1
150 cm lang, 14 jaar jong en 81 kilo. Steeds jonger, steeds zwaarder overgewicht bij kinderen neemt toe. Veel tieners zien het probleem niet. In de praktijk van dokter Hans Budde. Je zou kunnen gaan fietsen.Wat heb je geleerd bij de diëtiste, vraagt de dokter. Ben ik vergeten, zegt het meisje Door onze redacteur Sheila Kamerman Amsterdam. Het is een nare bood- schap die ik moet brengen, zegt dok- ter Hans Budde tegen het 18-jarige meisje tegenover hem. Zij zal ook in- suline moeten gaan spuiten, net als haar zusje van 14, vertelt hij haar. Hij kijkt zo serieus mogelijk. Nee hoor, spuiten doe ik niet, zegt het meisje beslist. Ja, dat is rot om te horen, hè, zegt de dokter. Dames, we hebben echt een probleem.Dokter Budde oogt vriendelijk. En dat is hij ook. Maar hij is ook duide- lijk. Tegen de kinderen en tegen hun ouders. Want overgewicht bij kinde- ren aanpakken is al zo lastig. Als de kinderen en de ouders niet door- drongen zijn van de ernst, is er geen beginnen aan. Het 18-jarige meisje weegt 95 kilo, bij een lengte van 154 centimeter. Haar zusje weegt 81 kilo. Zij is 1 me- ter 50 lang. Beiden hebben lange zwarte haren en rinkelende sieraden. Ze hebben klinkende namen, als de zomerzon. Het zijn mooie meisjes. Ze hebben geen enkel ziektebesef, zal de dokter later zeggen. Dokter Budde is kinderarts in het Slotervaartziekenhuis in Amster- dam. Veel van zijn patiënten zijn obees, ze hebben extreem overge- wicht. De moeder van de meisjes en haar vriend zijn er ook. Is er geen tabletje dat kan helpen, dokter, vraagt moe- der. Dat stadium zijn we helaas voorbij , zegt Budde. Vertelt u eens, wat doet u om het gewicht van de dochters naar beneden te krijgen?Moeder wil wat gaan zeggen, ze stokt en begint dan te snikken. De meisjes kijken haar verschikt aan. Je hoeft niet te huilen, mam, zegt de jongste. Ik snap het wel, zegt Budde. Ik heb gewoon slecht nieuws. Ik zeg: Het gaat zo niet goed.Ik ga niet aan de insuline, zegt het oudste meisje opnieuw. Rot hè, zegt de dokter. Wat kan er gebeuren als je geen in- suline spuit als dat wel nodig is, vraagt hij het jongste meisje. Ze denkt even na. Je kunt een hyper krijgen , zegt ze dan. Ja, zegt Budde. En je kunt ook veel problemen krijgen als je ouder wordt. Dat willen we voorkomen.Jullie worden te zwaar, zegt hij. Dat is niet jullie schuld. Maar ik wil graag weten wat jullie kunnen doen om niet zwaarder te worden. Sporten, oppert het oudste zusje. Goed plan, vindt de dokter. Kunt u wat voor me regelen, dok- ter?Nee, zegt de dokter. Dat moet je zelf doen. Jij weet zelf veel beter wat je leuk vindt.Hoe ga jij naar school, vraagt hij aan het jongste meisje. Ze gaat meestal met de metro. Je zou kunnen gaan fietsen. Dat hou je ook makkelijker vol dan twee keer in de week sport.Ze knikt weinig enthousiast. Ik heb een voorstel, zegt hij. Jullie maken een plan. Jullie bedenken sa- men hoe jullie anders kunnen gaan eten en meer bewegen. Dan komen jullie bij mij terug en bespreken we het plan.Hij kijkt de meisjes, hun moeder en haar vriend om beurten aan. Ze zwijgen. Hoe lang hebben jullie nodig om een plan te maken?Een maand?, stelt het jongste meisje voor. Nee, dat duurt te lang, zegt de dokter. We moeten snel aan de slag. Laten we zeggen, we maken een afspraak over twee weken. Streng ben ik, hè, voegt hij er nog aan toe en hij lacht. Deze meisjes hebben ouderdoms- diabetes, zegt hij als ze zijn vertrok- ken. Hij ziet het steeds vaker, bij steeds jongere kinderen. 15 procent van de kinderen is te dik. Het geeft li- chamelijke klachten, maar ook psy- chosociale problemen: ze worden va- ker gepest. Het is heel belangrijk om het over- gewicht aan te pakken, maar erg las- tig. En hij begrijpt het goed. Er is zo- veel verleiding en de porties worden steeds groter. Dat kinderen dik wor- den, is niet gek. Ze moeten dus hun best doen om slank te blijven. Voordat ze dat doen, moet Budde hen overtuigen dat ze een probleem hebben. Vooral bij tieners is dat moeilijk, zegt hij. Die hebben nogal een kortetermijnvisie. Het lukt so- wieso alleen als het hele gezin mee- doet.Doet het hele gezin mee, dan heeft het Slotervaartziekenhuis een team beschikbaar om het overgewicht aan te pakken. Dokter Budde zit daarin als kinderarts. Er is een diëtiste, een psycholoog, een gezinstherapeut en een nurse practitioner, een verpleeg- kundige die zich gespecialiseerd