1.2015 ОНЫ ТӨСВИЙН ТӨСӨЛ-Тойм Дүгнэлт-final Report 2014.11(1)

8/18/2019 1.2015 ОНЫ ТӨСВИЙН ТӨСӨЛ-Тойм Дүгнэлт-final Report 2014.11(1)

1/39

Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт

НЭЭЛТТЭЙ НИЙГЭМ ФОРУМ

МОНГОЛ УЛСЫН 2015 ОНЫ ТӨСВИЙН ТӨСӨЛ

ТОЙМ

ДҮГНЭЛТ

Боловсруулсан:Д. Баярмаа /ШУТИС, БУХС-ийн багш, докторант/.Хишигбаяр /Судлаа!/

Хянан то"иолдуулсан:Д.#$унбадам

%&'( он) ''-р сар

& Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт


2/39

АГУУЛГА

ХУ*++У................................................................................................................... (

%&'( # 0-* У1И*1 Т2С3И 456Т61................................................. 7

%&'7 # 6ДС6 Т2С3И Т2С1И Т+И15УУ1+ Б+ #11#Х

8+9*# 6ДИ +СИ 444161Т44ДИ Т++8+1+1......................... ;

%&'7 # 6ДС6 Т2С3И #*1# ШИ Б#1#Ш4 6*СД61 ......................................... %?

@*2ХИ Д461Т Б+ 23128


3/39

++ A +B а"уйн нCгB++#+Т A +B а"уйн нCгBийн орлог)н албан татвар+8+Т A +шигт малтмал)н нDDE ашигласн) тDлбDр+У+ТБХ+У

БСШУШХ#5+ДБ8УХБ

A A A

A A A A A

+мFрикийн CгдсCн Улс+вилгатай тCмEC" гаGарБHгд айрамда" Хятад +рд Улс

Боловсрол, соF Iл, шинBлC" у"аанадаад)н шууд "DрDнгD оруулалтадаад ECвCр активДотоод)н нийт бHтCCгдC"HHн8онгол улс)н ХDгBлийн банк

ДШ A ийгмийн даатгал)н шимтгCл2+Т A CмCгдсCн Dртгийн албан татварJ A CCлттCй нийгCм Kорум#ТТ A #$у толгой тDсDл#У3С A #лон улс)н вал$т)н санУИХ A Улс)н И" ХуралУУ6Х A Уул уур"ай, Cр!им "H!4+ A 4ндCсний +удит)н аGарХ# A ХDрDнгD оруулалтХХ#+ТСС+


4/39

';

"увMХHснCгт %. 8онгол улс)н GCCлBи" GCрCглCл %O

ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ

ураг '. ТDсвийн орлог)н PТDлDвлDлт ба гHйECтгCлQ 7ураг %. Уул уур"айн салбар)н гHйECтгCл =ураг 0. %&'7 он) нCгдсCн тDсвийн орлого, Gардал ба тCнECл ;ураг (. 6дийн Gасгийн мD!лDг ба нCрлCсCн, бодит ДБ-ий DсDлт Oураг 7. ИнKляEийн DDр!лDлт ?ураг =. БХ+У-)н бодит ДБ-ий DсDлт ?ураг ;. адаад вал$т)н "анш ба нDDE, ШХ# '&ураг O. 8DнгDний нийлHHлCлтийн DсDлт ба гадаад ECвCр актив ''ураг ?. ТDв банкн) актив)н тараан байршуулалт ''ураг '&. ТDсвийн орлого '%ураг ''. ++, байгууллаг)н татвар)н тайлан, ашигт аBиллагаан) тHвшин '0ураг '%. Уул уур"айн салбар)н орлогоос "амаара" "амаарал '(ураг '0. Уул уур"айн татварууд, голло" CксNорт)н бHтCCгдC"HHнCCр '(ураг '(. Бусад татвар "ураамB, тDлбDрHHд '7ураг '7. Татвар)н бус орлого '7ураг '=. CгдсCн тDсвийн нийт Gарлага ба ECвCр GCCл '=ураг ';. Урсгал Gарлага ';ураг 'O. ХDрDнгийн Gардал 'Oураг '?. Улс)н тDсвийн "DрDнгD оруулалт '?ураг %&. +ймаг, нийслCл дC"M "DрDнгD оруулалт)н шилBHHлCг '?ураг %'. ТDсвийн FрDн"ийлDн Gа"ираг! нар)н тDсвийн багE)н DсDлт %&ураг %%. Урсгал Gардл)н "уваарилалт %&ураг %0. ХDрDнгийн Gардл)н "уваарилалт %'

ураг %(. #рон

нутгийн

тDсвийн

нийт

Gарлага %'ураг %7. ХDгBлийн банкн) сан"HHBHHлсCн тDслHHд RсалбараарS %0

ураг %=. ХDгBлийн банкн) сан"HHBHHлсCн тDслHHд R7& тCрбум тDгрDгDDс %0дCCшS

ураг %;. ХDгBлийн банк мDсDн уултай иBил %(ураг %O. Сан"HHгийн систFм дC"M тDрийн "Cт оролEоо %(ураг %?. 6ргCн тDлDгдD", Cдийн Gасгийн Hр ашигтай тDсDл сонго" шалгуур %7ураг 0&. ТDсвийн тCнECл ба тDсвийн гадуур" сан"HHBилт %=ураг 0'. 8онгол улс)н нийт гадаад Dр %;ураг 0%. %&'( он) '&-р сар)н ' ба '=-нд DргDн барMсан тDсвийн тDслHHдийн %;

"арMEуулалтураг 00. асгийн гаGр)н гадаад болон дотоод Dр тDлбDр, шинCCр гарга" бонд %O

ураг 0(. %&'7 он) тDсвийн орлогод у!ир! болGошгHй CрсдCл %?ураг 07. %&'7 он) тDсвийн Gарлагад у!ир! болGошгHй CрсдCл %?

0 Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт

ХУРААНГУЙ


5/39

CCлттCй ийгCм Jорумаас Bил бHр 8онгол улс)н нCгдсCн тDсвийн тDсDлд тоймшинBилгCC "ийB Hр дHнг нM бодлого боловсруулаг!ид, судлаа!ид, "CвлCлмCдCCллийн"Cн, иргCд олон нийтCд танилEуулдаг $м.

CCлттCй ийгCм Jорумаас санал болгосн) дагуу GDвлD" баг 8онгол улс)н %&'7он) CгдсCн тDсвийн тDсDлд %&'( он) '&-р сар)н '-нCCс ''-р сар)н ;-н) "ооронд тоймдHгнCлт "ийсCн болно.

DвлD" багийн боловсруулсан тойм дHгнCлтCд дараа" мCдCCллHHд багтсан. 4Hнд:

%&'( он) 0-р улирл)н байдлаар" тDсвийн гHйECтгCл %&'7 он) нCгдсCн тDсвийн тDсDлд "ийсCн тойм дHгнCлт ТDсвийн гадуур" сан"HHBилт ба ХDгBлийн банк %&'7 он) нCгдсCн тDсвийн тCнECл, Dрийн талаар тойм дHгнCлт %&'7 тDсDвт у!ир! болGошгHй CрсдCл %&'7 он) тDсDвт DгD" FрDн"ий дHгнCлт ба GDвлDмB

Тайлангийн HндсCн Gорилго нM тDсвийн мCдCCллийг бодлого боловсруулаг!ид болониргCд, олон нийтCд "HртCCмBтCй, шинBилгCC, дHгнCлт бH"ий байдлаар богино

"угаEаанд танилEуула"

явдал

$м.

8Dн

8онгол

улс)н

Cдийн

Gасгийн

нD"EDл

байдалтайтDсвийн тDсDл "Cр"Cн уялдаB байгаад "араат бус, "DндлDнгийн дHгнCлт DгD"ийг GорMсон

болно.

6нC"HH танилEуулг)г боловсруула"даа Сангийн яамн) тDсвийн мCдCCллHHд,8онголбанк, 4ндCсний Статистикийн Хороо, #лон улс)н вал$т)н сан, ДCл"ийн банкболон бусад олон улс)н судалгаан) байгууллагуудаас Cм"тгCн гаргасан тайлангуудболон тоон мCдCCллHHдCд тулгуурлав.

^Энэхүү танилцуулга нь Нээлттэй Нийгэм Форумын албан сны байр суурь би! бөгөөд

гагцхүү хувь судлаа"дын байр суурийг илтгэнэ#

( Монгол

улсын

2015

оны

Нэгдсэн

төсвийн

төсөлд

хийсэн

тойм

дүгнэлт

2014 ОНЫ 3-Р УЛИРЛЫН ТӨСВИЙН ГҮЙЦЭТГЭЛ

2014 оны 3-р улирлын байдлаар төсвийн орлогын тасалдал 672 тэрбум төгрөгт


6/39

хүрч, уул уурхайн салбарын эксортын гүй!этгэл хангалтгүй түв"инд байна#

8онгол улс)н гадаад Cдийн Gасгийн нD"EDл байдал муудаB, бодит Cдийн GасгийнDсDлт ( улирал дараалан буур! %&'( он) %-р улирл)н байдлаар 7.0T-д "HрCCд байна.8онголбанк болон олон улс)н байгууллагуудаас гаргаB буй таамаглалаар CнC он)тDгсгDлд Cдийн Gасгийн DсDлт 0T "HртCл буура" "андлагатай байна. 6"ний ?-н сар)нбайдлаар имNорт)н "CмBCC ( тCрбум ам.долларт "Hр! DмнD" он)"оос '=T-иар буур!,гадаад "удалдаан) алдагдал %( сая ам долларт "Hр! DмнD" он) мDн HFCс ?OT-иар бу$у'.; тCрбум ам доллараар

бууран "удалдаан) тCнECл сайBра" тDлDв аBиглагдаB буй"Cдий ! HйлдвCрлCл сул "DгBсDн DргDн "CрCглCCний болон HйлдвCрлCлийн бараан) O&Tор!им "увийг имNортоор "ангадаг "CрCглCг! улс)н "увMд Cдийн Gасгийн идCв", нийтCрCлт "H!тCй сулар! байгааг дав"ар "аруулB байна. Lлангуяа HйлдвCрлCлийн !у"ал орEболо" диGFлM тHлшний имNорт DмнD" Bилийн тHвшнCCс %0T-иар буурсан нM CдийнGасаг "урдтай "умигдаB байгааг "аруулB байна.

