Upload
ingimar-karl-helgason
View
241
Download
4
Embed Size (px)
DESCRIPTION
1. maí - Blað Vinstri grænna í Reykjavík. Fjölbreytt og kraftmikið.
Citation preview
„Áróðurstæki Reykjavíkurauðvaldsins kenna þessum bágstöddu útþrælkuðu öreigum íslensku fátækrahverfanna að þeir séu „sjálfstætt fólk“ og „frjálsir menn“ og að þeir flokkar sem vilja kenna þeim alþýðusamtök, sameign og samvinnu séu óvinir þeirra sem ætli að taka af þeim „sjálfstæðið“ og „frelsið“. Það er erfitt að hugsa sér kaldrifjaðri lygara.“
– Halldór Kiljan Laxness
1. maí
1. maíÚtgefandi: Vinstrihreyfingin – grænt framboð í ReykjavíkRitstjórn: Ingimar Karl HelgasonUmbrot: Atli Þór FanndalÁbyrgðarmaður: Benóný Harðarson, formaður VGR1. tbl. 2. árg.
Efnisyfirlit„Höldum áfram að berjast. Við verðum.“ IngimarKarlHelgason
Kosningar strax! Svandís Svavarsdóttir
Skattkerfið er tæki til að skapa jöfnuð RættviðDrífuSnædal
Samloka og kvennalisti HallaGunnarsdóttir
Frjáls Framhaldsskólakennari HalldóraBjörtEwen
Að gera hlutina vel HéðinnBjörnsson
Stóriðjan er veik umhverfisstefna Rætt við Magnús Örn Sigurðsson
Við viljum vera sjálfstæðar manneskjur GuðrúnÁgústsdóttir
Húsnæðismál eru kjaramál Steinunn Þóra Árnadóttir
Heilbrigðiskerfi í skattaskjól? ElínOddnýSigurðardóttir
Tryggjum sjálfbærni og félagslega fjölbreytni GísliGarðarsson
458
1215161821222426
Gömlu mennirnir litu svo á, að þeir sem tækin áttu og aðstöðuna og stóðu fyrir rekstrinum ættu gróðann. Hins vegar bæri þeim að koma vel fram við hjúin, sýna þeim þakklátssemi hvenær sem vert var og búa vel að þeim. Hjúin áttu aftur á móti að vera auðmjúk og undirgefin, halda sig að verki, en þiggja það sem vel var boðið og þakka gefendum og Guði.
Frelsi sem aðeins er ætlað áhangendum stjórnvaldsins, aðeins meðlimum stjórnmálaflokks – sama hversu margir þeir kunna að vera – er ekkert frelsi. Frelsi er ávallt frelsi þeirra sem hugsa á annan hátt. Ekki á grundvelli öfgakenndrar „réttlætisstefnu“ heldur vegna þess að allt það sem er lærdómsríkt, læknandi og hreinsandi við hið pólitíska frelsi er háð þessum ómissandi þætti og áhrif hans verða að engu þegar „frelsið“ verður að forréttindum.
Bergsteinn Jónsson. Thor Jensen
– kaupmaður, útgerðarmaður og bóndi. Íslenskir athafnamenn II. Gils Guðmundsson (ritstj.).
Iðunn 1988.
Rosa LuxemburgRússneska byltingin: Gagnrýnið mat.
Geir Sigurðsson (þýð.). Heimspekisaga.
Háskólaútgáfan. 1999.
vg.is
4 | 1. maí | Vinstri græn
„Er þetta sam fé lagið sem ég vil ala börnin mín upp í? Er öllum bara skít sama um að fólk sé niður lægt á hverjum degi? Ég skammast mín í dag fyrir að vera Íslendingur og það er sárt.“ Þessi orð lét Hjör dís Heiða Ás munds dóttir falla við mótmæla stöðu utan við hús næði Trygginga stofnunar ríkisins fyrr í vor. Hún lýsti þar úr hjólastól sárum von brigðum með að gerðar leysi og á huga leysi.
Sem betur fer virðist blóðið samt renna í Ís lendingum. Það sýna kröftug mót mæli undanfarið í kjöl far frétta úr Panama skjölunum. Við megum samt sem áður gefa gaum að orðum Hjör dísar Heiðu. Við getum gert svo miklu miklu betur.
Við hreykjum okkur af frá bærum lífs gæðum. Og því er ekki að neita að fyrir marga eru þau sannar lega fyrir hendi. En allt of mörg verða út undan. Og við sættum okkur við þjóð skipulag sem hyglar fáum á kostnað heildarinnar flestra. Sam fé lag sem hampar auð valdinu. Það er löngu tíma bært að breyta.
Við hreykjum okkur af mesta kynja jafn rétti í heimi. Samt er svo margt eftir. Það er eitt hvað mikið að þegar við metum fram lag kvenna almennt minna en karla. Við höfum mikið verk að vinna. Okkur skortir ekki tæki færin og heldur ekki viljann. Við þurfum að ganga til verka. Og verk efnin eru miklu fleiri.
Gleymum heldur ekki varð hundum skattaskjólanna sem ríg halda ör væntingar fullum krumlum í ráð herra stólana. Til hvers? Svo þeir geti geti haldið á fram með ný frjáls hyggju
prógrammið. Einka væðing grunnstoða á borð við raf orku kerfið,
banka sala, sjúk linga gjöld í veldis vexti, mark vissar fjár hags legar hindranir í mennta kerfinu, einkavæðing skóla án um ræðu, kverka takið á al manna útvarpinu. Listinn er miklu
lengri. Ekkert á hinum þokukennda verk efna lista hinnar um boðs lausu ríkis stjórnar horfir til fram fara fyrir íslenskan al menning. Aug ljós spilling og á berandi skortur á auð mýkt og sið ferðis þreki bætir seint það sem vont var fyrir.
Hér þarf nýjar hug myndir. Nýjan inn blástur. Nýjar aðferðir. Nýtt þing og nýja stjórn. Nýtt sið ferði. Og tala
nú ekki um stjórnar skrá. Við búum yfir þessu öllu nú þegar og meiru til.
Í landinu höfum við háð þrek mikla bar áttu gegn auð valdi og frekju þeirra fáu sem telja sig eiga til kall til alls. Það er ekki í boði að veita þeim það.
Tími breytinga er genginn í garð. Við finnum þetta hvert hjá öðru, þegar við upp lifum samstöðu og finnum fyrir vorinu, líka í hjartanu. Ekki síst þegar kraft mikið fólk eins og Hjör dís Heiða blæs okkur andann í brjóst með orðum sem ég vil gera að mínum: „Ég bið ykkur innilega, hvert og eitt ykkar: Haldið á fram í vonina og höldum á fram að berjast. Við verðum. Þetta snýst um mann réttindi hvers og eins einasta. Stöndum saman!”
IngimarKarlHelgason
„Höldumáframaðberjast. Við verðum“
Hér þarf nýjar hugmyndir. Nýjan innblástur. Nýjar
aðferðir. Nýtt þing og nýja stjórn. Nýtt siðferði. Og tala
nú ekki um stjórnarskrá.
vg.is | Vinstrihreyfingin - grænt framboð | [email protected] |
| 5
Kosningar strax!Eftir Svandísi Svavarsdóttur
Skattaskjól hafa verið meginumræðuefnið undanfarna daga og vikur. Tilefnið er langt frá því að vera ánægjulegt og nú er svo
komið að Ísland á sannarlega heimsmet. Afhjúpun Mossack Fonseca leiðir í ljós að gríðarlegur fjöldi íslenskra ríkisborgara hefur tengst
aflandsfélögum í skattaskjólum á undanförnum árum og áratugum.
vg.is
6 | 1. maí | Vinstri græn
Mark miðið með starfsemi af þessu tagi er fyrst og fremst leynd, undan skot frá skatt greiðslum til almanna valdsins sem grafa undan vel ferð og inn viðum í heima landinu. Vinstrimenn og sósíal istar hafa um allan heim barist gegn tilvist skatta skjóla af aug ljósum á stæðum og minnt okkur öll á að stjórn mál snúast um vinstri og hægri. Fyrst og fremst um jöfnuð og það hvernig við byggjum saman sam fé lag þar sem taum laus græðgi ræður ekki ferð, allir fá tæki færi og allir fá að njóta sín.
Nú blasir við okkur öllum að ríkt fólk, braskarar og ís lensk yfir stétt, hafa um langt ára bil nýtt sér skatta skjól til að koma fjár munum undan vel ferðar kerfinu og nauð syn legu eftir liti. Enn verri er sú stað reynd að á sama tíma hefur ríkis stjórn þeirra ríku aukið á ó jöfnuðinn og
dregið úr jöfnuði í hví vetna. Það er líka allur al menningur sem að lokum ber kostnaðinn og verður fyrir aukinni gjaldtöku þegar einka væðing grunn þjónustunnar færist í aukana. Enn er því borið við að fjár magn skorti og framhalds skólinn, heil brigðiskerfið og LÍN mæta niðurskurði á meðan milljarðar eru í skatta skjólum. Sveitarfé lög fá ekki rétt látan skerf af
skatt tekjum svo að þrengja þarf að skólum og nær þjónustu og ekki eru lögð rétt mæt gjöld á ört vaxandi straum ferða manna til að byggja upp inn viði og efla náttúru vernd. Ríkis stjórn ríka fólksins er illa við skatta!
