PARIME T PRG'ITHSI{ME1. Drejtshkrimi i njsuar i gjuhs shqip'e sht

shprehje e kristalizimit t norms letrare kombtaren t gjitha hallkat kryesore t strukturs fonetike,gramatikore, fjalformuese e leksikore. Ai pasqyrongjendjen e sotme dhe prirjet e prgjithshme t zhvi-llimit te gjuhs sonii letrare, e cila mbshtetet gjer-sisht n gjuhn e folur t popullit. Duke ngritur nnj shkall m t lart traditn e shkrimit t shqipes,drejtshkrimi i sotm synon njsimin e mtejshmt norms s gjuhs letrare kombtare mbi bazn etrajtave t prbashkta q jan prvetsuar e prve-tbohen prej saj.

2. Parimi themelor i drejtshkrimit t shqipessht parimi fonetik: n prgjithsi fjalt dhe pjeste tyre t kuptimshme shkruhen ashtu sic shqiptohenn, ligjrimin letrar. Thelbi i parimit fonetik ndrejtshkrimin e shqipes, q mbshtetet n njsistem grafik ku ka ni lidhje t drejtprdrejtmidis shkronjs dhe tingullit-fonem, sht aspektifonologjik, domethn prrdorimi social i tingujve tgjuhs n procesin e marrdhnieve midis njerzve.

Parimi fonetik synon vendosjen e nj tidhjejesa m t ngusht mi,dis trajts s shkruar dhe trajtss folur t gjuhs letrare. Prandaj, kur n shqipti-mile letrar ka variante t lejuara nga norma e sotme,drejtshkrimi mbbhtetet tek ajo trajt q sht m

36 Parime t prgjithshmee prgjithshme dhe q pajtohet me prirjen e zhvilli-mit t sistemit fonetik t shqipes letrare.

3. Krahas parimit fonetik, drejtshkrimi i nj-suar i shqipes mbshtetet gjersisht edhe n pari-min morfologjik, i cili krkon q fjalt dhe pjest etyre prbr,se t sistemit trajtformues e fjalfor-mues t shkruhen njsoj, pavarsisht nga ndryshi-met tingullore t shkaktuara prej ligjeve fone'tikeq veprojn sot n gjuhn ton. Parimi morfologjikzbatohet kryesisht n ato raste, kur zbatimi i veuari parimit fonetik do t ont'e n errsimin a n pri-shjen e strukturs morfoiogjike e fjalformuese tfjalve; ai ndihmon kshtu pr ta ruajtur sa m tqart n shkrim kt struktur, si edhe njsin e trajta-ve. Duke pasur si baz analogjit morfologjike, parimimorfologjik lejo,n rrafshimin e thjeshtimin sa m tmadh t rregullave drejtshkrimore t shqipes dhendihmon q kto rregulla t pasqvrojn n m'nyrsa m organike zhvillimin e bashklidhur t struktu-rs fon'etike, morfologjike e fjalformuese t gjuhsson letrare kombtare.

4. Grshetimi i parimit fonetik me parimin mor-fologjik n drejtshkrimin e shqipes plotsohet edhenga zbatirni i disa parimeve t tjera, sic jan parimileksikor-kuptimor, ai historik-tradicional etj. Fushate zbatimit t ktyre parimeve 'ian m t ngushtadhe prfshijn an t veanta t drejtshkrimit.

5. Drejtshkrimi i njsuar i gjuhs shqipe kuro-rzon nj etap t gjat prpjekjesh pr formimin eni gjuhe letrare t vetme e t prbashkt pr gjithpopullin shqiptar dhe el rrugn pr ta prmirsuarm t,ej normn drejtshkrimore t ksaj gjuhe npajtim me zhvillimin e mtejshm t gjuhs e t kul-turs son kombtare.

AI.FABETI I G'UI{S SHOIPEAlfabeti i gjuhs shqipe ka tridhjet

gjashtshkronja, q u prgjigjen tingujve-fonema t gjuhsson letrare:

AaBbCcDdDh dhEeFfGsGj siHhIirjKKLILl llMm

NNjoPaRRrsShTThUvxxhvzzh

nnjopqrrrs

shtthuvxxhv7.

zh

I. DRE'TSHKRIMI I ZANOREYEZANORJA E E THEKSUAR

s1Shkruhen me e (dhe jo ine ) fjatt ku kjo za-

nore sht e theksuar dhe ndiqet ose ka qen ndje-kur n t kaluarn nga nj bashktingIlore hundore(m, n, nj). Me e shkruhen gjithashtu fjalt e prejar-dhura ose t prbra t formuara prej tyre, pava-rsisht nga lvizja e theksit:

(m) dhemb, dhembje, enxr, emror, femr, fe-mrore, g jemb, g jemba, e premte, rremb, shemb,shembull, shembullor, i, pashembullt, shemr, i shtre-mbr, shtrembroj, tremb, thembr, zernr, zemroj, Lprzemrt etj.;

orgjend, argjendar, brenda, brendi,, i brendshm,cen, cenoj, mend, (i, e) mendur, dend, (i, e) dendur,deng, dhen, end, gjendje, kuuend, kuuendoj, mend,mendje, mendoj, mendim, prmend, prmendore, me-ndr, parmend, pend, eetu, qendr, qendror, (kam)qen, qenie, qensi, eengj, shpend, tend, uend, aends,uendos, uendim, zuends, zuendsoj etj.;

e enjte, gshtenj, ndenja, (, e) ndeniur, peni-t,

s$2,3 40

shenj (por shnoj, shiinim), (, e) shenjt, (i, e) shtrenj-t, shtrenjtoj, (i, e) urenjtur;

dre, fle, fre, gdhe, ndej, (i, e) nder, ng're, pe.

ZANORJA E E PATHEKSUAR$2Tek emrat fernror, t cilt kan nj -e fundore

t patheksuar n trajtn e pashquar t njjsit, nemroren e shquar bie -e-ja, ndrsa n rasat e tjeraajo shkruhet:

artiste - artistja, artisteje; fitore - fitorja, fitoreje;lule - Iulja, lule je; lulishte - lulishtja, lulishteje; m-su,ese - msuesja, msueseje; nnse - nnsja, n-nseje; per'de - perdja, perdeje; qEtetare - qEtetarja, qA-tetareje; studente - studentja, studenteje; shishe - shi-shja, shisheje etj.;

anije - anija, ani,jeje; ardhje - ardhja, ardhjeje; -shtje - shtja, shtjeje; familje - familja, familjeje;korrje - korrja, korrjeje; ni,sje - nisja, nisjeje; pyetje -- pyetja, pyetjeje; rrokje - rrokja, rrokjeje; ulje - ulja,uljeje etj.

ZANORJA E THEKSUARs3Shkruhen me t Bjitha fjatt t.e t cilat kjo

zanore e theksuar i prgjigjet historikisht nj a-jet ndjekur nga nj bashktingllore hundore. Me shkruhen edhe t gjitha fjalet e prejardhura ose t

4t $$4,5 a

prbra, t formuara prej tyre, pavarsisht nga lvizjae theksitl:

bj, slttje, dm, dmtoj, dhmb, dhmball,dhn'dr, (kam) dhn, dhnie, e ma, (i, e) mb\,mblsi, ndrr, ndje, frngjisht, grsh.r, gojdhn,gj, gjm, gjndr, hn, kmb, kmbsor, knd, kndshm, kng, kngtar,l, lm, lnd, lng,ll,r,mbrmje, ffi (pak), (s'dua) ffi, mng, rn2, nm,nnt, nntor, (kam) ngrn, ne, nns, nj, (i, e)njjt, njri, njra, njri - tjetri., njsi, prz, (i, e)rnd, rndoj, (kam) rn, rrnj, rrz, shkmb,shtatzn, shull, (2, e) tr, trsi, trshr, (shtpinStnde, (kam) thn, parathnie, thIl,z, z (zri), z,(kom) zn etj.

s4Shkruhen me fjalL me p,rapashtesn -llk:bollk, budallallk, gomarllk, hamallk, pazarllk

etj.

ZANORJA E PATHEKSUAR-ia paratheksore

$5-ja paratheksore shkruhet n kto raste:a) n fjatrt e parme e n t gjitha fjalt ku ajo

1) Nuk prfshihen ktu ato fjal q n giuhn letrarekan hyr n traitn me a, e cila nuk sht rn hundore:dhanore, (i, e) mangt, ranishte, shmang, zan, zanore eTi.

42Ssu

i takon rrokjes s par, si edhe n fjalt e formuaraprej tyre:

argtoj, bagti, brrgl, dgjoj, dnes, dshi,r, f-lliq, fmij, gmush, grryej, gzof , gzhoj, gogsij,gumzhij, gjmoj, hingllin, klEsh, kmish, knaq,kndellem, kndoj, knet, kpuc, kpucar, kpush,kput, t kqij, krcej, krrab, krrusem, kshill,kushri, lkur, lmosh, lndoj, lpij, lpjet, lpu-shk, Ishoj, mallngjej, t mdhenj, mkat, mnyr,msoj, msim, mshoj, mushkri, ndrroj, ndrres,shndrroj, pagzoj, pagzim, pllet, pllmb, pLlumb,prrall, pshtjelloj, pshtgj, psherttj, qroj, rrJan,rrfim, shllir, shmtoj, shtit, thu, trashgoj, th-llz, thrres, thrrime etj.;

dboj, d'bor, dlir, (i, e) dlir, drras, gzoj,ksaj, ksisoj, ksodore, kshtu, kta, kt, ktij, (i, e)ktill, ktej, ktu, lfyt, lkund, i lkundshm, lme-kern, luozhg, mdit je, msE j, msgmje , smund,je,shplaj, tharr, tholl etj.*

b) n fjal t prejard,hura, t formuara nga nj temm - me an prapashtesash q nisin me bashktinge-llore, dhe n fjal t prb,ra e t prngjitura q kansi pjes t par nj tem t titl m -', t ndjekurnga nj tem q nis me bashktingllore:

antar, antsrsi (an); armtar (arm); atror,atsi (at); bardhsi (i bandh); botror, botrisht (bo-t); bul,zim (bul); burrrt,, burcror (burr); coptoj,coptim, copzoj (cop); drejtsi, (i drejt) ; flakroj,

*) Shkruhen pa fjalt &rsAe, arsej, arsi,rn, arsimtar dh.eato q formohen prej tyre.

$5bfl,akrim (ftak); friksoj (frik); frymzoj, frymzim(frym); ftohtsi (i ftoht); gojtar, gojtari (Soj);gjatsi (i gjat'); gjelltore (gjell); gjersi (i gjer);gjiths, prgjithsi,sht (gjith) ; gjuhsi,, gjuhsor, gju-htar (gjuh); gjunjzoj (gjunj); hollsi, hollsisht (ihotl); kmbsor, kmbsori, (kmb); kordhtar (kor-dh); lartsi., lartsoj (i lart); lehtsi, tehtsoj (i leht);lufttar (luft); mbarsi (i mbar); mirsi, prmirsoj(i mir); pemtore, pemtari (pem); pikllim, pik-risht (pik); pjestoj, pjestirn (pjes); plotsoj, plot-sisht (i pl,ot); puntor, puntori (pun); qetse (i qet);rreptsi, rreptsisht (i rrept); rrogtar (rrog); sltka-Llzim (shkall); shkishroj (kish); shpejtsi (i shpejt);shterpsi (shterp); toksor, tokzim (tok); trashsi, (itrash); thatsi (i that); thellsi (i thell); udhtar,udhtim (udh); urtsi (i urt); ualzoj, ualzim (val);ushtirsi (i vshtin) ; ujershtor (vjersh); zbetsi (izbet) etj.;

ansh,krim, armpushim, ath.er, bashkfjalim,b ashkn n s, b ashkpuno j, b ashk shorte, b ot kuptim,bukpjeks, buzqesh, ciptrash, fardo, datli.ndje,derbardh, dorheqje, dorshkri,m, dorzan, dhjet-f i,sho j, dhjetu jetor, fletg jer , frgmmarc je, g ojdhn,g o j m jalt, g r eu th,g e s, g j asht dh j et, g asht mb dhj et ,i gjithfuqishm, gjithkombtar L, gjuhgjat, gjysm-hn, gjEsmkoloni, hundsh.kab, r, jashtzakonsh,m,

1) Nuk shkruhet -ja paratheksore t premrat e pakufi-shm, te ndajfoljet e te lidhzat e prngjitura q kan si pjest par fjalt gjith ose kurr: gjithka, gjithmos, gjithfar,gjithher, gjithkah, gjithkund, gjithkush, gjithmon, gjithnj,g jithsaher, g jithseeili, gjithsekush; kurrfar, kung j, kurrkund,kurrkush, kurrsesi etj. Po kshtu shkruhet pa - pjesa e pare fjalve uetuete, petuetiu dhe e fjal,ve t formuara prej tyre:uet'u^etor, i, uetuetshrn.

$5cjetdhn s, jetg jat, kmb zbathur, kng tar, kokf or -t, llrprueshur, mbaruajtje, rnirbrs, mirbesim,mrrdita, i mirtillt, pesujear, piknisje, pikpamje,pjesmnrrje, pulbardh, qafgjat, sltumfishoj, shu-mkmb sh, u et dash j e, u et qeu eri s j e, u et sh rb im, u e -tuendosje, urej, urejtje etj.

S h n i m l. Pr shkak t ngulitjes prej kohsh, t shqip-timit dhe t shkrimit n gjuhn letrare shkruhen pa -- fjalt:arntar, besnik, fillestar, funtar, ki,shtar, lojtar, meshtar, neuoj-tar, neuojtore, ngatrrestar, pi,shtar, rojtar, zErtar; atdhe.

S h n i m 2. Nuk shkruhet -ja paratheksore te fjalt e pr-bra, kur gjymtyra e dyt fillon me zanore: bashkatdhetar,bashkautor, bashkud,htar (bashk); gojmbI (eoj) ; i giithan-shm (ejith); kokulur (kok); i shumanshrn (shum) etj. (por:njansi, i njanshrn, zmbI, sepse -ja fundore te gjymtyrae par e tyre sht e theksuar).

c) po k,shtu shkruhen me (si zanore mbshte-tse) edhe fjatt e prejardhura, q, megjithse formo-hen nga tema m bashktingllore, kan nj strukturfonetiko-fjatrformuese t ngjashme me at t fjalvet msiprme:

armi,qsi (armiq); besnikri (besnik); bujqsi (bujq);djallzi (djall); dobsi (i do'bt); fajsi, pafajsi, shfa-jsoj (faj); fshatarsi (fshatar); fundrri (fund); gje-ksi,, gjaksor (Sjak); hapsir (hap); harktar (hark);kalbzoj (i kalbt); keqsoj, keqsim (keq); kombsi,kombtar, ndrkombtar (komb) ; krejtsisht (krejt);kryqzor (kryq); lajmtar, lajmroj (lajm); laudroj,laudrtm (,tavd); ligsi, (i Lig); mndhsi, madhshtor (imadh); malsi., malsor (mal); rnbretri (mbr,et); mi-qsohem, miqsor, mi,qsishf (miq); mjeksi, mjek-sor (mjek); paksoj (pak); plehroj, plehrim (pleh);pleqroj, pleqsi (pleq); qytetroj, qytetrim (qytet);robri, robroj (rob); shndetsi (shndet); shJrEtzoj,

45 $5csh,frgtzim (fryt); shkrif roj, shkrif rinr, (shkrif); Shqi-pri, shqiproj (shqip); shtetror (shtet); trimri (trim);uargtar (varg) ; uazhdtmsz (vazhdim); zdrukthtar,zdrukthtari (zdrukth) etj.

