125 125125125125

125125

125125 125

125125125125

125

125125 125

125125125125

125

125125125

125

125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125 125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125 125

125

125

125

125

125125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125 125

125125

125 125

125125

125 125

125125

125

125

empire state building

p a n a m a k a n a a l

c n t o w e r

golden gate bridge

d e l t a w e r k e n

i t a i p u d a m

k a n a a l t u n n e l

4

24

104

86

36

56

76

naar grote hoogteTheodorus van Heemstede Obelt, een bijzonder menschHenri Jacques Gerard Mijnssen, man met ambitie

van A naar Bslim installatieconcept voor technische infrastructuur

communicatie als basisA.C. Labee: ‘Communiceren? Nee, dat werd niet gedaan’

brug naar begripwater en stroom

storm op komststormachtige periodes

technisch vernuft‘Wij vervullen eigenlijk de rol van de oude gildenmeester’Zonneweg

een nieuwe toekomsteen wenkend perspectiefde houdbaarheidsdatum van toekomstvisies

Homij 125.indd 2 27-11-2006 14:51:31

HOMIJ, 125 jaar onzichtbaar onmisbaar

HOMIJ Technische Installaties bv bestaat in 2007 125 jaar. Een mijlpaal om

bij stil te staan. Dat doen we onder andere met dit boek ‘HOMIJ, 125 jaar

onzichtbaar onmisbaar’. Deze titel is niet zomaar gekozen. Feitelijk geeft

dat haarfi jn onze werkzaamheden weer. Immers, voor gebruikers van onze

installaties zijn onze activiteiten meestal onzichtbaar maar voor een goed,

veilig en comfortabel functioneren onmisbaar.

Dit boek vertelt het verhaal van een onderneming, waarvan de oorsprong ligt

op 7 november 1882 toen Theodorus van Heemstede Obelt in Amsterdam zijn

loodgietersbedrijf begon. Rond diezelfde tijd startte Henri Jacques Gerard

Mijnssen onder de naam Mijnssen & Co zijn handel in machines, gereed-

schappen en spoorwegmateriaal. Het zou echter nog tot ver in de jaren zestig

van de 20e eeuw duren voordat beide bedrijven werden samengevoegd.

‘HOMIJ, 125 jaar onzichtbaar onmisbaar’ is echter meer dan alleen een

vertelling over de ontstaansgeschiedenis en groei van HOMIJ tot wat

het nu is. Dit boek schetst namelijk bovenal een beeld van een periode

waarin technische innovaties elkaar in sneltreinvaart opvolgen. Wij hebben

ervoor gekozen deze ontwikkelingen te koppelen aan de zeven moderne

civiele wereldwonderen. Het gaat hierbij om het Empire State Building,

het Panamakanaal, de CN Tower, Golden Gate Bridge, de Deltawerken,

Itaipúdam en de Kanaaltunnel. Bijzondere bouwwerken die elk hun eigen

verhaal hebben maar ook staan voor een bepaalde periode of ontwikkeling

in de afgelopen 125 jaar.

In ieder hoofdstuk staat één van deze zeven ‘wereldwonderen’ centraal.

Daarnaast leidt een tijdstrook onder aan de pagina’s u als lezer door 125 jaar

bijzondere gebeurtenissen. Wij denken dat wij met deze aanpak er in zijn

geslaagd u een prettig leesbaar maar vooral ook fraai kijkboek aan te kunnen

bieden. Een jubileumboek met feiten, verhalen en interviews met wat wij

maar gemakshalve een hoog ‘oh ja’-gehalte noemen. En ook een boek dat u,

naar wij hopen, meerdere malen ter hand zult nemen.

Wij wensen u veel lees- en kijkplezier.

De directie | HOMIJ Technische Installaties bv

naar grote hoogteTheodorus van Heemstede Obelt, een bijzonder menschHenri Jacques Gerard Mijnssen, man met ambitie

van A naar Bslim installatieconcept voor technische infrastructuur

communicatie als basisA.C. Labee: ‘Communiceren? Nee, dat werd niet gedaan’

brug naar begripwater en stroom

storm op komststormachtige periodes

technisch vernuft‘Wij vervullen eigenlijk de rol van de oude gildenmeester’Zonneweg

een nieuwe toekomsteen wenkend perspectiefde houdbaarheidsdatum van toekomstvisies

Homij 125.indd 3 27-11-2006 14:51:31

4

Homij 125.indd 4 27-11-2006 14:51:34

architect: Shreve, Lamb & Harmon Associates

g e b o u w d i n 1 9 3 0 , 1 0 3 v e r d i e p i n g e n , 1 8 6 0 t r e d e n e n 6 5 0 0 r a m e n

de bouw duurde 410 dagenk o s t t e 7 . 0 0 0 . 0 0 0 m a n u r e n e n $ 2 4 . 7 1 8 . 0 0 0

van 1931 tot 1972 het hoogste gebouw ter wereld

sinds 11 september 2001 weer het hoogste gebouw in New York

de aluminiumtoren op het dak van het gebouw (waar nu de antenne op

staat) was oorspronkeli jk bedoeld als aanlegmast voor luchtschepen

443,2 meter tot aan de top van de bliksemafl eider

totale gewicht: 365.000 ton73 liften, 80.5 km verwarmingsbuizen, 7.450 ton koelers voor de airconditioning

112 kilometer waterleiding om te voldoen aan het dagelijkse waterverbruik van 750.000

liter water, 267 km elektriciteitsdraad, 1960 kilometer telefoonkabel, 400 brandslangen

empire state building

empire state building

5

empire state building

Homij 125.indd 5 27-11-2006 14:51:35

naar grote hoogte

naar grote hoogte

naar grote hoogte

Met zijn 443,2 meter is het Empire State Building een van de beroemdste wolkenkrabbers

ter wereld en voor meer dan 40 jaar het hoogste gebouw ter wereld. De wolkenkrabber is het directe resultaat

van de competitie tussen Walter Chrysler (oprichter van de Chrysler Corporation) en

John Raskob (General Motors) met als doel te zien wie het eerst het hoogste gebouw ter wereld kon bouwen.

Het verhaal gaat dat John Raskob architect William Frederick Lamb bij zich riep om het ontwerp te bespreken. Meneer

Raskob was een enthousiast gebruiker van potloden. Hij pakte een van zijn potloden,

zette deze rechtop en vroeg aan Lamb, “Bill, hoe hoog kan je het maken zonder dat

het omvalt?” 27 maanden nadat Raskob Lamb deze vraag stelde werd het Empire State Building geopend.

Het indrukwekkendste aspect van het gebouw is niet alleen de architectuur maar vooral de snelheid waarmee

het verrees in de skyline van New York. De bouw duurde 410 dagen en vanaf het moment

dat op 17 maart 1930 de bouw begint, schiet het stalen frame van het gebouw omhoog met een gemiddelde van 41/2

verdieping per week. De realisatie van het Empire State Building was een knap staaltje

van logistieke planning. Immers, om de bouw nog verder te versnellen werden de palen,

draagbalken, ramen en raamlijsten van het geraamte elders gemaakt en ter plekke in elkaar gezet. Vanuit de 500

km verder gelegen staalmijnen van Pennsylvania werd 60.000 ton staal per trein,

vrachtwagen en vrachtschip naar New York gebracht. Met een onvoorstelbare gedrevenheid zetten metaalwerkers in

23 weken tijd het 58.000 ton wegende frame in elkaar. Direct onder hen legden loodgieters

112 kilometer waterleidingen aan, installeerden elektriciens 1.960 kilometer telefoonkabel en 267 kilometer

elektriciteitsdraad en zorgden metselaars ervoor dat de buitenkant in acht maanden af was.

De constructie van het gebouw was zo goed dat de ernstige schade die het opliep toen

er in 1945 in dichte mist een bommenwerper tegenaan vloog, gemakkelijk te repareren was.

Ondanks dat het wat hoogte betreft ondertussen overtroffen is door andere gebouwen blijft het Empire State

Building een voorbeeld waarmee andere wolkenkrabbers nog altijd worden vergeleken.

6

Homij 125.indd 6 27-11-2006 14:51:36

7

Homij 125.indd 7 27-11-2006 14:51:38

prestaties werden gemeten. Beide ontwikkelingen

waren voor die tijd zeer ongebruikelijk.

In zijn vrije tijd was Raskob een agressieve handelaar

op de aandelenmarkt. In een artikel dat hij in 1920

schreef, getiteld “Iedereen zou rijk moeten zijn”,

beargumenteerde hij dat iedere Amerikaan rijk kon

worden door elke week $15 dollar in aandelen te

investeren.

hoogste gebouw

In 1928 vond Raskob het welletjes en nam hij ontslag

bij GM. Nog net voor de beroemde beurscrach deed

hij zijn aandelen in het autoconcern van de hand.

Vanaf dat moment concentreerden zijn zakelijke

interesses zich naast zijn werk voor DuPont op de interesses zich naast zijn werk voor DuPont op de

mijnbouw van edelstenen én natuurlijk de bouw mijnbouw van edelstenen én natuurlijk de bouw

van het Empire State Building. Om de strijd met van het Empire State Building. Om de strijd met

Walter Chrysler om het hoogste gebouw van New Walter Chrysler om het hoogste gebouw van New

York te winnen zocht John Raskob in 1929 een groep York te winnen zocht John Raskob in 1929 een groep

investeerders bij elkaar om gezamenlijk opdracht investeerders bij elkaar om gezamenlijk opdracht

te geven tot de bouw van wat uiteindelijk de te geven tot de bouw van wat uiteindelijk de

beroemdste wolkenkrabber ter wereld zou worden. beroemdste wolkenkrabber ter wereld zou worden.

politiek politiek

Overigens was Raskob ook op politiek gebied Overigens was Raskob ook op politiek gebied

actief. Zo was hij een actief tegenstander van actief. Zo was hij een actief tegenstander van

de Amerikaanse Drooglegging, en van 1928 tot de Amerikaanse Drooglegging, en van 1928 tot

1932 voorzitter van de Nationale Democratische 1932 voorzitter van de Nationale Democratische

Commissie (NDC). Na zijn ontslag bij GM wierp Commissie (NDC). Na zijn ontslag bij GM wierp

hij zich op als een belangrijk tegenstander van hij zich op als een belangrijk tegenstander van

Franklin Roosevelt’s New Deal en was hij betrokken Franklin Roosevelt’s New Deal en was hij betrokken

bij de mislukte couppoging tegen de Democratische bij de mislukte couppoging tegen de Democratische

President. President.

Tot zijn pensioen in 1946 bleef hij werken voor Tot zijn pensioen in 1946 bleef hij werken voor

DuPont. Raskob had 13 kinderen. Na zijn dood ging DuPont. Raskob had 13 kinderen. Na zijn dood ging

een aanzienlijk deel van zijn fortuin naar de Raskob een aanzienlijk deel van zijn fortuin naar de Raskob

Foundation for Catholic Activities, wat nog steeds Foundation for Catholic Activities, wat nog steeds

een van de grootste door een familie bestuurde een van de grootste door een familie bestuurde

liefdadigheidsinstelling van de Verenigde Staten is. liefdadigheidsinstelling van de Verenigde Staten is.

8

prestaties werden gemeten. Beide ontwikkelingen

waren voor die tijd zeer ongebruikelijk.

In zijn vrije tijd was Raskob een agressieve handelaar

op de aandelenmarkt. In een artikel dat hij in 1920

schreef, getiteld “Iedereen zou rijk moeten zijn”,

beargumenteerde hij dat iedere Amerikaan rijk kon

worden door elke week $15 dollar in aandelen te

hoogste gebouw

In 1928 vond Raskob het welletjes en nam hij ontslag

bij GM. Nog net voor de beroemde beurscrach deed

hij zijn aandelen in het autoconcern van de hand.

Vanaf dat moment concentreerden zijn zakelijke

interesses zich naast zijn werk voor DuPont op de

mijnbouw van edelstenen én natuurlijk de bouw

DuPont

General Motors

hoogste gebouw

politiek

JOHN JAKOB RASKOB

Homij 125.indd 8 27-11-2006 14:51:41

9

JOHN JAKOB RASKOBJJR 1879 HOOGSTE GEBOUW 1930

JOHN JAKOB RASKOB • IEDEREEEN MOET RIJK WORDEN

• SUCCESVOLLE ZAKENMAN EN FINANCIEEL DIRECTEUR •

BOUWER VAN EMPIRE STATE BUILDING • DUPONT • GM DEALERS

Geboren: 1879 Start carrière: 1901 pensioen 1946

Profiel overzicht

emPiReStateBuildinG newYoRK

8 40 68 90

Homij 125.indd 9 27-11-2006 14:51:42

In zijn vrije tijd was Raskob een agressief handelaar

op de aandelenmarkt. In een artikel dat hij in 1920

schreef, getiteld “Iedereen zou rijk moeten zijn”,

beargumenteerde hij dat iedere Amerikaan rijk kon

worden door elke week $15 dollar in aandelen te

investeren.

hoogste gebouw

In 1928 vond Raskob het welletjes en nam hij ontslag

bij GM. Nog net voor de beruchte beurscrach deed

hij zijn aandelen in het autoconcern van de hand.

Vanaf dat moment concentreerden zijn zakelijke

interesses zich, naast zijn werk voor DuPont, op de

mijnbouw van edelstenen én natuurlijk op de bouw

van het Empire State Building. Om de strijd tegen

Walter Chrysler om het hoogste gebouw van New

York te winnen zocht John Raskob in 1929 een groep

investeerders bij elkaar die gezamenlijk opdracht

gaven tot de bouw van wat uiteindelijk de

beroemdste wolkenkrabber ter wereld zou worden.

politiek

Overigens was Raskob ook op politiek gebied

actief. Zo was hij een actief tegenstander van

de Amerikaanse Drooglegging, en van 1928 tot

1932 voorzitter van de Nationale Democratische

Commissie (NDC). Na zijn ontslag bij GM wierp

hij zich op als een prominent tegenstander van

Franklin Roosevelt’s New Deal en was hij betrokken

bij de mislukte couppoging tegen de Democratische

President.

Tot zijn pensioen in 1946 bleef hij werken voor

DuPont. Raskob had 13 kinderen. Na zijn dood ging

een aanzienlijk deel van zijn fortuin naar de Raskob

Foundation for Catholic Activities. Dit is nog steeds

één van de grootste, door een familie bestuurde

liefdadigheidsinstelling van de Verenigde Staten.

dupont

Zijn carrière begon toen hij in 1901 als persoonlijk

secretaris in dienst trad bij DuPont, een bedrijf dat

onder andere handelde in explosieven, verf en zware

metalen. Zijn ster rees snel: nog geen zeventien

jaar later was hij als vicepresident verantwoor delijk

voor de fi nanciële zaken van zowel DuPont als

General Motors. Hij had een neus voor zaken,

want als één van de eerste investeerders in General

Motors zorgde hij er voor dat DuPont in het bezit

kwam van 43% van de aandelen.

general motors

Tijdens zijn periode bij General Motors zette hij een

organisatie op die het voor GM dealers mogelijk

maakte om auto’s op afbetaling aan klanten te ver-

kopen. Daarnaast stimuleerde hij het gebruik van

één standaardmethode waarmee binnen het hele

bedrijf de prestaties werden gemeten. Beide ont-

wikkelingen waren voor die tijd zeer ongebruikelijk.

John Jakob Raskob‘ I e d e r e e n m o e t r i j k w o r d e n ’

John Jakob Raskob (1879-1950) was een succesvolle zakenman

en fi nancieel directeur maar vooral bekend als de bouwer

van het Empire State Building.

10

Homij 125.indd 10 27-11-2006 14:51:50

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

J O H N J A K O B R A S K O BJ O H N J A K O B R A S K O BJ O H N J A K O B R A S K O B

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

J O H N J A K O B R A S K O BJ O H N J A K O B R A S K O B

ra

sk

ob

ra

sk

ob

J O H N J A K O B R A S K O BJ O H N J A K O B R A S K O B

ra

sk

ob

ra

sk

ob

J O H N J A K O B R A S K O B

ra

sk

ob

ra

sk

ob

J O H N J A K O B R A S K O B

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

J O H N J A K O B R A S K O BJ O H N J A K O B R A S K O B

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

J O H N J A K O B R A S K O B

ra

sk

ob

ra

sk

ob

J O H N J A K O B R A S K O B

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob

ra

sk

ob 11

Homij 125.indd 11 27-11-2006 14:51:53

HET BEGINHET BEGINTheodorus van Heemstede ObeltE e n b i j z o n d e r m e n s c h

Theodorus van Heemstede Obelt, de grondlegger van het huidige HOMIJ,

was iemand die zijn tijd ver vooruit was en daardoor ook een neus had

voor nieuwe ontwikkelingen en noviteiten. Zo stond hij onder andere aan

de wieg van de Nederlandse badkamer en centrale verwarming, bouwde in

Amsterdam een zwembad en organiseerde daar de eerste zwemwedstrijden

voor dames. Kortom, een bijzonder mensch.

Theodorus ziet op 14 april 1857 in Zwolle het eerste levenslicht. Hij is nog een jongetje wanneer

het gezin Van Heemstede Obelt naar Amsterdam vertrekt. Vader exploiteert aan de Hoogte Kadijk

een scheepswerf, en Theo groeit op samen met zijn zes jongere broertjes en twee jongere zusjes.

Hij voelt er echter weinig voor om in de voetsporen van zijn vader te treden en vertrekt aan het

einde van zijn tienertijd naar Londen, om een paar jaar later terug te keren met het diploma van

‘sanitary engineer’.

Sanitair en alles wat daar bij hoort is wat hem trekt. Op 25-jarige leeftijd begint hij op 7 november 1882

een eigen loodgietersbedrijf. Dit blijkt het begin van een bloeiende periode. Vooral omdat hij zich in

die periode ook al heeft gestort op de aanleg van een zwembad annex badinrichting. Dit bad wordt

gerealiseerd aan de Amsterdamse De Ruyterkade. Het blijkt een doorslaand succes. Enorme aantallen

Amsterdammers groeien op met een regelmatige duik in het zwembad of een wekelijkse wasbeurt in

het badhuis. Van Heemstede Obelt wordt een begrip in het Amsterdamse.

1 8 6 51 8 6 5

‘ a m s t e r d a m m e r s g r o e i e n o p m e t e e n r e g e l m a t i g e d u i k i n h e t z w e m b a d o f e e n

wekelijkse wasbeurt in de zwem- en badinrichting Van Heemstede Obelt’

G R O NG R O NHET BEGING R O NHET BEGINHET BEGING R O NHET BEGIN

1 september 1865 Oprichting elektrotechnisch

installatiebedrijf Mijnssen & Co door Henri Jacques Gerard Mijnssen

12

Homij 125.indd 12 27-11-2006 14:52:15

GR

ON

DL

EG

GE

RG

RO

ND

LE

GG

ER

GR

ON

DL

EG

GE

RG

RO

ND

LE

GG

ER

GR

ON

DL

EG

GE

RG

RO

ND

LE

GG

ER

GR

ON

DL

EG

GE

RG

RO

ND

LE

GG

ER

GR

ON

DL

EG

GE

R

HET BEGINHET BEGINHET BEGINHET BEGIN

“Uit een grootboek, beginnend op die datum, blijkt dat de heren H. J. G. Mijnssen en M. W. Schokker voor gemeenschappelijke rekening handel drijven in machines, gereedschappen, spoorweg-materiaal etc. Deze activiteit wordt in eerste instantie gefi nancierd met de storting door de beide fi rmanten van ieder ƒ 125,- in de “cassa”; zij zijn daarvoor elk “Per Kapitaal Rekening Voor zijn Fournissement” plechtig gecrediteerd.”

G R O NG R O NG R O NG

RO

ND

LE

GG

ER

G R O NG

RO

ND

LE

GG

ER

GR

ON

DL

EG

GE

R

G R O NG

RO

ND

LE

GG

ER

HET BEGING R O NHET BEGINHET BEGING R O NHET BEGINHET BEGING R O NHET BEGINHET BEGING R O NHET BEGIN 13G R O NG R O NG R O NG

RO

ND

LE

GG

ER

GR

ON

DL

EG

GE

RG

RO

ND

LE

GG

ER

GR

ON

DL

EG

GE

RG

RO

ND

LE

GG

ER

GR

ON

DL

EG

GE

RG

RO

ND

LE

GG

ER

GR

ON

DL

EG

GE

R

G R O NG R O NG

RO

ND

LE

GG

ER

G R O NG R O NG R O NG R O NG

RO

ND

LE

GG

ER

GR

ON

DL

EG

GE

R

G R O NG R O NG R O NG R O NG

RO

ND

LE

GG

ER

G R O NG

RO

ND

LE

GG

ER

G R O NG R O NG R O NG R O NG R O NG R O NG R O NG R O NG

RO

ND

LE

GG

ER

G R O NG

RO

ND

LE

GG

ER

Homij 125.indd 13 27-11-2006 14:52:28

14

Op 14 februari 1876 vroeg de schotse Alexander Graham Bell een patent aan op zijn uitvinding voor ‘improvement of telegraphy’. Op 1 juni 1881 opent de Nederlandsche Bell Telephoon Maatschappij op de hoek van de Kalverstraat en de Dam, in Amsterdam, het eerste Nederlandse openbare telefoonnetwerk met 49 aangesloten abonnees.

1 8 7 6

Homij 125.indd 14 27-11-2006 14:52:50

S u c c e sDe zwem- en badinrichting brengt Van Heemstede Obelt ook commercieel succes. Immers,

voor de technieken die hij gebruikt voor bijvoorbeeld de verwarming van het badhuis en de inrichting van

de badkamers, bestaat grote belangstelling. Hij wordt dan al vrij snel gezien als een expert in het

installeren van sanitaire installaties. Deze werkzaamheden worden door zijn loodgietersbedrijf

uitgevoerd. De vraag naar een goed geoutilleerde badkamer neemt toe en Van Heemstede Obelt

wordt de Nederlandse vertegenwoordiger van de Schotse sanitairfabriek Shanks. Aan De Ruyterkade

richt Theo een showroom in, en van heinde en verre stroomt het publiek toe om al die badkuipen en

glimmende kranen te bewonderen. Op 27 januari 1897 krijgt Van Heemstede Obelt zelfs een koninklijke

opdracht. Hij moet de badkamers van het Paleis Het Loo voorzien van badkuipen en ‘douchekleden’.

Naast zijn kennis en ervaring op badgebied begeeft hij zich ook op het terrein van de centrale verwarming.

Op diverse plaatsen waar nog geen gas of electriciteit is, construeert Theo een fornuis dat min of meer

als eerste moederkachel voor de centrale toevoer van warm water fungeert.

Door al deze activiteiten groeit het loodgietersbedrijf uit tot een gerenommeerd ingenieursbureau.

Een onderneming die ook na de eeuwwisseling maar liefst tweehonderd medewerkers telt. In 1909

zet Theo het bedrijf om in een open NV en wijzigt de naam naar NV Th. Van Heemstede Obelt’s

sanitair-technisch bureau. Twee jaar daarvoor opende hij een fi liaal in Den Haag.

De engelse natuurkundige Joseph Swan laat de eerste praktische gloeilamp zien. Hij maakte gebruik van een soort koolstof draad. Thomas Alva Edison ontwikkeld deze uitvinding verder en komt in 1879 met een gloeilamp die langer brandt en betrouwbaarder is.

1 8 7 8De eerste elektrisch aangedreven trein wordt door Werner von Siemens tentoongesteld. Dit ontwerp zal later gebruikt worden in elektrische stadsauto’s .

15

1 8 7 9

Homij 125.indd 15 27-11-2006 14:52:58

B e s c h e i d e nZakelijk is Theo van Heemstede Obelt een succes, maar over zijn privé-leven is weinig bekend.

Hij trouwt met Titia van der Feer en samen krijgen zij één dochter, Marie. Hij zeilt graag op zijn zeilschip

Trilby en nodigt, gek als hij is op gezelligheid, regelmatig familie en naaste vrienden uit voor een tochtje.

Ondanks het feit dat hij zijn ideeën in klinkende resultaten weet om te zetten, blijft hij bescheiden.

Dit wordt wellicht het best geïllustreerd met de anekdote dat hij, wanneer hij in grote kastelen en land-

huizen kapitale installaties moest aanleggen, op de vraag van de huisknecht wie kon worden aangediend

meestal laconiek antwoordde met: ‘Zegt u maar, dat de loodgieter er is.’

Ook naar zijn medewerkers stelt hij zich zelden autoritair op. Zo herinnert G.Heitlager zich in het

boekje dat naar aanleiding van het 75-jarig bestaan van het bedrijf werd gemaakt, Van Heemstede Obelt’s

betrokkenheid bij zijn medewerkers. ‘De heer Van Heemstede Obelt was in de omgang een vriendelijk

en royaal persoon. Als hij voor een werk op reis ging, nam hij vaak een monteur mee. Ik heb dat vaak

meegemaakt. Je was dan echt zijn gast.’ Heitlager beschrijft ter illustratie de keer dat hij in 1914 voor

een werk naar Epe moest; ‘De mobilisatie was uitgebroken en bijna alle treinen werden voor het publiek

gesloten. De heer Van Heemstede Obelt was die ochtend naar Apeldoorn gereisd en kwam mij per

rijtuig vanaf Apeldoorn uit Epe terughalen. Weer in Apeldoorn gingen wij eerst in een restaurant samen

eten. Voorzien van sigaren, een zak krenten broodjes en bananen namen wij om vijf uur een boemeltrein

terug naar Amsterdam waar wij om elf uur in de avond aankwamen.’ Of de keer dat een andere mede-

werker met de baas in Haarlem op stap was. ‘Daar werd een viswinkel aangedaan en kocht de heer

Van Heemstede Obelt voor ons beiden een pak paling. Bij het station kocht hij nog enige bossen hyacinten

en zo kwamen we beiden met paling en bloemen ‘s avonds thuis.’

Op 17 april 1918, drie dagen na zijn éénenzestigste verjaardag, overlijdt Theodorus van Heemstede

Obelt aan een hartaanval.

‘zegt u maar, dat de loodgieter er is’ loodgieter er is’

16

‘hij was in de o m g a n g e e n v r i e n d e l i j k e n r o y a a l p e r s o o n ’

Homij 125.indd 16 27-11-2006 14:53:00

17

Homij 125.indd 17 27-11-2006 14:53:07

18

1 8 8 1 Nieuws van de Dag , 8 september 1884

“Aan de De Ruyterkade op de plaats waar nu de Val ken wegpont vertrekt, stichtte de Amsterdamse Scheepsbouwerzoon Theodorus van Heemstede Obelt, die in Engeland voor sanitary engineer had gestudeerd, in 1881 zijn badinrichting die zich al snel over een druk bezoek mocht verheugen.”

