1

FAKTE MBI VENDIN

KOSOVA

(06/2014)

Mohim i përgjegjësive IOM-i i ka kushtuar kujdes maksimal mbledhjes se informatave. IOM-i ofron informata sipas

njohurive dhe me vetëdije të plotë. Pa marrë parasysh, IOM-i nuk duhet të konsiderohet përgjegjës për saktësinë e informatave të ofruara. Për më tepër, IOM-i nuk do të jetë përgjegjës për përfundimet e arritura apo çfarëdo rezultatesh që mund të mirren nga informatat e ofruara

nga IOM-i

2

Përmbajtja

I. Informata të përgjithshme 3

Konteksti aktual politik dhe historiku i afërt i Kosovës 1. Realiteti dhe shifrat 2. Infrastruktura

II. Gjendja socio – ekonomike 5

1. Tregu i punës dhe punësimi 2. Financimi dhe mikro kreditë 3. Kompanitë vendore të sigurimit

III. Strehimi dhe ndihma në rindërtim 20

1. Çmimet e qirave 2. Akomodimi për personat e cenuar 3. Ndihma në rindërtim 4. Kërkesat për të drejtat e pronësisë

IV. Sigurimi social 25

1. Departamenti i mirëqenies sociale 2. Aplikimi për ndihmë sociale 3. Administrata pensionale e Kosovës V. Kujdesi shëndetësor 31

1. Objektet mjekësore dhe burimet njerëzore 2. Shërbimet falas dhe bashkë pagesat 3. Shërbimet shëndetësore të liruara nga bashkëpagesat 4. Shëndeti mendor 5. Kujdesi shëndetësor për minoritetet 6. Sistemi i referimit

VI. Arsimi 36

3

I. INFORMATA TË PËRGJITHSHME

Konteksti aktual politik dhe historiku i afërt i Kosovës

Më 17 shkurt 2008 Parlamenti i Kosovës shpalli Deklaratën e Pavarësisë e cila u njoh që të nesërmen nga SHBA dhe disa vende të BE. Tani për tani 106 shtete kanë njohur Kosovën si shtet të pavarur (deri në Qershor 2014). Më 9 prill 2008, Qeveria e Kosovës ka miratuar Kushtetutën e Republikës së Kosovës, e cila hyri në fuqi më 15 qershor të të njejtit vit. Është paraparë që, me hyrjen në fuqi të Kushtetutës, përgjegjësitë e Misionit të Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK) t’i transferohen Qeverisë së re të Kosovës dhe gradualisht ta shuajnë prezencën e tyre në Kosovë. Mirëpo, KS i KB nuk arriti marrëveshje për zëvendësimin e Rezolutës 1244, nën të cilën vepron UNMIK në Kosovë, prandaj ai ende mban pozita në Kosovë edhepse me përgjegjësi dhe kapacitete minimale. Në ndërkohë, si zëvendësim të UNMIK, KE ka emëruar misionin e tij në Kosovë, EULEX, një mision i përbërë nga komponenta civile (ICO) dhe ajo policore. Qëllimi kryesor është që të ndihmojë dhe përkrahë autoritetet kosovare në fushën e sundimit të ligjit, sidomos në fushën e policisë, gjyqësorit dhe doganave. Misioni nuk është në Kosovë për të qeverisur apo për të administruar. Është mision teknik i cili do të monitorojë, mentorojë dhe këshillojë, duke ruajtur një numër të fuqive të kufizuara ekzekutive. EULEX funksionion nën kornizën e përgjithshme të Resolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe ka zinxhirin e përbashkët komandues në Bruksel. Ky mision ka evoluar dhe eshte fokusuar në dy shtylla apo sector kryesor, ate te ekzekutivit dhe ate të fuquzimit. Sektori Ekzekutiv, kurdo qe paraqitet nevoja, heton, ndjeke dhe gjykon rastet qe janë të lidhura me: Kimet e luftes terrorizmin krimin e organizuar dhe korrupsion ne nivel te lartw rastet e pronave dhe privatizimit krime tjera serioze Ky rol ekzekutiv gradualisht do te zvoglohet krahas zhvillimit te institucioneve kosovare të sundimit te ligjit dhe marrjes gjithnje e me shumë të pwrgjegjwsive nga kjo fushe e ketyre insititucioneve. Qeshtje tjeter mw rwndesi e Sektorit Ekzekutiv wshtw asistimi ne zbatimin e igjit dhe zhvillimin e kapaciteteve kosovare tw sundimit tw ligjit nw twrw veriun e Kosoves, pwt tw miren e tw gjitha bashksive etnike qe jetonw atje. Sturktura e Sektorit Ekzekutiv pwrbehet nga gjykatws, prokuror, polic, dhe doganier. Ekzistojnw disa njesi tw Sektorit, ku pwrfshihen Task Forca Mitrovica, Departamenti i Policisw Speciale, Departament Mjeksisw Ligjore dhe Departamenti i Kufirit Veri. Keto njesi i raportojnw Kryesuesit tw Sektorit i cili i raporton Shefit tw Misionit tw EULEX-it. Sektori i fuqizimit pwrkrahw institucionet e Kosoves, gjyqwsorin, agjensionet e sundimit tw ligjit nw progresin drejtw rritjes sw qwndrueshmerisw dhe pwrgjegjwsive. Ekspertet e EULEX-it monitorojnw, udhwzojnw dhe kshillojnw nw zhvillimin dhe forcimin e njw sistemi tw pavarur dhe multi etnik tw drejtesisw dhe sherbimeve multi etnike tw policisw dhe doganave, duke siguruar qw kwto institucione janw jashtw ndikimit tw politikes. Prioritet tjeter i Sektorit tw fuqizimit wshtw pwrkrahja e institucioneve tw Kosoves nw implementimin e dialogut tw pwrkrahur nga BE mes Prishtines dhe Beogradit dhe tw pwrkrahin institucionet nw zbatimin e kushteve tw BE-sw pwr liberalizimin e vizave. Struktura e Sektorit tw Fuqizimit pwrbehet nga specialist ligjor, zyrtar korrektues, polic dhe doganier. Brenda sektorit ekzistojnw disa njesi dhe departamente duke pwrfshirw Njesinw Kwshilluese nw Qwshtje Gjyqwsore, Departamenti i Fuqizimit tw Policisw dhe Njesia Korrektuese. Keto njesite dhe departamente i raportojnw Kryesuesve tw Sektorve tw cilet pastaj i raportojnw Shefit tw Misionit. Mw shumw inforamcione rrethw Eulex do tw gjeni: http://www.eulex-kosovo.eu).

4

Tipi i qeverisjessë Kosovës është Republikë. Ekzekutivi i qeverisë është kryetari (udhëheqësi i shtetit) ndërsa kryeministri është udhëheqësi i qeverisë. Trupi legjislativ është Parlamenti me një dhomë, i përbërë nga 120 vende për një mandat 4-vjeçar (100 vende zgjedhen përmes zgjedhjeve, 10 vende janë të rezervuara për pakicën serbe dhe 10 vende të tjera për pakicat e tjera). Trupi gjyqësor është Gjykata Supreme. Kushtetuta e Kosovës është në linjë me standardet evropiane, të cilat kërkojnë stabilitet të institucioneve që garantojnë demokraci, sundimin e ligjit, të drejtat e njeriut dhe respektimin dhe mbrojtjen e pakicave.

1. Realiteti dhe shifrat Kosova gjendet në qendër të Ballkanit, e rrethuar me tokë. Ajo kufizohet me Shqipërinë, Malin e Zi, Serbinë dhe Maqedoninë.

• Popullsia: afërsisht 1.8 milion (rezultatet e regjistrimit të

popullsisë, publikuar në tetor 2012)

• Madhësia: 10.908 kilometra katrorë (193 persona në 1km²

• Kryeqyteti: Prishtina

• Valuta: Euro

• Gjuha zyrtare: Shqip, Anglisht, Serbisht

• Gjuhët tjera: Turqisht, Boshnjakisht

• Grupet etnike: Shqiptarë 93%, Serbë 1.5%, të tjerë 5.5%

2. Infrastruktura

• Rrjeti i rrugëve: 1.925 km

• Rrugë të shtruara: 1.666 km

• Rrugë dytësore: 258 km

• Sistemi hekurudhor: 430 km

• Transporti civil: 333 km

• Transporti industrial: 97 km

Trafiku ajror:

Aeroporti ndërkombëtar gjendet rreth 16 km nga kryeqyteti. Gjatë 2012, mbi 1,500,000 udhëtarë kanë udhëtuar nëpër këtë aeroport

Fluturimet e rregullta Kompanitë në vazhdim operojnë me fluturime të rregullta dhe çarter në Aeroportin Ndërkombëtar të Prishtinës (nga maji 2013).

Adria Airways

Frankfurt, Ljubljana, Munich Çarter: Verona

Austrian Airlines operuar nga Tyrolean Airways

Vienna

Belair Air Berlin

Croatia Airlines Corendon Airlines

Zagreb Antalia

5

EasyJet Switzerland

Basel/Mulhouse, Geneva

Edelweiss Air Geneva, Zurich

Germania

Sezonal: Dusseldorf, London-Gatwick (fillon më 29 qershor 2013), Munich, Stuttgart

Germanwings

Basel/Mulhouse, Berlin-Tegel, Cologne/Bonn, Dusseldorf, Hamburg, Hanover, Munich, Stuttgart

Helvetic Airways Bern, Zurich

Jetairfly Brussels

Norwegian Air Shuttle

Sezonal: Gothenburg-Landvetter (rifillon më 26 qershor 2013), Oslo-Gardermoen (resumes 24 June 2013)

Pegasus Airlines

Istanbul-Sabiha Gökçen Sezonal: Antalya

Scandinavian Airlines

Copenhagen Sezonal: Gothenburg-Landvetter (fillon më 4 korrik 2013), Oslo-Gardermoen (fillon më 2 korrik 2013), Stockholm-Arlanda (fillon më 4 korrik 2013)

Soloyom Hungarian Airways

Budapest

Informatat për gjëra të caktuara, si psh. të drejtat e njeriut, minoritetet, trafikimin e qenieve njerëzore, të drejtat në pronë etj., mund t’i gjeni në internet. Komunat e ndryshme e paraqesin punën e tyre dhe ofrojnë informata të vlefshme mbi administratën, ekonominë, qendrat lokale të trainimit, organizatat kulturore, shërbimet e mirëqenies, policinë etj. II. GJENDJA SOCIO – EKONOMIKE Kosova mbetet një nga rajonet më së paku të zhvilluara të Ballkanit, apo sa i përket të së njejtës, edhe në Evropë. Kriza socio-ekonomike ka çuar në rritjen e varfërisë, përderisa një shkallë e lartë e kërcënimeve për shëndetin, prirja për katastrofa natyrore, kombinuar me paaftësinë e strukturave publike në ofrimin e minimumit të shërbimeve themelore, janë kontribues për një shkallë të lartë të cenueshmërisë në mesin e popullësisë kosovare, me të ardhura vjetore, që akoma mbesin tek përafërsisht 3,103 USD për kokë banori në vitin 2010. Sikurse shumica e Evropës qendrore dhe jugore, edhe Kosova ka qenë dhe ende është duke kaluar në procesin e transformimit social, ekonomik dhe politik. Ky transformim, prej autoritarizmit në liberalizëm ekonomik dhe demokratik, ka çuar në transformime të rënda dhe në të shumtën e rasteve kriza afatgjata. Dezintegrimi i sistemit të vjetër ekonomik, kollapsi në tregti me partnerët rajonalë, rritja e nevojës për të adaptuar në kërkesat konkuruese të botës ekonomike dhe nevoja për ristrukturimin e institucioneve dhe ndryshimi i praktikave dhe sjelljeve që ishin rrënjosur në shoqëri gjatë dekadave të planifikimit të centralizuar, janë disa nga faktorët kryesorë që kanë nxitur krizat e vazhdueshme të transformacionit. Përkundër investimeve të mëdha të komunitetit ndërkombëtar të viteve të fundit, nevojat dhe sfidat e

6

Kosovës, mbesin të shumta edhe katërmbëdhjetë vjet pas luftës. Kosova vazhdon të ballafaqohet me ciklin e keq të rritjes së ulët, imbalans të dukshëm tregtar dhe pengesa fiskale. Sektori industrial i ekonomisë mbetet i dobët. Papunësia vazhdon të rritet (rreth 40%) dhe është problem në mesin e të rinjve, pa marrë parasysh se janë bërë përparime në zbatimin e politikave liberale të tregut. Kosova është një prej vendeve me regjimin më liberal të tregut. Shfrytëzimi i valutës së huaj është legalizuar në të gjitha transaksionet e brendshme, duke e vendosur euron si, de facto, valutë lokale. Natyra e vështirë e situatës është theksuar në studimin e Bankës Botërore për varfërinë në Kosovë, në të cilin thuhet se në vitin 2009 afërsisht 1/3 e popullsisë në Kosovë (34%) kanë jetuar nën nivelin absolut të varfërisë me 1.55€/ditë për të rritur dhe rreth 12% të tjerë kanë jetuar nën nivelin ekstrem të varfërisë, me 1.02€ në ditë dhe që ende është shtuar për shkak të rritjes së dukshme të çmimeve për nevojat themelore siç janë: buka dhe drithërat, vaji ushqimor, yndyrërat dhe perimet. Treguesit kryesorë ekonomikë (sipas raportit te bankës Agjensionit per Statistika te Kosoves) https://www.ask.rks-gov.net/eng/

GDP për kokë banori 2,721.00 EUR (2012 sipas Agjensionit per Statistika te Kosoves dhe IMF)

GDP shkalla e rritjes 2.5% (2012

Shkalla e inflacionit 2.1% në vitin 2012 (afërsisht sipas IMF)

Shkalla e papunësise 30.9% (2012 )

1. Tregu i punës dhe punësimi

Papunësia dhe varfëria janë faktorët kryesorë që mund ta destabilizojnë Kosovën. Afërsisht 40,000 persona kanë të ardhura jo të rregullta dhe kanë nevojë për ndihmë nga shteti, e cila është 60 deri 110€ në muaj, shumë më pak se sa që një familje ka nevojë për një jetë normale në këtë vend. Emigracioni luan rolin kryesor për të mbajtur familjet larg varfërisë së skajshme. Më shumë se gjysmë milioni kosovarë punojnë në shtetet perëndimore (Gjermani - 29.98% dhe në Zvicër – 23.18%) dhe dërgojnë para në shtëpi, duke ndihmuar kështu të afërmit e tyre të mbijetojnë financiarisht. Një studim i Zyrës së Statistikave të Kosovës dhe Bankës Botërore ka treguar se migarcioni dhe dërgesat kanë qenë mënyrat më efikase që amvisëritë të mbrohen nga rënia në varfëri. Llogaritet se afërsisht çdo i pesti kovar ka së paku një të afërm që jeton jashtë, i cili i dërgon fonde. Dërgesat nga diaspora llogariten të jenë rreth 14% e GDP, ndërkaq aktivitetet nga donatorë të ndryshëm dhe ndihmat, paraqesin edhe afërsisht 7.5% të GDP. Kosova ka shkallën më të lartë të papunësisë në Ballkanin perëndimor – rreth 30.9% e popullsisë së aftë për punë nuk punon (sipas Agjensionit per Statistika te Kosoves, publikimi i vitit 2012). Ajo poashtu ka një popullësi shumë të re, me rreth gjysmën e popullësisë nën moshën 25 vjeçare (shkalla e papunesise tek te rinjet (15-24 years) 55.3%). Kjo kategori poashtu paraqet kategorinë më varfër të populsisë: mbi 40% e të varfërve është nën moshën 20 vjeç dhe 60% e të varfërve janë më të rinjë se 30 vjeç. Kjo do të thotë se rreth 30,000 persona i bashkangjiten tregut të punës çdo vjet, me mundësi të vogla punësimi (deri në fund të vitit 2011 janë regjistruar 325.261 persona të papunë). Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale (MPMS) Ministria e Punës dhe Punësimit është e ndarë në shtatë departamente: Departamenti Ligjor, Departamenti i Shërbimeve Qendrore Administrative, Departamenti i Mirëqenies Sociale, Departamenti i Punës dhe Punësimit, Departamenti i Administratës Pensionale,

