1

2

VLADA CRNE GORE

Komisija za ekonomsku politiku i finansijski sistem

Formular za podnošenje materijala za diskusiju

1. Mjesto i datum 09.06.2015.g.

2. Predlagač dokumenta Kabinet potpredsjednika Vlade za ekonomsku politiku i finansijski sistem i Ministarstvo održivog razvoja i

turizma

3. Naziv dokumenta Informacija o analizi uticaja mjera podsticaja i poreskih olakšica u turizmu na javne finansije i

ekonomiju Crne Gore u srednjem roku

4. Sektor

5. Da li je dokument iz programa rada Vlade?

( ako je odgovor NE preći na pitanje broj 10. )

DA NE

6. Poglavlje Programa rada Vlade Prioritetni Tematski Normativni

7. Kvartal

8. Rok

9. Redni broj naziva dokumenta

10. Da li je određen stepen tajnosti dokumenta?

( ako je odgovor NE preći na pitanje broj 12) DA NE

11. Stepen tajnosti i broj rješenja o određivanju stepena tajnosti

12. Da li je dokument već diskutovan na KEPIF-u? (ako je odgovor NE preći na sljedeću tačku)

13. Koja su osnovna pitanja za diskusiju o dokumentu na KEPIF-u?

14. Predlog zaključaka za KEPIF / Vladu

1. Vlada je usvojila Informaciju o analizi uticaja podsticaja i poreskih olakšica u turizmu na ekonomiju i

javne finansije Crne Gore u srednjem roku.

2. Zadužuje se Ministarstvo finansija da prilikom izrade Zakona o budžetu pripremi investicioni

program/sredstva za realizaciju ove Analize..

3. Zadužuju se Ministarstvo održivog razvoja i turizma i Ministarstvo finansija da razmotre mogudnost

izmjena i dopuna relevantnih zakona u cilju realizacije ove Analize,sa primjenom od 2016.godine.

4. Zadužuje se Radna grupa da u roku od 10 dana informiše Vladu o potrebi donošenja Zakona o

turističkim zonama i viskokvalitetnom turizmu (lex specialis).

3

15. Osoba za kontakt i broj telefona

mr Tijana Stanković, savjetnik potpredsjednika,

020/482-920

5. Zadužuje se Ministarstvo finansija da u saradnji sa Investiciono razvojnim fondom Crne Gore AD

Podgorica definiše konkurentniju politiku podsticaja, kroz kreditne modele sa kamatnim stopama

nivoa od 2 % do 4 % , sa grejs periodom od 2 godine, rokom otplate kredita od 15 do 25 godina, sa

primjenom od 2016 godine.

4

Informacija o Analizi uticaja podsticaja i poreskih olakšica u turizmu na

ekonomiju i javne finansije Crne Gore u srednjem roku

1. Generalne napomene i rezime

U strateškom dokumentu Pravci razvoja Crne Gore 2013-2016., turizam je, pored energetike,

poljoprivrede i industrije, identifikovan kao prioritetni sektor razvoja. Turizam je sam po sebi takva

djelatnost da sve ostale djelatnosti čini manje ili više komplementarnim. Što su ostale privredne

djelatnosti na višem nivou razvoja, to turizam ima vedu šansu da generiše vedi broj visokoplatežnih

gostiju, time vede prihode privatnom sektoru, komplementarnim djelatnostima i državnom budžetu.

Usvajanjem Strategije razvoja turizma do 2020. godine (2008), Crna Gora se opredijelila da u zadatom

roku postane visokoplatežna destinacija. U prilog tom cilju bio je i izvještaj Svjetskog savjeta za turizam i

putovanja koji je Crnu Goru svrstao na prvo mjesto po stopama rasta turističke industrije koja je iznosila

8,8%. Uz takvu projekciju išao je i rast učešda investicija u turizmu u ukupnim, po stopi od 8,7% i rast

učešda zaposlenih u toj djelatnosti u ukupnom broju zaposlenih po stopi od 6,2%.

Svjetska kriza iz 2008., koja se kasnije prelila u EU i u dužničku učinila je neophodnim da se iniciraju

reformske mjere u svim sektorima ekonomije i društva. Sigurnost u rast iz perioda 2006-2008.

zamijenjena je blijedim rastom ili pak stagnacijom. Pad ekonomske aktivnosti se desio u svim zemljama

EU, što je uslovilo rast nezaposlenosti i pad investicione i finalne potrošnje. Takav trend se na jednu

malu zemlju kao što je Crna Gora odrazio negativno, kako u dijelu investicija u turističke kapacitete i

infrastrukturu, tako i kroz slabije stope rasta turista.

Bez obzira na kolebanja na emitivnim tržištima, Crna Gora ostvaruje blagi rast u turističkom prometu u

svim godinama nakon krize. To potvrdjuje i rast njegovog sveukuponog učešda u BDP-u koji je na nivou

od 20%, učešde investicija u turizam od 28% u ukupnim, dok je broj zaposlenih u turizmu na nivou od

18% ukupnih.

