به ویژگیهای محیطی و داشته های

قبلی که جانشین آن شده بررسی گردیده و وضعیت جدید آن بروز می شود.

ید عامل و انتخاب بین کاالی تولید داخل و وارداتیاتخاذ -9-1-9-8 تصمیم خرای قادر به خرید کاال بوده و از طرف دیگر با داشتن های زمینه مؤلفهتحت تاثیر شرایط محیطی و بایستیاز طرفی عامل

حق انتخاب کاالی ساخت داخل را به وارداتی ترجیح دهد. قدرت خرید عامل تحت تاثیر ثروت اولیه و درآمد وی در طول به صورتزمان است. ثروت اولیه عامل ثابت بوده و در هنگام راه اندازی اولیه مدل مطابق الگوی توزیع ثروت در ایران و

تصادفی تعیین می گردد. اما با گذشت زمان و بر اساس درآمدهای اکتسابی عامل ها می توانند گروه در آمدی خود را تغییر پویایی های تصمیم خرید به بررسی توان خرید و متغیرهای مرتبط با تصمیم خرید مربوط بوده مدلسازیدهند. بخش اول

86

خل به خارجی و متغیر های تاثیر گذار در این تصمیم مطرح است که به شکل زیر و در بخش دوم ترجیح کاالی تولید دا فهرست بندی شده است:

، ثروت اولیه عامل و عالقمندی به خرید، میزان اهمیت قیمت در حین خریدشامل الف( متغیرهای مربوط به توان خرید .درآمد وی در طول زمان

سلیقه ها و ترجیحات متفاوت بین شامل داخل در مقایسه با کاالی وارداتی ب( متغیرهای مربوط به انتخاب کاالی تولید، تنوع کیفیتتکنولوژی، طراحی زیبا، ، خصوصیات متفاوت بین کاالها شامل ساخت داخل های برندعامل ها، نرخ ترجیح

و قیمت تمام شده کاالهای عرضه شده.

زمینه ای تاثیر گذار فضای -9-1-9-3تصمیم هر فردی تحت تاثیر محیطی است که در آن واقع شده است، به عبارت دیگر این محیط است که با قراردادن افراد در

ن در بازه کنندگابررسی رفتار خرید مصرف ،پژوهشمد نظر این شرایط مختلف آنها را وادار به اتخاذ تصمیم می کند. مساله های مختلف در سیاستگذاری دولتی، آینده نگاری صنعت گزینه ی شود با بررسی زمانی بلند مدت می باشد و در آن تالش م

لوازم خانگی به شیوه ای تدوین گردد که مصرف کنندگان اقبال بیشتری به کاالی تولید داخل نشان دهند. برای تحقق این ی ارند در نظر گرفته و امکان بررسدر آن قرار د (عامل هامصرف کنندگان )بررسی نیاز است پارامترهای مرتبط با محیطی که

وضعیت این پارامترها با گذشت زمان بررسی شده و رفتارهای ،هاپویایی های آنها در طول زمان فراهم گردد تا با اعمال سیاستمرتبط مصرف کنندگان در محیط هایی که در معرض آن قرار می گیرند مورد مطالعه قرار گیرد. نکته دیگری که می بایست

عمال سیاست های دولتی مد نظر قرار گیرد میزان قابلیت اجرای سیاست با توجه به مقتضیات زمانی و شرایط حاکم بر در احاضر وهش پژجامعه است. بنابراین نیاز است پارامترهای محیطی تاثیر گذار شناسایی و پویایی های آنها بررسی گردد. در

به هاآن تا، آن پارامترهایی که تاثیرتالش در جلوگیری از پیچیدگی مدل ضمناصل ساده سازی مدل و با در نظر گرفتننیز د.نقابل شناسایی است مد نظر قرار گیر صورت ملموس

شارفاولین نکته ای که می باید در سیاستگذاری دولت مد نظر قرار گیرد، فضای اجتماعی حاکم از نظر میزان تحمل .1می توان به سه حالت کلی شامل آرامش و تحمل باالی فشار ناشی از ها است که سیاستگذاریتغییرات در از ناشی

سیاستگذاری، آماده واکنش و تحمل پایین فشار ناشی از سیاستگذاری، عدم تحمل فشار ناشی از سیاستگذاری تقسیم سیاستهای ذپایین تر باشد، دولت مجبور به اتخابندی کرد. بدیهی است هر چه میزان تحمل فشار ناشی از سیاستگذاری

نرم و در بازه زمانی طوالنی مدت خواهد بود تا عالوه بر کاهش مقاومت در برابر تغییر، ثبات نسبی مورد نیاز برای رشد صنعتی را فراهم آورد.

از حالت ایده آل به بدترین حالت به چهار دفضای اقتصادی حاکم بر جامعه از بعد میزان رونق و میزان تورم می توان .2. بدیهی است در شرایط رونق به دلیل درآمد مناسب دردگق، تورم باال، رکود و رکود تورمی تقسیم بندی حالت رون

مصرف کنندگان و امید بهبود بیشتر درآمدی پیش بینی می شود، عامل انگیزه باالتری برای جایگزینی کاالی با تکنولوژی یشتری به خرید کاالهای لوکس از خود نشان می دهد اما پایین یا با عمر باالی خود با محصول جدید داشته و تمایل ب

66

در بدترین حالت ممکن است علیرغم از کار افتادن دستگاه تالش نماید مدتی این خرید را به تاخیر بیندازد یا اینکه امکان خرید از وی سلب شود.

هدف از آینده نگاری تدوین سیاستهای بلند مدت و تالش همه جانبه برای تحقق آن ها است تا در سایه این سیاست ها .3ی در نسبثبات زیرساخت های الزم برای توسعه فراهم آمده و نتایج مدنظر حاصل گردد. لذا نیاز است با گذشت زمان

به دلیل عمر محدود دولت ها که در بهترین ف این واقعیت بر خالتجربه نشان داده اما ، فراهم گرددیاست دولتی سرای خود را مدیون این گاهدید مخالف سیاست های قبلی و سال تجاوز نمی کند، غالبا دولت های ج 8حالت از سال تجاوز نمی کند. 8ین حالت از ها می دانند. در چنین فضایی عمر سیاست ها نیز در بهتر مخالفت

ذار در گرجی نیز یکی از پارامترهای تاثیردولت از لحاظ کیفیت و میزان تعامل با کشورهای خا فضای سیاست خارجی .4رشد صنعت کشور در حوزه لوازم خانگی است زیر از یک طرف سبب تعامل با سایر کشورها در بکارگیری تکنولوژی

و سطح لمللی را فراهم کرده های روز در محصوالت شده و از طرف دیگر فرصت های سرمایه گذاری شرکتهای بین اای اخیر ناشی از تحریم های جاری خود باال می برد. تجربه سال هچانه زنی تجار و صنعتگران داخلی را در روابط ت

ه آن و بررسی بتحمیلی به صنعت کشور و تاثیرات ناشی از آن نیز نشان دهنده اهمیت باالی این پارامتر بوده و لزوم توجه را گوشزد می کند. لسازیمدتاثیرات آن در

روزمره مصرفلوازم خانگی از لحاظ کاربری محصوالتی هستند که برای غالبا برای راحت تر و جذاب کردن زندگی .5ایجاد نیاز جدید در آنها را دنبال کرده و به دنبال استفاده از گاهکنندگان طراحی شده، شناسایی نیازهای مشتریان و

اال کبه روزتر برای تحقق این هدف هستند. بدیهی است در چنین شرایطی انتخاب شدن تکنولوژی های تکنولوژی های تکنولوژیکی فضایبنابراین خواهد بود. تابعی از بروز و نوآور بودن تکنولوژی های مورد استفاده در آنتوسط مشتری نیز

نده نگاری صنعت لوازم خانگی است.از نظر میزان رشد نسبت به متوسط جهانی پارامتر مهم دیگر تاثیر گذار در آی

للی با یا المبینیا سرمایه گذاری شرکتهای و رشد صنعت لوازم خانگی در کشور مستلزم ظهور شرکتهای بزرگ داخلی .0بوده و می بایست فرصت رشد مناسب برای آنها فراهم گردد تا با عبور از مراحل تولد بدون مشارکت شرکتهای داخلی

د هماننباشند. در این صورت له کمال در چرخه عمر خود رسیده و نوآوری پایدار را به دنبال داشتهو رشد اولیه به مرحدر شرکتها نیز فراهم شده و و تغییرات تکنولوژیک عالوه بر فراهم شدن امکان نوآوری در محصول، نوآوری 2-3شکل

بدیهی است برای تحقق (Smeds 1994, 79) .گرددمیامکان نهادینه شدن تکنولوژیهای روز و رشد مستمر آنها فراهم ابری بر واز نظر میزان فراهم بودن فرصت توسعه کسب و کار هاکسب و کارچنین هدفی نیاز است فضای حاکم بر

چه شرکتهای خارجی بدون نگرانی و دغدغه خاطر یا ناسب باشد تا چه شرکتهای داخلی و م همگان برای رشد فرصت ی شده و مسیر رشد خود را طی نمایند. ر به سرمایه گذارضحا

61

فضای زمینه ای تاثیر گذار 3-3جدول

گزینه های مورد بررسی زمینه ای فضای ردیف

اجتماعی فضای 1

سیاستگذاری از ناشی فشار باالی تحمل و آرامش

سیاستگذاری از ناشی فشار پایین تحمل و واکنش آماده

سیاستگذاری از ناشی فشار تحمل عدم

فضای اقتصادی 1

رونق

باال تورم

رکود

تورمی رکود

فضای سیاسی داخل 9

سیاستها ثبات

سیاستها محدود تغییر

سیاستها مداوم تغییر

فضای سیاست خارجی 4

خارج با سازنده تعامل

خارج با تعامل عدم

خارج با تقابل

فضای تکنولوژیکی 5

نسبت به متوسط جهانی کشور در تکنولوژی باالی رشد

نسبت به متوسط جهانی کشور در تکنولوژی متوسط رشد

نسبت به متوسط جهانی کشور در تکنولوژی متوسط رشد

فضای کسب و کار 6

همگان برای رشد برابر فرصت و باز فضای

خاص افراد انحصاری فرصت و محدود فضای

همگان برای فعالیت دشواری و بسته فضای

(Tushman and D. Nadler 1986)در کاال و فرآیندهای سازمانی آورینو منحنی عمر محصول و 2-3شکل

سیاستهای دولتی تاثیر گذار -9-1-9-11آینده و نویسی برایو این مهم از طریق سناریو پذیرش ادبیات آینده نگاری به معنای دخالت فعاالنه برای ساخت آینده است

نمونه های موفق آینده نگاری در کشورهای امکان پذیر است.در پاسخ به سناریوهای آینده مدت بکارگیری سیاستهای بلند

62

های ؤلفهماند. در اینجا نیز در شناسایی ن مسیر را در فرآیند آینده نگاری طی نمودهپیشرفته ای نظیر ژاپن و فرانسه نیز همیا ارتقا ارتباط قابل لمسی بکه ا آنهایی تاثیر گذار در ارتقا صنعت لوازم خانگی اصل سادگی مدل مد نظر قرار گرفته و تنه

در جهت فراهم سازی امکان بررسی پویای تاثیرات و صنعت لوازم خانگی و فضای زمنیه ای مدل دارند مدل نظر قرار گرفته که عبارتند از:چند گزینه مهم که نماینده طیف های مختلف مؤلفه است شناسایی شده اند

صنعت لوازم خانگی در کشور فارغ از آماده بودن بستر الزم برای ارتقا می تواند به یکی از شیوه تولید و سیاستهای ارتقا .1همکاری استراتژیک با شرکتهای بین المللی در ساخت مشترک و یا همه قطعات در داخل های خودکفایی در ساخت

کاالها میسر گردد.

ها و نیز با توجه به نوع سیاستگذاریپژوهش تاثیر بسزایی در رشد و توسعه صنعت دارند. در این صادراتسیاستهای .2جهانی و روانی صادرات کاال، صادرات به شیوه و میزان تاثیر آنها، سه طیف مختلف شامل عضویت در تجارت

ساله مد نظر قرار گرفته است. 5ساله و صادرات به کشورهای همسایه در بازه 16کشورهای توسعه یافته در بازه

را می توان شامل یکی از چهار حالت عضویت در تجارت جهانی و روانی واردات کاال، کاهش سیاستهای واردات .3ساله و ممنوعیت واردات دانست. ممنوعیت 16 بلند مدتساله، کاهش واردات در بازه 5مدت واردات در بازه کوتاه

واردات سختگیرانه ترین سیاست در قبال واردات بوده و آنطور که در اتحاد جماهیر شوروی سابق شاهد آن بودیم در جی می گردد. در مقابل واردات بلند مدت منجر به ایزوله شدن و عقب ماندگی محصوالت در رقابت با محصوالت خار

از بین رفتن و تعطیلی صنایع عقب مانده داخلیبدون محدودیت کاال در صورتیکه بستر های الزم آماده نباشد، منجر به گردیده و امکان رشد تولید داخلی را به حداقل می رساند.

تی داخل و به تبع آن قدرت رقابت قیم تاثیر بسزایی در قیمت تمام شده کاالهای ساخت سیاستهای مرتبط با نرخ ارز .4کاال در مقایسه با کاالهای خارجی دارد. به نحوی که در سالهای اخیر به عنوان یک موضوع چالش در میان قدرت های اقتصادی تبدیل شده و گاهی از آن به عنوان جنگ ارزی یاد می شود. هر چه میزان ارزش پول ملی پایین باشد، به معنی

شدن کاالهای ساخت داخل بوده و صادرات مزیت پیدا می کند، اما با افزایش ارزش پول ملی این روند ارزان تمام ول ارزش پایین پسیاستگذاری نرخ ارز شامل نیز سه حالت پژوهش معکوس شده و واردات مزیت پیدا می کند. در این

نظر گرفته شده است.ملی، برابری ارزش پول ملی با ارزش جهانی و ارزش باالی پول ملی در

همانند نرخ ارز تاثیر بسزایی در قیمت تمام شده کاالهای ساخت داخل نسبت به کاالهای گمرکیو عوارض حقوق .5وارداتی داشته و می تواند یکی از سه حالت اعمال نرخهای جهانی در واردات قطعه و کاال، نرخ باال در واردات کاال و

مال نرخ باالی حقوق و عوارض گمرکی رخ باال در واردات کاال و قطعه باشد. با اعترجیحی در واردات قطعه و اعمال نفضا برای تولید داخل آماده تر می گردد. و در مقابل با اعمال نرخ های جهانی قیمت تمام شده کاالی وارداتی باال رفته و

گردد. می تولید و واردات واقعی تربین عمال به نوعی رانت داده شده برای تقویت تولید حذف شده و فضای رقابتی

با تعریف موانع غیر تعرفه ای اعم از ممنوعیت یا سهمیه بندی واردات و همچنین اعمال موانع تعرفه ای اعم از حقوق .0پیش رو ندارند قیمت تمام و عوارض باالی گمرکی، مالیات بر واردات و.. عمال کاالهای قاچاق که این نوع موانع را

63

در صورت عدم نظارت و اعمال کنترلهای الزم کارایی سیاستها و ت به واردات قانونی پایین تر خواهند بودشده آنها نسبم کنترل سختگیرانه قاچاق، کنترل کرا می توان یکی از سه گزینه مواجه با قاچاق کاالسیاستهای را از بین می برند.

دانست. قاچاق و عدم نظارت و کنترل قاچاق

سبب ایجاد احساس تعلق کاال به مصرف کننده گردیده و وی را به ات و فرهنگ سازی ترجیح ملیتبلیغسیاستهای .0خرید کاالی داخلی ترغیب می کند. اما در صورتیکه کیفیت کاالی داخلی با پیغام های مورد استفاده در تبلیغات

معکوس خواهد داشت. این سیاستها همخوانی نداشته به نوعی بی میلی و کاهش اعتماد بنفس جامعه تبدیل شده و اثرتواند یکی از سه گزینه ملی گرایی و ترویج ذهنیت باال به تولید داخل، ملی گرایی و عدم توجه به ذهنیت جامعه در می

به تولید داخل باشد. تولید داخل و عدم ملی گرایی و ذهنیت منفی

سیاستهای دولتی تاثیر گذار 4-3جدول

پارامترهای تصمیم خرید عامل سیاستهای دولتی ردیف

تولیدارتقا 1 خودکفایی کامل تولیدی

تولید با مشارکت برندهای خارجی

صادرات 1

عضویت در تجارت جهانی و روانی صادرات کاال

ساله 10صادرات به کشورهای توسعه یافته در بازه

ساله 5صادرات به کشورهای همسایه در بازه

واردات 9

عضویت در تجارت جهانی و روانی واردات کاال

ساله 5بازه کوتاه مدت برایکاهش واردات

ساله 10بازه بلندمدت برایکاهش واردات

ممنوعیت واردات

نرخ ارز 4

ارزش پایین پول ملی

جهانیبرابری ارزش پول ملی با ارزش

ارزش باالی پول ملی

حقوق گمرکی 5

اعمال نرخهای جهانی در واردات قطعه و کاال

نرخ باال در واردات کاال و ترجیحی در واردات قطعه

اعمال نرخ باال در واردات کاال و قطعه

قاچاق کاال کنترل 6

کنترل سختگیرانه قاچاق

کنترل کم قاچاق

قاچاقعدم ن ارت و کنترل

7 تبلیغات و فرهنگ سازی

ترجی ملی

ملی گرایی و ترویج ذهنیت باال به تولید داخل

ملی گرایی و عدم توجه به ذهنیت جامعه در تولید داخل

به تولید داخل عدم ملی گرایی و ذهنیت منفی

نمودارهای مرجعشناسایی -9-1-9نمودارهای مرجع نحوه رشد مساله را در طی زمان به نمایش می گذارد. در این مرحله مدل سازان سیستم پویا به دنبال توصیف پویای مساله به گونه ای هستند که الگوی رفتاری با گذشت زمان آشکار شده و نحوه ایجاد مساله و نحوه رشد آن

64

متغیرها و مفاهیمی که در نظر گرفتن آنها برای فهم مساله، طراحی تغییر انیبرای این کار بازه زم شناسایی گردد.در آینده (Sterman 2000, 90) سیاستها و حل مساله مهم هستند بررسی و تعریف می شوند.

تجارت درون صنعتی بین کشورها ویژگی های -9-1-9-1های تجارت یاز ویژگ فعالیت های تولیدی و استفاده از بازدهی فزاینده نسبت به مقیاستنوع تولید از طریق تخصصی شدن

وری و کاهش هزینه های تولید امری ضروری بوده و بهرهافزایش افزایش رقابت در بازار، با درون صنعت به شمار می رود. س فعالیتمقیا گسترشو ی شدنتخصص ا باتنهوری و کاهش هزینه های تولید نیز شرط بقا محسوب می شود. افزایش بهره

محصوالتی که در جریان تجارت درون صنعتی قرار می گیرند به دلیل سرعت تغییر تکنولوژی و طراحی از می گردد.میسر عدم ثبات رقابت پذیری برخوردارند و به شدت در معرض از دست دادن بازار قرار می گیرند. در چنین شرایطی تنوع تولید

صی کلیدی در موفقیت تجارت درون صنعتی محسوب و این مهم نیز با استفاده از نیروهای متخصص تکنولوژی نیز شاختوان شامل ق را میموف بنابراین ویژگی های تولید در تجارت درون صنعتی های پیشرفته و پیچیده در تولید بکارگرفته شوند.

مدل شبیه سازی نیز آن نوع سیاستهایی را رودانتظار می (58, 1383ی اردلی, کلباسی و رئیسی )رئیسموارد زیر دانست. :داده باشند رتوصیه نماید که موارد زیر را دستور کار قرا

با تخصصی شدن و افزایش مقیاس فعالیتتنها وری و کاهش هزینه های تولید ، افزایش بهرهبازاربا افزایش رقابت در .1 می گردد.میسر

لیدی در موفقیت تجارت درون صنعتی است.تنوع تولید شاخصی ک .2

تولید استفاده می شود. طراحی و تکنولوژی های پیشرفته و پیچیده درو از نیروهای متخصص .3

کاال یا تکنولوژی جدید اثر تاخیری نهادینه شدن -9-1-9-9خانگی بررسی گردد، اینرسی های فکری و مقاومتهای جامعه یکی از مسایلی که در سیاستگذاری آینده نگارانه صنعت لوازم

از جمله .برای تغییر طرز تفکر نسبت به یک فناوری یا یک عقیده است. نمونه های زیادی از این موضوع می توان نام بردن ور اشاره کرد. ایدر کش وئوید و تلویزیونرادیو، آنها در صنعت لوازم خانگی می توان به مقاومتهای اولیه در استفاده از

مقاومت در تغییر طرز فکر نسبت به یک موضوع یا یک واقعیت اجتماعی نیز وجود داشته و غیر قابل انکار است. بنابراین انتظار می رود حتی در صورت برتری کاالهای تولید داخل به مشابه خارجی آنها، به سبب سابقه فکری قبلی که طی سالهای

5شکل گرفته است به صورت خوش بینانه و در صورت سرمایه گذاری تبلیغاتی باال در حداقل دهه گذشته 4متوالی در سال طول 15سال اول رویکرد مثبتی نسبت به کاالهای داخلی وجود نداشته باشد. حتی این تغییر رویکرد ممکن است تا

بکشد.

یف -9-1-9-9 زمانی افقتعرتوصیف نحوه ظهور مساله و تبیین تابه عقب برگردد به اندازه ای نظر تاریخچه اجرا از طرفی از بازه زمانی اجرای مدل بایستی

و از طرفی دیگر به اندازه ای به آینده ادامه یابد تا اثرات تاخیری و غیر مستقیم سیاستهای عوارض ناشی از آن فراهم باشد. ر آن که د است لحظه ایعلت و معلولی محلی و بالقوه را به تصویر بکشد. یکی از مشکالت ذهن ما تمایل ما به بررسی

65

در زمان و مکان دوردست قرار دارند. در بسیاری از مواقع اثرات ،. اما در سیستم های پویای پیچیده علت و معلولقرار داریمهای طوالنی از زمان رمنجر به دریافت بازخوردهایی با تاخی و 1ناخوشایند تصمیمات سبب مقاومت در مقابل سیاست

مانی و مدت زفرد عکس العمل های ممکن به دلیل نیاز به بررسی نیز پویایی های انسانی مدلسازیتصمیم می گردند. در ی اجرای مدل طوالنی تر می گردد. بازه زمانی طوالنی بازه زمان ،وی باشیمعمل لکه ممکن است طول بکشد تا شاهد عکس ا

یبازخوردیداد محور به دنیا برای جبران ضعف ما در تشخیص الگوهای رفتاری و ساختار پادزهری کلیدی در نگرش رو (Sterman 2000, 91) ایجاد کننده آنها است.

اند به شکل وهمچنین در ارزیابی نتایج سیاستگذاری ها می ت کامال تغییر می دهدارزیابی محقق از مساله را تغییر بازه زمانی عیین بازه تبهترین قانون سر انگشتی برای .الشعاع قرار دهدتاثیر گذاری ارزیابی محقق از نتایج اجرای سیاست را تحت

.زمانی اجرای مدل تعیین باز زمانی بر اساس طوالنی ترین زمان تاخیر در سیستم استعم ادر کشور نهادینه شدن استفاده از محصوالت و فناوری های جدید خانگی های قبلی از مدت زمان طی شده برای تجربه

بوده، هاو همه گیر شدن آن مخالفت هاساله در حذف 15 تقریباخیر ماهواره حاکی از وجود تا اخیرارادیو، تلویزیون، ویدئو و اثر زمانی و به دلیل باز فضای زمینه ای به دلیل بررسی محیط اقتصاد کالن ناشی از سیاستها وانتظار می رود از طرف دیگر

و یا بلندمدت های واکنشی با بازه های زمانیدر مقابل سیاستها بازخوردمقاومت های اولیه بلند مدت سیاستگذاری ها و یا طوالنی در پاسخ به سیاست گذاری ها را شاهد باشیم. نمونه های شبیه سازی سیستم های پویا در محیط های تاخیری

156تا 166بازه زمانی ،تاخیری بازخوردهای بلندمدت و یاادی کالن نیز غالبا به منظور احتراز از عدم در نظر گرفتن اقتصنیز برای فراهم سازی امکان شناسایی پژوهشدر این بنابراین (Sterman 2000, 97) سال را برای مدل خود فرض کرده اند.

گردید. تعیینسال 166پویایی های ممکن بازه زمانی اجرای مدل همه

یف -9-1-9-4 گامهای زمانیتعرنیازمند بررسی رفتار نهایی پس از شوک اولیه اعمال سیاست و پس از ،تدوین شده سیاستهایبررسی پاسخ کالن جامعه به

دت میبررسی رفتار صنعت در بلند مافول تغییرات لحظه ای در بلندمدت است. در اینجا نیز با توجه به اینکه مدل به دنبال احتساب ست. بدیهی است که باکند به صورت هفتگی تعیین شده ال با هر بار اجرا طی میباشد کوچکترین گام زمانی که مد

هفته یک سال را تشکیل می دهد. لذا برای 53تعداد هفته سایر گام های زمانی قابل تعیین خواهد بود. به عنوان مثال هر مرحله به جلو اقدام یا کنترل مدنظر 53برنامه ریزی اقداماتی که به صورت سالیانه برنامه ریزی شده، تنها نیاز است مدل هر

رنامه ریزی نماید.را ب

پویا فرضیه فرمولبندی -9-9ه آن فرضیه رسد که ببه توسعه نظریه ای برای مساله میپس از شناسایی مساله و توصیف آن در یک بازه زمانی مناسب، نوبت

مدلساز تنخمتمرکز سارا با مدلسازینظریه ای برای توضیح نحوه ایجاد مساله بوده و تالشهای پویا می گویند. فرضیه پویا

1 Policy Resistant

60

مدل شبیه سازی اعم از مشاهده و اجرای مدلسازیهای آتی هدایت می کند. تالشمرتبط با مساله به ساختارهای خاص Sterman) .شدبرای آزمون فرضیه پویا می بانیای واقعی، به دنبال کمک به مدلساز تجربی و جمع آوری اطالعات از د

2000, 95)

شناسایی فرضیه های پویا -9-9-1در ادامه توضیح داده شده است. البته با توجه به اینکه موضوع مطالعه مدل به دنبال بررسی آنها است فرضیه های پویایی که

نگاری و فراتر از سیستم پویا است. انتظار می رود در فصل پنجم و در حین طراحی سناریوها فرضیه های پویای ینده آ جدیدی نیز ظاهر شوند:

یکی از عوامل تاثیرگذار بر حجم تجارت درون صنعت بین ایران و شرکای تجاری آن میزان درآمد و یا تولید است. اول: ت و سبب تسریع توسعه صنع واست راههای افزایش ظرفیت تولیدی سرمایه گذاری داخلی و یا مشترک با شرکای تجاری

ضای مناسب برای شرکتهای خارجی از طریق تثبیت قوانین و مقررات تجاری به منظور جلب گردد. ایجاد فمی اقتصاد کشور ت کاری های تجاری باعث خلق مزیاطمینان سرمایه گذران صنعتی و تولیدی، استفاده از منابع تولیدی مشترک و بسط هم

افزایش قدرت رقابتی کاالهای ایرانی می تواند باعث 2در کشور می گردد که در صورت سازگاری با مزیت های نسبی 1رقابتیمهمترین از با محصوالت مشابه خارجی و بهبود کیفیت آنها و بنابراین باالرفتن پتانسیل تجارت درون صنعت گردد.

فعالیتهایی که می توان در این حوزه انجام داد توسعه جغرافیایی بازار سرمایه و انتقال تکنولوژی و بومی کردن آن برای افزایش ارایه تسهیالت و معافیت های خاص در ورود تکنولوژیهای نوآوری و ارتقای کیفی محصوالت است که این نیز می تواند از

(56, 1383)رئیسی اردلی, کلباسی و رئیسی پیشرفته انجام می پذیرد.همواره سعی می شود هزینه های مازادی به واردات تحمیل در سیاستگذاری ارتقا صنعت از طریق مدیریت واردات دوم:

گردد تا قیمت تمام شده آن نسبت به کاالهای تولید داخل بیشتر گردیده و مصرف کنندگان به سبب کشش قیمتی کاالی ات اردوغیر قانونی داخلی را ترجیح دهند. تداوم این سیاستگذاری در بلند مدت سبب گردیده به صورت تدریجی راههای

جایگزین واردات رسمی و قانونی شود که این امر عالوه بر بی اثر کردن سیاست ها به درآمد کم کاال با هزینه های پایین تر دولت، قانون گریزی بیشتر افراد جامعه و از همه مهم تر به عدم وجود اطالعات یکپارچه و قابل اتکا منجر گردیده است.

ر بخش این سیاستها منجمله طرح شبنم نیز این فاصله را بیشتر کرده و به جای حل راههای طراحی شده برای افزایش اثمعضل به مشکالت و قانون گریزی ها دامن زده است. بنابراین شاید راهکار صحیح کاهش هزینه های تولید باشد تا افزایش

هزینه های واردات.غاز آبا صنعتگران داخلی ، این کار با مشارکت شرکتهای خارجی در کشور در ابتدای راه اندازی صنعت لوازم خانگیسوم:

الش فعالیت شرکتهای خارجی متوقف و ت ناشی از انقالب،سال پیش و به سبب مسایل سیاسی گریز ناپذیر 35گردید اما از یش رو و با توجه پ گردید ادبیات خودکفایی جایگزین مشارکت با برند های بین المللی گردد. با توجه به گشایش های سیاسی

1 Competitive Advantage 2 Comparative Advantage

60

ارکت با برندهای بین مشبکارگیری رویکرد ،به سالهای گذشتهبیشتر نسبت به فاصله تکنولوژیکی ایجاد شده و فشار رقابت المللی می تواند با فراهم سازی امکان مشارکت و سرمایه گذاری آنها راه حل مناسبی برای ارتقا صنعت باشد.

کشیدن تصویر به -9-9-9ین متغیرها ای علت و معلولی بیا دربرگیرنده ابزارهای متنوعی برای تعیین مرز مدل و به تصویر کشیدن ساختارهسیستم پو

نگاشت های موجودی و ،، حلقه های علت و معلولیزیرسیستممرز مدل، دیاگرام های چارتاست. این ابزارها عبارتند از وق به نحو مقتضی استفاده گردد تا با استفاده از این ابزارها ابعاد . در این پژوهش نیز تالش گردیده از ابزارهای فجریان

مختلف مساله شناسایی و مدل گردد.

مرز مدل چارت -9-9-9-1برونزا و متغیرهایی که در مدل سازی از آنها صرف نظر شده اند، هرست بندی متغیرهای کلیدی درونزا و چارت مرز مدل با ف

ی دارد. بستگ مدلسازعیین ماهیت متغیر به عنوان درونزا، برونزا و یا حذف از مدل به مهارت ت خالصه می کند.گستره مدل را اشی نجلوگیری از ورود پیچیدگی های به منظور عنوان برونزا متغیرهای کلیدی به برخی از اتخاذ اما به عنوان یک معیار کلی

شوند ذف میح ییمتغیرها آن نوع و غیر مرتبط با مساله اصلی صورت گرفته نوعاو تاثیر اندک در خروجی مدل بامتغیرهای از (Sterman 2000, 98)ندارند. یتاثیر در رفتار بلندمدت مدلکه

چارت مرز مدل 5-3جدول

متغیرهای برونزا متغیر های درونزا نوع متغیر

متغیرهای

زمینه محیط

ای کسب و

کار

تغییر سالیانه زیبایی کاال فضای اجتماعی ثبات اقتصادی

تغییر سالیانه کاربری کاال فضای اقتصادی امنیت اقتصادی

عمر استاندارد کاال فضای سیاست داخلی توان اقتصاد

کنترل قاچاق فضای سیاست خارجی تکنولوژیکی

ترویج ملی گرایی فضای کسب و کار قطعه سازیتوان

فضای تحقیق و توسعه امتیاز دوام کاال

تراز تجاری امتیاز زیبایی کاال

کسری بودجه امتیاز قابلیت اطمینان کاال

فضای ارزی امتیاز کاربری کاال

نرخ برابری ارز مقابله با قاچاق

حقوق گمرکی تولید قیمت کاالی داخلی

حقوق گمرکی واردات توان صادراتی کاالی داخل

عوارض و مالیات تولید اعتبار و اعتماد به کاالی داخلی

عوارض و مالیات صادرات امتیاز کل کاالی داخلی

68

ادامه -چارت مرز مدل 6-3جدول

متغیرهای برونزا متغیر های درونزا نوع متغیر

متغیرهای

مصرف عامل

کننده

نرخ اثرگذاری تبلیغات سن توانایی کسب درآمد

ثروت به ارث رسیده WOMاثر سن در تاثیر پذیری از امتیاز کسب در آمد

WOMنرخ اثر گذاری اثر سن در توان فرد در کسب درآمد جنسیت

سبک تصمیم گیری سط تحصیالت

مدت زمان استفاده از کاال کاالی داخلینرخ تعوی

نرخ نوسازی کاالی خارجی نرخ نوسازی کاالی داخلی

عالقمندی به کاالی خارجی عالقمندی به کاالی داخلی

عدم عالقمندی به کاالی خارجی عدم عالقمندی به کاالی داخلی

توصیه کاالی خارجی به دیگران توصیه کاالی داخلی به دیگران

متغیرهای

جامعه عامل ها

عالقمندی به کاالی داخلی نزد

گروههای مختلف کاربران

عالقمندی به کاالی خارجی نزد

گروههای مختلف کاربران تعداد عامل های جامعه

عدم عالقمندی به کاالی داخلی نزد

گروههای مختلف کاربران

خارجی نزد عدم عالقمندی به کاالی

گروههای مختلف کاربران تعداد رابطه بین عامل ها

توصیه کاالی داخلی به دیگران نزد

گروههای مختلف کاربران

توصیه کاالی خارجی به دیگران نزد

گروههای مختلف کاربران نسبت مذکر به مونث

یر دیاگرام -9-9-9-9 سیستمزغیره وها، اطالعات مواد، پول، کاالنحوه تعامل و جریان در آن و می کشددیاگرام زیرسیستم ساختار کلی مدل را به تصویر

، کتهاتوانند از جنس سازمان، نظیر شرها می زیرسیستمهر یک از این نشان داده می شود.ها زیرسیستمبا سایر زیرسیستمهر داخلی سازمان نظیر عملیات، بازاریابی، یا اجزای غیره سازمان های غیر انتفاعی، گروه ها یا نهادهای اجتماعی، سیاسی و

در آن و ارایه کرده مرز و سطح یکپارچگی در مدل ی دربارهاطالعات ،سیستمدیاگرام های زیر باشند. غیره توسعه محصول واز مرور کلیدیاگرام های زیرسیستم شته می شود.اگذبه نمایش تعداد و انواع مختلف سازمان ها یا عامل های بکار رفته

(Sterman 2000, 99-101) دربرگیرنده جزئیات زیادی باشد. نبایستییستم پویای مد نظر مساله بوده و س

66

زیر سیستم مدل دیاگرام 3-3شکل

حلقه های علت و معلولی -9-9-9-9ابزارهایی سودمند و منعطف برای ترسیم ساختار بازخوردی سیستم و نگاشت های ساده ای هستند که با استفاده از پیکان

چارت مرز مدل و دیاگرام های جهت دار از علت به معلول، ارتباط های علت و معلولی بین متغیر ها را نشان می دهند. ارتباط متغیر ها ارایه نمی کنند اما شیده و اطالعاتی در خصوص نحوهزیرسیستم مرز و ساختار کلی مدل را به تصویر ک

(Sterman 2000, 102) .دهدپوشش میدامنه کامل ارتباط بین متغیر ها را حلقه های علت و معلولی

ید م تصمیمالف( صرف کنندهخرورت صو انگیزه های جایگزینی با مدل جدید کاال عمر مااتمل ییکی از دال خرید کاال در صنعت لوازم خانگی می تواند به

در ه کتعیین کننده می باشد مصرف کننده توان مالی پذیرد. در صورتیکه دوره عمر کاال تمام شده باشد در این صورت یی نظیر متغیرها ،توان مالی عالوه برجایگزینی کاال در وپیکان های قرمز به نمایش گذاشته شده است به وسیله 4-3شکل

از کاربری استفادهر مصرف کننده د اییکاال، نرخ تاثیر تغییر تکنولوژی در جایگزینی کاال، توانو کاربری زیبایی تغییر در نرخ یم گردیده با رنگ آبی ترساست که هر کدام از این متغیر ها نیز تابعی از متغیرهای دیگر هستند که های جدید کاال تاثیر گذار

اند:

166

حلقه های علت و معلولی تصمیم خرید مصرف کننده 4-3شکل

ید ترجیح کاالهای داخلیب( مصرف کننده در خرحیدرزاده در شناسایی ویژگیهای کاالیی تاثیرگذار در ترجیح کاالهای خارجی، عوامل قابلیت همانطور که پیش تر ذکر گردید

گان معرفی مصرف کنند بیشترین تاثیر را بر ترجیحو دارای اعتماد، شهرت و اعتبار و کارکرد کاال را به عنوان عوامل کلیدی متغیرهای دقت در تولید و طرز کار، دوام مطلوب و تکنولوژیبیشترین تاثیر را از قابلیت اعتماد 5-3شکل برابر .استنموده

ال کارکرد کا در نهایت و ام تجاری و باورپذیری تبلیغاتاعتبار فروشگاه، شهرت نمتغیرهای از شهرت و اعتبار ، پذیرفته باال .ی پذیردم ید بر عملکرد به جای ظاهر کاالکضروری بودن در برابر لوکس بودن کاال و تا متغیرهاینیز بیشترین تاثیر را از

(00, 1388)حیدرزاده, زند حسامی و حسنلو اشد. تابعی از قیمت کاال نیز می ب یم خرید عالوه بر متغیرهای ترجیحو مطلوبیت نهایی در تصمبه صورت منطقی ترجیح

اما اهمیت قیمت در خرید بین افراد مختلف یکسان نبوده و تابعی از عوامل دیگر نیز ثروت، سطح درآمد فعلی، امید به رشد با رنگ قرمز مشخص شده اند: 5-3شکل که در آتی درآمد، سن، جنسیت است.

عوامل موثر بر ترجیح کاالی داخل 5-3شکل

161

بین کشور جارت در تبه رقابت بین صنعتی و باورپذیری تبلیغات در انتخاب کاالمقایسه سطح ضروری بودن با لوکس بودن همچنین .مربوط بوده و در رقابت درون صنعتی تاثیر یکسانی بر ترجیح کاالی داخلی بر خارجی و بالعکس می گذاردها

عرضه کننده شکل می گیرد نام های تجاریو شهرت موفقیت و در اثر اعتبار فروشگاه های عرضه کننده کاال در بلند مدتفهرست در در چارت مرز مدل از مدل حذف و این متغیرها در نگاشت های آتی بنابراین مدل لحاظ گردیده استدر که

متغیرهای حذف شده قرار گرفته است.

مصرف کنندهدر ترجیح فضای زمینه ای اثراتج( تکنولوژی داخلنسبی رشد (1

که ست اود تابعی از سطح تکنولوژی بکار رفته در کاال ر تولید و طرز کار نیز خمتغیر قابلیت اعتماد میزان دوام و دقت دنیز تابعی از ارشد تکنولوژی است، همچنین نرخ برابری امتیاز شهرت و اعتبار کاالی داخلی و نرخ برابری امتیاز کارکرد کاال

تابعی از رشد تکنولوژی است.

بر ترجیح خرید کاالرشد نسبی تکنولوژی داخل تاثیر 6-3شکل

بر رشد پایدار اقتصادی اقتصاد کالن ثباتتاثیر (2

نرخ برابری ومصرف کننده ، نرخ تاثیر قیمت کاال در ترجیح رشد نسبی تکنولوژی کاالی داخل در مقایسه با کاالی خارجیبرای دستیابی به رشد پایدار اقتصادی، ایجاد و حفظ یک محیط با ثبات اخل تابع رشد پایدار اقتصادی است. قیمت کاالی د

اقتصاد کالن یک ضرورت اساسی بوده و رشد پایدار مستلزم سیاستهایی است که به تورم شتابان، کسری بودجه و تغییرات ه وثر واقعی ارز آنها بارز منجر نگردد. کشورهایی که نرخ تورم و کسری بودجه کمتری داشته و همگرایی نرخ منرخ فاحش

(25-23, 1386)خلیلی عراقی و رمضانپور اند. نرخ تعادلی ارز سریعتر بوده، نرخ رشد باالتری را تجربه کرده

162

اقتصادیتاثیر ثبات اقتصاد کالن بر رشد پایدار 7-3شکل

پایدار اقتصادیامنیت اقتصادی بر رشد تاثیر (3

اعتماد پس انداز کنندگان و سرمایه گذران و تضمین امنیت فیزیکی افراد و امنیت حقوقی معامالت اقتصادی با جلب امنیت در م می کند. راهبستر الزم برای رشد پایدار اقتصادی را فرا به دنبال داشته و از این طریق پیشبرد سرمایه گذاری خصوصی

غیر قابل دستکاری بودن وزمینه ای و بلند مدت پژوهشبا توجه به بازه زمانی از میان عوامل دوازده گانه، این پژوهش نیز ، فضای باز و فرصت برابر رشد برای همگانکیفیت بوروکراسی از جهت ارایه ، ی داخلیثبات سیاستهاعوامل ،آنها برخی از در بررسی تاثیر امنیت اقتصادی بر رشد پایدار تعامل سازنده با خارجو سیاست گذاری تحمل فشارمیزان و اجتماعیآرامش

اقتصادی لحاظ شده اند.سطح ثبات سیاست داخلی هم به صورت مستقیم بر امنیت اقتصادی تاثیر گذاشته و هم به صورت غیر مستقیم و از طریق

بر ، سطح تعامل خارجی نیز عالوهفرصت رشد برابر برای همه فعاالن اقتصادیو درصد یتاثیرگذاری بر سطح تعامل خارج تاثیر بر امنیت اقتصادی بر انتقال تکنولوژی و رشد نسبی تکنولوژی در داخل تاثیر می گذارد.

163

تاثیر امنیت اقتصادی بر رشد پایدار اقتصادی 1-3شکل

در ترجیح مصرف کننده ابزارهای سیاستگذاری تجاری و صنعتی دولت اثراتد(

امل شاز تولید داخل ایتعرفه حمایت های از ابزارهای سیاستگذاری تجاری و صنعتی دولت می توان به تعیین نرخ ارز، واردات و صادرات ممنوعیتارتقا تولید، یارانه و جوایز صادراتی واردات،حقوق و عوارض گمرکی، مالیات، سود بازرگانی

، کنترل قاچاق و تبلیغات و فرهنگ سازی ترجیح کاالی داخلی اشاره کرد.برای یک دوره خاص

164

ابزارهای سیاستگذاری تجاری و صنعتی دولت 3-3شکل

یانو موجودی نگاشت های -9-9-9-4 جران جریبر جریانو موجودیساختارهای اما . نمایندساختارهای علت و معلولی بر ساختار بازخوردی سیستم تمرکز می

اتجمیع مواد، پول و اطالعات را ب ،جریانو موجودی . نمودارهای فیزیکی متضمن این ساختار بازخوردی تمرکز می کنندبانکی نظیر حساب های، جمعیت، اردی نظیر موجودی های انبارها موموجودی سیستم دنبال می کنند.آنها در جریان

و جریان ها نرخ افزایش یا کاهش این موجودی ها نظیر تولید و حمل، تولد و مرگ، ؛بدهکاران، ارزش دفتری و وجوه نقد را به استقراض و پرداخت، سرمایه گذاری و استهالک، و دریافت و هزینه وجوه نقد است. موجودی ها وضعیت سیستم

تی را که بر اساس آنها تصمیم عاتصویر کشیده و اطالساختار ده و شتغییر سطح موجودی ها وتولید می کنند و در ادامه این تصمیمات منجر به تغییر نرخ جریان را گرفته می شود

(Sterman 2000, 102) دد.بنمی را حلقه های بازخوردی در یک جامعه فرضی در مدل سازی عامل بنیان، رفتار متفاوت هر یک از عامل ها رفتار نهایی و کل مدل را شکل می دهد.

