152 Kapital 27 10 2010

NA ZATVORAWE, VTORNIK, 26.10.2010, 13.00~.

MBI 10 0,67%MBID 0,37%OMB 0,13%

EVRO/DENAR 61,60DOLAR/DENAR 43,90EVRO/DOLAR 1,40

NAFTA BRENT 83,55EURORIBOR 1,53%

2.106

2.111

2.116

2.121

2.126

20.10 22.10 24.10 26.10

MBI 10

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (26.10)

� STRANA 2-3

ZA [TO ]E SE TRO[I BUXETOT IDNATA GODINA?

RASTAT KAPITALNITE, NO I TEKOVNITE TRO[OCIIDNATA GODINA ]E SE POTRO[AT 17,8 MILIONI EVRA ZA PRIVREMENI VRABOTUVAWA, 2,1 MILIONI ZA NABAVKA NA MEBEL, 19,1 MILIONI ZA KUPU-VAWE NOVI VOZILA, 9,5 MILIONI ZA EKONOMSKA PROMOCIJA, 14 MILIONI ZA DNEVNICI ZA PATUVAWA I 105 MILIONI EVRA ZA DOGOVORNI USLUGI.

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari... ~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

sreda

...POGLED NA DENOT...QUPÔ ZIKOV

ZEMJOTRES!?� STRANA 4

sred

a. 2

7. o

ktom

vri.

201

0 | b

roj

152

| go

dina

1 |

cena

20

den.

| te

l. 2

55

14 4

1 | f

aks

. 2 5

8 14

40

LABINA MITEVSKAAKTERKA I PRODUCENTKA

NE ME INTERESIRAAT LOKALNI SMOTRI� STRANA 26

...P

ZA EKONOMSKIRAZVOJ

KOLUMNAM-R ZORAN JOVANOVSKI

VA[ING-TONSKI VETRI[TA� STRANA 8

Polovina berzanski promet so blok-transakci-jata na Komerci-jalna banka?� STRANA 9

Golemite potro{uva~i potro{ile 60 milioni evra za struja� STRANA 10

KAKO ODGOVORI VLADATA NA BARAWATA NA KOMPANIITE?

� STRANA 2-3

VOVEDNIKKATERINA SINADINOVSKA

MNOGU VREVA ZA NI[TO!?� STRANA 2

KOLUMNAD-R QUBE TRPESKI

NE E DILE-MATA DALI DA SE ODI NA FLEKSIBILEN DEVIZEN KURS, TUKU KOGA� STRANA 8

8

00

UPÔ ZIKOV

EMJOTRES!?� STRANA 4

QU

ZE

KOLUMNAM-R ZORAN

MILIONI EVRA

JOVAN

VA[ITONSVETRI� STRA

KOLUMD-R Q

ZA KAPITALNI INVESTICII

27,5

� STRANA 2-3

DILEMATA DALDA SE ODFLEKSIBDEVIZEN TUKU KOG

NE E DMATAMILIONI

EVRAPERICA IVANOVSKIZAMENIK-MINISTER ZA ZEMJODELSTVO, [UMARSTVO I VODOSTOPANSTVO

IZVOZNITE POTENCIJALI NA MAKEDONSKIOT AGRAR SE NEISKORISTENI � STRANA 11

HARI KOSTOVGLAVEN IZVR[EN DIREKTOR NA KOMERCIJALNA BANKA AD SKOPJE

KOMERCIJALNA BANKA ]E SE PRODADE KOGA ]E DOBIEME REALNA PONUDA � STRANA 9

RICA IVANOVSKINIK-MINISTER ZA ZEMJODELSTVO,RSTVO I VODOSTOPANSTVO

372

NA ZATVORAWE, VTORNIIK 22K, 26.106 10106.106.10 20120201.201.201000, 10, 10, 133.00~.

MBI 10 0,67%MBID 0,37%

0

ZA

IDVRAVAZA

8 14

40

00

POGLED NA DENP

PETOK, VO

NAVIGATOR2 27.10.2010 SREDA

So suma od pove}e od 100 milioni evra Vladata i ministerot za zdravstvo, Bujar Osmani, se istr~aa pred javnosta za visinata na investicijata vo nov klini~ki centar vo Bardovci, za da bil blisku do regionalnite pati{ta i obikolni-cata vo Skopje. ]e bil izgraden po vrvni, naj-sovremeni standardi vo pogled na medicinskata oprema, so prvoklasni ~ekalni, so ogromen parking, prostorii za nau~no-istraùva~ka dejnost, a ni pove}e ni pomalku, pove}e od 50% od sobite }e bile ednokrevetni, kako vo “amerikanskite filmovi”. Slu{aj}i go kako zbo-ruva Bujar Osmani, ne moè, a da ne se zapra{ame so kakvi o~i gi gledame rabotite. O~igledno, niz razli~ni o~ila ja percipirame realnosta nie obi~nite smrtnici, koi davame pari, i tie mo}nicite, koi raspolagaat i gi tro{at na{ite pari. Taa razli~na percepcija sekoga{ se pojavuva koga vlasta }e zine da najavi nov proekt. Dodeka na site ni se sveì se}ava-wata na vetenite, a nikade neostvareni famozni osum mili-jardi investicii, ne moè, a da ne duvame i na zamrznat jogurt, pa sega i ovaa, raka na srce, fantasti~na ideja za nov klini~ki centar, mora da se primi pretpazlivo. Do tolku pove}e {to ovie simptomati~ni 100 milioni evra, {to,

4,5 za “kapijata na make-donskiot triumf”, 9,5 za ekonomska promocija, 27 za novi administrativni zgradi, 14 za patuvawa na na{ite ministri – {to e mnogu, mnogu e za zemja vo koja sekoj tret e siroma{en, a brojot na nevraboteni ne mrda od zlatnite 30 i ne{to procenti. E, sega, kade e razlikata me|u ovie cifri nabroeni pogore i 450 ili kolku i da se za noviot klini~ki centar! Skopje }e gi do~eka i pove}e od sigur-no i Filip i Ace, i panoramskoto trkalo, i kapijata, a garant i ministrite }e gi realizi-raat svoite patuvawa. No, dali pompeznite najavi za ultramoderen kompleks ({to bi rekol Osmani) }e ja do~ekaat ta`nata sudbina na 8-te milijardi! Oti, kako {to iskustvoto dosega pokaà, golemite proekti ostanuvaat samo ubava najava za poubavi vremiwa i posposobni vladi! [tom go ~uvme ministerot kako objas-nuva, pa najavuva, pa se gubi vo brojkite, jasno e deka planot e somnitelen! Za{to, koga Vladata saka da napravi ne{to, toa go pravi bez pompa i najavi, a bogami i bez debati! Ednostavno, pla}a i raboti! “Skopje 2014” e fantasti~en primer!

MNOGU VREVA ZA NI[TO!?

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

SREDA 27 OKTOMVRI 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

KATERINA [email protected]

So okolu 27,5 milioni evra (1.697.168 iljadi denari) dràvata }e go pottiknuva ekonomskiot razvoj vo zemjava slednata godina. Ekonomskiot tim na Vladata go oceni buxetot za 2011 godina kako razvoen. Dali kapitalnite investicii vo iznos od 372 milioni evra i ovie programi se dovolni za da se poddrì stopanstvoto, koe se davi vo nelikvidnost, da izleze od finansiskata kriza i da pridonese za zgole-muvawe na bruto-doma{niot proizvod idnata godina? Sto-panstvenicite se soglasija deka kapitalnite investicii, dokolku se realiziraat, }e bidat pove-}e od dobredojdeni. No, biznis-sektorot bara kvartalen ot~et za realizacija na proektite, so cel da se izvr{i pritisok vrz Vladata da gi realizira vetuvawata.“Dokolku celiot buxet se gleda integralno, moè da se vidi deka e isklu~itelno naso~en kon ekonomski razvoj, so naj-golemo nivo na kapitalni in-vesticii dosega”, tvrdi Vladi-

mir Pe{evski, vicepremier za ekonomski pra{awa.Spored ne-go, del od dosega{nite zabele{kite i predlozi na

biznis sektorot se integrirani vo buxetot. “Ona {to dosega go kaàl biznis-sektorot, Vladata go analizira{e i donese merki koi se vgradeni vo buxetot”, veli Pe{evski.Stopanstvenicite & pora~uvaat na Vladata deka }e insistiraat predvidenite pari da se in-vestiraat dokraj i proektite da bidat zavr{eni. “Praktikata pokaà deka malku od predvidenite proekti se realiziraat i vo posledniot kvartal od godinava, golem del od parite se prenamenuvaat vo drugi stavki. Najavite deka Vladata za idnata godina odvo-juva pove}e pari za investicii vo infrastrukturni proekti

ZA EKONOMSKI REVRA, ZA KAPITA372 MILIONI E

KAKO ODGOVORI VLADATA NA BARAWATA N

S

prakti~no zna~at ostvaruvawe na na{ite dosega{ni barawa. Stopanskata komora vo idnina }e sugerira kvartalna realizaci-ja na proektite”, veli Branko Aze-ski, pretsedatel na Stopanskata komora na Makedonija.

NOV PAKET EKONOMSKI MERKI

Ve}e eden mesec vladini ekonom-ski timovi, predvodeni od vi-cepremierot Pe{evski i od ministerot za finansii, Zoran Stavreski, se vo obikolka na 200 kompanii. 150 kompanii se na agendata na Pe{evski, a Stavrevski treba da poseti 50 kompanii koi se soo~uvaat so imotno-pravni problemi. Zabele{kite i sugestiite koi

poznavaj}i gi ekonomskite naviki na vlasta koi nemaat vrska so {tedewe, izgledaa sme{no i pre-malku duri i za eden pogolem spomenik, a ne za vaka golem potfat! No, za “sre}a”, tie preku no} porasnaa, prvo na 200 i vedna{ po-toa na celi 450 mili-oni evra! Taman site se ispoza~udivme kako Vladata naedna{ stanala takov “ikonom”, pa naja-vuva deka za samo edna “stotka” ({to e dvojno pomalku od “Skopje 2014”, na primer, koj, neli, ~ini 200 milioni) }e uspee da izgradi eden takov gran-diozen klini~ki centar, li~no ministerot pora~a da ne se griìme oti nemalo da se “stiskaat” i deka }e go odvrzele }ese-to za u{te 300 milioni. I sre}a {to Osmani najavi deka ova ne e s$. Sumata }e se menuvala i }e rastela od den na den, vo zavisnost od potrebite. Do kolku }e raste, ministerot ne kaà, no kolku-tolku n$ ute{i deka i za ovoj proekt }e se frlaat dovolno pari i deka vo nikoj slu~aj nema da fali nitu krevet, nitu parking-mesto! S$ }e si bilo kako {to e predvideno! Na ocenkite od ekspertite deka ni se pravi “ba-jram so pametot” i deka za eden takov proekt potrebna e nekolkupati pogolema suma, ministerot nema komentar. Veli deka koga rekol 100 milioni mislel samo na opremata (100 milioni }e se dadat, patem, i za oprema za ve}e postojnite zdravstve-ni ustanovi niz zemjata). Nejse! 100, 200, 400 milioni ni stanaa kako petdenarki! Ednostavno devalviraa! Vo ovaa dràva se raboti so sedumcifreni brojki, nebare Skopje e Dubai. Sekojdnevno slu{ame za milion~iwa – pet za Filip, dva za mostot Oko,

S

Vicepremierot Pe{evski tvrdi deka barawata {to }e gi slu{nat od kompaniite {to gi posetuvaat }e gi implementiraat vo buxetot za 2011, no toj e ve}e usvoen od Vladata i ispraten do Sobranieto

Milijardi evra moàt da se dobijat ako racionalno se koristat obnovlivite izvori na energija vo slednite 10 godini, pora~uvaat energetskite eksperti od regionalnata sredba na dràvnite-~lenki na Energetskata zaednica. Dràvite-~lenki na Energetskata zaednica treba da gi sledat evropskite tendencii za energetska efikasnost i za koristewe obnovlivi energetski izvori, pora~uvaat ekspertite koi vo Saraevo debatiraa za za~uvuvawe na ìvotnata sredina i namaluvawe na zagaduvaweto pre-dizvikano od elektrocentralite i naftenite rafinerii. Ekspertite pora~uvaat deka dràvite od Energetskata zaednica do 2017 godina treba da gi usoglasat nacional-nite zakonodavstva so evropskite normi za za~uvuvawe na ìvotnata sredina.60

BRANKO AZESKIPRETSEDATEL NA STOPANSKATA KOMORA NA MAKEDONIJA

“Biznis-sektorot }e insistira predvidenite pari da se investiraat dokraj i proektite da bidat zavr{eni. Praktikata pokaà deka malku od predvidenite

proekti se realiziraat i vo posledniot kvartal golem del od parite se prenamenuvaat vo

drugi stavki.”

SRPSKITE BIZNISMENI PO PO[TA BARAAT NOVI EKONOMSKI MERKI Vo Srbija aktivno se nosat merki koi treba da ja podobrat sostojbata vo ekonomijata. Na po~etokot od godinava Srbija usvoi programa na merki koi }e vlijaat vrz ublaùvawe na efektite od ekonomskata kriza. Stopanstvenicite vo Srbija sugeriraat nosewe na dve grupi merki - ofanzivni strategiski i defanzivni takti~ki merki.Vo ofanzivnite merki se predviduva razvoj na nov stopan-ski model, koj bi bil so proinvesticiska logika, nova institucionalna infrastruktura, celosno kompatibilna so evropskata, investicii vo infrastrukturata, energetikata, telekomunikaciite, prehranbenite industrii i selektirawe na investiciite vo zemjodelstvoto i nov monetaren model (nudi stabilnost na ceni i na devizniot kurs). Vo defanzivnite takti~ki merki se predviduva centar za regrutirawe i trening na eksperti od oblasta na upra-vuvaweto, kako i privlekuvawe investicii.Prvite lu|e na golemite srpski kompanii neodamna vo pismo adresirano do pretsedatelot, Boris Tadi}, premierot, Mirko Cvetkovi} i do guvernerot, Dejan [o{ki}, napi{aa: “Edno e sigurno, osven ekspertskata elita vo dràvnata administracija i vo javniot sektor, kako i pretpriema~kite eliti vo stopanstvoto i naukata, potrebna e i politi~ka elita koja gi razbira ekonomskite trendovi i ima jasna vizija za izlez od krizata, pri {to site raspolo`livi potencijali gi koristi kako katalizator za da se sprovedat odr`livite reformi vo stopanstvoto”.

MARINA [email protected]

3NAVIGATOR 27.10.2010SREDA

� NE IM BE[E DENOT� LIDERI � POBEDNIK

SE PRIBLI@UVAME KON NOVA ERA NA SINTEZI. ZNAEWETO NE MO@E DA BIDE SAMO DIPLOMA ILI VE[TINA. TOA BARA PO[IROKA VIZIJA, SPOSOBNOSTI NA KRITI^KO RAZMIS-LUVAWE I LOGI^KI RASUDUVAWA BEZ KOI NE MO@EME DA IMAME KONSTRUKTI-VEN RAZVOJ

LI KA-[INGKINESKI MILIJARDER

im gi predo~il biznis-sektorot i tie koi doprva }e gi ~ujat }e gi vklopele vo buxetot za 2011 godina, no i vo buxetite za slednite godini. No, nejasno e kako }e gi vmetnat vo buxetot za narednata godina, koga toj e ve}e usvoen od Vladata i dostaven do Sobranieto. Sekoja intervencija vo odnos na novi merki, za koi }e bidat potrebni pari za nivno sproveduvawe, zna~i podnesuvawe amandmani ili }e se ~eka rebalans na buxetot vo tekot na idnata godina.“Vladata za site antikrizni merki, za regulatornata gilotina, no i za merkite za konkurentnost gi pra{uva za mislewe i e otvorena za sugestii od site komori. Toa {to povratno go dobivame, go vgradu-vame vo politikite”, istaknuva Pe{evski.

BUXETOT NAKLONET KON STRANSKITE INVESTICII

Malite i srednite pretprijatija Ministerstvoto za ekonomija }e gi poddrì so samo 100.000 evra. Za razlika od ovoj resor, ~ija finan-siska poddr{ka za doma{nite kompanii se meri vo iljadi evra, Agencijata za stranski investicii so okolu dva milioni evra }e gi poddrì stranskite investicii.“Vladata treba da gi pottiknuva doma{nite investicii, a ne samo stranskite. Namesto da se ~eka na stranskite investitori da otvorat novi rabotni mesta, dràvata tre-ba da se fokusira i na poddr{ka na doma{nite kompanii koi sakaat da gi pro{irat kapacitetite”, velat biznismenite. Tie ja pozdravuvaat edna od antikriznite merki so koja se oslobodija od pla}awe danok na dobivka za reinvestirawe.Ministerstvoto za transport idnata godina }e investira okolu devet milioni evra vo èlezni~kata infrastruktura. Tokmu podobru-vaweto na patnata i elezni~kata infrastruktura se neophodni za podobruvawe na uslovite za rabota na kompaniite.“Stokata ne mo eme da ja prevezeme poradi lo{iot elezni~ki trans-port i maliot kapacitet koj moè da go preneseèleznicata. Poradi ova, nie kako stopanstvenici i kako kompanija pla}ame mnogu golemi tro{oci za leàrina na stoka”, izjavi [terjo Nakov, generalen direktor i pretsedatel na UO na Fer{ped vo neodamne{noto intervju za “Kapital”.Iako del od kompanite baraat da se izgradi patna i elektri~na in-frastruktura vo Vizbegovo, poradi koncentracijata na kompaniite, Vladata za idnata godina ima predvideno okolu 4,8 milioni evra za razvoj na postojnite tehnolo{ko-

industriski razvojni zoni.V godina, Vladata i Agencijata za stranski investicii }e bi-dat zadolèni za ekonomska promocija na dràvata. Vo proektiraniot predlog-buxet

im gi predo~il biznis-sektorot itie koi doprva }e gi ~ujat }e givklopele vo buxetot za 2011 godina,no i vo buxetite za slednite godini.

RAZVOJ 27,5 MILIONI ALNI INVESTICII EVRA

NA KOMPANIITE?

�

�

Iako Estonija i nejziniot informati~ki napredok se mnogu daleku od Makedonija, proektite, ideite i ene-rgijata na ministerot za informati~ko op{testvo, Ivo Ivanovski, odat vo taa nasoka. Osven {to gi turka proektite za {to pomasovna upotreba na Internetot (vo {to ima impresiven napre-dok) i razvoj na aplikativni sodrìni na Internet, toj denovive od Estonija naja-vuva i seriozna primena na informati~kata tehnologija za da se unapredi dràvnata administracija, koja od id-nata godina }e bide vo nadle`nost na negoviot re-sor.Primenata na “ma{ina” vo rabotata na javnata administracija, nejzinoto ocenuvawe i evaluirawe, zna~i da se vovede pogolema

IVO IVANOVSKI

“gu{ea” vo prostorijata vo koja poradi malite dimenzii nema{e ni minimum osnovni uslovi za odvivawe na sed-nicata. Otvoraweto na Ustavniot sud se slu~i vo 2007 godina kako del od reformata za ras-tovaruvawe na rabotata na osnovnite sudovi. Prostornite kapaciteti se postojan problem. Vo izve{tajot za rabotata na Sudot vo 2009 godina stoi deka “trojcata novoizbrani sudii se smesteni vo edna od sudnicite, a najgolem broj od novovrabotenite stru~ni sudski slu`benici vo salata za sostanoci”. Vo 2009 vo Upravniot sud se oformeni 9.043 novi predmeti, a so 9.154 nere{eni od prethodnata go-dina, vkupno imalo 18.197 pred-meti, od koi 7.857 se re{eni, a 10.340 nere{eni.

I pokraj znaeweto deka sud-skiot proces na pretsedatelot na Ustavniot sud, Trendafil Ivanovski, protiv Komisijata za lustracija, pred Upravniot sud }e predizvika golem interes kaj novinarite i javnosta, pre-tsedatelkata na sudot, Rozalija Ko~kovska, ne uspea da obezbedi normalno funkcionirawe na procesot. Vo mala sudnica, “dva na dva”, Ko~kovska najprvo po trojca vo smeni gi povikuva{e snimatelite i fotoreport-erite da napravat snimki i fotografii od prisutnite na sudeweto, so isklu~ok na ~le-novite na Sudskiot sovet. Iako be{e pobarano i najaveno deka sednicata }e bide otvorena za javnosta, ne be{e dozvoleno nitu video, nitu tonsko snimawe na izlagawata na tuìtelite i odbranata. Novinarite, okolu 20-ina na broj, nabquduva~ite od OBSE, Helsin{kiot komitet i Ustavniot sud, bukvalno se

ROZALIJA KO^KOVSKA

transparentnost, efikasnost i odgovornost. Namaluvawe-to na ~ove~kiot faktor vo donesuvaweto na odlukite e ideal, koj dokolku ministerot Ivanovski go sprovede, }e moè da se smesti vo redot na najgolemite reformatori na golemata i troma dràvna birokratija. Spored nego, toa se procesi koi }e ovozmoàt pogolema efikasnost na institucijata, a na dràvniot slu`benik da napreduva vo karierata i da gi pro{iri svoite kapaciteti i odgovornosta pred gra|anite.Odli~na ideja ~ija rea-lizacija na teren }e zna~i golem is~ekor za Make-donija.

ESTONIJA KAKO PRIMER

I

� GUBITNIKUPRAVNIOT SUD KUBURI SO PROSTOR!

I

� MISLA NA DENOT

VELE SAMAK

Site go baraat minis-terot za stranski in-

vesticii za da go pra{aat koga }e donese stranski investitori, ama nego go nema vo javnosta

DEJAN [O[KI]

Srpskiot dinar e na istoriski najnisko

nivo vo odnos na evroto, a srpskiot izvoz vo zemjite vo regionot e najvisok vo izminatava decenija

XON HAUARD

Porane{niot avstriski pre-mier be{e ga|an so ~evli

poradi `rtvite vo Irak, {to e potvrda deka raste nezado-volstvoto od vojnata vo ovaa dràva

NIKOLA GRUEVSKI

Borbata protiv korupci-jata stanuva s$ povidliva,

{to se gleda i od skokot na Makeodnija za devet mesta na listata na Transparensi interne{enel

VLADIMIR PE[EVSKIVICEPREMIER ZA EKONOMSKI PRA[AWA“Dokolku celiot buxet se gleda integralno, moè da se vidi deka e isklu~itelno naso~en kon ekonomski razvoj, so na-jgolemo nivo na kapitalni investicii dosega. Del od dosega{nite zabele{ki i predlozi na biznis-sektorot se integrirani vo buxetot.”

ZA EKONOMSKI RAZVOJ 27,5 MILIONI EVRAOd vkupno 27,5 milioni evra koi se nameneti za ekonomski razvoj, Vla-data }e ima na raspo-lagawe 10 milioni evra (621.836 iljadi denari), a okolu 3,5 milioni evra se predvideni da gi koristi Agencijata za stranski investicii i promocija na izvo-zot. Ministerstvoto za ekonomija }e go poddrì ekonomskiot razvoj vo 2011 godina so okolu 4,5 milioni evra, a za ekonomska promocija }e dobie 1,3 milioni evra.

KOI MERKI GI BARAAT BIZNISMENITE1. MERKI ZA PODIGNUVAWE NA PROIZVODSTVOTO I IZVOZOT

olesnet pristap za kupuvawe grade`no �zemji{tesistemsko pottiknuvawe na investiciite so �namaluvawe na danokot na dobivkasistemsko pottiknuvawe na doma{nata �potro{uva~ka i izvozot so subvencionirani kreditifinansiska poddr{ka za firmite da otvorat �proda`ni kapaciteti vo stranstvosistemska poddr{ka vo zemjodelstvoto, ednakva �za site proizvoditeli

2. MERKI ZA PODOBRUVAWE NA DELOVNIOT AMBIENT

zajaknuvawe na me|unarodnata konkurentnost i �olesnuvawe na pristapot do stranski pazariporast na kapitalnite investicii i nivno �celosno realizirawenamaluvawe na tekovnite rashodi vo javniot �sektorukinuvawe na carinite za uvoz na oprema �koja ne se proizveduva vo zemjavanamaluvawe na pridonesite za zadolìtelno �socijalno osiguruvawe za 5%regulirawe na pobaruvawata i obvrskite me|u �kompaniite i dràvata

za 2011 se predvideni ne{to pomalku od 11 milioni evra za ekonomska promocija. Od niv, najgolemiot del, odnosno okolu 9,5 milioni evra }e gi tro{i Vladata, a Agencijata

}e ima na raspolagawe okolu 1,3 milioni evra. Pove}e od polovina milion evra e predvideno Vladata da nameni za podobruvawe na delovnite aktivnosti.

IVO IVANOVSKI

ROZALIJA KO^KOVSKA

IKR!

KKKKKK

4 NAVIGATOR27.10.2010 SREDA

OKOLU 1.500 GRA\ANI APLICIRALE ZA KREDITI ZA SAMOVRABOTUVAWE �

ZEMJODELSTVOTO – NAJATRAK-TIVNO ZA PO^NUVAWE BIZNIS

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI...

3.000EVRA E MAK-SIMALNATA VREDNOST NA VOZILATA ZA KOJA NE SE PLA]A AKCIZA

OD UVEZENITE VOZILA SE PATNI^KI, A SAMO OKOLU 4.000 TOVARNI I AVTOBUSI46.000

51.750 VOZILA SE UVEZENI VO MAKEDONIJA ZA PET MESECI

inisterot za obrazovanie i nauka, Nikola Todorov, izjavi deka reviz-ijata na u~ebnicite e sloèn proces i oti o~ekuva da zavr{i uspe{no i da bide celosno oslobodena od sekakvi vlijanija. “Za da go izbegneme subjektivizmot vo ocenuvaweto, }e napravime inter-

vjua so site avtori na onie u~ebnici za koi komisiite smetaat deka treba da bidat povle~eni. Potoa, soglasno Zakonot za u~ebnici, }e sleduva formirawe na tim za povlekuvawe na u~ebnikot, sostaven od sedum lica”, izjavi Todorov.Spored ministerot za obrazovanie, va`no e revizijata na u~ebnicite da se zavr{i kvalitetno. Toj informira deka paralelno rabotat i na izmenite na Zakonot za u~ebnici za osnovno i sredno obrazovanie i oti vo toa se koristat iskustvata od rabotata na dosega{nite komisii.

QUPÔ ZIKOV

13...POGLED NA DENOT...

ZEMJOTRES!?

E

...ZABODETE ZNAMENCE I OSVOJTE GO MESTOVO AKO MISLITE DEKA STE NAJDOBRI...