Ono što se javlja kao izazov jeste korišdenje potencijala za investicije u turizam koje bi svojom

realizacijom imale multiplikativni efekat na ostatak privrede. Kako bi Crna Gora ostvarila stope

projektovanog realnog rasta BDP-a od 3,6% prosječno u srednjem roku, u dijelu ekonomske politike

potrebno je primijeniti mjere koje de imati pozitivan učinak u kratkom roku, ali prvenstveno imati

održive rezultate u dugom roku.

Iako su poreske stope u Crnoj Gori konkurentne i Vlada je ved primijenila niz mjera za podršku turističke

industrije, iako prema istraživanju Svjetske banke (2013) one u Crnoj Gori spadaju tek na četvrto mjesto

kao prepreka ekonomskom rastu, turistička ponuda u Crnoj Gori je nedovoljna da bi se ostvarili ciljevi o

visokokvalitetnoj turističkoj destinaciji, kao ni stope skromnog ekonomskog rasta.

Na liniji sa realizacijom velikih infrastrukturnih – saobradajnih, energetskih, komunalnih – projekata i sa

realizacijom kapitalnog budžeta za izgradnju turističke infrastrukture, potrebno je imati ponudu

smještajnih kapaciteta koji de Crnu Goru smjestiti u visokoplatežne destinacije, a istovremeno generisati

ekonomski rast i otvoriti nova radna mjesta. Na predlog Ministarstva održivog razvoja i turizma, inicirana

5

je Analiza procjene fiskalnih efekata mjera podsticaja i poreskih olakšica u turizmu u koordinaciji

Kabineta potpredsjednika Vlade za ekonomsku politiku i finansijski sistem. Procjena fiskalnog uticaja

Ministarstva finansija radjena je na osnovu podataka Ministarstva održivog razvoja i turizma.

Pretpostavke i struktura Analize

Predlog mjera ne nudi sva rješenja sa kojima se suočava turistička privreda u Crnoj Gori. Radi se o

fiskalnim podsticajima i olakšicama koje same po sebi nede riješiti pitanje sezonalnosti u potpunosti,

bolje povezanosti, dostupnosti, regulisanja sistema pijadih i otpadnih voda, i ostalih problema sa kojim

se suočava turistička privreda. Ovaj pristup takodje ne rješava probleme sa kojima se suočavaju

investitori tokom realizacije investicionih ugovora. Ovaj pristup ne garantuje niže cijene krajnjih usluga

smještaja i ugostiteljstva, ali podstiče konkurenciju. Takodje, ne osigurava opstanak hotela van funkcije,

ali im nudi mogudnost da postanu dio tržišne utakmice. Predlog datih mjera ima intenciju da obezbijedi

konkurentnu turističku ponudu, podstakne konkurenciju u viskokvalitenoj turističkoj ponudi koja

generiše rast i zaposlenost tokom perioda investiranja i operacionalizacije poslovanja.

Analiza je radjena na osnovu sljededih pretpostavki:

Fiskalne mjere podsticaja i poreskih olakšica predstavljaju predlog Ministartva održivog razvoja i

turizma;

Analiza koristi pretpostavke o projekciji smještajnih kapaciteta iz analitičkog dokumenta MORTa.

Period Analize uticaja na ekonomiju i javne finansije predloženih mjera je najkrade od 2016-

2018. što je u skladu sa Zakonom o budžetu i fiskalnoj odgovornosti i Programom ekonomskih

reformi Crne Gore.

Imajudi u vidu da se radi o mjerama fiskalne politike, cilj Analize jeste da izmjeri neto srednjoročni

uticaj primjene predloženih mjera na javne finansije..

Analiza je podijeljena u šest poglavlja:

1. Generalne napomene

2. Prepreke bržem rastu turizma u Crnoj Gori

3. Dosadašnji podsticaji i olakšice u turizmu

4. Predlog novih mjera podsticaja i poreskih olakšica

a. Uticaj na ekonomiju i zaposlenost u srednjem i dugom roku

b. Uticaj na javne finansije u srednjem i dugom roku

c. Uticaj na javni dug u srednjem i dugom roku

5. Kriterijumi za dodjelu podsticaja u turizmu

6. Sistem nadzora za ispravno korištenje podsticaja i poreskih olakšica

7. Dugoročni uticaj predloženih mjera podsticaja i olakšica na ekonomiju Crne Gore

6

Rezultati Analize

Uticaj predloženih mjera na ekonomski rast i zaposlenost je umjereno pozitivan u srednjem roku.

Nominalna vrijednost BDP-a bi u 2018. godini bila 6% veda od procijenjene vrijednosti u 2015. i to

samo po osnovu izgradnje smještajnih kapaciteta kojima se bavi Analiza. Rast BDP-a u tom periodu je

generisan prvenstveno aktivnošdu u gradjevinskom sektoru i vezanim djelatnostima.