Т!"#$% &'(&)*% )+$,.)(

6дийн Gасгийн CнC"HH нD"EDл байдлаас HHдCн нCгдсCн тDсвийн орлог)н тDлDвлDгDDтасарсаар байна. %&'( он) тодотгосон тDсвийн тDсDлд C"ний 0-н улирл)н тDсвийнорлог)г 7.&0 и" наяд тDгрDг бай"аар тDсDDлсDн болов!

бодит гHйECтгCл (.O и" наяд

тDгрDг

болB =;%

тCрбум

тDгрDгDDр

тасалдсан.

#рлог)н

тасалдл)н

и"Cн"

"увийгнCмCгдсCн Dртгийн албан татвар R2+ТS бу$у аB а"уй нCгBийн борлуулалт)н бууралтR%?& ор!им тCрбум тDгрDгDDр тасарсанS, аB а"уйн нCгBийн орлог)н албан татварR+8+ТS, DсDн нCмCгдC" рояалтийн татварууд бу$у уул уур"айн салбар)н бууралтR%(& ор!им тCрбум

тDгрDгDDр тасарсанS-аас шалтгаалсан байна.

ХCрCв Cдийн Gасгийнодоогийн нD"EDл байдал Eаашид "адгалагда", гадаад Cдийн Gасгийн CрCлт DсD"гHйто"иолдолд нCгдсCн тDсвийн орлого O&& тCрбум тDгрDгDDс ' и" наяд тDгрDгDDр тасалдаBтDсвийн нийт алдагдал (T-д "Hр! ТDсвийн тогтвортой байдл)н ту"ай "уулMGDр!игдD"Dд "HрC"CCр байна.

З/') 1 Т!"#$% &'(&)*% .("() )+$,.)( 2014 &%* 3-' /(#'(*%

$('

Төлөвлөгөө Гүйцэтгэл

5.2

4.8

4.4

0.530.00 0.03 0.00 0.17 0

.03

0.290.04

0.28

4.0

3.6

0.320.88

Бодит

алдагдал ₮ 672

тэрбум

төгрөг

3.2

2.8

2.4

2.0

1.6

1.2

0.8

0.4

0.87

0.72

1.684.47

5.03 Цаашид гадаад нөхцөл байдалай!рахг"й# а! ахуйн нэг!""дийнборлуулалт

нэмэгдэхг"й

бол тө$ийнорлого

%

₮800

тэрбумаа

%

₮1

их

на&дтөгрөгөөр таар' бол(ошг"й.

)нэ н* +ө$ийн тогт$ортой байдл,нхуулийг (өр'их бөгөөд цаашлаадтө$ийн

алдагдал -4-д х"р' тө$ийнх"ндрэлийг бий болгох эрдэл дагуулна.

4.36

0.0 2014 : : : : : : : : 3- 2014 он, : : : : : : : :3-р

төө$лөөн улирл,н

нийт орлого бодит

г"йцэтгэл

Эх сурвал$% &ангийн 'ам

7 Монгол

улсын

2015

оны

Нэгдсэн

төсвийн

төсөлд

хийсэн

тойм

дүгнэлт

У/( //'6$% !('*% &'(&)*% )+$,.)(


7/39

8онгол улс)н %&'( он) тDсвийн тDсDлд CCлттCй нийгCм KорумRJS-аас "ийсCнтойм дHгнCлтCд %&'( он) уул уур"айн салбар)н DсDлтийг дотоод)н Cдийн GасгийннD"EDл байдал, БХ+У-)н CрCлт GCрCг Cдийн Gасгийн "H!ин GHйлHHдтCй уялдаатай бус,"Cт DDдрDг байдлаар таамаглал дCвшHHлсCн байна гCB дHгнCсCн. Lлангуяа уул уур"айнсалбар)н орлог)г бHрдHHлCг! гол нCрийн тHH"ий CдHHдийн CксNорт)н "увM "CмBCCг"CтCр"ий DDдрDг байдлаар тDсDDлдDг бодлог)н алдааг шHHмBилB байсан. %&'( он) 0-рулирл)н байдлаар уул уур"айн салбар)н тDсвийн гHйECтгCл тDлDвлDсDн тHвшнCCсдаруй =&T-ийн бууралттай бу$у нийт тDлDвлDсDн орлог)н '/0-тCй тCнEHH байна. +лт,нHHрсний тDлDвлDгDD багагHй "CмBCCгCCр тасалдсан нM уул уур"айн салбар)н орлог)нбууралт)н голло" "увийг CGCлB байна. Cсийн баяBмал)н CксNорт)н "увMд #$утолгой тDслийн ил уур"айн ашиглалттай "олбоотойгоор "Cвийн гHйECтгCлтCй байгаа ба%&'( он) тDгсгDлд тDлDвлDсDн "CмBCCнд "HрC" тDлDвтCй байна.

З/') 2 У/( //'6$% !('*% )+$,.)( 2014 &%* 3-' /(#'(

+ө$ийн орлогод !интэй байр уур* э(лэх т""хий /эд э01орт 3-

22-н орлог,н талаар өгөн (ө$лөм! хэрэг!ээг"й2014 -

.

Төсөвлөсөнхэмжээ

тонн100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

31.4

а&тонн

1225

м&нтонн

966

315

м&нтонн

228

7.8

а&тонн

31.6


8/39

30%

20%

10%

0%

4.113.5

5.1


9/39

Эх

сурвал$%

&ангийн

'ам(

Монголбан)(

*&+

Т!"#$% 7'()*% )+$,.)(

8онгол Улс)н нCгдсCн тDсвийн нийт Gарлага %&'( он) 0-р улирл)н байдлаар 7.O и"наяд тDгрDгDDр тDлDвлDгдсDнDDс (.7 и" наяд тDгрDгийн бу$у ;=.;T-ийн гHйECтгCлтCйгар!CC. Урсгал Gардал (.' и" наяд тDгрDгDDр тDлDвлDгдсDнDDс 0.= и" наяд тDгрDгийнбу$у OO.OT-ийн гHйECтгCлтCй гарсан бол "DрDнгийн Gардал '.; и" наяд тDгрDгDDр

тDлDвлDгдсDнDDс

&.O

и"

наяд

тDгрDгийн

бу$у

(?T-ийн

гHйECтгCлтCй

байна.

5алин,нийгмийн

даатгал)н

шимтгCлийн

Gардал

?(.0T-ийн

гHйECтгCлтCй,

бусад

бараа,Hйл!илгCCний Gардал ;(.7T-ийн гHйECтгCлтCй байна. #н) CECст урсгал Gардл)нгHйECтгCл "CтCр!, "DрDнгийн Gардл)н гHйECтгCл "ангалтгHй тHвшинд бай" магадлалтайбайна. CCлийн Hйл!илгCCний тDлбDрт %?O.; тCрбум тDгрDг тDлDвлDснDDс %=&.7тDгрDгийг GарEуулB гHйECтгCлийн "увM O;.%T байна.

= Монгол

улсын

2015

оны

Нэгдсэн

төсвийн

төсөлд

х

ийсэ н тойм дүгнэлт

2015 ОНЫ НЭГДСЭН ТӨСВИЙН ТӨСЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА 8А ГОЛЛОХ

МА9РО ЭДИЙН ЗАСГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮДИЙН ТААМАГЛАЛ

201$ оны төсвийн төслийг ирэх онд эдийн %асгийн төлөв байдал сай&ирна гэсэнүндэслэлд тулгуурла& төлөвлөсөн#

ТDсвийн ту"ай "уулийн дагуу %&'( он) '&-р сар)н '-нд Сангийн яамнаас УИХ-д%&'7 он) 8онгол Улс)н CгдсCн тDсвийн тDслийг DргDн барMсан. Cв! асгийн гаGр)нбHтCE бHрCлдC"HHний DDр!лDлт, Gарим УИХ-)н гишHHдийн санал)н улмаас асгийнгаGар тDслийг CргCн татаB, '&-р сар)н '=-нд да"ин шинCCр DргDн барMсан.

ШинC!лCн DргDн барMсан %&'7 он) CгдсCн тDсвийн тDслийн голло"HGHHлCлтHHдийг тоймловол:

%&'7

он)

CгдсCн

тDсвийн

нийт

тCнEвCрBHHлсCн

орлог)г

;.'=

и"

наяд

тDгрDгбу$у DмнD"

Bилийн тодотгосон тDсвDDс 0.;T-иар, нийт Gардл)г ;.=0 и" наядтDгрDг бу$у DмнD" Bилийн тодотгосон тDсвDDс (.7T -иар тус тус бууруулBтDлDвлDсDн. ТDсвийн алдагдл)г нCрлCсCн ДБ-ий %T бу$у &.(;O и" наяд тDгрDгбай"аар тооEсон.

ТDсвийн тогтворBуулалт)н санд 0(.0 тCрбум тDгрDг "уримтлуула"аартDлDвлDсDн.

ийт тDсвийн орлог)н O%T бу$у 7.? и" наяд тDгрDгийг татвар)н орлогоос,';T бу$у '.'? и" наяд тDгрDгийг татвар)н бус орлогоос бHрдHHлC"CCр тооEсон.

ийт Gардл)н O&T бу$у =.'7 и" наяд

тDгрDгийг урсгал

Gардалд,

'?.(T бу$у'.(O и" наяд тDгрDгийг "DрDнгийн Gардалд GарEуула"аар тооEсон.