ت متوسط و یا اما تحصیال درآمد باالممکن است فردی .هر مصرف کننده ای دارای مشخصات پارامتری خاص خود استاین افراد بر اساس پارامترهای مشخصه خود رفتار منحصر به فردی باشد و... هر یک از کرده با درآمد پایین فردی تحصیل

.ستا بینی و در برخی موارد غیر قابل پیش بینیدر تصمیم خرید و یا ترجیح کاال نشان می دهند که تا حدودی قابل پیشن خریداری کرده را به خود هر یک از عامل ها در مدل می توانند یکی از دو حالت مشتری بالقوه )افراد فاقد کاال( و مشتریا

165

بر اساس روش محسوب شده و 1متغیر حالتبه عنوان « مشتری خرید کرده»و « مشتری بالقوه»دو متغیر لذا بگیرند.سطح برابری شهرت و اعتبار کاالی »همچنین متغیرهای مدلسازی عامل بنیان با مستطیل به نمایش گذاشته شده اند.

ری رشد سطح براب»، «سطح برابری امتیاز کارکرد کاالی داخلی»، «طمینان کاالی داخلیسطح برابری قابلیت ا»، «داخلید. لذا نتاثیر گذار بر هر یک تجمع می یاب با گذشت زمان و براساس متغیرهای« سطح برابری رشد اقتصادی»و « تکنولوژی

از جنس موجودی بوده و با مستطیل به نمایش گذاشته شده اند.

نگاشت موجودی و جریان 12-3شکل

سازی شبیهاجرای و مدل فرمولبندی -9-9فرمولبندی مدل در کنار فراهم سازی امکان شبیه سازی رایانه ای، اغلب حتی قبل از اینکه مدل آماده شبیه سازی گردد منجر

مهمی در خصوص مساله می گردد. فرمولبندی به محقق کمک می کند مفاهیم مبهم را شناسایی کرده و یبه یافته ها تناقضاتی را که ممکن است در مراحل طراحی مفهومی مدل مورد توجه نبوده و یا بررسی نگردیده را حل و فصل نماید.

مفهومی فضایبرای فرمولبندی نیاز است از افتد. فرمولبندی مرحله ای است که آزمون واقعی درک محقق از مساله اتفاق می Sterman) دیاگرام ها به مدلی رسمی و با جزئیات کامل حرکت نموده و آنرا با سواالت، پارامترها و شرایط اولیه تکمیل نمود.

2000, 103) امل بین و تع «رفتار مصرف کننده» ،«کسب و کار و زمینه ای کالن محیط»مساله آینده نگاری نیازمند بررسی پویایی های

بندی فرمول» ،«فرمولبندی محیط کالن و زمینه ای»فاز این دو حوزه است. در فرمولبندی مدل نیز برای تحقق این هدف سه

1 State

160

به دست آید. طی می گردد. تا مدلی کامل و مدل یکپارچه «مدل رابط اصلی فرمولبندی»و «عامل های مصرف کننده :خواهد بودمعماری مدل به صورت کلی به شکل زیر بنابراین

توصیه جوعامل بنیان پویای مدلکلی معماری 11-3شکل

اعمال فراهم سازی امکان است هدف مدلکالن پویا و تعریف روابط بین متغیر های مدلسازیکه همان فاز اول در

بررسی نتایج ناشی از بکارگیری هر یک از و ای محیط کسب و کار ، تعیین میزان پارامترهای زمینههای مختلفسیاستکار خودرفتار مدلسازی که هماندوم و در فاز است. های مختلف در وضعیت آتی پارامترهای صنعت لوازم خانگیسیاست

میم تصامکان فراهم سازیدر محیط و عامل پارامترهای تعیین وضعیت است هدفکار محیط کسب و در مصرف کنندگان خودکار هر یک از عامل ها است.

و کارکسب زمینه ای محیط فرمول بندی فاز اول: -9-9-1ر فرمولبندی محیط زمینه ای بر اساس بررسی ها و موارد متنوعی که در طی مراحل مدلسازی و اجرا با آن روبرو شدیم، د

:شناسایی گردیدند 1موفقیت مهم و حیاتی موارد زیر به عنوان نکاتکسب و کار انتخاب مرز مناسب مدل شبیه سازی پویا و شناسایی متغیرهای اصلی تاثیر گذار در مساله، (1

د وشته باشفرمولبندی روابط بین متغیر ها به نحوی که با رفتار واقعی سیستم مطابقت دا (2

انتخاب اثر زمانی تاثیر تغییر متغیر در کل مدل. (3نتایج وبررسی نتایج مراحل طراحی چارت مرز مدل و دیاگرام زیر سیستم است که قبال انتخاب مرز مناسب مدل تابعی از

ی علت و اتابع نتایج مراحل طراحی حلقه ه عالوه بر اینکهمستند گردیده است. فرمولبندی مناسب روابط بین متغیرها آن متغیر ها با همدیگر، وزن فرمولبندی روابط انتخاب روش مناسب تابع است، معلولی و نگاشت های موجودی و جریان

ت اثر هر متغیری در کل سیستم با متغیر دیگر متفاوت اسبازه و دامنه تغییر مقدار متغیر است. همچنین این روابط متغیرها در سال( و در اثر رضایت نسب 15پس از گاهاست که در بلند مدت ) فرآیندیه کاالی داخلی به عنوان مثال اعتبار و اعتماد ب

1 Key Success Factors

160

ساله محقق گردد. لذا بایستی به گونه ای مدلسازی 3کنترل قاچاق می تواند ظرف مدت کوتاه افراد جامعه شکل می گیرد اما موارد فوق بکار رفته عبارتند از:مراحلی که برای تحقق لحاظ کرد.بتوان این تاخیر های زمانی را د که کر

پویا مدل معماری طراحی -9-9-1-1با ،در جهت جلوگیری از پیچیدگی بیش از حد مدلدر این پژوهش با طی مراحل استاندارد مدلسازی پویا به شرح فوق و

ن ایهر یک از حال نتخاب گردیده اند اما با ایناا متغیرهای کلیدی شناسایی و مرور ادبیات و پژوهش های گذشته تنهدر جهت ن . بنابراینیست ممکنگاه نیز خود موضوعاتی پیچیده هستند و تولید درونزای هر کدام کاری پر هزینه و یمتغیرها

با متغیر های محیط بین هر یک از متغیرها 1بررسی مقایسه ای و شاخص گونه بهفراهم سازی مطالعه تاثیر پویای متغیرها، با فرمول بندی محیط کسب و کار و فراهم سازی امکان تاثیر مؤلفه های محیط قادر . در این روش ستاشده کتفاا المللی، ، توان تکنولوژیکی، تحقیق و توسعه، توان قطعه سازییاقتصادتوان متغیر های کلیدی شامل محاسبه برابریبا هستیم

ا خارج ب اعتبار و اعتماد به کاالی داخلی، ان صادراتقیمت قطعات داخلی، قیمت کاالی نهایی داخلی، تومقابله با قاچاق، رخ ندر نهایت و نموده ه محاسبرا کاربری کاالی داخلی و، قابلیت اطمینان زیبایی دوام، برابری نرخ هایامتیاز از کشور

.را محاسبه نماییم کاالی داخلی به خارجیامتیاز برابری

نرخ برابریمتغیرهای زمینه ای محیط کسب وکار به صورت 12-3شکل

ع برای تحقق این موضو .همچنین نیاز است تاخیرهای زمانی مختلف تاثیر هر یک از متغیر ها در جامعه را در نظر بگیریم Mainو سپس نتیجه در صفحه یه سازی هر سال یکبار اجرا شدهنیز روش محاسبه به این صورت انتخاب گردید که مدل شب

نرخ های برابری را در هر زمانی بر اساس مقدار متغیرهای لحظه اجرا و اوالمدل بروز رسانی گردد. با این کار قادر هستیم. دنیای تا همانند بدون تاثیر اطالعات قدیمی محاسبه نماییم و ثانیا با وزن های مختلف با داده های قدیمی ترکیب نماییم

. بازه سال محقق شود 5طی شکل سال تالش محقق می شود در مدل نیز به همان 5اگر متغیری در جامعه واقعی با واقعیهای زمانی در نظر گرفته شده برای هر یک از متغیر ها براساس تجربیات محقق و کسب از نظر خبرگان اقتصادی و تجاری

به شرح زیر فهرست گردیده است:

1 Indicator Base

168

مدت زمان الزم برای احساس اثر هر متغیر در جامعه 7-3جدول

نام متغیرمدت زمان الزم برای

تغییرکامل تحقق

9 نرخ برابری مقابله با قاچاق

5 نرخ برابری ثبات اقتصادی

5 نرخ برابری امنیت اقتصادی

5 نرخ برابری اقتصاد

3 نرخ برابری تکنولوژیکی

3 نرخ برابری توان قطعه سازی

11 نرخ برابری امتیاز دوام کاال

11 نرخ برابری امتیاز زیبایی کاال

11 نرخ برابری امتیاز قابلیت اطمینان کاال

11 نرخ برابری امتیاز کاربری کاال

11 نرخ برابری قیمت کاالی داخلی

11 نرخ برابری توان صادراتی کاالی داخل

15 اعتبار و اعتماد به کاالی داخلی نرخ برابری

15 نرخ برابری امتیاز کل کاالی داخلی

ه اجرا شده، نتیجه اجرا بوسیلمربوطه مدل سال هر اول به اینصورت عمل می شود که نیز اجرای سالی یک بار مدل پویا برای

گرددمیو سپس از مدل حذف ترکیب 1مدلقسمت رابط اصلی تابع مربوطه و براساس وزن های مختلف با داده های قبلی در . تابع مربوط به این عملیات در بخش ضمائم و پیوست ها با عنوان تا حافظه کمتری از مدل اشغال و سرعت اجرا باالتر رود

ذکر گردیده است« توابع اجرای خودکار و سالیانه مدل زمینه ای کسب و کار و ثبت نتایج آن -0-2-1»

یکمتغ فرمولبندی روابطشیوه -9-9-1-9 یر ها و وزن هراز مسایل سال های آتی یکی 2به دلیل عدم اطالع از پدیده های نو ظهورداده های فعلی بکارگیریعدم امکان پیش بینی با

ر افق د یک نوع پیش بینی از متغیرهادر تالش است مدل آینده نگاری اصلی و گریز ناپذیر آینده نگاری است. با این حال استفاده از رابطه های خطی است زیرا که ها،متغیر فرمولبندی بیندر چنین شرایطی بهترین نوع سال ارایه دهد. 15بیش از در بلند مدت شاهد درجه معناداری ، وجود کمترین تغییر شیب ناشی از رابطه غیر خطیصورت حتی در 2-3نمودار همانند

هت نباشد ده واقعی هم جدر صورتیکه این تغییر شیب با تغییر شیب پدی هستیم. مقدار متغیر با مقدار فعلی آن از انحرافبنابراین به دلیل اینکه حتی درصورت شناخت کامل از رفتار متغیر به دلیل خواهد بود.و غیر قابل جبران اختالف فاحش تر

اینکه بازه زمانی اجرا بسیار طوالنی است روابط بین متغیر ها از نوع خطی انتخاب شده است.

1 Main 2 Emerging Phenomena

166

تفاوت رابطه خطی با غیر خطی در بلند مدت 2-3نمودار

شده در ظور تالشا نسبت به هم شناسایی کنیم. برای این مندر فرمولبندی خطی متغیرها نیاز داریم وزن هر یک از متغیرها رغیرهای متوزن اما در برخی متغیرها، گام اول با مرور تحقیقات مرتبط گذشته وزن هریک از متغیرها به هم شناسایی گردد.

. در چنین ردیدنگبررسی نشده و یا محقق موفق به یافتن منابع موثق در آن مورد بر متغیر قبال به صورت جداگانه تاثیرگذارد. نرر خبرگان مورد توجه قرار گرفته و در برخی موارد خبرگان نیز نسبت به وزن نظر صریح و مشخصی نداشرایطی رجوع به نظ

میانگین اطالع نداریمبین متغیرها اگر در مورد فرم رابطه »خواهد بود. در چنین شرایطی یک اصل ساده و مشخص مبنای کار در برخی موارد که امکان داشت با بررسی بیشتر بین نظرات مختلفحتی «. استرابطه متغیر ها فرمولبندی نوعساده بهترین

.اجماع ایجاد کرد از آن احتراز شده و روش میانگین ساده انتخاب گردید

فرمولبندی متغیرها -9-9-1-9نحوه تعیین وزن هر یک از متغیرها در رابطه مربوط به تعیین مقدار متغیرهای خروجی و های تاثیر گذارمتغیر 8-3جدول

حلقه های مستنداتتالش گردیده مطابق خت هر یک از متغیرهای تاثیر گذار. در شناسیستم پویا را به تصویر کشیده استخبرگان نظر آزمون نیز دد. پس از اجرای مدل و در مرحله علت و معلولی از منابع علمی و پژوهش های گذشته استفاده گر

. اما در تعیین وزن متغیرها تا جایی که امکان دارد و تغییراتی در مدل داده شده استروابط متغیر ها دریافت در خصوصمی، از بر منابع علسعی شده از منابع علمی استفاده شود اما در اکثر متغیرها به دلیل عدم امکان استنباط دقیق وزن عالوه

:نظر خبرگان و میانگین ساده استفاده شده است

هم جهتبیشتر درجه تغییر شیب 1011ریسک 1011ریسک

تفاوت درجه

در شیب

بلندمدت

116

رابطه متغیر ها در رابطه بین متغیرهای محیط زمینه ای و نحوه تعیین وزن 1-3جدول

تعیین وزن متغیرهای تاثیر گذار نام متغیر

منابع علمی امنیت اقتصادی، ثبات نرخ ارز، تراز تجاری، کسری بودجهتورم، نرخ برابری ثبات اقتصادی

نرخ برابری امنیت اقتصادیثبات سیاست خارجی، ثبات سیاست داخلی، میزان تحمل اجتماع، برابری فرصتهای

کسب و کار منابع علمی

میانگین ساده برابری امنیت اقتصادی، ثبات اقتصادی نرخ برابری اقتصاد

ن ر خبرگان تحقیق و توسعه، برابری اقتصاد برابری تکنولوژیکینرخ

ن ر خبرگان برابری تکنولوژیکی، ثبات سیاست خارجی، ثبات سیاست داخلی نرخ برابری توان قطعه سازی

میانگین ساده برابری تکنولوژیکی، برابری هزینه تولید قطعه در داخل نرخ برابری امتیاز دوام کاال

میانگین ساده برابری تکنولوژیکی، تحقیق و توسعه، امتیاز زیبایی کاالنرخ برابری

نرخ برابری امتیاز قابلیت اطمینان

کاال منابع علمی برابری امتیاز زیبایی کاال، برابری امتیاز دوام کاال

میانگین ساده برابری تکنولوژیکی، تحقیق و توسعه، نرخ برابری امتیاز کاربری کاال

هزینه تولید قطعه در نرخ برابری

داخل ن ر خبرگان عوارض و مالیات تولید داخل، نرخ تعرفه واردات قطعه به تولید، برابری نرخ ارز

ن ر خبرگان ثبات سیاست داخلی، نرخ تعرفه گمرکی، کنترل قاچاق نرخ برابری مقابله با قاچاق

نرخ برابری قیمت کاالی داخلی مقابله با قاچاق، برابری هزینه تولید قطعه در داخل،برابری توان قطعه سازی، برابری

برابری حقوق گمرکی واردات به نرخ های جهانی منابع علمی

نرخ برابری توان صادراتی کاالی

داخل

برابری امتیاز قابلیت اطمینان کاال، برابری امتیاز کاربری کاال، برابری قیمت کاالی

برابری نرخ ارزداخلی، برابری عوارض صادرات با تولید، ن ر خبرگان

نرخ برابری اعتبار و اعتماد به

کاالی داخلی ن ر خبرگان برابری توان صادراتی کاالی داخل، برابری ترویج کاالی داخلی به خارجی

نرخ برابری امتیاز کل کاالی

داخلی

اعتماد به وبرابری امتیاز قابلیت اطمینان کاال، برابری امتیاز کاربری کاال، برابری اعتبار

کاالی داخلی منابع علمی

توابع بکار رفته برای تعیین مقادیر -2-2-0»در بخش ضمائم و پیوست ها با عنوان فرمولبندی هریک از متغیر ها توابع

با طی مراحل فوق مدل پویای محیط زمینه ای کسب و کار تکمیل آورده شده است. « متغیرهای مدل زمینه ای کسب و کار می گردد:

111

محیط زمینه ای کسب و کارنهایی مدل 13-3شکل

عامل مصرف کنندهرفتار خودکار فرمول بندی فاز دوم: -9-9-9مدل عامل بنیان پژوهش در برگیرنده تعداد قابل توجهی عامل مصرف کننده است که رفتار و تصمیمات مستقل هر یک از

شکل داده و امکان بررسی تاثیر سیاست گذاریدر کوتاه مدت و بلند مدت رفتار کل سیستم را به صورت درونزااین عامل ها می سازد. با توجه به اینکه در اینجا هدف بررسی انتخاب عامل از بین کاالی داخلی و خارجی فراهمعت لوازم خانگی را صن

متغیر زیر از بین کاالی داخلی و یا خارجی به یکی عالقمند شده و در نهایت چهاراست لذا هر یک از عامل ها بر اساس تصمیم خرید خود را می گیرد:

در هر بار مورد تبلیغ قرار گرفتن 611/6استاندارد بر مبنای میزانتاثیر حجم تبلیغات کاالی داخلی و خارجی (4

و تحت تاثیر سن در هر بار برقراری ارتباط عامل با سایرین. 615/6بر مبنای میزان استاندارد تبلیغات دهان به دهان (5یرین و تعداد روابط عامل با سایر عامل ها به صورت تصادفی و تحت در میزان تاثیر پذیری از تبلیغات دهان به دهان سا

1عامل دیگر در مدل باتاثیر میانگین اعالمی اولیه عامل و فاصله هر عامل

با بکارگیری منطق سیستم های توصیه گر از عامل از وضعیت کاالی داخلی و یا خارجیبررسی و نظر سنجی نتایج (0 2عامل های دیگربرچسب های عالقمندی و غیر عالقمندی همچنین و ده به سایرین توصیه کاالی مورد استفامحل

ساله 15خانگی در یک بازه زمانی امتیاز برابری کاالی داخلی با خارجی ناشی از تاثیر سیاست گذاری صنعت لوازم (0

عنوان یکی از نوآوریهای پژوهش در مدلسازی عامل بنیان اعمال اثر سن عامل در تاثیر پذیری آن از تبلیغات دهان به دهان سایر عامل ها به 1

شیوه انتشار و همه گیر شدن کاالها یا تکنولوژیهای جدید محسوب می شود.

استفاده از منطق سیستم های توصیه گر نیز یکی دیگر از نوآوریهای پژوهش در مدلسازی عامل بنیان شیوه انتشار و همه گیر شدن کاالها یا 2 جدید بوده و شباهت زیادی بین رفتار مدل عامل بنیان و واقعیت ایجاد می کند. تکنولوژیهای

112

1انتقال با پیکان های ها حالتراهم سازی امکان جابجایی بین ف بنیان ـدلسازی عامل م -9-9-9-1

به این صورت که مطابق از روش جابجایی عامل بین حالتهای مختلف استفاده گردیده است. عاملبرای مدل سازی ، %46تهای مشتری بالقوه با احتمال عامل در ابتدای اجرا به صورت تصادفی و با احتمال متفاوت به یکی از حال 14-3شکل

منتقل می %46 و مشتری در حال استفاده کاالی خارجی با احتمال %26مشتری در حال استفاده کاالی داخلی با احتمال لیغات تقاضای ناشی از تاثیر تبتوابع مشتری بالقوه بر اساس تاثیر عامل می تواند از حالت با گذشت زمان سپس . 2گردد

یکی از دو گزینه تقاضای کاالی داخلی یا خارجی به داخلی یا خارجی تبلیغات کاالی تقاضای ناشی ازدهان به دهان و . تبلیغات دهان به دهان تابعی از سن، ایدنمرا تقاضا یکی از آنها ImpWant یا IntWantالت با انتقال به ح وعالقمند شده

تعداد رابطه های عامل با سایر عامل ها، نرخ اثر بخشی استاندارد تبلیغات دهان به دهان و مقدار استخراجی از توزیع نمایی تابعی از اثر استاندارد تبلیغات و کاالی داخلی یا خارجی نیز تبلیغات می باشد. 3-3نمودار بر اساس امتیاز کاالی داخل

توقف عامل بار 15در صورتی که پس از است. 3-3نمودار مقدار استخراجی از توزیع نمایی امتیاز کاالی داخل بر اساس به خرید منجر نشود، ImpBuyیا IntBuyدر انتقال های شدهنرخ محاسبه ،ImpWantیا IntWant در یکی از حالتهای

( تغییر حالت می دهد.PotentialCustomerمشتری از خرید منصرف شده و به حالت مشتری بالقوه )

توابع تقاضا:

//WOM Effect

WOMInt= AgeRelatedWOMEffect * getConnectionsNumber()* main.WordOfMouthEffect

*(exp(main.IntGoodEquityScore)-1)*0.5 WOMImp= AgeRelatedWOMEffect * getConnectionsNumber()* main.WordOfMouthEffect

*(exp(1- main.IntGoodEquityScore)-1)*0.5

//Promotion

IntAd= main.AdEffect * (exp(main.IntGoodEquityScore)-1)*0.1

ImpAd= main.AdEffect * (exp(1- main.IntGoodEquityScore)-1) *0.1

احتمال برای کاالی داخلی و Score)(main.IntGoodEquitye-0.5*(1نمایی احتمالخرید کاال نیز بر اساس نرخ تصادفی یکنواخت با

.رسم گردیده است صورت می گیرد 3-3نمودار خارجی که دربرای کاالی main.IntGoodEquityScore) -(1e-0.5*(1 نمایی

ید:ت وابع خرIntBuy= randomTrue((exp(main.IntGoodEquityScore)-1)*0.5)

ImpBuy= randomTrue((exp(1- main.IntGoodEquityScore)-1)*0.5)

1 State & Transition

عامل ها به مشتریان در حال استفاده از کاالی داخلی، نفوذ پایین استفاده از کاالی داخلی در جامعه است. %26دلیل انتقال تنها 2

113

کاالی تولید داخل و وارداتی ترجیحمعکوس نمایی رابطه 3-3نمودار

مدل سازی عامل ـ حالتهای مختلف عامل مصرف کننده 14-3شکل

بر اساس اینکه داخلی نمود عمر کاال شروع به شمارش شده و آناز هنگامیکه عامل کاال را خریداری و شروع به استفاده از هر یک از کاالهای خارجی و ثبت می گردد. در ImpGoodAgeیا IntGoodAgeیا خارجی باشد در یکی از متغیرهای

ده ش و بر اساس استاندارد اولیه تعریفداخلی، به صورت متفاوت از همدیگر و بر اساس اینکه عمر کاال به صورت طبیعی اتمام یافته، یا زودتر از موعد از رده خارج شده و یا در اثر وضعیت مناسب اقتصادی و رشد باالی تغییرات 1در مدل

سال تعریف شده اما می توان در هر بار اجرا آن را تغییر داد. 8برابر با روز 2626عمر معمول کاال به طور پیش فرض 1

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

ترجی کاالی داخل 0.05 0.11 0.17 0.25 0.32 0.41 0.51 0.61 0.73

ترجی کاالی خارجی 0.73 0.61 0.51 0.41 0.32 0.25 0.17 0.11 0.05

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

امتیاز کاالی داخل

e(main.IntGoodEquityScore)-1)*0.5e(1- main.IntGoodEquityScore)-1)*0.5

ترجی

114

جددامتکنولوژیک با محصوالت جدید تر جایگزین گردد مشتری به حالت مشتری بالقوه تغییر حالت داده و این چرخه . زود تر از موعد از رده خارج شدن کاال تنها در خصوص کاالی تولید داخل صدق کند و زمانی اتفاق می افتد ادامه می یابد

هر یک از سه حالت از )حد برابری کاالی داخلی و خارجی( باشد. 6.5که امتیاز برابر کاالی داخلی با خارجی کمتر از گردیده ستفهرنیز تابعی از متغیر های دیگر هستند که به شرح زیر تمام عمر و یا جایگزینی با کاالی جدیدارده خارج شدن،

است:

های مرتبط با سن کاالی مورد استفاده کاربر متغیر 15-3شکل

کاالی داخلی:

IntGoodAge++;

//Int Renew Decision

IntRenewRatio= 0.2* main.YearlyGoodBeautyChange +

0.7* main.YearlyGoodUseChange +

0.224* ((double)IntGoodAge/main.StandardGoodDurability)+

0.1*IncomeScore;

//Int Discard Rate

if(main.IntGoodEquityScore>=0.5){IntDiscardRate=0;}

else{IntDiscardRate=((exp(1-main.IntGoodDurabilityScore)-1)*

(exp(1-main.IntGoodEquityScore)-1)*

(double)IntGoodAge/main.StandardGoodDurability*0.0001);};

//IntDepreciation

IntGoodAge>=main.StandardGoodDurability

کاالی خارجی:ImpGoodAge++;

//Import Renew Decision

ImpRenewRatio= 0.2* main.YearlyGoodBeautyChange +

0.7* main.YearlyGoodUseChange +

0.224* (double)ImpGoodAge/main.StandardGoodDurability+

0.1* IncomeScore;

//ImpDepreciation

ImpGoodAge>=main.StandardGoodDurability

سالن امید 26میانگین سالگی برسد به طور 06هر فردی در کشور که به سن 1سازمان ملل 2612براساس اطالعات منتشره همانند دنیای واقعی هر یک از عامل ها با گذشت زمان در مدل نیز (UN, Population Division 2012) به زندگی دارد.

اوت فبا پروفایل متاز مدل حذف و با عامل جدیدی اتمام عمر تحت عوامل مختلف اعم از تصادف و پیری باپیرتر شده و سال 36آغاز می گردد. روند معمول زندگی به این صورت است که در آن فرآیند شمارش سن ه ودمتولد شاز عامل قبلی

احتمال فوت باال است اما به طور طبیعی این ،این بازهافراد در باالی آسیب پذیریاول زندگی به دلیل مشکالت رشد و سالگی، به دلیل بلوغ فکری و تثبیت 36با گذشت زمان و رسیدن معکوس دارد.با افزایش سن رابطه احتمال کاهشی بوده و

1 Population Ageing and Development 2012

115

ت می با بیشتر شدن سن احتمال فوت تقویبا افزایش سن رابطه مستقیم داشته و . امامی رسداحتمال فوت به حداقل ،زندگی می گردد.تشدید ی احتمال فوت گسال 06با گذشت سن از گردد و در نهایت

گذشت سن در در محاسبه وزن اثر 4-3نمودار مطابق . همچنینخالصه گردیده است 6-3جدول تابع شرطی این رابطه درسال از تابع نمایی افزایشی استفاده شده 36سال از تابع نمایی کاهشی و در دامنه باالی 36ز در دامنه پایین تر ا فوتاحتمال

به تصویر کشیده شده است. 5-3نمودار است. فرآیند تصمیم گیری نیز در

منطق تصمیم گیری ادامه زندگی یا مرگ عامل 3-3جدول

احتمال کلی مرگ عامل و ایجاد عامل جدید با سن عامل

%3 ضرب در وزن سن با رابطه نمایی کاهشی 10167احتمال سالیانه % سال 91کمتر از

%5 ضرب در وزن سن با رابطه نمایی افزایش 10167احتمال سالیانه % سال 61و 91بین

%111 ضرب در وزن سن با رابطه نمایی افزایشی 1015احتمال سالیانه % سالگی 111و 61بین

ـ ـ ـ قطعی 111بیشتر یا مساوی

وزن گذاری تدریجی تغییر سن در احتمال فوت)حذف عامل از مدل( و ایجاد عامل جدید 4-3نمودار

فلوچارت کنترل سن و تولد مجدد عامل با پروفایل متفاوت و جدید 5-3نمودار

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

0 30 60 90 120سن

وزن

0.267%

110

\\New Born

main.remove_Consumers(this);

((Main)getOwner()).add_Consumers().BornInModel=true;

عامل های جدید نیز نیازمند زمانی برای بلوغ هستند تا به عنوان مشتریان بالقوه شناسایی گردند، این فرآیند نیز برابر. تعریف شده است Maturityبنام PotentialCustomerبه YoungPersonدر پیکان انتقال عامل از حالت 14-3شکل

باقی می ماند و امکان تبدیل YoungPersonسالگی در حالت 18برابر منطق تعریف شده در مدل عامل پس از تولد تا سن به مشتری بالقوه و خرید را ندارد.

عامل ها در برقراری ارتباط با سایر عامل ها و تاثیر پذیری از یکدیگر و همچنین توانایی کسب درآمد با افزایش سن رفتاربع مربوط به هریک از این تغییرات به شرح زیر آورده شده و در ادامه هریک به صورت جداگانه توضیح . تواآنها تغییر می یابد

:داده شده است

:و تغییر در ویژگیهای فردی افزایش سن

/*Agent Connections*/ Connections=getConnectionsNumber();

/*Age Dynamics*/ PersonAge++;AgeControl();

//Education

if(Education=="بیسواد"&&PersonAge>8 &&PersonAge<=24&&

randomTrue(0.1725))/*TTLP=96%*/

{Education="باسواد";EducationScore=0.6;};

if(Education=="باسواد" && PersonAge>24 && PersonAge<=60 &&

randomTrue(0.0338))/*P=72%*/

{Education="تحصیلکرده";EducationScore=0.9;};

//Age Correlated WOM Effect: exponential Distribution

if (PersonAge<18){AgeRelatedWOMEffect=0;}

else {AgeRelatedWOMEffect= exp((double)-PersonAge/25);};

//Person Capability Score

if (PersonAge<18){AgeRelatedCapabilityEffect=0;}

else {AgeRelatedCapabilityEffect= exp((double)-PersonAge/25);};

PersonCapabilityScore=0.6*(AgeRelatedCapabilityEffect*0.5 + WealthScore*0.5) +

0.4*(GenderScore*0.25+SocialTypeScore*0.25+

DecisionStyleScore*0.25+EducationScore*0.25);

یافت توصیه از/ ف -9-9-9-9 ینراهم سازی امکان در به سایرسیستم توصیه گر در توصیه بین چند آیتم یا کاال به کاربر خود، نیازمند سه مشخصه مهم فیلترینگ اطالعات)محتوا محور،

یا ترکیبی(، همانندیابی پروفایل ـ آیتم )در سیستم های محتوا محور( و همانندیابی پروفایل کاربران )در سیستم همکارانه و های همکارانه( است.

در فیلترینگ محتوا محور کاال یا آیتم بر اساس ارزیابی های کاربر از آیتم های ارزیابی شده قبلی به وی توصیه می شود. و افراد با عالقمندی های مشترک همانندیابی شده و بر مبنای انتخاب های قبلی افراد مشابه توصیه ردر فیلترینگ محتوا محو

به کاربر جدید پیشنهاد می گردد. همانطور که در بخش مرور ادبیات مرور گردید هر کدام از روش ها دارای مزایا و معایب عف یک روش از طریق نقاط قوت روش دیگر، در خاص خود است. بنابراین در این پژوهش برای پوشش دادن نقاط ض

110

توصیه بین کاالی داخلی و خارجی از روش فیلترینگ ترکیبی استفاده شده تا با بکارگیری فیلترینگ همکارانه، نقیصه فیلترینگ ی رمحتوا محور در شرایط عدم وجود رتبه بندی های کاربران در خصوص آیتم ها برطرف گردیده و در کنار آن با بکارگی

فیلترینگ محتوا محور افراد داری عالقمندی ها متفاوت با نرمال، بدون نیاز به یافتن افراد مشابه بر اساس محتوای آیتم ها توصیه دریافت نموده و نیاز به تعداد باالی کاربران رتبه بندی کننده در آن نیز بر طرف گردد.

م بر مبنای اطالعات فردی کاربر هم بر اساس تحلیل محتوا فرآیند کار به این صورت است که پروفایل های کاربران هنگهداری می شود تا در حین توصیه عالوه بر تحلیل انتخاب های قبلی کاربر، در شناسایی کاربران با ترجیحات مشابه کاربر

د. ا محور فراهم گرداستفاده شده و با استفاده از انتخاب های قبلی کاربران مشابه امکان توصیه همزمان همکارانه و محتو

اطالعات فردیدر حوزه یوه به تصویر کشیدن پروفایل کاربرش -9-9-9-9-1

هر یک از عامل ها در سیستم توصیه گر به عنوان کاربر تلقی شده و هر یک دارای پروفایل شخصی شده منحصر به فرد خود عیین و تا پایان عمر عامل ثابت باقی می ماند مثل این پروفایل در ابتدای تولد ت متغیرهایبرخی از هستند در هر عاملی

جنسیت، شخصیت اجتماعی، سبک تصمیم گیری، امتیاز ثروت به ارث رسیده، تعداد رابطه با سایر عامل ها و برخی دیگر هان بهمیزان تاثیر پذیری عامل از تبلیغات دتحت تاثیر محیط و با گذشت زمان تغییر می کند مثل سن، سطح تحصیالت،

ها به صورت جداگانه بررسی و نحوه محاسبه آنها آورده متغیرمیزان توانایی، امتیاز در آمدی. در ادامه هر یک از این دهان، شده است:

پروفایل کاربراندر متغیرهای مرتبط با کاربر 16-3شکل

قبل از شروع MaleRatioجنسیت هر عامل در ابتدای تولد به صورت تصادفی یکنواخت با میانگین تعیین شده با نام -1-1ل کاربر در پروفایگذارد که امل برای کسب درآمد نیز تاثیر میجنسیت عامل در توانایی ع مدل سازی تعیین می شود.

و اگر مونث 6.6اشد امتیاز جنسیت به طور پیش فرض تعیین می گردد اگر عامل مذکر ب GenderScoreبا عنوان تعیین می گردد. 6.0باشد به طور پیش فرض

if(randomTrue(main.MaleRatio))

{Gender="مذکر"; GenderScore=0.9 ;} else {Gender="مونث"; GenderScore=0.7;};

118

نسبت افراد مذکر به کل تعداد افراد جامعه دارای 1366تا 1305بر اساس اطالعات منتشره مرکز آمار ایران از سال می باشد. لذا در راه اندازی مدل شبیه سازی عدد پیش فرض %6.1346با انحراف استاندارد %56.0003میانگین

(1361ر ایران )مرکز آما میانگین فوق می باشد.

و اجتماعی، معمولی»در ابتدای تولد بر مبنای جنسیت عامل و از میان یکی از سه گزینه شخصیت اجتماعی عامل -1-2انگین به صورت تصادفی یکنواخت با میاجتماعی هستند این پیش فرض که خانم ها بیشتر از آقایان بر اساس « منزوی

آقایان به شرح زیر تعیین می شود.های متفاوت برای خانم ها و

تصادفی یکنواخت با میانگین های مختلف برای خانم ها و آقایان

منزوی معمولی اجتماعی

-- 104 107 خانم ها

-- 109 106 آقایان

شخصیت اجتماعی عامل در توانایی آن برای کسب درآمد تاثیر می گذارد که در پروفایل کاربر با عنوان SocialTypeScore اگر معمولی باشد امتیاز 6.6تعیین می گردد اگر عامل اجتماعی باشد امتیاز به طور پیش فرض ،

تعیین می گردد: 6.5و اگر منزوی باشد امتیاز به طور پیش فرض 6.0به طور پیش فرض

//Social Type

if(Gender=="مونث" && randomTrue(0.7))

{SocialType="اجتماعی"; SocialTypeScore=0.9; main.NSocialPersonality++;}

else if (Gender=="مونث" && randomTrue(0.4))

{SocialType="معمولی"; SocialTypeScore=0.7; main.NNormalPersonality++;}

else if(Gender=="مذکر" && randomTrue(0.6))

{SocialType="معمولی";SocialTypeScore=0.7; main.NNormalPersonality++;}

else if(Gender=="مذکر" && randomTrue(0.3))

{SocialType="اجتماعی";SocialTypeScore=0.9; main.NSocialPersonality++;}

else {SocialType="منزوی";SocialTypeScore=0.5;main.NSecludedPersonality++;};

متغیرن ایدر هر عاملی تعیین می شود. آنتابعی از جنسیت به صورت لد و در ابتدای توعامل سبک تصمیم گیری -1-3 یا ی ومنطق»از میان یکی از حاالت در تصمیم گیری ها منطقی تر عمل می کنند بر اساس این پیش فرض که آقایان

تعیین هااحساسی برای خانم 6.0 آقایان وبرای منطقی 6.0به صورت تصادفی یکنواخت با میانگین « احساسیر متغی که این تاثیر درسبک تصمیم گیری عامل در توانایی آن برای کسب درآمد تاثیر می گذارد می شود.

DecisionStyleScore 6.6امتیاز سبک تصمیم گیری به صورت پیش فرض می گردد اگر عامل منطقی باشد ثبت تعیین می گردد: 6.0و اگر احساسی باشد

//Decision Style

if(Gender=="مذکر" && randomTrue(0.7)/*Male is more Logical*/)

{DecisionStyle="منطقی";DecisionStyleScore=0.9;main.NLogical++;}

else if(Gender=="مونث" && randomTrue(0.7)/*Female is more Emotional*/)

{DecisionStyle="احساسی";DecisionStyleScore=0.7;main.NEmotional++;}

else if (randomTrue(0.5))

{DecisionStyle="منطقی";DecisionStyleScore=0.9;main.NLogical++;}

else{DecisionStyle="احساسی";DecisionStyleScore=0.7;main.NEmotional++;};

116

در ابتدای تولد عامل تعیین و تا آخر عمر تابع برای آن عامل ثابت است. برای تعیین این امتیاز ثروت به ارث رسیده -1-4استفاده 6.8و حداکثر 6.61حداقل دامنه با p=1.5 ،q=3امتیاز برای هر عامل از تابع تصادفی بتا با پارامترهای

دارای چولگی به . همچنین این تابع است 6.20امتیاز به ارث رسیده میانگین این تابع بکارگیری . با گردیده استسمت راست است که به معنی فراوانی باالی افراد با امتیاز ثروت پایین و فراوانی پایین افراد دارای امتیاز ثروت باال

است.

/*WealthScore*/ WealthScore=beta(1.5, 3, 0.01, 0.8);

ها ثروت به ارث رسیده در ابتدای تولد عاملتوزیع 6-3نمودار

عمال مدل اجرا 305روز در نظر گرفته شده است. با گذشت یکبازه زمانی مدل در هر بار اجرا با توجه به اینکه -1-5د اجرا یک شمارنده تعدایکسال کامل را طی کرده است لذا عمر عامل نیز باید یکسال افزایش یابد که برای این کار از

فراخوانی AgeControlیکسال به عمر عامل اضافه شده و تابع کنترل عمر بار اجرا )روز( 305استفاده شده و پس از می گردد تا براساس منطق تعریف شده در مورد ادامه حیات و یا حذف عامل و تولد عامل جدید با مشخصات جدید

تصمیم گیری شود:

/*Age Dynamics*/PersonAge++;AgeControl();

عی از سن و امتیاز ثروت عامل است. لذا با گذشت زمان و افزایش عمر عامل و بر اساس احتمال سطح تحصیالت تاب -1-0های مختلف سطح تحصیالت عامل تغییر می کند برای این کار تابع کنترل تحصیالت سالی یک بار برای همه عامل

سالکی تا 8پس از سن ،بیسواد بوده دعامل تعیین می گردد. عامل در ابتدای تولها اجرا شده و سطح تحصیالت احتمال باسواد شدن وجود %86و مجموعا %5پیدا می کند که به ازاء هر سال نسالگی فرصت باسواد شد 24و مجموعا %6.0 باشد به ازاء هر سال 6.3سالگی در صورتیکه امتیاز ثروت عامل باالتر از 06تا 25و از سن دارد

اثیر تبر توان عامل در کسب درآمد سطح تحصیالت فرصت ارتقا به سطح تحصیلکرده را بدست می آورد. 24.5%. به طور پیش فرض این امتیاز برای بی سواد گردد می ثبت EducationScoreاین اثر در متغیر که داردمستقیم

گرفته شده است.در نظر 6.6و برای تحصیلکرده 6.0، با سواد 6.3

0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8

126

//Education

if(PersonAge>8 && PersonAge<=24 && randomTrue(0.05))/*P=80%*/

{Education="باسواد";EducationScore=0.6;}

else if(PersonAge>24 && PersonAge<=60 && Education=="باسواد"

&&(WealthScore>0.3 && randomTrue(0.007)))/*P=24.5%*/

{Education="تحصیلکرده";EducationScore=0.9;};

زیر بر اساس تابع نماییبه صورت تجربی و دهان به دهان در اثر افزایش سن میزان تاثیر پذیری عامل از تبلیغات -1-0سالگی اجازه انتقال به حالت مشتری بالقوه را ندارد لذا تاثیر پذیری از تبلیغات 18عامل تا سن . انتخاب گردیده است

سالگی بر اساس نمودار زیر میزان تاثیرپذیری 18دهان به دهان برای او صفر منظور می گردد. اما به محض ورود به ثبت AgeRelatedWOMEffectدر متغیر به صورت سالیانه برای وی محاسبه و عامل از تبلیغات دهان به دهان

. بدیهی است با افزایش عمر عامل میزان این تاثیر پذیری نیز کاهش می یابد.گرددمی

تاثیر پذیری عامل از تبلیغات دهان به دهان در اثر افزایش سن 7-3نمودار

//Age Related WOM Effect: exponential Distribution

if (PersonAge<18){AgeRelatedWOMEffect=0;}

else {AgeRelatedWOMEffect= exp((double)-PersonAge/25);};

و امتیاز های ناشی از جنسیت، شخصیت ، سطح درآمد به ارث رسیده عامل سنمیزان توانایی عامل تابعی از -1-8و تعیین 0-3نمودار به طور تجربی همانند نیز . تاثیر سن و سطح تحصیالت استاجتماعی، سبک تصمیم گیری

بر ر نهایت دو در بخش خود تعیین های پروفایل کاربر نیز بر اساس امتیازهای هر کدام از متغیر ها متغیرامتیاز سایر ی در حداقل بازه زمانی یکساله اتفاق م متغیراین عوامل. با توجه به اینکه تغییر می گردد محاسبهاساس فرمول زیر

.ثبت می گردد PersonCapabilityScoreمتغیر محاسبه و در یانهبه صورت سالبنابراین افتد

//Person Capability Score

if (PersonAge<18){AgeRelatedCapabilityEffect=0;}

else {AgeRelatedCapabilityEffect= exp((double)-PersonAge/25);};

PersonCapabilityScore=0.6*(AgeRelatedCapabilityEffect*0.5+WealthScore*0.5)+

0.4*(GenderScore*0.25+SocialTypeScore*0.25+

DecisionStyleScore*0.25+EducationScore*0.25);

ه و بر صورت سالیانبوده و به عامل و تغییرات محیطی اییتوانمیزان یر تغییرات ثامتیاز درآمدی عامل تحت تا نهایتدر محاسبه می گردداساس این پیش فرض که درآمد عامل تابعی از اقتصاد و توانایی فردی است بر اساس فرمول زیر

0

0.2

0.4

0.6

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130

e - (PersonAge/25)

121

//Income Score

IncomeScore=0.5*main.EconomyEquityScore + 0.5*PersonCapabilityScore;

در حوزه انتخاب محصول شیوه به تصویر کشیدن پروفایل کاربر -9-9-9-9-9

استفاده Recommendو Like ،Dislikeبرای به تصویر کشیدن پروفایل کاربر در حوزه انتخاب محصول از سه نوع متغیر شده است.

