©The McGraw-Hill Companies, 2002

11. HaftaPara ve maliye politikaları

2©The McGraw-Hill Companies, 2002

Mal piyasalarında denge

• Mal piyasasında denge toplam talep ve gerçekleşen gelir birbirine eşit olduğunda gerçekleşir.

• IS şedülü mal piyasasını dengeye getiren farklı gelir ve faiz oranı bileşimlerini gösterir.

3©The McGraw-Hill Companies, 2002

IS şedülü

Gelir

AD 45o doğrusu

Gelir

r

AD0

r0

IS

AD1

r1

Y0

Y0 Y1

Y1

4©The McGraw-Hill Companies, 2002

Para piyasasında denge

• Para piyasasında denge reel para balanslarına olan talep arzına eşit olduğunda gerçekleşir.

• LM şedülü para piyasalarını dengeye getiren farklı gelir ve faiz oranı bileşimlerini gösterir.

5©The McGraw-Hill Companies, 2002

LM şedülür r

GelirReel parabalansları

L0

r0

LM

LL0

r0

Y0

r1

Y1

r1

LL1

6©The McGraw-Hill Companies, 2002

IS ve LM’de kaymalar• IS’in pozisyonu:

– (faiz dışında) toplam talebi kaydıran şeyler: ör:• otonom yatırımlar• otonom tüketim• hükümet harcamaları

• LM’in pozisyonu– para arzı– (fiyat seviyesi)

7©The McGraw-Hill Companies, 2002

Para ve Mal piyasalarında Eşanlı denge

Gelir

r

IS

LM

Y*

r*

8©The McGraw-Hill Companies, 2002

Mali Politikalar ve IS-LM

Gelir

r

IS0

LM

Y0

r0

Y0, r0 ilk denge.

IS1

Tahvil satışı ile finanse edilen hükümet harcama-ları IS eğrisini sağakaydırır.Yeni denge r1, Y1.

r1

Y1

Bazı özel harcamalar(Y1Y’) yüksek faiz yüzünden dışlandı.

Y’

9©The McGraw-Hill Companies, 2002

Mali Politikalar ve IS-LM (2)

Gelir

r

IS0

LM

Y0

r0

IS1

r1

Y1

Faiz oranının r0’da kalması için para politikasının gev-şetilmesi geliri Y’ seviyesine çıkarır.Y’

LM’

10©The McGraw-Hill Companies, 2002

IS-LM modelinde para politikası

Gelir

r

IS0

LM0

Y0

r0

Y0, r0 ilk denge.

LM1

Para arzındaki artış LMeğrisini sağa kaydırır.

Y1

r1Yeni denge r1, Y1.

11©The McGraw-Hill Companies, 2002

Karma Politika

Gelir

r

Talep yönetimi, gelir düzeyini yüksek bir ortalamada tutmakiçin para ve maliye politikalarının birlikte kullanılmasıdır.

Y*

Y* gelir seviyesi şu şekildeelde edilebilir:

Bu, ekonomideki kamu:özel harcama dengesini etkiler

IS1

LM1

r1

VEYA ‘gevşek’ maliyepolitikası (IS1) ve ‘sıkı’para politikası (LM1).

r0

LM0

IS0

‘Sıkı’ maliye politikası (IS0) ve ‘gevşek’ para politikası(LM0)

12©The McGraw-Hill Companies, 2002

Fakat...

• IS-LM modeli hükümete milli geliri etkilemek için önemli fırsatlar sunar.

• Fakat…– düşünülmesi gereken başka şeyler de

var• fiyat seviyesi ve enflasyon• ekonominin arz yönü• döviz kuru

©The McGraw-Hill Companies, 2002

Toplam Arz, Fiyatlar ve

Şoklara Uyum

14©The McGraw-Hill Companies, 2002

Klasik makroekonomi modeli

• KLASİK makroekonomi modeli Keynesyen modelin tam tersidir.

• Ekonomiyi ücretler ve fiyatlar tam esneken analiz eder.

• Bu modelde, ekonomi her zaman potansiyel seviyesindedir.