%&'(

он)

CгдсCн

тDсвийн

"HлCCгдCB

буй

гHйECтгCлтCй

"арMEуула"ад

%&'7

он)CгдсCн тDсвийн тDслийг "арMEангуй DDдрDг таамаглалд сууриланболовсруулсан. БХ+У-)н Cдийн Gасгийн DсDлтийн сHHлийн ( Bилийндараалсан удаашрал, 8онгол улс)н гадаад)н шууд "DрDнгD оруулалтRШХ#S-)н O улирал дараалсан бууралт, тDлбDрийн тCнECл, "аншийн дарамт)г тDсвийнтDсDлд бодитой тусгаагHй.

7.6

7.3 7.2

6.9Нийт зардал & Цэвэр зээл 6.2

. 5.9

5.0 .9

.2

3.!3.!

2.2 2.3. !.7 2.0

!.!.2


10/39

З/') 3 2015 &%* %)!% .!"#$% &'(&)&: 7'( .%,(

"х на#д төгрөг

0.2

0.0

$0.2

$0.

$0.6

$0.%

$!.0$!.2

$!.

0.! 0.!0.0

$0.3

$0.3

Төсвийн тэн&эл а'сал(т д)нгээр

Төсвийн тэн&эл *+ ,Н-

/)лээгдэж 'уй г)й&этгэл

$0.%

$!.!

$0.2

$0.

$0.7

+

2+

0+

$2+

$+

$6+

$%+

2006 2007 200% 2009

20!0 20!! 20!2 20!3 20! 20!5

Тод ТөсТод Төс

Эх сурвал$% &ангийн 'ам( 2015 оны Монгол улсын Нэгдсэн төсвийн төсөл

; Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт

'онгол улсын эдийн %асгийн (рөнхий төлөв байдал урууда&, ин)л*!ийн түв"инөсөх хүлээлт нэмэгдэ& байна#

ДН8-#$

!(.

#%;(() %'(!%: &#. ДН8-#$ !(. ?

9.0

%.0

7.0

6.0

5.0

.0

3.0

2.0

!.0

0.02006 2007 200% 2009 20!0 20!! 20!2 20!3 20! 20!5


11/39

0.7

0.5

0.3

0.!

$0.!

Таамаглал

!

2

3

!

2

3

!

2

3

!

2

3

!

2

3

2

0

$2

$

'

20!! 20!2 20!3 20! 20!51өлөг -одит ,Н- Нэрлэс

эн ,Н-*448Таамаглал*:ангийн #ам

;?: !0$р сар

,элхийн 'ан@ 6$р сар A/- 9$р сар 1онгол'ан@ !0$р сар

Эх сурвал$% Монголбан)( &ангийн 'ам( ,лон улсын байгуулагуудын тайла

н

Сангийн яамнаас инKляEийн тHвшин

%&'7 он) тDгсгDлд ;T-иас "CтрC"гHй

гCBHGсCн нM бусад олон улс)н байгууллагууд)н тооEооллоос 0-=T "увиар доогуурбайна.

8онголбанк, Сангийн яам "амтран P4нC тогтворBуула" "DтDлбDрQ-ийг

"CрCгBHHлB буй ! бодит Hр дHн нM инKляEийн "увM "CмBCCг бууруулB

!ада"гHй, Eаашлаад Cдийн Gасагт дарамт бий болго" сDрDг Hр дагавартай байна. 8онголбанкн) %&'( он) %-р улирл)н байдлаар" иргCдийн инKля

Eийн "HлCCлтийн судалгаанаас HGC"Cд

%&'7 онд инKляEи '?T-д

"Hр! болGошгHй гCBHGCB байна.

4йлдвCрлCлийн GDрHHRUVWXVW YZXS-CCр тооEсон.

O Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт

З/') 5 И%;(?: !0-р сар U[\ ?-р сар,элхийн'ан@ 6-р сар A/- 9-р сар"ргэдийн х)лээлт*]%S "нEл#&и

]'

]%

]0

](

]'

]%

]0

](

]'

]%

]0

](

]'

]%

]0

](

]'

]%

]0

](

%&'' %&'% %&'0 %&'( %&'7

Эх

сурвал$%


&ангийн

'ам( ,лон

улсын

байгууллагуудын

тайл

ан


12/39

+./-ын эдийн %асгийн өсөлт саарч, 'онгол улс дах буурч, валтыннөө! хурдтай "авхагдан, валтын хан"ийн дарамт нэмэгдэ& байна#

Г #$% 7!) "(@.*% 6%A#$% '=.

#лон

улс)н вал$т)н санR#У3СS-аас улирал тутамд боловсруулан

гаргадаг

ДCл"ийн Cдийн Gасгийн тDлDв байдл)н тайланд 8онгол улс)н "удалдаан) гол

тHнш БХ+У-)н Cдийн Gасгийн DсDлт ирC" BилHHдCд тогтмол буу ра"аар

"андлагатай байгааг ан"ааруулB байна. 6нC нM манай улс)н Cдийн Gасгийн

DсDлт, татвар)н орлогод сDрDг нDлDD HGHHлC" болно. %&'( он) CECст БХ+У-)н ДБ-ий DсDлт ;T-д "HрC" таамаглал)г олон

улс)ннCр "Hнд бH"ий судалгаан) байгууллагууд гаргасан ба Eаашлаад БХ+У-)н

аBHйлдвCрийн салбар)н CрCлт буур! 8онгол улс)н уул уур"айн бHтCCгдC

"HHнялангуяа нHHрсний CксNортод "H!тCй сDрDг нDлDD бий боло" "андлагатай бай

на.

З/') B 8НХАУ-*% &#. ДН8-#$ !(. ?

11

10

9

8

Таамаглал

7 1 2

20092010

2011 2012

2013

2014

2015

БХ+У Бодит ДБ #У3С %&'(/'& сар 6кономист %&'(/'& сар

^_ `aнсFсус %&'(/'& сар Ub^c %&'(/? сар

Эх

сурвал$%

,лон

улсын

байгууллагуу

дын

тайлан

? Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт

ТDгрDгийн ам.доллартай "арMEа" "анш %&'( он) '& дугаар сар)н 0&-н) Dдрийн

байдлаар 'O=' тDгрDгт "Hр!, DмнD" он) мDн HFCс OT-иар бу$у '((.? тDгрDгDDр

суларсан бол %&'' он) мDн HFCс (=0.? тDгрDгDDр бу$у (0T-иар суларсан.

Ч а н г а р а х С у л р а х


13/39

%&'7 он) CгдсCн тDсвийн тDсDлд ам.доллартай "арMEа" тDгрDгийн "аншийг

';7& байна гCB HGсCн. Cв! "аншийн дарамт сHHлийн 'O сард C р!имтCй

нCмCгдCB буй нM тDсDвт "HндрCл бий болгоB байна. %&'( он) C"ний O-н сар)н байдлаар гадаад вал$т)н нDDE '.0 тCрбум

ам.доллар

болB,

'O

сар)н

DмнD"

тHвшнCCс

%.;

тCрбумаар

буурсан

бу$у

%&&T

"увиарбуураад байна. #н) C"ний O-н сар)н байдлаар ШХ#-)н "CмBCC =%

; саяам.долларт "Hр!, 'O сар)н DмнD"DDс %.; тCрбум ам доллараар буурсан.

ТDгрDгийн "аншийн сулрал)г GDв"Dн дотоод Cдийн Gасгийн нD"EDл байдлаас

HHдCлтCй "CмCCн HGCB боло"гHй. ТHH"ий Cд CксNортолдог улсууд)н вал$т)н

"аншийн дарамт нCмCгдCB ам.доллар)н CсрCг сулра" "андлага бий болB буй нM

+У-)н бонд "удалдан авалт)н "DтDлбDр дууссан, дCл"ий "амгийн том тHH"ийCд имNортлог! БХ+У-)н Cдийн Gасаг саар! буй GCрCг гадаад "H!ин GHйл

стCймDн "олбоотой.

З/') C Г "(@.*% 6%A %,: ГDХО

Төгрөгтэй харF&ах ам.долларGн ханC HI J₮ Тэр'ум ам.доллар

Таамаглал

200

2200

2000

!%00

!600

!00

!200

!000

KадаадGн Lууд

/өрөнгө оруулалт*8M Kадаад вал(тGн нөө&*8M,ээд ,оод:ангийн #ам таамаглал 2 жилийн дундаж жилийн дундаж Aм.доллар ханC

.5

.0

3.5

3.0

2.5

2.0

!.5

!.0

0.5

0.0NO$06 NO$07 NO$0% NO$09 NO$!0 NO$!! NO$!2 NO$!3 NO$!

NO$!5

Эх

сурвал$%

&ангийн

'ам(

Монгол бан)

'онгол банкны хэрэг&үүлсэн 5нэ тогтвор&уулах, иот(кийн %ээлийн хөтөлбөрүүд сөрөг үр дагавартай байна#

М%)%#$ +7++((.++ М&%)&(%E%* &(&)&

адаад ECвCр актив бол 8онгол улс)н вал$т)н ECвCр нDDEийг илCр"ийлдCг гол

HGHHлCлт $м. %&'% он) (-р улирлаас C"лCн гадаад ECвCр актив)н "CмBCC

Cр!имтCй буур! %&'( он) O-р сар)н байдлаар гадаад ECвCр актив)н "CмBCC он)

C"нCCс '.O и" наяд тDгрDгDDр бу$у '?;T-иар, DнгDрсDн он) мDн HFCс 0.' и"


14/39

наяд тDгрDгDDр бу$у '(&T-иар буураад байна. ТDлбDрийн урсгал тCнEлийн "уримтлагдсан алдагдал, вал$т)н орB ирC"

урсгалтатарсан шалтгаан) улмаас DнDDгийн байдлаар гадаад ECвCр актив

сDрDгHGHHлCлтCд шилBCCд байна. 5аашид тDв банкн) GHгCCс яаралтай арга "C

мBCC

ав!,

бодлог)н

"HHг

шат

дараалан

DсгD"гHй

бол

Cдийн

Gасагт

"ямрал

HHсC"

бодитнD"EDл бHрCлдCCд байна.

