1

1) Tên tình huống: Ô nhiễm môi trường ở nông thôn

2) Mục tiêu giải quyết tình huống:

- Bảo vệ môi trường xanh - sạch - đẹp.

- Giúp bảo vệ sức khỏe con người.

- Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của ngườ dân.

- Đưa ra một số giải pháp giải quyết tình vấn nạn về ô nhiễm môi trường

(ÔNMT).

3) Tổng quan nghiên cứu về vấn đề giải quyết tình huống.

- Môn toán: Thu thập, thống kê, tính toán lượng giác thải ở nông thôn.

- Môn hóa học: nghiên cứu về thành phần hòa học, tính độc hại của các loại vật

phẩm có nguồn gốc hóa học tổng hợp.

- Môn vật lý: gải thích tính chất vật lý của các loại rác, ảnh hưởng của chúng

đến môi trường.

- Môn sinh học: tìm hiểu các kiến thức về cây xanh, các loài động vật và sức

khỏe con người.

- Môn địa lý: Các thành phần đất đai, khí hậu, thảm động-thực vật và ảnh hưởng

của ÔNTM đến các thành phần đó.

- Môn văn - Giáo dục công dân: Lập luận, đưa ra lí lẽ và dẫn chứng dể phân

tích, giải quyết tình huống, giúp mọi người hiểu được tầm quan trọng của vấn

đề.

- Môn tin học: tra cứu thông tin trên Internet, soạn thảo văn bản.

4) Giải pháp gải quyết tình huống:

- Không xả rá bừa bãi, bỏ rác đúng nơi quy định

- Tổ chức các hoạt động bảo vệ môi trường: trồng cây, vệ sinh đường làng ngõ

xóm

- Quy hoạch, xây dựng các địa điểm tập kết và xử lý rác.

-Tuyên truyền, kêu gọi người dân bảo vệ môi trường

5) Thuyết minh tiến trình giải quyết tình huống

2

Ngày nay, song hành với sự phát triển của con người là những vấn đề xã hội

mới nảy sinh. Trong đó vấn đề môi trường là một trong số đó.

Vấn đề môi trường là vấn đề xã hội mang tính cấp thiết của nhân loại, đòi

hỏi sự tích cực từ mỗi cá nhân, mỗi tập thể. Từ trước tới nay, báo đài mới chỉ

chú trọng tới vấn đề ÔNMT ở các đô thị, còn vấn đề ÔNMT ở nông thôn lại ít

được đề cập tới. Tuy vậy đây lại là vến đề vô cùng bức thiết với xã hội Việt

Nam, bởi nó chịu ảnh hưởng trực tiếp từ 66,9% dân số Việt Nam đang sốn ở

nông thôn (tính đến 1-4-2014).

Vì vậy việc vận dụng các kiến thức khoa học để giải quyết là điều cần thiết.

ÔNMT là sự biến đổi các tính chất lý-hóa của môi trường theo chiều hướng

xấu bởi các chất hóa học, sinh học, tia bức xạ, tiếng ồn,… gây ảnh hướng xấu

đến sức khỏe con người và các sinh vật sống khác. Có 3 loại ÔNMT chính ở

nông thôn là: ô nhiễm không khí, ô nhiếm đất và ô nhiễm nguồng nước.

Ô nhiễm không khí

Ô nhiễm không khí là sự có mặt một chất lạ hoặc một sự biến đổi quan trọng

trong thành phần không khí, làm cho không khí không sạch hoặc gây ra sự toả

mùi, có mùi khó chịu, giảm tầm nhìn xa (do bụi). Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến

tình trạng này là do khói bụi, khí thải tiếng ồn,… . Khác với thành phố, ô nhiếm

không khí ở nông thôn có những đặc điểm riêng. Ở nông thôn có ít xe phân khối

lớn hơn tành phố nên ít chịu ô nhiếm do khí thải từ dộng cớ hơn. Mặc dù vậy, ở

nông thôn lại có những nguyên nhân khác: khói bụi, khí thải từ các phân xưởng,

nhà máy, phân bón chưa qua xử lý. Những loại

khí này chưa nhiều thành phần độc hại như CO, CO2, H2S,…

3

Khói, khí thải từ các phân xưởng

Ô nhiễm không khí tại các nhà máy, khu công nghiệp

4

Người nông dân phun thuốc ồ ạt, với số lượng và nồng độ quá lớn dẫn tới ô

nhiễm bầu không khí

Không chỉ có vậy, Ô nhiễm không khí còn có nguyên nhân từ những dống

nhấm ven đường làm giảm tầm nhìn giao thông và còn từ các lò gạch thủ

công,…

5

Cùng với đó là tình trạng ô nhiễm do bụi trên đường. Ở nông thôn Việt Nam,

đặc thù của đường nhỏ (mặt đường chỉ rộng 3.5m), nhiều đất đá, do đó mỗi khi

có các phương tiện giao thông đi qua thì đường lại trở nên rất bụi.

Quả thật ô nhiễm không khí gây hại rất nhiều tới sức khỏe con người. Khói

bụi gây nhiều bệnh liên quanh đến đường hô hấp như viêm họng, viêm phế

quản,… và đặc biệt là lao phổi

Người bệnh và phổi của ngừời bị bệnh lao.

6

Và ô nhiễm không khí còn là một trong những nguyên nhân dẫn biến đổi khí

hậu toàn cầu: thảm thực vật thay đổi do mưa axit, bão lũ, trái đất nóng lên,…

Sự suy giảm độ che phủ của rừng vì mưa axit

7

Hiện tượng ô nhiễm môi trường ở nông thôn ngày càng trở nên nghiêm trọng

và trở thành một vấn đề cấp bách cần mau chóng được giải quyết.

Ô nhiễm đất

Đất ở nông thôn bị ô nhiễm do nhiều nguyên nhân: do chất thải trong xây

dựng; các chất thải rắn từ các nhà máy, phân xưởng, bệnh viện và cả trong sinh

hoạt gia đình và các chất hóa học độc hạ i(thuốc trừ sâu, phẩm màu, ) ngấm

vào đất

Rác thải y tế Rác thải sinh hoạt

Rác thải nông nghiệp Rác thải xây dựng

Đáng sợ hơn khi có dịch bệnh, người dân lại ném xác động vật nuôi bệnh

lung tung và hậu quả là hình thành những bãi rác “lộ thiên” ngay lề đường vừa

gây ô nhiễm đất lại bốc mùi rất khó chịu

8

Những bãi rác “lộ thiên”

Rác tràn lan khắp nơi, vừa bẩn lại vừa mất mĩ quan, đất đai lại trở nên khô

cằn, cây cối khó phát triển vì còn dư lượng phân hóa học, thuốc bảo vệ thức vật

và các hóa chất chứa nhiều thành phần tống hợp sẽ làm thay đổi tình chất của

đất. Đặc biệt các loại như túi nilon, vỏ nhựa, các loại rác có thành phần chính là

polime rất khó bị phân hủy. Do đó đất đai kém mầu mỡ, năng suất cây trồng

thấp. Ở nông thôn ngừời dân sống chủ yếu bằng nghề nông thì việc dất biến

tính, sản lượng thấp là một hậu quả vô cùng nghiêm trọng.

9

.