Homij 125.indd 18 27-11-2006 14:53:15

NV Bad- en Zweminrichting TH van Heemstede Obelt‘ S l e c h t e m e i d e n ’ z w e m m e n h u n

e e r s t e w e d s t r i j d

namelijk enkel en alleen toegankelijk voor vrouwen

en kinderen. Alleen ‘uitstekend bekend staande

heren met een schier interplanetaire moraal’ hadden,

volgens hetzelfde krantenbericht, de eer om plaats

te nemen in de jury. Het werd een bijzondere dag

die werd verslagen door de pers die ook louter uit

vrouwen bestond. Van Heemstede Obelt kondigde

aan het einde van de wedstrijden aan dat hij spoedig

een eigen dames- en kinderbad zou laten bijbouwen.

Populair

Dat het zwemmen in die periode fl ink populair

werd, blijkt wel uit het feit dat het Obeltbad in 1896

meer dan tienduizend bezoekers telde. En ook het

baden was ontdekt. Zo werden in de badinrichting

1.984 dameskuipbaden en 12.558 herenkuipbaden

verstrekt. Toch was het Obeltbad geen al te lang leven

beschoren. In 1912 kreeg Van Heemstede Obelt van

het gemeentebestuur te horen dat de gemeente het

zwembadterrein nodig had voor de uitbreiding van

de haven. Twee jaar later opende de ondernemer

aan de overkant van het IJ, aan de Galgenweg, een

nieuw bad. Op verzoek van Van Heemstede Obelt

werd de naam van deze weg gewijzigd naar de

Badhuisweg. Hoewel het nieuwe zwembad tijdens

de mobilisatie periode 1914-1918 regelmatig door

militairen werd bezocht werd het, mede door de

afstand van de stad, nimmer meer zo druk als

aan de De Ruyterkade. In 1926, acht jaar na het

overlijden van de grondlegger, sluit het zwembad

defi nitief haar deuren.

De dag van 11 juli 1886 was een zeer bijzondere dag

in het door Theo van Heemstede Obelt gebouwde

zwembad annex badinrichting aan de Amsterdamse

De Ruyterkade. Op deze stralende zomerdag werd

voor het eerst in Nederland een zwemwedstrijd

voor vrouwen gehouden. Van Heemstede Obelt

streefde er namelijk naar om het zwemmen ook

onder de dames populair te maken.

De zwemwedstrijd in het ‘Obeltbad’ had echter

de nodige voeten in de aarde. In het negentiende

eeuwse Amsterdam was het namelijk een uitermate

revolutionaire aangelegenheid. Immers, zoals een

krantenbericht in die tijd verwoordde: ‘Welk fatsoen-

lijk meisje toont zich zomaar in een zwembad met

ontblote hals, nek, armen, voeten en kuiten aan de

eerste de beste man? Dat konden toch alleen slechte

meiden zijn?’ Velen spraken er dan ook schande

van dat deze wedstrijd onder auspiciën van de even

daarvoor opgerichte Hollandsche Dames Zwemclub

zou gaan plaatsvinden.

Maar het gebeurde toch. 12 dames zouden tegen

elkaar gaan strijden in de onderdelen snelzwemmen

op de buik, snelzwemmen op de rug, fraai zwem-

men, een tobbenwedstrijd en vrije oefeningen.

Wie dacht dat het zwembad zou uitpuilen van

Amsterdammers die zo hun kans schoon zagen om

‘bijna naakte’ dames in het water te zien plonzen,

kwam van een koude kermis thuis. De tribune was

19

d a m e s z w e m - c l u b

Homij 125.indd 19 27-11-2006 14:53:23

Henri Jacques Gerard Mijnssen (1840 - 1898)m a n m e t a m b i t i e

Op 1 augustus 1840 wordt in Amsterdam Henri Jacques Gerard Mijnssen

geboren. Hij is de oudste zoon van Hendrik Jacob Mijnssen, collecteur te

Amsterdam en de in China geboren Elizabeth Anna Sofia Zeeman. De latere

oprichter van Mijnssen & Co heeft één zusje en vijf jongere broers waarvan

er twee niet lang na hun geboorte overlijden. Na een carrière bij een reeks

uiteenlopende werkgevers, besluit de jonge Gerard op vijfentwintigjarige

leeftijd voor zichzelf te beginnen. Samen met M.W. Schokker begint hij een

handel in machines, gereedschappen en spoorwegmateriaal.

Het bedrijf begint klein en moeizaam en ondanks het bijspringen van familieleden wordt het eerste jaar

met een verlies van ƒ214,85 afgesloten. Met vallen en opstaan komen ze uit de rode cijfers en aan het

eind van 1881 wordt Rijksmuntmeester en ingenieur H.L.A. van den Wall Bake de eerste in een lange

reeks vennoten van het bedrijf.

De ambities reiken verder dan de handel in gereedschappen en op 5 november 1883 wordt een vennoot-

schap onder fi rma opgezet met als doel het uitoefenen van het ingenieursvak, commissiehandel en de

7 novemberOpr i ch t ing l oodg ie te rbedr i j f door T h e o d o r u s v a n H e e m s t e d e O b e l t

Theodorus van Heemstede Obelt1 8 8 2

20

Homij 125.indd 20 27-11-2006 14:53:46

7 novemberOpr i ch t ing l oodg ie te rbedr i j f door T h e o d o r u s v a n H e e m s t e d e O b e l t

21

Homij 125.indd 21 27-11-2006 14:54:11

Op 27 januari krijgt de heer Van Heemstede Obelt de vererende opdracht om alle badkamers van Koninklijk Paleis het Loo in te richten.

1 8 9 7

22

Homij 125.indd 22 27-11-2006 14:54:25

23agenturen van stoom- en andere werktuigen. Een steeds grotere stroom van technische wetenschappen

en vindingen doet zijn intrede in het dagelijks leven in Nederland. Nadat Mijnssen & Co in 1886 de

vertegenwoordiging verwerft van Felten & Guilleaume, een vooraanstaande Duitse fabriek van staal- en

elektrische kabels, begeeft het zich eerst als leverancier en vervolgens als installateur steeds meer op

elektrotechnisch gebied. Ook na het overlijden van oprichter Mijnssen op 31 augustus 1898 blijft het

bedrijf een specialist in de modernste snufjes van de elektrotechniek.

Eind 1920 neemt ir. W.C. Korthals Altes de uitnodiging aan om medevennoot te worden van Mijnssen

& Co. Hij was de jaren daarvoor in Amerika in dienst van het door Thomas Edison opgerichte General

Electrics USA en hij neemt de exclusieve vertegenwoordiging hiervan met zich mee. Gedreven, auto ritair,

visionair en als ondernemer in hart en ziel is Korthals Altes gedurende veertig jaar verbonden aan

Mijnssen & Co. Onder zijn leiding voorziet het bedrijf in de jaren twintig Hotel Krasnapolski als eerste

openbare gebouw van elektrisch licht. Naast de installatie van alle elektrische verlichting van de

Amstel Brouwerij en de aansluiting van de Stadsschouwburg Amsterdam op het ‘Net der Gemeente-

Electriciteitswerken’, is dit slechts één van de hoogtepunten in een lange lijst van bijzondere projecten.

De heer Lambrechts, in december 1941 als jongste bediende begonnen bij Mijnssen & Co, kan dit beamen:

‘Met opdrachtgevers als Koninklijk Paleis het Loo, de Nederlandse Spoorwegen, de Hoogovens en de

voormalige Nederlandse Handelsmaatschappij waren wij hofl everancier en één van de meeste succes-

volle en vooraanstaande ingenieursbureaus.’

Mijnssen & Co had oog voor de werknemers. ‘In 1927 werd er een personeelsvereniging opgericht en de

enkele centen die het personeel daar van zijn weekloon aan bijdroeg werd door de directie verdubbeld.

We hadden twee vakantiehuisjes, een soort mini Center Parcs, waar je dan met je kinderen naartoe kon.’

De heer Houben die jarenlang als hoofdprojectleider bij Mijnssen & Co werkte, dacht het na zijn eerste

dag ‘nog geen week te zullen houden’. Uiteindelijk blijft hij 47 jaar. ‘Het was een hele mooie organisatie

waar anderen soms jaloers naar keken.’

Na de Tweede Wereldoorlog geeft Korthals Altes het roer uit handen en gaat het bergafwaarts met

Mijnssen & Co. Ten koste van het ingenieurswerk wil het nieuwe bestuur zich volledig richten op de

aantrekkende witgoedmarkt. Een keus die volgens Lambrechts het einde van het succesvolle Mijnssen

& Co betekent. ‘De nieuwe directeuren zouden het witgoed wel even gaan promoten, maar met een

prijskaartje van duizend gulden waren onze koelkasten echt elitewerk. Toen Albert Heijn niet veel later

met een koelkastje van driehonderd gulden op de markt kwam konden wij het wel vergeten en was

het te laat om de ingenieurs- en installatiepoot weer nieuw leven in te blazen.’ Mijnssen & Co wisselt

nog een aantal maal van eigenaar voordat het op 1 januari 1969 fuseert met Ingenieursbureau

Van Heemstede Obelt N.V. en verder samengaat onder de naam Van Heemstede Obelt-Mijnssen,

Technische installaties N.V. Amsterdam.

Homij 125.indd 23 27-11-2006 14:54:32

24

Homij 125.indd 24 27-11-2006 14:54:40

lengte 82 kilometer, zes dubbele sluizen van 305 meter lang en 33,5 meter breed

de sluizen tillen de schepen op tot 26 meter boven zeeniveau

bouw door VS begon op 4 mei 1904, open voor verkeer 15 augustus 1914

27.500 arbeiders verloren tijdens de bouw het leven

183 miljoen kubieke meter uitgegraven steen en aarde

kosten: $380.000.000tol: $1.83 per ton per 2,80 kubieke meter commerciële vracht

in 1914 werd er 5 mil joen ton vracht door het kanaal vervoerd

in 2005 was dit opgelopen tot 203 miljoen ton vracht

32 oceaanschepen per dag prijs per doorgang gemiddeld €28.000,- vervoer van 2.4 miljoen auto’s per jaar

p a n a m a k a n a a l

p a n a m a k a n a a l

p a n a m a k a n a a l

25

Homij 125.indd 25 27-11-2006 14:54:44

v a n a n a a r b

v a n a n a a r b

v a n a n a a r b

Het Panamakanaal is een ruim 81 kilometer lang kanaal dwars door Panama. Het verbindt de Grote

Oceaan met de Atlantische Oceaan, en is een belangrijke ader in het intercontinentale transport.

Door niet meer helemaal om Zuid-Amerika heen te hoeven varen, verkorten schepen hun reis met

ongeveer zestig dagen. Maar de bouw ging niet zonder slag of stoot.

Al in 1850 speelden de Amerikanen met het idee om door Panama een waterweg aan te leggen. Het was echter niet

een Amerikaan maar de Fransman Ferdinand de Lesseps, die een eerste poging ondernam. De Lessens

was bekend met het aanleggen van kanalen want hij had immers ook al de bouw van het Suezkanaal op zijn naam staan.

Hij begon met de bouw in 1876. De omstandigheden waren echter erbarmelijk. Arbeiders stierven aan gele koorts

en malaria of werden het slachtoffer van enorme landverschuivingen en overstromingen. Ook het werken met veel te licht

materiaal voor zo’n enorme klus kosten velen het leven. Het duurde dan ook niet lang of de bouw kwam stil te liggen en de

speciaal voor dit project opgerichte organisatie ging failliet.

In 1898, als iets meer dan slechts eentiende van het prestigieuze kanaal af is, geven de Fransen het op en verkopen de concessie

aan de Amerikanen. Met toestemming van de Amerikaanse regering om het project te voltooien wordt zes jaar later, in 1904,

de bouw van het Panamakanaal hervat. Ondanks dat de ingenieurs op dezelfde problemen stuiten als de Fransen, slagen zij er

toch in het monumentale bouwplan uit te voeren. Het project eiste weliswaar het leven van maar liefst

27.500 arbeiders maar op 15 augustus 1914 voer dan toch eindelijk het eerste schip door het kanaal. Het Amerikaanse stoomschip Anaconda had de primeur.

De breedte van het Panamakanaal varieert van 70 tot 300 meter. Er zitten zes dubbele sluizen in van ieder 305

meter lang en 33,5 meter breed. Schepen tot een breedte van 32,3 meter kunnen van deze sluiproute gebruik maken.

Schepen met die breedte worden ook wel Panamax-schepen genoemd. Aan beide kanten van de sluizen rijden

locomotieven die de boten niet alleen door de sluizen heen trekken maar ze tijdens het schutten ook stabiel houden. Doordat de

oceanen aan beide uiteinden van het kanaal niet helemaal op hetzelfde niveau zitten, worden de schepen als het ware via het hoger

gelegen Gatun-meer over de bergrug geheveld. Deze tocht duurt gemiddeld zeven uur.

Sinds de opening is het Panamakanaal een groot succes. Ieder jaar passeren er ruim 14.000 schepen die meer dan

203 miljoen ton aan vracht vervoeren. Bijna een eeuw lang was het Panamakanaal eigendom van de Verenigde Staten maar op

31 december 1999 is het offi cieel aan Panama overgedragen.

26

Homij 125.indd 26 27-11-2006 14:54:58

27

Homij 125.indd 27 27-11-2006 14:55:06

HET BEGINHET BEGINVan A naar B‘Wij moeten ophouden met sectoraal denken en handelen en ons meer focussen

op netwerken. Stel een doel en stippel vervolgens de weg ernaartoe uit, en verzamel

partijen waarmee die weg het snelst of gemakkelijk kan worden bewandeld.

Transsectoraal denken, dat heeft de toekomst. Dankzij de food-sector en

consumer-sector zitten wij nu massaal aan de Senseo en de Beertender. En ICT

is de verbindende schakel tussen de netwerken.’ Aldus prof. Dr. Ir. Nico Baken,

deeltijd hoogleraar Telecommunicatie aan de TU Delft en senior strateeg bij KPN.

Kortom, een verhaal over de weg van A naar B.

Een gesprek met Nico Baken heeft iets weg van een ritje in een voortrazende achtbaan. Continu word

je in een hoog tempo van links naar rechts getrokken. In sneltreinvaart poneert Baken de ene stelling

na de andere. Hij ergert zich aan de verkiezingscampagne die, in de tijd dat dit gesprek plaats heeft,

in alle hevigheid is losgebarsten. ‘Het gaat helemaal niet over de inhoud. Hoezo inzetten op een kennis-

economie als daar jaarlijks één miljoen Chinezen op afstuderen? Daar kunnen wij het niet van winnen,

dus moeten wij ons juist op de inhoud en de organisatie daarvan richten.’

En de inhoud begint volgens Baken door eerst vast te stellen waar je als onderneming staat en

vervolgens met het beantwoorden van de vraag waar je uiteindelijk naartoe wilt. ‘Dat is dus B.

En B knip ik in twee stukken, namelijk de droom die iets verder weg ligt en de missie die in tijd dichterbij

is. Dan is het zaak vast te stellen welke prestaties en product-markt combinaties er nodig zijn en welke

(kennis)gereedschappen er moeten worden ingezet om de missie te verwezenlijken en de uiteindelijke

droom waar te maken. Het is’, zo benadrukt Baken, ‘een geheel andere manier van denken en doen.

Veel ondernemingen hebben echter nauwelijks een idee waar ze staan, laat staan een visie waar ze zich

op zouden kunnen richten. En áls ze dat al hebben, beperkt zich dat vaak tot een referentiescenario met

enkele varianten. Vervolgens wordt er alleen maar gekeken naar welk scenario de hoogste netto contante

waarde oplevert waarna dit wordt uitgerold. De werkelijkheid van de toekomst gedraagt zich echter altijd

anders dan in het scenario, en dan begint het grote aanvullen en aanpassen.’

1 9 0 5De jonge ingenieur Mark C. Honeywell installeerde een centrale verwarming in zijn huis. Het idee van een centrale verwarming met warm water kwam uit Engeland, maar mogelijk was Honey-well’s systeem de eerste centrale verwarming in Amerika.

1 9 0 6Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden

besluit van het in aanleg zijnde Panamakanaal een sluizenkanaal te maken en het werk te

bespoedigen.

P R O FP R O FP R O FHET BEGINP R O FHET BEGINHET BEGINP R O FHET BEGIN

de toekomst l i g t i n h e t draadloze netwerk

28

Homij 125.indd 28 27-11-2006 14:55:20

TR

AN

SS

EC

TO

RA

AL

DE

NK

EN

TR

AN

SS

EC

TO

RA

AL

DE

NK

EN

HET BEGINHET BEGIN29

1 9 0 7Akte van overeenkomst tussen de Stadsschouwburgmaatschappij Amsterdam en de fi rma Mijnssen & Co betreffende het uitvoeren der werken tot uitbreiding der electrische installatie en aansluiting hiervan op het net der Gemeente-Electriciteitswerken

P R O FP R O FP R O FT

RA

NS

SE

CT

OR

AA

L D

EN

KE

NP R O F

TR

AN

SS

EC

TO

RA

AL

DE

NK

EN

HET BEGINP R O FHET BEGINHET BEGINP R O FHET BEGIN

Homij 125.indd 29 27-11-2006 14:55:31

30

een boer in tokyo heb je zo aan de telefoon, met een beetje geluk kun je hem ook nog zien

O u d e p a t r o n e nVolgens Baken zit het bedrijfsleven en ook de rijksoverheid nog te veel vastgeroest in oude patronen.

‘Onze maatschappij is gebaseerd op sectoren variërend van bouw, zorg en onderwijs tot aan ICT.

Dat is ook de jongste sector. Het zijn allemaal individuele, monolitische stelsels die vooral op zich-

zelf zijn gericht en hun eigen rendement en effi ciency proberen te maximaliseren. We leven in een,

zoals ik het noem, functioneel gedecomponeerde maatschappij waarbij verschillende sectoren niet of

nauwelijks over hun eigen grenzen heen kijken.’ En juist daar ligt in zijn ogen de basis voor succes.

Echte vernieuwingen, zo luidt zijn stelling, hebben altijd een ‘transsectoraal’ oftewel een sectorover-

schrijdend karakter. Baken: ‘Kijk bijvoorbeeld maar naar de successen van de Senseo en Beertender.

Ik zie daarom verschillende sectoren niet alleen als afzonderlijke eenheden, maar als knopen in

een netwerk.’

Hij laat een tekening zien bestaande uit verschillende puntjes die met stippellijnen aan elkaar verbonden

zijn. ‘Dit’, verduidelijkt Baken, ‘is het netwerkmodel en laat de onderlinge afhankelijkheid van sectoren

zien. Tussen die sectoren zijn er verbindingslijnen die staan voor de uitwisseling van geld, mensen,

goederen, informatie en kennis. Hoe vitaler het verkeer op deze verbindingslijnen is, hoe meer profi jt

de samenleving daarvan heeft. Wanneer pakweg 16 sectoren/knopen onderling communiceren, zijn

er immers honderdduizend combinaties mogelijk die een ongeloofl ijk palet aan nieuwe producten en

diensten kunnen opleveren.’ Hij monstert een moment zijn gesprekspartner en vertelt dan vol vuur

verder: ‘Stel dat een zorgverzekeraar vindt dat jij Becel pro-actief moet gaan gebruiken, want dat zou

goed voor je gezondheid zijn. Aan het einde van het jaar moet jij de wikkels van het kuipje opsturen

en krijg je een deel van het aankoopbedrag van de zorgverzekeraar teruggestort. Hiervan profi teert de

zorgverzekeraar want die heeft er baat bij wanneer jij gezond blijft, Unilever is blij want zijn product

wordt verkocht en jij bent blij met je goede gezondheid. Het is echter lastig om elk jaar die wikkels

in te sturen. Maar ook daar is een oplossing voor. Namelijk dat ieder kuipje een tag krijgt, en als we

dan door middel van een onderhuidse chip altijd online zijn, is het mogelijk dat bij de kassa direct

de korting van de zorgverzekeraar wordt verwerkt. We hebben het hier dan over een samenwerking

tussen food, health care, insurance en ICT. Zo zijn er miljoenen applicaties denkbaar als er maar

sectoroverschrijdend wordt gedacht.’

De Amerikaanse regering heeft besloten een begin te maken met de ontwikkeling van de kortgeleden schuchter begonnen luchtvaart voor militaire doeleinden.

1 9 0 7

Homij 125.indd 30 27-11-2006 14:55:36

31

G e n e r a t i e sBaken is realistisch genoeg om te weten dat het netwerkmodel enige tijd nodig heeft om te landen.

‘Ik geef ongeveer honderd lezingen per jaar en dan vertel ik dit verhaal. Je ziet bewegingen die het

verhaal oppakken, maar het zal nog generaties duren eer het gemeengoed is. Tegelijkertijd heb ik wel

het gevoel dat de wijze waarop wij nu georganiseerd zijn in de herfst van zijn bestaan is.’ Transsectorale

samenwerking moet door de partijen worden ontdekt. En die ontdekkingstocht zal in zijn ogen verlopen

via de zeven V’s: visie, verstaan, vertrouwen, vergelijken, verwezenlijken, verifi ëren en verspreiden.

‘De kern daarbij is dat iedere partij een stukje van de puzzel in handen heeft en er gezamenlijk de

vruchten van plukt als de puzzel gemaakt is.’

En ICT is daarbij de verbindende schakel. ‘Die zorgt voor de onderlinge infrastructuur. ICT is als het

zenuwstelsel van het menselijk lichaam. Als jij een boer in Tokyo aan de telefoon wilt hebben dan is

dat geen enkel probleem en als die een beetje geavanceerd is kun je hem op je mobiel ook nog zien.

Waarmee ik alleen maar wil zeggen dat de techniek er al ligt. Wanneer alle sectoren van hetzelfde

netwerk gebruik gaan maken, zal er een verschuiving gaan optreden in het economische systeem.

Zij smelten samen tot een horizontale economische orde die slechts twee lagen kent, namelijk infra-

structuur en diensten. Dus bijvoorbeeld scholen zijn infra en bieden onderwijs als dienst. Kortom,

uiteindelijk zal het niet meer draaien om die maximale nettowinst voor de eigen sector, maar om het

realiseren van kostenreductie en diensten op maat, in samenwerking met anderen.’

Door het maken van dwarsverbanden zijn vervolgens de mogelijkheden legio. ‘Neem de vergrijzing.

Dit is feitelijk nu nog vooral het domein van de zorg- en welzijnssector. Wanneer de bouw en

telecomsector zich meer grensoverschrijdend opstellen, kan er veel beter worden ingespeeld op

de behoefte aan zorg, onderling contact en dienstverlening. In de woningen kunnen bijvoorbeeld

domotica-voorzieningen worden aangebracht. Draadloze applicaties, van sensoren tot camera’s en

een breedbandaansluiting, waardoor ouderen met elkaar en met dienstverleners kunnen communiceren

of waarmee, indien nodig, hun wel en wee kan worden gevolgd.’ Zo wordt de ‘dubbele vergrijzing’

een dubbele zegen; enerzijds is het een zegen dat de senioriteit integraal en waardevol kan worden

ingebed in onze MTV-samenleving, anderzijds is het een enorme business voor HOMIJ, KPN en vele

andere bedrijven.

1 9 0 8 Introductie van de T-Ford of Model Ford T:

de eerste auto die met de invoering van het

lopende band systeem in massaproductie

werd genomen. Van het exemplaar zijn er

wereldwijd meer dan 15 miljoen verkocht.

Homij 125.indd 31 27-11-2006 14:55:41

met een onderhuidse chip zijn wij altijd online

32

de werkelijkheid gedraagt zich echter altijd anders dan in het scenario

D r a a d l o o sBaken is onlangs door futuroloog Ian Piersson gevraagd om als één van de vijf personen wereldwijd

zijn visie te geven op de toekomst van ICT. Volgens Baken ligt de toekomst vooral in het draadloze

netwerk, in een ecosysteem van het vaste net met diverse vormen van radio-access. Een netwerk

waarbij de burger overal mobiel toegang heeft tot zijn favoriete muziek en video’s, zijn vrienden

en collega’s en zijn werk. Baken is tevens de bedenker en initiatiefnemer van het project Streetlight,

een intelligente lantaarnpaal. Het gaat hierbij om een lantaarnpaal, of beter alle vormen van straat-

meubilair, die toegang tot, onder andere, het internet biedt. Ook kunnen lokale bedrijven op het scherm

reclame maken en kunnen passanten op een touchscreen informatie opvragen over bijvoorbeeld

openbaar vervoer of gemeentelijke diensten. Dit concept is uitgewerkt door een consortium bestaande

uit KPN, Lucent Technologies en Tyco International in nauwe samenwerking met TNO, VolkerWessels

en vele andere partijen. Een eerste versie is in 2006 in Zoetermeer geplaatst. Het plan is om in de

toekomst meer lantaarnpalen op een netwerk te schakelen en vervolgens worden er ‘meshed networks’

gebouwd; moederpalen die op glasvezel draaien, en dochterpalen die met de moederpalen in contact

staan. ‘Zo ontstaat er een fi jnmazig draadloos netwerk. Je kunt er zenden, sensen en communiceren.

Een volgende stap is om dit langs de snelwegen aan te brengen zodat automobilisten in de file,

maar ook de treinreizigers online zijn. De passagiers kunnen hun muziek downloaden of online-gamen.

Wat deze ontwikkelingen betreft zijn wij echt op weg van A naar B.’

Homij 125.indd 32 27-11-2006 14:55:43

33

Homij 125.indd 33 27-11-2006 14:55:47

Als ik het goed begrijp is het dus geen product dat jullie verkopen?‘Nee, het is een andere manier van denken en werken. We maken op een effi ciëntere manier gebruik

van standaard installatiematerialen waardoor we sneller kunnen monteren. Door verschillende com-

ponenten te integreren in één product zijn er minder handelingen nodig. Bovendien is de installatie

overzichtelijk, simpel en fl exibel.’