7

Departamenti i Institutit për Politika Sociale dhe Departamenti i Familjeve të Martirëve dhe Invalidëve të Luftës. 1. Departamenti i punës dhe punësimit

Departamenti i punës dhe punësimit brenda MPMS-së është themeluar në shkurt të vitit 2000 dhe është përgjegjës për zhvillimin dhe implementimin e politikave të punës dhe punësimit në Kosovë. Përveç synimeve të tjera afatgjate, janë edhe përpilimi i politikave të punësimit dhe trainimeve profesionale të konsoliduar, ngritja e kapaciteteve dhe shërbimet e tregut të punës përmes trainimit profesional, përgatitjes së legjislacionit dhe përmirësimit të marrëveshjeve kolektive të fuqisë punëtore. Numri i tw papunve wshtw reduktuar dukwshem nw pwriudhen e fundit, por kryesishtw pw shkak tw trendeve pozitive nw sektorin privat. Divizioni i punësimit Divizioni i punësimit është përgjegjës për zbatimin e politikave të punësimit. Ky divizion mbikqyr zyrën e punësimit të Kosovës, e cila përbëhet nga shërbimi qendror dhe përpilon të dhënat mbi konsolidimin dhe analizat e tregut të punës, mbikqyr shtatë qendra regjionale të punësimit, njëzet e tri zyra komunale të punësimit dhe gjashtë nën zyra komunale. Divizioni i punësimit gjithashtu ofron shërbimet në vijim për bashkësitë në mbarë Kosovën:

Regjistrimin e personave të papunë dhe punëkërkuesve

Ndërmjetësim në punësim

Këshillim për karrierë

Mbështetje për punësim dhe/apo vetë-punësim

Këshillim profesional

Hulumtimin e tregut të punës

Këshillim dhe informim lidhur me migracionin Sektori i trainimit profesional

Përmes rrjetit të qendrave për trainim profesional nëpër Kosovë, ky sektor është përgjegjës për kategori të ndryshme të trainimit të punëkërkuesve/fuqisë punëtore, përfshirë këtu:

Personat e papunësuar dhe punëkërkuesit e regjistruar;

Punëtorët në rrezik për të humbur punën e tyre;

Punëtorët të cilët kanë nevojë për më tepër trainim profesional të avancuar, apo vazhdim të trainimit;

Të punësuarit etnikë të minoriteteve të cilët kanë lëvizje të lirë të kufizuar;

Gratë e papunësuara dhe të paregjistruara, të gatshme për të punuar;

Personat me të meta.

8

Trainimet profesionale realizohen për: kontabilitet, saldim me hark dhe gas, frizer/e, autoelektricist, instalim elektrik, IT, hidraulik, saldim hekuri, etj. Trainimet janë në dispozicion për të gjithë banorët e Kosovës që janë të regjistruar si të papunë në Divizionin e Punësimit të MPMS. Përparësi kanë personat me kualifikim të ulët. Për më tepër, Ministria e Punëve të Jashtme të Norvegjisë (MPJN) ka kontribuar me një grant të konsiderueshëm për Ministrinë e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) të Qeverisë së Republikës së Kosovës, për ndërtimin e dy Shkollave për Edukim dhe Trainim Profesional (ETP) në Skenderaj dhe Malishevë të Kosovës. Këto dy shkolla janë qendra referuese në këto dy komuna, ku ajo në Skenderaj ofron mësim dhe trainim për nxënësit në fushën e ndërtimit dhe konstruksioneve, ndërsa ajo në Malishevë në fushën e tregtisë, administratës dhe tregwtisw. DETAJET KONTAKTUESE: Departamenti i Punës dhe Punësimit, Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale Rruga UÇK, nr.1, Prishtinë Personi kontaktues: Defrim Rifaj Tel: +381 38 213 814 or Fax: +381 38 213 022 E-mail: www.mpms-ks.gov 3. Qendrat regjionale të punësimit Qendrat regjionale të punësimit (QRP), përfshirë edhe Zyrat regjionale të punësimit (ZRP) ofrojnë shërbime siç janë: regjistrimi i të papunëve dhe punëkërkuesve, këshillime, referime për punë (gjetjen e vendit të punës), referim në qendrat e trainimit profesional dhe regjistrimin e ofertave për punë (të identifikuara përmes vizitave në teren apo nga kërkesat e ndërmarrjeve). Për tu regjistruar si i papunë, punëkërkuesi duhet t’i drejtohet qendrave komunale për punësim apo zyrave regjionale të punësimit. Për këtë qëllim ai duhet të paraqesë: Kopjen e diplomës për shkollimin e përfunduar Letërnjoftimin e Kosovës

Shihni më poshtë listën e qendrave regjionale për punësim në Kosovë:

Qendra regjionale e Punësimit

Adresa Numri i telefonit

VTC Address Contact E-mail address

VTC Prishtina Str.“Tahir Zajmi”,n.n. 038/564042 038/564043

shasivar_s@hotmail.com qrpprishtine@hotmail.com

VTC Mitrovica Str. Fushë Ibër, n.n. 028/539572 Ahmet Mustafa qrpmit@hotmail.com

VTC Dolane Dolane, Zvećan Municipality

063/8237747028/ 662600

mdusan@hotmail.com

VTC Prizren Str. “Manastirit” no.1 029/243 684 sgashi03@yahoo.com qrpp_prizren@yahoo.com

VTC Gjilan Str. “Idriz Seferi”, n.n. 0280/321231 burhan_selmani@yahoo.com

VTC Ferizaj Str. “Ramadan Rexhepi” 0290/327101 fa_salihu@hotmail.com

VTC Gjakova Str. Mbretëresha Teutë, no.72 0390/325071 abi_fff@yahoo.com qrp_gjakovehotmail.com

VTC Peja Str. Mbretëresha Teutë, no.95 039/433860 rexhg@hotmail.com qrp_peje@hotmail.com

9

Prishtinë/Priština Tirana, str., n.n. 038 243 427

Mitrovicë/a Rifat Dragaj, str., n.n. 028 530 785

Ferizaj/Urosevac Rexhep Bislimi, str., no1 0290 320 805

Gjilan/Gnjilane Idriz Seferi, str., n.n. 0280 320 057

Prizren Zahir Pajaziti, str., no.56 029 241 349

Gjakovë/Djakovica Queen Teuta, str., no.78 0390 325 161

Pejë/c A. Jashari, str., n.n. 039 432 820

Zyra Komunale e Punësimit

Podujevë/o Hyzri Talla, str., n.n. 038 570 014

Vushtrri/Vucitrn Vëllezërit Gërvalla, str., n.n. 028 571 624

Dragash/s 029 281 075

Drenas/Glogovac Employment office 038 584 260

Leposaviq/c Nemanja, str., no.3 028 583 760

Fushë Kosovë/ Kosovo Polje

Rathaus 038 535 197

Rahovec/Orahovac Avdullah Bugari, str., n.n. 029 276 480

Malishevë/Malisevo 0390 569 241

Shtime/Stimlje Mosque, str., n.n. 038 589 040

Suha Rekë/ Suva Reka 029 271 029

Zvecan King Milutin, str., n.n.. 028 665 672

Decan/i M. Tolaj square, n.n.. 0390 361 242

Kacanik Dushkaja, str., n.n. 0290 380 017

Kamenicë/a Skenderbeu, str., n.n. 0280 372 383

Lipljan Vuk Karaxhiq, str., n.n. 038 581 011

Obiliq/c 038 560 184

Shëtrpce/Strpce 063 703 8921

Viti/na Presheva str., 0280 381 048

Skenderaj Fidanishte pn 028 582 210

2. Financimi dhe Mikro kreditë Bankat komerciale ofrojnë një sërë shërbimesh bankare, përfshirë huatë, garancionet, llogaritë rrjedhëse, llogaritë kursimore, depozitimin me afat, transfere vendore dhe ndërkombëtare si dhe shërbime të ruajtjes në sef (Ju lutemi t’i kontaktoni bankat përkatëse për shërbimet specifike që i ofrojnë). Të gjitha bankat mbikëqyren nga Autoriteti Bankar i Kosovës. Ju lutemi gjeni më poshtë disa banka, në radhitje sipas alfabetit, të cilat ofrojnë hua kreditore për projekte të biznesit të vogël dhe kushtet e tyre për të aplikuar për hua. BE – Banka Ekonomike

Banka Ekonomike (BE) ofron hua kreditore për biznese, kredi konsumuese, rikonstruim/renovim, si dhe hua për privatizim të ndërmarrjeve në pronësi shoqërore. Për të aplikuar për kredi duhet të plotësohen këto kushte:

Të jeni klient i BE për së paku 6 muaj

Të keni biznes të regjisteruar dhe në funksion

Të ofroni kolaterale (dyfishin e shumës së huasë)

Të keni dy garantues Periudha e shlyerjes së borxhit për biznese është 1 deri 24 muaj, për privatizimin e ndërmarrjeve në pronësi shoqërore - 3 vjet, për rikonstruim/renovim - 3 vjet dhe për huatë

10

konsumuese - deri në 1 vjet. Minimumi i shumës së huave është 1,000 €; shuma maksimale: 20% e vlerës kapitale të biznesit. Shkalla e interesit: konsumuese - 1% në muaj, biznes - 1.25% në muaj, privatizimi i ndërmarrjeve në pronësi shoqërore - 1% në muaj. Transaksionet në BE janë të mundshme brenda dhe jashtë vendit. Për transaksionet hyrëse provizioni është 0.1%, për transaksionet dalëse provizioni është 0.3%. BE ofron kredi në të gjitha degët në Kosovë. Shihni më poshtë listën e degëve: Dega

EMRI ADRESA NR. KONAKTUES E-MAIL/WEB SITE

Banka për Biznes - BpB rr. UÇK, nr. 41, Prishtinë

038 244 666 038 243 656, 657

http://www.bpbbank.com info@bpbbank.com

Banka Ekonomike – BE Sheshi Nëna Tereze pn., Prishtinë

038 22 53 53 038 22 53 54

info@bekonomike.comh http://www.bekonomike.com

Raiffeisen Bank Kosovo – RBKO

rr. UÇK, nr. 51, Prishtinë

038 22 22 22 142 038 20 30 11 30

http://www.raiffeisen-kosovo.com info@raiffeisen-kosovo.com

ProCredit Bank – PCB Sheshi Nëna Tereze nr.16,Prishtinë

038 555 777 038 248 777

http://www.procreditbank-kos.com info@procreditbank-kos.com

TEB SH.A. rr. Agim Ramadani, nr.15, Prishtinë

038 230 000 038 224 699

http://www.teb-kos.com info@teb-kos.com

NLB PRISHTINA rr. Rexhep Luci, no.5, Prishtinë

038 234 111 038 246 189

http://www.nlbprishtina-kos.com info@nlbprishtina-kos.com

Banka Kombëtare Tregtare – BKT

Qyteza Pejton, rr. Kosta Novakoviç, nr.9,

Prishtinë

038 666 666 038 222 906

http://www.bkt-ks.com

Türkiye Iş Bankasi rr. UÇK, nr. 43, Prishtinë

038 22 45 41 038 22 45 42

http://www.isbank.com.tr

Komercijalna Banka, AD Beograd

rr. Mbreti Pjetër I, nr. 33, Mitrovicë

028 423 822 028 425 295

http://www.kombank.com posta@kombank.com

Adresa Numri i telefonit

Ju lutemi gjeni më poshtë disa banka, në radhitje sipas alfabetit, të cilat ofrojnë hua kreditore për projekte të biznesit të vogël dhe kushtet e tyre për të aplikuar për hua. BE – Banka Ekonomike

Banka Ekonomike (BE) ofron hua kreditore për biznese, kredi konsumuese,

rikonstruim/renovim, si dhe hua për privatizim të ndërmarrjeve në pronësi shoqërore. Për të aplikuar për kredi duhet të plotësohen këto kushte: Të jeni klient i BE për së paku 6 muaj

Të keni biznes të regjisteruar dhe në funksion

Të ofroni kolaterale (dyfishin e shumës së huasë)

Të keni dy garantues

Periudha e shlyerjes së borxhit për biznese është 1 deri 84 muaj, për privatizimin e ndërmarrjeve në pronësi shoqërore - 3 vjet, për rikonstruim/renovim - 20 vjet dhe për huatë konsumuese - deri në 1 vjet Transaksionet në BE janë të mundshme brenda dhe jashtë vendit. Për transaksionet hyrëse provizioni është 0.1%, për transaksionet dalëse provizioni është 0.3%. BE ofron kredi në të gjitha degët në Kosovë. Gjithwashtu banka ofron e-banking, sms dhe m-banking. Be tani ka swift kodin e ri i cii whstw EKOMXKPR Shihni më poshtë listën e degëve:

11

Dega Adresa Numri i telefonit

Prishtinë Rr. UÇK, nr.5 038 248 997 Pejë Qendra e qytetit 039 434 815 Gjakovë Rr. Nëna Tereze 0390 325 858 Prizren Sheshi Shadërvanit 029 242 234 Ferizaj Qendra e qytetit 0290 321 260 Mitrovicë Qendra e qytetit 028 532 700 Gjilan Lipijan

Qendra e qytetit Sheshi “Adem Jashari” pn

0280 323 609

Web kontakti: info@bekonomike.com, www.bekonomike.com

BpB – Banka Private e Biznesit

Banka Private e Biznesit (BpB) ofron hua kreditore për biznese, rindertimi,hua

konsumuese dhe per blerje veture. Për të aplikuar për hua në BpB duhet të përmbushen këto kushte:

Të jeni banor i Kosovës

Të keni kontratë pune që i korespondon afatit të kredisë

Çertifikatën e regjistrimit lëshuar nga MTI

Dokumentacionin mbi kolateralin

Shumat mbi 5.000€ përveç pengut sigurohen edhe me hipotekë

Të jeni klient i BpB

Të keni dy garantues

Afati i shlyerjes së borxhit për biznese, huatë konsumuese dhe për rikonstruim është prej 12 deri 60 muaj. Shuma minimale e huasë është 1000€, kurse vlera maksimale është 25,000 € apo një e treta e të ardhurave/një e treta e vlerës kapitale të biznesit. Shkalla e interesit: huatë konsumuese – 11.5% në vit, huatë për biznes -12% në vit. Transaksionet në BpB janë të mundshme si brenda ashtu edhe jashtë vendit. Për transaksionet hyrëse provizioni është 0.1% dhe vlera minimale e transaksionit është 15 €, kurse vlera maksimale e provizionit është 25€, ndërsa për transaksionet dalëse, provizioni është 0.2% dhe vlera minimale e transaksionit është 10 €. BpB ofron e-banking, sms and m-banking BpB-në mund ta gjeni edhe në http://www.bpb-bank.com Dega Adresa Numri i telefonit

Prishtinë Rr. UÇK, nr.41 038 244 666

Prizren Rr. Remzi Ademaj, nr.46 029 242 590 Pejë Rr. Mbretëresha Teutë, nr.7 039 431 722 Ferizaj Rr. Dëshmorët e kombit, p.n. 0290 321 663 Gjilan Rr. Skenderbeu, nr.10 0280 325 392 Mitrovicë Rr. Mbretëresha Teutë, p.n. 028 530 071 Gjakovë Rr. Nëna Tereze, nr.414 0390 320 774

