1 INFORMACION1.Cilat jane burimet kryesore informative kreditore per bankat?Disa nga burimet kryesore kreditore per bankat jane, bisedimet me palen qe kerkon kredi (me qrast banka njihet me histrine a afarizmit te tije, natyren e afarizmit, profitabilitetin e saj, konkurencen ne treg, etj), dokumentacioni kreditore i bankes (dosia e qdo huamarresit), burimet eksterne (agjencionet e specializuara kreditore siq eshte Dan and Bradstreet ne SHBA, e cila mbledh informata ne vend, ashtu edhe jasht vendit per huamarresit e ndryshe dhe pastaj jep raporte kreditore te bankat per keta huamarres, pastaj burimet e tjera eksterne mund te jene furnitoret dhe bleresit e huamarresit, publikimet, revistat, etj) , si dhe dokumentacion financiare i kerkeuesit te kredise (raportet financiare siq jane bilanci i gjendjes dhe ai i suksesit per 2-3 vitet e kaluara). 2.Si zbatohet kontrolli kualitativ i kredive të bankat komerciale?Me kete kontroll B.Q e rregullon masen monetare dhe potencialin kreditore te bankave afariste. Kete e ben duke percaktuar shumen maksimale te kredive, te cilen mund ta lejojne bankat per qellime te caktuar ne nje periudhe te caktuar kohore, pastaj duke percaktuar kufirin e kredive afatshkurtera te bankave afariste. 3.Banka Investive Evropiane (EIB)?Kjo banke eshte themeluar ne vitin 1958 nga vendet antare te BEE-se me seli ne Bruksel. Qelimi i saj eshte financimi i zhvillimit te regjionev ete pazhvilluara, ngritja e obljeteve industriale, apo financimi i projekteve qe jane me interes te perbashket te BEE-se. Kapitali i bankes ishte 1mil njesi llogaritese, ku 1 njesi llogaritese eshte e barabarte me 1 dollar. 4.Kush e ben kontrollin e depozitave ne SHBA?Kontrollin e afarizmit bankare ne pergjithesi ne SHBA e bejne keto organe: organet e administrates shteterore, FED-i dhe FDIC. Nderkaq FDIC (federal deposit insurance corporation) ben sigurimin e depozitave te kursimit dhe depozitave te tjera qe jane mbi 10.000$ 5.Specifikat e kredive afatgjata?Karakteristika kryesore e tyre qendron ne afatin e kthimit te tyre si dhe ne qellimin e shfrytezimit te tyre. Deri sa te kredite afatshkurtera jipen per sigurimin e likuiditetit rrjedhes te komitentit, te kredite afatgjata kemi te bejme me deponimin e mjeteve per financimin e investimeve, p.sh ne mjete themelore me te cilen zhgerohet riprodhimi ekzistues dhe baza prodhuese. Specifike tjeter e kredive afatgjata eshte edhe norma me e larte e kamates, mbulese tjeter per kredine e lejuar (hipotekat e ndryshme), rrezikun me te madh per kredine e lejuar, qe rrjedh nga afati i gjate i kthimit, etj.6.Qka perfshine bilanci i konsoliduar i sitemit bankar?Perfshon perveq bilanceve te konsoliduara te bankave afariste, edhe bilancet e B.Q. Ky bilanc paraqet shumen e bilanceve te te gjtiha bankave, prandaj paraqet kategorine me te rendesishme gjate analizes monetare. 8.Qfare perparsie ka per banken blerja dhe shtija e letrave me vlere?

Blerja dhe shtija e letrave me vlere bejne pjese ne kuader te puneve bankare neutrale me afat te shkurter, me qfars banka per komitentet e vet e ben blerjen dhe shitjen e letrave me vlere ne burse. Dhe bankat per kryerjen e ketyre puneve realizojne nje komision te caktuar qe klientet e tyre ia paguajne, zakonisht me keto pune mirren bankat investive. Dhe keto pune bankes i sjellin keto perparsi: jane shume likuide, nuk i angazhojne mjetet e bankes, sjellin provizion te mire qe sillet prej 1-5 ne promile, mundesojne fitim ne kurs, mundesojne plasmanin e lehte te efekteve te bankes, etj. 9.Banka boterore sot disponon keto burime te mjeteve?Kapitalin e deponuar (paraqet kapitalin qe e paguan qdo antare 20%),Kapitalin garantues (ky kapital paraqet pjesen tjteter prej 80% qe e paguajne antaret pjesmarres ne B.B).Mjetet e mbledhura ne tregun e kapitalit (emitimi i letrave me vlere),Mjetet e te hyrave te realizuara (mjetet qe i realizon banka me veprimtarine e vete),Mjetet nga kryegjeja e huave te dhena me pare, etj. 10.Karakteristikat kryesore te bankave te vendeve te zhvilluara?Dominim i pronesise private (sidomos te bankat komerciale ne forme te shoqerive aksionare), Dominon tipi i bankave universale, Pothuajse te gjitha bankat e medha merren me financimin e tregtise se jashtme dhe qarkullimin e pagesave me boten e jashtme, Qellimi kryesore i tyre eshte realizimi i fitimit. 11.Parimet e afarizmit bankare jane?Parimet kryesore te afarizmit bankare jane: Parimi i likuiditetit, Parimi i solventitetit, i sigurimit dhe i efikasitetit te deponimeve, dhe Parimi i rentabilitetit. 12.Parimi i solventitetit, i sigurimit, dhe i efikasitetit te deponimit te mjeteve? 64Solveniteti nënkupton aftësinë e bankave qe ti kryeje te gjitha obligimet e skeduara. Ndërsa josolventiteti paraqet paaftësinë e kryerjes se te gjitha obligimeve te skeduara. Josolvenitetin e bankave e shkaktojne: 1)jolikuiditeti, 2)joharmonizimi i struktures se afatit te plasmanëve me afatin e burimeve te mjeteve (depozitat dhe burimet tjera), 3)afarizmi me humbje, 4)përdorimi josolid i mjeteve, etj.Sigurimi nga aspekti i afarizmit bankar, paraqet mundësinë e pagesës dhe te arkëtimit te te gjitha obligimeve e kërkesave me kohe sipas kontratës. Banka gjithmonë duhet te kujdeset për sigurinë e plasmanëve te saj gjate lejimit te kredive, pra ketë e bene duke siguruar garanci për kthimin e kredisë me rregull nga borxhliu. Parimi i sigurisë duhet ti mbroje komitentët e bankës nga rreziku i deshtimit te bankes.Efikasiteti i deponimeve nënkupton realizimin e rezultateve te suksesshme te bankes ne fushen e kreditimit. Efikasiteti i deponimeve mund te vlerësohet nga aspketi i operacioneve individuale te bankës, por edhe nga aspekti i subjektit ekonomik si shfrytëzues i kredisë, apo nga aspekti i bankes si teresi. Ky parim i obligon bankat qe ti orientojne mjetet ne ato dege qe kane rëndësi te veçante, ne mënyre qe deponimet e tilla te japin rezultate te optimale.  