Ngoài ra chính từ những bải rác tự phát đó làm bùng phát những dịch bệnh

cho con người như H5N1, H1N1 ….. và cho cả gia súc: lở mồm long móng, tai

xanh, H7N9, …Tóm lài hậu quả sẻ rất khôn lường nếu không có những biện

pháp xử lí kịp thời

10

Hậu quả của dịch bệnh

Ô nhiễm nguồn nước

Loại ô nhiễm thứ 3 là ô nhiễm nguồn nước. Nguyên nhân chủ yếu là do các

loại nước thải từ các chà náy, xí nghiệp xây dựng ở nông thôn; nước thải sinh

hoạt, chăn nuôi và đặc biệt là lượng dư thuốc bảo vệ thực vật trên đồng ruộng

ngấm xuống mạch nước ngầm, thủy vực: thói quen vứt vỏ thuốc trừ sâu đẫ sử

dụng xuống kênh mương ngay cả là cả những hóa chất độc hại. Vì thế mà nguồn

nước của các con sông, hồ, mương, kênh, ao,… ngày càng trở nên ô nhiễm thậm

chí đã mất hẳn tính chất ban đầu chuyển sang màu đên và có mùi rất khó ngửi.

Và hậu quả thật nghiêm trọng: tần suất suất hiện các dòng sông, con sông chết

ngày càng nhiều, rất nhiều sinh vật chết vì nguồn nước bẩn.

11

Nước bẩn; tôm, cá chết hàng loạt

Nguồn nước bị ô nhiễm có ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe con người bởi các

hóa chất độc hại là nguyên nhân dẫn tới căn bệnh hiển ác (trong đó có bệnh ưng

thư). Chắc chúng ta cũng đã biết những vụ nước xả thải chưa qua xử lí của công

ti Vêdan hay những ngôi làng được nhắ đến với biệt danh “làng ung thư” do sử

dụng nguồn nước bị ô nhiễm,… Những vụ việc đau lòng ấy đều một phần do ô

nhiễm nguồn nước mà ra cả

Ô nhiễm môi trường ở vùng nông thôn và đồi núi ở nước ta cong có một

nguyên nhân vô cùng tiêu cực đó là chiến tranh. Trải qua hai cuộc chiến tranh

chống Pháp và chống Mĩ, các cánh rừng Vệt Nam đã phải hứng chịu hơn 30

triệu lít thuốc diệt cỏ mà phần lớn là chất dộc màu da cam- Đioxin và hàng tấn

bom, mìn các loai. Hậu quả của thứ chất hóa học có công thức phân tử là dioxin

2,3,7,8-tetrachloro-dibenzo-para hay còn gọi là TCDD mang tính chất hủy diệt:

biết bao con người đẫ chết; biết bao cánh rừng nguyên sinh, động-thực vật quý

hiếm bị tuyệt chủng; thảm thực vật thay đổi; ảnh hưởng nặng nề tới các thế hệ

con cháu,…

BIỂU ĐỒ BĂNG DẢI CHẤT ĐỘC MÀU DA

CAM

12

Những nỗi đau da cam

Đặc biệt môi trường ở những nơi như vậy bị ô nhiễm nặng nề, tạo ra những

mảnh đất chết đen xám và trơ trụi.

13

Cảnh quan môi trường tại sân bay Biên Hòa và Đà Nẵng

Và những hậu quả khủng khiếp ấy vẫn còn ảnh hưởng đến tận ngày nay. Thế

giới đã gọi cuộc chiến ấy là “ CUỘC CHIẾN HỦY DIỆT MÔI TRƯỜNG,

HỦY DIỆT HỆ SINH THÁI VÀ MÔI TRƯỜNG ”. Lịch sử đã ghi lại quá khứ

đu thương ấy, dạy cho chúng ta hãy biết trân trọng hòa bình, có trách nhiệm với

những thứ ông cha ta đã gìn giữ, nhất là môi trường sống của chúng ta.

Ngoài ra thiên tái như bão, lũ lụt, hạn hán ,… cũng là một trong những

nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường.