'&


%&'0 он) (-р улирл)н байдлаар ТDв банкн) "CрCгBHHлсCн 4нC тогтворBуула",иNотFкийн GCCл, банкуудад байршуулсан "DрDнгHHд нM 0 и" наяд тDгрDгт "HрсCн.

ХDтDлбDрHHдийн "HрCCнд Cдийн Gасагт "Cт и" мDнгDний нийлHHлCлтийг "ийсCн

нM

нCг

талаас

CFрCг

нDлDDтCй

"арагдав!

нDгDD

талаас

вал$т)н

"аншийн

CрCлтийг огEом "DDрDгдDB дав"ар Cрсдлийг бий болгосон. 8онголбанкн) HндсCн HHрCг алдагдаB, Сангийн яамтай адил бодлог)н "CрCгсCл

"CрCгBHHлсCн нM бодлог)н алдаанд "HргCсCн бай" магадлалтай.

З/') F М%)%#$ %#$(++((.#$% !(. ) ,"' E.#"

"х на#д төгрөгJ /увиар

15.0

10.0

5.0

0.0

!

Pдийн засагт мөнгө нийл))лэх замаар зээлийг хурдтай тэлсэн

2

7 улирал дараалсан вал(тGн урсгал 'уурJ дотоодG зээл ог&ом нэмэгдсэн

!

2

2008 2009 2010 2011 2012 2013

2014

80

60

40

20

0

-5.0 -20,отоод &эвэр а@тив* Kадаад &эвэр а@тив*Bээлийнөсөлт

21өнгөнийнийл))лэлтийнөсөлт

Эх

сурвал$%


&ангийн

'ам( ,-.&(

/(

3хийн

төв

бан)

,/4 танилцуулга

З/') G Т" %E%* E.#"*% .'% $'A//((.


5

9ингибонд

3-н их на&д төгрөг

эдийн

(аагт

нийл""лэн1.1

3

2

0.4

1.5

0.24

1.3

!

01.2 1.1

: 1

: 2

: 3

: 4

: 1

: 2

: 3

: 4

: 1

: 2

: 3

: 4

: 1

: 2

: 3

: 4

: 1

: 2

: 3

: 4

: 1

: 2

: 3

: 4

: 1

: 2

: 3


15/39

!

2

3

!

2 QRS

20!2 20!3 20!

Tнэ тогтворжуулах "UотV@ зээл -ан@уудад 'айрCуулсан -усад

Эх сурвал$% Монголбан)( &ангийн 'ам

'' Монгол

улсын

2015

оны

Нэгдсэн

төсвийн

төсөлд

хийсэн

тойм

дүгнэлт

2015

ОНЫ

НЭГДСЭН

ТӨСВИЙН

ОРЛОГЫН

DИНЖИЛГЭЭ/ул уурхайн салбараас нийт татварын орлогын 16-ийг бүрдүүлэх ба үүний 4-

ийг %эсийн ба*&малын орлогоос бүрдүүлнэ#

%&'7 он) CгдсCн тDсвийн тDсDлд нийт тCнEвCрBHHлсCн орлог)г ;.'= и" наядтDгрDгDDр тDлDвлDсDн бDгDDд HHний '.'0 и" наяд тDгрDгийг уул уур"айн салбар)норлого бHрдHHлнC. Уул уур"айн салбар)н орлог)н ''T-ийг алт, '?T-ийг нHHрс, (OT-ийг GCсийн баяBмал)н CксNортоос бHрдHHлC"CCр тDлDвлDсDн. %&'7 он) CгдсCнтDсвийн тDлDвлDсDн орлог)н "CмBCCг орлог)н тDрDл тус бHрCCр нM "аруулав Rураг '&S.

З/') 10 Т!"#$% &'(&)& !(.: //'(.: !&(@. +%)'


;оллох тат$ар,н төрл""дээр ;оллох 2ул уурхайн б"тээгдэх""нээр

2ул уурхайн

2ул

уурхайн

бу


16/39

2м!ийн татвар)н "CмBCC 7& тCрбум тDгрDгт "Hр! DмнD" он) тодотгосон

тDсвDDс 7&T-иар нCмCгдC"CCр тDлDвлDсDн. 2сDлтийн голло" "увM нM Hл "DдлD""DрDнгийн татвар)н DсDлтDDс шалтгаалB байна.

2+Т-)н орлого '.=; и" наяд тDгрDгт "Hр! DмнD" он) тодотголтой

"арMEуула"ад %T-иар бу$у 07 тCрбум тDгрDгDDр буура" бол %&'( он)

"HлCCгдCB буй гHйECтгCлтCй "арMEуула"ад %0T-иар бу$у 0'; тCрбум тDгрDгDDрDсD"DDр

байна. 2+Т-)н

орлог)н

=&

гаруй

"увийг имNорт)н

бараанаастDвлDрHHлдCг. 6дийн Gасгийн идCв" буур! байгаа нD"EDлд 2+Т-)н орлог)н"CмBCCг DDдрDг таамагласан бай" магадлалтай.

%&'7 онд ТогтворBуулалт)н санд 0( тCрбум тDгрDг "уримтлагда"тDлDвлDгDDтCй. %&'( он) C"ний O-н сар)н байдлаар ТогтворBуулалт)н сандтDвлDрсDн нийт орлого ('? тCрбум тDгрDг байна.

'%


рлогын албан татвар, 8, 9.: н 201$ оны эгдсэн төсвийн нийттатварын орлогын 70-ийг бүрдүүлнэ#

#рлог)н албан татвар,

ДШ, 2+Т-)н татварууд нM %&'7 онд CгдсCн тDсвийннийт татвар)н орлог)н ;&T-ийг бHрдHHлC"CCр тDлDвлDBCC. +B а"уй нCгBийн орлог)налбан татвар R++#+ТS нM нийт орлог)н албан татвар)н 7& гаруй "увийг бHрдHHлдCгсуурM татвар $м. %&'7 он) тDсвийн тDсDлд ++#+Т-)г ='0 тCрбум тDгрDг бу$у DмнD"он) тодотголоор баталсан тDсвDDс %'T-иар бууруулан тDлDвлDсDн. Харин "увM "Hнийорлог)н албан татварRХХ#+ТS-)н "CмBCCг 7=% тCрбум тDгрDг бу$у DмнD" он)тодотгосон тDсвDDс

%.;T-иар DсD"DDр тDлDвлDсDн байна. ХХ#+Т-аас

(; тCрбумтDгрDгийг татвар)н буEаан олголтод CргCн тDлD"DDр тооEсон бDгDDд DмнD" он)тодотгосон

тDсвDDс

?0T-иар

DсD"DDр

тDлDвлDсDн.

6нC

нM

иргCд

OT-ийн

орон

сууEн)GCCлд и" "CмBCCгCCр "амрагдсантай шууд "олбоотой $м.

адаад Hйл аBиллагаан) орлогоос ((0 тCрбум тDгрDгийг татан тDвлDрHHлC" ба ??T-ийг имNорт)н гаалийн албан татвараас бHрдHHлнC. 6нC нM %&'( он) "HлCCгдCB буйгHйECтгCлCCс %&T-иар бу$у O& ор!им тCрбум тDгрDгDDр DсD"DDр байгаа нM CдийнGасгийн нийт CрCлт

буур!,

имNорт)н

"увM

"CмBCC багас! байгаа нD"EDлд DDдрDгтDсDDлDл гCB HGC"CCр байна. Тусгай Gориулалт)н татвараас ((.= тCрбум тDгрDгтDвлDрHHлC" ба HHнCCс ''.= тCрбум)г авто бFнGин, тHлшний татвараас, 00 тCрбум)гDDрDD яваг! "CрCгслийн татвараас бHрдHHлC"CCр тооEBCC.

..,

байгууллагуудын

тоо

өсч

байгаа

боловч

татвар

төлөгч

үйл

а&иллагаа

нтогтвортой байгууллагын тоо буурч байна#

Татвар тDлDг! ++ нM 8онгол улс)н тDсвийн орлог)н гол суурM $м. СHHлийн (Bилд ++, байгууллаг)н тоо '%T-иар DссDн ! Hйл аBиллагаа нM тогтвортой татвартDлDг! байгууллаг)н тоо 0T-иар буурсан. ++#+Т-)н бууралт)н суурM шалтгаан нMкомNани, ++-HHдийн

татвар тDлD" у"амсар бHрCлдCCгHй, татвар)н

тайлагнал)нмCдлCг сул, борлуулалт)н орлог)н "CлбCлGCл DндDр GCрCг олон "H!ин GHйлсCCсшалтгаалB байна. 5аашид ++-ийн сан"HHг бC"BHHлC", татвараар дCмBи" !иглCлCCртDрийн GHгCCс нCгдсCн бодлого шаардлагатай.

З/') 11 ААН: $)//(()*% .."'*% .$(%: A#). H#(()%* .+"A#%

1#нган аж ахуй нэгжJ ACигт ажиллагаа*+

!20!00


17/39

)дийн (агийн дунда! өөлт 10+$иа дээг""р б

айхад >>?$н ашигт а!иллагаа 4+$ д хэлбэл(энэ

гэдэг тат$арт ногдох орлог,г их хэм!ээгээр нуун дарагдуул! байгааг харуул! байна. %+

7+

%0

60

0

20 23.3 29.7

32.

W!2+

$3+

33.9

2

30.%

!.