13.Politika e normes se kamates?Norma e kamates paraqet qmimin e shfrytezimit te mjeteve financiare ne tregun financiare. Dhe norma e kamates se shfrytezimit te mjeteve eshte gjithmone me e madhe me rastin e shfrytezimin te mjeteve financiare ne kohen e tashme sesa ne te ardhmen (TVM). Kursimtaret ua japin mjetet e tyre investitoreve duke kontraktuar kamaten adekuate dhe periudhen e shfrytezimit te mjeteve. Norma e kamtaes paraqet instrumentin per baraspeshimin e vellimit te krusimit dhe te ofertes se kapitalit me kerkesen e mjeteve financiare. Ne tregun financiare formohjet kamata e tregut, ne baze te ofertes dhe te kerkeses. 14.Kamata reale dhe tregu i kapitalit?Kamata praqet qmimin per shfrytezimin e kapitalit te huazuar. Ne tregun financire paraqitet kamata nominale dhe ajo i determinon raportet ne mes te ofertes dhe kerkeses per kapitalin hua, mirepo kemi edhe kamaten reale e cila paraqet kamaten nominale te korrigjuar me perqindjen e inflacionit te pritur dhe kjo shpie deri te teoria e Fisherit:i = r + ieKamata reale varet nga disa faktore: norma e inflacionit, kamata noninale, raporti i politikes ekonomike ndaj politikes se normes se kamates, GDP per capita, inflacioni i pritur, etj. 15.Format dhe instrumentet financiare te formimit te bazes se mjeteve?Nje nder format e formimit te bazes se mjeteve pos depozitave te kursimit dhe depozitave te ndermarrjeve jane edhe letrat me vlere siq jane: Fleteolbigacionet (ne baze te te cilit poseduesi i tij fiton te drejten e kamates se caktuar dhe kthimin e kryegjese ne fund te maturimit te tij), Bonot e arkes (ato mund ti emtiojne bankat qendrore dhe bankat afariste, dhe gjithashtu permes tyre bankat afariste i sigurojne mjetet e tyre me afat te shkurter), Vertetimet mbi mjetet e deponuara (afati me i gjate i tyre eshte 1 vit). 16.Marrja hua te bankat tjera?Bejne pjese ne kuader te puneve bankare pasive me afat te shkurter, dhe me kete banka i siguron mjetet e nevojshme per lejimin e kredive. Ketu hyjne: Rieskonti (me qrast banka eskonton kambialet e veta te nje banke tjeter p.sh te banka qendrore dhe i siguron mjetet per lejimin e kredive), Rilombardi (eshte i ngajshem me rieskontimin, mirepo ketu ne vend te kambialit kemi te bejme me letra me vlere, me qrast banka afariste letara me velre qe i ka peng, mund tia le peng B.Q nga e cila merr kredi), Kredite postare, Kredite nderbankare (interbank loans). 17.Si behet pagesa e kredive investive?Kredia investive mund te kthehet ne keto menyra: a)me anutitete te njejta (kruegjeja + kamata nuk nryshohne gjate tereperidudhe sse kredise), b)me anuitete te ndryshme (kryegjeja + kamata, ku kryegjeja mbetet e njejte ndersa kamata llogaritet ne pjesen e mbetur te borxhit), dhe c)pas nje afati te caktuar, kur ne nje afat te caktuar paguhet vetem kamata, ndersa tere shuma e kredise kthehet pernjehere pas kalimit te ketij afati.   

18.Cilat jane karakteristikat e kartave kreditore?Kartat kreditore jane nje forme specifike e kredive konsumuse dhe nje instrument specifik i pagesave. Karta kreditore eshte instrument i pagesave, me te cilin mundesohet kreditimi afatshkurter i blerjes me pakice (p.sh mallrave, sherbimeve, etj). Karta kreditore eshte instrument me i persosur se qeku. Karterten kreditore mund ta marrin personat me aftesi afariste, dhe qdo pronar i karte kreditore e ka limitin kreditore te caktuar ne kontrate, deri ne te cilin mund te bej pagesa, si dhe ka per obligim, qe zakonisht 1 her ne muaj te llogarise dhe te paguaj shumen e shpenzuar. Pra kartat kreditore paraqesin nje zevendesim shume te pershtatshem te qeqeve dhe kjo e tregon edhe popullaritetin e tyre ne 30 vitet e fundit. 19.Cilat jane informatat ne afarizmin e bankave?Informatat qe jane te nevojshme per afarizmin e sukseshem te nje banke afariste, mund te ndahen ne 7 grupe:-Informatat mbi afarizmin e pergjithshem (paraqesin te dhenat mbi afarizmin dhe zhvillimet ekonomike kombetarte dhe nderkombetare),-Informatat financiare (paraqesin te dhenat mbi zhvillimet ne fushen e sherbimeve financiare),-Informatat afariste lokale (paraqesin te dhenat mbi afarizmin e firmave te veqanta ne vendin ku vepron banka),-Informatat mbi komitentet (paraqesin te dhenat e detalizuara mbi transaksionet me secilin komitent te bankes),-Informatat mbi afarizmin e brendshem (te dhenat financiare statistikore mbi te gjtiha aspektet operacionale te bankes),-Informatat mbi konkurrentet (paraqesin te dhenat komparative mbi konkurentet tjere te bankes),-Informatat per distribuim ekstern (autoritete rregullatore kerkojne qe te perdatitetn keto infomrata). 20.Teoria e fondeve kreditore?Ne nder teorite e formimit te normes se kamates eshte edhe teoria e fondeve kreditore, e cila thot se niveli i kamates cakltohet ne baze te raportit te ofertes e te kerkeses se kredive.LFs = S + M – RM (LFs-supply e fondeve kreditore, S-kursimi, M-masa monetare, RM-rezervat monetare)LFd = B + G + SG + H (LFd-demand e fondeve kreditore, B-kerkesa e ekonomise, G-kerkesa e shtetit, , SG-kerkesa e njesive lokale shteterore, H-kerkesa e popullsise). 21.Kredite nderbankare?Me kredi nderbankare kuptojme lenien ne dispozicion te mjeteve financiare ne mes te bankave. P.sh LIBOR eshte norma e kamates me te cilen bankat ne angli i lejojne huazime njera tjetres. Kredite nderbankare kane elemente te tregut financiare klasik, ne te cilin banka udhhiqet me parimin e shfrytezimit racional te mjeteve te saj (kamata), principin e likuiditetit (jep kredi por ne situata te caktuara llogarite qe edhe ajo do te marr kredi) dhe me principin e afarizmit, ku perpiqet ne emer te vet, kurse ne llogari te antareve dhe depozituesve tjere. 

22.Pagesat nderkombetare permes akreditivit?Njejt si te akreditivi dokumentare. 23.Punet e lizingut ne afarizmin bankar?Shume banka te medha, bejne dhenien me qera (lizing) te pajimeve komitenteve te vet. Kjo ka te bej me dhenien e mjeteve transportuese, te makinave te renda, kurse disa banka u japin komitenteve te vet me lizing edhe vetura. Kjo eshte shume e dobishme si per banken ashtu edhe per partneret e tij afarist. Sepse banka realizon nje kamate te caktuar per kryerjen e kesaj pune, nderkaq qiramarrsit do te kene rast qe te paguajne norma me te ulta te kamates per shfrytrezimin e pajisjes sesa nese ate e blen duke marre kredi ne banke. 24.Cilet faktore ndikojne ne kamaten reale?Norma e inflacionit, kamata noninale, raporti i politikes ekonomike ndaj politikes se normes se kamates, GDP per capita, inflacioni i pritur, etj. 25.Si behet kreditimi i konsumatoreve individual?Kreditimi i konsumatoreve individual sot behet ne 2 menyra:a)Me shitjen e mallit me keste (kjo paraqet punen kur shitesi e krediton konsumatorin. Keto kreditore/ndermarrjet/ shesin mallin e vet duke ia dhene bleresit menjehere, ne menyre qe ai pastaj ta paguaj me keste), dheb)Me lejimin e kredive bankare per blerjen e mallrave te konsumit te gjere (e cila eshte njejt sikur te gjitha kredite tjera qe i lejon banka). 26.Kambiali ne qarkullimin e brendeshem te pagesave?Kambiali eshte leter specifike me vlere, e cila pronarit i jep te drejten qe nga debitori qe eshte i shenuar ne te, ta arketoj nje shume te caktuar te parase. Ne qarkullimin bashkohore te pagesave, kambiali paraqitet si mjet pagese, si mjet per sigurimin e kredive, dhe si mjet i veqante i sigurimit te pagesave. Dallojme 2 lloje kambialesh:a)Kambiali i trasuar – eshte ai kambial te i cili leshuesi i jep urdher personit tjeter, qe ne afatin e skadimit, tia paguaj personin te trete (remitentit, shfrytezuesit) nje shume te caktuar qe eshte e shenuar ne kambial.b)Kambiali vetjak – eshte ai kambial, te i cili veteleshuesi obligohet qe ne afat te caktuar tia paguaj personit te shenuar ne kambial shumenn e shenuar ne kambial. 27.Faktoret e potencialit kreditore te bankave afariste?Faktoret e formimit te potencialit kreditore jane:a)Kredite e B.Q – paraqesin njerin nga faktoret me te rendesishem te formimit te potencialit financiare, sidomos per bankat e reja, etj,b)Rezervat e detyrueshme – ndrrimi i normave te rezervave te detyrueshme ndikon ne menyre direkte ne potencialin financiare te bankave afariste, sepse rritja ke tyre normave ndikon ne zvolgimin e potencialit kreditore te bankave afariste,c)Shendrrimi i depozitave ne para te gatshme – gjate shendrrimit te depozitave nga bankat ne para te gatshme p.sh gjate pagimit te te ardhurave personale, atehere vie deri te zvoglimi i potencialit kreditore te bankave,

