Biuletyn InformacyjnyKuratorium Oświaty w Warszawie

ISSN1896-2521

ww

w.o

swia

tam

azow

ieck

a.pl

Nr 04 [14] 12 2012/01 2013

16

„Chcemy promować bezpieczne zachowania” wywiad z Rafałem BatkowskimMazowieckim Komendantem Wojewódzkim Policji

7

Polityka równościowa w szkołachfot.

Arch

iwum

MKO

Społeczna integracja uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

18

mŁodzież i filantropia

postępowanie dyscyplinarne

oŚrodki socjoterapii i wychowawcze

5 9 29

3nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

Grudzień/Styczeń

Rok 1989 przyniósł dzieciom pełny za­kres praw zawarty w Konwencji Praw Dziecka, która jest największym dotych­czasowym osiągnięciem społeczności mię­dzynarodowej w zakresie ochrony praw dziecka. Jako Polacy mamy w tym znaczą­cy udział, bowiem nasz projekt złożony w 1978 roku do Komisji Praw Człowieka ONZ, był podstawą wszystkich prac nad uzgodnieniem ostatecznego tekstu Kon­wencji.

Konwencja wyznacza uniwersalne nor­my prawne ochrony dzieci przed zaniedba­niem, złym traktowaniem i wyzyskiem, jed­nocześnie dając dzieciom gwarancje pod­stawowych praw człowieka jako przyro­dzonych, powszechnych i niezbywalnych. Prawa przysługują dziecku z racji jego uro­dzenia, co oznacza, że nie zależą od wy­konywanych przez nie obowiązków. Praw nie można pozbawić, nie można praw za­wiesić. Jeżeli dziecko nie wykonuje swo­ich obowiązków można je pozbawić nagród lub przywilejów, ale nie można pozbawiać je praw.

Wśród wielu praw zawartych w Konwen­cji jest zapis o prawie dziecka do nauki, która powinna być ukierunkowana na roz­wijanie w jak najpełniejszym zakresie jego osobowości, talentów oraz zdolności umy­słowych i fizycznych.

Prawo do edukacji ma podstawowe znaczenie dla rozwoju każdego człowie­ka i jego świadomego funkcjonowania w społeczeństwie. W Polsce konstytucyj­ne prawo do nauki zostało powiązane z obowiązkowym jej pobieraniem do 18 roku życia, zaadresowane do jednostek, ale również do władz publicznych, które są zobligowane do podejmowania działań zabezpieczających właściwe korzystanie z tego prawa.

Podstawowym aktem prawnym regulują­cym kształcenie na każdym poziomie edu­kacji jest ustawa o systemie oświaty. Pre­ambuła tej ustawy stanowi, że nauczanie i wychowanie, respektując chrześcijański

system wartości, za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki, zaś szkoła win­na zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady soli­darności, demokracji, tolerancji, sprawie­dliwości i wolności.

Warto podkreślić, że mijający właśnie Rok Korczakowski dał możliwość głęb-szej refleksji nad realizacją praw dziec­ka. Był to dobry czas, aby przypomnieć wszystkim, nie tylko rodzicom, wychowaw­com i nauczycielom o obowiązku respek­towania tych praw, a także potrzebie upo­wszechniania wiedzy w tym zakresie. Zna­jomość szczegółowych uregulowań praw­nych umożliwia świadome skorzystanie z przysługujących praw do kształcenia się, wychowania i opieki odpowiednich do wie­ku i osiągniętego rozwoju, a także wyko­rzystanie przewidzianych możliwości po­mocy materialnej ze strony państwa.

Idee Janusza Korczaka, któremu współcześni nadają tytuł Obrońcy Praw Dziecka, wciąż zyskują na aktualności, są ważnym elementem ciągłej debaty nad te­raźniejszością i przyszłością polskiej edu­kacji. W pedagogice „starego doktora” od­najdujemy fundament mądrego wychowa­nia. Jego postulaty dotyczące podmiotowo­ści dziecka, prawa do godności, szacunku i własnego rozwoju są w pełni aprobowa­ne przez obecne nauki o rozwoju i wycho­waniu dziecka.

04 [14] 12/2012/01/2013

fot.

Arch

iwum

MKO

Prawo dzieci do edukacji

Wydawca: Mazowieckie SamorządoweCentrum Doskonalenia NauczycieliWspółwydawca: Ośrodek Edukacji Informatyczneji Zastosowań Komputerówwww.oswiatamazowiecka.plRedaktor naczelny: Mariusz Dobijańskitel. 22 551 24 00 wew. 2081Redaktor prowadzący: Andrzej Kulmatycki rzecznik@kuratorium.waw.plSekretarz redakcji: Kornelia WoźniakRedakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania nadesłanych materiałów.Skład: Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczykwww.grzeg.com.pl

Biuletyn Informacyjny Kuratorium Oświaty w Warszawie

Karol SemiK

Mazowiecki kurator oświaty

5 |publikacja Prawo do miłości – młodzieżowe ośrodki

7 |wielokulturowoœæ Jak przeciwdziałać dyskryminacji?

9 |wolontariat „Młodzież i filantropia” – dobra społeczna inwestycja...

11 |publikacja Edukacyjna Wartość Dodana w projekcie Połowa drogi... 2010–2012

14 |prawo w szkole Przyjmowanie uczniów przyjeżdżających z zagranicy do szkół publicznych

16 |primum docere „Chcemy promować bezpieczne zachowania” Wywiad z mł. insp. Rafałem Batkowskim, Mazowieckim Komendantem Wojewódzkim Policji

18 |specjalne potrzeby edukacyjne Społeczna integracja uczniów ze SPE

22 |bezpieczny internet

Bezpieczeństwo młodych internautów w sieci

25 |dobra praktyka

Program zajęć z informatyki oparty na ECDL

26 |publikacja

Aplikacja „EKSPERT” 28 |kwalifikacje nauczyciela Zmiany w prawie oświatowym

29 |publikacja

Postępowanie dyscyplinarne w rzeczywistości szkolnej

30 |profilaktyka „Nie warto ryzykować”

4 www.oswiatamazowiecka.pl

aktualności

4

Dziecko stanowi szczególny byt w społeczności ludzkiej. Ze względu na swoją niedoj rzałość fizyczną, psychicz­ną i intelektualną, w niektórych aspek­tach ma prawem ograni czoną zdolność do korzystania z pełni przysługujących człowiekowi dorosłemu praw i wol­ności, a w niektórych aspektach jego prawa i wolności są szczególnie chro­nione. Do ukończenia 18 lat dziecko zdane jest całkowicie na opiekę i kon­trolę swoich rodziców/opiekunów bądź w szczególnych przypadkach państwa.

Od drugiej połowy dwudziestego wieku obserwuje się podejmowanie wielu intensywnych zabiegów insty­tucji międzynarodowych mających na celu zapewnienie systemowej ochro­ny praw i wolności dziecka, w tym również (a może przede wszyst­kim?) w instytucjach opiekuńczo­wychowaw czych i edukacyjnych. Czy przyniosły one oczekiwane rezulta­ty? W świetle choćby ostatnich wyjąt­kowo drastycznych wydarzeń – udu­szonej Madzi z Sosnowca, utopione­go Szymka z Cieszyna czy spalone­go noworodka z Gorzyc – można jed­noznacznie stwierdzić, iż starania te są niewystarczające, choć nie można nie zauważyć wielu działań o charak­terze prawnym i instytucjonalnym.

W dalszym ciągu w systemie edu­kacji nie ma jednego aktu normatyw­nego regulującego prawa dziecka w szkole. Sytuacja ta wymaga od na­uczycieli i wychowawców znajomości różnorodnych dokumentów, a także ko nieczności poszukiwania rozwią­zań ochrony praw w szkole lub pla­cówce w sposób indywidu alny dla każ­dej z nich. Dziś można stwierdzić, że po ponad dwudziestu latach obowią­zywania w Polsce Konwencji o pra-wach  dziecka posia dane doświad­czenia nie pozwalają nam na wysoką

ocenę poziomu realizacji praw dziec­ka w edukacji, a priorytety MEN w za­kresie dbałości o bezpieczeństwo na­dal muszą dopingować nas do wzmac­niania efektywności podejmowanych działań. Warto także – w kontekście różnorodnych badań prowadzonych zarówno przez pedagogów i różnego rodzaju insty tucje – przypomnieć o ko­nieczności ciągłej edukacji w zakresie znaczenia i roli realizacji praw dziec­ka w szkole wśród samych uczniów, jak i ich rodziców i nauczycieli.

Rolą państwa jest taka organiza­cja systemu edukacji, która umożli­wi dziecku rozwój jego osobowości, talen tów, zdolności umysłowych i fi­zycznych, szacunku dla praw i wolno­ści człowieka, szacunku dla ojczyzny, rodziców, tożsamości kulturowej, języ­ka, kultur innych narodów oraz posza­nowania środowiska na turalnego. Edukacja winna przygotować dziec­ko do życia w wolnym społe czeństwie, w duchu zrozumienia, pokoju, toleran­cji, równo ści płci oraz przy jaźni po­między wszystkimi narodami, grupa­mi etnicznymi, narodowymi i religijny­mi. System kształcenia musi zatem po­zwalać w pełni realizować się osobom o różnych możliwościach edukacyj­nych i zapobiegać społecz nej margina­lizacji bądź wykluczeniu osób, których umiejętności edukacyjne wymagają reali zacji specjalnych potrzeb.

Pamiętając, że prawa człowieka za­czynają się od praw dziecka musimy zda­wać sobie sprawę z tego, że to jak dziec­ko będzie realizowało się jako osoba do­rosła, jako człowiek i obywatel, zależy od tego w jakich warunkach wzrastało i jakich doświadczeń miało okazję na­być w kontakcie z drugim człowiekiem, w tym szczególnie z osobami dorosłymi, znaczącymi wychowawczo – swoimi ro­dzicami i nauczycielami.

moimzdaniem

Prawa człowieka zaczynają się od praw dziecka

M a r i u s z d o b i j a ń s k i

Mazowiecki wicekurator oświaty

Kiedy jesteście zmęczeni i źli, wtedy kiedy dzieci są nieznośne i wyprowadzają was z równowagi, wtedy kiedy gniewacie się i krzyczycie, wtedy, kiedy chcecie karać w uniesieniu – pamiętajcie o zalęknionym, szybko bijącym sercu dziecka. Janusz Korczak

Trwa II edycja konkursu

„Mam 6 lat”W listopadzie ruszyła kolejna edycja konkursu „Mam 6 lat”, ogło-szona przez Ministra Edukacji Narodowej Krystynę Szumilas. Ce-lem konkursu jest upowszechnianie najciekawszych form aktyw-ności rad rodziców umożliwiających przyjazną adaptację dzieci 6-letnich do edukacji szkolnej oraz wsparcie współpracy między radami. Organizowany już po raz drugi konkurs „Mam 6 lat” ma na celu wyłonienie i wypromowanie najciekawszych działań wspiera-jących adaptację dzieci sześcioletnich do edukacji szkolnej.

W tym roku – oprócz rad rodziców – udział w konkursie mogą wziąć też uczniowie klas I–III, którzy poszli do szkoły jako sześcio-latki. Przewidziano dla nich specjalną kategorię konkursową pod tytułem „Mam 6 lat i potrafię...”. W formie listów, rysunków, filmi-ków dzieci będą mogły zaprezentować umiejętności, jakie naby-wają w szkole.