Banka Kombëtare Tregtare

Banka Kombëtare Tregtare është bankë me shërbime të plota komerciale me asete në vlerë prej 1.3 miliardë, e radhitur banka e dytë më e madhe në Shqipëri. BKT ofron të gjitha shërbimet bankare për sektorin publik, kompanitë private dhe individët. Banka operon

12

përmes rrjetit të 37 degëve dhe agjensioneve në gjashtëmbëdhjetë qytetet kryesore të Shqipërisë dhe në tetë qytete të Kosovës. Ju lutem shihni tabelën në vijim:

Dega Adresa Numri i telefonit

Prishtinë/Priština Qyteza Pejton, nr. 9 Bregu i diellit, rr. Enver Maloku nr.10

038 222 910 038 233 910

Prizren Shadërvan nr. 3 029 223 910 Rahovec 029 276 910 Gjakovë/Djakovica 0390 330 910 Pejë/c Shadërvan nr. 4 039 423 910 Ferizaj/Urosevac 0290 326 910 Gjilan /Gnjilane 0280 326 910 Podujevë rr. Zahir Pajaziti nr. 1 038 571 966 Fushë Kosovë/Kosovo Polje 038 534 910 Drenas rr. Skenderbeu, p.n. 028 584 910

Banka Kombëtare Tregtare ofron huatë në vijim për konsumatorë: Linjë Kredie Qarkulluese

Në aktivitetet e përditshmë mund të shfaqet nevoja për likuiditet të menjëhershëm, për të përballuar pagesa të ndryshme. Kredia e linjës qarkulluese ka për qëllim të mbulojë kërkesat afat-shkurtëra të klientëve për likuiditet. Klienti mund të shfrytëzojë dhe paguajë disa herë shumën e miratuar brenda limitit të caktuar prej datës së miratimit. Në këtë mënyrë biznesi mund të vazhdojë së funksionuari pa pengesa. Konsumatorët përfitojnë interesa të ulëta për këtë hua dhe nga profesionalizmi i stafit për të përkrahur planet e tyre. Përparësitë janë: Periudha e pagesës është e shkurtër, deri në disa muaj Limit i ri dhe shfrytëzim i menjëhershëm i limitit të miratuar. Mund të vendosni për përmbushjen e afatit sipas disponueshmërisë tuaj Mund të përfitoni norma të ulëta interesi Vlera maksimale e kredisë varet nga biznesi juaj Si garancion, mund të dorëzoni shtëpinë që jeni duke blerë apo ndonjë pronë tjetër të

patundshme. Edhe nëse nuk keni garancionin e nevojshëm, BKT do t’ju ndihmojë! Hua për inventar/Lëndë të parë Me mjetet nga kjo kredi, BKT i lejon konsumatrët të shfrytëzojnë kapitalin qarkullues për blerjen e inventarit, mallrave, lëndës së parë etj. Në këtë mënyrë, biznesi do të përcjellë aktivitetin pa ndonjë pengesë dhe me përkrahjen e BKT-së. Ata ofrojnë paketa fleksibile për prodhimet e bizneseve, varësisht nga lloji i huasë, shuma, plani i pagesës, afatet, etj. Nëpunësit e huave nëpër degë janë kontakti i parë me BKT. Përparësitë e kësaj kredie janë: Periudha e pagesës është deri në 3 vjet (me mundësi të rifinancimi) Mund të vendosni për afatin sipas disponueshmërisë tuaj Mund të përfitoni norma të ulëta interesi Vlera maksimale e huasë varet nga aktiviteti i biznesit tuaj Si garancion, mund të jetë hipoteka në pasuri të tregtueshme apo pengu i pajisjeve Edhe nëse nuk këni garancionin e nevojshëm, BKT do t’ju ndihmojë! Kredi kundrejt depozitës Në kredinë kundrejt depozitës e veçanta është se si kolateral shërben vetë depozita që keni vendosur në llogarinë tuaj në BKT. Në këtë mënyrë, klienti nuk humb interesin e depozitit.

13

Banka ofron paketa fleksibile për prodhimet e biznesit varësisht nga lloji I huasë, vlera, afati i pagesës, plani i pagesës, etj. Kjo është hua me afat 8 vjeçar. Përparësitë e kësaj kredie janë: Periudha e pagesës është sipas marrëveshjes me klientin. Mund të vendosni për afatin sipas disponueshmërisë tuaj Mund të përfitoni norma të ulëta interesi Vlera maksimale e kredisë është deri në 90% të pengut të depozitës me afat Si garancion, shërben pengu i depozitit.

Kredi për investime Përmes kësaj huaje, BKT ofron mundësinë për të hapur një biznes të ri apo edhe për të zgjeruar biznesin ekzistues. BKT financon në sigurimin e linjës së produktit, ndërtesave dhe aseteve të tjera fikse, për renovim dhe zgjerim biznesesh. Kjo është një hua me afat 8 vjeçar. Përparësitë janë: Periudha e pagesës është deri në 10 vjet. Mund të vendosni për afatin sipas disponueshmërisë tuaj Mund të përfitoni norma të ulëta interesi Vlera maksimale e kredisë varet nga biznesi juaj Si garancion, mund të jetë hipoteka në pasuri të tregtueshme apo pengu i pajisjeve Edhe nëse nuk këni garancionin e nevojshëm, BKT do t’ju ndihmojë! Transferet e vendore dhe ndërkombëtare të parave Pagesat në mbërritje Pagesat në nisje (Outgoing payments) Urdhër për pagesa periodike / Urdhër për debitim direkt Pagesat e pensioneve

BKT dhe klientët e tjerë të interesuar mund të shfrytëzojnë rrjetin e gjërë në vend (Shqipëri) dhe degët e saj në Kosovë (shih më lart listën e degëve), për të dërguar para në shtëpi (familjes dhe miqve) dhe për qëllime biznesi në çfarëdo valute. Për këtë qëllim, duhet përcjellur këto udhëzime të thjeshta dhe të saktësohet qartë:

Emri i bankës dhe SWIFT kodi përkatës. Swift kodi per BKT wshtw : NCBAXKPR Korespodenti i BKT, varësisht nga valuta: USD, EUR , CAD, AUD, GBP, CHF Emri i përfituesit dhe numri i llogarisë

Nevojiten sa më shumë detaje, si p.sh. emri i plotë i pranuesit, emri i bankës dhe numri i llogarisë bankare. Nëse pranuesi nuk ka llogari bankare, duhet paraqitur pasaporti i vlefshëm, numri i telefonit dhe adresa e shtëpisë ku ai/ajo mund të kontaktohet. I njejti parim aplikohet edhe nëse një individ dëshiron të transferojë të holla nga Kosova. Është e nevojshme të ketë: 1) Emrin dhe llogarinë bankare të përfituesit (më mirë të ketë numër të llogarisë) 2) Banka e përfituesit dhe emri i plotë apo SËIFT Kodi 3) IBAN numri për shtetet Evropiane është i nevojshëm për STP dhe shpenzime më të vogla

për Fedëire në SHBA 4) Kodi kombëtar i bankës 5) Adresa e shtëpisë Pagesat në valuta të huaja

14

Me rastin e prezentimit të kornizës ligjore, pagesat vendore përmes transferit mund të

kryhen në valuta të huaja në të gjithë botën (USD, EUR, GBP, CHF, AUD, CAD, etc.), duke iu falenderuar rrjetit të gjerë dhe efektiv të korrespodentëve. Edhe banorët vendas edhe të huajt, bartës të llogarive, duhet të kryejnë pagesat e tyre në valuta të huaja bashkë me dokumentacionin përcjellës siç kërkohet me rregulloren lokale të këmbimit. Datë valuta Pagesat në valuta huaja:

Pagesat në mbërritje në valuta të huaja do të kreditohen në llogarinë e klientit me datë valutë një ditë më vonë nga datë valuta e transfertës.

Pagesat në nisje në valutë të depozituara në bankë brenda afatit të pranimit ekzekutohen për dy ditë.

Ne kryejmë pagesa me të njëjtën datë valute (ekspres), për të cilat aplikohen komisione në

përputhje me shpejtësinë/ prioritetin e kryerjes së pagesës.

Pagesat brenda bankës të depozituara brenda orës 14:30 (ora lokale) ekzekutohen brenda të njëjtës ditë.

Banka e Re e Kosovës

Banka e Re e Kosovës, wshte banke e themeluar ne vitin 2001 por qw wshtw blerw nga NLB banka dhe si e tillw, me kwtw emwr nuk haset mw. ICMC – KEP

KEP tani për tani ofron 5 lloje huash – hua grupore të solidaritetit, hua individuale, aktivitete bankare në fshat, hua konsumuese dhe hua për agrikulturë. KEP poashtu ofron trainime dhe shërbime këshilluese MFI-ve, OJQ-ve dhe kompanive private në të gjithë regjionin. Huatë për agrikulturë kanë për shënjestër mikro fermerët me të ardhura të vogla apo ata që janë të angazhuar në biznese të bazuara në agrikulturë. Huatë për agrikulturë mendohet t’iu ndihmojnë fermerëve të cilët duan të kalojnë nga bujqësia si mënyrë ekzistimi në aktivitete që krijojnë të ardhura dhe punësim për familjen. Huatë për agrikulturë ofrojnë kushte fleksibile siç janë “hir periods” dhe cikle më të gjata të shlyerjes së borxhit. ICMC – KEP ofron kredi për zhvillimin e agrikulturës në tri metoda: dhënia e kredisë individuale, në grup apo për rajonet rurale. Për grupe individësh ICMC ofron kredi prej 5000€ deri 15'000€, për 12 deri 15 muaj me 1.5% të shkallës së interesit. Për kredi grupore ICMC ofron kredi prej 1000€ deri 5000€, për 6 deri 8 muaj me shkallë interesi 1.25%. Për rajonet rurale ICMC ofron kredi prej 250€ deri 1500€, për individë për periudhë prej 6 deri 12 muaj. Ju mund ta gjeni KEP Bankën në: http://www.keponline.net Dega Adresa Numri i telefonit

Prishtinë Rr. Bedri Pejani, nr.4 038 243 586 Mitrovicë Rr. Brigada 141 028 530 428 Gjilan Rr. Skenderbeu, nr.2 0280 326 057 Pejë Rr. Adem Jashari, nr.143 039 434 706 Gjakovë Rr. Nëna Tereze, nr.4 0390 324 888

15

Burim Rr. Skenderbeu, nr.31 039 451 050 Therandë Rr. Brigada 123 029 271 317 Prizren Rr. Remzi Ademi, nr.23 029 251 050

Nova Ljubljanska Banka - NLB

NLB Prishtina sh.a., është themeluar me 1 janar 2008 përmes bashkimit të NLB

Kasabank sh.a., Prishtina dhe NLB Banka e Re e Kosovës sh.a., Prishtinë. NLB sh.a. posedon 80.39% të aksioneve të NLB Prishtinës. Banka e bashkuar ka 16 % të aksioneve të tregut në Kosovë, duke u radhitur e 3-ta sipas madhësisë. Kreditimi bëhet me qëllim të financimit të investimeve, nevojave për mjete qarkulluese, të ndërtimit apo rindërtimit të objekteve të biznesit dhe për blerjen e teknologjisë, pajisjeve, veglave dhe mjeteve të tjera.

NLB ofron kredi në të gjitha degët në Kosovë (ju lutem shikoni listën e degëve), ndërsa transaksionet janë të mundshme brenda dhe jashtë vendit. Dega Adresa Numri i telefonit

Prishtinë – Zyra Qendrore Rr. Rexhep Luci, nr.5 Rr. Pal Palucaj nr. 12

038 234 111 038 543 688

Pejë Rr. Nëna Tereze, p.n. 039 433 913

Gjakovë Rr. Ismail Qemaili, nr.8 0390 323 752

Prizren Rr. Joni, nr. 114 029 631 649

Gjilan Rr. Skenderbeu, p.n. 0280 321 955

Ferizaj Rr. Rexhep Bislimi, p.n. 0290 320 509

Mitrovicë Rr. Mbretëresha Teutë, p.n. 028 530 724

Podujevë Rr. Zahir Pajaziti, p.n. 038 571 688

NLB ofron edhe disa produkte tjera siç janë:

Cash kredi – ofrohet për një listë të gjatë gjërash, me kushte të përshtatshme dhe procedura të shpejta. Kushtet dhe dokumentet e nevojshme për të aplikuar, janë:

Të jeni klient i NLB

Të ardhurat tuaja të jenë më të larta se 120€/muaj

Shpenzimet që do t’i bëni të jenë më të larta se 200€

Shuma e kredisë: 1/3 e të ardhurave vjetore.

Auto kredi – ofrohet nëse dëshironi të keni veturë të re por nuk keni mjete të mjaftueshme për ta blerë, nëse nuk doni t’i shpenzoni mjetet e kursyera apo nëse ju nevojiten mjete transportuese për biznesin tuaj. Nëse jeni klient i NLB Prishtina dhe dëshira juaj mund të realizohet me 1/3 e të ardhurave tuaja vjetore, ne ju ofrojmë kushte të përshtatshme për blerjen e veturës së re: kredi për deri 80% të çmimit të veturës.

Kredi konsumuese – është e paraparë psh për dekorimin e shtëpisë. Kushtet për të aplikuar janë si mëposhtë:

Të jeni klient i NLB

Të ardhurat tuaja mujore të jeni më të larta se 120€/muaj

Vlera e prodhimeve të partnerit të NLB të jeni deri në 1/3 e të ardhuarave tuaja vjetore

Kredi për blerjen e shtëpisë ose banesës – është kredi që i ofrohet klientëve të NLB me të ardhura mujore më të larta se 150€. Kredia është deri në 50.000€.

16

Kredi për përmirësimin e kushteve të banimit – u ofrohet qytetarëve të Kosovës, të cilët janë klientë të NLB dhe kredia që u nevojitet nuk është më e ulët se 1000€ por që nuk tejkalon 25.000€.

Llogaria rrjedhëse – mund të hapet pa pagesë. Përmes kësaj llogarie mund të mirren të ardhurat personale, të bëhen pagesa dhe transfere brenda dhe jashtë vendit. Fondeve mund t’i qaseni në çdo kohë përmes 70 degëve të NLB Prishtina dhe përmes kartelave VISA elektron 24/7 nëpër bankomate. Për të hapur një llogari rrjedhëse, duhet të sillni dokument të vlefshëm identifikimi, pasaportin ose dokumentin e udhëtimit të lëshuar nga UNMIK, ose në mungesë të tyre mund të bëhet edhe përmes dokumentave të regjistrimit të shoqëruara me dokument identifikimi, pasaport, patent shofer, dokument identifikimi të SHPK, TMK ose KFOR etj, me afat të skaduar. Për personat që jetojnë jashtë vendit, nevojitet pasaporti i vlefshëm dhe dokument identifikimi i vendit të punës, si dhe dëshmi nga banka në vendin ku jetoni, në të cilën ju keni llogari (çeqe, kredit/debit kartelë apo raporte transaksioni). Llogari e kursimit për të rritur – është llogari për të kursyer të holla me normat më të larta në treg. Ajo ofron rregullin e remitancës, me të cilën një shuma e caktuar e të hollave automatikisht kursehet për çdo muaj nga të ardhurat (dokumentat e nevojshme si më lartë). Llogaria e depozitimit kohor – mundëson depozitimin e të hollave për një periudhë më të

gjatë kohore me normat më të larta në treg. Interesi që fitohet përmes kësaj llogarie varet nga shuma e të hollave dhe periudha kohore për të cilën janë deponuar (për të hapur këtë llogari, ju nevojiten dokumentat si më lartë). Llogari kursimi për fëmijë – Dokumentat e nevojshme për të hapur këtë llogari janë: dokumenti i identifikimit, pasaporti ose dokumenti i udhëtimit të UNMIK dhe çertifikata e lindjes e fëmijës. Visa electron – si anëtare e VISA International, NLB i ofron klientëve të saj kartelën VISA Electron, e cila ju mundëson tërheqjen e të hollave në dhe jashtë shtetit përmes ATM-ve, kontrollimin e balansit të llogarisë dhe të bëjnë pagesa përmes POS (pikat e shitjes), kudo që është e ekspozuar logoja e VISA. Transferi i të hollave – NLB Prishtina ofron të gjitha llojet e mundshme të transferit të të hollave: përbrenda NLB Prishtina, transferin e të hollave në mbërritje dhe në nisje, kombëtare dhe ndërkombëtare (ju lutem shiqoni www.nlbprishtina-kos.com për më tepër informata).