پروفایل کاربران )آیتم(در مرتبط با کاالی متغیرها 17-3شکل

فرآیند ثبت اطالعات این آیتم ها در حالتهای مختلف عامل اتفاق می افتد که در جدول زیر تکمیل گردیده است. فرمول ینجا به ذکر اقدامی که منجر به ثبت هایی که بر اساس آنها این اقدام ها صورت می گیرد قبال توضیح داده شده، لذا در ا

می گردد، بسنده می شود: Recommendو Like ،Dislikeاطالعات در هریک از اقدام های عامل Recommendو Like ،Dislikeثبت اطالعات 12-3جدول

نتیجه اقدام

++IntAd IntLikeیا IntWOMدر نتیجه انتقال IntWantبه PotentialCustomerتغییر حالت عامل از

++ImpAd ImpLikeیا ImpWOMدر نتیجه انتقال ImpWantبه PotentialCustomerتغییر حالت عامل از

++IntDiscard IntDislikeپایان عمر کاالی داخلی در حال استفاده توسط عامل در نتیجه

++IntRenew IntDislikeپایان عمر کاالی داخلی در حال استفاده توسط عامل در نتیجه

++ImpRenew ImpDislikeپایان عمر کاالی خارجی در حال استفاده توسط عامل در نتیجه

++WOMInt IntRecommendتوصیه به دیگران برای استفاده از کاالی داخل در حال استفاده کاربر توسط

++WOMInt IntRecommendبه دیگران برای استفاده از کاالی خارجی در حال استفاده کاربر توسط توصیه

عاملایجاد پروفایل اولیه -9-9-9-9-9

فایل این پرو .در به تصمیم گیری باشد نیازمند برخورداری از پروفایل اولیه استابرای اینکه پس از اجرای مدل، عامل قاستفاده InitialSettingساخت پروفایل اولیه عامل از تابع تا جایی که ممکن است به واقعیت نزدیک باشد. برای یبایست در طراحی هر یک از آیتم های پروفایل با احتمال های منطبق با احتمال های بکار رفتهو به صورت تصادفی در آن و شده

-3-2-0»وابع مربوط به این فرآیند در بخش ضمائم و پیوستها با عنوان می شود. تساخته پروفایل های اولیه 1های عامل ها آورده شده است.« بع راه اندازی اولیه مدل عامل بنیان مصرف کنندهتوا

پس از گذشت مدت زمان مشخصی خود عامل ها به دلیل اینکه شتریان نیز، در ایجاد بانک اطالعات اولیه ترجیحات م طول درخودکار عامل ها تشخیص طریق از پروفایلو می کنند Recommendو Like ،Dislikeشروع به تولید اطالعات

ایجاد پروفایل اولیه برای یکبار اجرا محاسبه شده، نه برای چندین بار اجرا. به عنوان مثال احتمال اینکه فرد از با این تفاوت که احتمال های 1

قید شده اما در اجراهای بعدی به دلیل 6.8درصد می باشد که عینا در تابع اجرای اولیه همان %86به باسواد تغییر حالت دهد حالت بیسوادبار( لذا احتمال در تابع بررسی 10سالگی قرار دارد به صورت سالیانه بررسی خواهد شد )جمعا 24تا 8اینکه این تابع برای عاملی که بین سن

درصد بدست آید. %86سال بررسی به صورت تجمعی همان 10در نظر گرفته شده تا احتمال %5احتمال سالیانه

122

کاربران بدون استفاده از اطالعات توصیه ای نیز قادر به تصمیم گیری اولیه تکمیل می گردد. همچنین به دلیل اینکه زمان از پروفایل خالی استفاده شده است.هستند

یجی ابزاری برای -9-9-9-9-4 عامل سازگار سازی پروفایلفراموشی تدرداده های جدیدتر که تا اختصاص می یابدبرای هر یک از مشاهدات بر اساس زمان مشاهده وزنی در فراموشی تدریجی

اطالعات عالقمندی های عامل وزن گذاری زمانی برایبیشتر با شرایط جامعه همخوانی دارند اهمیت بیشتری پیدا کنند. به صورت تجمعی باشد ابتدا نیاز 16-3جدول همانند Recommendو Like ،Dislikeآنکه ثبت اطالعات به جای ها

نگهداری گردد تا در حین وزن ذخیرهثبت با حفظ زمانهر کدام از اطالعات به صورت جداگانه 11-3جدول همانند است 15 تعداد Dislikeو Like در متغیرهای استفاده شده و Data Setلذا از متغیر نوع گذاری قدمت آنها قابل شناسایی باشد.

:در حافظه آن نگهداری می شودداده قبلی، 166تعداد Recommendمتغیر و درداده قبلی در هریک از اقدام های عامل Recommendو Like ،Dislikeثبت اصالح شده اطالعات 11-3جدول

نتیجه اقدام

)(IntAd IntLikeDS.updateیا IntWOMدر نتیجه انتقال IntWantبه PotentialCustomerتغییر حالت عامل از

)(ImpAd ImpLikeDS.updateیا ImpWOMدر نتیجه انتقال ImpWantبه PotentialCustomerتغییر حالت از

)(IntDiscard IntDislikeDS.updateپایان عمر کاالی داخلی در حال استفاده توسط عامل در نتیجه

)(IntRenew IntDislikeDS.updateپایان عمر کاالی داخلی در حال استفاده توسط عامل در نتیجه

)(ImpRenew ImpDislikeDS.updateپایان عمر کاالی خارجی در حال استفاده توسط عامل در نتیجه

)(WOMInt IntRecommendDS.updateتوصیه به دیگران برای استفاده از کاالی داخل در حال استفاده کاربر توسط

)(WOMInt ImpRecommendDS.updateتوصیه به دیگران برای استفاده از کاالی خارجی در حال استفاده کاربر توسط

وزن کمتر و اطالعات جدیدتر وزن باالتری ،داده های دارای اختالف زمانی زیاد با آخرین اطالعات 8-3نمودار بر اساس ( ثبت می گردد.18-3شکل گرفته و در متغیرهای مربوطه )متغیرهای

نمودار مرجع محاسبه نمایی وزن داده های عالقمندی و توصیه عامل 1-3نمودار

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

0 500 1000 1500 2000

وزن داده

تفاوت زمانی با داده

/ 1825 / 4) DataDateDifference-(e

123

سال گذشته عامل بر تصمیم گیری آن تاثیر داشته و اطالعات قدیمی تر 5برای تعیین وزن زمانی فرض گردیده اطالعات تعیین و 1825گذاری روز است بازه زمانی وزن 1825سال معادل 5تاثیری بر تصمیم گیری آن ندارد. لذا با توجه به اینکه

DataDateDifference-(e (4 / 1825 /بر اساس تابع نمایی DSلی در متغیر های محاسبه وزنی هر یک از داده های ثبت شده قبانجام

. به ثبت می گردد به هر کدام ی مربوطدر متغیر هابه صورت هفتگی و و به صورت میانگین ساده وزنی با هم تجمیع شده :عنوان نمونه فرمول فراموشی تدریجی عالقمندی به کاالی داخلی آورده شده است

//Int Like Update:

int sizeIntLikeDS = IntLikeDS.size();

if ( sizeIntLikeDS>0 )

{ // decision

double sumIntLike = 0 ;

int numIntLike = 0 ;

for ( int i = 0 ; i < sizeIntLikeDS ; i++ )

{ // forLoop

numIntLike = 1;

sumIntLike = sumIntLike + exp(-1*(double)(main.RunNumber-

IntLikeDS.getX(sizeIntLikeDS-numIntLike))/456.25);

numIntLike++;

IntLike = sumIntLike;

} // forLoop

} // decision

در پروفایل کاربران مرتبط با کاال )آیتم(تکمیل شده متغیرهای 11-3شکل

1شود ایجادکاالی داخلی و خارجی تغییر رویکردی بین کل جامعه درصورتیکه در یک تاریخ مشخص در انتخاب همچنینطه تاریخ نققبل از عالقمندی های داده های قدیمی در جهت سازگار سازی پروفایل کاربر و پروفایل کل جامعه، نیاز است

در به صورت هفتگی تعداد کاالی فرآیند کار به این صورت است که .گرددحذف کاربران و به تبع آن کل جامعه عطف مصرفی داخلی با تعداد کاالی مصرفی خارجی آن مقایسه می شود در صورتیکه نسبت زمان فعلی با هفته گذشته تفاوتی

شده و 2همگی راه اندازی مجدد DSنداشت، اتفاقی نمی افتد اما در صورتیکه این نسبت معکوس شده بود متغیر های اطالعات تاریخی آنها پاک می شود.

یبه عنوان مثال قبل از تاریخ مشخصی تعداد عامل هایی که از کاالی داخلی استفاده می نمودند بیشتر از عامل هایی بوده که از کاالی خارج 1

استفاده می نمودند، اما بعد از آن تاریخ این شرایط برعکس گردیده است.

2 Reset

124

//Public Turning Point Update:

int LastWeekIndex; int TodayIndex;

if ( main.IntGoodInUseDS.size()-8<=0){} else

{//Decision 0

LastWeekIndex= (int) main.IntGoodInUseDS.size()-8;

TodayIndex= (int) main.IntGoodInUseDS.size()-1;

if (main.IntGoodInUseDS.getY(LastWeekIndex)>

main.ImpGoodInUseDS.getY(LastWeekIndex))

{//Decision1

if(main.IntGoodInUseDS.getY(TodayIndex)< main.ImpGoodInUseDS.getY(TodayIndex))

{//Decision2

IntLikeDS.reset(); ImpLikeDS.reset();

ImpDislikeDS.reset(); IntDislikeDS.reset();

ImpRecommendDS.reset(); IntRecommendDS.reset();

};//Decision2

}//Decision1

else if(main.IntGoodInUseDS.getY(LastWeekIndex) <

main.ImpGoodInUseDS.getY(LastWeekIndex))

{//Decision3

if(main.IntGoodInUseDS.getY(TodayIndex) > main.ImpGoodInUseDS.getY(TodayIndex))

{//Decision4

IntLikeDS.reset(); ImpLikeDS.reset();

ImpDislikeDS.reset(); IntDislikeDS.reset();

ImpRecommendDS.reset(); IntRecommendDS.reset();

};//Decision4

};//Decision3

};//Decision0

توصیه به عنوان یک ورودی سوم در ترجیح بین کاالی داخلی و خارجی استخراج -9-9-9-9-5

Recommendو Like، Dislikeاطالعات هریک از کاربران یا عامل ها چه در دنیای واقعی و چه در مدل شبیه سازی 1

ات استخراج اطالعحتی ممکن است در گاه اطالعاتی احساسی و کامال وابسته به شرایط محیطی، نوع و نحوه سوال بوده و در دنیای واقعی به دلیل اینکه ثبت عالقمندی به کاال یا هر آیتم دیگر به صورت پراکنده و در مراجع مختلف ثبت می گردد.

Like وDislike .در مدل شبیه سازی بسیارثبت این اطالعات خوشبختانه باهم جمع بسته شده و یا از هم تفریق گردند / عامل ها کاربرانتوصیه و عالقمندی برای ثبت برآیند اطالعات به این صورت که ابل انجام است. آسان بوده و به راحتی ق

و PublicIntLike ،PublicIntDislike، PublicImpLike ،ImpDislike ،PublicRecommendمتغیر های PublicRecommend در صفحهMain یرهای مرتبط با هریک جمع جبری متغ مدلدر هر بار اجرای است که تعریف گردیده

، بنابراین در هر لحظه برآیند کلی از عالقمندی و عدم عالقمندی به هر یک از گرددر عامل ها در این متغیرها ثبت مید کاالهای خارجی و داخلی موجود می باشد:

آنها بویژه در حوزه های مورد. زیرا که ماهیت با این حال هنوز نمی توان گفت این اطالعات کامال مستدل و قابل اتکا هستند

می توان گفت کامال احساسی و تابع پویایی ها، جهت گیری ها و نوسانات درون اجتماع است بنابراین 2بحث روز جامعه

اطالعات ترجیحی گفته خواهد شد. Recommend و Like ،Dislikeاطالعات از این بعد به 1

2 Trending Issues

125

این احتمال وجود دارد به مدد شبکه های اجتماعی و رسانه های برخط به چه در مدل شبیه سازی و چه در دنیای واقعیاین نوع را از اجتماع شاهد باشیم.درجه کامال مخالف با پیش بینی های قبلی 186یک تغییر ،تاه مدتراحتی و در بازه کو

در میان طیف های مختلف کاربران و تغییرات غالبا به دلیل رشد سریع موضوع و عدم وجود اطالعات کافی از آن بوجود آمده ری دیگر نوآو. و عدم اطمینان ناشی از آن هستیمین پویایی ها بنابراین نیازمند روشی برای در نظر گرفتن امتفاوت است.

به عنوان روشی برای برخورد با عدم اطمینان ناشی از عامل ها طبقه بندی تکنیک معرفی شده در این پژوهش استفاده از ای قبلی ه ریدخ ترجیحیاتکا به اطالعات ضمن برای این کار است.در حین شکل گیری اتفاق نادقیق و ناکافی اطالعات

فردی بین عامل براساس تفاوتهای 16-3شکل مطابق اطالعات انباشته شده در جامعه، سیستم توصیه گرو کاربر یا عاملات اطالععالوه بر استفاده از در توصیه کاالی مناسب به کاربر سپس کاربران را دستور کار قرار داده و 1الگوشناسی ها

ل های عام ترجیحی گوی منطق با کاربر و استفاده از اطالعاتبررسی الانباشته شده در جامعه، اطالعات و عامل ترجیحیمدل Mainعامل ها در قسمت تفاوتهایبر اساس یی جامعهالگو استخراج اطالعات .مدنظر قرار می گیردنیز آن الگو

سازی انجام می گیرد.شبیه

1 Pattern Recognition

120

کاربران و استخراج اطالعات ترجیحی کل جامعه در هر الگوالگوشناسی 13-3شکل

ن آ در درون عامل و بر اساس تابع توصیهمقایسه هریک از عامل ها با الگو و استفاده از اطالعات الگوی منطبق با هر عامل توصیه نیز بر مبنای زیر استفاده شده و نحوه ترکیب داده های If-Thenصورت می گیرد. برای مقایسه عامل ها از فلوچارت

%56وزن توصیه به اطالعات ترجیحی خود عامل و %56اصل کمترین خطا با میانگین ساده و به این صورت است که نیز از میانگین ساده استفاده شده است.جامعه وزن توصیه به اطالعات داده شده و در تجمیع اطالعات ترجیحی الگویی

120

نحوه محاسبه اطالعات ترجیحی کاربر توسط سیستم توصیه گر 22-3شکل

کاالی داخل یا خارجی در 1WOM در انتخاب کاالی ناشی از اثربا توجه به افزوده شدن امکان توصیه به عامل همچنین می یابد:توابع مربوط به آنها به شرح زیر تغییر

تبلیغات دهان به دهان 1

128

//Int WOM Effect:

AgeRelatedWOMEffect*getConnectionsNumber()*main.WordOfMouthEffect*(exp(main.IntGood

EquityScore)-1)*(1+IntRSScore)

//WOMInt is function of (time spent in IntGoodInUse State & above WOM Calculation)

//ImpWOM Effect:

AgeRelatedWOMEffect*getConnectionsNumber()*main.WordOfMouthEffect*(exp(1-

main.IntGoodEquityScore)-1)*(1+ImpRSScore)

//WOMImp is function of (time spent in ImpGoodInUse State & above WOM Calculation)

ردد:گبا طی مراحل فوق مدل توصیه گر عامل بنیان که مصرف کنندگان مدل شبیه سازی این پژوهش هستند، تکمیل می

خودکار عامل مصرف کننده مدل نهایی 21-3شکل

فاز سوم فرمولبندی رابط اصلی مدل -9-9-9 و محلی است که معماری کل مدل در آن پیاده شدهگفته می شود. Mainبه آن AnyLogicکه در نرم افزار رابط اصلی مدل

پارامترها و ،گردد. متغیرهای اولیه الزم برای راه اندازی مدل اعم از تعداد عامل هامی عملیات شبیه سازی برنامه ریزی ثابت در اجرای مدل اعم از نحوه چیدمان و تعامل عامل ها و... در رابط اصلی تعریف و قبل از اجرای مدل مقدار متغیرهای

های ن را به پژوهشگر می دهد تا متغیردی و خروجی مدل را داشته و این امکادهی می شوند. همچنین رابط نقش ورو سناریوهای مختلف را به عنوان ورودی به مدل وارده کرده و نتایج نهایی را با ابزارهای نمایشی های مختلف دریافت نماید.

یافت -9-9-1 صرف کنندگانم راه اندازی مدل عامل بنیانالزم برای اولیه پارامترهایمقادیر در ه رابط اصلیحصفالزم برای راه اندازی مدل عامل بنیان مصرف کننده در پارامترهایدر مدل عامل بنیان مصرف کننده همه

دهیم بر اساس آن تعداد عامل ها و . با تعیین مقدار این متغیرها به مدل شبیه سازی این امکان را میمدل دریافت می گرددگری را شناسایی و اجرا نماید. همچنین برخی از متغیرهای مصرف کننده های عامل بنیان مانند نحوه ارتباط هر یک با دی

یکته می یر ثابت به همه آنها دنرخ تاثیر تبلیغات در انتخاب کاال بین همه عامل ها مشترک بوده و به عنوان پیش فرض و متغتا در همه عامل ها به طور برابر بکار دریافت می گردند بل از اجرای مدلا نیز در صفحه رابط اصلی و قپارامترهاین شود

126

از میان متغیر های زیر تعداد عامل ها قبل از اجرای مدل به صورت ثابت تعیین شده و امکان تغییر در حین گرفته شوند. تغییر یابند.در طول اجرا از طریق این صفحه اجرای مدل فراهم نیست. اما بقیه متغیرها می توانند

متغیرهای اولیه الزم برای راه اندازی مدل عامل بنیان مصرف کنندگاندریافت مقادیر 22-3شکل

یافت -9-9-9 و کارمحیط زمینه ای کسب یپویا مدلمرتبط با پارامترهایمقادیر در و نکالزمینه ای ی کسب و کار را می توان به دو گروه پارامترهای ازمینه ورودی های مرتبط با مدل پویای محیط همانند

همه رمقادیهمانند مدل مصرف کنندگان عامل بنیان، در مدل پویا نیز صنعت تقسیم بندی کرد. سیاستگذاری ابزارهای صلی دریافت می از طریق صفحه رابط ا متغیرهای الزم برای راه اندازی و اجرای مدل پویای محیط زمینه ای کسب و کار

ها به گونه ای است که کاربر در حین استفاده از مدل درک درستی از پارامتریکی از مسایل مهم تعیین مقدار هر یک از گردد. ین تحقق این نکته تالش شده با تعیبرای متغیر داشته و با حداقل خطای ممکن مقدار مناسب برای متغیر را تعیین کند.

نده آی هایسیاستمصداق مناسب ،به کاربر اجازه داده شده به جای مقدار دهی به متغیرمصداق های مرتبط با هر متغیری برای این منظور از دو گروه متغیر استفاده شده است. گروه اول متغیرهایی نگاری را از بین گزینه های ممکن انتخاب نماید.

گروه دوم متغیرهایی هستند که مقادیر عددی متناسب با هر گزینه کنند ود که اطالعات متنی را زار کاربر دریافت می هستنه در تابعی نوشته شده ک متنی در آن ثبت شده و در مدل پویای زمینه ای کسب و کار از آن استفاده می شود. برای این منظور

اسب متغیر را مقدار دهی می نماید. در مقدار یک بازه تصادفی محدود مقدار منمدل بر اساس منطق تعریف شده از بین آن به معنی هم سطحی و برابری مقادیر متغیرهای داخلی با مقادیر متغیرهای خارجی در نظر 6.5مقادیر متغیر ها عدد دهی

عنی است که در آن متغیر وضعیت م نتعیین شد، به ای 6.5از باالتر آنمقدار در متغیری،گرفته شده است. در صورتیکه کشور بهتر از خارج است و بالعکس.

136

پویای محیط زمینه ای کسب و کارمتغیرهای اولیه الزم برای راه اندازی مدل دریافت مقادیر 23-3شکل

زینه هایگی سازی مکگزینه های مرتبط با هر یک از متغیرها و مقادیر تصادفی داده شده به هریک از متغیرها از طریق تابع

صورت می گیرد. روش کار نیز به این صورت است که در اولین مرحله اجرای مدل، تابع فراخوانی شده و مقادیر مرتبط متنی، مقدار آن به صورت تصادفی در بازه مد نظر استخراج و در پارامتر مرتبط با آن ثبت می گردد تا هبا هر گزینه شناسایی شد

ه سپس در هر بار اجرای مدل پویای زمین. را بدست آوردمدل براساس آن بتواند امتیاز برابری کاالی داخلی و سایر پارامترها جدیدی به مدل ارایه می گردد تا مدل با داده های متنوع تصادفی تابع فراخوانی شده و مقادیر تصادفی مجدداای کسب و کار

ه بآن کاهش یابد. ورودی هایدر بازه تعیین شده اجرا شده و ریسک تفاوت نتایج مدل در هر بار اجرا به دلیل تفاوت در ر به صورت تصادفی د در صورتیکه گزینه اول توسط کاربر انتخاب گردد مقدار متغیر Social Themeعنوان مثال در متغیر

انتخاب می گردد. جدول زیر منطق بکار رفته در تابع را به نمایش گذاشته است: 6.0با میانگین 6.05و 6.05بازه بین

131

نحوه کمی سازی داده های مدل زمینه ای کسب و کار 12-3جدول

بازه تصادفی تعیین مقدار گزینه های متغیر نام متغیر

SocietyTolorance

107با میانگین 1075تا 1065 آرامش و تحمل باالی فشار ناشی از سیاستگذاری

105با میانگین 1055تا 1065 آماده واکنش و تحمل پایین فشار ناشی از سیاستگذاری

109با میانگین 1095تا 1015 عدم تحمل فشار ناشی از سیاستگذاری

InflationEquity

107با میانگین 1075تا 1065 تورم پایین نسبت به متوسط جهانی

105با میانگین 1055تا 1065 تورم برابر با متوسط جهانی

109با میانگین 1095تا 1015 تورم باال نسبت به متوسط جهانی

1015با میانگین 101تا 101 تورم غیر قابل پیش بینی

InternalPloicyStability

107با میانگین 1075تا 1065 ثبات سیاستها

105با میانگین 1055تا 1065 تغییر محدود سیاستها

109با میانگین 1095تا 1015 تغییر مداوم سیاستها

ForeignPloicyStability

107با میانگین 1075تا 1065 تعامل سازنده با خارج

105با میانگین 1055تا 1065 خارجعدم تعامل با

109با میانگین 1095تا 1015 تقابل با خارج

OpportuintyEquity

107با میانگین 1075تا 1065 فضای باز و فرصت برابر رشد برای همگان

105با میانگین 1055تا 1065 فضای محدود و فرصت انحصاری افراد خاص

109با میانگین 1095تا 1015 برای همگانفضای بسته و دشواری فعالیت

RandDRatio

107با میانگین 1075تا 1065 نرخ باالی تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی

105با میانگین 1055تا 1065 نرخ متوسط تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی

109با میانگین 1095تا 1015 نرخ پایین تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی

CurrencyStability

107با میانگین 1075تا 1065 ثبات کامل نرخ ارز در بلند مدت

105با میانگین 1055تا 1065 ثبات نسبی نرخ ارز در بلند مدت

109با میانگین 1095تا 1015 تغییر نرخ ارز در بازه های کوتاه مدت

TradeBalance

103با میانگین 1035تا 1075 %11تراز تجاری مثبت باالی

107با میانگین 1075تا 1065 %11تراز تجاری مثبت زیر

105با میانگین 1055تا 1065 تراز تجاری متعادل

109با میانگین 1095تا 1015 %11تراز تجاری منفی زیر

1015با میانگین 101تا 101 %11تراز تجاری منفی باالی

StateBudgetBalance

103با میانگین 1035تا 1075 مازاد بودجه بیش از ده درصد تولید ناخالص داخلی

107با میانگین 1075تا 1065 مازاد بودجه کمتر از ده درصد تولید ناخالص داخلی

105با میانگین 1055تا 1065 تطبیق بودجه با هزینه کرد دولت

109با میانگین 1095تا 1015 درصد تولید ناخالص داخلیکسری بودجه کمتر از ده

1015با میانگین 101تا 101 کسری بودجه بیش از ده درصد تولید ناخالص داخلی

PartToProductCustomRate

107با میانگین 1075تا 1065 نرخ گمرکی دو برابری کاال به قطعه

105با میانگین 1055تا 1065 نرخ گمرکی یک و نیم برابری کاال به قطعه

109با میانگین 1095تا 1015 نرخ گمرکی برابر کاال و قطعه

ImportCustomRate

107با میانگین 1075تا 1065 نرخ گمرکی دو برابر به نرخ های جهانی در واردات کاال

105با میانگین 1055تا 1065 نرخ گمرکی یک و نیم برابر به نرخ های جهانی در واردات کاال

109با میانگین 1095تا 1015 نرخ های جهانی در واردات کاال

ProToImportTaxRate

107با میانگین 1075تا 1065 نرخ مالیات و عوارض دو برابری واردات به تولید

105با میانگین 1055تا 1065 نرخ مالیات و عوارض برابر واردات با تولید

109با میانگین 1095تا 1015 عوارض پایین تر واردات به تولیدنرخ مالیات و

ExToProductionTaxRate

107با میانگین 1075تا 1065 عدم اخذ مالیات و عوارض از صادرات

105با میانگین 1055تا 1065 اخذ مالیات و عوارض برابر صادرات با تولید

109با میانگین 1095تا 1015 اخذ عوارض و مالیات بیشتر صادرات از تولید

132

12-3جدول ادامه

بازه تصادفی تعیین مقدار گزینه های متغیر نام متغیر

SmugglingControlRate

107با میانگین 1075تا 1065 کنترل سختگیرانه قاچاق

105با میانگین 1055تا 1065 کنترل متوسط قاچاق

109با میانگین 1095تا 1015 کنترل ضعیف قاچاق

ExchangeRateEquity

107با میانگین 1075تا 1065 نرخ باال نسبت به نرخ ارز تعادلی

105با میانگین 1055تا 1065 نرخ ارز تعادلی

109با میانگین 1095تا 1015 به نرخ ارز تعادلی نرخ پایین نسبت

IntPromotionEquity

107با میانگین 1075تا 1065 ترویج ملی گرایی و ترویج ذهنیت باال به تولید داخل

105با میانگین 1055تا 1065 ترویج ملی گرایی و توجه کم به ذهنیت جامعه به تولید داخل

109با میانگین 1095تا 1015 ذهنیت منفی به تولید داخلترویج ضعیف ملی گرایی و

نمایش خروجی های مختلف مدل -9-9-9مصور سازی جامعه عامل ها، داده های خروجی مدل عامل بنیان مصرف در مدل متنوع و شامل بکار رفتهخروجی های

تصاویر هر یک آورده شده و کنندگان، داده های خروجی مدل پویای زمینه ای و نمودار های منتخب می باشد که به ترتیب خود داری به عمل آمده است: بیشتراز ذکر جزئیات

د.ندر آن قرار دارهر یک ها و حالتی که آن، روابط بین هر عامل جامعه عامل ها شامل محل 24-3شکل

133

اطالعات خروجی صفحه رابط اصلی شامل داد های عامل ها و مدل پویا 25-3شکل

رفتار متغیرهای مدل پویای محیط زمینه ای کسب وکار 3-3نمودار

134

نمودار تجمعی تقاضای هریک از کاالهای داخلی و خارجی 12-3نمودار

تخمین پارامترها و شرایط اولیه -9-9-4سال طراحی شده است، برخی از متغیرهای آن نیز در 15خگویی در یک بازه زمانی باالی با توجه به اینکه مدل برای پاس

ه بدر کل مدل و کار را بازه الزم برای تغییر کامل مقدار متغیرهای کالن محیط کسب 0-3جدول بلندمدت تغییر می یابند، ساله شکل 15کاالی داخل در یک بازه زمانی مقدار پارامتر برابری امتیاز اعتماد و اعتبار نمایش گذاشته است. به عنوان مثال

در چنین شرایطی اگر مقادیر اولیه پارامترها صحیح و مطابق واقعیت تعیین نشود مدل مدت زمان زیادی برای خود می گیرد. . حتی ممکن است به دلیل دادن اطالعات اولیه نادرست هیچگاه مدل با واقعیت تطبیق نکرده و الزم خواهند داشتتنظیمی

ارامترهای تخمین اولیه پمی توان دریافت با توجه به موارد فوق ها ایجاد نماید. سیاستدر نتیجه پاسخ نادرستی در ارزیابی پارامترهاه وسواس در تعیین مقادیر اولیدارد. بنابراین باید نهایت دقت و دل مدل تاثیر بسزایی در پاسخ درست و مرتبط آتی م

ت لوازم خانگی تححوزه کسب و کار هخبرو با توجه به دسترسی پژوهشگر به اعضای برای تحقق این هدف به عمل آید. ر بازار ایران تالش گردیدشرکت اصلی فعال د 25 متشکل ازعنوان کمیسیون لوازم خانگی و صوتی تصویری مجمع واردات

کمیسیون اجماع نظر اعضا در خصوص هریک از پارامترها دریافت 03با طرح حضوری موضوع در جلسه حضوری شماره اس اهمیت تعیین مقدار پارامترها براس ،گردد. همچنین به منظور جلوگیری تاثیر آخرین وضعیت در تعیین مقدار هر پارامتر

که سال اخیر به عنوان وضعیت فعلی فضای کسب و کار اعالم گردد. 16برآیند ده و سعی گردید برآیند بلند مدت گوشزد ش فهرست گردیده است: 13-3جدول در

135

مقادیر اولیه پارمترهای مدل13-3جدول

مورد اجماعگزینه نام متغیر

آرامش و تحمل باالی فشار ناشی از سیاستگذاری فضای اجتماعی

تورم غیر قابل پیش بینی نرخ تورم

تغییر مداوم سیاستها فضای سیاست داخلی

تقابل با خارج فضای سیاست خارجی

انحصاری افراد خاصفضای محدود و فرصت فضای کسب و کار

نرخ پایین تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی تحقیق و توسعه

تراز تجاری متعادل تراز تجاری

کسری بودجه کمتر از ده درصد تولید ناخالص داخلی کسری بودجه

تغییر نرخ ارز در بازه های کوتاه مدت ثبات نرخ ارز

ادلینرخ ارز پایین نسبت به نرخ ارز تع نرخ ارز

نرخ گمرکی یک و نیم برابری کاال به قطعه نرخ گمرکی کاال به قطعه

نرخ گمرکی دو برابر به نرخ های جهانی در واردات کاال نرخ گمرکی واردات به نرخ های جهانی

مالیات و عوارض برابر واردات با تولید نرخ نرخ مالیات و عوارض تولید و واردات

مالیات و عوارض برابر صادرات با تولید نرخ و واردات نرخ مالیات و عوارض صادرات

کنترل متوسط قاچاق کنترل قاچاق

ترویج ملی گرایی و ترویج ذهنیت باال به تولید داخل ترویج ملی گرایی

ذشته گو در اواخر دولت قبلی تغییرات مهمی اتفاق افتاد که با روند سالهای همچنین با تغییر دولت از دولت قدیم به جدید

این تغییرات از سال دوم اجرای میالدی( اجرا شده و 2612) متفاوت بود. بنابراین نیاز است تاریخ اجرای مدل از سال گذشتهیز گردیده است. در مدل ن مدل در مدل پیاده گردد تا مدل کامال با واقعیت تطبیق یابد. این تغییرات در جدول زیر فهرست

استفاده گردیده است. eventواقعه به نام برای اعمال آن از تابع تولیدEconomicContext="جهانی متوسط به نسبت باال تورم";

InflationEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/

ForeignPolicyContext="خارج با تعامل عدم";

ForeignPloicyStability=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/

CurrencyEquity="تعادلی ارز نرخ";

ExchangeRateEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/

ExportTaxPloicy="صادرات از عوارض و مالیات اخذ عدم";

ExToProductionTaxRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/

به صورت خودکار مقادیر پارامترهای مدنظر را تغییر می دهد و این تغییر سبب تغییر مقدار در سال دوم اجرای مدل این تابع

تغییر مقادیر پارامترها در د. بدیهی است یابمدل از سال دوم با مقادیر جدید بروز شده ادامه میاجرای آنها در مدل گردیده و )زمانبندی تعریف شده در مدل( تغییر خواهد داد تا اعمال این 0-3جدول مدل، مقدار پارامترهای کلی مدل را براساس

باشد.تغییرات نیز کامال با واقعیت منطبق

130

اعمال تغییرات اخیر در پارامترهای مدل 14-3جدول

مورد اجماعگزینه نام متغیر

تورم باال نسبت به متوسط جهانی نرخ تورم

عدم تعامل با خارج فضای سیاست خارجی

تعادلینرخ ارز نرخ ارز

عدم اخذ مالیات و عوارض از صادرات وارداتنرخ مالیات و عوارض صادرات و

مدل آزمون -9-4آزمون مدل با نوشتن اولین معادله شروع می شود. بخشی از آزمون، مقایسه رفتار شبیه سازی شده مدل با رفتار واقعی سیستم

یستی هر متغیری بلکه با است. البته این به معنی این نیست که رفتار مدل عینا رونوشت رفتار تاریخی سیستم واقعی باشد.به مفهومی معنی دار در دنیای واقعی مرتبط باشد تا اطمینان اولیه الزم از مدلسازی مطابق آنچه که در واقعیت وجود دارد

بار ها مختلف استفاده شود نیاز است روایی و اعتسیاستقبل از اینکه از مدل برای شبیه سازی و بررسی همچنین حاصل گردد.ساختار کفایت صحت و از شود تا می 1مفهومی روایی سنجی در گام اول مدلبرای این کار آن بررسی و مورد تایید قرار گیرد.

ار اعتب و در گام بعدی نتایج مدل حاصل گردیدهاطمینان خاطر الزم در واقعیت مدل قوانین استخراجی صادق بودن و مدل سازی شبیه یها آزموناسترمن .الزم در اتکا بر نتایج بدست آمده از طریق مدل فراهم گردد رشود تا اطمینان خاط 2سنجی

(Sterman 2000, 858- 888) :ه استدانست زیر موارد شامل را

مدل ساختار ارزیابیآزمون های (2 کفایت مرز مدل آزمون های (1 ارزیابی پارامترها (4 یسازگاری مقیاس (3 مجتمع سازیاشتباهات آزمون های (0 ( غیره و ∞،6نقاط بحرانی)آزمون های (5 غیر نرمالرفتار های آزمون (8 آزمون های تولید مجدد رفتار (0 آزمون های رفتار پیش بینی نشده (16 آزمون های عضو هم خانواده (6

بهبود سیستم آزمون های (12 تحلیل حساسیت (11از یکه به صورت اجمالی بعض ه استشد اعمال الزممدل با توجه به هر یک از عوامل مورد ارزیابی قرار گرفته و تغییرات

:استاصالحات مهم شامل موارد زیر

3کفایت مرز مدلآزمون -9-4-1و چارت مرز مدلنیاز است با ترسیم تناسب مرز مدل با هدف مطالعه بررسی می گردد. برای این منظور ابتدا این آزمون در

البته «بازخورد مهمی از سیستم حذف نشده باشد»دیاگرام زیر سیستم، مرز مدل شناسایی شده و سپس بررسی می گردد خورد هابازنوع باشد. بنابراین مساله اصلی شناسایی آن فهرست متغیر ها و مفاهیم حذف شده از مدل می تواند بی نهایت

1 Verify 2 Validate 3 Boundary Adequacy Tests

130

افراد کلیدی مشارکت کننده در مصاحبه با د در هدف مورد مطالعه مدل مهم خواهند بود.ناست که اگر به مدل اضافه شومین کفایت تضضمن می تواند مدلسازی مراحل یاتتجرباستفاده از مدل و خبرگان بیرونی، مرور ادبیات و سوابق گذشته و

(Sterman 2000, 862-863) در مدل گردد. بازخورد هادرونزا شدن برخی اضافه شدن متغیر های جدید و منجر به ،مدلرور مبررسی کفایت مرز مدل است. در صورتیکه این مراحل با ترسیم چارت مرز مدل و دیاگرام زیر سیستم مرحله اول در

تجربه همچنین ادبیات و کسب نظر خبرگان همراه باشد به نحوی اطمینان الزم از کفایت مرز مدل را فراهم می سازد. فایت ، نقش بسزایی در افزایش امتیاز کگرددبه شناسایی متغیرها و بازخوردهای جدید منجرفرمولبندی مدل نیز درصورتیکه

هه شداستفادو نظر خبرگان یم چارت مرز مدل و دیاگرام زیر سیستم از مرور ادبیات در این پژوهش نیز در ترس مرز مدل دارد.همچنین پس از فرمولبندی مدل و .اضافه گردیدمدل بازخوردهای جدیدی به و نیز متغیرهامدل فرمولبندی در مراحل و

نفر خبره مطرح دوو حوزه مدلسازی نفر خبره با دواجرای آزمایشی برای اطمینان از کفایت مرز مدل، به صورت جداگانه همچنین به سبب فراهم بودن امکان بررسی .بررسی گردید تخصصی و آیتم وار به صورتو مطرح اقتصاد کالندر حوزه

ضمنی موضوع در قالب موضوعات مورد بررسی کمیسیون تخصصی لوازم خانگی مجمع عالی واردات کشور، از این فرصت ظرات کمیسیون در شناسایی بازخوردهای مهم مرتبط با مساله استفاده گردید. از جمله نتایج ناشی از نیز استفاده شده و از ن

زیر اشاره کرد: موارداین مرحله می توان به کفایت مرز مدلشناخت ناشی از آزمون مدل تغییرات 15-3جدول

منشا ایده ایدهتغییر حاصل از ایده

سیاستهای ارتقا تولید می تواند شامل افزایش قیمت

واردات یا کاهش قیمت تمام شده تولید باشد

قیمت تمام شده به در کاهشموثر افزودن متغیرهای

مدل محیط زمینه ای کسب و کار

کمیسیون لوازم خانگی

اخلی نیازمند ثبات سیاست د بر اینکهمبارزه با قاچاق عالوه

و کنترل سخت گیرانه است نبایستی توجیه داشته باشد

افزودن نرخ حقوق و عوارض گمرکی به عنوان یک

متغیر با اثر معکوس

کمیسیون لوازم خانگی

ثبات اقتصادی عالوه بر اینکه تابع متغیرهای برونزای تعیین

شده است خود تحت تاثیر امنیت اقتصادی نیز هست

خبره اقتصادی افزودن امکان تاثیر امنیت اقتصادی بر ثبات اقتصادی

در مدلسازی عامل بنیان اطالع از برآیند متغیرهای عامل

ها تحت عنوان تحلیل اطالعات جامعه اهمیت بسزایی

دارد.

متغیر ساده برای جمع 15و Data Set 11تعریف

آوری و ثبت اطالعات جامعه عامل ها

خبره مدلسازی

کاال یرشپذعقیدتی گاه اغلب به دلیل مسایل فرهنگی و

جدید با تاخیر همراه بوده است. یا تکنولوژی

ایجاد تاخیر های مختلف در تثبیت مقدار متغیر های

پویای زمینه ای کسب و کار با توجه به ماهیت هر

متغیر

خبره مدلسازی

تالش گذارند اما در مدلسازیمی بی نهایت فرآیند و بازخورد بر مساله مورد نظر تاثیر سیستم های واقعی درنکته آخر اینکه

ه کمی شود از بسیاری از آنها صرف نظر گردد تا از پیچیدگی هایی که بررسی مساله را غیر ممکن می سازد صرف نظر گردد نیز به همین دلیل نمی توان به طور قطعی مدل شناخت کفایت مرز در هنر اصلی مدلسازی یاد می شود.عنوان از این کار به

کفایت مرز مدل را تعیین کرد و گاهی اوقات تابع بودجه و منابع در اختیار اعم از زمان، نیروی انسانی موجود و... در اختیار تیار در اخبنابراین به سبب طی تمامی مراحل بررسی کفایت مرز مدل می توان مرز مدل را برای این مساله و منابع است.

مکفی قلمداد کرد.

138

یابی ساختارآزمون -9-4-9 1مدل ارزز این آزمون تمرک ارزیابی ساختار مدل به دنبال بررسی سازگاری مدل با دانش سیستم واقعی مرتبط با هدف مدلسازی است.

. استر تجمیع دگیری قوانین تصمیم حقیقت و مدل با واقعیت های فیزیکی نظیر قوانین طبیعی سازگاریبر نحوه تجمیع و پیش فرض های نامناسب در دسترسی، انعطاف پذیری و هزینه منابع مورد و تناقض هابرای این منظور به دنبال شناسایی

یکی از موارد تخطی از قوانینهستیم تا به اجرای رایگان و مخالف قوانین طبیعی در مدل منجر نشود. نیاز وقوع یک اقدام فیزیکی منفی شدن مقادیر متغیرهای جمعیت، موجودی انبار و... است. که در واقعیت امکان وقوع آنها وجود ندارد. اجرای رایگان نیز زمانی رخ می دهد که در واقعیت، تحقق یک اقدامی نیازمند منابع مورد نیاز خود باشد اما در مدل بدون رعایت

شناسایی پیامدهای خارجی و عوارض جانبی که می بایست فرض ها و به صورت رایگان اتفاق بیافتند. همچنین این پیش به صورت داخلی در نتیجه اقدام در مدل ایجاد گردند به مدل ساز این اطمینان را می دهد که تمام هزینه و فایده اقدام در نظر

گرفته شده اند.علت و معلولی به مدل ساز کمک استفاده از دیاگرام زیر سیستم و حلقه هایمقدماتی در مرحلهاجرای این آزمون برای

پیش نهاآو آزمون بخش به بخش ررسی توابع بکار رفته در فرمولبندی مدل ب سپس کند سطح تجمیع را بررسی نماید.میر می کند. بررسی آزمایشگاهی این را آشکانقطه های تصمیم منطق بکار رفته در هر یک از قوانین و ،فرض های ابتکاری

(Sterman 2000, 863-864) اطمینان الزم در خصوص ساختار مدل فراهم می کند. ،وانین با شیوه واقعی تصمیم گیریقگر به ساختار کلی مدل و نگاه فاز مختلف نگاه کلی و کالن ن 2با توجه به مطالب فوق آزمون ساختار مدل را می توان شامل

بررسی مجدد دیاگرام زیرسیستم و حلقه های علت و معلولیدقیق و جز نگر به هر یک از بخش ها و نقاط تصمیم دانست. سال و امکان کسب درآمد آنها در مدل را به عنوان تفاوت مدل با دنیای واقعی نمایان 18خرید عامل های دارای سن کمتر از

توابع مدل بویژه در نقاط تصمیم نیز مشکالت زیر شناسایی گردید:رسی دقیق ساخت. با بر فراهم است.امکان تحصیلکرده شدن عامل بدون اینکه با سواد شده باشد (1

فراوانی توصیه برابری دارند.« اعم از اجتماعی، معمولی و منزوی»افراد دارای روابط اجتماعی متفاوت (2

در توصیه کاال به دیگران لحاظ نمی شود. عاملعالقمندی های قبلی (3

تنها ترتیب مد نظر بوده و فاصله زمانی عالقمندی های قبلی مد نظر قرار در فراموشی عالقمندی های قبلی عامل (4 نمی گیرند.