26.%

6+

5+

+

3+

2+

!+


18/39

0 0+20!0 20!! 20!2 20!3 20!3

ACигтай татварGн тайлан Aлдагдалтай 'у(у татвар төлөхг)й X тайлан 'у(у )йл ажиллагааг)й

Тайлан ир))лээг)й ACигт ажиллагаанG т)вCин

'0

Монгол

улсын

2015

оны

Нэгдсэн

төсвийн

төсөлд

хийсэн

тойм

дүгнэлт

:атварын орлого төрөл&өөгүйн улмаас орлогыг %охиомлоор өсгөх, %ардалтайний!үүлэх орон %айг уул уурхайн татварын орлого бий болгосон хэвээр байна#

ТDсвийн нийт орлог)н '/= нM уул уур"айн шууд татвараас "амааралтай байгаа нMтDсвийн орлог)н тDвлDрDл DндDр, CмGCг байдал буура"гHй байгаагийн баталгаа $м.СHHлийн 7 Bилд уул уур"айн салбар)н татвар)н орлог)н дундаB DсDлт ''T байсанбол уул уур"айн бус салбар)н татвар)н DсDлт %OT байсан. Харин %&'7 он) нCгдсCнтDсвийн тDсDлд %&'(

он) "HлCCгдCB буй гHйECтгCлтCй "арMEуула"ад уул

уур"айнсалбар)г 0OT-иар, уул уур"айн бус салбар)г %'T-иар DсD"DDр тDлDвлDBCC.

%&'7 онд уул уур"айн салбар)н орлого

'.'0 и" наяд тDгрDгт "HрнC гCB тDсDDлсDнба HHний ''T-ийг алт,

'?T-ийг нHHрс,

(OT-ийг GCсийн баяBмал)н CксNортоосбHрдHHлC"CCр тDлDвлDсDн. 2DрDDр "CлбCл #$у Толгой тDсDл болон бусад уул уур"айнордууд)н Hйл аBиллагаа "Cвийн бDгDDд %&'( он) тHвшнCCс борлуулалт нM нCмCгдCнCгCсCн HндCслCлд суурилBCC. Cв! %&'( он) C"ний 0-н улирл)н уул уур"айн салбар)нгHйECтгCлCCс "ара"ад уул уур"айн салбар)н DсDлт буур! болGошгHй байна. 8DнимNорт)н бууралтаас шалтгаалB дотоод Cдийн Gасгийн "CрCглCC буур!, уул уур"айнбус салбар)н DсDлт саара" "андлага аBиглагдаB байна.

З/') 12 У/( //'6$% !('*% &'(&)&&! 6='6 6='(


YQул уурхайн сал'арGн татварGн орлого

>ул уурхайн 'ус сал'арGн татварGн орлого=38

!9+

!+

!6+

3 2%+ 25+

!7+=21

2

!0

3!+

2!+

200% 2009 20!0 20!! 20!2 20!3 20! /-K

20!5 төс

З/') 13 У/( //'6$% .."'//: )&((&6 E!I&'.*% +.)6++%'


1.2 0.0 0.!2

1 0.!9 0.22

0.8 0.0%

0.62

0.6 1.13

0.690.4

0.2 0.! AAНDAТ A1НAТ Ногдол


19/39

-усад Kаалийн

20!5 Нийт

Aлт Н))рс Bэсийн

0.03

ЦайрGн

0.!0

Төмрийн

0… 0.02

ZонCнG -усад

аCиг татвар хураамж >>$н 'а#жмал 'а#жмал х)дэр 'а#жмалорлого


'( Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт

:өлбөр хураам&ийн өсөлтийн голлох хувийг а"игт малтмалын нөө! а"игласнытөлбөр болон өсөн нэмэгдэх нөө! а"игласны төлбөрөөс төвлөрүүлнэ#

%&'7 онд татвар "ураамB тDлбDрийн орлого ?&; тCрбум тDгрDгт "Hр! %&'( он)"HлCCгдCB буй гHйECтгCлийн дHнгCCс

%&T-иар бу$у '7' тCрбум тDгрDгDDр DсD"таамаглал дCвшHHлсCн. ТDлбDр "ураамBийн DсDлтийн голло" "увийг ашигт малтмал)ннDDE ашигласн) тDлбDр болон DсDн нCмCгдC" нDDE ашигласн) тDлбDрDDс тDвлDрHHлC"ба

DсDн

нCмCгдC"

ашигт

малтмал)н

нDDE

ашигласн)

тDлбDрийг

%&'(

он)

"HлCCгдCBбуй гHйECтгCлCCс 70T-иар бу$у ;7 тCрбум тDгрDгDDр нCмCгдCнC гCB HGсCн байна.

З/') 14 8/! .."' 6/'=H: .('++


!.0

0.%

0.6

0.

-усад татвар *Төл'өрJ хураамж[сөн нэмэгдэх аCигт малтмалGн нөө& аCигласнG төл'өр ACигт малтмалGн нөө& аCигласнG төл'өр

0.2

0.00.11 0.11 0.17

0.20 0.28 0.28 0.36

0.43

200% 2009 20!0 20!! 20!2 20!3 20! /-K 20!5 Төс


:атварын бус орлого н нэгдсэн төсвийн тэн!вэр&үүлсэн нийт орлогын 17-ийгбүрдүүлнэ#

Татвар)н бус орлого нM нCгдсCн тDсвийн тCнEвCрBHHлсCн нийт орлог)н ';T-ийг

бHрдHHлC"CCр тDсDDлсDн.

2мнD"

= Bилд

татвар)н

бус

орлог)н

Bилийн

дундаB

DсDлт

нM%%T-тай

байсан

бол

%&'7

онд

;;T

болB

огEом

DсD"

тDлDвтCй

байна.

%&'7

ондтDлDвлDсDн татвар)н бус орлог)н !у"ал бHрдCл нM Dм! "увM!лал)н орлого бDгDDд CнCнM тDрийн мCдлийн ++-HHдийн "увMEааг арилBаала" шийдвCртCй

"олбоотой. Cв!"увM!ла" ++-ийн нCр болон мCдCCлCл тDсвийн тDсDлд тусгагдаагHй. 8Dн гаGр)нтосн) орлог)н DсDлтийг %&'7 онд %&T-иас дCCш бу$у O сая баррFлд "Hр! %&'& он)тHвшнCCс ( да"ин нCмCгдCB нCгдсCн тDсDвт 0%( тCрбум тDгрDгийн татвар тDлнD гCBтусгасан.

З/') 15 Т."'*% /! &'(&)&


!.2

0.9

Төсөвт 'айгууллагGн орлогоKазрGн тоснG орлого-усад татварGн 'ус орлого[м хувFлалGн орлого

0.16

0.32

0.6 0.!9


20/39

0.0%0.!!

0.!9

0.3 0.03 0.050.03

0.19 0.280.42

0.54

0.350.56

0.0200% 2009 20!0 20!! 20!2 20!3 20! /-K 20!5 Төс

Эх

сурвал$%

&ангийн

'ам

'7 Монгол

улсын

2015

оны

Нэгдсэн

төсвийн

төсөлд

хийсэн

тойм

дүгнэлт

2015 ОНЫ НЭГДСЭН ТӨСВИЙН ЗАРДЛЫН DИНЖИЛГЭЭ

:өсвийн гадуурх %арлагыг төсөвт тусгах асуудал "ийдвэрлэгдэ& ам&аагүй байна#

8онгол улс)н %&'7 он) нCгдсCн тDсвийн нийт Gарлага ба ECвCр GCCлийн дHнг ;.=0тCрбум тDгрDгDDр тDсDвлDсDн бDгDDд DмнD" он) тодотголоор батлагдсан тHвшнCCс0%=.( тCрбум тDгрDгDDр бу$у (.7T-иар DссDн байна. %&'7 он) нCгдсCн тDсDвт ДБ-ийг%0.? тCрбум тDгрDг бай"аар тооEоолсон бDгDDд нийт Gарлага ба ECвCр GCCлийн ДБ-д

CGлC"

"увM

0'.OT

байна.

ТDсвийн

гадуур"

Gарлага

бу$у

ХDгBлийн

банкн)

тDсвийнгадуур" сан"HHBилт '.07 и" наяд

% тDгрDгийг оруулB тооEвол %&'7 он) нийт Gарлага ба

ECвCр GCCлийн ДБ-д CGлC" "увM Dс! 0;.7T болB байна. ийт Gардл)н O&T бу$у =.'7и" наяд тDгрDгийг урсгал Gардалд, '?.(T бу$у '.(O и" наяд тDгрDгийг "DрDнгийнGардалд тус тус GарEуула"аар тооEсон.

асгийн гаGраас Pасгийн гаGр)н HнCт Eаасн) орлогоор ХDгBлийн банкаар дамBин"CрCгBHHлC" тDсDл, арга "CмBCC болон тDсвDDс CргCн тDлDгдD" нD"EDлтCй ХDгBлийнбанкн) C" HHсвCрCCс сан"HHBHHлC" тDсDл, арга "CмBCCг нийт дHнгCCр УИХ-аар Bил бHрбаталB, тDсDвт тусгадаг бай"Q мF"аниGм)г ТDсвийн тогтвортой байдл)н ту"ай "уулM,ТDсвийн ту"ай "уулMд DDр!лDлт оруула"аар "уулийн тDсDл боловсруулсан болов!"CрCгBиB C"лCCгHй байна.