d)Struktura e depozitave – struktura e depozitave eshte e rendesishme sepse ne depozitat ne te pare llogarite norme me e larte e rezerves se detyrueshme sesa per depozitat e kursimit dhe te afatizuara, dhe kjo ka ndikimi ne vet potencialin kreditore te bankave, etj.   28.Ku mund te aplikohen sistemet eksperte ne afarizmin bankar investin dhe ate komercial?Ne sferen e afarizmit bankare investiv, sistemet eksperte mund te aplikohen gjate blerjes se letrave me vlere (ky sistem jep rekomandimet se a duhet blere letrat me vlere, duke u bazuar ne informatat e ndryshme siq jane: norma e kamates, raporti P/E, etj).Ne sferen e afarizmit bankare komercial, sistemet eksperte ndihmojne analizen dhe kontrollin e rreziqeve bankare, keto sisteme mund te perdoren per analizen e rreziqeve kreditore, per analizen e rrjedhjes se parase (cash flow) te ndermarrjeve, per qeverisjen e aktives dhe pasives, ku analizohet raporti midis normave te ndjeshme dhe te pandjeshme te kamates ne strukturen e bilancit te bankes, etj.   29.Si behet klasifikimi i produkteve bankare ne marketingun bankar?Produktet bankare duhet te klasifikohen sipas 2 kritereve:a)Klasifikimi sipas komitenteve – afarizmi bankar mund te ndahet ne afarizmin me sektorin e ekonomise, ndersa ne kuader te ekonomise ne sektroin e popullsise, etjb)Klasifikimi sipas lendes se blerjes – ky klasifikimi bazohet ne gadishmerine per blerje, te cilet jane te gatshem ti bejne konsumatoret per ti plotesuar nevojat e veta. Ekzistojne produkte qe blehen me minimumin e perpjekjeve (p.sh avista deposits), dhe anasjelltas.   30.Qka eshte rieskonti?Rieskonti eshte pune bankare pasive, me te cilen banka eskonton kambialet nga portofoli i vet te nje banke tjeter (B.Q) me qrast banka shendrron nje pune bankare aktive ne pune pasive dhe ia shet bankes tjeter kambialet, te cilat me pare i ka blere me lejimin e kredise eskonte.  31.Bankat eksportuese-importuese?Nje nder bankat qe i dallojme ne sistemin bankare ne SHBA jane edhe eksport-import bankat. Keto jane banka shteterore, te cilat jane themeluar pas krizes boterore, me qellim te intervenimit te shtetit ne afarizmin bankar dhe ringjalljen e ekonomise amerikane. Pas L.II.B ajo riorganizohet si banke federale dhe merret me financimin e eksportit dhe importit. Banket e udheheqe Keshilli Drejtues prej 5 antaresh, te cilet i emeron kryetari i SHBA-se.    

 32.Cilat jane insturmentet e formimit te mjeteve te bankes?Instrumentet kryesore te formimit te mjeteve te bankes jane:a)Depozitat e kursimit dhe mjetet tjera te popullsise – depozitat e krusimit dhe mjetet e tjera te popullsise paraqesin njerin nga burimet me te rendesishme te potencialit kreditore te bankave. Sipas afatit ato mund te jene: me te pare (avista), te afatizuara per nje kohe te caktuar dhe te afatizuara per nje kohe te papercaktuara.b)Depozitat e ndermarrjeve – ne kuader te depozitave te teresishme te bankave, depozitat e ndermarrjeve marrin pjese ne nje perqindje te vogel, por ne plasmanet e bankave marrin pjese me nje perqindje te larte.,c)Letrat me vlere - Fleteolbigacionet (ne baze te te cilit poseduesi i tij fiton te drejten e kamates se caktuar dhe kthimin e kryegjese ne fund te maturimit te tij), Bonot e arkes (ato mund ti emtiojne bankat qendrore dhe bankat afariste, dhe gjithashtu permes tyre bankat afariste i sigurojne mjetet e tyre me afat te shkurter), Vertetimet mbi mjetet e deponuara (afati me i gjate i tyre eshte 1 vit). 33.Qka eshte garancioni bankar?Garanca bankare eshte instrument i veqante i sigurimit te pagesave apo kryerjes se obligimeve te kontraktuara ne afat, me te cilin banka i garanton shfrytezuesit te garancise bankare, se komitenti i tij do ti kryej me kohe te gjitha obligimet e marra, qe theksohen ne garancine bankare ndaj shfrytezuesit te garacive dhe nese ai nuk i kryen ato, atehere ato obligime do ti kryej banka. Te garanca bankare paraqiten 3 persona: urdherdhenesi i garancise (debitori), banka qe e leshon garancine (garanti) dhe shfrytezuesi i garancise (besoresi). 34.Qka perfshine elaborati investiv?Secili kerkues i kredise investive duhet te kete programin investiv (feasibility study) te ndermarrjes se vet. Ky program paraqet bazen dhe arsyenshmerine e ndertimit te objektit investiv, per te cilin kerkohet kredia. Gjate parashtrimit te kerkeses per kredi, investuesi i ardhshem i drejtohet bankes me elaboratin investiv, i cili duhet te perfshije:-pershkrimin e objektit investiv,-vleren prallogaritare e puneve ndertimore,-specifikimin e pajimeve dhe te montimit,-arsyeshmerine ekonomike te investimeve,-burimet e financimit,-zgjatjen e ndertimit dhe fillimin e shfrytezimit te kredise.Banka pas shqyrtimit te elaboratit investiv, dhe pas vlersimit te rentabilitetit, aftesine kreditore te kerkuesit te kredise, etj do ta zgjedh kerkuesin e kredise me te pershtatshem. 35.Aftesia konkurruese e nje banke ne krahasim me banken tjeter?Aftesia konkuruese ne krahasim me banken tjetren, varet nga disa faktore:1)Organizimi i rrjetit te filialeve – banka tenton qe me organizimin sa me te mire te rrejtit te filialeve, tua ofroje sportelet e veta sa me shume komitenteve te vet.,2)Organizimi i lokalit afarist dhe i puneve brenda bankes,

3)Zgjedhja e orarit te pershtatshem te punes,4)Mjetet e informimit dhe shkalla e informimit mbi deponimet financiare,5)Konkurenca ne mes te bankave ne luften per grumbullimin e mjeteve te reja – ketu duhet permendur arsimimin dhe specializimin si faktore qe ndikojne ne kryerjen e operacioneve te nderlikuara te bankes.36.Cilat jane karakteristikat e kredise lombarde?Karakteristikat kryesore te kredive lombarde jane:-rendesi primare te kredia lombarde ka boniteti i pengut, ndersa aftesia kreditore e kredimarresit eshte dytesore,-kredia asnjehere nuk lejohet ne vleren e polote te pengut, por deri nje nje perqidnje te caktuar (60-70%),-banka ka te drejte qe te kerkoj plotesimin e mbuleses, nese per shkak te renies se vleres se pengut paraqitet rreziku qe kredia te mbetet e pambuluar. 37.Ku qendron rendesia e marketingut te bankave?Ne kohet e fundit, ne mes te bankave po krijohet nje lufte e rrepte per perfitimin e komitenteve, ne kete menyre ata tentojne qe ti njohin sa me shume komitentete, nevojat, deshirat e tyre. Marketingu ne afarizmin bankare ka te bej me hulumtimin e nevojave te komitenteve, me qellim qe te mobilizohen ne menyre optimale mjetet e nevojshme dhe pastaj ato te plasohen. Marketingu ne afarizmin bankare niset nga kater elemente te rendesishme:-Produkti (ketu flitet per produktet e bankes, te cilat banka duhet ti krijoj ne menyre qe te plotesoj te gjitha nevojat e komitenteve te tij),-Vendi (ketu flitet per lokacionin e bankes, sepse bankat gjithmone duhet te likacionohen ne vende ku frekuentimi i popullsise eshte me i madh, ne menyre qe te jete afer tyre qdo here),-Qmimi (ketu flitete per normat e kamates qe bankat japin per produktet e tyre),-Promocioni (kjo behet permes TV, shtyput, radios, reklamave te ndryshme, etj).