M

dna od poglupavite raspravi na “prateni~kite pra{awa”, zav~era vo Sobranieto, pokraj jadnite pra{awa na pratenicite od vlasta do svoite ministri (no, za ovoj bizaren fenomen vo druga pri-goda), be{e raspravata za novite vrabotuvawa vo javnata admin-istracija (~inam, 5.000 novi lica

be{e spomenato)!!? Namesto su{tinski da zboruva za ovoj najgolem make-donski problem, prateni~kata na SDSM re{i da soz-dava “umetni~ki dojam”, da zboruva za – bratu~edite, vujnite, vujkovcite, tetkite i strinite na pretstav-nicite na vlasta (!?). Demek, za niv bile konkursite! Breej...!? Pa, sigurno konkursite ne se za rodninite na pretstavnicite na SDSM (!?) Tie pominaa odamna... poslednite bea vo ranata prolet 2006! Eve od kade doa|a golemata neiskrenost na SDSM za ova pra{awe: Pred dve godini, ako ne se laàm (lesno se proveruva), eden den se stapisav koga od mojot kolega-reporter vo Sobranieto, na krajot na rabotniot den slu{nav deka site partii (VMRO–DPMNE, SDSM, DUI i DPA i ona ne{to sitno {to se “{lae” tamu) postignale, vnima-vajte, apsoluten konsenzus za “noviot Zakon za javni slu`benici”! Su{tinata na konsenzusot na krajot e da se za{titi sekoj vraboten vo javnata administracija (kako retko ìvotno), da ne moè da bide otpu{ten tolku lesno (prakti~no nikako, i nikoga{). Podocna i go izglasaa toa bez kriti~ka rasprava! Ottuka, vo

istiot toj moment, ovoj SDSM ja izgubi op{testvenata relevancija da diskutira za ovie pra{awa! Tie napravija pakt so vlasta samo zaradi svoite vujni, vujkovci, bratu~edi, strini i tetki! ]e im veruvav, ako barem eden izleze{e na plo{tad, i tuka nekade okolu Goce Del~ev, se polie{e so benzin i se samozapale{e vo imeto na dlabokite makedonski reformi {to eden den, sekako, mora da se napravat!? Lu|e! jas ne sum slu{nal, a za vas ne znam (!?), deka nekoj od ovaa vlast gi kritikuval vrabotuvawata vo javniot sektor od strana na SDSM vo periodot 2002–2006 godina. Od druga strana, mnogu e mizerno ona {to se slu~uva niz pomalite op{tini vo zemjava, kade {to od strav da ne izgubat rabota celi kontingenti lica koi do 2006 bea vo SDSM, i kako takvi dobija rabota, sega se prefrleni vo VMRO-DPMNE!? Edni isti lica so godini obezbeduvaat kvorum na mitinzite i obezbedu-vaat “dobar rejting” – de na ednite, de na drugite! Toa e makedonskata javna administracija...Katastrofalno e za eden mlad ~ovek koj zavr{il biznis-administracija, ili drugi ubavi nauki, ovde i vo stranstvo, da dojde ovde vo Makedonija i vo nego-vata glava edinstvenata vizija da bide da se protne niz administraciskite lavirinti, da zafati stol~e i kompjuter i da ~eka negovite da dojdat na vlast za da napreduva! Ova e izgubeno vreme! Po sekoi ~etiri godini, takvite profili se ednos-tavno postari za ~etiri godini. Za niv konkurencija se novite koi vleguvaat vo administracijata. Svesni li se ovie lica deka doa|a vremeto koga cenata }e se plati. Prirodna zakonitost e da snema pari! Sakame ili ne sakame, golem del od ovie mladi lu|e }e bidat otpu{teni od rabota... a }e bidat vo najproduktivnite godini od svoite ìvoti... Ednostavno, mnogu se! Zatoa, vremeto potro{eno vo javna administracija vo Make-donija e izgubeno vreme!Biznisot ne moè da producira tolku pari za da go pol-ni buxetot, za tie da bidat dovolno najadeni, napieni, odmoreni, na~itani - ni{to da ne rabotat, a da bidat korisni (!?) Apsurdno e! Ova go nema nikade!?

Dràvnata poddr{ka {to ja dobivaat nevrabotenite za uspe{no podgotven biznis-proekt se dviì od 3.000 do 15.000 evra, vo za-visnost od brojot na vrabotenite opfateni vo biznis-proektot

I

NIKOLA TODOROV �minister za obrazovanieOÊKUVAM REVIZIJATA NA UÊBNICITE DA ZAVR[I USPE[NO

I po dve godini otkako po~na sproveduvaweto na proektot “Samovrabotu-vawe so dràvni krediti”, interesot kaj gra|anite s$ u{te e golem. Godinava, do krajniot rok za podnesu-vawe na biznis-planovite, do centrite za vrabotuvawe niz op{tinite stignale okolu 1.500 barawa za dodeluvawe na krediti za ovoj proekt. Od Agen-cijata za vrabotuvawe ne dobivme podatoci nutu za vkupniot broj na prijaveni vo cela dràva, nitu, pak, oficijalna brojka kolku od onie koi po~nale biznis uspeale da go odràt do deneska. Vakvi konkursi za samovrabotuvawe Agen-cijata objavuva dvapati godi{no, a poddr{kata {to ja dobivaat nevraboten-ite za uspe{no podgotven biznis-proekt iznesuva od 3.000 do 15.000 evra, vo zavisnost od brojot na vrabotenite opfateni vo biznis-proektot. Vo pogolemiot del od

op{tinite koi gi kontakti-ravme proektot se sprovedu-va dobro. Firmite opstoju-vaat na pazarot i uspe{no gi vra}aat kreditite. No, nasproti dosega{niot trend, sporedeno so prethodnite godini, na posledniot konkurs nevrabotenite bile pomalku zainteresirani da po~nat sopstven biznis. Vo op{tina Veles najgolem interes ima za otvorawe firma so eden vraboten. Do podra~nata edinica na Agencijata za vrabotu-vawe vo Veles – op{tina so 14.000 nevra-boteni lica - pristignale vkupno 45 proekti. Vo Gevgelija, za po~nuvawe na sopst-ven biznis se prijavile samo devet aplikanti, {to, spored rakovoditelite vo Agencijata za vrabotuvawe, e porazitelna brojka, so ogled na toa {to vo ovoj grad nevraboteni se okolu 3.700 lu|e. “Mislevme deka pove}e lu|e }e se prijavat za ovoj kredit, no, bidej}i vo Gevgelija e vo tek izgrad-bata na novi hoteli, moja pretpostavka e deka site sakaat da se vrabotat tamu. Onie {to se prijavile najmnogu se vo sektorot zemjodelstvo, {to zna~i tie i prethodno imale rabota, sega samo ja legal-iziraat”, veli Angel Dinov od op{tina Gevgelija.

Proektot “Samovrabotu-vawe so dràvni krediti” ima za cel da ja namali nevrabotenosta vo zem-java, no i da pomogne vo otstranuvaweto na sivata ekonomija. Najgolem del od zainteresiranite za kredi-tot za samovrabotuvawe se tokmu onie koi ve}e rabotat, a ne go legaliz-irale svojot neformalen biznis. Celni grupi na ovoj kredit se nevraboten-ite lu|e koi najmalku edna godina se evidentirani vo Agencijata za vrabotuvawe, kako i nevraboteni koi koristat pari~en nadomest najmalku {est meseci. Voz-rasna granica nema, a ka-matnite stapki za kreditot se poniski od komercijal-nite kamatni stapki. Licata koi apliciraat za kredit, sepak, treba da obezbe-dat sopstveno u~estvo od najmalku 25% od vkupnata vrednost na proektot vo vid na oprema ili pari, a potrebna e i garancija za povrat na sredstvata so hipoteka, kako i dogovorna kaznena kamata so 5% nad redovnata kamata. Za sekoe novootvoreno rabotno mesto se davaat 3.000 evra, ili vo oprema ili vo pari, a se finansiraat proekti so najmnogu pet rabotni mesta, ili najgolemata vrednost na kreditot iznesuva 15.000 evra. Rokot za vra}awe

na parite e 3 godini so grejs-period od edna godina, dodeka kamatnata stapka e 1% na godi{no nivo. Spored podatocite, na pos-ledniot konkurs zgolemen interes za ovie krediti ima vo op{tina Gostivar. Do istekot na rokot podneseni se vkupno 63 proekti, od koi re~isi polovinata se odnesuvaat na otvorawe biznisi vo zemjodelstvoto, a imalo i takvi pretpriema~i koi sakale da po~nat biznis so pove}e vraboteni – na primer, za osnovawe taksi-kompanija ili kolonijalni prodavnici. Vo gostivar-skata podra~na edinica na Agencijata za vrabotu-vawe velat deka brojot na nevraboteni postojano se zgolemuva. Posledniot po-datok e 16.000 nevraboteni - zagriùva~ka informacija koja moè da se promeni samo so otvorawe na novi fabriki, a ne mali biz-nisi koi po izvesno vreme propa|aat poradi lo{ata ekonomska sostojba vo zem-java, velat za “Kapital” od podra~nata edinica vo Gostivar.Aplikaciite za biznis-planovite gi razgleduva Agencijata za vrabotu-vawe vo Skopje, od kade {to najverojatno za dva do tri meseci }e odlu~at koi proekti zasluùvaat dràven kredit.

SOWA [email protected]

“...Vremeto potro{eno vo javna administracija vo Makedonija e izgubeno vreme...!”

5POLITIKA 27.10.2010SREDA

STRAVUVAWA NA ALBANSKATA OPOZICIJA OD POPISOT VO 2011

" ]E TREBA LI DA GO BRANIME SKENDER-BEG OD GOCE I DAME?"�� Albanskata opozicija ne se otkaùva od tvrdewata deka ima navoden taen dogovor me|u

VMRO-DPMNE i DUI za so popisot vo 2011 godina da im se na{teti na albanskite interesi

Po ovoj popis, koga }e izleze deka sme 20%, jas i DUI }e pravime iv {tit pred Skender-beg

za da ne slezat od kowite Goce i Dame i da dojdat da go ukradat,- vaka go izrazi svoeto stravuvawe od popisnite rezultati do-bieni pod zakonskata ramka osmislena vo navoden taen dogovor me|u VMRO-DP-MNE i DUI, pratenikot na Nova Demokratija, Sulejman Ru{iti, na javnata rasprava za Zakonot za popis.Albanskata opozicija pov-torno obvini deka insi-stiraweto na aprilskiot tajming na odrùvawe i na kratko traewe na popisot, zaedno so slabata zastape-nost na Albancite vo DZS, se znak deka vlasta o~igledno saka da im na{teti na al-banskite interesi. Ovoj pat, somnevawata vo objektivnosta na Dràvniot zavod za statistika bea do-polneti so obvinuvawa deka Zavodot go kr{i Ustavot, a DUI kako albanska partija vo vlasta ne pravi ni{to za da go spre~i toa. Ru{iti, svoeto somnevawe vo DZS go obrazloì so lo{ite dosega{ni iskustva na Albancite, ~ii interesi, spored nego, sekoga{ bile iznevereni koga naivno im veruvale na dràvnite institucii."Kako da veruvame koga vo DZS nema zamenik-direktor Albanec? Mu veruvavme i na MANU, pa objavi anti-

albanska enciklopedija", izjavi Ru{iti.Toj ne veruva deka april, kako mesec za odrùvawe na popisot, e sugestija od Me|unarodnata zaednica, kako {to tvrdi DUI, no smeta deka duri i da e taka, Makedonija dosega ne pokaàla nekoja posebna otvorenost za sugestii od stranstvo. "Pratenik {to veli deka a p r i l e s u g e s t i j a n a Me|unarodnata zaednica laè! A ako tolku poslu{no gi prifa}ame sugestiite na Me|unarodnata zaednica, zo{to toga{ ne gi prifa-time i onie za re{avawe na sporot za imeto?", izjavi Ru{iti.

Na obvinuvawata od Nova Demokratija odgovori prate-nikot na DUI, Tahir Hani, koj izjavi deka negovata partija e svesna za odgov-ornosta kon elektoratot vo odnos na popisot."DZS do datumot na popisot, osobeno vo sektorot za obrabotka na podatocite, }e si ja ispolni ustavnata obvrska.Mo`nosta za falsifikat celosno ja otfrlam, za{to me|unarodnite nabquduva~i vetija nulta tolerancija", izjavi Hani.Potrebata od kvaliteten monitoring, kako klu~na za otstranuvawe na somneìte vo laìrawe na popisot, ja sogleda i porane{niot

~len na Dràvnata izborna komisija, Xemaili Saiti, koj govori vo svojstvo na ekspert."Potrebata od kvaliteten monitoring e nasu{na i nepremostiva, kako na~in da se nadminat site nedosta-toci na predlog-zakonot i od nedovolniot broj Albanci vraboteni vo DZS", izjavi Saiti. Porane{niot direktor na DZS, Don~o Gerasimovski, gi problematizira pregole-mata suma predvidena za tro{ocite za popisot vo 2011 godina i angaìraweto na javnata administracija vo popisniot proces. "Ovaa suma za popisot, vo ova vreme, e enormno visoka.

Vo 2002 godina bea dovolni 362 milioni denari, a za 2011 godina se baraat 851 milioni, ili za 135% pove-}e, {to nema opravdanost vo navedenite tro{oci", izjavi Gerasimovski."A javnata administracija ne treba da bide vklu~ena vo popisot, za{to taka 9 -10 iljadi administrativci cel eden mesec }e treba da otsustvuvaat od rabota, {to e non-sens", prodolì toj.Direktorkata na DZS, Blag-ica Novkovska, enormno zgolemenite tro{oci za pop-isot vo 2011 godina se obide da gi objasni so pogolemiot broj popisni krugovi, za koi bile potrebni pove}e popi{uva~i, i so skratu-

vaweto na rokot za obja-vuvawe na definitivnite rezultati, {to, isto taka baral anga`man na pogolem broj lu|e. Taa pojasni deka zloupotrebi od strana na licata {to }e gi obrabotu-vaat materijalite od popisot se isklu~eni, za{to obrabot-kata ja pravele nadvore{ni lica, na broj me|u 150 i 200, a pri nivniot izbor se vnimavalo na pravi~nata zastapenost.Novkovska reagira{e i na obidite da se dovede vo pra{awe kredibilitetot na Zavodot, potsetuvaj}i na izve{taite od EK, spored koi Makedonija dobiva na-jvisoki ocenki za nivnata rabota.

Sudiite primaat za 3,3% povisoka plata od prose~nata vo Make-

donija, no sporedeno so svoite kolegi od Evropa, tie, sepak, se me|u pomalku platenite. Sudiite vo Makedonija im-aat povisoka plata vo odnos na nekolku zemji-~lenki na EU, kako Bugarija, Polska, Romanija i Rusija. Najvisoka plata zemaat sudiite od Irska ili za 4,5 pati povisoka od prose~nata plata vo zemjata. Vo izve{tajot na Evropskata komisija za efikasnost na pravdata e napravena spored-ba na platite na sudiite vo 2008 godina vrz osnova na po-

datoci aktuelni za taa godina. Najniskata plata e 50 iljadi denari i se zgolemuva so zgol-emuvaweto na nadle`nosta na sudovite. Vo povisokite sudovi platata se zgolemuva za 10 iljadi denari. Od Sudskiot buxetski sovet velat deka platata se opredeluva vrz osnova na prose~nata plata na Makedonija, pomnoèno so koeficientot za kolku taa treba da bide povisoka. "Nie imavme dve poka~uvawa vo 2008 i 2009 godina, koe be{e opredeleno od Vladata i treba{e da prodolì i vo 2010 godina. Sekoja godina platite se zgolemuvaa za 10%,

no od dekemvri 2009 godina donesena e odluka za zam-rznuvawe na platite poradi ekonomskata kriza i merkite za {tedewe", veli Gr~ev. Toj dodava deka sporedbeno so zemjite od EU, sudiite vo Makedonija zemaat mnogu mala plata, no taa bila dovolna, i kako {to veli, mu stignu-vala za potrebite koi gi ima. Platite na pretsedatelite na Sudskiot sovet, Gr~ev i Sovetot na javni obviniteli, Konstantin Kizov, minatata godina bea zgolemeni na 80 iljadi denari, so {to tie stanaa edni od najplatenite dràvni funkcioneri.

KAKO SE PLATENI MAKEDONSKITE SUDII?

IVANOVSKI SE BRANE[E PRED UPRAVEN: LUSTRATORITE NAPRAVIJA KONSTRUKCIJA!

Ivan Babamovski, pro-fesor na fakultetot za bezbednost, }e bide

soslu{an na predlog na odbranata na pretsedatelot na Ustavniot sud, Trendafil Ivanovski, vo procesot koj toj go pokrena protiv odlukata na Komisijata za lustracija deka bil sorabotnik na bezbednos-nite slu`bi. Vo Upravniot sud v~era pred sudskiot sovet od trojca sudii, Lidija Kana~kovi}, Mustafa [ahini i Neda Ivanova, odbranata na Ivanovski, advokatot Stevan Pavlevski, ja ospori odlukata po tri to~ki. Prvo,

izve{taite od Slu`bata za dràvna bezbednost na koi se povikuva Komisijata ne bile voop{to evidentirani vo slu`benata evidencija na DB. Vtoro, neavtenti~nosta na priznanicite za primeni pari, "krunskiot dokaz" na Komisijata za koi Pavlevski tvrdi deka ne se evidenti-rani vo Slu`bata, a Komisi-jata ne dozvolila grafolo{ko ve{ta~ewe na "navodniot" potpis na Ivanovski. Tretiot fakt se razli~nite psev-donimi na dosiejata spored koi se rakovodi Komisi-jata. Psevdonimite LAMBE

i LAMDA se od razli~ni dosieja, a Komisijata, sakaj-}i da pokaè deka imalo kontinuitet vo sorabotkata so slu`bata, dosie potpi{ano so LAMDA so moliv, vo koe podatocite za liceto se razli~ni od onie na Ivanovski, go prisvoila kako fakt, istakna Pavlevski vo sudot. Od Komisijata tvrdat deka rabotele spored doku-menti dobieni od Dràvniot arhiv i vo nikoj slu~aj ne moèle da manipuliraat so podatoci. Procesot pred Upravniot sud prodolùva idnata nedela.

Vo konkurencija od 178 dràvi, Makedonija ovaa godina se najde na 62

mesto vo odnos na percep-cijata na korupcijata, {to e za devet mesta pogore sporedeno so lani. Iako ova zna~i podobruvawe na sostojbata, sepak, Makedonija i ponatamu ostanuva zemja koja spa|a vo grupata na mnogu korumpirani zemji. Ova e poradi faktot {to, soglasno izve{tajot, site zemji koi imaat pomalku od pet poeni se smetaat za mnogu korumpirani, a Makedonija ima 4,1 poeni.

"Podobruvaweto na indeksniot poen ovaa godina vo odnos na lani e za 0,3 i s$ u{te ne treba i ne smeeme da zaklu~ime deka e dobro. Ako se odvivame so ova tempo, ni trebaat u{te nekolku godini za da go pomineme pragot od pet poeni za da moème da se vbroime vo grupata dràvi so podobra sostojba vo percepcijata", istakna Sla|ana Taseva, pretsedatel na Transparentnost-nulta korupcija.Sporedeno so zemjite vo porane{na Jugoslavija, od nas podobra e samo Slovenija,

koja go zazema visokoto 27 mesto, a so Hrvatska go de-lime 62 mesto. Zad Makedonija se – Crna Gora na 69, Bu-garija na 73, Srbija i Grcija na 78, Albanija na 87, Bosna i Hercegovina na 91 i Kosovo, koe minatata godina ne be{e rangirano na ovaa lista, sega e na 110 mesto.Na vrvot, kako najmalku ko-rumpirani zemji se - Nov Zeland, Danska, [vedska, Singapur i Finska, a na dnoto na tabelata, odnosno kako najkorumpirani, se Somalija, Avganistan, Mjanmar, Irak i Sudan.

DEVET MESTA POGORE ZA MAKEDONIJA VO PERCEPCIJATA NA KORUPCIJATA

MAKSIM [email protected]

Makedonija ne o~ekuva boì}en podarok od EU, tuku valorizacija

na srabotenoto i sproveden-ite reformi, odnosno ~ekor napred vo ostvaruvaweto na na{ata evropska agen-da, izjavi ministerot za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski: “Grcija ne & dozvoluva progres na Make-donija vo odnos na evrointe-griraweto poradi edno ~udno i iracionalno pra{awe. No, nie sme podgotveni da prodolìme so dijalogot za da napravime ~ekor napred vo negovoto re{avawe”, istakna

Milo{oski na sredba so svo-jot kolega od Ungarija, Jano{ Martowi. Ministerot Martowi veli deka edna od nacionalnite i strate{ki celi na ungarskata politika }e bide da prodolì EU-pro{iruvaweto. “Makedonija, zemja-kandidat za ~lenstvo od 2005 godina, e podgotvena za po~etok na pregovorite, no me|u nea i edna ~lenka na Unijata ima otvoreno pra{awe. Gi ohrabruvam dvete strani {to poskoro da najdat re{enie”, izjavi Martowi. Evroambasadorot Ervan Fuere,

pak, istakna deka se neophodni bilateralni sredbi na najvi-soko nivo me|u Makedonija i Grcija so cel pobrzo da se nadmine sporot za imeto. “Imame soznanie deka se pravat napori dvajcata pre-mieri da imaat bilateralni sredbi, so koij {to bi ja zajaknale sorabotkata me|u dvete dràvi, so cel sporot za imeto da bide re{en”, izjavi Fuere. Spored nego, pritisokot na me|unarodnata zaednica e jasen pokazatel deka kolku po-brzo se re{i sporot za imeto, tolku toa }e bide podobro i za dvete dràvi.

MILO[SKI: NE OÊKUVAME BO@I]EN PODAROK, ZASLU@UVAME ÊKOR NAPRED!

FOKUS: ZA [TO ]E SE TRO[I BUXETOT IDNATA GODINA?6 27.10.2010

KOE MINISTERSTVO DOBIVA POVE]E, A

ALEKSANDAR [email protected]

Re~isi site ministerstva }e dobijat pove}e pari od buxetot za idnata godina vo sporedba so 2010 godina.

Najmnogu }e se ofajdat minister-stvata za zdravstvo i za trans-port i vrski, a so pomal buxet e Ministerstvoto za informati~ko op{testvo. [to se odnesuva do agenciite i drugite institucii, zgolemuvawe na sredstvata ima kaj Zavodot za statistika, Agen-cijata za pati{ta i Agencijata za poddr{ka vo zemjodelstvoto, a od slednata godina dopolnitelni sredstva se prefrlaat i kaj dvete novi institucii, Agencijata za hrana i veterinarstvo i Agencijata

za industriska sopstvenost.Ministerstvoto za zdravstvo sled-nata godina }e ima na raspolagawe 50,7 milioni evra, {to e za edna tretina pove}e sporedeno so godi-nava, koga imalo na raspolagawe 29,2 milioni evra. Najgolem del od sredstvata koi se predvideni za slednata godina Ministerstvoto }e gi potro{i za nabavka na medicinska oprema.Ministerstvoto za odbrana }e dobie 92,5 milioni evra, {to e za 2,5 milioni evra pove}e sporedeno so godina{niot buxet od 90 milioni evra. Za MVR se planirani 20,5 milioni evra pove}e. Slednata godina vo buxetot na

ova ministerstvo se planirani 162,5 milioni evra, za razlika od 140 milioni evra godinava. Ministerstvoto za transport i vrski isto taka dobi pove}e pari. Slednata godina za realizacija na ve}e najavenite proekti }e ima da potro{i 47 milioni evra, za razlika od godina{nite 21,4 milioni evra. Od niv, 16 mil-ioni evra se samo za nabavka na avtobusi za javen prevoz, a samo devet milioni evra za investicii vo èlezni~kata ifrastruktura, koi se najavuvani so godini. Zgolemen e i buxetot na Agenci-jata za pati{ta, koja godinava za izgradba na regionalni i lokalni

pati{ta }e treba da potro{i 93,4 milioni evra.Ministerstvoto za zemjodelstvo dogodina }e tro{i pove}e sred-stva za 3,3 milioni evra, odnosno vkupno 21,3 milioni evra.I Ministerstvoto za obrazovanie

}e dobie pove}e pari. Buxetot e pogolem za 91 milioni evra i iznesuva 343 milioni evra.Agencijata za finansiska poddr{ka na zemjodelstvoto, preku koja odi raspredelbata na sredstvata od IPARD programata, }e potro{i

ALEKSANDAR [email protected]

RASTAT KAPITALNITE, NOVladata idnata godina planira da potro{i 17,8 milioni evra za privremeni vrabotuvawa na administrativci, 2,1 milioni evra za nabavka na mebel, 19,1 milioni evra za kupuvawe novi vozila, 9,5 milioni evra za ekonomska pro-mocija, 14 milioni evra za dnevnici za patuvawa na ministrite i 105 milio-ni evra za dogovorni uslugi. Za kapitalni investicii veti 372 milioni evra

��

PARI ZA DVE NOVI INSTITUCII Od slednata godina po~nuvaat da funkcioniraat i dve novi insti-tucii za koi za prv pat }e bidat prefrleni pari od buxetot. Za Agencijata za hrana i veterinarstvo, koja nastana so soedinuvawe na Direkcijata za hrana i Upravata za veterina, se planirani 6,8 milioni evra, a za Agencijata za industriska sopstvenost samo 630.000 evra.

za dnevnici za patuvawa na min-istrite, 105 milioni evra (dvojno pove}e od godinava) za dogovorni uslugi. Zemjodelskite subvencii se zgolemuvaat za 15,5 milioni evra, so {to vkupnata suma {to se izdvojuva za taa cel dostigna 115 milioni evra. Stavkata za plati se zgolemuva za 1,9%, so {to Vladata idnata godina planira da potro{i 381,5 milioni evra za plati na administracijata.

KAPITALNITE INVESTICII DA SE REALIZIRAAT!