S h n i m. Nuk shkruhen me :a. fjalt e prejardhura q formohen prej temash m nj

bashktingllore me an t prapashtesave -tar(e), -tor(e), -ti,-toj:

arsimtar, arsimtare (arsim), l,iri,mtar (lirim), flamurtar,flamurtare (flamur), gjAqtar (gjyq), kujdestar (kujdes), lun-drtar (lundr), mishlar (mish), obomtar (oborr), pajtimtar(pajtim), prestar (pres), shkaktar (shkak), shqiptar (shqip),shtegtar (shteg), tregtar (treg), themeltar (themel), zelltar (zell);fajtor (faj), leshtor (Iesh) ; pastrti (i pastr) , tregti (treg);caktoj, prcaktoj (eak;, dmtoj (dm), mbItoi (i mbl), rob-tcltem (rob), shkaktoj (shkak), shpeshtoj (shpesh), shqiptoj(shqip), shtegtoj (shteg), tregtoj (treg) etj.*;

b. fjalt e prejardhura, t cilat formohen prej temash mbashktingllore t lngta (-r, -1, -ll) q e kan theksin mbirrokjen e parafundit:

afrsi (afr), egrsi (i egr), eprst, (i epr), katrshor (ka-tr), letrsi (letr), misrnike (misr), motrzim (motr), posh-trsi (i poshtr), ujetrsi (i vjetr), zgiuarsi (i zgjuar) ; mblsi,mblsoj (i mbl), tsogIsi (i vogl); miellzim (miell), popullsi,popullzoj (popull), rregullsi (rregull) etj.

) n fjalt e prejaT.dhura, t formuara prej temashnr -r, -rr, -1, -s, -'2, me an prapashtesash qfillojn me zanore:

arbror, arbresh (arbr), ashproj (i ashpr), bre-sh.ri, (breshr), iltri (i iltr), dimroj, dimror, di-

x1 Po kshtu shkruhen pa -- edhe fjalt traclhtar, tradhti,tradhtisht, tradhtoj.

qlmrim (dimr), dhelpri (dhelpn), emroj, emrore,emrues (emr), Jemrore (femr), gjarproj, gjarp-rushe (gjarpr), gjelbrim (i gjelbr), misrishte, mis-rolc (misr), mjeshtri, mjeshtrisht, mjeshtrok, TLje-shtror (mjeshitr), numror, numrim, numroj (nu-mr), poshtroj, poshtrim (i poshtr), shtrernbroj,shtrembrim (i shtrembr), urdhres, urdiz.roj,urdhrore (urdhr), u'artri, uarfroj (i varfr), uer-brisht (i verbr), zemrim, zemroj zemr) etj.; me paratheksore shkruhen edhe disa trajta shumsi qjan fonetikishit t ngjashme me fjatrt e tipit t m-siprm, si gishtrinj, gjarprinj, pri,ftrinj, zotrinj, poashtu edhe formimet e tipit mbretresh, priftresh,zotroj;

ndrrim, ndrroj (nd,rr), picrroj (picrr) etj.;uegjli, uoglim, zuogloj, zuoglim (i vogl) etj.;npunsi (npuns), prgjegjsi (prgjegjs), rrobo-

qepsi (rrobaqeps) etj.;bulzoj (bulz), njerzi, njerzor (njerz) etj.*

S h n i m. Nuk shkruhen rme paratheksore fjalt e prej-ardhura, t formuara prej temash m -r me an prapashtesashq fillojn me zanore, kur prpara --s ndodhet vetm njnga bashktinglloret b, ll, 1, i, k, g, t, v ose nj nga grupet-nd-, -st-:

algjebri.k (algjebr), dibran (Dibr), Librar, Iibrari (libr);kodrin, kodrinor (kodr), Iodroj (lodr), shkodran (Shkocir);afri, atrim, otroj (afr); ajri, ajroj, ajrim, ajror (ajr); Iakror(lakr), mjekrosh (mjekr), rnokrar (Mokr); epror (i epr).teproj, tepric (tepr), aeproj, ueprim (vepr); katror (katr),

*) N pajtim me drejtshkrimin eshkruhet prgnjeshtroj, prgnjeshtrim(kokrr), purriza-t (purr).

ngulitur pre.j kohsh(gnjeshtr), kokrriz

46

47 $6aletrar (letr), ojetrohet, i ajetruar (i vjetr) ; zga.-roi (zgavr);cilindrik (cilindr), lundroj, lund,rim (lundr), njthundrak(thundr) ; gjirokastri,t (Gjirokastr), kadastroj, kadastrim (ka-dastr), lustroj, lustrim (lustr), mini,stri,, ministror (ministr),pastroj, pastrim (i pastr), regjistroj, regji,strim (regjistr) etj.'

-ia pastheksores6Shkruhet -ja pastheksore:a) tek emrat femror m -2, tek emrat e mbie-

mrat mashkullor m -s, -sh dhe te fernrort pr-kats, n t gjitha trajtat e lakimit t tyre:

drejtz - (i, e ni) drejtze, drejtza, drejtzs,drejtzn, drejtzat, drejtzaue, drejtzash; fshikz-a,gjuhz-a, kmbz-a, krAqza-t, lidhz-a, pjesz-a, th.o-njza-t, uerdhz-a;

ardhs-i,, blers - (i, e nj) blersi, blersi., bler-sit, blersin, blersit, blersue, blersish, blerse, ble-rse7e, blersja, blerses, blersen, blerset, blerseue,bler se sh ; br ejts-i, els-i, endse, end sja, f oUs-t,, grA'kse, gryksja, g jykats-i, hers-i, mbledhs-i, mielse,mjelsja, munds-i,, npuns-i, nrns-i, nrnse, pr-g jeg j s-i, qits-i, qitse, shpik s-2, u end s-t, zu end s-i,zgjedhs-i, zgjedhse etj.;

\*) N paitirn me dreitshkrimin e ngulitur prei kohshshkruhet ilhndri, d,hndroj (dhndr), gindrohem (ei-ndr), motri (motr), siprore, sipri (sipr).

$6b,cpo kshtu shkruhen edhe Durrs-i, Kuks-i, L-

kurs-i, Quks-i, etj. ;(trekndsh) barabrinjs, (Lnd) djegse, (makin)korrse, (forc) Luizse, (mnkin) qepse, (maktn) shi-rse etj.;

dyzetkmbsh-i,, mijshe, mi,jshja, pesshe, pes-shja, pesgarsh-i,qindshe - (i, e nj) qindsheie, qin'

ndsh,ja, qindshes, qindshen, qindshet, qindsheue,qind shesh ; tetrroksh-i etj. ;

(shtpi) dykatshe, (uetur) katruendshe, (lule)shumngjyrshe etj.;

b) te mbiemrat m -t n t gjitha trajtat e laki-mit t tyre:

i cekt - (i, e nj) t cektr., t cekt, i, cekti, tcektit, t cektin, t cektish., t cektue; e cekt - (x,e nj) t cekte, t cekt, e cekta, s celcts,t cek-tn, t cektash, t cektaue; (i, e) dobt, (i, e) errt, (i, e)lagt, (x, e) kthjellt, (1, e) ngatht, (i, e) prbash.lct,(i, e) shkatht, (i, e) ult, (i, e) zbrazt etj.

Shnim. Mbiemrat e formuar prej nj tem,e m -hshkruhen me -t. Kta mbiemra e ruajn --n edhe prparanyjs -t t emrores e t kallzores s shquar te njjsit as-njans e t shumsit t gjinis mashkullore, si edhe prparambaresave -sh e -ve:

i, foht - t ftohtt, t ftohtsh, t ftohtue; i leht - tlehtt, t lehtsh, t lehtue; i mpreht - t mprehtt, tmprehtsh, t mpreh,tue, i nreht - t nrehtt, te nehtsh,t nrehtue etj.

c) te traj;ta e vets s dyt njjs e s tashmeslidhore te foljeve me tem m bashktingIlore:

49 $7at dalsh, t flassh, t hapsh, t mnmsh, t

mbyllsh, t mbledhsh, t ndezsh, t pressh, t pri,-shsh, t zhduksh etj.

$7Nuk shkruhet -ja pastheksore:a) trek emrat dhe mbiemrat m -1, -r, -rr dhe

tek emrat mashkullor m -izm, -aziim gjat lakimit,kur pas ktyre fundoreve vjen nj zanore:

buk\, bukla, pupl - (i, e nj) puple, pupls, pu-pln, puplat, puplaue, puplash; ueg\, uegla etj.;

ajr, ajri, adr, adra, dimr, dimri, drapr, drapri,dhelpr - (i, e nj) dhelpre, dhelprs, dhelprn, dhel-prat, dhelpraue, dhelprash; dhndr, dhndri, egjr,egjr, emr, emrt, gnjeshtr, gnjeshtra, gjarpr, giar-pri, kulpr, kulpra, lakr, lakra, letr, letra, lundr,lundro, misr, misri, numr, nttmri, thundr, thundra,urdhr, urdhri, uepr, Depra, zemr, zemra etj.n;

dol+rr, dokrra, ndrr, ndrra, kokm - (i, e nj)kokrre, kokrrs, kokrrn, kokrrat, kokr'raue, kokrrash;ujehrr - ujehmi, ujehrr - ujehrra etj.;

anarkizrn - (i, e nj) anarkizmi, anarki,zmi.t, anar-kizmin; ateizm, ateizmi, iklizm, i,kli,zmi, nwjtiz'm,majtizmi, marksizm-leninizm, marksizm-leni,nizmi,ma,terializ m, mat eri,ali,zmi, ple onnz m, pleonazmi, r eu-matizm, reunnrtizmi, sarkazm, sarkazmi, socializm,sociahzmi etj.;

r) Zanorja - pastheksore e rnbaresls -r t shumslt temrve mashkullor shkruhet n t gjitha rasat gjat lakimit:etr - etrit, etrve, etrish; kunetr, mbtett, shttetr etj.4-360

$7b,c 50i, mb\, i, mblt,, i uogl - (i, e nj) t uogli, r uogli,

t uoglit, t aogltn, t uegjlit, t uegjli,sh; i ashpr -(i, e nj) t ash.pri,, t ashprit, t ashprin, t ashprish,;i, iltr, i iltri, i gjelbr, i. gjelbrt,, i kaltr, i kaltri,i, pastr, i pastri, i shtrembr, i shtrembn, i shurdhr,i shurdhri, i uerbr, i, uerbri, i, ujetr, i ujetri, etj.;

b) te mbiemrat m -m e m -shm gjat lakimit,kur pas ktyre prapashtesave vjen nj zanore osenj j:

i jashtm - (i, e nj) t jashtmz, i jashtmi,, tjash.tmtt, t jash.tmin, t jashtmish; e jashtme, i, me-sm, i mesmi, e rrlesrrle, i, sotm, i sotmt,, e sotme(i, e nj) t sotmeje, e sotmja, s sotmes, t sotrnen,t sotmet, t sotmeue, t sotmesh; i aetm, i uetmi,e uetme etj.;

i ardhshm - (i, e nj) t ar'dhshmi,, i ardhshmi,t ardhshmit, t ardhshmin, t ardhshmislt.; e ardh-shme - (i, e nj) t ardhshmeje, e ardhsh,mja, s ardh,-shmes, t ardhshmen; i, atjeshm, i atjeshmi,, e atje-shm,e, i, besueshm, i, besueshmi, e besueshme; i, duk-shm,i dukshmi, e dukshme; i ndershm, i ndershmi,, endershme ; i pathgeshm, i pathEeshmi,, e pathyeshme ;i shijshffi, i shi,jshmi, e shijshme; i shkIqgeshm, ishkl"qEeshmi, e shklqg eshme etj. ;

c) para pnapashtesave -shm dhe -t n t gjithatrajtat e mbiemrave t formuar prej tyre:

t natErshm, e nntyrshme (natyr), i prkohshm,e prkohshrne (koh), i pjesshffi, pjesshme (pjes),i. prbotshm, e prbotshme (bot), (i, e) lkurt (1-kur), (i, e) njmijt (mij), (i, e) pest (pes), (i, e) pr-pikt (pik) etj.;

51 $7 C; $8 a,b,c

) te., gjymtyra e par e trajtave t prngjitturat habitores:

ardhkam, h,umbkam, marrl

$8,dngroht - ngroht, (i, e) shkret - shkret, (i, e) uon-uon.

N Ciftet e fjalve m posht mbiemrat shkru-hen me -, ndajfoljet pa -:

(, e) drejt - drejt, drejtprdrejt, drejtshkrim;(i, e) f ort - f ort, (i, e) kot - kot, (i, e) lart - lart, i.lart-prmendur; (i, e) lagsht - ligsht, (i, e) mbrapsht -mbrapsht, (i, e) mjaJt - mjaft, (i, e) plot - plot, i plot-fuqishm; (i, e) shpejt - shpejt, (t, e) thjesht - thjesht,(i, e) urtet - urtet; po kshtu: larg, pak, pakkush,shkurt;

) mbiemrat e formuar me ann e prapashte-ss -t nga emra njrroksh ose me theks n rro-kjen fundore, si edhe nga folje q mbarojn mezanore:

(i, e) art (ar), (i, e) drunjt (dru), (i, e) gurt(gur), (i, e) lesht (lesh), (i, e) pambukt (pambuk),(i, e) zyarrt (zjarr) etj.;(t, e) met (mej), (i, e) mptt (mpij), (i, e) ndyt(ndyj), (i, e) that (thaj);

po kshtu edhe numrort rreshtor:(i, e) dyt (dy), (i, e) tret (tre), (i, e) pest (pes),(i, e) g jasht (gjashte), (i, e) dEmbdhjet (dymb-dhjet), (i, e) njzet (njzet), (i, e) njzetenjt (nj-zet e nj), (i, e) gjashtdhjet (gjashtdhjet), (i, e)milzont (milion) etj. ;

d) trajtat e shumsit t emrave dhe t mbiem-rave mashkullor si:

atrikaniz, amerikan, arab, bullgar, docent, dy-nym, feuilal, fishek, frannez, gratn, grek, gju-mnsh, hektar, hutaq, kilogram, kroat, kuintal,

52

$8 dh, e

l,aborant, lejlek, lek, rnaturant, matjon, mekani-k, m,emec, motak, partizan, prtac, pionier, pu-ntori!, rebel, romak, rosak, serbii, spanjoll, stu-dent, shkrimtar, shofer, shqi,ptar, ton, traktorist,(artikuj) ushqimor, ushtar, uesh etj.

Kjo - shkruhet n t gjitha rasat e shumsit,edhe kur nuk sht fundore:

partizan - partizansh, nrtizant, partizanue ;grek - greksh, grekt, grekue; puntor - puntorsh,puntort, puntorue.