Swift kodi per NLB banken wshtw: NLPRXKPR PROCREDIT BANK

ProCredit Bank është trashëgimtare e Micro Enterprise Bank dhe është themeluar me iniciativën e disa institucioneve financiare të njohura ndërkombëtare me qëllim që t’i ofrojnë shërbime bankare secilit në Kosovë dhe në këtë mënyrë të marrin pjesë në rikonstruimin e përgjithshëm ekonomik. Qëllimi kryesor i ProCredit Bankës është që të sigurojë financimin për mikro biznese dhe biznese të vogla. Banka u ofron shërbime moderne bankare, efikase dhe të dobishme më shumë se 130,000 klientëve, prandaj drejtëpërsëdrejti mbështet zhvillimin ekonomik të Kosovës. Hë për hë, ProCredit Bank ofron prodhime të ndryshme. Në mënyrë që të aplikoni duhet të përmbushni këto kushte:

Hua për biznes:

Të keni biznes të regjistruar

17

Të jeni banor i Kosovës

Të keni dy garantues (të mos jenë anëtarë të familjes)

Të jeni klient i ProCredit Bank

Periudha e shlyerjes së borxhit: deri në tri vjet

Shuma minimale: 250 €; shuma maksimale: 500,000 €

Shkalla e interesit: 1.25% -2% në muaj Hua për Agro Biznes:

Të jeni klient i ProCredit Bank

Të keni dy garantues (të mos jenë anëtarë të familjes)

Periudha e shlyerjes së borxhit përcaktohet sipas shitjes sezonale në agrikulturë

Shkalla e interesit: 1.25% -2% në muaj Hua konsumuese:

Të jeni banor i Kosovës

Të jeni klient i ProCredit Bank

Transaksione të të ardhurave të regullta mujore në llogarinë në ProCredit Bank (për së paku 3 muaj)

Kontrata e punës duhet të jetë më e gjatë se afati për të cilën kërkohet huaja

ProCredit Bank ofron mundësinë për transaksione brenda dhe jashtë Kosovës. Për transaksionet hyrëse provizioni është 0.4% dhe shuma minimale e transaksionit është 8€, ndërkaq për transaksionet dalëse provizioni është 0.3% dhe vlera minimale e transaksionit është 16€. Kreditë ofrohen në të gjitha degët e bankës në Kosovë. Ju lutem shikoni listën e degëve:

Dega Adresa Numri i telefonit

Prishtinë, Zyra qendrore Rr. Nëna Tereze, nr.16 038 55 55 55 Prishtinë Qendra Bregu i Diellit 038 541 065 Prishtinë Bulevardi Bill Kllinton 038 240 045 Pejë Rr. TMK 039 433 128 Prizren Rr. Shadërvani 029 242 550 Gjilan Rr. Idriz Seferi 0280 320 350 Gjakovë Rr. Yll Morina 0390 324 550 Rahovec Rr. Xhelal Hajdari 029 277 377 Ferizaj Rr. Rexhep Bislimi 0290 321 055 Mitrovicë Rr. Mbretëresha Teuta 028 530 235 Graçanicë Rruga kryesore 038 224 601

Swift kodi per Pro Credit Ban wshtw: MBKOXKPR

RAIFFEISEN BANK

Raiffeisen Bank Kosovë J.S.C. është plotësisht e licensuar dhe njëra nga dy bankat e vetme në Kosovë që punon me kapital të huaj në Kosovë. Është themeluar në nëntor të vitit 2002 duke blerë shumicën e aksioneve të Bankës Amerikane të Kosov♪s.. Banka ka licencë të plotë për veprime vendore dhe ndërkombëtare dhe ka rrjetin e ATM-ve që nga qershori 2003 dhe në të ardhmen do të rrisë numrin e tyre. Në këtë bankë aplikohet edhe pagimi përmes kartelave Maestro, Master dhe Visa (Electron dhe Classic), të cilat shfrytëzohen për tërheqje të parave nëpër bankomate (ATM) dhe terminale të shitjes (POS). Limiti i aprovuar për

18

MasterCard është 500€. Raiffeisen Bank ka një spektër të gjërë prodhimesh, përfshirë edhe huatë e vogla, hua të përbashkëta dhe hua personale. Dega Adresa Numri i telefonit

Prishtinë Rr. Nëna Tereze, nr. 52 038 22 22 22

Mitrovicë Rr. Ali Pashë Tepelena, p.n. Mbreti Petri I, p.n.

038 22 22 22/555 038 22 22 22/580

Gjilan Bulevardi i Pavarësisë, p.n. 038 22 22 22/756 Pejë Sheshi Haxhi Zeka 038 22 22 22/607 Gjakovë Rr. Nëna Tereze, nr.328 038 22 22 22/701

Ferizaj Rr. Dëshmorët e Kombit, nr.39

038 22 22 22/655

Prizren Rr. Nëna Tereze, nr.7 038 22 22 22/507

Duke qenë anëtare e rrjetit SWIFT, Raiffeisen Bank mund të ekzekutojë transfere ndërkombëtare parash për kohë të shkurtër dhe fondet zakonisht arrijnë tek përfituesi për maksimum tri ditë pune. SWIFT kodi i bankës është RBKORS22. a. Dërgimi i transfereve ndërkombëtare të parave

Ju mund të dërgoni transfere ndërkombëtare parash nga cilado degë apo nëndegë e bankës. Nëse doni të dërgoni transferë ndërkombëtare parash, duhet të sillni këto informata në bankë:

Numri dhe adresa e plotë e përfituesit

Numri dhe SWIFT kodi i bankës së përfituesit

Numri i llogarisë së përfituesit në bankën e përfituesit

Numri dhe SWIFT kodi i bankës korresponduese të bankës së përfituesit

Qëllimi i pagesës

b. Pranimi i transfereve ndërkombëtare të parave

Ju poashtu mund të pranoni transfere ndërkombëtare parash në cilëndo degë apo nëndegë të bankës. Ju duhet t’ia ofroni këto të dhëna kompanisë apo personit i cili do të ju dërgojë transfere ndërkombëtare të parave:

Banka e përfituesit: Raiffeisen Bank Kosovo, Prishtina, Kosovo, SWIFT code: RBKORS22 Llogaria e përfituesit: Numri i llogarisë suaj në RBKO Emri i përfituesit: Emri i juaj apo i kompanisë suaj ashtu si është e regjistruar në RBKO Bankat korresponduese të Raiffeisen Bank në Kosovë: 1. Raiffeisen Zentralbank Oesterreich AG Vienna, Austria (SWIFT code: RZBAATWW) Transferet mund të bëhen nw disa valuta: EUR, USD, GBP, NOK, SEK, DKK, CAD, etj. 2. Deutsche bank AG, Frankfurt AM Main, Germany (Swift code: DEUTDEFFXXX) 3. BNP Paribas SA, Paris, France (Swift code: BNPAFRRPXXX) 4. UBS AG, Zurich, CH (Swift code: UBSWCHZH80A 5. Standard Chartered Bank, New York, US (Swift code: SCLBLUS33XXX; ABA:

19

026002561 6. Wachovia Bank, NA, New York, US, PNBPUS3NNYC; Fed ABA:0260005092 Transferet vendore të parave: Raiffeisen Bank është e lidhur me zyren qendrore të Autoritetit të Bankave dhe Pagesave të Kosovës. Kjo i mundëson që të ekzekutojë transferet vendore të parave te ose prej përfituesit i cili ka llogari në një bankë në Kosovë.

Transferet interbankare të parave: Nëse një person apo kompani të cilës doni t’ia transferoni paratë, poashtu kanë llogari në Raiffeisen Bank, ju mund të shfrytëzoni transferën interbankare të parave. Përfituesi i transferës interbankare të parave do të pranojë fondet në të njejtën ditë që keni udhëzuar Raiffeisen të ekzekutojë transferën interbankare të parave. Ky shërbim është falas.

Çeqet: Çeku i lëshuar nga Raiffeisen Bank është një mundësi tjetër në dispozicion, nëse keni nevojë të paguani furnizuesin tuaj apo punëtorët brenda Kosovës. Çeqet e këtij lloji mund të paguhen vetëm në sportelet e Raiffeisen Bank. Ju mund të “theni” të gjithë çeqet e njohur të udhëtarëve në cilëndo degë të Raiffeisen. Banka pranon të gjitha llojet e tjera të çeqeve, përveç tjerash, edhe në baza negociuese.

Huatë me afat: Raiffeisen Bank u ofron BVM-ve (Biznese të Vogla dhe të Mesme – biznese me më pak se 5 milion Euro qarkullim vjetor) disa shërbime dhe mbështetje financiare. Raiffeisen ofron financim dhe shërbime të dizejnuara për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme në Kosovë. Banka lëshon hua për ndërmarrjet e regjistruara kosovare në tregti, shërbime dhe prodhim për kapital punues, blerjen e pajisjeve apo për renovimin e lokalit të biznesit, kredi komerciale, afatshkurtër, për agrobiznese, për privatizim dhe financim të projekteve. Banka gjithmonë i respekton fshehtësitë e klientëve për çfarëdo informate të ofruar. Informatat dhe dokumentat që ju nevojiten për të aplikuar:

Çertifikata e regjistrimit në Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë

Informata mbi biznesin

Financat e kompanisë për së paku 12 muajt e fundit

Fletë-balanci aktual i kompanisë

Lista e inventarit të kompanisë dhe lista e pajisjeve (nëse ka pajisje)

Kopja e planit, fleta poseduese dhe vlerësimi i taksave mbi kolateralet që do të lihen peng (nëse huaja garantohet me patundshmëri)

Kreditë tjera që mund të tërhiqen në bankë janë:

Kredi personale Flexi kredi Auto kredi (duhet të jeni banor i Kosovës, të merrni pagën përmes RBKO, shuma minimale e kredisë është 3000€, ndërsa max. 50.000€; afati max. i kthimit të kredisë është 60 muaj; dokumentet e nevojshme – letërnjoftimi, kontrata e punës, dëshmia mbi të hyrat shtesë të familjes, konfirmimi nga partneri i autorizuar; sigurimi i kredisë – ndalesa administrative mbi pagën, sigurimi kasko i automjetit në favor të bankës, garantues). Kredi konsumuese Kredi për pushime Kredi për shtëpi (afati i kthimit deri në 15 vjet) Kredi për renovim (afati i kthimit deri në 5 vjet)

20

Tejkalimi (Overdraft):

Tejkalimi në Raiffeisen Bank është një vijë e kapitalit punues i dizejnuar për ndërmarrje të vogla dhe të mesme me qarkullim përmes Raiffeisen Bank. Tejkalimi i lejon biznesit të menaxhojë paratë e gatshme dhe inventarin më mirë duke ofruar financim afatshkurtë për klinentët. Pas themelimit të tejkalimit, limiti varet nga nevojat dhe vëllimi i transaksioneve që realizohen përmes bankës. Informatat dhe dokumentat e nevojshme për aplikim:

Çertifikata e regjistrimit në Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë, Çertifikata e TVSH dhe forma “Informata mbi biznesin”

Financat e kompanisë për së paku 12 muajt e fundit

Fletë-balanci aktual i kompanisë

Lista e inventarit të kompanisë dhe lista e pajisjeve (nëse ka pajisje)

Kopja e planit, fleta poseduese dhe vlerësimi i taksave mbi kolateralet që do të lihen peng (nëse huaja garantohet me patundshmëri)

SHËRBIMET TJERA Raiffeisen Direct – qendër telefonike që iu ofron klientëve qasje më të lehtë në informacione të përgjithshme mbi produktet dhe shërbimet e RBKO, prej 08:00 – 22:00, shtatë ditë në javë. Poashtu mund të informoheni mbi normat e interesit për llogarinë e kursimit, depozita me afat si dhe kursin e këmbimit valutor, 24 orë në ditë, 7 ditë në javë në numrin e telefonit +381 38 222 222.

Raiffeisen CONNECT – e banking – është shërbim bankar që ju mundëson të përcjellni aktivitetitn tuaj bankar përmes internetit, si psh.: pagesat – vendore dhe ndërkombëtare, informata për gjendjen e llogarisë, transaksione etj. Informatat për RBKO mund t’i gjeni ne ëeb faqen www.raiffeisen-kosovo.com

Swift kodi per Raiffeisen bank is: RBKOXKPR

3. Kompanitë vendore të sigurimit

Kompanitë e sigurimit në Kosovë ofrojnë sigurimet e obliguara si dhe ato vullnetare. Sigurimet vullnetare përfshijnë sigurimet e detyrimit ndaj palës së tretë, sigurimin e pronës, sigurimin nga aksidentet, sigurimin nga dëmtimi i automjetit (casco), sigurimin e amvisërisë, sigurimet shëndetësore gjatë udhëtimit, sigurimin e mallit gjatë transportit, sigurimin e parave në kasafortë apo në transport etj.

Kompania Adresa Numri i telefonit

Prishtinë:

KS DARDANIA Rr. Nëna Tereze, p.n. 038 244 081

KS DUKAGJINI Rr. Bulevardi Dëshmorëve, p.n. 038 543 575

KS KOSOVA E RE Rr. Fazli Graiqevci, nr.5 038 244 081

KS SIGURIA Rr. Qamil Hoxha, nr.15 038 248 850

KS INSIG Tirana Qyteza Pejton, nr.4 038 259 902

Prizren:

KS SIGAL Tirana Rr. Vellusha e Poshtme, nr.16 029 242 772

21

III. STREHIMI DHE NDIHMA NË RINDËRTIM

Banimi në Kosovë, për momentin, është në posedim publik dhe privat. Shumë banesa, të

ashtuquajtura “shtetërore”, u janë shitur banuesve të tyre gjatë viteve të 90-ta. Pas luftës, si pasojë e buxhetit të limituar, qeveria nuk kishte mundësi të ndërtojë banesa, por si zgjidhje u ofruan tokën kompanive ndërtimore në kompenzim me banesa. Ende, banimi mbetet qështje për t’u marrë parasysh në të ardhmen, pasiqë shkatërrimet gjatë luftës ishin shumë të rënda. Në anën tjetër, ka ende çështje të pazgjidhura, sa i përket pronave të personave të zhvendosur. Sidoqoftë, këto konflikte janë çështje e Agjencisë Kosovare për Prona (KPA), e cila ka zyrat e saj nëpër të gjithë Kosovën dhe gjithashtu ndonjë pronë e caktuar, në pajtim me pronarin, u është dhënë me qira palëve të interesuara. 1. Çmimet e qirave

Varësisht nga qyteti, banesat mund të gjenden duke kërkuar personalisht apo përmes agjensioneve për patundhmëri, që gjenden në të gjithë vendin. Kjo praktikë vlen në të dyja rastet, qoftë me rastin e marrjes me qira të shtëpisë apo banesës, qoftë në rast të blerjes së saj. Çmimet e qirasë për banesë/shtëpi ndryshojnë kryesisht në varësi nga madhësia dhe vendndodhja. Në vazhdim janë çmimet e përafërta për banesa/shtëpi në Prishtinë:

Garsonierë: 150-200 Euro në muaj

Apartament me një dhomë fjetjeje: 200-250 Euro në muaj

Apartament me dy dhoma fjetjeje: 250-350 Euro në muaj

Apartament me tri dhoma fjetjeje: 300-500 Euro në muaj

Çmimet e qirave në qytetet tjera në Kosovë (p.sh. Pejë, Mitrovicë, Ferizaj, Gjilan, Podujevë, Gjakovë dhe Prizren) janë përafërsisht për nga 50 Euro më të ulëta se në Prishtinë.

