14 Yazım Kuralları14 Yazım Kuralları

Yazım KurallarıYazım Kuralları

Erciyes ÜniversitesiErciyes ÜniversitesiTürkçe Öğretmenliği 2Türkçe Öğretmenliği 2

10903103191090310319Erkan GÖKÇEErkan GÖKÇE

““ki” bağlacının ve “-ki” ekinin yazımıki” bağlacının ve “-ki” ekinin yazımı:  :  

  Türkçede  üç çeşit “ki” vardır:Türkçede  üç çeşit “ki” vardır:BağlaçBağlaç olan“ki”, olan“ki”,sıfatsıfat yapan  yapan  “–ki” ve “–ki” ve zamirzamir olan(ilgi zamiri)olan(ilgi zamiri) “–ki” dir. “–ki” dir.

Bağlaç olan “ki” daima ayrı yazılır.Sıfat yapan “–ki” ve Bağlaç olan “ki” daima ayrı yazılır.Sıfat yapan “–ki” ve zamir olan “-ki” eklendiği sözcüğe bitişik yazılır.zamir olan “-ki” eklendiği sözcüğe bitişik yazılır.

Dilimizdeki bu üç farklı “-ki”yi birbiriyle karıştırmamak için Dilimizdeki bu üç farklı “-ki”yi birbiriyle karıştırmamak için şuşu pratik yöntemler pratik yöntemleri uygulayın.i uygulayın.

Cümle içerisinde –ki’den sonra –ler çokluk ekini Cümle içerisinde –ki’den sonra –ler çokluk ekini getirebiliyorsanız o –ki zamir olan –ki’dir. getirebiliyorsanız o –ki zamir olan –ki’dir.

Ayrıca zamir olan –ki’nin bir ismin yerini tuttuğunu ve Ayrıca zamir olan –ki’nin bir ismin yerini tuttuğunu ve genellikle zamirlerin üzerine geldiğini de unutmayın.genellikle zamirlerin üzerine geldiğini de unutmayın.

---Arabam bozuldu , seninki---Arabam bozuldu , seninki(ler)(ler)ni kullanabilir miyimni kullanabilir miyim

Onunki Onunki (ler)(ler) seninki seninki (ler)(ler) den daha iyi olmuş. den daha iyi olmuş.

Görüldüğü gibi cümle içerisinde –ki zamirinden sonra –Görüldüğü gibi cümle içerisinde –ki zamirinden sonra –ler ekini getirdiğimizde cümlenin yapısında herhangi bir ler ekini getirdiğimizde cümlenin yapısında herhangi bir bozukluk meydana gelmiyor.bozukluk meydana gelmiyor.

Öyleyse bu –ki’ler ilgi Öyleyse bu –ki’ler ilgi zamirzamiriidir.dir.

*Sıfat yapan –ki de *Sıfat yapan –ki de sıfat tamlamasısıfat tamlaması kurar. Sıfat yapan –ki kurar. Sıfat yapan –ki her zaman bitişik yazılır.her zaman bitişik yazılır.

Pratik olarak önündeki isme Pratik olarak önündeki isme “hangi“hangi” sorusunu yönelterek ” sorusunu yönelterek bulur ve diğer –ki’lerden ayırt ederiz.bulur ve diğer –ki’lerden ayırt ederiz.

Sokaktaki çocuklara sahip çıkmamız gerekiyorSokaktaki çocuklara sahip çıkmamız gerekiyor.(Hangi .(Hangi çocuklar?)çocuklar?)

  

Sınıftaki öğrenciler dışarı çıksın. Sınıftaki öğrenciler dışarı çıksın. (Hangi öğrenciler?)(Hangi öğrenciler?)

Görüldüğü gibi sıfat yapan –ki’yi alan sözcüğün hemen Görüldüğü gibi sıfat yapan –ki’yi alan sözcüğün hemen önündeki isme hangi sorusunu yöneltebiliyoruz.önündeki isme hangi sorusunu yöneltebiliyoruz.

Öyleyse bu –ki  sıfat yapan –ki’dir ve eklendiği sıfata Öyleyse bu –ki  sıfat yapan –ki’dir ve eklendiği sıfata daima bitişik yazılır.daima bitişik yazılır.

Bağlaç olan “ki” ise daima ayrı yazılır.Diğer “ki”  ekleriyle Bağlaç olan “ki” ise daima ayrı yazılır.Diğer “ki”  ekleriyle karıştırmamak için cümleden çıkartırız, cümlenin karıştırmamak için cümleden çıkartırız, cümlenin yapısında ciddi bir bozukluk olmuyorsa o “ki” bağlaç olan yapısında ciddi bir bozukluk olmuyorsa o “ki” bağlaç olan “ki”dir. “ki”dir.

Ayrıca bağlaç olan ki’nin daha vurgulu söylendiğini de Ayrıca bağlaç olan ki’nin daha vurgulu söylendiğini de göz önünde bulundurmak gerekir.göz önünde bulundurmak gerekir.

*Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini. *Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini. (Duydum (Duydum unutmuşsun gözlerimin rengini) unutmuşsun gözlerimin rengini)

*Şimdi anlıyorum ki *Sen ki dünyalara değersin. *Şimdi anlıyorum ki *Sen ki dünyalara değersin. (Sen (Sen dünyalara değersin.)dünyalara değersin.)

o yaptıklarım bir hataydı. o yaptıklarım bir hataydı. (Şimdi anlıyorum o yaptıklarım (Şimdi anlıyorum o yaptıklarım bir hataydı)bir hataydı)

Görüldüğü gibi bağlaç olan –ki cümleden çıkartıldığında Görüldüğü gibi bağlaç olan –ki cümleden çıkartıldığında cümlenin anlamında bir daralma olsa da yapısında ciddi cümlenin anlamında bir daralma olsa da yapısında ciddi bir bozukluk olmuyor, öyleyse bu –ki’ler bağlaçtır ve bir bozukluk olmuyor, öyleyse bu –ki’ler bağlaçtır ve

daima ayrı yazılırdaima ayrı yazılır..

NOT:NOT:

Mademki, halbuki, oysaki, çünkü, sanki… Mademki, halbuki, oysaki, çünkü, sanki… sözcüklerindeki ‘ki’ ler bağlaç olmasına rağmen sözcüklerindeki ‘ki’ ler bağlaç olmasına rağmen

kalıplaştığı için bitişik yazılırkalıplaştığı için bitişik yazılır..

2) “de” bağlacının ve “de” bulunma durum 2) “de” bağlacının ve “de” bulunma durum

ekinin yazımıekinin yazımı: :

““de” “da” bağlacı da tıpkı “ki” bağlacı gibi ayrı bir sözcük de” “da” bağlacı da tıpkı “ki” bağlacı gibi ayrı bir sözcük olduğu için daima ayrı yazılır. Bulunma durum eki olan “-olduğu için daima ayrı yazılır. Bulunma durum eki olan “-de,-da, -de,-ta” ise eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. de,-da, -de,-ta” ise eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. ““de,da” bağlacıyla “-de,-da,-te,-ta” ekleri birbiriyle de,da” bağlacıyla “-de,-da,-te,-ta” ekleri birbiriyle karıştırılmamalıdır. Pratik olarak birbirinden şu şekilde karıştırılmamalıdır. Pratik olarak birbirinden şu şekilde ayırt ederiz: Cümle içerisinde cümleden “de”yi çıkartırız, ayırt ederiz: Cümle içerisinde cümleden “de”yi çıkartırız, eğer eğer cümlenin yapısıcümlenin yapısında bir bozukluk olmuyorsa o “de” nda bir bozukluk olmuyorsa o “de” bağlaçbağlaçtır.tır.Cümlenin yapısı bozuluyorsa o “de” Cümlenin yapısı bozuluyorsa o “de” bulunma durum ekibulunma durum ekidir.dir.*Kitap da alacağım. *Kitap da alacağım. (Kitap alacağım)(Kitap alacağım)

*Sen de onun gibisin. *Sen de onun gibisin. (Sen onun gibisin)(Sen onun gibisin) Görüldüğü gibi bağlaç olan “de ,da” cümleden Görüldüğü gibi bağlaç olan “de ,da” cümleden çıkartıldığında cümlenin yapısında bir bozukluk olmuyor. çıkartıldığında cümlenin yapısında bir bozukluk olmuyor. Şimdi de aşağıdaki örnekleri inceleyelim:Şimdi de aşağıdaki örnekleri inceleyelim:*Sende bir şeylerim kaldı. *Sende bir şeylerim kaldı. (Sen bir şeylerim kaldı)(Sen bir şeylerim kaldı)*Onu otobüste gördüm. *Onu otobüste gördüm. (Onu otobüs gördüm)(Onu otobüs gördüm)    Görüldüğü gibi bulunma durum eki cümleden Görüldüğü gibi bulunma durum eki cümleden çıkartıldığında cümlenin yapısı bozuluyor.çıkartıldığında cümlenin yapısı bozuluyor.

Önemli uyarıÖnemli uyarı:: Bağlaç olan “de,da”nın kesinlikle “te,ta” Bağlaç olan “de,da”nın kesinlikle “te,ta” biçimi yoktur.biçimi yoktur.

**Sen de onun gibisin. Sen de onun gibisin. (Sen onun gibisin)(Sen onun gibisin)

Görüldüğü gibi bağlaç olan “de ,da” cümleden Görüldüğü gibi bağlaç olan “de ,da” cümleden çıkartıldığında cümlenin yapısında bir bozukluk çıkartıldığında cümlenin yapısında bir bozukluk olmuyor.Şimdi de aşağıdaki örnekleri inceleyelim:olmuyor.Şimdi de aşağıdaki örnekleri inceleyelim:

*Sende bir şeylerim kaldı*Sende bir şeylerim kaldı.(Sen bir şeylerim kaldı).(Sen bir şeylerim kaldı)

*Onu otobüste gördüm. *Onu otobüste gördüm. (Onu otobüs gördüm)(Onu otobüs gördüm)

Görüldüğü gibi bulunma durum eki cümleden Görüldüğü gibi bulunma durum eki cümleden çıkartıldığında cümlenin yapısı bozuluyor.çıkartıldığında cümlenin yapısı bozuluyor.