Prace konkursowe należy przesyłać wraz z wypełnionym arkuszem zgłoszenia na adres Kuratorium Oświaty w Warszawie (Al. Jerozo-limskie 32, 00-024 Warszawa, z dopiskiem konkurs „Mam 6 lat”) do dnia 22 lutego 2013 roku.

Prace oceniane będą w II etapach – regionalnym i krajowym. Naj-lepsze prace na poziomie regionalnym wybiorą Kuratorzy Oświaty a krajowym – kapituła powołana przez Ministra Edukacji Narodo-wej. W ramach konkursu Minister Edukacji Narodowej przyzna też wyróżnienia „Samorząd na 6” tym samorządom, z których najwię-cej sześciolatków rozpocznie we wrześniu 2013 naukę w I klasie.

Na stronie MEN, w zakładce www.men.gov.pl/mam6lat będą się też pojawiały opisy dobrych praktyk, wyniki badań i artykuły eks-pertów dotyczące funkcjonowania sześciolatka w szkole.

Najważniejsze daty w II edycji konkursu „Mam 6 lat”:21 listopada 2012 – ogłoszenie konkursu, rozpoczęcie zbierania

prac konkursowych na poziomie regionalnym;22 lutego 2013 – zakończenie zbierania prac na poziomie regio-

nalnym;25 lutego – 11 marca 2013 – ocena prac na poziomie regionalnym

oraz wyłonienie laureatów regionalnych podczas Regional-nych Gal Konkursu;

11–29 marca 2013 – wybór najlepszych prac na poziomie ogólno-polskim

11 kwietnia 2013 – uroczysta Ogólnopolska Gala Konkursu.

Więcej informacji na stronach: www.men.gov.pl oraz www.kuratorium.waw.pl

5nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

publikacja

Prawo do miłościmłodzieżowe ośrodki socjoterapii i wychowawcze

Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjed­noczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z dnia 23 grudnia 1991 r.) wskazuje, że dziecko dla pełnego i harmonijnego rozwo­ju swojej osobowości powinno wychowy­wać się w środowisku rodzinnym, w atmos­ferze szczęścia, miłości i zrozumienia oraz być w pełni przygotowane do życia w spo­łeczeństwie jako indywidualnie ukształto­wana jednostka, wychowana w duchu ide­ałów zawartych w Karcie Narodów Zjedno­czonych, a w szczególności w duchu poko­ju, godności, tolerancji, wolności, równości i solidarności.

Dziecko, zanim dorośnie, wymaga ochro­ny prawnej i opieki ze strony dorosłych. Rodzina jako podstawowa komórka spo­łeczna powinna zapewnić mu naturalne środowisko wychowawcze. Od przebiegu procesu wychowania i uczenia się zależy dalsze życie jednostki. Człowiek kochany i kochający jest szczęśliwy, zachowuje się prospołecznie. Natomiast kiedy proces ten jest zaburzony lub wpływają na niego czyn­niki wewnętrzne, niezależne od człowie­ka – fizyczne lub psychiczne, zachowania są antyspołeczne. Niezaspokojenie pod­stawowych potrzeb: fizjologicznych, miło­ści, bezpieczeństwa, samorealizacji prowa­dzi do zaburzeń. Brak wsparcia w rodzinie, odrzucenie autorytetów przez dzieci i mło­dzież powoduje pustkę i poczucie samot­ności. Skutkuje poszukiwaniem grupy, któ­ra ich przyjmie i zaakceptuje. Od oddziały­wań tej grupy zależą zachowania nastolat­ków. Niewłaściwe wzorce osobowe czerpa­ne z otoczenia przyczyniają się do negacji pryncypiów moralnych, a nawet odwróce­nia znaczenia pojęć: zło jest dobrem, dobro jest złem. Wpływa to na nasilenie się za­chowań antyspołecznych: trudności w na­uce, wagary, nieprzestrzeganie przyjętych

marzenna zaleSKa

p.o. zastępca dyrektora wydziału zwiększania szans edukacyjnych kuratoriuM oświaty w warszawie

fot.

Arch

iwum

MKO

Erich Fromm pisa³, ¿e „mi³oœæ jest aktywn¹ si³¹ w cz³owieku, si³¹ jednocz¹c¹ go z innymi. Bez mi³oœci ludzkoœæ nie mog³aby istnieæ ani jednego dnia. Dziêki mi³oœci cz³owiek przezwyciê¿a uczucie izolacji i osamotnienia”.

norm, sięganie po używki, prostytucja, pró­by samobójcze i samobójstwa oraz skutku­je wzrostem przestępczości: akty wandali­zmu, przemoc, rabunki. Im bardziej pęd ku życiu zostaje zablokowany, tym silniejszy jest pęd ku zniszczeniu. To wołanie o po­moc… W takich przypadkach, kiedy od­działywania wychowawcze i profilaktycz­ne domu rodzinnego i szkoły nie przynoszą efektów, pomocne powinny być instytucje zajmujące się procesem resocjalizacji dzie­ci i młodzieży.

Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej zgod­nie z ustawą z dnia 7 września 1991 r. o sys­temie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późniejszymi zmianami) zapewnia w szczególności: wspomaganie przez szko­

łę wychowawczej roli rodziny, dostosowa­nie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwości korzystania z pomocy psychologiczno­pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej, możliwość po­bierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami, opie­kę uczniom pozostającym w trudnej sytu­acji materialnej i życiowej, upowszechnia­nie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o bez­pieczeństwie oraz kształtowanie właści­wych postaw wobec zagrożeń i sytuacji nad­zwyczajnych. Obejmuje, m.in.: młodzieżowe

6 www.oswiatamazowiecka.pl

publikacjaośrodki wychowawcze i młodzieżowe ośrod­ki socjoterapii.

Młodzieżowe ośrodki socjoterapii (MOS) prowadzone są dla dzieci i młodzieży, któ­re z powodu zaburzeń rozwojowych, trud­ności w uczeniu się i zaburzeń w funkcjo­nowaniu społecznym są zagrożone niedo­stosowaniem społecznym i wymagają sto­sowania specjalnej organizacji nauki, me­tod pracy, wychowania i socjoterapii. Do MOS przyjmowani są wychowankowie po­siadający orzeczenie o potrzebie kształce­nia specjalnego, na wniosek rodziców, skie­rowany do starosty, właściwego ze wzglę­du na miejsce zamieszkania małoletnie­go. Starosta kieruje ucznia do ośrodka, je­śli posiada go na swoim terenie lub zgła­sza potrzebę umieszczenia wychowan­ka do Centralnego Systemu Kierowania w Ośrodku Rozwoju Edukacji (ORE). Nato­miast młodzieżowe ośrodki wychowawcze (MOW) są prowadzone dla dzieci i młodzie­ży niedostosowanych społecznie wymaga­jących stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy, wychowania i resocja­lizacji jako resocjalizacyjno­wychowaw­cze, a dla dzieci i młodzieży z upośledze­niem umysłowym w stopniu lekkim jako re­socjalizacyjno­rewalidacyjne. Nieletni, wo­bec którego sąd rodzinny orzekł o umiesz­czeniu w MOW, kierowany jest do ośrodka wskazanego przez Ośrodek Rozwoju Edu­kacji, przez starostę właściwego ze wzglę­du na miejsce zamieszkania nieletniego, w przypadku braku miejsca zamieszkania – starostę właściwego ze względu na miej­sce pobytu nieletniego. Do priorytetowych zadań ośrodków należy eliminowanie przy­czyn i przejawów zaburzeń zachowania oraz niedostosowania społecznego, przy­gotowanie wychowanków do życia zgodne­go z obowiązującymi normami społecznymi i prawnymi, a także opracowanie dla każ­dego z nich i konsekwentne realizowanie Indywidualnego Programu Edukacyjno­Te­rapeutycznego (IPET).

Młodzież przebywająca w ośrodkach naj­częściej pochodzi z rodzin niepełnych, pa­tologicznych, niewydolnych wychowaw­czo, ubogich, niepracujących zawodowo ro­dziców. Wychowankowie mają za sobą naj­częściej drugoroczność i kolizję z prawem. W związku z tym w młodzieżowych ośrod­kach socjoterapii i młodzieżowych ośrod­kach wychowawczych mają miejsce niepo­kojące zdarzenia z udziałem nieletnich, tzw. wypadki nadzwyczajne: śmierć nieletnie­go lub innej osoby, ciężkie uszkodzenia cia­ła wychowanka lub pracownika, próby sa­mobójcze, znęcanie się nad nieletnim, po­bicia, poniżające lub nieludzkie traktowa­nie, gwałty oraz ucieczki indywidualne lub zbiorowe.

lizacji w dużej mierze zależeć będą od sta­nu psychicznego wychowanka, postawy na­uczyciela, skuteczności stosowanych metod, przebiegu procesu terapeutycznego, a także współpracy z rodzicami.

Proces modyfikacji osobowości jednost­ki jest trudny, długotrwały, wymaga określe­nia przyczyn antyspołecznych zachowań ma­łoletnich oraz podjęcia stosownych działań zgodnie z zasadami akceptacji ucznia, indy­widualizacji i współpracy ze środowiskiem. Zachowanie każdego człowieka modelują wzmocnienia: pozytywne, to konsekwencje zachowań pożądanych, korzystnych, dobrych oraz negatywne (kary), to bodźce awersyj­ne: zagrożenie, przymus, przemoc, dezapro­bata grupy, czyli złe dla jednostki. Skutecz­ność sterowania negatywnego jest zawsze mniejsza niż efektywność sterowania pozy­tywnego. Uznanie społeczne, miłość wywie­rają większy wpływ na reakcje ludzkie, niż nagana. Kara nie eliminuje zachowań aspo­łecznych, tylko je tłumi. Proces karania bywa jednocześnie procesem uczenia się, w któ­rym jednostka zapoznaje się z negatywnymi wzorcami zachowań i utrwala je w dalszym działaniu. System karania może również wy­wołać zaburzenia emocjonalne. Jego sku­teczność zależy od tego, czy nauczyciel po­trafi wskazać wychowankom nowe alterna­tywy działań, które zawierają źródło wzmoc­nień pozytywnych. Jednak, aby osiągnąć za­mierzony cel modyfikując zachowanie nasto­latków, należy zastanowić się, jakie wzmoc­nienia są odpowiednie w danej sytuacji. Czy w procesie socjalizacji i resocjalizacji można zastosować metody pracy z dziećmi, w któ­rych dominuje nagroda?. Powinno prefero­wać się taki system wychowawczy, w którym nastolatkom przekazuje się dobre wzorce za­chowań, zapewnia poczucie bezpieczeństwa, daje możliwość samorealizacji oraz nie po­zbawia się ich godności, miłości i szacunku. Wychowankowie muszą wiedzieć, że trak­towani są poważnie i ważne są dla nas ich uczucia i potrzeby. Należy stworzyć im lep­szy świat, by mogli uwierzyć w siebie, czuć się kochani i potrzebni.

Byłoby nieszczęściem, gdyby nauczycie­le w swojej pracy nie wykorzystywali osią­gnięć naukowych w dziedzinach pedagogi­ki i psychologii, a także zapomnieli o swoich ustawowych obowiązkach i nie przestrzega­li praw człowieka, dziecka i ucznia.