Ekonomistite ocenuvaat deka Vla-data prodolùva da gi tro{i parite od gra|anite za aktivnosti koi namesto da & pomagaat na ekonomi-jata, & sozdavaat pogolem tovar.“Ekonomijata, iako pokaùva znaci na zaìvuvawe, s$ u{te e vo te{ka sostojba. Novite vrabotuvawa {to se najavuvaat, iako se po Ramkoven dogovor, kako i zgolemuvaweto na brojot na privremeni vrabotu-

vawa, mu sozdavaat golem tovar na stopanstvoto. Sekade vo svetot vrabotenosta se broi spored brojot na vraboteni vo privatniot sektor. Samo kaj nas Vladata se obiduva da go odrì ova nivo so fiktivni vrabotuvawa vo administracijata”, veli profesorot Miroqub [ukarov od Univerzitetot na JIE. Najgolem del od parite za kapi-talni investicii }e se vloàt vo zdravstvoto, obrazovanieto, patna-ta i elezni~kata infrastruktura. Ministerot za zdravstvo dobiva 14,6 milioni evra za nabavkata na medicinska oprema i 2,6 milioni evra za dogradba i rekonstrukcija na javnite zdravstveni ustanovi. Agencijata za pati{ta dobiva zgolemen buxet za 7,9%. Najgolem prioritet vo izgradbata }e imaat patnite pravci Kowsko–Koùv, za koj se odvoeni 4,5 milioni evra, Radovi{–Strumica, za koj se planirani 3,5 milioni evra, 2,5 milioni evra se za patot Taban-ovce-Kumanovo od Koridorot 10 i u{te 2,1 milioni evra za patniot pravec Pore~je–Skopje.

Osven za pati{ta, Vladata planira da potro{i devet milioni evra za investicii vo èlezni~ka in-frastruktura, 27,3 milioni evra za rekonstrukcija i izgradba na adminstrativni zgradi, 2,7 milioni evra za izgradba na osnovni i sredni u~ili{ta, 6,2 milioni evra za izgradba na u~ili{ni sportski sali, 4,7 milioni za doizgradba na ekonomskite zoni, 22,8 milioni za reformi vo policijata, 16,3 milioni evra za dvokatnite avtobusi od Kina, pet milioni evra za izgradba na i~arnicata od Vodno do Mile-niumskiot krst i 3,4 milioni evra za kupolite na Sobranieto. Pomalku pari od godinava se planira da se potro{at za izgradba na socijalni stanovi, odnosno 1,7 milioni evra, i samo 117.000 evra za razvoj na malite i srednite pretprijatija, za koi i vladinite pretstavnici priznavaat deka se glaven dvigatel na sekoja ekonomija.Spored podatocite od Minister-stvoto za finansii, 14,5% od vk-upniot buxet za idnata godina e namenet za kapitalni investicii,

Vladata go skroi bux-etot za idnata godina za da moè da tro{i pove}e od godinava za kapitalni investicii, k upuvawe vozila , privremeni vrabotu-

vawa vo javnata administracija, ekonomska promocija i u{te eden kup drugi rashodi, od koi golem del ne & pomagaat na ekonomijata. Iako deklarativno vladinite pret-stavnici go opi{uvaat buxetot za 2011 godina kako investiciski i razvoen, sepak, najgolem del od sobranite pari od danoci i akcizi }e se potro{at za pokrivawe na tekovnite potrebi. Za plati i nadomestoci, stoki, uslugi, subvencii i drugi soci-jalni transferi, koi spa|aat vo tekovni tro{oci, idnata godina se planira da se potro{at 2,22 milijardi evra, {to e okolu 85% od vkupniot buxet. Kapitalnite investicii idnata godina se proek-tirani na nivo od 372 milioni evra, {to pretstavuva rast od 29% vo odnos na revidiraniot buxet za godinava so rebalansot vo juni, no za investicii vo kapitalni proekti idnata godina, vsu{nost, se isplanirani tolku pari kolku {to bea predvideni i so inicijalniot buxet za 2010 godina. Vladata idnata godina planira da potro{i 17,8 milioni evra za privremeni vrabotuvawa na administrativci, 2,1 milioni evra za nabavka na mebel, 19,1 milioni evra za kupuvawe novi vozila, 9,5 milioni evra za ekonomska promoci ja , 14 milioni evra

ALEKSANDRA [email protected]

PRI

VRE

MEN

I

VRA

BOTU

VAW

A 1

7,8

EKO

NO

MS

KA

P

ROM

OC

IJA

9,5

KU

PU

VAW

E N

A V

OZI

LA

19,1

IZG

RAD

BA N

A

AD

MI

NI

STR

ATI

VN

I Z

GRA

DI

27,3

DN

EVN

IC

I Z

A

PAT

UVA

WA

14,

1

NA

BAV

KA

NA

M

EDI

CI

NS

KA

OP

REM

A 1

4,6

IN

VES

TIC

II

V

O @

ELEZ

NI

CA

9

DV

OK

ATN

I

AV

TOBU

SI

16,

3

SO

CI

JAL

NI

S

TAN

OV

I 1

,7

[TO SODR@I BUXETOT ZA 2011 GODINA (vo milioni evra)

ZORAN STAVRESKIMINISTER ZA FINANSII“Na{ite o~ekuvawa se deka realizacijata na kapitalnite investicii za idnata godina }e bide dobra i golem del od parite za taa namena }e bidat iskoristeni. Zgolemenite investicii }e se odrazat pozitivno vrz celata

ekonomija, osobeno grade`ni{tvoto, indus-trijata i uslugite kako sektori koi }e dobijat zna~itelno zgolemuvawe na ak-tivnostite i toa vo golema mera }e im pomogne da ostvarat podobri rezultati

vo raboteweto.”

727.10.2010SREDA

A KOE POMALKU PARI?

dodeka ostatanite 85,5% }e se potro{at za tekovni potrebi. Ekonomistite analiziraat deka golem del od kapitalnite investicii, kako {to se nabavkata na avtobusi i izgradbata na ì~arnicata, nema da imaat pozitiven efekt vrz doma{nata ekonomija, bidej}i imaat uvozna komponenta i sugeriraat kapitalnite proekti da gi izvedu-vaat doma{nite kompanii.“Spored buxetskata nomenklatura, mnogu proekti {to realno nemaat nikakov impakt vrz ekonomjata, spa|aat vo kapitalni investicii. Vo kapitalni investicii se smeta i uvozot na skulpturite od Firenca, no tie ne generiraat ekonomski razvoj. Poradi toa e mnogu bitno parite za kapitalni proekti da se potro{at za investicii koi }e ja izvle~at ekonomijata nagore. Iako Vladata najavuva zgolemeno

nivo na kapitalni investicii, toa ne mora da zna~i deka parite {to se predviduvaat za taa cel }e se realiziraat. Istata prikazna ja slu{ame ve}e so godini, vo javnosta se iznesuvaat bombasti~ni najavi za zdolemeni investicii, no do krajot na godinata, so nekolku re-balansi, ne se realiziraat nitu dve tretini od predvidenite pari za taa namena”, smeta profesorot Abdulmenaf Bexeti. I biznis-sektorot ja predupreduva Vladata da ne go povtori istoto scenario kako godinava, koga so prviot rebalans, najgolem del od parite bea skrateni tokmu od kapi-talnite investicii.

VLADATA VETUVA DEKA ]E GI REALIZIRA NAJAVENITE PROEKTI

Ministerot za finansii, Zoran Stavreski, veti deka pogolem del

115 milioni evra, za razlika od godina{nite 98 milioni evra.Pomalku pari godinava }e dobie Ministerstvoto za informati~ko op{testvo. Iako najavi golemi reformi vo pove}e institucii, a pod negova kapa od slednata godina e i Agencijata za dràvni slu`benici, ministerot Ivo Ivanovski }e dobie eden milion evra pomalku, odnosno vkupni 11 milioni evra. Za reformi vo administracijata od buxetot se odvoeni 10 milioni evra. Pomalku pari dobi i Agenci-jata za stranski investicii, koja po~nuvaj}i od slednata godina ima nova funkcija - da

go promovira izvozot. Slednata godina za privlekuvawe stranski investitori i za promocija na iz-voznite ppotencijali na dràvata Agencijata }e ima 4,7 milioni evra za razlika od godine{nite 5,5 milioni evra. Buxetot na Slu`bata za op{ti i zaedni~ki raboti, pak, e dvojno zgolemen. Za ovaa vladina insti-tucija se planirani 37,3 milioni evra, za razlika od godina{nite 18,5 milioni evra.[to se odnesuva do drugite in-stitucii, najgolemo zgolemuvawe na planiranite sredstva ima kaj Agencijata za katastar, Zavodot za statistika i kaj MANU.

Agencijata za katastar sled-nata godina }e dobie dvojno pove}e sredstva. Za razlika od godina{nite 4,9 milioni evra, za zapo~natite reformi ovaa Agencija slednata godina }e dobie 10,8 milioni evra. Buxetot na Dràvniot zavod za statistika e deset pati pogolem od godina{niot, a najgolem del od parite e namenet za popis na naselenieto. Slednata godina za ovaa institucija se planirani 12,4 milioni evra, sporedeno so 2,4 milioni evra godinava.Pove}e pari dobi i MANU. Lani bea 1,2 milioni evra, a godinava 2,6 milioni evra.

O I TEKOVNITE TRO[OCI

KRSTO MUKOSKIPRATENIK NA VMRO-DPMNE“Rastot na kapitalnite investicii planira-ni za idnata godina pokaùva deka Vladata proektira razvoen i investiciski buxet koj }e & pomogne na ekonomijata pove}e da se razvie. Kone~no se podobruva strukturata na rashodite od buxetot, ona {to dosega be{e kritikuvano od ekspertite kako najgolem problem. Osven pozitivni zabele{ki, nemam kritiki za predlog-buxetot za 2011.”

ona {to dosega be{e kritikuvano od ekspertite kako najgolem prob-lem. Osven pozitivni zabele{ki, nemam kritiki za predlog-buxetot za 2011”, izjavi Mukoski.Pratenikot od SDSM, Marjan Nikolov, pak, ja kritikuva vlasta deka zgolemuvaweto na prihodite vo buxetot po osnova na globi i administrativni taksi }e udri dopolnitelno vrz xebot na gra|anite, a pribranite pari }e se tro{at za vrabotuvawa vo dràvnite institucii i za dogo-vorni uslugi.“Buxetot i ne e tolku razvoen kako {to go najavuva Vladata. Ne e jasno za koi proekti se nameneti parite, zatoa {to golem del od sredstvata se nameneti za drugi grade`ni raboti i nema konkretni objekti. Ima golemo zgolemuvawe na rashodite za dogovorni uslugi na Vladata i za drugi razni transferi, a nema to~no objasnuvawe za {to }e se potro{at ovie pari. Isto taka ima zgolemuvawe na rashodite po

osnova na privremeni vrabotu-vawa, a premierot izjavi deka site privremeni vrabotuvawa vo dràvnite institucii }e zavr{at do krajot na godinata. Kaj prihodite e proektirano zgolemuvawe na dvete stavki, dano~ni i nedano~ni. Vladata planira da gi zgolemi prihodite od taksi i licenci, {to zna~i deka planira da sobere pove}e pari od gra|anite, a isto taka planira i zgolemuvawe na prihodite od globite i adminis-trativnite taksi, {to zna~i deka }e ja zasili kaznenata politika”, izjavi Nikolov.Debatata me|u pratenicite vo Sobranieto za buxetot za idnata godina se o~ekuva da po~ne na 8 noemvri vo ramkite na mati~nata Komisija za finansirawe i

buxet.

TEKOVNI TRO[OCI

85,60%

KAPITALNI INVESTICII

14,40%

MARJAN NIKOLOV PRATENIK NA SDSM“Buxetot i ne e tolku razvoen kako {to go na-javuva Vladata. Ne e jasno za koi proekti se nameneti parite, zatoa {to golem del od sred-stvata se nameneti za drugi grade`ni raboti i nema konkretni objekti. Ima golemo zgolemuvawe na rashodite za dogovorni uslugi na Vladata i za drugi razni transferi, a nema to~no objas-nuvawe za {to }e se potro{at ovie pari. Isto taka, ima zgolemuvawe na rashodite po osnova na privremeni vrabotuvawa, a premierot izjavi deka site privremeni vrabotuvawa vo dràvnite institucii }e zavr{at do krajot na godinata. Kaj prihodite e proek-tirano zgolemuvawe na dvete stavki, dano~ni i nedano~ni. Vladata planira da gi zgolemi prihodite od taksi i licenci, {to zna~i deka planira da sobere pove}e pari od gra|anite, a isto taka planira i zgolemuvawe na prihodite od globite i administrativnite taksi, {to zna~i deka }e ja zasili kaznenata politika.”

MIROQUB [UKAROVPROFESOR“Ekonomijata, iako pokaùva znaci na zaìvuvawe, s$ u{te e vo te{ka sostojba. Novite vrabotuvawa {to se najavuvaat, iako se po Ramkoven dogovor, kako i zgolemuvaweto na brojot na privremeni vrabotuvawa, mu sozdavaat golem tovar na stopanstvoto. Sekade vo svetot vrabotenosta se broi spored brojot na vraboteni vo privatniot sektor. Samo kaj nas Vladata se obiduva da go odrì ova nivo so fiktivni vrabotuvawa vo administracijata.”

od predvidenite pari, sepak, }e se investiraat.“Na{ite o~ekuvawa se deka real-izacijata na kapitalnite investicii za idnata godina }e bide dobra i golem del od parite za taa namena }e bidat iskoristeni. Zgolemenite investicii }e se odrazat pozitivno vrz celata ekonomija, osobeno grade`ni{tvoto, industrijata i uslugite kako sektori koi }e do-bijat zna~itelno zgolemuvawe na aktivnostite i toa }e im pomogne vo golema mera da ostvarat podobri rezultati vo raboteweto”, izjavi Stavreski.Vladata planira idnata godina da sobere vkupno prihodi od 2,4 milijardi evra, odnosno 6,6% pove}e od godinava i da potro{i okolu 2,6 milijardi evra, odnosno 6,8% pove}e od 2010 godina. Dupkata {to se otvora poradi toa {to Vladata planira da potro{i pove}e ot-kolku {to planira da naplati od stopanstvoto i gra|anite iznesuva 188 milioni evra. Najgolem del od prihodite se planiraat od danoci i toa dve milijardi evra od danoci i pridonesi, 255 milioni evra od nedano~ni prihodi i 95 milioni evra od proda`ba na kapitalni objekti. Celiot buxet e proektiran vrz osnova na ekonomski rast od 3,5% i inflacija od 3%.

PRATENICITE SO PODELENI STAVOVI

Kako i voobi~aeno, sekoga{ koga pratenicite go analiziraat bux-etot, tie od vladeja~kata partija kaùvaat samo pofalni zborovi za planiraweto na dràvnata kasa, dodeka, pak, opozicijata ja kritikuva Vladata za na~inot na tro{ewe na parite {to gi sobira od narodot.Pratenikot na VMRO-DPMNE i ~len na Komisijata za finansirawe i buxet vo Sobranieto, Krsto Mukoski, veli deka buxetot za 2011 godina e kone~no razvoen.“Rastot na kapitalnite inves-ticii planirani za idnata godina pokaùva deka Vladata proektira razvoen i investiciki buxet koj }e & pomogne na ekonomijata pove}e da se razvie. Kone~no se podobruva strukturata na rashodite od buxetot,

8 KOMENTARI I ANALIZI27.10.2010 SREDA

NE E DILEMATA DALI DA SE ODI NA FLEKSIBILEN DEVIZEN KURS, TUKU KOGA

Sega, da se vratime na pra{aweto - so kakva monetar-na strategi ja da prodolì Republika

Makedonija vo narednite godini?! Dali da prodolì so postojnata - targetirawe na devizniot kurs, koja se pokaà izrazeno efikasna vo izminatite godini, ili treba da se menuva?!Jas se sloùvam so nau~nicite koi istaknuvaat deka po postignuvaweto na celite za koi e vovedena strategijata na targetirawe na devizniot kurs, a toa e postignuvawe i odrùvawe na cenovna stabilnost vo eden podolg vremenski period, taa treba da se zameni so nekoja druga so koja }e se postignuva istata cel.Zo{to mora da se napravi toa? Zo{to, da se izrazam so sportskata terminologija, mora da se zameni strategi-jata so koja timot pobeduva? Toa treba da se napra-vi poradi opasnosta so dolgata primena na ovaa strategija da se predizvika apresijacija na realniot devizen kurs so posledici vrz nadvore{no-trgovskata razmena. Vtora pri~ina zo{to treba da se napu{ti strategijata na de fakto fiksen devizen kurs e liber-alizacijata na kapitalnata smetka vo platniot bilans, koja se napravi so Zakonot

za devizno rabotewe. Pri vakov stepen na liberal-izacija, ne samo {to e te{ko da se odrùva de fakto fiksen devizen kurs, tuku moè da bide i {tetno. Vo toj slu~aj, zemjata vleguva vo nevozmo`niot triagol-nik – fiksen devizen kurs, liberalizacija na kapital-nata smetka i avtonomna monetarna politika. Taka, vo uslovi na liberalizirana kapitalna smetka, dokolku centralnata banka e re{ena da vodi poavtonomna mon-etarna politika, treba da & bide ovozmoèno, pokraj drugite instrumenti, da go koristi i devizniot kurs vo uslovi na nagli priliv ili odliv na kapital vo i od zemjata.Potvrda za gorniot stav vo naukata nao|am kaj Ob-stfeld i Rogoft. Pogolema fleksibilnost na kursot se nametnuva kako potreba poradi pogolemata liber-alizacija na kapitalnite tekovi. Vo takvi uslovi, fiksniot kurs predizvi-kuva odrùvawe na povi-soki kamatni stapki zaradi odrùvawe na paritetot so kamatnite s tapki na me|unarodnite pazari na kapital, {to, isto taka, vo zemja vo tranzicija, kako {to e Makedonija, nacionalnata valuta lesno moè da bide cel na {pekulativni napadi. Spored toa, reìmot na fiks-

en devizen kurs gi zgolemuva tro{ocite na ekonomijata vo celost, odnosno se nametnu-vaat pogolemi fluktuacii na kamatnite stapki i deviznite rezervi kako instrumenti na monetarnata politika (pritoa, poslednoto pret-postavuva i raspolagawe so adekvatno nivo na devizni rezervi vo Narodnata banka za odrùvawe na stabilen devizen kurs).So drugi zborovi, treba da se najde strategija so koja }e se odrùva ve-}e postignatata cenovna stabilnost, a istovremeno }e se izbegne opasnosta od apresijacija na realniot devizen kurs. Voop{to ne se postavuva dilemata dali od fiksen da se premine kon pofleksibilen reìm, tuku pra{aweto e samo koga i kako da se izvr{i ovoj premin. Ako Vladata i Narodnata banka na Repub-lika Makedonija re{at da ja napu{tat strategijata na tar-getirawe na devizniot kurs i da preminat na primena na druga, toga{ najpogodna e strategijata na targetirawe na inflacijata. Targeti-raweto na inflacijata ne treba da bide sfateno kako targetirawe na odredena to~ka na inflacija, tuku kako razmer vo koj se o~ekuva da se dviì inflacijata vo proektiraniot period (se razbira, toj razmer da ne

bide mnogu {irok).Za Republika Makedonija najdobro e krajnata cel na monetarnata politika - odrùvaweto na cenovnata stabilnost - da bide odredu-vana (stapkata na inflacija) i odrùvana zaedni~ki, odnosno vo sodejstvo me|u Vladata i centralnata ban-ka. Se razbira, primarna uloga tuka }e ima Narodnata banka preku instrumentite na monetarnata politika, no ne pomala uloga treba da ima i Ministerstvoto za finansii so fiskalnata politika. Ako sinhronizira-no deluvaat monetarnata i fiskalnata politika, rezul-tatite se postignuvaat pobrzo i se povidlivi. Republika Makedonija e primer za uspe{na sinhronizacija na monetarnata i fiskalnata politika, odrùvawe na cenovna i stabilnost na devizniot kurs vo izminatite desetina godini.So ogled na faktot {to e empiriski dokaàno na primerot na Republika Makedonija za cvrsta vr-ska me|u devizniot kurs i inflacijata, ne smee da se dozvoli slobodno fluk-tuirawe na devizniot kurs i po napu{taweto na strate-gijata na de fekto fiksen devizen kurs. Strategijata na targetirawe na inflacijata treba da bide kombinirana so politika na rakovodeno

fluktuira~ki kurs. Preminot kon pofleksi-bilen devizen kurs nasta-nuva koga inflacijata pove-}e ne e glavniot problem vo ekonomijata, tuku toa e nadvore{nata neramnoteà. Za uspe{na primena na ovaa strategija, predlagam toa da bide gradualno, odnosno prvata godina da se dozvoli mo`na fluktuacija od ±5%, vtorite dve godini da se doz-voli mo`na fluktuacija od ±10%, a potoa do vleguvaweto na Republika Makedonija vo Evropskata unija da se vodi politika na fluktuirawe na devizniot kurs od ±15%.Za da ne se vnese zabuna deka centralnata banka treba da ostvaruva dve celi istovremeno, treba da se naglasi deka primarna i eksplicitna cel e cenovnata stabilnost, a kursot e samo vo funkcija na realizirawe na taa cel. Predloèniot gradualizam treba da se sfati mnogu uslovno, a treba da zavisi od konkretnite uslovi, posebno od prilivot i odlivot na kapital. Dali vo Republika Make-donija se sozdadeni uslovi za premin od strategija na targetirawe na devizniot kurs kon strategija na in-flatorno targetirawe? Po moe mislewe - odgovorot e potvrden. Prvo, ve}e podolgo vreme se odrùva cenovna stabilnost. Fluktuaciite na

D-r Qube Trpeskiprofesor na Ekonomskiot fakultet vo Skopje

kursot na denarot, koi vo oddelni periodi gi ima{e i do nekolku procenti, nemaa odraz vrz cenite. Toa ni dava uveruvawe deka mo`nite fluktuacii vo prvata godina od ±5% nema da ja zagrozat celnata stapka na inflacija. Vtoro, kredibilitetot na Narodnata banka kako vaèn uslov za uspe{na primena na ovaa strategija e na takvo nivo da moème da konstatirame deka toj e ispolnet. Spored anketata sprovedena od USAID vo juli 2003 godina, najgolema doverba od site institucii vo Republika Makedonija e iskaàna kon Narodnata banka. Vo sekoj slu~aj, verojatno e potrebna nova anketa za da se vidi denes dali gra|anite ja imaat istata doverba vo Narodnata banka, zatoa {to taa e klu~niot uslov za uspeh na ovaa monetarna strategija.Taa treba da bide sposobna i odlu~na i vo idnina da ja odrì cenovnata stabil-nost, duri i vo uslovi na neekonomski osnovi, kako {to ja odrà i vo 1999 i vo 2001 godina. Ne smee da popu{ti na nikakvi pritisoci, od kade bilo da doa|aat, za napu{tawe na cenovnata stabilnost, za{to kredibilitetot te{ko se steknuva, a mnogu lesno se gubi.

VA[INGTONSKI VETRI[TA

Golema vreva se krena okolu posetata na makedonskata del-egacija na oktomvr-

iskite godi{ni sredbi so MMF i Svetskata banka vo Va{ington. Se iznaslu{avme s$ i se{to vo vrska so taa poseta, deka MMF & ponudil kred-itna linija od 400 milioni evra na Makedonija, pa deka sme bile prva zemja na koja takvo ne{to & e po-nudeno, deka nemalo nikak-vi uslovi za koristewe na tie pari i taka natamu. Koi se faktite? Prvo, ni{to ne e dogovoreno, s$ dosega e prazen muabet. Vo momentov Makedonija nema pristap do tie 400 milioni dolari od MMF za koi se krena tolku mnogu vreva. Vo izlogot na MMF ima raznovidni finansiski proizvodi (aran`mani, kreditni linii), so razni uslovi, za razni nameni i so razni ceni (kamatni stapki). Generalno, pot-tiknat od seto toa {to so sebe go nosat posledicite od globalnata ekonom-ska kriza za svetskata ekonomija, MMF vovede novi proizvodi.

Za zemjite so najdobri per-formansi postoi t.n. “flek-sibilna kreditna linija”. Makedonija ne e dovolno dobra za da & se odobri koristewe na taa kreditna linija. Za zemji so per-formansi kako Makedonija postoi drug proizvod, t.n. “kreditna linija za pret-pazlivost”. Ovaa kreditna linija e nova, vovedena od krajot na avgust godinava. Normalno e MMF, kako i sekoj drug prodava~, da gi izvesti potencijalnite korisnici za novite proiz-vodi kolku da znaat deka postojat. Tokmu toa se slu~i i sega. MMF ja izvesti makedonskata delegacija deka vovede nov proiz-vod, koj bi moèl da bide korisen za Makedonija. I tolku. Toa zna~i deka MMF ne & ponudil, tuku samo ja izvestil Makedonija za mo`nosta. MMF ne moèl da ponudi, kako {to se fale{e makedonskata del-egacija, bidej}i postapkata e poinakva. Zemjata pod-nesuva barawe do MMF, a toj go odobruva ili odbiva baraweto.Eventualnoto koristewe na parite od MMF ne

e celosno bezuslovno, kako {to toa prvi~no se obiduva{e da go pretstavi makedonskata delegacija. Uslovite ne se tolku strogi kako za drugi finansiski instrumenti na MMF, kako {to e na primer stend-baj aran`man, ama rabotata, sepak, ne e ba{ liberte. Za da ima pristap do parite, Makedonija mora prvo da se kvalifikuva. Toa zna~i deka MMF }e gi ocenuva sostojbite vo pet definirani oblasti, kako {to se fiskalnata poli-tika, monetarnata politika, platno-bilansnata pozicija itn., pri {to prifatlivo e zemjata da ima odredena ranlivost vo edna ili najmnogu dve oblasti. Ako se utvrdi takva ranliv-ost, toga{ zemjata mora odnapred da se obvrze pismeno, so podnesuvawe plan i politiki za toa {to to~no ima namera da napravi vo tekot na ko-risteweto na parite za da se nadminat definiranite ranlivosti. Vo sekoj slu~aj, misijata na MMF }e bide vo Makedonija vo noemvri. Dobro li e da se ima pristap do tie 400 mil-

ioni dolari? Se razbira deka e dobro, za ne daj Boè situacija. Taka e i osmislen toj instru-ment, kako instrument za obezbeduvawe i sigurnost vo momenti koga postoi opasnost od negativni posledici za makedonskata ekonomija od prelevawe na nepovolni slu~uvawa od stranstvo. Toa ne zna~i deka parite mora da se iskoristat i deka e dobro da se iskoristat za {to bilo. Me|utoa, apetitite na vlasta o~igledno ne se na ista linija so namenata na instrumentot. Spored mediumite, ministerot za finansii poso~uva deka parite bi se koristele za buxetski potrebi, vklu~itelno i za finan-sirawe na infrastruk-turni proekti. Prvo, ovaa formulacija ne isklu~uva koristewe na parite i za isplata na plati i pen-zii. Vtoro, koristeweto na parite za finansirawe na infrastrukturni proekti e problemati~no, zatoa {to treba da se vodi smetka za sovpa|awe na rokovite za vra}awe na parite na MMF so rokovite vo koi

proektite treba da se zavr{at i tie da sozdadat pari za vra-}awe na pozajmenoto. Rokot za vra}awe na parite ne moè da bide pokratok od rokot za zavr{uvawe na infrastrukturniot proekt. Nasproti razmisluvawata na vicepremierite, pre-mierot “ladno” izjavi deka vo momentov nema krupna potreba od takov zaem i deka ako toj se zeme, ed-instveno se razmisluva da se iskoristi za otplata na postojnite dràvni zapisi onaka kako {to dostasu-vaat, so {to doma{niot dolg na dràvata bi se zamenil so stranski. Ova ne e mala razlika vo razmisluvaweto. Navidum postoi vistinska konfuzija vo najvisokoto rakovodstvo na Vladata za koristewe-to na parite. Po~etniot entuzijazam kaj vicepre-mierite kako da splasna po izjavata na premierot. Pra{aweto e dali e toa samo nekoordinacija i povr{inska razlika vo nijansi ili e ne{to drugo, podlaboko. Ovie 400 milioni dolari se silen vetar {to doa|a od

Va{ington. ]e odduvaat li va{ingtonskite vetri{ta nekogo od vladeja~kata struktura od politi~kata scena vo Makedonija? ]e pokaè vremeto.