در خرید های عامل تنها امتیاز کیفیت کاال بررسی شده و توانایی مالی عامل مد نظر قرار نمی گیرد. (5

ن های متفاوت توان کسب درآمد یکسانی دارند.افراد دارای س (0

اعمال گردید تا رفتار مدل با واقعیت تطابق داشته باشد.جدول زیر تغییراتی به شرح با توجه به مسایل شناسایی شده

1 Structure Assessment Tests

136

تغییرات مدل ناشی از آزمون ساختار مدل 16-3جدول

حاصلهجه ینت تغییر

سال حذف گردید. 13امکان خرید عامل های زیر به حالتهای ممکن برای عامل ImmaturePersonاضافه شدن حالت

سال صفر تعیین گردید. 13توان کسب درآمد عامل های زیر گذاشتن شرط سنی در تابع توان کسب در آمد عامل

سواد به با تعیین شرط در تغییر حالت عامل از بیسواد به باسواد و از

تحصیلکرده

امکان تغییر حالت عامل از بیسواد به تحصیلکرده و برعکس حذف

گردید.

اضافه شدن اثر سط اجتماعی بودن عامل در فراوانی توصیه کاال به

دیگران

عامل هایی که کمتر اجتماعی هستند، توصیه های کمتری به

دیگران ارایه می دهند.

اال کاربر در محاسبه امتیاز توصیه هر ک اضافه شدن عالقمندی های قبلی

به دیگران

عالوه بر تاثیر پذیری عامل از جامعه، عالقمندی های قبلی وی

در توصیه نیز لحاظ گردید.

تغییر تابع فراموشی عالقمندی های قبل عامل از تابع خطی ساده و

ساله 4براساس ترتیب توصیه به تابع نمایی زمان محور در بازه زمانی

ر د در فراموشی توصیه های قبلی عالوه بر لحاظ ترتیب توصیه

فراموشی، قدمت زمانی توصیه نیز لحاظ گردید.

عالوه بر کیفیت کاال، توان خرید عامل نیز در تصمیم خرید لحاظ بکارگیری امتیاز درآمد عامل در تابع تصمیم خرید

.گردید

عامل با تابع نمایی کاهشی منجر به کاهش توان کسب سن بکارگیری اثر سن عامل در توان کسب در آمد

.درآمد عامل گردید

1یسازگاری مقیاس -9-4-9ی از ابتدایکی از پایه ای ترین آزمون های مدلسازی است و بایستی خیلی زودتر از سایر آزمون ها و یاسیسازگاری مق

بازه ابع دروتمعناداری جواب های بررسی ی،مقیاس . هدف از بررسی سازگاریردیگمد نظر قرار و تعریف توابع مدلسازی ر با همدیگ های مختلف مقادیر متغیر ها در دنیای واقعی است. پارامترهای با اسامی بی معنی، ترکیب های عجیب واحدها

هستند.در بررسی سازگاری مقیاسی مترهای هم بعد نشده ای که دارای مقادیر واحد دار هستند مظنونین اصلی اپارو (Sterman 2000, 866)

گام اول در فراهم سازی سازگاری مقیاسی، تعریف واحد زمانی مشترک در کل مدل است. از طرفی متغیرهای مدل زمینه ای افتد، سال اتفاق می 15تا 3از جنس بلند مدت بوده و تغییرات مقدار آنها در جامعه عامل ها در بازه زمانی و کارمحیط کسب

اما از طرف دیگر متغیرهای عامل های مصرف کننده در افق زمانی روزانه و هفتگی تغییر می یابند. بنابراین برای تحقق و از شمارنده ،انتخابکوچکترین واحد زمانی ممکن که همان روز است ،واحد زمانی مدلدر تعیین سازگاری مقیاسی

مان ثبت تغییرات استفاده گردید.های هفته و سال در تعیین زبه صورت درونزا امکانپذیر غیر هایمت همهنیز از طرفی تعیین مقدار محیط زمنیه ای کسب و کار سازیدر مدلهمچنین

. بنابراین از همان ابتدای فرمولبندی مدل برای فراهم سازی سازگاری یستنداز یک واحد نمتغیرها نیز از طرف دیگر و نیستارجی به عنوان خنرخ برابری هر یک از متغیرها با متغیرهای مشابه در انتخاب نام متغیر و تعیین رابطه بین متغیر ها مقیاسی،

[0.9 ,1 .0]به عنوان حد برابری داخلی با خارجی تعیین و دامنه تغییرات این متغیر ها بازه بین 6.5مبنا قرار گرفت. مقدار نشان دهنده 6.5خارج و باالتر از نسبت به نشان دهنده پایین تر بودن در آن متغیر 6.5تر از کممقدار در نظر گرفته شد.

1 Dimensional Consistency

146

اس احسمانی متفاوت از همدیگر در جامعه زهر یک از متغیرها در بازه تغییر همچنین باالتر بودن نسبت به خارج است.اده نرخ ها در رابط اصلی مدل استف ثبتمحاسبه و د. لذا بمنظور رعایت این بازه زمانی نیز از اجرای سالی یکبار مدل و شومی

گردید تا اطمینان الزم از سازگاری مقیاسی متغیر ها در مدل بدست آید.که متشکل از حالت های مختلف و پیکان های انتقال بین حالت 1از نمودار حالتعامل های مصرف کننده در مدلسازیسازی سازگاری مقیاسی از شمارنده های روز، هفته و سال استفاده شده و لذا برای فراهم استفاده شده است ها می باشد،

قرار گرفته و بر اساس پیکان های انتقال تغییر حالت می دهند.بر اساس منطق زمانی مشترک در حالتهای مختلف عامل ها . االی داخلی و خارجی استهمچنین با توجه به اینکه متغیرهای مدل زمینه ای کسب و کار از جنس مقایسه برابری بین ک

خابانت حدنیز همین مقیاس بندی رعایت شده و توسط عامل ها در تصمیم تقاضا، خرید و توصیه کاالی داخلی و خارجی در نظر گرفته شده است. بنابراین سازگاری مقیاسی بین مدل عامل بنیان مصرف کننده و 6.5داخلی و خارجی کاالی بین

فراهم است.نیز ار ک مدل پویای محیط کسب و

یابی پارامترها -9-4-4 2ارزقبل از بررسی معنی دار بودن مقدار پارامترها الزم است بررسی گردد آیا هر یک از متغیرهای درونزا یا ثابت در دنیای واقعی معنی دار هستند یا نه؟ سپس می توان در مورد نحوه تخمین مقدار هر یک تصمیم گیری به عمل آورد. روش های تخمین

ست:زیر دانموارد را می توان شامل نیز داده استفاده از داده ها و سری های زمانی برای محاسبه رگرسیونی یا محاسبه توسط سایر روشهای آماری و تعیین (1

همبستگی بین متغیرها،

استفاده از نظر خبرگان و (2

محاسبه مقدار پارامترها در زیر مدل های طراحی شده برای این منظور (3ساختار بازخوردی مدل و با شناسایی ساده ترین روشی است که عامل کلیدی تخمین مقدار پارامتر، روشدر انتخاب همبستگی محاسبه شده بین متغیرها به عنوان مثال در تخمین آماری، باشد. همخوانی داشته داده ها مورد نیاز مشخصات

ا به آزمون قات اتکگردند نمی توانند تضمینی برای مقدار متغیر باشند. حتی گاهی او تاییدآزمون های معناداری با حتی اگر ییهارابطههای آماری ممکن است به دلیل اینکه ممکن است داده ها اندک بوده و یا شرایط الزم را نداشته اند منجر به حذف

برگان خ قضاوت هایبا تخمین های ریاضی بهتر است همواره بنابراینرا تایید می کند. ها گردد که دانش ما از سیستم آن (Sterman 2000, 866-868) د.نهمراه گرد

با توجه به اینکه در تعیین هر یک از متغیرها سعی گردیده عینا از نتایج پژوهش های گذشته استفاده گردد. همچنین با توجه به اینکه برای هر یک از متغیرهای موجود، متغیرهای عینی در واقعیت وجود دارد می توان ادعا کرد متغیرهای مدل در دنیای

ر این د هدف از مدلسازیبه این نکته توجه نمود که بایستمین مقادیر مناسب پارامترها واقعی معنی دار هستند. اما در تخ

1 State Chart 2 Parameter Assessment

141

یت کل جامعه در نهاها بر سایر متغیرها و سیاستدنبال کردن اثرات و برای آینده صنعت شناسایی سیاستهای مناسب ،پژوهشو از داده های آماری گذشته استخراج بودهینده داده های ورودی از جنس برنامه و متغیرهای آنیز اتخاذ سیاستهااست. در

زینه های در د. پس گننمی گردند. بنابراین داده های آماری تنها می توانند در بررسی رابطه بین متغیرها مورد استفاده قرار گیر است. پارامترو استفاده از زیر مدل برای محاسبه مقدار ظرات خبرگان ندسترس استفاده از

نحوه سی هدف آزمون برربنابراین می گردد. انجامزمینه ای کسب و کار محیط پویای بخش سیستمدر نیز ابررسی سیاسته دارد: دپارامترها سه مرحله کلیدی و حساس وجوتعیین مقدار در .مدل استبخش از تعیین مقادیر پارامترهای این

تعیین گزینه های ممکن در هریک از پارامترها (1

مقدار دهی به پارامترکمی سازی و شیوه (2

سیاستانتخاب گزینه مناسب مرتبط با (3

تلف در تعیین گزینه های مخبه این معنی که تعیین گزینه های ممکن برای هر پارامتر از منطق آنتروپی استفاده شده برایتالش شده راینبنابد. بیشترین تفاوت را با گزینه های دیگر داشته باشنکه هستند آن گزینه هایی مهممرتبط با هر متغیر،

آنها به سادگی از هم قابل تفکیک باشند.که کامال با هم متفاوت بوده و اثرات تعریف گرددی به گونه ا گزینه هاطراحی هر بازه گزینه معادل 6.5و کمتر از 6.5مساوی ،6.5ها برای هر سه بازه باالتر از متغیردر تعیین گزینه های همچنین

ه دلیل ارزیابی متغیرها دارد زیرا ب نقش بسزایی دردو اصل این رعایت ت گردد.یازگاری مقیاسی نیز رعاتا س گردیدتعریف ,0.5 ,0.3}ز: ا عبارتنددر گام اول که تفکیک قادر هستیم مقدار مشخصی به هر متغیر بدهیم و قابلانتخاب گزینه متفاوت

و اعتبار مدل را کاهش می دهد. نبودهو مربوط به آینده منطقی غیر قطعی سیاست. اما تعیین مقدار قطعی برای یک {0.7استفاده 6.1تغییر اتفاقی با توزیع نرمال و دامنه های ورودیدر کمی سازی گزینه های هر متغیر از ، در گام بعدیبنابراین

خودکار هر سال یکبار اجرامی گردد به صورت ی بخش سیستم پویای خود که در هر بار اجرامدل شده است با این کاربدین ند.می کمدل را اجرا سپس انتخاب و هر گزینهدر بازه تعیین شده برای مقادیر متغیرهای ورودی را به صورت تصادفی

:داردنظر همخوانی با واقعیت در وضعیت بهتری قرار مدل از ترتیب می توان ادعا کرد نحوه تعیین متغیرهای ورودی بخش سیستم پویای مدل17-3جدول

مقدار تصادفی اختصاص یافته گزینه

107و میانگین 101تصادفی با دامنه مقدار گزینه حد باالی مقدار متغیر نسبت به متغیر مشابه خارجی

105و میانگین 101با دامنه تصادفیمقدار گزینه برابری مقدار متغیر نسبت به متغیر مشابه خارجی

109و میانگین 101تصادفی با دامنه مقدار گزینه حد پایین مقدار متغیر نسبت به متغیر مشابه خارجی

1نقاط بحرانیآزمون -9-4-5در ه مدل به معنی پاسخ واقع گرایانبحرانی پایدار عمل نماید. پایداری تحت شرایط بحرانی تحت شرایط نقاطمدل بایستی

در واقع مقدار متغیر باشند. ید نهایدوورودی ها یا سیاستهای اعمال شده از جنس حزمانی است که حتی همه حاالت و

1 Extreme Condition Tests

142

حداقل، آزمون نقاط بحرانی به دنبال حصول اطمینان از رفتار مناسب مدل در زمان هایی است که ورودی ها مقدار های می گیرند. حداکثر و یا صفر

،توابعیم مستقشوند: با بررسی مستقیم توابع مدل و با شبیه سازی. بررسی می رانی به دو روش انجام آزمون های نقاط بحنمایان می تابع هر دامنهحداقل، صفر و حداکثر ورود مقادیر را در صورت هر یک از قوانین تصمیم موجه و منطقی بودن

فراهم سازی شرایطی برای به صفر رسیدن مقدار برخی متغیر ها و شبیه سازی نیز از طریق باسازد. آزمون نقاط بحرانی بررسی رفتار مدل در آن شرایط انجام می گیرد. به عنوان مثال در صورتیکه موجودی انبار به صفر رسید، باید خط تولید

ز مدل آشکار نماید ر صورت اجرای صحیح می تواند ایرادها و نواقص زیرکانه تری ادمتوقف شود. آزمون های نقاط بحرانی (Sterman 2000, 869-870) یم.نشوکه ممکن است در بررسی های مستقیم مدل متوجه آنها

بخش محیط زمینه ای و بخش عامل مصرف کننده. بخش محیط زمینه ای بخش جداگانه مستقل تشکیل شده دو مدل ازرف کننده اطالعاتی دریافت نمی کند. اما بخش عامل مصرف کننده از داده های بخش از بخش عامل مصکسب و کار

گردیده است:این دو بخش به صورت جداگانه بررسی آزمون های نقاط بحرانی استفاده می کند. لذا در محیط زمینه ای

مدل و کارمحیط زمینه ای کسب آزمون های بخش -9-4-5-1در این بخش از مدل دامنه تغییر ای نقاط بحرانی تعیین دامنه مقدار هر یک از پارامترها است. اولین نکته در انجام آزمون ه

6.5عدد حد برابری عنوان برابری انجام و بین متغیر ها تحتمحاسبات در نظر گرفته شده و [0.1,0.9] ی ورودیمتغیرهاز امتیا»غیر از متغیر در همه متغیرهای درونزا ببا توجه به اینکه مشخص گردید اجرای این آزمون ها. تعیین شده است

با وزن های مختلف استفاده شده است. لذا به دلیل اینکه رابطه خطی و میانگین از روش میانگین گیری «جلوگیری از قاچاقتایید از توابع نیز این فرضیه را. که بررسی جداگانه هر یک نداردگیری ساده است. امکان رفتار غیر منطقی در متغیر ها وجود

و «کنترل قاچاق»ورودی های متغیرهای هدر صورتیکمشخص گردید «جلوگیری از قاچاق»متغیر تابع می کند. اما در -ایجاد شده جواب حداکثر باشد « گمرکی عوارضنرخ حقوق و »و ورودی متغیر مقدار حداقل« ثبات سیاست داخلی»

نداشته و عالوه بر رفتار غیر باشد همخوانی 0.1 حداقلمتغیر در شرایط اولیه که حداقل همه رضمی گردد که با پیش ف 0.35 موجه تابع در نقطه بحرانی، سازگاری مقیاسی مدل را هم زیر سوال می برد:

(0.5*SmugglingControl+0.5*InternalPloicyStability)- 0.5*ImportCustomRate

به عمل آید، هم بایستی تالشهای مبارزه با قاچاق افزایش یابد هم ثبات جلوگیریکاال به کشور قاچاقاز در واقع برای اینکه کنترل فراهم باشد. بنابراین می توان گفت میزان موفقیت در بخش اول برابر با حداقل پذیر ساختن رامش کافی برای امکانآو

یکی از این دو متغیر خواهد بود.min(SmugglingControl, InternalPloicyStability)

یرغم علو جلوگیری از قاچاق به دامنه پایین نزدیک باشد امتیاز نرخ گمرکی باال است زمانیکه انتظار می رود همچنین در جهت رعایت سازگاری مقیاسی و حل بنابراین. کمتر گردد «جلوگیری از قاچاق»نهایی متغیر مقدارکنترلهای شدید

ع به شرح زیر اصالح گردید:تاب ،مشکل نقاط بحرانی

143

min(SmugglingControl,InternalPloicyStability)-

(min(SmugglingControl,InternalPloicyStability)*ImportCustomRate)

رفتار متغیر به واقعیت نزدیکتر گردید مشکل موجه بودن تابع در نقطه بحرانی حل شده بر اینکهبا بکارگیری تابع فوق عالوه عکس )نرخ گمرک سیاستبرای یک در فرمول جدید را رفتار تابع نمودار زیر بخش تامین گردید. کلگاری مقیاسی و ساز

:به نمایش گذاشته استل قاچاق( رثبات سیاسی و کنتمقدار متغیرهای حداقل

رفتار تابع مبارزه با قاچاق 11-3نمودار

آزمون های بخش عامل مصرف کننده مدل -9-4-5-9از مدل در برگیرنده توابع متنوعی است و نوع توابع نیز به دلیل اینکه به بررسی تصمیم عامل از بین کاالی داخلی این بخش

درون ایو خارجی در لحظه می پردازد، غالبا روابط غیر خطی و مشابه رفتار واقعی مصرف کنندگان است. برخی از متغیره، د عامل تابعی از سنبه عنوان مثال توانایی کسب درآمتعیین می شود عامل با توجه به ویژگیهای منحصر به فرد عامل

جنسیت، میزان اجتماعی بودن، سبک تصمیم گیری، سطح تحصیالت، امتیاز ثروت آن است. همچنین برخی از متغیرهای از تبلیغات دهان به دهان. تاثیرپذیرید سن، توانایی کسب درآمد و درون عامل با گذشت زمان تغییر می یابد همانن

گردید. به عنوان مثال دو تابع مهم که نقش آزموناین بخش نیز به صورت جداگانه بررسی و رفتار تابع در نقاط بحرانی کلیدی در تقاضا و توصیه کاالی داخلی یا خارجی دارند به شرح زیر مستند گردیده است:

تقاضای کاالی داخلی و خارجیالف( رخ ن نرخ استاندارد اثرگذاری تبلیغات و نرخ برابری امتیاز کاالی داخلی است.تقاضای کاالی داخلی و خارجی تابعی از

استاندارد اثرگذاری تبلیغات در ابتدای مدلسازی به عنوان متغیر ثابت به مدل معرفی می شود که بر اساس شبیه سازی ها و است. نرخ برابری امتیاز کاالی داخلی نیز در بخش محیط زمینه ای 0.015به طور استاندارد 1ل انتشاری باسمطالعات مد

ساله بر اساس فرمول های زیر محاسبه می شود. 15و در یک بازه و کارمحیط کسب

1 Bass Diffusion Model

1 2 3 4 5 6 7 8 9

حداقل بین ثبات سیاسی و

کنترل قاچاق0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

امتیاز نرخ گمرک 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1

امتیاز نهایی مبارزه با قاچاق 0.01 0.04 0.09 0.16 0.25 0.36 0.49 0.64 0.81

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

144

/*Internal Promotion*/ main.AdEffect *(exp(main.IntGoodEquityScore)-1) *0.1

/*Imported Promotion*/ main.AdEffect *(exp(1- main.IntGoodEquityScore)-1) *0.1

می باشد. لذا رفتار تابع نیز کامال موجه و بر اساس [0.1,0.9]به دلیل اینکه نرخ برابری امتیاز کاالی داخل حتما در بازه نمودار زیر است:

در همه نقاط رفتار تابع تقاضای ناشی از تبلیغات 12-3نمودار

ب( رفتار تابع توصیه بر اساس حداقل و حداکثر های دامنه متغیرهای این تابعنرخ ،لیامتیاز برابری کاالی داخاز: عبارتندمتغیرهای تاثیر گذار در توصیه کاال به دیگران ،به عنوان مثال در کاالی داخلی

در نرخ اثر تبلیغات دهان به دهان، تعداد رابطه عامل با عامل های دیگر، امتیاز اجتماعی تاثیر سنبلیغات دهان به دهان، اثر ت صیه محاسبه شده از جامعه عامل ها.بودن عامل و امتیاز تو

بر اساس دیگر داده شود تابعتوصیه کاالی داخلی تنها در زمان استفاده از آن کاال میسر است برای اینکه یک توصیه به عامل نرخ بدست آمده از فرمول زیر شمارش معکوس را انجام داد و پس از اتمام شمارش معکوس توصیه کاالی داخلی را به

صورت تصادفی به یکی از عامل های دارای رابطه با آن ارسال می کند:AgeRelatedWOMEffect*getConnectionsNumber()*main.WordOfMouthEffect*

(exp(main.IntGoodEquityScore)-1)*(1+IntRSScore)* SocialTypeScore

حداقل و حداکثر مقداری را که هر یک از این متغیرها می توانند اتخاذ کنند به تصویر کشیده تغییر شامل جدول زیر دامنه است:

IntGoodEquity

Score

WordOfMouth

Effect

AgeRelatedWOM

Effect Connections SocialTypeScore 1IntRSScore

[0,0.5] {0.5,0.7,0.9} [0,12] [0.018,0.47] [0.001,0.05] [0.1,0.9] رتغیی دامنه

یده است. زیر ترسیم گرد هایدر نمودارو بر اساس متغیر نرخ امتیاز برابری کاالی داخلی رفتار تابع بر اساس دامنه های فوق

توضیح اینکه در صورتیکه تعداد رابطه عامل با عامل های دیگر صفر باشد امتیاز توصیه محاسبه شده نیز صفر می گردد. که از نظر عقالیی نیز صحیح است. اما در رسم نمودار حداقل به منظور امکانپذیر ساختن بررسی رفتار تابع در دامنه پایین از

اده شده است.عدد یک استف

1 Recommender System

0.00000

0.00050

0.00100

0.00150

0.00200

0.00250

0 0.2 0.4 0.6 0.8 1

تقاضای کاالی داخلی ناشی از تبلیغات

تقاضای کاالی خارجی ناشی از تبلیغات

145

رفتار تابع توصیه در نقطه بحرانی حداقل ها 13-3نمودار

رفتار تابع توصیه در نقطه بحرانی حداکثرها 14-3نمودار

1مجتمع سازیاشتباهات آزمون -9-4-6فرمولبندی شده و با مجتمع سازی یا انتگرال گیری عددی حل می گردند. در زمانی پیوستهبه صورت مدل های پویا معموال

دست تخمین بکه با توجه به هدف مدلسازی، انتخاب روش انتگرال گیری و گام های زمانی بایستی به شیوه ای عمل نمود نتایج مدل نباید به انتخاب گام زمانی و یا روش مجتمع سازی یا انتگرال باشند.به حد کافی دقیق پویایی های پیوسته آمده از

گیری حساس باشد. انتخاب گام زمانی یا روش مجتمع سازی اشتباه می تواند پویایی های جعلی را به مدل معرفی نماید. ی معموال گام زمانی را به نصف یاد می شود، برای آزمون اشتباهات مجتمع ساز 2که از آن با عنوان خطای زمان گسسته

کاهش داده و مدل دوباره اجرا می شود. اگر نتایج مدل به صورت مشهودی تغییر کرد نشان دهنده انتخاب بازه زمانی بسیار طوالنی برای مدل است. بررسی آزمون مجتمع سازی، اولین آزمونی است که باید انجام پذیرد زیرا در صورت مردودی در

(Sterman 2000, 872) ام نتایج بدست آمده از مدل بی معنی خواهد بود.این آزمون تممدل، با در مدلسازی صورت گرفته برای جلوگیری از اشتباهات مجتمع سازی در افزودن داده جدید به داده های قبلی

واحد که اینفارغ از با اینکار، شدپارامتریک رفتار ن به صورت زمابا ،اجرا بر اساس تعدادبکارگیری شمارنده های زمانی بروز رسانی را بار تکرار یک سری داده های دیگر 305بار تکرار یک سری داده و در 0در چیست؟ شمارنده های مدل زمانی

ت تابع به مدل حساسی. این نکته ضمن تضمین سازگاری مقیاسی زمانی در نرفتدر متن توابع بکار زمان بنابراین د.کنمی ز گردد. بنابراین برای اطمینان اه نمی تواند مانع ایجاد خطای زمان گسستاین موضوع به تنهایی اما .زمان را از بین می برد

متغیرهای مربوطه اعم از عمر استاندارد کاال، نرخ تغییر و از روز به ساعت تغییر پیدا کردهکوتاه بودن گام زمانی، گام زمانی ی بروز بازه های زمان ،محیط زمینه ای کسب و کار داده های مجتمع سازییی کاال، نرخ تغییر تکنولوژی کاال، زمانبندی زیبا

مساله آینده در و رفتار مدل مجددا بررسی و مشخص گردید تغییرزمان و شمارنده های و متغیر ها ها Data Setرسانی ه همان روز است همان ابتدا کوچکترین بازه زمانی ممکن ک هدف قرار داده ازسال را 15نگاری که بازه زمانی طوالنی باالی

1 Integration Error Tests 2 DT Error: Discrete Time Error

0.00000

0.00002

0.00004

0.00006

0.00008

0.00010

0.00012

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

حداقل امتیاز تابع توصیه

نرخ امتیاز برابری کاالی داخلی

0.00000

0.05000

0.10000

0.15000

0.20000

0.25000

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

حداکثرامتیاز تابع توصیه

کاالی داخلینرخ امتیاز برابری

140

1تغییر واحد زمانی از روز به ساعت که واحد زمانی را به میزان انتخاب گردیده و نتایج بدست تاثیری بر کاهش داد ⁄24

آمده از مدل ندارد.

(واقعی سیستم مدل با مطابقت رفتار) 1آزمون تولید مجدد رفتار -9-4-7

مهمترین مرحله در آزمون مدل، آزمون تطابق رفتار مدل با واقعیت است. یکی از راههای بررسی مطابقت رفتار مدل با رفتار ارهای متنوعی برای ارزیابی ابزاست. نمودارهای مرجع داده های مدل با داده های سری های زمانی یامقایسه واقعی سیستم

توصیفی هستند که برای ارزیابی برازش معمولترین ابزارها، آماره های ید مجدد رفتار سیستم وجود دارد. توان مدل در تولو خروجی dXبین سری های زمانی یخطا ،د. سنجه های نقطه به نقطهنبکار می رومدل با داده های واقعی 2نقطه به نقطه

ها در بازه مجموعه ای از میانگین مشتمل برمحاسبه کرده و سپس گزارشی در هر نقطه ای که داده آن موجود است mX مدلبه مدل با داده ها واقعی را بی برازش نقطه به نقطه سنجه های معمول برای ارزیا 18-3جدول سازند.زمانی مرتبط فراهم می

تصویر کشیده است. آماره های معمول برای ارزیابی برازش مدل به داده های واقعی 11-3جدول

فرمول تعریف مقیاس سنجه

2R بی مقیاس

از یضریب تشخیص، کسر

هداده های بدست آمد واریانس

از مدل.

r ضریب همبستگی بین داد های

مدل و سری زمانی است

𝑹𝟐 = 𝒓𝟐; 𝒓 =𝟏

𝒏∑

(𝑿𝒅 − 𝑿𝒅)(𝑿𝒎 − 𝑿𝒎)

𝑺𝒅 𝑺𝒎

𝑿 =𝟏

𝒏∑ 𝑿 ; 𝒔 = √

𝟏

𝒏∑(𝑿 − 𝑿)𝟐

MEA میانگین قدرمطلق خطا واحد دار 𝑴𝑨𝑬 =𝟏

𝒏∑|𝑿𝒎 − 𝑿𝒅|

MAPE میانگین قدرمطلق درصد خطا بی مقیاس 𝑴𝑨𝑷𝑬 =𝟏

𝒏∑

|𝑿𝒎 − 𝑿𝒅|

𝑿𝒅

; 𝐌𝐮𝐥𝐭𝐢𝐩𝐥𝐲 𝐛𝐲 𝟏𝟎𝟎 𝐟𝐨𝐫 %

MEA/Mean بی مقیاس میانگین قدرمطلق خطا به عنوان

کسری از میانگین𝐌𝐄𝐀 𝐌𝐞𝐚𝐧⁄ = 𝐌𝐀𝐄/𝑿𝒅 ; 𝐌𝐮𝐥𝐭𝐢𝐩𝐥𝐲 𝐛𝐲 𝟏𝟎𝟎 𝐟𝐨𝐫 %

(R)MSE MSE وRMSE

واحد دار هر دو𝑴𝑺𝑬 )مجذور(میانگین خطای مربع =

𝟏

𝒏∑(𝑿 − 𝑿𝒅)𝟐; 𝑹𝑴𝑺𝑬 = √𝑴𝑺𝑬

آماره های

9نابرابری تیل

بی مقیاس

به سه جز: MSEتجزیه

(، MUتورش )

( و SUواریانس نابرابر)

(CUکواریانس نابرابر)

= 1 C+ U S+ U MU

𝑼𝑴 =𝑿𝒎

𝟐− 𝑿𝒅

𝟐

𝑴𝑺𝑬

𝑼𝑺 =𝑺𝒎

𝟐 − 𝑺𝒅𝟐

𝑴𝑺𝑬

𝑼𝒄 =𝟐(𝟏 − 𝒓)𝑺𝒎𝑺𝒅

𝑴𝑺𝑬

وسیله مدل ب شده داده داده های توضیح کسری از واریانسمتداولترین سنجه مورد استفاده ضریب تشخیص است. این سنجه

باشد به معنی خروجی R=0باشد به معنی تولید عین دادهای زمانی توسط مدل است و اگر R=1را اندازه گیری می کند. اگر

1 Reality Check- Behavior Reproduction Tests 2 Point-by-Point Fit 3 Henri Theil

140

همگی محاسباتی از میانگین خطا بین شبیه سازی و نیز MSE(R)و MAE ،MAPE ،MAEI/Mean ثابت مدل است.خطاهای بزرگ RMSEهمه خطاها را به صورت خطی وزن دهی می کند، MAEسری های زمانی واقعی فراهم می کنند.

قاطی را با وزن بیشتری در نظر می گیرد. هر دو آنها خطاها را هم واحد با داده ها می سنجند. اگر داده های زمانی دارای نبخش بر میانگین داده ها سنجش MAEاستفاده کرد. در برخی از موارد، MAPEهستند که نزدیک به صفر است نباید از

بی مقیاس و پایداری فراهم می کند. سوال اصلی این است که کدام یک بهترین است؟MAPE وMAE 2است. هر دو سنجش های بی مقیاس از خطا فراهم می کنند که فهم آن راحت ترR با این حالی که بیشتر

با قدرمطلق خطای یکسان زمانی دو سری به این صورت که مورد استفاده قرار می گیرد در عمل آنچنان سودمند نیست. exp(gt)0X = Xبسیار متفاوت باشند. به عنوان مثال شرایطی را تصور کنید که 2Rتوانند بسته به روند بین آن دو، در مقدار می

eخطاهای تصادفی رشد می کنند. مدل بجز در gل و داده هر دو به صورت نمایی در یک رنج برابر با مد X + e dX = وود رهرچه نرخ رشد باالتر .خطای بین مدل و داده بیشتر می شود ،با افزایش رشدبا این حال که کامال عالی عمل می کند.

نیز بیشتر می شود. 2Rبنابراین نرخ بین داده و مدل باالتر رفته و rنرخ همبستگی سیستمی تقسیم نماییم. خطاهای بزرگ و غیر خطا را به دو جز سیستمیبتوانیم استفاده از روشهای آماری کمک می کند

در کنار شناخت اندازه ممکن است از یک مدل ضعیف یا از حجم باالی نویزهای تصادفی در داده ایجاد گردند. بنابراین . منبع آن نیز مهم است شناخت ،خطا

نظیری از خطابه سه جز تورش، نابرابری واریانس و نابرابری کواریانس تجزیه بی MSEل با تقسیم آماره های نابرابری تی میانگین های مختلفی داشته باشند، نابرابری واریانس ،جی مدل و دادهوفراهم می آورد. تورش زمانی ایجاد می شود که خر

ی مدل و داده به طور ناقص باهم همبستگمعنی است که اوت واریانس دو سری بوده و نابرابری کواریانس به این نشان دهنده تفآماره های نابرابری تفسیر C+ U S+ U MU 1 =دارند. بنابراین به صورت نقطه به نقطه با هم متفاوت هستند. با توجه به اینکه

بری تیل را به چند نمونه از حالتهای آماره های نابرا16-3جدول کنند به عنوان مثال از دلیل ایجاد خطا فراهم میمناسبی نمایش گذاشته است.

ه به بکشد، پویایی های مدل حتی در صورتیکاز آنجایی که هیچ مدلی نمی تواند تمام تغییرات تصادفی محیط را به تصویر بهترین شکل ممکن تعیین شده باشند می تواند از داده های واقعی متفاوت باشد. به ویژه در سیستم های وابسته به مسیر،

رکوچکترین اتفاق تصادفی می تواند به صورت قابل مالحظه ای مسیر سیستم و تعادل نهایی آن را تغییر دهد. به طور کلی هچه پویایی های مدل از داده های برونزا بدست آید، باید تشابه نقطه به نقطه مدل و داده بیشتر باشد. در ورودی های برونزا، نوسان های باال و پایین داده های ورودی، مدل را وادار به رقص و نوسان در رفتار می کند. اگر مدلی که در آزمون تطبیق رفتار

زمانی تاریخی قرار نگرفت، اغلب نیاز است حالتهای رفتاری پنهان مدل را با نویزهای تصادفی زیاد تحت فشار سری های تحریک کرد.

به عنوان شاخص های سنجش واقعیت و مطلوبیت RMSEیا R2 ،MAPEبه طور کلی سنجه های نقطه به نقطه خطا اعم از مدل می تواند به صورت فاحشی گمراه کننده باشند. سنجه های خطای نقطه به نقطه زمانیکه مدل به حساسیت باالیی به

148

نویز دارد معنی دار نیستند. نوسانات ناشی از داده های تصادفی بایستی همان فرکانس ها و دامنه های قبلی مدل را ایجادنمایند. رابطه فاز به فاز بین متغیرها )سبقت ها و تاخیر ها( می بایست همانند داده مشاهده شده باشد. تغییرپذیری

مشخصات نظیر دامنه، فرکانس و تاخیر های فاز نیز باید با داده واقعی همخوانی و مطابقت داشته باشد.صورت کیفی، قضاوتی، یا آماری مورد ارزیابی قرار گیرد. توانایی مدل برای ایجاد الگوی مناسب رفتاری می تواند به

اینرسی یا ماندگاری Autocorrelationابزارهایی نظیر تحلیل طیفی، قدرت نوسانات را در هر فرکانسی آزمایش می کند. تابع ا قبلی متغیر دیگر نشان می دهد چگونه یک متغیر به داده جاری ی Cross-Correlationدر متغیرها را ارزیابی کرده، تابع

وابسته است. حتی زمانیکه از سنجه های آماری برای ارزیابی مطابقت مدل با داده های واقعی استفاده می کنیم همواره باید داده ناشی از شبیه سازی و داده واقعی را در کنار هم ترسیم نماییم.

146

بری تیلااستنباط آماره های نابر 13-3جدول

استنباط رفتار MU SU CU حالت

1 0 0

𝑿𝒎 = 𝑿𝒅 + تورش

مدل متغیرها را به شکل صحیحی

شبیه سازی می کند. اما داده های

واقعی با تورش ترجمه شده اند.

خطای سیستمی:

تورش مدل بایستی با تن یم مجدد

ها اصالح گردد.پارامتر مقدار

0 1 0

𝑿𝒎 = 𝑿𝒅 + 𝑲(𝑿𝒅 − 𝑿𝒅)

شبیه سازی نسخه مدل متغیرهای

کشیده تری از داده واقعی در

پیرامون میانگین مشترک آن دو

است.

خطای سیستمی:

مدل و داده ها دارای روند های

مختلفی از هم هستند

0 1 0

خطای سیستمی: همانند باال

مشترکی فاز بندیمدل و داده ها

آنها مختلف نوساندارند اما دامنه

است.

0 1 0

𝑿𝒎 = 𝑿𝒅; 𝑿𝒅 = 𝑿𝒅 + 𝒇(𝒕)

متغیر شبیه سازی شده با میانگین

داده برابر است. داده واقعی نویز

یا سیکل دارد. به دلیل اینکه

واریانس مدل صفر است مدل و

.داده با هم همبستگی ندارند

خطای سیستمی اگر هدف مدل

بررسی سیکل داده ها باشد.

سیستمی اگر بررسی خطای غیر

.نویز هدف مدل نباشد سیکل و

0 0 1

𝑿𝒅 = 𝑿𝒅 + 𝑨𝒔𝒊𝒏(𝒘𝒕)

𝑿𝒎 = 𝑿𝒅 + 𝑨𝒔𝒊𝒏(𝒘𝒕 − 𝒑)

و Aمدل با میانگین یکسان، دامنه

نوسان می کند، داده wفرکانس

هم همین طور اما با تغییر فاز به

.pاندازه

خطای سیستمی اگر فاز بندی در

هدف مدل مهم و مدل با داده

های تاریخی بگردد.

غیر سیستمی اگر مدل به صورت

تصادفی بگردد.

0 a I-a

𝑿𝒎 = 𝒇(𝒕);

𝑿𝒅 = 𝒇(𝒕) + 𝒆(𝒕)

ر بغی واقعی راهای رفتار داده لمد

با میانگین صفر e(t)از خطای

.دنبال می کند

مدل میانگین و روند یکسانی با

داده ها دارد اما در بررسی نقطه به

نقطه با آن متفاوت است. خطای

غیر سیستمی مگر زمانیکه هدف

.بررسی سیکل داده است

داده شده اندو نتایج مدلسازی با خط چین نشان داده های واقعی با خط ممتد

ت و قابلیت اطمینان مدل را اثبات نمی کند. ممکن در نهایت باید توجه کرد که مطابقت رفتار مدل با داده های واقعی صح

است بتوان مدل های زیاد پیدا کرد که نتایج آنها با داده های واقعی همخوانی داشته باشند. اما بدون بررسی ساختار داخلی ده دادهربه نشاین مدل ها نمی توان این اطمینان را داشت که مدل با ساختار متفاوت از سیستم واقعی بتواند در شرایط تج

استفاده صحیح از آزمون تولید مجدد رفتار می تواند به کشف کاستی ها ارایه نماید.واقعی مشابه داده های سیستم های،

156

در ساختار یا پارامترهای مدل منجر شده و ارتباط آن با هدف را ارزیابی می کند. لذا بایستی به جای تالش برای نشان دادن مدل با داده های واقعی تالش نمود از تفاوتهایی که می تواند تخمین های نادرست پارامترها و پیش ای داده هبهترین برازش

در (Sterman 2000, 874-880) .فرض های نامناسب را نمایان سازد استقبال و از نتایج آنها برای اصالح مدل استفاده کرد ادامه نتایج مهم بدست آمده از این آزمون توضیح داده شده است.

سال آینده 51در تطابق سنی مدل با جامعه -9-4-7-1و داده های پیش بینی مدل از سن جامعه عامل ها 2012میالدی تا 1991داده های سری زمانی میانگین سن کشور از سال

.آمده است 26-3جدول در 2034میالدی تا 2013در همان بازه زمانی از سال

مقایسه داده های سنی مدل و جامعه 22-3جدول

لمدمیانگین سن سال میانگین سن جامعه سال

1991 21.60 2013 26.48

1992 22.14 2014 28.28

1993 22.68 2015 28.28

1994 23.22 2016 30.03

1995 23.76 2017 30.03

1996 24.30 2018 31.85

1997 24.63 2019 31.85

1998 24.97 2020 33.67

1999 25.30 2021 33.68

2000 25.63 2022 35.50

2001 25.97 2023 35.50

2002 26.30 2024 36.94

2003 26.64 2025 36.95

2004 26.97 2026 38.24

2005 27.30 2027 38.24

2006 27.64 2028 39.89

2007 27.97 2029 39.89

2008 28.34 2030 41.59

2009 28.70 2031 41.60

2010 29.07 2032 43.05

2011 29.43 2033 43.05

2012 29.80 2034 44.40

%25داده های دامنه آمده است. اختالف سنی 21-3جدول در نیز زمانی داده سریاین دو های توصیفی ه بررسی نتایج آمار

. {12.2535 ,10.085 ,7.23}عبارتند از در دو سری باالیی %25 دامنه ومیانی %50پایین، دامنه ی و اختالف روند بین داده های واقع دهندهنشان به تنهایی می بینیم با گذشت زمان فاصله سنی بین بازه ها زیادتر شده که

شدگی عامل ها روند سریع تری در صورت عدم اصالح مدل پیربراساس این اطالعات پیش بینی می گردد مدل است. درصد باالیی به خود اختصاص داده SUآماره MU، SU ،CUاز میان آماره های داده های تیل محاسبه شدهدر ت. خواهد داش

است.بین دو مجموعه داده که نشان دهنده تایید اختالف روند

151

داده های تاریخی واقعیآماره های توصیفی مقایسه داده های سن مدل و 21-3جدول

N Mean Std.

Deviation Minimum Maximum

Percentiles

25th 50th (Median) 75th

RealData 22 26.0164 2.41583 21.60 29.80 24.1650 26.1350 28.0615

ModelData 22 35.8632 5.35018 26.48 44.40 31.3950 36.2200 40.3150

را پس از بی مقیاس کردن داده های سن )تفاوت سن هر سال با مدل و داده های واقعی تاریخی سن داده های 15-3نمودار

ن ف روند سساله( به تصویر کشیده است که این نمودار نیز به صورت مشاهده ای از برداشت فوق )اختال 22میانگین بازه عامل های مدل و واقعیت( حمایت می کند.