Maar wat betekent dit nu concreet?‘Eigenlijk is het een verschuiving van maatwerk naar confectiewerk. Het succes van het systeem ligt

voornamelijk in het feit dat er een vastgestelde integratie van de diverse technische vakdisciplines is

doorgevoerd (sterkstroomleidingen, zwakstroomleidingen, dataleidingen, busleidingen, 4-pijpsleiding-

systeem, leidingkanalisatie en soms luchtkanalisatie). Hierdoor zijn bouwvoorbereidingstrajecten en

engineeringstrajecten aanzienlijk korter dan traditionele installatietechnieken. De materialen zijn zo

gekozen dat ze fl exibel zijn en gebaseerd op prefab-onsite. Om een voorbeeld te geven, vroeger hingen

alle monteurs hun eigen leidingen en kabelgoten aan het plafond. Allemaal één voor één en allemaal

trappetje op en trappetje af, net zo lang tot alles hing. Dit is heel arbeidsintensief, belastend voor de

monteurs en er is meer kans op fouten in de montage. Dit kan sneller en effi ciënter en zo is DLS®

ontstaan. We werken nu met een draadgoot die op de bouwlaag op werkhoogte wordt gemonteerd.

34

1 9 0 9

Op het bouwterrein Westraven in Utrecht, waar aan een nieuw kantoor voor Rijkswaterstaat wordt

gewerkt, is Roy de Bruijn werkvoorbereider. Anderhalf jaar geleden is hij na zijn HBO opleiding

Werktuigbouw bij HOMIJ begonnen als trainee. Eén van de dingen waarin hij zich mocht vastbijten was

het fi netunen van de Dynamic Logical Structure, ook wel het DLS®-concept genoemd. Het concept is

ontwikkeld door Herman van den Bosch en Sander Boeve en wordt al op verschillende locaties in het

hele land toegepast. ‘DLS® is een geregistreerde handelsnaam van HOMIJ Technische Installaties

bv, en staat voor ‘Dynamic Logical Structure DLS®’. Het omschrijft een installatieconcept voor de

technische backbone-structuur door het gebouw’, zegt de Bruijn.

Slim installatieconcept voor technische infrastructuur

Omzetting in open N.V.: fi rma N.V. Van Heemstede Obelt’s Sanitair-technisch Bureau, gevestigd te Amsterdam met als directeuren Th. van Heemstede Obelt en H.W. Opstelten.Juni 1935 wordt het bovengenoemde bedrijf geliquideerd en voortgezet door: Ingenieurs-bureau Van Heemstede Obelt N.V. Amsterdam

1 9 1 3Harry Brearley giet op 13

augustus het eerste roestvaste of roestvrij staal.

17 april 1918Overlijden van de heer

Theodore van Heemstede Obelt

Homij 125.indd 34 27-11-2006 14:55:55

35

Daaraan worden leidingen (verwarming en koeling) aan de goot vastgemaakt met tyraps. Pas daarna wordt

alles in één keer aan het plafond bevestigd en kunnen de kabels voor elektra, data en zwakstroom worden

getrokken. Voor de elektraleidingen worden 3-fase-snoeren of 3-fase-vlakbandtechniek toegepast waar-

door deze volledig stekkerbaar is uitgevoerd. Elektrische verdelers worden gevoed via railkokersystemen

en transportleidingen, cv en gekoeld water wordt uitgevoerd in victaulic en voorzien van isolatie. Dus we

gebruiken andere materialen en alles is stekkerbaar: een plug and play systeem noemen we dat.’

Wat zijn de voordelen voor de klant?‘Dankzij deze werkmethoden en dankzij de hoge verwerkingssnelheden ontstaat er een korte door-

looptijd die ongeveer één week voor 1000 m2 is. Daarbij komt dat de kwaliteit van de uiteinde-

lijke afgebouwde installatie minder bouwplaatsafhankelijk is geworden. Hierdoor zal de kwaliteit

aanzienlijk verbeteren, dus minder storingen en minder lekkages. En omdat het een geïntegreerde

structuur is, kunnen we veel gemakkelijker aan de vraag van de klant voldoen om zijn ruimtes

flexibel in te delen.’

Zijn er ook nadelen?‘Je moet willen kiezen voor gestandaardiseerde installatieaanleg en daarmee ook voor vaste leveranciers

en montageploegen. Het is ook een keuze voor montagetechniek in plaats van installatietechniek. En je

moet kiezen voor lage temperatuur verwarming en hoge temperatuur koeling.’

Lage temperatuur verwarming en hoge temperatuur koeling?‘Ja, de kunsttofleidingen die wij gebruiken kunnen geen hoge temperaturen aan. Maar dat is ook

niet meer nodig. Door een radiator stroomt water van tachtig, negentig graden. Dit is inmiddels erg

achterhaald. Bij de warmte- en koudesystemen die tegenwoordig gebruikt worden loopt de temperatuur

van het water dat door de leidingen stroomt niet verder op dan zestig graden (verwarming) en tien

graden (koeling). Een voorbeeld hiervan is een warmtepomp voor verwarming en koeling. Hier zijn de

temperatuurstrajecten voor de verwarming lager en voor de koeling hoger.’

En valt er voor jou nog wat fine te tunen?‘Natuurlijk, je moet altijd op zoek blijven naar slimmere toepassingen. De grootste winst die je kunt

behalen bij modulaire prefab-systemen is winst in de installatietijd. We zijn dus altijd op zoek naar

manieren waarop het nog sneller kan.’

1 9 1 9Tegelijk met het algemeen kiesrecht voor mannen werd in 1917 het passief kiesrecht voor vrouwen ingevoerd. Op 15 mei 1919 diende het kamerlid Hendrik Pieter Marchant een initiatiefwet in tot instelling van actief kiesrecht voor vrouwen, waar in 1922 voor het eerst gebruik van kon worden gemaakt.

1 9 1 817 april 1918

Overlijden van de heer

Theodore van Heemstede Obelt

Homij 125.indd 35 27-11-2006 14:56:02

36

Homij 125.indd 36 27-11-2006 14:56:05

553,3 meter hoog, per jaar meer dan 78 keer door de bliksem getroffen

bestand tegen windstoten van 420 km/u, bestand tegen 8,5 op de schaal van Richter

toren net zo zwaar als 23.214 volwassen olifanten

min. 1 minuut met de l i f t naar de top

bijna twee keer zo hoog als de Eiffeltoren

bij windsnelheden van 82 kilometer per uur slingert de punt van de Antenne 1,07 meter naar buiten

hoeveelheid gebruikt cement is genoeg voor een stoep van 250 meter

c n t o w e r

c n t o w e r

c n t o w e r

37

Homij 125.indd 37 27-11-2006 14:56:07

communicatie als basis

communicatie als basis

communicatie als basis

Met een lengte van 553 meter en 30 centimeter torent de CN toren hoog uit boven de straten van Toronto. Het hoogste vrijstaande gebouw ter wereld is dan ook één van Canada’s meest herkenbare en beroemdste

iconen en hét toeristisch middelpunt van Toronto. Jaarlijks bezoeken ruim twee miljoen mensen de toren om van het

adembenemende uitzicht te genieten.

Hoewel het gebouw de Canadezen tegenwoordig een gevoel van trots geeft, was de reden voor de bouw een puur praktische

overweging. De bouwhausse in de jaren zestig had Toronto’s skyline van relatieve laagbouw in een horizon vol wol-

kenkrabbers veranderd. Deze nieuwe hoogbouw veroorzaakte echter fl inke communicatieproblemen.

Een superhoge antenne moest deze problemen voor eens en voor altijd uit de wereld helpen. Dat werd de CN toren, met op 338 meter

hypergevoelige ontvangers en op 553 meter de top van de antenne. Hierdoor behoorde Toronto en

omstrekenin één klap tot de gebieden met de beste ontvangst in Noord Amerika.

De CN toren werd in 1976 gebouwd door de nationale spoorwegmaatschappij, Canadian National Railway (CN), die met het

bouwen van de hoogste toren ter wereld vooral wilde aantonen waartoe zij in staat was. De CN toren

is gebouwd met een snelheid van vijfenhalve meter per dag en weegt net zoveel als 23.214 volwassen olifanten. 7.000 kubieke

meter beton en 7 meter dikke staalkabels verankeren de toren tot 15 meter onder de grond. Het cement werd

vanaf een platform om het stalen geraamte gegoten. Dit platform hees zichzelf op ingenieuze wijze omhoog zodra het cement

eronder droog was. Maandenlang was een team van ruim 1000 man non-stop in de weer met het gieten. Het cement

leek als het ware omhoog te stromen en tegelijkertijd werd de toren ook steeds hoger. Om te voorkomen dat de toren te veel

ging slingeren werden er onderaan de mast twee contragewichten van elk 10 ton bevestigd.

De CN toren is ontworpen met behulp van een windtunnel en is bestand tegen windstoten van 420 kilometer per uur.

De toren heeft twee uitkijkposten. Eén met een glazen vloer op 330 meter hoogte en de Skypod op 447 meter.

Bij helder weer is het zicht vanaf de hoogste post meer dan 100 kilometer. De uitkijkposten zijn onderaan de toren

gebouwd en vervolgens in zijn geheel omhoog gehesen. De antenne, waarvoor de toren aanvankelijk gebouwd was, werd door een

helikopter als laatste op het gebouw geplaatst.

In 1995 privatiseerde de Canadian National Railway, maar de toren bleef in het bezit van de overheid en werd

een openbaar gebouw. Om de afkorting CN te kunnen blijven gebruiken heeft de toren sindsdien de naam

Canadian National Tower.

38

Homij 125.indd 38 27-11-2006 14:56:10

39

Homij 125.indd 39 27-11-2006 14:56:15

het hoofdkantoor in Nieuwegein gemakkelijk af. Niet zo

vreemd natuurlijk want hij werkt al 22 jaar bij het bedrijf

en kent de organisatie van haver tot gort. ‘Ik ben begon-

nen als projectleider regeltechniek. Inderdaad een E-func-

tie om de W-installaties te laten functioneren.’ In de jaren

negentig werd Naverrete Gelde commercieel directeur naast

algemeen directeur Demus van der Waals. In 2005 volgde hij

Van de Waals als statutair directeur op. ‘Als collega’s de sfeer

bij HOMIJ bestempelen als familiair, dan kan ik mij daar wel in

vinden. Ik wil zeker geen verkooppraatje houden maar wij gaan

vrij open met elkaar om. Dat is ook onze cultuur in een bedrijfstak

die sterk lijngericht is en waar iedereen leiding geeft aan iedereen.

Dat is tegelijkertijd ook een valkuil hoor. Want als we kijken naar onze

bedrijfsomvang die nog steeds groeiende is, dan is het natuurlijk de

vraag of je die cultuur ook kunt blijven uitdragen. Wij proberen dat

explosief gegroeid. De medewerkers van Infra en Industrie werken dagelijks aan

voorzieningen voor de wegen- en spoorinfrastructuur, watergerelateerde werken

en andere industrie. Wiersma is zelf ‘al weer negen jaar bij het bedrijf’ en ken- en andere industrie. Wiersma is zelf ‘al weer negen jaar bij het bedrijf’ en ken-

schetst HOMIJ ‘als een laagdrempelige organisatie. Iedereen heeft bijvoorbeeld schetst HOMIJ ‘als een laagdrempelige organisatie. Iedereen heeft bijvoorbeeld

makkelijk toegang tot de directie. Niet alleen hier, mijn deur staat bijvoorbeeld makkelijk toegang tot de directie. Niet alleen hier, mijn deur staat bijvoorbeeld

zoveel mogelijk open, maar ook in Nieuwegein. Dat neemt niet weg dat zakelijk en zoveel mogelijk open, maar ook in Nieuwegein. Dat neemt niet weg dat zakelijk en

informeel door elkaar heenloopt. Maar dat zorgt ook voor de juiste sfeer’ ‘Die, noem informeel door elkaar heenloopt. Maar dat zorgt ook voor de juiste sfeer’ ‘Die, noem

het maar, open deuren mentaliteit’, zegt Naverrete Gelde, ‘willen wij dan ook zoveel het maar, open deuren mentaliteit’, zegt Naverrete Gelde, ‘willen wij dan ook zoveel

Volgens Wiersma zijn met het groeien van de organisatie de communicatielijnen gepro- Volgens Wiersma zijn met het groeien van de organisatie de communicatielijnen gepro-

fessionaliseerd. ‘Er zijn gestructureerde overleggen en vergaderingen en ook de projectlei- fessionaliseerd. ‘Er zijn gestructureerde overleggen en vergaderingen en ook de projectlei-

ders komen geregeld bijeen. Dat moet ook wel omdat’, zo legt hij uit, ‘er op ieder project ders komen geregeld bijeen. Dat moet ook wel omdat’, zo legt hij uit, ‘er op ieder project

wel eens een probleem ontstaat. Daar moet een oplossing voor worden gevonden en dat kan wel eens een probleem ontstaat. Daar moet een oplossing voor worden gevonden en dat kan

alleen wanneer er goed wordt gecommuniceerd. Niet alleen op de werkvloer maar ook rich- alleen wanneer er goed wordt gecommuniceerd. Niet alleen op de werkvloer maar ook rich-

ting de opdrachtgever. Tegelijkertijd wordt eigen initiatief binnen de organisatie gewaardeerd ting de opdrachtgever. Tegelijkertijd wordt eigen initiatief binnen de organisatie gewaardeerd

en wordt zelfontplooiing gestimuleerd.’

Dat deze werkwijze vooral richting de opdrachtgever zijn uitwerking niet mist blijkt in zijn ogen Dat deze werkwijze vooral richting de opdrachtgever zijn uitwerking niet mist blijkt in zijn ogen

uit bijvoorbeeld de klanttevredenheid onderzoeken die er regelmatig worden gehouden. ‘Daaruit uit bijvoorbeeld de klanttevredenheid onderzoeken die er regelmatig worden gehouden. ‘Daaruit

komt naar voren dat wij een betrouwbaar en vakkundig bedrijf zijn waar de opdrachtgever met zijn komt naar voren dat wij een betrouwbaar en vakkundig bedrijf zijn waar de opdrachtgever met zijn

utiliteitsprobleem terecht kan. En dat beeld moet blijven, ondanks de groei die wij meemaken.’ En utiliteitsprobleem terecht kan. En dat beeld moet blijven, ondanks de groei die wij meemaken.’ En

met wij doelt Wiersma vooral op zijn divisie waarvoor een scenario in de kast ligt om de komende met wij doelt Wiersma vooral op zijn divisie waarvoor een scenario in de kast ligt om de komende

Ruwweg 60 kilometer verderop in Rotterdam zetelt de divisie Infra en In-

dustrie. Hier geeft Tom Wiersma als divisiedirecteur leiding aan 75 men-

sen. Infra en Industrie is zes jaar geleden geformeerd vanuit de gedachte

dat installaties voor infrastructuur en de industrie een vak apart is. Door ken-

nis en kunde te clusteren en centraal te bundelen wilde HOMIJ de slagkracht

vergroten. En met succes. Immers, sinds de invoering is de werkportefeuille

explosief gegroeid. De medewerkers van Infra en Industrie werken dagelijks aan

laagdrempelig

betrouwbaar

levensvervulling

veranderingen

40

ho

mij

NAVARRETE GELDE | WIERSMA

Homij 125.indd 40 27-11-2006 14:56:18

41

ho

mij

NAVARRETE GELDE | WIERSMAANG 1984 GROEIEND BEDRIJF 2005

ANTONIO NAVARRETTE GELDE • ALGEMEEN DIRECTEUR

HOMIJ TECHNISCHE INSTALLATIES • GOEDE EN KORTE

COMMUNICATIELIJNEN • GESTRUCTUREERD • FAMILIAIRE SFEER

Divisie directeur Rotterdam: Tom Wiersma 1997 Leiding aan: 75 mensen

Profiel overzicht

HomijteCHniSCHeinStallatieS 11VeStiGinGen

8 40 68 90

Homij 125.indd 41 27-11-2006 14:56:19

C o m m u n i c a t i e a l s b a s i s

‘Het is inherent aan een groeiend bedrijf, dat het steeds lastiger is om saamhorigheid

te creëren en dat ook op een goede manier in de hand te houden.’ Dat zegt

Antonio Navarrete Gelde, algemeen directeur van HOMIJ Technische Installaties bv.

‘Wij hebben elf vestigingen en we proberen zoveel mogelijk te voorkomen dat

er elf eilandjes ontstaan.’ Tom Wiersma, directeur van de divisie Infra & Industrie

in Rotterdam benadrukt daarbij het belang van goede en vooral korte com-

municatielijnen. ‘En die zijn bij ons tegenwoordig goed gestructureerd.’

Praten over HOMIJ gaat Antonio Navarrete Gelde in het hoofdkantoor in Nieuwegein gemakkelijk af.

Niet zo vreemd natuurlijk, want hij werkt al 22 jaar bij het bedrijf en kent de organisatie van haver tot

gort. ‘Ik ben begonnen als projectleider regeltechniek. Inderdaad, een E-functie om de W-installaties te

laten functioneren.’ In de jaren negentig werd Navarrete Gelde commercieel directeur naast algemeen

directeur Dennis van der Waals. In 2005 volgde hij Van der Waals als statutair directeur op. ‘Als collega’s

de sfeer bij HOMIJ bestempelen als familiair, dan kan ik mij daar wel in vinden. Ik wil zeker geen

verkooppraatje houden, maar wij gaan vrij open met elkaar om. Dat is ook onze cultuur in een bedrijfstak

die sterk lijngericht is en waar iedereen leiding geeft aan iedereen. Dat is tegelijkertijd ook een valkuil.

Want als we kijken naar onze bedrijfsomvang die nog steeds groeiende is, dan is het natuurlijk de vraag

of je die cultuur ook kunt blijven uitdragen. Wij proberen dat overigens wel.’

1 9 2 0Mijnssen & Co voorziet Hotel “Kras” in Amsterdam als eerste openbaar gebouw van elektrisch licht

Krasnapolsky Amsterdam 1 9 2 0

42

C A T I EC A T I EC A T I E

Homij 125.indd 42 27-11-2006 14:56:26

1 9 2 0

C A T I EC A T I ECO

MM

UN

IC

AT

IE

CO

MM

UN

IC

AT

IE

C A T I ECO

MM

UN

IC

AT

IE

C A T I E43

C A T I EC A T I EC A T I EC A T I ECO

MM

UN

IC

AT

IE

C A T I EC A T I E43

schema van warmwatervoorziening door middel van Van Heemstede Obelt’s stalen keukenfornuis

Homij 125.indd 43 27-11-2006 14:56:44

44

L a a g d r e m p e l i gRuwweg 60 kilometer verderop in Rotterdam zetelt de divisie Infra & Industrie. Hier geeft Tom Wiersma

als divisiedirecteur leiding aan 75 mensen. Infra & Industrie is zes jaar geleden geformeerd vanuit

de gedachte dat installaties voor infrastructuur en industrie een vak apart is. Door kennis en kunde

te clusteren en centraal te bundelen wilde HOMIJ de slagkracht vergroten. En met succes. Immers,

sinds de invoering is de werkportefeuille explosief gegroeid. De medewerkers van Infra & Industrie

werken dagelijks aan voorzieningen voor de wegen- en spoorinfrastructuur, watergerelateerde werken

en andere industrie. Wiersma is zelf ‘alweer negen jaar bij het bedrijf’ en kenschetst HOMIJ ‘als een

laagdrempelige organisatie. Iedereen heeft bijvoorbeeld makkelijk toegang tot de directie. Niet alleen

hier, mijn deur staat bijvoorbeeld zoveel mogelijk open, maar ook in Nieuwegein. Dat neemt niet weg

dat zakelijk en informeel door elkaar heen loopt. Maar dat zorgt ook voor de juiste sfeer.’

‘Die, noem het maar open-deuren-mentaliteit’, zegt Navarrete Gelde, ‘willen wij dan ook zoveel

mogelijk vasthouden.’

B e t r o u w b a a rVolgens Wiersma zijn met het groeien van de organisatie de communicatielijnen geprofessionaliseerd.

‘Er zijn gestructureerde overleggen en vergaderingen en ook de projectleiders komen geregeld bijeen.

Dat moet ook wel’, legt hij uit, ‘omdat er op ieder project wel eens een probleem ontstaat. Daar moet

een oplossing voor worden gevonden en dat kan alleen wanneer er goed wordt gecommuniceerd.

Niet alleen op de werkvloer, maar ook richting de opdrachtgever. Tegelijkertijd wordt eigen initiatief

binnen de organisatie gewaardeerd en wordt zelfontplooiing gestimuleerd.’

Dat deze werkwijze vooral richting de opdrachtgever zijn uitwerking niet mist, blijkt in zijn ogen uit

bijvoorbeeld de klanttevredenheid onderzoeken die worden gehouden. ‘Daaruit komt naar voren dat

wij een betrouwbaar en vakkundig bedrijf zijn waar de opdrachtgever met zijn probleem terecht kan.

Dat beeld moet blijven, ondanks de groei die wij meemaken.’

‘EIGEN INITIATIEF B I N N E N D E O R G A N I S A T I E

WORDT GEWAARDEERD’

1 9 2 5Enkele detailgegevens van Van Heemstede Obelt’s Sanitairtechnisch BureauTotaal algemene onkosten ƒ 16.713,981/2Salarissen ƒ 31.925,27Reklame ƒ 2.135,30

Homij 125.indd 44 27-11-2006 14:56:50

L e v e n s v e r v u l l i n g Vroeger was alles beter. Een motto wat ook de directieleden wel eens te horen krijgen. Het is dan ook

vooral een motto dat de wat oudere garde binnen de organisatie bezigt. ‘Logisch’, zegt Navarrete Gelde,

‘zij hebben het bedrijf zien uitgroeien tot wat het vandaag de dag is. Zij hebben de ups en downs

meegemaakt en daar komt dan de nodige nostalgie bij om de hoek kijken. Ook omdat de medewerkers

die hier al twintig, dertig jaar zijn, het werken bij HOMIJ als een levensvervulling zien. Zij zijn als het ware

de cultuurdragers van het bedrijf.’ Met de jaren zal dit beeld volgens de algemeen directeur ongetwijfeld

veranderen. ‘De tijd dat iemand vanuit de schoolbanken tot aan zijn pensioen bij één en hetzelfde bedrijf

blijft werken is in iedere bedrijfstak voorbij. Dus ook bij ons.’ Dat neemt volgens Wiersma niet weg dat

het belangrijk is om alle medewerkers bij het bedrijf te (blijven) betrekken. ‘Je moet alert zijn op geluiden

als ‘we horen te weinig of te laat’ wat er op management- of directieniveau is besloten.’ Navarrete

Gelde is het daarmee eens. ‘Vanzelfsprekend. We proberen die interne communicatie te stroomlijnen

door bijvoorbeeld zogenoemde toolboxmeetings te houden: korte bijeenkomsten waarbij het in eerste

instantie gaat over het werk, maar waar ook besluiten worden toegelicht.’

1 9 2 7Charles Lindbergh vliegt als eerste piloot solo en non-stop over de Atlantische oceaan van New York naar Parijs.

45

‘WE MOETEN GEEN E- OF W-BEDRIJF ZIJN MAAR GEWOON MAAR GEWOON MAAR GEWOON MAAR GEWOON É É N I N T E R G R A A L É É N I N T E R G R A A L É É N I N T E R G R A A L

O P E R E R E N DO P E R E R E N D INSTALLATIEBEDRIJF INSTALLATIEBEDRIJF INSTALLATIEBEDRIJF

Homij 125.indd 45 27-11-2006 14:56:58

‘ALERT ZIJN OP

GELUIDEN ALS ‘WE HOREN TE WEINIG

OF TE LAAT’’

V e r a n d e r i n g e nBeiden zijn het er over eens dat de wereld van HOMIJ fl ink veranderd is. Niet alleen extern maar ook

intern. ‘Ik heb bijvoorbeeld nog de harde scheiding binnen het bedrijf tussen elektrotechnisch en

werktuigbouwkundig meegemaakt’, zegt Navarrete Gelde. ‘Zo herinner ik mijn eerste werkdag nog heel

goed. Ik kwam op een project in de keet van HOMIJ. De werktuigbouwkundig chef monteur vroeg waar

ik mijn keet wilde gaan neerzetten.’ Hij kan nog lachen om het gezicht dat de projectleider trok toen

hij daarop antwoordde dat zijn bureau hem wel wat leek. ‘Dat vond de man niet geslaagd.’ Die harde

scheiding is inmiddels wel fl ink afgenomen. Sterker, een enquête onder opdrachtgevers bracht nog niet

zo lang geleden aan het licht dat HOMIJ in hun beleving meer een E- dan een W-bedrijf is. ‘Logisch’,

vindt Navarrete Gelde, ‘want sinds pakweg 1985 is vooral de E-zijde meer gaan groeien.’

Toch wil hij defi nitief af van wat hij noemt de hokjesbenadering. ‘We moeten geen E- of W-bedrijf zijn

maar simpelweg één onderneming. Daarvoor zijn we intern bezig met het maken van verbindingen

tussen beide disciplines. En je ziet in de gecombineerde projecten die wij nu uitvoeren dat

dit ook heel goed kan. Het gevolg is dat er op de bouwplaats een homogene groep ontstaat van

E- en W- werknemers. En dat doet mij goed...’

GELUIDEN ALS GELUIDEN ALS GELUIDEN ALS GELUIDEN ALS ‘WE HOREN TE WEINIG

E- en W- werknemers. En dat doet mij goed...’

‘ALERT ZIJN OP ‘ALERT ZIJN OP

GELUIDEN ALS ‘WE HOREN TE WEINIG ‘WE HOREN TE WEINIG

OF TE LAAT’’ OF TE LAAT’’ OF TE LAAT’’ OF TE LAAT’’ OF TE LAAT’’ OF TE LAAT’’ OF TE LAAT’’

46

Homij 125.indd 46 27-11-2006 14:57:00

47

Homij 125.indd 47 27-11-2006 14:57:09

48

Homij 125.indd 48 27-11-2006 14:57:14

49

Homij 125.indd 49 27-11-2006 14:57:18

1 9 2 9

50

de beurskrach die in 1929 begon in New York was de eerste

met wereldwijde catastrofale gevolgen

1 9 3 1“De auto met de aankoopwaarde van ƒ 1.385 werd verkocht. Onder bijbetaling van ƒ 875,-

werd een nieuw exemplaar aangeschaft. De kosten voor autorijden in dat jaar waren

ƒ 1.123,42. Het autorijden was toen ook reeds een dure aangelegenheid!”

Homij 125.indd 50 27-11-2006 14:57:43

A.C. Labee (85):‘Communiceren?

Nee, dat werd niet gedaan’

opdrachten goed werden uitgevoerd.’