Við í VG höfum lagt fram þings á lyktunar til lögu um að hefja skuli rann sókn á aflands fé lögum og skatta skjólum, um fangi starf seminnar, hversu mikið fjár magn það er sem sam fé lagið hefur mögu lega orðið af og hvaða úr bætur þarf
Vinstrimenn og sósíalistar hafa um
allan heim barist gegn tilvist skattaskjóla af augljósum ástæðum og minnt okkur öll á að stjórnmál snúast um vinstri og hægri. Fyrst og fremst um
jöfnuð og það hvernig við byggjum saman samfélag þar sem
taumlaus græðgi ræður ekki ferð, allir fá
tækifæri og allir fá að njóta sín.
Fyrir nokkrum árum gekk ég í gegnum tímabil þar sem mér fannst ég frekar misheppnuð, týnd í lífinu og framtíðin óljós. Á þessu tímabili var bókin Vigdís – Kona verður forseti (e. Pál Valsson), eiginlega ígildi sjálfshjálparbókar fyrir mig. Vigdís Finnbogadóttir lenti nefnilega líka í alls konar áföllum og veseni og upplifði sig líka misheppnaða stundum. En svo varð hún fyrsta konan í heiminum sem var lýðræðislega kjörin forseti – og fyrirmynd minnar kynslóðar. Svo ég lærði með lestri bókarinnar að sennilega líður öllum öðru hverju eins og þau séu misheppnuð og ekkert gangi upp. Það þýðir samt ekki að við getum ekki breytt heiminum þegar fram líða stundir, ef við gefumst ekki upp á sjálfum okkur. - Steinunn Rögnvaldsdóttir
Bóksemskiptirmáli
vg.is
| 7
að gera til að koma lögum yfir þá sem hafa með rangindum haft fé af al menningi og tryggja að þeir borgi sinn skerf. Vonandi fær Al þingi mögu leika á því að taka af stöðu til til lögunnar. Til efnið er ærið og um fangið svo gríðar legt að augu heimsins hljóta að beinast að því hvernig Ís land tekur á þessum málum bæði í lengd og bráð.
OECD hefur um ára bil staðið fyrir bar áttu gegn skað legri starf semi skatta skjóla með ýmsu móti. Við verðum að bregðast við og ganga rösk lega fram í þeirri bar áttu, freista þess að upp ræta þessa starf semi með öllum mögulegum ráðum. Að sjálf sögðu verður mikið viðnám við slíkri við leitni hjá því ríka fólki sem nýtir skatta skjólin og ó hugnan legt er að heyra fjár mála ráð herra Ís lands, sem sjálfur nýtti sér skatta skjól í eigin þágu, tala af létt úð um starf semi af því tagi. Það er bæði ó á sættan legt og ó verjandi að slíkur stjórn mála maður skuli vera ráð herra skatta mála á Ís landi. Í þinginu hefur hann verið spurður hreint út um mögulega af sögn og telur það víðs fjarri að slíkt komi til greina. For sætis ráð herrann hefur nú sagt sig frá em bætti og kosningum hefur verið flýtt um eitt þing. En það er ekki nóg. Þetta gengur ekki einn dag í við bót.
Al menningur þarf að komast að borðinu og gefa lýð ræðinu rödd. Krafan er ein föld: Kosningar strax!
Enn verri er sú staðreynd að á sama tíma hefur ríkisstjórn þeirra ríku aukið á ójöfnuðinn og dregið úr jöfnuði í hvívetna. Það er líka allur almenningur sem að lokum ber kostnaðinn og verður fyrir aukinni gjaldtöku þegar einkavæðing grunnþjónustunnar færist í aukana.
Krafan er ekki aðeins um kosningar. Hún er ekki síður um gegnsæi. Og þá þarf að gera meira en að þrífa rúðurnar í höfuðstöðvunum.
vg.is
8 | 1. maí | Vinstri græn
„Þarna sýndi hreyfingin að hún á enn þá erindi og er nauð syn legt tæki til að ná fram bættum kjörum. Eftir þessi átök hefur virkni hreyfingarinnar vaxið þannig að ég myndi segja að hún væri sterkari í dag en oft áður,“ segir Drífa Snæ dal, fram kvæmda stjóri Starfs greinasam bands Ís lands, um verk föll síðasta árs. Hún ræðir um á tökin í Straums vík, sam spil verkalýðs hreyfinginarinnar og stjórn málanna, alvar leg brot í iðnaði og ferða þjónustu, Pana maskjölin og fleira.
„Fyrir sléttu ári síðan var hreyfingin í mestu á tökum á vinnu markaði í ára tugi, virknin var mikil, sam staðan rík og um boð samninganefnda sterkt,“ segir Drífa. Hreyfingin hafi sýnt að hún eigi skýrt erindi. Hún sé nauð syn leg til
þess að ná fram bættum kjörum. „Eftir þessi átök hefur virkni hreyfingarinnar vaxið þannig að ég myndi segja að hún væri sterkari í dag en oft áður. Hins vegar má alltaf styrkja hana betur í gegnum sterkara sam ráð við stjórn völd og félaga sam tök og öflugra gras rótar starf þó það sé víða mjög virkt.“
Sterkhreyfing–sterklöggjöfStaða starfs manna ál versins í Straums vík og harkan í þeirri kjara deilu leiðir hugann ó sjálfrátt að því hvar víg línan liggi í sam skiptum launa fólks við at vinnu rek endur. „Bar átta starfs fólksins í Straums vík var sér stök að því leyti að þarna átti verka lýðs hreyfingin í á tökum við er lent stór fyrir tæki og gefur vís bendingar um breytingu á eðli bar áttunnar í fram tíðinni. Þarna sýndi sterk verka lýðs hreyfing á Ís landi hvers hún er megnug og vinnu lög gjöfin okkar er senni lega með betri lög gjöfum í heimi í baráttunni við svona fyrir tæki,“ segir Drífa og bætir við af dráttar laus: „Það er ein fald lega lög brot að greiða undir samnings bundnum launum hér á landi og sam kvæmt kjara samningum greiða allir í stéttar fé lög. Ef við hefðum ekki þessa umgjörð er ó mögu legt að vita hvernig al þjóð legar sam steypur myndu haga sér hérna. Hins vegar er það verk efni hreyfingarinnar að færa til „víg
Auðvitað á verkalýðshreyfingin sérstaklega að styrkja böndin við þá stjórnmálaflokka sem eru tilbúin til að vinna að jöfnuði og velferð launafólks.
Skattkerfiðertækitilaðskapajöfnuð
Viðtal við Drífu Snædalframkvæmdastýru Starfsgreinasambands Íslands
Brave new world. - Vegna þess að hún er frábær samtímaspegill.
- Þórir Andri Karlsson
Bóksemskiptirmáli
vg.is | Vinstrihreyfingin - grænt framboð | [email protected] |
| 7
vg.is
8 | 1. maí 1. tölublað 2. árgangur | Vinstri græn
línuna“ og hún á að sjálf sögðu að vera að sækja fram en ekki aftur eins og krafa var um af hálfu fyrir tækisins.“
Ápúlsinumíferðaþjónustunni En hvað má segja um sam skiptin við ríkisvaldið. Einkum þátt stjórn valda í kjara bar áttu síðustu missera og í verk föllum síðasta árs? „Sam skiptin við ríkis valdið mættu vera betri og mér finnst undar legt að ríkið nýti ekki verkalýðs hreyfinguna meira í sam ræðum og samskiptum. Þau eru upp og ofan. Til dæmis er það mjög sér stakt svo ekki sé dýpra í árinni tekið að Stjórn stöð ferða mála sé í sam starfi við at vinnurek enda sam tök en ekki verka lýðs hreyfinguna þrátt fyrir þrot lausa vinnu hreyfingarinnar við að upp ræta brot í greininni. Ætli við séum ekki helst með puttana á púlsinum varðandi aðbúnað starfs fólks í greininni. Á öðrum sviðum hafa sam skiptin verið góð en það er soldið undir hælinn lagt hvar drepið er niður fæti innan ríkis valdsins. Spurð um núning innan verka lýðshreyfingarinnar bendir Drífa á að þar séu hagsmunir stundum ó líkir. Til að mynda innan ASÍ og sömu leiðis milli fé laga á al mennum markaði og starfs manna hins opin bera. „Það er stöðugt verk efni að sætta sjónar mið á milli hópa.“
NorðurlöndekkialltaffyrirmyndStundum er verka lýðs hreyfingin gagn rýnd fyrir
sam krull við at vinnu rek endur. Margir hafa nefnt sam krull í líf eyris sjóðum og um deildar þreyfingar um svo nefnt Salek sam komulag. Hvaða á hrif hefur það á á sýnd verka lýðshreyfingarinnar?