heeft in kinderen met overgewicht. Gezinnen kunnen individueel hulp krijgen of in een groep, zodat ze steun hebben aan elkaar. Er zijn ook huisbezoeken moge- lijk. De mensen die de thuisbezoeken afleggen, draaien een dag met een ge- zin mee waarvan ten minste een kind en een volwassene zwaar overge- wicht moeten hebben. Ze kijken mee in de keuken en adviseren hoe het ge- zonder kan. Niet iedereen wil dat. Vooral Ma- rokkaanse en Turkse gezinnen wij- zen het af. Jammer, vindt Budde, want bij allochtone kinderen komt overgewicht vaker voor. Er komt een meisje van 10 binnen. Ze heeft een bruine huid, haar kroes- haar in een staart. Als je niet zou we- ten dat ze tien jaar is, zou je haar 15 schatten. Ze weegt 100 kilo, bij een lengte van 160 centimeter. Ze komt maandelijks twee tot drie kilo aan. Haar moeder is ook fors en heeft blond haar. Het meisje kijkt erg boos. Budde: Hoi, hoe gaat het?Het meisje kijkt stuurs voor zich uit en zegt niets. Niet zo goed, zegt haar moeder. Ik moet streng zijn voor haar, maar dat vind ik lastig. Ik voel me heel schul- dig over wat er is gebeurd. De dokter knikt begrijpend. De dochter is een jaar eerder seksueel misbruikt door een ex-vriend van haar moeder. Volgens haar moeder is dat een belangrijke oorzaak van het overgewicht en de boosheid van haar dochter. Maar er zijn meer proble- men, het gezin heeft forse schulden. Budde tegen het meisje: Als jij jezelf een cijfer mag geven voor gezond eten, wat geef je?Meisje: Een zes.Budde: Een voldoende! Mooi. Waar- Moeder kookt nu verantwoord. Haar dochter heeft kort na het eten weer honger Hoezo ziek? Overgewicht neemt nog elk jaar toe Dokter Hans Budde in gesprek met een jonge patiënt in het Slotervaartziekenhuis. Foto Thomas Donker om geen 3 of een 4?Meisje, binnensmonds: Omdat ik veel fruit eet en weinig junkfood.Budde: Wat zou je moeten doen voor een zesenhalf?Meisje: Minder junkfood.Budde vist verder tot het het meisje te veel wordt en ze huilend de spreek- kamer verlaat. Die eeuwige boosheid, verzucht haar moeder. Zo is ze eigenlijk al- tijd. Budde: Als u de problemen in het gezin op een rijtje zet, waar ergens staat het probleem van haar ge- wicht? Moeder: Bovenaan. Ik heb geleerd gezond te koken. Maar tien minuten na het eten, heeft ze weer honger. En ze belooft klasgenootjes op school koek en snoep. Dat moet ik dan mee- geven. Dat weiger ik, maar als ze dan stennis schopt, zwicht ik. Ik begrijp haar ook.Het gezin heeft sinds kort hulp van een sociaal pedagoog. En het meisje heeft een mentor op school die ze vertrouwt. Het lijkt Hans Budde niet handig om nóg iemand in het ge- zin te introduceren. Budde zal de so- ciaal pedagoog en de mentor bellen om te kijken hoe hij hen kan bijstaan. Er zijn ook successen, antwoordt Hans Budde op de vraag of hij er soms niet moedeloos van wordt. Bij onge- veer 40 procent van de kinderen neemt het overgewicht af. Bij 60 pro- cent nemen bij-effecten van het hoge gewicht af: ze krijgen een beter zelf- beeld, cholesterol daalt, ze worden minder ongevoelig voor insuline. Maar het blijft enorm lastig, omdat de meeste gezinnen kampen met grote psychosociale problemen. Bud- de heeft een schriftje waarin hij de succesverhalen opschrijft. Dan komt een Marokkaans meisje van acht jaar binnen. Zij was eerder bij dokter Budde en is daarna samen met haar moeder een paar keer naar de diëtiste geweest. Wat heb je ge- leerd, vraagt Budde. Dat ben ik ver- geten, zegt het meisje. En u, vraagt Budde aan de moeder. Minder cola geven en minder eten, zegt ze. En dan bezorgd: Ze is niet veel afgevallen.Het meisje gaat op de weegschaal staan: 55 kilo. Maar ze is ook niet aangekomen, zegt de dokter vrolijk. Zorg ervoor dat ze niet aankomt, ze gaat groeien en het komt vanzelf goed. Het net als met kauwgom. Ze rekken uit en worden vanzelf dun- ner. Het meisje schiet in de lach. Hij meet haar lengte: 137. Prima, prima, je bent drie centimeter ge- groeid.Hij pakt de grafiek erbij en wijst aan: Kijk, als je drie jaar niet aankomt, dan zit je, floep, in het groene gebied.Het groene gebied betekent: gezond gewicht. Waar ga je naar toe deze zomer?Naar Marokko.Wat leuk zeg, wat ga je daar doen?Nou, daar is een snoepwinkeltje, vo- rig jaar ging ik daar elke dag heen.Ze lacht guitig. Als je dat nu maar laat, roept de dokter quasi verschrikt. Het winkeltje is nu weg, zegt de moeder.