2. Akomodimi për personat e cenuar Tani për tani nuk ka institucione apo ndërtesa të cilat ofrojnë strehim për kategori të caktuara të personave të cenuar (p.sh. nënat e vetme, të miturit, jetimët, etj). Rastet e personave të cenuar, duke u mbështetur në skemën ekzistuese të ndihmës sociale në Kosovë, janë të vendosur në disa nga strehimoret ekzistuese të përkohshme dhe të mbipopulluara, të cilat në esencë nuk ofrojnë zgjidhje të përshtatshme dhe stabile të strehimit. Aktualisht, Ministria për Planifikim Hapësinor ka disa projekte në vazhdim në relacion me ndërtime të strehimit për rastet sociale në Kosovë, por kompletimi i tyre nuk pritet në ndonjë të ardhme të afërt. Të moshuarit

Shtëpia për persona të moshuar dhe pa përkujdesje familjare gjendet në Prishtinë dhe

vepron në kuadër të Divizionit të Përkujdesjes Institucionale. Shërbimet në këtë shtëpi ofrohen falas gjegjësisht mbulohen nga Buxheti i Konsoliduar i Kosovës (BKK). Shërbimet në SHPMF mund ti gëzojnë vetëm personat të cilët i plotësojnë këto kushte: • Të jenë me moshë mbi 65 vjet • Që nuk kanë përkujdesje familjare • Janë raste sociale (pa mjete për ekzistencë) SHPMF-ja në Prishtinë, ka kapacitet prej 135 shtretërish, me një ambient të përshtatshëm për të akomoduar banorët e moshuar. Në SHPMF ofrohen këto shërbime: • Shërbime mjekësore/stomatologjike

22

• Terapi individuale dhe grupore • Terapi fizikale • Kinezoterapi • Aktivitete rekreative (leximi i librave, leximi i shtypit ditor, lojëra të ndryshme të tavolinës etj) Në Shtëpinë për persona të moshuar (SHPMF) funksionojnë hapësirat e qëndrimit ditor, hapësirat e terapisë së punës, kopshti në ambientet e jashtme, etj.

“Nëna Terezë” –Instituti e personave të moshuar dhe të paaftë Mrs. Raza Aliçkaj, Drejtoreshë Rr. Lezha, nr. 12 Prishtinë Telefoni: 038/517 201; 038/517 199 Së voni ka filluar të funksionojë edhe shtëpia e pleqve në Skenderaj. Kjo shtëpi ka kapacitetin prej 20 shtretërve dhe momentalisht strehon 7 persona të cilët janë transferuar nga shtëpia e pleqve në Prishtinë e që janë nga rajoni i Skenderajt. Kjo shtëpi është nën menxhimin e e shtëpisë së pleqve në Prishtinë. Z. Zaim Mehmeti, menaxher Tel. No.: +377 44 673 265 Në ndërkohë janë funksionalizuar edhe shtëpitë për të moshuar dhe pa përkujdesje në Gurakoc, e cila është nën menaxhimin e shtëpisë së pleqve në Prishtinë: Z. Lorenc Gegaj, menaxher +377 44 252 442 si dhe shtëpia për të moshuar dhe pa përkujdesje familjare në Gjilan, e cila menaxhohet nga institucioni special në Shtime. Pritet të funksionalizohet edhe shtëpia për të moshuar në Mitrovicë. Për tu vendosur në njërën nga këto shtëpi (Udhëzimi Administrativ nr. 11/04 i përcaktimit të kritereve të vendosjes së banorëve në këto shtëpi) aplikuesi duhet të përmbushë këto kushte:

Të jetë së paku 65 vjeç;

Të vërtetojë se jeton vetëm (verifikohet nga një ekip i veçantë i Qendrës për Punë dhe Mirëqenie Sociale i cili e viziton aplikuesin);

Çertifikata e lindjes;

Çeku i verifikuar i pensionit (vërtetim që personi merr pension) ashtuqë nëse personi pranohet në qendër/shtëpi, pensioni i kalon qendrës në mënyrë që të paguhen shpenzimet e kujdesit;

Çertifikata e mjekut që vërteton se personi nuk ka sëmundje ngjitëse dhe se nuk është mentalisht i hendikepuar (nëse kontrollimi nuk mund të bëhet në shtëpi të shëndetit, përgjegjës është mjeku në shtëpinë e pleqve “Nëna Tereze”);

Formulari i aplikimit;

Statusi ekonomik (e vërtetuar nga zyra kadastrale, që dëshmon nëse aplikuesi posedon ndonjë pronë)

3. Ndihma për rindërtim

Të gjitha komunat në Kosovë kanë departamentet e rikonstruimit. Për të aplikuar për ndihmë

23

në rikonstruim dhe për të marrë informata në lidhje me të, të interesuarit duhet të kontaktojnë departamentet përkatëse në vendin tyre të origjinës/banimit.

Komuna Adresa Numri i telefonit

Mitrovicë Kuvendi Komunal 028 531 305

Podujevë Kuvendi Komunal 038 570 221

Prizren Këshilli komunal „Sharri“ 029 241 925

Ferizaj Kuvendi Komunal 0290 321 057

Gjakovë Rr. Nëna Tereze p.n.

Dragash Kuvendi Komunal 029 281 146

Vushtrri Kuvendi Komunal 028 571 341

Pejë Këshili komunal, Rr. A. Jashari 039 420 602

Prishtinë Kuvendi Komunal 038 534 932

Shtërpcë Kuvendi Komunal 0290 370 120

Viti Adem Jashari p.n. 0280 381 520

Obiliq Kuvendi Komunal 038 561 536

Lipjan Kuvendi Komunal 038 581 020

Klinë Këshili komunal 039 471 306

Kamenicë Rr. Skenderbeu p.n. 0280 372 162

Kaçanik Kuvendi Komunal

Istog Këshili komunal 039 451 160

Deçan Rr. Mentor Tolaj p.n. 044 179 339

Therandë 029 271 190

Shtime Kuvendi Komunal 038 589 011

Rahovec Rr. Bajram Veliu, nr. 53

Malishevë Kuvendi Komunal

Fushë Kosovë Kuvendi Komunal 038 244 206

Drenas Kuvendi Komunal

Skenderaj Kuvendi Komunal 028 582 024

Departamenti për rikonstruim i zgjedh përfituesit për ndihmë në rikonstruim në komunat ku ende ka projekte të rikonstruimit. Në kuadër të Ministrisë për Mbrojtjen e Ambientit dhe Planifikimit Hapësinor, është realizuar projekti për banim social. Në kuadër të këtij projekti janë ndërtuar banesa kolektive për shtresat sociale dhe anëtarët e familjeve të dëshmorëve dhe invalidëve të luftës. Banesa të tilla janë ndërtuar në komunat: Skenderaj, Deçan, Malishevë Mitrovicë, Obiliq dhe Lypjan (në kuadër të projektit për mbylljen e kampit të Plemetinës), Gjakovë, Gjilan, Klinë dhe Prishtinë. (http://mmph.rks-gov.net) 4. Kërkesat për të drejtën e pronësisë Me 15 nëntor të 1999, UNMIK miratoi Rregulloren 1999/23 për të themeluar “Drejtoratin për Çështje Banesore dhe Pronësore” (HPD) dhe “Komisionin për kërkesa Banesore dhe Pronësore” (HPCC), për të rregulluar të drejtat e strehimit dhe të pronës në Kosovë dhe për të zgjidhur kontestet mbi pronën e banimit. Në përpjekjet për të ndryshuar efektet shkatërruese të luftës së Ballkanit dhe diskriminimin e trashëguar, është bërë e nevojshme të vehet në vend një proces për rregullimin e të drejtave të strehimit dhe të pronës. HPD dhe HPCC janë themeluar posaçërisht për të krijuar një mekanizëm të paanshëm dhe të pavarur për zgjidhjen e kërkesave duke përdorur përvojën juridike vendore dhe ndërkombëtare. HPD pjesërisht

24

shërben si sekretariat i HPCC. HPD përgatitë kërkesat, udhëheq hulumtimet juridike, ndërmjetëson dhe i përcjell të gjitha kërkesat e pazgjidhura të HPCC për shqyrtim. HPD administron banesat e braktisura dhe strehimin social kudo nëpër Kosovë. HPD punëson juristë dhe administratorë nga bashkësia ndërkombëtare si dhe ata kosovarë dhe operon nën ambrellën e UNMIK-ut. HPCC është organ i pavarur gjyqësor i HPD, aktualisht i përbërë nga një komisioner vendor dhe dy ndërkombëtar. Vendimet e marra nga HPCC janë përfundimtare dhe nuk janë çështje e rishikimit nga cilido autoritet tjetër juridik në Kosovë. Puna e HPD dhe HPCC udhëhiqet nga Rregullorja e UNMIK-ut 2000/60, e cila ka hyrë në fuqi me datën 31 tetor 2000. Kërkesat mund të zgjidhen nga HPD ose t’i referohen HPCC për vendim. HPCC mban pesë seanca në vit.

HPD Zyra kryeore Zyra rajonale e UNMIK-ut Mitrovicë Telefon: 028 530 136/7 fax: 028 530 139 Zyrat e vizitorëve: Pjesa jugore: Sheshi “Shemsi Ahmei”, pn Mitrovice Pjesa veriore: Ndërtesa e AKM, dhoma nr. 18, kompleksi i stacionit verior të UNMIK

HPD Zyra Qendrore Rr. Rexhep Luci, 2 Prishtinë Telefon: 038 225 473 fax: 038 244 854

HPD Zyra e regjistrimit Rr. Vëllazërim Bashkim, nr.51 Prishtinë Telefon: 038 249 918

HPD Prizren UNMIK Zyra qendrore rajonale Tel/fax: 029 631 469 Telefon: 038 504 604 ext 8046/8024 Zyra e vizitorëve Jeronim De Rada, nr. 63 Tel.: 029 631 429

HPD Gjilan Rr. Rade Popoviq Telefon: 0280 320 289

HPD Pejë Rr. Mbretëresha Teutë, nr. 153 Telefon: 039 432 968 fax: 039 432 970 Zyra e vizitorëve Rr. Mbretëresha Teutë, nr.54 KPA Belgrade

25

Visegradska st. no. 23 11 000, Beograd/Beograde Telephone:011/362-13-93; 362-13-94 Telefax: 011/361-27-48

KPA Skopje Vinichka Street No. 10 (CDRIM-building), second floor Telephone: +389 71 886 564

Ju lutem të keni parasysh se kodi thirrës për Kosovë është 381. Raportet për të arriturat e HPD apo informata për çështje të tjera për kërkesat e të drejtës në pronë mund t’i gjeni në website-n e mëposhtëm: www.kpaonline.org IV. SIGURIMI SOCIAL 1. Departamenti i mirëqenies sociale 1. Detyrat dhe pwrgjegjwsitw e Departamentit tw Mirwqenjes sociale: 1.1. Propozon, zhvillon dhe merrw per siper zbatimin e dokumenteve tw politikave dhe strategjive te asistences sociale; 1.2. Mbledhe, analizon dhe raporton mbi varfwrinw nw Kosove, nw bashkwpunim me institucionet tjera relevante; 1.3. Propozon, zhvillon dhe merr pwrsiper zbatimin e legjislacionit mbi asistencen sociale; 1.4. Koordinon aktivitetet me institucionet relevante; 1.5. Monitoron procesin e pagesave nga skema e asistences sociale dhe zhvillon raporte te rregullta periodike; 1.6. Bashkwpunon mw organizatat jo-qeveritare ne kreyerjen e aktiviteteve; 1.7. Miremban sistemin elektronik tw tw dhenave pwr ata qw aplikojnw dhe ata qw tashme jane duke marrw ndihme sociale; 2. Kryesuesi i Divizionit tw Asistences Sociale i raporton Kryesuesit tw Departmentit tw Politikave Sociale dhe tw Familjes. 3. Numri i stafit tw Divizionit tw Asistences Sociale wshtw 11 Shërbimet sociale sigurohen përmes 30 qendrave për punë sociale të cilat operojnë në mbarë Kosovën nën mbikqyrjen e drejtpërdrejtë të departamentit të mirëqenies sociale të MPMS-së. Ata ofrojnë ndihmë kategorive të ndryshme të personave që plotësojnë kriteret/parakushtet e shënuara mëposhtë: Kategoria e parë Për familjet pa të ardhura, ku asnjë anëtar i familjes nuk është i aftë për punë apo që mund të aftësohet për punë. Të gjithë anëtarët e familjes duhet t’i përkasin njërës nga këto kategori:

26

Personat mbi moshën 65 vjeçare që janë të papunë;

Fëmijët e varur nën moshën 15 vjeçare;

Fëmijët e varur, që janë në shkollë, deri në moshën 18 vjeçare ose në fund të vitit shkollor gjatë të cilit mbushin 18 vjet;

Të rriturit me paaftësi të përhershme, të paaftë për punë;

Prindërit e vetëm, të papunë, me fëmijë nën moshën 10 vjeçare dhe pas asnjë të rritur tjetër në amvisëri;

Ndihmës me orar të plotë për një person në familje, i cili është mbi 65 vjeç apo që ka paaftësi të përhershme;

Familja nuk lejohet të posedojë më tepër se gjysmë hektari (0.5ha) tokë Kategoria e dytë

Për familje pa të ardhura, ku një anëtar i familjes është i aftë për punë dhe i cili duhet të jetë i gatshëm për punë. Familja duhet të jetë pa të ardhura dhe të mos marrë ndihmë nga asnjë anëtar i familjes që punon jashtë Kosovës. Të gjithë anëtarët e familjes duhet t’i përkasin njërës nga këto kategori:

Asnjë person në familje nuk duhet të marrë pagesë në shkëmbim për punën e kryer

(familja nuk mund të përfitojë nëse ndonjë anëtar i familjes është i vetëpunësuar apo është i punësuar me kohë të caktuar ose orar të plotë, apo nëse ndonjëri është i angazhuar në punë të rastit (me pagesë ditore apo me orë) gjatë muajit i cili i paraprin aplikimit)

Secili anëtar i familjes i aftë për punë duhet të regjistrohet dhe të marrë çertifikatën nga Zyra e Punësimit që vërteton se ai/ajo është i disponueshëm dhe kërkon punë

Familja nuk duhet të posedojë më tepër se gjysmë hektari (0.5 ha) tokë

Familja duhet të ketë së paku një fëmijë nën moshën pesë vjeçare (4 vjeç dhe më i ri) ose familja duhet të ketë nën përkujdesje të plotë një fëmijë jetim.