З/') 1B Н)!% .!"#$% %#$. 7'() ,"' 7(

"х на#д төгрөгJ хувиар +

9.0 50.0

8.0

7.0

6.0

5.0

4.0

3.0

2.0

1.0

38.6

2.5 2.3

3.1

43.0 37.9

5.0 6.0

36.1

32.2 3

3.8

6.2 7.3

7.6

45.0

40.0

31.8 30.0

25.0

20.0

15.0

10.0

5.0

0.0 0.0

%&&O %&&? %&'& %&'' %&'% %&'0 %&'( %&'7 ТDсТод

Нийт зарлага 'а &эвэр зээл

Нийт зарлага 'а &эвэр зээлийн ,Н-$д эзлэх хувF

Эх

үүсвэр%

&ангийн

'ам

8онгол улс)н тDсвийн нийт Gарлаг)н ДБ-д CGлC" "увийг дCл"ийн бусадорнуудтай "арMEуулB HGвCл "DгBингHй Cдийн Gасагтай улс орнуудаас бага, "DгBиB буйCдийн Gасагтай улс орнуудаас DндDр бу$у дCл"ийн дундаBтай ойролEоо тHвшинд

0.26 0.38

40.2

35.0


21/39

байна. Харин тDсвийн гадуур"

Gарлага бу$у ХDгBлийн банкн) тDсвийн гадуур"

сан"HHBилтийг оруулB тооEвол 8онгол улс)н тDсвийн нийт Gарлаг)н ДБ-д CGлC""увM дCл"ийн дундBаас DндDр байна RХHснCгт 'S.

% ХDгBлийн банкн) баланс)н мDнгD болон тHHнтCй адилтга" "DрDнгийн "Cсгийг %&'7 онд GCCлба урMд!илгаа тDлбDр болгон сан"HHBHHлнC гCсCн таамаглалд HндCслCсCн.

'= Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт

/рсгал %арлагын өсөлтөд !алин хөлс, тэтгэврийн нэмэгдэл ба %ээлийн үйлчилгээнийтөлбөрийн өсөлт нөлөөл& байна#

%&'7 он) нCгдсCн тDсвийн нийт

урсгал Gардл)г =.' и" наяд тDгрDгDDр тDсDвлDсDнбDгDDд CнC нM DмнD" он) тодотголоор батлагдсан тHвшнCCс O&;.= тCрбум тDгрDгDDр

бу$у

'7.'T-иар

DсD"DDр

байна.

Урсгал

Gарлаг)н

нийт

Gарлагад

CGлC"

"увM

DмнD"BилHHдCCс Dс! O&.7T-д "HрсCн. 2DрDDр "CлбCл урсгал Gардл)н тCлCлт HргCлBилB байна.Урсгал Gардл)н DсDлтийг тDрDл тус бHрCCр нM ав! HGвCл Eалин "Dлс %%.;T, бараа

J А%)#((Т!"#$%

%#$.

7'()*%

ДН8-7(6

6/"K

2015 .=)((

1 @вроN)н "олбоо (;.0

2 олло" "DгBингHй орнууд R[;S (%.&

3 ХDгBингHй орнууд ('.&

4 ТDв ба HHн @вроN 0?.%5 М&%)&(

Х)H(#$%

%E%*

7'()*)

.&&,!&% 3C5

B Бусад "DгBингHй орнууд R[; ба @вроN)н бHсCCс бусадS 0%.?

C ДCл"ийн дундаB 0%.=

F #йр"и Дорнод 00.%

G М&%)&(

Х)H(#$%

%E%*

7'()*)

.&&,&&)+$ 31F

10 ХDгBиB буй орнууд %?.&

11 ХDгBиB буй +Gи %(.&

12 debdf 7 %'.;

Эх

сурвал$%

,-.&

Х+!%). 1 Д(6#$% 7'#= /(! &'%//*% .!"#$% %#$. 7'()*% ДН8- 7(6 6/"K


22/39

Hйл!илгCCний Gардал O.'T, GCCлийн Hйл!илгCCний тDлбDр 70.'T, урсгал шилBHHлCг;.=T-иар Dс!, татаас %'.OT- иар буур!CC.

З/') 1C У'!)( 7'()


7


23/39


асгийн гаGраас Eалин, тCтгCврийн "CмBCCг инKляEи, "DдDлмDрийн бHтCCмB,салбар)н онEлогийг "аргалGан HF шаттай нCмCгдHHлC" арга "CмBCCний дагуу %&'7 ондEалин, тCтгCврийг нCмCгдHHлC"Cд DмнD" Bилийн"CCс %.7 да"ин и" бу$у 7&& тCрбумтDгрDгийг нCмB GарEуула"аар тооEBCC. 5алин, тCтгCврийг нCмC" асуудл)г шийдC"дCCинKляEийг "DDрDгдD"гHй бай" бодлого дав"ар бари" "CрCгтCй.

';

Монгол

улсын

2015

оны

Нэгдсэн

төсвийн

төсөлд

хийсэн

тойм

дүгнэлт

өрөнгийн %ардал төсвийн %арлагыг бууруулах "аардлагын ихэнх хэсгийг өөртөө"ингээ&ээ#

%&'7 он) нCгдсCн тDсвийн нийт "DрDнгийн Gардл)г '.(; и" наяд тDгрDгDD ртDсDвлDсDн бDгDDд CнC нM DмнD" он) тодотголоор батлагдсан тHвшнCCс 7'?.& тCрбумтDгрDгDDр бу$у %=T-иар буура"аар байна. ХDрDнгийн

Gардл)н нийт Gарлагад CGлC""увM DмнD" BилHHдCCс буур! '?.(T-д "HрсCн. ХDрDнгийн Gардл)н бууралт)г Gардл)нтDрDл тус бHрCCр нM ав! HGвCл барилга байгууламB 7?.?T, и" Gасвар %7T, стратFгийн

нDDE

"DрDнгD

0.?T-иар

буур!CC.

ХDрDнгD

оруулалт)н

Gардал

тDсвийн

Gарлаг)гбууруула" шаардлаг)н и"Cн" "Cсгийг DDртDD шингCCBCC гCB HGCB боло"оор байна.

З/') 1F Х'%)#$% 7'(


!.60

!.0

!.20

Zилийн өсөлт

Zилийн 'ууралтW!3+ $

3.9+

0.03

0.52

$26+

!.00 W37+

$25+

0.%0 $60+ 0.19

0.04 1.48

0.60

0.0

0.20

0.00

0.71

-арилга'айгууламж

"х засвар Тоног

төхөөрөм ж

-усадхөрөнгө

:тратVгийн

нөө&

Нийтхөрөнгийн

хөрөнгө зардал


/лсын төсвийн нийт хөрөнгийн %ардал дах барилга байгуулам&ийн хөрөнгийн %ардлын э%лэх хувийн &ин буурсан#

%&'7 он) нCгдсCн тDсвийн тDсDлд нийт "DрDнгийн Gардалд барилга байгууламB(;.?T, и" Gасвар %.0T, тоног тD"DDрDмB '%.;T CGCлB байна. ийт "DрDнгийн Gардл)н07T бу$у 7'? тCрбум тDгрDгийг бусад "DрDнгD гCсCн ангилалд оруулB тооEсон нMDмнD" BилHHдийн тDсвийн "DрDнгийн Gардл)н бHтECCс и"CC"Cн ялгаатай байна. Бусад"DрDнгийн Gардал "Cсгийн дCлгCрCнгHй тайлбар тDсвийн тDсDлд тусгагдаагHй.

2нгDрсDн

Bил

C"CлсCн

болов!

%&'7

он)

тDсDвт

суугаагHй

(%&

гаруй

тCрбумтDгрDгийн обMFкт байгаа бDгDDд барилга, байгууламB да"M "DрDнгD оруулалт)гбууруулснаар он дамBин баригддаг дCд бHтEийн аBлууд)г Gогсонги байдалд "HргC"Cрсдлийг дагуулB болGошгHй $м.


24/39

201$ онд улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын хэм&ээг бууруулсан#

%&'7 онд =%;.= тCрбум тDгрDгийн "DрDнгD оруулалт)н тDсDл, арга "CмBCCг улс)нтDсвDDс "CрCгBHHлC"CCр тDлDвлDсDн.

6нC нM DмнD" он) тодотгосон тDсDвтCй"арMEуула"ад 7&O.0 тCрбум тDгрDгDDр бу$у ((.;T-иар буурсан HGHHлCлт $м. %&'% он"HртCл Cр!имтCй нCмCгдCB байсан улс)н "DрDнгD оруулалт)н DсDлт буур!, %&'7 ондулс)н тDсвийн "DрDнгD оруулалт)н "CмBCCг DмнD" онуудаас бууруулB тDлDвлDсDн.

'O Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт

З/') 1G У(!*% .!"#$% 6'%) &'//((.: 200F-2015 &%


1.4

1.2

1.0

0.8

0.6

0.4

0.50.4

0.5

0.9 1.2

0.8

1.1

0.6

0.2

0.0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Тод2015

Төс

Эх

сурвал$%

&ангийн

'ам8онгол

Улс)н

тDсвийн

"DрDнгD

оруулалт)г

4ндCсний

"DгBлийн

EогE

бодлого,асгийн гаGр)н Hйл аBиллагаан) "DтDлбDр, 6дийн Gасаг нийгмийг "DгBHHлC" HндсCн!иглCлийн Gорилтууд, тDсвийн "HрCCний мCдCгдCл, салбар)н бодлого, тDсвийн !адав"идсуурилан тDлDвлD" шаардлагатай.

рон нутагт төсвийн эрх мэдлийг "ил&үүл&, аймаг нийслэл дэх хөрөнгөоруулалтын "ил&үүлэг нийт хөрөнгийн %ардлын 13-тай тэн!энэ#

%&'7 онд тDсвийн тDвлDрлийг сааруула", орон нутгийн тDсвийн шийдвCр гарга" Cр",биF даасан байдал болон "DрDнгD оруулалт)н Hр DгDDBийг нCмCгдHHлC", гHйECтгCлийн"яналт)г сайBруула" Gорилгоор "DрDнгD оруулалт)н C" HHсвCрийг орон нутагт нM

"DрDнгийн

шилBHHлCг

"CлбCрCCр

олго"оор

тооEсон.