Rozsądny, oparty na miłości, empatii i szacunku stosunek do dzieci i młodzieży to podstawa sukcesu w procesie socjaliza­cji i resocjalizacji. Miłość jest ponadczaso­wą wartością nadającą sens każdemu ist­nieniu ludzkiemu. Nie pozbawiajmy miło­ści naszych podopiecznych. Oni mają do niej prawo.

❑

W roku szkolnym 2011/2012 odnotowa­no w MOS i MOW 434 ucieczki indywidual­ne i 120 ucieczek zbiorowych. Uczestniczy­ło w nich ogółem 701 wychowanków. Naj­częstszymi przyczynami zdarzeń była tęsk­nota za domem, wolnością, sympatią, śro­dowiskiem rówieśniczym, narastająca nie­chęć do realizowania obowiązku szkolnego oraz trudności adaptacyjne. W dokumenta­cji regulującej pracę ośrodków zauważa się nieprawidłowości, dotyczące umieszczania praw wychowanków, wypływających z nie­zbywalnych praw człowieka, w katalogach nagród, stosowanie form pracy jako kar dyscyplinarnych, gdzie praca powinna być wartością. W niektórych placówkach nieza­pewniane są wystarczające warunki do upo­wszechniania wiedzy o prawach i obowiąz­kach nieletnich wynikających z obowiązu­jących statutów i regulaminów, a także nie­upowszechniane są informacje o instytu­cjach i organizacjach zewnętrznych, do któ­rych wychowanek może się zwrócić w sytu­acji naruszenia jego praw, czyli do: Rzecz­nika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Helsińskiej Fundacji Praw Czło­wieka, Sędziego Rodzinnego.

Niepokojącym zjawiskiem jest stosowanie wobec wychowanków przemocy fizycznej i werbalnej, publicznej krytyki oraz kryty­ki osób, a nie czynów, zbiorowej formy odpo­wiedzialności, kilku kar za to samo przewi­nienie, pozaregulaminowych środków dys­cyplinarnych, praktyki ograniczania prze­pustek jako głównej metody wywierania wpływu na małoletnich. Takie zachowania kadry pedagogicznej są niedopuszczalne i uchybiają godności zawodu nauczyciela.

Nauczyciel w swoich działaniach dy­daktycznych, wychowawczych i opiekuń­czych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę mo­ralną i obywatelską z poszanowaniem god­ności osobistej ucznia. Jednocześnie obo­wiązany jest wspierać każdego ucznia w je­go rozwoju, dbać o kształtowanie postaw moralnych i obywatelskich. Ma również pra­wo do swobody stosowania takich metod na­uczania i wychowania, jakie uważa za naj­właściwsze spośród uznanych przez współ­czesne nauki pedagogiczne. Dlatego też efekty działalności dydaktycznej, wycho­wawczej i opiekuńczej w procesie resocja­

Niepokojącym zjawiskiem jest stosowanie wobec

wychowanków przemocy fizycznej i werbalnej

7nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

wielokulturowość

Od kliku lat, szczególnie w kontekście wejścia w życie tzw. ustawy o równym traktowaniu, podnosi się w Polsce kwestie związane z polityką równości i przeciw­działania dyskryminacji. Problematyka ta w coraz szerszym stopniu upowszechniana jest także na poziomie szkół, aczkolwiek konieczne jest również świadome i zapla­nowane wprowadzenie polityki równo­ściowej do placówek oświatowych. Zasada równego traktowania i zakaz dyskrymina­cji wynikają z przepisów prawa. W szcze­gólności przywołać należy zapisy artykułu 32 Konstytucji RP, który stanowi, iż wszy­scy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez wła­dze publiczne. Nikt nie może być dyskrymi­nowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczy­ny. Z kolei tzw. ustawa antydyskryminacyj­na, czyli ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Eu­ropejskiej w zakresie równego traktowa­nia (Dz. U. Nr 254, poz. 1700), określa ob­szary i sposoby przeciwdziałania narusze­niom zasady równego traktowania m. in. ze względu na rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię oraz wyznanie. Sta­nowi ona implementację dyrektywy Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wpro­wadzającej w życie zasadę równego trak­towania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne.

Obecnie trwają prace nad Krajowym Pro­gramem na Rzecz Równego Traktowa­nia. W dokumencie zawierającym propo­zycję diagnozy problemów i rekomenda­cji do tego programu z maja 2012 r. w ob­szarze edukacji, w związku z przesłan­ką pochodzenie etniczne, narodowe i wy­znaniowe, zdiagnozowano szereg proble­mów, co wskazuje na potrzebę podejmowa­nia działań mających na celu przeciwdzia­łanie nierównemu traktowaniu. Ważne jest zatem rozpowszechnianie wiedzy na temat

fot.

Arch

iwum

MKO

Jak przeciwdziałać dyskryminacji ze względu na rasę, pochodzenie etniczne lub narodowość?– czyli o wprowadzaniu polityki równościowej do szkółewa pogorzała, katarzyna kubin

fundacja na rzecz różnorodności społecznej (frs)

8

wielokulturowośćsposobów wprowadzania antydyskrymina­ cyjnych standardów w instytucjach pu­blicznych oraz instrumentów i metod wpro­wadzania polityki równościowej. Przede wszystkim należy podejmować działania z zakresu edukacji antydyskryminacyjnej. Już sam tytuł raportu opracowanego w 2011 r. przez Towarzystwo Edukacji Antydyskry­minacyjnej (Wiela  nieobecna  –  o  eduka-cji  antydyskryminacyjnej  w  systemie edukacji  formalnej  w  Polsce.  Raport z  badań, red. M. Abramowicz, Warszawa 2011), wskazuje że sytuacja w tym zakresie nie jest zadowalająca. W 2011 r. nakładem Związku Nauczycielstwa Polskiego uka­zała się publikacja Czytanki  o  edukacji. Dyskryminacja (red. D. Obidniak), w któ­rej podkreśla się uderzający brak, zarów­no wśród nauczycieli, jak również uczniów i rodziców, głębszej refleksji nad istotą szkolnej dyskryminacji, jak również nie­zdolność do rozpoznawania jej przejawów i w związku z tym brak gotowości do prze­ciwdziałania jej.

Możliwości wprowadzania polityki równościowej do szkół

Podstawową formą wprowadzania polity­ki równościowej i antydyskryminacyjnej do szkół jest organizowanie szkoleń i warszta­tów dla nauczycieli i nauczycielek i – co rów­nie ważne – dla personelu niepedagogiczne­go. Szkolenia i warsztaty umożliwiają nie tylko zdobycie wiedzy dotyczącej problema­tyki antydyskryminacji i polityki równościo­wej, ale poprzez aktywne formy pracy z za­kresu edukacji nieformalnej, uświadamiają, czym są uprzedzenia i stereotypy, etnocen­tryzm i etnorelatywizm, przestępstwa i incy­denty motywowane uprzedzeniami. Przede wszystkim jednak uwrażliwiają uczestników i uczestniczki na osoby wywodzące się z in­nych kultur. Możliwe jest skierowanie na­uczycieli na organizowane przez różne pod­mioty szkolenia zewnętrzne lub też nawią­zanie współpracy z organizacjami pozarzą­dowymi, które przeprowadzą szkolenia de­dykowane konkretnej placówce, uwzględ­niające jej specyfikę i lokalne uwarunko­ wania.

Wprowadzanie polityki równościowej i antydyskryminacyjnej do szkół powin­no mieć trwały charakter i nie powinno się ograniczać się tylko do jednorazowych szkoleń. Należy wypracować kodeksy po­stępowania, regulaminy, strategie i inne dokumenty o charakterze wewnętrznym, ustalające standardy dla danej instytucji, zapewniające monitoring ich przestrze­gania i wskazujące na sposób postępowa­nia w sytuacjach, gdy dochodzi do nierów­nego traktowania. Możliwie jest tworze­nie wspomnianych już kodeksów postępo­

wań (ang. Codes of Conduct). W sieci In­ternet wyszukać można przykłady opra­cowanych kodeksów postępowań dla na­uczycieli z innych państw. Z rozwiązań wprowadzanych w Polsce warto przyjrzeć się tym wprowadzanym na poziomie sa­morządów, w szczególności w projekcie „Równość standardem dobrego samorzą­du”, w ramach którego wypracowano na­rzędzia – „Standard Równości” i „Indeks Równości”, służące wspieraniu urzędów administracji samorządowej w realiza­cji polityki równości i antydyskryminacji (http://rownoscwsamorzadzie.pl/).

Badania Fundacji na rzecz Różnorodności Społecznej dotyczące integracji i wykluczenia uczniów cudzoziemskich w szkołach w Polsce

Jesienią tego roku Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej, w ramach pro­jektu „Opracowanie i wdrażanie narzę­dzi pomocnych dla pracowników admini­stracji publicznej pracujących z uchodź­cami i rodzinami uchodźczymi w syste­mie edukacji w Polsce” (współfinansowa­nego ze środków z Europejskiego Fun­duszu na rzecz Uchodźców oraz budżetu państwa), prowadzi badanie dotyczące in­tegracji i wykluczenia dzieci i rodzin z do­świadczeniem migracji w systemie eduka­cji w Polsce. Celem badania jest zdiagno­zowanie i opisanie sytuacji oraz proce­su przyjmowania dzieci cudzoziemskich w szkołach, w tym sposobów organiza­cji pracy szkoły w kontekście obecności dzieci cudzoziemskich, specjalnych form wsparcia oferowanego przez szkoły dla takich dzieci oraz wiedzy i umiejętności, jaką kadra nauczycielska posiada w kwe­stii pracy z dziećmi cudzoziemskimi. Ce­lem prowadzonego badania jest również udokumentowanie ewentualnych działań szkół zmierzających do przeciwdziałania wykluczeniu oraz wspierania procesu in­tegracji, jak również ocena ich efektyw­ności. Efektem badania ma być określe­nie konkretnych rekomendacji, praktycz­nych wskazówek i rozwiązań, zarówno na poziomie systemowym, jak i na poziomie szkół. Rekomendacje i praktyczne wska­zówki dla szkół będą służyły temu, aby pomóc szkołom w zidentyfikowaniu prze­jawów wykluczenia i integracji dzieci cu­dzoziemskich. Projekt przewiduje także stworzenie standardów przeciwdziałania wykluczeniu oraz przestrzegania zasady równego traktowania w szkole.

❑

www.oswiatamazowiecka.pl

aktualności

W 2012 roku Mazowiecki Kurator

Oświaty objął honorowym patronatem

oraz przyznał rekomendację ponad 190

różnego rodzaju przedsięwzięciom ta­

kim jak konkursy, projekty, publikacje

oraz konferencje. Zgodnie z procedu­

rą zamieszczoną na stronie Kuratorium

Oświaty w Warszawie (zakładka „Patro­

naty i rekomendacje”) podmiot ubiegają­

cy się o otrzymanie rekomendacji lub pa­

tronatu Mazowieckiego Kuratora Oświa­

ty powinien złożyć wniosek według usta­

lonego wzoru i inne wymagane dokumen­

ty do Kuratorium Oświaty w Warszawie

co najmniej na 1 miesiąc przed terminem

planowanego przedsięwzięcia.