150 cm lang, 14 jaar jong en 81 kilo. Hoezo ziek? fileschap die ik moet brengen, zegt dok-ter Hans Budde tegen het 18-jarige meisje tegenover hem. Zij zal ook in-suline moeten gaan

Embed Size (px)

Citation preview

150 cm lang, 14 jaar jong en 81 kilo. Hoezo ziek?Steeds jonger, steeds zwaarder – o v e r g e w i ch tbij kinderen neemt toe. Veel tieners zien hetprobleem niet. In de praktijk van dokter HansBudde. „Je zou kunnen gaan fietsen.”

Wat heb je geleerd bijde diëtiste, vraagt dedokter. Ben ik vergeten,zegt het meisje

Door onze redacteurSheila Kamerman

Amsterdam. Het is een nare bood-schap die ik moet brengen, zegt dok-ter Hans Budde tegen het 18-jarigemeisje tegenover hem. Zij zal ook in-suline moeten gaan spuiten, net alshaar zusje van 14, vertelt hij haar. Hijkijkt zo serieus mogelijk.„Nee hoor, spuiten doe ik niet”, zegthet meisje beslist.„Ja, dat is rot om te horen, hè”, zegtde dokter. „Dames, we hebben echteen probleem.”

Dokter Budde oogt vriendelijk. Endat is hij ook. Maar hij is ook duide-lijk. Tegen de kinderen en tegen hunouders. Want overgewicht bij kinde-ren aanpakken is al zo lastig. Als dekinderen en de ouders niet door-drongen zijn van de ernst, is er geenbeginnen aan.

Het 18-jarige meisje weegt 95 kilo,bij een lengte van 154 centimeter.Haar zusje weegt 81 kilo. Zij is 1 me-ter 50 lang. Beiden hebben langezwarte haren en rinkelende sieraden.Ze hebben klinkende namen, als dezomerzon. Het zijn mooie meisjes.Ze hebben geen enkel ziektebesef, zalde dokter later zeggen.

Dokter Budde is kinderarts in hetSlotervaartziekenhuis in Amster-dam. Veel van zijn patiënten zijnobees, ze hebben extreem overge-w i ch t .

De moeder van de meisjes en haarvriend zijn er ook. „Is er geen tabletjedat kan helpen, dokter”, vraagt moe-der. „Dat stadium zijn we helaasv o o r b ij ”, zegt Budde. „Vertelt u eens,wat doet u om het gewicht van dedochters naar beneden te krijgen?”Moeder wil wat gaan zeggen, ze stokten begint dan te snikken. De meisjeskijken haar verschikt aan. „Je hoeftniet te huilen, mam”, zegt de jongste.„Ik snap het wel”, zegt Budde. „Ikheb gewoon slecht nieuws. Ik zeg:Het gaat zo niet goed.”„Ik ga niet aan de insuline”, zegt hetoudste meisje opnieuw.Rot hè, zegt de dokter.„Wat kan er gebeuren als je geen in-suline spuit als dat wel nodig is”,