Shnim. Trajta e'emrores dhe e kallzores s pa-shquar shums e em,rave t njsive t masave q burojn ngaernra njerzish shkruhet pa fundore, por n rasat e tjera tshumsi,t t pashquar dhe n t gjitha rasat n shumsin eshquar pas tems shkruhet --:

20 amper,50 orn,300 herc,220 t"'olt,60 aat etj.; 15 arnpe-rt, 720 ooltue, 30 oatsh eti.

dh) trajtat e emtirores dhe t kallzores s shquart shumsit t emrave dhe t mbiemrave mashkullorq n trajtn e pashquar mbarojn me nj bashk-tingIlore dhe q ian njrroksh ose qe e kantheksin n rrokjen e fundit:

bijt (bij), desht (desh), djemt (djem), dhent(dhen), miqt (miq), t rinjt (t rinj), thonjt (thonj)etj.;

armi,qt (armiq), barinjt (barinj), t mdhenjt(t mdhenj) etj.;

e) trajtat e shquara t rasave t zhdrejta tnjjesit dhe t emrores e t kallzores shums temrave femror q mbarojn me zanore t thek-suar:

$8 , f, g, gj, h 54bukuri - bulcuris, bukurin, bukurit; bEro - by-

ros, byron, byrot; dhi - dhis, dhin, dhit; gj - gi-s, gjn; kala - kalas, kalan, kalat; e re - sres, t ren; rrufe - rruJes, rrufen, rrufet etj.;

po kshtu shkruhen edhe shkurtimet e gjinisfemrore q n emroren e pashquar shqiptohen metheks mbi rrokjen e fundit:

ATSH-s (ATSH), OKB-u (OKB), SMT-I (SMT);) emrat e formuar me prapashtesn -z, prcj

temash q mbarojn m zanore t theksuar, si edheenrat me kt prapashtes q kan psuar nj shpr-ngulje theksi n rr,okjen e parafundit (ndryshe ngaemrat e tipit ark2, lidhz):

qeliz, syz, uez; dorez, kokrci,z, Lr,brez, ,De.rre-z etj.;

f) emrat femror m -m (t parm a t prejar-dhur) si:

astm, basm, dasm, diafragm, dogm, gjysm,kazm, krism, nism, sintagm (dhe jo basm, das,rn,g jysm);

g) premrat pronor Un, jon, tnn, ton, son,t mit, t tut, t tijt, t sajt;

gj) numrort themelor si pes, gjasht, shtat,tet, nnt, dh.jet, dyntbdhjet, pesdhjet etj.;

h) fotjet me tem m zanore, n vetn e pardhe t tret t shumsit t s tashmes dftore e li-dhore:

55 $8i,i,k(t') mbaim, (t) mbajn; (t) bl.ejm, (t) bl,ejn;

(t) um, (t) un; (t) dim, (t) din; (te) fshi,im,(t) fshijn; (t) punojm,, (t) punoln etj.Po kshtu, kryesisht p,r arsye morfologjike, shkru-

hen edhe foljet me tem m grup zanoresh, t ndje-kur nga nj -j:(t) prziejm, (t) prziein; (t) thgejm, (t)thyejn; (t) ruajmt, (t) ruajn, (t) shkruajm, (t)shkruajn etj.;

i) trajtat foljore t shumsit t s kryers s thje-sht, t cilat dalin m nj zalnore:

l,am, Lat, lan (Iaj); bl,em, blet, blen (blej);bm, bt, bn (bj); fshim, fshit, fsh.zn (fshij);zum, zut, zun (z); hyrn, hEt, hgn (hyj) etj.;

j) trajta e vets s tret njjs e mnyrs lidhoret t gjitha foljet, d,uke prfshir edhe ato me togzanor, ku --ja shkruhet pr arsye morf,ologjike:

t humb, t Lidl, t mbjell, t prmend etj.;t hgj, t gjej, t laj, t pij, t thaj efr,j.;t prziej, t shkruaj, t thyej etj.;k) pjesoret e foljeve me tem m zanore a m -1,

-Il, -r, -rr dhe mbiernrat e nyjshm t formuar prejtyre:

qar, bler, br, pir, frgr, mjel, ujel, mbje-U, sjell, m&rr, njem eitj.;(i, e) br, (i, e) pir, (i, e) mbjell, (i, e) njerretj.

Po kshtu shkruhen edhe pjesoret si: :dhn, ngrn, qen, thn, un, zn etj.

$9a,bPjesoret me tem m tog zanor, t cilat theksin e

kan n rrokjer e parafundit, shl

57 $9 c'S h n i m. Po kshtu shkruhen pa -- para nyib -t

dhe mbaresave t shumsit ernrat:cjep (cjap) - cjept, cjepoe, cjepsh;desh (dash) - desht, deshue (por deshsh);djem (djal) - d,jemt, dje'mve, djemsh;dhen - dhnt, dhenoe, dhensh;qen (qen) - qent, qenue, qensh.

c) trajtat rasore t shumsit t emrave dhembiemrave q mbarojn me dy bashktinglloneemroren e pashquar t shumsit, si edhe t atyrembarojn me -1, -rr -sr -z (kta emra dhe mbiemrara nyjs -t t trajts s shquar dhe para mbaresst rrjedhors narrin nj -i-):

bujq - bujque, bujqish, bujqit; krushq - krushq-ue, kru"shqish, krushqit; peshq - peshque, peshqish,pesh.qit; tirq - tirque, tirqish, tirqit; ujq - ujque, ujqtsh,ujqit; murgj - murgjae, margjtsh, murgjit; t mbl- t mblue, t mblrsh, t mblzt; t vegjl - taegjlue, t uegjlish, t uegjltt,' etr - etrue, etrish,etrit; mbretlt - mbretrue, mbretrish, rnbretri,t; ibukur - t buku,rue, t bukurish, t bukurit; i egr -t egrue, t egrish, t egrit; i pjekur - t pjekurue,tp1ekurish, t pjekurit' blers - blerwe, blersish, ble-rsit; ndihms - nd|hmsrse, ndhmsish, ndihmsit;npuns - np:punstse, npu,nsish, npunsit; nxns -nnsue, nnsi,sh, nnsit; punonjs - Wtwnisue,punonjsi,sh, punonjsit; sulmues - sulmuesue, sulmue'sish, sulmuesit; shits - shitsue, shitsish, shitrsit;vends - uend,sr:e, uendsish, uendsit' njerz ' nier'zue, njerzish, njerzit etj.;

C) trajta e rrjedhores s pashquar t emrave qn shums mbarojn me zanore t theksuar:

tnq

pa--sh

$9 d, dh, e, ti

grash, lcalash, shtpish, byrosh, drush, sysh etj.Po kshtu shkruhen edhe:m dysh (dy), m trsh (tri), si edhe dyfi,sh, trefish

etj.;d) mbiemrat e formuar me prapashtesat -()m,

-shm:

t, eprm (i epr), i, jashtm (jasht), i. mesm(mes), i ndrgshrn (n'dryshe), i nesrm (nesr), i, si-prm (sipr), t sotm (sot), i tash,m (ltash), i, teprm(tepr), i, aetm (vet) etj.;

i, andhshm, i brendshffi, i gatshm, i kndshm,i kujdesshm, i, ndershm, i, neuojshm, i pafajshm,i prbotshm, i ujetshm etj.;

dh) mbiemrat e formuar nga emra, numror endajfolje me theksin m'bi mokjen e parafundit:

(i, e) akullt (akull), (i, e) auullt (avu11), (i, e) hekurt(hekur), (i, e) mkrt (mis,r), {i, e) panumrt (numr),(i, e) rregullt (rregull), (i, e) thekrt (thekr), (i, e) ka-trt (katr), (i, e) teprt (tepr) etj.;

e) pjesoret (dhe mbiemrat prkats) m -ilr, -ier,-}.f, -uar:

(i, e) ard,hur, (i, e) d,ashur, (i, e) ueshur etj.; (i, e)zier etj.; (i, e) kryer, (i, e) thyer etj.; (i, e) bluar, (i, e)zgjuar etj.;

) trajtat e vets s par dhe t tret tt s tashmes d,ftore e lidhor,e te foljevem bastrktingllor ose m -ie:

shumsitme tem

59 f, g, gj

(t) djegim, (t) djegin; (t) flasim, (t) fl,asin; (t)hapim, (t) hapin; (t) mbjelltm, (t) mbjel,lin; (t)mbl,edhim, (t) mbl,edhin; (t) presi,m, (t) yresin; (t)tjerrim, (t) tjerrn etj.;(t) biem, (t) bien; (t) shpiem, (t) sh.pien; (t)shtiem, (t) slttien etj.;

f) trajtat e shumsit t s pakryer's s dftorese t li,dhores te t gjirtha foljet:

(t) ecnim, (t) ecnit, (t) ecni.n; (t) ishi,m, (t)ishit, (t) ishin; (t) kishirn, (te) kisltit, (t) kr.shin;(t) lgenim, (t) lyenit, (t) lgenin; (t) W.nonim, (t)punonit, (t) p,nanin; (t) ushqenim, (t) ushqenit, (t)ushqenin; (t) znim, (t) zinit, (t) zinin etj.;

g) trajtat e shumsit t s kryers s thjesht tfoljeve me tem m bashktingllore, si edhe trajitate shumsit t ksaj kohe q prmbajn nj grup z,arro-resh:

humbm, humbt, humbn; bindiirn, bndt, bin-dn; lidhm, lldht, Lidhn; dogjm, dogjt, dogjn;ftohm, ftoht, ftohn; ikm, tltt, i,lcn; u kollm, ukollt, u kolln; udr,qm, udiqt, udi.qn; gjetm, gje-tt, gjetn; u ngjitm, u ngji,tt, u ngjitn; pgetm,pyett, pgetn etj.;

przi,ern, prziet, przien; thgem, thget, thyen;rrfgem, mfget, rrfyen; krtd,uam, knduat, knd,uanetj.;

gj) trajtat e unilhrores t foljeve q te kjo me-nyr e kan temn m bashktingllore:

bjer; el, el'ni; fol, folni; ec, emi; hip, hipni; hyr;

$e h; $10 60

ik, ikni; jep, jepni; lr; shpjer; shtjer; zr, przr;zhduk, zhdukni etj.;

h) prernrat dftor (i, e) ati,j, (i, e) ktij, (i, e) aj,(i, e) ksaj, si edhe premrat pronor (i, e) tij, (i, e) saj(dhe jo i atij, e saj etj.).

$10Shkruhen

mbiemrat mtyre:

ZANORJA U

me -u- n t gjitha rasat emrat dhe-ull, -ur, s edhe fjalt e formuara prej

akull, akulli, akullit, akullin, akullore; kukull, kulcu-lle, kukulla, kukulls, kukulln, kukullat, kukullaue,kukul,lnsh; kumbull, kumbulle, kumbulla; rnjegull,m,jegulla, mjegullor, i mjegullt; nofull, nofulla, nofu-lln, nofullat; ptull, petulla-t, petulloj; motull, rrohl-lln-t, rrotullash, rrohtllohem; sqetull, sqetulla-t; she-mbull, shembulli, shembullit, shembullin, shembujt,shembujtse, shembujsh, shembullor, (i, e) pashernbullt' ;shptull, shpatulle, shpatulta-t ; tingull, ti.ngulli, ti-ngullor, tingullimitues **; oetull, uetulla-t etj.;

* N pajtim me shqiptimin e ngulitur prej kohshljala shembllej dhe formimet prej saj, si edhe fjala she-mblltAr shkruhen me --.

*+; N pajtim me shqiptimin e ngulitur prej kohsb fjalttinglloj, tingllim, tingllim, boshktingllore, t formuaranga fjala tingull duke u shprngulur theksi nga -l-ja e tem's,shknrhen me --.

61 ssu, 12

(ui) umull, amulli, mashkull, mashkullor-e etj;fl,utur, fluture, flutura, fluturs, fluturn, fluturat,

fl,utrnaue, fluturash, fluturak, fluturim ; hekur, hekuri,hekurit, hekurin, hekura, hekurat, hekuraue, hekurash,hekuros, hekurishte, i hekurt; Iepur, lepuri,, lepu,ri,t,lepuri,n, lepurush etj. ;(qgtet) t bukur, (lule) t bukura, bukuri, bukuroshetj.

ZANORET I DHE Y$11Shkruhen me i dhe jo me y fjalt:ai, bilbil, direk, fishek, frik, gjilpr, gji.lpryer,

hipr,, hipje, krimb, krimbet, kri,p, krip, kripore, qilim,qime, rrip, sirtar, shpirt, shqip, shqiproj, shqiptar,shqiptoj etj.

Shkruhen, prkundrazi, me y fjait:byzglyk, UrUk, dysheme, gjAm, (i, e) gjymt,

gjymtoj, gjgsm, gjgsmak, l,tgr, lAp, lyps, tgm, uy-shket, zymbyl,.

ZANORET U DHE Y$12Shkruhen me u dhe jo me y fjalt:bufe, bulmet, bulmetore, burokrat, duel, duke (W-

nuar), duzin, frtta-t, (pern) frutore, grunjra, (i, e)grunjt, gjurm., gjurmashk, gjurmnj, kurbet, para-shut, qt n'a, qurrash, sfungjer, tentperatur, tunc,I,turk, turqisht, turli.

Sh'kruhen me y dhe jo me u (a.s me i) fjalt:

$13 a, b

brrgl, bglyk, bgrazer, byrek, byro, cgle, grek,dEbek, dgqan, d,yshek, lrAt, i, frgtshm, Jrgtdhns,gjgnah, mgttar, myfti, mgsafir, myslzman, mgshtert.,mytesarif , natgr, nntyralist, qymEr, (dhi) shgt, trgsni,tyrbe, gndyr, ui,rtEt, hybe etj.

GRUPE ZANORESH DHE DIFTONGJE-lE- / -JE-

s13Shkruhen me -ie-:a) emrat, tek t cilt ky grup zanoresh ndiqet

nga nj bash[

63 $13 c

Trajtat e njjsit t s kryers s thjesht te df-tores dhe trajtat e dshirores t ktyre foljeve shkru-hen me -je-:

zjeua, zjeue, zjeu; zjefsha, zjeJsh, zjeft, zjefshim,zjefshi, zyefshin;

przjeua, przjeue, przjeu; przjetsha, przjefsh,pr z j eJ t, pr zjef shr,m, przjef shi, przjef shin ;

ndjeua, ndjeue, ndjeu; ndjefsha, ndjefsh, ndjeftr,ndjef shim, ndjef shi, ndjef shin.

Trajtat pbore-vetvetore t s tashmes dhe t spakryers t ktyre foljeve shl

$r4t lidhores, si edhe n trajtat psore-vetvetore, ktofolje shkruhen me -i-:(t) bzni, (t) shpinr, (t) shtini; (t) bija, (t) bije,(t) binte; (t) shpija, (t) sltpije, (t) shpinte; (t) shti-ja, (t) shtije, (t) shtinte; (t) bihet, (t) shpihet, (tc,)shtihet; (t) bihen, (t) shpihen, (t) shtihen; (t) bihej,(t) shpihej, (t) shtihej; (t) biheshin; (t) shpiheshin,(t) shtiheshi,n dtj.

s14Sh'kruhen me -je- foljet me tem m -1, -lI, -rr

njsoj si edhe foljet e tjera t ktij tipi me tem mbashktingllore (si rrjedh, djeg, piek, njep); me -je-shkruhen edhe t gjitha fjalit e formuara prej tyre:

mjel, ujel etj.; mbshtjelt, mbjel,l, prcjell, pjell,sjell, shtjell, ujell etj.; njem, tjerr, jerr etj.; rnjelse,vjelje etj. ; mbjellje, mbgells, prcjells, prcjellje,pjellor, sjellje, ujsjells etj.; tjer-rje etj., po ashtu sidjegs, bukpjeks etj.

Kto folje n vettin e dyt shums t s tashmesdhe n t gjitha vetat e s pakryers s dftores e tlidhores, n urdhroren dhe n trajtat psore-vetve-tore shkruhen me -i-:

(t) uilni; (t) t:ilja, (t) uilje. . .; vil; (t) uitet, (t)vilen; (t) uilej, (t) uileshin etj.;

(t) prctllni; (t) prcillja, (t) prcillje. . ; prcilt;(t) prcillesh. . .; (t) prcill,esha, (t) prcilleshe etj.;(t) nir'rni; (t) ttimja, (t) ninie...; nirr; (t)

nrirrem, (t) ninesh; t nrimej, t nirreshi,n etj.

65 S15; $16 a, b

GRUPI YE

$15Grupi ye shkruhet i plot:arsAe, i arsyeshm, arsyetoj, arsyetim, dyer, n-

dyel,L, lAej, tyerje, fEell, gjtlpryer, krye, kryesi, krEe-sor, lcryekput, krEene, lAej, Lyerje (por l,yr), prlyej,ngjqej, ngjgerje (por ngjAr), i plqEesh.rn, prkthges.pUes, pEetje, pyets, i rrmbgeshm, rrAeshm, ishkl,qyeshm, shqyej, thEej, thyerje, thyes, i, pathye-shm etj.