Podczas rozpatrywania wniosku bra­

ne są pod uwagę w szczególności nastę­

pujące kryteria: dorobek merytorycz­

ny instytucji ubiegającej się o patronat

lub rekomendację w obszarze działań na

rzecz dzieci i młodzieży oraz nauczycie­

li, realizacja celów priorytetowych okre­

ślonych w programie współpracy Wo­

jewody Mazowieckiego z organizacja­

mi pozarządowymi, realizacja celów Ku­

ratorium Oświaty w Warszawie, warto­

ści merytoryczne i wychowawcze, inno­

wacyjne i nowatorskie rozwiązania słu­

żące podniesieniu jakości pracy szkoły

lub placówki, przedsięwzięcie skierowa­

ne do dzieci i młodzieży, imprezy i uro­

czystości szkolne o szczególnym znacze­

niu dla przeżywających je społeczności,

niekomercyjny charakter przedsięwzię­

cia, zasięg terytorialny przedsięwzię­

cia, udział przedstawicieli różnych śro­

dowisk w przedstawionym przedsięwzię­

ciu.

Dodatkowe informacje dostępne na

stronie Kuratorium Oświaty w Warsza­

wie. [>]

Rekomendacje i Honorowe Patronaty Mazowieckiego Kuratora Oświaty

9nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

wolontariat

Kształtowanie postaw społecznych u młodzieży jest jednym z najważniej­szych celów wychowania. Okres nauki w szkole gimnazjalnej i średniej to czas, w którym budzą się w młodych ludziach społeczne instynkty. Warto wtedy zaan­gażować ich w działania, dzięki którym przekonają się, że wcale nie jest trudno zmieniać świat wokół siebie i przy okazji można zdobyć umiejętności, które przy­dadzą się później w życiu i karierze zawo­dowej. Projekt Fundacji dla Polski „Mło­dzież i filantropia” wychodzi naprzeciw tym edukacyjnym potrzebom.

– Szkoła jest najlepszym miejscem do bu­dowania kapitału społecznego, gdzie kła­dzie się nacisk na wychowanie obywatelskie i kształtowanie poczucia wśród młodych lu­dzi, że są częścią różnorodnego środowiska. Jeżeli chcemy mieć świadomych obywate­li, potrzebujemy świadomej młodzieży. Dla­tego powstał program „Młodzież i filantro­pia”, który poprzez aktywne i ciekawe zaję­cia dostarcza nastolatkom różnorodnej wie­dzy i umiejętności, pobudza kreatywność, zachęca do przełamywania stereotypów, współpracy i szukania najbardziej skutecz­nych rozwiązań problemów społecznych – mówi Agnieszka Sawczuk, Prezes Zarządu Fundacji dla Polski.

Przygotowanie i przeprowadzenie pro­jektu edukacyjnego w gimnazjum to wymóg określony w Rozporządzeniu Ministra Edu­kacji Narodowej z 20 sierpnia 2010 r. Z ko­lei Rozporządzenie MEN z 7 październi­ka 2009 r. w sprawie nadzoru edukacyjne­go wymienia cztery obszary oceny w ewalu­acji zewnętrznej – jednym z nich jest funk­cjonowanie szkoły w środowisku lokalnym. Także w liceum edukacja obywatelska od­grywa ważną rolę. Projekt „Młodzież i filan­tropia” idealnie wpisuje się w te założenia. Ma charakter interdyscyplinarny i wykorzy­stuje treści ustalone dla różnych przedmio­

9

fot.

Arch

iwum

Fun

dacj

i

nauczyciele, liderzy lokalnej społeczności, przedsiębiorcy, przedstawiciele środowisk naukowych, kulturalnych i instytucji pu­blicznych. Grupa uczniów, która przygotu­je najlepszą prezentację, zdobywa nagrodę finansową w wysokości 5 tys. zł, a następ­nie przekazuje ją lokalnej organizacji poza­rządowej – bohaterowi swojej prezentacji – wyjaśnia Artur Ptak, koordynator projektu z Fundacji dla Polski.

W trakcie działań projektowych mło­dzież zdobywa również wiedzę i umiejęt­ności, które przydadzą się w przyszłości – uczy się pracy metodą projektu i współ­pracy w grupie, pozyskiwania informacji, rozwiązywania problemów i przewidywa­nia konsekwencji podejmowanych decy­zji, przygotowywania prezentacji i wystą­pień publicznych. Można powiedzieć, że nastolatek biorący udział w projekcie nie tylko realnie zmienia rzeczywistość wokół siebie, ale też rozwija swój indywidual­ny potencjał. A przede wszystkim dowia­duje się, że nowoczesna filantropia to nie

tów w podstawie programowej. Co ważne – udział w projekcie nie wiąże się z dodatko­wymi kosztami.

Projekt, który zmienia rzeczywistośćProjekt „Młodzież i filantropia” jest reali­

zowany w kilku etapach. Na początku, pod­czas zajęć lekcyjnych uczniowie zapozna­ją się z pojęciem filantropii, dowiadują się, czym są i jak działają organizacje pozarzą­dowe, a także rozpoznają potrzeby swojego lokalnego środowiska.

– W drugiej fazie projektu gimnazjaliści lub licealiści przystępują do działania na rzecz innych. Podzieleni na grupy odwiedza­ją wybraną przez siebie lokalną organiza­cję pozarządową, która według nich najsku­teczniej rozwiązuje dany problem społecz­ny i gromadzą informacje na temat jej dzia­łalności. Zdobyte w ten sposób dane wy­korzystują do przygotowania prezentacji, którą przedstawiają na forum szkoły pod­czas Wielkiego Finału. Prezentacje są oce­niane przez jury, w którego skład wchodzą

„Młodzież i filantropia”– dobra społeczna inwestycja…dariusz Mieczysław Mól

fundacja dla polSKi

Uczniowie Społecznego Liceum Ogólnokształcącego z Maturą Międzynarodową w Warszawie (ISLO)

10 www.oswiatamazowiecka.pl

wolontariat

10 www.oswiatamazowiecka.pl

zbieranie datków dla biednych czy organi­zowanie balów charytatywnych, tylko za­planowana, przemyślana i systematyczna pomoc, która przynosi pozytywną zmianę społeczną i pomaga w rozwiązaniu kon­kretnych problemów. Jest także dopaso­wana do oczekiwań, zainteresowań i aspi­racji darczyńców.

– Przedsięwzięcie jest niezwykle cen­ne, gdyż wyrabia wrażliwość i umiejętno­ści działania na rzecz lokalnej społeczności. Dzięki takim projektom szkoła może lepiej realizować swoją misję wychowawczą. Cie­szymy się, że projekt został zapoczątkowa­ny na Mazowszu – mówi Katarzyna Góral­ska, Mazowiecki Wicekurator Oświaty.

Najważniejsza jest współpracaKorzyści płynące z udziału w projekcie są

oczywiste, ale...– Problemem może być znalezienie chęt­

nych uczniów do udziału w projekcie, nie ze względu na jego temat, ale z prozaicznego powodu, że nowość budzi niepokój o to, czy sobie poradzimy z danym działaniem. Pa­miętam także, jak po jednym z zebrań uczeń skierował do mnie zarzut, z pewnością za­słyszany od rodziców, że za dużo czasu po­święcam na mówienie o działaniach chary­tatywnych. Wtedy zrozumiałam, że w przy­padku jego rodziców było już za późno na edukację, że trzeba zacząć rozpalać iskrę wśród młodych, a ogień, wiem to z mojego doświadczenia, na pewno zapłonie – twier­dzi Katarzyna Łaziuk, nauczycielka z Gim­nazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Polskiej Macierzy Szkolnej w Mińsku Mazo­wieckim.Fundacja  dla  Polski kładzie więc du­

ży nacisk na przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zajęć w ramach projektu i wy­posażenie ich w odpowiednie narzędzia, gdyż zaangażowanie uczniów zależy w du­żej mierze właśnie od nauczycieli, którzy rozpalą w nich wspomnianą iskrę.

– Pedagodzy, którzy biorą udział w pro­jekcie otrzymują scenariusze lekcji zebrane w specjalnie przygotowanym „Poradniku dla nauczyciela”. Dodatkowo znajdą w nim także rozdziały dotyczące, np. promocji, zorgani­zowania w szkole Wielkiego Finału czy ewa­luacji projektu. Po zalogowaniu się ze stro­ny internetowej www.mlodziezifilantropia.pl można będzie również pobrać gotowe pre­zentacje PP do każdej lekcji z komentarzami dla nauczycieli, a także materiały pomocni­cze, np. ciekawe artykuły związane z tema­tem filantropii i organizacji pozarządowych, wzory dyplomów dla uczniów, plakat, mate­riały multimedialne – zapewnia Artur Ptak.

Projekt „Młodzież i filantropia” potwier­dza, że aktywne, ciekawe i mądrze opraco­wane zajęcia to skuteczna edukacja. Nauczy­

ciele otrzymują merytorycznie przygotowane konspekty do prowadzenia lekcji, a młodzież poznaje trzeci sektor i uczy się jak skutecz­nie pomagać – nie z podręczników, ale w kon­kretnym działaniu w lokalnej społeczności. Ponadto dzięki zaangażowaniu i współpracy uczniów, nauczycieli, liderów organizacji po­zarządowych i mieszkańców, następuje inte­gracja i zacieśnienie lokalnych więzów.

– To niezwykle inspirujący projekt do zmieniania świata wokół siebie. Przede wszystkim ważne jest w nim to, że młodzi ludzie uczą się bycia dla innych i czerpania z tego radości – zauważa Izabela Saganow­ska, nauczycielka języka polskiego w Gim­nazjum Miejskim nr 2 im. Jana Pawła II w Mińsku Mazowieckim.

Ważne są autorytetyProjekt „Młodzież i filantropia” daje rów­

nież młodym ludziom możliwość poznania organizacji, uczelni, firm i instytucji (są one np. sponsorami nagród w Wielkim Finale), które od wielu lat starają się rozwiązywać problemy społeczne. A ludzie w nich pra­cujący mogą być autorytetami dla uczniów – co we współczesnym świecie, gdy auto­rytety są na wagę złota, wydaje się istotną kwestią w działaniach edukacyjnych. Nikt nie ma też wątpliwości, że od wielu lat trze­ci sektor spełnia rolę swoistego barometru społecznego – pokazując, że w życiu liczy się nie tylko kariera zawodowa, ale również otwarcie na problemy innych.

– Jednym z celów Praskiej Fundacji Nauki i Kultury im. Leona Koźmińskiego jest promowanie i wspieranie lokalnych, ogólno­polskich oraz międzynarodowych przedsię­wzięć artystycznych i edukacyjnych. Pro­jekt „Młodzież i filantropia” od razu wydał się nam ciekawy ze względu na to, że da­je możliwość kształtowania pozytywnych postaw społecznych wśród młodych ludzi, tak często zagubionych w świecie informa­cji, który ich otacza w dzisiejszych czasach – nadmiernej konsumpcji czy niezauważa­niu drugiego człowieka w pędzie dnia. Istot­ne jest także to, że projekt daje możliwość uświadomienia młodzieży, że w przyszłości w ich CV, obok informacji o znajomości języ­ków obcych czy ukończonych studiach, rów­nie ważna będzie informacja o działalno­ści na rzecz organizacji pozarządowych. Ja­ko fundacja istniejąca przy uczelni wyższej, mająca stały kontakt z młodzieżą wchodzą­cą na rynek pracy, doskonale to wiemy – mó­wi Sylwia Rogalska, Prezes Praskiej Funda­cji Nauki i Kultury im. Leona Koźmińskiego.