%&'7

онд

аймаг,

нийслCлд

олго""DрDнгD оруулалт)н нийт шилBHHлгийн

дHн '?&.? тCрбум тDгрDг, HHнCCс %(T бу$у(7.? тCрбум тDгрDгийг Улаанбаатар "отод олгоно.

З/') 20 А$=): %#$!(( 6K 6'%) &'//((.*% A#(H++()

Тэр'ум төгрөг

-

-

-

-

-


25/39

5.9

14.2

13.5

10.7

10.5

9.2

9.1

8.9

7.9

7.5

7.2

6.1

6.0

5.9

5.5

5.0

4.4

4.0

3.3

2.7

2.6

0.9

0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0


'?


:өсвийн (рөнхийлөн %ахирагчдын төсвийн баг!уудын өсөлт эрс *лгаатай байна#

асгийн гаGр)н бHтEийн DDр!лDлтDDр %&'7 он) тDсвийн FрDн"ийлDн Gа"ираг!д)нтоо буур!CC. %&'7 он) тDсвийн FрDн"ийлDн Gа"ираг! нар)н тDсвийн GарEуулалт)гDмнD" он) тодотголоор батлагдсан тHвшинтCй "арMEуулвал Сангийн сайд)н тDсвийн

багE '&&.?T, ХDдDлмDрийн сайд)н тDсвийн багE ?&.?T бу$у "амгийн DндDр DсDлттCйбайна. Харин Боловсрол, соF Iл, шинBлC" у"аанRБСШУS-н) сайд)н тDсвийн багE ;;.'T,СоF Iл, сNорт, аялал Bуул!лалRСС+


26/39

24.4

40.4

8.6

8.7

8.9 9.0

- -

Эх

сурвал$%

&ангийн

'ам

%& Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт

%&'7 он) тDсвийн "DрDнгийн Gардл)н GарEуулалт)г тDсвийн гол FрDн"ийлDнGа"ираг!д)н

CGлC"

"увийн BингCCр

ав! HGвCл Сангийн сайд 0%.(=T, ам тCCвCр,Барилга, "от байгуулалт)н сайд %(.?=T , Уул уур"ай, Cр!им "H!ний сайд O.?(T, ХуулMGHйн сайд, БСШУ-н) сайд, 6рHHл мCндийн сайд, Шадар сайд, СС+


27/39

0.52 5.0

0.27 0.36

0.00 0.02009 20!0 20!! 20!2 20!3 20!5


%' Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт

%&'7 он) тDсвийн ту"ай "уулийн нCг онEлог нM орон нутагт тDсвийн Cр" мCдлийгшилBHHлC" ту"ай асуудал $м. 6дийн Gасгийн "ямралт нD"EDл байдалд асгийн гаGаророн нутагт Cр" шилBHHлC" Gамаар тDсDв батла" Cр"ийг "автгайруулан олго" нMтDсвийн "DрDнгийн GарEуулалтад тави" "яналт)г сулруулB болGошгHй. Улс)н тDсвийн"DрDнгDDр баригдаB

байгаа нийгмийн !анартай олон барилга,

байгууламBийн тDсDв,сан"HHBилтийг бHрCн шийдвCрлCлгHйгCCр орон нутгийн мCдCлд шилBHHлB байгаа нM

улс)н "DрDнгD оруулалт)н нCгдсCн бодлог)г алдагдуула" магадлалтай.

:усгай сангууд нэгдсэн төсвийн нийт %арлагын 2;#4 хувийг %ар!уулна#

%&&= онд асгийн гаGр)н тусгай сангийн ту"ай "уулийг ан" батла"ад нийт %% санбайсан бDгDDд

одоогийн байдлаар нийт 0% тусгай сан Hйл аBиллагаа явуулB байна.%&'7 он) нCгдсCн тDсвийн тDсDлд тусгай сангуудаар дамBин %.% и" наяд тDгрDгийгтDсDв GарEуула"аар тооEBCC. Тусгай сангуудаар дамBи" нийт Gарлаг)н дийлCн" "увMбу$у =7.?T нM нийгмийн даатгал)н санд, '%.7T нM нийгмийн "аламBийн санд, 7.0T нMсургалт)н тDрийн санд 0.0T нM "DдDлмDр Cр"лCлтийг дCмBи" санд, %.&T нM тариаланCр"лCлтийг дCмBи" санд ногдоB байна.

%&'0 онд PИргCд тDсвDD "янанаQ иргCний нийгмийн сHлBCCнCCс Gо"ион байгуулсанмониторингийн явEаас дHгнCлт "ийB HGC"Cд, CдгCCр сангууд)н GарEуулалт)н мCдCCлCли"CC"Cн "аалттай "CвCCр байна гCB HGсCн бDгDDд тусгай сангууд)н ил тод байдал,"яналт)г сайBруула" "CрCгтCй талаар дурMдBCC.


28/39

%% Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт

ТӨСВИЙН ГАДУУРХ САНХҮҮЖИЛТ 8А ХӨГЖЛИЙН 8АН9

2014 оны 3-р улирлын байдлаар өг&лийн банкны санхүү&илтийн хүрээнднийтдээ 6-н салбарын 32 төсөлд 3 их на*д төгрөгийн санхүү&илт хийгдээд байна#

ХDгBлийн банк %&'' онд %& сая, %&'% он) 7 сард 7O& сая, '% сард '.7 тCрбум амдоллар)г олон улс)н Gа" GCCлCCс, %&'( онд 0& сая иFний Dрийн би!гийг LNон улс)н Gа"GCCлCCс тус тус GCCлсCн. арEуулалт)н "увMд %&'% онд (OO тCрбум тDгрDг, %&'0 онд '.;

и"

наяд

тDгрDг,

%&'(

он)

0-р

улирл)н

байдлаар

?'0

тCрбум

тDгрDгийг

тус

тусGарEуулаад байна.

З/') 25 Х)H(#$% %E%* !%6++H++(!% .!(++ !('': 6 ++!"''


3.5

3.0

\ингис 'ондоос :амурай 'ондоос 1>/- өөрийн эх ))свэрэс ]оммVр& 'ан@наас

0.3

2.5

2.0

!.5

0.10.2

0.10.!0.1

0.10.2 0.3

0.11.2

0.2

0.5

!.01.7

0.5

0.0

1.0

Bам тээврийн Pрим х)ний Tйлдвэрийн -арилгGн /өдөө аж -усад Нийт олгосонсал'ар сал'ар сал'ар сал'ар ахуйн сал'ар зээл 1>/-

Нийт олгосон

зээлийн ~49$г х)ний дэд ')т&ийн имUортGг орлохJ э@сUорт с))н ') тээгдэх) )нJ эргэлт ийн хөрөнгийн зээл 200зар&уулсан 'а аймаг өргөтгөлJ дэмжих %%%J дотоодGн х)лэмжийн төсл))дэд са# ам.долларJ Aмгалан стан&

орон нутгийг >-$той ТавантолгойJ Pгийн 'арилгGн )йлдвэрлэлJ нийтдээ 207 тэр'ум орим төслийн ажилJ -агануур /]$нхол'осон төсөлJ голGн &ахилгаан :айнCандGн ATЦJ /өтлийн төгрөгийн санх))жилт санх))жилт зэрэг хөрөнгө

Lинэ төмөр зам с тан& уудG н төслийн &VмVнт Cохойн )йлдвэрийн хийсэн. T)ний !0% тэр'ум оруулалтJ зээл))дийг 20!2$20!

төсл))дийг хөгж))лэлтийн санх))жилт))дийг нF ноолуурGн сал'арGн онуудад /өгжлийн 'ан@наас

санх))ж))лсэн. санх))жилт 'агтаасан. 'изнVст зар&уулсан. санх))ж))лсэн.

Эх сурвал$% +өг$лийн бан)

З/') 2B Х)H(#$% %E%* !%6++H++(!% .!(++ 50 .'/= .)')!A

Тэр'ум төгрөг

DН 'олон Нийслэлийн авто замGн төсөл

Lинэ төмөр зам төсөл

Pрдэнэс ТаванТолгой

803

341

278

Тавантолгой$KаCуунсухайтGн н))рсний^

171 Төрийн

Pрим х)ний дэд ')т&ийн төсөл

_\ингис /аан_ -оинг$767 онго&

Төрийн орон суу&нG @орUора&ийн төсөл

НоолуурGн сал'ар

P@сUортGг дэмжихJ имUортGг орлох %%% төсөл

ТPЦ$ өргөж))лэх төсөл

/өтөл &VмVнтийн )йлдвэр

6+$Gн орон суу&нG зээлийн санх))жилт

удамж төсөл

ооснG сал'ар

ТPЦ$

3 өргөж))лэх төсөл

AрFс Cир 'оловсруула

х )йлдвэрийн төсөл

150

129

112

108

102

88

85

82

+о$'B /10

НоосJ

ноолуурJ

с))

%12

Pрдэнэс

тавантолгойн/11 Pрим Нийтдээ

/18 ТD:]J


29/39

73

71

57

50/увийн

-усад *50 тэр'умаас 'ага санх))жилт авсан^ 372

0 200 00 600 %00

CDEEDFG7

!%0 тэр'ум төгрөг

Эх сурвал$% +өг$лийн бан)

%0 Монгол улсын 2015 оны Нэгдсэн төсвийн төсөлд хийсэн тойм дүгнэлт

ХDгBлийн банкн) сан"HHBHHлсCн 0% тDслийн %' нM тDрийн Dм!ит болон тDрийнмCдлийн ++, байгууллагууд байна. ХDгBлийн банк нM урт "угаEаанд DгDDB бийболо", арилBаан) банкууд)н сан"HHBHHлC" сонир"олгHй тDслHHдийг сан"HHBHHлC"HндсCн Gорилготой ! тDрийн мCдCл, "увM оролEоо давамгайлсан ++, байгууллага дCдбHтEийг сан"HHBHHлсCн нM Gасаглал)н "яналт сул, авилга "CCл "а"уулM и"тCй, татаастсуурилсан одоогийн нD"EDлд !анаргHй GCCлийг HHсгCB, Eаашлаад сан"HHгийн CрсдCлдорB болGошгHй байна.