P.S. Mi padna vo o~i eden detaq od posetata na makedonskata del-egacija na oktomvriskite godi{ni sredbi so MMF i Svetskata banka vo Va{ington. Mediumite prenesoa deka delegacija-ta ja predvodi ministerot za finansii, Stavreski, a deka e pridruùvan od vicepremierot Pe{evski i od zamenik-ministerot za ekonomija. Da ne videvme edna fotografija vo vesnik, }e mislevme deka vo makedonskata delegacija nemalo nikoj od Narodnata banka. Nitu nekoj ja spomena Narodna-ta banka, nitu taa ima{e soop{tenie do javnosta. Ete, na koi granki spadna centralnata banka. Se pretvori vo bezglasna bukva.

So drugi zborovi, treba da se najde strategija so koja }e se odrùva ve}e postignatata cenovna stabilnost, a istovremeno }e se izbegne opasnosta od apresijacija na realniot devizen kurs. Voop{to ne se postavuva dilemata dali od fiksen da se premine kon pofleksibilen reìm, tuku pra{aweto e samo koga i kako da se izvr{i ovoj premin

��

Za zemjite so najdobri performansi postoi t.n. “fleksibilna kreditna linija”. Makedonija ne e dovolnoa dobra za da & se odobri koristewe na taa kreditna linija. Za zemji so performansi kako Makedonija postoi drug proizvod, t.n. “kreditna linija za pretpazlivost”

��

M-r Zoran Jovanovskipotpretsedatel na SDSM

STRATEGII

17.03.2010 9

9KOMPANII PAZARI I FINANSII 27.10.2010SREDA

Akcionerite na Komercijalna banka vo izmi-native nekolku godini imaat jasno

formulirana politika i strategija za ova pra{awe, a toa e deka Komercijalna banka e otvorena za priv-lekuvawe na eventualen stranski strate{ki partner, no takviot investitor mora da ispolni tri uslovi i toa da se raboti za brend vo bankarstvoto, da plati realna vrednost za bankata i da ima plan za nejzin ponatamo{en razvoj. Komer-cijalna banka nema da se prodade samo zaradi nekoe pomodarstvo, pa da se kaè deka i nie sme kupeni od nekoj stranski investitor, nezavisno po koja cena, tuku toga{ koga }e se najde investitor koj }e e spremen, kako osnovno, da ja plati realnata cena za bankata,- veli Hari Kostov, glaven izvr{en direktor na Ko-mercijalna banka AD Skopje vo intervju za izdanijata na Kapital Media Group.

BERZANSKI INFORMACII

2.100

2.105

2.110

2.115

2.120

2.125

2.130

20/10/10 21/10/10 22/10/10 23/10/10 24/10/10 25/10/10 26/10/10

MBI 10

2.3502.3602.3702.3802.3902.4002.4102.4202.4302.440

20/10/10 21/10/10 22/10/10 23/10/10 24/10/10 25/10/10 26/10/10

MBID

111,70

111,75

111,80

111,85

111,90

111,95

112,00

20/10/10 21/10/10 22/10/10 23/10/10 24/10/10 25/10/10 26/10/10

OMB

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10 26.10.2010

ALK (2009) 1.431.353 3.599,54 390,18 9,23 0,82

BESK (2009) 54.562 6.500,00 341,43 19,04 0,19

GRNT (2009) 3.071.377 490,00 105,83 4,63 0,49

KMB (2009) 2.014.067 3.067,87 533,81 5,75 0,89

MPT (2009) 112.382 21.204,26 / / 0,59

REPL (2009) 25.920 36.900,00 5.625,12 6,56 0,74

SBT (2009) 389.779 2.400,00 211,39 11,35 0,55

STIL (2009) 14.622.943 159,00 0,11 1.437,88 2,22

TPLF (2009) 450.000 3.198,39 61,42 52,08 0,94

ZPKO (2009) 271.602 1.950,00 / / 0,26

P/BВкупно

издадени акции Просечна ценаНето добивка

по акција P/EХВ

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ 26.10.2010

Промет во ЕВРА

Број на трансакции

% на промена

обврзници 14.521 12 -73,22

обични акции 87.559 77 181,66

Вкупно Официјален пазар 102.080 89 19,64

обични акции 21.020 21 7,99

Вкупно Редовен пазар 21.020 21 -79,94

ВКУПНО 246.878 111 135,61

26.10.2010

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

ТТК Банка АД Скопје 650,00 7,26 13.650

Попова Кула Демир Капија 22,00 4,76 1.100

Раде Кончар Скопје 1.850,00 2,78 277.500

Макстил Скопје 159,00 2,58 47.064

Цементарница УСЈЕ Скопје 15.360,00 1,38 153.600

Макошпед Скопје 200 -8,68 20.000

Охридска банка Охрид 1840 -3,11 92.000

Макпетрол Скопје 21204,26 -0,45 996.600

Стопанска банка Скопје 190 -0,35 38.000

Топлификација Скопје 3.198,39 -0,02 764.416

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Алкалоид Скопје 3599,54 1,18 1.479.410

Макпетрол Скопје 21204,26 -0,45 996.600

Комерцијална банка Скопје 3067,87 0,52 855.936

Топлификација Скопје 3198,39 -0,02 764.416

Гранит Скопје 490,00 0,26 532.630

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ

26.10.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

26.10.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД

Име на компанијата

Просечна цена (МКД)

%Износ (МКД)

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Отворен инвестициски фондНето-имот на

фонд (ден.) 1М 3М 6М YTD 1YПодатоците се однесуваат за

ILIRIKA JIE 28.929.064,01 -0,09% -2,56% -11,73% -6,01% -17,12% 24.10.2010

ILIRIKA GRP 25.279.500,72 0,20% 5,38% 0,80% 6,80% 3,97% 24.10.2010

Иново Статус Акции 17.351.090,55 -2,92% -7,34% -15,84% -18,61% -35,76% 25.10.2010

KD Brik 24.694.852,83 1,97% 2,60% 0,77% 9,16% 10,40% 25.10.2010

KD Nova EU 22.779.076,58 0,26% 1,24% -6,91% -4,13% -24,86% 25.10.2010

КБ Публикум балансиран 28.349.711,17 1,02% 0,60% -5,17% -1,33% -3,15% 25.10.2010

26.10.2010

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, vtornik - 26.10.2010)

BIQANA ZDRAVKOVSKA-STOJÊVSKA

[email protected]

KOMERCIJALNA BANKA ]E SE PRODADE KOGA ]E DOBIEME REALNA PONUDA

HARI KOSTOV, GLAVEN IZVRШEN DIREKTOR NA KOMERCIJALNA BANKA AD SKOPJE

“Komercijalna banka e otvorena za privlekuvawe na eventu-alen stranski strate{ki partner, no takviot investitor mora da ispolni tri uslovi i toa: da se raboti za brend vo bankarst-voto, da plati realna vrednost za Bankata i da ima plan za nejzin ponatamo{en razvoj”, veli Hari Kostov, glaven izvr{en direktor na Komercijalna banka AD Skopje vo intervju za iz-danijata na Kapital Media Group

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

MAKEDONSKA BERZA

POLOVINA BERZANSKI PROMET SO BLOK-TRAN-SAKCIJATA NA KOMER-CIJALNA BANKA

Makedonska berza v~e-ra{niot den go zavr{i so ostvaren berzanski

promet vo iznos od okolu 15,2 milioni denari, bla-godarenie na realiziranata blok-transakcija so akcii na Komercijalna banka vo iznos od okolu 7,62 milioni denari. Vo ramkite na istata bea istrguvani 2.500 akcii od bankata po cena od 3.050 den-ari za akcija. Vkupno vo tekot na v~era{niot den, vklu~uvaj-}i go i prometot vo ramkite na klasi~noto trguvawe, so akci-jata na Komercijalna banka be{e realiziran promet vo iznos od 8,48 milioni denari. Od drugite akcii, vtora po likvidnost be{e akcijata na Alkaloid, koja vo ramkite na v~era{noto trguvawe denot go zavr{i so promet od okolu 1,47 milioni denari.Pazarot na obvrznici, pak, v~era pomina bez evidentni turbulencii. V~era so ob-vrznicite e ostvaren promet od 894.550,00 denari, za raz-lika od prethodniot den koga istiot iznesuva{e okolu 3,34 milioni denari.V~era{niot trgovski den kaj berzata zavr{i i so promena vo dvièweto na berzan-

skite indeksi. Za razlika od ponedelnikot, zgolemuvawe na svojata vrednost v~era zabeleàa samo MBI-10 i MBID indeksite, dodeka, pak, indeksot na obvrznici OMB denot go zavr{i so poniska vrednost od 0,13%. Ottuka, dene{noto trguvawe OMB }e go po~ne so nova, ponisoka vrednost od 111,81 indeksni poeni. Osnovniot berzanski indeks MBI-10 vtor den po red prokniùva rast na svojata vrednost. V~era ovoj rast iznesuva{e 0,67%, dostignu-vaj}i nivo od 2.125,75 indeksni poeni. So rast v~era{niot den go zavr{i i MBID indeksot ~ija vrednost se pridviì na-gore za 0,37%. dostignuvaj}i do 2.377,73 indeksni poeni. Rastot kaj del od indeksite i v~era povtorno donese pogolem broj na hartii od vrednost koi uspeaja da prokniàt povisoki ceni. V~era vkupno ima{e duri 13 dobitnici, predvodeni od akcijata na TTK banka koja beleì rast od 7,26%. Brojkata na gubitnici, pak, iznesuva{e 7 hartii od vrednost i istite bea predvodeni od akcijata na Mako{ped, koja zabeleà pad na cenata od celi 8,68%.

Ona {to spored Kostov e posebno va`no za Komer-cijalna banka e faktot {to vo izminative {est godini, akcionerite i organite na upravuvawe na bankata pokaàle navistina doma-}insko odnesuvawe. “Za celiot ovoj period bankata ima isplateno dividenda na akcionerite vo iznos od 1,9 milijardi denari, dodeka vo rezervite na bankata (so {to se zgolemuva i kapitalot na bankata, no i knigovodstvenata cena na akcijata) se izdvoeni re~isi 3,4 milijardi denari. Ili, od ostvare-nata dobivka vo ovie {est godini prose~no okolu 36% e ispla}ano za dividendi, a 64% e raspredeluvano vo rezervi, so {to se zgoleme-ni sredstvata koi povtorno bea naso~eni za kreditnite potrebi na stopanstvoto i naselenieto vo Republika Makedonija”, veli Kostov i dodava deka vo izmina-tive {est godini, gledano po osnova na kapitalot, e izgradena u{te edna Komer-cijalna banka kakva {to postoe{e do 2004 godina.Vo odnos na kreditnata politika na bankata Kostov

veli deka nezavisno od in-ternite limiti koi Bankata gi ima vospostaveno za maksimalna izloènost spored opredeleni stopan-ski granki, kako {to se limitite za industrijata, trgovijata, zemjodelstvoto i dr., Bankata }e gi finan-sira site proekti za koi }e ima kreditno sposoben in-vestitor so dobra kreditna istorija vo raboteweto so bankite i za proekt za koj }e se dokaè ekonom-skata opravdanost t.e. profitabilnost. “Ne postoi investitor koj gi ispolnuva ovie uslovi, a koj {to bil odbien od Bankata”, veli Kostov.Vo celosnoto intervju koe }e bide objaveno vo nedelnikot "Kapital" vo petok, pokraj za politikite na Banka-ta za privlekuvawe na strate{ki in-vestitor, so prviot

~ovek na Komercijalna banka, Hari Kostov zbo-ruvavme i za ekonomskata sostojba vo Makedonija, za kreditiraweto, za ekonom-skite politiki i za toa {to treba da se napravi za Makedonija da postigne povisoki stapki na ekonom-ski rast i podobar ìvoten standard.

10 KOMPANII PAZARI I FINANSII27.10.2010 SREDA

Рочности преку ноќ 1 нед. 1 мес. 3 мес.

Благајнички записи 4,50% СКИБОР 2,73% 3,66% 4,68% 5,53%

Ломбарден кредит 6,00% МКДОНИА

Извор: НБРМ

КУРСНА ЛИСТА Банка

Среден курс 3м 6м 12м 24м 36м

во денари Стопанска 6,20% 7,00% 7,20% 10,00% 10,40%

ЕМУ евро 61,6025 Комерцијална 6,00% 6,90% 7,30% 10,10% 10,50%

САД долар 43,9046 НЛБ Тутунска 6,00% 6,80% 7,20% 10,00% 10,20%

В.Британија фунта 69,0185

Швајцарија франк 45,2316

Канада долар 43,1058 EUR USD GBP CHF

Австралија долар 43,6680 61,6 44,8 69,3 46Извор: НБРМ

РочностКАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Држава Валута

KOÔ AN\U[EVDIREKTOR NA EFT MAKEDONIJAPo izvesno vreme, del od kompaniite koi sakale da se zanimavaat so ovaa dejnost sfa}aat deka nemaat dovolno znaewe i kapacitet da go pravat toa. Trguvaweto so struja voop{to ne e ednostavna rabota. Najmalku moè da se o~ekuva deka toa e isto kako da trguvate so nekoj drug proizvod.

Iako licenca za trguvawe so elektri~na energija imaat 30-ina kompanii vo zemjata, samo nekolku od niv se aktivni vo ovoj biznis. Od Regulatornata komisija velat deka ovaa dejnost ne spa|a vo katego-rijata na regulirani energetski dejnosti i zatoa trgovijata i tranzitot na struja se podlo`ni na na-jsilnata kontrola - pazarot

Golemite industriski kapaciteti platile re~isi 60 milio-ni evra za struja vo prvite devet meseci od godina-

va. Mese~nite izve{tai na dràvniot prenosen sistem MEPSO pokaùvaat deka najgolemite industriski ka-paciteti vo zemjava, koi sami obezbeduvaat struja za svoite potrebi, vo ovoj period od licenciranite trgovci so elektri~na en-ergija kupile okolu 1.000 gigavat-~asovi, {to e ednakvo na potro{enata struja za cela 2009 godina. Najgolemiot trgovec so struja, EFT Makedonija, vo prvite devet meseci na najgolemite potro{uva~i vo zemjava im prodal 915.290 megavat-~asovi struja. Vo 2009 go-dina, pak, EFT istrguval okolu 800.000 megavat- ~as-ovi struja, dobivaj}i visoki 59% od kola~ot koga e vo pra{awe trgovijata so struja vo zemjava. Evn Trejding se vtoriot nagolem trgovec so struja lani, so 25% u~estvo na pazarot, dodeka, pak, slovene~kata GEN-I lani istrguvala 14.000 megavat-~asovi struja, dobivaj}i 7% od makedonskiot pazar na trgovija so struja. Regulatornata komisja za energetika lani i godinava dodelila re~isi 30 licenci za trguvawe i tranzit na elektri~na energija. Od tie 30 kompanii, samo pet na pazarot ja vr{at ovaa de-jnost, kako EFT: GEN-I, Kor-lea, Rudnap, Evn Trejding i ELEM Trejd.Od Regulatornata komisija

VO PRVITE DEVET MESECI OD GODINAVA

GOLEMITE POTRO[UVA I POTRO[ILE 60 MILIONI EVRA ZA STRUJA

KATERINA [email protected]

Nerevidiranite finan-siski izve{tai za trite kvartali ovaa godina

pokaùvaat deka Skopski pazar uspeala da gi zgolemi svoite prihodi od proda`ba, ost-varuvaj}i okolu 22,83 milioni evra. Lani, pak, kompanijata za istiot ovoj period ostvarila prihodi od 22,65 milioni evra.Vkupniot bilans na uspeh za tretiot kvartal godinava pokaùva deka Skopski pazar

beleì i rast na neto-dobivka-ta po odano~uvawe za 37% i taa iznesuva 53.020 evra. Kumu-lativno, za site tri kvartali, kompanijata beleì pad na neto-dobivkata za 4%. Poslednite finansiski rezul-tati se porazitelni za EMO i Interne{nal hotels. Zbirniot izve{taj na EMO pokaùva deka za trite kvartali godi-nava e ostvarena zaguba od 3,07 milioni evra. Za istiot period lani, EMO imal zaguba

od 4,28 milioni evra. Kaj Interne{nal hotels re-zultatite pokaùvaat zaguba od 21.500 evra, za razlika od minatata godina koga kom-panijata ima{e neto-dobivka po odano~uvawe vo iznos od 20.900 evra. Interne{nal ho-tels vo tretoto trimese~je od godinava ostvaril neto-dobivka po odano~uvawe od 16.270 evra, koja e poniska za 26% sporedeno so minatogodi{nata dobivka za ovoj ist period.

Ungarija saka da investira vo Makedonija i toa vo oblasta na menaxmentot,

informatikata, upravuvaweto so otpad i tretmanot na ot-padni vodi, turizmot, kako i pazarot na nedvi`nosti. Ova go poso~ija ungarskite biznis-meni na v~era{niot Makedon-sko-ungarski biznis-forum {to go organizira{e Stopanskata komora na Makedonija.“Sakame da navlezeme vo sose-ma razli~ni oblasti, kako kon-sultantski ku}i, nedvi`nosti i gasni kompanii. Dosega

Ungarija investira{e pove}e od 400 milioni evra, poradi {to sme me|u najsilnite zemji {to investirale vo Make-donija”, izjavi Tama{ Bako od ungarskata ambasada vo Crna Gora.Vo Stopanskata komora sme-taat deka ovaa sredba }e bide dopolnitelen impuls za da se intenzivira ekonom-skata sorabotka me|u dvete dràvi.”]e ni trebaat dopolnitelni napori da se vratime na pozicijata od 2008 godina, koga

imavme najgolema trgovska razmena so Ungarija”, re~e generalniot sekretar na SKM, Jelisaveta \or|ievska.Zamenik -ministerot za ekonomija, Metodij Haxi-Vask-ov, najavi deka stopanskata sorabotka me|u dvete zemji naskoro }e se formalizira. Vkupnata razmena vo 2008 godi-na me|u dvete zemji iznesuva{e 87 milioni dolari, a make-donskiot izvoz e samo 3,8 mil-ioni dolari. Vo prvite {est meseci od godinava izvozot e 3,4 milioni dolari.

UNGARCITE SAKAAT DA INVESTIRAAT VO MAKEDONIJA SKOPSKI PAZAR SO ZGOLEMENI PRIHODI OD PRODA@BA ZA TRITE KVARTALI

za energetika velat deka barawa za dobivawe licenci za trgovija so elektri~na energija postojano ima, naj~esto na trgovci koi ve}e se prisutni i na region-alniot pazar. Objasnuvaat deka toa e komercijalna dejnost, koja ne spa|a vo kategorijata na regulirani energetski dejnosti i tokmu zatoa trgovijata i tranzitot na struja se podlo`ni na najsilnata kontrola, a toa e samiot pazar. “Prvo, kompaniite barat licenca za trgovija so elektri~na energija, a potoa i za tranzit, za da moàt da vr{at po{iroka dejnost, kako na primer da prenesat

struja od Romanija, Ungarija ili Slovenija i istata da ja prodadat vo Makedonija, na primer. Makedonija e mal pazar, site se borat da bidat vo igra i da dobijat pogolem del od “kola~ot”. Po 2015 godina, koga pazarot treba celosno da se liberalizira, veruvam deka }e ima i pove-}e trgovci vo zemjava”, veli Dimitar Petrov, pretsedatel na Regulatornata komisija za energetika.Toj dodava deka mnogu va`na uloga na pazarot ima MEPSO,

koj go sledi odnesuvaweto na trgovcite. Faktot deka na pazarot ima pove}e dodeleni licenci za rabota otkolku “igra~i na teren”, od EFT Makedonija go objasnuvaat so sloènosta na samiot proces na trguvaweto so struja i precenuvaweto na nekoi menaxeri deka trguvaweto so elektri~nata energija e identi~no na trgu-vaweto so koj bilo drug proizvod. “Menaxeri otvoraat firmi za trgovija so struja neznaej-

}i gi okolnostite i {to s$ treba da napravat koga e vo pra{awe trguvaweto so struja. Po izvesno vreme del od kompaniite koi sakale da se zanimavaat so ovaa dejnost sfa}aat deka nemaat dovolno znaewe i kapacitet za da go pravat toa. Trguvaweto so struja voop{to ne e ed-nostavna rabota. Najmalku moè da se o~ekuva deka toa e isto kako da trguvate so nekoj drug proizvod”, veli Ko~o An|u{ev, direktor na EFT Makedonija.

Podatocite pokaùvaat deka vo 2009 godina, najgolemi koli~estva na elektri~na energija kupile kavadare~ki Feni, zafa}aj}i 36% od pazarnoto u~estvo, EVN 25%, ~eli~niot gigant Makstil u~estvuval so 13% vo pazarot na prezemena elektri~na energija od trgovcite vo zemjava. Cementarnica Usje, rudnikot Bu~im i Kombinatot za fero-silicium od Jegunovce zazem-aat 6% spored kupeneta struja od stranstvo.

17.03.2010 11

11INTERVJU 27.10.2010SREDA

Narednite dva meseci }e raspi{eme oglasi za izgradba na {est novi otkupno-distributivni centri vo zemjava. Imame predvideno parceli za 15 vakvi centri, a zainteresiranite moè da apliciraat i za pari od IPARD programata.

Problemite vo lozarstvoto, otk-upot na mlekoto, raspredelbata na s u b v e n ci -ite, opasnosta

od is~eznuvawe na tutunot od na{ite poliwa se samo del od è{kite temi koi se aktuelni vo resorot za zemjodelstvo i povod za razgo-vor so zamenik-ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo, Perica Ivanovski. Dopolnitelna pri~ina za ovoj razgovor e i neodamne{nata poseta na delegacija na Ministerstvoto na Kina.Koja e celta na posetata na Kina?Kineskiot pazar dava ogromni mo`nosti za plasman na na{ite proizvodi. Pokanata da u~estvuvam na konfer-encijata vo Kina, na koja u~estvuvaa i zemji od Cen-tralna i Isto~na Evropa, be{e dobra {ansa za da se promovira makedonskoto zemjodelstvo, osobeno vinoto, i da se pobaraat kupuva~i za nego. Posetiv dva saemi vo dve od pobogatite pro-vincii na Kina, razgovarav so viceguvernerite na ovie

provincii, a go posetiv i [angaj. Na{ite vinarnici treba da go smenat misleweto deka imame tradicionalni pazari vo porane{na Jugo-slavija i Germanija. Vo [an-gaj ja razgleduvavme mo`nosta za zakupuvawe prostor vo produktniot uvozen centar, kade {to se promoviraat i trguvaat proizvodi od celiot svet. O~ekuvam poddr{ka od kineskoto Ministerstvo za zemjodelstvo i od pro-vincijalnata vlast za na{e u~estvo na pogolemite saemi na vino i prezentacija na na{ite vina i prerabotkite od ovo{je i zelen~uk. So Kina imame trgovska razmena od okolu 7,5 milioni evra, pri {to izvozot iznesuva samo 60.000 evra. S$ u{te e aktuelen problemot so otkupot na grozjeto, ni-skite otkupni ceni i slabata pobaruva~ka od vinarnicite. Kakva e momentalnata situ-acija?Ja sledime sostojbata od po~etokot na godinata. Vinar-nicite prvi~no planiraa da otkupat 50 milioni kilogra-mi, {to be{e zagriùva~ko, i zatoa donesovme merki da gi pottikneme vinarskite vizbi da vlezat vo procenet rizik i da otkupat pove}e grozje, zemaj}i go predvid faktot deka krizata vo zapadnite

zemji popu{ta, a stranskite otkupuva~i ve}e po~naa da im ponuduvaat dogovori na na{ite vinarnici za otkup na pogolemi koli~ini vino. Dosega, vizbite imaat preze-meno 110 milioni kilogrami grozje, a o~ekuvame da se otkupat u{te 15 milioni. Neotkupeni }e ostanat okolu 15 milioni kilogrami. Toj vi{ok verojatno }e bide apsorbiran od lokalniot pazar na grozje, za izvoz ili za doma{na prerabotka. Toj vi{ok nema da bide tolku zna~aen kako {to izgleda{e na po~etokot.