„Mörg stærstu fram fara mál síðustu tíma hafa verið unnin í sam starfi við at vinnu rek endur og það er svo sem ekkert að því þegar hagsmunirnir fara saman. Hins vegar þarf alltaf að gæta að valda hlut föllunum þegar at vinnu rekendur og launa fólk er annars vegar,“ segir Drífa. Ekkert launungar mál sé að Salek sam komu lagið sé um deilt innan verka lýðs hreyfingarinnar. Það skýrist af van trausti á að ferðinni, að fyrir hendi séu for sendur til þess að auka kaup mátt með „hóf sömum“ launa hækkunum. „Þar er gjarnan litið til Norður landanna en þegar kerfið byggðist upp þar var það byggt upp á trausti og völd verka lýðs hreyfingarinnar í sam fé laginu voru miklu meiri heldur en hafa verið nokkurntíman verið hér. Staðan á Norður löndunum er önnur nú og launa fólk á í vök að verjast og sitja undir stöðugum kröfum um launa lækkanir sbr. í Sví þjóð og Finn landi. Hinar stöðugu vísanir í nor ræna módelið eru því vara samar og til að ná ein hverjum takti í stöðugri og jafnri fram þróun þarf eitt hvað fleira að koma til. Traustið er ekki mjög mikið og síðustu ár hafa sýnt að við búum við allt annað en stöðug leika.“
vg.is
| 11
StuldurávelferðVerka lýðs hreyfingin hefur ekki verið mjög á berandi í sam fé lags um ræðunni í kjöl far Panama skjalanna, sem sýna að efna fólk héðan á eða átti mörg hundruð fé lög í skatta skjólum. Gögnin taka raunar að eins til skatta skjóls félaga sem Lands bankinn gamli stofnaði fyrir fólk. Er það ekki eitt af hlut verkum verka lýðshreyfingarinnar að stíga fram í bar áttu gegn skattasnið göngu og svikum, ekki síst þegar alþingis menn og ráðherrar eru af júpaðir fyrir slíka þátt töku?
„Ég er sam mála því að verka lýðs hreyfingin hefði mátt vera háværari eftir Panamalekann og ég reikna reyndar með að þau mál fléttist inn í verka lýðs mál í framhaldinu. Þó verður að gæta sann girni og vil ég minna á að EiningIðja á Akur eyri, sem er eitt stærstu fé laganna innan SGS sendu frá sér mjög af dráttar lausa á lyktun frá aðal fundi um þann stuld á jafn rétti, vel ferð og jöfnuði sem skatta skjól eru í raun. Á lyktunin fékk samt ekki þá um fjöllun sem hún á skilið. Að auki hafa fleiri tjáð sig um þessi mál, þar á meðal ég,“ segir Drífa á kveðin.
Ólíkarskattbreytingar Hvað finnst þér um tengsl stjórn málahreyfinga og verka lýðs hreyfingar? Það virðist blasa við öllum að ný frjáls hyggju og einkavæðingar flokkarnir standa ekki með launa fólki heldur fjár magns eig endum. Þarf ekki hrein lega að styrkja þau sögu legu bönd frekar en hitt? „Verka lýðs hreyfingin á að vera í stöðugu samtali við alla stjórn mála flokka og reyna að hafa á hrif alls staðar. Það hefur stundum tekist með á gætum en til að sam tal geti átt sér stað þurfa báðir að vera til búnir til þátt töku. Ég hef í mínum störfum átt sam tal við fólk úr öllum flokkum og vildi gjarnan gera meira af því. Sú pólitík sem vinstri flokkar standa fyrir gagnast launa fólki betur heldur en hægri pólitík og það sást mjög vel á þeim skatt kerfis breytingum sem
annars vegar voru fram kvæmdar í tíð vinstristjórnarinnar og hins vegar þeim skatt kerfisbreytingum sem nú verandi ríkis stjórn hefur staðið fyrir. Þar kristallast hug mynda fræðin svo vel og skatt kerfið er besta tæki sem til er til að skapa jöfnuð og tryggja vel ferð allra. Auð vitað á verka lýðs hreyfingin sér stak lega að styrkja böndin við þá stjórn mála flokka sem eru til búin til að vinna að jöfnuði og vel ferð launa fólks.“
Mansalíumræðunni Fyrir tæki í byggingariðnaði og ferðaþjónustu hafa í trekað verið staðin að kjarasamnings brotum og ýmsu enn þá verra en það. Hvað finnst þér að stjórn völd eigi að gera betur og hefðu átt að gera, sem og verkalýðs hreyfingin. „Stjórn völd þurfa að þétta eftir lits stofnanir sínar, skattinn, Vinnumála stofnun og
vinnu eftir litið og við þurfum að styrkja okkar eftir lit. Það er verið að gera það á öllum vígstöðvum og að því leyti erum við reynslunni ríkari frá síðasta upp gangi. Við erum farin að ræða man sal sem eitt hvað sem gerist raunveru lega hér á landi en þegar til dæmis Kárahnjúkar voru byggðir þá var þetta hug tak ekki inni í um ræðunni þó fullt til efni væri til. Annað sem þyrfti að gera er að koma upp keðju á byrgð þannig að það sé ekki hægt að fría sig á byrgð á undir verk tökum. Þetta eru svona fyrstu skrefin til að koma í veg fyrir á stand sem við kærum okkur ekki um á vinnu markaði í örum vexti.“
Sam staðan vega nesti Þegar þú horfir nokkur ár fram á veginn, ertu bjart sýn fyrir hönd launa fólks? „Já, ég er alltaf bjart sýn og launa fólk sýndi það á síðasta ári að það var til búið til að standa saman og berjast fyrir bættum kjörum. Það er á gætis vega nesti fyrir á fram haldandi öflugt starf verka lýðs hreyfingarinnar,“ segir Drífa Snæ dal, fram kvæmda stjóri Starfs greina sambands Ís lands.
Stjórnvöld þurfa að þétta eftirlitsstofnanir sínar, skattinn, Vinnumálastofnun og vinnueftirlitið og við þurfum að styrkja okkar eftirlit. Það er verið að gera það á öllum vígstöðvum og að því leyti erum við reynslunni ríkari frá síðasta uppgangi.
vg.is
12 | 1. maí | Vinstri græn
„Andy er að eins búinn að vera í burtu í einn sólar hring og ég hef þegar látið mér nægja samloku í kvöld mat. Og hrundið af stað kvennalista.“
Ein hvern veginn svona hljómaði stöðu uppfærsla C at herinar Mayer á Face book daginn sem hún viðraði þá hug mynd fyrst að stofna kvenna lista í Bret landi. Þetta var 3. mars 2015 á við burði á hinu ár lega Wo men of the World festi vali í Lundúnum. Það voru tveir mánuðir til þing kosninga og fjöldi kvenna hafði lýst lang þreytu yfir fal legum lof orðum stjórnmála flokkanna, en til finnan legum skorti á aðgerðum.
Eftir að C at herine varpaði hug myndinni fram fór hún sem leið lá á staðinn þar sem margar
góðar hug myndir fá vængi, nánar til tekið á pöbbinn. Hópur fólks, aðal lega kvenna, fylgdi henni eftir.
Síðan þá hafa yfir 47 þúsund manns gengið til liðs við Kvenna listann – sem ber nafnið The Wo men‘s Equ ality Par ty og skamm stöfunina WE – annað hvort sem fé lagar (sem greiða mánaðar gjald) eða sem skráðir stuðningsmenn. Breski Kvenna listinn stendur frammi fyrir ýmsum á skorunum. Sam setning sam fé lagsins er flókin og það eru fjölda margir þættir, aðrir en kyn, sem hafa úr slita á hrif á líf fólks, til dæmis stétt, kyn þáttur og upp runi. Því var ekki endi lega gefið að flokkur sem fjallar ein göngu um kven réttindi ætti upp á pall borðið. Ein staklings dýrkun frjáls hyggjunnar ein faldar heldur
SamlokaogkvennalistiEftir Höllu Gunnarsdóttur
Kvennaklósettið er bók sem margir kannast við, aðallega útaf kilinum held ég, því hún var til á öðru hvoru heimili á níunda áratugnum. Hún er afrakstur annarar bylgju kvenréttindabaráttunnar og sneiðmynd af ævi bandarískrar millistéttarkonu. Konu sem fetar öll þau skref sem henni er ætlað og rankar við sér í dagdrekkandi í úthverfi þar sem ekkert er ætlast til af henni nema að búa um rúmin og koma börnunum í skólann. Hún tekur sig til, skilur við karlinn og fer í nám og þar kynnist heimi róttæklinga og hippa. Ég las hana fyrst þegar ég var 16 ára og og svo nokkrum sinnum síðan. Þessi bók mótaði mig fullkomlega sem rauðsokku og wannabe róttækling. - Ólafía E. Svansdóttir
Bóksemskiptirmáli
vg.is
ekki um ræður um kerfis læga mis munum sem konur verða fyrir á grund velli kyns síns.
Mörg af bar áttu málum breska Kvennalistans eru keim lík þeim sem ís lensku kvenna fram boðin börðust fyrir: sömu laun fyrir sömu vinnu, að gengi að á kvarðana töku, leikskólar og fæðingaror lof sem virkar. Í tveimur síðar nefndu at riðunum er Bretland ljós árum á eftir n á g r a n n a lö n d u m sínum í Norður Evrópu. Í Lundúnum getur pláss á leik skóla kostað að and virði 200350 þúsund kr. fyrir eitt barn. Á mánuði! Skóla degi barna lýkur kl. 15 á daginn, frí stunda heimili eru dýr og fyrir vikið þurfa vinnandi for eldrar oft að ráða barn fóstu til að sækja börn og verja eftir mið deginum með þeim. Langur vinnudagur og langar vega lengdir til og frá vinnu
gera að verkum að það er nánast ó mögu legt fyrir for eldra að sam þætta fjöl skyldu líf og atvinnu. Fyrir vikið detta konur oft út af vinnumarkaðnum og eiga illa aftur kvæmt.
Kvenna listinn vill koma á al mennum og gjaldfrjálsum (eða því sem næst) leik skólum. Þetta er ekki ein falt verk efni. Breska vel ferðar kerfið (öfugt við heil brigðiskerfið sem er gjald frjálst) er ein göngu sniðið að þeim sem minnst hafa og hefur þjónusta verið skorin niður við nögl á
síðustu árum. Það er því meiri háttar hugmynda fræði leg breyting að leggja til að gjaldfrjálsir leik skólar séu öllum að gengi legir.
