1. kafli

Hin tíu grundvallaratriði hagfræðinnar

Heimili og hagkerfi eiga það sameiginlegt að þurfa að taka

margar...Ákvarðanir?Ákvarðanir?Ákvarðanir?Ákvarðanir?Ákvarðanir?

Ákvarðanir

Hver á að vinna og hve mikið?

Hvað á að framleiða? Hvaða aðföng á að

nota? Hverjum á að selja?

????

? ??

Skortur...

… þýðir að minna er til skiptanna en óskað er eftir.

Umsjón og skipting þeirra gæða sem eru til staðar er mikilvæg vegna þess að

gæðin eru takmörkuð.

Hagfræði eru fræði sem fjalla um hvernig þjóðfélög fara með hin

takmörkuðu gæði sem þau ráða yfir.

Hagfræðingar rannsaka. . . …hvernig fólk tekur ákvarðanir....í hverju samskipti fólks eru fólgin.…Hvaða öfl hafa áhrif á hagkerfið.

Hin tíu grundvallaratriði hagfræðinnar Hvernig fólk tekur ákvarðanir

Það eru alltaf valmöguleikar til staðar. Kostnaður einhvers er það sem verður

að láta af hendi til að fá það. Skynsamt fólk notar jaðarhugsun. Fólk bregst við hvatningu.

Tíu grundvallaratriði hagfræðinnarSamskipti fólks

Allir geta grætt á viðskiptum.

Markaðir eru alla jafna heppileg aðferð til að skipuleggja efnahagslífið

Stjórnvöld geta stundum bætt þá niðurstöðu sem fæst á markaði.

Hin tíu grundvallaratriði hagfræðinnarUm hagkerfið í heild

Lífskjör hverrar þjóðar ráðast af getu hennar til að framleiða vörur og þjónustu.

Verð hækkar þegar stjórnvöld prenta of mikið af peningaseðlum.

Til skamms tíma geta þjóðfélög valið á milli verðbólgu og atvinnuleysis.

Hvernig fólk tekur ákvarðanir1. Það eru alltaf valmöguleikar til

staðarTil að fá eitthvað verðum við yfirleitt

að láta annað af hendi.Byssur eða smjör

Matur eða fötFrí eða vinna

Skilvirkni og réttlæti

Hvernig fólk tekur ákvarðanir 1. Það eru alltaf valmöguleikar til

staðar Skilvirkni þýðir . . .

… að takmörkuð gæði eru nýtt á besta mögulega hátt.

Réttlæti þýðir . . .… að afrakstri gæðanna sé dreift með

sanngjörnum hætti á milli þegna þjóðfélagsins.

Hvernig fólk tekur ákvarðanir 2. Kostnaður einhvers er það sem

verður að láta af hendi til að fá það.

Ákvarðanir byggja á mati kosta og galla ólíkra valmöguleika– Háskólanám eða vinna

Fórnarkostnaður er sú fórn (kostnaður) sem færð þegar eitthvað er valið fram yfir annað.

Hvernig fólk tekur ákvarðanir 3. Skynsamt fólk stendur á jaðrinum

Jaðarbreytingar eru örlitlar breytingar sem eiga sér stað.– Við val á milli hluta er litið til ábata og kostnaðar

þeirra möguleika sem í boði eru Jaðarábati => Já Jaðarkostnaður => JK

Hvernig fólk tekur ákvarðanir 4. Fólk bregst við hvatningu

Jaðarbreytingar á kostnaði eða ábata hafa áhrif á hegðun fólks.

Fólk velur einn hlut fram yfir annan þegar jaðarábati er umfram jaðarkostnað, þ.e. þegar JÁ > JK.

Samskipti fólks 5. Allir geta grætt á viðskiptum

Einstaklingar græða á að skipta hver við annan.

Samkeppni leiðir af sér að hægt er að græða á viðskiptum.

Viðskipti gera einstaklingum mögulegt að sérhæfa sig í því sem þeir gera best.

Samskipti fólks 6. Markaðir eru alla jafna heppileg leið til að skipuleggja efnahagslífið

Markaðshagkerfi byggir á því að heimilin ákveða hvað eigi að kaupa, hvar eigi að vinna, en fyrirtæki ákveða hvað eigi að framleiða og hverja að ráða í vinnu.

Á stundum virðist sem samskiptum heimila og fyrirtækja sé stjórnað af „ósýnilegri hönd“.

Samskipti fólks 7. Stjórnvöld geta stundum bætt

þá niðurstöðu sem fæst á markaði

Ef markaðsbrestir koma upp, geta stjórnvöld gripið inn í til að – auka skilvirkni – auka réttlæti

Markaðsbrestir hafa í för með óskilvirkni og óréttlæti, hinni „ósýnilega hönd“ bregst bogalistin.

Samskipti fólks 7. Stjórnvöld geta stundum bætt

þá niðurstöðu sem fæst á markaði

Markaðsbrestir geta verið afleiðing ytri áhrifa, s.s. þegar ákveðnir aðilar þurfa ekki að bera kostnað af gerðum sínum, s.s. mengun

Fákeppni er geta eins aðila til að hafa óeðlilega mikil áhrif á verðmyndun á markaði.

Um hagkerfið í heild 8. Lífskjör ráðast af

framleiðslunni. Lífskjör má mæla á marga vegu, t.d.

sem tekjur hvers einstaklings eða markaðsvirði framleiðslu þjóðarinnar.–Mun á lífskjörum milli landa og jafnvel innan

sama lands má rekja til mismunandi framleiðni.

Um hagkerfið í heild 8. Lífskjör ráðast af

framleiðslunni. Framleiðni mælir það magn afurða sem

framleiða má með notkun tiltekinna aðfanga.

Framleiðni => LífskjörFramleiðni => Lífskjör

Um hagkerfið í heild 9. Verð hækkar þegar stjórnvöld

prenta of mikið af peningaseðlum

Verðbólga er skilgreind sem hækkun á almennu verðlagi í hagkerfinu.– Ein ástæða fyrir verðbólgu er vöxtur

peningamagns.

Um hagkerfið í heild 10. Til skamms tíma geta þjóðfélög

valið á milli verðbólgu og atvinnuleysis

Til skamms tíma er er hægt að velja á milli.Þetta samband er kallað Phillips-kúrfan.

VerðbólgaVerðbólga AtvinnuleysiAtvinnuleysi