15©The McGraw-Hill Companies, 2002

• Fazla talep ya da arz ücret ve fiyatlardaki değişmelerle hızlı bir şekilde yok olur böylece potansiyel hasıla hızlıca eski yerine ulaşır

• Para ve maliye politikaları fiyatları etkiler fakat hasıla üzerinde etkisi yoktur

• Fiyat ve ücretlerin hızla uyum sağlayamadığı kısa dönemde Keynesyen tez geçerliyken uzun dönemde klasik model geçerlidir

Klasik makroekonomi modeli (2)

16©The McGraw-Hill Companies, 2002

Makroekonomik talep şedülü

hasıla

enfla

syon

MDS

• Makroekonomik talep şedülü (MDS) toplam talebin hasılya eşit olduğu enflasyon ve hasılaya bileşimlerini gösterir.

• Yiksek enflasyon düşük toplam talep ve düşük hasıla anlamına gelir.

17©The McGraw-Hill Companies, 2002

Toplam arz ve potansiyel hasıla

• Potansiyel hasıla şunlara bağlıdır:– teknoloji seviyesi– uzun dönem emek arz ve talebi– Fiyat ve ücretler tam esnekse, hasıla

herzaman potansiyel seviyesindedir

• Kısa dönemde potansiyel seviyeyi veri kabul ederiz

18©The McGraw-Hill Companies, 2002

Klasik toplam arz şedülü

• Klasik modelde arz şedülü potansiyel seviyesinde dik bir doğrudur

• Bu denge hasıla değerinin farklı enflaston oranlarına elde edilebileceği anlamına gelir

• Klasik modelde, para aldanması yoktur• Sonuç olarak, sadece reel değişkenler

diğer reel değişkenleri etkileyebilir

19©The McGraw-Hill Companies, 2002

Klasik toplam arz şedülü (2)

hasıla

enfla

syon

Potansiyel hasılaekonominin uzun dönemdenge seviyesidir.

Bu eğri firmaların her enflas-yon oranı için arz etmek istedikleri miktarı gösterir.

AS

Y*

Ücretler ve fiyatlar esnekolduğunda, hasıla hep (Y*)potansiyel seviyesindedir

20©The McGraw-Hill Companies, 2002

Klasik toplam arz şedülü (3)

• Daha iyi teknoloji AS’yi sağa kaydırır ve potansiyel seviyeyi arttırır

• Artan istihdam da AS’yi sağa kaydırır ve potansiyel seviyeyi arttırır

• keza artan sermaye de• Kısa dönemde, potansiyel seviyeyi

veri kabul edebiliriz

21©The McGraw-Hill Companies, 2002

Denge enflasyon değeri

hasıla

enfla

syon

AS

Y*

Denge MDS = AS olduğunda gerçekleşir, Y* denge geliri ve* denge enflasyon oranı.

MDS

* A

A noktasında, tüm mal, para ve emek piyasaları dengededir

22©The McGraw-Hill Companies, 2002

AS1

Pozitif bir arz şoku potansiyel hasılayı yükseltir (AS0 ‘den AS1’e

ve enflasyonu da düşürür (2* D).

D2*

Y1*

Denge enflasyon: arz şoku

hasıla

enfla

syon

MDS0

0*

Y0*

A

AS0

Eğer MB enflasyon hedefini 0*’datutmak isterse, faizleri düşürmelidir.

Bu talep edilen para miktarını arttıracaktır: para piyasasını bufaiz oranından dengede tutmakiçin MB daha fazla para arz etmelidir.

MDS1

C

23©The McGraw-Hill Companies, 2002

Denge enflasyon: talep şoku

hasıla

enfla

syon

MDS0

0*

Y0*

A

AS0

Potansiyel hasıla aynı olduğundan, MB para politikasını, enflasyon hedefini 0*’da gerçekleştirmek için sıkılaştırmalıdır.

A noktasında, örneğin yatırımlarda artışsonucu toplam talep arttığında (MDS0)den (MDS1))’e, yeni denge B noktası. B’de, pottansiyel hasıla aynıdır amaenflasyon daha yüksektir 1* .