Będziemy się rozwijaćPilotażowa edycja projektu „Młodzież

i filantropia” (2011/2012) była realizowana na terenie miasta stołecznego Warszawy.

Wzięły w nim udział dwa licea z Zespołu Szkół „Bednarska”. Jego kolejna odsłona obejmuje już swym zasięgiem Mazowsze. W drugiej edycji (2012/2013) udział bierze 10 szkół: Gimnazjum nr 4 im. Książąt Ma­zowieckich w Ciechanowie, Liceum Ogól­nokształcące im. Piotra Skargi w Grójcu, Publiczne Liceum Ogólnokształcące im. Orła Białego w Kosowie Lackim, Liceum Ogólnokształcące im. Polskiej Macierzy Szkolnej w Mińsku Mazowieckim, Zespół Szkół nr 3 w Płocku, Gimnazjum nr 6 im. prof. Wł. Szafera w Płocku, Publiczne Gim­nazjum nr 2 z Oddziałami Integracyjny­mi im. Jana Pawła II w Pułtusku, Publicz­ne Gimnazjum nr 13 z Oddziałami Dwuję­zycznymi im. Polskich Noblistów w Rado­miu, Społeczne Liceum z Maturą Między­narodową im. Ingmara Bergmana w War­szawie, Wielokulturowe Liceum Huma­nistyczne im. Jacka Kuronia w Warsza­wie. Fundacja dla Polski podpisała rów­nież porozumienie o współpracy dotyczą­cej prealizacji rojektu z Wojewodą Mazo­wieckim, Mazowieckim Kuratorem Oświa­ty i Mazowieckim Samorządowym Cen­trum Doskonalenia Nauczycieli.

– Chcemy, aby w kolejnych latach pro­jekt miał charakter ogólnopolski. Zakła­damy wypracowanie modelu edukacyjne­go z zakresu wychowania obywatelskiego dla gimnazjów oraz szkół ponadgimna­zjalnych, podręcznika oraz warsztatów przygotowawczych dla nauczycieli. Wie­rzymy, że dzięki takim zintegrowanym działaniom projekt „Młodzież i filantro­pia” stanie się ważnym elementem edu­kacji w polskich szkołach, a młodzi lu­dzie nauczą się, że warto i trzeba wycho­dzić do ludzi, warto kreować prospołecz­ne działania, poszukać autentycznych potrzeb, a potem podejmować konkretne i przemyślane działania na rzecz innych – zapewnia Agnieszka Sawczuk.

Więcej informacji o projekcie na stronie: www.mlodziezifilantropia.pl

Projekt pilotażowy „Młodzież i filantro­pia” był realizowany od października 2011 r. w dwóch warszawskich szkołach średnich w partnerstwie z Institute for Philanthro­py w Londynie i Towarzystwem Przyjaciół ISLO w Warszawie. Projekt jest współfinan­sowany przez Szwajcarię, w ramach szwaj­carskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej.

11nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

publikacja

11

Nie wierzyłem stojąc nad brzegiem rzeki,Która była szeroka i rwista,Że przejdę ten most,Spleciony z cienkiej, kruchej trzciny powiązanej łykiem.Szedłem lekko jak motyl i ciężko jak słoń,Szedłem pewnie jak tancerz i chwiejnie jak ślepiec.Nie wierzyłem, że przejdę ten most. I gdy stoję już na drugim brzegu,Nie wierzę, że przeszedłem.

Leopold Staff Most

Od kilku lat w szkołach ponadgimnazjal­nych województwa mazowieckiego realizo­wany jest projekt edukacyjny Połowa dro-gi…, którego celem jest między innymi dia­gnozowanie osiągnięć matematycznych uczniów na wstępie oraz na półmetku nauki oraz wskazywanie uczniom kierunku rozwo­ju poprzez tworzenie komentarzy dydaktycz­nych. Badanie w projekcie jest dwuetapowe – uczniowie klas pierwszych we wrześniu roz­wiązują zadania sprawdzianu Potęga mate­matyki, a w klasie drugiej przystępują do ko­lejnego sprawdzianu Matematyka do potę-gi P albo Matematyka do potęgi R.

Udział w projekcie Połowa drogi… wzbo­gaca diagnostycznie nauczycieli matematy­ki w informacje o poziomie badanych kom­petencji kluczowych w odniesieniu do kla­sy i w stosunku do poszczególnych uczniów, daje także możliwość badania rozwoju umiejętności matematycznych uczniów da­nej klasy poprzez wyznaczenie wskaźnika edukacyjnej wartości dodanej.

Zastosowanie edukacyjnej wartości doda­nej w projekcie Połowa drogi… ukazuje dyna­mikę jakości nauczania matematyki w szkole ponadgimnazjalnej. Wskaźniki EWD uzupeł­niają informację płynącą z innych wskaźni­ków obrazujących pracę szkoły.

W projekcie Połowa drogi… do wyznacze­nia modeli regresji, czyli zależności opisują­cych przewidywane wyniki, zastosowano me­todę najmniejszych kwadratów. Na tej podsta­wie obliczono wartości wskaźników EWD dla badanych klas. Model regresji liniowej1 wyja­śnia zależność wyników sprawdzianu Mate-matyka do potęgi R 2012 od wyników wcze­śniejszego sprawdzianu Po gimnazjum 2010.

Model regresji logarytmicznej2 opisuje zwią­zek między wynikami sprawdzianu Po gim-nazjum  2010 i wynikami sprawdzianu Ma-tematyka do potęgi R 2012. To znaczy, w za­leżności od poziomu nauczania matematy­ki opracowano dwa modele regresji – dla po­

ziomu podstawowego i rozszerzonego. Modele wyznaczono na podstawie par wyników uzy­skanych ze sprawdzianów przez uczniów ma­zowieckich szkół. Ilustrację danych i przewi­dywań wynikających z modeli regresji przed­stawiono w tab. 1 i na rys. 1­2.

elżbieta ostaficzuk , grażyna Śleszyńska

Mazowieckie saMorządowe centruM doskonalenia nauczycieli, realizatorki projektu połowa drogi...

Edukacyjna Wartość Dodanaw projekcie Połowa drogi... 2010–2012

fot.

Arch

iwum

MKO

Tabela 1. Uczestnicy badania EWD 2012

Wydział MSCDN

Region Mazowsza

Model Podstawowy

Matematykado potęgi P 2012

Model Rozszerzony

Matematykado potęgi R 2012

CiechanówOstrołękaPłockRadomSiedlceWarszawa

90 46 124 219 50 489

0 0 1 59 99248

Liczba uczniów ogółem: 1018 407

publikacja

12 www.oswiatamazowiecka.pl

(w modelu podstawowym i rozszerzonym) oraz dla każdej klasy wyznaczono 95% prze­dział ufności3 wskaźnika EWD. Wyznacze­nie przedziału ufności dla określonej war­tości EWD oznacza, że prawdziwa wartość wskaźnika EWD znajduje się w tym prze­dziale z 95% prawdopodobieństwem; a tylko w 5% przypadków przedział ufności może nie zawierać wartości EWD. Gdy przedzia­ły ufności dla kilku klas częściowo pokrywa­ją się, nie można wnioskować o zdecydowa­nie różnej efektywności nauczania matema­tyki w tych klasach.

Ilustrację rozwoju umiejętności matema­tycznych za pomocą wyznaczonych wskaź­ników EWD w przykładowych szkołach przedstawiono na rys. 3­6.

Na rysunkach 3 i 4 przedstawiono wyniki sprawdzianów i przedziały ufności ilustru­jące wyznaczone wskaźniki EWD dla trzech klas z tego samego mazowieckiego liceum. Wyniki wykazują duże zróżnicowanie. Większość wyników jednej klasy (II D) wy­padła powyżej wartości przewidywanych, to znaczy na wykresie (na rys. 3) jest zazna­czona powyżej linii regresji. Dlatego poziom wskaźnika EWD tej klasy jest bardzo wyso­ki – w VIII staninie. Pozostałe klasy otrzy­mały wyniki bliższe przewidywaniom; ich przedziały ufności częściowo pokrywają się (rys. 4), co oznacza, że nie można wniosko­wać o wyższym poziomie umiejętności ma­tematycznych w jednej z tych klas, mimo iż wartości wskaźników EWD są na różnych poziomach – w III oraz V staninie.

Na rysunkach 5 i 6 przedstawiono roz­rzut wyników sprawdzianów oraz przedzia­ły ufności ilustrujące wyznaczone wskaźni­ki EWD dla czterech klas z jednego z mazo­wieckich liceów. Wyniki sprawdzianów wy­kazują zróżnicowanie: większość wyników z dwóch klas znajduje się powyżej krzywej regresji, co implikuje wysoki poziom wskaź­ników EWD ­ dla obu klas z VIII stanin. Wy­niki pozostałych dwóch klas plasują się bli­żej przewidywanej krzywej regresji, a wy­znaczone wskaźniki EWD są na poziomie IV oraz V stanin. Przedziały ufności dla każdej z opisanych par klas częściowo pokrywają się, co pozwala wnioskować o porównywal­nym, wyższym poziomie umiejętności mate­matycznych w jednej parze klas i nieco niż­szym, ale także porównywalnym poziomie umiejętności dla następnej pary z opisywa­nych klas.

Analiza efektywności nauczania matema­tyki na podstawie wskaźników EWD, wzbo­gacona analizą nauczycielskich metod pra­cy, metod dostosowania wymagań do indy­widualnych możliwości uczniów, stwarza realne szanse, że w przyszłości uczniowie będą umieli „…dojrzeć  baranki  poprzez drewniane skrzynki”4.

1213141516171819202122232425

matykado

potgiP'20

12

0123456789

1011

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

SprawdzianMatem

Sprawdzian z matematyki'2010

Rysunek 1. Rozkład wyników i regresja liniowa w modelu podstawowymŹródło: opracowanie własne

1213141516171819202122232425

matykado

potgiR'20

12

0123456789

1011

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

SprawdzianMatem

Sprawdzian z matematyki'2010

Rysunek 2. Rozkład wyników i regresja logarytmiczna w modelu rozszerzonymŹródło: opracowanie własne

Na podstawie przyjętego modelu regresji wyznaczono wartości przewidywanych wy­ników. Następnie dla każdego ucznia wy­znaczono resztę – różnicę między wynikiem rzeczywistym, uzyskanym na sprawdzianie Matematyka do potęgi R albo Matematy-ka  do  potęgi  R  a wynikiem przewidywa­nym. Jeżeli reszta miała wartość dodatnią, oznaczało to, że uczeń przez trzy semestry

nauki w szkole ponadgimnazjalnej zrobił re­latywny postęp, czyli osiągnął wynik wyższy niż inni uczniowie o identycznym wyniku ze sprawdzianu Po gimnazjum 2010. Średnia arytmetyczna wyznaczona z reszt całej kla­sy stanowi wartość wskaźnika EWD dla tej klasy.