VINARNICITE DA OS-VOJUVAAT NOVI PAZARI

Vinarnicite realno imaat problem so golemite zalihi, poradi {to go namalija otk-upot na grozjeto? O~ekuvate li da se nadmine ovoj problem i kako? Pred berbata, vo zaliha ima-vme okolu 85 milioni litri vino, a sega taa e okolu 60 milioni litri i postojano se namaluva. Problemot e {to na{ite vinarnici ne investi-raat dovolno vo otvorawe na novi pazari, a del od niv go namalija i masovniot otkup poradi sopstveni strategii za proizvodstvo na pokvalitetno vino. Tie generalno se orien-tirani samo na germanskiot

GORAN [email protected]

Narednite dva meseci }e raspi{eme oglasi za

IZVOZNITE POTENCIJALI NA MAKEDONSKIOT AGRAR SE NEISKORISTENI

PERICA IVANOVSKIZAMENIK-MINISTER ZA ZEMJODELSTVO, [UMARSTVO I VODOSTOPANSTVO

pazar i problemite koi se pojavija na ovoj pazar ni sozdadoa golemi vi{oci vino. Za razlika od niv, vinar-nicite od Francija, [panija ili île agresivno nasta-puvaat na novite pazari, kako {to se zemjite od BRIK (Brazil, Rusija, Indija i Kina). Kina, na primer, vo uslovi na kriza ima rast na pobaruva~kata na vino i dokolku bevme prisutni na toj pazar, }e prenaso~evme del od vinoto i problemot nema{e da bide tolku golem. Ima i drugi zemji i vo Evro-pa i vo svetot kade {to treba da se raboti pointenzivno vo idnina. Kako dràva, pokraj lozarite, bezrezervno }e gi pomogneme i vinarnicite, no tie mora da se orga-niziraat, a ne da nastapuvaat samostojno. Konceptot na uspehot na drugite vinarski zemji, pokraj kvalitetot, e agresivniot marketing i zaedni~kata prezentacija na nacionalni vina. Iako del od na{ite vizbi se smetaat za golemi regionalni igra~i, sepak, mali se koli~inite na kvalitetno vino {to moàt da go ponudat na serioznite pazari. Agbiz i holandskata bilateralna poddr{ka SBI, zaedno so vinarskite vizbi i Ministerstvoto, sme vo podgotovka na studii za nas-tap na evropskite pazari. Go pozdravuvam ova i se zalagam strategijata da se pro{iri na drugite pazari vo svetot i da se implementira {to pobrzo. Realen e problemot so reg-istracijata na regionot od kade {to poteknuva vinoto vo elektronskiot registar za geografsko poteklo na vinata na EU, zatoa {to Grcija ve}e go ima registrirano Make-donija. Kako }e se nadmine ovoj problem?Vo april odràvme Pot-komitet za zemjodelstvo i ribarstvo so EU i go pokre-navme pra{aweto za prob-lemite koi gi imavme pri plasmanot na na{eto vino kako makedonsko. Istoto pra{awe go postavivme i vo Komitetot i vo Sovetot za stabilizacija i asocijacija. Spogodbata dava mo`nost za definirawe na homonimi (zaedni~ko dogovoreno ime koe moàt da go koristat i dvete zemji, so jasno dis-tancirawe na zemjata od kade {to poteknuva proiz-vodot). Imeto Makedonija i makedonsko vo ovoj slu~aj treba da bide proglaseno za homonim. Vakvo re{enie ima i me|u Bugarija i Grcija vo delot na Trakija i vo u{te nekolku drugi zemji. Ispra-tivme nov predlog-protokol za vino i be{e pobarana sredba na dvete strani na tehni~ko nivo za da vidime dali moème da go re{ime ovoj problem. Smetam deka trgovskite odnosi me|u Make-donija i EU pravno se dobro regulirani so Spogodbata za stabilizacija i asoci-jacija i Protokolot za vino, kade {to to~no se definira

na~inot kako treba da se odviva trgovijata so vino i kako moè da se za{titi odreden proizvod i deka re{enieto, sepak, moè da se najde vo ramkite na toj proces so dobra volja na dvete strani. Iskreno, se nadevam deka nema da dojde do potreba slu~ajot da izle-guva od ovie ramki i da se re{ava vo STO.

UVOZOT NA MLEKO E ZA POTREBITE NA IMB

I problemite vo mlekarst-voto se akutni. Redovno se soo~uvame so mle~ni krizi? Poslednite podatoci se deka imame 270.700 goveda vo zem-java i ovoj broj postojano se zgolemuva. Zgolemeniot uvoz se dolì na uvozot na mleko za potrebite na bitolskata mlekarnica IMB, so objasnu-vawe deka se raboti za uvoz na kvalitetno mleko koe ne moàt da go obezbedat na doma{niot pazar. Podocna toa mleko go izvezuvaat vo nivnite sestrinski firmi vo Srbija i Crna Gora. Kaj nas, nema nedostig od mleko koj bi se po~ustvuval vo maloporoda`bata, kako vo Srbija, na primer, i redovno e snabduvaweto vo marketite. Sepak, i ponatamu redovno }e ja sledime sostojbata. Mle~nata kriza vo golem del se dolì na propa|aweto na Svedmilk i na toa {to ne se re{ava nejzinoto re-startirawe. Dali vo Min-isterstvoto e sprovedena istraga za megaaferata vo zemjava, znaej}i deka so ova se povrzuva{e i imeto na va{iot prethodnik?Ministerstvoto za zemjodel-stvo ne e institucija koja treba da sprovede istraga za odredeno kriminalno rabo-tewe. Vklu~eni sme vo nad-minuvaweto na problemite koi gi napravi ovaa mlekar-nica i vo sledniot period e mnogu izvesno vleguvaweto na nekoja od zainteresiranite kompanii. Se nadevam deka procesot na restartirawe na Svedmilk uspe{no }e zavr{i i deka pobaruvawata koi }e bidat diskontirani }e im bidat isplateni na farmer-ite, kako doveriteli. Spored informaciite od mlekarni-cata, pri kraj se pregovorite vo ramkite na ste~ajnata postapka me|u nekoi od po-tencijalnite kupuva~i i do-veritelite i se nadevam deka firmata koja }e go kupi objektot na porane{nata mlekarnica uspe{no }e go proraboti kapacitetot. Po-nudata i pobaruva~kata na mleko, i pokraj propa|aweto na Svedmilk, se izbalan-sirani na pazarot, pred s$ so apsorbirawe na mlekoto od ostanatite mlekarnici i zatoa nemavme poseriozna mle~na kriza. Subvenciite vo pove}e zem-jodelski sektori sozdadoa hiperprodukcija na proiz-vodstvo koe potoa nema koj da go otkupi. Dali toa e krajnata cel na subvenciite?Do 2007 godina merkite za

poddr{ka na zemjodelstvoto se nosea bez strategija {to da se proizveduva i {to da se poddrùva. Toga{ ja donesovme Strategijata 2007-2013 godina i za prv pat vo Makedonija se napravi dokument vo zemjodelstvoto kade {to e naglaseno {to }e se finansira. To~no se definirani merkite za direk-tni pla}awa i za ruralen razvoj. Vo merkite za direk-tni pla}awa gi stavivme kategoriite na proizvodi i proizvoditeli koi }e bidat finansirani. Vrz osnova na ova, se nosat godi{nite programi. Za narednata go-dina }e bide donesena i podetalna trigodi{na pro-grama za finansirawe na zemjodelstvoto. Pred da ja doneseme strategijata se finansiraa samo desetina proizvodi, kako p~enicata i tutunot, no so simboli~ni sumi i toa glavno pred iz-bori. Vo 2007 godina imavme drasti~no zgolemuvawe od {est na 17 milioni evra, pa podocna na 25 milioni i taka se zgolemuva{e buxetskata poddr{ka za zemjodelstvoto. Zgolemuvawe na proizvod-stvoto, osven poradi sub-venciite, vo najgolem del ima kaj onie kulturi koi imaat dobra cena na pazarot. Sub-venciite imaat ograni~eno u~estvo vo vkupnite prihodi od zemjodelskite proizvodi, koe prose~no se dviì od 15% do 20%. Da go zememe za primer tutunot. Otkupnata cena na tutunot minatata godina se dviè{e od 200 do 240 denari. Subvencijata e 60 denari, odnosno 25%-30% od vkupniot iznos i e najvisoka vo odnos na drugite kulturi. Ako cenata be{e samo 120 denari, nema{e da ima tol-kav bum na proizvodstvoto. Glavniot motiv za zgolemu-vawe na proizvodstvoto e pazarnata cena. Vo taa nasoka, subvenciite treba da se iskoristat od zemjodelcite za realni in-vesticii za podobruvawe na kvalitetot i marketingot na proizvodite, so cel postignu-vawe na povisoka cena na pazarot kako glaven orientir za obemot na planiranoto proizvodstvo. Za narednata godina se predv-ideni 115 milioni evra za subvencii vo zemjodelstvoto? [to }e se subvencionira so ovie pari?Pogolem del }e odat za zgole-meniot obem na proizvod-stvo, koj e evidentiran ovaa godina, a se o~ekuva da prodolì i vo narednata, na primer kaj tutunot, gra-dinarskite proizvodi i del od sto~arstvoto. ]e bide zgolemen i delot za ruralen razvoj, koj vo vkupniot rast za 2011 godina u~estvuva so 12%, a }e ima zgolemuvawe i za nabavka na traktori. Strukturata na subvenciite e ve}e definirana, stabilna i vo sledniot period mo`ni se samo pomali intervencii i blago zgolemuvawe na iznosite po merki.

Do kade e investicijata na Agrokor vo otk-upno-distributiven centar vo Strumica?Po zavr{uvaweto na procedurite za doz-voli za izgradba na objektot i izborot na izveduva~ na grade`nite raboti, {to e pri kraj, Agrokor treba da ja realiz-ira investicijata kako privatna, so sood-vetna valorizacija na vladinoto u~estvo. Do krajot na mesecot, Hrvatite }e po~nat da go gradat otkupno-distributivniot centar, vo koj Vladata investira{e 73 milioni denari, a do juli narednata godina treba da bide gotov celiot objekt. Narednite dva meseci }e objavime oglas za izgradba na otkupno-distributivni

centri na najmalku {est lokacii vo dràvata od vkupno 15, kolku {to se identifikuvani dosega. U{te sega ima nekolku subjekti koi se zainteresirani za vlez vo zemjava vo ovaa oblast. Tri lokacii se vo Gevgelisko-valandovskiot region, po edna vo Rosoman, Bitola, Sveti Nikole i Ko~ani. Ohrabruva~ki e {to na prviot oglas za IPARD ima{e nekolku kandidati za izgradba na otkup-no-distributivni centri, {to zboruva za zgolemenata svesnost na biznismenite vo ovoj sektor deka nema uspe{no zemjodel-sko proizvodstvo bez razviena marketing-infrastruktura.

AGROKOR TREBA DA PO^NE DA GRADI VO STRUMICA

12 KOMPANII PAZARI I FINANSII27.10.2010 SREDA

PORADI UZURPACIJA I PRENAMENA

MAKEDONIJA GODI[NO GUBI PO 2.200 HEKTARI PLODNA ZEMJA

Godi{no vo Make-donija se gubat 2.200 hektari obrabotlivo zemji{te, {to e okolu 0,5% od

vkupno obrabotlivoto zemji{te vo Makedonija. Najgolem del od ovie povr{ini se uzurpiraat za grade`ni celi, {to zna~i deka tie parceli se izgubeni zasekoga{.Ekspertite predupreduvaat na negativnite posledici od ovoj trend, koj kontinu-irano se povtoruva sekoja godina.“[tetite {to se prediz-vikani od gubeweto na zemjodelskoto zemji{te se ogromni. Ako e napu{teno, toa zemji{te polesno e da se vrati, no ako nezakonski e pretvoreno vo grade`no zemji{te, toga{ zasekoga{ go gubite “, predupreduva Tatjana Mitkova, profesor na Fakultetot za zemjodelski nauki i hrana.Iskustvoto pokaùva deka za grade`ni parceli sekoga{ se uzurpiraat na-jdobrite par~iwa plodna zemja, {to e dopolnitelna {teta.Najdobroto, najproduk-tivnoto i najskapoto zem-

So 0,2 hektari po ìtel, Makedonija ima pomalku obrabotliva zemja od evropskiot prosek koj se dviì okolu 0,5 hektari. Zatoa, ekspertite preupreduvaat na aktuelniot nedozvolen trend na gubewe na plodnata po~va za drugi celi.

jodelsko zemji{te se nao|a vo okolinata na gra-dovite, bidej}i gradovite se na ramna povr{ina i zaradi blizinata do potro{uva~ite i niskite transportni tro{oci na hranata.Dekanot na Zemjodelskiot fakultet vo [tip, Ilija Karov, potencira deka ovoj proces vo Isto~na Makedonija ne e tolku izrazen i deka najgolemite {teti na zemjodelskoto zemji{te se predizvi-kani vo zapadniot del od zemjava.“Na zemjodelskoto zemji{te bez dozvoli niknuvaat grade`ni ob-jekti, {to e nezakonski. [tetite od ova se dvojni, imame koncentracija na naselenieto vo gradskite

Ministerstvoto za zem-jodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo iz-

raboti vodi~ za stranskite direktni investicii vo make-donskiot agro-prehranben sektor. Vodi~ot gi opfa}a povolnostite za investirawe vo zemjata, kako i dostapnite resursi za proizvodstvo. Spored najavite, vodi~ot naskoro }e se prevede na nekolku svetski jazici i }e im se dostavi na ekonomskite

promotori na Makedonija.“Opfatena e i prezentacija na konkurentnite zemjodelsko-prehranbeni potsektori, post-apkite za uvoz, izvoz, promet so zemjodelsko-prehranbeni proizvodi i inputi i proiz-vodstvo na hrana, marketing so zemjodelsko-prehranbeni proizvodi, nadvore{nata trgovska politika i poli-tikite na Vladata vo odnos na poddr{kata na sektorot”, izjavi zamenikot-minister,

Perica Ivanovski. Toj potencira deka pokraj promocijata na vodi~ot, se podgotvuvaat i 15 novi lokacii za oglasuvawe kaj potencijalnite investitori od zemjava i stranstvo.

Re~isi 200 zemjodelci od zemjava dosega aplicirale za vtoriot oglas na IP-

ARD fondovite. Direktorot na Plate`nata agencija, Toni Dimovski, veli deka za da se oceni uspe{nosta na vtoriot oglas, kako i brojot na odo-breni aplikacii, treba da se po~eka do krajot na noemvri. #Ovaa pomo{ be{e navis-tina dragocena, so ogled na toa deka bea ponudeni iskustvata od uspe{ni im-

plementatori na sredstvata od fondovite na EU, kako {to e Avstriskata plate`na agencija AMA, koja za celiot period go slede{e razvitokot na Makedonskata plate`na agencija i u~estvuva{e so prakti~ni soveti za podobro realizirawe na sredstvata od IPARD programata”, objasnuva Dimovski. Dimovski objasnuva i deka vawe i realisetoanijako-ristewe na sredstvavaza

poddr{kastvoanizirawe na treninziniot buxet za prviot oglas na IPARD aplicirale 134 zemjodelci, od koi 27 ve}e potpi{ale dogovor so Agenci-jata za koristewe na fondovite od IPARD programata. Ovie pari se nameneti za investicii na zemjodelskite stopanstva, za prerabotka i marketing na zemjodelski produkti, kako i za diver-zifikacija na zemjodelskite aktivnosti.

200 ZEMJODELCI APLICIRALE ZA VTORIOT OGLAS ZA IPARD FONDOVITE

PROMOVIRAN VODI^ ZA STRANSKI DIREKTNI INVESTICII VO MAKEDONSKIOT AGRO-PREHRANBEN SEKTOR

povr{ini i uni{tuvawe na zemjodelskoto zemji{te vo okolinata na gra-dovite, a od druga strana ima iseluvawe na selata, od kade {to povtorno se gubi zemjodelsko zemji{te, bidej}i nema koj da go obrabotuva”, veli Ilija Karov, dekan na Zemjodel-skiot fakultet vo [tip.Ekspertite se ednoglasni

deka Makedonija ima najmalku obrabotlivi povr{ini vo sporedba so regionot i pregolem luk-suz e da se gubi zemjodel-sko zemji{te. Makedonija so 0,2 hektari po ìtel ima pomala povr{ina od evropskiot prosek koj se dviì okolu 0,4 do 0,5 hektari. Srbija i Bugarija imaat po 0,6 hektari po

ìtel.Direktorot na Agenci-jata za pottiknuvawe na razvojot na zemjodelst-voto, Jordan Kuzmanovski, potencira deka se pravat golemi {teti vrz zemjodel-skoto zemji{te so negovata uzurpacija i tie kako agencija prepora~uvaat kako grade`no zemji{te da se koristi zemji{teto so

poniski klasi, dodeka pop-lodnite i ramni~arskite parceli da bidat ostaveni za zemjodelska obrabotka.Oficijalno, vo zemjava ima okolu 690.000 hektari obrabotliva zemja, no ekspertite se somnevaat vo ovaa brojka i poten-ciraat deka obrabotliva-ta povr{ina ne nadminuva 450.000 hektari.

GORAN [email protected] 450

iljadi hektari obrabot-livo zemji{te ima

vo Makedonija

0,5%od obrabotlivoto

zemji{te se gubi sekoja godina

13KOMPANII PAZARI I FINANSII 27.10.2010SREDA

100milioni evra se predvideni

za nabavka na sovremena medicinska oprema

450milioni evra ~ini

celokupniot proekt za nov klini~ki centar

Ministerstvoto za zdravstvo pred dva dena izleze so brojka od 100 milioni evra, no na v~era{nata pres-konferencija ministerot Bujar Osmani izjavi deka tolku }e ~ini samo medicinskata oprema

MINISTEROT ZA ZDRAVSTVO JA SMENI GOLEMINATA NA INVESTICIJATA

NOVIOT KLINI^KI CENTAR ]E ÎNI 450 MILIONI EVRA

Noviot klini~ki centar vo Bar-dovci, koj den-ovive go najavi Vladata kako do-sega najgolema

investicija vo zdravstvoto, }e ~ini 450 milioni evra. Ministerstvoto za zdravstvo pred dva dena izleze so brojka od 100 milioni evra, no na v~era{nata pres-kon-ferencija ministerot Bujar Osmani izjavi deka tolku }e ~ini samo medicinskata oprema."Pokraj medicinskata oprema vredna 100 milioni evra, okolu 250 do 300 milio-ni evra se planirani za izgradba na objektot, a 50 milioni evra za danoci i komunalii. Uslugite od francuskata konsultantska ku}a, koja ja izraboti fizibiliti studi-jata, gi plati Evropskata investiciska banka", objasni toj, potenciraj}i deka nitu ovie brojki ne se definitivni i deka postoi mo`nost da se promenat.Poznava~ite na zdravstve-niot sistem vo Makedonija se skepti~ni vo odnos na

VIKTORIJA [email protected]

TOP 100

najavite za noviot klini~ki centar. Pove}eto velat deka ovoj proekt bi uspeal samo na dolg rok od okolu 15 godini, no ne so tolku mal buxet. Od Agencijata za prostorno planirawe velat deka mo-mentalno rabotat na na-crt-planot za zemji{teto so povr{ina od 195.000 kvadratni metri, na koe }e nikne noviot klini~ki centar."Najdocna do 20 dekemvri nacrt-planot }e bide daden na revizija vo Minister-stvoto za transport i vr-ski. Infrastrukturata na zemji{teto e odli~na, a lokacijata e samo pet kilo-

metri oddale~ena od centarot na Skopje", izjavi direktorot Ogne Apostolski.Ministerot istakna deka ultramoderniot kampus }e se gradi so cel da se ovozmoì polesna dostap-nost na pacientite do usl-ugite, imaj}i predvid deka momentalnata lokacija na klini~kiot centar e mnogu oddale~ena od obikolnicata

i od magistralnite pati{ta. I me|usebnata oddale~enost na klinikite vo ramkite na postoe~kiot objekt, spored ministerot, pretstavuva golem problem."Fragmentiranosta na kli-ni~kiot centar so sebe pov-lekuva u{te nekolku prob-lemi, kako neracionalna iskoristenost na resursite. Sega, vo nekolku sali imame

pove}e isti aparati, poradi toa {to pacientite ne seko-ga{ moàt da bidat {etani od eden vo drug objekt, a imame i pregolem broj legla", istakna Osmani.Spored Ministerstvoto za zdravstvo, vo sklop na no-vonajaveniot klini~ki centar predvidena e i izgradba na ogromen parking-prostor, ~ij kapacitet bi bil pove}e od

2.000 vozila. Ednokrevetnite sobi }e bidat opremeni so pove-}efunkcionalni aparati, a vo plan e i izgradba na nekolku ~ekalni. Za nau~no-istraùva~kite dejnosti }e postojat prostorii so strogo utvrdena namena, a }e se podgotvi i napredna platforma na informati~ka tehnologija.

14 BALKAN BIZNIS POLITIKA27.10.2010 SREDA

Srbija e daleku od zamislata da stane investiciski raj za stranskite in-vestitori i pokraj

niskite danoci i evtinata rabotna sila, kako i pov-olnite krediti za investi-rawe. Lo{ata infrastruk-tura, pravnata nesigurnost, koncentracijata na mo} vo racete na desetina oligarsi koi ja kontroliraat srpskata ekonomija se pri~inite po-radi koi Srbija minatata godina zabeleà pomal priliv na direktni inves-ticii. Statisti~kite podatoci od 2009 godina beleàt deka me|u balkanskite zemji koi s$ u{te ne se vo sostav na Evropskata unija (EU), na-jmnogu stranski investicii minatata godina se sleale vo Hrvatska, 2,1 milijardi evra, Srbija 1,3 milijardi evra, a 1,06 milijardi evra vo Crna Gora, iako e deset pati pomala od Srbija.Edna od pri~inite za lo{iot rejting na Srbija e nepovol-nata biznis-klima, odnosno golemata razlika me|u do-

brite nameri na Vladata i realnite rezultati.“Pri~inata ne e povrzana za politikata na Vlada-ta, tuku za strukturata na op{testvoto, kade {to 80% od ekonomijata e vo racete na desetina oligarsi. Ubavo e da imate posebni pro-grami za privlekuvawe na investitori. Polesno e da dadete dano~ni olesnuvawa, otkolku da go podobrite pravniot sistem”, objasni Gavin Rajan od investiciska-ta kompanija World Europe Capital Management.Srbija vo regionot nudi najpovolni danoci i povolni krediti za investirawe, no biznis-klimata bi bila pop-

ovolna dokolku ima podobra infrastruktura i poednos-tavna administracija. Dràvniot sekretar na hrvatskoto Ministerstvo za finansii, Zdravko Mari}, istakna deka evropskata

perspektiva na Srbija e isklu~itelno zna~ajna, no naglasi deka se va`ni i vnatre{nite prilagoduvawa na investitorite.“Za da dojdat investitorite, mora da im se ponudi ne{to atraktivno.Toa moè da bi-dat dano~ni olesnuvawa ili pogolema za{tita na nivnite prava. Sekoja zemja treba vnatre{no da gi prilagodi potrebite na investitorite preku strukturni reformi.

Hrvatska i pred krizata godi{no ima{e stranski investicii od okolu 6% od bruto-doma{niot proiz-vod (BDP) i e lider vo regionot”, izjavi Mari} i dodade deka minatata godina poradi krizata investiciite padnale okolu 2%.Vlezot vo EU e isto taka mnogu zna~aen za Srbija, bidej}i so vlezot vo EU zem-jata }e mora da gi popravi site nedostatoci na ekonom-

skiot i pravniot sistem za da vleze vo Unijata, a toga{ }e moè da smeta na mnogu prednosti povrzani so investicii.Toa do nekade go potvrduva i primerot na Bugarija, koja kako ~lenka na EU, iako ima lo{a infrastruktura, a nudi podednakvo niski ceni na trud i povolni dano~ni stapki, sepak, lani privle~e 3,3 milijardi evra stranski investicii.

INFRASTRUKTURATA I PRAVNATA NESIGURNOST GI ODVRA]AAT INVESTITORITE

STRANSKITE INVESTITORI VO SRBIJA PREDUPREDUVAAT

Golemata razlika me|u dobrite nameri na Vladata i realnite rezultati na teren ja uni{tuvaat bi-znis-klimata vo zemjata i ja namaluvaat atraktivnosta kaj investitorite, predupreduvaat kompaniite

��

VESNA [email protected] NAJÊSTI ZABELE[KI

NA INVESTITORITENedovolna pravna sigurnost, pravnata regulativa �premnogu birokratizirana, glomazna, predolga i podleì na korupcija.Nesoodvetna struktura na rabotnata sila, stru~nite �u~ili{ta i fakulteti sozdavaat nedovolno obra-zovani kadri, koi ne odgovaraat na profilot na rabotnata sila koja ja baraat investitorite.Neizvesnost na ekonomskata i regulatornata poli- �tika, nedovolna za{tita na intelektualnata sopst-venost.

K O M E R C I J A L E N O G L A S K O M E R C I J A L E N O G L A S

INVESTICII VO 2009, VO MILIJARDI EVRA

Bugarija 3,3 �Srbija 1,3 �Hrvatska 2,1 �Crna Gora 1,06 �Makedonija 0,2 �

15BALKAN BIZNIS POLITIKA 27.10.2010SREDA

Crnogorskata aviokom-panija Montenegro erlajns za 16 godini

postoewe prevezla 4,5 milioni patnici, soop{ti pretsedatelot na aviokompanijata, Zoran \uri}i}.\uri}i} isto taka izjavi deka Montenegro erlajns dosega ima otvoreno avionski linii za 16 destinacii.Kompanijata najavi deka }e kupi avion od tipot “embraer 195” i }e vospostavi avi-olinii me|u Podgorica, Brisel i Milano.Kompanijata e vo sopstvenost na dràvata, a neodamna na tender bea ponudeni 30% od nejziniot kapital.

MONTENEGROERLAJNS PREVEZOL 4,5 MILIONIPATNICI

Iako pretstavnicite na gr~ko-izraelskiot konzor-cium Aktor-HCH so me-

seci tvrdea deka }e obezbedat bankarski garancii za izgrad-ba na crnogorskiot avtopatod Bar do Boqare, do Vlada-ta na Crna Gora stigna bara-we od kompanijata da se pro-dolì rokot od 29 oktomvri.Gr~ko-izraelskiot konzorcium go dobi tenderot za izgradba na avtopatot otkako hrvatskiot konzorcium (Konstruktor, IGH i Tehnika) ne uspea da obezbedi bankarski garancii.Po~na da se {pekulira koj bi moèl da ja prezeme rabotata na stoletieto dokolku i Aktor-HCH ne uspee da obezbedi bankarski garancii. Crnogor-skite mediumi pi{uvaat deka vo igra bi moèla da vleze nekoja kineska grade`na kompanija koja bi moèla da dobie finansiska poddr{ka od tamo{nata Eksim banka.

GR^KO-IZRAELSKI-OT KONZORCIUM SÈ U[TE BEZ BAN-KARSKI GARANCII

Poradi ekonomskata kriza, vo Bugarija se zatvoreni 1.100 grade`ni kompanii.

Pretsedatelot na Grade`nata komora vo Bugarija, Svetoslav Glosov, izjavi deka re~isi dve tretini od zatvorenite grade`ni kompanii se zanima-vale so izgradba na stanovi i deka pove}eto od kompaniite se od Sofija.“Stanuva zbor za kompanii koi se formirani od 2006 do 2008 godina, vo periodot na grade`niot bum. Me|u zgasna-tite kompanii se nao|aat i nekoi golemi firmi”, izjavi Glosov.Toj izjavi deka grade`ni{tvoto postepeno izleguva od kriza, no deka toa }e se po~uvstvuva duri naprolet.Vo Bugarija ima registrirani 4.072 grade`ni kompanii vo koi se vraboteni 142.000 rabotnici.