Analiza je pokazala da bi primjena mjera podsticaja i poreskih olakšica u turizmu imala neto pozitivan

uticaj na javne finansije u iznosu od 101 milion € kumulativno u periodu od tri godine (27,7 mil € u

2016, 27,7 mil € u 2017. i 45,6 mil € u 2018-. godini) generisan prvenstveno rastom budžetskih prihoda

po osnovu gradjevinske i vezanih djelatnosti na osnovu pretpostavke MORT-a o gradnji i rekonstrukciji

76 hotela i hibridnih hotela kategorije 4 i 5 zvjezdica u posmatranom periodu.

Kao osnovni rizik primjene predloženih mjera jeste tretiranje podsticaja u turizmu kao državne

pomodi1. Njihovo uvodjenje u sistem bi bilo neophodno uskladiti sa pravilima državne pomodi.

2. Prepreke bržem rastu turizma u Crnoj Gori

Nedovoljan visokokvalitetni smještajni kapacitet. Ukupni kapacitet registrovanih smještajnih jedinica u

Crnoj Gori, prema poslednjim zvaničnim podacima MONSTAT-a za 2013. godinu, je 163.000 ležaja, od

čega se čak 3/4 nalaze u privatnom smještaju (121.000 ležaja). Hoteli raspolažu sa cca 28.500 kreveta, od

čega je 18.600 u hotelima sa 3 i više zvjezdica. Prema podacima iz evidencije MORT-a hoteli raspolažu sa

cca 39.500 kreveta, od čega je cca 23.000 u hotelima sa 3 i više zvjezdica. (Prema MONSTAT-u hoteli

raspolažu sa cca 28.500 kreveta, od čega je 18.600 u hotelima sa 3 i više zvjezdica.) . Smještaj u hotelima

kategorije 5* učestvuje sa samo 4% u ukupnim hotelskim kapacitetima, odnosno manje od 1% od svih

registovanih smještajnih kapaciteta.Strategijom razvoja turizma je predviđeno da turistička ponuda Crne

Gore do 2020. godine raspolaže sa 111.700 ležaja u hotelskim objektima (100.000 ležaja u primorskom

regionu i 11.700 ležaja u zaleđu). Od toga 13,2% u hotelima sa 5 zvjezdica, 38,1% u hotelima sa 4

zvjezdice, 37,5% u hotelima sa 3 zvjezdice i 11,2% sa 2 zvjezdice.

Prenaglašena sezonalnost. Čak 75% ukupnog turističkog prihoda ostvaruje se u toku tri mjeseca ljetnje

sezone. Osnovni uzroci sezonalnosti su: siromašna vansezonska ponuda (mali broj visokokvalitetnih

objekata, skroman portfolio atraktivnih događanja, itd.) i slaba saobradajna dostupnost (nedovoljno low-

cost doleta, visoke cijene avio-prevoza, nesiguran drumski i željeznički pristup, nerazvijen pomorski

saobradaj, itd). Kao jedan od pokazatelja sezonalnosti naše ponude govori podatak da je od postojedih

sedam hotela sa 5* samo jedan sa preko 200 soba koji je u funkciji 365 dana.

Regionalna neizbalansiranost turističke ponude Turistički promet Sjevernog regiona učestvuje u

ukupnom sa skromnih 1,5%, što dodatno pojačava sezonalnost.

Dvadeset hotela van turističke funkcije za koje ne postoji model njihove valorizacije. U

nevalorizovanim hotelima trenutno postoji 5.300 kreveta od čega 1.657 u 13 hotela u Sjevernom

regionu.

1 Zvanični stav Komsije za kontrolu državne pomoći dat je kroz komentare i sugestije na Predlog mjera

7

Visok oportunitetni trošak. Crna Gora ne odgovara svojom ponudom adekvatno na rast svjetske

turističke tražnje koji je u 2014. iznosio 3,4% (50% putovanja se odnosi na Evropu). To čini visokim trošak

propuštene prilike, odnosno nemogudnost generisanja prihoda koje bi ubirala adekvatnom ponudom

hotelskih kapaciteta. Veliki hotelski lanci izražavaju rastude interesovanje za ulaganja u nove destinacije.

Spor povradaj investicija u turističkoj industriji u Crnoj Gori. Analiza MORT-a iz 2014. godine pokazuje

da je period povrata investicije u hotel sa 5* sa 300 soba, na atraktivnoj lokaciji u Budvi, vrijednosti 63

mil. eura na 35.000 kvm bruto-razvijene građevinske površine (BGRP) je preko od 18 godina. Ista analiza

pokazuje da je pored osnovne gore pomenute investicije potrebno dodatnih 20 miliona, uz pretpostavku

da se ona realizuje sa 30% sopstvenog i 70% kreditnog kapitala, pri aktuelnim godišnjim kamatnim

stopama 7,045 %, ovakav projekat de deset godina po početku rada imati negativne novčane tokove. To

čini dodatnih cca 20 miliona eura ulaganja.

