11 Ujedinjenje Osmanskog Carstva i Položaj Srba

7/17/2019 11 Ujedinjenje Osmanskog Carstva i Položaj Srba

http://slidepdf.com/reader/full/11-ujedinjenje-osmanskog-carstva-i-polozaj-srba 1/21

Uredjenje Osmanskog carstva

i položaj Srba



Državno uredjenje Osmanskogcarstva

• Osmansko carstvo bila je centralizovanaapsolutistička država, sa elementima teokratskevladavine (oblik vladavine u kojem sveštenstvo

ima i politički uticaj• Sultan je od početka !"#veka, od Selima $, imaoi titulu kali%e, što znači da je bio i islamski verskipoglavar

• Dobilo je ime po osnivaču osmanske dinastije,Osmanu• &a čelu države nalazio se sultan





• Osmanska država imala je veoma složendržavni aparat

• 'last je skoncentrisana oko sultana, dok je

izvršnu vlast vršio arski divan (savet, koji jebio poznatiji pod imenom 'isoka porta, koju sučinili veziri, na čelu sa velikim vezirom

• 'eliki vezir je bio drugi čovek u državi, sultanov

zamenik u upravljanju državom, on je bio glavnivojni komandant, postavljao službenike poprovincijama



• )osle osvajanja arigrada, !*+#god#,osmanska prestonica preneta je iz-edrena u arigrad

• &a mestu stare vizantijske carske palatepodignut je sultanov dvor, .opkapi saraj



.opkapi palata



• U administrativnom smislu Osmansko carstvo bilo jepodeljeno na beglerbegluke (ejalete, oni su se daljedelili na sandžake, a sandžaci na na/ije

• U početku, do sredine !"#veka, carstvo je imalo samo

dva beglerbegluka0 1umeliju (evropski deo i 2nadoliju(azijski deo, kasnije su osnovani novi• &a čelu beglerbegluka nalazio se beglerbeg, koji je

upravljao tom oblaš3u u ime sultana, od !"#veka nosilisu titulu vezira

• Sandžaci su se delili i na kadiluke (sudske oblasti,kojima je upravljao kadija• 4adija je sudio na osnovu šerijata (islamsko versko

pravo i kanuna (sultanovo zakonodavstvo



Društveno uredjenje Osmanskogcarstva

• Stanovništvo carstva delilo se po staleškojpripadnosti na vladaju3i vojnički stalež,asker i pokoreno stanovništvo, raju

• U početku askere su činili isključivomuslimani, ali od !"#veka i mnogi /riš3anisu bili uključeni u vojnički sloj

• $sto tako, raja je mogla biti i muslimanska i/riš3anska



• &ajvažniji i najbrojniji deo vojske činile su spa/ije, turski%eudalci

• Oni su služili u vojsci kao konjanici• Spa/ije su od sultana dobijale zemljišni posed, spa/iluk, uz

obavezu da lično učestvuju u vojnim po/odima i poveduodredjeni broj vojnika

• )osedi su se prema veličini delili na timare, zeamete i /asove• .imari su bili najmanji posedi, bilo i/ je najviše, pa se turski

%eudalni sistem drugačije naziva timarski sistem, zeameti subili posedi srednje veličine

• 5asovi su bili najve3i posedi, to su bili sultanovi posedi,njegovi/ rodjaka ili visoki/ državni/ službenika• -aničari su bili stalna vojska, koja je regrutovana putem

6danka u krvi7, oni su služili kao pešadija



• 1aja je imala obaveze prema sultanu8najznačajnija je pla3anje /arača(glavarina

• 5arač je porez koji je pla3ao svakipunoletni /riš3anin

• Osim /arača, raja je imala obaveze i

prema spa/ijama, tzv#spa/ijska glavnica,kao i deo poljoprivredni/ proizvoda(desetak



)oložaj Srba u Osmanskomcarstvu

• 4rajem !"# i početkom !9#veka pojavljuju seslabosti osmanskog %eudalnog sistema

• .ada dolazi do %inansijske krize, korupcije u

državnom sistemu, bezakonja u provincijama• Uzroci krize bili su višestruki0• )restanak turski/ osvajanja (nije bilo više novi/

timara, nije bilo ni ratnog plena, što se negativno

odražavalo na državne %inansije• 4riza turske privrede i njeno ekonomsko

zaostajanje



• 4riza osmanskog carstva najviše seodrazila na položaj raje

• Usled pove3ani/ %inansijski/ potrebadržave raslo je optere3enje stanovništva,porezi se stalno pove3avaju a uvode senovi vanredni nameti (kuluk, prinudni rad