Familja nuk duhet të posedojë automjet të motorizuar (përfshi traktorin apo automobilin)

Të gjithë anëtarët e familjes në të njejtën amvisëri duhet të përfshihen në aplikacion në mënyrë që të përforcojë të drejtën e familjes (është e drejta e familjes ajo që vlerësohet e jo individi)

Nëse cilido prej anëtarëve të familjes është i rritur (18-65 vjeç) dhe i aftë për punë, familja nuk e gëzon të drejtën për kategorinë e parë të ndihmës edhe nëse ndonjëri nga anëtarët e familjes i përmbush kriteret për kategorinë e parë. Këto familje duhet të aplikojnë për kategorinë e dytë. Shuma që u takon ndryshon nga 34Euro deri 62Euro në muaj, varësisht nga numri i anëtarëve të familjes (maksimalisht pesë anëtarë të familjes). 2. Aplikimi për ndihmë sociale

Për të marrë ndihmë sociale, aplikuesit duhet të plotësojnë një formular aplikimi dhe ta paraqesin në Qendrën më të afërt për Punë Sociale (QPS). Personat e zhvendosur brenda vendit (PZHBV) duhet të ofrojnë një letër nga QPS e komunës së tyre, e cila vërteton se ata nuk janë duke marrë ndihmë sociale nga QPS përkatëse. Në mënyrë që të mirret ndihma sociale duhet të kontrollohen çështjet në vazhdim: Burimet: Shuma e ndihmës sociale varet nga shuma e burimeve në disponim (përfshirë të ardhurat, paratë e dërguara dhe pensionet). Të kthyerit poashtu duhet të deklarojnë se prej nga janë kthyer dhe çfarë beneficionesh financiare ka marrë familja para nisjes nga ai vend. Çfarëdo beneficioni i tillë do të konsiderohet si burim dhe do të llogaritet në vlerësimin e të drejtës së familjes për ndihmë. Aplikuesit duhet të ofrojnë informata të plota mbi të gjitha burimet e

27

familjes në formën e aplikimit. Gjatë vizitave verifikuese të personelit të QPS, ata do t’ju bëjnë pyetje specifike për burimet në dispozicion. Paratë e dërguara: Të gjitha paratë e dërguara duhet të deklarohen në formularin e aplikimit. Për çdo anëtar të familjes, të shënuar që jeton jashtë vendit, familja do të pyetet që të deklarojë shumën e të hollave të gatshme, nëse u dërgohet nga jashtë, gjatë vizitës verifikuese. Ekonomitë familjare, me anëtarë të familjes që jetojnë jashtë vendit, do të jenë në listën parësore për verifikim, pa marrë parasysh shumën e parave të dërguara që deklarohen. Pensionet: Të gjitha pensionet e marra nga anëtarët e familjes duhet të raportohen në formularin e aplikacionit. Të gjitha kontributet që paguhen nga skema pensionale e Kosovës apo cilido vend i tretë, i/e kthyeri/a duhet të përpiqet ta kërkojë pensionin e tij/saj nga kjo skemë. Shuma e ndihmës sociale varet nga shuma e pensionit. Në mënyrë që të aplikojë për skemën pensionale, personi duhet të aplikojë në zyrat regjionale të pensioneve në vendin e tij të origjinës dhe duhet t’i plotësojë këto kritere: 1. Aplikuesi duhet të jetë banor i Kosovës; 2. Ai/ajo duhet të ketë letërnjoftim Republikës së Kosovës; 3. Aplikuesi duhet të jetë 65 vjeç ose më i vjetër.

Pasuritë e tjera: Ekonomitë familjare që kanë pasuri të tjera si p.sh. bagëti, automjete të motorizuara apo pronë, janë të detyruar që të raportojnë çfarëdo transferi në para të gatshme apo të tjera që rrjedhin nga këto burime. Toka: Familja nuk duhet të posedojë më tepër se gjysmë hektari (0.5 ha) tokë, pa marrë parasysh çfarë lloji është toka. Kurdo që e drejta mbi tokën është në dispozicion, ajo duhet të prezantohet kur të paraqitet formulari i aplikimit. Në rastet kur nuk mund të mirret e drejta mbi tokën, nënshkrimi i aplikuesit në formularin e aplikimit, që deklaron për sasinë e tokës në posedim, konsiderohet si detyrim ligjor. Cilido anëtar i familjes që posedon më tepër se gjysmë hektari (0.5 ha) tokë, por nuk ka qasje në të për shkak të prezencës së minave, bombave thërmuese apo për shkaqe të tjera të sigurisë, duhet të paraqesin deklaratë të nënshkruar për pamundësinë e qasjes në tokë. Formulari i deklaratës që duhet nënshkruar është në dispozicion me formularin e aplikimit. Formulari i deklaratës, varësisht nga natyra e rrezikimit të sigurisë, duhet të plotësohet si në vazhdim: Minat dhe mjetet e paeksploduara (MPE): Aplikuesi duhet të sigurojë kopjen e formularit të raportimit të minave tokësore dhe mjeteve të paeksploduara, i cili është në dispozicion në të gjitha zyrat komunale të administrimit apo në zyrat e Qendrës së Koordinimit të Veprimit të Minave (MACC) në qytetet më të mëdha. Aplikuesi duhet të plotësojë formularin dhe ta dorëzojë në zyren ku e ka marrë por duhet të ketë një kopje të saj. Kjo kopje duhet t’i bashkangjitet formularit të aplikimit që i paraqitet QPS. MACC do të kontrollojë vendndodhjen e identifikuar në formularin e paraqitur dhe do të përcaktojë veprimet që do të ndërmirren. Pronari i tokës do të informohet në lidhje me vendimin e MACC dhe aplikuesi duhet të informojë QPS. QPS do të rishikojë aplikacionin vetëm atëherë kur t’i ofrohet kjo informatë. Pasiqë MACC i jep prioritet për pastrim minave/UXO-ve të raportuara rishtas, vështirë se shumë aplikues do të kualifikohen për lirim.

Arsyet e tjera të sigurisë (psh. snajperët) dhe bllokadat: Formulari i deklaratës duhet t’i ipet cilitdo ushtar të KFOR-it në zonë (pikë kontrolluese, patrolla), i cili do të vlerësojë

28

vlefshmërinë e arsyes së sigurisë dhe do të nënshkruajë formularin e deklaratës. Deklarata është e vlefshme vetëm kur është e nënshkruar nga të dy palët: KFOR-i dhe aplikuesi. Dokumentet përcjellëse Për të marrë ndihmë sociale duhen disa dokumente, të cilat aplikuesi duhet t’i dorëzojë së bashku me formularin e aplikimit. Këto janë si vijon: Dokumentet e identitetit: Secili aplikues dhe secili anëtar i familjes i përfshirë në aplikacion duhet të paraqesë së paku një lloj të dokumentit origjinal për të vërtetuar identitetin dhe datën e lindjes. Kjo është e nevojshme si për kategorinë e parë ashtu edhe për kategorinë e dytë të ndihmës. Cilido nga këto dokumente pranohet si vërtetim i identitetit:

1. Çertifikata e martesës, 2. Patentë shoferi, 3. Pasaporta, 4. Dokument tjetër i ri apo i vjetër zyrtar (vlefshmëria e cilitdo dokument të paraqitur për

identifikim pranohet nën diskrecion të punëtorit të QPS). Dokumentet për pension: Të gjithë aplikuesit dhe anëtarët e familjes së tyre me të drejtë pensioni ose që paraqesin kërkesën për pension, duhet të paraqesin dokumentet e pensionit, nëse merr apo jo pension. Personat e zhvendosur brenda vendit (PZHBV-të): Të gjithë PZHBV-të duhet të paraqesin një letër nga Qendra për Punë Sociale nga komuna e tyre, që vërteton se ata nuk marrin ndihmë nga QPS përkatëse. Nëse aplikuesi nuk ka qasje në QSP të komunës së tij, kjo duhet të koordinohet në mes të QPS-ve. Paaftësia: Të rriturit me paaftësi të përhershme dhe paaftësi për punë duhet të ofrojnë çertifikatën e paaftësisë nga mjeku i tyre familjar. QPS i paraqet të gjitha dokumentet para komisionit të mjekëve për miratimin e paaftësisë, para aprovimit të ndihmës. Shkollimi me kohë të plotë: Nëse në familjen e aplikuesit ka fëmijë të varur që shkon në shkollë me orar të plotë dhe është deri në moshën 18 vjeçare, duhet të shtohet një dokument në formularin e aplikimit që ky fëmijë është në shkollë.

Deklarata e papunësisë: Secili anëtar i familjes që është i aftë për punë, por nuk merr pagesë në shkëmbim të punës, duhet të rendisë një deklaratë të papunësisë. Këto deklarata paraqiten në QPS dhe duhet të dorëzohen me formularin e aplikimit. Deklarata e papunësisë duhet të rivlerësohet dhe t’i paraqitet zyrës së punësimit dhe QPS çdo muaj. Nëse nuk ka zyre të punësimit në komunën e aplikuesit, deklarata mund të kompletohet dhe të pranohet me vulën e autoritetit të caktuar nga UNMIK. Jetimët: Nëse familja e aplikuesit kujdeset për ndonjë jetim (nën 15 vjeç), dokumenti i cili vërteton se fëmija është jetim, duhet t’i bashkangjitet formularit të aplikacionit.

3. Departamenti i mirëqenies sociale, sektori i pensioneve dhe përfitimeve

29

Administrata pensionale e Kosovës Ky sektor menaxhon dhe administron pensionet bazë, si dhe pëfitimet për invalidët e luftës. Zyrat regjionale janë të vendosura në mbarë Kosovën. Në mënyrë që të përfitojë nga skema pensionale, personi duhet të aplikojë në zyrën më të afërt regjionale të pensioneve dhe duhet të plotësojë kushtet në vijim:

Duhet të jetë banor i Kosovës;

Duhet të ketë letërnjoftim;

Duhet t’i ketë 65 vjet apo më shumë. Sistemi i ri i pensioneve për ofrimin e pensioneve bazë është organizuar sepse sigurimet pensionale të paguara ndaj institucioneve qendrore të Jugosllavisë, nuk u janë kthyer qytetarëve të Kosovës. Pensioni bazë (apo i pleqërisë) është një nga format e obligueshme të pensioneve dhe i jepet çdo qytetari të përhershëm të Kosovës mbi moshën 65 vjeçare, pa ndonjë parakusht. Sikurse edhe asistenca sociale, pensioni bazë ipet nga buxheti i përgjithshëm i Kosovës. Përveç pensioneve për kategoritë e luftës, janë edhe katër forma të skemave pensionale: Skema për pensionin bazë (apo të pleqërisë), Skema për personat me aftësi të kufizuara, Skema për të pensionuarit e parakohshëm të “Trepçës”,Skema e pensionit për kontribuesit (personat që kanë fituar pensionin në bazë të punësimit dhe është më i lartë se pensioni që aplikohet për të gjithë personat mbi moshën 65 vjeçare), skema e pensioneve të ish-pjesëtarëve të TMK-së dhe për kategoritë e luftës së UÇK-së dhe viktimat civile të luftës. Po ashtu qytetarët tanë që kanë punuar në botën e jashtme e të cilët i plotësojnë kriteret e përcaktuara nga shtetet ku ata kanë punuar, të drejtat e tyre në realizimin e pensioneve e realizojnë përmes MPMS-së, gjegjësisht Departamentit të Administratës Pensionale, që ka një shtrirje në të gjitha komunat e Kosovës. Shuma mujore e pensioneve të skemës së pensionit bazë është 65 EUR dhe u paguhet të gjithë personave mbi moshën 65 vjeçare. Që nga viti 2007 është duke u zbatuar skema e pensionit bazë për kontribues. Ky pension u ipet personave mbi moshën 65 vjeçare të cilët kanë kontribuar në skemën pensionale gjatë punësimit të tyre në të kaluarën. Shuma e këtij pensioni është 110 Euro për muaj. Me rregulloret e Administratës Pensionale te Kosovës, të gjithë personat që arrijnë moshën 65 vjeçare, do të pensionohen dhe të gjithë do të futen në skemën e Pensionit bazë, nëse nuk kanë punuar në të kaluarën. Sektori i kujdesit institucional Divizioni i Përkujdesjes Institucionale (DPI) vepron në kuadër të Departamentit të Mirëqenies Sociale me tre sektorë në vijim: • Sektori për Aftësinë e Kufizuar Mendore • Sektori për Persona të Moshuar dhe Pa-Përkujdesje Familjare • Sektori për Ankesa Instituti Special Shtime (ISSH) ka filluar të punojë që nga viti 1950. Ky institucion gjendet në Shtime, ka kapacitet prej 100 shtretërish dhe ofron shërbime për të rriturit me ngecje në zhvillimin mendor. Shërbimet në këtë shtëpi ofrohen falas, gjegjësisht mbulohen nga Buxheti i Konsoliduar i Kosovës (BKK). Udhëzimi Administrativ nr. 12/04, përcakton kriteret për mundësitë e strehimit të personave në nevojë. Këta persona që të strehohen në ISSH duhet t’i plotësojnë këto kushte: • Të dëshmojnë se janë banorë i Kosovës • Të kenë certifikatën e mjekut specialist-infektologut

30

• Të kenë mendimin profesional të specialistit të QKU (shkalla e retardimit) • Të kenë dëshminë ligjore se i është marr zotësia • Të kenë dëshminë se nuk kanë përkujdesje familjare ose janë të braktisur Shërbimet që ofrohen për klientët në nevojë janë shërbime profesionale si: • Shërbime mjekësore • Shërbime psikologjike • Teknika e ngritjes së vetëdijes përmes terapisë individuale dhe grupore • Aktivitete rehabilituese • Aktivitete rekreative (loja e shahut, mos u hidhëro njeri, loja e ping-pongut, loja në terrenin sportiv) Në ISSH klientët angazhohen në terapinë okupuese të punës si: • Puna në sera: kultivimi i perimeve • Puna në bletari dhe angazhimi i klientëve për kultivimin e bletëve Angazhimi në punën e artizanateve: • Tapiceria • Thurrja dhe qëndisja • Puna në rrobaqepësi

Angazhimi i banorëve në sport: • Loja e tenisit • Loja e shahut Mirëmbajtja e hapësirës së kopshteve: • Kultivimi i luleve • Kultivimi i bimëve dekorative Klubi i banorëve: • Loja e shahut • Lojëra të ndryshme të tavolinës • Pirja e çajit/kafesë • Takime të ndryshme të klientëve • Mbajtja e takimeve të punëtorit social me komitetin e rezidentëve Në ISSH gjendet dyqani për blerjen e gjësendeve nga ana e rezidentëve si: duhan, çokolata dhe gjësende personale për ta.