Destimulisani domadi investitori. Banke ne nalaze interes da kreditiraju izgradnju visokokvalitetnih

hotela pod gore navedenim uslovima povrata investicije. Nerealno je očekivati da to rade iz 100%

sopstvenih sredstava.

Trend izgradnje stambenih objekata na turističkim lokacijama. Zbog bržeg povradaja investicije,

investitori se lakše odlučuju da grade stambene jedinice nego hotele. To je suprotno ciljevima koje je

Crna Gora zadala strateškim dokumentima u oblasti turizma.

Prostorno planska dokumentacija doprinosi trendu rasta izgradnje stambenih jedinica na štetu

visokokvalitetnih hotela. Potrebno je njeno revidiranje imajudi u vidu činjenicu da od predvidjenih

500.000 stambenih jedinica, ved je realizovano 120.000.

3. Dosadašnji podsticaji i olakšice u turizmu

Crna Gora je, u periodu tokom i nakon krize bila pred izazovom da mjerama ekonomske politike, tačnije

fiskalnom politikom osmisli i primijeni mjere koje de podstadi investicije u turizmu kao prioritetnom

sektoru razvoja. U nastavku slijedi kratak osvrt na te mjere sa efektima u realnom sektoru:

1. Kompletirana je planska dokumentacija koja omogudava gradnju 130 hotela kategorije 4 i 5

zvjezdica, čime je eliminisano postojanje neurbanizovanog zemljišta kao biznis barijere.

2. Izmjenama Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata (2013.) ukinuta je obaveza pladanja

komunalnih doprinosa za gradnju hotela kategorije 4* i 5*. To je u 2014. rezultiralo rastom od 100%

izdatih građevinskih dozvola za izgradnju visokokvalitetnih hotela

3. Izmjenama Zakona o porezu na nepokretnosti, uvedena je progresivna stopa oporezivanja koja

omogudava vede poresko opteredenje hotelskih objekata sa 3*, ukoliko se oni nalaze u prioritetnim

zonama. Uz to, predviđena je i mogudnost poreskog opteredenja neizgrađenih građevinskih

zemljišta.

8

4. Izmjenama Zakona o porezu na nepokretnosti predviđeno je smanjenje godišnjeg poreza na

nepokretnost do 30% za hotele sa 4* i do 70% za hotele sa 5*. Kao rezultat mjere, hotel Splendid po

tom osnovu je platio 450.000 € u 2014., dok de idude platiti 70% manje.

5. Izmjenama Zakona o porezu na dodatu vrijednost ukinuta je obaveza pladanja uvoznog PDV-a za

isporuku proizvoda i usluga za gradnju hotela kategorije 5 i više zvjezdica. Efekte de analizirati

Ministartvo finansija i predstaviti u narednom periodu.

6. Usvojena je Uredba o pretvaranju stambenih u ugostiteljsko/turističke jedinice. U prvih pet mjeseci

2015. mjera je rezultirala sa dva zahtjeva.

7. Smanjenje građevinskih zona sa 15% na 9% i zabrana izgradnje novih stambenih jedinica u zahvatu

cca 1.000 m od obalne linije predstavlja polaznu smjernicu za novi Prostorni plan posebne namjene

za obalno područje, čija je izrada u toku . Samim tim neizgrađeni prostor de se zaštiti od dalje

devastacije neplanskom gradnjom i očuvade se vrijedne prirodne predione cjeline.

4. Uticaj predloženih mjera podsticaja i olakšica u turizmu na ekonomiju i javne finansije

Efikasno rješavanje problema sezonalnosti Ministarstvo održivog razvoja i turizma vidi u ponudi

visokokvalitetnih hotelskih objekata. S druge strane, tip sezonalnosti crnogorskog turizma predstavlja

prepreku investicijama u hotele visoke kategorije. Izlazak iz ove uzročno posljedične međuzavisnosti

mogud je samo kroz:

1. Skradivanje roka povradaja investicija u hotele visoke kategorije uvođenjem mjera koje de poboljšati

ekonomski racio investiranja,

2. Bogatiju vansezonsku ponudu,

3. Povedanje dostupnosti Crne Gore.

4. Uvođenje Individualnog investicionog programa

Analiza de se baviti mjerama iz tačke 1., dok MORT preduzima aktivnosti koje se odnose na tačke 2. i 3.,

dok za tačku 4. Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija, Ministarstvo održivog razvoja i

turizma, Ministarstvo finansija i Ministarstvo unutrašnjih poslova intezivno preduzima aktivnosti na

donošenju Individulanog investicionog programa.