2 INFORMACION1.Politika kreditore selektive?Paraqet njerin nga instrumentet me te ndërlikuara dhe me te rendesishme te Bankes Qendrore per orientimin e vëllimit te kredive ne sfera te caktuara. Politika selektive kreditore eshte e lidhur ngusht me qëllimet e politikes ekonomike te vendit. Me kete instrument B.Q kontrollon orientimin dhe shfrytëzimin e kredive ne ato veprimtari te cilave u eshte dhene perparesi per te shpejtuar rritjen ekonomike. 2.Shkaqet e B.Q per kontrollin e bankave afariste?B.Q ben kontrollimin e bankave afariste per shume arsye: arsyeja e pare eshte qe ti mbroje depozitohet nga moshumbja e parave te tyre (pra e luan rolin e mbrojtësit te depozitoreve), pastaj permes kontrollit te bankave afariste e ben edhe kontrollin e sasise se parase ne qarkullim (mases monetare) kete qellim e realizon permes instrumenteve te politikes

monetare kreditore (politika eskonte, rezerva e detyrueshme, kontrolli kualitativ i kredive, etj). 3.Kredia konzorciume?Kredia e konzorciumit eshte kredi me afat te gjate qe praktikohet kur nevojiten mjete te medha financiare per financimin e objekteve te rendesishme. Kredite konsorciume paraqiten ne forme te kontrates mbi blerjen e efekteve. Ne te vertete fjala eshte per nje kredi te përkohshme, sepse marrja e efekteve behet me qellim qe ndërmarrjes emetuese parate ti lihen ne diskonim menjehere, pa pritur rezultatin e pasimit. Ketu lidhen dy kontrata: njera ne mes te bankave qe marrin pjese ne konsorcium, dhe tjetra ne mes te konsorciumit dhe debitorit. 4.Kredia investive?Eshte kredi me afat te gjate, te cilen banka ua lejon ndërmarrjeve te medha per financimin dhe zhvillimin e industrise. Keto kredi zakonisht i lejojne bankat e medha, te cilat disponojne me kapital te madh. Qeshtja me delikate e kredive investive eshte mbrojtja e bankes nga rreziku kreditore. Te ky lloj i kredise kthimi i kredise 100% varet nga afarizmi i shfrytëzuesit te kredise, e jo nga vlera e objektit investiv qe eshte financuar. Vendimi i bankes per lejimi i kredise investive duhet te bazohet ne analizat paraprake, dhe per kete analize banka duhet te kete eksperte apo kete puna duhet tua besoje institucioneve shkencore-hulumtuese. Gjithashtu per ta bere analizen kreditore banka shfrytëzon raportet financiare te kreditorit, siq jane bilanci i gjendjes, i suksesit, plani financiare, etj. 5.Punet pasive afatshkurtra (përmendi)?Ne punet bankare pasive afatshkurtra bejne pjese: Emisioni i kartëmonedhave, Mobilimizi i mjeteve afatshkurtra (a vista depozitat), Marrja e huave te bankat e tjera, Emitimi i bonove te arkes, dhe Eskontimi i kambialeve vetjake.  6.Kredia akceptuese?Eshte kredi me afat te shkurter, me te cilen banka nuk i lejon klientit te vet mjete monetare, por ia akcepton kambialin, me qellim qe tia rrise bonitetin dhe kualitetin e kambialit, qe do ti sherbeje komitetit ne transaksionet e tij. Duke e akceptuar kambialin banka behet trasat, ndersa leshuesi i kambialit (trasanti) fiton reputacion dhe ne kete menyre mundet te marre me shpejte dhe me lehte kredi eskontuese te ndonje banke e vendit apo e huaj. Banka i akcepton vetem kambialet e komiteteve te vet te sigurte dhe te rregullt, afarizmin e te cileve e njeh mire dhe me te cilet ka marrdhenie te mira afariste. 7.Forfetim punët?Fortefetim punet jane te ngjashme me faktoring punët, dhe paraqitet ne kohet e fundit si nje forme e financimit afatgjate te eksportit. Per dallim nga faktoringu qe ka te bej me blerjen e kërkesave afatshkurtra nga eksportuesi, forfetimi ka te bej me blerjen e kërkesave afatgjata te personit te trete, zakonisht te nje kërkese. Banka qe merret me keto pune (fortuesi) blen nga eksportuesi kerkesen afatgjate qe ai e ka ndaj personit te trete, e cila zakonisht perbehet nga kambialet, e ndonjehere edhe nga akreditivet me pagese te shtyer.

 9.Problemet qe shkaktojne me kredi (m.b)?Arsyeja kryesore e problemeve me kredi dhe humbjet eventuale te bankave nga kjo, lidhen direkt me huamarrësin dhe paaftësinë e tij qe te realizoje te ardhura te mjaftueshme per te plotësuar obligimet per kthimin e huase me kohe. Problemet me kredi rreth 90% shkaktohen nga menaxhmeni i ndërmarrjes qe eshte kredimarrese për shkak te paaftesise dhe papergjegjesise. Si shenje e pare e problemeve me kredi paraqitet kur huamarrësi nuk u përmbahet afateve te parapara me kontraten mbi kreditin.   1.Depozitat e afatizuara?Depozitat e afatizuara (time deposits) bëjnë pjese ne kuadër te punëve pasive me afat te gjate sepse banka permes tyre mbledh mjete me afat te gjate. Depozitat e afatizuara paraqesin mjetet e deponuara ne banke te cilat jane te ngrira per nje afat te caktuar nga ana e depozitorit (p.sh 2 vite, 5 vite, 10 vite, etj) dhe te cilat depozitoreve i sjellin nje norme te caktuar te kamatës qe është me e larte sesa e llogarive te kursimit (saving account).  2.Kredia hipotekare?Kredia hipotekare ben pjese ne kuadër te puneve aktive me afat te gjate te bankave. Pra keto jane kredi me afat te gjate, dhe karakteristike e ketyre kredive edhe dhenia e kredive ne baze te pengut si p.sh pasuria e patundshme. Ne fillim keto kredi jane lejuar për zhvillimin e bujqesise dhe zejtarise, ndersa tani per financimin e ndertimit te shtëpive dhe banesave. Kredia hipotekare zakonisht jepet ne lartesi 50% deri 70% te vleres se objektit, kurse pjesen tejter e siguron investitori. Afati i kredise hipotekare mund te jete nga 10 deri 50 vjet e ne disa raste deri ne 75 vjet.  3.Instrumentet e pagesave e boten e jashtme?Dergesat bankare, Akreditivi dokumentare (i mallit), Arketimi inkaso dokumentar, Kambiali, Qeku, Letra kreditore, Karta kreditore, Garanca bankare. Dhe paraja e gatshme ne qarkullimin nderkombetare nuk përdorim te gjere. 4.Si e ben banka eskontimi i kambialit?Eskontimi i kambialit ben pjese ne kuadër te puneve bankare pasive me afat te shkurter. Parakusht per kryerjen e këtij operacioni eshte ekzistimi i tregut te parase (monetare). Keshtu bankat bejne plasmanin e kambialeve vetjake duke i eskortuar ato te B.Q. ose ne tregun privat te eskontimit. 5.Indikatoret (koeficientet) kryesore ne afarizmin bankare?a)Profitabilitetit i aseteve (profitability of assets, PA = NI/A, ku NI-net income, A-assets),b)Profitabiliteti i kapitalit (profitability of capital, PK = NI/FF, ku NI-net income, FF-foundation fund),

c)Rreziku ne treg (market risk, MR = (C+STS)/D, ku C-cash, STS-short term securities, D-deposits),d)Rreziku kreditor (credit risk, CrR = C/A, ku C-credit, A-assets),e)Rreziku i kapitalit (risk in capital, RCa = Ca/ARr, ku Ca-capital, ARr-assets with specific risk).

nga Studentat e Presheves ne Prishtine më 2011-04-02 në orën 3:17.PD ·

GRUPI A 1.Politika eskonte?P.E shte nje instrument i rendesishem i politikes monetare-kreditore nepermjet te ciles B.Q ben rregullimin vellimit te kredive dhe te potencialit kreditor te bankave ne ekonomine e tregut. Me politiken eskonte B.Q e cakton qmimin e kredise (normen e kamates), ne baze te se ciles ajo i lejon kredi afatshkurter bankave afariste permes eskontimit dhe rieskontimit te kambialeve. Dhe keshtu nga ky qmim varet edhe lartesia e normes se kamates me te cilen bankat afariste i lejojne kredi afatshkurter shfrytezuesve te kredise. Pra me rritjen e normes se kamates (qmimit te kredise) kredia behet me e shtrejte gje qe ndikon drejteperdrejte uljen e mases monetare (sasise se parase ne qarkullim) dhe me zvoglimin e normes se kamates kredia behet me e lire gje qe ndikon ne rritjen e mases monetare 2.Qka jane bankat multinacionale?Bankat multinacionale janë banka te cilat mjetet e tyre i mobilizojnë me bashkimin e kapitaleve te bankave te njohura botërore. Bankat multinacionale lejojnë te gjitha llojet e kredive, kryejnë punët ne lidhje me letrat me vlere, u japin informata organizatave monopolistike ndërkombëtare, etj. Këto banka posedojnë shuma te mëdha mjetesh financiare, kane rrjet te zhvilluar te filialeve dhe kane teknologji me moderne, dhe për këtë arsye ato u bëjnë konkurrence bankave tjera komerciale ne atë vend ku këto banka veprojnë. 3.Qka kuptoni me parimin e efikasitetit te deponimeve?Efikasiteti i deponimeve nënkupton realizimin e rezultateve te suksesshme te bankes ne fushen e kreditimit. Efikasiteti i deponimeve mund te vlerësohet nga aspketi i operacioneve individuale te bankës, por edhe nga aspekti i subjektit ekonomik si shfrytëzues i kredisë, apo nga aspekti i bankes si teresi. Ky parim i obligon bankat qe ti orientojne mjetet ne ato dege qe kane rëndësi te veçante, ne mënyre qe deponimet e tilla te japin rezultate te optimale. Keto parime me se shumti shprehen ne politiken e plasmanit. 4.Si mund te shprehet matematikisht oferta dhe kerkesa e fondeve kreditore?Sipas teorise se fondeve kreditore, niveli i kmates ne baze te kerkeses dhe ofertes se kredive. Dhe matematikisht oferta dhe kerkesa e fondeve kreditore mund te shprehet keshtu:LFs = S + M – RM (LFs-supply e fondeve kreditore, S-kursimi, M-masa monetare, RM-rezervat monetare)LFd = B + G + SG + H (LFd-demand e fondeve kreditore, B-kerkesa e ekonomise, G-kerkesa e shtetit, , SG-kerkesa e njesive lokale shteterore, H-kerkesa e popullsise). 5.Qka punesh kryejne bankat e autorizuara per afarizem me boten e jashtem?Bankat e autorizuara per punet me botej e jashtme (i ashtuquajturi autorizimi i madh) kryejne keto pune:

Punet devizore ne vend, Pagesat dhe arketimet me boten e jashtme, Afarizmin me akreditiv dokumentar, Marrdhenie korrespodente me bankat e jashme, Punet kreditore me boten e jashtme, Japin garancione per ndermarrje qe kryejne afarizem me boten e jashtme, etj. 6.Qka perfshine aspekti makroekonomik i harmonizimit te ofertes dhe kerkeses se mjeteve financiare ne nje treg financiare?Duhet theksuar se bankat duhet te veprojne ne drejtim te ekuilibrimit te ofertes e te kerkeses. Kjo eshte detyre e tregut financiare, dhe pa marrdhenie te baraspeshuara ne tregun financiare, nuk mund te funksionoje ne menyre efikase as sistemi bankar, e sidomos do te mungoje funksionimi efikas ne fushen e alokimit ekonomik te mjeteve financiare. Ne kete drejtim eshte e orientuar politika e teresishme ekonomike e nje vendi, te gjitha instrumentet qe nga masat fiskale e deri te politika e bilancit te pagesave, ku politika monetare-kreditore dhe politika e afarizmit stabil, ze vend te rendesishem. Nese mbeshtetja per baraspeshen e ofertes dhe kerkeses kerkohet vetem ne politiken e normave te kamates ose politiken monetare kunatitative, pa eliminimin e ndikimeve eksterne dhe te pagesave te jashtme, atehere nuk kemi kurrfare garance perafrimin e ofertes e te kerkeses se mjeteve financiare dhe si rrjedhim te kesaj as per funksionimin efikas te sistemit bankar. 7.Shpjegoni baraspeshen financiare te bilancit te bankave?Baraspesha financiare ne bilancin e bankes mund te jete afatgjate dhe afatshkurter. Baraspesha afatgjate paraqet raportin e ekuilibruar te plasmaneve afatgjate ne aktivin e e bilancit te bankes dhe te mjeteve afatgjate ne pasivin e bilancit te bankes, ndersa baraspesha afatshkurter paraqet raportin e ekuilibruar te plasmaneve afatshkurtra ne aktivin e e bilancit te bankes dhe te mjeteve afatshkurtra ne pasivin e bilancit te bankes. Jobaraspesha afatgjate e bilancit shfaqet kur plasmanet afatgjata jane me te vogla sesa burimet e mjeteve aftgjata, e njejta rregull vlen edhe per jobaraspeshen afatshkurter te bilancit te bankes. 8.Qka paraqet boniteti i bankave dhe si vlersohet ai?Boniteti i bankave ka te bej me aftesite e bankave qe ti kryejne te gjitha obligimet e tyre ne afate dhe njekohesisht ta ruaj afarizmin e saj, apo aftesine e saj kreditore. Pikat kryesore gjata anlizes se bonitetit (performances) te bankave jane: 1)Struktura e bilancit te bankes, 2)Kualiteti i afarizmit, 3)Pozita financiare e bankes. 9.Si mund te klasifikohen nevojat likuide?Nevojat likuide ndahen ne 4 grupe:-nevojat per kompensimin e daljes se mjeteve nga banka (financing risk-rreziku i financimit),-nevojat per mbulimin e mungeses se hyrjes se mjeteve (time risk-rreziku kohore),-nevojat per gjetjen e burimeve te reja te financimit (risk for finding fund in short time),-nevojat per kryerjen e nje transaksioni te ri ne qdo kohe (call risk). 10.Si behet qeverisja me rrezikun kreditore?Tri metodat (qasjet) kryesore per menaxhimin e rrezikut kreditore (credit risk) jane:-selektimi (selektimi ka te bej me zgjedhjen me kujdes te huamarresve-debitoreve duke bere nje analize detale te tyre e pastaj ti jipen kredite)

-limitimi (limitimi ka te bej me kufizimin e llojeve dhe kategorive te ndryshme te kredise qe i lejon banka, por ka te bej edhe me kufizimin e shumes maksimale te kredise qe mund ti jepet nje debitor-huamarresi).-diversifikimi (diversifikimi ka te bej me shperndarjen e rrezikut ne dege te ndryshme te ekonomise sepse te gjitha deget nuk kane rrezik te njejte, pastaj shperndarjene e rrezikut ne sa me shume individ (persona) qe ndikon ne zvoglimin e rrezikut kreditore, etj).Mirepo rreziku kreditore mund te menaxhohet edhe permes qasjes ALM (asset liability management) permes menagjimit te GAP-it ndermjet mjeteve dhe detyrimeve te bankes.  GRUPI B 1.Cilat jane punet bankare passive me afat te gjate?Punet bankare pasive me afat te gjate permes te cilave banka ben mbjedhjen e mjeteve me afat te gjate jane : Emisioni i aksioneve dhe te letrave te tjera me vlere, Depozitat e afatizuara (time deposits), Depozitat afatgjata te shtetit, Emitimi i fleteolbigacioneve (bond issue), Marrja e kredive me afat te gjate ne boten e jashtme, etj. 2.Kredite vikulare?Kredia vinkulare ka te bej me dhenien e avansit per blerjen e mallit, i cili mall udheton ne adresen e bleresit, me qrast banka e gezon te drejten e pronesise se mallit dhe ate ia barte bleresit pasi qe ky ta paguaj shumen e avansit (kredise). Dhe kredia vinkulare dallon nga kredia ramburse sepse kjo e dyta sherben per financimitn e qarkullimit tokesor, ndersa kredia ramburse sherben per financimin e qarkullimit tejdetare. 3.Shpjegoni punet tjera ndermjetesuese bankare?Ne punet tjera ndermjetesuese te bankave bejne pjese: a)Marrja dhe ruajtja e gjesendeve me vlere (per ruajtjen e ketyre gjesendeve me vlere ne depot e bankave siq jane stolit, diamanti, letrat me vlere, etj banka merr nje provizion te caktuar nga klientet), b)Dhenia me qira e kasafortave (safe deposit box, keshtu banka ia mundeson qiramarresit qe sendet e tij me vlere ti vendos ne nje kuti te posaqme te qelikut e cila eshte e ruajtur dhe e siguruar 24 ore nga banka, dhe per kete qiramarresi paguan qirane mujore ose vjetore). 4.Qeku bankar?Eshte ai qek, te cilin e leshon banka e huaj dhe ate e trason ne nje bane tjeter te huaj. Ne nje qek te tille gjithmon shenohet emri i remitentit, dhe zakonisht perdoren dy lloje te qeqeve bankare:a)Qeqet te cilat banka e huaj i trason ne banken tjeter te huaj ne ate vend apo ne ndonje vend tjeter ne boten e jashtme,b)Qeqet bankare, te cilat banka e huaj ia trason (leshon) bankes se vendit.Qeqet bankare mund te jene ne valute konvertibile, ne valuta kliringe apo ne valute te vendit. Qeqet kliringe mund te blejen vetem kur trasohen nga nje banke e huaj ne nje banke te vendit.5.Cilat jane trendet e revolucionit informative ne banka?