Instituti special në Shtime është nën mandatin e Ministrisë së mirëqenies sociale, e cila i ndan përgjegjësitë me Ministrinë e shëndetësisë. Edhe pse institucioni është i dedikuar t’u ofroj ndihmë personave me të meta të rënda mentale gjatë regjimit të mëparshëm, tani siguron shërbime për rreth 70 persona me probleme psikiatrike. MPMS ka programin e vet të dizajnuar për të përmirësuar kualitetin e jetës në këtë institucion. Shërbimet e shëndetit mendor në bashkësi, përmes përdorimit të “apartamenteve të mbrojtura” (jetesë gjysmë e pavarur), janë duke mbështetur de-institucionalizimin gradual të këtyre banorëve me probleme psikiatrike. Për momentin ekzistojnë dy apartamente të mbrojtura që funksionojnë në Gjilan dhe Gjakovë për rehabilitimin e pacientëve psikiatrik afatgjatë. Objektet e reja, të themeluara së voni, si

31

p.sh. “Shtëpitë reintegruese” në Gjakovë, Gjilan, Prizren, Mitrovicë, Gllogovc dhe Bresje, ofrojnë apartamente të mbrojtura për personat me probleme të vogla mendore dhe mbështetje terapeutike dhe psiko-sociale. Shtëpitë e Komunitetit për të Rritur (SHKR) janë themeluar me qëllim që të bëhen përgatitjet e personave me aftësi të kufizuara që gradualisht të pavarësohen dhe të përgatiten për tu kthyer në familjet e tyre. Këto shtëpi gjenden në: • Shtime • Ferizaj • Vushtrri Kapaciteti i këtyre shtëpive, është me nga 10 shtretër, me pesë dhoma gjumi, ku të dyja gjinitë i kanë dhomat e ndara. Në SHKR janë të punësuar 11 punonjës profesionalë që kujdesen 24 orë për rezidentët dhe shumica e këtyre punonjësve janë me kualifikim të mesëm. Ambientet për rezidentët e vendosur në këto shtëpi janë të tilla: dhoma e ndejës (TV, lojëra të ndryshme, leximi i gazetave ditore etj.), si dhe dhomat e gjumit të cilat janë të pajisura me shtretër dhe dollapë. Ambientet e jashtme janë të mirëmbajtura nga banorët duke kultivuar lule, rregulluar oborret dhe duke u kujdesur për bletët. Këto ambiente shfrytëzohen gjatë sezonit të verës nga vetë banorët. Së shpejti priten të hapen edhe shtëpitë në Dardanë dhe Deçan me një numër punonjësish profesional dhe me kapacitet prej 10 shtretërish. Shtëpitë e Komunitetit për Fëmijë (SHKF) janë themeluar për të akomoduar dhe ofruar shërbime për rezidentë fëmijë. Në këto shtëpi ekzistojnë shërbime në trajnime dhe terapi fizikale. Qëllimi është të jenë të aftë të vazhdojnë shkollimin në shkollën speciale. Në këto shtëpi organizohen udhëtime të ndryshme rekreative për klientët si brenda Kosovës, ashtu edhe jashtë saj. Në prag të festave të ndryshme punonjësit profesional organizojnë programe festive për rezidentët, bashkë me ta si: vallëzim, këndim dhe festimin e ditëlindjeve të tyre, etj. Në këto shtëpi gjithashtu ofrohen edhe angazhimet e fëmijëve në kultivimin e luleve, luajtja me lodra për rekreacion dhe angazhime të ndryshme ditore. Shërbimet në SHKF janë 24 orësh dhe këto shtëpi gjenden në: • Shtime • Graçanicë Shtëpitë për fëmijë me aftësi të kufizuar mendore kanë kapacitet prej 10 shtretërish . Aty janë të punësuar 11 punonjës profesionalë, përfshirë këtu menaxherin e shtëpisë. Shumica e punonjësve janë kryesisht me kualifikim të mesëm. DETAJET KONTAKTUESE: Departamenti i Mirëqenies Sociale, Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale Rr. UÇK, 69/C, Prishtinë, Kosovë Tel: ++381 38 24 31 07 E-mail: www.ks-gov.net/mpms V. KUJDESI SHËNDETËSOR Ministria e Shëndetësisë e Kosovës, e themeluar në shkurt 2002, është përgjegjëse për monitorimin, mbikqyrjen dhe përkrahjen e sistemit shëndetësorë në përgjithësi. Më konkretisht, është përgjegjësi e saj të bëjë hartimin e politikave zhvillimore, planifikimin strategjik, licencimin e të gjitha institucioneve shëndetësore, qofshin private apo publike, sigurimin e kualitetit për të gjitha mjetet dhe shërbimet relevante mjekësore, si dhe buxhetin.

32

Strukturat shëndetësore në Kosovë, në momnetin e tanishëm, nuk mund të ofrojnë shërbime për të gjithë, ku problemi është më i shprehur në pjesët rurale dhe ku një pjesë e madhe e popullatës nuk kanë qasje në shërbimet shëndetësore apo informatat mbi shëndetin. Një rishikim gjithpërfshirës apo analizë e situatës shëndettësore në Kosovë, është ende në fazën e përgatitjes. Pëkundër investimeve të mëdha të bëra me ndihmën e organizatavve ndërkombëtare dhe OJQ-ve, sistemi i kujdesit shëndetësor në Kosovë, aktualisht nuk është në gjendje të mbulojë as nevojat themelore shëndetësore. Ende ekziston pamjaftueshmëria në ofrimin e shërbimeve shëndetësore dhe qasje shumë e kufizuar në shërbimet e specializuara shëndetësore për popullsinë në përgjithsi. Janë bërë përpjekje të përbashkëta nga nivele të larta, përfshi edhe Ministrinë e Shëndetësisë, Federatën Ndërkombëtare të Kryqit të Kuq së bashku me organizatat lokale të Kryqit të Kuq si dhe UNICEF-in, për të përmirësuar njohuritë e kujdesit shëndetësor dhe vetëdijësimin e popullatës duke organizuar kurse për shëndetin riprodhues dhe planifikimin familjar, çështje të tjera të përgjithshme për shëndetin familjar, prindësinë e mirë dhe praktikat e mira për të parandaluar sëmundjet në pjesët rurale dhe urbane përmes trainerëve të çertifikuar të shëndetit publik. Poashtu, organizatat e Kryqit të Kuq janë duke punuar në vetëdijësimin mbi rreziqet e HIV dhe AIDS në mesin e popullatës së shënjuar, me përqëndrim specifik tek rinia. Ligji mbi sigurimet shendetwsore wshtw aprovuar nga Kuvendi i Kosoves mw 10.04.2014 dhe do tw fillojw tw zbatohet nga Janari i 2015. Sipas kapitullit II, neni 11 personat e riatdhesuar, duke u bazuar nw marrveshjet bilaterale tw Kosoves me vendet tjera, janw tw liruar nga liruar nga pagesat premium per vitin e pare. 1. Objektet mjekësore dhe burimet njerëzore Sistemi i kujdesit shëndetësor në Kosovë është i organizuar në tri nivele: primar, dytësor dhe terciar.

Kujdesi primar shëndetësor është organizuar përmes qendrave kryesore të Mjekësisë familjare (që veprojnë në më se 30 komuna të Kosoës, me kapacitete të limituara diagnostifikuese), nën të cilat operojnë qendrat e mjekësisë familjare dhe ambulantat shëndetësore (prej 308 ambulantave shëndetësore të regjistruara, vetëm rreth 200 prej tyre janë operacionale) dhe të cilat ofrojnë shërbime themelore të kujdesit primar dhe kryesisht janë të vendosura në periferi të qyteteve ose në fshatra. Shumë prej tyre nuk kanë mjekë të përhershëm.

Kujdesi shëndetësor dytësor ofrohet përmes gjashtë spitaleve regjionale në qytetet kryesore të Kosovës. Të gjithë spitalet punojnë, por kapacitetet e laboratoreve dhe departamenteve të rentgenit, janë të limituara. Spitalet regjionale kanë nga 450-550 shtretër secili.

Kujdesi shëndetësor terciar përfshin Qendrën Klinike Universitare që gjendet në kryeqytet, Prishtinë, dhe ka 2,500 shtretër. Bazuar në raportin e MSH, të botuar në dhjetor të vitit 2009, janë 3,280 mjekë të çertifikuar, 7,700 motra medicinale, 1,118 farmacistë dhe 827 dentistë. Çdo institucion i kujdesit shëndetësor, privat apo shtetëror/publik, obigohet t’i ofrojë qytetarëve të Kosovës shërbimet e tyre, duke siguruar kujdes pa diskriminim psh. pa marrë parasaysh: gjininë, kombësinë, racën, ngjyrën, gjuhën, parapëlqimet politike, gjendjen sociale, gjendjen pronësore, nivelin e aftësisë fizike apo mendore, gjendjen familjare apo diferencat në moshë. Sistemi kosovar I kujdesit shëndetësor, aktualisht nuk mund të ofrojë kujdes përkatës për këto sëmundje:

Kanceri (tretmani i kërkuar: radio apo kemoterapia);

33

Të gjitha operacionet e zemrës, përfshirë vendosjen e pejsmejkerëve;

Operacionet intra-okulare (operacionet në sy);

Sëmundjet e rënda/kronike mendore (nuk ka njësi psikiatrike të mbyllur në Kosovë) Për më tepër, duhet marrë parasysh edhe elementet në vijim: Sistemi i kujdesit zyrtar shëndetësor aktualisht siguron vetëm barërat esenciale që nevojiten për gjendje të rëndomtë. Si pasojë, shumë pacientë me sëmundje të rralla, kronike (p.sh. mungesa e hormonit të rritjes, hemofilia, HIV/AIDS), nuk mund t’i gjejnë barërat e nevojshme në institucionet e kujdesit shëndetësor publik, apo në barnatoret e shtetit, përveç barërave të listës esenciale të barërave të miratuar nga MSH. Barnatoret private mund të jenë të afta të importojnë barërat që u nevojiten, por ato mbase janë të shtrenjta dhe furnizimi mund të jetë i pasigurtë. Pacientët me gjendje të tillë, që kërkon kontrolle të rregullta laboratorike (p.sh. pacientët me transplantime që marrin barëra imunosupresivë), mund të mos jenë në gjendje t’i bëjnë këto teste laboratorike. Por, ekziston mundësia për të importuar ilaçe nga regjionet/shtetet fqinje.

Institucioni Adresa Kontakti

Qendra Klinike Universitare, Prishtinë

Rrethi i spitalit, nn +381 38 500 600

Spitali Regjional, Gjilan rr. Idriz Seferi, #10 +381 280 322 162

Spitali Regjional, Ferizaj rr. Ramadan Rexhepi, pn +381 290 327 115

Spitali Regjional “Dr. Daut Mustafa”, Prizren

rr. Sheh Emini, pn +381 29 222 020

Spitali Regjional “Isa Grezda”, Gjakovë

rr. Dëshmorët e lirisë, pn +381 390 321 144

Spitali Regjional “Sami Haxhibeqiri”, Mitrovicë

rr. Afrim Zhitia, pn +381 28 530 814

Spitali Regjional, Pejë rr. Nëna Tereze, pn +381 39 426 414

Spitali “Sheikh Zayed”, Vushtrri

rr. Bedri Pejani, pn +381 28 572 110

2. Shërbimet falas dhe bashkëpagesa

Gratë shtatzëna (përfshi shërbimet që kanë të bëjnë më planifikimin e familjes);

Fëmijët deri në moshën 15 vjeçare;

Nxënësit dhe studentët deri në fund të shkollimit të rregullt;

Personat mbi moshën 65 vjeçare;

Qytetarët, anëtarët e familjes së ngushtë të martirëve, invalidët e luftës dhe invalidët e tjerë, si dhe anëtarët e familjes së tyre të ngushtë;

Anëtarët e bërthamës familjare, kryefamiljari i së cilës merr ndihmë sociale;

Personat me paaftësi dhe me sëmundje të tjera të përcaktuara nga Ministria e Shëndetësisë si: paraplegjikët, triplegjikët dhe kuadriplegjikët, të verbrit, të shurdhrit dhe shurdhmemecët;

Pacientët me sëmundje të rënda: diabetes mellitus tipi 1 (pacientët e varur nga insulina); pacientët në dializë; me psikoza kronike, si shizofrenia (ICD-10; F-20) apo çrregullime bipolare (ICD-10: F-31); me çrregullime të rënda mendore (ICD-10: QI nën 70); me tuberkulozë; me sëmundje malinje dhe HIV/AIDS 3. Shërbimet shëndetësore të liruara nga bashkëpagesat:

Vaksinimi i obligueshëm;

Vizita në Qendrën e Mjekësisë Familjare apo Qendrën Kryesore të Mjekësisë Familjare pas referimit nga punkti, brenda 24 orësh;

Testet laboratorike në rast urgjence;

34

Shërbimet (kur caktohen nga mjeku si shërbime urgjente) që ofrohen në Qendrat Emergjente të institucioneve të kujdesit dytësor dhe terciar;

Këshillimet e përsëritura në lidhje me gjendjen e njejtë patologjike për rishikim të rezultateve të testeve laboratorike dhe/ose kontrollet shtesë që kërkohen nga mjeku i të njejtit institut shëndetësor (brenda dy javësh)

4. Shëndeti mendor

Kujdesi i shëndetit mendor në Kosovë ende përballet me vështirësi serioze. Nevojat e kujdesit të shëndetit mendor për popullatën e traumatizuar rëndë janë shumë të mëdha. Rehabilitimi i sistemit shëndetësor mendor është një nga prioritetet e MSH. Sidoqoftë, sistemi përballet me shumë sfida: numri i profesionistëve të shëndetit mendor është shumë i limituar (një psikiatër në 90.000 banorë; një punëtor i shëndetit mendor për 40.000 banorë; vetëm pesë psikologë klinikë dhe një numër i vogël i punëtorëve socialë), sistemi arsimor i tanishëm për shëndet mendor është i pazhvilluar, institucionet ekzistuese kanë mundësi qasjeje të limituar në psikiatri etj. Pa marrë parasysh, ekziston një ambient i përshtatshëm për shpejtimin e reformave, e përkrahur nga “Strategjia e shëndetit mendor 2008-2011” e MSH. Në këtë kontekst, projekti luan rol përshpejtues. Trajtimet psikiatrike të ofruara janë biologjiokisht të orientuara, duke përdorur mjetet farmaceutike dhe hospitalizimin si mjete kryesore, nëse jo edhe të vetme. Ky sektor vuan edhe nga shkatërrimi i pajisjeve mjekësore gjatë dhe që prej konfliktit të vitit 1999, nga mungesa e furnizimeve etj. Tretmani i çrregullimeve të stresit post traumatik (PTSD), që është një çështje me rëndësi të posaçme, që nga luftërat në ish Jugosllavi dhe trazirat në Kosovë në mars 2004, ka nevojë akute të përmirësimit, duke marrë parasysh llogaritjen se në Kosovë ekzistojnë 140,000 deri në 200,000 njerëz (numër i barabartë me 7-10 % të popullsisë) që vuajnë nga PTSD-ja. Sistemi i kujdesit shëndetësor mendor në Kosovë nuk ka burime të mjaftueshme njerëzore apo objekte për t’i trajtuar personat me çrregullime shëndetësore mendore. Për shkak të mungesës së psikologëve klinikë dhe psikiatërve, zakonisht nuk ka fare kohë për psikoterapi. Mungesa e plotë e shtretërve për personat me sëmundje kronike mendore, si dhe mungesa e shërbimeve të mjekësisë ligjore psikiatrike, e rëndojnë edhe më tepër problemin. Ekziston vetëm një psikiatër i fëmijëve në shërbimet e shëndetit mendor që t’iu ofrojë shërbime të shëndetit mendor adoleshentëve për një popullatë përgjithësisht shumë të re. Varësia nga droga është një problem në rritje, i cili nuk ka ndonjë zgjidhje të përshtatshme (nuk ka profesionistë dhe institucione të specializuara). Sidoqoftë, me ndihmën e bashkëpunimit ndërkombëtar, janë hapur ndërtesa të reja, të quajtura “Shtëpi integruese” në Gjakovë, Gjilan, Prizren, Mitrovicë, Prishtinë dhe Drenas. Këto ndërtesa ofrojnë apartamente të mbrojtura për personat me probleme të vogla të shëndetit mendor dhe mbështetje terapeutike dhe psiko – sociale. Në vitin 2006 këtë funksion është dashur ta marrë Njësia e Kujdesit Intensiv Psikiatrik në Klinikën Universitare në Prishtinë (NKIP). Kjo ndërtesë është konceptuar të ofrojë trajtime psikiatrike për personat me probleme të rënda të shëndetit mendor. Qendrat e Shëndetit Mendor në Bashkësi ofrojnë shërbime të shëndetit mendor për pacientët e jashtëm dhe ekzistojnë në këto qytete:

Gjakovë

Mitrovicë

Ferizaj

Prizren

Pejë

Prishtinë

Gjilan

35

Këto qendra ofrojnë shërbime të shëndetit mendor të bazuar në bashkësi për pacientët e jashtëm.