Líkt og átti við um ís lensku kvenna fram boðin, er mark mið breska Kvenna listans að starfa saman þvert á pólitíska hug mynda fræði með það eitt mark mið að setja kven réttindi og jafn
Einstaklingsdýrkun frjálshyggjunnar einfaldar heldur ekki umræður um kerfislæga mismunum sem konur verða fyrir á grundvelli kyns síns.
Halla Gunnarsdóttir ásamt Sophie Walker, fyrsta formanni breska Kvennalistans.
rétti kynjanna efst á hina pólitísku dag skrá. Þetta býður heim gagn rýni frá hægri og vinstri, en í bresku sam hengi var senni lega ó væntust at huga semdin frá þeirri sem þetta ritar sem minnti á að miðjan væri líka pólitísk og það þýddi ekki að leggjast í eitt alls herjar miðjumoð til að ná mark miðunum! Hingað til hefur hreyfingunni tekist vel til við að feta þessa stíga og hefur náð að setja saman viða mikla stefnu í sex liðum, sem tekur á jafn rétti á vinnu markaði, jafn rétti í stjórn málum og við skipta lífi, jafnri þátt töku í fjöl skyldu lífi og ó launuðum um önnunar störfum, jafnrétti í menntun (í landi þar sem kyn fræðsla er enn tilviljana kennd), jafn rétti í fjöl miðlum og út rýmingu á of eldi gegn konum.
Breska lýð ræðis kerfið gerir smærri fram boðum ekki auð velt fyrir. Það er kostnaðar samt að bjóða fram og til að mynda þurfti að reiða fram að and virði fimm milljónum króna til að skrá kandídat til þátttöku í kosningum til borgar stjóra í Lundúnum. Inn í kerfið eru líka byggðar ýmsar kröfur sem flækja málin. Undir skriftum vegna fram boðs til borgar stjórnar þarf að safna öllum á sama blað og í réttri röð. Ef ein hver skrifar undir sem ekki er á kjör skrá er listinn ó gildur og þá
þarf að byrja upp á nýtt. Þó er senni lega stærsti þröskuldurinn fólginn í þing kosninga kerfinu sem byggir á ein mennings kjör dæmum og gerir smærri hreyfingum erfitt fyrir.
Kvenna listinn býður fram í kosningum í fyrsta sinn nú í vor, nánar til tekið í borgar stjórnar
kosningum í Lundúnum og í þing kosningum í Skot landi og Wa les. Í öllum til fellum eru kosningarnar að hluta til hlut falls bundnar sem eykur líkur á að ná inn full trúum. Hins vegar er enn þá al gjörlega ó ljóst hvort Kvennalistinn hefur erindi sem erfiði í þessari um ferð. Hluti af mark miðunum hefur þó þegar náðst, enda keppast hinir flokkarnir nú við að gefa lof orð um að gerðir gegn launa mun, bar áttu gegn ofbeldi og ýmis legt annað sem lesa má um í stefnu WE.
Hvernig sem fer þann 5. maí næst komandi, þá er stóra verk efnið að finna leiðir til að koma full trúum Kvenna listans á breska þingið að fjórum árum liðnum. Þau eru nokkuð mörg, ljónin í veginum, en það sakar sannar lega ekki að reyna.
Sendið góða strauma til Bret lands þann 5 maí!
14 | 1. maí | Vinstri græn
Langur vinnudagur og langar vegalengdir til og frá vinnu gera að verkum að það
er nánast ómögulegt fyrir foreldra að
samþætta fjölskyldulíf og atvinnu. Fyrir vikið detta konur oft út af vinnumarkaðnum og eiga illa afturkvæmt.
Starf íslenskukennara í menntaskóla er skemmtilegt. Það er líka krefjandi og tímafrekt; örgrandi og skapandi. Ólíkt því sem einhverjir kunna að halda er samveran með nemendum inni í kennslustofunni aðeins hluti af starfi kennarans. Áður en þangað er komið þarf kennarinn að vera búinn að ákveða hvað hann ætlar að láta 30 manns gera í eina til tvær klukkustundir og þar áður hvernig sami hópur þarf að undirbúa sig til að kennslustundin verði sem lærdómsríkust. Að kennslustundinni lokinni tekur svo við úrvinnsla kennarans á því sem fram fór. Sú úrvinnsla getur falist í því að leggja mat á vinnuna sem fram fór í kennslustundinni með því til dæmis að lesa verkefni nemenda eða meta annars konar vinnu sem þeir skila af sér að kennslustund lokinni.
Að mörgu leyti býr íslenskukennari í framhaldsskóla við mikið frelsi í störfum sínum. Ég hef ekki orðið vör við afskipti yfirmanna eða stjórnvalda af því hvers konar kennsluaðferðir ég nota eða hvaða kennsluefni við kennararnir ákveðum að nota. Frelsið getur verið gott en það getur líka valdið því að manni finnist enginn hafa áhuga á því sem við erum að fást við í skólunum. Frelsið getur líka haft þær afleiðingar að nám nemenda sé mjög ólíkt og þess vegna standa þeir ef til vill ekki jafnfætis að námi loknu. Að þessu leyti fyndist mér ekki fráleit hugmynd að menntayfirvöld hefðu einhverjar hugmyndir um innihald náms í framhaldsskólum landsins aðrar en bara þá að námið eigi að vera minna í sniðum en það hefur verið.
Skólinn minn, Menntaskólinn við Hamrahlíð, hefur löngum
verið framsækinn þegar kemur að námsframboði. Fyrir íslenskukennara er ómetanlegt að fá tækifæri til að bjóða nemendum upp á framsækna, frumlega, krefjandi og ögrandi valáfanga. Þar getur kennarinn nýtt sérþekkingu sína og áhugasvið og þegar best lætur smitað áhugann til nemenda sinna. En við fáum líka tækifæri til að koma til móts við óskir nemenda um valáfanga og smitumst þannig ekki síður af nemendum en þeir af okkur. Þetta gerir kennarastarfið fjölbreytt og síbreytilegt þótt vissulega séu það fyrst og fremst margir og ólíkir nemendur sem sjá um þann
þátt.
Og nemendur eru margir. Á hverri önn kennir einn
íslenskukennari allt að 120 nemendum í skóla eins og mínum. Það segir sig sjálft að 30 nemendur í hverjum hóp er margt fólk og hætt við að kennarinn geti ekki sinnt þeim öllum eins og þyrfti á vinnutíma sínum. Þetta er ekki nýtt vandamál og kennarar hafa lengi bent á þá staðreynd að það er ekki það sama að kenna 20 manna hópi og 30 manna. Vorið 2014 fór ég í mitt fyrsta, og vonandi síðasta, verkfall. Ein af kröfum kennara var viðurkenning á þessu augljósa misræmi milli fjölda nemenda í hverjum hóp og launa. Nýr kjarasamningur kom að nokkru leyti til móts við það og nú er ég í fyrsta skipti nokkuð sátt við þau laun sem ég fæ fyrir vinnuna mína þó svo að ég eyði töluvert fleiri stundum í hana en ég fæ greitt fyrir. Það ku vera atvinnusjúkdómur sem erfitt er að lækna sig af og fylgifiskur þess að hafa metnað og ánægju af því sem maður gerir.
Frjálsframhaldsskólakennari
Nú er ég í fyrsta skipti nokkuð sátt við þau laun sem
ég fæ fyrir vinnuna mína þó svo að ég eyði töluvert fleiri stundum í hana en ég fæ greitt fyrir. Það ku vera atvinnusjúkdómur
sem erfitt er að lækna sig af og fylgifiskur þess að hafa
metnað og ánægju af því sem maður gerir.
| 15
vg.is
Halldóra Björt Ewen
vg.is
Í frægri grein eftir Þor steinn Gylfa son, sem birtist í Þjóð viljanum árið 1987, skil greinir hann menningu á snyrti legan hátt: „Það gegnir sama máli um listir og vísindi og um ýsu og skó: menning er að gera hlutina vel. Það er menning að syngja vel og skrifa vel og lesa vel og skilja vel og skemmta sér vel á meðan verið er að því öllu saman. Og eins og ég segi: það versta sem hægt er að gera manni er að leyfa honum ekki að gera það vel sem hann gerir.”
Menningar sam fé lag er í þessum skilningi sam fé lag, þar sem fólki er gert kleyft að gera hlutina vel og gott skóla sam fé lag er ein mitt þannig menningar sam fé lag. Ef við skoðum ís lenskt skóla sam fé lag með þessum augum, hvernig menningar sam fé lag er það þá og hvað getum við gert til að að stoða skóla sam fé lagið í að vera menningar sam fé lag?
Nem endur ís lenska skóla sam fé lagsins er mældir frá unga aldri í prófum og einkanna gjöf og það er varla of sögum sagt að færnin í að
búa til prófl ausnir er mikils metin í skóla kerfinu. Þessi á hersla á próf veldur því að hæfi leikinn til að beita grunnri þekkingu hratt fær kjarna stöðu, meðan að vand virkni og þraut segja er jaðar sett. Á móti sjáum við
að þegar nem endur fá að ráða sjálfir, eru verkefnin ein mitt byggð á vand virkni og um hugsun. Eftir minni legt at riði Haga skóla í Skrekk í haust, er gott merki um hvað nem endur geta gert hlutina vel, þegar þeir fá tæki færi til. Ömur legt er að hugsa til þegar kemur að því meta færni höfundanna í að beita ís lensku, ræðst það af krossa spurningum um hvað telst gott mál og ljóða túlkanir. Ég vona og býst við að Haga skóla stelpurnar séu nægjan lega heppnar til að vera með ís lensku kennara, sem getur séð hversu mikil niður læging á móður máls námi
AðgerahlutinavelEftir Héðin Björnsson, kennara við H.C. Ørsted Gymnasiet i Danmörku
Við skuldum starfsfólki íslenska skólasamfélagsins að leyfa þeim að gera það vel sem það gerir.