Afrimi i teknologjise se kompjutereve me tekonologjine e komunikimit, Zvolgimi i madh i kostos se komponenteve elektronike, Pranimi i gjere i teknologjise nga ata qe duhet ta perdorin. 6.Qka eshte marzhi I kamates dhe si llogaritet ai?Marzhi i kamates paraqet diferencen midis kamates aktive (te cilen e arketon banka nga dhenia e kredive) dhe kamates pasive (te cilen e paguan banka pre shkak te pranimit te depozitave). Pra marzhi i kamates paraqet rreth 80% te fimtimit te bankes, ndersa 20% eshte nga pranimi i komisionieve nga kryerja e sherbimeve te tjera.  7.Qka eshte rejtingu i bankave dhe rejting agjencite?Rejtingu i bankave ka te bej me modelin per informimin lidhur me bonitetin (performancen) e bankes, dhe ratingu i bankave mund te shprehet permes aftesise kreditore (credit worthiness), dhe solventitetit te bankave (solvency of the bank).Ratingun e bankave e bejne agjensite e ratingut (p.sh Standard and Poor’s, Fitch, Moodys, etj). Agjensite e ratingut pra bejne vlersimin e performances se bankes duke u bazuar ne procedura te caktuara, dhe keto agjensi analizojne keto elemente: a)strukturen e menaxhmentit, b)fitimet, c)bilancet e kredimarresve (debitoreve), etj. 8.Si mund te evitohet rreziku valutore?Bankat per ta zvogluar rrezikun valutore, duhet qe operacionet me valuta te ndryshme ti ndaje (p.sh kredite ne dollare te jepen ne baze te burimeve apo depozitave ne dollare, kredite ne euro te jepen ne baze te burimeve ose depozitave ne euro, etj).Gjithashtu rreziku valutore mund te zvoglohet edhe permes blerjes se kontratave Futures, Options, etj, te cilat mund te lidhen per valuta te ndryshme, per tu mbrojtur nga rreziku devizorë. 9.Si llogaritet profitabiliteti i aseteve dhe profitabiliteti i kapitalit?a)Profitabilitetit i aseteve (profitability of assets, PA = NI/A, ku NI-net income, A-assets),b)Profitabiliteti i kapitalit (profitability of capital, PK = NI/FF, ku NI-net income, FF-foundation fund), 10.Cilat faktore ndikojne ne kufizimin e multiplikimit?Konversioni i parave depozitare (D) ne para te gatshme dhe mbajtja e parave ne duart e popullsise,Derdhja e parave nga komitentet e bankes ne llgarite e komitenteve te B.Q (shteti, etj), qe paraqet derdhjen e mjeteve nga bankat afariste ne depozitat e B.Q,Perqindja e monetizimit te depozitave,Perqidnja e potencialit te pashfrytezuar, etj.    

                  GRUPI C 1.Dallimi ne mes te bankave dhe institucioneve financiare tjera?Bankat pra i plotësojnë këto katër kritere qe i dallojnë ato prej institucioneve tjera financiare:a)Te ndikon krijimin e parave (p.sh përmes lejimit te kredive, ose emisionit te parave nga banka qendrore),b)Qe veprimtaria kryesore është marrja dhe dhënia e kredive,c)Te mbështet realizimin e qëllimeve te politikes ekonomike dhe zhvillimore te vendit,d)Te ndikon ne qarkullimin e pagesave dhe shpejtimin e qarkullimit monetare. 2.Kredite ramburse?Kredia bankare kryesisht shfrytezohet ne tregtine tejdetare, si gjate importimit te mallrave ashtu edhe gjate eksportimit te tyre. Rambursi eshte kombinim i 3 puneve: kredise akceptuese, pengut te mallrave dhe akreditivit te mallit. Puna ramburse quhet ndryshe edhe letter of credit per shkak te letrave, te cilat ia dorezon banka shitesit (eksportuesit) dhe me kete e autorizon qe te paraqes kambialin ne akcept. Duhet theksuar se keto kredi mund ti japin vetem bankat e njohura me reputacion nderkombetare (p.s bankat Londineze). 3.Teoria e preferences se likuiditetit?Nje nder teorite e formimit te normes se kamates ne treg eshte edhe teoria e preferences. Sipas kesaj teorie normat e kamates determinohen nga raporti ne mes te ofertes dhe kerkeses se parave. Ajo bazohet ne teorine e Kenjsit mbi motivet transaksione, syqelstore dhe spekulative per mbajtjen e parave. Vellimi i parave transaksione varet nga niveli i aktivitetit ekonomik, vellimi parave syqelsore eshte konstant dhe nuk varet nga aktiviteti ekonomik, dhe vellimi i parase spekulative eshte invers me nivelin e normes se kamates, ne periudhat e kamatave te ulta, rritet preferenca e mbajtjes se rezervave likuide.

 4.Instrumentet e pagesave me para te gatshme?Instrumentet e pagesave me para te gatshme mund ti ndajme ne 2 grupe:a)Instrumentet per pagimin me para te gatshme (Fletepagesa e pergjithshme, Fletepagesa e veqante, dhe urdheresa e pagimit per liberezen e kursimit ), dheb)Instrumentet per terheqjen e parave te gatshme (qeku, mandaposta, mandaposta per dergesa te jashtme, urdheresa per pagesa me te gatshme, urdhersa me te gatshme sipas librezes se pagesave, urdheresa per pagese sipas liberezes se kursimit). 5.Instrumnetet qe duhet te zbatojne bankat per stimulimin e kursimeve?Aplikimin e nje numri te madh te instrumenteve per mobilizimin e kursimit (p.sh fleteobligacionet, polisat, CD-te, etj)Organizimi bashkohore i sherbimit te kursimit,Ne kuader te depozitave me te pare (A-vista) duhet forcuar konkurencen midis depozitave te kursimit dhe depozitave me te pare (Rrjedhese),Ofrimi i normave me te larta te kamates per depozitat e krusimit te popullsise, aplikimi i premvie per kursim ku normna e kamates do te jete shume me e larte, etj,Emisioni i CD-ve te bartshme (negociushme) si instrumente mjaft te pershtatshme te kursimit, etj.  6.Si behet rangimi (rejtingu) i bankave?Ratting i bankave behet nga agjencite e rejtingut dhe behet sipas disa kritereve:1)Fuqia e bankes (merr parasysh kapitalin e saj, ne shumen absolute),2)Madhesia e bankes (merre parasysh asetet e teresishme, ne shumen absolute),3)Fitimi para kamates dhe tatimeve EBIT (ne shumen absolute),4)Performancat e bankes (merre parasysh rritjen reale te fitimeve, raportin fitimet/kapital, apo fitimet/assete, etj), etj. 7.Bankat per likuidimin e llogarive nderkombetare?Eshte themeluar para L.II.B ne Bazel ne periudhen e depresionit te madh ekonomik te vitit 1930. Qellimi i kesaj banke ishte realizimi i planit te pagimin e demshperblimeve (reparacioneve) gjermane nga L.I.B. Detyra e kesaj banke ishte sigurimi i bashkpunimit ne mes bankave qendrore, lejimi i kredive afatshkurter bankave qendrore, etj. 8.Dallimi ne mes te sis.bankar te Anglise dhe Frances?Dallimi ne mes te sistemit bankar ne Angli dhe France ishte sepse afarizmi bankar ne Angli ishte i koncentruar ne nje numer te vogel te bankave komerciale te cilat kane nje numer te madh te filialave, ndersa ne France nuk eshte bere koncentrimi i madh i bankave si ne Angli, pra ketu kemi nje numer te madh te bankave. 9.Akreditivi i jashtem dokumetare ?Ky akreditiv dokumentare (i mallit) quhet dokumentare sepse shfrytezimi i tij kushtezohet gjithmone me dorezimin e dokumenteve te mallit. Ky akreditiv i ofron nje siguri te madhe si

bleresit ashtu edhe shitesit. Akreditivi i mallit funksionon keshtu : bleresi (importuesi) ia le ne dispozicion bankes se vet shumen e qmimit bleres te mallit te kontraktuar, ne menyre qe ajo banke pastaj tia paguaj ate shume shitesit (eksportuesit) pasi qe ky ti dorezoj dokumentet e caktuara ku shihet se ia ka derguar mallin bleresit. 10.Rreziqet kryesore ne afarizmin bankare ?Rreziqet kryesore qe ballafaqohet banka gjate afarizmit te saje jane : Rreziku kreditore apo rreziku nga terheqja e depozitave (Credit risk), Rreziku i normes se kamates (Interes rate risk), Rreziku devizore (currency risk), Rreziku i likuiditetit (liquidity risk), Rreziku jashtbilancore (contigent risk), Rreziku nga shperdorimet dhe vjedhjet (Fraud risk), etj.                 SHTESA 1.Çfar jane campores?Ne Mesjete ne Italine Veriore paraqiten kembyesit qe quheshin Campores (cambio-kembim), dhe bankieret te cilet pranonin para per te ruajtur duke dhene deftesa, ne baze te te cilave kane mundur te terhiqen parate e deponuara te partneret afariste te atyre bankiereve ne vende te ndryshme. 2.Rendesia per vendet e pazhvilluara te kreditojne nga IDA?Qellimi i Shoqates Nderkombetare per Zhvillim (IDA) eshte qe vendeve te pazhcilluara tu sherbej si burim per financimin e programeve krysore te zhvillimit te tyre, siq jane: energjia, infrastruktura, bujqesia, arsimi, shendetesia, etj. Keto kredi jepen me kushte shume te volitshme pa kamate me afat te gjate deri ne 50 vite dhe me nje provizion te vogel, per dallim nga kredite qe japin Banka Boterore, dhe Korporata Financiare Nderkombetare. 3.Cilat jane funksionet e kapitalit te bankave ?Funksionet kryesore te kapitalit te bankës janë:

1)Ti siguroje mjetet financiare te nevojshme per fillimin e punes,2)Ti mbroje kreditoret,3)Ti krijoje një norme konkurrente te kthimit per aksionaret4)Ti përmbushe rregullat ligjore, etj. 4.Karakteristikat e fletobligacioneve?Karakteristikat kryesore te fleteobligacioneve jane:a)Paraqesin dokumentin i cili i jep te drejten pronarit qe ti kthehet kryegjeja (principali) se bashku me nje norme te caktuar te kamates, mirepo ketu nuk kemi edhe te drejten e pjesmarrjes ne fitim siq kane aksionmbajtesit,b)Fleteobligacioni leshohet ne forme te caktuar, ai perbehet nga fleteobligacioni dhe kuponat e kamates dhe anuiteteve permes se cilave pronari i fleteobligacionit mund ti arketoj kamatat dhe anuitetet (pjesen e kryegjese),c)Mund te behet shiteblerja e fleteobligacioneve ne tregun e kapitalit dhe varesisht nga kerkesa dhe oferta percaktohet edhe qmimi i tyre,d)Paraqesin instrument te rendesishem ne politiken e tregut te hapur, me ane te se cilave B.Q ben rregullimin e mases monetare, etj. 5.Procedurat e kreditimit per veprimtarit ekonomike nga banka afariste?Precedurat e kreditimit te veprimatrive ekonomike perfshine a)kerkesen kreditore e cila permban: qellimin e shfrytezimit te huase, menyren e shfrytezimit te huase, shumen e kredise, kushtet e shfrytezimit, garancen qe ofrohet dhe shpjegimet plotesuese, dhe b)perpunimin e kerkeses kreditore nga ana e bankes qe bazohet ne Pasqyrat financiare te vitit paraprak, Pasqyrat financiare te vitit vijues, Raportet mbi shumen minimale te mjeteve xhiruese, Raportin e llogarive te arketeueshme sipas afateve, etj.     6.Si ndikon qarkullimi I pagesave pa para te gatshme ne zhvillimin ekonomik te vendit?Ben: Kursimin e shpenzimeve, Kursimin ne kohe (pasi qe pagesat kryehen me shpejte), Kursimin ne pune, Kursimin ne humbjet e kamates, Sigurimin nga humbja, demtimi, zjarri, falsifikimi, zvoglohet nevoja per mbajtjen e rezervave te medhaja, rritja e potencialit kreditore te banakve, etj. 7.Si ndikon sistemi bankar elektronik (M.B.)?Sistemi bankare elektronik ne radhe te pare ka ndikuar ne qarkullimin e pagesave dhe kryerjen e transaksioneve, permes futjes se transferit elektronik te parave (EFT-electronic funds transfer), pastaj permes shfrytezimit te teknologjise informative per kryerjen e operacioneve qe do te mundesojne zgjedhjen e variantave me te volitshme gjate marrjes se vendimeve ne ndonje sektor te bankes. Pastaj duhet permendur edhe inovacionet e fundit siq jane: Credit cards, ATM (automated teler machines), POS (point of sale), HB (home banking), E-banking, etj.

 8.Trendet e afarizmit bankar?-Trendet kryesore te afarizmit bankare jane:-Ekspansioni i sherbimeve te cilat bankat ua ofrojne klienteve te vet,-Rritja e konkurences midis bankave,-Derregullimi qe nenkupton kombinimin midis veterregullimit dhe rregullimit logjor formal,-Rritja e shpenzimeve te depozitave,-Revolucione teknologjik nda aplikimit te automatizimit,-Ekspansioni gjeografik,-Globalizimi i afarizmit bankare,-Rreziku i shtuar nga deshtimi, etj. 11.Qka paraqet kostoja e depoiztave si llogaritet ajo?Depozitat bankës i shkaktojnë shpenzime direkte dhe indirekte. Shpenzimet direkte paraqesin kamatën (SHk) te cilën bankat ua paguajnë depozitarëve për shfrytëzimin e mjeteve te tyre. Shpenzimet indirekte përbehen nga shpenzimet e tërheqjes se depozitave(SHt), shpenzimet e servisimit te tyre(SHs) dhe sigurimi i depozitave(SD). Formula e kostos se depozitave eshte si vijon: VM-vlera mesatare e depozitave, R-shuma e rezervave per depozitat 12.Si behet vlersimi i kerkesave kreditore te klienteve te bankave?Vleresimi i kerkesave kreditore behet nga analistet e kredise ne kuader te departamentit te kredise, te cilet duhet se pari duhet ti kene te gjthe informatat relevante per kredikerkuesin ne menyre qe te vleresoj karakterisn, kapacitetin, kapitalin, pengun dhe kushtet. Nje nder burimet e rendesishme kreditore mund te jene edhe CREDIT AGENCY-t. Duke analizuar kerkesen per kredi analisti i kredise duhet te shqyrtoje keta faktore shume te rendesishem:a)Karakterin – qe ka të bëj me gatishmërinë dhe dëshirën e huamarrësit të bankës për të paguar borxhet,b)Kapacitetin – që nga aspekti ekonomik na tregon aftësinë e huamarrësit për ta paguar kredinë, kur ajo të arrije për pagesë. Dhe kapaciteti zakonisht përcaktohen nëpërmjet analizës se pasqyrës se cash flow (rrjedhës se parëse se gatshme).c)Kapitali – pra kapitali që huamarrësi disponon tregon edhe aftësinë e huamarrësit për të paguar kredinë (p.sh një ndërmarrje që posedon kapital të madh më lehtë do të merrte kredi sesa një ndërmarrje tjetër me kapital me te vogël),d)Pengu (kolaterali) – qe ka të bëj me garancinë që banka e kërkon, zakonisht gjatë dhënies së kredive afatgjata. Ku si peng mund të jetë pasuria e paluajtshme, letrat me vlerë, etj.f)Kushtet – ka të bëj me kushtet ekonomike, në të cilat e kryen veprimtarinë e vet huamarrësi i kredisë, pra banka duhet të njihet me karakteristikat e degës së cilës i përket huamarrësi. 15.Cilat jane burimet kryesore te informatave te bankave? (221)Burimet themelore te informatave te nje institucioni financiare mund te ndahen ne 3 grupe: a)Shenimet mbi komitentet individual dhe grupet e komitenteve te ngjajshem (credit agency-t), b)shenimet lidhur me produktet dhe sherbimet e ndryshme, te cilat i ofron banka (p.sh