Izgradnjom hotela visokih kategorija Crna Gora de doprinjeti rastu parametara u turizmu zadatim

Startegijom razvoja turizma do 2020. godine. Rast prioritetnog sektora ekonomije ima akceleratorski

uticaj na ostale sektore. MORT predlaže mjere koje su isključivo fiskalnog karaktera, imajudi u vidu

ograničenost instrumenata ekonomske politike.

Predlog fiskalnih mjera koje se odnose na podsticaje i poreske olakšice u turizmu su sljedede:

1. Umanjenje PDV-a na ostale turističke usluge do nivoa poreske stope koja važi za smještaj;

2. Oslobađanje obaveze pladanja poreza na imovinu u periodu od 10 godina;

9

3. Oslobađanje od obaveze pladanja poreza i prireza na lična primanja u periodu od 10 godina;

4. Umanjenje doprinosa na lična primanja za 50% na period od 10 godina;

5. Subvencioniranje kamata u iznosu od 3-4 procentnih poena za investicije u klasične hotele, sa

rokom otplate kredita od 15 do 25 godina;

6. Grace period na kredit je dvije godine, a kapitalizacija kamate 4 godine (za investicije u

klasične hotele).

7. Oslobađanje od obaveze pladanja takse za regionalni vodovod (za klasične hotele i hotelsku

komponentu hibridnog hotela).

Osnovna pretpostavka: izgradnja 76 hotela do 2020. u Crnoj Gori.

Dinamika izgradnje 76 hotela u roku do 2019. uzima u obzir sljedede faktore:

Uvodjenje modela hibridnog hotela (50% hotelski i 50% rezidencijalni dio) sa svim stimulansima

godišnji rast izdatih gradjevinskih dozvola na ugostiteljske objekte od 180% u 2016., imajudi u

vidu da je isti ostvaren na nivou od 140% u 2014.

Realna očekivanja da se u 2016. godini izgradi 28 hotela, od kojih de 15 hotela biti kategorije 4 i

5 zvjezdica.

Kao dodatni impuls izgradnji hotela visokih kategorija predstavlja progresivna stopa

oporezivanja koja propisuje vede poresko opteredenje hotelskih objekata sa 3*i manje u

prioritetnim zonama i pladanje poreza za neizgradjeno gradjevinsko zemljište.

4.2 Uticaj fiskalnih mjera podsticaja i poreskih olakšica u turizmu na ekonomski rast i zaposlenost

Imajudi u vidu trend rasta izdatih građevinskih dozvola za ugostiteljske objekte nakon uvođenja

podsticaja i olakšica za investiranje u turizmu u 2013. godini, mogude je prognozirati koliko de se

objekata izgraditi u narednim godinama nakon uvođenja predloženih stimulansa.

Tabela 1. Broj izdatih građevinskih dozvola za ugostiteljske objekte

Vrsta objekta 2011 2012 2013 2014

OBJEKTI U FUNKCIJI TURIZMA 6 9 10 24

Tabela 2. Plan izgradnje i revitalizacije napuštenih 76 hotela do 2020.godine

kategorija površina (kvm) 2016. 2017. 2018. 2019. ukupno soba

5* više od 35.000 0 1 2 2 5 1.600

4* više od 35.000 1 1 1 2 5 2.240

4* 1 0 0 0 1 700

5* 5.000-10.000 1 2 5 7 15 1.665

5* 2.500-5.000 3 4 6 7 20 1.320

5* 1.000-2.500 4 5 3 3 15 480

5* do 1.000 5 5 3 2 15 205

TOTAL 15 18 20 23 76 8.210

10

Da bi se realizovala gore data dinamika izgradnje hotela sa 4 i 5 zvjezdica potrebno je izvršiti izmjene sljededih zakonskih akata: Tabela 3. Zakonska akta koje je potrebno promijeniti u cilju realizacije predloženih mjera

R.br. Naziv mjere Ministarstvo predlagač

Zakonska akta koja je potrebno izmijneiti

Godina početka implementacije mjere

1 Umanjenje PDV na ostale turističke usluge sa 19% na 7%

Ministarstvo finansija

Zakon o PDV-u 2016

2 Oslobađanje od obaveze pladanja poreza na imovinu u periodu od 10 godina

Ministarstvo finansija

Zakon o porezu na nepokretnosti

2016

3 Oslobađanje od obaveze pladanja poreza i prireza na lična primanja u periodu od 10 godina

Ministarstvo finansija

Zakon o finansiranju lokalne samouprave

2016

4 Umanjenje doprinosa na lična primanja za 50%, na period od 10 godina

Ministarstvo finansija

Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje

2016

5 Subvencioniranje kamata na nivou 3 - 4 procentnih poena, (ciljna kamata od 3 %);

Ministarstvo finansija

Zakon o budžetu 2016

6 Oslobađanje od obaveze pladanja takse za regionalni vodovod.

Ministarstvo održivog razvoja i turizma

Zakon o regionalnom vodovodu

2016

7

Definisanja novih formi poslovnih modela u ugostiteljskim objektima, sa ciljem privlačenja i podsticaja novih investicija u turizmu (hibridni hoteli, mixed-use resorti)