• )oložaj raje posebno je pogoršanpojavom čitlučenja



• :itlučenje je proces pretvaranja državni/%eudalni/ poseda u privatnu svojinu,uglavnom od strane janjičara ili spa/ija

• Oni su na taj način postajali čitluk;sa/ibije(gospodari čitluka

• :itluk;sa/ibije su seljacima nametaliveoma teške obaveze



• Srbi su se povlačili pred turskom vlaš3u inaseljavali nova područja

• )rvi talasi iseljavanja počinju još nakon <aričke

bitke (!9!#god# sa prostora <akedonije premaseveru, u <oravsku Srbiju

• &ovi talas seobe usledio je nakon 4osovskebitke, uglavnom na prostor južne Ugarske

• &akon pada despotovine, !*+=#god#, počinju jošintenzivnije seobe severno od Save i Dunava



)oložaj )e3ke patrijaršije podturskom vlaš3u

• Sa postepenim turskim osvajanjem srpski/zemalja, nad njima se širila nadležnost grčkeO/ridske ar/iepiskopije

• &akon smrti patrijar/a 2rsenija $$ (oko!*"#god# nije biran novi patrijar/

• Smederevski episkop )avle je u periodu !+>;!+*!#god# pokušao da obnovi )atrijaršiju, bore3ise protiv o/ridskog ar/iepiskopa, ali je na krajuosudjen i raščinjen



)e3ka patrijaršija



• )e3ka patrijaršija obnovljena je !++9#god#velikom zaslugom velikog vezira <e/medpaše Sokolovi3a

• .ome je doprinelo učeš3e Srba u turskomosvajanju ?anata !++@#god#

• )rvi patrijar/ <akarije i njegovi naslednicibili su bliski rodjaci <e/med pašeSokolovi3a



• <e/med pašaSokolovi3

• )oreklom je bio Srbin

iz 5ercegovine• 'eliki vezir !+"+;!+9=



• U nadležnosti )e3ke patrijaršije našli su se ne samo Srbi podturskom vlaš3u, ve3 i srpsko stanovništvo izbeglo u Ugarsku, 2ustriju, 'eneciju

• Obnova )e3ke patrijaršije doprinela je ograničavanju procesaislamizacije

• $slamizacija uglavnom nije bila prisilna• )roces islamizacije bio je posebno izražen u oblastima u

kojima pravoslavna i katolička crkva nisu imale dovoljnouticaja, to je prostor ?osne

• U islam su uglavnom prelazili pripadnici povlaš3eni/ slojeva

da bi zadržali svoj položaj, prelazak u islam oslobadjao jepla3anja /arača• $slamizovano stanovništvo identi%ikovalo se sa Osmanskim

carstvom, tako da je ono promenom vere vremenom izmenilo isvoju nacionalnu pripadnost (poturčenjaci



• Srpska crkva je negovanjem kultova &emanji3a ikneza Aazara čuvala tradicije srpske državnosti isrpsku nacionalnu svest u periodu stranevladavine

• Do početka !9#veka crkva je uspevala da održidobre odnose sa osmanskim vlastima

• 4riza u Osmanskom carstvu, koja je pogadjala

pravoslavne vernike, uticala je na to dasveštenstvo počne da se okre3e /riš3anskimsilama, da od nji/ traži pomo3 i podržava ratove/riš3anski/ sila protiv Osmanskog carstva#



• )orta je konačno izgubila poverenje u )e3ku patrijaršijunakon dve velike seobe Srba na austrijsku teritoriju0 prve!"=>#god#, koju je predvodio 2rsenije $$$ :arnojevi3 idruge iz !9=#god#, koju je predvodio 2rsenije $'

-ovanovi3 Bakabenta• )osle $$ velike seobe, na mesto patrijar/a uglavnom supostavljani Crci, koji su )e3ku patrijaršiju sve višedovodili u zavisnost od 'aseljenske (grčke patrijaršije

• Sultan <urat $$$ je !9""#god# izdao %erman o ukidanju)e3ke patrijaršije, nakon čega su Srbi u crkvenompogledu došli u nadležnost 'aseljenske patrijaršije

Documents

11 Ujedinjenje Osmanskog Carstva i Položaj Srba