GRUPET UA, UEs16Grupi ua shkruhet i plot:a) tek emrat dhe mbiemrat si:buall, bualtic, drogua, duaj, ftua, grua, hu,a, hua-

zim, i huaj, muaj (por mujor-e, tretnujor-i, gjasht-nujor-i), i prmuajshm, prrua, shuall,, thua etj.;

b) te foljet me tem m -ua, si:bluaj - bl,uan, bluajm, bluani, bl,uajn; bluaja,

bluaje, bl,r.tonte; bluanm, bluanit, bl,uanin; bluarn,bLuot, bluan; t bl,tmsh; bluakam, bluake, (kam) bluaretj.; dua duam, duon, duaje, duajeni etj.; druajdruo,n, druajm, dru,anim, (jam) druajtur etj.; kruaj,euaj, ruaj, rruaj, shkruaj, shuaj etj., si edhe te shumsii s kryers s thjesht, te habitorja dhe te pjesoret e5-360

$s17,18

foljeve me tem m -o: msuam, msuat, msuan; pu'nu,arn, punuat, punuan; sulmuam, su,lmuat, sulmuan;msuakam, msu,ake, msuaka, msuakemi, msuakeni,msuakan; punuakam, punuake, punuaka, ptlnuakemi,punuakeni, punuakan; msuar, pa.jtuar, prtuar, p?.Lnuar,sulmuar, treguar etj.*

s17Shkruhen me ue emrat dhe mbiemrat foljor

t formuar me prapashtesat -s dhe -shm nga foljeme tem m -o I -u^; po kshtu shkruhen edhe fjalte formuara prej tyre:

botues-e, dgjues-e, eduku,es-e, gatues-e, msu,es-e,nd r tue s - e, par a shi,kue s - e, pastr ue s - e, p r punue s - e, plo -tsues-e, shkrues-e, uetmohltes-e, uetshkarkues-e,uetueprues-e etr,j.;

i afrueshm, i dgjueshm, z gzueshm, i, paha-rrueshm, i paryjtueshm, i paprtuesltm, t pazuen-dsueshffi, i sh.oqrueshm, i uajtueshm, i'uazhdue-shm, i uijueshm etj.

TAKIMI I DY ZANOREVE T NJJTAs18Kur n formim fjalsh takohen dy zanore t njj-

ta, ato shkruhen t dyja:

*) T dallohen prej trajtave me ye, ua t foljeve t tipitkrgej, bluaj, trajtat psore-vetvetore, t cilat nuk kan grupzanoresh: krghet, thghet, bluhet, shkruhet etj.

66

67 S19 a

i paaft, i paafrueshm, i paanshm, paunsi,i paapelueshm, i paarmatosur,i poarrir, deetimologji-zim, krgeengjll, antiimperialist, autoofiin, joobjek-tiu, joorganik, jooksidues, joorigjinal, mi,kroorganizmetj.

APOSTROFI

sleApostrofi prdoret n kto raste:

a) Pr t shnuar rnien e --s fundore te traj-tat e shkurtra t premrave vebor m dhe t, te pje-sza t e mnyrs lidhore, e kohs s ardhshme tdftores si edhe te ncirtimet e ndryshme me pjesore(pr t, me t, nj t + pjesore) prpara trajtave tshkurtra t premrave vetor i, ll, prpara trajtavet shkurtra premrore ia, iu, ju, jua, ua, si edheprpara pjeszs u t trajtave psore-vetvetore t fol-jeve.

Kbhtu shkruhen:

m'i rlha; t'i dha; t'i shkruash shokut; t'i zbatoshrregullut; do t'i tregoja; do t'i them, pr t'i pasur pa-rasEsh; me t'i thn, u nis etj.;

t m'u- bsh, t fala; do t'u thuash,; do t'u kishathn; do t'u prgjigjem; pr t'tr dhn librat; me t'udal prpara; nj t'a thn, u ndaln etj.;

t m'ia numrosh nj nga nj; t'ia thuash; do t'iatregoja; do t'ia njoftoj; pr t'ia dal n krge; me t'iatreguar; t mos m'ia prishni qejfin;

pr t'iu prgjigjur thirrjes; me t'iu afruar, e njo-hu etj.;

sle b

duam t'iu nderoim; do t'iu kishim ftuar; dot'ju tajmrojm; do t'ju lutesha; pr t'ia ndihmuar; met'ju njoftu'ar, ntsunt' eti.;

duam t'jua shpiegojm iuue; do t'jua ki,sha tre'gua,r; do t'jua di pr nder; pr t'iua lehtsuar punnjuue; me t'jua sjell uegl'at, filloni! eti.;

t rnos m'ua pr|shni, qeifin; s'u plqen t'ua kui'tojm; do t'ua kisha sjel'l; do t'aa tregoi shokue; prt'ua br t qart nnsue; rne t'sa dhn lajtnitl, 'ttnisn etj.;

nuk m'a dha; m'u b zen'Lr& mal; n rrr'u dhntrosti etj.;

si t'u dukT ; rnos t'u ndaft e mira!; t'u bft Ttush'-ku top! etj.

Shnim. Shkruhen pa apostrof traita,t premrore mata, ku nuk kemi nj rnie t -s, por nj shkrirje dy za-noresh (m * e: ma; t + e: ta):

ma dha librin; s'ma jepte; ma jep; jepma; pr t matreguar; duke ma treguar; rne t na treguar; pa me thn;rtj t ma kujtuar etj.

b) Pas pjeszs mohuese s dhe pas premrit :s'arrtn; s'erdhi,; s'e di; s'sht; s'i tha; s'u pr-

g jeg j ; s'bri ; s' duhet ; s'presim ; {thuhet ; s'mundeme+-j.; 'e do?; 'sht? ; 'i th,e? ; 'do?; 'krkon? ; 'tdoi?; 'ltolt e bukur!; 'z i, mbl'!; e, dim se 'q-LLim ku; s'na th.a se 'krkonte etj.

S h n i nn. Shkruhen pa apostrof premri i pakufishmdo dhe premri pyets far, si edhe fjalt e formuara prejtyre: d.o nns; far do prej meje?; nuk kuptoi farthua? etj.; fardo, donjri, dokush.

6B

69 S19 c; $20 a, b, c

c) Pr t shnuar rnien e --s tek nyjat e pr-parme t, s me kup;tim pronor n rasat e zhdrejtat emrave i ati, e ma:

(i, e) t'et, (i, e) s'ms, me t'mn.s20Nuk prdoret apostrofi:

a) n te gjitha rastet e tjera, n t cilat -ja fundo-re e patheksuar ndiqet nga nj fjal q fillon mezanore, pavarsisht nga shqiptimi:

uajz e urt, fush e bukur, shtpin e madhe,m,iqsis e ullazris, sht e urtet, han e pin, tenjten, uajzs s urt, t ardhurat, n ato uende, noborr, n ar, m erdhi keq, le t ikim, n ikt, m imodlzi, q ather etj.;

b) n t gjitha fjalt q mbarojn me nj zanoretjetr (a, e, i), kur ato ndiqen nga nj fjal a trajtfjale q nis me zanore:

fusha e l\Iyzeqes, nj lule e bukur, detEr ur-gjente, zyr eprore, mali i, Lart, drejtori i shkolls,bi,ri i nns etj. (dhe jo fush'e MEzeqes, nj lul'e bu-kur, mal'i, lart, drejtor'i shkolls, bir'i nns etj.);

c) n vetn e tret njjs e shums t premra-ve vetor t thjesht (pa parashtes), kur kta vijnpas nj parafjale:

me t, pr t, me ta, pr ta, me to, pr to, prej tij,prej saj, prej tyre, prej sish., prej sosh etj. (dhe jo me

S20 c; $21

't, pr 't, me 'ta, n1,e 'to, pr 'to, prej 'tij, prej 'saj,prej 'tyre, prej 'sish, prej 'sosh etj.);

) te trajtat e pr'emrave pronor q nisin me s ose t(sime, son, suaj, ti,m, time, tnd, tnde, tan, ton,tona, tuaj etj.);

oajzs sime, shkolls son, kooperati,us suaj,jepjani suajs etj.;djalin tim; e kam timin; shtpin time; n f shatin

tndi n rrugn tnde; e kemi tonin; shoqen ton;shokt tan; jemi tant; dshirat tona; qAtetin tuaj;ne tonn, ju taajn etj.

THEKSI

s21N shkrimin e gjuhs shqipe, si rregull, nuk

prdoret asnj lloj theksi.N raste t veanta, kur konteksti nuk arrin

kurrsesi t mnjanoj ngatrrimin e kuptimeve osenuk siguron shqiptimin e drejt t fjalve t ndryshme,mund t prdoret theksi i mpr,eht ( / ).

70

II. DRE'TSHKRIMII BASHI(TINGTTONEVE

BASHKTINGLLORET E ZSHME N FUND.E

N TRUP T FJALSs22Bashktinglloret e zshme b, d, d.h, g, gj, 't), t,

rh, z, zh shkruhen si t tilla, ashtu si shqiptohen kurjan prpara nj zanoreje, edhe tkur gjendern n fundt fjals os,e n trup t saj prpara nj bash;ktingIlo-reje t shurdh,t a prpara bashktingllores n:

el,b (elbi), gjemb (gjembi), u kalb (u kalba), korb(korbi), lab (labi), rob (robi); znual,id (invalidi), fund(fundi), knd (kndi), hr,brid (hibridi), mund (mundi),qind (qindi), standard (standardi), shkund (shkunda),uend (vendi); bredh (bredhi), dredh (drodha), gardh,(gardhi), lidh (lidhm), Liuadh (tivadhi), ndodh (ndo-dhet), ndrydh (ndrydhet), zbardh (zbardha); breg(bregu), burg (burgu), dteg (djegim), larg (i largt),lng (lngu), i lig (i ligu), prqg (pragu), shteg (shtegu),uarg (vargu), zog (zogu); rnos e digj (digje), ligj {Iigji),u prg jig j (u prgjigjn), qeng j (qengji) ; It ou (hovi),urou (urovi); borh (borxhi), tunrh (tunxhi), hurh(xhuxhi) ; bihoz (bixhozi), brez (brezi), amakz(amakz|), dorz (dorza\, filiz (filizi), gaz (gazr), hauz(hauzi), ndez (ndeza), njerz (njer'zit), oriz (orizi),

S23 a 72

pullaz (pullazi), mogoz (rrogozi); garazh (garazhi),shantazh (shantazhi) etj. ;

humbte, humbka, humbsha, humbnt,, i elbt,labe;mundte, m:u,ndka, mundsha, mundni, i, mundshm,uendqndrim, uendstrehim, uendtakim; i bredht.mblidhte, mble'dh.ka, mbledh.sha, mblidh,ni; Lagte, lag-ka, lagsha, I,agni; digjte, digjnx; houte, h.ouka, hout,huuni, i houshm; ndizte, ndezsha, ndizni etj.

S h n i m 1. Emrat kndes (kndesi), mes (mesi), mn-gjes (mngjesi)'shkruhen me s fundore; po kshtu edhe for-mimet prej tyre si rnesatar, mngjesore etj.

S h n i m 2. Shkruhen me -s ndajfoljet e formuara meprapashtesn

-as: baras, barkas, befas, djathtas, fshehtas, fg-ta.s, haptas, kmbadoras, krahas, majtas, rishtas (por: bara-zi, barkazi, fshehtazi, haptazi,, rishtazi, etj.).

sHizHl NtsToREs23Fjalt me sh I ,h / nis,tore shkruhen kshtu:a) me sh-, kur kjo ndiqet nga nj bashkting-

llore e shurdht (f, k,p, q, t, th ej.):shfajsoj, sltfaq, shfaqje, shfaros, shfryj, shfrg-

tzoj; shkallmoj, shkarkoj, shkatrroj, (i, e) shkatht,shklqej, (i,, e) shklqger, shkmbe j, shkput, shko-rnbtarizoj, shkoq, shkreh, shkrep, (i, e) shkri.ft, sh.krij,shkujdesem, shkul ; shpal,os, shpall, shpalt1e, shprblim,shprdori.m, shprndaj, shpjegoj, shpjegim, shpif,shpikj,e, shpoj, shpom, shprish, shpronsoj, stt pyttzim;shqep, shqetsoj, (i, e) shquar; shtjettoj, slttrgdh; shthur,shthurje etj.;

n.t,.) SZ3 b, c; S24

b) me zh-, kur kjo ndiqet nga nj bashktingLlllore e zshme (b, d, g, gj, v):

zh,bart, zhbj, zhbiroj, zhbllokoj; zhdauarit, zhdm-toj, zhdoganoj, zh,dredh, (i, e) zhdrejt, zhduk; zhg-njej, zhgnjim, zhgrryej ; zh.gjaksohem, zhgjandm;zhuat, zhuendos, zhuesh, zhuil,loj, zhuillim, zhuleft-sirn, zhuoshk e'tj.

Shnim. Prernri tek t gjitha fjalt e formuara mepjesmarrjen e tij, shkruhet kshtu, pavarsisht nga bash-ktingllorja q e pason: do, dokush, donjri, far, fardo,i fardoshm, ka, dika, gjithka.

c) me -, kur kjo n'diqet nga nj zanore ose nganj bashktingllore e tingullt (1, ll, r, rr, m, n, nj, j):

armat o s, ar matirn ; or g anizo j, or g anizim, orien-toj, ori,entim etj.

liroj, lirim, lirimtar, lodhem, l,odhje; regjis-troj, regjistrim; rregulloj, rcegullim, (i, e) megul,lt,rrnjosje; mnllern, rrLend, mendin, (i, e) rnendur,msohe'In, mos ; nderoj, nderim, ngjAros ; njerzor ;jerr etj.

S h n i m. Shkruhen me sh- fjalt shmang, shlgej,shnrlrroj, shndrit dhe ato q formohen prej tyre.

$24Fjatt me s,

tingllore (disaher edhe me c

S, Z NISTOREz nistore, t ndjekur nga nj bashk-

prej t cilave shqiptohen ngandonj-ose x), shkruhen kshtu:

$24 a, b; $25 a

a) me s-, kur kjo ndiqet nga nj bashktinglloree shurdht ose nga nj bashktingllore e tingullt(m, n, l):

sfak, sfilit, sfrat, sfungjer, sfurk; skal'it, skrJyell,skrk, skrmit, skuq; sprkat, sprndrit; sqepar, squ''fur etj.;

snwg, smalt, smaltoi, smat, smatos, smerald, srne-ril, smilar, smil,at, smilats, smir, smirzt, smiroj, s'mo'ki,ng, smuqth'i,, snob, snobizm, slogan eti.;

b) me z', kur kjo ndiqet nga nj bashktinglloree zshme:

zbardh, zbatic, zbath, zbauit, zbrthei, zbokth, zbraz,zbres, zbritje, zbukuroi, zbut; zdrukth; zgalem, zgaur,zgrbonj, zgrdh,ihem, zgrip; zgiat, zgjedh, zgjyr;zuarit, zuerdhem, zuogLoj eti.

N pajtim me shqiptimin m t prhapur, me z'shkruhen edhe foljet zmadhoi, zmbraps, si edhe fjalte formuara prej tyre.