Önemli uyarı:Önemli uyarı: Bağlaç olan “de,da”nın kesinlikle “te, ta” Bağlaç olan “de,da”nın kesinlikle “te, ta”

biçimi yokturbiçimi yoktur..

*Sana kazak ta alacağım*Sana kazak ta alacağım. (yanlış). (yanlış)

*Sana kazak da alacağım*Sana kazak da alacağım. (doğru). (doğru)

  *Ayrıca bağlaç olan “de, da”  bir özel isimden sonra *Ayrıca bağlaç olan “de, da”  bir özel isimden sonra gelirse kesme işaretiyle ayrılmaz.gelirse kesme işaretiyle ayrılmaz.

3. “mi” soru edatının yazımı3. “mi” soru edatının yazımı::

““mı, mi, mu, mü” mı, mi, mu, mü” soru edatısoru edatı eklendiği sözcükten her eklendiği sözcükten her zaman ayrı yazılır, kendinden sonra gelen ekler soru zaman ayrı yazılır, kendinden sonra gelen ekler soru edatedatına bitişik yazılır:ına bitişik yazılır:

*Yarim İstanbul’u mesken mi tuttun?*Yarim İstanbul’u mesken mi tuttun?

*Bize gelecek misiniz?*Bize gelecek misiniz?

   Soru edatı olan “mı mi mu mü” ile Soru edatı olan “mı mi mu mü” ile fiilden fiil yapan  olumsuzluk ekifiilden fiil yapan  olumsuzluk eki olan –ma,-me’nin olan –ma,-me’nin darlaşmış biçimi birbiriyle karıştırılmamalıdır:darlaşmış biçimi birbiriyle karıştırılmamalıdır:

*Niçin beni dinle miyorsun?*Niçin beni dinle miyorsun?  Yukarıdaki cümlede ‘mi’ ayrı yazılmamalıdır; çünkü Yukarıdaki cümlede ‘mi’ ayrı yazılmamalıdır; çünkü buradaki mi soru eki değil, –buradaki mi soru eki değil, –mama,-,-meme olumsuzluk eki olumsuzluk ekinin nin darlaşmış biçimidir.darlaşmış biçimidir.Cümleden mi’yi çıkartıp cümleyi tekrar okuduğumuzda Cümleden mi’yi çıkartıp cümleyi tekrar okuduğumuzda cümledeki soru anlamının kaybolmadığını sadece cümledeki soru anlamının kaybolmadığını sadece olumsuzluğun kaybolduğunu görürüz.olumsuzluğun kaybolduğunu görürüz.

Cümleye soru anlamını katan mi değil, ‘niçin’ sözcüğüdürCümleye soru anlamını katan mi değil, ‘niçin’ sözcüğüdür

  Soru edatı olan “mı, mi, mu, mü” cümleye soru Soru edatı olan “mı, mi, mu, mü” cümleye soru anlamından başka anlamlar da katabilir.anlamından başka anlamlar da katabilir.

*Sana güzel mi güzel bir elbise aldım. *Sana güzel mi güzel bir elbise aldım. (pekiştirme (pekiştirme göreviyle kullanılmış)göreviyle kullanılmış)

*Bu *Bu testtesti de çözdün mü konuyu daha iyi anlarsıni de çözdün mü konuyu daha iyi anlarsın. . (Çözdüğün zaman )(Çözdüğün zaman )

4)Sayıların yazımı:4)Sayıların yazımı:  

Sayılar daima ayrı yazılır; ancak çek ve senetlerde Sayılar daima ayrı yazılır; ancak çek ve senetlerde sahtekarlığın önlenmesi amacıyla bitişik yazılır.sahtekarlığın önlenmesi amacıyla bitişik yazılır.

*Yaş otuz beş yolun yarısı eder.*Yaş otuz beş yolun yarısı eder.

*Bu yıl *Bu yıl dershanedershanemize tam bin beş yüz altmış kişi kayıt mize tam bin beş yüz altmış kişi kayıt yaptırdı.yaptırdı.

5)Kısaltmaların Yazımı5)Kısaltmaların Yazımı: : 

Birkaç kelimeden oluşan kurum ve kuruluş adlarının kısaltmaları yapılırken araya nokta konmaz.*TBMM              *PTT          *THY           *TEK     *KKTC        *MTA      *DSİ

     Cümle içerisine kısaltmalara bir ek getirileceği zaman kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır.*Kardeşim THY’da çalışıyor.(yanlış)

*Kardeşim THY’de çalışıyor. *Kardeşim THY’de çalışıyor. (doğru)(doğru)

*Aç bakalım TV’da ne var? *Aç bakalım TV’da ne var? (yanlış)(yanlış)

*Aç bakalım TV’de ne var? *Aç bakalım TV’de ne var? (doğru)(doğru)

        Tek bir sözcüğün kısaltması yapılıyorsa kısaltmanın Tek bir sözcüğün kısaltması yapılıyorsa kısaltmanın sonuna nokta konur:sonuna nokta konur:

*Dr.         *Prof.          *  c.            *  s.          *  bk.*Dr.         *Prof.          *  c.            *  s.          *  bk.