vraagt hij het jongste meisje.Ze denkt even na. „Je kunt een hyperk r ij g e n ”, zegt ze dan.„Ja”, zegt Budde. „En je kunt ookveel problemen krijgen als je ouderwordt. Dat willen we voorkomen.”Jullie worden te zwaar, zegt hij. Dat isniet jullie schuld. Maar ik wil graagweten wat jullie kunnen doen omniet zwaarder te worden.„Sporten”, oppert het oudste zusje.„Goed plan”, vindt de dokter.„Kunt u wat voor me regelen, dok-ter?”Nee, zegt de dokter. „Dat moet je zelfdoen. Jij weet zelf veel beter wat jeleuk vindt.”Hoe ga jij naar school, vraagt hij aanhet jongste meisje. Ze gaat meestalmet de metro. „Je zou kunnen gaanfietsen. Dat hou je ook makkelijkervol dan twee keer in de week sport.”Ze knikt weinig enthousiast.

Ik heb een voorstel, zegt hij. „Julliemaken een plan. Jullie bedenken sa-men hoe jullie anders kunnen gaaneten en meer bewegen. Dan komenjullie bij mij terug en bespreken wehet plan.” Hij kijkt de meisjes, hunmoeder en haar vriend om beurtenaan. Ze zwijgen. „Hoe lang hebbenjullie nodig om een plan te maken?”

„Een maand?”, stelt het jongstemeisje voor. „Nee, dat duurt te lang”,zegt de dokter. „We moeten snel aande slag. Laten we zeggen, we makeneen afspraak over twee weken. Strengben ik, hè”, voegt hij er nog aan toe enhij lacht.

Deze meisjes hebben ouderdoms-diabetes, zegt hij als ze zijn vertrok-

ken. Hij ziet het steeds vaker, bijsteeds jongere kinderen. 15 procentvan de kinderen is te dik. Het geeft li-chamelijke klachten, maar ook psy-chosociale problemen: ze worden va-ker gepest.

Het is heel belangrijk om het over-gewicht aan te pakken, maar erg las-tig. En hij begrijpt het goed. Er is zo-veel verleiding en de porties wordensteeds groter. Dat kinderen dik wor-den, is niet gek. Ze moeten dus hunbest doen om slank te blijven.

Voordat ze dat doen, moet Buddehen overtuigen dat ze een probleemhebben. Vooral bij tieners is datmoeilijk, zegt hij. „Die hebben nogaleen kortetermijnvisie. Het lukt so-wieso alleen als het hele gezin mee-doet.”

Doet het hele gezin mee, dan heefthet Slotervaartziekenhuis een teambeschikbaar om het overgewicht aante pakken. Dokter Budde zit daarinals kinderarts. Er is een diëtiste, eenpsycholoog, een gezinstherapeut eneen nurse practitioner, een verpleeg-kundige die zich gespecialiseerdheeft in kinderen met overgewicht.Gezinnen kunnen individueel hulpkrijgen of in een groep, zodat zesteun hebben aan elkaar.

Er zijn ook huisbezoeken moge-lijk. De mensen die de thuisbezoekenafleggen, draaien een dag met een ge-zin mee waarvan ten minste een kinden een volwassene zwaar overge-wicht moeten hebben. Ze kijken meein de keuken en adviseren hoe het ge-zonder kan.

Niet iedereen wil dat. Vooral Ma-

rokkaanse en Turkse gezinnen wij-zen het af. Jammer, vindt Budde,want bij allochtone kinderen komtovergewicht vaker voor.

Er komt een meisje van 10 binnen.Ze heeft een bruine huid, haar kroes-haar in een staart. Als je niet zou we-ten dat ze tien jaar is, zou je haar 15schatten. Ze weegt 100 kilo, bij eenlengte van 160 centimeter. Ze komtmaandelijks twee tot drie kilo aan.Haar moeder is ook fors en heeftblond haar. Het meisje kijkt erg boos.Budde: „Hoi, hoe gaat het?”Het meisje kijkt stuurs voor zich uiten zegt niets.„Niet zo goed”, zegt haar moeder. Ikmoet streng zijn voor haar, maar datvind ik lastig. Ik voel me heel schul-dig over wat er is gebeurd.