Bất cứ loại ô nhiễm nào cũng đều để lại những hậu quả vô cùng nặng nề với

môi trường. Đặc biệt sự ô nhiễm sẽ tạo ra một vòng tuần hoàn khép kín bởi một

phần do sự tuần hoàn của nước (nước ô nhiễm bay hơi vào không khí, nhưng tụ

rồi rơi xuống đất, sau đó ngấm vào mạch nước ngầm rồi chảy ra sông, biển: sau

14

đó nước lại bay hơi, v…v…). Do đó rất khó cps thể xử lý ô nhiễm môi trường

mooti cách đơn lẻ, manh mún, thiếu khoa học. Vì vậy việc đề ra nhuengx giải

pháp thiết thực để giải quyết vấn nạn ô nhiễm môi trường ở nông thôn là vô

cùng cần thiết.

Như chúng ta đã thấy, nhuyên nhân chủ yếu dẫn tới ô nhiễm môi trường là

do sự thiếu ý thức của nhười dân. Vì vậy dể giải quyết vấn đề này cần phải nâng

cao nhận thức của nhười dân. Trình độ dân trí ở nông thôn vón không phát triển

như các đô thị nên điều cốt yếu trong hoạt đọng nâng coa nhận thức cho người

dân là tuyên truyên, kêu gọi mọi người bảo vệ môi trường. đặc biệt các hoạt

động ấy phải gắn liền với thực hành và mang lại hiệu quả, như vậy mới thuyết

phục được người dân. Tuy nhiên cũng cần có chính sách tốt, quy hoạch nơi vứt

và xử lý rác thải, quy định chặt chẽ và chế tài đủ mạnh để xử lý nhũng hành vi

vứt rác bừa bãi, … Ngoài ra mọi người cũng cần có tinh thần tự giác chấp hành

các quy đình công cộng, áp dụng các công nghệ kĩ thuật mới, điều này cũng sẽ

cải thiện được môi trường nông thôn rất nhiều.

Có lẽ chúng ta đều biết đến rất nhiều hoạt động góp phần bảo vệ môi

trường. Những hoạt động ấy rất đơn giản mà hiệu quả, mang lại kinh tế cho

người dân: trồng cây công nhiệp, lân nghiệp phủ xanh đồi núi trọc; tái chế, tải

sử dụng những vật dụng cũ, bỏ đi; thu gom rác thải phục vụ cho công nhiệp

khác;…

15

Nhận thức được vai trò quan trọng của cây xanh: trong một năm một cây

cao 30m, trưởng thành có thể hấp thụ khoảng 22,7 Kg khí CO2 và có thể sản

xuất ra lượng 2,721 Kg khí O2 . Vạy nên việc trồng cậy xanh ở ven đường,

sông, hồ là việc làm cần thiết. Thêm nữa các hoạt động vệ sinh đường làng ngõ

xóm, nạo vét kênh mương,…cũng cần được duy trì và phát triển.

16

Ngày nay các hoạt động tuyên truyền, phổ biến khoa học công nghệ tời

người dân rất cần được quan tâm nhiều hơn nữa. Nhân đây chúng tôi cũng xin

được dẫn ra một số ví dụ minh họa về các biện pháp cụ thể được ứng dụng

rộng rãi mà có hiệu quả rất tốt đối với việc bảo vệ môi trường.

Biện pháp thứ nhất là một biện pháp mà hiện nay chắc hẳn đã không còn xa

lạ đối với bà con nông dân nữa, đó là biện pháp làm hầm biogas để lưu trữ và

xử lí các loại rác thải hữu cơ và chất thải từ chăn nuôi chuồng trại để tạo ra khí