6)Gün ve Ay Adlarının Yazımı6)Gün ve Ay Adlarının Yazımı::

Cümle içinde geçen gün ve ay isimleri küçük harfle Cümle içinde geçen gün ve ay isimleri küçük harfle başlar; ancak gün ve ay isimleri bir tarihe bağlanmışsa başlar; ancak gün ve ay isimleri bir tarihe bağlanmışsa yani yanında bir rakam varsa büyük harfle başlatılır.yani yanında bir rakam varsa büyük harfle başlatılır.

*Okullar haziranda kapanıyor*Okullar haziranda kapanıyor.(doğru).(doğru)

*Okullar 14 Haziran’da kapanıyor*Okullar 14 Haziran’da kapanıyor.(doğru).(doğru)

*Ben 21 Mart 1978 Salı günü doğmuşum*Ben 21 Mart 1978 Salı günü doğmuşum. (doğru). (doğru)

**SınavSınav 16 haziran’da yapılacak 16 haziran’da yapılacak (yanlış(yanlış) )

*Sınav 16 Haziran’da yapılacak. *Sınav 16 Haziran’da yapılacak. (doğru)(doğru)

7)Yön İsimlerinin Yazımı7)Yön İsimlerinin Yazımı:  :  

Yer-yön bildiren (Yer-yön bildiren (doğu ,batı, güney, kuzey, orta…)doğu ,batı, güney, kuzey, orta…) sözcükler, tek başına ya da sözcükler, tek başına ya da özel isimözel isimden sonra den sonra kullanıldıklarında küçük harfle, özel isimden önce kullanıldıklarında küçük harfle, özel isimden önce kullanıldıklarında büyük harfle başlar:kullanıldıklarında büyük harfle başlar:

*Siz Kuzey Amerika’yı gördünüz mü?*Siz Kuzey Amerika’yı gördünüz mü?

*Siz Amerika’nın kuzeyini gördünüz mü?*Siz Amerika’nın kuzeyini gördünüz mü?

Yer-yön bildiren (Yer-yön bildiren (doğu ,batı,güney,kuzey,ortadoğu ,batı,güney,kuzey,orta…) …) sözcükler, tek başına ya da sözcükler, tek başına ya da özel isimözel isimden sonra den sonra kullanıldıklarında küçük harfle,özel isimden önce kullanıldıklarında küçük harfle,özel isimden önce kullanıldıklarında büyük harfle başlar:kullanıldıklarında büyük harfle başlar:

*Siz Kuzey Amerika’yı gördünüz mü*Siz Kuzey Amerika’yı gördünüz mü

*Siz Amerika’nın kuzeyini gördünüz mü?*Siz Amerika’nın kuzeyini gördünüz mü?

*Bu insanlar buraya Güney Asya’dan gelmişler.*Bu insanlar buraya Güney Asya’dan gelmişler.

*Bu insanlar buraya Asya’nın güneyinden *Bu insanlar buraya Asya’nın güneyinden gelmişler.gelmişler.

*Sizin daha da batıya gitmeniz gerekiyor*Sizin daha da batıya gitmeniz gerekiyor

NOT: NOT:   Yer-yön bildiren kelimeler eğer bir insan topluluğunun Yer-yön bildiren kelimeler eğer bir insan topluluğunun yerini tutuyorsa büyük harfle başlatılmalıdır.yerini tutuyorsa büyük harfle başlatılmalıdır.

*Bu konuda Batı bizi anlamıyor.*Bu konuda Batı bizi anlamıyor.

*Dün Doğu bu *Dün Doğu bu haberhaberle çalkalandıle çalkalandı..

8.Coğrafi Terimlerin Yazımı8.Coğrafi Terimlerin Yazımı::  

 “ “Ay,Güneş,Dünya,Mars…” gibi kelimeler eğer coğrafi bir Ay,Güneş,Dünya,Mars…” gibi kelimeler eğer coğrafi bir terim olarak gök cisimlerini anlatmak için kullanılırsa terim olarak gök cisimlerini anlatmak için kullanılırsa büyük harfle, bunun dışında kullanılırsa küçük harfle büyük harfle, bunun dışında kullanılırsa küçük harfle başlar:başlar:*Ay, Dünya’nın uydusudur.*Ay, Dünya’nın uydusudur.*Siz, Dünya’nın Ay’a ve Güneş’e olan uzaklığını biliyor *Siz, Dünya’nın Ay’a ve Güneş’e olan uzaklığını biliyor musunuz?musunuz?*Daha dünyalar kadar işim var. (*Daha dünyalar kadar işim var. (terimlikten çıkmışterimlikten çıkmış))*Pencereden içeriye güneş giriyordu. (*Pencereden içeriye güneş giriyordu. (terimlikten çıkmış, terimlikten çıkmış, güneş ışığı anlamında)güneş ışığı anlamında)