Do interpretowania wartości wskaźników EWD 2012 skonstruowano skale staninowe

nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

publikacja

13

15

20

25

um20

10

kl.IIB, EWD=5,02, VIII stanin

kl.IID, EWD=0,25, V stanin

kl.IIN, EWD=2,61, III stanin

0

5

10

0 5 10 15 20 25

Pogimna

zju

Matematyka do pot gi P 2012

15

20

25

gimna

zjum

2010

kl.2f, EWD=4,882,VIII stanin

kl.2g, EWD=0,517,V stanin

kl.2i, EWD=1,396, IV stanin

0

5

10

0 5 10 15 20 25

Pog

Matematyka do pot gi R 2012

5,034 4,882

22,53

3,54

4,55

5,56

6,57

7,58

8,5

0,517

1,396

3,53

2,52

1,51

0,50

0,51

1,5

kl. 2d; 29 kl. 2f; 27 kl. 2g; 29 kl. 2i; 14

5,0212

0 5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

5,5

6

6,5

7

7,5

0,2541

2,6092

5

4,5

4

3,5

3

2,5

2

1,5

1

0,5

0

0,5

kl. II B; 29 kl. II D; 17 kl. II N; 23Rysunek 3. Rozkład wyników trzech klas liceum (kod 940) – model podstawowyŹródło: opracowanie własne Rysunek 4. Przedziały ufności wskaźników EWD trzech

klas liceum (kod 940) – model podstawowy*

*Przedziały ufności opisano nazwą klasy i liczbą uczniów, np. w klasie II D badano wyniki 29 uczniów.Źródło: opracowanie własne

Rysunek 5. Rozkład wyników czterech klas liceum (kod 876) - model rozszerzonyŹródło: opracowanie własne

Rysunek 6. Przedziały ufności wskaźników EWD czterech klas liceum (kod 876) – model rozszerzony*

*Przedziały ufności opisano nazwą klasy i liczbą uczniów, np. w klasie 2f badano wyniki 27 uczniów.Źródło: opracowanie własne

1 Zygmunta Barańska, 1999, Podstawy metod statystycznych dla  psychologów.  Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 221 i nast.2 Paweł Tatarzycki 2007, Statystyka  po  ludzku. Internetowe Wydawnictwo „Złote Myśli”, Gliwice, s. 228 i nast.3 Maciej Jakubowski, 2006, Metody  szacowania  edukacyjnej wartości dodanej, (w:) Edukacyjne wartość dodana. Biule-tyn Badawczy CKE, Nr 8, s. 67 i nast.4 Antoine de Saint Exupery, Mały Książę, op. cit., s. 16.

prawo w szkole

14 www.oswiatamazowiecka.pl

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o syste­

mie oświaty art. 94 a (Dz. U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zmianami) Rozporządzenie Mi­nistra Edukacji Narodowej I Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i try­bu przyjmowania uczniów do szkół publicz­nych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych (Dz. U. Nr 26, poz. 232 oraz z 2009 r. Nr 31, poz. 208),

Rozporządzenie Ministra Edukacji Na­rodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowa­nia uczniów do szkół publicznych oraz prze­chodzenia z jednych typów szkół do innych (Dz. U. z 2004 r. Nr 26, poz. 232 ze zmianami),

Rozporządzenie Ministra Edukacji Naro­dowej z dnia 1 kwietnia 2010 r. w sprawie przyjmowania osób niebędących obywate­lami polskimi do publicznych przedszko­li, szkół, zakładów kształcenia nauczycie­li i placówek oraz organizacji dodatkowej nauki języka polskiego dodatkowych zajęć wyrównawczych oraz nauki języka i kultu­ry kraju pochodzenia (Dz. U. z 2010 r. Nr 57, poz. 361),

Rozporządzenie Ministra Edukacji i Na­uki z dnia 6 kwietnia 2006 r. w sprawie no­stryfikacji świadectw szkolnych i matural­nych uzyskanych za granicą (Dz. U. z 2006 r. Nr 63, poz. 443).

Rodzice powracający lub przyjeżdżający do Polski po okresie pobytu za granicą mają obowiązek zapisać dzieci do szkoły, jeśli są to dzieci podlegające obowiązkowi szkolne­mu lub obowiązkowi nauki.

Dyrektor szkoły przyjmuje i kwalifikuje ucznia do odpowiedniej klasy. 1. Uczeń przyjeżdżający z zagranicy jest

przyjmowany do szkoły:• z początkiem roku szkolnego lub w tak­

cie jego trwania,• do szkoły podstawowej i gimnazjal­

nej zgodnie z rejonizacją wynikającą z miejsca zamieszkania ucznia i jego ro­

dziców, lub do wybranej szkoły publicz­ne, o ile dysponuje ona wolnymi miej­scami, lub szkoły niepublicznej,

2. Świadectwa promocyjne lub inne dokumen­ty świadczące o promocji dziecka z kla­ sy do klasy nie podlegają nostryfikacji.

3. Dokumenty sporządzone w języku obcym, należy złożyć wraz z tłumaczeniem na ję­zyk polski sporządzonym lub poświadczo­nym przez:– tłumacza przysięgłego wpisanego na li­

stę tłumaczy przysięgłych prowadzoną przez Ministra Sprawiedliwości albo

– konsula Rzeczypospolitej Polskiej urzę­dującego w państwie, w którym został wydany dokument.

4. Różnice programowe z zajęć edukacyj­nych realizowanych w klasie, do której uczeń przechodzi, są uzupełniane na wa­runkach ustalonych przez nauczycieli prowadzących dane zajęcia.

5. Jeżeli w klasie do której uczeń lub słu­chacz przechodzi, naucza się, jako przed­miotu obowiązkowego, języka obcego inne­go niż język obcy, którego uczeń uczył się w poprzedniej szkole może:• uczyć się danego języka obcego, wyrów­

nując we własnym zakresie braki pro­gramowe do końca roku szkolnego,

• kontynuować we własnym zakresie na­ukę języka obcego, którego uczył się w poprzedniej szkole,

• uczęszczać do klasy z nauką danego ję­zyka obcego w innej szkole,

• uczęszczać na zajęcia innego oddziału lub grupy w tej samej szkole.

Dla ucznia, który kontynuuje we wła­snym zakresie naukę języka obcego, ja­ko przedmiotu obowiązkowego, prze­prowadza się egzamin klasyfikacyjny. Egzamin klasyfikacyjny przeprowadza nauczyciel danego języka obcego z tej

Przyjmowanie uczniów przyjeżdżających z zagranicy do szkół publicznychjoanna jałosińska

st. wizytator w wydziale kształcenia ogólnego kuratoriuM oświaty w warszawie

fot.

Arch

iwum

MKO

prawo w szkole

15nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

Informacje uzupełniająceZa równorzędne świadectwu ukończe-

nia polskiej publicznej szkoły podstawo-wej uznaje się świadectwo uzyskane za gra­nicą, jeżeli przewidziany planem nauczania okres nauki w szkołach za granicą niezbęd­ny do uzyskania tego świadectwa wynosi łącznie co najmniej 6 lat i na pierwszy rok nauki przyjmuje się kandydatów nie wcze­śniej niż w 6 roku życia.

Za równorzędne świadectwu ukończe-nia polskiego publicznego gimnazjum uznaje się świadectwo uzyskane za grani­cą, jeżeli przewidziany planem nauczania okres nauki w szkołach za granicą niezbęd­ny do uzyskania tego świadectwa wynosi łącznie co najmniej 9 lat i na pierwszy rok nauki przyjmuje się kandydatów nie wcze­śniej niż w 6 roku życia.

Za równorzędne świadectwu ukończe-nia polskiego publicznego liceum ogólno-kształcącego uznaje się świadectwo ukoń­czenia szkoły za granicą, jeżeli:

1) przewidziany planem okres nauki w szkołach za granicą niezbędny do uzyska­nia tego świadectwa wynosi łącznie co naj­mniej 11 lat i na pierwszy rok nauki przyj­muje się kandydatów nie wcześniej niż w 6 roku życia oraz

2) zajęcia edukacyjne zrealizowane w szkole za granicą odpowiadają wiodącym zajęciom edukacyjnym kształcenia ogólne­go odpowiedniego polskiego publicznego li­ceum ogólnokształcącego.

Za równorzędne polskiemu świadec-twu dojrzałości uznaje się świadectwo ukończenia szkoły lub świadectwo matu­ralne uzyskane za granicą, jeżeli uprawnia do ubiegania się o przyjęcie na studia wyż­sze do każdego typu szkół wyższych w pań­stwie, w którego systemie edukacji działa instytucja wydająca świadectwo

Nostryfikacji świadectw uzyskanych za granicą dokonuje kurator oświaty, wła­ściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o nostryfikację. No­stryfikacja nie jest warunkiem niezbędnym do przyjęcia dziecka do szkoły w Polsce.

Kilka refleksji:• Przyjęcie do szkoły ucznia przyjeżdżające­

go z zagranicy powinno być poprzedzone przygotowaniami, w których uczestniczą dyrektor szkoły, rodzice ucznia, pedagog, psycholog oraz zespół uczący. Dobrze jest, kiedy proces ten zachodzi bez pośpiechu.

• Kontakt rodziców ze szkołą daje ucznio­wi poczucie bezpieczeństwa, w tym trud­nym dla niego okresie. Współpraca z ro­dzicami oparta powinna być na szczerości i konsekwencji.

• Integracji dziecka z nowym otoczeniem będzie sprzyjało przygotowanie zespo­łu klasowego na przyjęcie nowego ucznia oraz m.in. wykorzystanie jego zdolności, wiedzy i umiejętności (np. podczas zajęć pozalekcyjnych, imprez klasowych i szkol­nych).

• Nauczyciele wszystkich przedmiotów mu­szą mieć świadomość różnic programowych i uwzględnić je, stosując indywidualizację pracy z uczniem.

❑

samej szkoły, wyznaczony przez dyrek­tora szkoły, a w przypadku gdy dyrek­tor szkoły nie może zapewnić nauczy­ciela danego języka obcego – nauczy­ciel wyznaczony przez dyrektora innej szkoły.

6. Jeżeli uczeń zostaje przyjęty do szkoły w trakcie roku szkolnego, należy wyznaczyć uczniowi czas na wyrównanie różnic pro­gramowych.

Przyjmowanie osób będących obywatelami polskimi

Przyjmowanie osób niebędących obywatelami polskimi

Do klasy programowo wyższej w szkole podstawowej, gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej na podstawie świadectwa (zaświadczenia) wydanego przez szkołę za granicą i ostatniego świadectwa szkolnego wydanego w Polsce, na podstawie sumy lat nauki szkolnej ucznia.

– do publicznych przedszkoli, klas pierwszych szkół podstawowych i do szkół artystycznych na warunkach i w trybie dotyczącym obywateli polskich

– do klas II – VI publicznych szkół podstawowych oraz do publicznych gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych na podstawie:

a) świadectwa lub innego dokumentu stwierdzającego ukończenie za granicą szkoły lub kolejnego etapu edukacji, uznanego, zgodnie z odrębnymi przepisami, za równorzędne świadectwu ukończenia odpowiedniej szkoły publicznej lub świadectwa dojrzałości, lub

b) świadectwa, zaświadczenia lub innego dokumentu wydanego przez szkołę za granicą, potwierdzającego uczęszczanie cudzoziemca do szkoły za granicą i wskazującego klasę lub etap edukacji, który cudzoziemiec ukończył za granicą, oraz dokumentu potwierdzającego sumę lat nauki szkolnej cudzoziemca.