KRIZATA ZATVORI 1.100 GRADE@NI KOMPANII VO BUGARIJA

Premierot na Grcija, Jorgos Papandreu, izjavi deka Vla-

data }e bide prinudena da organizira predvremeni izbori, i pokraj buxetska-ta kriza, ako negovata partija zagubi na lokal-nite izbori idniot mesec. “Nemam namera za or-ganizirawe nacionalni izbori. No, ako situaci-jata ja popre~uva spo-

sobnosta na Vladata da gi sprovede neophodnite promeni, toga{ gr~kiot narod }e treba da donese odluka”, izjavi Papandreu. Toj gi povika Grcite da ja poddràt negovata poli-tika na strogi merki za ekonomijata pred region-alnite i lokalnite izbori na sedmi i 14 noemvri. “Ako sega zapreme i ne prodolìme so va`nite

reformi, naporite }ebidat zaludni, }e se vratime vo minatoto i ne{tata u{te pove}e }e se vlo{at. Od bankrot n$ delea samo nekolku dena, moèbi ~asovi. No, toa ne se slu~i i ja spasivme dràvata”, izjavi gr~kiot premier. Toj veti deka slednata godina nema da ima novi skratuvawa na platite i penziite.

PAPANDREU NAJAVI PARLAMENTARNI IZBORI AKO NE POBEDI NA LOKALNITE IZBORI Najgolemi biznis-

grupacii vo Slovenija spored ostvarenite

prihodi vo minatata go-dina se trgovskata kom-panija Merkator, nafte-nata kompanija Petrol i proizvoditelot na aparati za doma}instvo Gorewe, objavi slovene~kiot vesnik "Dnevnik".Spored tabelata na slovene~kiot vesnik, Mer-kator minatata godina ost-

varil vkupen prihod od 2,7 milijardi evra, Petrol dve milijardi evra, a Gorewe 1,2 milijardi evra.Farmacevtskata kompanija Krka se nao|a na ~etvr-toto mesto so ostvaren prihod od milijarda evra. Sepak, Krka zabeleàla i najgolema ~ista dobivka od 137,7 milioni evra.Me|u navedenite grupacii, na vrvot na tabelata se nao|aat i kompaniite koi

godinata ja zavr{ile so zagubi, kako Gorewe, ~ija zaguba iznesuva{e 12,2 milioni evra.

NAJGOLEMI MERKATOR, PETROL I GOREWE

TOP 100 K O M E R C I J A L E N O G L A S

16 SVET BIZNIS POLITIKA27.10.2010 SREDA

Akciite na japon-skiot proizveduva~ na potro{uva~ka

elektronika, Soni, v~era porasnaa za pove}e od 3% otkako nekoi mediumi objavija deka taa kompanija moè da stane potenci-jalna cel na prezemawe na amerikanskiot tehnolo{ki xin Epl.Od Soni izjavija deka ne moàt da gi komentiraat {pekulaciite. Vo tekot na izminatiot vikend mnogu mediumi ja prene-

soa informacijata deka Epl, koj od trimese~ie vo trimese~ie ostvaruva s$ podobri biznis-rezultati, naskoro bi moèl da pojde vo nekoja golema akvizici-ja. Kompaniite koi moàt da bidat cel na amerikan-skata kompanija se Soni, Adob i Dizni.Sepak, analiti~arite se skepti~ni za realizacijata na ovaa ideja.“Ako Epl se odlu~i da go prezeme Soni, toa }e pretstavuva obid za

neprijatelsko prezemawe, koe te{ko }e uspee vo Japonija”, izjavi za Rojters eden ekspert.

EPL ZAINTERESIRAN ZA PREZEMAWE NA SONI

Masovnite {trajkovi vo Francija protiv penziskite reformi

nacionalnata ekonomija ja ~inat 400 milioni evra dnevno, izjavi minister-kata za finansii, Kristin Lagard.Lagard navede deka {tetata e me|u 200 i 400 milioni evra, osobeno vo transportniot i nafteniot sektor.“Naru{ena e slikata za Francija. Privle~nosta na na{ata zemja e dovedena

vo pra{awe koga se gleda momentalnata sostojba”, izjavi Lagard.Gorniot dom na francuski-ot Parlament- Senatot, vo petokot usvoi predlog penziski reformi, ot-kako prethodno gi odobri Dolniot dom. Istovremeno, rabotnicite nezadovolni od vakvata odluka gi blokiraa pristani{tata, naftenite rafinerii i fabrikite za uni{tuvawe na otpad vo znak na protest pro-tiv vladiniot plan da ja

zgolemi starosnata granica za zaminuvawe vo penzija na 62 godini.

FRANCUSKIOT [TRAJK ÎNI MILIJARDI

Francuskata banka Societe Generale minatata nedela na klientite im ja prezentira{e

analizata spored koja Af-rika e najperspektiven i brzoraste~ki pazar koj site investitori go ignoriraat. Bankata gi povika inves-titorite da vloùvaat vo Afrika preku evropskite kompanii koi tamu trguvaat so akcii na afrikanskite kompanii t.e dràvni ob-vrznici i stoka. Vo Societe Generale, kako najdobar iz-bor na evropski kompanii vo Afrika se naveduvaat BHP Billiton, Arcelor Mittal, SABMiller, Unilever, Barclays, Saipem i Nestle. Isto taka, se napomenuva deka berzanskiot indeks MSCI po site perfor-mansi e blizok so istiot na BRIK zemjite. Spored toa, kapitalot na afrikanskiot pazar pretstavuva samo 8%-10% od kapitalizacijata na brzoraste~kite pazari. Duri 87% od pazarnata kapi-talizacija otpa|a na ber-zata na Ju`noafrikanskata Republika, 5% od vkupnata kapitalizacija otpa|a na berzata vo Kairo, a po 3% im pripagaat na Nigerija, Maroko i site ostanati zae-dno. Afrikanskiot pazar za obvrznici beleì rast na

likvidnosta, koja ja prepoz-naa globalnite igra~i so ~ija pomo{ go diverzificiraat profitot. Samo 24 afrikanski zemji imaat slu`ben krediten rejting. Vo Societe Generale velat deka afrikanskata ekonomija od 2001 do 2009 godina porasna za 4,9% ili 1,5% pove}e od prosekot vo svetot. Spored ova, moè da se kaè deka Afrika zazema silna pozicija vo idnina.

ENERGIJA OD SAHARAAfrikanskiot kontinent izo-biluva so prirodni resursi koi moàt da ja zadovolat

globalnata pobaruva~ka do 2030 godina. Spored soz-nanijata, francuskata banka glaven akcent stava na Sa-hara, koja vo idnina moè da go snabduva cel svet so solarna energija. Ne treba da se zaboravi nitu gole-mata ekonomska sorabotka na Afrika so Kina (Kina vo poslednite 10 godini ima vloèno milijardi dolari vo Afrika), kako i rastot na sredniot sloj na crniot kontinent, koj }e ja pottikne pobaruva~kata i }e deluva kako eden vid katalizator na demokratijata vo mnogu

zemji. Najgolema prednost ima zemjodelskiot sektor, za {to analiti~arite vo Societe Generale hrabro izjavuvaat deka Afrika ima {ansi da bide daleku prepoznatliva po svoite ìtni kulturi. Vo vreme na aktuelnata kriza, razumnata vlada i racionalnoto tro{ewe se pokaàa kako uspe{na alatka za spravuvawe so cikli~nata politika. Nedostatokot od razvienost na finansiskiot pazar ja spre~i finansiskata kriza, a izvozot od Afrika nabrzo zakrepna poradi pobaruva~kata od Azija.

Golemiot broj prirodni bogatstva i resursi, kako i rastot na srednata klasa, predizvikuvaat afrikanskata ekonomija da raste ve}e 15 godini. Izobiluva so mnogu prirodni bogatstva: zlato, di-jamanti i uranium, nafta i mangan

��

NOV “HRABAR” SVET

AFRIKA E PAZAR SO NAJGOLEM POTENCIJAL

DRAGICA MARENÊVA

� DVA, TRI ZBORA“Grcija }e zabeleì ekonomski rast kon krajot na 2011 godina. Gr~kite banki imaat silna kapi-talna adekvatnost. Vo vrska so nedostigot od konkurentnost na gr~kata ekonomija, Vladata ve}e po~na da sproveduva serija hrabri strukturni re-formi koi }e vnesat izmeni vo ovoj pravec.”

JORGOS PRVOPULOSguverner na gr~kata Centralna banka

“Stranskite investicii vo Bugarija zna~itelno se zgolemeni vo prvoto polugodie od ovaa godina i dostignaa okolu 420 milioni evra. Do krajot na godinata se o~ekuva stranskite inves-ticii vo Bugarija da dostignat milijarda evra.”

BORISLAV STEFANOVpretsedatel na bugarskata Agencija za investicii

“Ne go osporuvame pravoto na Iran da mu dava pomo{ na Avganistan, nitu pravoto na Vladata vo Kabul da ja primi taa pomo{, no ostanuvame skepti~ni i zagrièni vo vrska so motivite na Iran, imaj}i ja predvid negovata prethodna destabilizira~ka uloga kon sosedite.”

FILIP KROULIportparol na Stejt departmentot na SAD

� Johanesburg

17SVET BIZNIS POLITIKA 27.10.2010SREDA

Na sostanokot me|u ministrite za trans-port i soobra}aj na Polska, Ungarija i Slova~ka, koj mi-

natata nedela se odrà vo Lankut, Polska, kon iter-nacionalniot proekt Via Karpatija se priklu~ija i Romanija, Bugarija i Grcija. So potpi{uvaweto na de-klaracija za pristapuvawe kon ovoj proekt, ministrite za transport se soglasija patot Via Karpatija da bide vklu~en vo Trans-evropskata transportna mreà, koja e mreà sponzorirana od Ev-ropskata unija, a ima za cel da go stimulira ekonomskiot razvoj na isto~nite delovi od Unijata.Bugarija, Romanija i Grcija potpi{aa inicijativa so koja patuvaweto od severot do jugot na Evropa bi trebalo zna~itelno da se skrati so izgradba na me|unaroden avto-pat preku sredna Evropa.Proektot e pokrenat vo 2006 godina na inicijativa na Pol-ska, koga Litvanija, Polska, Slova~ka i Ungarija potpi{aa dogovor. Se predviduva izgradbata na avtopatot koj }e gi povrzuva dràvite od Balti~koto More

na severoistok so onie na Crnoto More i Grcija na jug da pominuva preku najslabo raz-vienite regioni vo Evropskata unija. Proektot vreden nekolku milijardi evra treba da bide dovr{en do 2020 godina. Samo Polska dosega investirala 5,3 milijardi evra vo svojot del od 800 kilometri i ve}e ja

zavr{ila izgradbata na nekoi od delnicite. Pogolemiot del od patot koj pominuva niz Lit-vanija e zavr{en, a zavr{ena e i edna polovina od ungar-skiot del, dodeka Slova~ka do krajot na godinata treba da zavr{i so izgradbata na edna tretina od patot.Via Karpatija na bugarskata

teritorija se protega od pris-tani{teto Vidin na Dunav, doKulata na gr~kata granica viaSofija, a isto taka se sovpa|a so del od panevropskiot tran-sporten Koridor broj ~etiri i vtoriot most na Dunav koj gi povrzuva Vidin i romanskiot Kalafat. Ovoj most treba da startuva so upotreba vo 2011-

2012 godina, po odloùvawe od edna decenija.Na insistirawe na Romanija i Bugarija, dve divizii od Balti~kata i Eegejskata ruta }ese vklu~at vo Via Karpatija, i toa do romanskoto prista-ni{te Konstanca, na Crno Mo-re. Druga ruta }e se protega odSofija do Istanbul, via Svi-lengrad na turskata granica, a preku avtopatot Traceka }e se pristignuva do bugarskite pristani{ta na Crno More. Ekstenzijata na patot od Sofi-ja do Svilengrad vo su{tina go pokriva celiot Koridor 4 na bugarska teritorija, koj gi povrzuva Centralna Evropa so Solun i Istanbul.Ministerot za transport na Polska, Grabar~ik, ja istakna pozitivnata strana na inter-nacionalniot avtopat koj }e gi povrzuva ovie sedum zemji i trite “vodeni” regioni - Balti~koto, Crnoto i Egejskoto More, a toa e stimulot koj }e im se ovozmoì na ekonomiite vo ovie regioni.Ministrite za transport na site zemji-u~esni~ki vo ovoj

proekt }e bidat dodadeni na listata na panevropskite transportni koridori, {to pretstavuva mreà na trans-portni linkovi niz celiot evropski kontinent.“Dokolku Via Karpatija stane del od panevropskata mreà, golema }e bide mo`nosta da se dobijat fondovi od EU za ovoj proekt”, objasnuva min-isterot Grabar~ik, koj dodal deka dokolku EU ovozmoì dopolnitelni sredstva za Via Karpatija, patot moè da se zavr{i do 2020 godina.Ministerot za transport na Slova~ka, Jan Figel, za vreme na konferencijata istaknal deka “blagodarenie na Via Karpatija, Isto~na Evropa }ese pridviì kon centarot na Evropa”. Toj dodal deka do krajot na ovaa godina edna tretina od patot }e bide gotov vo Slova~ka.Gr~kiot zamenik-minister za transport i infrastruktura, Joanis Magriotis, izjavil deka e neophodno da se ut-vrdi kone~nata slika za Via Karpatija i toa vo najbrz moèn rok.“Ne o~ekuvame direktni ben-eficii od izgradbata na ovoj pat, no siguren sum deka }e gi po~uvstvuvame pozitivnite posledici koga ovoj pat }e bide pu{ten vo upotreba”, istaknal Magriotis.

SE DEFINIRA TRASATA NA NOVIOT EVROPSKI AVTOPAT

VIA KARPATIJA ]E IM POMOGNE NA NAJSLABO RAZVIENITE REGIONI

Se predviduva izgradbata na avtopatot koj }e gi povrzuva dràvite od Balti~koto More na severoistok so onie na Crnoto More i Grcija na jug da pominuva preku najslabo razvienite regioni vo Evropskata unija

��

5,3 milijardi evra

investirala Polska dosega vo Via Karpatija

VASE [email protected]

� SVET 0-24 �

...SMRTNA KAZNA Irak si go osudi porane{niot minister

Vrhovniot sud na Irak deneska go osudi svojot porane{en minister za nadvore{ni raboti, koj mu bil desna raka

na Sadam Husein. Tarik Aziz e osuden na smrt za u~estvo vo masakrot vrz {iitskite muslimani vo 1999 godina.

...EKONOMSKA SORABOTKA Indija i Kina se zbliùvaat

Indiskiot premier, Manmonah Sing, v~era vo pretsedatel-skata rezidencija vo Tokio se sretna so svojot japonski

kolega, Natao Kan. Povod za ovaa sredba be{e potpi{uvaweto na dogovorot za pottiknuvawe na ekonomskite vrski.

...NAJAVA ZA CUNAMI Indonezija vo panika

Silen zemjotres predizvika cunami vo koe nastradaa nekolku krajbre`ni sela vo zapadna Indonezija. Naselenieto e vo

panika od najavata za mo`ni potresi i se evakuira.

� Na slikata e prika-àna dosega dogovorenata trasa na noviot evropski avtopat Via Karpatia

18 FEQTON 27.10.2010 SREDA

Godinava popularniot amerikanski brend na “keùal” obleka, Gep (Gap), dobi poz-itivni zabele{ki

za odrànite koncerti vo nivnite prodavnici i nivnite zalo`bi vo soci-jalnite i mobilnite mreì, kako {to e sozdavawe na aplikacii za Ajfon i interaktivnite galerii za fanovite na Fejsbuk. Brendot prodolùva da bara na~ini za demokra-tizacija i asocijacija so povisokata moda, kako {to e sorabotkata so Stela Mekartni za proizvod-nata linija za deca i zaedni~koto sponzorstvo na nastanot “Amerikanskata èna: Modno oblikuvawe na nacionalniot identitet”, zaedno so “Vog”. Pokraj istoimeniot brend, kompanijata Gep poseduva u{te ~etiri drugi brendovi, Banana Ripablik (Banana Republic), Old Nejvi (Old Navy), Pajperlajm (Piperlime) i brendot Atleta (Athleta). Banana Ripablik, malata prodavnica za obleka so safari “autluk”, otvorena vo 1983 godina, be{e re-brendirana vo docnite 80-ti godini. Brendot Old Nejvi e lansiran vo 1994 godina i pod negovo ime se prodavaat elegantnite modeli na kompanijata. Pa-jperlajm e kreiran vo 2006 godina, a Atleta se pojavi minatata godina kako ime za proizvodnata linija na obleka za sportski nastroeni èni. I pokraj predizvikuva~kata ekonom-ska sredina, 2009 godina kompanijata ja zabeleà kako uspe{na. Rezultatite od dobivkata se predvodeni od podobrenata proda`ba vo ~etvrtiot kvartal, a godinata ja zavr{ija so 2,3 milijardi dolari i bez zaostanat dolg. Gep operira

NAJSKAPOCENITE SVETSKI BRENDOVI GAP

so golemi prodavnici vo SAD, Kanada, Francija, Irska i Japonija. Taa ima i dogovori za fran{iza so samostojnite fran{izi za upravuvawe so nivnite prodavnici vo mnogu zemji vo svetot, kade {to se prodava nivniot brend. Dizajnot na oblekata glav-no go kreira kompanijata, a za proizvodstvoto se griàt razli~ni izvori. Ovaa 2010 godina kompanijata ja po~na so otvoreni pove}e od 3 iljadi proda`ni lokacii vo svetot.

MALATA PRODAVNICA ZA FARMERKI

“Go kreirav Gep so ednostavna ideja: polesno da se najde par farmerki”, }e izjavi osnova~ot Donald Fi{er, koj, sepak, ne e od generacijata koja e odgovorna za popularnosta za brendot. Idejata za Gep kaj Fi{er se za~nala vo momentot koga ne moèl da si najde sood-vetna golemina na farmerki od Levis vo prodavnicata vo Kalifornija. Toj videl deka farmerkite stanale tolku popularni {to ne moàt da se najdat po prodavnicite i kako hamburgerot, stereo-opremata i benzinot, tie bi moèle da se prodavaat preku sinxir od mali prodavnici nameneti edinstveno za toj proizvod. So pomo{ na negovata èna, Doris, Fi{er vo 1969 godina otvoril prodavnica vo koja se prodavale plo~i i farmerki.

Nivnata namera bila da gi privle~at qubitelite na farmerki so proda`bata na plo~i, no otkako vo po~etokot nikoj ne gi zabeleùval farmerkite, Fi{er do{ol na rabot na bankrot. Vo o~aj, platil reklama vo lokalniot vesnik, objavuvaj}i proda`ba na “~etiri toni” farmerki po najniski ceni, pa oblekata vedna{ se prodala. Za da go naglasi mlade{kiot ambient na negovata nova prodavnica, Fi{er ja narekol Gep (The Gap), kako aluzija na toga{nata aktuelna tema,“Generation Gap” (“Jazot me|u generaciite”, tema aktuelizirana od hipi-dvièweto).Koga Fi{er go inkorporiral biznisot, vedna{ postignal uspeh. Iako bez iskustvo vo maloproda`ba, kombinaci-jata - farmerki, niski ceni i {irok izbor go osvoile pazarot me|u populacijata od 14 do 25 godini. Po ot-voraweto na nekolku pro-davnici vo San Francisko, Fi{er nabrzo po~nal da uìva vo benefitot od proda`bata {to ja ost-varuvaat sinxirot pro-davnici. A, prodavnicite, pak, bile svetlo varosani, naj~esto portokalovo i voobi~aeno oìveani so rokenrol muzika. Za da gi namali dava~kite za kirija, Fi{er iznajmuval male~ki prostorii, koi naj~esto bile locirani

�� “Go kreirav Gep so ednostav-na ideja: polesno da se naj-dat par farmerki”, }e izjavi osnova~ot Donald Fi{er, koj, sepak, ne e od generacijata koja e odgovorna za popular-nosta za brendot. Idejata za Gep kaj Fi{er se za~nala vo momentot koga ne moèl da si najde soodvetna golemina na farmerki od Levis vo pro-davnicata vo Kalifornija

PRIKAZNI OD WALL ST

Kineskata naftena kompanija Cnooc objavi deka se so-glasila da plati 1,1 milijarda dolari

za del od amerikanskata kompanija za proizvodstvo na nafta i plin Chesapeake Energy, stoi vo soop{tenieto koe denovive go liferuva{e Rojters.So ovoj poteg, od kompanijata o~ekuvaat deka povtorno, po period od pet godini, na ovoj

na~in }e moàt da vlezat na amerikanskiot pazar. Samo kolku za potsetuvawe, vo tekot na 2005 godina propadna nivnata namera da bide kupena kompanijata Unocal poradi zabrana na ovaa transakcija od strana na amerikanskite regulator-ni tela, koi svojata odluka se obidoa da ja opravdaat so faktot deka, spored niv, ovaa kompanija treba da bide smetana kako strate{ki

PETAR [email protected]

�� Otkako pred pet godini amer-ikanskata vlast go zabrani prezemaweto na Unocal, ki-neskata kompanija Cnooc sega & frli oko na kompanijata Chesapeake Energy

KINEZITE POVTO

� Od amerikanskata vlast }e zavisi dali Kinezite na golemo }e vlezat vo Chesapeake Energy.

MALE^KATA PRODAVNICA [TO GI OBLEÊ GENERACIITE

19FEQTON 27.10.2010SREDA

“Kapital” zapo~na so serija napisi za toa kako nasta-nale i se razvivale najgolemite svetski brendovi-kompanii. Doznajte gi prika-znite za nivnite podemi i padovi, za toa koi se tajnite {to gi odrùvaat na vrvot na ska-lata na najpoznati i najomileni svetski brendovi so decenii

vo {oping-centrite.Dve godini po otvoraweto na prvata prodavnica, Gep zabeleàl godi{na proda`ba od 2,5 milioni dolari. Toga{ Fi{er ja preina~il kompani-jata vo javna korporacija, iako toj go drèl najgole-miot del od akciite. Za pet godini, po otvoraweto na drugi prodavnici niz zemjata, proda`bata porasnala do 97 milioni dolari, a brojot na prodavnici porasnal na 186, otvoreni vo 21 dràva od SAD. Analiti~arite uspehot go pripi{ale na ispolnu-vaweto na kardinalnite pravila na maloproda`ba: Gep nabavuval stoka so maksimalna brzina, cenite bile niski i ostanale tak-vi, i poradi specifi~noto

TREET

va`na kompanija za na-cionalnite interesi na SAD.Po vakvata objava, akci-ite na Cnooc porasnaa na najvisoko nivo vo posled-nite tri godini, zatoa {to analiti~arite smetaat deka vakviot poteg e samo najava za po~etokot na prezemawa od strana na kineskite kompanii, preku koi istite planiraat da gi zadovolat s$ pogolemite pobaruvawa za energensi vo Kina i seto toa poradi odrùvaweto na konstant-niot rast na proizvod-stvoto.“O~ekuvame deka kineskite kompanii }e trgnat i na regionite vo Kan-ada i Brazil, kade {to se nao|aat i poslednite

oblasti od koi naftata bi moèla da se izvlekuva vo golemi koli~ini”, veli Gordon Kvan, {ef na Oddelot za energetika vo kompanijata Mirae Asset Securities.Spored nego, mo`na cel na kineskite kompanii moè da bidat i regionite na Nigerija i Angola. Spored poslednite {peku-lacii, kineskata kompani-ja bila zainteresirana i za kanadskite nafteni kompanii Opti Canada kako i za kompanijata Nexen, koja, vsu{nost, e sopstve-nik na Opti Canada.Momentalno, najgolemite vloùvawa na kineskite kompanii vo energetskiot sektor se vo Afrika, kon-tinent koj evropskite i

amerikanskite kompanii naj~esto go izbegnuvale.Sega, Kinezite povtorno ja targetiraat Amerika od kade {to prethodno ve}e bea odbieni. Sepak, kako {to stojat rabotite, amerikanskite kompanii reagiraa pozitivno na sevkupnata kineska ak-tivnost, osobeno poradi faktot {to momentalno istite se soo~uvaat so problemot na nedovol-na likvidnost i im se potrebni pari. Kineskite kompanii vo momentov raspolagaat so golemi sumi pari koi bi bile dobredojdeni za ameri-kanskite kompanii, no ona {to e bitno e kako }ereagira na celata ovaa situacija amerikanskata

vlast.Pokraj toa {to istite prethodno edna{ ve}e zabranija vlez na kineska kompanija vo energetskiot sektor, istoto se slu~i vo sektorot na telekomu-nikaciskite uslugi. Na vode~kiot telekomunika-ciski proizvoditel vo Kina, kompanijata Hua-wei, koja pokaà interes za vlez vo ovoj sektor na amerikanskiot pazar, isto taka & be{e zabra-net vlezot od strana na amerikanskata vlast.Sepak, ovojpat, od ki-neskata kompanija Cnooc smetaat deka nema da se soo~at so problemi vo vrska so celokupnata transakcija, bidej}i ku-puvaat samo eden del

od kompanijata Chesa-peake Energy, za razlika od prethodniot pat koga kompanijata Sinopeca koja e sopstvenik na Cnooc planira{e da napravi celosno prezemawe na Unocal.Vo celata ovaa situacija interesen e podatokot {to neuspe{ni pregovori za kupuvawe na amerikanska-ta kompanija Chesapeake Energy vode{e i indis-kata kompanija Reliance Industries, za vedna{ po neuspehot na ovie prego-vori da vletaat Kinezite od Cnooc.Kinezite od kompanijata Cnooc isto taka pred eden mesec objavija deka razmisluvaat za kupuvawe na delot koj go poseduva

BP vo argentinskata kom-panija Pan American En-ergy. Namerata na Kinez-ite e da go kupat udelot od 60% koj go ima BP vo ovaa kompanija, za {to istite se podgotveni da odvojat 10,2 milijardi dolari. Od kineskata kom-panija o~ekuvaat deka od strana na BP }e im bide odobrena 10% premija na cenata koja ja platija koga otkupija 20% od Pan American Energy, so ogled na toa {to od kineskata kompanija se svesni deka na BP im se potrebni kakvi bilo sredstva so cel polesno da gi podne-sat tro{ocite koi treba da gi isplatat od nastana-tata naftena havarija vo Meksikanskiot Zaliv.