*Daha dünyalar kadar işim var. (*Daha dünyalar kadar işim var. (terimlikten terimlikten çıkmış)çıkmış)

*Pencereden içeriye güneş giriyordu. (*Pencereden içeriye güneş giriyordu. (terimlikten terimlikten çıkmış , güneş ışığı anlamında)çıkmış , güneş ışığı anlamında)

9)Tarihlerin Yazılışı9)Tarihlerin Yazılışı::

Gün ve yıl sayıları rakamla ; ay, hem rakamla hem de Gün ve yıl sayıları rakamla ; ay, hem rakamla hem de yazıyla gösterilebilir:yazıyla gösterilebilir:

1978                   *25.11.1930         *11.X.2000     *18/01/191978                   *25.11.1930         *11.X.2000     *18/01/19

NotNot::TarihTarih bildiren sayılardan sonra gelen ekler, kesme bildiren sayılardan sonra gelen ekler, kesme işaretiyle ayrılır.işaretiyle ayrılır.

*19 Mayıs 1919’da                   *18.12.1933’te *19 Mayıs 1919’da                   *18.12.1933’te 

10)Birleşik Sözcüklerin Yazımı10)Birleşik Sözcüklerin Yazımı::

İki ya da daha çok sözcüğün yeni bir kavramı karşılamak İki ya da daha çok sözcüğün yeni bir kavramı karşılamak üzere birleşip kalıplaşmasıyla oluşan sözcüklere birleşik üzere birleşip kalıplaşmasıyla oluşan sözcüklere birleşik sözcük denir.sözcük denir.

Birleşik sözcüklerdenBirleşik sözcüklerden  bazıları bitişik yazılırken bazıları  bazıları bitişik yazılırken bazıları da ayrı yazılır.Bir birleşik sözcüğün bitişik yazılması için da ayrı yazılır.Bir birleşik sözcüğün bitişik yazılması için şu özellikleri taşıması gerekir:şu özellikleri taşıması gerekir:

a)a)AnlamAnlam Kaymasıyla Oluşmuş Birleşik Sözcükler Kaymasıyla Oluşmuş Birleşik Sözcükler BitişikYazılır BitişikYazılır

Hanımeli, Kabakulak, Suçiçeği, Kuşpalazı,Hanımeli, Kabakulak, Suçiçeği, Kuşpalazı,b)b)SesSes Değişikliği Yoluyla Oluşmuş Birleşik Sözcükler Değişikliği Yoluyla Oluşmuş Birleşik Sözcükler Bitişik BitişikYazılır:Yazılır: Sütlaç, Kaynana, Cumartesi, Nasıl, Niçin, Sütlaç, Kaynana, Cumartesi, Nasıl, Niçin,

Zannetmek, Hissetmek, Emretmek, Sabretmek, Zannetmek, Hissetmek, Emretmek, Sabretmek, Kaybolmak, Kahrolmak, reddetmekKaybolmak, Kahrolmak, reddetmek

  c)c)Tür Değişmesi Yoluyla Oluşmuş Birleşik SözcüklerTür Değişmesi Yoluyla Oluşmuş Birleşik Sözcükler Bitişik Yazılır: Bitişik Yazılır:

Gecekondu, Biçerdöver, Bilirkişi, Dedikodu, AteşkesGecekondu, Biçerdöver, Bilirkişi, Dedikodu, Ateşkes

d)Kurallı Birleşik d)Kurallı Birleşik FiillerFiiller Bitişik Yazılır Bitişik Yazılır::  *Yapıverdi, Alıverdi, Öpüver, Koşuver *Yapıverdi, Alıverdi, Öpüver, Koşuver (Tezlik birleşik fiili)(Tezlik birleşik fiili)*Yapabildi, Yürüyebiliyor, Çalışabilmiş *Yapabildi, Yürüyebiliyor, Çalışabilmiş (Yeterlilik birleşik (Yeterlilik birleşik fiili)fiili)*Bakakaldı, Süregelmiştir, Koşadursun *Bakakaldı, Süregelmiştir, Koşadursun (Süreklilik birleşik (Süreklilik birleşik fiili)fiili)*Düşeyazdı, Öleyazdı *Düşeyazdı, Öleyazdı (Yaklaşma birleşik fiili)(Yaklaşma birleşik fiili)

Not:Not:

Etmek, olmak yardımcı Etmek, olmak yardımcı eylemlereylemleri önündeki isimle i önündeki isimle birleşirken önündeki isimde bir ünlü düşmesi ya da bir birleşirken önündeki isimde bir ünlü düşmesi ya da bir ünsüz türemesi varsa bitişik, yoksa ayrı yazılır:ünsüz türemesi varsa bitişik, yoksa ayrı yazılır:

*Hissetmek , Reddetmek, Emretmek, Terk etmek, Hasta *Hissetmek , Reddetmek, Emretmek, Terk etmek, Hasta olmak, Ayırt etmek… olmak, Ayırt etmek…

11)İkilemelerin Yazımı11)İkilemelerin Yazımı::   

İkilemelerİkilemeler ayrı yazılır ve aralarına herhangi bir ayrı yazılır ve aralarına herhangi bir noktalama işaretinoktalama işareti konmaz. konmaz.