16 | 1. maí | Vinstri græn
Þúsund bjartar sólir eftir Khaled Hosseini kenndi mér að hryðjuverk eru trúlaus og að kvenréttindi snúast um alheimssamstöðu kvenna. Og allt eftir Halldór Laxness sem sýnir misskiptingu auðs og valds á sama tíma og hann hæðist að heilögustu hugssjónum sósíalismans. - Sara Mansour
Bóksemskiptirmáli
vg.is
krossa próf í ljóða túlkun er og láti sér ekki koma til hugar að nota verð mætar kennslu stundir nem endanna í að undir búa undri svona vit leysu. En ég veit líka að um allt land sitja nemendur í kennslu tímum sem fara í súginn til að þóknast þessum furðu legu náms mats að ferðum höfunda sam ræmdu prófanna; Nem endur sem upp lifa að skóla sam fé lagið leyfir honum ekki að gera það vel sem hann gerir.
Við töku krossa prófa finna nem endur í besta falli hvað þeir geta ekki og fá ekkert tæki færi til að gera hluti vel. Í stað loka prófs væri nær að grunn skólanum lyki með loka verk efni þar sem nem endur gætu sýnt hvað þeir geta og hvað þeir geta gert vel. Loka verk efni mætti móta að fram tíðar á formum nemenda, þannig að sá sem ætlaði í iðn nám gerði verk legt verk efni, sem hann beitti bæði stærð fræði og tungu mála kunn áttu sinni til að lýsa. Sá sem ætlaði í bók nám gæti unnið meira fræði legt verk efni, sem gæti hvortheldur endað í rit gerð, fyrir lestri, heima síðu eða einhvers konar ný sköpun. Úr grasi er að vaxa besta kyn slóð ís lenska lýð veldisins og við skuldum henni að leyfa henni að gera hlutina vel.
Starfs fólk ís lenska skóla sam fé lagsins er vel menntað og hefur tekist vel að þróa skóla kerfið í sam einingu, frá þeim getu og stétt skipta svarta skóla sem for eldrar mínir bjuggu við, yfir í al menna skóla kerfið sem ég fór í gegnum og yfir í hið barn væna skóla sam fé lag dagsins í dag. Stöðugar fram farir ís lensks sam fé lags í að vera gott við börnin sín, eru meðal okkar stærstu sið ferðis sigrum sem við eigum að vera stolt af. Í því ljósi eru vaxandi sam vinnu erfið leikar starfs fólks skóla sam fé lagsins í kjöl far síðasta kjara samnings mikið á hyggju efni. Stöðugar deilur um verka skiptingu í skólum landsins draga ó hjá kvæmi lega úr drif rafti skóla þróunar, sem er eld móður kennara og skóla stjórn enda. Aukin kennslu skylda og ó sætti í skólum gerir að verkum að menntun nýtist
ekki sem skyldi og upp lifa kennarar að skóla sam fé lagið leyfir þeim ekki að gera það vel sem þeir gera.
Skóla sam fé lagið okkar þarf á þarf á því að halda að fá kjara samning sem tryggir vinnu frið í skólum og tryggir kennurum tíma í að undir búa kennslu stundir og þróa skóla starf, svo skóla sam fé lagið geti haldið á fram að vinna sið ferðis sigra fyrir ís lenskt sam fé lag. Við skuldum starfs fólki ís lenska skóla sam fé lagsins að leyfa þeim að gera það vel sem það gerir.
Ef við lítum til stjórn valda ís lenska mennta sam fé lagsins í sveitar fé lögum, náms mats
stofnun og ráðu neyti, hvernig eru á herslur þeirra? Munu þær auð velda
eða hindra nem endur og starfs fólk skólans að gera hlutina vel?
Sveitar fé lögin standa fast á á taka kjara samningunum og taka enga á byrgð á deilunum sem komu í kjöl far hans. Náms mats stofnun hefur
þróað sam ræmdu prófin til að lág marka vinnu við yfir
ferð, á kostnað þess að gefa nem endum færi á að sýna neinn
rök stuðning eða sköpunar kraft. Ráðu neytið gekk í að skera burt eitt ár af framhalds skólanum af of orsi og ill deilum við starfs fólk og nem endur skóla stigsins. Þá bar á rásin á byrjandalæsis verk efnið og hin frekar van hugsaða „þjóðar sátt um læsi”, ekki merki um neinn vilja til að gera hlutina vel.
Ein kennis orð stjórn valda í mennta málum gætu vel verið: Hraðar grynnra – ó dýrar; Slík stefna mun ekki stuðla að skóla sam fé lagi sem gerir hlutina vel.
Á bar áttu degi verka lýðsins, í skugga upp ljóstrana apríl mánaðar, er kannski að bera í bakka fullan lækinn að telja fram frekari á stæður fyrir því að við þurfum að skipta út stjórn völdum, en það menningar sam fé lag sem við getum skapað í ís lenska skóla sam fé laginu, bíður eftir því að við tökum völdin af hroð virknis stefnu stjórn valda
| 17
Einkennisorð stjórnvalda í
menntamálum gætu vel verið: Hraðar - grynnra – ódýrar.
vg.is
18 | 1. maí | Vinstri græn
„Það þarf að gera mjög margt á mörgum sviðum, og stjórn mála mannanna að leiða þá vinnu,“ segir Magnús Örn Sigurðs son, umhverfis og auð linda fræðingur sem nú vinnur a doktors gráðu í sömu fræðum í Texas í Bandaríkjunum. Magnús bendir á þá stað reynd að lofts lags breytingar verði ekki í einni svipan eins og í Hollywoodmynd, heldur séu þær þegar hafnar. Hvað sem á kveðið sé í dag muni hafa á hrif á fram tíðar kyn slóðir. Tal um frekari stór iðju sé veik um hverfis stefna. Orð færi umhverfis verndar sé af stór iðju sinnum notað til að tala fyrir frekari neyslu, ein mitt þegar draga þurfi úr.
„Ör stutta svarið er að þær séu alveg mjög mjög mjög al var legar ef við mælum al var leika í manns lífum og til vist annarra líf vera hér á jörðinni,“ segir Magnús Örn, spurður um alvar leika lofts lags breytinga og hvað sé framundan.
FramtíðinákveðinnúnaVísinda menn hafi rann sakað hve lengi kol tvísýringur dvelur í and rúms loftinu áður en efnið bindist aftur, í fast form, í gegnum líf ræna og ó líf ræna ferla. Hins vegar geti efnið verið lengi í and rúms loftinu, jafn vel þúsundir ára. „Slíkar tölur sýna auð vitað vel hve al var legt málið er
Stóriðjanerveikumhverfisstefna
Viðtal við Magnús Örn Sigurðsson, umhverfis og auðlindafræðing
Salka Valka hafði mikil áhrif á mig þegar ég las hana í MS enda sýnir hún fádæma vel kerfisbundið samfélagslegt misrétti milli stétta og kynja. Hana les ég enn reglulega. Svo hlýt ég að nefna bókaflokk Sjöwall og Wahlöö um Stokkhólmslögregluna sem bar undirtitilinn Skáldsaga um glæp – en þar renna saman tvö áhugasvið mín, glæpir og marxismi, og líklega hafa þessar sögur orðið til þess að ég skrifaði lokaritgerð um glæpasögur á sínum tíma. Síðast en ekki síst verð ég að nefna Sögu handa börnum eftir Svövu Jakobsdóttur sem breytti sýn minni á móðurhlutverkið og mótaði það til frambúðar! - Katrín Jakobsdóttir
Bóksemskiptirmáli
vg.is
| 19
til fram búðar og hvernig á kvarðanir sem við tökum í dag munu ekki einungis skipta næstu og þar næstu kyn slóðir máli heldur mannkynið til fram búðar. Þetta er einnig gott að hafa í huga þegar reynt er að selja vörur eða þjónustu á þeirri for sendu að fyrir tæki ætli að kol efnis jafna að gerðir sínar eða neytandans með gróður setningu trjáa eða þá lofa því að fyrir tækið ætli að nota hluta gróðans til að fjár festa í um hverfis vænni tækni. Kol efnið sem losnar við t.d. bíl ferð í dag getur verið í loftinu og valdið hlýnun í langan tíma áður en næsta tré fær tæki færi til þess binda efnið.“
EnginHollywoodmyndMagnús bætir því við að lofts lags breytingarnar séu alls ekki bundnar við ein hvern ó skilgreindan tíma punkt í fram tíðinni. „Við erum ekki að bíða eftir að stór alda skelli á New York borg eins og vandinn hefur birst í stór slysa myndum frá Hollywood. Lofts lagsbreytingar eru nú þegar hafnar og afl eiðingar þeirra munu aukast jafnt og þétt. Þetta eðli kolefnislosunar, hvernig hún hefur mjög víð tæk og marg slungin á hrif jafnt og þétt yfir langan tíma gerir það að verkum að það getur verið erfitt að hugsa um vandann og tala um hann, heilinn okkar er ein fald lega ekki vanur vanda málum sem breiða svona úr sér. Á þessum tíma punkti er afl eiðingum lofts lags breytinga hins vegar dreift býsna ó jafnt á íbúa jarðarinnar svo fátækt fólk í fá tækari löndum verður meira fyrir þeim. Það er sér stak lega ó sann gjarnt í ljósi þess að helsta or sök breytinganna er samansöfnuð losun ríkari þjóða heimsins frá iðnvæðingu. Afl eiðingarnar eru marg vís legar og ættu að vera al menn vit neskja á þessum tíma
punkti,“ segir Magnús. Veður kerfi jarðar séu í grunninn að taka miklum breytingum sem raski vist kerfum á landi. Sjór hitni og súrni með á hrifium á lífið þar. Magnús bendir á að ná kvæma mynd af öllum mögu legum afl eiðingum lofts lagsbreytinga megi finna í yfir litum í skýrslu Vísinda nefndar Sam einuðu þjóðanna (IPCC) um efnið sem kom síðast út árið 2013 og 2014. Einnig megi finna góðar ís lenskar bækur um efnið.