SHKRIMI IJ.S$25Shkruhen me j:a) emrat ku j-ja ndrzanore i prket tems, si edhe

fjalt e formuara prej tYre:anije - anija, aniies, anijen, aniiet, aniieue, ant'jesh,

anijetar; batanije ' bataniia, bataniies, batanijen, ba'tanijet, batanijeue, bataniiesh; dije - diia, diies. . .dijent, d"ijetar, i d'iishm uetdiie; fije - ftia, fiies. . '

74

75 925 b, c

fijezor-e, fijezoj, fjezim, fijor-e; hije - hija, hijes. . .i. hijshm, hijesh,i, hijesi,ra-t, hijernd etj.; korijekorijct, korijes etj.; krijes, krijues; pije - pija, pijes,i pijshm etj.; shije - shija, sht jes etj.;

bijtt - biya, bijs, bijn, bijat, bijaue, bijash;fmij - fmija, fmijs, fmijn, fmijt, fmijue,fmijsh., fmijri; mij - mija, mijs etj.; nyjnAja, nyjs, nyjn, nyjat, ngjaue, nyjash, i nyjshm,(i, e) nyjzuar, nyjzim; paj - pajime-t, pajis, paji-sje, i pajtsur; shkndij - shkndija, shkndijs,shkndijim; aj - uji, ujit. . . ujis, ujitje; vijii - uija,uijs. . . uijoj, pruijoj, ui,jim etj;

aj - aji, aji,t, ajin; faj - faji, fajit, fajin; kallaj -kallaji, kallajit, kallajin, kallajis; lloj - lloji, llojit; maj- maji, majit, majin; skaj - skaji, skajit; vaj - uaji, ua-jit, uajin etj.;

b) emrat f'emror q daliin m zanore t theksuarprve

-i-s, n t gjitha trajtat, kur zanorja e thek-suar ndiqet nga nj zanore tjetr:

kala, kalaja, kalaje; para, paraja, paraje; be, beja,beje; ide, ideja, ideje; re, reja, reje; rrufe, nufeja, mu-feje; e ue, e ueja, s ueje; gj, gjj,a, gjje; tablo, tab-loja, tabloje; dru, druja, druje; dA, dqja, dAje, t dyjaetj.;

por; bukur\ bukuria, bukurie; clsi,, cilsia, cil-sie; dashuri, d,ashuria, dashurie; dituri, dituria, diturie;dhi, dhia, dhie; li, lia, lie; liri, liria, h,rie; ministri, mi-nistria, ministrie; parti, partia, partie; rini, rinin, rinie;shtpi, shtpta, shtpie; ushtr| ushtria, ushtrie; ueti,uetca, uetie etj.;

c) traj;tat e gjinores, t dhanores e t rrjedhores

$25 , d, dh 76

njjs t pashquar, si edhe t emrores njjs tshquar t emrave q dalin m -o t patheksuar:

balo, (i, e nj) bal,oje, baloja; dado (t,, e nj) dudo-je, dadoja; depo, (i, nj) depoje, depoja; kakao (i, enj) kakaoje, kakaoja; kallo, (i, e nj) kalloje, kalloja;kosto, (i,, e nj) kostoje, kostoja; pako (i, e nj) pakoje,pakoja; nllto, (i, e nj) palltoje, palltoja; radio, (r, enj) radioje, radioja; teto, (i, e nj) tetoje, tetoja; tifo,(i, e nj) tifoje, tifoja; torno, (i, e nj) tornoje, tornojaetj.;

po kshtu shkruhen edhe emrat e prvem tktij tipi:

Bajo, Bajoja; Koo, Kooja; Kristo, Kristojo; Mi-sfo, Mistoja; Pirro, Pircoja; Sofo, Safoja; Vi,to, Vito-ja; Kajro, Kajroja ; Rongo, Kongoja etj.;

) premrat (i, e) tij, i tiii, e ti,ia, t tiit' t tijat,(i, e) atij, (i, e) kti,j.S h n i m. Nuk shkruhet me -i- as n trajtn femrore, as

n trajtn mashkullore pronori shums i vets s par: t mit,t miat, (shokt) e mi, (shoqet) e mia. Po kshtu t tria.

d) trajta e shkurtr e premrit vetor t vets stret njjs (i), kur i prapangjitet foljes, e bashkuarme nj tjetr trajt te shkurtr premrore ose mepjeszn u t psore-vetvetores:

tregoja shokut; hapja dern mikut; ngiitiu ma'lzt; pruishju ksaj pune; largoiu s keqes; afroiunimsuesit etj.;

dh) trajtat e vets s par e t tret shums t stashmes s dftores, t vets s par e t tret njjse shums t s tashmes s lidhores dhe t s ardhmes,

77 s25 dh

si edhe trajtat e vets s par e t dyt njjs t spakryers d,ftore, lidhore e kushtore t foljeve q nvqtn e par njjs t s tashmes dftore dalin m-aj, -ej, -j, -ij, -oj, -uj, -yj, -iej, -uaj, -yej:

laj - lajm, lajn, (do t) lnj, (do t) taj, (do t)lajm, (do t) Lajn, (do t) lnja, (do t) lnje, mbaj -mbajm, mbajn, (do t) mbaj, (do t) mbaj, (do t)mbajm, (do t) rnbajn, (do t) mbaja, (do t) mbaye;qaj - gajm, qajn...; thaj - thnjm, thajn... etj.;

blej - blejm, blejn, (do t) blej, (do t) blej,(do t) blejm, (do t) blejn, (do t) blija, (do t) bli-je; dfrej - dfrejm, dfrejn, (do t) dfrej, (do t)dfrej, (do t) dJrejm, (do t) dfrejn, (do t) d-freja, (do t) dfreje etj.;

bj - bjm, bjn, (do t) bj, (do t) bi, @ot) bjm, (do t) bjn, (do t) bja, (do t) bje;

arrij - arrrjm, arrijn, (do t) arnj, (do t) ami,-j, (do t) arryn, (do t) wrijn, (do t) arrija, (dot) arrije,' fshij - fshijm, fshi.jn, (do t) fshij, (do t)fsh,ij, (do t) fshijm, (do t) fshijn, (do t) fshija,(do t) f shije; Sdhij - gdhijm, gdhijn, (do t) gdhij,(do t) gdhij, (do t) gdhijm, (do t) gdhijn, (do t)gdhija, (do 't) gdhije; vij - ui.jm, uijn, (do t) uij, (dot) uij, (do t) utjm, (do t) uiin, (do t) uiya, (do t)'""ije etj.;

qndroj - qndrojm, qndrojn, (do t) qn-droj, (do t) qndroj, (do t) qndrojm, (do t) qn'drojn, (do t) qndroja, (do t) qndroje,' punoj -punojm, punojn, (do t) punoj, (do t) punoj, (dot) punojm, (do t) pu'noin, (do t) punoja, (do t)punoje eti.;

mbruj - mbrujm, mbrujn, (do t) mbruj, (do

s25 dh

t) mbruj, (do t) mbrujm, (do t) mbrujn, (do t)mbruja, (do t) mbruje etj.;

fryj - frEjm,fryjn,(dot) fryj,(do t) frEj, (dot) frgjm, (do t) fryjn, (do t) Jryja, (do t) fryje:ndryj - ndryjm, ndrEjn, (do t) ndryj, (do t) ndry-j, (do t) ndryjm, (do t) ndryjn, (do t) ndrgja, (dot) ndryje etj.;

ndiej - ndiejm, ndiejn, (do t) ndiej, (do t)ndiej, (do t) ndiejm, (do t) ndiejn, (do t) ndieja,(do t) ndieje; p&ziej - prziejm, prziejn, (do t)prziej, (do i) prziej, (do t) prziejm, (do t) pr-ziejn, (do t) przieja, (do t) przieje etj;

paguaj - Wguajm, paguajn, (do t) paguoj, (dot) paguaj, (do t) paguajm, (do t) paguajn, (do t)paguaja, (do t) paguaje; shkruaj - shkruaim, shkru-cjn, (do t) shkruaj, (do t) shkruaj, (do t) shkru-ajm, (do t) shkruajn, (do t) shkruaja, (do t) shkru-aje etj.;

Iyej - lgejm, lyejn, (do t) lAej, (do t) LEej,(do t) lyejm, (do t) lgejn, (do t) lyeja, (do t)lgeje; kryej - kryejm, krgejn, (do t) kryej, (dot) kryej, (do t) kryejm, (do t) kryejn, (do t)kryeja, (do t) kryeje etj.

S h n i m. Foljet q n vetn e par t s tashmesdftore dalin m zanore, si ha, fle, l, n, t:, z, di., pi, nukshkruhen me -j as n vetn e par e t tret shums t stashmes dftore e lidhore dhe t s ardhmes, as n vetn epar e t dyt njjs t s tashmes lidhore, as n urdhrore:

ha - (do t) ham, (do t) han; t ha, t hash,; ha!;lle - (do t) llem, (do t) flen; t fle, t llesh; !Ii!;l - (do t) lm, (do t) ln; t l, t tsh;di - (do t) dim, (do t) din; t di, t dish; dL !

etj.

7B

79 $26 a, b, c,

s26Shkruhen me i dhe jo me j:a) trajtat rasore t njjsit t shquar (me prja-

shtim t kallzores), si edhe trajtat e gjinores, t rlha-nores e t rrjedhores s njjsit t pashquar t emra-ve mashkullor m -ua ose m -a t theksuar:

dragua - (nj) dragoi, (i, e) dragoit; ftua - (nj)ftoi, (i, e) ftoit; krua - (nj) kroi, (i, e) kroit; pallua- (nj) polloi, (i, e) palloit; prrua

- (nj) pmoi, (i, e)prroit; vargua - (nj) uargoi, (i, e) uorgolt etj.;

baba - (nj) babai, (i, e) bobait (por baban);vlla - (nj) ul,lai, (i, e) ullait (por uLtan);

b) trajta e shkurtr e premrit vetor t vetss tret (i), edhe kur bashkohet me nj trajt tjetrt shkurtr premrore ose me pjeszin u t pso-re-vetvetores prpara foljes:

rr,os ia trego; ia hapi zemrn; iu mbush mendja;ia ngjit malit; mimet iu dhan nnsue m t miretj.;

c) veta e tret njjs e s kryers s thjeshtt foljeve m -oj ose m -uaj:

harroi, luftoi, punoi, tregoi, urapoi, zgjoi; shkroietj.;

) fjalt e formuara prej temash m -i t thek-suar me an prapashtesash q fillojn me zanore:

bashkiak, shtpiak-e, shtNar, shtiak, triak, (zile)trare etj.

S h n i m. Shkruhet uetjok (r'ete-vetja), dgjar-e (t dyja).

SHKRIMI I BASHKTINGLLORES H$27Duke u mbshtetur n shqiptimin letrar dhe n

traditn e shkrimit, shkruhen me h:a) n fillim t fjales:ha, habit, hal, hamshor, h,amullore, hap, harabel,

hardhz, hardhuc, hark, h,art, ham, harroj, h.edh,helm, hel,l, heq, her, hero, hesht, hesltt, hn, e h-n, hi, (i, e) hLdhur, hije, hikrr, hingI,lin, hink, hipi,hi,r, hirr, hithr, hoje, i holl, hop, hosten, hou, hu,hua, i huaj, hudhr, humb-as, hund,, hurdh, hutoj,hyj etj.

Ktu hyjn edhe nj numr fjalsh t burimitturk:

haber, hajat, lwjdut, hajmali, hajuan, hak, halt,hall, hall, llallk, hallu, hamall, hamam, hambar,han, hara, harar, ltarem, harh, hnse, hasll, hasm-t,hasude, haslwsh, h,ashure, hata, h,atul,l,, haua, hauan,hejbe, hem. . . hem, hendek, hi, hile, htse, hordh,i,hoshaf , huq, hurm, hEzmet etj.;

b) n fund t fjals:foljet e tipit deh, fsheh, ftoh, grah, l,eh, mih,

ntpreh, ndih, ngreh, neh, njoh, rroh, shkreh, shohetj. n t gjitha trajtat e zgjedhimit t tyre: fshelt',f sheh,im, f sh,ihni, f sheltin; f sh,ihja, f shihje. . .; (u) f slte-ha, (u) f sh.e\te. . .; f sh.ih.ern, f sltihesh. . .; f shihesha,fshiheshe. . .; fsLteh.kam, fsheh'ke. . .; fslt'ehur etJ. ;

emrat si ah, gjah, gjArwh, krah, moh, peh, pl'eh,shah, tezgjah etj. n t gjitha trajtat e tyre: kraltu,krahut, ltrahun, kraht, krahue, krahsh;

BO

81 $27 c

c) n mes t fjals:trajtat psore-vettvetore t foljeve me tem m

"zanore:

lahem, lahesh, . .; lahesha, laheshe. . .; lahu, lahu-ni; kthehem, kthehesh. , .; kthehesha, ktheheshe. . .;kthehu, kthehuru; bhem, bhesh. . .; bhesha, bhe-she. . .; bhu, bhuni; fshi.hem, fshi.hesh. . .; fshi,hesha,tshiheshe. . .; Jshihu, fshihuni; tregohem, tregohesh. . .;tregohesha, tregoheshe. . .; tregohu, tregohuni,; mso-hem, msohesh. . .; msohesha, msoheshe. . .; msohu,msoh.uni; shtghem, shtghesh. . .; shtyhesha. . .; shtEhe'she. . .; shtEh.u, shtyhu,ni,; przihem, przihesh.. . .; pr-zi,hesha, prziheshe. . .; przihu, przihuni; ndihem, ndi-hesh. . .; ndi.hesh.a, ndiheshe. . .; ndihu, ndihuni etj.

Po kshtu shkruhen edhe foljet si dihas, grhas,'tuhas, mnhnit, nuhas, pohoj, ashtu edhe emrat e mbi-emrat si grahm, krehr, Lehon, i, leht,lloh, ujehrr,ojeh:rra.

Ktu hyjn edhe nj numr fjatsh t burimiturk: aheng, ahur, bahe, beha,r, ehre, duhan, lcasap-han, mahmur, mhall, muhabet, muhalebi, muha-tnedan, na,hr,e, pehliuan, pehriz, qehaja, rehat, sahan,.sahat, sehir, spahr,, tahmtn, tespihe, hahil, heuahir,zahire, zeh,er eij.

Me h shkruhen edhe t gjitha fjalt e formua-.ra prj fjalve t prfshira n k,te paragraf:

hamendje, t h.ept, harlcts,r, harhoj, htdhrim,hingllim etj.; ftohje, i, ftoht, krahasoj, krehje, i kre-hur, lehtsi, luhatje, mohoj, ndi.hm, ndihms, ngre-hin, ngrohje, i ngroht, ngrohtsi,, nuhatje, njohje,njohuri' rrahje, shkrehje etj.; gjahtar, plehroj, sha-hist etj.6-360

$28 a B2

S h n i m. Nuk shkruhen me h fjalt arush, ooo4anlll, eci,, es1,1, Lki, rttrncr, AU, oete - oetJa, vet dhe for-mirnet prej tyre: rootsol, oefuet.