مقایسه بی مقیاس سن عامل ها و سن جامعه در بازه مشابه تاریخی 15-3نمودار

ملل است. براساس سال آینده بخش جمعیت واحد امور اقتصادی و اجتماعی سازمان 56داده دیگر در دسترس پیش بینی

درصد خواهد رسید %33به 2656سال دارد اما این درصد در سال 06فرد باالی %8این پیش بینی ایران در حال حاضر UN, Population Division)گردد. سال اضافه می 06فرد باالی %36و ایران به گروه کشورهای دارای جمعیت باالی

رسید. %37.46به 2656و در سال بوده %3.733نشان داد که این شاخص تنها در مدل متغیر بررسی شرطی این (2012

شرح زیر می باشد:نتیجه گیری نهایی بدست آمده از این آزمون به با توجه به موارد فوق )سال شروع اجرا( درست عمل نکرده است بررسی 2613اوال مدل در ایجاد ترکیب سنی اولیه منطبق بر جامعه در سال (1

2612میانگین سنی جامعه نیز از این نتیجه گیری حمایت می کند زیرا که بر اساس داده های تاریخی میانگین سن است. 26.4عد از آن بوده اما سن محاسبه شده توسط مدل برای سال ب 29.8جامعه

سنی عامل ها در مدل سریعتر از واقعیت است زیرا هم از طریق مقایسه با پیش بینی های سازمان ملل ثانیا روند رشد (2 و هم از طریق برازش با داده های تاریخی تایید گردید.

د زندگی عامل ها بکارگرفته ش و هم در تابع تصمیم گیری مرگ یاتابع تعریف سن اولیه عامل ها نتایج بدست آمده هم در تا عملکرد مدل با داده های تاریخی همخوانی داشته باشد.

-10

-5

0

5

10

1 4 7 10 13 16 19 22

Model Age Real Age

152

جایگزینی آننوسازی کاال و اهمیت کم گذر عمر کاال در -9-4-7-9

رفتار واقعی مصرف کنندگان لوازم خانگی نشان دهنده این نکته است که حتی در شرایط نامساعد اقتصادی بررسی های ن از جمله دالیل ایگیرد. زینی های کاال نه به دلیل اتمام عمر آن بلکه به دلیل انگیزه های دیگر صورت میبرخی از جایگ

تغییرات بنیادی در تکنولوژیهای مورد استفاده اشاره کرد. و جایگزینی ها می توان به مواردی نظیر معرفی کاربری های جدیدو در بار سال یک دههر در لوازم خانگی آشپزخانه بوده و به صورت معمول نظریه انتشاری باسرفتار این جایگزینی ها تابع

ا با این فرآیند شرکتهای فعال در صنعت این فرصت رلوازم صوتی تصویری به طور معمول هر سه سال یکبار اتفاق می افتد ادی مساعد اقتصمدل در شرایط نادر اما پیدا می کنند نوسازی کاالهای لوازم خانگی را سرعت بخشیده و جلوتر بیاندازند.

صورت گرفته و از روند های جایگزینی کاال بر اساس نظریه انتشاری همه جایگزینی های کاالها به دلیل اتمام عمر کاال بنابراین مدل مجددا مورد ارزیابی قرار گرفته و اصالحات الزم در آن صورت گرفت تا با رفتار سیستم باس تبعیت نمی کردند.

تبعیت پیدا کند.واقعی

1رفتار غیر نرمالآزمون -9-4-8های آماری از طریق میانگین اهمیت یا قدرت روابط مهم شناختمحدودیتهای داده به معنی عدم امکانپذیری اکثر اوقات

رفتار غیر عادی زمانی رخ دهد که ممکن است اهمیت این ساختارها را با پرسیدن اینکه آیا آزمون رفتار غیر نرمال، است. اهمیت آن ازشواهدی ،حذف یک رابطه ازرفتار غیر عادی ایجاد شده گردد؟ بررسی می کند. می رابطه حذف یا اصالح

فراهم می کند. برای بررسی اهمیتحذفی حلقه در تست .است های غیر نرمالرفتار آزمونمعمول در یتجزیه و تحلیل حلقه حذفی روش

-)حالت مورد نظر= اقدام اصالحی» گیری نظیرتصمیم قاعدهبرای مثال، در .به صفر می رسانندرا ، مقدار آنبطهرایک تواننین میهمچو یا افتد. بیحلقه از کار تا زمان تنظیم مقدار بینهایت گذاشتمی توان به جای متغیر ، «تنظیمزمان حالت(/

حلقه x برای همه مقادیر یکعدد به Y = F (X) توابع غیر خطیجواب های تبدیلبا یا تنظیم زمان تاخیر به بی نهایت و با یک تعریف درو ممکن است داده نشان را غیر عادی ناشی از یک آزمایش حذفی اهمیت حلقه های رفتار ها را از بین برد.

یل یه و تحلتجزعمل می کند ریخی تاتحت شرایط مدل که زمانی .محدوده قابل قبول برای پارامترها و روابط کمک کند اهی اوقات. گاست ترموثرشرایط بحرانی همراه باشد بسیار آزمون ساز باشد اما زمانیکه با آشکار حلقه حذفی می تواند یک

حذفیحلقه های آزمون اگر .اما در شرایط غیر معمول غالب می شودفعال نیست یک حلقه تحت شرایط عملیاتی نرمال شواهدی وجود دارد که این رابطه مهم نشان دهد فیزیکی غیر ممکن از نظر و یا رفتار عجیب و غریب بحرانیتحت شرایط تخمین زدهبه صورت آماری از داده ها ی تواند و نم یستگنجانده شود، حتی اگر به طور معمول فعال ندر مدل است و باید

(Sterman 2000, 880) .شودده در عامل های هوشمند توابعی پیچی «و جایگزینی کاال قبل از اتمام عمر آنی ناشی از تبلیغات دهان به دهان تقاضا»توابع

االی و جایگزینی کو غیر خطی هستند که عملکرد صحیح آنها نقش بسزایی در انتخاب عامل از بین کاالی داخلی و خارجی

1 Behavior Anomaly Tests

153

می گردد. متغیرهای بکار رفته در این توابع در ادامه توضیح داده شده و بررسی رفتار غیرنرمال در حال استفاده با کاالی جدید آنها مورد بررسی قرار گرفته است:

ناشی از تبلیغات دهان به دهان تابع تقاضای -9-8-4-1گر، تعداد رابطه با عامل های دی» های فعال در تابع تقاضای ناشی از تبلیغات دهان به دهان عبارتند از:برای هر عاملی پارامتر

ر سن و امتیاز ، اثمحاسبه شده برای عاملنرخ توصیه نمایی از امتیاز برابری کاال، مقدار نرخ ثابت اثر تبلیغات دهان به دهان، «سبک اجتماعی عامل

ش ساز داشته و در کاه نقش جبران« نرخ توصیه شده»بررسی اثر هر یک از این متغیرها ناشی از حذف آنها نشان داد متغیر ای ضتقاضای کاال نقشی ندارد. اما تغییرات سایر متغیرها به دلیل اینکه رابطه آنها با هم ضرب است تغییر زیادی بر روی تقا

کاال داشته و در صورت صفر بودن مقدار یکی از این متغیرها تقاضای کاالی داخلی صفر می گردد. به عبارتی تنها در صورتی قطع ناگهانی تقاضا جلوگیری کرد که هیچ گاه این متغیرها مقدار صفر به خود نگیرند. بنابراین اصالحات الزم در می توان از

مدل و دامنه تغییر متغیرها برای حصول اطمینان به عمل آمد.

جایگزینی کاال قبل از اتمام عمر آنتابع -9-8-4-9کاال در نرخ تغییر سالیانه زیبایی»عبارتند از کاال قبل از اتمام عمر آنجایگزینی برای هر عاملی پارامترهای فعال در تصمیم

سالیانه کاربری کاال در صنعت، امتیاز درآمد عامل و نرخ فرسودگی کاال )حاصل قسمت تقسیم عمر ، نرخ تغییر صنعت «کاال به عمر استاندارد کاال(

ایی کاال نرخ تغییر سالیانه زیب»اد در تابع وزن باالیی به دو متغیر بررسی اثر هر یک از این متغیرها ناشی از حذف آنها نشان دمتغیرهای امتیاز درآمد عامل و نرخ »داده شده به نحوی که حذف « در صنعت، نرخ تغییر سالیانه کاربری کاال در صنعت

%50گزینی کاال دیل گردید که جایتاثیری بر رفتار تابع ندارد. بنابراین وزن های بین این متغیرها به نحوی تع« فرسودگی کاالتابع متغیرهای عامل و سن کاالی در حال استفاده باشد. به عنوان نمونه برای کاالهای داخلی %50تابع متغیرهای صنعت و

تابع نهایی ایجاد شده در ادامه آمده است:IntRenewRatio= 0.2* main.YearlyGoodBeautyChange +

0.3* main.YearlyGoodUseChange +

0.2* IncomeScore +

0.3* ((double)IntGoodAge/main.StandardGoodDurability);

(قابلیت تعمیم مدل به شرایط مشابه)بررسی 1آزمون عضو هم خانواده -9-4-3 غیر از سیستمی که برایدیگر در همان کالس را ب سیستم هایخانواده می پرسد آیا مدل می تواند رفتار همهای عضو آزمون

اید نه تنها ب ساخته شدهشرکت یک رشدی که برای شبیه سازی مدل یا نه؟ کند؟ شده است تولید مدلسازی رفتار آن ساختهپارامترهای و با سیاست ها را شرکت های دیگرباید بتواند دالیل رشد رشد می کند بلکهشرکت خاص آن توضیح دهد که چرا

1 Family Member Tests

154

آزمون هم توضیح دهد. ها راشکست برخی چرایی و ها دررکوبرخی ییبحران های دوره ای، چرا دررشد تجربه مختلف، ای از طیف گستردهاست دربرگیرنده که مدل به آن پرداخته یهای سیستمکه کالس مفید است به خصوص زمانی خانواده

سی بوده و بررمشکوک ، بایدمی تواند یک حالت از رفتار را نشان دهدکه تنها به مدلی .باشدالگوهای رفتاری متفاوت (Sterman 2000, 881) بیشتری در مورد آن به عمل آورد.

نگاری انتظار می رود در کنار اهداف خاص که پاسخگویی به مساله مد نظر فعالیت است اهداف عام آیندهاز فعالیت های مچنین هنیز از آن حاصل شود. بنابراین از لحاظ نظری انتظار می رود این فعالیت پاسخ هایی برای سایر صنایع ارایه نماید.

شد می توانیم ادعا کنیم مدل الگوهای رفتاری غالب در در صورتیکه مدل پاسخگویی مناسبی برای صنعت خودرو داشته باه در کنار صنعت لوازم خانگی یکی دیگر از صنایعی کتصمیم گیری برای ارتقا صنعت لوازم خانگی را در نظر گرفته است.

ویی پاسخگ بنابراین مدل از نظر امکانبه همراه داشته صنعت خودرو است. تصمیم گیری در مورد آن نیز همواره چالش هایی گردید.به این صنعت نیز بررسی

ودرو با صنعت خ« جلوگیری از قاچاق کاال»مدل، متغیر بخش پویای محیط کسب و کار از میان متغیرهای مورد بررسی در در بخش عامل های هوشمند نیز به لذا می توان در استفاده از مدل برای صنعت از آن چشم پوشی کرد. دارد. ارتباط کمتری

ر می رسد تقاضای و خرید کاال توسط عامل و انگیزه جایگزینی با کاالی جدید مواردی باشد که باید از نظر تطبیق با نظصنعت خودرو بررسی گردند. در مدلسازی عامل برای تصمیم گیری تقاضا و خرید کاال، لوازم خانگی به عنوان کاالیی

سن بلوغ از بین کاالی داخلی و خارجی یکی را تقاضا خواهد ضروری فرض شده است که عامل ناچارا پس از رسیدن بهکرد. اما در صنعت خودرو به دلیل سرمایه بر بودن بیش از حد کاال نیاز است عامل به آستانه ای از درآمد زایی و پس انداز

ا و خرید نیز در روند تقاض فراهم گردد. بنابراین شاید الزم باشد این شرط آنانباشته دست یابد تا امکان خرید خودرو برای مکان و ابوده طیف قیمتی نیز متنوع ،عامل اضافه گردد. اما طرح هایی برای خرید خودرو برای اقشار مختلف وجود داشته

تنها در انگیزه جایگزینی خودرو با خودرو خرید برای هر بازه درآمدی فراهم است. لذا از این شرط نیز صرف نظر گردید.به نظر می رسد جایگزینی با خودروی جدید عالوه بر نرخ تکنولوژی و زیبایی، خودرو های گران قیمت بویژه درجدید

تابعی از انگیزه های رفتاری بویژه پرستیژ باشد. خوشبختانه این نکته تا حدی در تابع جایگزینی تحت عنوان متغیر امتیاز عامل از توصیه سایرین و تاثیر درآمد در خرید تا حدی لحاظ درآمدی لحاظ شده است. در تابع تقاضا نیز به سبب استفاده

شده است. اما نمی توان ادعا کرد این فرآیند به طور کامل در مدل لحاظ شده باشد. از ابتدا نیز انتظار داشتیم مدل تا حدی مرحله این اطمینان در مجموع بررسی های ساختاری و اصالحات انجام شده تا اینبرای عضو هم خانواده پاسخگو باشد.

را برای پژوهشگر فراهم کرد مدل توان تطبیق و بکارگیری برای صنعت خودرو را داشته و به عبارتی از این آزمون به سالمت گذر می کند.

155

(شرایط تجربه نشده درمدل )پاسخگویی 1آزمون رفتار پیش بینی نشده -9-4-11. در یا هر دو وجود دارد و ، مدل ذهنینتظار نشان می دهد که نقصی در مدلارفتار مورد اختالف بین رفتار مدل و وجود

نشان دهنده نقص در مدل است. با این حال، گاهی ،اختالف بین خروجی مدل و درک مدلساز از پویایی سیستماغلب موارد ش بینی نشده زمانی تایید می گردداوقات نیاز است مدل ذهنی و درک از داده ها مورد تجدید نظر قرار گردند. آزمون رفتار پی

یت عام انیشتین نسبنظریه دهد. در سیستم واقعی رخ رفتار نیزو آن شناسایی نشده تولید نماید که قبالرا یفتار خاصرکه مدل اهده ی که مشنورمی شود باعث را خم کرده و انیشتین پیشنهاد کرد که گرانش تار و پود فضادر این زمینه است. معروف یمثال

را با نظریه در زمان کسوف 2ادینگتون ستاره شناس انگلیسی سر آرتور 1616در سال حرکت کند. مسیر منحنیدر می کنیم نور این ستاره ه بودنسبیت عام پیش بینی کرد .ردعبور می کنند آزمایش کنزدیکی خورشید آنها از که نور هایی عکاسی ستاره

های موقعیتنشان داد منحنی طی خواند کرد. ادینگتون یمسیرخورشید ینزدیکاز با عبور قابل تشخیصی به طور، ها نظریه به اندازه پیش بینی شده تغییر پیدا کرد. پاسخگوییظاهری این ستاره ها، مطابق با پیش بینی های تئوری نسبیت عام

انیشتین مبنای قدرتمندی برای این نظریه فراهم کرد. نسبیت عام

شاره ابرای یک تولید کننده بزرگ قطعات خودرو یمدلدر طراحی فورستر می توان به تجربه از کسب و کار، یمثالبه عنوان بسیاری این متوالی از دست داده بود.سال ینچندخود را طی سهم بازار ،با وجود برتری فنی محصوالتاین شرکت . کرد

نسبت شرکت عرضه محصوالتکردند در دوران رونق به دلیل اینکه دانسته و استدالل می افزایش رقابتموضوع را ناشی از صورت گرفته بر عکس پیش فرض های مشارکتدر شبیه سازی است سهم بازار بیشتر کاهش می یابد. کمتربه تقاضا

صحیح زی امشکوک بود در مدلسدر ابتدا . فورستر کاهش پیدا کردسریع تر رکود اقتصادی دوره در طول کنندگان، سهم بازار مشکلی در مدلسازی وجود ندارد نشان داد ها آزمون وجود داشته باشد. اماایرادی سیاست های مدیریت موجودی شرکت

در زمانهایی است که درخواست خرید از شرکت سفارش گذاری کمتر قطعات به ناشی از تمایل بدست آمده نتیجه متضاد و . کمتر در دسترس استکاال رکود دوره در و پیدا کردهبه شدت کاهش یی نها تولید ،سفارشاتبا کاهش .کاهش می یابدت این نتیجه تعجب آور در نهایبیشتر بوده است. رکود سرعت سهم بازار از سقوط نشان داد که واقعی نیز یبررسی داده ها

گردید.باعث تغییر در سیاست های تولید این شرکت به لکه باید ، بعمده های شاخص به نه تنها تجزیه و تحلیل کرد.باید رفتار مدل از نزدیک پیش بینی نشدهبرای آزمون رفتار

شکالت مبه همچنین باید کرد.پیگیری را غیر منتظره و یا غیر عادی هایمنابع همه رفتار نگاه کرده ورفتار تمام متغیرها اراتی با عب ممکن استمخاطب ایه مدل به مشتری یاپس از اتمام مدلسازی و ار. مدو حافظه ترمیمی فائق آ یکادراتعصب

نتایج به دست آمده نمایدادعا « نیست مدلسازیمدل و ی به نیازاین موضوع برای فهم »یا « ممن آن را می دانست»نظیر صورت بهاغلب مخاطب با مدلساز تکراری است، یادگیری مشترک فرآیندیکه مدل سازی ییاز آنجا .استواضح و آشکار

باید با یبرای غلبه بر تعصب ادراک می آورند.یاد مدل سازی را کمتر بهشروع شرایط قبل از صورت گرفته و افرادتدریجی

1 Surprise Behavior Tests 2 Sir Arthur Eddington

150

نیز، مستند سازی یندآفراین بخش مهمی از کرد.سازی مستندرا یمدلهای ذهنی قبلدر هریک از مراحل مدلسازی، دقت (Sterman 2000, 882-883) .ردی استهای صورت گرفته در هر موهدف تالش

یکی از مصادیق رفتارهای پیش بینی نشده توسط پژوهشگر اما صحیح از نظر نظری، رفتار صحیح مدل در ارزیابی بین دو کاهش قیمت تمام »و « د داخلافزایش قیمت تمام شده کاالی وارداتی در حمایت از کاالهای تولی»سیاست متناقض از هم

ای به طور تاریخی در چند سال گذشته هر گاه تالش بر است.« شده کاالی تولید داخل در افزایش توان رقابتی تولید کنندگانافزایش توان رقابتی تولید داخل صورت گرفته این تالش به گران کردن کاالی وارداتی محدود شده است اما اصرار بر تداوم

سبب گردیده واردات قاچاق کاالی بی کیفیت و عرضه آن با قیمت بسیار پایین تر از کاالی تولید داخل و یا این سیاستواردات قانونی رونق پیدا کند. بنابراین نه تنها به حمایت از تولید منجر نشده بلکه کاهش درآمدهای دولت و ضرر و زیان

ه داشته است. بررسی سیاستهای مختلف در مدل نشان داد پایین نگه داشتن مصرف کننده، تولید کننده و وارد کننده را به همرامتغیرهای مرتبط با قیمت تمام شده کاالی تولید داخل از جمله نرخ پایین واردات قطعه، عدم دریافت عوارض و مالیات از

ایین داخلی قیمت تمام شده پ تولید داخل و حتی نرخ باالی ارز نسبت به نرخ ارز تعادلی سبب می گردد کاالی ساخته شدهانگیزه سببتری داشته و واردات کاالی خارجی چه به صورت قاچاق و چه به صورت قانونی مزیت قیمتی نداشته و تنها به

ورت ص و ... که ویژگی اصلی رقابت درون صنعتی بین کشورهای توسعه یافته است ، ارضا سالیق مختلفهای تنوع طلبیتی کشورهای آسیای جنوب شرقی بویژه چین نیز این سیاست را تایید کرد. که نشان دهنده همخوانی پذیرد. تجربه رشد صنع

نظری مدل با این واقعیت است.

1حساسیت تحلیل -9-4-11 یاترضف عدم قطعیت در از آنجایی که همه مدل ها نا صحیح هستند. نیاز است صحیح و قابل اتکا بودن نتایج را نسبت به

یج مدل به اتنتغییر بر ، از عدم قطعیت قابل قبول در محدوده تغییر فرضیات بررسی اثر آزمود. تجزیه و تحلیل حساسیت مرتبط با هدف آن است. گونه ای

.سیاست و حساسیت رفتاری، حالت عددی :دارد وجود حساسیت نوعسه انتشارمساله در برای مثال را تغییر دهد.نتایج عددیمقادیر ،مفروضات تغییر در که دارد وجودزمانی عددیحساسیت

دلهمه مالزم به ذکر است که .دتغییر دهرا محصول جدید رشد نرخ میزان متغیر تبلیغات دهان به دهان نوآوری، تقویت را به نمایش می گذارند. عددی حساسیتبرای را تغییر دهد. مدل تولید شده توسط رفتار الگوهای ،مفروضات تغییر در که دارد وجودزمانی رفتارحالت حساسیت به شده نظیمت صافحالت از مدلرفتار ا تغییرب ،شد جدیدی جایگزین قابل قبول فعلی با مفروضات مفروضات مثال، اگر

مواجه گردیم. ،فروپاشی واز محدوده قابل قبول خارج شدن و شکل S رشد یا و نوسان

1 Sensitivity Analysis

150

معکوس را پیشنهادی سیاست یک مطلوبیت یا و اثرات ،مفروضات تغییر در که دارد وجودزمانی سیاست بهحساسیت قیمت جنگ به اما، را افزایش داد مفروضات مجموعه ای از یک تحت سودآوری و سهم بازار ،قیمت کاهش اگر نماید.

.نشان می دهد حساسیت سیاست به، مدل شد منجر دیگرمفروضات تحت و ورشکستگی ویرانگر برنامه ریزیکه برای ناسا مدل های در عددی بستگی دارد. حساسیت مدل هدف به هر پروژه ای در تحلیل حساسیتنوع

عدم اطمینان واست فوق العاده دقتها نیازمند اهمیت زیادی دارد. هدف این مدل طراحی شده اند از شاتل فضایی مسیرحساسیت ،سیستم های انسانی مدل هایدر . امادارد وجود ها پویایی حاکم بر فیزیک قوانین یا و ساختار مدل در یکم

زمان بینی پیش مدل های کسب و کار از بسیاری هدف ازداشته باشد. کمیاهمیت ممکن استدر صورت وجود عددیت به گذشته نسببا ثبات تر به شکلی فروش تا زنجیره تامین طراحی مجدد بلکه نیست فروش های بعدی رکودفرارسیدن

سیاست به اسیتحس و به خصوص رفتار حالت بهدر چنین شرایطی حساسیت .تبدیل گردد سودآور یشرکت به شرکت تا است .اهمیت بیشتری پیدا می کند

یج به تغییر ت نتایحساسبه دتحلیل حساسیت چیزی بیش از متنوع سازی مقدار پارامترها است. در تحلیل حساسیت بایدم ع غییر فرض مدل در مورد شیوه تصمیم گیری افراد نیز پرداخته شود.و ت ییر سطح یکپارچگیفرضیات درباره مرز مدل، تغ

آزمون گردد. اما مدلها به طور معمول به فرضیات درباره مرز و فرمولبندی مدل د اطمینان در مقدار پارامترها مهم بوده و بای بیشتر از عدم اطمینان در مقادیر عددی حساس هستند.

ارتباط یا ترپارام هر یک از در مقادیررا از عدم قطعیت قبول قابل باید محدوده ابتدا پارامتری حساسیت مفروضاتی ارزیابدر ورت ص گسترده تر طیف بسیار یکدر این پارامترها آزمون حساسیت بهنیاز است تشخیص داد. بعد از آن های غیر خطی

حدود اطمینان تخمین زده شده از روی داده ها، به دلیل عدم امکانپذیریرگرسیون، در محاسبات آماری به عنوان مثال گیرد. ین خطاها، ا، یا نقض فرضیه های اولیه الزم برای رگرسیونسازیمدل ضعفمواردی نظیر اشتباهات اندازه گیری، کمی سازی

شان نرا یار گسترده ترگرفتن منابع عدم قطعیت در موارد خاص ممکن است طیف بسی هر چند در نظررا شامل نمی شود. حظات و قضاوت مال برابر محدوده ای کهحداقل دو و بیش از محدوده را برای یک قاعده خوب این است که آزمون اما دهد.

آماری نشان می دهد انجام پذیرد.

تغیره( )آزمون تک م پارامترمی تواند به صورت یکجا )آزمون چند متغیره( و یا به صورت جداگانه برای هر حساسیتتحلیل حتی زمانیکه تحلیل حساسیت پارامتریک انجام می دهیم تحلیل حساسیت جامع امکانپذیر نیست. از آنجایی صورت گیرد.ها غیر خطی هستند اثر ترکیبات مختلف فرضیات ممکن است برابر با مجموع اثر جداگانه فرضیات نباشد. که اکثر مدل

ن همه ترکیبات فرضیات در دامنه موجه از عدم اطمینان است. تعداد ترکیبات حتی حساسیت نیازمند آزمو جامعتحلیل با توجه به محدودیت زمان و منابع در هر پروژه ای، تحلیل بنابراین زمانیکه مدل آنچنان پیچیده نیست بسیار زیاد است.

احتمال اثر گذاری باال و هم از لحاظ حساسیت باید بر آن روابط و پارامترهایی محدود شود که هم از لحاظ عدم اطمینان باال به آنها مظنون هستیم.

158

منجر شوند. یک روش معمول تعریف سناریوهای بهترین و بدترین برخی از ابزارهایی می توانند به تحلیل حساسیت کارامقادیر روابط، دلخواه ترینرامترها و در تعیین مقادیر همه پا ،است. در سناریو بهترین حالتو شبیه سازی مونت کارلو حالت

به مدلساز اجازه می دهد فاصله اطمینان پویا 1شبیه سازی مونت کارلوسپس برای کسب نتیجه مورد عالقه گذاشته می شود. . در تحلیل مونت کارلو توزیع احتمالی که مقادیر احتمالی هر پارامتر را نشان نمایددر مدل رسم را برای خط سیر متغیر ها

عیین می گردد. به عنوان مثال ممکن است مدلساز فرض نماید مقادیر هر متغیر در نزدیکی بهترین تخمین به می دهد تصورت نرمال توزیع شده است و با این پیش فرض مقدار انحراف استاندارد برای هر یک را تعیین کند. در تکرار های مونت

. ندبرگزیده و مدل را شبیه سازی می کاعالم شده به آن متر از توزیع نرم افزار به صورت تصادفی مقادیری برای هر پارا ،کارلو ا تعیین می کند.ربرای هر متغیر امرز اطمینان پوی ،شبیه سازی ها تعداد باالی ازخط سیر ایجاد شده

، %56مرزهای اطمینان ،دلنشان می دهد. مرلو را در مدل فرضی انتشار کاال نتایج شبیه سازی مونت کا 20-3شکل بار شبیه سازی مونت کارلو به نمایش گذاشته است. فرض بر این بوده اثر بخشی تبلیغات، نرخ 566را برای %65و 05%

،از مقدار اصلی توزیع شده اند. با این فرض ها %25ارتباط و مصرف سرانه همگی به صورت نرمال و مستقل با انحراف دقت در نمودار د بود.اهمیلیون در سال دوم خو 66و 16بین %65با شانس ومیلیون 05و 35بین %56 فروش با شانس

دهد بازه های اطمینان در طی مرحله رشد در حال عریض شدن و در طی مرحله ثبات در حال باریک شدن است. نشان میدم اطمینان در فروش در زمان رشد بیشتر از زمان ثبات است که علت آن مسلط شدن اثر تبلیغات دهان به دهان مثبت در ع

دوران ثبات است. تغییرات کوچکی در پارامترهایی که حلقه تبلیغات دهان به دهان را کنترل می کنند منجر به تفاوتهای دا کرده اهمیت کمتری پی هااع بازار، تبلیغات دهان به دهان و تبلیغات شرکتزیادی در نقاط اوج فروش می گردد. بعد از اشب

و تنها عدم اطمینان باقی مانده جایگزینی سرانه کاال است. تعامل بین حلقه های بازخوردی و تجمع ها در مدل های پویا به عیین شده ت پراکندگیاز توزیع تفاوت بسیار ماین معنی است که حدود ایجاد شده از تحلیل حساسیت چند متغیره می تواند

بهترین خط سیر باشددر حول

نمونه ای از بررسی تحلیل حساسیت 26-3شکل

1 Monte Carlo simulations

156

نتایج تحلیل حساسیت مانند مثال فوق می تواند به شرکتها در تصمیم گیری برای تعیین میزان ظرفیت سازی در شرکت و اری که باید برون سپاری گردد کمک نماید. با این روش شرکتها می توانند حداکثر تقاضای ممکن را بدون اینکه ظرفیت مقد

برآورده سازند.ایجاد نمایند زمان ثبات فراتر از حد نیاز آزمون این معرفی گردید. 1668است که توسط میلر در سال 1ANTابزار دیگر تحلیل حساسیت آزمون خودکار غیر خطی

شابه تحلیل آزمون خودکار غیر خطی م در مدل ایجاد می کنند.نتایج غیر نرمال است که پارامترها یافتن ترکیبی از دنبال بهبسیاری از بسته های نرم افزاری سیستم های پویا و شبیه سازی دارای توانایی بهینه سازی سیاست بهینه سازی سیاست است.

نرم افزار شبیه ، سپستعیینمدلساز تابع هدفی نظیر حداکثر سازی مقدار سود فعلی شرکت در بهینه سازی سیاست هستند. را که مجموعه ای از ابزارهای سیاست گذاری نظیر قیمت گذاری، هزینه کرد بازاریابی و برنامه ریزی ارامترهامقادیر پسازی

هدف مدلساز تابع هدفی برای نقض ANTتحلیل در. برسدکه تابع هدف به حداکثر هستند به نحوی تعیین می کند ظرفیتی شبیه . با اجرارا بیابدایجاد می کنند رفتارهای غیر واقعی پارامتر هایی که تا مدل به صورت خودکار مدل تعیین می کند

که به نقض عملکرد مدل می انجامد را بهینه سازی هدف تعیین شده به صورت خودکار آن دسته پارامترهایی و سازی اصالحات ناشی از این آزمون عبارتند از: (Sterman 2000, 883-887). شونداسایی می شن

به بتا تغییر تابع اولیه ایجاد سن عامل ها از تابع تصادفی یکنواخت -9-4-11-1

اثیر این نداشته و سبب گردیده بود توابعی که ترفتار جمعیت شناختی مدل با رفتار گذشته جمعیت شناختی جامعه مطابقت ته باشد. نداش ا با واقعیت همخوانیو رفتار آنه هرند در تصمیم گیری دچار اشتباه شدیعامل را در تصمیمات خود بکار می گ

رحله ماین نتیجه به دست آمد که از اولین کنترل چندگانه توابع کنترل جمعیت شناختی پس از چند مرحله در این مرحله ک ه انتخاب گردیده و این انتخاب اشتباه به دلیل اینکه سن یااجرای مدل توزیع استفاده شده برای سن گذاری اولیه افراد اشتب

نداشته جامعه همخوانی واقعیرفتار مدل با رفتار بوده و تحت تاثیر متغیر دیگری نیست همواره باقی مانده و متغیر دوره ای ورت تصادفی به ص اکه سن ر تصادفی یکنواختبه جای استفاده از تابع گی های جمعیت شناختی،پس از بررسی ویژ .باشد

با این جایگزینی میانگین سن شد. استفاده q=3و p=1.5تابع بتا با از تعیین می کرد 166تا 1در بازه بین 56با میانگین خواستگاه تغییرات سنی به امعه همخوانی پیدا کرده و )اولین زمان اجرای مدل( با میانگین واقعی ج 2612جامعه در سال

درستی تعیین گردید.

عدم مطابقت رفتار تابع تحصیالت با گذشت زمان و پیر شدن عامل ها: -9-4-11-9 %60سالگی با احتمال 24تا 8 نافراد با سن بی ،گی های جمعیت شناختی جامعه ایرانیژبه طور پیش فرض و بر اساس وی

بکار رفته یر حالت تغیاین نیز تابعی برای کنترل در مدل از حالت بیسواد به باسواد تغییر حالت بدهند. می کنند فرصت پیدا .بار اجرا می گردد 10 سالگی 24تا 8بین سال 10در طول و

if(Education=="بیسواد" && PersonAge>8 && PersonAge<=24 && randomTrue(0.06))

{Education="باسواد";EducationScore=0.6;};

1 Automated Nonlinear Test

106

. با اجرای مدل متوجه شدیم بودبدست آمده 10بر احتمال کل مورد انتظار %60 از تقسیمفته در این تابع بکار ر 6.60عدد در واقع از همخوانی ندارد. بیسواد به باسواد استحالت عامل ها از %60اجرا با نتیجه مورد انتظار که همان انتقال نتیجه )عمیدی و وحیدی اصل گردد %60منجر به و سازگار تظار می رفت اجتماع احتمال پیشامد های مستقل از هم مدل انل احتمااجتماع . بنابراین با استفاده از فرمول اما فرمول بکار رفته با منطق احتماالت مطابقت نداشت (53, 1308

بدست آمد. 6.1025بررسی و نتیجه مجددااین احتمال مقدار )جمع احتمال( و سازگار پیشامدهای مستقل𝑃(𝐴 ∪ 𝐵) = 𝑃(𝐴) + 𝑃(𝐵) − 𝑃(𝐴 ∩ 𝐵) 𝑃(𝐴 ∪ 𝐵 ∪ 𝐶) = 𝑃(𝐴) + 𝑃(𝐵) + 𝑃(𝐶) − 𝑃(𝐴 ∩ 𝐵) − 𝑃(𝐴 ∩ 𝐶) − 𝑃(𝐵 ∩ 𝐶) − 𝑃(𝐴 ∩ 𝐵 ∩ 𝐶)

⋮

⋮

1بهبود سیستمآزمون -9-4-19بود بههدف نهایی مدلسازی حل مساله ای است که مدل برای آن طراحی شده است. آزمون بهبود سیستم به دنبال بررسی

. برای قبولی در این آزمون، فرآیند مدلسازی باید سیاستهایی که به بهبود منجر می شوند استفرآیند مدلسازی ناشی از هایت. بهبود یابد. در عمل ارزیابی اثر مدل بسیار دشوار اسواقعی و کارایی سیستم را شناسایی کند، این سیاستها باید اجرا شده

ه کنیز ردی ااست. مو دشواربسیار تغییر داده، مدل ذهنی و باورهای افراد را مدلسازیارزیابی حدی که فرآیند همچنین بکار است. هنگامیکه سیاست های جدید مشتریان خود را با توصیه های مدل بدون هیچ تغییر تطبیق داده باشند بسیار نادر

گرفته می شوند، زمان زیادی برای بروز اثر آن طول می کشد. در حین اعمال سیاست ها بسیاری از متغیرها و شرایط تغییر یافته و تالشهای صورت گرفته برای مرتبط ساختن نتایج با سیاستهای اعمال شده را با مشکل مواجه می سازند.

( 3( استفاده از منابع داده چندگانه و )2( ارزیابی آینده نگر، )1) عبارتند ازمدل در بهبود تاثیرارزیابی میزان نکته کلیدی در وپویا یستم س ابزار از عاقالنه و استفاده پاالیش درقوی مبناییک برای ساخت. تجربیپایبندی به اصول علم تا حد امکان،

اهی به عنوان هدف دانشگبنابراین نیاز است هدف مدل استضروری در مورد موضوع تحقیقات دنباله دار ی،سیستمتفکر گردد.و به صورت مستمر بررسی برای محققان هم حوزه مطرح

اول اینکه پروژه های مدلسازی باید از ابتدا با ارزیابی ذهنی آغاز شوند. ارزیابی های آینده نگر موثرتر از مطالعات تاریخی ا تبیین رو در هنگام تعیین بودجه، منابع و زمان اجرا، باید شیوه تعیین موفقیت در حل مساله ی مدلسازیتدااست. از همان اب

دوم اینکه فرآیند مدلسازی ممکن است ذهنیت و باورهای افراد، رفتار، سیاستهای رسمی سازمانی و البته کارایی واقعی نمود. ا تتا چه حد موثر بوده نیاز است تغییر در همه ابعاد ارزیابی گردد. سوم اینکه را تغییر دهد. برای فهم اینکه مدلسازی سیستم

حدی که ممکن است تاثیرات اعمال نتایج مدل با طراحی آزمایشهایی بررسی گردد. برای این کار نیاز است گروههای کنترل ه عنوان ب یج با گروه کنترل مقایسه گردد.شده و نتاتشکیل و از فرصتهای ممکن برای اجرای آزمایش واقعی استفاده آزمایشو

واحدهای کسب و کار یا شرکت ها با آنهایی که فرآیند مدلسازی بدست آمده از فرآیند مدلسازی درمثال مقایسه کارایی نتایج .را طی نکرده اند

1 System Improvement Test

101

نحوه اثر آن یند موثر بوده و یادر نهایت اینکه بدون تحقیقات پیگیرانه، یادگیری مشتری و مدلساز از اینکه کدام ابزار یا فرآچگونه بوده ممکن نخواهد بود. در بهترین حالت ممکن است نتایج غیر کارا باشند و در بدترین حالت ممکن است به

(Sterman 2000, 887-889) سازمان و افراد آن صدمه بزند.طراحی گردیده است با این عامل های هوشمند توصیه جو آزمون این پژوهش به عنوان یک فعالیت دانشگاهی و در راستای

ه از همان ابتدا ارزیابی آینده نگر مد نظر بود حال با توجه به اینکه از ابتدا به دنبال طراحی مدلی برای آینده نگاری بوده ایماست. و در مدلسازی نیز تنها به برداشتهای پژوهشگر اکتفا نشده بلکه نظریه های نظریه های قابل استفاده بررسی و به فراخور

)خلیلی صادیار اقتثبات اقتصاد کالن مبنای رشد پایدمساله بکار گرفته شوند که از جمله آنها می توان به نظریه هایی نظیر توسعه تجارت ، (1386)خلیلی عراقی و رمضانپور امنیت اقتصادی عاملی مهم در رشد پایدار ،(1386عراقی و رمضانپور

، مدل انتشاری در بکارگیری محصول یا تکنولوژی (1383ئیسی )رئیسی اردلی, کلباسی و ر و رقابت درون صنعتی بین کشورهاو تعادل نش در (Tushman and D. Nadler 1986) ، منحنی عمر در توسعه محصول و رشد شرکتها(Bass 1969) جدید

اشاره کرد. همچنین در طراحی سیاست و ارزیابی آنها از نظرات و پیشنهادهای بررسی تاثیر متغیرها و پویایی های اقتصادی کمیسیون تخصصی واردات لوازم خانگی که متشکل از واردکنندگان و تولید کنندگان اصلی صنعت هستند به علت همزمانی

جربی بندی به اصول علم تموضوعات در دست بررسی با موضوع مد نظر پژوهش به طور ضمنی استفاده شده است. از نظر پاینیز به دلیل پیگیری تمام مراحل مدلسازی مطابق الگوی مورد پذیرش در ادبیات مدلسازی پویا و آینده نگاری به نظر می رسد

گردد الگوی پیشنهادی و سیاستهای طراحی شده در این پژوهش پیشنهاد می این موضوع نیز به طور کامل رعایت شده است.پژوهشگران بررسی و ابعاد جدیدی برای پیشنهادات ارایه گردد تا آزمون بهبود سیستم با اطمینان باالیی تایید در تالشهای آتی

گردد.

102

چهارمفصل .4 آینده نگاری صنعت لوازم خانگیبکارگیری مدل در

مقدمهپس از آنکه اطمینان کافی در خصوص ساختار و رفتار مدل ایجاد گردید، مرحله بعدی استفاده از آن برای طراحی و ارزیابی

. طراحی سیاست شامل خلق می باشدیزی بیش از تغییر مقادیر متغیر ها چسیاستهای بهبود است. طراحی سیاست ا تعیین می کند. رپویایی ،ساختار بازخوردی سیستم پویااین حالیکه با . است استراتژیها، ساختار ها و قوانین تصمیم جدید

تاخیرهای زمانی، تغییر جریان و کیفیت کاهشبیشتر مواقع سیاستهای پرقدرت با طراحی مجدد ساختار جریان و سطح، میم ر کلی فرآیند تصاطالعات متغیرها در نقاط کلیدی تصمیم، منجر به تغییر حلقه های بازخورد اصلی شده و یا به طو

د.نگیری بازیگران سیستم را تغییر می ده

ه ب موجود در پارامترهای مدل و ساختارپایداری و حساسیت آنها به عدم اطمینان های باید در طراحی و ارزیابی سیاستها، ی ه اینکه سیستم های واقعدر دامنه گسترده ای از سناریو های جایگزین ارزیابی شوند. همچنین با توجه ب هاکارایی آنهمراه

تا حد باالیی غیر خطی هستند، اثر ترکیبات سیاستها معموال برابر با مجموع یکایک آنها نیست، بنابراین تعامالت سیاستهای مختلف نیز باید مد نظر قرار گیرد. اغلب سیاستها در همدیگر مداخله می کنند، برخی اوقات آنها همدیگر را تقویت و

(Sterman 2000, 104)وجهی ایجاد می کنند. سینرژی قابل ت ی استانداردالگوز ا 1-3نمودار فوق برابر برای اطمینان از پاسخگویی مدل به موارددر طراحی و بررسی نتایج سیاستها

به آینده هایسناریوساخت رعایت الگوی سیستم پویا، در تالش گردیده ضمن چنین هم .استفاده شده است سیستم پویابه این رد کلیرویکیی آینده ساز برای صنعت باشد. سیاستهای طراحی شده، سیاستهاادبیات آینده نگاری نیز توجه گردد تا

ایده های جدید هر چند اگر دور از ذهن باشند مقبول واقع ،صورت است که ابتدا تالش گردیده با گسترش دامنه پذیرششناسایی رآینده ساز برت سیاستهاینتایج بررسی و ،ایده هاسیاست های متشکل از این گردند و در فاز بعدی با پیاده سازی

گردد.

یوها تشخیص -4-1 سنارسیستم بر و ظهور کرده د در آیندهطی امکان پذیری هستیم که می تواننحله تشخیص سناریو به دنبال بررسی شرایط محیدر مر

سیاستهای مختلف مواجهه با آنها را بررسی و سیاست مناسب را قادر خواهیم بوداثر بگذارند. با شناخت این سناریو ها :انتخاب نماییم

یوهای پیش روی صنع -4-1-1 ت لوازم خانگیسنار

ی و یا حتی عامل تغییر در نسل بعدی لوازم خانگ تکنولوژی محور باشد ،لوازم خانگی به نظر می رسد تغییرات آینده صنعتورود به دوره جدید جایگزینی کاال در صنعت لوازم خانگی ،توسعه تکنولوژیهای سطح باالبا را می توان تکنولوژی دانست.

103

فراهم سازی امکانات جدید در با ،تغییر سبک زندگی برتوسعه تکنولوژی عالوه است. دهشمحتمل تر و نزدیک تر :(Frbiz.com 2012)و (Marzano 2012) نیز منجر شده است. محصوالت به بازنگری در کاربری های محصوالت

اخیر نقش آشپزخانه از چیزی که قبال برای ساده سازی غذا استفاده می شد تغییر پیدا در سالهای: تغییر نقش آشپزخانهکرده و به مرکز فعالیتهای منزل تبدیل شده است. امروزه آشپزی با فعالیتهای متنوعی نظیر تفریح، فعالیت اجتماعی، پذیرایی،

نوان به عنوان به ع مناسب آنهاترکیب بندی وی تنوع و رنگ بندی لوازم خانگکار، محل شستشوی لباس همراه شده است. است.اهمیت پیدا کرده بخشی از اسباب منزل

انه می کنند. خافراد زیادی در شهر ها و در فضای کوچک زندگی سبک زندگی،تغییر امروزه با کاال عضوی از دکور منزل: ه احتمال آنها ب .دنرکت کرده و از همدیگر ایده می گیربیشتر شده اند، انسانها به نقاط مختلف دنیا ح ،های کوچک و انفرادیکوچک شدن خانه ها، تغییر نقش آشپزخانه و تغییر سبک زندگی همگی سبب شده کاالی لوازم زیاد وقت کمی دارند.