Stjórnmálineigaleik Ef við lítum sér stak lega hingað til lands. Hvað getum við gert til að stemma stigu við loftslags breytingum? „Þetta er flókin spurning, það þarf að gera mjög margt á mörgum sviðum, og stjórn málamannanna að leiða þá vinnu. Enda tak markið er að minnka losun og í grófum dráttum má segja að það verði gert með því að þróa tækni eða draga úr neyslu/fram leiðslu. Síðari kosturinn fær of litla at hygli að mínu mati. Við þetta má bæta að gerð sem er erfitt að setja í annan hvorn flokkinn: Endur heimt vot lendis minnkar losun frá landi og er ein föld leið til þess að minnka losun Ís lands enda víða land sem hefur verið ræst en er ekki í mikilli notkun,“ segir Magnús. Stór iðjan er ekki um hverfis væn Oft heyrist á virkjana sinnum að það sé lóð á vogar skálar al þjóð legrar um hverfis verndar að ganga á ís lenska náttúru til að fram leiða raforku handa stór iðju. Raf orkan sé þá ekki framleidd í kola orku verum. Er eitt hvað að marka þetta? „Vissu lega er ekki mikil losun frá raf orku framleiðslunni fyrir stór iðjuna í saman burði við
Að tala fyrir frekari stóriðju hérlendis á þessum forsendum myndi ég telja veika umhverfisstefnu, slíkt er frekar dæmi um það hvernig hægt er að nota orðfæri umhverfisverndar til þess að tala fyrir neyslu, eitthvað sem fólk ætti að vera á varðbergi fyrir.
vg.is
20 | 1. maí | Vinstri græn
lönd sem notast við kolara forku ver. Hins vegar er losunin frá stór iðjunni sjálfri stór hluti losunar Ís lands á gróður húsa loft tegundum. Að tala fyrir frekari stór iðju hér lendis á þessum for sendum myndi ég telja veika um hverfisstefnu, slíkt er frekar dæmi um það hvernig hægt er að nota orð færi um hverfis verndar til þess að tala fyrir neyslu, eitt hvað sem fólk ætti að vera á varð bergi fyrir. Áður en við á kveðum að kaupa vöru eða þjónustu sem fram setur sig sem um hverfis væna er gott að spyrja sig hvort við getum ekki ein fald lega sleppt því að kaupa þessa vöru eða þjónustu. Einnig má maður passa sig á því að fram boð á um hverfis vænum vörum geri það ekki að verkum að við neytum ein fald lega meira af vörunni.“
ÞurfumekkiaðskerðalífsgæðinÞegar Magnús Örn er spurður um hvað við hver og eitt getum gert til þess að vinna gegn lofts lags breytingunum eða sveitar fé lag líkt og Reykja vík, segir hann að fólk verði að þrýsta
á sín stjórn völd að taka á kvarðanir sem miða að því að draga úr losun gróður húsa lofttegunda, „og að vera jafn framt reiðu búin að styðja stjórn mála menn sem vilja setja neyslu okkar skorður. Ein staklingar geta minnkað losun með því að minnka neyslu og reynt að kaupa vörur og þjónustu sem valda lítilli losun gróður húsa lof tegunda. Til að nefna bara eitt dæmi um neyslu sem ég held að við stundum til tölu lega gagn rýnis laust, þá er gríðarlega mikil losun bundin við flug sam göngur. Hversu sjálf sagt og nauð syn legt það þykir að fljúga til annarra landa – til þess að fara á við skipta fund, upp lifa heiminn eða bara að skemmta sér – er held ég eitt skýrasta dæmið um hvernig við van metum getu okkar til þess ein fald lega að minnka neyslu. Ég er hand viss um að við gætum hæg lega flogið mun minna án þess að skerða lífs gæði okkar. Þessu dæmi má líka snúa við og skoða hversu ó um hverfisvæn nýjasta tekju lind Ís lands, ferða mannaiðnaðurinn, er,“ segir Magnús Örn Sigurðs son.
Við erum ekki að bíða eftir að stór alda skelli á New York borg eins og vandinn hefur birst í stórslysamyndum frá Hollywood. Loftslagsbreytingar eru nú þegar hafnar og afeiðingar þeirra munu aukast jafnt og þétt.
vg.is
| 21
67 ára og eldri er ekki eins leitur hópur. Við erum marg vís leg og kjör okkar oft afar ólík. Aldraðir eru efnaðir, í þeim hópi geta verið ein hverjir sem á kváðu að taka ekki þátt í sam fé laginu með því að borga skatta og skyldur, um fram löngun og komu peningum undan í skatta skjól. Svo eru sumir sem búa við fá tækt. Ný lega fjallaði Öldungar ráð Reykja víkur rækilega um fá tækt meðal aldraðra. Yfir skriftin var: Fá tækir aldraðir: Hvað á það að þýða? Í ljós kom að aldraðir sem búa við fá tækt eða lífskjara skerðingu eru til tölu lega fá mennur hópur. Helst er um að ræða aldraða leigu markaði eða fólk með þungar hús næðis skuldir, sam kvæmt fram sögu Kolbeins H. Stefáns sonar frá Hagstofunni.
Flestirfæddir erlendisÞegar hópurinn sem nýtur fjár hags aðstoðar frá borginni er skoðaður kemur í ljós stærstur hluti hans er fæddur er lendis og hefur ekki búið hér nógu lengi til að eiga rétt á líf eyri frá líf eyris sjóðum eða Trygginga stofnun ríkisins. Þessir aðilar leita því stundum til Velferðar sviðs borgarinnar og fá fjár hags að stoð. Slík að stoð er hins vegar hugsuð sem við bragð við tíma bundnum erfi leikum að sögn Ellýar A. Þor steind óttur, skrif stofu stjóra Vel ferðar sviðs Reykja víkur borgar. Það er alveg ljóst að þetta á gæta fólk sem hefur komið hingað til dæmis vegna fjöl skyldu sam einingar mun ekki öðlast bóta rétt á Ís landi að ó breyttum lögum. Hvorki í Reykja vík né annars staðar á landinu. Sveitarfé lögin eru mis vel búin til að taka auknum út gjöldum og satt að segja er frá leitt að þau sveitar fé lög sem opnað hafa faðminn og tekið á móti fólki af er lendum upp runa skuli ævinlega sitja uppi með fram færslu skylduna. Þessu þarf ein fald lega að breyta. Það þarf þjóðar á tak til að út rýma fá tækt meðal aldraðra á Ís landi. :að er auð velt en til þess verður ríkið að koma að borðinu.
Full trúar allra flokka sem sæti eiga í borgarstjórn héldu stutt erindi á ráð stefnunni og svöruðu spurningunni: Hvernig er hægt að koma í veg fyrir fá tækt meðal eldra fólks? Allir voru sam mála um að það væri unnt og bentu á færar leiðir. T.d. mætti skipta gæðum landsins jafnar og taka sér sak lega á hús næðis málum aldraðra. Hvergi var holur tónn og gott var að hlusta á þetta á gæta fólk. Hópurinn var sammála um að á fram þyrfti að halda með verk efnið og það verður gert.
AldraðirhafaunniðfyrirsérSumir telja fjölgun aldraðra mikið vanda mál og afar í þyngjandi þegar skellur á með fullum þunga. Við nánari at hugun er ekki svo mikið að óttast. Í fyrsta lagi mun þessi hópur hafa borgað
alla sína vinnu ævi í lífeyris sjóð. Það dugir stundum til framfærslu. Þannig var það ekki áður en lögin um skyldu aðild líf eyristrygginga var lög leidd. Í öðru lagi er ís lenska
þjóðin hlut falls lega ung, mun yngri en á hinum Norður löndunum. Í þriðja lagi vinna bæði karlar og konur lengur fram eftir aldri. Fólk er sem sagt lengur virkt við vinnu. Land læknir hefur bent á að tvö síðustu ævi árin þurfi fólk mest á heil brigðis þjónustu að halda. Sama á hvaða aldri það er. Þetta er um hugsunarvert og við skulum horfast í augu við það að einungis hluti af öldruðum fer á hjúkrunarheimili. Talandi um hjúkrunar heimili. Þeir sem þar búa hafa safnað líf eyris réttindum og geta því borgað drjúgan hluta kostnaðar. Við sem erum á líf eyris aldur viljum ekki vera byrði á sam fé laginu og erum ekki. Það er því ó þarfi að vera þjakaður af á hyggjum yfir hækkandi aldur þjóðarinnar.