Njësitë neuropsikiatrike për psikiatri akute në spitale:

Prizren

Pejë

Gjakovë

Mitrovicë

Gjilan

Prishtinë Në Prishtinë njësia neuropsikiatrike gjendet në Qendrën Klinike Universitare, klinika e neuropsikiatrisë. Njësia në Prishtinë ofron 75 shtretër për psikiatri akute, përderisa repartet nëpër regjione ofrojnë 16 shtretër për pacientë psikiatrikë. Për më tepër, janë institutet speciale në Prishtinë dhe Shtime, të cilat janë nën mandatin e Ministrisë së Punës dhe Mirëqenies Sociale. Edhepse ky institut është menduar që t’i ofrojë ndihmë popullatës specifike me probleme të rënda të çregullimeve mendore gjatë regjimit të kaluar, në këtë institucion kanë përfunduar rreth 70 persona me probleme psikiatrike. Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale ka programin e saj për përmirësimin e kualitetit të jetës në këtë institucion. Shërbimet e shëndetit mendor, përmes apartamenteve të mbrojtura, mbështesin deinstitucionalizimin e banorëve me probleme psikiatrike. Aktualisht janë dy apartamente mbrojtëse në funksion, në Gjakovë dhe në Gjilan. Këto janë strukturat për rehabilitimin e pacientëve psikiatrikë afatgjatë.

5. Kujdesi shëndetësor për minoritetet Popullata minoritare përbëhet prej serbëve, turqve, boshnjakëve, goranëve, romëve, ashkalive, egjiptianëve, kroatëve. Lëvizjet e popullatës përbrenda Kosovës pas luftës kanë ndikuar shumë në sistemin e vendosjes së bashkësive minoritare. Komuniteti serb, që është grupi më i madh minoritar, kryesisht gjendet në të ashtuquajturat enklava përreth Prishtinës, Gjilanit dhe në Mitrovicën veriore. Etniciteti turk dominon në Prizren. Komuniteti goran më së tepërmi gjendet në komunën e Dragashit në regjionin e Prizrenit. Komunitetet më të mëdha boshnjake gjenden në regjionet e Mitrovicës dhe Pejës, ndërsa Ferizaj ka komunitetin më të madh të ashkalive. Zyra për Minoritete është themeluar në dhjetor të vitit 2000 dhe punon nën udhëheqjen e Zyrës së zëvendësit të bashkë drejtorëve. Qëllimi i krijimit të kësaj zyre është që të sigurojë se kujdesi shëndetësor për komunitetin e minoriteteve ofrohet në mënyrë të koordinuar, efikase dhe të efektshme. Parim themelor ka qenë që të promovohet paanësia dhe integrimi i shërbimeve të kujdesit shëndetësor, si kundërshtim ndaj tendencave të krijimit të sistemeve paralele. Pavarësisht nga këto orvatje, ekzistojnë ndërtesa të ndara shëndetësore për minoritetet në këto regjione me popullësi të përzier:

Regjioni i Prishtinës: Prishtina, Graçanica, Lipjani, Fushë Kosova, Obiliqi, Plementini

Regjioni i Gjilanit: Dardana, Drajkoci

Regjioni i Prizrenit: Prizreni, Rahoveci, Lugina e Zhupës

Regjioni i Pejës: Peja, Deçani

Regjioni i Mitrovicës: Mitrovica, Vushtrria, Grace, Gojbula, Banjska, Suhogërlla, Crkula 6. Sistemi i referimit

36

Shfrytëzuesit e shërbimeve shëndetësore duhet të respektojnë zinxhirin e referimit:

Përveç në raste urgjente, pacienti së pari duhet të vizitojë punktin apo Qendrën e Mjekësisë Familjare;

Vizitat në spital për pacientat e jashtëm dhe të brendshëm: shërbimet kryhen në bazë të referimit nga punkti/qendra e mjekësisë familjare apo nga ndonjë institucion privat shëndetësor;

Vizitat në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës (QKUK) duhet të bazohen në referimin nga mjeku specialist në ndonjë nga institucionet e shërbimit dytësor të kujdesit shëndetësor apo nga mjeku në institucionin parësor të kujdesit shëndetësor në një komunë përbrenda regjionit të Prishtinës;

Në raste urgjente (aksidente dhe në rrethana të kërcënimit të jetës) pacienti mund të dërgohet në institucionin më të afërt të kujdesit shëndetësor apo në institucionin që konsiderohet që është më i përshtatshëm. VI. ARSIMI Sistemi arsimor në Kosovë është i rregulluar me ligj dhe është përgjegjësi e Ministrisë së Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë. Ministria ka departamentet përkatëse në mënyrë që të koordinojë sistemin arsimor: 1. Departamenti i Administratës së arsimit parauniversitar, udhëheq politikat parauniversitare, harton rrjetin shkollor për të gjitha nivelet e arsimit parauniversitar, identifikon nevojat e infrastrukturës ligjore për institucionet e arsimit, përcakton dokumentet shkollore të bazuara në ligj dhe kurrikula të arsimit etj Ky departament është i përbërë nga: a) Divizioni i arsimit të përgjithshëm - Sektori për arsimin parashkollor - Sektori për arsimin fillor - Sektori për arsimin e mesëm të ulët - Sektori për arsimin e mesëm të lartë - Sektori për arsimin me nevoja të veçanta b) Divizioni për arsimin profesional c) Divizioni për komunitetet Arsimi në Kosovë fillon nga mosha gjashtë vjeçare dhe është i organizuar përmes disa niveleve siç përshkruhet më poshtë. Mësimet janë të organizuara në tri gjuhë lokale: shqipe, turke dhe boshnjake (në varësi të nevojës). 1. Arsimin e rregullt, e përbërë nga: - Arsimi fillor, që zgjat 5 vjet - Arsimi i mesëm i ulët, që zgjat 4 vjet - Arsimi i mesëm i lartë, që zgjat 3 vjet - Shkollat Profesionale 2. Arsimi joformal 3. Arsimi plotësues për diasporë 4. Arsimi special (për fëmijët me nevoja të veçanta) 5. Arsimi i të rriturve Arsimi fillor dhe i mesëm i ulët (gjithsej 9 vite) janë të detyrueshme për të gjithë fëmijët në

37

Kosovë. 2. Departamenti i arsimit të lartë planifikon dhe vëzhgon zhvillimin e sistemit të arsimit të lartë. Ai zhvillon plane dhe dokumente nga politikat, standardet dhe procedurat të cilat sjellin deri te zgjidhjet e sistemuara të sfidave, me të cilat përballet arsimi i lartë. DAL gjithashtu kryen funksione të tjera në nivel kombëtar si: a) Krijimi i agjencive dhe qendrave, si dhe këshilla të tjera arsimore në nivel vendi; b) Politikat e reja për përmbushjen e detyrimeve që dalin nga Procesi i Bolonjës; c) Zhvillimi i zbatimit të programeve të bashkëpunimit me vendet e tjera; d) Njohja (verifikimin) e dokumenteve të marra nga studime jashtë vendit (Komisioni i MASHT-it për njohjen e diplomave të marra nga studimet jashtë vendit); e) Verifikimi i dokumenteve të qytetarëve tanë që dëshirojnë të studiojnë jashtë vendit; f) Mbështet punën e organizatave të ndryshme të nxënësve dhe të qytetarëve tanë në vend dhe jashtë vendit etj; Studimet universitare organizohen në dy universitetet publike: Universiteti i Prishtinës (me degë në disa qytete në Kosovë) dhe Universiteti i Prizrenit, themeluar kohët e fundit. Ekziston një numër i universiteteve dhe kolegjeve private në mbarë Kosovën që ofrojnë studime cilësore në fusha të ndryshme. Këto institucione janë të obliguara që të licencohen dhe akreditohen. Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë ka themeluar Agjencinë për Akreditim dhe ajo ka obligim ligjor akreditimin dhe ri-akreditimin e universiteteve publike dhe private, ofruesve të tjerë të arsimit të lartë dhe drejtimet e tyre të studimit, si dhe mbikëqyrjen e universiteteve të akredituara publike dhe private dhe ofruesve të tjerë të arsimit të lartë.

1. Univerzitetet dhe kolegjet ne Kosove Universiteti i Prishtinës është themeluar me Ligjin mbi Themelimin e Universitetit të Prishtinës, të cilin e miratoi Kuvendi i Krahinës Socialiste të Kosovës, më 18 nëntor 1969. Themelimi i Universitetit të Prishtinës ishte ngjarje historike për popullin e Kosovës, si edhe për mbarë kombin shqiptar. Kuvendi themelues i Universitetit të Prishtinës u mbajt më 13 shkurt 1970, kurse dy ditë më vonë, më 15 shkurt 1970, u mbajt edhe mbledhja solemne e Kuvendit dhe pikërisht kjo datë u shpall Dita e Universitetit të Prishtinës. Në përbërje të Universitetit të Prishtinës të posathemeluar ishin këto fakultete me seli në Prishtinë: Fakulteti Filozofik, Fakulteti Juridiko-Ekonomik, Fakulteti Teknik dhe Fakulteti i Mjekësisë. Tani Universiteti i Prishtinës i ka 17 fakultete, nga të cilat 14 janë fakultete akademike, ndërsa 3 janë fakultete të shkencave të aplikuara. Ndërkaq, me hyrjen në fuqi të Statutit të Universitetit, më 9 korrik 2004, të drejtat dhe përgjegjësitë e studentëve dhe të personelit të Fakultetit të Mësuesisë dhe të shkollave të larta pedagogjike u bartën në Fakultetin e Edukimit.

Universiteti i Prishtinës i ka këto njësi akademike: 1. Fakultetin Filozofik 2. Fakultetin e Shkencave Matematike-Natyrore 3. Fakultetin e Filologjisë 4. Fakultetin Juridik 5. Fakultetin Ekonomik 6. Fakultetin e Ndërtimtarisë dhe të Arkitekturës 7. Fakultetin e Inxhinierisë Elektrike dhe Kompjuterike 8. Fakultetin e Inxhinierisë Mekanike 9. Fakultetin e Mjekësisë 10. Fakultetin e Arteve 11. Fakultetin e Bujqësisë

38

12. Fakultetin e Shkencave Sportive 13. Fakultetin e Edukimit, dhe 14. Fakultetin e Shkencave të Aplikuara në Ferizaj

Kontakti: Universiteti i Prishtinës Rektorati Rr. "George Bush", p.n. 10 000 Prishtinë Republika e Kosovës Tel: +381 38 244 183 /244 186 Fax: +381 38 244 187 E-mail: rektorati@uni-pr.edu Kolegji “FAMA” wshtw kolegj privat i themeluar ne Maj tw vitit 2003 dhe ofron studime Bachelor dhe Master nw keto drejtime: Menaxhement (BA), Banka and Financa (BA), Juridik, Kriminalistike, Shkenca politike dhe Administrate Publike (BA), Psikologji dhe Sociologji (BA), Gjuhe dhe literature Angleze, Mireqenje dhe kujdes ndaj femijeve, Akritekture. Kontakti:

Rruga Gustav Majer 7

Prishtinë 10000 Prishtinë Kosovë

+381 - (0)38 - 22 22 12

+377 - (0)44 - 50 70 80

info@kolegjifama.eu kolegji.fama@gmail.com

http://www.kolegjifama.eu

Universiteti AAB – Wshtw themeluar nw vitin 2002 dhe wshtw njw nder institucionet mw tw

medha jo publike nw vend dhe nw regjionin e Evropes Juglindore mw kampuse ne

kryeqytetin e Kosoves, Prishtina si dhe ne qytetet e Gjakoves dhe Ferizajit. Mbi 12000

student tw rregullt dhe jo tw rregullt, mbi 4000 tw regjistruar pwr herw tw parw nw vitin

akedemik 2012-2013 dhe mesime master nw tw gjitha kampuset. Mbi 400 profesor dhe

hulumtues me njw proporcion prej 28 studentes me njw professor, edhe perkunder faktit qw

shumica e drejtimeve janw shoqerore dhe shkenca humane, 17 bachelor dhe 8 programe

master; 3 programe doktorature ne procesin e akreditimit, gjashtw qendra per kerkime

shkencore.

Zyra jone e Alumnit kryen hulumtime te rregullta. Ato te fundit tregojnw se 74% e tw

diplomuarve, njw vit pas diplomimit nw AAB janw punwsuar. Kjo perqindje wshtw mw rendesi

sidomos kur kihet shkalla e lartw e papunesis nw vend. Drejtimet qe ofron AAB:

Administratw Publike

Arkitekturew

Design Interior Graphic Design dhe Multimedia

39

Vizatim dhe Arte Vizuele Musikologji Banka, Finance dhe Kontabilitet Manaxhement dhe Technologji Informative Marketing dhe Administration Biznesi Gjuhe Angleze Legjislacion I pergjitheshem Studime mbi Ligjin Kriminal Integrime Europiane Gazetari dhe Mas komunikim Kulture Fizike Ingjinieri Softwerike Rrjete Kompjuterike Telecommunikacion dhe Technologji Informative Mekatornike Shkenca Sociale Psikologji

Kolegji “Victory” wshtw themeluar nw vitin 2005 si institucion i educkimit tw lartw dhe ofron

studime kryesisht nga lwmit e shkencave sociale dhe wshtw i akredituar nga institucionet

lokale. Ku kolegj ofron programet si ne vijim: Tregti e Jahtme, Menaxhim i Biznesit

Nderkombetar, Politika Nderkombetare – Diplomaci, Fakulteti Juridik dhe Mardheniet Ligjore

Nderkombetare.

Adresa:

Perandori Justinian nr.3

Prishtinë, 10000 Kosovë

Kontakti: info@kolegjivictory.com +381 (0) 38 248 445 +377 (0) 44 664 822

Kolegji i Menaxhmentit Internacional “Globus” fillimisht i themeluar me emrin Universiteti

Nderkombetar i Prishtines nw vitin 2007,ditw kjo e shenuar si ditw themelimi. Mw vonw emri

u nderrua nw “Globus” dhe si i tillw njihet nw vend dhe atw pwr ofrimin e programeve

studimiore si nw vijim:

Menaxhmenti i Pwrgjitheshem nderkombetar

Banka dhe financa

Kontabilitet dhe auditim

Administrim biznesi dhe marketing nderkombetar

Menaxhim i Informatikes ne Ekonomi

Adresa: Kolegji Universitar i Menaxhmentit Internacional "Globus" Rr. Bedri Pejani, (Prapa

ndërtesës së Qeverisë së Kosovës)

10000 Prishtinë

Repubika e Kosovës

E-mail: info@kolegjiglobus.com

Website: www.kolegjiglobus.com

40

Tel/Fax: + 381 (0) 38 225 405

Mobile: + 377 (0) 44 42 60 70

Universiteti Amerikan nw Kosovw –AUK, wshtw themeluar nw vitin 2003 dhe ofron

studime kualitative nga fusha tw ndryshme, sikurse janw: Ekonomia, Jurisprudenca,

Teknologjia Informative dhe Gjuha Angleze. A.U.K. wshtw instituti i vetem i edukimit tw lartw

nw Kosovw i cili jepw diploma Amerikane. A.U.K. ofron diploma Bachelor nga Shkencat e

Arteve te Aplikuara dhe Shkencave nga Instituti i Teknologjise Ruchester.. RIT diploma qw e

fitojnw studentet wshtw e njohur nw mbarw boten., cka ju mundeson atyre karrier edhe

jashtw vendit Kontakti:

Gërmia Campus, Dr. Shpëtim Robaj st. nn

10000 Prishtina, Republic of Kosovo

Phone: + 381 (0) 38 608 608

Fax: +381 (0) 38 608 024

E-mail: info@aukonline.org