خانگی در مرکز خانه و به عنوان بخشی از دکور منزل بکار روند.تکنولوژی های مورد لوازم خانگی هوشمند در حال تبدیل به کاالهایی معمول در زندگی هستند. لوازم خانگی هوشمند:

استفاده در تجهیزات آشپزخانه نیز با نیازهای ما تطبیق پیدا کرده اند. لوازم منزل باید کاربردی و ساده باشند. همین موضوع یکی از نمونه های آن است به عنوان مثال انسان ی اررفتعادت های با کاال تطبیق سبب رشد لوازم هوشمند شده است.

و یا مایکروفر هایی که محاسبات الزم را در تنظیم، مدت زمان تلویزیونهایی که قادر به توصیه فیلم به کاربران خود هستند پخت و دما انجام داده و بهترین پخت ممکن را ارایه می دهند.

نرژی، مصرف پایین به موضوعی مهم برای مشتریان تبدیل شده و شرکتهای لوازم با توجه به هزینه باالی ا کارایی انرژی:خانگی با بهبود های مستمر در کاهش مصرف انرژی توان تکنولوژیک خود را به رخ کشیده و از آن به عنوان یکی از مزیت

ترین مصرف آب را داشته و بالوازم خانگی آینده دستگاههای هستند که کمهای کلیدی در فروش کاال استفاده می کنند. را به دنبال دارند. حتی ایده هایی نیز در 2OCمصرف حداقلی انرژی، کمترین صدا و بیشترین کاهش آلودگی هوا و ایجاد

.خصوص استفاده چند باره از آب در لوازم مطرح استیست بر ثر منفی ممکن از استفاده کاالطراحی سازگار با محیط زیست به دنبال به حداقل رساندن ا :سازگاری با محیط ز

محیط زیست بوده و در این حوزه بر استفاده از مواد زیستی ، مصرف انرژی و تجزیه پذیری آنها تاکید می گردد. های متصل و لوازم خانگی قابل کنترل از طریق اینترنت به موضوعی مهم تبدیل شده است. با خانه: لوازم خانگی متصل

روز هفته این امکان فراهم گردیده 0ساعت و 24تلفن های هوشمند و فراهم سازی اتصال برخط در گسترش استفاده از بتوان با استفاده از نرم افزارهای هوشمند وسایل خانگی را برنامه ریزی و کنترل کرده و از آن برای زندگی راحت تر و بهتر

انی و رفع مانند بروز رس یمنجر گردیده شرکتها بتوانند مسایل یاده شدن تکنولوژی شبکه هوشمندهمچنین پاستفاده کرد. مدیریت نموده و در تبلیغات خود ال از راه دور از طریق اتصمشکل نرم افزاری و راهنمایی های اولیه برای رفع مشکل کاال را

همچنین این امکان برای یاد کنند. 2COتولید هزینه و مصرف انرژی و درنهایت کاهش برای کاهش از آن به عنوان روشی

104

زیتی م شرکتها فراهم شده بتوانند با ارایه خدمات پشتیبانی برخط از قبیل آموزش دستور های پخت جدید، از آن به عنوان برای همراهی مستمر با مشتری و وفادار سازی آنها استفاده کنند

یوهای مرتبط با -4-1-9 و کارمحیط کسب صنعت در سنارمحیط کسب و کار تابعی از شرایط ایجاد شده در کل جامعه و تحت تاثیر متغیرهای کالن اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، تکنولوژیکی و... است. با توجه به گستردگی و پیچیدگی بیش از حد محیط، دامنه طراحی سناریوها بسته به منابع دراختیار

مندی نرهبایستی با ان تا بینهایت گسترش یابد. در هر پروژه آینده نگاری اعم از نیروی انسانی، بودجه، زمان و... می توبا بررسی سناریوهای موثر هدف مورد نظر به بهینه ترین تا سایی و تدوین سناریوها تعیین کرد مرز مشخصی در شنا خاصی

رین موثرترین و محتمل ت شکل بدست آید. در تعیین سناریوهای محیط کسب و کار نیز این موضوع مدنظر قرار گرفته تا سناریوها شناسایی و در طراحی سیاستهای آینده نگارانه مورد استفاده قرار گیرد:

رقابت شدیدتر بین شرکتها -4-1-9-1با توسعه هر چه بیشتر شهرنشینی، وابستگی بیشتر مصرف کنندگان به لوازم خانگی، ابداع محصوالت جدید و تعریف

د در محصوالت، انتظار می رود این بازار روز به روز جذاب تر گردد. جذابیت بیشتر بازار به روزافزون کاربری های جدیبه صنعت و تنگ تر شدن عرصه رقابت است. قدرت چانه زنی مشتریان نیز به دلیل وجود واردهامعنی تهدید بیشتر ورود تازه

ط فعلی قدرت چانه زنی تامین کننده داخلی به دلیل کاالهای مشابه برای انتخاب بیشتر از گذشته شده است. اما در شرایضعف کیفی و عدم توان رقابت در قیمت بسیار پایین است. بنابراین به نظر می رسد در صورت عدم پشتیبانی توسط

سیاستهای توانمند سازی برای یک بازه مشخص نمی توان انتظار زیادی از این صنعت داشت.

ت جهانیعضویت در سازمان تجار -4-1-9-9المللی است که قوانین جهانی تجارت را تنظیم و اختالفات بین اعضا را حل و یک سازمان بین 1سازمان تجارت جهانی

موافقتنامه( این سازمان را 36های )حدود نامههستند که موافقت کند. اعضای سازمان تجارت جهانی کشورهایی فصل می کشور عضو این سازمان شده 156، 2613در ژنو، سویس قرار دارد. تا مارس اند. مقر سازمان تجارت جهانی امضا کرده

عبارتست از ارتقای اهدافی که سازمان تجارت جهانی برای خود تعریف کرده (World Trade Organization 2013)اند. به وری بهینه از منابع جهانی، دستیابی جارت و بهرهسطح زندگی، تامین اشتغال کامل در کشورهای عضو، توسعه تولید و ت

برداری بهینه از منابع، حفظ محیط زیست و افزایش سهم کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته توسعه پایدار با بهره (1384)اسفندیاری .المللی از رشد تجارت بین

اصول ایست به اینب است که کشورهای عضو می به اهداف تعیین شده، اصولی را تدوین کردهاین سازمان برای دستیابی : از داصول عبارتن شود. مهمترین این هایی علیه این کشورها اعمال مینبودن، مجازات پایبند باشند و درصورت پایبند

(World Trade Organization 2013)

1 WTO: World Trade Organization

105

و یا خدمات خارجی کشورها نباید بین شرکای تجاری خود تبعیض قائل شوند. همچنین نباید بین کاال :1تبعیضعدم داخلی تبعیض قائل شد

کاهش موانع تجارت یکی از راههای آشکار تشویق تجارت است. این موانع شامل عوارض و یا تعرفه تجارت آزادانه تر: برای محدود سازی انتخابی واردات استبندی یه سهمتوقف یا همچون ای تعرفه های غیریتمحدودهای گمرکی و

شرکتهای خارجی، سرمایه گذران و دولتها باید مطمئن شوند موانع تجاری غیر قابل پیش بینی :قابل پیش بینی و شفافایجاد جدیدی یشغلها ،کردهتشویق را به سرمایه گذاری بیشتر ایجاد نخواهد شد. ثبات و قابلیت پیش بینی سرمایه گذاران

با کمترین قیمت ببرند.بیشترین بهره را از رقابت و انتخاب نیز قادر خواهند بود مشتریان خواهند شد.. مسایل و قوانینی 2تمام شده یمتیر قفروش زرفتارهای غیر منصفانه اعم از یارانه صادراتی و نکوهش :بیشتر رقابتی سازی

ا بررسی رکه تالش می کنند رفتار منصفانه از غیر منصفانه تشخیص دهند و نحوه پاسخگویی دولتها به این گونه مسایل کشورها محاسبه می شود تا برخیهزینه های مازادی در تعرفه های واردات از پیچیده هستند. در برخی موارد کنند. بسیار

ت غیر منصفانه به حداقل برسد.ضرر و زیان ناشی از تجاربرای تنظیم ژهانعطاف پذیری بیشتر و مجوزهای وی دادن فرصت بیشتر، :سودمندی بیشتر برای کشورهای کمتر توسعه یافته

مت سبه حرکت دوره انتقال و در حال و کشورهایی هستند که در کشورهای درحال توسعه . سه چهارم اعضای سازماناقتصادستند. قراردادهای سازمان تجارت جهانی این فرصت را به کشورها می دهند از این دوره انتقال برای تنظیم اقتصاد بازار ه

فاده کنند.تاید سخت سازمان تجارت جهانی اسشو ناشناخته در تدارکات اقتصاد خود

یست: نه تنها در جهت قراردادهای سازمان تجارت جهانی به اعضای خود این اجازه را می دهد، حفاظت از محیط زحفاظت از محیط زیست بلکه در جهت سالمت جامعه، حیوانات و زمین، ارزیابی هایی را طراحی و بکار گیرند. با این حال این ارزیابی ها باید در مورد تجارت داخلی و خارجی به صورت یکسان بکار گرفته شوند. به عبارت دیگر ارزیابی های

نوان ابزاری برای طراحی سیاستهای حمایتی دولتها از صنعت داخلی به کار رود.مرتبط با محیط زیست نباید به ع

2665مه 20به این سازمان ارسال شد و در 1660ژوئیه 16درخواست کشور ما برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی در جارت در ایران به سازمان تجارت نیز نظام حقوقی ت 2666در سال به عنوان عضو ناظر سازمان تجارت جهانی پذیرفته شد.

با توجه به شرایط پیش آمده و فراهم سازی های اخیر در اقتصاد اعم از تغییر (Joomla Inc. 2009) جهانی تحویل گردید.ک ور در حال تدارمتعادل سازی ارز پول ملی با دالر به نظر می رسد کشنرخ تعرفه های گمرکی به نصف در سال گذشته،

برای پیوست به این سازمان بوده و تدارکات الزم را انجام داده است.

ایجاد فضا برای تعامل و همکاری با شرکتهای خارجی -4-1-9-9

پس از پیروزی انقالب و به دلیل عدم همراهی آمریکا با انقالب عمال رابطه این کشور با ایران قطع و شرکتهایی که به طور 8ا شرکتهای داخلی در حال تولید و عرضه محصوالت خانگی به بازار بودند قطع گردید. در سالهای گذشته بویژه مشترک ب

1Non-Discrimination 2Dumping

100

داخلی ای ایران، به تدریج رابطه شرکتهایمخالفتهای کشورهای غربی با پیشرفتهای هستهسال اخیر نیز به دلیل اوج گیری به نحوی که حتی در دو سال اخیر این رابطه در برخی از شرکتهای با شرکتهای اروپایی نیز ضعیف و ضعیف تر شده است

لوازم خانگی به صفر و قطع ارتباط رسیده است. اتفاقات و مذاکرات اخیر نشان از روند رو به بهبود این روابط دارد و امکان های خارجی به بازار داخلی دارد در آینده نزدیک یک تا دو ساله شاهد روند بهبود روابط و فراهم شدن امکان ورود شرکت

رسد وقوع این سناریو گریز ناپذیر باشد زیرا که این ارتباط برای کشور های غربی نیز مزایایی به همراه دارد. باشیم. به نظر می لبرنامه ریزی و آماده شدن برای مواجهه با آن می تواند این سناریو را به فرصتی برای رشد و توسعه صنعت لوازم خانگی تبدی

نماید و در غیر اینصورت به تعبیری می تواند به ورود بی رویه و با قیمت پایین کاالهای خارجی منجر شده و به تضعیف هر چه بیشتر صنعت منجر گردد.

طراحی سیاست -4-9ر مدل و بکارگیری آن د مشابه دنیای واقعیی به دنبال طراحی قوانین تصمیم، استراتژی ها و ساختار ها طراحی سیاستدر

این سیاست ها آمادگی هایی است که برای مواجهه با این سناریو اتخاذ می کنیم. از دید کیفی (Sterman 2000, 86)هستیم.ط سناریوها کرده و توس آن سیاستهایی آینده ساز هستند که بتوانند بهترین پاسخ برای سناریوهای مرتبط با آینده را فراهم

مرحله بعدی بکارگیری سیاستهای طراحی شده در مدل و ارزیابی تاثیرات واقعی آنها است: حمایت گردند.

کاالی تولیدیکاهش قیمت تمام شده -4-9-1ای هطی سالهای گذشته تنها راه حمایت از تولید داخل، افزایش تعرفه های واردات بوده که منجر به افزایش قیمت کاال

وارداتی گردیده است درصورتیکه سیاستهای تشویقی بایستی به گونه ای باشد که به کاهش قیمت تمام شده کاالی داخلی ولید نماها پدیده رانت خواری تبیانجامد. زیرا که افزایش تعرفه واردات به دلیل تفاوت قیمت ناشی از تعرفه، از طرفی شیوع

به دلیل تفاوت قیمتی کاالهای وارداتی قانونی با کاالهای قاچاق( را به همراه داشته و از طرف دیگر افزایش قاچاق کاال )عرضه سبب ت در نهای. ادامه این سیاست نه به نفع تولید کننده واقعی و نه به نفع وارد کننده قانونی است افزایش تعرفهاست.

گردیده است. به مشتریان ترباالبی کیفیت، بدون خدمات مناسب پس از فروش و با قیمت قاچاق هایکاال ضمنذاری سیاستگ تغییر رویکرد از گران کردن کاالی وارداتی به ارزان کردن کاالی تولید داخل است اینها یکی از سیاست

کاهش قاچاق، افزایش هماهنگی درون صنفی ،رونق بازار، افزایش کیفیت کاالها صنعت مزایایی نظیرتامین هدف توسعه های عرفهت کاهش باتعریف مزایای مناسب برای کاهش قیمت تمام شده تولید کنندگان ضمن توسعه تولید را به همراه دارد.

تولید کننده و وارد کننده مصرف کننده، و از صدمه به همه ذینفعان اعم از منجر شدهرانت و قاچاق به کاهش فساد، واردات (1362)علیپور ورد.عمل آه جلوگیری ب

مشارکت با برندهای بین المللی -4-9-9دانند لی میسر میداخهای برندتحت تولید افزایش را تنها از طریق تولید داخلی و توسعه صنعت کارشناسان به اشتباه از برخی

ارجی دنبال می شود. مضاف در حالیکه در حال حاضر در کشور تولید داخلی هم تحت برندهای داخلی و هم برندهای خ

100

برند داخلی از نظر تکنولوژی بسیار پایین تر، دارای مصرف انرژی باال و کیفیت پایین هستند تحت بر اینکه تولیدات داخلی اما با تولید داخلی برندهای خارجی در کنار تولید برندهای داخلی، مشکالت فوق برطرف شده و اتفاقا به رشد تولید داخلی

است. منجر شده یزی کرد که تولید آن نوع قطعات را برنامه رافزایش در سیاستگذاری تقویت تولید و گسترش دامنه تولید به قطعات، بایستی

غییرات قطعات به دلیل تاز مزیت نسبی باشند. در لوازم خانگی، تولید برخیدارای در محاسبه اقتصادی بازدهی به مقیاس سخت بسیار زینه های باالی تحقیق و توسعه، طراحی، تغییر تکنولوژی، ساخت قالب و...روزمره و سریع در آنها، جبران ه

جهانی دارای صرفه اقتصادی است. بنابراین می توان نتیجه گرفت تولید برخی در مقیاس بوده و گاها تنها در صورت تولید است. بازدهی به مقیاس این قطعات تنها با ساخت و بازدهی به مقیاس قطعات فقط به منظور پوشش تقاضای داخلی فاقد

زایش افتوجیه می گردد. پر واضح است تولید در مقیاس پایین این قطعات، در مقیاسی فراتر از بازارهای داخلی عرضه عات قطن ایکاالهای ساخته شده از را از تولید کننده سلب می کند.تصاعدی هزینه ها را به همراه داشته و امکان بروز آوری

در پیشنهاد می گردد جذابیت و سهم بازار خود از دست خواهند داد.گردیده و قدیمی نیز به دلیل عدم بروز آوری و عوارض حقوق شاملاعم از تدوین بسته های حمایتی تولید، تعرفه گذاری مشوق تولیدی توسعه صنعتی سیاستگذاری

د در داخل بررسی گردد تا منجر به راهنمایی تولیقطعه یا کاال ی تولید و... مزیت نسب ، معافیت های مالیاتیگمرکی قطعات (1362)تنهایی کنندگان و سرمایه گذاران به مسیرهای فاقد مزیت نسبی نگردد.

کامل جهانیبه تولید تولید محلیاز پلکانی مرحله به مرحله و توسعه -4-9-9و 2، مونتاژ چند کاالیی1ی توان از نظر سطح توسعه یافتگی و عمق تولید به سه سطح مونتاژ پایینشرکت های تولیدی را م

تحقیق و توسعه نبوده و سرمایههمه قطعات وارد می شود، نیازی به مونتاژ سطح پایین تقسیم بندی کرد. در 3تولید کاملید کننده ی، شرکتهای تولمونتاژ چند کاالیدر است. امین کاالی قوی، تضمین کیفیت، برنامه ریزی خطاصلی بر ت گذاری

روههای گتوسعه در رفتارشناسی بازار و شناخت عالقمندی های مشتریان کاالهای متنوعی برای تامین تقاضای با قادر هستندلعه بازار امشتریان تامین نمایند. در تولید کامل شرکت تولید کننده، سعی می کند با گسترش تحقیق و توسعه و مطمختلف

تمام فعالیتهای مرتبط اعم از ایده یابی، طراحی محصول، ارزیابی نظریات مشتریان، برنامه ریزی راه اندازی و تامین قطعات و... را پوشش دهد. پر واضح است حرکت از هر مرحله ای به مرحله بعدی نیازمند فراهم سازی زیر ساخت از منابع چندگانه

ولید تیکی از سیاستهایی که می تواند به شرکتها در تبدیل به یک شرکت کامل کمک نماید ایده . مراحل قبلی است های الزماست. در این ایده شرکتهای محلی ایده و طراحی محصول را از شرکت مادر بین المللی دریافت کرده و با تولید با 4محلی

استانداردهای روز دنیا به دلیل هزینه های پایین استفاده از منابع تامین قطعه محلی ضمن برخورداری از طراحی ها و شیوه تولیدی، در اینلجستیکی و مواد اولیه پایین متعلق به هر کشوری بیشترین بازده و صرفه اقتصادی را ایجاد می کنند.

1 Low level Assembly 2 Multi Product Assembly 3 Manufacturing 4 Local Manufacturing

108

ی تواند در مشرکت تولید کننده قابلیت های تولید قطعات، کیفیت جامع و فهم طراحی کاال را خواهد داشت. این قابلیت ها سیر تولید در مکنار توسعه تخصصی واحدهای سازمانی و سرمایه گذاری بر تحقیق و توسعه به شرکتها برای گام برداشتن

ر ددانش فنی و زیر ساختهای الزم برای افزایش تولید در سطح منطقه ای و بین المللی کمک نماید. با این رویکرد کامل)نجاتی ردد. گبین المللی فراهم می شرکت تولیدی کامل یک به ت تبدیل شرکت داخلی ظرفیو شدهراهم شرکتهای داخلی ف

این هدف می تواند تا قبل از عضویت در سازمان تجارت جهانی بر اساس یک برنامه زمانی مستند به (1362گیالنی داخلی در حمایت از و یا مدیریت ارایه مجوز واردات اردات ممنوعیت مقطعی وشرکتهای داخلی اعالم گردیده و از طریق

خارجی محقق گردد. سازی محصوالت

بهبود فضای کلی کسب و کار -4-9-4 یکی از سیاستهای توسعه صنعت لوازم خانگیصرفا بهبود فضای کلی کسب و کار و شاخصهای مرتبط با آن را نمی توان

خواهد بر رشد همه صنایع تاثیر ملی و جزء اهداف اولیه همه کشورها است که در صورت تحقق دانست، بلکه موضوعی سب و کار ککلی بررسی این سیاست در این پژوهش را می توان به عنوان مطالعه ای در تعیین اهمیت بهبود فضای .گذاشت

ت د فضای مناسب برای کسب و کار فعالیتی اسایجا .نستدا در رشد و توسعه صنعت لوازم خانگی آنها تاثیر و بررسی میزاننیز دنبال می گردد. پر واضح است بهبود کامل فضا امکان پذیر نیست اما می توان ادعا مستمر که در کشورهای بیشتر توسعه

کرد تابعی از ثبات و توسعه یافتگی همه جانبه کشور باشد.

1تحلیل شرطی -4-9

ادیر پارامترهایمق تعییناست ها در دنیای واقعی است با این کار قادر خواهیم بود با تحلیل شرطی به دنبال بررسی اثرات سیابزارهایی که دولت از طریق آنها می تواند به (Sterman 2000, 86) ارزیابی صحیحی از نتایج سیاستها داشته باشیم ،مدل

برای بررسی اثر بخشی هر کدام از سیاستها در آمده است.13-3جدول ذاری های خود را شکل دهد در وسیله آنها سیاستگ رامتر ایجاد شود. مدل نیاز است پارامترهای تاثیر پذیرا از اجزای آنها شناسایی و تغییرات الزم در پا

کاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدی -4-9-1هش هزینه های شرکتهای تولیدی و یا ارایه مشوق های کااز طریق سیاست کاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدی اجرای

با اجرای این سیاست نتیجه را در ی مدل وضعیت هریک از پارامترهاتغییر 1-4جدول خاصی به این شرکتها میسر است. نقطه مقابل کاهش قیمت تمام شده کاالی تولید داخل افزایش قیمت تمام شده نمایش گذاشته است.فرمت برجسته به

خواهد بود. 2-4جدول جرای این سیاست وضعیت پارامترها به صورت کاالهای وارداتی است با ا

1 What If Analysis

106

کاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدیبرای اجرای سیاست تغییر در پارامترها 1-4جدول

پارامترهای جدید محیط کسب و کار نام متغیر

آرامش و تحمل باالی فشار ناشی از سیاستگذاری فضای اجتماعی

تورم برابر با متوسط جهانی نرخ تورم

تغییر مداوم سیاستها فضای سیاست داخلی

عدم تعامل با خارج فضای سیاست خارجی

فضای محدود و فرصت انحصاری افراد خاص فضای کسب و کار

متوسط جهانینرخ پایین تحقیق و توسعه نسبت به تحقیق و توسعه

تراز تجاری متعادل تراز تجاری

کسری بودجه کمتر از ده درصد تولید ناخالص داخلی کسری بودجه

تغییر نرخ ارز در بازه های کوتاه مدت ثبات نرخ ارز

نرخ ارز تعادلی نرخ ارز

نرخ گمرکی دو برابری کاال به قطعه نرخ گمرکی کاال به قطعه

نرخ های جهانی در واردات کاال های جهانینرخ گمرکی واردات به نرخ

نرخ مالیات و عوارض برابر واردات با تولید نرخ مالیات و عوارض تولید و واردات

عدم اخذ مالیات و عوارض از صادرات نرخ مالیات و عوارض صادرات و واردات

کنترل متوسط قاچاق کنترل قاچاق

ذهنیت باال به تولید داخلترویج ملی گرایی و ترویج ترویج ملی گرایی

افزایش قیمت تمام شده کاالی وارداتیبرای اجرای سیاست تغییر در پارامترها 2-4جدول

پارامترهای جدید محیط کسب و کار نام متغیر

آرامش و تحمل باالی فشار ناشی از سیاستگذاری فضای اجتماعی

تورم باال نسبت به متوسط جهانی تورم نرخ

تغییر مداوم سیاستها فضای سیاست داخلی

عدم تعامل با خارج فضای سیاست خارجی

فضای محدود و فرصت انحصاری افراد خاص فضای کسب و کار

نرخ پایین تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی تحقیق و توسعه

تراز تجاری متعادل تراز تجاری

کسری بودجه کمتر از ده درصد تولید ناخالص داخلی بودجه کسری

تغییر نرخ ارز در بازه های کوتاه مدت ثبات نرخ ارز

نرخ ارز تعادلی نرخ ارز

نرخ گمرکی برابر کاال و قطعه نرخ گمرکی کاال به قطعه

واردات کاالنرخ گمرکی دو برابر به نرخ های جهانی در نرخ گمرکی واردات به نرخ های جهانی

نرخ مالیات و عوارض دو برابری واردات به تولید نرخ مالیات و عوارض تولید و واردات

اخذ مالیات و عوارض برابر صادرات با تولید نرخ مالیات و عوارض صادرات و واردات

کنترل سختگیرانه قاچاق کنترل قاچاق

اخلبه تولید دترویج ملی گرایی و ترویج ذهنیت باال ترویج ملی گرایی

106

مشارکت با برندهای بین المللی -4-9-9مشارکت با برندهای بین المللی مستلزم تعامل سازنده با خارج، فرصت برابر برای همه اقشار مختلف و اجرای سیاست

وضعیت در آنها برای اجرای این تغییر پارامترهایی که 3-4جدول ثبات در سیاستگذاری داخلی و قوانین و مقررات است. اط نقطه مقابل مشارکت با برندهای بین المللی قطع ارتب با فرمت برجسته به نمایش گذاشته است.سیاست ضروری است را

با برندهای بین المللی است با اجرای این سیاست وضعیت پارامترها به صورت و تاکید بر توسعه داخلی بدون مشارکت خواهد بود. 4-4جدول

مشارکت با برندهای بین المللیرای اجرای سیاست بتغییر در پارامترها 3-4جدول

پارامترهای جدید محیط کسب و کار نام متغیر

آرامش و تحمل باالی فشار ناشی از سیاستگذاری فضای اجتماعی

تورم باال نسبت به متوسط جهانی نرخ تورم

ثبات سیاستها فضای سیاست داخلی

تعامل سازنده با خارج فضای سیاست خارجی

فضای باز و فرصت برابر رشد برای همگان فضای کسب و کار

نرخ پایین تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی تحقیق و توسعه

تراز تجاری متعادل تراز تجاری

کسری بودجه کمتر از ده درصد تولید ناخالص داخلی کسری بودجه

تغییر نرخ ارز در بازه های کوتاه مدت ثبات نرخ ارز

نرخ ارز تعادلی ارزنرخ

نرخ گمرکی یک و نیم برابری کاال به قطعه نرخ گمرکی کاال به قطعه

نرخ گمرکی دو برابر به نرخ های جهانی در واردات کاال نرخ گمرکی واردات به نرخ های جهانی

نرخ مالیات و عوارض دو برابری واردات به تولید نرخ مالیات و عوارض تولید و واردات

عدم اخذ مالیات و عوارض از صادرات مالیات و عوارض صادرات و وارداتنرخ

کنترل متوسط قاچاق کنترل قاچاق

ترویج ملی گرایی و توجه کم به ذهنیت جامعه به تولید داخل ترویج ملی گرایی

101

توسعه صنعت بدون مشارکت برندهای بین المللیبرای اجرای سیاست تغییر در پارامترها 4-4جدول

پارامترهای جدید محیط کسب و کار نام متغیر

آرامش و تحمل باالی فشار ناشی از سیاستگذاری فضای اجتماعی

تورم باال نسبت به متوسط جهانی نرخ تورم

تغییر مداوم سیاستها فضای سیاست داخلی

تعامل با خارج عدم فضای سیاست خارجی

فضای محدود و فرصت انحصاری افراد خاص فضای کسب و کار

نرخ باالی تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی تحقیق و توسعه

تراز تجاری متعادل تراز تجاری

کسری بودجه کمتر از ده درصد تولید ناخالص داخلی کسری بودجه

کوتاه مدتتغییر نرخ ارز در بازه های ثبات نرخ ارز

نرخ ارز تعادلی نرخ ارز

نرخ گمرکی یک و نیم برابری کاال به قطعه نرخ گمرکی کاال به قطعه

نرخ گمرکی دو برابر به نرخ های جهانی در واردات کاال نرخ گمرکی واردات به نرخ های جهانی

تولید نرخ مالیات و عوارض دو برابری واردات به نرخ مالیات و عوارض تولید و واردات

عدم اخذ مالیات و عوارض از صادرات نرخ مالیات و عوارض صادرات و واردات

کنترل سختگیرانه قاچاق کنترل قاچاق

ترویج ملی گرایی و ترویج ذهنیت باال به تولید داخل ترویج ملی گرایی

تولید کامل جهانیبه تولید محلیاز توسعه مرحله به مرحله و پلکانی -4-9-9توسعه مرحله به مرحله و پلکانی زمانی میسر است که سیاستهای دولت به نفع تولید کنندگان بوده و روابط سیاسی خارجی دولت نیز تقابل نباشد. در چنین شرایطی شرکتهای داخلی قادر خواهند بود با اخذ نمایندگی تولید از برندهای بین المللی از

گردیده و با حرکت در مسیر تحقیق و توسعه و نهادینه سازی دانش نزد خود و گسترش طراحی و مهندسی اولیه آنها برخورداررا بدست آورند. اجرای این سیاست نیازمند برنامه ریزی تولید کامل جهانیبازار به کشور های همسایه توانایی الزم برای

زمانبندی تغییر و پارامترهایی 5-4جدول زمانی به منظور هدایت شرکتهای داخلی و بین المللی به سمت هدف مد نظر است که تغییر وضعیت در آنها برای اجرای این سیاست ضروری است را با فرمت برجسته به نمایش گذاشته است.

102

تولید کامل جهانیبه تولید محلیمترها برای اجرای سیاست تولید پلکانی از تغییر در پارا 5-4جدول

زمانبندی اجرا پارامترهای جدید محیط کسب و کار نام متغیر

آرامش و تحمل باالی فشار ناشی از سیاستگذاری فضای اجتماعی

تورم باال نسبت به متوسط جهانی نرخ تورم

1114 سیاستهاتغییر محدود فضای سیاست داخلی

عدم تعامل با خارج فضای سیاست خارجی

1116 فضای باز و فرصت برابر رشد برای همگان فضای کسب و کار

1116 تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی برابرنرخ تحقیق و توسعه

تراز تجاری متعادل تراز تجاری

داخلیکسری بودجه کمتر از ده درصد تولید ناخالص کسری بودجه

تغییر نرخ ارز در بازه های کوتاه مدت ثبات نرخ ارز

نرخ ارز تعادلی نرخ ارز

1113 نرخ گمرکی دو برابری کاال به قطعه نرخ گمرکی کاال به قطعه

نرخ گمرکی دو برابر به نرخ های جهانی در واردات کاال نرخ گمرکی واردات به نرخ های جهانی

1113 نرخ مالیات و عوارض دو برابری واردات به تولید تولید و وارداتنرخ مالیات و عوارض

عدم اخذ مالیات و عوارض از صادرات نرخ مالیات و عوارض صادرات و واردات

کنترل متوسط قاچاق کنترل قاچاق

ترویج ملی گرایی و توجه کم به ذهنیت جامعه به تولید داخل ترویج ملی گرایی

فضای کلی کسب و کاربهبود -4-9-4این بهبود می تواند با بهبود در عواملی نظیر ایجاد آرامش در جامعه برای تحمل فشار ناشی از سیاستگذاریها، کاهش تورم

از تجاری ، ترو فرصت برابر برای همهنسبت به متوسط جهانی، ثبات سیاستگذاری، تعامل سازنده با خارج، فضای باز پارامترهایی که تغییر 0-4جدول گردد. یسر میثبات نرخ ارز و نرخ ارز پایین تر از نرخ تعادلی م ، عدم کسری بودجه،متعادل

اشته است.وضعیت در آنها برای اجرای این سیاست ضروری است را با فرمت برجسته به نمایش گذ

103

تغییر در پارامترها برای اجرای سیاست بهبود فضای کلی کسب و کار 6-4جدول

پارامترهای جدید محیط کسب و کار نام متغیر

آرامش و تحمل باالی فشار ناشی از سیاستگذاری فضای اجتماعی

متوسط جهانی برابر باتورم نرخ تورم

سیاستها محدودتغییر فضای سیاست داخلی

با خارجسازنده تعامل فضای سیاست خارجی

برابر رشد برای همگانو فرصت باز فضای فضای کسب و کار

نرخ پایین تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی تحقیق و توسعه

تراز تجاری متعادل تراز تجاری

با هزینه کرد دولتتطبیق بودجه کسری بودجه

ثبات کامل نرخ ارز در بلندمدت ثبات نرخ ارز

نرخ ارز تعادلی نرخ ارز

نرخ گمرکی یک و نیم برابری کاال به قطعه نرخ گمرکی کاال به قطعه

نرخ گمرکی دو برابر به نرخ های جهانی در واردات کاال نرخ گمرکی واردات به نرخ های جهانی

نرخ مالیات و عوارض برابر واردات با تولید تولید و وارداتنرخ مالیات و عوارض

عدم اخذ مالیات و عوارض از صادرات نرخ مالیات و عوارض صادرات و واردات

کنترل متوسط قاچاق کنترل قاچاق

ترویج ملی گرایی و توجه کم به ذهنیت جامعه به تولید داخل ترویج ملی گرایی

سیاستها در مدلاعمال بررسی نتایج ناشی از -4-9-5 ، 1-4نمودار

کاهش قیمت تمام شده کاالی تولید در مقایسه با افزایش قیمت تمام شده کاالی وارداتی و همانطور که انتظار می رفت لوب فوق بنابراین دو سیاست مغمشارکت، سیاستهای مناسبتری هستند مشارکت با برندهای بین المللی در مقایسه با عدم

.دنبال گردید باقیماندهاستراتژی 4با مطالعهاز بررسی ها حذف و

. به نمایش گذاشته است 2633در سال مدل بر پارامترهای مهم را ها تاثیرات هر یک از سیاست 8-4جدول و 0-4جدول ین تاثیر را ری حوزه صنعت بیشتربدون نیاز به سیاستگذا فضای کلی کسب و کاربا نگاه به نمودار می توان دریافت بهبود

بین المللی، از: مشارکت با برندهای رشد صنعت دارد. در سیاستگذاری صنعتی نیز رتبه بندی سیاستها به ترتیب عبارتندتوسعه پلکانی، توسعه بدون مشارکت با برندهای بین المللی، کاهش قیمت تمام شده کاالهای تولید داخل و در نهایت

.ام شده کاالهای وارداتیافزایش قیمت تم

104

نتایج ناشی از اعمال سیاستها در مدل 1-4نمودار

کاهش قیمت تمام شده کاالی تولید در مقایسه با افزایش قیمت تمام شده کاالی وارداتی و همانطور که انتظار می رفت

لوب فوق بنابراین دو سیاست مغمشارکت، سیاستهای مناسبتری هستند مشارکت با برندهای بین المللی در مقایسه با عدم .دنبال گردید باقیماندهاستراتژی 4با مطالعهاز بررسی ها حذف و

نتایج ناشی از اعمال سیاستها در مدل 7-4جدول

نام سیاستامتیاز

درآمد

برابری

کاال امتیاز

برابری

اعتبار کاال انسبت تقاض

نسبت

استفاده کاال

نسبت

عالقمندی

نسبت

توصیه

%3.1 %15.3 %13.8 %17.9 0.509 0.479 0.442 کاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدی

%1.2 %7.7 %16.2 %14.5 0.499 0.449 0.429 افزایش قیمت تمام شده کاالی وارداتی

% 20 %35.8 %39.8 %24.9 0.523 0.521 0.499 مشارکت با برندهای بین المللی

%3.6 %17.9 %11.8 %18.2 0.514 0.484 0.427 عدم مشارکت با برندهای بین المللی

%7.7 %21.6 %23 %20.1 0.51 0.504 0.455 امل جهانیتولید کبه تولید محلیاز توسعه پلکانی

%24.8 %43.8 %35.5 %25.4 0.45 0.507 0.517 بهبود فضای کلی کسب و کار

* توضیح اینکه در مقایسه های صورت گرفته، نسبت ها به صورت نسبتی از کاالی تولید داخل به کاالی وارداتی محاسبه شده است.

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

دامتیاز درآم

یازبرابری امت

کاال

باربرابری اعت

کاال

اضانسبت تقنسبت

االاستفاده ک

نسبت

عالقمندی

یهنسبت توص

یدیکاهش قیمت تمام شده کاالی تول

اتیافزایش قیمت تمام شده کاالی وارد

مشارکت با برندهای بین المللی

لیعدم مشارکت با برندهای بین المل

توسعه پلکانی

بهبود فضای کلی کسب و کار

105

نمودارهای نسبت تقاضا، منشا ایجاد تقاضا و مصرف بین کاالی تولید داخل و خارجی 1-4جدول

مشارکت با برندها کاالی وارداتی افزایش قیمت تمام شده کاالی تولیدی کاهش قیمت تمام شده

100

مودارهای نسبت تقاضا، منشا ایجاد تقاضا و مصرف بین کاالی تولید داخل و خارجی 1-4جدول ادامه

بهبود فضا توسعه پلکانی عدم مشارکت با برندها

تحلیل حساسیت -4-4یوهای سنارعدم اطمینان های ممکن در آینده و تحلیل حساسیت به دنبال بررسی پایداری سیاستهای توصیه شده تحت

تولید داخلی از :ازسیاستهای توصیه شده عبارتند (Sterman 2000, 86) .قبال آنها را شناسایی کرده ایم کهاست مختلفی اهش قیمت ک توسعه از طریقو تولید کامل جهانیبه تولید محلیانی از طریق مشارکت با برندهای بین المللی، توسعه پلک

فارغ از سیاستهای حوزه صنعت به تنهایی در رشد و ارتقاینیز بهبود فضای کلی کسب و کار تمام شده کاالهای تولید داخل.مراه گردد تاثیر ه فضای کلی کسب و کاربوده است. پر واضح است درصورتیکه سیاستها با بهبود صنعت لوازم خانگی موثر

سناریوهای محتمل نیز عبارتند از: تکنولوژی راه انداز صنعت، رقابت شدید گذار تر بوده و رشد صنعت را تقویت می کند.اجرای این سناریوها نیاز است تغییرات الزم در برای و تعامل سازنده با خارج. سازمان تجارت جهانیتر، عضویت در

پارامترهای مدل اعمال گردد. در ادامه تغییرات الزم برای اعمال سناریوها آمده است.

100

رت پیش فرض به صوتغییر زیبایی کاال یر پارامترهای تغییر کاربری کاال ومقاد تکنولوژی راه انداز صنعت لوازم خانگی:ه به معنی کوتاه شدن این بازسناریو پذیرش این سال یکبار تعیین گردیده است. در ده بار 4و سال در پانزده بار 3به ترتیب

یکبار سال بار در ده 5 وبار در پانزده سال 4صورت تجربی به به این پارامترهار یدابرای اعمال سناریو مق .های زمانی است کاهش می یابد.تعیین 6.611و 6.615تبلیغات دهان به دهان و اثر تبلیغات به صورت پیش فرض مقادیر پارامترهای اثر :رقابت شدید تر

قادیر این برای اعمال این سناریو م گردیده است. رقابت شدیدتر به معنی تبلیغات بیشتر و کم اثر شدن این پارامترها است.نسبتا بیشتر مقدار پارامتر اثر تبلیغات دلیل کاهش کاهش می یابد. 6.61و 6.612پارامترها به صورت تجربی به ترتیب به

دهان به دهان به اثر تبلیغات، فرض منزوی شدن بیشتر انسانها با پیشرفت تکنولوژی است.ر اساس اصل است. ب و اصول آنسازمان به معنی پذیرش الزامات این عضویت در :سازمان تجارت جهانی عضویت در

دنف می گردمکلکشورها و بر اساس آنشناسایی راههای تشویق تجارت کاهش موانع تجارت یکی از ،تجارت آزادانهدی بنیه سهمتوقف یا ای همچون تعرفه های غیریتمحدودعوارض و تعرفه های گمرکی را مطابق نرخ های جهانی تعیین و

در مدل «واردات کاالجهانی تعرفه گمرکی های نرخ »اجرای این سناریو به معنی اعمال برای محدود سازی حذف نمایند. است.

ن ابزار سیاست گذاری استفاده می شود نوع و کیفیت روابط به عنوادر مدل یکی از پارامترهایی که :تعامل سازنده با خارج در مدل است.« تعامل سازنده با خارج»اعمال خارجی کشور با سایر کشور ها است. پذیرش این سناریو به معنی

وسعه . سیاست تبه نمایش گذاشته اندفوق سناریوهایبراساس راها تایج ناشی از اجرای سیاست ن 2-4نمودار و 6-4جدول پلکانی دارای سریعترین شیب رشد نسبت به سایر سیاستها است. و در مقایسه با سیاست بهبود فضای کلی کسب و کار که مشخصه کشورهای بیشتر توسعه یافته است موفق گردیده بیشترین سهم بازار مصرف را به کاالی تولید داخل اختصاص دهد.

هش در جهه با سناریوهای پژوارای موبیشترین آمادگی را بسیاستی آینده نگر است و ،این بدان معنی است که این سیاستمی توان دریافت سیاستهای مشارکت با برندهای بین جدول و تصویر با کمی دقت به اطالعات رد.آینده صنعت دامورد

نتایج مشابهی داشته اند اما سیاست توسعه پلکانی کارایی تولید کامل جهانیبه تولید محلیتوسعه پلکانی از المللی و باالیی داشته است.