Labee maakte binnen het toenmalige Van Heem-

stede Obelt snel carrière. Begonnen in Amsterdam

op de loonadministratie maakte hij in 1960 de

overstap naar Utrecht om daar het fi liaal Van

Heemstede Obelt te gaan leiden: ‘De aanpak die

directeur Oeges richting de medewerkers had,

heb ik daar voortgezet. Vaak heb ik voor nieuwe

medewerkers woonruimte geregeld omdat de

woningnood in die tijd ook in Utrecht groot was.

Ook ging ik op huisbezoeken. Dat werd erg op

prijs gesteld.’

‘Je was altijd met je werk bezig’, mengt zijn vrouw

zich in het gesprek.

25 jaar was de heer A.C. Labee toen hij op 15

augustus 1954 op de loonadministratie bij Van

Heemstede Obelt in Amsterdam begon. 29 jaar

later nam hij als directie-assistent op 31 oktober

1983 afscheid. ‘Een mooi bedrijf, waar ik altijd

met veel plezier heb gewerkt’, zegt de nu 85-jarige

Labee in zijn nieuwbouwwoning in Oud Beijerland.

Op tafel liggen wel zeven plakboeken geordend op

een stapel. Ieder boek bevat foto’s, bonnetjes, en

kattebelletjes die hem dierbaar zijn. ‘Mijn man is

typisch een boekhouder’, merkt zijn vrouw op, ‘hij

bewaart echt alles.’ Bedachtzaam bladert Labee

door zijn werkzame leven. Het spreken gaat moei-

zaam door een zware keeloperatie in het begin van

de jaren zeventig. Het is ook de reden dat hij op

62-jarige leeftijd met VUT is gegaan. ‘Ik had eigen-

lijk nog niet gewild’, zegt Labee met een twinkeling

in zijn ogen. Hoewel, de mooiste jaren waren de

zestiger jaren. ‘Een hecht bedrijf met een directeur

Oeges aan het roer die hart voor zijn mensen had.

Hij gaf mensen vertrouwen en rekende erop dat

Salarissen op jaarbasis & bezuinigingen

1931 1933 %minder

Direktie 9.000 7.960 11.6Kantoorpersoneel 7.605 5.718 24.8Technische staf 9.252 7.360 20.4Magazijn 3.757 1.944 48.2

51

Homij 125.indd 51 27-11-2006 14:57:51

Affiniteit

De fusie met Mijnssen bracht een nieuwe periode

voor Labee met zich mee. ‘We hadden weinig

affi niteit met elektrotechniek. Niemand had ook

echt binding met dat bedrijf. Er was zeker in het

begin ook weinig samenhang. Daar werd ook niet

op gestuurd. Men moest het maar een beetje zelf

uitzoeken. Pas na de verkoop van het bedrijf aan

Schulte & Lestraden begon dat te komen. Gek hè’,

merkt Labee op, ‘dat daar ook weinig over werd

gesproken.’

Vóór de overname van HOMIJ door Schulte &

Lestraden, maakte de onderneming een moeilijke

1 9 3 3de eerste Europese auto

voorzien van een autoradio komt op de markt

periode door. ‘Er was überhaupt weinig werk.

Zeker in vergelijking met de jaren zestig toen het

bedrijf fl ink groeide.’ Toch heeft Labee nooit over-

wogen weg te gaan: ‘Over de hele linie werd het

minder. Op een gegeven moment hoorde ik wel

dat er enorme schulden waren en dat verkoop door

Mainz aan Schulte & Lestraden voor ons de beste

optie was. Ik weet nog dat ik een briefje kreeg van

Lestraden dat we zuiniger met het gebruiken van

postzegels moesten zijn. Maar voor de rest hoorde

je echt helemaal niets. Wat dat betreft zaten wij in

Utrecht toch een beetje op een eiland.’

Speciaal

Labee bladert door het fotoboek, gemaakt ter

ere van zijn afscheid. Een foto van Lightbody,

de toenmalige directeur van HOMIJ. ‘Een aparte

man die soms in Schotse rok op offi ciële gebeur-

tenissen verscheen en voor wie ik een zwak had.’

Hij slaat het boek dicht en legt het weer netjes op

de stapel. Na een korte stilte zegt Labee: ‘Weet je

dat ik het bedrijf nog steeds volg? Ik ken er natuur-

lijk nog maar weinig mensen, maar als ik in de

krant lees dat er weer een order is binnengehaald

ben ik toch een beetje trots. En ik ga ook nog naar

de oud-medewerkersdagen. Dat geeft wel aan dat

het een speciaal bedrijf is. Toch?’

1 9 3 5

52

Homij 125.indd 52 27-11-2006 14:58:09

De eerste tl-buis of fl uorescentielamp wordt in zijn huidige buisvorm in 1935 gedemonstreerd voor de Illuminating Engineering Society in Cincinnati (USA) door General Electric en op de wereldtentoonstelling in Parijs in 1936 door Osram. Het rendement is 5 à 6 keer hoger dan bij een gloeilamp.

53

Homij 125.indd 53 27-11-2006 14:58:34

Samen werken zij al 29 jaar bij HOMIJ. ‘Dat is

denk ik ook wel typerend voor onze onderneming’,

zegt van der Griend, ‘veel collega’s werken hier al

jaren. Dat komt omdat je van de directie vrij snel

de vrijheid krijgt om naar eigen inzicht te handelen.

En zoiets geeft vertrouwen. Overigens heb ik nieu-

welingen gezien die daar niet zo goed tegen konden

en die vetrokken dan ook weer vrij snel.’ Groene-

veld typeert de sfeer binnen de organisatie vooral

als ‘gemoedelijk’. Daardoor is de werksfeer prettig

en informeel.’

‘Dat informele’, zegt van der Griend op zijn beurt,

‘is volgens mij ook typerend voor de sfeer van een

familiebedrijf, waar iedereen hart voor heeft. Ik heb

acht jaar bij Rijkswaterstaat gewerkt en qua sfeer en

werkbeleving is dat echt een wereld van verschil.’

Toch zijn beiden zich ervan bewust dat HOMIJ een

grote organisatie is. Groeneveld: ‘Het zijn natuur-

lijk vier divisies en afhankelijk van je functie heb

je feitelijk niet zo gek veel met elkaar te maken.’

‘Techneuten zijn geen praters’‘Wij hebben eigenlijk een handicap’, zegt Walter van der

Griend, projectmanager bij HOMIJ Infra & Industrie

lachend. ‘Wij zijn hier allemaal techneuten én wij zijn ook

nog mannen. Kortom, geen echte praters. Communiceren

is voor ons dus niet echt gemakkelijk.’ Samen met zijn collega

Jerry Groeneveld, senior projectleider bij HOMIJ Networks,

bestempelt van der Griend de sfeer bij HOMIJ als dat van

‘een familiebedrijf’.

De thuisbasis van Groeneveld is HOMIJ Networks

in Reeuwijk. Het bedrijf is gespecialiseerd in het

aanleggen en onderhouden van universele data-

netwerken en totale telecommunicatie oplossingen.

In Reeuwijk werken vijftien mensen in de binnen-

dienst en dertig medewerkers in de buitendienst.

‘Vooral de medewerkers in de buitendienst hebben

contact met andere bedrijfsonderdelen. Uiteindelijk

halen wij 50 procent van onze omzet via HOMIJ-

projecten binnen. Maar voor veel mensen die hier

op kantoor zitten is Amsterdam of Nieuwegein

natuurlijk een stuk verder weg.’

Van der Griend vraagt zich hardop af of dat eigen-

lijk wel zo erg is. ‘Iedereen weet toch wel dat hij

of zij onderdeel uitmaakt van een groter geheel.

Dat merk je toch ook als er weer iets voor het

personeel op poten wordt gezet. Vaak komt ieder-

een, ook uit Groningen en Limburg.’

Mensenwerk

De banden tussen hoofdkantoor Nieuwegein en

de verschillende divisies wordt onderhouden door

het organiseren van verschillende bijeenkomsten.

‘Zo hebben we bijvoorbeeld de projectleidersdag

waarbij alles wordt besproken waar wij als project-

leiders binnen de verschillende projecten tegenaan

lopen. Daarnaast zijn er nog tal van andere project-

vergaderingen. En deze reguliere overleggen dragen

ertoe bij dat de communicatie goed in de organisatie

verankerd is.’

‘Dat is ook noodzakelijk’, erkent van der Griend.

‘Want juist in een informele sfeer schuilt het gevaar

dat er op de gang even snel over zaken gesproken

én besloten wordt, zonder dat dit vervolgens wordt

vastgelegd. En zoals ik al zei, wij techneuten zijn

geen echte praters.’

1 9 3 9 Introductie van de mobilofoon door de Nederlandse Seintoestel-len Fabriek (NSF). Deze ‘mobiele telefoon’ is niet echt draagbaar en moet gemonteerd worden in de auto. Om een gesprek te voeren met een andere mobilofoon of een abonnee van het vaste telefoonnet moet de hulp van een telefoniste ingeroepen worden.

mobilofoon

54

m o b i l o f o o n

Homij 125.indd 54 27-11-2006 14:58:45

M E N S E N W E R K

55

ic

er

en

ic

er

en

ic

er

en

ic

er

en

ic

er

en

ic

er

en

ic

er

en

ic

er

en

ic

er

en

m o b i l o f o o n

Homij 125.indd 55 27-11-2006 14:58:49

56

Homij 125.indd 56 27-11-2006 14:58:51

start bouw: 5 januari 1933, openstelling: 27 mei 1937

totale lengte: 2.737 meter, langste overbrugging: 1.280 meter, breedte: 27 meter

doorgangshoogte brug: 4,27 meter, afstand tot water: 67,06 meter

128.000 kilometer metaaldraad

75.293.000 kg staal, totale gewicht: 804.700.000 kg

torens: 227 m en 40.200.000 kg

1.200.000 klinknagels

128 lampen, tol: $5

golden gate bridge

golden gate bridge

golden gate bridge

57

Homij 125.indd 57 27-11-2006 14:58:53

b r u g n a a r b e g r i p

b r u g n a a r b e g r i p

b r u g n a a r b e g r i p

Verlicht met meer dan honderd lampjes en geschilderd in een kleur die tegenwoordig als ‘Internationaal Oranje’ wordt bestempeld, markeert de Golden Gate Bridge de overgang van San Fransisco’s baai naar de Indische

Oceaan. Bijna 70 jaar na de opening op 27 mei 1937 is het niet meer de langste en hoogste hangbrug ter wereld, maar nog

altijd het beroemdste symbool van de stad San Fransisco.

Jarenlang werd de oversteek tussen de meest noordelijke punt van het schiereiland van San Fransisco en Marin County gemaakt

met de pont. Het idee om een brug te bouwen werd voor het eerst geopperd door ingenieur James Wilins, maar het

eigenlijke ontwerp van de brug is het geesteskind van Joseph Strauss: een ingenieur die al meer dan vierhonderd

hangbruggen op zijn naam had staan toen hij in 1921 de eerste schetsen voor de Golden Gate Bridge maakte.

De ‘Bridging the Golden Gate Association’ werd opgericht en dankzij een aandelenuitgifte was op 5 januari 1933 de benodigde

35 miljoen dollar bij elkaar om een start te maken met de bouw.

Om de sprong over de monding van de haven te maken, iets dat nog nooit eerder was vertoond, begonnen ingenieurs op

335 meter van de kust met het bouwen van de eerste brugpijler. In open zee trotseerden bouwvakkers

bittere kou, windstoten van 113 kilometer per uur en duizelingwekkende hoogten

om binnen vier jaar de hele brug te realiseren. Dankzij een onder de brug gespannen veiligheidsnet

sneuvelden er tijdens de bouw ‘slechts’ 11 mannen, voor die tijd een absoluut veiligheidsrecord.

De 19 mannen wiens leven door het veiligheidsnet werd gespaard gingen na de bouw door het leven als trotste leden van de

informele ‘Halfway to Hell Club’.

De totale lengte van de brug is 2,7 kilometer, de afstand tussen de twee pijlers 1.280 meter en de ruimte onder

de brug is bij hoog water 76 meter. De brug is door middel van twee reusachtige kabels met een doorsnee van 0,91 meter

opgehangen aan de twee 227,4 meter hoge pijlers. Gemaakt van 128.000 kilometer metaaldraad, bevatten de kabels van de Golden

Gate Bridge genoeg ijzerdraad om drie keer om de aarde te cirkelen. Zonder enige schade op te lopen overleefde de brug diverse

aardbevingen en slechts drie keer sinds zijn bestaan moest de overgang worden gesloten wegens aanhoudende

stormachtige wind. Door een combinatie van technisch vernuft en prachtig ontwerp

is de Golden Gate Bridge vandaag de dag nog steeds één van de meest ontzagwekkende en meest gefotografeerde bruggen ter wereld.

58

Homij 125.indd 58 27-11-2006 14:58:57

59

Homij 125.indd 59 27-11-2006 14:59:00

S T R O O MS T R O O MW a t e r e n s t r o o mElektrotechniek en Werktuigbouw; volgens mensen uit het vak twee totaal

verschillende werelden. Een ander vak, andere mensen en een andere aanpak.

Water en stroom lijken niet samen te gaan, of toch wel? Sinds negen jaar nu,

zijn deze twee takken van sport binnen HOMIJ verenigd. Met als doel de team-

spirit en de effi ciëntie te vergroten, en om de communicatielijnen en de door-

looptijd van een project te verkleinen. Samen met projectmanager Herman van

den Bosch, bouwplaatsleider Umberto de Groot en montagechef werktuigbouw

Bert van Gerven, nemen we de twee werelden onder de loep. De hamvraag die

overblijft: ‘Waarom is deze brug niet al veel eerder geslagen?’

‘Schrijf maar op dat ik een technische achtergrond op HTS niveau heb,’ zegt van den Bosch op de

vraag of hij nu een ‘E’ of een ‘W’ achtergrond heeft. Hij blijft daar graag een beetje vaag over ook naar

opdrachtgevers toe. ‘Dat doe ik bewust omdat het verschil tussen die twee werelden zo verankerd is

in het denken van de mensen.’ En dat is direct ook het antwoord op de hamvraag. De indeling wordt

steeds minder traditioneel, maar zij is er nog wel. Dat maakt dat veranderingen traag gaan. ‘Als je

één vakgebied noemt, neemt niemand meer iets van je aan wanneer je iets zegt over het andere

vakgebied.’ Het gaat van den Bosch juist om de integratie. Hij is projectmanager en die moet multi-

disciplinair zijn, dat is het grootste verschil met projectleiders die juist monodisciplinair opereren.

De projectmanager moet van beide vakgebieden zo veel weten, dat hij de opdrachtgever goed kan

adviseren. Daarnaast moet hij over de praktijk voldoende weten dat hij ook de problemen op de

werkvloer voor beide disciplines kan oplossen. Hierdoor is er één aanspreekpunt die als intermediair

tussen de opdrachtgever en de werkvloer fungeert.

Op 10 mei begint voor het Koninkrijk der Nederlanden de Tweede wereldoorlog. Nederland was bezet gebied vanaf de over-gave op 15 mei 1940 tot de Duitse capitulatie op 6 mei 1945.

1 9 4 0

60

Homij 125.indd 60 27-11-2006 14:59:04

S T R O O MS T R O O M

ELE

CT

RO

TE

CH

NIE

K | W

ER

KT

UIG

BO

UW

ELE

CT

RO

TE

CH

NIE

K | W

ER

KT

UIG

BO

UW

ELE

CT

RO

TE

CH

NIE

K | W

ER

KT

UIG

BO

UW

S T R O O M

ELE

CT

RO

TE

CH

NIE

K | W

ER

KT

UIG

BO

UW

S T R O O M

Door de uitvinding van de transistor werd het mogelijk kleinere radio-ontvangers te bouwen, die tevens minder energie nodig hebben om te kunnen werken.

ELE

CT

RO

TE

CH

NIE

K | W

ER

KT

UIG

BO

UW

61

1 9 4 7

Homij 125.indd 61 27-11-2006 14:59:10

S t e r e o t y p e r i n gDie traditionele indeling is dus kennelijk van hardnekkige aard. Maar waar zitten die verschillen

dan? Van den Bosch kan wel een aantal stereotyperingen geven: ‘Een werktuigbouwkundige is wat

star, hij kijkt niet graag over de randen van zijn eigen vakgebied. Zijn installaties zijn grofstoffe-

lijk en dat is hij zelf ook. Die onverzettelijkheid van de techniek lijkt door te werken in het

acteren van de mens, wel heeft hij een bijzonder ontwikkeld ruimtelijk inzicht. De elektro technicus

werkt met kleinere en fijnere dingen en op een hoger abstractieniveau. Hierdoor lijkt hij ook iets

flexibeler in de dagelijkse omgang. Bij een aanloper, dus als E en W elkaar ergens in het gebouw

tegenkomen, dan is het vaak de elektrotechnicus die zijn systeem moet wijzigen. En, natuurlijk

is het zijn schuld.’ Bert van Gerven en Umberto de Groot herkennen zich voor een deel wel in de

stereotyperingen. Ook bij hen lijkt het vak ze in de genen te zitten, de interesse heeft hij al van

jongs af aan. Van Gerven: ‘Het is eigenlijk van vader op zoon gegaan. Ik was vroeger al bezig met

timmeren en metaal bewerken. Ik vind het mooi dat je iets maakt en dat je dan direct het resultaat

ziet. Ik werk gewoon liever met mijn handen dan met mijn hoofd. Water zie je stromen en stroom

niet. Ik heb één keer onder tweetwintig spanning gestaan en toen was het direct afgelopen.’

Ook de Groot was op zijn beurt al jong met elektriciteit in de weer. Volgens hem zit het vooral in

de scholing. ‘In de elektrotechniek zijn wat meer opleidingen, je kunt je gemakkelijker bijscholen

en secundaire richtingen kiezen. Ik denk dat wij daarom een bredere visie hebben en ook, wat

men noemt, een grotere mond.’

T o t a a l p l a a t j eBinnen HOMIJ is van den Bosch op dit vlak de pionier; de bruggenbouwer. Hij heeft negen jaar geleden

zijn idee handen en voeten gegeven. ‘Dit is natuurlijk heel geleidelijk gegaan. Zoiets doe je niet in één

keer. Als projectleider zat ik me altijd al te bemoeien met de rolverdeling, ik trok heel nauw op met

de projectleider van de andere discipline. Ik merkte dat veel dingen effi ciënter konden en dat je de

communicatielijnen korter kon maken als je de boel eens wat meer zou bundelen. Nog geen van onze

concurrenten deed dat.’ Na vele gesprekken met het management kon van den Bosch zijn idee gaan

62

Op 12 december 1949 gaf de toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat toe-stemming tot de officiële introductie van televisie in Nederland. Na twee jaar experimenteren en debatteren vond op 2 oktober 1951 om 20.15 uur de aller-eerste reguliere Nederlandse televisie-uitzending plaats.

1 9 4 9

Homij 125.indd 62 27-11-2006 14:59:18

Op 22 november 1963 wordt President John F. Kennedy dodelijk verwond door twee geweerkogels terwijl hij in de presidentiële limousine over Dealey Plaza in Dallas rijdt.

toepassen op een project in Hilversum. Hij had bewust een groot project gekozen met verschillende

vakdisciplines en een lange doorlooptijd. De fi nanciële verantwoordelijkheid werd gebundeld in een

VOF. Het belangrijkste verschil met de tot dan toe gebruikelijke organisatie is dat de werktuigbouwers

en de elektrotechnici ieder een eigen budgetverantwoordelijkheid hadden en dus ook ieder een eigen

fi nanciële administratie. ‘Allemaal dubbel werk, bovendien stagneert het ook de samenwerking omdat

niemand naar het totaalplaatje kijkt. Als je maar strak je eigen budget blijft bewaken zie je ook niet hoe

dingen door samenwerking goedkoper zouden kunnen.’ Inmiddels is HOMIJ, mede door het succes

van de geïntegreerde projectaanpak, overgegaan naar een divisiestructuur, waarin E en W per regio

binnen één business-unit vallen.

W e e r s t a n dVan den Bosch werkt nu 26 jaar bij HOMIJ. Hij is er begonnen als tekenaar, daarna is hij

projectleider geworden en nu dus projectmanager. Maar hoe lang hij er ook werkt, als pionier kun

je natuurlijk altijd weerstand verwachten. ‘Door sommigen word ik wel een beetje als een rebel

gezien. Niet iedereen vindt veranderingen prettig. Mensen hebben soms het gevoel dat er taken

van ze weggenomen worden of dat ze in hun nieuwe rol minder te zeggen krijgen. Maar doordat

ik hier al zo lang werk en weet waar het om draait kan ik ze tegelijkertijd ook wel weer heel goed

de voordelen uitleggen. En daar wordt uiteindelijk dan ook wel weer naar geluisterd. Geleidelijk

is er een organisatiestructuur ontstaan waarin iedereen meer tijd krijgt om zijn dingen goed te

doen. Vooral ook die dingen te doen waar hij goed in is en dat geeft rust. In feite haal je méér uit

de vakinhoudelijke specialist, die in deze branche natuurlijk onmisbaar is. Bovendien is er met de

projectmanager een functie bijgekomen waardoor mensen met meer managementambitie verder

door kunnen groeien.’ Maar pas op; het moeten wel échte techneuten blijven. Op de bouwvloer

heeft hij eigenlijk weinig weerstand ondervonden, maar hoe hebben de Groot en van Gerven dat

ervaren? ‘Natuurlijk zijn er mensen die er moeite mee hebben, dat houd je altijd. Vooral die oude

knarren, die buigen niet meer zo gemakkelijk mee,’ vertelt van Gerven. De Groot vult hem aan.

‘Over het algemeen merk ik wel dat er goed op gereageerd wordt. We zijn meer een team en er

wordt beter gecommuniceerd. En hierdoor werken we weer efficiënter.’ Van Gerven kan daar wel

een voorbeeld van geven. ‘Vroeger gebeurde het nog wel eens dat onze projectleider een opdracht

gaf en dat daarna uit een vergadering met de andere projectleider bleek dat het toch anders

moest. Niets is zo frustrerend als dingen dubbel doen. Dat hebben we nu veel minder.’ De Groot:

‘Het grootste verschil met vroeger is eigenlijk dat we niet alleen meer bedenken wát we gaan

maken, maar vooral ook hóe we het gaan maken.’ ‘Ja ,’ lacht van Gerven, ‘we zitten veel meer te

plannen achter de computer. Als je mij zeven jaar geleden had verteld dat ik ooit nog eens achter

een laptop zou belanden, dan had ik je vierkant uitgelachen.’

1 9 6 3

63

Homij 125.indd 63 27-11-2006 14:59:27

64

Homij 125.indd 64 27-11-2006 14:59:31

65

Homij 125.indd 65 27-11-2006 14:59:37

66

Al lang in het vak?

En bij HOMIJ?

Wat is het mooiste aan elektrotechniek?

En aan welk project heb je de beste herinneringen?

Umberto de Groot (37) is bouwplaats-

leider waar hij zowel elektrotechnische

als werktuigbouwkundige kennis com-

bi neert. Van oorsprong is hij een

elektrotechnicus.

‘Twintig jaar.’

‘Twintig jaar.’

‘Dat vind ik nou een stomme vraag. Het mooiste

vind ik juist dat ik elektrotechniek en werktuig-

bouwkunde kan combineren. Die diversiteit door

de verschillende disciplines maakt het juist veel

uitdagender.’

‘Ik denk dat ik een van de weinigen ben die kan

zeggen dat hij de kerncentrale in Dodewaard

helemaal dicht heeft mogen maken. Vakinhoudelijk

was het niet zo’n interessant project, we moesten

alles loskoppelen en dichtmetselen en een nieuwe

werktuigbouwkundige en elektrotechnische instal-

latie aanbrengen, maar het had wel veel impact.

Ik heb heel veel van straling en radioactiviteit

geleerd. Aan vankelijk vond ik het doodeng, maar

het was achteraf bere interessant.’

Uitdaging voor diversiteit

Homij 125.indd 66 27-11-2006 14:59:49

Hoe lang al in de werktuigbouw?

En hoeveel van die zevenendertig jaar zit je nu bij HOMIJ?

Wat is er nu zo mooi aan werktuigbouw?

Aan welk project denk je nog vaak terug?

Bert van Gerven (53)

is montagechef werktuigbouw

‘Vanaf mijn zestiende al dus reken maar uit;

een hele tijd.’

‘Alweer dertig jaar. De eerste zeven jaar heb ik wel

twintig baantjes gehad. Als ik ergens meer geld kon

verdienen vertrok ik weer. Ik was een vrije jongen.

Bij HOMIJ kwam ik onder de vader van Umberto

te werken. Dankzij hem werk ik nu nog bij HOMIJ,

dat kan ik gerust zeggen. Hij was mijn leermeester

en wist me enthousiast te houden.’

‘Mijn vrienden noemen me altijd Willy Wortel de

uitvinder. Ik vind het mooi om iets te maken en

te verbeteren en kan dan genieten van het resul-

taat. Ik ben een echte knutselaar, ook thuis. Dat je

direct resultaat ziet, dat vind ik mooi. Daarom heb

ik ook een beetje een afkeer van stroom, dat kun

je niet zien.’

‘Ik heb twaalf jaar aan de energiecentrale van

het Academisch Ziekenhuis in Utrecht gewerkt.

Het mooie aan dat project is dat de tech-

niek voor een ziekenhuis veel uitgebreider en

ingewikkelder is dan voor een kantoor.’

67

‘Ik kan genieten van het resultaat’

Homij 125.indd 67 27-11-2006 14:59:55

‘Spin in het web,’ noemt projectmanager ‘Spin in het web,’ noemt projectmanager

Arnold de Koning zichzelf het liefst. Het is nu Arnold de Koning zichzelf het liefst. Het is nu

zeven jaar geleden dat hij bij HOMIJ in Rotter- zeven jaar geleden dat hij bij HOMIJ in Rotter-

dam is komen werken. HOMIJ wilde zich meer dam is komen werken. HOMIJ wilde zich meer

gaan richten op grotere Industrie- & Infrapro- gaan richten op grotere Industrie- & Infrapro-

jecten en de Koning zocht een nieuwe uitda- jecten en de Koning zocht een nieuwe uitda-

ging. En zo kwamen deze twee ambities in mei ging. En zo kwamen deze twee ambities in mei

1999 samen. De Koning was gewend om aan 1999 samen. De Koning was gewend om aan

grotere projecten met ingewikkelde contracten grotere projecten met ingewikkelde contracten

te werken en financiële rapportages te maken. te werken en financiële rapportages te maken.