– Jeżeli na podstawie dokumentów, o których mowa powyżej, nie jest możliwe ustalenie sumy lat nauki szkolnej cudzoziemca, rodzic lub jego opiekun albo pełnoletni cudzoziemiec składają pisemne oświadczenie dotyczące sumy lat nauki szkolnej cudzoziemca.

– Jeżeli cudzoziemiec nie może przedłużyć dokumentów, o których mowa powyżej, zostaje przyjęty i zakwalifikowany do odpowiedniej klasy lub na odpowiedni semestr na podstawie rozmowy kwalifikacyjnej. Rozmowę kwalifikacyjną przeprowadza dyrektor publicznej szkoły z udziałem, w razie potrzeby, nauczyciela lub nauczycieli.

– W przypadku cudzoziemca, który nie zna języka polskiego, rozmowę kwalifikacyjną przeprowadza się w języku obcym, którym posługuje się cudzoziemiec. W razie potrzeby należy zapewnić udział w rozmowie kwalifikacyjnej osoby władającej językiem obcym, którym posługuje się cudzoziemiec.

– Osoby będące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi szkolnemu, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, mają prawo do dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego. Dodatkową naukę języka polskiego dla tych osób organizuje organ prowadzący szkołę nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy.

– Osoby te mogą korzystać również z dodatkowych zajęć wyrównawczych w zakresie przedmiotów nauczania organizowanych przez organ prowadzący szkołę, nie dłużej jednak niż przez okres 12 miesięcy.

– Osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, mają prawo do dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego. Dodatkową naukę języka polskiego dla tych osób organizuje organ prowadzący szkołę.

– Osoby te mogą korzystać również z dodatkowych zajęć wyrównawczych w zakresie przedmiotów nauczania organizowanych przez organ prowadzący szkołę, nie dłużej jednak niż przez okres 12 miesięcy.

– Osoby, o których mowa powyżej mają prawo do pomocy udzielanej przez osobę władającą językiem kraju pochodzenia, zatrudnioną w charakterze pomocy nauczyciela przez dyrektora szkoły. Pomocy tej udziela się nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy.

fot.

arch

iwum

Kom

endy

Woj

ewód

zkie

j Pol

icji

w R

adom

iu

„Chcemy promować bezpieczne zachowania”

Wywiad z Mazowieckim Komendantem Wojewódzkim Policji mł. insp. Rafałem Batkowskim

17nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

primum docere

Wywiad z Mazowieckim Komendantem Wojewódzkim Policji mł. insp. Rafałem Batkowskim

Mazowiecka Policja jest gotowa do wzmac­niania współpracy z placówkami edukacyj­nymi – wiele naszych inicjatyw spotkało się z zainteresowaniem dyrektorów szkół, ko­lejne będą stanowiły propozycje wspólnych działań w nowym roku. Pragnę jednocze­śnie zaznaczyć, że nie jest naszym celem za­stępowanie nauczycieli, chcemy inicjować procesy służące poprawie bezpieczeństwa w szkole i wzbogacać treści nauczania, prze­znaczone dla profesjonalistów, pedagogów, do wykorzystania na lekcji. Nawiązując do słów Pani Minister K. Szumilas: „(…) szkoła polska to nie tylko miejsce, w którym ucznio­wie poznają język ojczysty czy zdobywają wiedzę z historii, geografii i kultury. Wokół szkoły koncentruje się życie całej polskiej społeczności”, Mazowiecka Policja zwraca uwagę na współpracę z każdym komu drogie jest bezpieczeństwo.

Dobrą podstawą do współpracy jest Rządo­wy program „Razem bezpieczniej”, które­go założenia realizujemy szeroko na Mazow­szu. W te założenia wpisuje się nasz program „Edukacja dla bezpieczeństwa” przygoto­wany w 2009 r. na terenie Mazowsza przez Policję, Komendę Miejską Państwowej Stra­ży Pożarnej w Radomiu, Urząd Miasta Ra­dom i Radomski Ośrodek Doskonalenia Na­uczycieli, przy akceptacji ministra właściwe­go do spraw wewnętrznych oraz Mazowiec­kiego Kuratora Oświaty. Program zawierają­cy bogaty materiał poznawczy dotyczący bez­pieczeństwa w środowisku lokalnym, w tym w odniesieniu do bezpieczeństwa ruchu dro­gowego jest ofertą dla każdego poziomu na­uczania ­ mam nadzieję, że dla wielu z Pań­stwa nasza oferta jest dobrze znana. Nauczy­ciele szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych w ramach tego projektu otrzymują konspekty wraz ze scena­riuszami zajęć, które są swoistym przewod­nikiem w omawianej tematyce. Kolejną poli­cyjną inicjatywą, która już od lat jest znana w całej Polsce i cieszy się ogromnym zainte­resowaniem młodzieży jest program Komen­dy Głównej Policji „Profilaktyka – a Ty”. Ta atrakcyjna forma profilaktyki rówieśniczej czerpiąca przede wszystkim ze sztuki (teatr, drama, muzyka, śpiew, malarstwo) angażują­ca policjantów, samorządowców, nauczycie­li, artystów i wiele innych środowisk, stanowi wartościowy i niezwykły pomysł na budowa­nie pożądanych postaw, tworzy ogólnopolski ruch społeczny mogący na nowo definiować standardy przeciwdziałania zagrożeniom dla młodych ludzi.

Z ust wielu osób pada bardzo ogólne sfor-mułowanie, że dzisiejsza młodzież jest zła. Często nie jest to niczym uzasad-nione i krzywdzące dla młodych ludzi. Jak Pan w oparciu o doświadczenie za-wodowe określiłby dzisiejsze pokolenie uczniów ? W ostatnim czasie miałem osobiście wie­

le okazji do bezpośrednich spotkań z mło­dzieżą w trakcie cyklu debat o bezpieczeń­stwie na Mazowszu. Wspólnie z Wojewodą Ma­

zowieckim od września do grudnia ubiegłe­go roku uczestniczyłem (ja lub mój zastępca) w każdym mieście powiatowym w spotkaniach z mieszkańcami. Praktycznie na każdą z tych debat przyszło wiele młodych osób, które nie tylko z zainteresowaniem słuchały, ale co mnie bardzo cieszy, zabierały konstruktywny głos. Zdecydowanie będę podkreślał, wbrew temu co często możemy dzisiaj słyszeć, że powinni­śmy traktować młodych ludzi jak partnerów, przeciwdziałać wykluczeniu, anomii, starać się o kontakt, dialog, który powinien zapew­nić zrozumienie dla praktyki policyjnej i ak­ceptację dla naszej misji służenia drugiemu człowiekowi. Służba porządku publicznego, ja­ką jest Policja, nie może pozwolić sobie na bu­dowanie „muru” pomiędzy funkcjonariuszami a społecznością lokalną. Równolegle wdraża­ne strategie służące efektywnemu procesowi wykrywczemu muszą być uzupełnione o dobrą komunikację z każdym środowiskiem, w tym uczniowskim, promowanie bezpiecznych za­chowań i szacunku dla prawa. Brak zoriento­wania na podstawowe aspekty życia społecz­nego, problemy socjalizacyjne, potrzeby mło­dego człowieka, m.in. afiliacji, zagadnienia ról społecznych w środowisku rówieśniczym, nie pozwoli nam na stosowanie skutecznych dzia­łań ograniczających przestępne zachowania młodzieży i pogłębi niezrozumienie postaw na­szych dzieci.

Podkreślam – Policja w ramach swoich za­dań związanych ze ściganiem sprawców prze­stępstw nie koncentruje się na konkretnej gru­pie społecznej czy wiekowej – przestępcy są w każdej z nich i co warte podkreślenia stano­wią tam margines.

Jak w przyszłości Policja może w dal-szym ciągu wpływać na poprawę bez-pieczeństwa, także w obszarach związa-nych ze środowiskiem szkolnym ?

Zadania Policji są jasno zdefiniowane przez ustawodawcę i zwracamy uwagę, aby każ­de z nich było realizowane możliwie najlepiej; ale jest także obszar poszukiwań skutecznych praktyk zapobiegawczych, kreowania nowych pomysłów, taktyk radzenia sobie z problema­mi kryminalnymi. Jestem zwolennikiem Poli­cji blisko współpracującej ze społeczeństwem i oczywiście ze środowiskiem nauczycieli, pe­dagogów, uczniów.

Widzimy ogromną szansę w podejmowaniu działań proaktywnych i prospołecznych, takich które nie są wyczekiwaniem na zagrożenie, ale stanowią system organizacji własnych sił oraz zasobów będących w dyspozycji innych, uwzględniając potencjał społeczności lokal­nej, do przeciwdziałania problemom krymi­nalnym. Bez udziału wszystkich odpowiedzial­nych za bezpieczeństwa w szkole oraz rodzi­ców uczniów i ich samych, nigdy nie osiągnie­my sukcesu.

Bardzo dziękuję środowisku związanemu z oświatą, edukacją za dotychczasową współ­pracę i deklaruję pełną gotowość do dalszego współdziałania na rzecz bezpieczeństwa.

Dziękuję za rozmowę.

Panie Komendancie, placówki edukacyj-ne, realizując swoje zadania, powinny uwzględniać kwestie wiązane z bezpie-czeństwem, stąd naturalna wydaje się bieżąca współpraca z Policją. Co w tym obszarze może być najistotniejsze ?

Policja, również na Mazowszu, od lat podej­muje liczne starania, aby być jak najbliżej szko­ły. Mam tutaj przede wszystkim na myśli kontakt z dyrektorem placówki, nauczycielem, a w kon­sekwencji z każdym uczniem. Wypracowane re­lacje pomiędzy Policją i sferą edukacji pozwa­lają sprawnie definiować zagrożenia i skutecz­nie im przeciwdziałać. Widząc potrzeby naszych partnerów, znając środowisko lokalne i posłu­gując się obiektywną oceną zagrożeń może­my opracowywać najlepsze metody zapewnie­nia bezpieczeństwa szkole oraz zapewnić do­tarcie do młodych osób z informacją profilak­tyczną. Naszym celem jest uświadamianie za­grożeń, przekazywanie wiedzy o sposobach ich uniknięcia, a w przypadku wystąpienia niepożą­danej sytuacji wskazywanie właściwych zacho­wań. Zawsze jesteśmy gotowi do interweniowa­nia w przypadku niebezpieczeństwa dla szko­ły, stale prowadzimy także rozpoznanie zagro­żeń i czynności zmierzające do ujawniania prze­stępstw, wykroczeń i ich sprawców. W tym zakre­sie funkcjonują sprawdzone procedury postępo­wania nauczycieli dotyczące współpracy z Poli­cją w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży przestępczością oraz demoralizacją.

Proszę powiedzieć jaka jest skala prze-stępczości nieletnich na Mazowszu i jak Policja może jej przeciwdziałać?