Við nefni lega þorum, viljum og getum, eins og sagt var eitt sinn í annarri mann réttinda-bar áttu sem svo sannar lega skilaði árangri. Við viljum líka vera mann eskjur, sjálf stæðar mann eskjur.
ViðviljumverasjálfstæðarmanneskjurEftir Guðrúnu Ágústsdóttur formann Öldungaráðs Reykjavíkur
Við sem erum á lífeyrisaldur viljum ekki vera byrði á samfélaginu og erum ekki.
vg.is
Húsnæðismál hafa löngum verið mikilvægur þáttur í baráttu fólks fyrir bættum lífsgæðum, enda einn grunnþáttur þess að fólki geti liðið vel. Í gegnum tíðina hafa samtök launafólks oft látið til sín taka á þessu sviði, meðal annars með samningum við ríkisvaldið í tengslum við gerð kjarasamninga. Bygging fyrstu verkamannabústaðanna við Hringbraut á upphafsárum fjórða áratugarins eru þannig einn af merkustu áföngunum í langri sögu verkalýðshreyfingarinnar.
Lögin um verkamannabústaði voru borin fram á Alþingi árið 1929 af jafnaðarmanninum Héðni Valdimarssyni sem jafnframt var formaður Dagsbrúnar. Framkvæmdir hófust tveimur árum síðar, þegar kreppan mikla hafði skollið á landinu af fullum þunga. Kreppuárin voru þjóðarbúinu og almenningi þungbær, en þó er athyglisvert að þess sá ekki stað í hönnun þessara nýju húsa. Verkamannabústaðirnir voru byggðir eftir bestu og nýjustu viðmiðunum í húsagerð þess tíma. Þannig voru baðherbergi í hverri íbúð, eldhús hönnuð fyrir rafmagnseldavélar og sameiginlegt þvottahús í kjallara, en ekkert af þessu var talið sjálfsagt í heimkynnum efnaminna fólks.
Saga Reykjavíkur á fyrri hluta tuttugustu aldar er að miklu leyti saga húsnæðisekklu. Fólk streymdi á mölina en ekki tókst að halda í við fjölgunina með byggingu á nýju íbúðarhúsnæði, einkum á stríðstímum. Alla tíð heyrðust þau sjónarmið að leysa bæri vandann með tímabundnum lausnum og með því að slá af kröfum. Þannig voru byggðakjarnar á borð við Pólana og Höfðaborg reistir í skyndingu með lágmarkstilkostnaði undir þeim formerkjum að um bráðabirgðahús væri að ræða. Veruleikinn varð sá að húsin stóðu í áratugi, án þess að vera mannsæmandi húsnæði. Sömu sögu má segja um kjallarakytrur og braggabyggð út um alla borg.
Verkalýðshreyfingin hafnaði þessari nálgun og lagði alla tíð áherslu á að íbúðarhús verkafólks skyldu reist með langtímahugsun að leiðarljósi og án þess að slegið væri af kröfum um gæði. Sú einarða stefna reyndist heilladrjúg.Enn í dag takast á þessi sömu sjónarmið. Húsnæðisvandinn er ærinn, ekki hvað síst í höfuðborginni en einnig víða annars staðar. Langir biðlistar eftir leiguhúsnæði eru til marks um þennan vanda. Ungt fólk á erfitt með að eignast eigin heimili og tekjulágir þurfa að greiða 40% eða meira af ráðstöfunartekjum
HúsnæðismálerukjaramálEftir Steinunni Þóru Árnadóttur, þingkonu VG
22 | 1. maí | Vinstri græn
vg.is
sínum í húsnæðiskostnað. Spilar þar margt saman s.s. hátt fasteignaverð, lítið framboð af leiguíbúðum og hátt leiguverð.
Því heyrist oft fleygt að nú verði að byggja hratt og byggja ódýrt til að bregðast við hinum mikla húsnæðisvanda. Nýleg byggingareglugerð, sem sett var undir forystu Svandísar Svavarsdóttur fyrrverandi umhverfisráðherra, er iðulega gerð að blóraböggli og látið sem hún sé rót þess að hér skorti húsnæði á viðráðanlegu verði. Því fer þó fjarri. Það er vel hægt að byggja litlar íbúðir samkvæmt byggingareglugerðinni. Það sem mest er um vert og mikilvægt er að standa vörð um er að í byggingareglugerð eru ýmis ákvæði um það hvaða skilyrði húsnæði þarf að uppfylla.
Hagsmunaaðilar hafa haldið uppi linnulitlum árásum á byggingareglugerðina með það að markmiði að hámarka gróða sinn með því að slá af kröfum um gæði efna, mega snúa íbúðum þannig að þar njóti ekki sólar og víkja frá kröfum um aðgegni.
Sumum atlögum að nýrri byggingareglugerð hefur verið hrundið, en aðrar virðast njóta meiri stuðnings stjórnvalda. Mikilvægt er að við drögum lærdóma af sögunni í
þessum efnum og horfum til fyrri afreka verkalýðshreyfingarinnar. Öflugar og metnaðarfullar byggingareglugerðir reynast alþýðunni bæði til lengri og skemmri tíma betur en hugmyndir um ódýrar bráðabirgðalausnir, jafnvel þótt þær kunni að vera settar fram af góðum hug.
Húsnæðismál eru kjaramál. Krafa róttækrar vinstrihreyfingar hlýtur því að vera húsnæðiskerfi sem styður tekjulága hópa og kemur í veg fyrir að bróðurpartur tekna þeirra fari í húsnæði. Tryggja þarf nægt framboð af húsnæði, en það má ekki gerast með þeim hætti að íbúðir efnaminna fólks verði lakari. Afslættir frá kröfum um gæði íbúða mega ekki líðast.
Sérstaklega er mikilvægt að standa vörð um aðgengismál í nýju húsnæði. Annars vegar vegna þess að það er réttindamál til að tryggja að allir hafi jafna möguleika til þátttöku í samfélaginu. Hins vegar vegna þess að það er þjóðhagslega hagkvæmara þegar til lengri tíma er litið. Það er staðreynd að það er mun dýrara að breyta þegar byggðu húsnæði til að gera aðgengilegt en að hanna og byggja aðgengilegt frá grunni. Fyrir þjóð sem er að eldast er því gríðarmikilvægt að íbúðarhúsnæði sé aðgengilegt fólki með skerta hreyfigetu.
Krafa róttækrar vinstrihreyfingar hlýtur því að vera húsnæðiskerfi sem styður tekjulága hópa og kemur í veg fyrir að bróðurpartur tekna þeirra fari í húsnæði. Tryggja þarf nægt framboð af húsnæði, en það má ekki gerast með þeim hætti að íbúðir efnaminna fólks verði lakari. Afslættir frá kröfum um gæði íbúða mega ekki líðast.
vg.is
24 | 1. maí | Vinstri græn
Heil brigðis ráð herra talar sí fellt um aukið „val“ í heil brigðis kerfinu. Frasar á borð við „fjölbreytt rek star form“ og „val frelsi“ eru farin að hljóma sem kunnu leg stef. Þetta kann við fystu heyrn að hljóma spennandi, hver getur svo sem verið á móti fjöl breytni og val frelsi? En hvað þýðir þetta í raun og veru? Þetta þýðir að stefna stjórn valda hér á landi er að stefna í stórauknu mæli að einka rekstri og einka væðingu heil brigðis þjónustunnar. Málið hefur átt sér langan að draganda og ljóst að síðast liðin ár hefur kerfið verið einka vætt í litlum bútum. Það er gert til þess að vekja ekki of mikið um tal í sam fé laginu, enda eru lang flestir hér á landi hlynntir því að greiða skuli fyrir slíka heilbrigðis þjónustuna úr sam eigin legum sjóðum með skatt fé.
Næsta skref í þessum einka væðingar á formum er fyrir huguð einka væðing þriggja heilsugæslu stöðva á höfuð borgar svæðinu. Nú þegar
Heilbrigðiskerfiískattaskjól?
Sú umræða hægrimanna að hið hið opinbera veiti sjálfkrafa lélega þjónustu þar sem sjúklingar hafi ekkert val stenst enga skoðun.
Elín Oddný Sigurðardóttir, varaformaður Velferðarráðs Reykjavíkurborgar.
Ég myndi segja „Se questo é un uomo“ (Ef þetta er maður) eftir Primo Levi (1947). Bókin varð til þess að ég fór og skoðaði fangabúðir nasistanna: Mauthausen og Dachau, ásamt Artheim kastala notaður til að gera alls konar læknatilraunir á börnum, konum og körlum. Nasistar og ítalskir fasistar sendu í dauðann, fyrir utan gyðinga, mörg hundruð þúsund pólitiska óvini, aðallega kommúnista, ásamt sígaunum, hommum og fötluðu fólki. Ég hef verið vinstri maður síðan ég las hana.
-René Biasone
Bóksemskiptirmáli
vg.is
| 19
hefur verið aug lýst eftir á huga sömum rektstar aðilum. Því er orðið ljóst að um ræddum breytingum verður hrint í fram kvæmd án aðkomu Al þingis. Engin veit hvaða skref verða stigin næst, enda virðist hvíla á kveðin leynd yfir á formum ráð herra í þeim efnum. Þó er vitað að það er starfandi nefnd á vegum heilbrigðis ráð herra sem ætlað er að skoða „fleiri“ rekstrar form í heil brigðis þjónustu og hafa full trúar gróða drifinna fyrir tækja á því sviði beina að komu að þeirri nefnd. Ekkert bólar þó á niður stöðunum enn sem komið er, kannski sem betur fer.