‘Projectmanagement was in een beginstadium ‘Projectmanagement was in een beginstadium

bij HOMIJ.’ Zijn eerste echte project werd de bij HOMIJ.’ Zijn eerste echte project werd de

Sijtwendetunnel. Een groot project van een zeer Sijtwendetunnel. Een groot project van een zeer

hoog technisch kaliber. hoog technisch kaliber.

De Koning kent de traditionele verschillen tussen De Koning kent de traditionele verschillen tussen De Koning kent de traditionele verschillen tussen

elektrotechniek en werktuigbouwkunde ook, maar elektrotechniek en werktuigbouwkunde ook, maar elektrotechniek en werktuigbouwkunde ook, maar

merkt er in zijn dagelijks werk weinig meer van. Hij merkt er in zijn dagelijks werk weinig meer van. Hij merkt er in zijn dagelijks werk weinig meer van. Hij

denkt dat dit komt door de wijze van aanbesteden denkt dat dit komt door de wijze van aanbesteden denkt dat dit komt door de wijze van aanbesteden

door opdrachtgevers waarbij een multidisciplinai- door opdrachtgevers waarbij een multidisciplinai- door opdrachtgevers waarbij een multidisciplinai-

re aanpak vereist is. Daar moet je als organisatie re aanpak vereist is. Daar moet je als organisatie re aanpak vereist is. Daar moet je als organisatie

wel op ingesteld zijn. Hij geeft aan dat de wereld wel op ingesteld zijn. Hij geeft aan dat de wereld wel op ingesteld zijn. Hij geeft aan dat de wereld

aan het veranderen is. ‘In het verleden werkten we aan het veranderen is. ‘In het verleden werkten we aan het veranderen is. ‘In het verleden werkten we

voornamelijk als onderaannemer en tegenwoordig voornamelijk als onderaannemer en tegenwoordig voornamelijk als onderaannemer en tegenwoordig

wordt de adviseursrol steeds vaker door installa- wordt de adviseursrol steeds vaker door installa-

teurs ingevuld. We worden niet alleen ingehuurd teurs ingevuld. We worden niet alleen ingehuurd

voor de realisatie, maar door onze specifi eke ken- voor de realisatie, maar door onze specifi eke ken-

nis zijn we ook al bij het voortraject betrokken en nis zijn we ook al bij het voortraject betrokken en

verzorgen we het onderhoud na de oplevering. verzorgen we het onderhoud na de oplevering.

Hiervoor heb je een team van specialisten nodig Hiervoor heb je een team van specialisten nodig

die nauw samenwerken.’ En iemand die tracht de die nauw samenwerken.’ En iemand die tracht de die nauw samenwerken.’ En iemand die tracht de

boel bij elkaar te houden. Dat is de Koning. Als boel bij elkaar te houden. Dat is de Koning. Als boel bij elkaar te houden. Dat is de Koning. Als

projectmanager is hij namelijk aanspreekpunt voor projectmanager is hij namelijk aanspreekpunt voor projectmanager is hij namelijk aanspreekpunt voor

alles en iedereen en dat is niet altijd gemakkelijk . alles en iedereen en dat is niet altijd gemakkelijk . alles en iedereen en dat is niet altijd gemakkelijk .

‘Je hoort het natuurlijk alleen als het fout gaat en ‘Je hoort het natuurlijk alleen als het fout gaat en ‘Je hoort het natuurlijk alleen als het fout gaat en

daar moet je tegen kunnen.’ De Koning vindt zijn daar moet je tegen kunnen.’ De Koning vindt zijn daar moet je tegen kunnen.’ De Koning vindt zijn

werk vooral heel leuk. ‘Alles wat ik interessant vind werk vooral heel leuk. ‘Alles wat ik interessant vind werk vooral heel leuk. ‘Alles wat ik interessant vind

komt samen. Je moet bijvoorbeeld weten hoe je komt samen. Je moet bijvoorbeeld weten hoe je komt samen. Je moet bijvoorbeeld weten hoe je

naar een oplossing moet sturen en dat kan alleen naar een oplossing moet sturen en dat kan alleen naar een oplossing moet sturen en dat kan alleen

als je een brede vakkennis hebt. Maar er zit ook als je een brede vakkennis hebt. Maar er zit ook als je een brede vakkennis hebt. Maar er zit ook

een hele grote sociale factor in. Je moet de team- een hele grote sociale factor in. Je moet de team- een hele grote sociale factor in. Je moet de team-

geest bewaken, enthousiast houden en desnoods geest bewaken, enthousiast houden en desnoods geest bewaken, enthousiast houden en desnoods

verbeteren. Ik zeg altijd: als de mensen goed in verbeteren. Ik zeg altijd: als de mensen goed in verbeteren. Ik zeg altijd: als de mensen goed in

hun vel zitten, dan zit ik dat ook. hun vel zitten, dan zit ik dat ook.

Sijtwende

De Sijtwendetunnel bij Voorburg/Leidschendam De Sijtwendetunnel bij Voorburg/Leidschendam

was dus het eerste grote Infra tunnelproject van was dus het eerste grote Infra tunnelproject van

HOMIJ Rotterdam. Hiermee heeft HOMIJ zich op HOMIJ Rotterdam. Hiermee heeft HOMIJ zich op

dit gebied op de kaart kunnen zetten. De Sijtwen- dit gebied op de kaart kunnen zetten. De Sijtwen-

detunnel was een PPS (Publiek Private Samen- detunnel was een PPS (Publiek Private Samen-

werking) constructie en bestaat eigenlijk uit drie werking) constructie en bestaat eigenlijk uit drie

achter elkaar gelegen autotunnels met elk twee achter elkaar gelegen autotunnels met elk twee

Sijtwende

opgeklommen

68

tun

nel

I N D U S T R I E & I N F R A

Homij 125.indd 68 27-11-2006 15:00:03

ADK 1999 SIJTWENDETUNNEL 2003

ARNOLD DE KONING • PROJECTMANAGER • HOMIJ ROTTERDAM •

EEN NIEUWE UITDAGING • GROTE INFRA TUNNELPROJECT •

DRIE AUTOTUNNELS NAAST ELKAAR MET ELK TWEE TUNNELBUIZEN

Electrotechniek Industrie Voorburg/Werktuigbouwkunde en verkeer Infra LeidschendamCommunicatie

Sijtwendetunnel HomijRotteRdam

69

8 40 68 90tun

nel

I N D U S T R I E & I N F R A

Homij 125.indd 69 27-11-2006 15:00:07

70

1 9 6 4DE HEER P.C.J. OEGES (ENIG AANDEELHOUDER VAN HEEMSTEDE OBELT) VERKOOPT AL ZIJN AANDELEN AAN HANDELS MAATSCHAPPIJ MAINTZ & CO (MAINTZ-ANIEM) DIE AL EIGENAAR IS VAN MIJNSSEN & CO N.V.

1 9 6 7Op 2 januari wordt de eerste televisie-reclame uitgezonden. Het spotje maakt reclame voor de Nederlandse dagbladpers en opent met de woorden: “Zeven seconden geleden begon de reclame in de televisie. U wist het uit uw krant.”

Homij 125.indd 70 27-11-2006 15:00:12

‘Spin in het web,’ noemt projectmanager Arnold

de Koning zichzelf het liefst. Het is nu zeven jaar

geleden dat hij bij HOMIJ in Rotterdam is komen

werken. HOMIJ wilde zich meer gaan richten op

grotere Industrie- & Infraprojecten en de Koning

zocht een nieuwe uitdaging. En zo kwamen deze

twee ambities in mei 1999 samen. De Koning was

gewend om aan grotere projecten met ingewikkelde

contracten te werken en fi nanciële rapportages

te maken. ‘Projectmanagement was in een begin-

stadium bij HOMIJ.’ Zijn eerste echte project

werd de Sijtwendetunnel. Een groot project van

een zeer hoog technisch kaliber.

De Koning kent de traditionele verschillen

tussen elektrotechniek en werktuigbouwkunde

ook, maar merkt er in zijn dagelijks werk weinig

meer van. Hij denkt dat dit komt door de wijze

van aanbesteden door opdrachtgevers waarbij een

multidisciplinaire aanpak vereist is. Daar moet

je als organisatie wel op ingesteld zijn. Hij geeft

aan dat de wereld aan het veranderen is. ‘In het

verleden werkten we voornamelijk als onder-

aannemer en tegenwoordig wordt de adviseursrol

steeds vaker door installateurs ingevuld. We wor-

den niet alleen ingehuurd voor de realisatie, maar

door onze specifi eke kennis zijn we ook al bij het

voortraject betrokken en verzorgen we het onder-

houd na de oplevering. Hiervoor heb je een team

71

Ingenieursbureau Van Heemstede Obelt N.V. en Mijnssen & Co gaan samen verder onder de nieuwe naam Van Heemstede Obelt - Mijnssen, Technische installaties N.V. “HOMIJ” Amsterdam. (later B.V.)

Grote Infrawerken zijn gebaad bij

een goede samenwerking

1 januari

1 9 6 9

Homij 125.indd 71 27-11-2006 15:00:23

maar die gaan wel als één team te werk. Alles moet

op elkaar worden afgestemd en voldoen aan

alle strenge eisen die er gesteld worden aan een

tunnel. Eén tunnel heeft wel tachtig verschillende

installaties.

Van het afvoeren van het regenwater tot aan

ingewikkelde veiligheidssystemen en de bediening

van de tunnel; wij maken het.’

Opgeklommen

Dat de Koning ooit zelf op de vloer begonnen

is, daar heeft hij nu veel profijt van. ‘Ik ben ooit

met enkel LTS op zak begonnen als technisch

tekenaar.’ Met avond MTS en verschillende

managementcursussen is hij uiteindelijk opge-

klommen tot deze positie. ‘En dat is een voor-

deel. Zo heb ik in alle lagen van het proces

gewerkt en weet ik uit ervaring waar de pijn punten

kunnen zitten. Maar ik spreek ook de taal van de

jongens op de vloer, ik weet waar ze het over

hebben.’ Om dit te kunnen is het volgens de

Koning belangrijk dat je het traditionele denken

loslaat. Je moet niet meer denken in vakgebieden,

maar in één vak, je werkt samen aan één project

waar iedereen dezelfde verantwoordelijkheid

voor draagt. ‘Ik zou al niet eens meer weten hoe

het anders zou moeten.’

van specialisten nodig die nauw samenwerken.’

En iemand die tracht de boel bij elkaar te houden.

Dat is de Koning. Als projectmanager is hij namelijk

aanspreekpunt voor alles en iedereen en dat is niet

altijd gemakkelijk. ‘Je hoort het natuurlijk alleen

als het fout gaat en daar moet je tegen kunnen.’

De Koning vindt zijn werk vooral heel leuk.

‘Alles wat ik interessant vind komt samen. Je moet

bijvoorbeeld weten hoe je naar een oplossing moet

sturen en dat kan alleen als je een brede vakkennis

hebt. Maar er zit ook een hele grote sociale factor

in. Je moet de teamgeest bewaken, enthousiast

houden en desnoods verbeteren. Ik zeg altijd: als de

mensen goed in hun vel zitten, dan zit ik dat ook.´

Sijtwende De Sijtwendetunnel bij Voorburg/Leidschendam

was dus het eerste grote Infra tunnelproject van

Divisie Infra & Industrie. Hiermee heeft HOMIJ

zich op dit gebied op de kaart kunnen zetten.

De Sijtwende tunnel was een PPS (Publiek Private

Samen werking) constructie en bestaat eigenlijk

uit drie achter elkaar gelegen autotunnels met elk

twee tunnelbuizen. In één gedeelte van het tun-

neltracé is ook een afzonderlijke buis voor hoog-

waardig openbaar vervoer aangelegd. Het bestek

bestond voornamelijk uit engineering, het inrich-

ten van de tunneldelen, de software-ontwikkeling

en het inrichten van de Botlektunnel om bediening

op afstand mogelijk te maken. ‘Wij hebben de

opdracht gekregen de hele tunnel te ontwerpen.

En daar begint de integratie van alle disciplines

al direct. We hebben natuurlijk wel verschillende

engineers op het gebied van elektrotechniek,

werktuigbouwkunde en verkeer en communicatie,

72

op 11 juli loopt de Amerikaan Neil Armstrong

als eerste mens op de maan

1 9 6 9

Homij 125.indd 72 27-11-2006 15:00:36

73

Homij 125.indd 73 27-11-2006 15:00:41

74

Homij 125.indd 74 27-11-2006 15:00:47

75

Homij 125.indd 75 27-11-2006 15:00:53

76

Homij 125.indd 76 27-11-2006 15:01:04

13 dammen in totaalHollandse IJsselkering, eerste onderdeel Deltaplan, 80 meter lang

start bouw: april 1976, openstelling: november 1987

kosten bouw: 40 miljoen euroMaeslandkering, start bouw: 1991, openstelling: mei 1997

kosten: 635 miljoen eurotwee deuren van elk 300 mm, 300.000 liter witte verf

Oosterscheldekering, 3 kilometer lang

65 pijlers van maximaal 18.000 ton, 7.000 m beton per pijler

s t a r t b o u w : a p r i l 1 9 7 6 , o p e n s t e l l i n g : w e r d o p 4 o k t o b e r 1 9 8 6

kosten bouw: 2,5 miljard euro 172,5 miljoen euro jaarlijkse recreatieomzet in en rond Deltawateren Zeeland

d e l t a w e r k e n

d e l t a w e r k e n

d e l t a w e r k e n

77

Homij 125.indd 77 27-11-2006 15:01:11

s t o r m o p k o m s t

s t o r m o p k o m s t

s t o r m o p k o m s t

De Watersnoodramp van 1953: Het zeewater breekt dwars door de Zeeuwse en Zuidhollandse dijken en 150.000

hectare land loopt onder water. De ramp kost 1.835 mensen het leven en dwingt maar liefst 70.000 bewoners hun huizen te verlaten.

10.000 dieren verdrinken en 4.500 huizen worden verwoest. Om er voor te zorgen dat dit nooit meer kan gebeuren zijn de

Deltawerken ontwikkeld: een ingenieus systeem om ons land bescherming te bieden tegen het wassende water.

De eerste ontwerpen voor de Deltawerken dateren eigenlijk al van voor de ramp. In 1950 werd namelijk begonnen met de

uitvoering van de eerste indammingen in het omvangrijke Deltaplan. Onder andere door de oorlog, verkeerde onze

waterbescherming in een erbarmelijke staat. Aanvankelijk geleidelijk, maar na de vele slachtoffers in 1953

werd besloten dat er onmiddellijk iets moest gebeuren.

Het doel was om de onveilige gebieden aan de monding van de Maas en de Rijn te kunnen controleren.

De Deltawerken bestaan uit een uitzonderlijk uniek, enorm, complex en computergestuurd systeem van dammen, sluisdeuren, stormvloedbarrières en ander ingenieurswerk dat ons land tegen het water moet beschermen. Langs de gehele zeekust werden de duinen vijf meter hoger gemaakt. Om de

kustlijn in te korten werden de Zeeuwse eilanden met elkaar verbonden door waterkeringen en andere kolossale constructies.

De grootste, meest geavanceerde en duurste van deze 13 dammen is de Oosterscheldekering

tussen Schouwen-Duiveland en Noord-Beveland: een ruim drie kilometer lange kering van sluispoorten die geopend en gesloten

kunnen worden om de zee in bedwang te houden en tegelijkertijd de zoutwater rivierdelta in stand te kunnen

houden voor dieren en de visindustrie. De dam is gemaakt van 65 betonnen pijlers met 62 stalen deuren van 42 meter breed.

De onderdelen werden in een droogdok gefabriceerd. Vervolgens werd het gebied onder water gezet en een kleine vloot van speciaal

ontworpen schepen tilde de pijlers naar hun defi nitieve plaats. De pijlers zijn tussen de 35 en 38,75 meter hoog en wegen 180.000 ton.

Misschien minder bekend, maar zeker niet minder indrukwekkend is de Maeslandkering in de buurt van de

Rotterdamse haven. Vanwege het economische belang van de havens in Rotterdam en Antwerpen moest de Maeslandkering zó

worden ontworpen, dat er doorgang voor schepen mogelijk was. Een dam, zoals de Oosterscheldekering,

was dus geen optie. De Maeslandkering bestaat uit twee horizontale, gebogen hydraulisch bestuurde dammen. Bij goed weer

staan de meer dan zestig 23 meter hoge vloedpoorten open, waardoor het water van de drie rivieren direct naar zee stroomt.

Zodra er de dreiging van een storm is kunnen de poorten in minder dan een uur worden gesloten.

Eeuwenlang werden er verwoede pogingen gedaan om de zee terug te dringen maar alle

inspanningen werden herhaaldelijk door een stormvloed weggespoeld. De Deltawerken zijn voor de hele wereld een bewijs dat de

mens het soms wint van de natuur.

78

Homij 125.indd 78 27-11-2006 15:01:18

79

Homij 125.indd 79 27-11-2006 15:01:24

P E R I O D EP E R I O D ES t o r m a c h t i g e p e r i o d e sHOMIJ is in zijn 125 jarig bestaan meerdere keren van eigenaar verwisseld.

Opvallend is, dat dit in de laatste veertig jaar eigenlijk nog het meest is gebeurd.

Volgens Ir. A.P.H. van Baardewijk, lid van de Raad van Commissarissen van Volker-

Wessels, is dat echter geen toeval. Als voorzitter Raad van Bestuur nam hij in 1990

de aandelen van HOMIJ over van de toenmalige grootaandeelhouder en president-

directeur Archibald Lightbody. ‘In de installatiebranche volgden de vette en magere

jaren elkaar in hoog tempo op. Vooral tijdens de magere jaren kan een bedrijf het

erg moeilijk krijgen en is verkoop niet zelden de enige optie.’

Moeilijk heeft NV Th. van Heemstede Obelt’s sanitair-technisch bureau het voor het eerst in 1934,

zo blijkt uit de directieverslagen uit die tijd. Midden in de crisisjaren verzucht de directie: ‘Men moet

echter iets proberen om te trachten tot vergrooting van omzet te geraken.’ De directie overweegt

nu ‘rijpelijk’ wat gedaan moet worden en uiteindelijk komt het serieuze advies tot ‘liquidatie van

de vennootschap’. Een advies dat overigens pas een jaar later in concrete daden wordt omgezet.

Het totaalverlies van de vennootschap is dan gigantisch geworden en een liquidatie van de erfenis

van Theodorus van Heemstede Obelt is onafwendbaar. Maar daarmee valt voor het bedrijf het doek

niet defi nitief. Immers, Ir. H.W. Opstelten en de heer P.C.J. Oeges, deze laatste is als monteur begon-

nen en inmiddels opgeklommen tot technicus, besluiten een nieuwe NV op te richten. En onder de

naam Ingenieursbureau Van Heemstede Obelt NV worden de werkzaamheden in dezelfde kantoor-

ruimte, werkplaatsen en magazijnen voortgezet. De twee weten de onderneming door de donkere

oorlogsjaren te loodsen. Als op 7 juli 1954 Opstelten komt te overlijden zet Oeges het bedrijf als enige

aandeelhouder voort.

SchokHet is voorjaar 1964 wanneer Oeges besluit Ingenieursbureau Van Heemstede Obelt van de hand

te doen. Joop Westhoff, op 24-jarige leeftijd als cv-monteur bij Van Heemstede Obelt begonnen,

werkt dan al weer tien jaar bij het bedrijf. ‘Het was wel een hele schok’, herinnert hij zich, ‘Oeges was

toch een soort vader voor zijn medewerkers. Altijd tijd voor een praatje en zorgzaam.’ Tegelijkertijd,

erkent Westhoff, bleef Oeges te allen tijde een echte zakenman. ‘En de zaken gingen nu eenmaal erg

slecht. Het jaar daarvoor was de huishoudelijke afdeling van het bedrijf gesloten en moesten er zestig

of zeventig mensen uit.’

Oeges verkoopt zijn aandelen aan Handelsmaatschappij Maintz & Co. Deze handelsmaatschappij

die haar wortels in Indonesië heeft, is dan ook al eigenaar van Mijnssen & Co. Hier is Rob Broodman

Alle aandelen HOMIJ worden ver-kocht aan Schulte & Lestraden N.V., een installatiebedrijf uit Sassenheim. Zij doen het pakket twee jaar later over aan Engelse particulieren en de heer A. Lightbody wordt dan president-directeur.

1 9 7 23 februari 1972

80

Homij 125.indd 80 27-11-2006 15:01:35

P E R I O D EP E R I O D EVE

TT

E E

N M

AG

ER

E JA

RE

N

P E R I O D EVE

TT

E E

N M

AG

ER

E JA

RE

N

P E R I O D E

Oprichting van dochteronderneming Mijnssen International Engineers B.V., werkzaam op het gebied van industriële basic- en detailengineering.

81

1 9 7 51 januari 1975

VE

TT

E E

N M

AG

ER

E JA

RE

N

Homij 125.indd 81 27-11-2006 15:01:49

82

1 9 7 9

In het voorjaar van ‘64 besluit Oeges Ingenieursbureau

Van Heemstede Obelt van de hand te doen

IBM introduceert de eerste Personal Computer: de IBM Personal Computer op basis van de 8088 een 16-bits microprocessor van Intel. IBM kocht van het toen volstrekt onbekende en kleine bedrijfje Microsoft een nog te ontwikkelen besturingssysteem voor de Personal Computer.

als 15-jarige jongen begonnen. ‘Onder aan de ladder’, zegt Broodman die nog steeds als

inbedrijfsteller bij HOMIJ werkzaam is. Hij omschrijft Mijnssen als een prettig bedrijf met veel aan-

dacht voor technische innovaties. Onder de nieuwe eigenaar krabbelt ook Van Heemstede Obelt op,

maar zoals Westhoff het zegt ‘het blijft sappelen.’ In 1969 besluit Maintz & Co tot een ingrijpende

reorganisatie. Ingenieursbureau Van Heemstede Obelt wordt met Mijnssen & Co samengevoegd

onder de nieuwe naam in NV Technische Installaties Van Heemstede Obelt-Mijnssen Amsterdam.

Westhoff: ‘Dat bericht kregen wij als medewerkers van de ene op de andere dag meegedeeld.

Wij voelden ons Van Heemstede Obelt en zagen Mijnssen als een stel indringers.’ Broodman onder-

vond dat aan den lijven. ‘Als we elkaar op bouwprojecten tegenkwamen was er nauwelijks sprake van

enige collegialiteit. Er werd door de directie ook helemaal niets ondernomen om er echt één bedrijf

van te maken. Dat is eigenlijk pas later als vanzelf gegroeid.’

Grotere projectenIn de nieuwe constellatie timmert Van Heemstede Obelt-Mijnssen fl ink aan de weg. Westhoff merkte

dat aan de grootte van projecten. ‘Eind ‘69 werden wij betrokken bij de bouw van het Okura hotel in

Amsterdam. Dat was voor onze begrippen toentertijd een groot project. We hadden daar op een zeker

moment twintig monteurs lopen en nog eens tussen de dertig en veertig uitzendkrachten.’ Toch komt

er de klad in. Broodman: ‘Je zag dat het slechter ging. Als wij materialen bij de Technische Unie gingen

halen moesten we cash betalen anders kregen we het echt niet mee. Er was ook veel onrust onder de

collega’s en er gingen er toen ook veel weg.’

Handelsmaatschappij Maintz & Co doet Van Heemstede Obelt-Mijnssen begin 1972 voor het sym-

bolische bedrag van 1 gulden over aan Schulte & Lestraden NV, een installatiebedrijf in de bollen-

streek. Het wordt er volgens Westhoff en Broodman niet echt beter op. Er blijft werk binnenkomen,

maar niemand heeft echt veel op met de nieuwe eigenaren. ‘Het was eigenlijk een kassenbouwer die

er wat verwarmingswerkzaamheden bij is gaan doen. Totaal geen verstand van de sectoren waar wij

ons mee bezighielden’, weet Broodman zich nog te herinneren. Financieel worden de teugels fl ink

aangetrokken. Iedere postzegel die ergens wordt opgeplakt moet worden verantwoord. De periode

onder leiding van Schulte & Lestraden duurt dan ook niet lang. Immers, koud twee jaar later verkoopt

het Van Heemstede Obelt-Mijnssen aan de Engelsman K.T. Philcox. De aandelen van het bedrijf worden

Homij 125.indd 82 27-11-2006 15:02:00

1 9 7 9

op naam van zijn vrouw gezet. De medewerkers zullen Philcox en zijn vrouw zelden zien, want hij

stelt Archibald Lightbody aan om het Nederlandse bedrijf te leiden. Deze Schot laat zich uitbetalen

in aandelen en verwerft op deze wijze stukje bij beetje een meerderheidsbelang in de onderneming.

Uit de overlevering blijkt Lightbody een kleurrijk fi guur. ‘Hij sprak zeer gebrekkig Nederlands,

maar was over het algemeen wel heel vriendelijk’, weet Westhoff zich nog te herinneren. En Broodman

voegt er aan toe dat Lightbody het leuk vond om tijdens offi ciële gebeurtenissen in Schotse kilt te

verschijnen. Van Baardewijk die, als voorzitter Raad van Bestuur van VolkerWessels, destijds de over-

name onderhandelingen met Lightbody heeft gevoerd herinnert zich de Schot als iemand die tot in de

kleinste detail wist hoe zijn bedrijf er fi nancieel voor stond. Lachend: ‘Alsof hij, bij wijze van spreken,

iedere dag zelf de centen in de kassa telde.’

FeestOnder Lightbody groeit het bedrijf langzaam maar zeker naar zo’n 550 medewerkers. De jaren

zeventig worden beëindigd en in 1982 wordt het eeuwfeest Van Heemstede Obelt-Mijnssen gevierd.

Dat leidt overigens nog tot een klein akkefi etje met het personeel en vooral de ondernemingsraad.

Westhoff die in die tijd hierin zitting heeft: ‘Lightbody wilde alleen een feest organiseren voor de

vaste relaties Van Heemstede Obelt-Mijnssen. Dat ging ons dus even een stap te ver. We hebben

toen zelfs gedreigd hierover een advertentie in de Telegraaf te plaatsen. Uiteindelijk is er toch een

feest gekomen.’ En het blijft niet bij een eenmalige gebeurtenis. Lightbody, die haarfi jn aanvoelde dat

een goede sfeer binnen het bedrijf belangrijk was, laat de personeelsvereniging twee jaar later weer

een fl ink festijn organiseren. Op 12 mei 1984 wordt in Uitgaanscentrum ‘De Woerd’ in Zuilichem

het jaarlijkse personeelsfeest dit keer dan ook groots gevierd. Naast een fl ink buffet treden zelfs de

zusjes Maywood op en wordt de avond met een stampende disco besloten. In het programmaboekje

schrijft Lightbody het voorwoord: ‘Onze onderneming heeft goede en slechte tijden gekend. Door de

volledige inzet van allen, vaak was deze inzet meer dan 100 procent, is de onderneming er altijd weer

in geslaagd de slechte tijden te boven te komen. Met veel succes werd en wordt er gewerkt aan de

verdere uitbouw van onze onderneming.’