�� I pokraj pre-dizvikuva-~kata ekono-mska sredina, 2009 godina kompanijata ja zabeleà kako uspe{na. Rezultatite od dobivkata se predvodeni od podobre-nata proda`ba vo ~etvrtiot kvartal, a godinata ja zavr{ija so 2,3 milijardi dolari i bez zaostanat dolg

ORNO VO LOV NA AMERIKANSKITE NAFTA[I

dostigna 9 milijardi dola-ri vo 1998 godina, a taa godina kompanijata otvori novi 356 prodavnici. Sekoj den po edna nova. Edna od novite be{e i onlajn-prodavnicata. Tamu, pokraj oblekata koja moè da se najde vo nivnite prodavni-ci, se prodavaat i pogolemi broevi koi ne moàt da se najdat vo prodavnicite. In-aku, brendovite Primalajn (Primaline) i Atleta se pro-davaat samo onlajn.Vo 1999 godina, u{te 570 novi prodavnici bea do-dadeni na arsenalot na kompanijata, a spored “Ne{nal poust”, vo peri-odot od 1984 do 1999 godina kompanijata Gep porasnala za 24 iljadi procenti. Periodot na vladeewe na Deksler stana uspe{na biznis-prikazna.

MALITE TURBULENCII NA POÊTOKOT NA VEKOV

Sepak, po~etokot na nov-iot vek donese pote{ko vreme za 30-godi{nata prodavnica. Vo 2000 godina kompanijata otvori 731 novi edinici i proda`bata porasna do 13,6 milijardi dolari. Od druga strana, vkupnite prihodi padnaa do 877 milioni dolari, bidej}i proda`bata vo sekoja od prodavnicite oddelno padna za 5%. Vo 2001 godina kompanijata objavi 7,7 milioni dolari zaguba. Kompanijata go gube{e svo-eto mesto na pazarot poradi te{kotijata da stekne vli-jatelnost kaj mladata pub-lika. Isto taka, kompanijata izgubi mnogu i so praktikata za prekuokeansko proizvod-stvo, koe be{e te{ko da se upravuva. Kako odgovor, kom-panijata kreira{e globalna monitoring-programa za nadgleduvawe na uslovite vo fabrikite kade {to se proizveduva{e nivnata obleka. Bez iznenaduvawe, vo 2002 godina Deksler dade ostavka. Taka, Fi{er ja po~na potragata za nov lider ~ij stil na me-naxment }e ja vrati Gep me|u povisokiot e{alon na modni maloprodava~i. Pol Presler vo 2002 go-dina go vrati prihodot na 447 milioni dolari.

Vo utre{niot broj na “Kapi-tal” doznajte ne{to pove-}e za farmacevtskiot gigant Johnson&Johnson

NOVOTO LOGO NA GEPOvoj mesec kompanijata Gep napravi izmeni na svo-eto logo. Si-En-En komentira{e deka izmenite se kako kocka: ili }e go podobri imixot ili }e gi razbesni klientite. Ovaa konstatacija doa|a od socijalnite mreì kade {to vedna{ se pojavija razli~ni kritiki od strana na “fanovite” na brendot. Gep vedna{ intervenira{e i gi otvori portite za site onie koi imaat podobra ideja.

� DONALD FI[ER, osnova~ot na Gep, koj po~ina minatata godina

� MIKI DREKSLER, odgovorniot za popularnosta na Gep

fokusirawe na odredeni proizvodi koi moàt da se najdat vo site vidovi boi i golemini, {to obezbeduva minimalno razo~aruvawe kaj mu{teriite. Rastot na kompanijata, isto taka, go ovozmoìl i intenzivniot ad-vertajzing za farmerkite na Levis, koi vo ranite godini sostavuvale 100 procenti od proizvodite {to gi prodava Gep. Nekade okolu 1973 go-dina Gep po~nuva proda`ba na za{titni marki napraveni vo kompanijata. Ova }e bide presudno za kratkotrajnoto i dolgotrajnoto zazdravuvawe na kompanijata. Do 1975 godina prodavnicite na Gep ostvarile proda`ba od okolu 100 milioni dolari. Donald Fi{er sluèl kako pretsedatel na bordot do 2004 godina i bil ~len s$ do smrtta, vo 2009 godina. Negoviot sin, Robert Fi{er, uspe{no go nasledi kako pre-tsedatel na bordot i izvr{en direktor po ostavkata na Pol Presler vo 2007 godina.

USPEШNATA BIZNIS-PRIKAZNA NA DREKSLER

Za da se generira specifi~en imix na kompanijata, Donald Fi{er go vraboti Milard “Miki” Dreksler kako pre-tsedatel vo 1983 godina. Toj e eden od najzaslu`nite za popularnosta na brendot Gep. Dreksler vedna{ po~na so transformacija na ce-lata proda`ba, nasproti toga{niot izvonreden fin-ansiski status na kompani-jata. Noviot pretsedatel se odlu~i da go razbie stereo-tipot za prodavnicite Gep, pa po~na so eliminacija na proda`nite brendovi. Proizvodite na Levi [traus bea trgnati nastrana, a prednost ima{e edinstveno brendot Gep. Planot bil sledniot: iako Gep e poznat

kako prodavnica, sega treba da stane poznat i kako linija na obleka. Dreksler razvil obleka koja bila sekojd-nevna, ednostavna, napravena od prirodni materijali i pojasno diferencirana vo odnos na polot, za razlika od farmerkite. No, vo po~etokot, revoluci-jata {to ja prezede Drek-sler so Gep, bidej}i ~ine{e golemi pari, ne pokaà dobri finansiski rezultati. Toj napravi golemi vlogovi vo advertajzingot i dizajnot na prodavnicite, pa zatoa profitot vo 1984 godina be{e namalen za 43%. No, po edna godina, zamislata na Dreksler se ostvari. Gep zabeleà golem porast i globalno prepoznavawe.Vleguvaweto na pazarot za detska obleka se slu~i vo 1986 godina, a vo 1989 godina Gep po~na i so proda`ba na nivnata kolekcija za bebiwa. Sepak, kako {to se menu-vaat godinite, se menuvaat i trendovite. Do krajot na 90-ti godini Dreksler po~uvstvuval deka brendot premnogu zalutal vo tren-dovskite ànrovi i kako rezultat - gubi mu{terii. Za da odgovori na toa, go izmeni imixot na Gep vo 1997 godina, stavaj}i akcent na vra}aweto na ednostavnosta i osnovnite ponudi na kom-panijata - farmerkite. Taa godina firmata stana popu-larna so reklami na koi se prikaùvaa slavnite koi gi nosat farmerkite “izi fit” na Gep. Del od tie slavni bea Lena Horn, El El Kul Xej i Lu{ius Xekson. Blagodarenie na naporite na Deksler, Gep rapidno porasna vo vtorata polovina na 90-te godini, obezbedu-vaj}i rekordna proda`ba i zarabotka. Proda`bata

20 27.10.2010 SREDA RABOTA / MENAXMENT / MARKETING / PRODA@BA / SMETKOVODSTVO

SMETKOVODSTVO I REVIZIJAIzvor: Dnevnik

Objaveno: 22.10.2010-05.11.2010EL-TE inènering ima potreba od: Smetkovoditel CV, kratka biografija i fotografija ispratete na e-mail:[email protected] i [email protected], ili na adresa:ul.@elevo br.2/2-10 Skopje. Tel.022033453,2033473 i faks 2033-454 Kraen rok na dostavuvawe na dokumenti: 05.11.2010 god.

SMETKOVODSTVO I REVIZIJAIzvor: Dnevnik Objaveno: 18.10.2010-28.10.2010Dru{tvoto Pa{oski Tutunski Diler Skopje, objavuva oglas za: 1(eden) knigovoditel Rok na dostavuvawe na prijavite so pridru`nata dokumentacija e 8 dena od denot na objavu-vaweto na oglasot. Prijavite i pridru`nata dokumentacija treba da se dostavat po po{ta na slednata adresa: Advokat Boris No{pal ul.Qubqanska b.b. so napomena za oglas

MENAXMENT, UPRAVUVAWEIzvor: Vest

Objaveno: 22.10.2010Tineks-Mt ima potreba od popolnuvawe na slednive rabotni pozicii: -Grafi~ki dizajner (1 izvr{itel) Rok za prijavuvawe:31.10.2010 Zainteresiranite kandidati potrebno e da ispratat molba za priem, kratka biografija i zadolìtelno portfolio (vo PDF) na: email:[email protected] ili ul.Treta Makedonska Brigada b.b. 1000 Skopje -Menaxer na market (10-deset izvr{iteli) Rok za prijavu-vawe 27.10.2010 Zainteresiranite kandidati potrebno e da ispratat molba za priem, kratka biografija kako i kontakt telefon na: Ul.Treta Makedonska Brigada, b.b. 1000 Skopje ili na email: [email protected]

KOMERCIJA, PRODA@BA, DISTRIBUCIJAIzvor: VremeObjaveno: 22.10.2010Avon ima potreba od: Kreativen preveduva~ na tekstovi i slogani na na{ite pe~ateni materijali. Ispratete go va{eto CV so motivacisko pismo na angliski jazik, ne podocna od 5-ti noemvri 2010 na e-mail:[email protected]

KOMERCIJA, PRODA@BA, DISTRIBUCIJAIzvor: DnevnikObjaveno: 22.10.2010Centro Union ima potreba od: -komercijalen referent- 1 izvr{itel na opredeleno vreme(3 meseci) so mo`nost za prodolùvawe dokolku dvete strani pokaàt za toa spremnost. Konkursot trae 3 dena zaklu~no so 27.10.2010 Prijavite ispra}ajte gi na adresa: Ul.III Makedonska brigada br.74, Skopje ili elektronska po{ta: [email protected]

ZDRASTVO I NEGA, FARMACIJA, STOMATOLOGIJAIzvor: Ve~erObjaveno: 21.10.2010JZU Centar za javno zdravje Veles raspi{uva: Javen Konkurs za imenuvawe na direktor na JZU Centar za javno zdravje Veles kako rabotodaven organ Prijavite so potrebnata dokumentacija da se dostavuvaat do JZU Centar za javno zdravje Veles ul.„Lazo Osmakov” br.14 Veles, so naznaka „Za Komisija za sproveduvawe na postapka za imenuvawe na direktor, vo rok od 15 (petnaeset) dena, smetano od nared-niot den od denot na objavuvaweto.

ZDRASTVO I NEGA, FARMACIJA, STOMATOLOGIJAIzvor: Ve~erObjaveno: 21.10.2010-04.11.2010JZU „Centar za javno zdravje” [tip raspi{uva konkurs za imenuvawe na direktor na JZU „Centar za javno zdravje” [tip Rok za podnesuvawe na prijavite e 15 dena od denot na objavuvawe na konkursot vo dnevnite vesnici.Prijavite so potrebnata dokumentacija da se dostavat do JZU „Centar za javno zdravje” [tip, ul.Hristijan Karpo{ bb [tip so naznaka za konkursna komisija

Izbor na aktuelni oglasi

Izbor na aktuelni oglasi

Javete se na: 02/2551441 lok. 105 ili kontaktirajte ne na: e-mail: [email protected]

R � ABOTATENDERI �

REVIZORSKI I DRUGI FINANSISKI IZVEШTAI �

SOOPШT � ENIJAPO PROMOTIVNI CENI!

SAMO VO OBJAVETE GI VA[ITE OGLASI ЗА:

2127.10.2010SREDAOBUKI / MENAXMENT / ME\UNARODNA TRGOVIJA

Sostavuvaweto na HACCP (AOKKT) tim vo sekoja kompanija e eden od klu~nite elementi za ispolnuvawe na ovoj sistem. Timot treba da bide multidisciplinaren i da vklu~uva razli~en personal (proizvodstvo, laboratorija, sanitacija, inèneri, lica odgovorni za kvalitet i dr). Poèlno e vo timot da ima i ~len od upravata, osobeno koga se re{ava za investicii neophodni za implementacija na ovoj sistem.

CELI NA OBUKATAU~esnicite vo obukata se zdobivaat so prakti~ni znaewa koi }e im ovozmoàt:

Da vovedat HACCP vo svoeto pretprijatie �Da go odrùvaat vovedeniot sistem �Da vr{at modifikacii na vovedeniot sistem �Da gi obu~at ostanatite vraboteni kako da go odrùvaat sistemot �Da bidat vnatre{na kontrola vo drugi pretprijatija. �

SODR@INA NA OBUKATASodrìnata e zasnovana vrz generalniot model na Vodi~ za pri-mena na sistemot za Analiza na Opasnosti i Kriti~ni Kontrolni To~ki (AOKKT), na Komisijata na Codex Alimentarius. Predavawata se prosledeni so prakti~ni ve`bi od strana na site u~esnici. Sekoj HACCP tim izrabotuva HACCP plan za svoeto pretprijatie, pri {to se diskutiraat razli~ni fazi od negovata izrabotka i od voveduvaweto na HACCP sistemot.VREMETRAEWE I MESTO NA ODR@UVAWE NA OBUKATA

3 - dnevna intenzivna obuka (09 - 16 ~asot) vo prostoriite na �Konsalting i trening centar KLU^, Ul. Mito Haxi-Vasilev Jasmin, 52-1/3 - Skopje..

02 / 3211 - [email protected] I TRENING CENTAR KLU^Va{iot klu~ za uspeh!

OBUKA ZA VOVEDUVAWE, ODR@UVAWE I MODIFIKACIJA NA HACCP SISTEM

ZO[TO OBUKA NA HACCP TIM?

OBUKA NA TEMA:

Konflikt i stres menaxmentOblast: Чove~ki resursiTermin: 29 - 30 Oktomvri 2010Vremetraewe : 12 ~asa

Veb link (internet stranica so pove}e detali): �http://www.tsl.mk/article/mk/stres-i-konflikt-menadzment/

Opis na obukata:Problemite i konfliktite se del od rabotnoto sekojdnev- �ie, pra{awe e dali sekoga{ se izbira idealniot na~in za re{avawe na istite. Doznajte kako da gi optimizirate ovie psiholo{ki procesi.

Pridobivki:Vrabotenite da steknat soodvetni ve{tini za spravuvawe �so konfliktnite situaciiDa nau~at da ja izberat soodvetnata strategija za �re{avawe na problemiteDa nau~at kako da go ostavat naporniot den zad sebe, �kako da se relaksiraat, kako da ja nadopolnat izgubenata energijaDa nau~at kako da gi vratat pozitivnite misli �

Triple S GroupAdresa: ul.Ruzveltova 19-2/2 �

Telefon: 3112048 �

Faks: 3112395 �E-mail: [email protected] �Web: www.TSL.mk �

KURS ZA OFFICE MANAGER (96 ÂSA)Kursot gi opfa}a slednite oblasti :Funkcija na sekretarot vo organizacijata; Koordinacija i organizacija na rabotata; Komunikaciski ve{tini; Rabotna i delovna etika; Osnovi na arhivskoto, administrativnoto i pravnoto rabotewe; Osnovi na komerirci-jalnoto i finansisko rabotewe; Delovna pismena komunikacija i kultura na govor; Delovna korespodencija na angliski jazik; Primena na informaciona tehnologija vo kancelariskoto rabotewe; Protokol i bonton vo sekretar-skata profesija.

Upisot e vo tek.Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot.

Ruzveltova 6, 1000 Skopjetel/ faks 02/ 3213-409 02/ 3215-026

e-mail: [email protected]; [email protected] www.kds.com.mk

Po {esnaesetgodi{no iskustvo za obuka na profilot sekretar KDS go nudi Kursot za Offi ce Manager spored Programata koja gi sledi svetskite stan-dardi, a voedno prilagodena namakedonskite delovni i drugi subjekti.

Kursot e namenet za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal

KOSMO Inovativen Centar

Obuka na tema ME\UNARODNA TRGOVIJA

Oblast: Know-how programaTermin: 29 Oktomvri 2010Vremetraewe : 110 ~asa (3 meseci)Veb link (internet stranica so pove}e detali): http://www.cosmoinnovate.com.mk/Megjunarodna%20trgovija-obuka.htmlOpis na obukataIzvoznite pazari se golem predizvik za makedonskite pretprijatija, no za nivno osvojuvawe potrebni se kompleksni poznavawa za celata izvozna procedura. Ciklusot seminari }e gi pokrie site aspekti na nadvore{no-trgovskoto rabotewe, uvozot i izvozot so koristewe na kombinacija od prezentacii, ve`bi i grupni diskusiiVo seminarite (modulite) se vklu~eni: izvozno-uvozna dokumentacija, eksportni regulativi, menaxment na rizik, EU-normi i standardizirawe, finansiski i proekt-menaxment, standardi i kontrola na kvalitetot, logistika, principi na me|unarodnata trgovija i partnerstvo.

KOSMO Inovativen CentarJane Sandanski 113, 1000 Skopje(02) 244 8077, 244 [email protected]

Na 12.11.2010 godina prezentacija na belgiskata kompanija „KOVANER„ vo Stopanskata komora na Makedonija

SOVREMEN ALAT NA IDNINATAStopanskata komora na Makedonija, vo sorabotka so makedonsko-belgiskata kompanija „Kovaner Balkan„ DOOEL, koja e del od belgiskata kompanija „KOVANER„ organizira prezentacija na ra~en alat so vrven kvalitet. Ovoj alat nao|a primena vo grade`ni{tvoto, drvnata industrija, obrabotkata na mermer i kamen i kaj zanaet~iskite raboti.

Prezentacijata, na koja{to }e bidat postaveni alatite i }e bide objasneta nivnata primena, }e se izvr{i pod mototo „Sovremen alat na idninata”. Predvidena e interaktivna razmena na iskustva i soznanija od primena na ra~niot alat.

Prezentacijata }e se odrì na 12.11.2010 godina, so po~etok vo 10:00 ~asot, vo Stopanska komora na Makedonija, sala 1 na 5-ti kat. Od 11– do 11.30 ~asot }e ima koktel-pauza, a potoa se predvi-deni bilateralni razgovori.

Stopanskata komora na Makedonija gi pokanuva site makedonski kompanii zainteresirani za u~estvo na prezentacijata da go prijavat svoeto u~estvo najdocna do 3.11. 2010 godina. Prijavniot list moè da se prezeme od veb-portalot na Stopanskata komora na Makedonija: www.mchamber.mk

KONTAKT:

Mirjana KocevaE-adresa: [email protected]:3244-035; Faks: 3244-088

EDNODNEVEN SEMINAR NA TEMA

„E-BIZNIS STRATEGII ZA PODOBRUVAWE NA EFIKASNOSTA

I EFEKTIVNOSTA VO RABOTEWETO NA KOMPANIITE VO GLOBALNOTO

OKRUЖUVAWE”

3 noemvri 2010 godina (sreda)Stopanska komora na Makedonija,

sala 3 na 3 kat9:30-16:00 ~asot

Konkurentnosta na makedonskata ekonomija e 79-ta od 139 ekonomii. Spored apsorbcijata na tehnologiite od strana na kompaniite Makedonija e na 113-to mesto, spored sofisticiranost na proizvodniot proces na 90-to mesto, a spored sofisticiranosta na biznisot na 96-to mesto od 139 ekonomii vo svetot. (http://www.weforum.org/).

PREDAVA^ NA SEMINAROT:MIJALE SANTA, � Ekonomski fakultet pri Univerzitet „Sv. Kiril i Metodij„ vo Skopje.Izlagawa na pretstavnici na firmi koi �implementirale elektronski biznis.

Zainteresiranite za u~estvo na ovoj seminar moàt da se prijavat najdocna do 1 noemvri 2010 godina.

Poop{irno na veb-portalot na Stopanskata komora na Makedonija, od kade {to moè da se prezeme i prijavniot list: www.mchamber.mkKONTAKT:Len~e Zikova Elizabeta Eftimova: tel: 02 32 44 054 tel: 02 32 44 074 faks: 02 32 44 088 faks: 02 32 44 088 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected]

OBUKI - OKTOMVRI 20101.Body Language – Kako da gi

pro~itate mislite na drugite preku neverbalnite signali

Poseben osvrt na:Body Lenguage � kako alatka za uspe{na proda`baBody Lenguage � primena vo klientskiot servisBody Lenguage � vo internata kompaniska komunikacija i vo sekojdnevniot ìvot.

Celodneven trening so efektivni 8 ~asa, rabota so interaktivni metodi, ve`bi prakti~ni primeri i drugi sovremeni edukativni pristapi. Treningot go vodat diplomirani psiholozi so dolgogodi{no iskustvo i praksa za soodvetnata oblast.

TERMINI ZA ODR@UVAWE:

27.10 2010 �

KONTAKT INFORMACII I PRIJAVUVAWE:ITC Co telefon: 3065 888

22 27.10.2010 SREDA MAGISTERSKI STUDII / PROTOKOL / EU

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili [email protected]

DODADETE STIL NA VA[ETO @IVEEWE I RABOTEWE!LU\ETO NE VE PAMETAT PO VA[ITE PARI I OBRAZOVANIE, TUKU PO NAÎNOT NA KOJ GI UVA@UVATE I POÎTUVATE!BIDETE DEL OD OBUKATA PO PROTOKOL I ETIKECIJA

DELOVNA ETIKECIJA: Pravila na delovno odnesuvawe i interakcija.

MANIRI NA MASA - Odnesuvawe na masa i ve{tini za organizacija na zabavi i nastani.

MULTIKULTURNI MANIRI - Pravila na odnesuvawe vo drugi kulturi i religii.

DIPLOMATSKI PROTOKOL - Pravila vo diplomatijata i najformalnite situacii.

UMETNOST NA GOVOROT - Ve{tini koi }e Vi pomognat da bidete zapameteni kako najdobar i najharizmati~en govornik.

BONUS PREDAVAWA: Deloven izgled i {minka, Se za vinoto, Vo albanskiot dom, Protokolot vo MPC, Voen protokol, Tanc za sekoja prigoda, Neverbalen govor, Zamki vo makedonskiot jazik.

Spored nastavna programa i sertifikacija na {kolata za protokol od Va{ington.

Obukata po~nuva na 28 oktomvri i trae do 28 noemvri 2010 godina(sekoj ~etvrtok, petok, sabota i nedela)UPISOT E VO TEK! Mestata se ograni~eni!

NOVO! – KRATKI RABOTILNICI I SKRATENI OBUKI PO POTREBA I @ELBA NA KLIENTOT!!!

Akademijata za protokol obezbeduva i konsultantski uslugi od protokol, organizacija na sekakov vid na nastani, predavawa i prezentacii, obuka vo Va{ata firma za grupi ne pomali od 10 lica, i obuka eden-na eden.

AKADEMIJA ZA PROTOKOL NA MAKEDONIJA Mit. Teodosij Gologanov br54/1, Skopje+(389) 23290 380, 078 484 384 e-mail: [email protected] www.protocolacademy.com.mk

OBUKA ZA APLIKACIJA NA EU FONDOVIEU - otvoren pazar koj gi o~ekuva Va{ite proizvodi.

Sekojdnevno iljadnici proekti apliciraat za finansiska poddr{ka vo fondovite na EU.

Nekoi ja dobivaat, nekoi ne. Samo mal del od proektite se realiziraat i privlekuvaat povtorni investicii od donatorite.

Kako va{ata ideja da ja napravite uspe{en �i konkreten proekt?[to e RSM – rakovodewe so proekten ciklus �– cel i znaewe?Kako da podgotvite proekt koj }e gi zadovoli �EU standardite?Koj treba da ja poseti obukata? �

Proekt menaxeri i IT menaxeri, �menaxment konsultantiInèneri koi prevzemaat menaxerski obvrski, �vraboteni vo dràvna i op{tinska administracijaSite koi sakaat da apliciraat za dobivawe na sred- �stva od pretpristapnite fondovi na EU

Po~etok: 4 Noemvri 2010

Trener: Irena BojaxievaVremetraewe 16 [email protected] 02/ 24 61 477

SEMINARUSPE[NO UÊSTVO NA 7.

RAMKOVNA PROGRAMA NA EUSkopje, petok 19 noemvri 2010 godina

Vo ramkite na evropskiot proekt WBC-INCO.NET, Slovenian Business & Research Association, SBRA od Brisel, organizira seminar na tema: Kako da se pridobijat sredstva od 7. ramkovna programa za istraùvawe i razvoj na EU (FP7)?. Se pokanuvaat site zainteresirani pretstavnici na pretprijatijata, nau~nite ustanovi, lokalnite zaednici i nevladinite organizacii, da ja iskoristat mo`nosta, besplatno da se informiraat za prednostite na EU-programata i uslovite, kako da bidat uspe{ni na konkursite. FP7 programata }e trae u{te 3 godini, me|utoa ve}e zapo~naa prvite diskusii za predlozite za 8. OP – za {to isto taka }e bidete informirani. Na seminarot, pokraj makedonskite pretstavnici, }e zemat u~estvo i zainteresirani od sosednite zemji vo regionot na JI Evropa.

Vo organizacijata na seminarot sorabotuvaat ECPD Regionalniot institut za razvojni studii od Skopje, i Stopanskata komora na Makedonija, vo ~ii prostorii i }e se odrùva seminarot. Raboten jazik e angliskiot na koj treba da se popolnat i prijavite.

Zainteresiranite se povikuvaat da se prijavat na slednata e-adresa [email protected] so kopija do [email protected] do 3 noemvri 2010 godina.

KONTAKT:Len~e Zikova tel: 02 32 44 054 faks: 02 32 44 088 e-mail: [email protected]

Promotivno predavawe za seminarot za Brzo ~itawe28.10.2010In Optimum MakedonijaObuka za protokol i etikecija na vozrasni28.10 - 28.11.10Akademija za protokol na MakedonijaGovorewe vo jasnost28.10 – 29.10.10CS GlobalMenaxirawe so menaxeri28.10.10

8 ~asaCDS – Centar za delovna sorabotkaKonflikt i stres menaxment29.10 -30.10.102 dena h 6 ~asaTriple S Learning

Upravuvawe so vremeto (Time Management) 29.10.10ESPProekt Menaxment strategii29.10 - 31.10.103 den (25 ~asa)

Kosmo Inovativen CentarU~ewe so pomo{ na Power reading30.10 - 31.10.10In Optimum MakedonijaOnline kursevi po angliski jazik non stopGo! EnglishMak

Podgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SATsekoj 1vi i 15ti6 sedmiciObrazoven Informativen CentarEmocionalna inteligencija na

rabotno mesto30.10 – 31.10.10CS GlobalPrezentaciski ve{tini30.10.10ESPKonferencija TEDxSkopje30.10.10TEDxSkopje

Online kursevi po angliski jaziknon stopGo! EnglishMak

Kurs za kancelarisko rabotewe

31.10.2010Aleksandrija Edukativen CentarPsihodramavo tek400 ~asaTrinova MPMFinansiska edukacija za kred-itni òngleriOktomvri 2010Sinergija +Nau~i i zbogati se!Oktomvri 2010Sinergija Plus

Osnovi na finansiska pismenostOktomvri 2010Sinergija PlusObuka za Eklekti~na psihologijavo tek400 ~asaTrinova MPMBusiness & Personal Coaching Oktomvri 2010Ksantika, Agencija za komunikacii

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

Vodi~ za neformalno obrazovanie- Aktuelni obuki

2327.10.2010SREDAKONFERENCII

24 27.10.2010 SREDA KONFERENCII I SAEMI

Od 10 do 13.11.2010 godina vo Republika Bugarija

INTERFOOD & DRINK VO SOFIJA

Od 10 do 13 noemvri 23010 godina vo Sofija vo prostoriite na Inter Ekspo Centarot }e se odrì saemskata manifestacija INTERFOOD & DRINK.