De dokter knikt begrijpend. Dedochter is een jaar eerder seksueelmisbruikt door een ex-vriend vanhaar moeder. Volgens haar moeder isdat een belangrijke oorzaak van hetovergewicht en de boosheid van haardochter. Maar er zijn meer proble-men, het gezin heeft forse schulden.Budde tegen het meisje: „Als jij jezelfeen cijfer mag geven voor gezondeten, wat geef je?”Meisje: „Een zes.”Budde: „Een voldoende! Mooi. Waar-

Moeder kookt nuverantwoord. Haardochter heeft kort nahet eten weer honger

150 cm lang, 14 jaar jong en 81 kilo. Hoezo ziek?

Overgewicht neemt nog elk jaar toe

Dokter Hans Budde in gesprek met een jonge patiënt in het Slotervaartziekenhuis. Foto Thomas Donker

om geen 3 of een 4?”Meisje, binnensmonds: „Omdat ikveel fruit eet en weinig junkfood.”Budde: „Wat zou je moeten doenvoor een zesenhalf?”Meisje: „Minder junkfood.”Budde vist verder tot het het meisje teveel wordt en ze huilend de spreek-kamer verlaat.„Die eeuwige boosheid”, verzuchthaar moeder. „Zo is ze eigenlijk al-t ij d . ”Budde: „Als u de problemen in hetgezin op een rijtje zet, waar ergensstaat het probleem van haar ge-w i ch t ? ”Moeder: „Bovenaan. Ik heb geleerdgezond te koken. Maar tien minutenna het eten, heeft ze weer honger. Enze belooft klasgenootjes op schoolkoek en snoep. Dat moet ik dan mee-geven. Dat weiger ik, maar als ze danstennis schopt, zwicht ik. Ik begrijphaar ook.”

Het gezin heeft sinds kort hulpvan een sociaal pedagoog. En hetmeisje heeft een mentor op school dieze vertrouwt. Het lijkt Hans Buddeniet handig om nóg iemand in het ge-zin te introduceren. Budde zal de so-ciaal pedagoog en de mentor bellenom te kijken hoe hij hen kan bijstaan.

Er zijn ook successen, antwoordtHans Budde op de vraag of hij er somsniet moedeloos van wordt. Bij onge-veer 40 procent van de kinderenneemt het overgewicht af. Bij 60 pro-cent nemen bij-effecten van het hogegewicht af: ze krijgen een beter zelf-beeld, cholesterol daalt, ze wordenminder ongevoelig voor insuline.

Maar het blijft enorm lastig, omdatde meeste gezinnen kampen metgrote psychosociale problemen. Bud-de heeft een schriftje waarin hij desuccesverhalen opschrijft.

Dan komt een Marokkaans meisjevan acht jaar binnen. Zij was eerderbij dokter Budde en is daarna samenmet haar moeder een paar keer naarde diëtiste geweest. „Wat heb je ge-leerd”, vraagt Budde. „Dat ben ik ver-geten”, zegt het meisje.

En u, vraagt Budde aan de moeder.„Minder cola geven en minder eten”,zegt ze. En dan bezorgd: „Ze is nietveel afgevallen.”

Het meisje gaat op de weegschaalstaan: 55 kilo. „Maar ze is ook nietaangekomen”, zegt de dokter vrolijk.„Zorg ervoor dat ze niet aankomt, zegaat groeien en het komt vanzelfgoed. Het net als met kauwgom. Zerekken uit en worden vanzelf dun-n e r. ” Het meisje schiet in de lach.

Hij meet haar lengte: 137. „Prima,prima, je bent drie centimeter ge-groeid.” Hij pakt de grafiek erbij enwijst aan: „Kijk, als je drie jaar nietaankomt, dan zit je, floep, in hetgroene gebied.” Het groene gebiedbetekent: gezond gewicht.„Waar ga je naar toe deze zomer?”„Naar Marokko.”„Wat leuk zeg, wat ga je daar doen?”„Nou, daar is een snoepwinkeltje, vo-rig jaar ging ik daar elke dag heen.”Ze lacht guitig.„Als je dat nu maar laat”, roept dedokter quasi verschrikt.„Het winkeltje is nu weg”, zegt dem o e d e r.

NRC 070511 / PB / Bron: TNO

Overgewic ht bij jongeren tot 1 8 jaar in procenten

Nederlands NederlandsMarokkaans MarokkaansTurks Turks

Jongens Meisjes

5,1

9,4

13,3

23,4

32,5

15,8

25,2

7,2

11,914,9

30,231,7

24,5

29,1

1980 1997 2010