FJALff ME RRs28Duke u mbshetur n shqiptimin letrar t sotm,

shkruhen m rr:

a) n fillim t fjaltrs:errrat: rrabosht-a, rradnkn,, rraf sh, rrahs-i,

rrah-u, naketake, rcangul,Ia, rre.p, naplh,nt, rraqe,rrask-a, rrasht, rrasht, r'rathje, ffafigrn, rrebesh,rrebull, r'reckii, rregull, rcern (lopat e barks), rrernb(deg, damar), ment, rreq, rrep, rresht, rceshter,meth, rreze, rrezg-u, mezik, mezhde-ja, rrcok-a, m-far, rrfenj*, rrtim, mgall, rrkaj, mke-7a,rrmet, remore, nmuj, rriinds, mnak, rrnj,rr-Fb, rrqebul,l, rrshaJe-t, rrshek, rr'shiq, rcshir,mzall, rt'z, trip, nqr, rcisk, r-rjet, m'ob, rtorttll,nodl, rrog, rrogoz, rroj-a, r'rokje, molcull, mop-m, nontl\i,, motii, mozg, t"ntnza, rrudh, rntfe, na-f, rrug, rru,nga7, rru,sh, rrushkull, muzull, mgell,rrEl, rrym, r'ryptn etj.;

mbiemratz (i, e) mall, (i, e) rrem, rremash, (i, e)rrept, (aez) rnfk etj.;

foljet: nah, mafilij, ff(trs, r-raugoj, ffiej, mekem,rreshJe, rrfej, rcgjaj, nkLlej, mmbej, rrrnih,mhwj, mqethem, r-rshqas, rrzoj, rri, mit, mjedh,rrlep, moj, rraft, rrok, r'rokullis, norytent, rnn|(p.sh. rrunj mjeWn, tr)or rxlaj shtptn),. rtttdh eti.;

B3 $28 b, c

ndajfoljet: mall,, rreth e motull, rrokopuJ, rrotull,rrumbull, rrgeshm etj. ;

b) n mes t fjals:emrat: arr (pema), barc, bwgl, bim (pija), bu-

r-r, eu,mi.l, ferr, furr, fumi,k, harrje (insekti), him,lcarri,ge, kanoqe, knab, kmi, korrik, kurrll, ku-rriz, mshqem, munash-t, murriz, munjel, pbrall,prrun, qerre (mjet transporti, por qere n smundje eIiikurs"), qurra, skterr, som, shatr, shlcurce, sh,tje-tre, tum, thmi,me, Darr, zorr etj.;

mbiemrat: kmut, (i, e) murrt, (i, e) pjerct, ste-rr, (i, e) uocrr el,j.;

foljet: arratisem, arrij, dnmoj, grcgej, hamoj,krtnet, krnts, ndrroj, ngatmoj, ngurroj, picmoj,shkarr auit, shkatrro j, turr em, thm e s, thrrmnj, urr e j,(dhia) umet ,j.;

ndajfolja kurr;pasthirrma urra!;c) n fund t fjals:ermrat: bem, curr, den, djerr, dokm, ndrr, gab-

zherr, hort', kandm, kokrr, kotom, rnorc, obwr, qarr,etr, shem, terr, tmerr, tu,m, am, ajehrr, zjarr, zha-uorr etj.;

foljet: bjerr (por e kryera e thjesht bora), jerr(por ora), kom, Tarr (por mora), njerr (por .nara),Wurr, prmjem (por prm,ora), (t)ham, tjerr (par tora),tkum etj.

Me rr shkruhen edhe fjalt e formuara parej fja-lve t prfshira n kt paragraf:

$28 c B4

bjerradit, bjerrafat, burracak, burrri,, djerrin,errsoj, (i, e) errt, ndrroj, ferra, ferri,shte, (i,, e) k-rrtlsl;r, kokmiz, (ma,kin) korrse, korrje, kurrizor,kurrkund,kurrsesi, manaf err, (t, e) mnrc, mnrcdhnie,mnrrueshjer'rn&rros, mburracak, mburrem, mburrje;nturrtehem, ndmesa, ndrmnrrje, ngurrim, oborrtar,pjerrsi, qomazi, (i, e) rrafsht, rrafshr,m, rcafshin,rraf shnalt, rr af sho j, rr af sh,ult , rr allher , m aIIo j, rr a-pisht, rrasallis, (i, e) rcast, rreckos, megullisht, rye-gulloj, (i, e) rregullt, rreptst, rreptsisht, rreshk-u, (i,e) rreshkt, rreshttm, rreshtoj, rreshtor, rrethan, rre-thatore, methe-ja, rrethim, rrethtna-t, rreth,oj, rretho-j, rrezatoj, rreztkoj, i rreztkshTn, (i, e) rrgjuar, rcm-bzm, t, rrmbEeshm, rrnim, rrnjdal, rrnjs, m-njsisht, rrnjsor, rrnjos, rrsh.qan, mshqanor, (1,e) rritur, rrjedh, rrjedhs-e, rryedhim, rrjedhore, rrje-dhshm, rrjepacak, mobaqeps, rrog'tar, rrojtore, rro-tallim, rrotulloj, rrotullues, (i, e) rru,ar, (i, e) rcudltt,rrufeprits, rrugl., (i, e) rcumbullakt, rrumbullakoj,rrumbullos, rruzullim, siprmnrrje, sharroj, shkama-uin, shndrroj, tjerrs, tkurrje, tmerroj, turraurnp,thirrje, thircore, urrejtje, uarceza, uarrim, Darros, uoc-rrak etj.

S h n i m ; Nuk shkruhen me rr fjalt lcarot, nguro-sem, i ngurt, rac, radh, rebel, ren'ttar, resht (pushoj) dheformimet prej saj reshtje, (i, e) pareshtur; regiistr, rnkoj,roX, rornalc, rgshfet, sh,ter dhe formimet prej saj: shteroj,i pashtershm.

B5 $29 a, b, c

NJ.JA N TRUPs2sShkruhe,n me nj ea) emrat femror

E N FUND T FJALS

jo me j:me nj n trup t fjals:

banj, bitonj, brinj, fi,nj, gshtenj, mush.konj,rrfenj, rrnj, shkronj, shushunj, thinja-t, ujkonj,zonj etj.;

b) mbiemrat e formuar nga nj tem m -nj:(i, e) Jlorinjt, (i, e) drunjt, (i, e) grunjb, (?, e)

penjt etj.; po kLrshtu (i, e) shenjt, (i, e) shtrenjt;c) trajtat e shumsit te emrave mashkullor m

zainore t theksuar ose m -ua:arinj (ari), bari.nj (bari), bataki,nj (bataki), r.li-

minj (ilimi), kallajhinj (kallajxhi), kallinj (kalli),krci,nj (krci), kushrinj (kusherl), mr,nj (mi), mulli,nj(mulli), sharrhinj (sharrxhi), turinj (turi), ul,li.ni(u11i) etj.; po kshtu shkruhet shumsi i mbi,emrave m-i t the,ksuar: t rinj (i ri) etj.;

budallenr (budal[a), masl

B6s30

GRUPE BASHKTINGLLORESH

MB, ND, NG, NGJ

s30Grupet e bashktinglloreve ffib, nd, ilg, ngi

shkruhen t plota si n fillim, ashtu edhe n trup en fund t fjals:

mb: mbaj, mbaroj', n'tbes, mbetem, (pr)mbi;mbi,j, mbjell, mbush, mbyt; dhmbt, i mb\, kmb,kumbull, thembr; gjemb, humb, krimb, plumb,shkmb etj.;

ndz ndaj, nd,ej, nder, ndesh, ndr, ndrmamje,nd"rmjets, ndrtoj, ndi,hmoj, ndjek, ndjell, ndodhem,ndrag, ndrioj, nduk; andej, kndej, kndoj, mandej,mundoj, prrnendsh, prandnj, sandall (mjet lundrimi);asgjkund, asknd, fund, kurrkund, kuuend, mend,mund, prmend, uend etj.;

ngi Wa, ngacmoj, ngarkes, ngarkoj, ngastr, (i, e)ngatht, tug, ngel, ngij, (i, e) ngordhur, ngric, ngroh,ngryset, ngul, ngushtic, ngut; breng, kng, kun-guL, i, mnngt, mng, t, shtangt, shtllung, trangull,;bung, cung, deng, peng, shm,ang, trung etj.;

ngj: ng jaj, ng jal, ng jall, i ng jashm, ng jesh,nEjit, ngjgej, ngjyr; engjLt, tungjatjeta, thngjill, un-gjiU; qeqj, ungj etj.

87 ss31,32

TAKIME BASHKETINGLIORESH

TAKIMI I T-S ME SH-Ns31Te mbiemrat e formuar me prapashtestln -shm

dhe te trajtat e dshirores, kur sh-ja e prapashtsbtakohet me -t-n e tems, shkruhen q t dyja ktobashktingllore (pa u asimiluar n ):

i begatshm, i, u,d,rtshm, i mrzitshm, t. ndrit-shrn, i prbotshm, i prditshm, i, prmntshm, xprshpirtshm, i prshtatshm, i praitshm, i. sot-shiirn, i, ujetshrn etj.;

arri.tsha, arritsh, ar-ritshim, arcitshi,, arritshin ; dit-slw, fjetsha, futsha, goditshn, gjetsha, kputsha, mnt-shn. mbetsha, mbgtsha, ndritsha, ngritsha, ngutsha,gtitsha, shtr.tsha, tretsha, urtitsha, uruitsha etj. ;por: poa, uaja.

Sbnim. N pajtim mshkruhen me : i mom; tmija(pas) d,hjet vjetiish.

shqiptirnin e sotm letrar,sht pes vje, por: pora

N.S ME J.NTAKIMI I G-S OSE Is32Fjalt dhe trajtat e fjalve me tlheks n rrokjen

e parafundit, tek t cilat takohet g-ja ose n-ja e e-rns me j-n e prapashtesib a t mbaress, shtrauhenme i dhe jo me i, pr t mnjanuar shqiptimin e k-tyre dy shkronjave si nj tingull i vetm (gi ose nj):

$$33,34

djegie, lngie, shmangi,e, shtangie,' biol,oge biolo-gta, fiLotroge tilologia, gjeologe gjeologia, kirurge ki-rurgia, pedagoge pedagogia, pedologe pedologia, ra-diologe radiologia; (un) lagia, (ti) lagie; (un) shman-gia, (ti) shmangie etj.;

6nte, dhnie, kundrthnie, kundruni,e, lni,e,.mnrrdh,ni,e, ngrnie, paradhnie, parathnie, pasth-nie, qente, rnie, thnie, znie etj.; dibrani,a, indtania,italiantn, koreania, partizanin, shkodrania elj.

TAKIMI I D.S, S-S, T-S OSE I Z-SME H-.N

$33Fjalt e prejardhura ose t prbr4 tek t ciiat

takohet d-ja, s-ja, t-ja ose z-ja me nj h q vjen pastyre, shkruhen pa ndonj shenj ndarse midis pje-sve rtrse (por ruhet shqiptimi i veuar i shkro=njave t msiprme):

i, herpashershm, mesholl, moslr,apje, moshErje;shtathedhur ; brezhumbur, gazhedhse etj.

Po kshtu shkruhen edhe emr:at e p'rvem kuka takime t tilla: Bethouen, Ethem, Mithat etj.

AKIMIs34Kur n formim

rne nj t,, shkruhen(i, e) argjendtii,

ID-S ME T.Nfjalsh ose trajtash takohet nj dt dyja kto bashktingllore:(i, e) njrnendt, 6 e) njqindt,

B8

89 s35

(i, e) pesqtndt, i, treqindti,. etj.;mendt; at, po e bindte; n e bindt; po endte; n

u gjendt; ltndte; n lindt djal,; nuk mundte; nmundt; rendte; n rendt; sh,,kundte; tu shkundt;hmdte; n tundt etj.

TAKIMI I DY SHKRONJAVE T NJJTAs35Kur n formim fjalsh a trajtash takohen dy

shkr,onja t nj.jta, njra prej t eilave mund t bjpjes n nj dyshkronjsh, ato shkruhen t dyja:

knddre jt, nnndar je, kundrreuolucionar, kundr-reform, mossulnwm, zuendssekre'tar; n arritt; nn1,os e god\tt; e gjett e mira; n u mbgtt; ndritt;n m pritt; n pEett; n u trett etj.;

i kujdesshm, passhkrim, a, pjesshm, leshholl,shpeshher, mishshr,ts, ueshshkurtr etj.

Shnim 1. Kur takohen shkronjat r me rr dhe I oseIl me ll, shkruhet vetm rr ose llz prreth; dembellk, fodu-llk, hamallk, ieshillk etj.

Shnim 2. Lidhza pasi (mbasi), e formuar nga pasf si(rnbas*si), shkruhet me nj s.

Shnim 3. Trajta e vets s tret njjs e s pakrye-rs dftore, lidhore e kushtore t foljeve me tem m-t, n prputhje me shqi,ptimin e sotm tretrar shkruhet me-st dhe jo me -tt: (do t) fliste, (do t) godiste, (do t) tnaste,(do t) ngjiste, (do t) nuhaste, (d,o t) paraqiste, (do t) pr'shtaste, (do t) priste, (do t) shtiste, (do t) oriste, (do t)zbriste, (do t) zbuste, (do t) zgiaste eti.

lll.ME

DISA TIPA F'AI.SI{PRE ARDHIE T HUA'

DHE EMRASH T PRVEMT HUA'

$36Fjat me prejandthje t huaj, q kan hyr n

gjuhn ton kryesisht pas Shpalljes s Pavarsis, nprgjihsi nprmjet gjuhs s shkruar, dhe q i ta-kojn sidomos terminologjis tekniko-shkencore, shkru-hen kshtu:

a) Fjalt q kan -ia-, -ie-, -io-, -iu-, me i t pa-theksuar n trup t tyre, shkruhen me -ia-, -ie-, -io-,-iu- dhe jo me -ja-, -je-, -jo-, -ju-:

-ia-: amiant, australian, austri,ak, auiator, aziati,k,ballkanindii, boliuian, bruzili,an, dtabet, diagnoz, dia-gonale, diagram, d.ialekt, daalektik, dinlog, diamnnt,diarnetr, diapazon, diapozitiu, diare, diatez, dhi,at,elegjiak, finnnciar, ftiziatr, gjenial, gjeorgjian, im-perialist, indonezian, industrial, tanian, italian, (ka-Iendari) gregorian, (kalendari) juli,an, kambial, kardiak,kolonial, kolonializm, materi.al, mnterializm, mili,ard,olimpiad, pediatr, piano, piantst, pstkiatr, racial,specinl, specinlist, oarinnt etj. ;

-ie-: ambi;ci,e, ari,e, bankier, di,et, hi,erarki,, hie-

91 s36 b

roglil, higjzen, kantr,er, lcamier, kanocier, mngazi'-nier, mnlarie, materie, mtnier, mltmi,e, pioniet, por-tier, tastier, uartete etj.;

-io-: agresion, agjitacion, aks\om, aksion, aluzion,umbicioz, anttbioti,k, aui,acion, bakteriolog, batalt'on,bibliotek, bili,on, bi,ografi, biologji, delegacion, dio'qez, dtsertacion, dispozici,on, dtuersion, ekspresioni-zm, Jiziologji, fi,zionomi, funksion, idtorn, tdiot, i'lu-zion, i,mpr e siont zm, inj eksion, kamion, kino studio, ko'leksion, komision, komuntkacion, koncesion, Legii'on,leksion, lokucion, mih,on, miop, mision, nn'cionalizim,noci.on, racisnnlizim, radio, reaksion, reaksiorutrT, recen-ston, repolucion, sankston, sekston, seston, simbioz,staeion, studio, teleuizion, uersion, uiolin eti.;

-iu-: akuarium, barium, helium, herbarium, zri-dium, kalcLum, kalium, po kshtu kolokuium; koniun'ktur, magnezium, moratorium, natrium, silicium,simpozium, stadium etj.

Po ksh,tu shkruhen edhe emrat e prvem thuaj t tipave t msiprm:

Diana, Iliad.a, Milti,adi, Oktauiani, Santiago; Da-nieli, Lauuazie, Molieri,, Robespieri, Seuilie; Berliozt,Diogjeni,, Dioklectani,, Etiopi,a, Hesiodi, Niobe, Toki,o,Viol,etu etj.