MDS1

B1*

Banka hedef reel faiz oranını arttırıpMDS’deki artışı tersine çevirebilir.

24©The McGraw-Hill Companies, 2002

Arz-yanlı ekonomi

• Toplam talebi değil, toplam arzı arttıralım.

• Potansiyel hasılayı arttırmak kritik öneme sahiptir.

©The McGraw-Hill Companies, 2002

Enflasyon, beklentiler ve kredibilite

26©The McGraw-Hill Companies, 2002

Enflasyon ...

• Enflasyon fiyatlar genel seviyesindeki artıştır

27©The McGraw-Hill Companies, 2002

Miktar teorisi

• ‘Nominal para arzındaki artış fiyat seviyesinde kendisine eş bir artışa neden olur fakat hasıla ve istihdam üzerinde etkisi yoktur.’

28©The McGraw-Hill Companies, 2002

Miktar teorisi (2)• MV = PY

– V = dolaşım hızıY = reel GSYİH potansiyel

seviyesi P = fiyat seviyesiM = nominal para arzı

29©The McGraw-Hill Companies, 2002

Para, fiyat ve enflasyon• Milton Friedman

‘Enflasyon her zaman her yerde parasal bir fenomendir.’– yani para arzı reel hasıladan daha hızlı

büyüdüğünde ortaya çıkar.

30©The McGraw-Hill Companies, 2002

Enflasyon ve faiz oranı• REEL FAİZ ORANI

– Nominal faiz oranı eksi enflasyon oranı

31©The McGraw-Hill Companies, 2002

Phillips eğrisi

enfla

syon

ora

nı (

%)

Phillips eğrisi

işsizlik oranı (%)

U*

32©The McGraw-Hill Companies, 2002

Uzun-dönem Phillips eğrisi (1)

• Dikey uzun-dönem Phillips eğrisi ekonomi er ya da geç doğal işsizlik oranı U* seviyesine dönecektir der.

• Kısa-dönem Phillips eğrisi beklenen enflasyon oranına bağlıdır

33©The McGraw-Hill Companies, 2002

Uzun-dönem Phillips eğrisi (2)

• Uzun-dönem ve kısa dönem eğrileri gerçekleşen ve beklenen enflasyon oranları eşit olduğunda kesişirler

• uzun-dönem Phillips eğrisi işsizlik ve enflasyon arasında uzun dönemde ters yönlü bir ilişki olmadığını gösterir

34©The McGraw-Hill Companies, 2002

Uzun dönem Phillips eğrisi ve toplam talepte artış (1)

… sonra?işsizlik

enf

lasy

on

PC1U*

Varsayalımki E’de dengedeyiz, işsizlik doğal oranında U*, ve enflasyon 1

E1

Genişletici para politikasıyla desteklenen hükümet harca-malarındaki artış ekonomiyiA noktasına taşır,işsizlik düşer(U1) enflasyon artar 2.

A2

U1

35©The McGraw-Hill Companies, 2002

Eğer nominal para arzı aynı hızda genişlemeye devam ederse, ekonomi B noktasına ulaşır PC2.

B noktasında, beklenen ve gerçekleşen enflasyon kesişirve nominal ücretler yeniden belirlenir, sonuçtareel ücret ve istihdam parasal genişleme öncesindeki gibidir

yani işsizlik ve enflasyon arasındauzun dönemde ters yönlü bir ilişki yok

LRPC

işsizlik

enfla

syon

PC1U*

1

A

E

2

U1PC2

B

Uzun dönem Phillips eğrisi ve toplam talepde artış (2)

36©The McGraw-Hill Companies, 2002

Enflasyonu yenmek

• Uzun dönemde, para büyüme oranı küçükse enflasyonda küçük olacaktır.

• Eğer beklentiler yavaş uyum sağlarsa yüksek enflasyondan düşüğe geçiş sancılı olur.

• Kredibilitesi olan politikalar uyum sürecini kolaylaştırır ve hızlandırır