Vo nejziniot sklop }e ima posebni specijalizirani izlo`bi kako MESOMANIJA, SVETOT NA VINOTO, BULPEK, SALON NA VINOTO I HRANA I PIJALOCI.

Detalni informacii kako i prijavuvawe (vklu~itelno i formulari i uslovi za prijavuvawe) moè da se dobijat na oficijalnata veb strana na saemot

- http://www.iec.bg/ i vo Stopanskata komora na Makedonija.

KONTAKT LICE :

Vasko Ristovski Tel: (02) 3244014 Faks:(02) 3244088Call Centar : (02) 15015 E-adresa: [email protected]

SEKOJ DEN VO

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi!Odberete go najefektivniot na~in za komu-nicirawe so javnosta!Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.LICE ZA KONTAKT:DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105e-mail: [email protected]

� OGLASI ZA VRABOTUVAWE

� REVIZORSKI IZVE[TAI

� SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI

� TENDERI

� POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA

� SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII

� SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

25FUN BUSINESS 27.10.2010SREDA

LOKALITETI VO ISÊZNUVAWE

NEGRI@ATA JA UNI[TUVA ISTORIJATA

Amerikanskoto zdru-ènie Globalen fond za nasledst-vo, ~ija glavna cel e za~uvuvawe na

najva`nite i najzagrozenite nasledstva na svetot, objavi popis vo koj ima 12 mesta koi se na pragot na is~eznuvawe. Najgolema zakana za nivnoto is~eznuvawe e nekontroliran-iot rast na gradovite, diviot turizam, nedovolnata grià za za{tita na spomenicite, kra`bite i vojnite. Bez brza intervencija i pomo{, ovie svetski nasledstva bi moèle celosno da propadnat.Zdruènieto sekoja godina istraùva novi proekti za razvoj na svetot i pomaga fin-ansiski, no i so eksperti, koi ja sovetuvaat i u~at lokalnata vlast kako da gi ~uva najza-grozenite istoriski kulturno zna~ajni lokaliteti.Vo popisot ima mesta koi se vo razvoj, vo koj prihodot po ìtel e pomal od pet dolari na den, vklu~uvaj}i gi loka-litetite od Gvatemala do Ken-ija. Vo formiraweto na ovoj spisok u~estvuval tim od 25 eksperti, a 12-te najzagrozeni spomenici se odbrani i po-radi reakciite na javnosta. Tie gradovi imaat potencijal dokolku go odràt razvojot na turizmot da gi razvijat i svoite lokalni zaednici.

BlackBerry go pretstavi svoeto najnovo dostignuvawe, PlayBook, eden vid odgo-vor na iPad na Apple.Bi-Bi-Si pi{uva

kako PlayBook ima potpolno nov operativen sistem koj e dizajniran od strana na kom-panijata QNX Software Systems. Uredot ima ekran na dopir od sedum in~i i vgradena kamera koja ovozmoùva odrùvawe na videokonferencija. Izvr{niot direktor na RIM, Majk Lazaridis, pretstavuvaj}i go PlayBook, izjavil deka se raboti za eden od najzna~ajnite momenti vo istorijata na kompanijata. Na pazarot, smartphone na RIM drì super pozicija, so vodstvo od 39,3% udel spored istraùvaweto na kompanijata comStore, dodeka iPhone ima 23,8%, a Google Android drì 17% od amerikanskiot pazar spored podatocite dobieni vo juli.PlayBook }e ima Blootooth i WiFi, a operativniot

sistem nema da go koristi noviot BlackBerry OS 6, tuku, namesto toa, se odlu~ile za QNX Software, koj od neodamna go prezede RIM. Noviot OS e posebno dizajniran za tablet-kompjuterite i so toa sakaat da se izbegnat te{kotiite koi doa|aat so prilagoduvaweto na platformite na smartphone so OS tabla. Ovoj ured }e bide komercijalno dostapen vo po~etokot na 2011 godina.

IPAD SI IMA NOVA KONKURENCIJA – PLAYBOOK

NOVA TEHNOLOGIJA

K O M E R C I J A L E N O G L A S

�

Site onie trendseteri koi postojano se doma}ini na najoriginalnite za-bavi vo tekot na godinata, sigurno

nema da bidat voodu{eveni ako treba da prisustvuvaat na nekakva formalna ve~era. Koga }e vi se pokaè mo`nost da napravite zabava po va{i stan-dardi, edna {vedska masa }e izgleda odli~no s$ dodeka ja imate i Buffet Food Warming Lamp. So ogled na toa deka site ne sakaat ladni posluèni jadewa, dobro e da ja imate pri raka ovaa lam-pa koja zagreva do 30 stepeni, a moè samata da se prilagoduva od 5 do 15 stepeni, so {to ovozmoùva direktna i precizna toplina za jadeweto da si ima edna optimalna temperatura koga }e se posluì. Imajte odli~na zabava!

GADGETSBUFFET FOOD WARMING LAMP

ZAGROZENI LOKALITETI 1. Turcija – Ani, porane{nata prestolnina na srednovekovnoto ermensko kralstvo; 2. Banglade{ - Mahasthangarh, arheolo{ko nao|ali{te od 300 godina pred na{ata era; 3. Gvatemala – El Mirador, golem arheolo{ki lokalitet so 4.000 hramovi na Maite; 4. Haiti – palatata Sans Su~i, gradena od 1810 do 1813-ta kako rezidencija na kralot Henri Prvi; 5. Indija – hramovite Maluti, niza od 25 edinstveni hramovi od terakota; 6. Irak – Nineveh, porane{no kuturno sedi{te na anti~kiot svet;7. Severen Kipar – Famagusta, srednovekoven utvrden grad na staroto carstvo;8. Pakistan – Taksila, nekoga{no sedi{te na budisti~koto kralstvo Gandahar;9. Palestina – Hi{amova palata, zimskata palata na dinastijata Umajax od osmiot vek;10. Filipini – istoriskoto sedi{te Intramuros i tvrdinata Santijago vo Manila;11. Ukraina - êrsonesos, najgolemoto klasi~no arheolo{ko nao|ali{te na Crnoto More;12. Kenija – najstariot grad Svahili vo Isto~na Afrika.

INTERVJU26 27.10.2010 SREDA


Koga pred 16 godini se pokloni pred publikata vo Do-mot na kulturata vo Bitola, na pre-

mierata na “Pred do`dot” na Mil~o Man~evski, na otvoraweto na Festivalot na filmskata kamera “Bra-}a Manaki”, za nea znaevme deka e samo tinejxerka koja do{la na kastingot za filmot. Ottoga{, ne samo {to ostana vo filmskata industrija, tuku so nejzinite dvaesetina proekti odamna ima zavidna internacio-nalna kariera. Minatata godina re{i da “vrati” del od nejzinata kreacija i organizaciska ume{nost, pa od festivalot “Bra}a Manaki” napravi filmska smotra od koja ne treba da se sramime vo svetot. Naprotiv...[to e potrebno za uspe{no organiziran filmski festival? Posvetenost i mnogu, mnogu rabota. Filmski festi-val ne se sprema za dva-tri meseci. Za da se ima uspe{en i dobar festival potrebno e na nego da se raboti navistina 365 dena vo godinata. I, se razbira, buxet. Za àl, dobrite i golemite festivali doa|aat i so mnogu golemi buxeti. Da se ima atraktiven fes-tival, pred s$, treba da se ima dobra programa i atraktivni gosti. Festival bez gosti ne e festival. A za seto toa, povtorno, za àl, potrebni se mnogu sredstva. No, vo isto vreme, smetam deka nema podobra promocija za edna zemja od dobar fimski festival. Kolku specijaliziranosta na “Bra}a Manaki”, kako festival koj e fokusiran na filmskata kamera, e prednost, a kolku ograni~uvawe?Prednost e vo smisla {to e najstar festival pos-veten na direktorite na fotografija. I navistina tie so voodu{evuvawe i so mnogu qubov zboruvaat i sakaat da dojdat na ovoj festival. Od druga strana, jas koga go prezemav ovoj festival tokmu toa go istak-nav, deka imame zna~aen festival, no nikoj vo film-skata industrija ne znae za nego. Smetav i s$ u{te smetam deka mora da go pro{iruvame. Se razbira deka fokusot na festivalot sekoga{ }e bide i }e os-tane kamerata, no, za da se

znae, slu{ne, zboruva za ovoj festival mora da gi {iri svoite ramki. Toa se pokaà i minatata godina - so noseweto na evropska zvezda kako Viktorija Abril festivalot dobi drugo nivo. Site regionalni festivali zboruvaa za toa, gostite bea presre}ni, novinarite i publikata isto taka, i za nas toa {to e najbitno, po festivalot bevme preplave-ni so ~estitki i sponzori koi sami ni se javija za slednata godina da vloàt vo festivalot. Kako festival na Dru{tvoto na filmskite rabotnici na Makedonija, festivalot Bra}a Manaki sekoga{ bil tema za deba-ta me|u filmaxiite za toa dali treba da bide tesno specijalizirana smotra na kinematografite ili, pak, festival koj pretendira da ima regionalno zna~ewe, od tipot na saraevskiot ili solunskiot... Kolku toa ja ote`nuva organizaci-jata? Mene ne me interesiraat lokalni smotri. Jas sum ~ovek kogo go interesira svetot vo mojata rabota i vo moite filmovi. Makedonija uspea da ima tolku kulturni nastani koi edinstveno i samo se lokalni smotri. Koi se pravat i sozdavaat za nekoj da profitira i zavr{uvaat bez nikoj da gi poseti ili slu{ne za niv. Ne znam koja e celta na tie nastani. A sredstvata se tro{at. Makedonija moè, se dokaùva deka moè da ima kulturni nastani od svetski kalibar. I kon toa treba da se odi. Da se nosi svetot vo Makedonija, za svetot da doznae za Makedonija. Mislam deka nema podobra promocija za Makedonija od toa. Pa, gledajte samo {to sozdade Saraevo za 15 godini, cela Evropa i Holivud zboruvaat za ovoj festival i sekoj saka da dojde tamu. Iljad-nici filmovi pristignuvaat, a po~naa i da se snimaat tamu. Festivalot ne e samo za promocija na svojata zemja, tuku e i biznis, pari. Sekoj donesen film nosi mnogu sredstva i golemi buxeti. Godinava uspeavte da privle~ete nekolku vode~ki doma{ni kompanii kako partneri i sponzori. [to prepoznaa vo festi-valot, a {to festivalot vo niv? Bez niv ne bi moèle da imame festival kakov {to imavme godinava. Moeto

partnerstvo so VIP opera-tor ednostavno pridonese da imame u{te pokvaliteten festival, podobra programa, neverojatni gosti. Partner-stvoto so VIP operator pretstavuva idelna kombi-nacija za uspe{en nastan. S$ u{te vo Makedonija ne sum rabotela so tolku posveten i profesionalen tim, koj ne slede{e apsolutno vo sekoj ~ekor. Istoto go smetam i za [parkase bankata i za vinarnicata Stobi, na{ite novi sponzori. Edno treba da se sfati, deka sekade vo svetot eden golem festival funkcionira na toj prin-cip. Prvi se sredstvata od dràvata i op{tinata, no tie ne se dovolni za ovaa golemina na festivalot, koj postojano raste. Povtorno }e se navratam na Saraevo, koj ima buxet od 2 milioni evra, dràvata za nego dava milion evra. “Bra}a Manaki” dobiva 60 iljadi evra od Ministerstvoto za kultura. Toa navistina se raboti koi ne se sporedu-vaat. I samo jas znam so kolku rabota, trud i li~ni kontakti pravev s$ za fes-tivalot da bide na nivo na koe {to be{e godinava. Site gosti me pra{uvaa dali festivalot ~ini 600.000-700.000 evra?! Dali sega{nite sredstva se dovolni za kvalitetno organiziran festival? Se razbira deka ne se dovolni. Kako {to rekov, festivalot raste. I smetam deka sega ne smee da zas-tane, za{to lu|e, novinari, studenti zboruvaat za ovoj festival, sakaat da dojdat vo Makedonija i da bidat del od ovoj festival. Se nadevam deka za slednata godina festivalot }e do-bie poveke sredstva od dràvata, bidej}i toa e i edinstveniot na~in festi-valot da odi napred.Ako vo doma{nata biznis-zaednica ima interes za vloùvawe vo film-ski festival, koga i dali moème da o~ekuvame interes i za vloùvawe vo doma{nata filmska produkcija?Ne znam , t oa s e d ve razli~ni raboti. Biznis-zaednicata saka rezultati, niv gi interesira koga }e vloàt da imaat povraten rezultat. Dobar festival e idelno mesto za takva promocija. Vo edna nedela ima{ pove}e od 25.000 lu|e koi go posetile festivalot, ima{ neverojatna medi-umska pokrienost, ima{ filmski yvezdi kakvi {to

ne do{le vo Makedonija. Biznis-zaednicata moè i si go gleda svojot interes vo seto toa. Filmskoto kreirawe e ne{to sosema poinaku kaj nas. Ednostavno, za àl, s$ u{te zavisime samo od Filmskiot fond i dràvata. Se nadevam deka toa }e se promeni, no potrebno e vreme za biznis-zaednicata da si go najde svojot interes i vo filmskata industrija. Kolku e te{ko – odnosno dali e lesno – da se done-sat li~nosti kako Deril

Hana i Vilmo{ @igmond vo Makedonija, ne samo na festival, tuku i vo film-ski produkcii?Za da gi donesam vo Make-donija , pregovarav so nivnite agenti i menaxeri poveke od 6 meseci. Prob-lem e {to imame festival koj ima dolga tradicija, a nikoj ne znae za nego vo svetski ramki. Posebno ne akterite ili reìserite. Tokmu za toa zboruvav pre-thodno. Mora od ovoj fes-tival da napravime nastan na koj lu|eto }e sakaat da

doa|aat so prvata pokana, a ne so meseci da gi ubedu-vame. I, se razbira deka noseweto na vakvi legendi vo Makedonija ~ini mnogu pari. Uslovite koi nivnite agenti vi gi davaat se uslo-vi koi mora do sekunda da se po~ituvaat, vo sprotivno festivalot pla}a penali. Zna~i, ne e samo da gi donese{, tuku treba da gi zdomi{ prekrasno, da im ponudi{ ne{to porazli~no, da im dade{ nesto posebno i edinstveno. I seto toa so cel da sakaat da se vratat, da osstanat prijateli na festivalot, da zboruvaat za Makedonija. I Vilmo{ i Deril koga si odea mi re-koa deka ne bile na poubav festival i poubava zemja i deka toa }e im go prenesat na site svoi prijateli.Dali }e konkurirate za u{te eden mandat na fes-tivalot? Mislam deka nema.Koi novi filmski proekti se pred vas? Vo momentov vo na{ata s e m e j n a p r o d u k c i j a Sisters&Brother Mitevski ja privr{uvame animacijata na Vuk, koja ja snimame ve-}e 8 meseci. I go podgotvu-vame noviot film na Teona, koj treba da po~neme da go snimame vo fevruari narednata godina.

LABINA MITEVSKA, AKTERKA I PRODUCENTKA

NE ME INTERESIRAAT LOKALNI SMOTRI

� LABINA MITEVSKA - so lauratite

�� Festivalot na filmskata kamera “Bra}a Manaki” minatata nedela vo Bitola negovoto trieset i prvo izdanie go pretvori vo filmski praznik na koj dojdoa nekolku svetski legendi, stotina filmovi, 200 gosti i 25.000 gleda~i. Najzaslu`na za vakov seriozen organizaciski i koncepciski is~ekor, sekako, e negovata direktorka, Labina Mitevska

� LABINA I VILMO[ @IGMOND (levo) - Sekoj donesen film nosi mnogu sredstva i golemi buxeti

STOJAN [email protected]

27

SPORTSPORTSPORT 27.10.2010SREDA


Po ednonedel-niot {trajk na ko{arkarite vo gr~koto prven-

stvo, predvodnicite na klubovite uspeaja kako-taka da go odràt prvoto kolo, so skrpeni timovi, sostaveni glavno od stranci.Taka, na gostuvaweto vo Atina, solunski PAOK pristigna so samo pet ko{arkari, me|u koi i na{iot Todor Ge~evski, na duelot so Panatenai-kos. Ko{arkarite se obidoa da protestiraat so toa {to gi izvadija klupite na terenot za igra, no po intervenci-jata na policijata bea prinudni da izlezat nad-vor. Natprevarot, sepak, se odrà, a doma{nata ekipa proslavi ubedliva pobeda nad petminata ko{arkari na PAOK so 108:61.Inaku, potreseni od te{kata ekonomska kriza vo zemjata, golem del od ekipite vo gr~kata liga se nelikvidni i ne moàt da gi ispolnat obvrskite

kon svoite ko{arkari. Docnat platite, a premiite i ratite od dolgovite za transfer ne se ispla}aat, po {to sindikatot na igra~ite re{i da proglasi {trajk. No, i pokraj toa {to na po~etokot site ko{arkari dadoa poddr{ka na protestot, sepak, del od niv sega se soglasuvaat so toa deka prvenstvoto treba da po~ne, iako klubovite ne gi platija dolgovite.Kako rezultat na {trajk-breherstvoto, kapitenot na PAOK i porane{niot gr~ki reprezentativec, Lazaros Papadopolus, vo znak na protest si zaminuva od redovite na solunskiot prvoliga{.

SR\AN IVANOVI][email protected]

Mnogumina na 65-ta sezona na NBA ligata gledaat kako na po~etok na edna tivka revolucija, od

koja “ìva glava” }e izvle~at edinstveno super timovite, sposobni da se spravat so kontinuiranoto zgolemuvawe na tro{ocite. Spored novite ana-lizi, potrebno e skratuvawe na brojot na ekipite-u~esni~ki vo ligata za 30%, so cel da se zgolemi koncentracijata na sponzorite.Toa zna~i deka za dve ili tri godini NBA ligata }e broi 20 klubovi, namesto sega{nite 30, {to, sekako, deka zna~itelno }e vlijae na kvalitetot, no i na profitabilnosta.Primerot so Majami Hit i Boston Seltiks, a donekade i so LA Lejkers, pokaùva deka svetla idnina imaat golemite ko{arkarski centri kade {to vo ist tim igraat nekolku golemi yvezdi. Vo

Ne prestanuva seri-jata skandali po-vrzani so korup-cijata vo redovite na FIFA i UEFA.

Otkako be{e obelodeneto deka dvajca visoki funkcioneri na FIFA barale pari za dobivawe na poddr{kata za organizacija, a pretstojnoto ev-ropsko prvenstvo bilo kupeno za suma od deset milioni evra, obvinuvawa za malverzacii vo fudbalot bea istaknati i od porane{en visok funk-cioner na Federacijata na internacionalni fudbalski asocijacii (FIFA).Mihael Zan-Rufinen dolgi godini izvr{uva{e visoki funkcii vo internacionalniot fudbal, a pred da gi naru{i odnosite so Sep Blater be{e generalen sekretar na FIFA. Toj vo u{te eden snimen razgo-vor napraven so prepraveni angliski novinari otkri deka {panskiot i katarskiot fud-balski sojuz so zdruèni sili potkupile golem del od delega-tite vo Izvr{niot odbor na organizacijata, vo presret na glasaweto za organizacija na svetskite prvenstva vo 2018 i

FIFA

KO[ARKA

GLASOVI SE KUPUVAAT SO PARI, NO I SO DEVOJKI!

2022 godina.“[pancite kupile ~etiri, a Ka-tarcite tri glasa. Toa se sedum delegati za koi se o~ekuva da glasaat za konkurencijata. Dvata sojuzi se dogovorile za me|usebna poddr{ka, so {to [panija }e se

STRANCITE GO KR[AT [TRAJKOT VO GRCIJA

Gr~kite �ko{arkari baraat regu-lirawe na natrupanite dolgovi na klubovite za plati i premii

obide da dojde do organizacijata na Mundijalot vo 2018 godina, dodeka Katar za onoj ~etiri godini podocna. Potkupuvaweto odi lesno. Ima lu|e na koi direktno treba da im go kaè{ predlogot - kaj nekogo se vo igra

So krateweto na brojot na klubovite se otvora prostor za internacionalizacija na prvenstvoto, koe zasega e ograni~eno na ekspan-zijata vo Kanada. Pred nekolku meseci bea soop{teni planovite za NBA klub od Meksiko, pa duri i od Brazil i Argentina. Ve}e nekolku godini se predlaga formirawe i na evropska divizija, so {to bi se udrile temelite na interkontinentalnata liga

[pancite kupile ~etiri, a Katarcite tri glasa. Toa se sedum delegati za koi se o~ekuva da gla-saat za konkurencijata. Dvata sojuzi se dogovo-rile za me|usebna poddr{ka, so {to [panija }e se obide da dojde do organizacijata na Mundi-jalot vo 2018 godina, dodeka Katar za onoj ~etiri godini podocna

Majami na Dvejn Vejd mu se pridruìja Lebron Xejms i Kris Bo{. No, za da igraat zaedno, i trite yvezdi moraa da se prostat od golem del od svojata zarabotuva~ka, so cel da bidat glavni favoriti za {ampionskiot prsten. Tokmu namaluvaweto na ekipite, no i pogolemiot udel vo sponzor-skiot “kola~” na klubovite }e im ovozmoì polesno da doa|aat do yvezdite, po {to i borbata za podobar plasman }e bide daleku pointeresna i poneizvesna.Verojatno samo golemite gra-dovi }e moàt da prodolàt da ~lenuvaat vo najkvalitet-

nata ko{arkarska liga. Te{ko deka vo novoto prekrojuvawe na ligata bi imalo mesto za timovite od Denver, Okla-homa, Milvoki ili Minesota. Zagrozeni moàt da se ~uvstvu-vaat duri i sopstvenicite na ekipite od Hjuston, Dalas, Klivlend i, sekako, na onie {to gi vodat, uslovno re~eno, vtorite sostavi na Los Anxeles i Wujork, Klipers odnosno Wu Xersi Nets.Od druga strana, so krateweto na brojot na klubovite se otvora prostor za interna-cionalizacija na prvenstvoto, koe zasega e ograni~eno na ekspanzijata vo Kanada. Pred

nekolku meseci bea soop{teni planovite za NBA klub od Meksiko, pa duri i od Brazil i Argentina. Ve}e nekolku go-dini se predlaga formirawe na evropska divizija, so {to bi se udrile temelite na in-terkontinentalnata liga, koja vo idnina treba da gi obedini najdobrite svetski klubovi.To~no, internacionalizacijata na NBA {ampionatot e vo poln ek. Najprvin stradaa ameri-kanskite ko{arkari, koi se soo~ija so ogromniot napliv na igra~i od ostatokot na svetot, za po istiot primer na globa-lizacija sega da bidat zgasnati i nekolku ekipi od SAD.

NBA

SR\AN IVANOVI]i ano ic@kapital com mk

So krateweto na brojot na klubovite se

TIVKA REVOLUCIJA VO KO[ARKATA

2022 b j j

Brodot na Sep Blater, �poleka no sigurno tone

Trioto na �Majami Hit e model za idninata na NBA ligata

parite, no ima i takvi koi ba-raat da minat no} ili vikend vo hotelska soba so devojki”, im otkril Zan-Rufinen na novi-narite, za koi mislel deka se lobisti na kandidaturata na fudbalskiot sojuz od SAD.Prethodno, na ovaa novinar-ska “patka” nasednaa eden nigeriski i eden {vajcar-ski funkcioner, so golemo vlijanie vo regionot kade {to ìveat i rabotat. FIFA najavi golema istraga za ko-rupcijata vo svoite redovi, no kako {to minuva vremeto, novite dokazi pokaùvaat deka dlaboko vlezeni vo kriminalot se biv{ite ili sega{nite naj-bliski sorabotnici na pretse-datelot Sep Blater.

TOP 100

Za site informacii i pra{awa okolu oglasuvaweto obratete se do marketing sektorot na e-mail: [email protected] tel: 02 2551 441lice za kontakt: Jasmina Savovska Tro{anovski

Kapital Media Group vo sorabotka so doma{ni analiti~ari i eksperti ja podgotvuva vtorata godi{na edicija KAPITAL 100.Po nekolkute uspe{ni edicii posveteni na bankite, izvoznicite, kompaniite, podgotvuvame nova edicija koja }e bide posvetena na liderite na makedonskata ekonomija.

Vo edicijata }e bidat vklu~eni pove}e rangirawa i analizi:� 100 najgolemi kompanii vo

Makedonija za 2009 � 100 najprofitabilni kompanii

vo Makedonija za 2009 � Koi se najgolemite rabotodava~i

vo Makedonija� Najgolemite problemi vo vremena

kriza i kako da se re{at� O~ekuvawa na najgolemite za 2011 godinaSite rangirawa }e bidat izraboteni vrz osnova na oficijalni i revidirani podatoci obezbzedeni od oficijalni institucii.

19. NOEMVRI, NOVA EDICIJA

Vo edicijata vo posebni tekstovi }e bidat analizirani nekolku sektori preku obrabotka i izjavi na najgolemite i najsupe{nite kompanii koi rabotat vo slednive sektori:� Energetika i nafta i nafteni derivati

� Crna i oboena metalurgija � Telekomunikacii � Grade`na industrija i grade`ni materijali

� Prehranbena industrija � Trgovija

Vo ramki na rangiraweto }e bidat vklu~eni u{te dve rangirawa:� TOP 100 najgolemi kom-

panii vo Adriatik re-gionot (rangirani spored vkupni prihodi ostvareni vo 2009) i

� TOP 100 najgolemi kompanii vo Central-na Evropa (rangirani spored vkupni pri-hodi ostvareni vo 2009).

KAPITAL 100 NAJGOLEMILiderite na makedonskata ekonomija

TOP 100 K O M E R C I J A L E N O G L A S

Documents

152 Kapital 27 10 2010