S h n i m. Shkruhen me -ia-, -ie-, -io-, -iu- fja;l si:hoaiar, plejad; adjektio, bjellogardist, konoeier, medalie,ob jekt, ob jektiu, ob jektiaizm, pr o j ekt, sou iet, soo ietik, sub iekt,subjekti,u, subjektiuizm, trajektore, aienez; baionet, fiord,major, rajon, pauijon; adjudikat, ad'jutant eti.

b) Fjalt dhe emrat e prveeme msiprme, s'hlrutr,en me ja-, je-,

q nisin me togjetjo-, ju-:jafeti,k, jaht, jarnb, janki, japi,gt, jard; jenier,

$36 c,

jezuit; iod, jon, jonizim; jug, juri., jurrd'ik, iurispru-denc, juri,st, justifikim etj.;

Jakutta, Jalta, Jasoni; Jemen, Jenisei, Jeronim,Jerusalem; Jokasta, Jokohamn, (deti,) Jon, Jordan; Ju-piteri, Justinlant, Juuennli etj.

c) Fjalt dhe emr,at e prvern me aj, ej, oj, uishkruhen me j kur kto grupe jan n trup t tyre,por me i kur grupet n fjal jan fundore:

lajtmotiu, kombajn, kombajner ; fejton, konue-jer, trolejbus, uolejboll; bojkotoj, trojka 'etj.;Azerbajhan, Bajkal, Bajron, Hajnan, Hajne, Kaj-

ro, Lajpcig, Majer, Malajzta, Sajgon, Tajland, Tai-ue.n, Versaj, Xhamajka; Bejrut, Cejlon, Marsej,Rejkjauik, Rio-de-Zhanejro; Llojd, Rojter, Troja;Kujbisheu etj.;

Hauai,, Rolontai,, Mamnz, Paraguai, Shangai, Uru-guai; Bomber,, Broduei, Faradet,, Jenzsei, Koubei, Ser-gex, Sidner,; Hanot,, Kosheuoi,, Sedoi, Tolstoi etj.; portramuaj, hokej, koktej, kauboj.

) Fjalt dhe emrat e prvem me burim preigreqishtes s vjetr, e n kt gjuh kan y (ipsilon),shkruhe,n m,e i:

amidon, analiz, anonim, antonim, antropontm,asintettk, bariton, brakccefal, cinik, daktil'ografist, di-nsrno, dinasti,, distik, distrofz, dizenteri, dolikocefal,ekinokok, elektroli'z, etimologit,, faring, filogjenez'fi,zi,k, fiziologji, fizi,onomt,, ftiziatr, glicerin, gjimna-stik, gjimnaz, gjinekolog, hidrocentral, hidrogien,hrmn, hiperbol, hipertenston, hipnoti,zi'm, hipol*it' hi''potek, hipotenuz, homonim, idil, katalizator, klorofi'L,kriptogram, kristal, ksilofon, laring,limf , li'noti'p' rnar-

9Z

93 $36 d

ttr, metonimi, mister, mi,sttk, tut, mitologjz, mizantrop,nimJ , oksig j en, olimpiad, pirik, pir o gr af i, polig j enez,politekni,k, pstkiatri,, pstkik, psikolog, ri,tm, stlogjizm,simbioz, stmbol, stmfoni, stmetri, stmpati, simptom,sinagog, sinekdok, stnkroni,, sinonim, sinoptik, sintag-m, sintaks, sintez, ski,t, sttltstik, stilograf , tip, tito-grafi,, tiran etj.

Po kshtu shkruhen edhe emrat e prvem tksaj kategorie, si edhe fjalt e formuara prej tyre:Astri,-a, Bizanti, Egjipti, rigji-a, Kiri,, Libi-a, Mike-n-a, Oli,mp-t,, Polib-i,, Polinezi-a, Siri-a, Skiti-u; asi-rian, bizantin, egjiptian, frtgas, libian etj.

d) Fjalt dhe emrat e prvem, kryesisht me bu-rim grek, latih a iliro-trak me au, eu shkruhen edhen shqipen me au, eu:

audi,enc, auditor, autarki, autentik, autobu,s, antto-krat, autokton, au,tomnt, automobi,l, autonomi, autopsi,(kisha) autoqefale, autor, autorttet, autorizim, autostra-d, kozmonau,t, mnurt, mauzole, tautologji etj.; eufemi-zm, eufoni,, eufori, eukalipt, eunuk, euritmt, leuce,rni,latkocite, neu,rolog, neurologji,, neurom, neuron, neu-tra.l, neutron, pleur-a, pleurit, pseudonim, reumatizmetj.

Po kshtu shkruhen edhe emrat e prvem t ti-pave t msirm:

Audata, August-i,, Aurora, Australi-a, Centaur-i,,Glauk-u, Kaukaz-i, Mauritani-a etj.; Eurtpidi, Eube-ja,Euklid.-i, Pleurat-i,, Teuta etj.

S h n i m. N pajti,m me shqiptimin e ngulitur pnej ko-hsh, shkruhen me v: Eorop, evropian, neuralgji, neuralgjik,neorasteni, nearostenik, nearik.

$36 dh, e,

dh) Fjalt dhe emrat e prvem t burimit latin--rornan me kua, kue, kui, kuo shkmhen me tng zanor(ua, ue, ui, uo):

akuarel, elu,acion, ekuntor, kua..dr, kuadrat, kua-dratur, kualifikim, krnliftkoj, (teoria e) kuanteue,kuarc, kuartet, (epoku) kuaternure etj.;

kuestor, kuestur, sekuestrim, sekuestroj etj.;ekuilibr, ekuinoks, ekuiualenc, ekui,ualent, ko-

Lakuium, kuintol, kuitanc, kuintesenc, kuzntet, Kuin-tilinni, reltuiem etj;

kucrttm, kuot, kuoti,zacon etj.e) Fjalt e huaja me -oo- shkruhen me -oo- edhe

n shqip'en:

alkool, kaoperatiuii, kooptoj, koordinat, zoogjeo-grafi, zoolog, zaornorfizm, zoopatolagji, zooteknik etj.

) N pajtim me shqiptimtn e sotm letrar, fjaltme burim nga latinishtja a nga gjuhet romane, siedhe nga greqishtja, t cilat n gjuhn shqipe kannj c t ndiekur nga zanorja e ose i, shkruhen me cdhe jo me a me s:

acetik, acetilen, cebArirn, celebroj, celofan, cel-sius, celul, celuloz, cenzur, centi,Li,tr, centimetr,central, centralist, centralizoj, centurion, cerebral, ce-remnni, certifikat, cezur, docent, dolikocefal, konce-br, koncept, koncert, koncesion, leueemi, lice, proce-doj, pracedur, flroces, tercet etj.;

agjenci., agjitacion, k\, ciklamtn, ciklik, etklon,ctklostil, cilindr, cf;lind,rtk, cink, cinizm, cinkograf ,cinkograli, cirililc, cirk, cistern, citat, atoj, citrat, ci-t:il, defiet, delegaci,on, elektrcist, garanet, inci,zoi, kln-

94

95 s36 fscist, klnsicizm, konciz, laicizm, nacional, nouin-ci,al, publici.st, pu,blicistik, raa,on, recension, reuolu-cion, social, socinlist, special, specialist, stoicizm. .scr-fi.ctt, teoricien, tercinr etj. Po kshtu shkruhet bilanc-i,(dhe jo bilan-i).

N pajtim me kt rregull edhe emrat e prvemt k'saj kategorie shkruhen me c:

Barcelona, Centauri, Cerberi,, Cezari,, Ctk\adet,Ci,klopi, Cincinatt,, Horaci, Lukreci, Marciali, Mecenn,Sicilia (po keshtu stci,lian) etj.

Shnim 1. N pajtim mekohsh, shkruhem me g: bi,ik\et,motoiklete.

Shnlm2. Shkruhen me s

shqiptimin e ngulitur preJlklist, iklizrn, i,ntento,

fjaliit: dispens, mens.S h n i m 3. Shkruhen ,me k fjalt: keltt, keltishtia, Icj-

bernetik, kirnograt, ldnnrna, makin, makineri,, maki,nist dlreme q fjalt: autoqefal,, ilioqez, Maqedorn-a, maqedano.s, qera-mik.

f) Shlffuhen me 4 t e jo me dh, th fjalt ndr-kombtar me burim nga greqishtja e vjetr si:

anhidrik, anod, dnktilik, dekagram, dekametr,delt, demngrafi, demokraci, demon, despot (sundim-tar absolut), despotik, diadem, diafragm, diognoz,dagonale, dialekt, di,alekti.k, dialog, diamant' dinme-tr, di,atez, didaktik, didaskalik, diplomnei, diplnmat,dtplom, dsk, hidrogjen, katod, metod, olimpi,ad,ontopedi, pedagog, pedagogji etj.;

antipati, antologji, antronlag, apti, apoteoz, arit-metiki, aritmt., artrit, ateist, ateizm, atlet, atletik,ditiramb, entuzazm, epitet, esteti,k, eter, etrwgrafi,etnos, hi,potek, hipotenuz, hipotez, lcnrtotek, litur-

$36 g 96

gji, mnraton, n'rettl,, paleontologlt, patolog, patos, po-h.teizm, ritm, simpati, sintez, telepati, tem, teolo-

gji, teorem, teori, terapi, termik, termodinamtk, ter-mometr, termos etj.

Shkruhen me d, t edhe emrat e rvem greke romak t tipave t msiptirm:

Adonis, Afrdita, Alkibiadi, Dedali, DelJi, Deme-tra, Demokriti, Demosteni, Di,odort, Diogjent,, Diom,edi,Dioskurt, Dodona, Driadat, Edesa, Epaminonda, Fe-dra, Heliodori,, Herodoti, Hesiodi, Hidra, Iltada, Gadi-shulli Kalkidik, Kolkida, Leonida, Medeja, Mil'tiq.di,Odiseu, Pelidi, Pindari, Simonidi, Teodoriku etj.;

Atena, Etiopi,a, Itaka, Jugurta, Kartagjena, Korin-ti, Maratona, Metodi, Mitridati, Prometeu, Skttia, Te-ba, Teodosi, Teokriti, Termopilet, Tesalia, Tesprotia,tesprott, Teti,, Tezeu,, Trakia, Zakinti etj.

S h n i m. N pajtim me shqiptimin e ngulitur prej ko-hsh, shkruhen me dh, tlt (dhe jo me d, t) fjalt dhe emrate prvem q jan kryesisht t prdorimit popullor:dhaskal, dhespot (titull fetar), dhiqel, dhisk (: tabaka), dhjak,idhull, llambadh; themel, thimjam eti.; Alqitsiadh, Dhimi,tr,Dhimosten; Athr,na, Athin, Kleanth, Thanas, Themistokli,Theoilhor, Theohar etj.

g) N pajtim me shqiptimin e sotm tretrar, fjattq burojn kryesisht nga greqistrJtja, latinishtja e ngagjuht rorrlanJe d'he q n shqipen kan ni gi t ndje-kur nga nj e ose i, shkruhein me gi e jo me g:

agjenci, agjent, agiitacion, agiitator, angitnare'angjtn, antropologji, blologii', borgiez, dermatologji'dramaturgji, egjtd, elegji, embriologii, energietik,energjtk, farm,akolog jr,, filolog ji, fi,ziologii', gjenealo-gji,, gjeneral, gjenerator, gjeneti,k, gienez, gieni', gieo'metri,, g ji,mnastr,k, g jimnaz, giinekolog, giips, hegie-

97 $36 gj, hmoni, hemorragji, heterogjen, hidrogjen, h,igjien, ho-mogjen, ideol,ogji, kirurgji, legjend, legjion, legjis-Iacion, Letargji, Liturgji, l,ogjik, meteorologji, metodo-logji, mitologji, oksigjen, orgji, patologji, pedagogji,psiko\ogji, regjent, regjim, regjistr, sugjestion, tril,o-gji eti.

Me gj shkruhen edhe emrat e prvem t ktyretipave: Aug jias, Egjeu, Egjina, Egji,pti, Eg jisti, Eug jen,Gjeorg ji,a, ltig jeni.a, V irg jil,i etj.

Po me gj shkruhen edhe fjalt e ernrat e prvemnga burime t tjera, t citrt jan t tipave fonetik tmsiprm, si algjebr, algjebrik, gjiboni, gjiraf etj.;Algjer-i, Algjeri,a, Belgjik, Gjermani,-a, Gjeneu, Gje-nou, Gjibral,tar-i etj.

S h n i m . Shkruhen me xh dhe jo me gj fjalt:inhinier, thandar, handarmri, henier, henio, hirim,hiro, hiroj, inxhinieri, hirues, si edhe fjalt haket, rhe-latin, xhol.

gj) Shkruhen me j dhe jo me zh ose xh fjalt:adjutant, juri, juridik, jurist, jurisprudenc, pro-jekt, projekti,m, projektoj, projektor (aparat), projekt-

Ligj, projektplon.Por shkruhen me zh fjalt q jan marr drejt-

prdrejt nga frngjishtja:grupazh, shantazh, zhargon, zhongler, zhttl (term i

fiziks), zhupon etj.h) Shkruhen me gn fjalt: agnosticizm, gneis,

gnotn, gnoseologji, gnostk, inkognito, magnat, magnet,magne'ti,k-e, mn"gnetizm, magnetizo j, magnetof on,nx&gnez dhe me nj fjalt: dinjitet, injoranc, injorant,linjit, manjolie etj.7-360

$36 i, j 9Bi) Shkruhen me h- fjalt q n greqishten e vje-

tr fillon,in me zanore t aspiruar dhe n latinishtenme h-:

halucirmcion, hnrmoni, harmonik, harmonizoj,harp, hebraik, hedonizm, heg jemoni, hekatomb,hektolitr, hekzaklora,nt, hekzametr, hel,enist, heli,k,helikopter, heliocentrik, heli,oterapi, helott, hematzt,hemisfer, hemofili, Tremoglobrn, herbariurn, herbici-det, heretik, hermetik, hero, heterogjen, hibrLd, hidrau'lik, hidrocentral, hidrogjen, hierarkt., hieroglif , hi,ero-rnonak, higrometr, higjzen, h,i,mn, hiperbol, htper-tension, hiptzm, hipnoz, hipodrom, hi,pokrit, htpote-k, hipotenuz, hi,potez, histeri, histologji, histori, ho-mogjen, homonimi, horizont, horizontal, hormon, hu-mantzm, hum,us etj.; po k'shtu: i,nhalacion, inherent,koherent, kohezion, rehabilitoj etj.

Po kshtu shkruhen edhe emrat e prvem tktyre tipave, si edhe emrat e tjer t prvem qjan fonetlkisht t ngjashm me ta:

Halikarnasz, Hami,lkari, Hanibali, Hasdrubali, He-f estz, Hektori,, Hekuba, Helespont-i., Helena, Heliodori,,Hera, Herakliu, Herkuli, Hermiona, Hermogjeni, He-rodr,, Herodoti, Hesi,ku, Hesiodi,, Htdra, Hiparku, Hi,pe-riont, Hipia, Hi,pokrati, Hipoliti, Homeri,, Honori, Ho-raci etj.

Habarousk, Hag, Hamburg, Hanoi,, Hanouer, Han-hou, Harkou, Hauai, Hauan, Helsinki, Himnlaja, Ho-land,, Honduras, Hungari, e'tj.

j) Shkruhen me k fjalt e terminologjis tekmiko--shkencore nddkombtare q e kan burimin te gre-qishtja e vjetr dhe q prmbajn tema, te cilat nkt gjuh kan pasur nj )t (h):

99 s36 k, I

anakronik, artakronizm, annrki, anarkik, aruff -kist, arkailt, arkaizm, arkeolog, arkeologji, arkiman-drit, arkipelag, arki,tekt, arkitektur, arkiu, arkiuol,brakicefal, brakiopodt, ekinokok, iktiolog, hipokon-dri, kalkopirit, kameleon, kaos, kaotzk, karakter, ka-rakteristr,k, kilograT n, kilometr, kimerik, kirni,, krrurg,klor, klorotorm, koreografi, lcrestomnci, kri,zantem,krom, krontk, kronik, kronometr, monark, monarki,oli,garki, orkestr, pakiderm, psiktatr, psiki,k, psiko-logji, psikoz, teknik, teknologji, tektonik, trokaiketj,

Po kstr,tu shkruhen edhe emrat e prvem tketij tipi: Akili, Aristarku, Arkiloku, Arkimedt, Balcu(:Dionizi), Eskili, I{aoni,a, Karonti, Kerson, Kimera,Ki,os, Kolkida, Kriseida, Krisi, I{ri,sipi, Kri,sobuli,Kronosi, Plutarku, Telemaku dtj.

k) Fjatt e huaja q n gjuh'n shqipe kan nj-ks- t ndjekur nga nj -io-, n pajtim me shqiptimine sotilm letrar, shkruhen me ks dhe jo me kc:

abstraksi,on, aksiom, aksion, dedukston, diksion,fraksion, fraksiont st, Junksion, tun:lcsonar, funksionoj,irtduksion, inJeksion, injeksion, juridiksi,on, i,eksi,on,reaksion, sanksion, seleksion, seleksionoj etj.