Ministarstvo održivog razvoja i turizma

Zakon o turizmu 2016

8

Definisanje novih oblika planiranja namjene turizam, novih kriterijuma za pladanje naknade za komunalno opremanje

Ministarstvo održivog razvoja i turizma

Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata

2016

9 Definisanje vrsta ugostiteljskih objekata koji se mogu etažirati sa ciljem realizacije predloženih poslovnih modela

Ministarstvo održivog razvoja i turizma

Zakon o turizmu i Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata

2016

10

Definisanje sticanja prava etažne svojine i svojine na djelovima ugostiteljskih objekata sa ciljem realizacije predloženih poslovnih modela

Ministarstvo finansija

Zakona o svojinsko- pravnim odnosima i Zakona o državnom premjeru i katastru

2016

11 Definisanje posebnih zona za razvoj turizma na sjeveru Crne Gore pod posebnim uslovima

Međuresorska Radna grupa

Novi Zakon o turističkim zonama

2016

Uticaj predloženih mjera na ekonomski rast i zaposlenost je umjereno pozitivan u srednjem roku.

Nominalna vrijednost BDP-a bi u 2018. godini bila 6% od procijenjene vrijednosti u 2015. i to samo po

osnovu izgradnje smještajnih kapaciteta kojima se bavi Analiza. Rast BDP-a u tom periodu je generisan

prvenstveno aktivnošdu u gradjevinskom sektoru i vezanim djelatnostima.

Tabela 4. Uticaj mjera na ekonomski rast i zaposlenost 2016 2017 2018

Iznos očekivanih investicija podstaknutih mjerama u mil.€

232.52 202.50 321.96

11

*Napomena: Uticaj na rast zaposlenosti u sektoru turizma se računa u operativnoj fazi hotela, dok u periodu izgradnje hotela moguće je izračunati rast zaposlenosti samo u sektoru građevinarstva i vezanih djelatnosti.

4.2 Uticaj podsticaja i poreskih olakšica u turizmu na javne finansije Pregled fiskalnog uticaja mjera pojedinačno i kumulativno iskazan je u narednim tabelama. Taj uticaj je

procjenjivan pod sljededim pretpostavkama:

Prve četiri godine (2016.,2017., 2018. i 2019. godina) su godine gradnje hotela, pa se samim tim

porezi i prirezi na plate, doprinosi na zarade, porez na imovinu, boravišna taksa itd. ne mogu

iskazati kao budžetski prihodi. Kao takvi se računaju od 2020.godine kada počinje operativna

faza hotela.

U periodu izgradnje (četiri godine- do 2020.godine) država prihoduje na osnovu poreza i prireza

na plate i doprinosa na zarade lica koji su zaposleni na gradilištu, kao i poreza na dobit pravnih

lica- angažovanih građevinskih firmi, što je i prikazano u tabeli.

Za hibridni hotel uzet je model 50% rezidencijalne jedinice, 50% klasične hotelske jedinice

Naknada za komunalno opremanje koja se obračunava samo za rezidencijalnu komponentu

hibridnog hotela pripada budžetu lokalnih samouprava, dok ostali iskazani prihodi pripadaju

državnom budžetu.

Pod pretpostavkom da de se svih 76 hotela revitalizovati i graditi do 2020. godine, u tom periodu država

nema troškova subvencija na kamate. Razlog tome su: kapitalizacija zbog koje se kamate od četiri

godine ne pladaju i dužina grace perioda od dvije godine.

Država ima negativan uticaj na prihode samo od umanjenja PDV-a na ostale turističke usluge sa 19% na

7%. Operativna faza hotela podrazumijeva širenje poreske osnove i rast državnih prihoda.

Učešde turizma u strukturi BDP-a sa pratedim djelatnostima

19,9 % 19,9 % 19,9 %

Uticaj na rast zaposlenosti (u periodu izgradnje hotela)*

2774 2416 3841

Uticaj na rast BDP-a u periodu gradnje u mil.€

64.8 56.4 89.7

2016. 2017. 2018.

Redni broj

U EUR

Stopa rasta* u %

U EUR Stopa rasta u %

U EUR Stopa rasta u %

PDV na promet od prodaje rezidencija (na osnovu planiranih 76 hotela, tj. Izgradnje Hibridnih hotela u naredne 3 godine)

10.368 mil

/

10.368 mil + 5.616 mil

/

10.368 mil + 5.616 mil + 8.160 mil

/

UKUPNO: 10.368 mil / 15.984 mil / 24.144 mil /

Komunalije 164 € / m2 * 7.970 mil / 4.317 mil / 6.273 mil /

Taksa za regionalni vodovod (1% od investicije)

2.325 mil / 2.085 mil / 3.219 mil /

12

Tabela 5. Uticaj predloženih mjera podsticaja i poreskih olakšica na državne prihode

Tabela 6. Uticaj predloženih mjera podsticaja i poreskih olakšica u turizmu na državne rashode

Tabela 6. Uticaj predloženih mjera podsticaja i poreskih olakšica u turizmu na saldo javnih finansija

*Stopa rasta se odnosi na promjenu u nivou prihoda u datoj godini usljed implementacije nove mjere u odnosu na prihode iz

Smjernica makroekonomske i fiskalne politike Crne Gore 2016-2018.