З/') 2C Х)H(#$% %E =!% //(.$ #H#(

1

2

3

+ө$ийн гадуурхх&налтг"й анх""!илт

@анх""гийн итHм дэх

төрийн хэт оролцоо

)ргэн

төлөгдөх#

эдийн

(агийн

ашиг б"хий

PVрэг нөлөөPдийн засгийн

Tр аCиг

:өрөг нөлөө

Pрсдэл:орилтууд

)дийн (агийг

идэ$х!""лэх

I&налтг"й тө$ийн

гадуурх анх""!илт

@анх""гийн тогт$орг"й

байдал

4

төөл

анх""!""лэх

Iэн

х&нах $эJ

Iуул* эрх("йн ор'ин

`4aOb 4c d844b4ceM fRS OghO8iaO)дийн (агийн эI&мрал# 2л,н их ө

KLG KMLNM ODGPMN NLN EDODN KQMGNRMSFOLGKM

УрMд!илсан тооEооллоор ХDгBлийн банкн) %&'%-%&'( он) "ооронд гаргасан нийтGCCл болон %&'( он)

?-р сар)н 0&-н) байдлаар сан"HHгийн тайлан дCCр" нийт актив"DрDнгD нM 7.' и" наяд тDгрDг байна. 6нC нM %&'( он) тодотгосон тDсвийн нийтGардл)н ;&T, банкн) систFмийн нийт GCCлийн 7'T, Улаанбаатар "от)н ДБ-ий ('T,8онгол улс)н нийт аB а"уйн нCгBийн нийт "DрDнгийн %(T-тай тус тус тCнEHH байна.

ХDгBлийн банк нM нийт актив)н "CмBCCгCCрCC 8онгол улс)н сан"HHгийн систFмд%-р

байрт

BагсаB

байгаа

ба

актив)н

Bилийн

DсDлт

%&&T-иар

"CмBигдCB

байна.ХDгBлийн банк ба ТDрийн банкн) актив)н "CмBCCг нийлHHлB тооEвол тDр сан"HHгийнсистFмийн %7T-ийг дангаар удирдаB байна Rураг %OS.

З/') 2F С%6++)#$% !#!.L= 6K .'#$% 6. &'&(,&&

Tонгол,н бан0ууд,н а0ти$# өөлт20! онG 3$р улирлGн 'айдлаарJ их на#д төгрөг

=200

=23

=20

5.13

5.20

5.05U

@анх""гийн итHм# төрийн оролцоо20! онG 3$р улирлGн 'айдлаарJ их на#д төгрөг

8%

18%25V

=8 3.887%

67%

=403

4jfR afkOlMe bO48Oc jO4mifR8 рдэл

DEEQNLNM NMD RFDGN NLN RLN MWRMDMGKMр


30/39

=20

2.02U

1.88

Эх сурвал$% Монголбан)( ?рил$ааны бан)уудын санхүүгийн тайлан( &7+( +өг$лийн бан)

%(

Монгол

улсын

2015

оны

Нэгдсэн

төсвийн

төсөлд

хийсэн

тойм

дүгнэлт

ХDгBлийн банкнаас сан"HHBHHлC" "DрDнгD оруулалт)н тDсDл, "DтDлбDрHHд нMCдийн Gасаг ба нийгмийн Hр ашгийг дав"ар "ангаB бай" F Iстой бDгDDд тDсDл сонго"HндсCн шалгуурууд байдаг Rураг %?S.

З/') 2G Э')% .()6: #$% 7!)#$% +' A#).$ .!( !&%)&6 A()//'

+өөл

онгох

шалгуур

)дийн

(агийн

"рашиг

X n -аталгаат мөнгөн урсгалn Bээлийг эргэн төлөх 2адвар*QNoY=p.n /уулF эрхз)йн 'олон тVхнологиJэзэмCлийн эрсдэл 'ага 'айх

n

1эргэжлийнJ турCлагатай удирдах 'агJх)ний нөө&

n :анх))гийн сахилга 'аттай 'айдалn /этэрхий өндөр @аUитал хөрөнгө

?ийгмийн "р

ашиг

оруулалтGн Cаардахг)й 'айх *64hi94bi59O5MimO.

n Татаас санх))жилт хийхг)й 'айх

XX n AжлGн 'айруудGг ихээр 'ий 'олгохn Pдийн засгийн Cууд 'олон Cууд 'ус

эVрэг нөлөөтэй 'айх

n Татвар төлөхn -айгалF ор2инд ээлтэй )йл ажиллагаа

#вуулах

n P@сUортод 2иглэсэнJ имUорт орлосонn /отGн 'олон ') с нутгийн хөгжилд хувF

нэмэр оруулах

6ндCCс тDрийн оролEоот тDслHHдийн сан"HHгийн

Hр ашгийг "Cр"Cн "CмBи" вCgТу"айлбал, аймаг орон нутгийн "ооронд барMB буй Gам, Улаанбаатар "отод "CрCгBиBбуй гудамB тDслийн CргCн тDлDлт, сан"HHгийн Hр ашгийг "Cр"Cн тооEо" вCg Cг талаасХDгBлийн банкн) C" HHсвCр нM DDрDD Cдийн Gасгийн Gардалтай бу$у "HHгийнтDлбDртCй, нDгDD талаас сан"HHBHHлB буй тDслHHд нM буEаан тDлDлт "ий"гHйто"иолдолд улс)н тDсDвт Dр болгон бHртгC" HH гCсCн асуудал тулгар! байна.

өг&лийн банкны үйл а&иллагааг х*нах хуул эрх %үйн орчин хангалтгүй#

8онгол улс)н ХDгBлийн банкн) ту"ай "уулMд ХDгBлийн банкн) "яналт)н талаардараа"M Gаалтууд тусгагдBCC. ХDгBлийн банк нM ТDлDDлDн удирда" GDвлDлийн шууд удирдлагад Hй

лаBиллагаа явуула" HHрCг бH"ий дотоод "яналт)н нCгBтCй байнаh

ХDгBлийн банкн) биGнFс тDлDвлDгDDг батла"даа 8онголбанк болонСан"HHгийн Gо"иEуула" "ороон) санал)г ава"h

ХDгBлийн банкн) ТDлDDлDн удирда" GDвлDл ? гишHHнтCй бай" ба тCдгCCрийнгурав нM "араат бус гишHHн байна.

ХDгBлийн

банкн)

ТDлDDлDн

удирда"

GDвлDлийн

дарга,

гишHHнийг

асгийнгаGар томилB, !DлDDлнD.

ДCCр"CCс HGвCл 8онголбанк, Сан"HHгийн Gо"иEуула" "ороон) GHгCCс ХDгBлийнбанкн) Hйл аBиллагаанд "яналт тави" нM "уулM Cр"GHйн "HрCCнд боломBгHй бDгDDдХDгBлийн банкн) Hйл аBиллагаа улс тDрийн болон асгийн гаGр)н нDлDDнд оро"гHй


31/39

бай" бодит боломB бага байна.

ДCл"ийн банкн) бодлог)н судалгаан) %&'' он) тайланд PХDгBлийн банкууд)нурMд)н Hйл аBиллагаа и"Cв!лCн муу гCсCн дHгнCлт ав! ирсCн бDгDDд тCдгCCр нM тDрийнDм!лDлд бай" нM "Cр Gо"имBтой вC гCсCн асуулт тавигдсаар байдаг. Бодлог)нGорилтууд)г "анга")н GCрCгECC сан"HHгийн тогтвортой байдлаа "анган аBиллаB, CнC"оF I р)н Gо"истой тCнEвCрийг барMB !ада"уйE байгууллагууд EDD"Dн байдагQ гCBдурMдBCC.

%7 Монгол

улсын

2015

оны

Нэгдсэн

төсвийн

төсөлд

хийсэн

тойм

дүгнэлт

НЭГДСЭН ТӨСВИЙН ТЭНЦЭЛ 8А ӨРИЙН ТОЙМ

өг&лийн банкны %ар!уулалтыг нэгдсэн төсвийн %ардалд оруул& тоо!вол төсвийнбодит алдагдал 8+-ий -д хүрнэ#

8онгол Улс)н CгдсCн тDсвийн %&'7 он) тDсвийн тDсDлд нCгдсCн тDсвий

нтCнEвCрBHHлсCн

нийт

тCнECл

(;O.(

тCрбум

тDгрDг

бу$у

ДБ-ий

%T-тай

тCнEC"алдагдалтай бай"аар тооEсон. Харин ХDгBлийн банкн) %&'7 он) GарEуулалт)г '.07 и"наяд

0 тDгрDгDDр тооEоB нCгдсCн тDсвийн Gардалд оруулB тооEвол тDсвийн алдагдал

ДБ-ий OT-д "HрC"CCр байна Rураг 0&S.

З/') 30 Т!"#$% .%,( .!"#$% )//'6 !%6++H#(.

"х На#д төгрөг ,Н-$д эзлэх хувF*+9 /өгжлийн 'ан@нG төсвийн гадуурх санх))жилт

Нэгдсэн төсвийн зарлага*/өгжлийн 'ан@нG төсвийн гадуурхи санх))жилтийг оруулаад 2+$д 'арисан

2+

Нэгдсэн төсвийн зарлага 1.35V

%

7

Төсвийн тэн&эл*,Н-$д

эзлэх

хувF

Төсвийн тэн&эл*/өгжлийн 'ан@ оруулаад$,Н-$д эзлэх хувF

Bөр))1.67

0.91 7.6 0+

60.49

7.11 $2+

5

6.02-6

$+

Documents

1.2015 ОНЫ ТӨСВИЙН ТӨСӨЛ-Тойм Дүгнэлт-final Report 2014.11(1)