instrumentet e kursimit, llojet e kredive te ndryshme, etj), c)shenimet lidhur me deget dhe njesite afariste te bankes.Per te siguar nje afarizem te mire banka duhet te disponoje me lloje te ndryshme te onformatave siq jane: informatat mbi afarizmin e pergjithshem, informatat financiare, informatat mbi komitentet, informatat mbi afarizmin e brendshem, informatat mbi konkurentet, etj. 16.Cilat jane shkaktaret e problemeve me kredite bankave?Shkaktaret me te shpeshte te problemve me kredi jane: katastrofat natyrore siq jane termetet, vershimet, etj, pastaj kushtet ekonomike, Analizat joadektuate, dhenia e kredise miqeve te udheheqesve, rrjedhat ne politikat dhe praktiken kreditore te bankave afariste, veshtiresite e huamarresit te cila rrjedhin nga paaftesia e realizimit te te ardhurave te mjaftueshme per kthimin e kredise sipas marrveshjes, malverzimet e huamarresit, etj. 17.Qka ndikon ne lartesine e rezervave te likuiditetit?Ne lartesine e rezervave te likuiditetit ndikojne keto faktore:a)Nga format sekondare dhe tercioare te aktives likuide dhe kerkesat,b)Nga struktura e komitenteve nga aspekt i veprimtarise dhe madhesise se tyre,c)Nga struktura e depozitave dhe formave te tjera te huazuara,d)Nga struktura e afatit te plasmaneve te bankes,e)Nga madhesia e bankes dhe shkalla e kompenzimit te pagesave,f)Nga aftesia e beankes qe tge planifikoje dhe te siguroj likuiditetin e saj, etj. 18.Cilat jane karakteristikat e kredive konsumuese?Karakteristikat kryesore te kredive konsumuese jane:a)Ato i japin bankat ne baze te depozitave te kursimit dhe mjeteve te tjera te afatizuara,b)Kredine konsumuese mund ta marr qdo person qe eshte ne marrdhenie te prehershme pune dhe ata qe kane te ardhura te rregullta (pensionistet, invalided, etj),c)Kredite konsumuese jepen per blerjen e produkteve industriale, blerjen e automobilave, lendeve djegese, etj.d)Afati i kthimit eshte 2-5 vjet,e)Banka zakonisht paguan kredine ne qeqe te kufizuara ose ne qeqe te udhetareve. 20.Cilat jane institucionet e pavarura perllogaritese?Si institucionet te pavaruara perllogaritese veprojne keto organizata:a)Institucionet kliringe (Clearing House) – te cilat kryejne perllogaritjen ne mes te bankave, te cilat jane te lidhur per entin e caktuar kliring.b)Xhirocentralet – te cilat bejne perrlogaritjen e qarkullimit te pagesave te anareve te vet,c)Entetet postare,d)Perllogaritja permes B.Q, etj. 21.Cilat jane llojet e kartave kreditore?a)Karatat kreditore, sipas te cilave leshuesi i tyre paguan ne fund te muajt te gjtha shpenzimet, te cilat i ka bere pronari me karten kreditore gjate asaj periudhe. Pronari i ben

pagesat duke e prezentuar karten dhe duke nenshkruar llogarine per mallin e blere. Karat me te njohura te ketij tipi jane: American Expres, Hilton, etj.b)Kartat kreditore te cilat i sherbejne pronarit te tyre si garanci qe qeku, te cilin e leshon, ka mbulese. Pronari i kesaj kartele i paguan shpenzimet e veta me qeqe. mbulesen e te cilave e garanton karta kreditore.c)Kartat kreditore, sipas te cilave pronari ia paguan leshuesit shpenzimet e bera ne afatin, te cilin e kontrakton me leshuesin e kartes. Zakonisht afatin e cakton pronari sipas deshires se vet. 22.Qka eshte sistemi SWIFT dhe si funksionon ai?SWIFT-i eshte sistemi me i njohur per bartjen e porosive financiare ne boten e jashtme. Permes ketij sistemi kryhen pagesat nderkombetare ne menyre elektronike te cilat kryhen ne menyre shume te shpejte dhe te sigurite.Urdheri per pages eqe leshohet nga ndonje banke qe eshte antare e sistemit SWIFT, shkon se pari permes procesorit regjional dhe permes qendres operative (ekzistojne 2 qendra operative ne Holande dhe SHBA). Qdo shfrytezues i sistemit e ka kodin, i cili mund te konsiderohet si SWIFT adrese per mes se ciles edhe kryhen transaksionet nderkombetare. 23.Cilat jane punet financiare te bankave?Dy grupet themelore te puneve financiare te bankes jane:a)Punet e krijimit te parase – qe nenkupton emisionin e kartmonedhave dhe krijimin e parave (depozitave bankare). Aftesia e ssitemit te bankave depozitare per rritjen e sasise se parave qe me pare i ka pranuar, ne radhe te pare nga B.Q, quhet multiplikim, dheb)Punet e ndermjetesimit financiare – qe ka te bej me ndermjetesimin ne mes te sektoreve te ndryshem (p.sh ekonomia, popullsia, shteti, etj), te cilet kane suficit te mjeteve financiare dhe sektoreve te cilat kane deficit te mjeteve financiare. Funksioni i ndermjetesimit eshte funksion bazik i bankave. 24.Qfare aktvitetesh perfshine politika afariste e bankave?Politika afariste e bankes ka te bej me politiken qe e udhëheqin bankat gjate afarizmit te tyre. Indikatori kryesore i politikes afariste te bankave është Tregu Financiare. Pra politika afariste e bankave varet nga kërkesat apo nevojat qe paraqiten ne tregun financiare. Politika afariste e bankave permban dy grupe aktivitetesh: a)Politika e koncentrimit (grumbullimit) te mjeteve, qe paraqet grumbullimin e mjeteve te ekonomise dhe mjeteve te lira te qytetareve, marrjen e kredive ne vend dhe ne boten e jashtme dhe emitimin e letrave me vlere, dhe b)Politika e plasmanit te mjeteve, qe përfshinë plasmanin e mjeteve te grumbulluara, blerjen e letrave me vlere, dhënien e kredive, garancive, avaleve, etj. 25.Si e siguron banka likuiditetin?Likuiditetin e bankes duhet definuar si aftesi e saj qe ne afate te caktuara ti kryej te gjitha obligimet e skaduara. Likuiditetin e saj banka e siguron me sinkronizimin e afatit te plasmaneve (kredite dhe plasmanet tjera) me afatet e skadimit te detyrimeve (depozitat dhe burimet tjera). Nese detyrimet jane afatshkurtera atehere banka duhet qe pjesen e aktives se saj ta mbaje ne gjendje me likuide, dhe nese detyrimet jane afatgjata banka mund te bej

plasmane me afat te gjate. Likuiditeti ideal arrihet kur afatet jane te sinkronizuara, pra kur mjetet afatshkurtera perdoren per dhenien e kredive afatshkurter, dhe mjetet afatgjata perdoren per dhenien e kredive afatgjata. 26.Cilat jane karakteristikat e kredive per tregti te jashtme?a)Nevoja e marrjes se lejes paraprake, ne menyre qe te harmonizohen nevojat e vendit me importin dhe eksportin,b)Kredia duhet te kete ndikim orientues ne tregtine e jashtme,c)Procedura e lejimit te kredive te tilla duhet te jete e shpejte dhe ekspeditive,d)Te keto kredi kemi me shume rreziqe sesa te kredite e vendit sepse blersit dhe shitesit mund te mos njihen paraprakisht.e)Mund te shfrytezohen pernjehere, ne transhe (pjese pjese, kur nuk dihet shuma se sa do te shfrytezohet por vetem dihet shuma maksimale e kredise si dhe afati i shfrytezimit),f)Valuta e kredise (kredite mund te mirren ne valute te vendit, ose ne valute te partnerit prej nga i blejme mallrat), etj. 28.Qka jane faktoring punet?Faktoring punet kane te bejne me kryerjen e sherbimeve per ndermarrjen ekonomike lidhur me arketimin e kerkresave te arketueshme (recievebles). Ne faktoring punet hyjne keto aktivitete:-Kryejra e sherbimeve ne lidhur me arketimin e faturave,-Mbajtja e kontabilitetit ne emer te komitentit, dhe-Financimi i kerkesave afatshkurter nga momeni i krijimit te tyre deri ne arketim.Ne kuader te faktoring puneve , sherbimi me i rendesishem ka te bej me blerjen e kerkesave te komitenteve. 29.Cilat jane sistemet e pagesave me boten e jashtme?Sistemet kryesore te pagesave me boten e jashtme jane:a)Sistemi multilateral i pagesave – ky sistem bazohet ne konvertibilitetin e valutes, e cila mundeson qe nje valute e caktuar konvertibile, te shfrytezohet per pagesa te caktuara ne cilin do vend tjeter. Kjo metode paraqet metoden me efikase te qarkullimit nderkombetare te pagesave,b)Sistemi bilateral i pagesave (sistemi kliring) – qe nenkuptojne llogaritjen e obligimeve e te kerkesave me thyerjen apo kompensimin e tyre, keshtu qe ne fund plotesohet vetem salldoja e pathyer (pakompensuar),c)Sistemi i pagesave me valute kombetare – ku pagesat apo transaksionet nderkombetare kryhen permes valutes kombetare. 30.Cilat jane sistemet informative analitike?Ekzistojne 2 sisteme analitike te cilat ndihmojne ne marrjen e vendimeve ne afarizmin bankare:a)sistemet qe mbeshtesin marrjen e vendimeve (DSS-decision support systems), dheb)sistemet eksperte (ES-Espert Systems),

Dallimi ne mes te ketyre 2 sistemeve qendron ne ate se ssitemet eksperte punojne ne nivelin me te larte te sofistikimit dhe bazohen ne hulumtimet afatgjate ne fushen e intelegjences afatgjate (AI). Ne keto sisteme eshte aplikuar per here te pare intelegjenca artificiale (AI). Keto sisteme eksperte mund te aplikohen ne afarizmin e bankave investive, gjate kohes se blerjes dhe shitjes se letrave me velere