*Beni *Beni er geçer geç anlayacaksın. anlayacaksın.

*Sen de *Sen de doğru dürüstdoğru dürüst bir iş bulamadın gitti. bir iş bulamadın gitti.

*Beni görüce *Beni görüce koşa koşakoşa koşa yanıma geldi. yanıma geldi.

12)Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler12)Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

1)Her cümle büyük harfle başlar:1)Her cümle büyük harfle başlar:

*Sana bakmak bütün rastlantıları reddedip bir mucizeyi *Sana bakmak bütün rastlantıları reddedip bir mucizeyi anlatmaktır.anlatmaktır.

*Yazdığım bütün şiirler, sana başlayan bir kitap için *Yazdığım bütün şiirler, sana başlayan bir kitap için önsöz.önsöz.

*Aşk sorgusunda şahanem yalnız kelepçeler sanık *Aşk sorgusunda şahanem yalnız kelepçeler sanık

2)Yazı başlıklarının her sözcüğü büyük harfle başlar2)Yazı başlıklarının her sözcüğü büyük harfle başlar::

*Türk Dilinin Korunması   *Türk Dilinin Korunması   

               

*Aile Eğitiminin Önemi*Aile Eğitiminin Önemi

33)Bütün özel adlar büyük harfle başlar. Özel adların )Bütün özel adlar büyük harfle başlar. Özel adların başlıcaları aşağıda belirtilmiştir:başlıcaları aşağıda belirtilmiştir:

a)Kişi ad ve soyadları:a)Kişi ad ve soyadları:

**Faruk Nafiz ÇamlıbelFaruk Nafiz Çamlıbel    *    *Halit Ziya UşaklıgilHalit Ziya Uşaklıgil

b)Hayvanlara verilen adlarb)Hayvanlara verilen adlar::

*Sobanın başında uyuyan Pamuk mu?*Sobanın başında uyuyan Pamuk mu?

*Bugün Boncuk keyifsiz gibi.*Bugün Boncuk keyifsiz gibi.

c)Ulus, mezhep, tarikat din adları:c)Ulus, mezhep, tarikat din adları: *Biz İslamiyet’i 10. yüzyılda kabul ettik.*Biz İslamiyet’i 10. yüzyılda kabul ettik. *Anadolu’da kurulan tarikatlardan biri de Aleviliktir.*Anadolu’da kurulan tarikatlardan biri de Aleviliktir.d)Ülke adları:d)Ülke adları:

*Türkiye ile Yunanistan ilişkileri eskisine göre şimdi daha *Türkiye ile Yunanistan ilişkileri eskisine göre şimdi daha iyi.iyi.

e)Bulvar,sokak,mahalle adlarıe)Bulvar,sokak,mahalle adları::*Biz Turgut Özal Bulvarı’nda oturuyoruz.*Biz Turgut Özal Bulvarı’nda oturuyoruz.*Mimar Sinan Mahallesi’ne yeni bir okul yapılıyor *Mimar Sinan Mahallesi’ne yeni bir okul yapılıyor

f)Kıta, bölge, Dağ, ova, deniz, göl, ırmak adları eğer f)Kıta, bölge, Dağ, ova, deniz, göl, ırmak adları eğer kendinden önceki özel isme dahilse büyük harfle başlar, kendinden önceki özel isme dahilse büyük harfle başlar, dahil değilse küçük harfle başlardahil değilse küçük harfle başlar..*Konya Ovası Türkiye’nin buğday ambarıdır.*Konya Ovası Türkiye’nin buğday ambarıdır.  Yukarıdaki cümlede ‘ova’ sözcüğü özel isme dahil Yukarıdaki cümlede ‘ova’ sözcüğü özel isme dahil olduğu için yani ikisi bir olup bir yeri karşıladığı için büyük olduğu için yani ikisi bir olup bir yeri karşıladığı için büyük harfle başlar.harfle başlar.Eğer ‘ova’ sözcüğünü çıkarıp sadece Konya dersek Eğer ‘ova’ sözcüğünü çıkarıp sadece Konya dersek aklımıza Konya Ovası değil, Konya şehri gelecektir.aklımıza Konya Ovası değil, Konya şehri gelecektir.

*Toros dağları Akdeniz’dedir.*Toros dağları Akdeniz’dedir.    Yukarıdaki cümlede ‘dağ’ sözcüğü  özel isme (Toros) Yukarıdaki cümlede ‘dağ’ sözcüğü  özel isme (Toros) dahil olmadığı için küçük yazılır.dahil olmadığı için küçük yazılır.