5. Kriterijumi za dodjelu fiskalnih podsticaja

Fiskalni podsticaji i poreske olakšice u turizmu se odnose na investicije u:

1. hotele kategorije 4 i 5 zvjezdica;

2. hibridne hotele kategorije 4 i 5 zvjezdica i

3. mješovite rizorte te kategorije.

U zavisnosti od mjesta gdje de se investicija realizovti , kao i od samog izbora poslovnog modela (klasični

hotel/hibridni hotel) zaviside kriterijumi za dodjelu fiskalnih podsticaja. U nastavku su dati kriterijumi

razvrstani po poslovnom modelu:

1. Investicije u klasične hotele kategorije 4 i 5 zvjezdica.

Porezi i prirezi na plate zaposlenih u periodu gradnje

2.649 mil / 2.307 mil / 3.668 mil /

Doprinosi na zarade zaposlenih u periodu gradnje

8.480 mil / 7.386 mil / 11.742 mil /

Porez na dobit pravnih lica- angažovanih građevinskih firmi

1.875 mil / 1.600 mil / 2.600 mil /

UKUPNO: 33.667 mil * 33.679 mil * 51.646 mil *

2016. 2017. 2018.

Redni broj

U EUR

Stopa rasta* u %

U EUR Stopa rasta u %

U EUR Stopa rasta u %

1. Umanjenje PDV-a sa 19% na 7% na turističke usluge

6.000 mil

6,000 mil

6,000 mil

UKUPNO: 6.000 mil 6,000 mil 6,000 mil

2016. 2017. 2018.

Redni broj

U EUR

Stopa rasta* u %

U EUR Stopa rasta u %

U EUR Stopa rasta u %

1. Ukupni budžetski prihodi

33.667 mil * 33.679 mil * 51.646 mil

2. Ukupni budžetski rashodi

6.000 mil

6,000 mil

6,000 mil

UKUPNO: 27.667 mil 27,679 mil 45,646 mil

13

U ključnim turističkim mjestima, ovaj model stimulisanja odnoside se isključivo na hotele sa 5*, a u

drugim mjestima, i na kategoriju 4*. Hoteli kategorije 5* imaju najvedi značaj za unapređenje turističke

ponude. U ekonomskom smislu, oni najviše utiču na rast BDP i na povedanje zaposlenosti. Prosječna

cijena sobe je 212,00 eura, a po jednoj hotelskoj jedinici, hotel sa 5* ima 1,3 zaposlenih. Hoteli ove

kategorije imaju sve sadržaje koji obezbjeđuju dodatnu vanpansionske potrošnje. Zbog dobre

popunjenosti i drugih prednosti, kao i prihoda u eksploataciji, „ključ“ u hotelu sa 5* donosi sedam puta

vedi prihod od klasičnih stambenih jedinica.

Stimulativni model za podsticanje ovog tipa investicija treba da podrazumjeva:

Umanjenje PDV na ostale turističke usluge, do nivoa stope PDV koja važi za smještaj;

Oslobađanje od obaveze pladanja poreza na imovinu u periodu od 10 godina;

Oslobađanje od obaveze pladanja poreza i prireza na lična primanja u periodu od 10 godina;

Umanjenje doprinosa na lična primanja za 50%, na period od 10 godina;

Subvencioniranje kamata na nivou 3 - 4 procentnih poena, (ciljna kamata od 3 %) sa rokom otplate

kredita od 15-25 godina;

Grace period na kredit je dvije godine, a kapitalizacija kamate 4 godine;

Oslobađanje od obaveze pladanja takse za regionalni vodovod.

2. Investicije u hibridne hotele, odnosno mixed-use resorte kategorije 4 i 5 zvjezdica.

U ključnim turističkim mjestima, ovaj model stimulisanja odnoside se isključivo na hotele sa 5*, a u

drugim mjestima, i na kategoriju 4*. Hibridni hoteli i mixed-use resorti predstavljaju kombinaciju

hotelskih i rezidencijalnih jedinica u jednom objektu ili turističkom kompleksu, s tim da je upravljanje

objektom (kompleksom) centralizovano. Karakteristike hibridnog koncepta su:

broj smještajnih jedinica namijenjenih rezidencijalnoj funkciji (prodaji) su limitirane;

kvalitet građevinskog i enterijerskog opremanja u rezidencijalnom i hotelskom dijelu mora biti

isti;

rezidencijalne i hotelske cjeline su funkcionalno i vizuelno integrisane;

hibridni model podrazumjeva opciono, a ne obavezno rentiranje;

jedan privredni subjekt upravlja cijelim objektom odnosno rizortom;

pojedinačno vlasništvo u hibridnom modelu podrazumjeva samo smještajne jedinice tj. njihovu

unutrašnju površinu, ali ne i vlasništvo nad zajedničkim površinama objekta;

U katastru nepokretnosti ovi objekti se upisuju kao poslovni objekti sa namjenom obavljanja

ugostiteljske djelatnosti.