OvernameDie voorspelde uitbouw gaat in de tweede helft van de jaren tachtig maar moeizaam. Van Heemstede

Obelt-Mijnssen lijkt de goede tijden weer achter zich te hebben gelaten en Lightbody realiseert zich

dat het einde van een zelfstandige onderneming langzaam maar zeker in zicht komt. Hij gaat gesprekken

aan met verschillende bedrijven om te kijken of hij daar zijn onderneming aan kan slijten. Fabricom is

eind jaren tachtig één van de ondernemingen waar Lightbody mee gaat onderhandelen.

Op datzelfde ogenblik buigt de Raad van Bestuur van het dan nog Koninklijke Volker Stevin zich

Onder Lightbody groeit het bedrijf langzaam maar zeker

naar zo’n 550 medewerkers

Oprichting dochteronderneming Reform Heating B.v. Utrecht wat een geheel geprefabriceerde monoprofi elpijp plintverwarmingssysteem levert: Esthetisch, economisch en functioneel verantwoord.

1 j a n u a r i 1 9 7 9

83

Homij 125.indd 83 27-11-2006 15:02:11

84

Homij 125.indd 84 27-11-2006 15:02:16

over de toekomst. Van Baardewijk: ‘Wij zagen een verandering in de markt. De gebouwen werden,

zeg maar, steeds intelligenter en klanten begonnen andere eisen aan ons als bouwer te stellen.

Vooral in de utiliteitsector dus bij de bouw van ziekenhuizen, expohallen en warmtekrachtcentrales

ontstond bij de opdrachtgevers de vraag naar een aannemer die zelf een brede kennis in huis had.

Maar ook binnen ons eigen bedrijf kregen we behoefte om door middel van innovatieve uitwisseling

tot oplossingen te kunnen komen.’

De Raad van Bestuur besluit de markt af te tasten en op zoek te gaan naar geschikte partijen die voor

een overname openstaan. ‘Uiteindelijk krijg je dan een shortlist met mogelijke kandidaten’, zegt van

Baardewijk. Van Heemstede Obelt-Mijnssen blijkt op deze lijst bovenaan te staan. Er volgen oriën terende

gesprekken en Lightbody ziet wel iets in het afstoten van zijn bedrijf aan het Rotterdamse bouwconcern.

Hij stopt dan ook de gesprekken met Fabricom. Van Baardewijk zegt dat de keuze op Van Heemstede

Obelt-Mijnssen ook vooral was ingegeven vanuit de verwachting dat het bedrijf goed bij VolkerWessels

zou passen. ‘Het had een goede naam in de markt en de wil om zich over te laten nemen was aanwezig.’

Financieel directeur J.E.H.M. van der Horst bij Van Heemstede Obelt-Mijnssen zegt in artikel onder de

kop ‘Volker Stevin aast op Van Heemstede Obelt’ in de Financiële Telegraaf: ‘Wij zijn na wat magere

tijden inmiddels een interessante partner geworden. Van Volker Stevin is bekend dat ‘t in deze branche

zijn vleugels wil uitslaan, dan is het logisch dat het ook bij onze onderneming terechtkomt.’

Op 30 maart wordt er een persbericht de wereld in gezonden met daarin de mededeling dat er over-

eenstemming is over de overname Van Heemstede Obelt-Mijnssen door Koninklijke Volker Stevin. Van

Baardewijk: ‘Ik weet het niet meer zo precies, maar volgens mij verliepen de onderhandelingen erg

voorspoedig. Lightbody ging met pensioen en wij hebben C. van Laarhoven als directeur aangesteld.’

Volgens de huidige commissaris van VolkerWessels stond vanaf het begin vast dat Van Heemstede Obelt-

Mijnssen zijn eigen naam zou blijven houden. Een jaar later veranderde de naam in HOMIJ. ‘Het werd

een zelfstandige werkmaatschappij die natuurlijk wel aan de Raad van Bestuur moest rapporteren.

Verder kreeg de directie de opdracht een beleidsplan op te stellen. En ook dat werd door ons getoetst.’

ScherpVoor het personeel verandert er feitelijk weinig. Westhoff is in 1989 met pensioen en Broodman ziet

de overname vooral als een versteviging van de orderportefeuille. ‘Wij werkten natuurlijk op verschil-

lende projecten al samen en dat is in de afgelopen jaren alleen maar meer geworden.’ Van Baardewijk

herkent deze opmerking: ‘Dat was ook wel een beetje de algemene gedachte bij HOMIJ. Men ging er,

zeker in het begin, vanuit dat het bedrijf bijna automatisch wel werk via onze dochterondernemingen

toegeschoven zou krijgen. Ons standpunt is echter altijd geweest dat er binnen ons concern geen

sprake is van gedwongen winkelnering. HOMIJ kan een offerte uitbrengen maar als een andere partij

goedkoper is, dan is men niet gebonden aan HOMIJ. En dat is goed want dat houdt alle partijen

alleen maar scherp. Scherp in de zin van de prijs en scherp op het gebied van kwaliteit. Ik noem dat

een gezond spanningsveld.’

Lightbody is een kleurrijk figuur. ‘Hij sprak zeer gebrekkig Nederlands, maar was over het algemeen wel

heel vriendelijk’

85

Iedere postzegel die ergens wordt opgeplakt m o e t w o r d e n v e r a n t w o o r d

Homij 125.indd 85 27-11-2006 15:02:16

86

Homij 125.indd 86 27-11-2006 15:02:29

start bouw: januari 1975, oplevering: 1982

kosten: 20 miljard dollar, 8 kilometer lang, 196 meter hoog

7 jaar lang werkten 30.000 mensen aan de bouw, grootste hydro-elektrische bouwwerk ter wereld

produceert 75 miljard kilowatt elektriciteit per jaar

produceert 80 procent van de totale geconsumeerde elektriciteit in Paraguay

25 procent van de totale geconsumeerde stroom in Brazilië, reservoir achter de dam is 1350 vierkante kilometers

i t a i p u d a m

i t a i p u d a m

i t a i p u d a m

87

Homij 125.indd 87 27-11-2006 15:02:37

technisch vernuft

technisch vernuft

technisch vernuft

88

In de rivier de Parana op de grens van Paraguay en Brazilië bevindt zich één van de moderne wereldwonderen:

de Itaipúdam. De 8 kilometer lange en 196 meter hoge Itaipúdam kostte 18 miljard dollar en is niet alleen de

grootse stuwdam, maar tegelijk ook het grootste bouwwerk ter wereld.

In januari 1975 werd begonnen met het omvangrijke project. Daarvoor moest wel eerst de loop van de Parana rivier

worden verlegd. In drie jaar tijd groeven arbeiders een nieuwe rivierbedding van 91 meter diep, 150 meter breed en ruim 2 kilometer lang voor de rivier die te boek staat als de zevende grootste rivier ter wereld. Na het uitgraven van 50 miljoen ton steen en aarde, stroomde de Parana

op 14 oktober 1978 een andere route en viel een deel van de oorspronkelijke rivierbedding droog. Feitelijk kon toen pas écht de

bouw van de dam van start gaan. Vier jaar later, in 1982, legden de arbeiders de laatste steen en werd het land achter de dam

onder water gezet. Het water steeg 100 meter en binnen 14 dagen had zich een reservoir van 29 miljard kubieke meter gevormd.

Nog eens twee jaar later produceerde de dam voor het eerst elektriciteit.

De Itaipúdam is een zogenaamde holle zwaartekrachtdam. Hij is opgebouwd uit holle betonblokken en is

zo gebouwd, dat hij door zijn enorme eigen gewicht de druk van het water kan weerstaan. Ondanks dat dit holle type zwaarte-

krachtdam 35 procent minder beton nodig heeft dan de massieve versie, is voor dit kolossale bouwwerk 210 keer zoveel cement

gebruikt als voor het bouwen van het grootste voetbalstadion ter wereld. De gebruikte hoeveelheid ijzer en staal was ook genoeg

geweest voor het bouwen van maar liefst 300 Eiffeltorens. Wat de Itaipúdam een modern wonder maakt is niet zozeer zijn omvang

maar vooral zijn elektriciteitscentrale. 805 meter lang en deels onder water bevat het 18 hydro-elektrische generatoren van elk 10 meter breed. De ongeveer 160 ton water die per seconde door

iedere turbine stroomt, levert 12.600 megawatt energie op. De Itaipúdam levert dan ook 25 procent van

de totale elektriciteit die er in Brazilië per jaar wordt verbruikt, en 80 procent van de totale energieconsumptie van Paraguay.

De bouw van het grootste hydro-elektrische bouwwerk ter wereld had ook een politiek tintje. Brazilië, Argentinië en

Paraguay, de landen die de rivierbedding delen, waren ten tijde van de bouw militaire dictaturen.

Argentinië was bang dat Brazilië, wanneer er zich een confl ict zou voordoen, alle sluizen open zou zetten om zo Argentinië tot aan

Buenos Aires onder water te zetten. In 1979 ondertekenden alle drie de landen daarom een verdrag

waarin werd vastgesteld hoeveel het waterniveau mocht variëren als gevolg van de hydro-elektrische onderneming. Ondanks dat

hierdoor nooit alle 18 turbines in gebruik mogen zijn en de maximale capaciteit van 14 gigawatt in de praktijk nooit gehaald zal

worden, geldt de Itaipúdam nog steeds als een hoogtepunt op het gebied van elektriciteitsopwekking en ingenieursschap.

Homij 125.indd 88 27-11-2006 15:03:09

89

Homij 125.indd 89 27-11-2006 15:03:29

Bert Smit, directeur van het Regionaal Opleidings-

bedrijf Installatietechniek (ROI) in Utrecht, praat

graag over techniek als het achtste wereldwonder.

‘Techniek heeft een centrale plaats in onze maat-

schappij, zonder techniek worden we nog geen

tachtig.’ Toch heeft de beroepsgroep een slecht

imago: een lage sociale status en het is hard werken

voor weinig geld, lijkt het. De laatste jaren is er dan voor weinig geld, lijkt het. De laatste jaren is er dan

ook veel uitval in de sector. De scholen zijn niet in ook veel uitval in de sector. De scholen zijn niet in

staat om de jongeren binnen boord te houden en de staat om de jongeren binnen boord te houden en de

bedrijven hebben geen tijd meer voor het opleiden bedrijven hebben geen tijd meer voor het opleiden

van hun jongelingen. Het ROI, opgericht door de van hun jongelingen. Het ROI, opgericht door de

bedrijven zelf, is bijna vijftien jaar geleden in dat gat bedrijven zelf, is bijna vijftien jaar geleden in dat gat

gesprongen. ‘Wij leren de jongens niet alleen het gesprongen. ‘Wij leren de jongens niet alleen het

vak, maar ook de benodigde sociale vaardigheden vak, maar ook de benodigde sociale vaardigheden

maar bovenal leren we ze trots te zijn.’ maar bovenal leren we ze trots te zijn.’

ROI verzorgt opleidingen in de elektrotechnische en werktuig- ROI verzorgt opleidingen in de elektrotechnische en werktuig-

bouwkundige sector. Het is geen opleidingsinstituut zoals het bouwkundige sector. Het is geen opleidingsinstituut zoals het

ROC, maar een opleidingsbedrijf. De leerlingen zijn in dienst bij ROC, maar een opleidingsbedrijf. De leerlingen zijn in dienst bij

het ROI en hebben gedurende de gehele opleiding een werkga- het ROI en hebben gedurende de gehele opleiding een werkga-

rantie. Ook als het niet klikt tussen de leerling en het bedrijf, rantie. Ook als het niet klikt tussen de leerling en het bedrijf,

blijft hij bij ROI in dienst. Dit sluit aan bij een van de belang- blijft hij bij ROI in dienst. Dit sluit aan bij een van de belang-

rijkste doelstelling van het opleidingsbedrijf: de jongens voor rijkste doelstelling van het opleidingsbedrijf: de jongens voor

de installatiebranche te behouden. ‘Wij vervullen eigenlijk de de installatiebranche te behouden. ‘Wij vervullen eigenlijk de

rol van de oude gildenmeester. Bij het ROC leren ze de theorie, rol van de oude gildenmeester. Bij het ROC leren ze de theorie,

op de werkvloer doen ze werkervaring op en wij brengen ze het op de werkvloer doen ze werkervaring op en wij brengen ze het

vak bij,’ legt Smit uit. ‘Wij zetten heel sterk in op het verbeteren vak bij,’ legt Smit uit. ‘Wij zetten heel sterk in op het verbeteren

van de sociale vaardigheden van de jongens. Op de werkvloer van de sociale vaardigheden van de jongens. Op de werkvloer

gaat het namelijk op dat niveau vaak mis. We leren ze respect- gaat het namelijk op dat niveau vaak mis. We leren ze respect-

vol te zijn tegen klanten en hoe ze zich op het werk moeten vol te zijn tegen klanten en hoe ze zich op het werk moeten

gedragen, maar ook hoe ze voor zich zelf moeten opkomen gedragen, maar ook hoe ze voor zich zelf moeten opkomen

of hoe ze zich ziek moeten melden.’ De ‘leerlingwerknemers’, of hoe ze zich ziek moeten melden.’ De ‘leerlingwerknemers’,

zoals ROI haar gezellen noemt, kunnen alleen bij het oplei- zoals ROI haar gezellen noemt, kunnen alleen bij het oplei-

dingsbedrijf terecht via een bedrijf wat bij ROI is aangesloten. dingsbedrijf terecht via een bedrijf wat bij ROI is aangesloten.

Het bedrijf betaald een inleentarief wat “all in” is, in- Het bedrijf betaald een inleentarief wat “all in” is, in-

clusief alle opleidingskosten, VCA en praktijkopleiding. clusief alle opleidingskosten, VCA en praktijkopleiding.

ROI detacheert de leerlingen en betaalt hun salaris. ‘De jongens ROI detacheert de leerlingen en betaalt hun salaris. ‘De jongens

zitten 30 procent van hun tijd in opleiding en de rest van hun tijd zitten 30 procent van hun tijd in opleiding en de rest van hun tijd

werken ze voor het bedrijf. Dat is heel belangrijk. Een vak leren werken ze voor het bedrijf. Dat is heel belangrijk. Een vak leren

doe je nooit op school, maar in de praktijk van alle dag. doe je nooit op school, maar in de praktijk van alle dag.

ZolderkamerBert Smit komt zelf ook uit het vak, hij is van oorsprong instal- Bert Smit komt zelf ook uit het vak, hij is van oorsprong instal-

lateur. Ooit begonnen in een familiebedrijf, maar nadat hij zijn lateur. Ooit begonnen in een familiebedrijf, maar nadat hij zijn

onderwijsbevoegdheid heeft gehaald heeft hij jaren les gegeven onderwijsbevoegdheid heeft gehaald heeft hij jaren les gegeven

en was hij in zijn vrije tijd actief in het jeugdwerk. Lesgeven zit en was hij in zijn vrije tijd actief in het jeugdwerk. Lesgeven zit

Smit dus in het bloed. Hij is in de opleidingswereld naar eigen Smit dus in het bloed. Hij is in de opleidingswereld naar eigen

zeggen dan ook niet onbekend´ en niet onbesproken´. Bert

Smit is een ‘doorbijter’, als hij eenmaal vast heeft laat hij niet

snel los. ‘Ik kan het niet,’ kent hij niet en dichte deuren zal hij

altijd open willen breken. Om die reden is Smit begin jaren ne-

gentig dan ook gevraagd of hij wilde solliciteren bij de stichting

in oprichting. En dat deed hij. Stichting ROI is opgericht door

Homij, Wolters&Dros, GTI en Koppen. Ze hadden iemand nodig

die verstand had van onderwijs en de doelstellingen handen en

voeten kon geven. ‘Ik heb de veiligheid van het onderwijs verlaten

en ben in dit nieuwe avontuur gesprongen. Ik heb de eerste drie

jaar op mijn eigen zolderkamer aan het beleid van ROI gewerkt.

Een enorme uitdaging, maar daar hou ik juist van.’ Inmiddels

heeft ROI landelijk 10 vestigingen, 3500 leerlingwerknemers in

dienst en zijn er 3000 installatiebedrijven aangesloten bij het op-

leidingsbedrijf. ROI Utrecht heeft nu ongeveer 330 leerlingwerk-

nemers in dienst en verwacht dat dit aantal in 2010 gegroeid is

naar 600.

LeegloopROI is opgezet voor en door installatiebedrijven. De branche zat

eind jaren tachtig fl ink in de problemen. Bedrijven richtten zich

steeds meer op hun core-business en hadden geen tijd meer om

hun nieuwe krachten op te leiden. En de opleidingen bleken niet

in staat hun leerlingen voldoende te motiveren voor het vak. Een

enorme leegloop was het gevolg. De jongeren die hun diploma

wel hadden gehaald, hadden geen idee hoe het er in werkelijk-

heid aan toe ging en hielden het niet lang vol. ‘Het is nog al een

verschil of je je om negen uur ‘s ochtends in een warm klaslo-

kaal moet melden of om kwart over zes ergens op een tochtige

bouwplaats. Dat valt veel jongens erg tegen. En als het dan ook

nog gaat vriezen, gaan ze liever vakken vullen in een warme su- nog gaat vriezen, gaan ze liever vakken vullen in een warme su-

permarkt.’ Maar de uitval komt volgens Smit ook door de ver- permarkt.’ Maar de uitval komt volgens Smit ook door de ver-

minderde aandacht voor de sociale verhoudingen. Op school en minderde aandacht voor de sociale verhoudingen. Op school en

thuis staan deze jongens er veel meer alleen voor dan vroeger. thuis staan deze jongens er veel meer alleen voor dan vroeger.

Niet alle jongeren hebben een veilige thuisbasis maar komen uit Niet alle jongeren hebben een veilige thuisbasis maar komen uit

gebroken gezinnen en op school is er ook veel te weinig aan- gebroken gezinnen en op school is er ook veel te weinig aan-

dacht voor hun welzijn. Het zijn allemaal pubers opzoek naar dacht voor hun welzijn. Het zijn allemaal pubers opzoek naar

hun eigen identiteit. Als je ze daar niet in begeleidt, dan kunnen hun eigen identiteit. Als je ze daar niet in begeleidt, dan kunnen

ze ontsporen. Wij nemen de jongens bij de hand en geven ze ze ontsporen. Wij nemen de jongens bij de hand en geven ze

een plek in de maatschappij. Wij brengen ze normen, waarde en een plek in de maatschappij. Wij brengen ze normen, waarde en

sociale vaardigheden bij. Vaak willen ze namelijk wel, maar weten sociale vaardigheden bij. Vaak willen ze namelijk wel, maar weten

ze niet zo goed hoe. ‘

Pelpinda’sDe sociale component binnen ROI is dus groot en in hun bege- De sociale component binnen ROI is dus groot en in hun bege-

leiding gaan de medewerkers ver. Soms heel ver. ‘Wij hebben een leiding gaan de medewerkers ver. Soms heel ver. ‘Wij hebben een

gezagsverhouding met de jongeren en de verantwoordelijkheid gezagsverhouding met de jongeren en de verantwoordelijkheid

daar iets mee te doen. We zijn streng, maar rechtvaardig: één uur

te laat op school, registreren we als één uur minder gewerkt. Als

een van de jongens ontslagen wordt door een bedrijf, dan mag

hij bij ons blijven, maar ik hou hem wel een spiegel voor en dan

ben ik niet mild. Maar we laten ze niet vallen - nooit. We leren

ze dat de sleutel in hun eigen broekzak zit.’ Bert Smit vertelt dat

hij jongens uit de gevangenis heeft gehouden, van de drank af

hielp en huisvestingsproblemen heeft helpen oplossen. Maar hij

benadrukt dat het niet alleen maar jongens met problemen zijn. benadrukt dat het niet alleen maar jongens met problemen zijn.

‘Er zitten ook zat goudhaantjes bij hoor.’ Het belangrijkste wat ‘Er zitten ook zat goudhaantjes bij hoor.’ Het belangrijkste wat

Smit zijn leerlingwerknemens wil leren is trotsheid voor het vak. Smit zijn leerlingwerknemens wil leren is trotsheid voor het vak.

‘Met trots,’ zo benadrukt hij, ‘kom je namelijk heel ver.’ Die liefde ‘Met trots,’ zo benadrukt hij, ‘kom je namelijk heel ver.’ Die liefde

voor het vak moet je vroeg bijbrengen. Daarom ook nodigt ROI voor het vak moet je vroeg bijbrengen. Daarom ook nodigt ROI

zolderkamer

leegloop

pelpinda’s

normprofiel

90

I N S TA L L AT I E T E C H NIEK

Homij 125.indd 90 27-11-2006 15:03:34

Bert Smit, directeur van het Regionaal Opleidings-

bedrijf Installatietechniek (ROI) in Utrecht, praat

graag over techniek als het achtste wereldwonder.

‘Techniek heeft een centrale plaats in onze maat-

schappij, zonder techniek worden we nog geen

tachtig.’ Toch heeft de beroepsgroep een slecht

imago: een lage sociale status en het is hard werken

voor weinig geld, lijkt het. De laatste jaren is er dan voor weinig geld, lijkt het. De laatste jaren is er dan

ook veel uitval in de sector. De scholen zijn niet in ook veel uitval in de sector. De scholen zijn niet in

staat om de jongeren binnen boord te houden en de

bedrijven hebben geen tijd meer voor het opleiden

van hun jongelingen. Het ROI, opgericht door de

bedrijven zelf, is bijna vijftien jaar geleden in dat gat

gesprongen. ‘Wij leren de jongens niet alleen het

vak, maar ook de benodigde sociale vaardigheden

maar bovenal leren we ze trots te zijn.’

ROI verzorgt opleidingen in de elektrotechnische en werktuig-

bouwkundige sector. Het is geen opleidingsinstituut zoals het

ROC, maar een opleidingsbedrijf. De leerlingen zijn in dienst bij

het ROI en hebben gedurende de gehele opleiding een werkga-

rantie. Ook als het niet klikt tussen de leerling en het bedrijf, rantie. Ook als het niet klikt tussen de leerling en het bedrijf,

blijft hij bij ROI in dienst. Dit sluit aan bij een van de belang- blijft hij bij ROI in dienst. Dit sluit aan bij een van de belang-

rijkste doelstelling van het opleidingsbedrijf: de jongens voor rijkste doelstelling van het opleidingsbedrijf: de jongens voor

de installatiebranche te behouden. ‘Wij vervullen eigenlijk de

rol van de oude gildenmeester. Bij het ROC leren ze de theorie,

op de werkvloer doen ze werkervaring op en wij brengen ze het

vak bij,’ legt Smit uit. ‘Wij zetten heel sterk in op het verbeteren

van de sociale vaardigheden van de jongens. Op de werkvloer

gaat het namelijk op dat niveau vaak mis. We leren ze respect-

vol te zijn tegen klanten en hoe ze zich op het werk moeten

gedragen, maar ook hoe ze voor zich zelf moeten opkomen

of hoe ze zich ziek moeten melden.’ De ‘leerlingwerknemers’,

zoals ROI haar gezellen noemt, kunnen alleen bij het oplei-

dingsbedrijf terecht via een bedrijf wat bij ROI is aangesloten.

Het bedrijf betaald een inleentarief wat “all in” is, in-

clusief alle opleidingskosten, VCA en praktijkopleiding.

ROI detacheert de leerlingen en betaalt hun salaris. ‘De jongens

zitten 30 procent van hun tijd in opleiding en de rest van hun tijd

werken ze voor het bedrijf. Dat is heel belangrijk. Een vak leren

doe je nooit op school, maar in de praktijk van alle dag.

ZolderkamerBert Smit komt zelf ook uit het vak, hij is van oorsprong instal-

lateur. Ooit begonnen in een familiebedrijf, maar nadat hij zijn

onderwijsbevoegdheid heeft gehaald heeft hij jaren les gegeven

en was hij in zijn vrije tijd actief in het jeugdwerk. Lesgeven zit

Smit dus in het bloed. Hij is in de opleidingswereld naar eigen

zeggen dan ook niet onbekend´ en niet onbesproken´. Bert

Smit is een ‘doorbijter’, als hij eenmaal vast heeft laat hij niet

snel los. ‘Ik kan het niet,’ kent hij niet en dichte deuren zal hij

altijd open willen breken. Om die reden is Smit begin jaren ne-

gentig dan ook gevraagd of hij wilde solliciteren bij de stichting

in oprichting. En dat deed hij. Stichting ROI is opgericht door

ro

i91

I N S TA L L AT I E T E C H NIEKROI 1984 PRAKTIJDOPLEIDING

REGIONAAL OPLEIDINGSBEDRIJF INSTALLATIETECHNIEK • ROI

• ZONDER TECHNIEK WORDEN WE NOG GEEN TACHTIG •

OPGERICHT DOOR BEDRIJVEN • OUDE GILDENMEESTER

Oprichting: installatiebedrijven Vestigingen: 10 3000 bedrijven

Profiel overzicht 8 40 68 90

ReGionaaloPleidinGSBedRijFinStallatieteCHnieK nedeRland

Homij 125.indd 91 27-11-2006 15:03:37

G I L D E N‘Wij vervullen eigenlijk de rol van de oude gildenmeester’Bert Smit, directeur van het Regionaal Opleidingsbedrijf Installatietechniek (ROI)

in Utrecht, praat graag over techniek als het achtste wereldwonder. ‘Techniek heeft

een centrale plaats in onze maatschappij. Zonder techniek worden we nog geen

tachtig.’ Toch heeft de beroepsgroep een slecht imago: een lage sociale status en

het is hard werken voor weinig geld, lijkt het. De laatste jaren is er dan ook veel

uitval in de sector. De scholen zijn niet in staat om de jongeren binnen boord te

houden en de bedrijven hebben geen tijd meer voor het opleiden van hun jongelingen.

Het ROI, opgericht door de bedrijven zelf, is bijna vijftien jaar geleden in dat gat

gesprongen. ‘Wij leren de jongens niet alleen het vak, maar ook de benodigde

sociale vaardigheden en bovenal leren we ze trots te zijn.’