gas phục vụ

cho các hoạt

động cần đốt

cháy năng

lượng trong gia

đình…Cấu tạo

của hầm, hay

còn gọi là bể

biogas gồm 3

bộ phận chính

là bể phân giải

(hầm biogas),

bộ phận chưa

khí và bộ phận

điều áp. Cả ba bộ phận này đều được kết hợp nằm trong một khối, cả khối được

chôn chìm dưới mặt đất. Bể phân giải là bộ phận chính tiếp nhận và phân hủy

rác để tạo thành khí gas có thành phần chủ yếu là các loại khí dễ cháy như CH4,

CO2, C2H2, …các chất khí này đi theo hệ thống ống dẫn qua khóa tổng tới bếp

biogas, một loại bếp chuyên sử dụng khí biogas để đốt cháy tạo ra nhiệt năng

dùng cho sinh hoạt thường ngày. Sản lượng khí trung bình của loại bể thể tích

nhỏ ước đạt khoảng 400-500 lít khí/10 kg chất thải, đủ để cung cấp cho một gia

đình bốn người, vì vậy việc lắp đặt tại gia là hoàn toàn có khả năng, hơn nữa lại

17

có thê tiết kiệm chi phí cho tiền mua nhiên liệu đốt cháy hàng tháng. Đây thật

sự là một biện pháp hiệu quả mà rất cần được phổ biến rộng rãi để góp phần

bảo vệ môi trường ở vùn nông thôn.

Biện pháp thứ hai là biện pháp xử lí rác tại gia bằng hố rác mini. Hố rác

mini là loại hố rác dung tích nhỏ, được đào ở góc vườn, góc ao, chuồng,…Hố

rác mini có thể xử lí các loại rác thải hữu cơ phân hủy được, biến thành phân

xanh trực tiếp bón cho đất. Phương pháp rất đơn giản, chỉ cần đào một cái hố

đường kính khoảng 70-100 cm tùy vào diện tích và nhu cầu xử lí rác, sauu đó

chỉ việc bỏ rác vào cái hố đó cho đến khi đầy thì lấp hố lại. Đợi khoảng 2-3

tháng sau, rác sẽ bị phân hủy hết, trong thời gian đó có thể đào một hố rác

khác, vì diện tích hố nhỏ nên cũng có thể đào được nhiều hố rất thuận tiện mà

ít tốn diện tích, lại có thể tăng cường độ phì nhiêu cho đất.

Cuối cùng, xin được kể đến một mô hình cũng rất phổ biến ở các vùng

nông thôn hiện nay, đó là mô hình thu gom và xử lí rác ở khu dân cư hàng

tháng. Với mô hình này, mỗi khu dân cư sẽ tổ chức một ngày cố định trong

tháng làm ngày thu gom và đem rác đi xử lí ở một điểm xử lí tập trung, theo

đó, mỗi hộ gia đình sẽ bỏ rác ra trước cửa, sẽ có người đến từng nhà thu gom

và mang đến điểm tập kết. Đểm tập kết thường là nơi đốt rác hoặc là nơi chôn

rác, ở xa khu dân cư. Như vậy là được một côn đôi việc, vừa bảo vệ được môi

trường lại đỡ tốn thời gian, giúp bà con chuyên tâm vào sản xuất.

Hiện nay, môi trường đã trở thành một trong những tiêu chí xây dựng nông

thôn mới, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước ta đối với vấn đề bức thiết này.

Môi trường này là của tất cả mọi người, cho nên bảo vệ môi trường chính

là trách nhiệm, là bổn phận của mỗi công dân, mỗi cá nhân trong tập thể. Để

bảo vệ môi trường, chúng ta cần có sự chung tay của tất cả mọi người, mỗi

người đều có thể góp chút công sức để bảo vệ môi trường ngày một tố hơn.

Còn đối với học sinh chúng ta, chúng ta cần cố gắng nỗ lực học tập, rèn luyện

thật tốt, biết vận dụng những kiến thức liên môn đã học để giữ cho môi

trường ngày càng xanh – sạch – đẹp.

18

6, Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống:

Môi trườn chính là cái nôi nuôi dưỡng loài người và toàn thể hệ sinh thái

trên Trái Đất. Việc vận dụng các kiến hức liên môn vào thực tiễn là một việc

làm thiết thực để bảo vệ môi trường – bảo vệ sự sống của chính chúng ta.