Profit investitora proističe i iz prodaje rezidencijalnih jedinica i iz hotelskog poslovanja. Naime, sama

prodaja rezidencijalnog dijela nije dovoljna za povrat investicije, jer vedi dio objekta (kompleksa) ostaje u

vlasništvu investitora.

Stimulativne mjere bi se odnosile samo na hibridne hotele i mixed-use resorte kod kojih rezidencijalna

površina ne prelazi 50% ukupne površine i kojima de upravljati renomirani svjetski brend. Napominjemo

14

da tačka 2 predloženog modela stimulisanja se ne primjenljuje za rezidencijalnu komponentu hibridnog

hotela i mixed-use resorta.

Model stimulisanja investicije u hibridni hotel uključuje:

1. Umanjenje PDV na ostale usluge, do nivoa stope PDV koja važi za smještaj;

2. Oslobađanje od obaveze pladanja poreza na imovinu u periodu od 10 godina (osim za

rezidencijalnu komponentu);

3. Oslobađanje od obaveze pladanja poreza i prireza na lična primanja u periodu od 10 godina;

4. Oslobađanje od obaveze pladanja takse za regionalni vodovod

5. Ukidanje pladanja naknade za komunalno opremanje za hotelsku komponentu hotela.

a) Revitalizacija postojedih hotela koji nisu u funkciji

Model stimulisanja bilo za hibridne hotele ili za klasične hotele odnosio bi se za hotele kategorije 4 i 5

zvjezdica bez obzira na mjesto gdje se hotel revitalizuje, odnosno na području cijele Crne Gore. Prilikom

revitalizacije hotela u zonama koje su planskim dokumentom prepoznate kao površine za turizam,

mogude je izabrati i razvijati ili model klasičnih hotela ili model hibridnih hotela. Ukoliko je u hibridnim

hotelima samo ¼ smještajnih kapaciteta rezidencijalna komponenta, u tom slučaju bi se primjenjivali

stimulansi kao za klasične hotele.

Za postojede hotele koji nijesu u funkciji, a koji se mogu rekonstruisati i time dovesti na nivo 4* i 5 *,

potrebno je obezbijediti dodatne stimulativne mjere u vidu oslobađanja pladanja uvoznog pdv-a za

materijale opremu koji su neophodni za rekonstrukciju hotela nivoa kategorije 4 *, obzirom da je

rekonstrukcija u vedini slučajeva skuplja nego izgradnja.

6. Nadzor nad realizacijom korištenja podsticaja za investicije u turizmu

U cilju vršenja nadzora nad realizacijom koršdenja podsticaja za investicije u turizmu potrebno je

oformiti međuresorsku radnu grupu sa predstavnicima iz Vlade Crne Gore, Ministarstva finansija,

Ministarstva održivog razvoja i turizma, Poreske uprave, Investiciono-razvojnog fonda, banaka koje

prihvate predloženi model stimulisanja i svih resornih institucija u čijoj je nadležnosti kontrola

sprovođenja predloženih mjera. Prava i obaveze radne grupe bi se posebno razradile prilikom formiranja

Rješenja o formiranju Radne grupe za vršenje nadzora nad realizacijom podsticaja za investicije u

turizmu.

15

Zaključci

1. Vlada je usvojila Informaciju o analizi uticaja podsticaja i poreskih olakšica u turizmu na

ekonomiju i javne finansije Crne Gore u srednjem roku.

2. Zadužuje se Ministarstvo finansija da prilikom izrade Zakona o budžetu pripremi investicioni

program/sredstva za realizaciju ove Analize.

3. Zadužuju se Ministarstvo održivog razvoja i turizma i Ministarstvo finansija da razmotre

mogudnost izmjena i dopuna relevantnih zakona u cilju realizacije ove Analize,sa primjenom

od 2016.godine.

4. Zadužuje se Radna grupa da u roku od 10 dana informiše Vladu o potrebi donošenja Zakona

o turističkim zonama i viskokvalitetnom turizmu (lex specialis).

5. Zadužuje se Ministarstvo finansija da u saradnji sa Investiciono razvojnim fondom Crne Gore

AD Podgorica definiše konkurentniju politiku podsticaja, kroz kreditne modele sa kamatnim

stopama nivoa od 2 % do 4 % , sa grejs periodom od 2 godine, rokom otplate kredita od 15

do 25 godina, sa primjenom od 2016 godine.

16