ArðgreiðslurafskattféSú um ræða hægri manna að hið hið opin bera veiti sjálf rafa lé lega þjónustu þar sem sjúklingar hafi ekkert val stenst enga skoðun. Það á að vera okkar metnaður að hið opin bera veiti öllum góða heil brigðis þjónustu óháð efnahag. Með því að fela einka aðilum rekstur sívaxandi hluta heil brigðis kerfisins eru milljónir færðar úr sam eigin legum sjóðum okkar allra til að þess hægt sé að greiða arð til eig enda fyrir tækja sem sinna heil brigðis þjónustu. Mér þykir það skrýtin for gangs röðun að nota skatt fé al mennings til að greiða arð til gróðadrifinna fyrir tækja í staðinn fyrir að for gangsraða þessu sama fé í heil brigðis kerfið sjálft, öllum til hags bóta líka þeim fá tæku.
Gullpakkinn:EkkifyrirþigRekstur heilsu gæslu stöðva á sem og önnur heil brigðis þjónusta að vera veitt af hinu opinbera. Það er besta leiðin til að tryggja öllum að gang að þjónustunni, óháð bú setu, efnahag eða fé lags legri stöðu. Við getum ekki búið við tvö falt kerfi þar sem sumir geta borgað sig fram fyrir röð eða fengið „gull pakkann“ á fæðingar deildinni á meðan aðrir stinga skattfé al mennings í vasann í formi arð greiðslna til eig enda. Sú leið sem ráð herra talar fyrir um að „fé fylgi sjúk ling“ var í Sví þjóð kölluð „Vårdval“. Sú leið beið skip brot og hefur hið opin bera í sí auknu mæli þurft að taka yfir rekstur heilsu gæslu stöðva frá einka aðilum þar í landi með ærnum til kostnaði, en arðurinn stundum horfinn í hyl dýpi skatta skjóla. Ráðherra svaraði munn legri fyrir spurn formanns Vinstri grænna á þingi á dögunum á þá vegu að ekki stæði til að einka reknar heilsu gæslustöðvar á Höfðu borgar svæðinu gætu greitt sér arð. Ég vil því nota tæki færið til að hvetja ráð herra til að setja lög strax sem koma í veg fyrir að slíkt sé mögu legt. Ekki virðist veita af slíkri laga setningu miðað við á form ríkisstjórnarinnar um frekari einka væðingu heilbrigðis kerfisins. Vonandi verður þó kosið fyrr en síðar þannig að hægt verði að koma í veg fyrir nú verandi á form um aukin einka rekstur í heil brigðis kerfinu okkar. Við eigum það nefnilega öll saman, enn sem komið er.
vg.is
26 | 1. maí | Vinstri græn
Skipu lags mál Reykja víkur verða sí fellt fyrirferðar meiri í um ræðunni. Það er fagnaðarefni enda er skipu lag sveitar fé lags rammi þess sam fé lags sem innan þess þrífst. Skipu lagsmálin varða nefni lega sam fé lagið allt í víðum skilningi og því er hollt og gott að allt samfé lagið láti sig skipu lags málin varða. Nú þegar kjör tíma bil borgar stjórnar er hálfnað er rétt að líta yfir farinn veg í mála flokknum en jafnframt að beina sjónum að komandi misserum.
StóraukinuppbyggingíborginniÍ árs skýrslu byggingar full trúa Reykja víkurborgar 2015 kemur fram að á árinu hafi 235.000 fer metrar byggingar magns verið sam þykktir í borginni. Er það 73% aukning frá 2014 og margföld aukning frá árunum þar á undan. Segja má að búið sé að rétta úr kútnum eftir hrun án þess þó að fram kvæmdir séu jafn miklar og voru á góð æris árunum svo kölluðu, en meðaltal sam þykktra fer metra 2000 2008 var 265.000 fer metrar. Hlutur í búðar hús næðis í upp byggingu síðasta árs var jafn framt drjúgur, um 64%, en aðrir stærstu nýtingar flokkar voru annars vegar verslun og skrif stofur og hins vegar iðnaður, um 10% hvort, og síðan hótel og veitinga hús, um 6%. Sam þykkt var að hefja byggingu á 969 í búðum á síðasta ári. Að auki
voru 388 í búðir full gerðar og 213 í búðir skráðar fok heldar. Það er um helmingi meira en ársmeðal tal sam þykktra í búða frá 1972, sem er 609 í búðir. Þetta er mjög já kvæð þróun enda sárvantar í búðir til að mæta þeim hús næðis vanda sem hrunið skóp sam fé laginu. Miðað við að á ætluð í búða þörf til 2030 er um 710 í búðir á ári er ljóst að við erum loksins byrjuð að vinna bug á upp söfnuðum hús næðis skorti. Þetta gerum
TryggjumsjálfbærniogfélagslegafjölbreytniEftir Gísla Garðarsson, fulltrúi VG í umhverfis- og skipulagsráði
Sú leið þýðir vissulega að það tekur lengri tíma að vinna upp húsnæðisskortinn. En hún þýðir líka að þegar því lýkur séu fleiri íbúðir útbúnar með fjölbreytni samfélagsins í huga. Það er ábyrg stefna til framtíðar.
vg.is
| 23
við sam hliða þéttingu byggðar með sjálf ærni og fé lags lega fjöl breytni að leiðar ljósi í stað úreltra hug mynda um stór upp byggingu sér býlis í út hverfum. Af áður nefndum 969 í búðum eru 926 í fjöl býlis húsum, 30 í rað húsum, 6 í tví býlum og 7 í sér býlum. Þá eiga 96% uppbyggingar sér stað innan nú verandi byggðar, um fram mark mið aðal skipu lags.
ÁskoranirframundanMeð öðrum orðum voru sam þykktar í búðir í Reykja vík árið 2015 136% af á ætlaðri þörf, þar af 96% innan þétt býlis marka og 95.5% þeirra í fjöl býli. Hafin er stór sókn í upp byggingu fjölbreytts í búðar hús næðis í borginni innan núverandi byggðar. Við höfum stigið stór skref en á fram haldandi þétting byggðar er for senda um hverfis vænni sam göngu hátta, sjálf ærara borgar sam fé lags og aukinnar fé lags legrar fjöl breytni. Með þessi mark mið að leiðar ljósi eigum við að mæta þeim á skorunum sem við okkur blasa. Þó við séum byrjuð að vinna á hús næðis skorti borgar búa er enn langur vegur fram undan.
ÁsættanlegthúsnæðifyrirokkuröllÁ þeirri veg ferð verðum við á fram að samtvinna þéttingu byggðar við fjöl breyttan húsakost og gæta þess að tapa ekki fé lags legri fjöl breytni eða gæðum byggðar. Til lögur um að rýmka byggingar reglu gerð svo hægt sé að byggja ó dýrari og smærri í búðir í stórum stíl eru skamm tíma lausn sem væri arð bærari fyrir fram kvæmda aðila en myndi skapa önnur og stærri vanda mál til fram tíðar. Vel er hægt
að byggja litlar í búðir nú. Að slaka á kröfum til þeirra þýðir að gera lakari í búðir fyrir fátækustu hópa sam fé lagsins. Gerum þá kröfu að hús næði sem við byggjum árið 2016 inni haldi fjöl breyttar í búða stærðir og að í þeim geti allir sam fé lags hópar búið. Það er for senda fé lagslegrar blöndunar. Sú leið þýðir vissu lega að það tekur lengri tíma að vinna upp hús næðisskortinn. En hún þýðir líka að þegar því lýkur séu fleiri í búðir út búnar með fjöl breytni samfé lagsins í huga. Það er á byrg stefna til framtíðar.
Skynsamlegþéttingbyggðar: NýirlifnaðarhættirímótunEn svo hún nái fram að ganga verðum við að byggja á fram í búðir um fram í búa fjölgun. Því gerir aðal skipu lag ráð fyrir 14.500 nýjum í búðum á upp byggingar reitum til 2030. Þær í búðir eiga að rúma 32.500 íbúa en á ætluð fjölgun Reyk víkinga er um 25.000 á tímabilinu. Er þá ó talin öll fjölgun í búða utan uppbyggingar reita aðal skipu lags. Ef allt heldur sem horfir munum við slá all veru lega á húsnæðis skortinn næstu árin. Nú þegar eru fleiri þúsundir í búða í við bót í bí gerð á mis munandi skipu lags stigum, þ.á.m. 1300 í búðir í nýju Voga byggðar hverfi, a.m.k. 750 í búðir á háskóla svæðunum tveimur með stúdenta í huga og 500 í búðir í endur skipu lagðri Skeifu, svo fá ein verk efni séu nefnd. Með þeim og fleirum tökum við næstu skref í þéttingu byggðar og eflum það borgar sam fé lag sem fyrir er. Þannig tryggjum við sjálf æran vöxt til fé lags legra fjöl breyttrar fram tíðar.
1.MaíkaffivinstrigrænnaíReykjavíkVesturgötu7kl14.3016.30
Kl.14.30eftirfundarhöldáIngólfstorgi.
ÁvörpflytjaKatrínJakobsdóttirFormaðurVGBenónýHarðarsonformaðurVGíReykjavík
Súpa,kaffiogkökuríboðiVGRÖllvelkomin
Velkominíkaffi