Özel ismin önündeki dağ sözcüğünü çıkarttığımızda Özel ismin önündeki dağ sözcüğünü çıkarttığımızda Torosların tek başına yer adını karşıladığını görürüz.Torosların tek başına yer adını karşıladığını görürüz.

Öyleyse ‘dağ’ sözcüğü özel isme dahil değildir ve küçük Öyleyse ‘dağ’ sözcüğü özel isme dahil değildir ve küçük harfle başlatılmalıdır.harfle başlatılmalıdır.

*Siz Tuz Gölü’nü hiç gördünüz mü?*Siz Tuz Gölü’nü hiç gördünüz mü? Yukarıdaki cümlede ‘göl’ sözcüğü büyük harfle Yukarıdaki cümlede ‘göl’ sözcüğü büyük harfle başlamalıdır; çünkü ‘göl’ sözcüğü özel isme dahildir.başlamalıdır; çünkü ‘göl’ sözcüğü özel isme dahildir.Göl sözcüğünü cümleden çıkartıp tek başına ‘tuz’ Göl sözcüğünü cümleden çıkartıp tek başına ‘tuz’  dediğimizde yine tek başına kast edilen yeri  dediğimizde yine tek başına kast edilen yeri karşılamadığını görüyoruzkarşılamadığını görüyoruz

ÖyleyseÖyleyse buradaki göl sözcüğü özel isme dahildir ve buradaki göl sözcüğü özel isme dahildir ve büyük harfle başlatılmalıdır. Aşağıdaki örnekleri de bu büyük harfle başlatılmalıdır. Aşağıdaki örnekleri de bu mantık çerçevesinde inceleyiniz.mantık çerçevesinde inceleyiniz.*Meriç nehri                *Meriç nehri                *Alp dağları      *Alp dağları      *VanGölü           *Ağrı Dağı      *VanGölü           *Ağrı Dağı      

*Çanakkale Boğazı*Çanakkale Boğazı

g)Kurum, kuruluş, örgüt, parti, dernek adları:g)Kurum, kuruluş, örgüt, parti, dernek adları:*Sosyal Sigortalar Kurumu  bugün zor durumdadır.*Sosyal Sigortalar Kurumu  bugün zor durumdadır.*Cumhuriyet Halk Partisi, *Cumhuriyet Halk Partisi, AtatürkAtatürk tarafından kurulmuştur. tarafından kurulmuştur.

h)Yapı, yapıt, kitap, dergi, gazete adları:h)Yapı, yapıt, kitap, dergi, gazete adları:*Ben Topkapı  Sarayı’nı görmeyi çok isterdim.*Ben Topkapı  Sarayı’nı görmeyi çok isterdim.*Sizlere *Sizlere Küçük AğaKüçük Ağa’yı ve Çalıkuşu’nu okumanızı tavsiye ’yı ve Çalıkuşu’nu okumanızı tavsiye ediyorum.ediyorum.*Geçenlerde bu makalem Türk Dili’nde de yayımlandı.*Geçenlerde bu makalem Türk Dili’nde de yayımlandı.

NotNot:Özel ada dahil olmayan gazete ve dergi adları büyük :Özel ada dahil olmayan gazete ve dergi adları büyük harfle başlamaz harfle başlamaz

Not:Not:

* Akrabalık bildiren sözcükler küçük harfle * Akrabalık bildiren sözcükler küçük harfle başlar.başlar.

*Ne güzel komşumuzdun sen Fahriye abla!*Ne güzel komşumuzdun sen Fahriye abla!

*Yarın Ayşe teyzem gelecek.*Yarın Ayşe teyzem gelecek.

*Ancak akrabalık bildiren sözcük kişinin lakabı *Ancak akrabalık bildiren sözcük kişinin lakabı olmuşsa büyük harfle başlatılmalıdır.olmuşsa büyük harfle başlatılmalıdır.

*Burada ona herkes Nene Hatun derdi.*Burada ona herkes Nene Hatun derdi.

13)Satır Sonunda Kelimelerin Bölünmesi13)Satır Sonunda Kelimelerin Bölünmesi: :   

Türkçede satır sonuna sığmayan kelimeler Türkçede satır sonuna sığmayan kelimeler bölünebilir; fakat heceler bölünemez.bölünebilir; fakat heceler bölünemez.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………gel- iyorum gel- iyorum (yanlış)(yanlış)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..ge-liyorum ..ge-liyorum (doğru)(doğru)

Birleşik kelimeler satır sonunda bölünürken tek bir Birleşik kelimeler satır sonunda bölünürken tek bir sözcükmüş gibi hecelere ayrılır.sözcükmüş gibi hecelere ayrılır.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………baş-öğretmen baş-öğretmen (yanlış(yanlış))

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..ba-şöğretmen ..ba-şöğretmen (doğru(doğru))