ROI verzorgt opleidingen in de elektrotechnische en werktuigbouwkundige sector. Het is geen

opleidingsinstituut zoals het ROC, maar een opleidingsbedrijf. De leerlingen zijn in dienst bij het ROI

en hebben gedurende de gehele opleiding een werkgarantie. Ook als het niet klikt tussen de leerling

en het bedrijf, blijft hij bij ROI in dienst. Dit sluit aan bij één van de belangrijkste doelstellingen van

het opleidingsbedrijf: de jongens voor de installatiebranche te behouden. ‘Wij vervullen eigenlijk de

rol van de oude gildemeester. Bij het ROC leren ze de theorie, op de werkvloer doen ze werkervaring

op, en wij brengen ze het vak bij,’ legt Smit uit. ‘Wij zetten heel sterk in op het verbeteren van de

1 9 8 0 1 9 8 492

‘Liefde voor het vak moet je vroeg b i j b r e n g e n’

Augustus 1980 wordt eerste steen gelegd

van de nieuwbouw van de Veluwse Nuts-

bedrijven waar HOMIJ verantwoordelijk

is voor de installatietechnische werken.

Eén der meest milieuvriendelijke en onder-

houdsarme gebouwen in Nederland.

personeelsfeest met Special Performance

van Maywood

Homij 125.indd 92 27-11-2006 15:03:57

G I L D E NG I L D E NG

IL

DE

NM

EE

ST

ER

GI

LD

EN

ME

ES

TE

R

93

1 9 8 625 april eerste internetverbinding

met NederlandHomij 125.indd 93 27-11-2006 15:04:03

1 9 8 994

sociale vaardigheden van de jongens. Op de werkvloer gaat het namelijk op dat niveau vaak mis.

We leren ze respectvol te zijn tegen klanten en hoe ze zich op het werk moeten gedragen, maar ook

hoe ze voor zichzelf moeten opkomen of hoe ze zich ziek moeten melden.’ De ‘leerlingwerknemers’,

zoals ROI zijn gezellen noemt, kunnen alleen bij het opleidingsbedrijf terecht via een bedrijf dat bij

ROI is aangesloten. Het bedrijf betaalt een inleentarief wat ‘all in’ is, inclusief alle opleidingskosten,

VCA en praktijkopleiding. ROI detacheert de leerlingen en betaalt hun salaris. ‘De jongens zitten

30 procent van hun tijd in opleiding en de rest van hun tijd werken ze voor het bedrijf. Dat is heel belangrijk.

Een vak leren doe je nooit op school, maar in de praktijk van alle dag.’

ZolderkamerBert Smit komt zelf ook uit het vak, hij is van oorsprong installateur. Ooit begonnen in een familie-

bedrijf, maar nadat hij zijn onderwijsbevoegdheid had gehaald, heeft hij jarenlang les gegeven en was

hij in zijn vrije tijd actief in het jeugdwerk. Lesgeven zit Smit dus in het bloed. Hij is in de opleidings-

wereld naar eigen zeggen dan ook ´niet onbekend´ en ´niet onbesproken´. Bert Smit is een ‘doorbijter’,

als hij eenmaal vast heeft laat hij niet snel los. ‘Ik kan het niet,’ kent hij niet en dichte deuren zal hij

altijd open willen breken. Om die reden is Smit begin jaren negentig dan ook gevraagd of hij wilde

solliciteren bij de stichting in oprichting. En dat deed hij. Stichting ROI is opgericht door HOMIJ,

Wolter&Dros, GTI en Koppen. Ze hadden iemand nodig die verstand had van onderwijs en die daar-

naast de doelstellingen handen en voeten kon geven. ‘Ik heb de veiligheid van het onderwijs verlaten

en ben in dit nieuwe avontuur gesprongen. Ik heb de eerste drie jaar op mijn eigen zolderkamer aan

het beleid van ROI gewerkt. Een enorme uitdaging, maar daar hou ik juist van.’ Inmiddels heeft ROI

landelijk 10 vestigingen, 3.500 leerlingwerknemers in dienst en zijn er 3.000 installatiebedrijven aan-

gesloten bij het opleidingsbedrijf. ROI Utrecht heeft nu ongeveer 330 leerlingwerknemers in dienst en

verwacht dat dit aantal in 2010 gegroeid is naar 600.

LeegloopROI is opgezet voor en door installatiebedrijven. De branche zat eind jaren tachtig fl ink in de problemen.

Bedrijven richtten zich steeds meer op hun core-business en hadden geen tijd meer om hun nieuwe

krachten op te leiden. De opleidingen bleken niet in staat hun leerlingen voldoende te motiveren voor

het vak. Een enorme leegloop was het gevolg. De jongeren die hun diploma wel hadden gehaald,

hadden geen idee hoe het er in werkelijkheid aan toe ging en hielden het niet lang vol. ‘Het is nog

al een verschil of je om negen uur ‘s ochtends in een warm klaslokaal moet zijn of om kwart over

zes ergens op een tochtige bouwplaats. Dat valt veel jongens erg tegen. En als het dan ook nog gaat

Het einde van de Koude Oorlog met op 9 november 1989

de val van de Berlijnse Muur.

‘Wij vervullen eigenlijk de rol van de oude gildenmeester’

Homij 125.indd 94 27-11-2006 15:04:16

1 9 9 0Het bouwconcern Koninklijke Volker Stevin uit Rotterdam werkt aan de opbouw van een nieuwe installatiedivisie en neemt in 1990 HOMIJ over.

vriezen, gaan ze liever vakken vullen in een warme supermarkt.’ Maar de uitval komt volgens Smit ook

door de verminderde aandacht voor de sociale verhoudingen. ‘Op school en thuis staan deze jongens

er veel meer alleen voor dan vroeger. Niet alle jongeren hebben een veilige thuisbasis maar komen uit

gebroken gezinnen en op school is er ook veel te weinig aandacht voor hun welzijn. Het zijn allemaal

pubers op zoek naar hun eigen identiteit. Als je ze daar niet in begeleidt, dan kunnen ze ontsporen.

Wij nemen de jongens bij de hand en geven ze een plek in de maatschappij. Wij brengen ze normen,

waarden en sociale vaardigheden bij. Vaak willen ze namelijk wel, maar weten ze niet zo goed hoe.’

Pelpinda’sDe sociale component binnen ROI is dus groot en in hun begeleiding gaan de medewerkers ver.

Soms heel ver. ‘Wij hebben een gezagsverhouding met de jongeren en de verantwoordelijkheid daar

iets mee te doen. We zijn streng, maar rechtvaardig: één uur te laat op school, registreren we als één

uur minder gewerkt. Als één van de jongens ontslagen wordt door een bedrijf, dan mag hij bij ons

blijven, maar ik hou hem wel een spiegel voor en dan ben ik niet mild. Maar we laten ze niet vallen

- nooit. We leren ze dat de sleutel in hun eigen broekzak zit.’ Bert Smit vertelt dat hij jongens uit de

gevangenis heeft gehouden, van de drank afhielp en huisvestingsproblemen heeft helpen oplossen.

Maar hij benadrukt dat het niet alleen maar jongens met problemen zijn. ‘Er zitten ook zat goud-

haantjes bij hoor.’ Het belangrijkste wat Smit zijn leerlingwerknemens wil leren is trotsheid voor het

vak. ‘Met trots,’ zo benadrukt hij, ‘kom je namelijk heel ver.’ Die liefde voor het vak moet je vroeg

bijbrengen. Daarom nodigt ROI eens in de zoveel tijd leerlingen van de basisschool uit om op een

95

Homij 125.indd 95 27-11-2006 15:04:35

speelse manier met techniek in aanraking te komen. ‘Ik stel altijd één voorwaarde; dat één van de

ouders of grootouders mee komen. Ik wil een beetje ouderwetse gezelligheid creëren. Samen iets

maken, een gedeelde ervaring met mama, papa, oma of opa. Wij speelden vroeger met Mecano,

dat deed je met elkaar. Tegenwoordig zitten ze allemaal achter de spelcomputer, dat is veel individueler.

Ik koop dan altijd een grote zak pelpinda’s en dan gaan we met zijn allen rond de tafel zitten.’

Zijn ogen beginnen te glimmen als hij er over praat.

Normprofi elNaast zorg voor de jongens in het vak staat de klant bij ROI hoog in het vaandel. ‘Vóór 2010 willen

we de klantvraag in kaart hebben gebracht. We vragen elke klant een profi el van hun toekomstige

werknemer te schetsen. Wat verwachten ze van zijn kennisniveau en technische vaardigheden, maar

ook op persoonlijk vlak kunnen ze hun wensen uitspreken. Moet de jongen bijvoorbeeld extravert en

open zijn? En wat wordt er verwacht van zijn communicatieve vaardigheden? Elke leerlingwerknemer

krijgt een zogenaamd bedrijfsprofi el, zijn persoonlijke score wordt vervolgens in het profi el getekend

en na elke beoordelingsronde aangepast. Het doel is dat aan het eind van de opleiding de persoonlijke

score overeenkomt het bedrijfsprofi el van de klant. En als dat niet lukt dan kijken we of we een betere

match kunnen vinden.’

‘Er zitten vaak echte goudhaantjes tussen’

96

Homij 125.indd 96 27-11-2006 15:04:36

97

Homij 125.indd 97 27-11-2006 15:04:40

Bjorn Wassenberg werkt maar gaat ook nog naar school:

‘ Ik vind die afwisseling juist leuk’

Bjorn Wassenberg (18) is twee jaar geleden in dienst getreden bij ROI Utrecht,

zijn leerbedrijf is HOMIJ Nieuwegein. De ene week werkt hij vier dagen en gaat

hij één dag naar school voor theorie lessen en de andere week is hij drie dagen

aan het werk en zit hij twee dagen op school. Eén dag theorie en één dag praktijk.

De theorielessen worden door het ROC verzorgd en op het ROI wordt hij

praktisch bijgeschoold. Over anderhalf jaar heeft hij zijn monteursdiploma maar

hij wil eigenlijk verder studeren tot hij zijn Servicetechnicusdiploma heeft.

98

Homij 125.indd 98 27-11-2006 15:04:41

Je bent dus ambitieus

Wat zou je dan het liefst willen?

Zelfstandig? Wil je een eigen bedrijf beginnen?

Kun je dat worden met je monteursdiploma?

Is dat niet lang voor iemand die niet zo van leren houdt?

Door wie word jij beoordeeld?

En? Zijn ze een beetje tevreden over je?

Oh? En dat voor een elektrotechnicus?

‘Ja best wel. Voeger vond ik het nooit zo leuk om te

leren, maar nu weet ik waar ik het voor doe.’

‘Ik wil heel graag als zelfstandig servicemonteur

aan de slag. Lijkt me lekker om mijn eigen gang

te kunnen gaan.’

‘Nee dat niet. Daar heb ik de diploma’s niet voor.

Wel bij een bedrijf als HOMIJ, maar ik bedoel meer

dat ik zelfstandig op storingen wordt afgestuurd.

Nu loop ik altijd nog met mensen mee, maar het

lijkt me leuk om in de toekomst alles zelf te doen

en op te lossen.’

‘Nee dan moet ik nog vier jaar doorstuderen voor

mijn Servicetechnicusdiploma.’

‘Ja het is wel lang, maar ik vind die afwisseling wel

leuk. En ik wil het erg graag.’

‘Een keer in de drie a vier maanden komt mijn

begeleider van ROI bij HOMIJ langs en dan krijg ik

een beoordeling.’

‘Over het algemeen wel. Op sociaal gebied scoor ik

altijd zeer goed, maar ik ben wel een beetje slordig.’

Lacht: ‘Tja ik ben gewoon vrij makkelijk. Als ik een

kruiskopje moet losdraaien en ik heb een platte

schroevendraaier in mijn hand dan doe ik het daar

mee, maar dat moet natuurlijk eigenlijk met een

kruiskopschroevendraaier.’

99

Homij 125.indd 99 27-11-2006 15:04:41

PaleiskwartierOp weg naar optimaal leefklimaat

Aan de westzijde van het centraal station in Den Bosch

is een heel nieuw stadsdeel verrezen. De kantoren

(180.000 vierkante meter), appartementen (1.700

stuks) en 35.000 vierkante meter voorzieningen in

het zogenoemde Paleiskwartier beschikken over

geavanceerde systemen om een optimaal leefklimaat

na te streven. Dit kost energie, veel energie. Aangezien

we daar steeds bewuster mee om moeten gaan,

is het belangrijk dat er gezocht wordt naar duurzame

en milieuvriendelijke oplossingen. In het Paleiskwartier

is dat gedaan door een collectief systeem voor warmte

en koude opslag (WKO) aan te leggen. 80 meter onder

de grond liggen de in totaal tien opslagplaatsen voor

warm en koud water. ‘Nieuw zijn dit soort systemen

niet meer, maar we zijn dan ook weer tien jaar verder,

vertelt Gert-Jan Braas, directeur van ingenieursbedrijf

Aveco de Bondt. ‘Destijds was de collectieve WKO

uniek in z’n soort.’

In het Paleiskwartier heeft Aveco de Bondt de aanzet

gegeven voor de innovatieve WKO, samen met

HOMIJ de technische ontwikkeling aangestuurd en

ook het project- en contractmanagement voor het

energiesysteem verzorgd. Kenmerkend voor deze

dochter van VolkerWessels is dan ook dat zij meer

in huis heeft dan techniek alleen. ‘We hebben ook

specialisten op economisch en juridisch gebied

en op het gebied van regelgeving en contract-

management bijvoorbeeld. Daardoor kunnen we op

verschillende niveaus adviseren en gaan we probleem-

oplossend te werk, net dat stapje meer.’ Zo ook in

het Paleiskwartier. Boven op de bijna 400 meter lange

parkeergarage ligt een 40 centimeter (on)diepe

vijver met een zwarte onderlaag. Behalve een mooie

weerspiegeling en stedelijke uitstraling zorgt dit ook

voor een snelle opwarming van het water en voor

bacterie- en algengroei. Door het rondgepompte

water van de fonteininstallatie via een warmtewisselaar

oprichting van de Europese Unie

1 9 9 2 1 9 9 3

op de WKO aan te sluiten werkt de vijver als enorme

zonnecollector, blijft het water koel en wordt een

waterzuivering uitgespaard.

VWDEC van concept tot beheer

Innovatie en duurzaamheid dat is wat de dochters

van VolkerWessels bindt. Braas: ‘Met elkaar maken

we de hardware van Nederland. De dochters zoeken

elkaar graag op. Er wordt kennis gedeeld binnen een

veel breder spectrum en dat is voor iedereen een aan-

winst.’ Maatschappelijke opgaven als fileproblemen,

sociaaleconomische achterstandsgebieden en kli-

maatwijzigingen kunnen niet meer opgelost worden

vanuit één vakgebied. Maar combinaties van verschil-

lende vakgebieden leveren soms mooie bijdragen.

Zo heeft HOMIJ Technische Installaties bijvoor-

beeld met Aveco de Bondt een bedrijf opgericht dat

VWDEC heet noemen (VolkerWessels Duurzame

Energie Concepten). VWDEC initieert energie

projecten en maakt ze realiseerbaar. ‘Het toepassen

van duurzame energie concepten bij de ontwikke-

ling van vastgoed was in onze ogen zowel technisch

als financieel haalbaar. Ondanks het Verdrag van

Kyoto (CO2-reductie) en stimuleringsmaatregelen

vanuit de overheid bleef de echte doorbraak uit.

Oorzaak hiervan was dat de hogere initiële investe-

ringen terugverdiend moesten worden door middel

van exploitatie. Dit paste niet binnen de gangbare

financiële kaders van ontwikkelaars en beleggers.’

Met de oprichting van VWDEC wordt deze impasse

opgeheven. VWDEC initieert, ontwikkelt en exploi-

teert de duurzame energie concepten, brengt de

benodigde technologie, financiering, realisatie en

beheer en onderhoud samen, en verlost de ontwik-

kelaars van hun zorgen over extra investeringen die

terugverdiend moeten worden in de exploitatiefase

van het vastgoed. ‘Op deze wijze dragen we met

oplossingen als VWDEC bij aan maatschappelijk

gewenste ontwikkelingen (lager energieverbruik,

hoger comfortniveau) tegen acceptabele kosten

waarbij we zelf onze eigen business initiëren.’100

Homij 125.indd 100 27-11-2006 15:04:52

In 1997 bundelen het vooral in de infrastructuur actief zijnde Koninklijke Volker Stevin en het in bouw- en vastgoed gespecialiseerde Kondor Wessels hun krachten en ontstaat Koninklijke Volker Wessels Stevin nv. In 2002 wordt de handelsnaam VolkerWessels geïntroduceerd.

101

Mobiele telefonie beperkte zich begin jaren negentig tot zakenlieden, binnenvaart-schippers en beroepschauffeurs. De start van het GSM-netwerk in 1993 was het begin van een stijging die er voor zorgde dat in 2006 het grootste deel van de Nederlanders een mobiele telefoon bezit.

1 9 9 7

Homij 125.indd 101 27-11-2006 15:05:00

102

Homij 125.indd 102 27-11-2006 15:05:05

103

Het zonnewegsysteemTussen twee lagen dicht asfalt wordt een laag ZOWAB(Zeer Open Watervoerend Asfalt Beton) aangebracht.

Deze watervoerende laag bestaat uit speciaal asfalt met een hoog percentage holle ruimte. Dit is nog niet

zo eenvoudig, omdat juist water de kwaliteit van het asfalt aantast. Voor de ZOWAB wordt een bitumen

gebruikt dat de steentjes in het asfalt tegen die aantasting van het water beschermt. Via een distributiebuis

wordt water aan de hoge zijde van de weg in de ZOWAB-laag gebracht. Dat gebeurt onder een zeer lage

overdruk. Door het afschot van de weg (circa 2 procent) stroomt het water naar de lage zijde. Daar wordt

het opgevangen en naar een warmtewisselaar geleid. KWS en KEMA dragen zorg voor het systeem in het

asfalt en alles wat daarbuiten valt neemt HOMIJ Technische Installaties voor zijn rekening.

ZonnewegU i t d a g i n g o m t e v e r n i e u w e n‘De kracht van innovatie.’ Dat is de leus van grond- en wegenbouwbedrijf KWS. 20 procent van al het asfalt

in ons land wordt door deze dochter van VolkerWessels aangelegd. ‘In ons eigen laboratorium bestuderen

we het gedrag van materialen en testen we nieuwe mengsels. Daarnaast houden we de ontwikkelingen in

het buitenland sterk in de gaten en zijn wij dikwijls de eersten die iets nieuws op de Nederlandse markt

brengen, zoals bijvoorbeeld een asfaltmachine die twee lagen in één keer kan aanbrengen.’ Henk Dijkink is

senior consultant bij KWS en voelt zich daar als een vis in het water. ‘Er zijn veel mogelijkheden om nieuwe

projecten te ontwikkelen en we worden steeds uitgedaagd om onze eigen producten te vernieuwen.’

Zo stond Dijkink ook aan de wieg van het Zonnewegsysteem: een systeem dat warmte aan het

asfalt onttrekt. ‘Asfalt kan op een warme zomerdag temperaturen van tegen de 60 graden aannemen;

allemaal gratis energie’. Dijkink is specialist in geluidsreducerend asfalt, maar draagt alles wat met

energie besparing en duurzaamheid te maken heeft een warm hart toe. De Zonneweg is dan ook een

project dat helemaal op zijn lijf is geschreven. ‘Het asfalt als zonnecollector was op zich niet zo nieuw,

maar wij hebben een systeem bedacht waardoor het water niet door buizen loopt, maar door een

watervoerende laag in het asfalt zelf. Dit is veel goedkoper, en het water neemt sneller de temperatuur

van het asfalt aan.’ Samen met KEMA heeft KWS dit product ontwikkeld, geheel in eigen beheer want

een opdrachtgever was er nog niet. Juist dat eerste product verkopen is moeilijk. ‘Het kip en ei effect,’

noemt Dijkink dat. ‘Geïnteresseerde opdrachtgevers haakten af omdat ze eerst een voorbeeldproject

wilden zien. Daarom hebben we ervoor gekozen om het systeem samen met HOMIJ voor één van onze

eigen kantoorpanden van VolkerWessels aan te leggen.’ Na een wat moeizame start begint het nu dan

toch te lopen. ‘Door de aangepaste Energie Prestatie Norm, waardoor er nog energiezuiniger gebouwd

moet worden, krijgen we steeds meer vragen over de Zonneweg.’

Homij 125.indd 103 27-11-2006 15:05:05

104

Homij 125.indd 104 27-11-2006 15:05:20

k o s t e n r u i m 2 1 m i l j a r d d o l l a r

totale lengte: 50 kilometer, lengte onder water: 38 kilometer

gemiddelde diepte: 45 meter onder zeebodem

start bouw: 1986, opening: eind 1994

8 mi l joen kubieke meter u i tgegraven grond, 2 .400 ton grond per dag

re isduur 20 minuten, mater iaal : staal en beton

18 ontwikkelstudies naar binnenwanden

1 3 . 0 0 0 i n g e n i e u r s , t e c h n i c i & a r b e i d e r s 1 1 t u n n e l b o o r m a c h i n e s

recordsnelheid 426 meter per boor per week

k a n a a l t u n n e l

k a n a a l t u n n e l

k a n a a l t u n n e l

105

Homij 125.indd 105 27-11-2006 15:05:28

een nieuwe toekomst

een nieuwe toekomst

een nieuwe toekomst

De wens om Groot-Brittannië met de rest van Europa te verbinden is al ruim

200 jaar oud. Eén van de eerste voorstellen dateert uit 1802. De Franse ingenieur Albert Mathieu-Favier

maakte een ontwerp voor een, met olielampen verlichte, tunnel onder het kanaal. Passagiers zouden met paard en wagen door

de tunnel rijden en een eiland halverwege zou voor de benodigde rust en zuurstof voor de paarden zorgen. Een tiental voorstellen

later, waaronder het afgewezen idee voor een drijvende stalen buis, wordt in 1986 pas echt begonnen met de bouw van de

Chunnel.

De Kanaaltunnel is een 50 kilometer lange tunnel ter hoogte van de straat van Dover, onder het Engelse Kanaal,

die Folkestone in Engeland met Calais in Frankrijk verbindt. Een megaproject met een megabudget. 80 procent meer dan

begroot kostte het project ongeveer 10 miljard pond. Het is de op één na langste treintunnel ter wereld,

maar wat betreft het ondergrondse deel van 39 kilometer is het de wereldrecordhouder.

In 1986 werden aan beide zijden van het water de eerste reusachtige tunnelboormachines

de grond in gestuurd. Tijdens de bouw snelden zowel Frankrijk als Groot-Brittannië vooruit om te zien welk land als eerste in het

midden zou aankomen. De Engelsen waren met een boorsnelheid van 150 meter per week sneller dan de Fransen, die in dezelfde

tijd ‘slechts’ 110 meter afl egden. 4 miljoen kubieke meter uitgegraven kalksteen verder waren de Engelsen dan ook de eersten die

het middelpunt bereikten.

Zeven jaar lang werkten er 15.000 mensen aan de bouw van de oversteek, die gemiddeld 45 meter onder de

zeebodem gelegen is. De Kanaaltunnel bestaat eigenlijk uit drie naast elkaar gelegen tunnels: twee spoortunnels voor verkeer en

een derde tunnel die voor onderhoud en noodgevallen wordt gebruikt. De eerste twee tunnels zijn 7,7 meter hoog en liggen op

30 meter afstand van elkaar. Bussen, auto’s en vrachtwagens worden met pendeltreinen van

4,5 meter breed en met een snelheid van 160 kilometer per uur door de tunnel vervoerd. Passagiers kunnen gebruik maken

van de hogesnelheidstrein tussen Londen en Brussel en Parijs. De derde

tunnel is 4,8 meter hoog en ligt tussen de overige twee in. Om de 375 meter is er een zijweg die de drie tunnels verbindt,

zodat onderhoudswerkers bij de rails kunnen komen en in geval van nood de derde tunnel als vluchtroute

kunnen gebruiken. Aan het eind van elke tunnel zijn er enorme ruimtes waar de treinen naar het andere spoor kunnen oversteken.

De druk die zich aan de voorkant van de trein opbouwt wordt via buizen en enorme afzuiginstallaties afgevoerd. Langs de rails

lopen buizen gevuld met koud water om de warmte af te voeren die wordt op gewekt door de luchtweerstand.

De bouw van de tunnel is niet alleen één van de sterkste staaltjes ingenieurswerk van de laatste decennia, maar heeft

Groot-Brittannië ook letterlijk groter gemaakt. De 4 miljoen kubieke meter aan Engelse zijde uitgegraven grond werd in de kleine

kustmeertjes bij de Shakespeare Cliffs gestort en zorgde ervoor dat Groot-Brittannië met bijna 37 hectare groeide.

Het nieuwe stukje Engeland, bekend onder de naam Samphire Hoe, is verder ontwikkeld en is tegenwoordig een

populaire wandel-, vis- en picknickplek.

106

Homij 125.indd 106 27-11-2006 15:05:34

107

Homij 125.indd 107 27-11-2006 15:05:39

108

1 9 9 9 - 2 0 0 0AKN-kantoor omroepgebouw met allureHet grootschalige studiocomplex is grotendeels ondergronds aangelegd zodat het pand niet detoneert in de fraaie parkachtige Hilversumse omgeving. HOMIJ Technische Installaties heeft als hoofdaannemer het complete installatiewerk uitgevoerd.

Homij 125.indd 108 27-11-2006 15:05:57

‘Kwaliteit, Arbo en milieu worden steeds belangrijker’

Hiervoor is wel een cultuurverandering nodig

geweest: ‘Natuurlijk was er op de werkvloer

eerst argwaan, maar dat is al weer lang geleden.

Zo zijn bijvoorbeeld met betrekking tot veiligheid

de veiligheidshelm en de veiligheidsschoenen heel

gewoon geworden. In het kader van kwaliteit con-

troleert men beter zijn eigen werk en legt men de

resultaten vervolgens vast, zodat de kwaliteit ook

op een later tijdstip aantoonbaar is. Het invoeren

van deze zaken is denk ik wel goed gelukt.’

Toolbox meetings

Binnen HOMIJ worden maandelijks zogenoemde

toolbox meetings gehouden. Deze meetings,

die oorspronkelijk voortkomen uit VCA, zorgen

ervoor dat medewerkers even een moment de tijd

krijgen en nemen om met elkaar te praten over zaken

als veiligheid, arbeidsomstandigheden en milieu.