ز اعمال سیاستها درچارچوب سناریوهای آینده نگرنتایج ناشی ا 3-4جدول

نام سیاستامتیاز

درآمد

برابری

کاال امتیاز

برابری

اعتبار کاال انسبت تقاض

نسبت

استفاده کاال

نسبت

عالقمندی

نسبت

توصیه

%5 %18 %20.8 %21.2 0.513 0.497 0.462 کاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدی

%17 %35.3 %39.7 %26.9 0.516 0.519 0.489 المللیمشارکت با برندهای بین

%14.9 %28.3 %54 %24.3 0.517 0.525 0.478 امل جهانیتولید کبه تولید محلیاز توسعه پلکانی

%46.6 %61.5 %51 %32.3 0.511 0.553 0.514 بهبود فضای کلی کسب و کار

108

نتایج ناشی از اعمال سیاستها درچارچوب سناریوهای آینده نگر 2-4نمودار

تحلیل تعامالت بین سیاست ها -4-5در دنیای واقعی اغلب سیاستها بر همدیگر تاثیر می گذارند، برخی اوقات آنها همدیگر را تقویت و سینرژی قابل توجهی

بررسی تعامالت سیاستهای مختلف (Sterman 2000, 200) دارند.ایجاد می کنند و برخی اوقات اثر جبرانی بر همدیگر های ستها است که در مواجهه با مساله و سناریوترکیب از سیاآن به دنبال شناسایی این تاثیرات و در نهایت کمک به انتخاب

باشد. آینده بهترین ترکیب سیاستگذاری: این سیاست به دنبال ایجاد مزیت نسبی برای کاالهای لوازم خانگی از طریق کاهش مام شدهسیاست کاهش قیمت ت

هزینه های تولید و هزینه های جانبی است که از طرف قانونگذار به شرکتهای فعال داخلی تحمیل می گردد. این سیاست، د با برندهای بین المللی ندارد. بنابراین می توانبرنامه ای برای شرکتها از لحاظ روش توسعه و یا مشارکت و یا عدم مشارکت

کامال مستقل از سایر سیاستها پیگیری گردد. پر واضح است نبود ارتباط به معنی عدم وجود تعامل بین آنها نیست. انتظار برانی سیاست جاثر جبرانی بر سایر سیاستها داشته باشد. بنابراین در اتخاذ سیاست نهایی به عنوان بخش می رود این سیاست

اتخاذ خواهد شد. تا اثر مثبت آن در توسعه صنعت بکار گرفته شود.این دو سیاست با :تولید کامل جهانیبه تولید محلیسیاست مشارکت با برندهای بین المللی و توسعه پلکانی از

دبیات این داشته است. با بررسی مجدد اتوسعه پلکانی کارایی باالتری که با این تفاوت نتایج مشابهی داشته اند اجرا در مدلدو سیاست متوجه می شویم. توسعه پلکانی نیز از طریق مشارکت با برندهای بین المللی میسر می شود. و فرق این دو این است که در توسعه پلکانی روش مشارکت اعالم گردیده است. بنابراین می توان این دو را با هم تلفیق کرد. بنابراین سیاست

«.یمشارکت با برندهای بین المللاز طریق تولید کامل جهانیبه تولید محلیتوسعه پلکانی از »دید عبارت خواهد بود از ج

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

امتیاز درآمد

برابری امتیاز کاال

برابری اعتبار کاال

نسبت استفاده کاالنسبت تقاضا

نسبت عالقمندی

نسبت توصیه

تولیدیکاالیشدهتمامقیمتکاهش المللیبینبرندهایبامشارکت

کاملتولیدبهمحلیتولیدازپلکانیتوسعه کاروکسبکلیفضایبهبود

106

بهبود فضای کلی کسب و کاره در قسمت طراحی سیاست مطرح گردید همانطور ک :بهبود فضای کلی کسب و کار صنعت لوازم خانگی است و تنها نقشی که سیاستگذاران می توانندموضوعی فراتر از حد توانایی و اختیار سیاستگذاران حوزه

کلی کسب و فضایبرای تحقق آن داشته باشند حرکت به این سمت در صنعت است. در اینجا نیز برای تعیین اهمیت بهبود یده است.ردبررسی گ فضای کلی کسب و کارو عدم بهبود فضای کلی کسب و کارسیاست نهایی برای دو طیف بهبود کار

تا در توصیه سیاست نهایی به این موضوع نیز توجه الزم به عمل آید. با توجه به موارد فوق سیاستها به دو مورد کاهش می یابند که عبارتند از:

با مشارکتاز طریق تولید کامل جهانیبه تولید محلیتوسعه پلکانی از کاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدی و (1 فضای کلی کسب و کاربدون بهبود لیبرندهای بین المل

با مشارکتاز طریق تولید کامل جهانیبه تولید محلیتوسعه پلکانی از کاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدی و (9 فضای کلی کسب و کاربهبود با برندهای بین المللی

مرجع هر نشان دهنده *هر دو سیاست به نمایش گذاشته است. عالمت هایپارامترهای ورودی مدل را برای 16-4جدول .گرددپارامتر فراهم هر تا امکان شناسایی سیاست پشتیبان از استپارامتر

تغییر در پارامترها برای اجرای سیاستهای نهایی در مدل 12-4جدول

ارفضای کلی کسب و کسیاست با بهبود پارامترهای جدید در ارفضای کلی کسب و کبهبود بدونسیاست درپارامترهای جدید

ناشی از سیاستگذاریآرامش و تحمل باالی فشار آرامش و تحمل باالی فشار ناشی از سیاستگذاری

****و *تورم برابر با متوسط جهانی *تورم برابر با متوسط جهانی

*** ثبات سیاستها *** ثبات سیاستها

****و *** تعامل سازنده با خارج *** تعامل سازنده با خارج

****و *** و ** همگانفضای باز و فرصت برابر رشد برای *** و ** فضای باز و فرصت برابر رشد برای همگان

** نرخ برابر تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی ** نرخ برابر تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی

تراز تجاری متعادل تراز تجاری متعادل

**** تطبیق بودجه با هزینه کرد دولت کسری بودجه کمتر از ده درصد تولید ناخالص داخلی

**** ثبات کامل نرخ ارز در بلندمدت بازه های کوتاه مدتتغییر نرخ ارز در

نرخ ارز تعادلی نرخ ارز تعادلی

** و *نرخ گمرکی دو برابری کاال به قطعه ** و *نرخ گمرکی دو برابری کاال به قطعه

* نرخ های جهانی در واردات کاال * نرخ های جهانی در واردات کاال

***و ** نرخ مالیات و عوارض دو برابری واردات به تولید ***و ** برابری واردات به تولیدنرخ مالیات و عوارض دو

عدم اخذ مالیات و عوارض از صادرات عدم اخذ مالیات و عوارض از صادرات

کنترل متوسط قاچاق کنترل متوسط قاچاق

*ی و ترویج ذهنیت باال به تولید داخل ترویج ملی گرای *ترویج ملی گرایی و ترویج ذهنیت باال به تولید داخل

* ناشی از سیاست کاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدی

*** ناشی از سیاست مشارکت با برندهای بین المللی

جهانی املبه ک تولید محلی** ناشی از سیاست توسعه پلکانی از

در سیاستها فضای کلی کسب و کار**** اعمال بهبود

الزم به توضیح است که پس از شناسایی بسته جدید پارامترها در مدل، سناریوهای آینده مرور و تغییرات زیر در مقادیر و

فراهم گردد:نیز ترکیب پارامترها مدنظر قرار گرفت تا اطمینان الزم از پاسخگویی سیاست به سناریوهای آینده

186

بار در ده سال. 5بار در پانزده سال و 4اال: به ترتیب پارامترهای تغییر کاربری کاال و تغییر زیبایی ک - 6.61و 6.612پارامترهای اثر تبلیغات دهان به دهان و اثر تبلیغات: به ترتیب - نرخ گمرکی واردات به نرخ های جهانی: نرخ های تعرفه گمرکی جهانی واردات کاال. - .فضای سیاست خارجی: تعامل سازنده با خارج -

فضای کلی کسب و را در هر دو حالت عدم بهبود تایج ناشی از اجرای سیاست ن 4-4نمودار و 3-4نمودار ،11-4جدول با توجه به اینکه در ترکیب بندی پارامترهای ورودی مدل هیچ به نمایش گذاشته اند. ی کسب و کارفضای کلو بهبود کار

کدام از سیاستها وضعیت پارامتر دیگر سیاستها را بدتر نمی کند می توان دریافت هر سه سیاست همدیگر را تقویت می مشارکت سیاستجبرانی و نوع تقویت سیاستهای از نوع اهش بهای تمام شده ککنند. به نظر می رسد نوع تقویت سیاست از نوع هم افزایی است. تولید کامل جهانیبه تولید محلیبا برندهای بین المللی و توسعه پلکانی از

زنده با خارجتعامل سا ،تورم برابر با متوسط جهانی»شامل فضای کلی کسب و کار بهبودسیاست پارامترهای سه پارامتر از ا این حال همانطور ب و بکارگرفته شده بودندتوسط سایر سیاستها توصیه قبال «فرصت برابر رشد برای همگان فضای باز و و

«تطبیق بودجه با هزینه کرد دولت و ثبات کامل نرخ ارز در بلندمدت»که انتظار می رفت با اعمال پارامترهای باقیمانده د با افزایش امتیاز کسب در آمد افراد جامعه، کاهش دوره زمانی تغییر این بهبوشاهد بهبود در همه پارامترهای مدل هستیم.

کاربری و تغییر زیبایی کاال به کاهش دوره عمر مصرف کاال و افزایش جایگزینی با کاالی جدید منجر شده است با افزایش نسبت زیاد پارامترهای سبب افزایش خیلی این نیز جایگزینی فراوانی رفتارهای بررسی و انتخاب کاال بیشتر شده که

. این افزایش خیلی زیاد نسبت های عالقمندی و توصیه را می توان به تبدیل شدن عالقمندی و نسبت توصیه گردیده استر تفسیر کرد. هر چه موضوعی دفضاهای کسب و کار توسعه یافته کاالهای لوازم خانگی به موضوعاتی مهم و قابل توجه در

و مورد توجه بیشتری قرار گرفت می تواند پتانسیل هایی چه مثبت و چه منفی در جامعه ایجاد نماید. جامعه اهمیت پیدا کرده بنابراین می توان گفت توسعه صنعت لوازم خانگی موضوعی مهم و قابل توجه است که در صورت برنامه ریزی برای ظرفیت

تصادی، فرهنگی، اجتماعی و تکنولوژیکی اثر بگذارد.سازی در این حوزه می تواند عالوه بر خود صنعت بر سایر ابعاد اق ربا دو تکرار، فضای کسب و کا نرخ تورم با دو تکرار، فضای سیاست خارجی»از میان پارامترهای ورودی مدل، پارامترهای

ش از یک سط بیتو« تکرار دوبا نرخ مالیات و عوارض تولید و وارداتتکرار و دوبا سه تکرار، نرخ گمرکی کاال به قطعه با سیاست پشتیبانی شده اند. بنابراین می توان گفت این پارامترها، پارامترهای مهم و تاثیر گذاری هستند که می باید در

مورد توجه ویژه قرار گیرند.سیاستگذاری صنعت لوازم خانگی است نهایینتایج ناشی از اجرای سی 11-4جدول

نام سیاستامتیاز

درآمد

برابری

کاال امتیاز

برابری

اعتبار کاال انسبت تقاض

نسبت

استفاده کاال

نسبت

عالقمندی

نسبت

توصیه

%247 %119 %78.9 %39.1 0.558 0.574 0.513 کار فضای کلی کسب وسیاست نهایی بدون بهبود

%693.6 %162.9 %91.9 %47.1 0.562 0.591 0.533 فضای کلی کسب و کارسیاست نهایی با بهبود

181

نتایج ناشی از اجرای سیاست نهایی 3-4نمودار

ی از بهبود فضای کلی کسب وکارناشالی داخلی و توصیه کاافزایش خیلی زیاد در نسبتهای عالقمندی 4-4نمودار

0.44

0.48

0.52

0.56

0.6

امتیاز درآمد

برابری اعتبار کاالبرابری امتیاز کاال

سیاست نهایی بدون بهبود فضای کسب و کار

سیاست نهایی با بهبود فضای کسب و کار

0

2

4

6

8

امتیاز درآمد

برابری امتیاز کاال

برابری اعتبار کاال

نسبت استفاده کاالنسبت تقاضا

نسبت عالقمندی

نسبت توصیه

سیاست نهایی بدون بهبود فضای کسب و کار

سیاست نهایی با بهبود فضای کسب و کار

182

پنجم فصل .5 نتیجه گیری و پیشنهادات

مقدمهدر این فصل سعی شده ضمن ارایه خالصه ای از پژوهش، نتایج بدست آمده در مورد هر یک از سوالهای تحقیق هم از

تی اصلی نظری و مدیریحیث نظری و هم از حیث کاربردی تشریح گردد. در ادامه ضمن تشریح و برجسته سازی کاربردهای ه محدودیتهایی که پژوهش با آن مواجپس از این مرحله .پژوهش، سایر کاربرد ها به صورت تیتر وار شناسایی گردیده است

پیشنهاد پژوهش های آتی فهرست گردیده است. در نهایت در انتهای فصل مدل تحلیلی که در برگیرنده مرور و سپس بودهبطه هر یک از ابزارهای سیاست گذاری است ترسیم و توضیح مختصری در این خصوص داده سیاست کلی پیشنهادی و را

شده است.

خالصه پژوهش -5-1سعی گردید موضوعی انتخاب گردد که به سبب اهمیت و تاثیر آن همان ابتدای مرحله شناسایی موضوعاز از حیث نظری،

در مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی تبدیل شده مهم داشته و به موضوعی ادامهانسان ها، رشد و پیشرفت در آن در زندگی امروزه ا را به مجستجو ها و پژوهش های صورت گرفته ،باشد. به سبب تجربیات قبلی پژوهشگر و اساتید محترم راهنما و مشاور

برای کار در عامل های هوشمند بهبود توانایی هدایت کرده و موضوع هوشمند سازی عامل هاموضوع هوش مصنوعی و یکی از راههای هوشمند انتخاب گردید. هدف آرمانی به عنوان به عنوان مساله مورد پژوهش انتخاب و شرایط عدم اطمینان

این رفتار هوشمندانه است. نمونه های زیادی از این نوع بهبودسازی عامل ها مطالعه رفتار هوشمندانه عامل ها و تالش در الت معتبر بین المللی یافت گردید. بررسی این پژوهش ها پژوهشگر را به این جمع بندی کلی پژوهش ها در نمایه های مج

رساند که پژوهش های صورت گرفته اکثرا به دنبال ارتقا تکنیک مدلسازی و یا تغییر الگوی تحلیل درون عامل بوده و کمتر این در حالیستاست. بوده از عامل و هوش اجتماعی به دنبال توانمند سازی عامل های هوشمند برای استفاده از هوش بیرون

خواهیم تصمیمی درست و آینده ساز اتخاذ کنیم همواره که همه ما انسان ها در شرایط ابهام و عدم قطعیت و زمانهایی که میکنیم. ویی میج وصیهبه عبارتی تمشورت و کسب نظر دیگران را مدنظر قرار داده، به دنبال شناخت توصیه های دیگران بوده و

افت پژوهش ها به سمت ابداع الگویی سوق یبه سبب ظرفیت مناسب توصیه جویی به عنوان یک رفتار هوشمندانه بنابراین که بتواند این امر را میسر سازد.

ییکی دیگر از موضوعاتی که موازی با هوشمند سازی عامل ها در هوش مصنوعی دنبال می شود. بکارگیری و ارتقا توانایشابه تعامل های هوشمند و سیستم های توصیه گر بین سیستم های توصیه گر در فضای مجازی است. مطالعات نشان داد

زیادی وجود دارد و حتی گاهی اوقات از سیستم های توصیه گر به عنوان عامل هوشمند یاد شده است. تا جائیکه یکی از از دیدگاه عامل های هوشمند بوده است. مطالعات تکمیلی نشان پژوهش های صورت گرفته تحلیل سیستم های توصیه گر

عامل ها در هوشمند سازیطراحی و بکارگیری ظرفیت مناسبی برای داد روش شناسی بکار رفته در سیستم های توصیه گر

183

امه عامل در برناستفاده از روش شناسی سیستم های توصیه گر در دارد. بنابراین از طریق دریافت توصیه های دیگر عامل ها عامل هوشمند توصیه جومدلسازی چند عاملی، به عنوان راهکار نهایی انتخاب و عامل طراحی شده از این روش نیز

نامگذاری گردید. د اششور بککالن از حیث کاربرد نیز از طرفی سعی بر این بود موضوعی بررسی گردد که مساله روز و قابل بحث در مدیریت

یه راهکار اراو پیشنهادات بدست آمده از نظر کاربردی نیز از ارزش باالیی برخوردار گردیده و با طالعات صورت گرفته متا وعی موضانتظار می رفت از طرف دیگر علمی کشور و حل مشکالت فعلی کمک نماید.بتواند به توسعه ،در مسایل جامعه راه حل مساله بهود نداشته و یا الاقل جان و کارشناسان آن حوزه وو هم نظری بین دانشمندصریح پاسخ بررسی گردد که

و به نحاز مدل طراحی شده در هوشمند سازی عامل ها یانتخاب همچنین می باید موضوعکامل تبیین نشده باشد. تصوری پژوهشگر ات قبلکرده و توانایی آن را به بوته آزمایش می گذاشت. مطالعات صورت گرفته و تجربیاستفاده شایسته ای

موضوع تصمیم گیری در حوزه واردات را شایسته این توصیف ها شناسایی کرد و در ادامه در جهت فراهم سازی محدود سازی و امکان حل مساله، تصمیم گیری در حوزه واردات لوازم خانگی با رویکرد آینده نگارانه موضوع مطالعه موردی

انتخاب گردید.در تصمیم گیری واردات صنعت لوازم خانگی نیاز بود این ی بکارگیری عامل هوشمند توصیه جومجددا برای فراهم ساز

مدل در ساختار نظری تصمیم گیری آینده نگارانه صنعت به کار گرفته شود. لذا مدل نهایی تحت عنوان مدلسازی چند عاملی م سازی امکان انتخاب سیاست مناسب تصمیم پویا از عامل های هوشمند توصیه جو طراحی گردید. در ادامه برای فراه

فزار مدل در نرم ا ،استدالل پژوهشگر و با مرور ادبیات نظری برگزاری جلسات مصاحبه با خبرگانگیری مطابق روال مدل AnyLogic طراحی و تمام آزمونهای الزم برای سنجش روایی و پایایی مدل بر روی آن انجام شد. پس از شناسایی

نده و سیاست های مناسب برای صنعت، این سیاست ها و سناریو ها در مدل بکار گرفته شده و پس از طی سناریوهای آیمراحل الزم اعم از تحلیل شرطی، تحلیل حساسیت سیاست ها، تحلیل تعامالت بین سیاست ها، سیاست نهایی برای

ی ذاری آینده نگارانه صنعت لوازم خانگصنعت توصیه گردید. نتیجه فرآیند طی شده و توان پاسخگویی مدل در سیاستگبهبود توانایی عامل های هوشمند برای همان نتیجه مد نظر که با طراحی عامل هوشمند توصیه جو را متقاعد کردپژوهشگر

حاصل شده است. زیرا که مدل برای مساله ای بکار گرفته شده بود که مربوط استکار در شرایط داده های نا دقیق و ناکافی ه آینده بوده و اطالعاتی از آن در دست نیست.ب

پژوهشبدست آمده از ایجنت -5-9سوالهای نظری به دنبال قابل تقسیم است. دو بخش نظری و کاربردی بهپژوهش سوالهایهمانطور که در فصل اول آمده

بررسی ادبیات موضوع و معرفی الگوی مناسب در مدلسازی عامل هوشمند است و بخش کاربردی به دنبال مدلسازی بر . نتایجاساس عامل هوشمند برای تصمیم گیری در حوزه واردات با رویکرد سیاست گذاری صنعت لوازم خانگی است

ت به شرح زیر می باشد:بدست آمده در پاسخ به هر یک از سواال

184

پژوهش سوالهای نظرینتایج مرتبط با -5-9-1برای بهبود توانایی عامل های هوشمند چه جنبه ای از رفتار هوشمندانه انسانها را می توان یافت که به عامل ها در اتخاذ (1

تصمیم هوشمندانه کمک نماید؟

و نوعا تاثیر گذار زندگی خود در جهت تالش به غلبه به عدم ما انسان ها به طور معمول در برخورد با مسایل مهم و مبهمالش می کنیم با بررسی نظرات دوستان و اطمینان ناشی از ابهام و عدم تعین موضوعات آینده ساز در زندگی شخصی ت

و از طرف هش دادهاطرافیان خود و استفاده از تجربیات قبلی دیگران بویژه افراد دنیا دیده و موفق از طرفی ریسک خطا را کاتلف پیشنهاد این پژوهش پس از بررسی ابعاد مخ. دیگر حتی در صورت اتخاذ تصمیم درست تایید سایرین را دریافت نماییم

وه مطابق تعاریف هوش مصنوعی، شیاست. با این کار توانسته ایم عامل های هوشمند در بهبود توانایی این روش استفاده از را بهبود ببخشیم.ل میم گیری و رفتار عامتص

چگونه می توان توانایی عامل ها را برای تصمیم گیری در شرایط داده های نا دقیق و ناکافی نسبت به قبل ارتقا داد؟ (2

هدف از این سوال یافت الگویی برای ارتقا توانایی عامل های هوشمند در کسب نظر از دیگران در تصمیم گیری است. تحت عنوان مدل مفهومی عامل هوشمند توصیه جو ترسیم گردیده است. بر اساس این 12-2شکل گوی پیشنهادی در ال

الگو عامل ها در تصمیم گیری خود عالوه بر اینکه دارای بخش های مدلسازی محیط، بررسی هدف، محاسبه مطلوبیت نتایج تحلیل ن، آ با استفاده ازقبل از اجرای تصمیم نام بررسی توصیه دیگران نیز برخوردار است که تصمیم است از بخشی ب

را با توصیه دیگران مقایسه می کند. مطابق دنیای واقعی بر اساس اینکه عامل مذکر یا نهایی خود تصمیم در نتیجه های واز ناشیمیزان توجه عامل به داده های داشته باشد و... ، چه شخصیت اجتماعیدر چه سنی قرار داشته باشد ،مونث باشد

فرق می کند. برای فراهم سازی امکان استفاده از این سیستم عامل نیازمند دو بخش استخراج توصیه و توسعه دیگران توصیه مند ل هوشو نگهداری پروفایل خواهد بود که این بخش از ادبیات نظری سیستم های توصیه گر استخراج شده است. عام

توصیه جو را مجددا به نمایش گذاشته است.

مدل نهایی از عامل هوشمند توصیه جو 1-5شکل

185

چگونه می توان انتزاع مدلسازی سیستم پویا از واقعیت را در شناسایی متغیرها، تعیین مقادیر و روابط بین متغیر ها (3 نتایج ناشی از مدلسازی پویا را قبل از اجرا در واقعیت در مدل به آزمون گذاشت؟ کاهش داده و

با این حال که روش شناسی مدلسازی سیستم پویا یکی از بهترین ها و در این پژوهش نیز پایه و اساس مدلسازی است. ، انتزاع این نوع مدلسازی از همانطور که در سوال مستتر است، چالش اصلی در استفاده از مدلسازی سیستم های پویا

واقعیت و اکتفا به نرخ های سطح و جریان بین پارامترهای مدل است. البته در این نوع مدلسازی آزمون های الزم برای ایجاد ه بضای انتزاعی پیش می رود. همچنین اطمینان از همخوانی مدل با واقعیت پیش بینی شده است. اما با این حال مدل در ف

مدل و بررسی پویایی های افراد از نکه مدلی از دنیای واقعی در آن وجود ندارد امکان بکارگیری نتایج بدست آمده دلیل ای فراهم نیست. جامعه در آن

استفاده ترکیبی از مدلسازی چند عاملی )عامل بنیان( و سیستم پویا الگویی است که در این 1-3نمودار 12-2شکل مطابق رای غلبه بر این مساله پیشنهاد گردیده است. بر اساس این الگو در مرحله اول مدلسازی پویایی های محیط از مدل پژوهش ب

سیستم پویا و بررسی فرآیند بازخوردی بین متغیرها استفاده گردیده است. سپس در مرحله دوم نتایج بدست آمده از این هر پارامتر بر جامعه عامل های هوشمند که یکی از ویژگیهای اصلی آن پویایی ها بر اساس بازه های اثر گذاری متفاوت در

خودکار بودن است اعمال گردیده است. با این الگو از طرفی به دلیل خودکار بودن عامل ها و تاثیر پویایی های ارتباطات ر اد جامعه نیستم و از طرف دیگعامل ها بر تصمیم گیری های آنها، دیگر نگران از دست دادن پویایی های ناشناخته بین افر

مساله انتزاع کامل مدلسازی سیستم پویا تا حدی مرتفع شده و استفاده از سیستم پویا در بررسی پویایی های بین متغیر ها به آنجایی محدود شده که در مدلسازی و بر اساس اصل ساده سازی به سیستم پویا واگذار شده است.

پژوهش ای کاربردیسوالهنتایج مرتبط با -5-9-9 صنعت لوازم خانگی به چه سمتی حرکت می کند و برای موفق شدن در این حوزه به چه توانمندی هایی نیاز است؟ (4

ی از روند مدلسازی برای تصمیم گیری در حوزه لوازم خانگی بوده و در فصل چهارم تحت عنوان ئپاسخ به این سوال جز و کار به طور کامل بررسی شده است:محیط کسب سناریوهای پیش روی صنعت لوازم خانگی و

ر بتوسعه تکنولوژی عالوه نظر می رسد تغییرات آینده صنعت لوازم خانگی، تکنولوژی محور باشد به :در حوزه محصولده که نیز منجر ش فراهم سازی امکانات جدید در محصوالت به بازنگری در کاربری های محصوالت تغییر سبک زندگی، با

ان بخشی وکاالی لوازم خانگی به عن، تغییر نقش از محل طبخ غذا به مرکز فعالیتهای منزل تغییر نقش آشپزخانه عبارتند از انرژی و طراحی سازگار با محیط زیست. مصرف پایین خانگی متصل و هوشمند، رشد لوازم از دکور منزل،

عضویت ، مباشی افزایش قدرت چانه زنی مشتریان شاهد رقابت شدید بین شرکتها به نظر می رسد با :کسب و کاردر حوزه نیز فضا را برای حضور شرکتهای بین المللی بازتر خواهد کرد بنابراین این رقابت مجددا تشدید در سازمان تجارت جهانی

فضا برای تعامل و همکاری با ایجادهمچنین به نظر می رسد با افزایش تعامل در حوزه سیاست خارجی، شاهد ، می گرددکه می توان از آن به عنوان یک فرصت در انتقال تکنولوژی و تولید مشارکتی با برندهای بین المللی باشیم. شرکتهای خارجی

استفاده کرد.

180

و حتی هصنعت لوازم خانگی تنها زمانی موفق خواهد بود که از طرفی بتواند خود را پا به پای تغییرات تکنولوژی بروز کرد نوآوری هایی در این زمینه ارایه دهد. و از طرف دیگر از توان رقابتی خوبی بویژه در حوزه قیمت برخوردار باشد.

سیاست دولت برای ارتقا صنعت لوازم خانگی کشور چه باشد که هم منجر به رشد و توسعه داخلی این صنعت گردیده (5 به عمل آورد؟و هم از عقب ماندگی آن در بلند مدت جلوگیری

ن برای این منظور بالغ بر چهار سیاست که از ایمورد انتظار از بخش کاربردی پژوهش پاسخ به این سوال است. نهایی نتیجهمیان سیاستهای اول و دوم دارای دو وجه مختلف بودند طراحی و مورد آزمون واقع شد. در ادامه این سیاستها مورد تحلیل

حساسیت بر روی آنها انجام شده و تعامالت بین آنها بررسی گردید. سیاست توصیه شده نهایی شرطی قرار گرفته، تحلیل برای صنعت عبارتست از:

ا برندهای مشارکت باز طریق تولید کامل جهانیبه تولید محلیتوسعه پلکانی از کاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدی و » «بین المللی

نیز یکی از سیاستهایی بود که از ابتدا تاثیر آن بر ارتقا صنعت لوازم خانگی مطرح و لزوم بهبود فضای کلی کسب و کار بررسی گردید. نشان داده شد تنها بهبود در این حوزه، بدون اعمال هیچ گونه سیاست مرتبط با صنعت سبب رشد صنعت

ضای سبترین ترکیب سیاست، بهبود فلوازم خانگی می گردد. همچنین مدل بکارگرفته شده نشان داد حتی پس از اتخاذ مناکلی و کار تاثیر مثبت بر ارتقا صنعت لوازم خانگی دارد. بنابراین یکی از خروجی های عمومی پژوهش را می توان نشان

دادن اهمیت بهبود فضای کسب و کار در صنایع داخلی، بویژه صنعت لوازم خانگی دانست.

پژوهش کاربردهای -5-9کاربردهای پژوهش را نیز می توان به دو حوزه کاربردهای نظری و کاربردهای مدیریتی ،شده در پژوهشبا توجه به روند طی

توسعه عامل های هوشمند و مدلسازی برای سیاستگذاری است و کاربردهای در دو حوزهتقسیم بندی کرد. کاربردهای نظری ر حوزه دسیاست مناسب برای تصمیم گیری اتخاذ در دو حوزه شناخت سناریوهای آینده صنعت لوازم خانگی ومدیریتی

واردات و ارتقا صنعت است:

کاربردهای نظری -5-9-1مهمترین کاربرد نظری پژوهش را می توان معرفی حوزه جدید قابل توجه در تالش های آتی پژوهشگران برای هوشمند سازی

توانند از یافته ها و الگوهای پیشنهادی در موارد زیر استفاده بپژوهشگران انتظار می رود نکتهبا توجه به این عامل ها دانست. :کنند

.یادگیری از توصیه جویی انسان ها به عنوان یک رفتار هوشمندانه که می تواند در عامل های هوشمند نیز بکار رود -

.ساخت مدل چند عاملی متشکل از عامل های هوشمند توصیه جو با مشخصات متفاوت عامل ها از همدیگر -

فراهم سازی امکان بررسی بازخوردهای احتمالی اجتماع عاملها در مدل قبل از بکارگیری سیاست در دنیای واقعی. -

180

متفاوت بررسی تاثیر متغیرهای شخصی و بکارگیری متغیرها به متغیرهای شخصی،توسعه دامنه در مدل انتشاری باس با -دهان آنها ممکن گردیده است. با این کار با توجه ویژگیهای هر یک از عامل های مختلف در رفتار تبلیغات دهان به

یابد.هیم بود و ضریب خطای مدل کاهش میافراد هر جامعه ای شاهد الگوهای انتشاری متفاوتی از جامعه عاملها خوا

یستم س ایجاد مبنایی برای توسعه سیستم های توصیه گر با بکارگیری روش و ادبیات نظری عامل های هوشمند با عنوان - هوشمند توصیه جو در توصیه به کاربران.

تا تفاوتمجدید و و یا بکارگیری روش شناسی های پیشنهادی روش شناسیایجاد مبنایی برای تکمیل و بکارگیری - توانمند تری ساخته شوند.توصیه جو یها عامل

زی در سایر صنایع استفاده کرد تادر نهایت اینکه از روش شناسی پیشنهادی می توان به عنوان مبنایی برای مدلسا - شناسایی و آزمون سیاست های آینده نگارانه بر پایه یک روش شناسی علمی و آزمون شده دنبال گردد.

یتی -5-9-9 کاربردهای مدیر مهمترین کاربرد مدیریتی این پژوهش استفاده از مدل و یافته های مدل در سیاست گذاری آینده نگارانه صنعت لوازم خانگی

:مدیریتی عبارتند ازکاربردهای سایر و به تبع آن تصمیم گیری در حوزه واردات است.

استفاده از مدل در مراکز پژوهشی مرتبط با ارگانهای سیاست گذار تا امکان بررسی اثرات تصمیمات قبل از اتخاذ آنها - میسر گردد.

.ر گذار ممکن و بررسی کارایی سیاستها براساس آنهاتاثیسناریوهای سایر ارزیابی استفاده از مدل برای شبیه سازی و -

استفاده از مدل برای ساخت و آزمون سیاستهایی که در این پژوهش مد نظر نبوده اند و یا بعدها توسط کارشناسان - مختلف پیشنهاد می گردند.

آورد فراهم تصمیم گیران یراب را مکانو توضیح هر یک از مراحل این ا گام به گام مراحل مدلسازیطی در نهایت اینکه -به مدلسازی فرصت تجرپیشنهادی برای تنها با پیگیری فرآیند منطقی ،بدون نیاز به دانش و مهارت مدلسازیتا

.مدلسازی حرفه ای و آزمون سیاستهای مختلف را بدست آورند

محدودیتهای پژوهش -5-4طوریکه می تواند با افزوده شدن توانمندیهای جدید تا بموضوعی بکر و قابل توسعه است طراحی عامل هوشمند توصیه جو

بازیگر اعم از تیم های رباتیک فوتبال توسعه یابد. پر واضح است این حد از توسعه تنها با بکارگیری های حد طراحی رباتدانش ها نزد افراد تمامی دانش و پیشرفت های عامل ها، برنامه نویسی رایانه ای، رباتیک و... میسر است. هر کدام از این

مختلف بوده و در یک فرد به ندرت قابل جمع شدن است. بنابراین این پژوهش به ارایه الگوی عامل توصیه جو و فراهم سازی آزمون آن در یک مساله مهم و تاثیر گذاری کالن محدود شده تا مساله قابل حل گردیده و قابل تحقق گردد. بدیهی

ن حوزه قادر خواهد بکارگیری این الگو را در سایر عامل های هوشمند پیچیده میسر سازد.است استمرار پژوهش ها در ای

188

در شیوه و زاییبسشیوه های ارتباطی بین انسان ها متفاوت بوده، الگوهای شکل گیری این ارتباط نیز متفاوت بوده و تاثیر ظاهری و یا از روی قضاوت هایت روانی و کیفیت برقراری ارتباط دارد. حتی گاهی اوقات به شدت تحت تاثیر حاال

شناخت انسانها از همدیگر است. اما در این پژوهش به سبب محدودیت منابع موجود و نیاز به کد نویسی سطح پیشرفته در این حوزه، شیوه ارتباطی تنها به یک الگوی تصادفی ثابت محدود شده است. پر واضح است بررسی پیچیدگی های بیشتر

و هوش ایجاد شده ناشی از آن تاثیر دارد. بنابراین شایسته توصیه جویی آنهاکیفیت ارتباط عاملها در گروه در ارتقا رفتار و است در پژوهش های آتی توجه الزم به این مقوله به عمل آید.

سبب گردید همنابع اعم از زمان، نیروی انسانی و هزین های موجود درمحدودیتدر طراحی مدل پویای محیط کسب و کار یابند الت حبه برونزا تغییر درونزابه اجبار از در انتخاب مرز مدل و تعیین نوع متغیرهای درونزا و برونزا برخی از متغیرهایی

تا از پیچیدگی بیش از حد احتراز شده و مساله با توجه به زمان و منابع در دسترس قابل حل گردد. بدیهی است با سرمایه حالت داده و دامنه بررسی ها را هم در حوزه درونزا تغییربه توان برخی از متغیرهای برونزای فعلی را گذاری بیشتر می

شناسایی سناریوها و هم در حوزه طراحی سیاستها توسعه داد.های دوازده گانه به نام آزمون آزموندر صنعت طراحی سیاستها و یکی از عدم وجود اطالعات مناسب و قابل اتکاهمچنین

را تحت الشعاع قرار داده و تحلیل کمی الزم را با مشکل مواجه ساخته و پژوهشگر را وادار « تولید مجدد رفتار توسط مدل»و قضاوت بر مبنای روندهای کلی اعالمی ایشان در مورد گذشته و شرایط ایجاد کننده آنها کرد. به این به کسب نظر خبرگان

که برای غلبه بر مشکل کمبود اطالعات مناسب و قابل اتکا وضعیت پارامترها در برهه های مختلف سوال و در مدل صورت قرار داده شد. و رفتار ایجاد شده در مدل با واقعیت های ناشی از آن در تاریخچه اتفاقات بررسی و توانایی مدل برای تولید

مجدد رفتار به صورت کیفی تایید گردید.

پیشنهادات برای پژوهش های آتی -5-5با توجه به دستاوردهای ایجاد شده و محدودیتهایی که در پژوهش با آنها مواجه بوده ایم، پیشنهادات برای پژوهش های آتی

را می توان شامل موارد زیر دانست: .حتی پیچیدهه و سادعامل های هوشمند و انواعدر ی توصیه جویی عامل هاتالش برای بکارگیری و آزمون الگو -

بررسی تاثیر پویایی های رفتار و شیوه ارتباط عامل ها در اجتماع بر هوشمندی ایجاد شده از توصیه جویی عامل های - هوشمند.

سترشبه منظور گمرز مدل و توسعه محیط کسب و کار با درونزا ساختن بیشتر متغیرها، کاملتر بررسی پویایی های - .ی جدیدتردامنه کاربری مدل برای سناریوها و سیاستها

مطالعه تطبیقی مدل و الگوی پیشنهادی برای سیاستگذاری و تصمیم گیری در حوزه های مشابه صنعت لوازم خانگی، - اعم از محصوالت مرتبط با فناوری اطالعات، تلفن همراه، خودرو و..

برای نهادینه سازی این رفتار ها در عامل های هوشمندشناخت سایر رفتارهای هوشمندانه انسان و تالش -

186

وصیه سیستم هوشمند توصیه جو در تادبیات نظری عامل های هوشمند و کاربرد توسعه سیستم های توصیه گر بر مبنای - به کاربران.

اختبرای طراحی و ستکمیل و بکارگیری روش شناسی پیشنهادی و یا بکارگیری روش شناسی های جدید و متفاوت - .عامل های توصیه جو توانمند تر

یف عملیاتی سیاست پیشنهادی -5-6 تعرتولید نی از توسعه پلکاکاهش قیمت تمام شده کاالی تولیدی و »براساس مدل پارامترهای نهایی تاثیر گذار در اتخاذ سیاست

رم برابر با متوسط جهانی، ثباتعبارتند از: تو« از طریق مشارکت با برندهای بین المللی تولید کامل جهانیبه محلیسیاستها، تعامل سازنده با خارج، فضای باز و فرصت برابر رشد برای همگان، نرخ برابر تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی، نرخ گمرکی دو برابری کاال به قطعه، نرخ های جهانی در واردات کاال، نرخ مالیات و عوارض دو برابری واردات به

رویج ملی گرایی و ترویج ذهنیت باال به تولید داخل.تولید و تهر کدام از این متغیر ها بر یک یا چند بخش از سیاست نهایی اثر مستقیم داشته و از آن پشتیبانی می کند. در کنار این

هبود فضای ت بپارامترها، پارامترهای تطبیق بودجه با هزینه کرد دولت و ثبات کامل نرخ ارز در بلندمدت در راستای سیاس با توجه به موارد فوق و جزئیات ناشی از اجرای دامنه موفقیت سیاست نهایی کمک می کنند. کسب و کار به ارتقا و افزایش

ترسیم کرد: 2-5شکل را می توان مطابق مدل تحلیلی از سیاست پیشنهادیمدل در فصل چهارم

از سیاست پیشنهادیمدل تحلیلی 2-5شکل

166

منابع و مراجع .6

منابع فارسی .158 تدبیر” ساختار سازمان تجارت جهانی.. “1384اسفندیاری, امیر.

. دستیابی در 64 66انجمن تخصصی بازرگانان ایران. سرفصل سیاستهای تجاری دولت آینده.. 1362آفرین زاد, نفیسه. 60 22 ,1362 .http://www.tajerbank.com/forum/showthread.php?t=4897.

.10)فصل نامه رهیافت( ” آینده شناسي و آینده نگاري.. “1308اکرمي, موسي. . 64 26اتاق حسابداران. ابهامات در شیوه و الگوی اجرایی اوبویت بندی تخصیص ارز.. 1361برخوردار, محمد حسین.

دولتی/.-ارز-بندی/اولویتhttp://www.accpress.com/news/tag. 1362, 22 68دستیابی در . 2613, 65 62. دستیابی در 61 18 گر.سیستم توصیه. 2613بنیاد ویکی مدیا.

http://fa.wikipedia.org/wikiگر./سیستم_توصیه Amsterdam: Elsevier مقاالت منتشر شده با ذکر عامل هوشمند در عنوان اثر.. ScienceDirect .2612پایگاه استنادی

Properties, 27 10. مطالعات فناوري رصد.” آینده نگری فناوری در کشور ژاپن. “1385تبرایي, حمید رضا, احسان مظفري پور, و پدرام عطایي. )گروه پژوهشي باشگاه دانش پژوهان جوان(.

اطالع توسعه صنعت لوازم خانگی با بهره گیری از ظرفیتهای نمایندگی های شرکتهای خارجی.. 1362تنهایی, حسین. اطالعیه کمیسیون لوازم خانگی مجمع عالی واردات. -رسانی رسمی, تهران: تابناک

.66-06: 35و 34)سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور( فصلنامه برنامه و بودجه” آینده نگری.“ .1300توفیق, فیروز. .www.ayandehnegar.org سناریونویسی الگویی برای آینده اندیشی.. 1385تیشه یار, ماندانا.

”دیشی.ادبیات و متدولوژي آینده ان. “1384حسیني, محمد, سیامک مهدی منوري, و پیام نوروززاده. ارزیابی تمایالت )ترجیحات( مشتریان در فرایند . “1388حیدرزاده, کامبیز, حسام زند حسامی, و محمدمهدی حسنلو.

)داشنگاه آزاد اسالمی واحد علوم و تحقیقات( مجله مدیریت بازاریابی” تصمیم گیری خرید کاالهای خارجی.0 :45-00 .doi:2008-255X.

. دستیابی 3 18مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقالب اسالمی. دولت نهم و دهم.« ضعف»نقاط . 1362خامنه ای, سید علی. .http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17022. 1362, 26 60در

مجله تحقیقات اقتصادی” اهمیت محیط با ثبات اقتصاد کالن.. “1386خلیلی عراقی, منصور, و اسماعیل رمضانپور. .doi:0039-8969. 28-1: 58دانشگاه تهران( -اد)دانشکده اقتص

تهران: روابط گزارش اقدامات و پیشرفت های مجمع عالی واردات به اعضا.. 1361روابط عمومی مجمع عالی واردات. .http://www.majmavaredat.comعمومی مجمع عالی واردات.

161

رسی عوامل خاص کشوری تعیین کننده تجارت، درون بر. “1383رئیسی اردلی, غالمعلی, حسن کلباسی, و مهدی رئیسی. .06-26: 00)مجله تحقیقات اقتصادی( ” صنعت ایران.” بخشنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت جهت اولویت بندی تخصیص ارز برای واردات.. “1361سازمان توسعه تجارت.

. 1362, 23 68. دستیابی در 64 21شرکت پرتوتک سامانه. خبر فارسی.http://khabarfarsi.com/ext/2950173.

. 1362, 22 60دستیابی در درباره طرح.. 1361شرکت خدمات انفورماتیک راهبر. http://www.shabnam.ir/AboutShabnam/Index.

نگاری ای و آیندهنگاری منطقهتفاوت و رابطه میان آینده. “1385شفیعی, سونیا, امیر ناظمی, علی شماعی, و روح اله قدیری. .Iranforsight. www.iranforsight.ir” ملی.

آینده نگاری همگرایی برنامه ریزی استراتژیك، آینده . 1380شماعی, علی, امیر ناظمی, سونیا شفیعی, و روح اله قدیری. .www.iranforsight.ir گذاری.اندیشی و سیاست

(.60 10) از طریق کاهش قیمت تمام شده ارتقا تولید. 1362علیپور, احمد, مصاحبه توسط محمد علیخانی. نوشته Mathematical Statistics 5th edآمار ریاضی ترجمه کتاب . 1308عمیدی, علی, و محمد قاسم وحیدی اصل.

John Freund. .هشتم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی رد آن در تعیین اولویت های فناوری روشهای آینده نگاری و کارب. “1385فتوحي فیروزآباد, مرتضي, و سید مهدي قاسمي.

/.http://www.farda.ir)بنیاد توسعه فردا(. ” کشور. )مطالعات فناوری رصد(.” روش شناسی آینده اندیشی.. “1380فتوحی فیروزآباد, مرتضی, و صادق پیمانخواه.

. 1380وزارت صنعت، معدن و تجارت. دستیابی در آینده اندیشی: مالحظاتی معرفت شناختی.. 1385فراستخواه, مقصود. www.hitech.ir.