      Ayırmada satır  sonunda ve satır başında tek harf Ayırmada satır  sonunda ve satır başında tek harf bırakılmaz.bırakılmaz.………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………..a-raba ..………..a-raba (yanlış)(yanlış)......……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….ara-ba ………………………….ara-ba (doğru)(doğru)..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….niha-i ………………………….niha-i (yanlış)(yanlış)………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..ni-hai ..ni-hai (doğru)(doğru)

Kesme işareti satır sonuna geldiği zaman yalnız Kesme işareti satır sonuna geldiği zaman yalnız kesme işareti kullanılır; ayrıca kısa çizgi kullanılmaz.kesme işareti kullanılır; ayrıca kısa çizgi kullanılmaz.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….Edirne’-nin  .Edirne’-nin  (yanlış)(yanlış)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...Edirne’nin  ...Edirne’nin  (doğru)(doğru)…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………2005’-te  (2005’-te  (yanlış)yanlış)......……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..2005’te ………………………..2005’te (doğru)(doğru)

14)Ses Olaylarıyla İlgili Yazım Kuralları14)Ses Olaylarıyla İlgili Yazım Kuralları

a)a)Ünsüz değişimi (yumuşaması) yazıya yansıtılır; ancak Ünsüz değişimi (yumuşaması) yazıya yansıtılır; ancak özel isimlerin yumuşaması yazıya yansıtılmaz.özel isimlerin yumuşaması yazıya yansıtılmaz.

*Kitapı (yanlış)                kitabı (doğru)*Kitapı (yanlış)                kitabı (doğru)

*Mehmed’in   (yanlış)       Mehmet’in (doğru)*Mehmed’in   (yanlış)       Mehmet’in (doğru)

b)Sert ünsüzlerin benzeşmesib)Sert ünsüzlerin benzeşmesi yazıya yansıtılır. yazıya yansıtılır.

*Dolapda  (yanlış)       dolapta (doğru)*Dolapda  (yanlış)       dolapta (doğru)

*2005’de   (yanlış)      2005’te   (doğru)*2005’de   (yanlış)      2005’te   (doğru)

c)c)Dudak ünsüzlerinin benzeşmesi Dudak ünsüzlerinin benzeşmesi (iç ses benzeşmesi)(iç ses benzeşmesi) yazıda gösterilmelidir.yazıda gösterilmelidir.*Perşenbe  *Perşenbe  (yanlış)   (yanlış)     Perşembe   Perşembe (doğru) (doğru)             **penbe penbe (yanlış)  (yanlış)    pembe  pembe (doğru) (doğru)*Tenbel  *Tenbel  (yanlış)   (yanlış)     tembel  tembel (doğru)      (doğru)      *çenber*çenber (yanlış)      (yanlış)      çemberçember (doğru) (doğru)  Ancak kimi özel isimlerde ve birleşik sözcüklerde n’li Ancak kimi özel isimlerde ve birleşik sözcüklerde n’li yazılış doğrudur.yazılış doğrudur.*Saframbolu *Saframbolu (yanlış(yanlış)        Safranbolu )        Safranbolu (doğru) (doğru)       *ombaşı       *ombaşı (yanlış(yanlış)       onbaşı )       onbaşı (doğru(doğru))

dd)Ünlü düşmesi yazıda gösterilir.)Ünlü düşmesi yazıda gösterilir.*ağızı  *ağızı  (yanlış)(yanlış)  ağzı    ağzı  (doğru) (doğru)   *sabıret    *sabıret  (yanlış(yanlış)     sabret )     sabret (doğru)(doğru)

e) ‘ye) ‘y’ kaynaştırma ünsüzünden kaynaklanan ’ kaynaştırma ünsüzünden kaynaklanan söyleyişteki daralma yazıya yansıtılmaz.söyleyişteki daralma yazıya yansıtılmaz.

*Sevmiyecekmiş  *Sevmiyecekmiş  (yanlış)(yanlış)    sevmeyecekmiş     sevmeyecekmiş (doğru)(doğru) *yaşıyan *yaşıyan (yanlış) (yanlış)    yaşayan    yaşayan (doğru)(doğru)

f)f)Söyleyişte bazı sözcüklerde yer değiştirme (göçüşme, Söyleyişte bazı sözcüklerde yer değiştirme (göçüşme, metatez) olur; ancak bunlar yazıya yansıtılmamalıdır.metatez) olur; ancak bunlar yazıya yansıtılmamalıdır.*yanlız *yanlız (yanlış)   (yanlış)       yalnız     yalnız (doğru) (doğru)      *yalnış      *yalnış (yanlış)(yanlış)            yanlış yanlış (doğru)(doğru)*kiprik  *kiprik  (yanlış)(yanlış)     kirpik       kirpik  (doğru) (doğru)     *kirbit     *kirbit (yanlış)  (yanlış)     kibrit    kibrit (doğru)    (doğru)   

KAYNAK:KAYNAK:

www.gazi.edu.tr www.gazi.edu.tr TDK Yazım ve İmla TDK Yazım ve İmla KılavuzuKılavuzu