Daarnaast is er voor KAM een rapportagesysteem.

Hierin worden de KAM-prestaties van de projecten

en bedrijfsonderdelen vastgelegd. Deze prestaties

worden in diverse vergaderingen besproken met

als doel de organisatie te verbeteren en ervoor te

zorgen dat de opdrachtgever daadwerkelijk krijgt

wat hem is beloofd. ‘Het moet’, zo waarschuwt

Thoonen, ‘natuurlijk niet te bureaucratisch worden.’

In de nabije toekomst verwacht hij de nodige

technische innovaties als het gaat om de wijze

van rapporteren. ‘Ik ben er zeker van dat controle-

re sultaten straks op de werkvloer via bijvoorbeeld

een PDA draadloos in een centrale database worden

ingevoerd en dat er voor de rapportage alleen nog

maar een druk op de knop nodig is.’

‘Kwaliteit, Arbo en Milieu (KAM) zijn binnen de

installatiebranche een steeds belangrijkere rol

gaan spelen. En dat zal ook in de toekomst alleen

nog maar toenemen.’ Dat zegt Frank Thoonen,

manager kwaliteit- arbo en milieu bij HOMIJ.

Sinds 1994 is de onderneming ISO-gecertifi ceerd

en voldoet HOMIJ ook aan de Veiligheid, Gezond-

heid en Milieu Checklist Aannemers (VCA).

Daarnaast is HOMIJ voor nog een aantal andere

regelingen gecertifi ceerd, waaronder: KOMO-Instal,

SCIOS, STEK en de regeling Brandmeldinstallaties.

‘De certifi catie van de regelingen betekent een

verankering van KAM binnen de organisatie.’

Regelgeving, Nederland lijkt er gek op. Hoewel er

momenteel, met de aanpassing van de Arbowet,

een fl inke dereguleringsslag aan de gang is, zal het

aantal regels in de nabije toekomst niet verminderen.

‘Daar kun je moeilijk over blijven doen, maar daar

schiet niemand iets mee op. Het is beter dat het

bedrijf hierop anticipeert en tijdig onderzoekt

hoe het zo praktisch mogelijk omgaat met deze

(toekomstige) regels.’

Volgens Thoonen heeft VCA Nederland een stuk

veiliger gemaakt. ‘En als we het hebben over ISO,

dan kunnen we gerust stellen, dat de regels om dit

certifi caat te behouden, gezorgd hebben voor meer

structuur binnen de organisatie.’

109

A d v i s e u r : K e t e l R a a d g e v e n d e I n g e n i e u r s b v | E n g i n e e r i n g : H O M I J Technische Instal lat ies bv | Real isatie: HOMIJ Technische Instal lat ies bv | Uitvoer ingsper iode: 1999 - 2000 | Aanneemsom: ƒ 30.000.000,- | We r k z a a m h e d e n : C o m p l e t e r e a l i s a t i e : E + W i n s t a l l a t i e , m e e t - e n r e g e l - , s p r i n k l e r - e n d a t a - e n t e l e c o m i n s t a l l a t i e s | U i t g e v o e r d d o o r : HOMIJ regio West/Midden

Homij 125.indd 109 27-11-2006 15:05:59

C T I E FC T I E F

op dinsdag 11 september 2001 vinden terroristische aanvallen plaats op het World Trade Center in New York

en het Pentagon in Washington DC

2 0 0 1110

op dinsdag 11 september 2001 vinden terroristische

op dinsdag 11 september 2001 vinden terroristische de invoering

van de euro

2 0 0 2

Een wenkend perspectief

Hoe zal de wereld van de elektro-installatietechniek er over een kwart eeuw,

dus bij het 150-jarig bestaan van HOMIJ er uit zien? Volgens Titia Siertsema,

algemeen directeur van brancheorganisatie UNETO-VNI en Herman Hazewinkel,

bestuursvoorzitter van VolkerWessels, een lastig te beantwoorden vraag: ‘We hebben

te maken met een markt die buitengewoon dynamisch is en waar de ontwikkelingen

zo snel gaan, dat ik grote moeite heb om zo’n voorspelling te doen’, zegt Hazewinkel.

Siertsema heeft op haar beurt een sector voor ogen die sterk dienstverlenend is en

waarbij een aantal partijen op Europese schaal werken. Kortom, een verhaal over

de toekomst zonder voorbij te gaan aan het verleden en heden.

Het uitzicht van de directiekamer op de vijftiende etage van het concernkantoor van VolkerWessels

in Rotterdam is fenomenaal. Een prima plek dus voor zijn bespiegeling over de toekomst vindt ook

Herman Hazewinkel: ‘Ik ben van mening’, zo trapt hij af, ‘dat wij ons na de kosten- en kenniseconomie,

nu opmaken voor de zogenoemde kanseneconomie waarbij het vooral gaat om ondernemersschap.

En dat betekent inzetten op innovatie en het leggen van verrassende verbindingen en het maken van

juiste combinaties. Dan denk ik daarbij aan marktinnovaties op terreinen zoals mobiliteit, vergrijzing

van de samenleving, de veranderingen voor de woonomgeving en wat technologie daartoe kan bijdragen.

Wij zijn’, benadrukt Hazewinkel, ‘natuurlijk van oorsprong altijd een sector geweest die gewend is uit te

voeren wat de klant of opdrachtgever voorschrijft. Dat is al wat veranderd maar dat gaat in de komende

jaren nog meer veranderen. Dan is het dus niet meer dat een opdrachtgever met een bestek voor een

gebouw komt waarin bijvoorbeeld tot achter de komma staat aangegeven hoeveel lichtpunten, merk

en type armaturen, en aantal pc-aansluitingen er moeten komen. Nee, dan wordt de vraag neergelegd:

‘Ik wil een compleet kantoor en dit is mijn budget’. Dan is het aan ons, de sector, om dat te realiseren.

Design, construct en focus op levensduurkosten in plaats van investeringskosten, daar gaat het dan om.

En dat vraagt niet alleen een geheel andere manier van denken maar ook van werken.’

Homij 125.indd 110 27-11-2006 15:06:10

C T I E FC T I E FPE

RS

PE

CT

IE

FP

ER

SP

EC

TI

EF

C T I E FPE

RS

PE

CT

IE

F

C T I E F

2 0 0 3Wind is tegenwoordig

big business en HOMIJ bouwt mee aan een

schone toekomst. 111

Homij 125.indd 111 27-11-2006 15:06:23

2 0 0 0 - 2 0 0 3112

Van Nelle fabriek

B o u w k o l o mIn Zoetermeer is de brancheorganisatie UNETO-VNI gevestigd. Deze ondernemersorganisatie voor de

installatiebranche en de technische detailhandel vertegenwoordigt ruim 5.500 ondernemingen en is

daarmee één van de grootste werkgeversorganisaties van Nederland. Algemeen directeur Titia Siertsema

wijst naar de wanden van de vergaderzaal. ‘Zie jij hier ergens een lichtschakelaar zitten?’ En inderdaad

nergens is een schakelaar te vinden en dan realiseren we ons, dat het licht bij binnenkomst aansprong.

‘Het is natuurlijk maar een simpel voorbeeld’, zegt Siertsema, ‘maar op het gebied van installatie techniek

kan nu al ongelofelijk veel. Zaken die het woon- maar ook het werkcomfort aanzienlijk verbeteren.

Het wordt alleen nog nauwelijks toegepast omdat de consument daar vaak geen weet van heeft.

En dat,’ zo benadrukt zij, ‘komt weer door de huidige positie die wij binnen de bouwkolom innemen.

Dat is toch vaak die van de onderaannemer, die pas om het hoekje komt kijken als de electra en cv-installatie

moeten worden aangelegd. Ik voorzie dat wij in de toekomst in de bouwkolom zullen opschuiven. Maar dat

vergt van de branche dat er keuzes moeten worden gemaakt. De installateur zal zich, veel meer dan nu

nog het geval is, moeten verdiepen in de wensen van de klant. Dat betekent beter communiceren met

de klant en dat kan natuurlijk pas weer als hij voorin de kolom zit. Maar ik voorzie dat we hiervoor een

lange adem moeten hebben.’

T e c h n i s c h d i e n s t v e r l e n e rVoor Hazewinkel is deze wens niet nieuw. ‘Ik ken de discussie. Welke positie neem je in binnen de

bouwkolom of, zoals ik het noem, de waardeketen lopend van concept, ontwerp, risicodragend ont-

wikkelen en uitvoeren, tot en met beheer. Misschien wijzigt het al iets wanneer je andere namen voor

oude begrippen zoals ‘onderaannemer’ verzint. Die bouwkolom wordt naar mijn idee ook te horizontaal

benaderd, dus naar type bedrijven terwijl je nou juist een integratie moet nastreven. Ik voel wel wat

voor die term van technisch dienstverlener.’ Siertsema voert daarbij aan dat een stevigere plek van de

installatiebranche ook vanuit economisch oogpunt aanwezig is. ‘Het zal de techniek en de toepassingen

daarvan een stuk verder brengen. Dat betekent vervolgens ook dat wij als branche niet meer alleen

over techniek praten, maar ook aan kunnen sluiten bij maatschappelijke discussies als de vergrijzing,

veiligheid en duurzaamheid. Een goed voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld het convenant dat wij hebben

Homij 125.indd 112 27-11-2006 15:06:29

Nieuwe bestemming Van Nelle fabriek | Optimaal binnen klimaat in historisch pand | Opdrachtgever: Kondor Wessels Ontwerpfabriek b.v. | Structuurplan: Climatic Design Consult | Engineering: HOMIJ Technische Installaties bv | Uitvoeringsperiode: 2000 - 2003 | Aanneemsom fabrieken: ƒ 15.385.000,- | Uitgevoerd door: HOMIJ Technische Installaties bv

113

gesloten met de zorgsector. Doel hiervan is om te kijken welke oplossingen domotica kan bieden voor

de zorg. Door middel van ‘best practices’ zal ook aandacht worden besteed aan betere standaardisering

van systemen en technieken. Wat ik ermee wil zeggen is dat door zo’n samenwerking, beide partijen

beter kunnen inspelen op de maatschappelijke, zorginhoudelijke, bouwkundige en technologische ont-

wikkelingen die de toekomst van wonen en zorg zullen bepalen. Voordeel is ook dat de branche leert van

de cultuur waarbinnen zorginstellingen werken.’

T o e k o m s t b e e l dDe installatiebranche zal zich dus meer gaan ontwikkelen als dienstverlener? Siertsema knikt bevestigend.

‘Dat weet ik zeker. Ik voorzie voor de toekomst een tweetal sporen. Je hebt landelijk opererende

bedrijven die ook op Europese schaal bezig zijn. Dat zijn bedrijven met specialistische technieken

gericht op ontwerp en beheer. En daarnaast de wat meer regionaal georiënteerde ondernemingen

die vooral consumentgericht zijn.’ Hazewinkel zegt het niet zo scherp gescheiden te zien. ‘Ik denk

dat het wat diffuser is. Je zult waarschijnlijk wel een groep bedrijven hebben in het topsegment die

vooral de professionele opdrachtgever bedient, daarnaast een groep die meer gericht is op consu-

menten en tenslotte een aanzienlijke groep die voor opdrachtgevers in het middensegment werkt en

zich ook bezighoudt met zaken als gebouwbeheer en onderhoud. Ik zie dus meer een driedeling dan

een tweedeling. En als je mij vraagt waar HOMIJ zich dan in bevindt, dan zeg ik zowel in het top- als

middensegment. Daarnaast speelt HOMIJ natuurlijk ook een rol op het gebied van infrastructuur.’

Z w a r t e b l a d z i j d eVoor beiden staat vast dat de elektro-installatiebranche zich nog professioneler zal ontwikkelen. ‘En dat

heeft weer te maken’, aldus Hazewinkel, ‘met wat ik al eerder zei over de veranderende vraag aan de

bedrijven. Om die goed te kunnen beantwoorden is niet alleen technologie, maar ook het vinden van

innovatieve oplossingen noodzakelijk om tot nieuwe concepten en systemen te komen.’ Meer openheid

en transparantie naar de markt is daarbij een voorwaarde. ‘Daar zijn we natuurlijk door de parlementaire

bouwenquête wel achter gekomen’, merkt de bestuursvoorzitter fi jntjes op. Een zwarte bladzijde die

in de ogen van Siertsema zijn uitwerking op de branche niet heeft gemist. ‘De bouw stond natuurlijk

bekend om zijn gesloten cultuur en je ziet dat daar sinds de bouwfraude beweging in is gekomen.

Het is natuurlijk een pijnlijke affaire geweest die voor niemand leuk was. Maar wat je nu ziet is dat be-

drijven sindsdien een stuk professioneler zijn geworden. Men is met beide benen op de grond gekomen

en er wordt nu over de inhoud gepraat, over zaken als prijs en kwaliteit. De luiken zijn opengegooid.’

Hazewinkel: ‘We zijn een enorme transitie gestart. Een fundamentele verandering waardoor de sector in

vele opzichten volwassen is geworden.’

Homij 125.indd 113 27-11-2006 15:06:37

114

Homij 125.indd 114 27-11-2006 15:06:52

S c h o l i n gKijkend naar de toekomst zegt Hazewinkel in elk geval wel revival van technische beroepen te ver-

wachten. Ook Siertsema verwacht dat over enkele jaren ‘de maatschappij hiervoor respect zal hebben’.

Beiden zijn het erover eens dat daar op dit moment nog niet of nauwelijks sprake van is. Hazewinkel:

‘De situatie is op dit moment zorgelijk en lijkt vooralsnog alleen maar zorgelijker te worden. Het is

duidelijk dat de jeugd technische opleidingen massaal links laat liggen. En dan heb ik het niet alleen

over het ambacht maar ook over banen als werkvoorbereider, technisch ontwerper, projectleider noem

ze allemaal maar op. Daar moet echt iets aan worden gedaan. Er moet een verbreding van de MBO en

HBO opleidingen komen, maar we moeten als sector ook een wenkend perspectief bieden. Dat betekent

meer gevarieerdheid in de werkzaamheden en de jeugd ook daadwerkelijk de kans geven en dan niet

alleen op de bouwplaats of in de meterkast, maar ook op beslissende functies.’ Siertsema verwijst naar

dit jaar, 2007, dat is uitgeroepen tot het Jaar van de Techniek. ‘We moeten alle initiatieven bij elkaar

trekken om de instroom in technische beroepen te vergroten. Techniek moet naar mijn gevoel ook meer

in het reguliere leerproces een plek krijgen. Waarom bijvoorbeeld niet naast de Cito-toets op de basis-

scholen ook een technische toets? Wanneer ouders zien dat hun kinderen daarin uitblinken kan het een

overweging zijn om ze daarin te stimuleren.’

Zowel Hazewinkel als Siertsema zijn het er over eens dat het imago van technische beroepen of über-

haupt het werken in de bouwsector niet geweldig is. ‘We moeten meer trots uitstralen’, zegt Siertsema.

‘En laten zien’, voegt Hazewinkel daar aan toe, ‘dat het vak mooier en uitdagender is geworden en dat

ook de arbeidsomstandigheden in de afgelopen decennia enorm verbeterd zijn. Ga nu eens op een

bouwplaats kijken en vergelijk dat met tien jaar geleden. Het is écht een wereld van verschil.’

115

Homij 125.indd 115 27-11-2006 15:06:59

2 0 0 4 - 2 0 0 5116

Warmte Kracht-koppelingscentrale

Trendwatching en toekomstvisies winnen vooral

de laatste jaren aan populariteit, maar werden een

aantal eeuwen geleden ook al toegepast. Zo deed

bijvoorbeeld de fi losoof Joseph Glanvill in 1661 al

een opvallend rake voorspelling: ‘Voor hen die na

ons komen is het misschien net zo gewoon om

een paar vleugels te kopen om naar de verste uit-

hoeken te vliegen als het nu is om voor het maken

van een reis een paar rijlaarzen aan te schaffen.

Hierdoor zou het zelfs kunnen dat over een paar

eeuwen een reis naar de maan niet veel gekker zal

zijn dan naar Amerika.’

Aan het einde van de negentiende eeuw, toen het

voorspellen van de toekomst steeds meer in

zwang raakte, beschreef Jules Verne bijvoorbeeld

hoe in het jaar 2.000 muziekuitvoeringen via een

draad, van de artiest naar piano’s over de hele wereld

verstuurd zouden kunnen worden. MP3 muziek

op het internet werkt niet helemaal hetzelfde maar

wijkt er eigenlijk weinig vanaf. Ook de journalist

John Elfreth Watkins deed in 1900 een aantal

‘Ik denk dat er wereldwijd een markt is voor misschien vijf computers.’ Een weinig profetische

maar inmiddels beroemde uitspraak uit 1943 van Thomas Watson, toenmalig directeur van IBM.

Het tijdschrift ‘Popular Mechanics’ vulde hem aan met de voorspelling dat er ooit een computer zou

komen die ‘maar’ 1.500 kilo zou wegen.

De houdbaarheidsdatum van toekomstvisies

briljante consumentenvoorspellingen. ‘De toekomst’,

zo schreef hij, ‘zou getuige zijn van airconditioning,

internationale telefoons, kleurenfotografi e, diepvries-

maaltijden, medicijnpleisters, sneeuwwagens, wind-,

getijde- en zonne-energie en gedurende het hele jaar

alle soorten fruit’. Het meest verbazingwekkend is

echter Watkins voorspelling dat ‘mensen en dingen

van allerlei aard door middel van camera’s en

elektrische verbindingen duizenden kilometers

verderop op schermen in beeld kunnen worden

gebracht.’ De Britse econoom John Mayard Keynes

voorspelde, ook aan het begin van de 19e eeuw,

zelfs e-commerce: ‘Inwoners van London kunnen

in de toekomst vanuit bed, telefonisch producten

van over de hele wereld bestellen en met redelijkheid

hun vroege bestelling op hun stoep verwachten.’

Huidige internetshoppers zullen Keynes vooruit-

ziende blik bewonderen, maar betreuren dat zijn

‘tot aan de drempel’ helaas vaak nog wat verder

moet worden uitgewerkt.

Homij 125.indd 116 27-11-2006 15:07:07

Januari 2004 - december 2005 | Warmte Krachtkoppelings centrale (WKK) Universiteit Utrecht | Opdrachtgever: Universiteit Utrecht | Adviseur: Eneco Energie Projecten | Architect: Zeinstra van der Pol | Uitvoeringsperiode: januari 2004 - december 2005 | Aanneemsom: € 6.500.000 | Werkzaamheden: elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties | Uitgevoerd door: HOMIJ Technische Installaties bv

117

Toekomst de afgelopen vijftig jaarIn de tweede helft van de 20e eeuw ontwikkelt

het schrijven van toekomstscenario’s en voor-

spellingen zich verder richting een geaccepteerde

wetenschap. Ondanks de steeds degelijkere aanpak

blijken praktische toekomstvisies slechts deels

houdbaar en leveren in moderne ogen grappige

situaties op. Een artikel uit 1950 door een weten-

schappelijk redacteur van de New York Times

beschrijft de wonderen die we in de komende vijftig

jaar te zien zullen krijgen: ‘Door de vooruitgang

in de scheikunde zal een huishouden in het jaar

2000 niet zo mechanisch zijn als je misschien

zou verwachten. Afwasmachines ontbreken omdat

iedereen wegwerpborden gebruikt of het servies na

gebruik oplost onder kraanwater van 120 graden

Celsius. Schoonmaken van de huiskamer gebeurt

met de tuinslang. En waarom niet? Meubels,

tapijten, gordijnen en krasvrije vloeren zijn alle-

maal gemaakt van synthetische of waterbestendig

materiaal. Een reusachtige föhn droogt alles weer,

en een schoonmaakmiddel in het water lost het

achtergebleven vuil op.’ Koken als een kunst is

alleen nog maar een herinnering in de gedachtes

van oude mensen. En doordat de bevolking sneller

groeit dan het voedselaanbod, is er in 2000 veel

onderzoek gedaan naar principes die in het begin

van de 20ste eeuw nog in de kinderschoenen stonden.

Zaagsel en houtpulp kunnen worden omgezet in

zoet voedsel en afgedankte papieren tafelkleden

worden door chemische fabrieken gekocht om

snoep van te maken.’

Visies uit 1950 die meer de toekomstige spijker

op zijn kop sloegen, waren de voorspellingen die

beschreven dat iedereen een televisie zou hebben

die aangesloten was op de telefoon om zo degene

met wie je belde ook te kunnen zien. ‘Zakenmannen

zullen gebruik maken van televisievergaderingen en

de meeste boodschappen worden via de televisie aan-

geboden en aangeschaft.’ ‘Vergevorderde kennis van

het menselijke metabolisme, gecombineerd met de

werking van hormonen zullen er in 2000 voor hebben

gezorgd dat ouderdom een gedegenereerde ziekte is

en dat rimpels, kraaienpootjes en een leerachtige huid

uitzonderingen zijn of tekenen van verwaarlozing.’

Bijzondere tijdHet weer is steeds preciezer te voorspellen, maar

de voorspelde mogelijkheid noodweer om te leiden

naar plaatsen waar ze geen schade aanrichten is

helaas nog toekomstmuziek.

Evenals het verwijderen van ‘criminele genen’ door

middel van genetische manipulatie, het eeuwige

leven, tijdreizen, huishoudrobots, vliegende auto’s,

intelligente en gevoelige computers en verhuizen

naar een andere planeet. Wetenschappelijk on-

derbouwde voorspellingen of visionair gevoel.

Eén ding is zeker over de toekomst. Net zoals wij

zeker weten dat we in een bijzondere tijd leven

en getuigen zijn van een spectaculair keerpunt in

menselijke verhoudingen, zo zullen de generaties

na ons daar even stellig van overtuigd zijn. Iedere

generatie denkt hetzelfde en iedere generatie zit er

vervolgens altijd weer net een klein beetje naast.

Toekomst de afgelopen Toekomst de afgelopen Toekomst de afgelopen vijftig jaarvijftig jaarvijftig jaar

het schrijven van toekomstscenario’s en voor-het schrijven van toekomstscenario’s en voor-

spellingen zich verder richting een geaccepteerde spellingen zich verder richting een geaccepteerde

wetenschap. Ondanks de steeds degelijkere aanpak wetenschap. Ondanks de steeds degelijkere aanpak

blijken praktische toekomstvisies slechts deels blijken praktische toekomstvisies slechts deels

houdbaar en leveren in moderne ogen grappige houdbaar en leveren in moderne ogen grappige

situaties op. Een artikel uit 1950 door een weten-situaties op. Een artikel uit 1950 door een weten-

schappelijk redacteur van de New York Times schappelijk redacteur van de New York Times

beschrijft de wonderen die we in de komende vijftig beschrijft de wonderen die we in de komende vijftig

jaar te zien zullen krijgen: ‘Door de vooruitgang jaar te zien zullen krijgen: ‘Door de vooruitgang

in de scheikunde zal een huishouden in het jaar in de scheikunde zal een huishouden in het jaar

2000 niet zo mechanisch zijn als je misschien 2000 niet zo mechanisch zijn als je misschien

zou verwachten. Afwasmachines ontbreken omdat zou verwachten. Afwasmachines ontbreken omdat

iedereen wegwerpborden gebruikt of het servies na iedereen wegwerpborden gebruikt of het servies na

gebruik oplost onder kraanwater van 120 graden gebruik oplost onder kraanwater van 120 graden

Celsius. Schoonmaken van de huiskamer gebeurt Celsius. Schoonmaken van de huiskamer gebeurt

met de tuinslang. En waarom niet? Meubels, met de tuinslang. En waarom niet? Meubels,

tapijten, gordijnen en krasvrije vloeren zijn alle-tapijten, gordijnen en krasvrije vloeren zijn alle-

maal gemaakt van synthetische of waterbestendig maal gemaakt van synthetische of waterbestendig

materiaal. Een reusachtige föhn droogt alles weer, materiaal. Een reusachtige föhn droogt alles weer,

en een schoonmaakmiddel in het water lost het

achtergebleven vuil op.’ Koken als een kunst is achtergebleven vuil op.’ Koken als een kunst is

alleen nog maar een herinnering in de gedachtes alleen nog maar een herinnering in de gedachtes

van oude mensen. En doordat de bevolking sneller van oude mensen. En doordat de bevolking sneller

groeit dan het voedselaanbod, is er in 2000 veel groeit dan het voedselaanbod, is er in 2000 veel

onderzoek gedaan naar principes die in het begin onderzoek gedaan naar principes die in het begin

van de 20ste eeuw nog in de kinderschoenen stonden. van de 20ste eeuw nog in de kinderschoenen stonden.

De houdbaarheidsdatum van toekomstvisies

Homij 125.indd 117 27-11-2006 15:07:21

118

Homij 125.indd 118 27-11-2006 15:07:36

119

Homij 125.indd 119 27-11-2006 15:07:46

HOMIJ Technische Installaties bvpostbus 1236, 3430 BE Nieuwegein | www.homij.nl

colofon

HOMIJ 125 onzichtbaar onmisbaar is een uitgave van

HOMIJ Technische Installaties bv ter gelegenheid van

het 125-jarig jubileum van HOMIJ in 2007.

concept, ontwerp, uitwerking

Baanbrekers bv, Amersfoort | www.baanbrekers.nl

Karin Cools

Ivo Tol

tekstredactie

Rutten Communicatieadvies, Amsterdam | www.rutten.net

Anna Borleffs

Saskia van der Kam

Hans Ouwerkerk

beeldmateriaal

HOMIJ Technische Installaties bv, Nieuwegein

Anton van Daal, Westzaan

Zeeuwse Bibliotheek, Middelburg

Algemeen Nederlands Persbureau ANP, Rijswijk

BrunoStock, Deventer

Bart Laurens, Amersfoort

Karin Cools, Ermelo

druk

Drukkerij Bakker, Baarn | www.bakkerbaarn.nl

uitgegeven door

HOMIJ Technische Installaties bv

oplage

2.500 exemplaren

eerste druk, december 2006

Copyright © 2006, HOMIJ Technische Installaties bv

Homij 125.indd 120 27-11-2006 15:07:49

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125 125

125

125

125

125

125125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125 125

125125

125 125

125125

125 125

125125

125

125

125 125125125125

125125

125125 125

125125125125

125

125125 125

125125125125

125

125125125

125

125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125 125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125 125

125

125

125

125

125125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125 125 125125 125 125 125125125 125125125 125125 125 125125

125125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125

125

125

125

125

125125

125125 125

125125

125 125

125125

125 125

125125

125

125