1) Shkruhen me ks fjalt e burimit grek a latinq pnmbajn elementin eks t ndjekur nga njbashktingllore, dhie me kz fjalt e po ktij burimiq prmbajn elemen,tin eks t ndjekur nga nj zanoreose temat ekzo a hekza:

ekscentrik, eksl+ansator, ekskluziu, ekskursion, eks-pansion, ekspedit, eksperiment, ekspertiz, eksplora-tor, eksploroj, eksponent, eksport, ekspozt, ekspres,

!39_1r_-- --_looekspresionizm, ekspresiu, ekstaz, eksterritorial'itet,ekstrauagant etj.;

ekzikt, ekzaltoj, ekzaminim, ekzaminoi, (tiJo) ek-zantematik;e, ekzekutim, ekzekutiu, ekzekutoi, ekzem,

ekzistenc, ekzistencinlizm eti. ;ekzocentrii, ekzoderrn, ekzogami, ekzogjen, ek-

zotik etj.;hekzametr, hekzaklorant etj.11) Fjalt e huaja q burojn nga greqishtja e

vjetr,'nga latinishtja ose nga gjuht romane dhe q.,b keto g3"kre kan nj I t thjesht ose dyfishe,shkruhen me I e jo rne ll:

alf a, algoritm, arnbul'anc, umbul'ant, analcolut'anal,ogji, antotogji, arkipel,ag, atl,as, balon', balsam,bLtan, biolog, bulon, d'eklarat, dtalog, dipl'omaci,dLptomat, dLplom, d'uel, etimolog ji, Jal's, f alsifikim'fi,iokser', filatog ji, fitoshqiptar, f iziolog ji, fl'ot, gaLch-"tik, gjenealogji, gjeolog, gjeologji, halogjen, halucL-nacioi,' hemoglobin, holandez, ltotel, ideol,og, ideol.o-gji, il,ustrim, il,uzion, kilogram, klos, klasik, kolon'L"oloni, kolonial,, kolonj, kolos, kolosal, Icomplot, kom'pl.otoj,' konsul't, l"eksikolog ji, I'ogaritm, I'ogjik, loko-motiu, Iord., Lotari. Luks, Iustr,, Iusttoi, metal,urgji,mitol,ogji, monolog, nekrologii, neologiizm, patolog,pil,ot, pl.agjiat, tlan, pl'anet, pl'anifikim, plastik, platin,psatm, psalt, psiko|og, rezul'tat, sandale, silog jizm'it

101 536 ffi, r

S h n i m l. N pajtim me shqiptimin popullor t nguli-tur prej kohsh, shkruhen me ll fjalt:

apostull, atllas (lloj plhure), ballkanik, ballkon, bllok,bllokad, bllokoj, bullgar, busull, okollat, dishepull, gallo-she, gorill, gumallak, idhull, kabllo, kabllogram, karan'to,-njoll, kapitull, kapi,tulli,m, kapitulloj, konsull, konsullat, kon-troll, kontrolloj, kontrollor, llogari,, llogaritar, nitrollak, ord-kull, pallto, pllakat, protokoll, sallam, sall, sallon, uullkan,oullkanik, uullkanizim etj.

S h n i m 2. Ndr fjalt me burim nga anglishtja shkru-hen me l'. gol, golf , kloun, klub etj. dhe me ll basketboll,tutboll, hendboll, penallti, uolejboll etj.

S h n i m 3. Ndr fjalt e reja t burimit sllav shkruhenme l: bolsheuik, kolkoz, komsomolas, polak, pollw etj. dhe mell: bjellorus, sllau, slloaak, sllouen etj.; po kshtu Bjellorusi.

m) Fjalt e huaja q jan marr kryesisht ngagjuht romane dhe q n kto gjuh kan rr, shkru-hen me rr e jo me r:

&rrestirn, qrrestoj, arriuist, arroganc, bumikad,hemorragji, irractonal, karrier, karriertst, katam, ko-Trekt, korrektur, komelacion, komespondenc, korri-dor, korrigjoj, serr, surreal,iznx, surrogat, tarrac,territor, temor, tercorist etj.

n) Fjalt q burojn nga greqishtja e vjetr, trglatinishtja a nga gjuht romane ose q jan formuarn shqipen m,e elemente t ktyre gjuhve, tek t ci-lat ato ka,n nj s ndrzanore, shkruhen me z:

afazi, aferez, analtz, apoteoz, ortizanat, aziatik,azil, baz, bazilik, bizon, cezur, dezerttm, dezertoj,dezinfekti,m, dezinfektoj, diagnoz, diatez, dierez,dinozaur, dioqez, diuizion, dizenteri, doz, entuzia-

$36 nj 102zm, ezofag, faz, fibroz, filozof , filnzofi., fi,zikan, fizi.-k, fiziologji,, fizionomi,, ti,zioterapt. (po kshtu edhefizkultur, fizkulturist), ftiziatr, frazeologji, gjenez,herezi, hidroliz, hipnoz, hipokri,zi,, hipostaz, hi,pote-nuz, hipotez, izoglos, izolacioni,zm, tzolant, izornorf ,i,zotermik, i;zotop, kazerm, kazi,no, kazui,stik, klauzo-l, krizantem, kriz, laktoz, metamorfoz, metastaz,metatez, mezolit, mizantrop, mozaik, muz, muzr,ilc,muzikor, narkoz, osmoz, parazit, poezi, poz, pozicion,pozit, poziti,u, ptognoz, protez, yroz, prozodi, psi,ko-z, rezerv, rezolut, rezultat, sintez, teozoJi, tez, trom-boz, uzin, uzurpator, uzurpoj, uazelin, uizit, ui,zi-toj etj.

Me z shkruhen edhe emrat e prvem t ktijtipi:

Azia, Belizari, Brazili, Diontzi, Elizi,, Elizabeta,Ezopi, Izokrati, Kazablanka, Lozana, Piza, Polinezia,Raguza, Sirakuza, Tezeu, Tunr,z, Tuni,zia, Venezuelaetj.

S h n i m. Shkruhen me s fjalt: president, presidiumdhe emrat e prvem: Efesi, Hesiodi, Hesiku, lsaia, Isidori,fsis, Kresi, Lisia, Lisitnaku, Lisistrata, Mesopotannia, Moisiu,Nausi,ka, Osiris, Pisistrati, Poseidoni, Teodosi, Tnasibuli, Trasi-meni etj.

nj) Shkruhen me -z- n t gjiha trajtat e tyrefjalt me -izm e -azm:

abs,trqksionizm, abstraksionizmi; arkai,zm, ar-kaizmi; ateizm, ateizmi; bektnshizm, bektashizmi;burokrati,zm, burokratizmi,; centralizm, centralizmi;djathtizm, djathtizmi; dualizm, duali,zmi; feudali-zm, f eudali,zmi; globalizm, globali,zmi; historizm,htstorizmi,; iluminizm, iluminizmi; klasicizm, klasi-cizmi; komunizm, komunizmi; leninizm, leninizmi;

103 $36 o, p, g, r

majti,zm, majttzmt ; marksizm, markstzmi,; optimizm,optimi,zmi, ; yrizm, pri,zmi ; realizm, reali,zmz; reui,zio'nizm, reuizionizmi, ; romanttzm, romanti,zmi,; silog jt'zm, silogji,zmi; socializm, sociali,zmi; shkollarizm,shkollnrizmi ; shoui,nizm, shouinizmi ; zyrtartzrn, zAr-tarizmi, etj.;

entuziazm, entuziazmi; pleonnzm, pleonazmi;sarkazrim, sarkazmi, etj.

o) Shkruhen me -zm- e jo me -sm- fjalt q bu-rojn nga greqishtja e vj,etr ose q jantl ndrtuar meetremente t ksaj gjuhe:

fantazm, kozmeti,k, kozmik, loozmodrom, kozmo-g oni, ko zmo gr af i, kozmotnn:u,t, kozmnpoli,t, kozmo s, plnz-m, protoplazm, sizmi,k, sizmograf etj.

p) Shkruhen me -z- fjalt e huaja t formuarame parashtesn dez- (des-), kur s-ja e parashtessgjend'et n pozicion nd,rzanor:

dezinfektoj, dezintektim, dezintegroj, dezintegrimetj.

q) Fjalt me parashtesn dis- prpara nj ba-shktingiloreje dhe aito m,e parashesn trans- e ru-ajn gjithmon s-n e parashtess n sh'krim:

disharmoni, diskreditoj, diskriminim, dtsniuel, dis-pe er, disp ono j, dispo zi,t etj. ; tr ansakst on, tr ansatlantik,tr ansf uzion, tr anst stor, transit, tr an slit er im, tr an smetr,m,transoqeanik, transpont etj.

r) Shkruhen me s fjalt e huaja q n gjuht eburimi,t kan -ss-:

104

asimilim, disertacion, glosar, kolos, kolosal, mision,pesimist, regjisor etj. ;

Abisinia, Asiria, Mesina, Odesa, Tesalia etj.; pokshtu mesapt, molost etj.

rr) Shkruhen me -s- e jo me -z- fjalt e huajat formuara me ann e parashtess a- prej fjalshme s nistore:

aseptik, asimetri, asimetrik, asimptot, asizmik,asocial etj.

s37Shkrimi i emrave t prvem t huaj mbshte-

tet prgjithsisht n shqiptimin e tyre n gjuht pr-katse, duke iu prshtatur sistemit grafik t shqipes.Me prjashtim t rr-s, bashktingIloret dyfishe tkty're emrave nuk ruhen n shkrim n gjuhn shqi-pe*.

Ksh,,tu, shkruhen:Aligieri, Atila, Bajron, Bethouen, Bop, Brams,

ehou, Dostojeuski, Duorzha,k, Dyma, Eminesku, Fa-d.ejeu, Gte, Gorki,, Hajne, HAgo, Kamoensi, Karahale,Rardui, Kozhbuk, Kujbisheu, Lu Sin, Manoni, Mic-kieui, Monteslej, Moart, Myse, Pestaloci, petfi, Ra-bindranat Tagore, Rasin, Sattikou-Shed"rin, Sun JatSen, Shekspir, Sheli,, Shiler, Shopen, Shtajnbek, TomnsA(.an, Turgenieu, Vagner, Vithetm TeI, Volter, Xher-zhinski, Zhqn-Zhak Ruso etj.; Amo,zona, Azerbajhon,Bejrut, Bohemi, Bolonj, Bombei, Bon, Bordo, Bu-tlapest, Bukuresh.t, Delhi, Dresden, Filipinet, Hag,

*) N shfaqjen e par t nj emri t ksaj kategorie mund tshnohet n kllapa edhe shkrimi i ti'j sipas grafis s gjuhsnga buron.

105

Hartum, Hauai, Houan, Helsinki, Jenisei, Johanes'burg, Kajro, Kalkuta, Kaukaz, Kln, Kopenhag, Kra-kou, Lajpcig , Lentngrad, Lihtenshtajn, Liuerpul, Lo-zan, Luar, Majakouski, Majer, Manester, Melburn,Misisipi, Napoli, Neua, Niagara, N ju-Jork, Odesa, One-ga, Oslo, Otaua, Prag, Rio-de-Zhanejro, Saltalin, Sen,Sidnei, Sofje, Stokholm, Su.ez, Tajland, Tulo, Tunizr,,Uashington, Valencia, Varshau, VErtemberg, Xha-majka et1.;

Arras, Andorra, Kamberra, Sierra-Leone etj.S h n i m l. Emrat e prvem t gjuhve sllave, pava-

rsisht nga mnyra e shqiptirnit t l-s n kto gjuh, shkru-hen prgjithsisht me l:

Arh ang elsk, B a jkal, B j alistok, BIag o j e u, Br ati slars a, D o b r olu -bot:, Glinka, Gogol, Jalta, Kaluga, Ladoga, Lermontou, Lo-baeaski, Lomonosoa, Lodz, Lubli,n, Ludmila, Lugansk, Luna-arski, Milan, Milorad, Milosh, Mladenou, Oblotnoo, Paulox,Poloni, Ruslan, Suerdlou, Tula, Ural, Vladimir, Vladiuostok,Volodarski, Volodja, Vroclau etj.

S h n i m 2. Emrat e prvem m -ij t burimit russhkruhen me -i:

Belinski, ajkaoski, Dostojeuski, Gorki, Musorgski, Sta-nislaoski etj.

S h n i m 3. Disa emra t prvem me prejardhje thuaj shkruhen sipas tradits s ngulitur prej kohsh ngjuhn shqipe:

Bruksel, Kazan, Korfuz, Mosk, Orel, Paris, Selanik, Stam-boll, Suedi, V jen, Zuicr etj.*

s37

*) Pr shkrimin e kategorive tcm me prejardhje t huaj, shihktij kapitulli.

veanta t emrave t prve-pikat prkatse t S36 t

rY. sunE oRAMATTKoRE1 . DISA TRAJTA T SHUMSIT T EMRAVE

DHE T MBIEMRAVE

$38Nga emrat femror m -, shkruhen n shums:

a) me mbaresn -a emra si: ara-t, arre.-t, arka-t,banka-t, banja-t, barka-t, biseda-t, bisha-t, detyra-t,fara-t, faza-t, forma-t, fusha-t, fgtgra-t, kazma-t,krpudha-t, kisha-t, klasa-t, lopata-t, mnja-t, mng-ra-t, rnAnAr&-t, napa-t, natgra-t, neuoja-t, nyja-t, pl-hura-t, pisha-t, pulpa-t, qafa-t, rroba-t, shemblltgra-t,shtl,lung a-t, toka-t, th,aka-t, u eta-t, ulera-t ;

b) me -, ashtu si n njj's, emra sl: an-t, bu-th-t, bjeshk-t, dallg-t, deg-t, tl,et-t, goj-t,gozhd-t,, gjurm-t, gjEmtgr-t, jet-t, kmish-t,kofsh-t, lpjet-t, llr-t, mol,L-t, pjes-t, pjeshk-t,rrug-t, streh-t, sheg-t, udh-t.

S h n i m. Sipas kuptimeve me t cilat prdoren, ninurnr emrash shkruhen me dy trajta shumsi:

brtnj: brinj-t (brinjt e trupit), brinja-t (n ato kodra,n ato brinja); cop: cop-t (pes mii cop tulla), copa't (dycopa buk); gryk: gryk-t (m dhembin grykt), grgka-t

107 ss39,40

(grykat e maleve); kok: kok-t (dhlet kok dhen), koka't(kokat e qepve); lkur: lkur-t (prpunimi i lkurve), l-kura-t (lkurat e pemvel; pik: pi,k-t (fitoi pes pik), pi-lco-t (pikat e shiut).

$3eTrajta e pashquar e emrores s shurnsit t em-

rave femnor mrtl -i, -, - osr -o t tltr,eksuar, si edhe m-e, -o t patheksuar, shkruhet njsoj si ajo e njjsit:

nj hardhi, - shum