آینده نگاري ابزاري جهت سیاستگذاري در راستاي چشم انداز توسعه . “1383قدیري, روح اله, و رضا انصاري. )گروه آینده نگاري مرکز صنایع نوین(.” )تکنولوژیکي( کشور.

)مؤسسه ” گذاری.نگاری به مثابه ابزار اولویت آینده. “1380و امیر ناظمی. ییان, طباکرامت زاده, عبدالمجید, سید کمال طبا آموزشي و تحقیقاتي صنایع دفاعي(.

با کارگرداني مهدی محمدی. تهیه کننده گروه دانش و اقتصاد شبکه یک سیمای جمهوری کد.معرفی نظام ایران. 1386 تصویر اول.http://irancodenews.ir/?page_id=204#. 1362, 23 68اسالمی ایران. دستیابی در

.http://www.amar.org.ir. 1362, 26 60مرکز آمار ایران. دستیابی در برآوردهای جمعیتی.. 1361مرکز آمار ایران. , 23 60دستیابی در ایران کد.” ایران کد بستر تجارت الکترونیك.. “1388مرکز ملی شماره گذاری کاال و خدمات ایران.

1362 .http://iran-code.ir/Home/IranCodeECommerce. مقدمه ای بر سیستم های فازی.. 1385مهدیان, سید حسام الدین, و لیلی نداف.

162

.www.iranforsight.ir اهداف در آینده نگاري، گروه مدیریت تكنولوژي.. 1380ناظمی, امیر. مناسب برای توسعه صنعت سیاستشناسایی . 1362نجاتی گیالنی, سید صدرالدین, مصاحبه توسط محمد علیخانی.

(.60 20) لوازم خانگی 60. دستیابی در 60 22گروه اقتصاد شبکه یک سیما. شبنم مجوز رسمی قاچاق است.. 1362نعمت زاده, محمد رضا.

22 ,1362 .http://www.payeshtv1.ir/index.php/2012-10-31-10-31-42/item/871. )گروه ” آینده نگری فناوری در کشور ایاالت متحده آمریکا.. “1385نیک پور, فرزان, امین پورمحمدی, و هادی نیلفروشان.

مطالعات فناوري رصد، وابسته به گروه پژوهشي باشگاه دانش پژوهان جوان(.

منابع انگلیسی

Adler, Richard M. 1992. "Coordinating complex problem-solving among distributed intelligent agents."

Telematics and Informatics 9 (3-4): 191-204.

Adomavicius, Gediminas, and Alexander Tuzhilin. 2005. "Towards the next generation of recommender

Systems: A survey of the state of the art and Possible extentions." (IEEE Transactions on

Knowledge and Data Engineering (TKDE)) 17 (6): 734 - 749. doi:10.1109/TKDE.2005.99.

Akbarpour Shirazi, Mohsen, and Javad Soroor. 2007. "An intelligent agent-based architecture for

strategic information system applications." Knowledge-Based Systems 20 (8): 726-735.

Alderson, David L., and John C. Doyle. 2007. "Can Complexity Science Support the Engineering of

Critical Network Infrastructures?" Proceedings of the 2007 IEEE International Conference on

Systems, Man and Cybernetics.

Amazon. 2001. http://www.amazon.com.

Anderson, J., and M. Evans. 1994. "Intelligent agent modelling for natural resource management."

Mathematical and Computer Modelling 20 (8): 109-119.

Anumba, C.J., O.O. Ugwu, L. Newnham, and A. Thorpe. 2002. "Collaborative design of structures using

intelligent agents." Automation in Construction 11 (1): 89-103.

Aron, Ravi, Arun Sundararajan, and Siva Viswanathan. 2006. "Intelligent agents in electronic markets

for information goods: customization, preference revelation and pricing." Decision Support

Systems 41 (4): 764-786.

Balabanovic, M., and Y. Shoham. 1997. "Combining Content-Based and Collaborative

Recommendation." Communications of the ACM.

Bass, Frank.M. 1969. "A new product growth model for consumer durables." Management Science

(INFORMS) 15 (5): 215–227. doi:10.1287/mnsc.15.5.215.

Basu, C., H. Hirsh, and W. Cohen. 1998. "Recommendation as Classification: Using Social and Content-

Based Information in Recommendation." Proceedings of AAAI’98 714-720.

Batzias, F.A., and E.C. Marcoulaki. 2002. "Restructuring the keywords interface to enhance CAPE

knowledge acquisition via an intelligent agent." Computer Aided Chemical Engineering 10:

829-834.

Bigham, John, Laurie Cuthbert, Xu Yang, Ning Lu, and Damian Ryan. 2004. "Using intelligent agents

for managing resources in military communications." Computer Networks, Volume 46, Issue 5,

5 , Pages 46 (5): 709-721.

Blum, Jeremy, and Azim Eskandarian. 2002. "Enhancing intelligent agent collaboration for flow

optimization of railroad traffic." Transportation Research Part A: Policy and Practice 36 (10):

919-930.

163

Bonabeau, Eric. 2002. "Agent-based modeling: Methods and techniques for simulating human systems."

Proceedings of the National Academy of Science of the U.S.A - PNAS (Icosystem Corporation,

545 Concord Avenue, Cambridge, MA 02138) 99 (Suppl 3): 7280-7287.

doi:10.1073/pnas.082080899.

Booch, Grady. 1993. Object-Oriented Analysis and Design with Applications. Vol. 2nd Edition. Santa

Clara, California: Addison Wesley Longman, Inc.

Boone, G. 1998. "Concept Features in RE:Agent, an Intelligent Email Agent." The Second International

Conference on Autonomous Agents (Agents ’98). Minneapolis/St. Paul.

Bose, Ranjit. 1996. "Intelligent agents framework for developing knowledge-based decision support

systems for collaborative organizational processes." Expert Systems with Applications 11 (3):

247-261.

Brazier, Frances M.T., Catholijn M. Jonker, and Jan Treur. 2002. "Principles of component-based design

of intelligent agents." Data & Knowledge Engineering 41 (1): 1-27.

Breese, J., D. Heckerman, and C. Kadie. 1998. "Empirical Analysis of Predictive Algorithms for

Collaborative Filtering." Uncertainty in Artificial Intelligence: Proceedings of the 14th

Conference (Morgan Kaufmann) 43-52.

Burrus , Nicolas, and David Lesage. 2007. Theory of Evidence (DRAFT). Paris: EPITA Research and

Development Laboratory.

Cao, Junwei, Daniel P. Spooner, Stephen A. Jarvis, and Graham R. Nudd. 2005. "Grid load balancing

using intelligent agents." Future Generation Computer Systems 21 (1): 135-149.

CDNow. 2001. http://www.cdnow.com.

Chang, Chia-hao, and Yubao Chen. 1996. "Autonomous intelligent agent and its potential applications."

Computers & Industrial Engineering 31 (1-2): 409-412.

Chantaraskul, Soamsiri, and Laurie Cuthbert. 2008. "An intelligent-agent approach for congestion

management in 3G networks." Engineering Applications of Artificial Intelligence 21 (4): 619-

632.

Chen, L., and K Sycara. 1998. "Webmate: A Personal Agent for Browsing and Searching." Proceedings

of Agents' 98 ACM 132-139.

Cheng, Chi-Bin, Chu-Chai Henry Chan, and Kun-Cheng Lin. 2006. "Intelligent agents for e-

marketplace: Negotiation with issue trade-offs by fuzzy inference systems." Decision Support

Systems 42 (2): 626-638.

Clark, P., and T. Niblett. 1989. "The CN2 Induction Algorithm." Machine Learning (Kluwer Academic

Publishers) 3: 261-283.

Cohen, W. 1995. "Fast Effective Rule Induction." ML95. San Francisco: Morgan Kaufmann. 115-123.

Cohen, W., and Y. Singer. 1999. "A Simple, Fast, and Effective Rule Learner." AAAI-99. 335-342.

Cunningham, P., R. Bergmann, S. Schmitt, R. Traphoner, S. Breen, and B. Smyth. 2001. "WebSell:

Intelligent Sales Assistants for the World Wide Web." E-2001.

Deadman, P.J. 1999. "Modelling individual behaviour and group performance in an intelligent agent-

based simulation of the tragedy of the commons." Journal of Environmental Management 56

(3): 159-172.

Duo, Sun, and Zhou Cai Ying. 2012. "Personalized E- learning System Based on Intelligent Agent."

Physics Procedia 24: 1899-1902.

Durfee, Edmund.H, and Victor.R Lesser. 1989. "Negotiating Task Decomposition and Allocation Using

Partial Global Planning." (Distributed Artificial Intelligence. Pitman Publishing Ltd.) 2: 229 -

243.

Dzeng, Ren-Jye, and Yu-Chun Lin. 2004. "Intelligent agents for supporting construction procurement

negotiation." Expert Systems with Applications 27 (1): 107-119.

Elofson, Greg, Peggy M. Beranek, and Philomina Thomas. 1997. "An intelligent agent community

approach to knowledge sharing." Decision Support Systems 20 (1): 83-98.

164

Engeli, Maia, and David Kurmann. 1996. "Spatial objects and intelligent agents in a virtual

environment." Automation in Construction 5 (3): 141-150.

Engineering Survey. 2009. Possibility Theory. Accessed 2012. http://www.survey.ntua.gr.

Fan, Xiaocong, and John Yen. 2004. "Modeling and simulating human teamwork behaviors using

intelligent agents." Physics of Life Reviews 1 (3): 173-201.

Frbiz.com. 2012. The future of home appliance trend. Accessed 11 19, 2013.

http://news.frbiz.com/the_future_of_home_appliance-109595.html.

Fregene, K., D. Kennedy, R. Madhavan, L.E. Parker, and D. Wang. 2005. "A class of intelligent agents

for coordinated control of outdoor terrain mapping UGVs." Engineering Applications of

Artificial Intelligence 18 (5): 513-531.

Fyfe, Colin, and Lakhmi Jain. 2006. "Teams of intelligent agents which learn using artificial immune

systems." Journal of Network and Computer Applications 29 (2-3): 147-159.

Gao, Shijia, Huaiqing Wang, Dongming Xu, and Yingfeng Wang. 2007. "An intelligent agent-assisted

decision support system for family financial planning." Decision Support Systems 44 (1): 60-

78.

García-Sánchez, Francisco, Rafael Valencia-García, Rodrigo Martínez-Béjar, and Jesualdo T.

Fernández-Breis. 2009. "An ontology, intelligent agent-based framework for the provision of

semantic web services." Expert Systems with Applications 36 (2): 3167-3187.

Gilbert, Nigel, and Klaus G. Troitzsch. 2005. Simulation for social Scientist (2nd Edition). Berkshire:

McGraw-Hill Education.

Goldberg, D., D. Nichols, B. M. Oki, and D. Terry. 1992. "sing Collaborative Filtering to Weave an

Information Tapestry." Communications of the ACM 35: 61–70.

Good, N., J. Schafer, J. Konstan, A. Borchers, B. Sarwar, J. Herlocker, and J. Riedl. 1999. "Combining

Collaborative Filtering with Personal Agents for Better Recommendations." Proceedings of

AAAI. AAAI Press. 439-446.

Guan, Sheng-Uei, Tai Kheng Chan, and Fangming Zhu. 2005. "Evolutionary intelligent agents for e-

commerce: Generic preference detection with feature analysis." Electronic Commerce Research

and Applications 4 (4): 377-394.

Hayes-Roth, Barbara. 1994. "Integrating real-time AI techniques in adaptive intelligent agents." Annual

Review in Automatic Programming 19: 1-11.

Hayes-Roth, Barbara, and Anne Collinot. 1994. "A satisficing cycle for real-time reasoning in intelligent

agents." Expert Systems with Applications 7 (1): 31-42.

Hayes-Roth, Barbara, Richard Washington, David Ash, Rattikorn Hewett, Anne Collinot, Angel Vina,

and Adam Seiver. 1992. "Guardian: A prototype intelligent agent for intensive-care

monitoring." Artificial Intelligence in Medicine 4 (2): 165-185.

Haynes, Steven R., Mark A. Cohen, and Frank E. Ritter. 2009. "Designs for explaining intelligent

agents." International Journal of Human-Computer Studies 67 (1): 90-110.

Holte, R. C., and N. Y. Yan. 1996. "Inferring What a User Is Not Interested." AAAI Spring Symp on

Machine Learning in Information Access. Stanford.

Jégou, David, Dae-Won Kim, Pierre Baptiste, and Kwang H. Lee. 2006. "A contract net based intelligent

agent system for solving the reactive hoist scheduling problem." Expert Systems with

Applications 30 (2): 156-167.

Jennings, A., and H. Higuchi. 1993. "A User Model Neural Network for a Personal News Service." User

Modeling and User-Adapted Interaction 3: 1-25.

Jennings, Nicholas.R. 2001. "An Agent-Based Approach for Building Complex Software Systems."

(Communications of the ACM) 44 (4): 35-41.

Jennings, Nicholas.R, Katia Sycara, and Michael Wooldridge. 1998. "A Roadmap of Agent Research

and Development." (Kluwer Academic Publishers) Autonomous Agents and Multi-Agent

Systems (1): 7-38.

Jensen, F. V. 1996. "An Introduction to Bayesian Networks." Springer.

165

Johar, Hardeep Venkataramani . 1997. "SoftCord: an intelligent agent for coordination in software

development projects." Decision Support Systems 20 (1): 65-81.

Joomla Inc. 2009. Iran Trade Law, A Gateway to Iran-Centered International Trade Debates. Accessed

2013. http://en.irantradelaw.com/.

King, Roger L., Samuel H. Russ, Aric B. Lambert, and Donna S. Reese. 2001. "An artificial immune

system model for intelligent agents." Future Generation Computer Systems, Volume 17, Issue

4, , Pages 17 (4): 335-343.

Kobsa, A., J. Koenemann, and W. Pohl. 2001. "Personalized Hypermedia Presentation Techniques for

Improving Online Customer Relationships." The Knowledge Engineering Review 16: 111-155.

Krulwich, B. 1997. "LifeStyle Finder: Intelligent User Profiling Using Large-Scale Demographic Data."

AI Magazine 18 (2): 37-45.

Krulwich, B., and C. Burkey. 1995. "ContactFinder: Extracting Indications of Expertise and Answering

Questions with Referrals." Working Notes of the 1995 Fall Symposium on Intelligent Knowledge

Navigation and Retrieval. Technical Report FS-95-03, The AAAI Press. 85-91.

Krulwich, B., and C. Burkey. 1996. "Learning User Information Interests Through Extraction of

Semantically Significant Phrases." Proceedings of the AAAI Spring Symposium onMachine

Learning in Information Access.

Kuo, M.H. 2007. "An intelligent agent-based collaborative information security framework." Expert

Systems with Applications 32 (2): 585-598.

Lau, Raymond Y.K. 2007. "Towards a web services and intelligent agents-based negotiation system for

B2B eCommerce." Electronic Commerce Research and Applications 6 (3): 260-273.

Lee, Wei-Po, Chih-Hung Liu, and Cheng-Che Lu. 2002. "Intelligent agent-based systems for

personalized recommendations in Internet commerce." Expert Systems with Applications 22 (4):

275-284.

Liang, Ting-Peng, and Jin-Shiang Huang. 2000. "A framework for applying intelligent agents to support

electronic trading." Decision Support Systems 28 (4): 305-317.

Liu, Shuhua. 1998. "Business environment scanner for senior managers: towards active executive

support with intelligent agents." Expert Systems with Applications 15 (2): 111-121.

Mangina, Eleni, and Ilias P. Vlachos. 2005. "The changing role of information technology in food and

beverage logistics management: beverage network optimisation using intelligent agent

technology." Journal of Food Engineering 70 (3): 403-420.

Marimon, Ramon, Ellen McGrattan, and Thomas J. Sargent. 1990. "Money as a medium of exchange

in an economy with artificially intelligent agents." Journal of Economic Dynamics and Control

14 (12): 329-373.

Marzano, Stefano. 2012. "What is the Future of Kitchen Technology ?" Freshome - Interior Design &

Architecture. 1 10. Accessed 11 19, 2013. http://freshome.com/2012/03/01/what-is-the-future-

of-kitchen-technology/.

Meyer, John-Jules, and Frank Veltman. 2007. "18 Intelligent agents and common sense reasoning."

Studies in Logic and Practical Reasoning 3: 991-1029.

Minio, M., and C. Tasso. 1996. "User Modeling for Information Filtering on Internet

Services:Exploiting an Extended Version of the UMT Shell." UM96 Workshop on User

Modeling for Information Filtering on the www.Kailua-Kona, Hawaii.

Mobasher, B., R. Cooley, and J. Srivastava. 2000. "Automatic Personalization Based on Web Usage

Mining." Communications of the ACM 43 (8).

Montaner, Miquel, Beatriz Lopez, and Josep Lluis DeLarosa. 2003. "A taxonomy of recommender

agents on the internet." Artificial Intelligence Review (Kluwer Academic Publishers) 19: 285–

330.

Nuxoll, Andrew M., and John E. Laird. 2012. "Enhancing intelligent agents with episodic memory."

Cognitive Systems Research 17-18: 34-48.

160

Ourdev, I., H. Xie, and S. AbouRizk. 2008. "An Intelligent Agent Approach to Adaptive Project

Management." Tsinghua Science & Technology 13: 121-125.

Paletta, Mauricio, and Pilar Herrero. 2011. "Simulating collaborative systems by means of awareness of

interaction among intelligent agents." Simulation Modelling Practice and Theory 19 (1): 17-29.

Perko, Igor, Miro Gradisar, and Samo Bobek. 2011. "Evaluating probability of default: Intelligent agents

in managing a multi-model system." Expert Systems with Applications 38 (5): 5336-5345.

Pontelli, E., and T.C. Son. 2003. "Designing intelligent agents to support universal accessibility of E-

commerce services." Electronic Commerce Research and Applications 2 (2): 147-161.

Quinlan, J. R. 1983. "Learning Efficient Classification Procedures and Their Application to Chess End

Games." Michalski, R. S., Carbonell, J. G. & Mitchell, T. M. (eds.) Machine Learning: An

Artificial Intelligence Approach, 463-482.

—. 1994. "The Minimum Description Length Principle and Categorical Theories." ML’94. San Mateo:

Morgan Kaufmann.

Rasiowa, Helena. 1991. "Mechanical proof systems for logic: Reaching consensus by groups of

intelligent agents." International Journal of Approximate Reasoning 5 (4): 415-432.

Resnick, P., N. Iacovou, M. Suchak, P. Bergstrom, and J. Riedl. 1994. "Grouplens: An Open

Architecture for Collaborative Filtering of Netnews." ACM CSCW’94. 175-186.

Rich, E. 1979. "User Modeling via Stereotypes." Cognitive Science 3: 329-354.

Riordan, A., and H. Sorensen. 1995. "An Intelligent Agent for High-Precision Information Filtering."

Proceedings of the CIKM-95 Conference.

Roozemond, Danko A. 2001. "Using intelligent agents for pro-active, real-time urban intersection

control." European Journal of Operational Research 131 (2): 293-301.

Rossomando, Philip J. 1992. "The achievement of spacecraft autonomy through the thematic application

of multiple cooperating intelligent agents." Telematics and Informatics 9 (3-4): 205-219.

Russell, Stuart J, and Peter Norvig. 2003. Artificial Intelligence A Modern Approach. New Jersey: Alan

R. Apt.

Salton, G., and M. McGill. 1983. Introduction to Modern Information Retrieval. New York: McGraw-

Hill Publishing Company.

Schleiffer, Ralf. 2005. "An intelligent agent model." European Journal of Operational Research 166

(3): 666-693.

Schwab, I., A. Kobsa, and I. Koychev. 2001. "Learning User’s Interests Through Positive Examples

Using Content Analysis and Collaborative Filtering." AAAI 2001 Spring Symposium: Adaptive

User Interface.

ScienceDirect. 2011. ScienceDirect. Elsevier B.V. Accessed May 30, 2011.

http://www.sciencedirect.com/.

Shank, Bob. 2013. Disorganized and Organized Complexity. 10 14. Accessed 11 24, 2013.

http://pointofview.themastersprogram.org/?p=950.

Shardanand, U. 1994. "Social Information Filtering for Music Recommendation." MIT EECS M. Eng.

thesis, TR-94-04. Learning and Common Sense Group MIT Media.

Shardanand, U., and P. Maes. 1995. "Social Information Filtering: Algorithms for Automating Word of

Mouth." CHI’95. 210-217.

Smeds, Riitta. 1994. "Managing Change towards Lean Enterprises." International Journal of Operations

& Production Management (MCB UP Ltd) 14 (3): 66 - 82. doi:10.1108/01443579410058531.

Sorensen, H., and M. McElligot. 1995. "PSUN: A Profiling System for Usenet News." CKIM’95

Workshop on Intelligent Information Agents.

Stefani, A., and C. Strappavara. 1998. "Personalizing Access to Web Wites: The SiteIF Project."

Proceedings of HYPERTEXT’98.

Sterman, John D. 2000. Business Dynamics - System Thinking and Modeiling for a Complex World.

Boston: McGraw-Hill Companies.

160

Stothert, A., and I.M. Macleod. 1997. "Using intelligent agent templates for dynamic structuring of

distributed computer control systems." Engineering Applications of Artificial Intelligence 10

(4): 335-343.

Stuurman, Kees, and Hugo Wijnands. 2001. "Software Law: Intelligent Agents: A Curse Or A Blessing?

A Survey Of The Legal Aspects Of The Application Of Intelligent Software Systems."

Computer Law & Security Review 17 (2,31): 92-100.

Tatara, Eric, Ali Çınar, and Fouad Teymour. 2007. "Control of complex distributed systems with

distributed intelligent agents." Journal of Process Control 17 (5): 415-427.

Turner, Roy M. 1998. "Context-mediated behavior for intelligent agents." International Journal of

Human-Computer Studies 48 (3): 307-330.

Tushman, Michael, and D. Nadler. 1986. "Organizing for Innovation." California Management Review

(Harvard Business School) 28 (3): 74-92.

UN, Population Division. 2012. "Population Ageing and Development 2012." (United Nations,

Department of Economic and Social Affairs, Population Division). www.unpopulation.org.

Vázquez, José Carlos Dafonte, Alfonso Castro Martínez, Angel Gómez, and Bernardino Arcay Varela.

2007. "Intelligent agents technology applied to tasks scheduling and communications

management in a critical care telemonitoring system." Computers in Biology and Medicine 37

(6): 760-773.

Wang, Huaiqing. 1997. "Intelligent agent-assisted decision support systems: Integration of knowledge

discovery, knowledge analysis, and group decision support." Expert Systems with Applications

12 (3): 323-335.

Wangermann, John P., and Robert F. Stengel. 1998. "Principled negotiation between intelligent agents:

a model for air traffic management." Artificial Intelligence in Engineering 12 (3): 177-187.

Weaver, Warren. 1948. "Science And Complexity." American Scientist (Rockefeller Foundation) 36.

Weiss, Gerhard, ed. 1999. Multiagent Systems A Modern Approach to Distributed Artificial Intelligence.

London: MIT Press.

West Jr., Lawrence A., and Traci J. Hess. 2002. "Metadata as a knowledge management tool: supporting

intelligent agent and end user access to spatial data." Decision Support Systems 32 (3): 247-264.

Wikimedia Foundation, Inc. 2013. Recommender system. 01 22. Accessed 02 05, 2013.

http://en.wikipedia.org/wiki/Recommender_system.

Wooldridge, Michael. 1997. "Agent-based software engineering." (Software Engineering. IEE

Proceedings) 144 (1): 26-37.

—. 2009. An Introduction to MultiAgent Systems. Vol. Second Edition. Chichester: John Wiley & Sons.

World Trade Organization. 2013. The Organization Members and Observers. Accessed 2013.

www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/org6_e.htm.

—. 2013. Understanding The What we stand for. Accessed 2013.

www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/what_stand_for_e.htm.

Xu, Dongming, and Huaiqing Wang. 2006. "Intelligent agent supported personalization for virtual

learning environments." Decision Support Systems 42 (2): 825-843.

Xu, Mark, Vincent Ong, Yanqing Duan, and Brian Mathews. 2011. "Intelligent agent systems for

executive information scanning, filtering and interpretation: Perceptions and challenges."

Information Processing & Management 47 (2): 186-201.

Yan, T. W., and H. Garcia-Molina. 1995. "Sift – a Tool for Wide-Area Information Dissemination." the

1195 USENIX Technical Conference. 177-186.

Yaskawa, S., and A Sakata. 2003. "The application of intelligent agent technology to simulation."

Mathematical and Computer Modelling 37 (9-10): 1083-1092.

Zadeh, Askar Lotfali. 1997. The Roles of Fuzzy Logic and Soft Computing in the Conception, design

and deployment of intelligent systems. Vol. 1198, in Software Agents and Soft Computing

Towards Enhancing Machine Intelligence, by Nwana Hyacinth and Nader Azarmi, 181-190.

Berlin. doi:10.1007/3-540-62560-7_45.

168

Zeigler, Bernard P. 1991. "Object-Oriented Modeling and Discrete-Event Simulation." Advances in

Computers 33: 67-114.

Zhang, Zili, and Chengqi Zhang. 2005. Agent-Based Hybrid Intelligent Systems - An Agent-Based

Framework for Complex Problem Solving. Berlin Heidelberg: Springer Science and Business

Media, Inc.

166

ضمائم و پیوستها .7

داده های برآورد جمعیت کل کشور -7-1

) ارقام به هزارنفر(1375-1332سال های -برآورد جمعیت کل کشور به تفکیک جنس 1-7جدول

نسبت مرد به کل زن مرد جمع سال

*1375 60,055 30,515 29,540 50.812%

1376 61,070 31,075 29,996 50.883%

1377 62,103 31,566 30,537 50.828%

1378 63,152 32,102 31,050 50.833%

1379 64,219 32,648 31,571 50.838%

1380 65,301 33,201 32,100 50.844%

1381 66,300 33,713 32,587 50.849%

1382 67,315 34,233 33,081 50.856%

1383 68,345 34,762 33,583 50.862%

1384 69,390 35,299 34,092 50.870%

*1385 70,496 35,866 34,629 50.877%

1386 71,366 36,248 35,118 50.792%

1387 72,266 36,643 35,623 50.705%

1388 73,196 37,050 36,146 50.618%

1389 74,157 37,471 36,686 50.529%

*1390 75,150 37,906 37,244 50.440%

%50.777 میانگین نسبت مرد به کل

%0.134 انحراف استاندارد

بر اساس نتایج سر شماری عمومی نفوس و مسکن *

فرمول ها و توابع بکار رفته در مدل شبیه سازی -7-9

توابع اجرای خودکار و سالیانه مدل زمینه ای کسب و کار و ثبت نتایج آن در رابط اصلی مدل -7-9-1

//SD Auto Run and Remove

SystemDynamic SD=add_SystemDynamics();

SystemDynamics.get( SystemDynamics.size()- 1 ).SDDataRegInMain();

remove_SystemDynamics(SystemDynamics.get( SystemDynamics.size()- 1 ) );

//Main Update

//3 years To establish:

if(main.SmugglingPreventScore==0){main.SmugglingPreventScore=SmugglingPreventScore;

}

else{main.SmugglingPreventScore=main.SmugglingPreventScore*0.3+SmugglingPreventScore*0.7

;};

//5 years To establish:

if (main.EconomicStability==0) {main.EconomicStability=EconomicStability;}

else {main.EconomicStability=main.EconomicStability*0.5+EconomicStability*0.5;};

if (main.EconomicSecurity==0) {main.EconomicSecurity=EconomicSecurity;}

else {main.EconomicSecurity=main.EconomicSecurity*0.5+EconomicSecurity*0.5;};

if (main.EconomyEquityScore==0) {main.EconomyEquityScore=EconomyEquityScore;}

else {main.EconomyEquityScore=main.EconomyEquityScore*0.5+EconomyEquityScore*0.5;};

//8 years To establish:

266

if(main.TechEquityScore==0){main.TechEquityScore=TechEquityScore;}

else {main.TechEquityScore=main.TechEquityScore*0.6+TechEquityScore*0.4;};

if(main.KnockDownEquityScore==0){main.KnockDownEquityScore=KnockDownEquityScore ;}

else

{main.KnockDownEquityScore=main.KnockDownEquityScore*0.6+KnockDownEquityScore*0.4;};

if(main.PartProPriceEquity==0) {main.PartProPriceEquity=PartProPriceEquity;}

else{main.PartProPriceEquity=main.PartProPriceEquity*0.6+PartProPriceEquity*0.4;};

//10 years To establish:

if(main.IntGoodDurabilityScore==0) {main.IntGoodDurabilityScore=DurabilityScore;}

else {main.IntGoodDurabilityScore=main.IntGoodDurabilityScore*0.7+DurabilityScore*0.3;};

if(main.IntGoodBeautyScore==0) {main.IntGoodBeautyScore=BeautyScore;}

else {main.IntGoodBeautyScore=main.IntGoodBeautyScore*0.7+BeautyScore*0.3;};

if(main.IntGoodReliabilityScore==0)

{main.IntGoodReliabilityScore=ReliabilityScore;}

else

{main.IntGoodReliabilityScore=main.IntGoodReliabilityScore*0.7+ReliabilityScore*0.3;};

if(main.IntGoodUsageScore==0) {main.IntGoodUsageScore=UsageScore;}

else {main.IntGoodUsageScore=main.IntGoodUsageScore*0.7+UsageScore*0.3;};

if(main.IntGoodPriceEquity==0) {main.IntGoodPriceEquity=IntGoodPriceEquity;}

else {main.IntGoodPriceEquity=main.IntGoodPriceEquity*0.7+IntGoodPriceEquity*0.3;};

if(main.ExImEquity==0){main.ExImEquity= ExImEquity;}

else {main.ExImEquity=main.ExImEquity*0.7+ExImEquity*0.3;};

//15 years To establish:

if(main.IntGoodReputation==0) {main.IntGoodReputation=Reputation;}

else {main.IntGoodReputation=main.IntGoodReputation*0.8+Reputation*0.2;};

if (main.IntGoodEquityScore==0){main.IntGoodEquityScore=IntGoodEquityScore;}

else {main.IntGoodEquityScore=main.IntGoodEquityScore*0.7+IntGoodEquityScore*0.3;};

توابع بکار رفته برای تعیین مقادیر متغیرهای مدل زمینه ای کسب و کار -7-9-9//EconomicStability

0.4*InflationEquity + 0.2*EconomicSecurity + 0.2*CurrencyStability +

0.1*TradeBalance + 0.1*StateBudgetBalance

//EconomicSecurity

0.3*ForeignPloicyStability + 0.3*InternalPloicyStability + 0.2*SocietyTolorance +

0.2*OpportuintyEquity

//EconomyEquityScore

0.5*EconomicStability + 0.5*EconomicSecurity

//TechEquityScore

0.6*EconomyEquityScore + 0.4*RandDEquityScore

//KnockDownEquityScore

0.25*TechEquityScore+0.25*ForeignPloicyStability+0.5*InternalPloicyStability

//DurabilityScore

0.5*TechEquityScore+0.5*PartProPriceEquity

//BeautyScore

0.5*TechEquityScore+0.5*RandDEquityScore

//ReliabilityScore

0.75*DurabilityScore+0.25*BeautyScore

//UsageScore

0.5*TechEquityScore+0.5*RandDEquityScore

//PartProPriceEquity

0.5*ExchangeRateEquity + 0.25*PartToProductCustomRate + 0.125*ProToImportTaxRate +

0.125*TechEquityScore

//SmugglingPreventScore

(0.5*SmugglingControl+0.5*InternalPloicyStability)- 0.5*ImportCustomRate

//IntGoodPriceEquity

0.3*KnockDownEquityScore + 0.2*SmugglingPreventScore+ 0.3*PartProPriceEquity +

0.2*ImportCustomRate

//ExImEquity

261

0.5*(0.25*ReliabilityScore+0.25*UsageScore+0.5*IntGoodPriceEquity)+0.1*ExToProducti

onTaxRate+0.4*ExchangeRateEquity

//Reputation

0.9 * ExImEquity + 0.1 * PromotionEquity

//IntGoodEquityScore

0.3*UsageScore + 0.3*ReliabilityScore + 0.4*Reputation

بع راه اندازی اولیه مدل عامل بنیان مصرف کنندهتوا -7-9-9//Initial Setting

//Person Age

PersonAge=new Random().nextInt(70)+18;

//Education

Education="بیسواد"; EducationScore=0.3;

if(Education=="بیسواد" && PersonAge>8 && randomTrue(0.96))/*P=96%*/

{Education="باسواد"; EducationScore=0.6;};

if(Education=="باسواد" && PersonAge>24 && randomTrue(0.72))/*P=72%*/

{Education="تحصیلکرده"; EducationScore=0.9;};

//Gender

if(randomTrue(main.MaleRatio))

{Gender="مذکر";GenderScore=0.9;} else {Gender="مونث";GenderScore=0.7;};

//Social Type

if(Gender=="مونث" && randomTrue(0.7))

{SocialType="اجتماعی"; SocialTypeScore=0.9; main.NSocialPersonality++;}/*Females

are more Social and Talkative*/

else if (Gender=="مونث" && randomTrue(0.4))

{SocialType="معمولی"; SocialTypeScore=0.7; main.NNormalPersonality++;}

else if(Gender=="مذکر" && randomTrue(0.6))

{SocialType="معمولی";SocialTypeScore=0.7; main.NNormalPersonality++;}/*Male is

less Social and Talkative*/

else if(Gender=="مذکر" && randomTrue(0.3))

{SocialType="اجتماعی";SocialTypeScore=0.9; main.NSocialPersonality++;}

else {SocialType="منزوی";SocialTypeScore=0.5;main.NSecludedPersonality++;};

//Decision Style

if(Gender=="مذکر" && randomTrue(0.7)/*Male is more Logical*/)

{DecisionStyle="منطقی";DecisionStyleScore=0.9;main.NLogical++;}

else if(Gender=="مونث" && randomTrue(0.7)/*Female is more Emotional*/)

{DecisionStyle="احساسی";DecisionStyleScore=0.7;main.NEmotional++;}

else if (randomTrue(0.5))

{DecisionStyle="منطقی";DecisionStyleScore=0.9;main.NLogical++;}

else{DecisionStyle="احساسی";DecisionStyleScore=0.7;main.NEmotional++;};

//WealthScore

WealthScore=beta(1.5, 3, 0.01, 0.8);

//Age Related WOM Effect: exponential Distribution

if (PersonAge<18){AgeRelatedWOMEffect=0;}

else {AgeRelatedWOMEffect= exp((double)-PersonAge/25);};

//Person Capability Score

if (PersonAge<18){AgeRelatedCapabilityEffect=0;}

else {AgeRelatedCapabilityEffect= exp((double)-PersonAge/25);};

PersonCapabilityScore=0.6*(AgeRelatedCapabilityEffect*0.5+ WealthScore*0.5) +

0.4*(GenderScore*0.25+SocialTypeScore*0.25+

DecisionStyleScore*0.25+EducationScore*0.25);

//Agent Connections

Connections=getConnectionsNumber();

توابع کمی سازی داده های محیط زمینه ای کسب و کار -7-9-4//Social Theme

if(SocialTheme==" شار ناشی از سیاستگذاریآرامش و تحمل باالی ف ")

{SocietyTolorance=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(SocialTheme=="آماده واکنش و تحمل پایین فشار ناشی از سیاستگذاری")

262

{SocietyTolorance=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(SocialTheme=="عدم تحمل فشار ناشی از سیاستگذاری")

{SocietyTolorance=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

//Economic Theme

if(EconomicTheme=="تورم پایین نسبت به متوسط جهانی")

{InflationEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(EconomicTheme=="تورم برابر با متوسط جهانی")

{InflationEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(EconomicTheme=="تورم باال نسبت به متوسط جهانی")

{InflationEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/}

else if(EconomicTheme=="تورم غیر قابل پیش بینی")

{InflationEquity= new Random().nextDouble()*0.1+0.1;/*RandomMean=0.15*/};

//Politic Theme

if(PoliticTheme=="ثبات سیاستها")

{InternalPloicyStability=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(PoliticTheme=="تغییر محدود سیاستها")

{InternalPloicyStability=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(PoliticTheme=="تغییر مداوم سیاستها")

{InternalPloicyStability=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

//Foreign Policy Theme

if(ForeignPolicyTheme=="تعامل سازنده با خارج")

{ForeignPloicyStability=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(ForeignPolicyTheme=="عدم تعامل با خارج")

{ForeignPloicyStability=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(ForeignPolicyTheme=="تقابل با خارج")

{ForeignPloicyStability=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

//Business Theme

if(BusinessTheme=="فضای باز و فرصت برابر رشد برای همگان")

{OpportuintyEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(BusinessTheme=="فضای محدود و فرصت انحصاری افراد خاص")

{OpportuintyEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(BusinessTheme==" فعالیت برای همگانفضای بسته و دشواری ")

{OpportuintyEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

//Technology Theme

if(TechnologyTheme=="نرخ باالی تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی")

{RandDRatio=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(TechnologyTheme=="نرخ متوسط تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی")

{RandDRatio=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(TechnologyTheme=="نرخ پایین تحقیق و توسعه نسبت به متوسط جهانی")

{RandDRatio=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

//Central Bank Theme

if(CurrencyTheme=="ثبات کامل نرخ ارز در بلند مدت")

{CurrencyStability=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(CurrencyTheme=="ثبات نسبی نرخ ارز در بلند مدت")

{CurrencyStability=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(CurrencyTheme=="تغییر نرخ ارز در بازه های کوتاه مدت")

{CurrencyStability=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

//Country Balance

if(CountryBalance=="10% تراز تجاری مثبت باالی")

{TradeBalance=new Random().nextDouble()*0.1+0.75;/*RandomMean=0.8*/}

else if(CountryBalance=="10% تراز تجاری مثبت زیر)

{TradeBalance=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(CountryBalance=="تراز تجاری متعادل")

{TradeBalance=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(CountryBalance=="10% تراز تجاری منفی زیر")

{TradeBalance=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/}

263

else if(CountryBalance=="10% تراز تجاری منفی باالی")

{TradeBalance=new Random().nextDouble()*0.1+0.1;/*RandomMean=0.15*/};

//Government Balance

if(GovernmentBalance=="مازاد بودجه بیش از ده درصد تولید ناخالص داخلی")

{StateBudgetBalance=new Random().nextDouble()*0.1+0.75;/*RandomMean=0.8*/}

else if(GovernmentBalance==" از ده درصد تولید ناخالص داخلی مازاد بودجه کمتر ")

{StateBudgetBalance=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(GovernmentBalance=="تطبیق بودجه با هزینه کرد دولت")

{StateBudgetBalance=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(GovernmentBalance=="کسری بودجه کمتر از ده درصد تولید ناخالص داخلی")

{StateBudgetBalance=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/}

else if(GovernmentBalance=="کسری بودجه بیش از ده درصد تولید ناخالص داخلی")

{StateBudgetBalance=new Random().nextDouble()*0.1+0.1;/*RandomMean=0.15*/};

//Production Custom Duty Policy

if(ProductionCustomPolicy=="نرخ گمرکی دو برابری کاال به قطعه")

{PartToProductCustomRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(ProductionCustomPolicy==" گمرکی یک و نیم برابری کاال به قطعه نرخ ")

{PartToProductCustomRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(ProductionCustomPolicy=="نرخ گمرکی برابر کاال و قطعه")

{PartToProductCustomRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

//Import Custom Duty Policy

if(ImportCustomPloicy=="نرخ گمرکی دو برابر به نرخ های جهانی در واردات کاال")

{ImportCustomRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(ImportCustomPloicy==" نرخ های جهانی در واردات نرخ گمرکی یک و نیم برابر به

("کاال

{ImportCustomRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(ImportCustomPloicy=="نرخ های جهانی در واردات کاال")

{ImportCustomRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

//Import Tax Policy

if(ImportTaxPloicy=="نرخ مالیات و عوارض دو برابری واردات به تولید")

{ProToImportTaxRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(ImportTaxPloicy=="نرخ مالیات و عوارض برابر واردات با تولید")

{ProToImportTaxRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(ImportTaxPloicy=="نرخ مالیات و عوارض پایین تر واردات به تولید")

{ProToImportTaxRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

//Export Tax Policy

if(ExportTaxPloicy==" از صادرات عدم اخذ مالیات و عوارض ")

{ExToProductionTaxRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(ExportTaxPloicy=="اخذ مالیات و عوارض برابر صادرات با تولید")

{ExToProductionTaxRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(ExportTaxPloicy=="اخذ عوارض و مالیات بیشتر صادرات از تولید")

{ExToProductionTaxRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

//Anti-Smuggling Policy

if(AntiSmugglingPloicy=="کنترل سختگیرانه قاچاق")

{SmugglingControlRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(AntiSmugglingPloicy=="کنترل متوسط قاچاق")

{SmugglingControlRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(AntiSmugglingPloicy=="کنترل ضعیف قاچاق")

{SmugglingControlRate=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

//Currency Policy

if(CurrencyEquity=="نرخ باال نسبت به نرخ ارز تعادلی")

{ExchangeRateEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(CurrencyEquity=="نرخ ارز تعادلی")

{ExchangeRateEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(CurrencyEquity=="نرخ پایین نسبت به نرخ ارز تعادلی")

{ExchangeRateEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

264

//Promotion Policy

if(PromotionPloicy==" رویج ملی گرایی و ترویج ذهنیت باال به تولید داخلت ")

{IntPromotionEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.65;/*RandomMean=0.7*/}

else if(PromotionPloicy=="ترویج ملی گرایی و توجه کم به ذهنیت جامعه به تولید داخل")

{IntPromotionEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.45;/*RandomMean=0.5*/}

else if(PromotionPloicy=="ترویج ضعیف ملی گرایی و ذهنیت منفی به تولید داخل")

{IntPromotionEquity=new Random().nextDouble()*0.1+0.25;/*RandomMean=0.3*/};

265

Subject

Enhancing social intelligent agent capabilities in dealing with inexact and insufficient data

based on multi-agent approach – A case study in import decision making context.

Abstract

Nowadays because of dramatic developments in information technology and processing

devices, Intelligent Agents (IA) have turned into an important field which can utilize our

livings. Most of the efforts in this field are to make IAs more intelligent than before. The aim

of this study is to contribute to these efforts by enhancing capability of IAs to work better when

there is lack of exact and sufficient data. To achieve this aim intelligent behavior of human in

this kind of situation was studied and recommendation seeking was distinguished as an

intelligent behavior which can be used in intelligent agents in a multi-agent model.

Recommender systems is another field which is used to help users find their needs in the

internet. Studies showed there are some similarities between these two systems. So,

recommender systems were studied with agent based view. Based on studies a prototype for

IAs in multi-agent modeling system was designed in a way to use other agents

recommendations in their decision making. This prototype is named “recommendation seeker

intelligent agent” and a conceptual model was developed accordingly. To test whether this new

IA prototype will enhance capability of agents or not a problem with an uncertain situation is

needed. Thus, the prototype was used in foresighting of Iran home appliance industry. To do

so, a system dynamics model utilized by intelligent agents was developed. Finally the model

was used for home appliance industry policy making.

Keywords

Intelligent Agent, Multi-Agent Modeling, Recommender System, Recommendation Seeker

Intelligent Agent, Foresight, Future Scenarios, Policy Making, Import Management, Home

Appliance Industry

By

Mohammad Alikhani