Na przestrzeni kilku ostatnich lat utrzymy­wała się niewielka tendencja wzrostowa ujaw­nianych czynów karalnych popełnianych przez nieletnich. Nie jest to dowód na to, że młodzież częściej niż przed laty wchodzi w konflikt z prawem, a raczej zdecydowanie wynik ak­tywności Policji w obszarze zwalczania patolo­gii i przestępczości. Po prostu jesteśmy bliżej młodych osób, bliżej szkoły i bliżej informacji o tym, co się w tym środowisku dzieje.

Z danych statystycznych za dziewięć mie­sięcy 2012 r. wynika, że na terenie garnizonu mazowieckiego policjanci ujawnili 1143 nie­letnich, którzy popełnili 1676 czynów karal­nych. W porównaniu do analogicznego okresu w roku 2011 ujawniono o 15 % mniej nieletnich wchodzących w konflikt z prawem oraz o pra­wie 17 % mniej czynów karalnych. To zdecydo­wanie dobra informacja.

Na potrzeby realizacji zadań w tak określo­nym obszarze zagadnieniowym Policja dys­ponuje systemem doskonalenia zawodowego, stosownymi procedurami, a co najważniejsze profesjonalnymi policjantami przygotowany­mi do służby na rzecz wymagającego środowi­ska uczniowskiego.

Jesteśmy w trakcie roku szkolnego 2012/2013 ogłoszonym przez Minister-stwo Edukacji Narodowej Rokiem Bez-piecznej Szkoły, czy to będzie także im-puls do kolejnych policyjnych inicjatyw?

18 www.oswiatamazowiecka.pl

specjalne potrzeby edukacyjne

„Żadna rodzina, żadne dziecko  nie żyje w pełnej izolacji społecznej,  lecz funkcjonuje  w całokształcie swoich powiązań  ze społeczeństwem na zasadzie  styczności przelotnych lub trwałych”

F. Znaniecki

W Polsce system edukacyjny wyznaczył sobie określone cele kształcenia i wycho­wania, które definiuje się jako najogólniej­szą wizję pożądanych właściwości fizycz­nych, umysłowych, społecznych, kulturo­wych i duchowych jednostki ludzkiej, któ­re chce się uzyskać poprzez tworzenie od­powiednich warunków indywidualnego roz­woju i jego stymulowanie, zwłaszcza w sys­temie oświatowo­wychowawczym zarów­no na lekcji szkolnej, jak i przez inne for­my kształcenia oraz zabiegi mające na celu przyswojenie uczniowi i wychowankowi nie tylko wiedzy i związanych z nią umiejętno­ści, ale też poglądów, przekonań, orientacji i motywacji.1

Przygotowanie młodego człowieka do peł­nienia określonych ról społecznych, m.in. obywatela, pracownika, rodzica to wyzwa­nie dla nauczycieli uczących na wszystkich etapach kształcenia, a zwłaszcza w szko­le ponadgimnazjalnej. Zgodnie z zapisem w Podstawie  programowej  kształcenia ogólnego celem kształcenia ogólnego na IV etapie jest:1) przyswojenie przez uczniów określonego

zasobu wiadomości na temat faktów, za­sad, teorii i praktyk;

2) zdobycie przez uczniów umiejętności po­siadanych wiadomości podczas wyko­nywania zadań i rozwiązywania proble­mów;

3) kształtowanie u uczniów postaw warun­kujących sprawne i funkcjonalne działa­nie we współczesnym świecie.

Społeczna integracja uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymikatarzyna łupińska, agnieszka soroczyńska

pedagodzy szkolni w zespole szkół ponadgiMnazjalnych nr 3 z oddziałaMi integracyjnyMi iM. st. staszica w siedlcach

fot.

Arch

iwum

MKO

1 Encyklopedia Pedagogiczna, red. W. Pomykało, War­szawa 1993, s. 54.

19nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013 19

specjalne potrzeby edukacyjne

2 D. Goleman , Inteligencja  emocjonalna, Poznań 1997, s.69.3 http://bip.men.gov.pl/men_bip/akty_prawne/rozporza­dzenie_20081223_zal_4.pdf4 Cyt. za: M Łobocki, W trosce o wychowanie w szkole, Kraków 2007, s. 37.5 H. R. Schaffer, Psychologia dziecka, Warszawa 2009, s. 109.6 B. Niemierko, Kształcenie szkolne. Podręcznik sku­tecznej dydaktyki, Warszawa 2008, s. 239­240.7 Tamże, s. 40.8 Tamże, s. 83.

Zatem istotne są zasoby intelektualne młodego człowieka, ale niemniej ważne jest rozwijanie inteligencji emocjonalnej. Rozwój intelektualny, który ilustrują pozytywne oce­ny w szkole, praktycznie nie przygotowuje do odpierania przeciwności ani do korzystania z szans, które stawiają przed młodzieżą zmienne koleje losu. A jednak mimo tego, że wysoki iloraz inteligencji nie gwarantu­je ani dostatku, ani prestiżu, ani szczęścia w życiu, szkoły koncentrują się na osiągnię­ciach intelektu, w mniejszym stopniu zwra­cają uwagę na rozwój inteligencji emocjo­nalnej jako zespołu cech popularnie nazwa­nych charakterem – mający wielkie zna­czenie dla ukształtowania osobowości i in­dywidualnych losów wychowanków.2 A jed­nak szkoła na etapie ponadgimnazjalnym, zgodnie z zapisem w podstawie programo­wej powinna kształtować u uczniów posta­wy sprzyjające ich dalszemu rozwojowi in­dywidualnemu i społecznemu, takie jak:

Uczciwość, wiarygodność, odpowiedzial­ność, wytrwałość, poczucie własnej warto­ści, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębior­czość, kultura osobista, gotowość do uczest­nictwa w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz pracy zespołowej. W rozwoju społecz­nym bardzo ważne jest kształtowanie po­stawy obywatelskiej, poszanowanie kultury i tradycji własnego narodu, a także postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji. Szkoła podejmuje odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji.3

Z powyższych rozważań wynika, że nie­zbędna do prawidłowego rozwoju młodego człowieka jest właściwa socjalizacja, rozu­miana jako

• proces nabywania przez jednostkę wie­dzy, systemu wartości, biegłości językowej, umiejętności społecznej i społecznej wrażli­wości, który pozwala jej zintegrować się ze społeczeństwem i zachować w nim przysto­sowawczo.4

Z chwilą nabywania nowych doświadczeń dziecko skłania się do kierowania własnym postępowaniem w zgodzie z powszechnie obowiązującymi normami. W kolejnych eta­pach życia proces ten ulega zmianom w za­leżności od rodzajów aktywności społecz­nej, do których należą kontakty interperso­nalne związane z przynależnością i uczest­nictwem w działalności różnych grup. Nie­zmiernie ważne są przede wszystkim rela­cje z członkami rodziny.

Pierwsze relacje dziecka w znakomitej większości zawiązują się w obrębie rodzi­ny. Ta mała, intymna grupa stanowi podsta­wowy układ i scenerie wprowadzania dziec­ka w życie społeczne. Tutaj uczy się ono re­guł zachowań międzyludzkich i to rodzina będzie mu służyć jako bezpieczna baza, do

której można powrócić, gdy dziecko będzie zbyt zmęczone światem zewnętrznym.5

Następnie dziecko w momencie rozpo­częcia nauki w szkole wchodzi w relacje z coraz większą liczbą rówieśników, na­tomiast zainteresowanie życiem rodzin­nym zaczyna stopniowo słabnąć i zani­kać. W sposób naturalny uczy się współ­życia z rówieśnikami. Grupa coraz silniej wpływa na jego egzystencję. Wynika to z faktu, iż coraz więcej czasu młody czło­wiek przebywa z grupą,a tym samym ocze­kuje akceptacji jej członków. Każdy czło­wiek pragnie przynależeć do określonej gru­py społecznej, mieć bezpośredni kontakt z osobami w swoim wieku, dzięki którym ma także możliwość prawidłowego rozwo­ju społecznego. Nauczyciele muszą dołożyć wszelkich starań, by zbudować właściwe re­lacje wśród swoich wychowanków. Jak po­daje B. Niemierko:

• grupa zdrowa jest nastawiona na osią­ganie swoich celów własną pracą oraz na uznanie pracy innych osób. Takim normom sprzyjają przyjazne stosunki zewnętrzne oraz zadania, których wykonanie wymaga współpracy wewnątrz grupy. Stosunki panu­jące w grupie zdrowej są zwykle demokra­tyczne, inicjatywa wszystkich członków jest dobrze wykorzystana, ich aspiracje i kom­petencje rozwijają się przez kolejno wyko­nywane zadania, a to zapewnia grupie dłu­gofalową skuteczność.6

gogów czy też rodziców. Ostatecznie ta-ki model integracji społecznej nie osiągnął­by oczekiwanych efektów, a wręcz prze­ciwnie w ten sposób realizowana, spowo­dowałaby większe bariery w nawiązywa­niu kontaktów, wyizolowanie, podział. Nie­zaprzeczalnym jest fakt, iż funkcjonowa­nie klas integracyjnych w szkołach maso­wych pełni dużą rolę w rozwoju społecznym uczniów sprawnych, jak i niepełnospraw­nych. Oni to poprzez sam fakt współistnie­nia w środowisku szkolnym i rówieśniczym

Integracja społeczna, to jedna z przesłanek

decydująca o stworzeniu klas integracyjnych

Istotne są zasoby intelektualne młodego

człowieka, ale niemniej ważne jest rozwijanie inteligencji

emocjonalnej

Istotną rolę w procesie kształcenia i wy­chowania młodzieży pełni nauczyciel. To on ocenia zasoby intelektualne swoich uczniów, ich rozwój społeczny a także współtworzy atmosferę pracy, zabawy w grupie rówie­śników. Budowanie porozumienia w kon­taktach nauczyciel – uczeń, uczeń – nauczy­ciel rozpoczyna się od momentu wzajemne­go poznawania. Podobnie dzieje się w szko­łach, klasach, gdzie kształci się młodzież niepełnosprawna. Przez wiele lat młodzież z dysfunkcjami miała ograniczony kontakt z rówieśnikami, wręcz była izolowana i wy­łączana z życia w społeczeństwie.

Integracja społeczna, to jedna z przesła­nek decydująca o stworzeniu klas integra­cyjnych, która przebiega w sposób natural­ny, autentyczny, a nie sztucznie podsycany przez dorosłych, czyli nauczycieli, peda-

nabywają umiejętności społecznych. Dodat­kowo wspierani przez swoich zdrowych ró­wieśników odnoszą sukcesy i wiele korzy­ści w sferze życia społecznego, jak i emocjo­nalnego. Społeczny aspekt szkoły dla tych uczniów jest najbardziej interesujący i po­trzebny.7 W tym rozumieniu klasy integra­cyjne dają szansę przede wszystkim dziecku o szczególnych potrzebach edukacyjnych, które to właśnie w szkole wszechstronnie rozwija się w sferze edukacyjnej i jednocze­śnie na płaszczyźnie społecznej, co jest rów­nie ważne także w terapii czy rehabilitacji. Jednym z celów kształcenia integracyjnego jest

• „kształtowanie postaw prospołecznych w stosunku do osób słabszych, młodszych, niepełnosprawnych oraz kształtowanie po­staw prospołecznych osób niepełnospraw­nych w stosunku do osób zdrowych”8.

Zadaniem nauczycieli pracujących z gru­pą integracyjną jest przede wszystkim wspieranie każdego ucznia w rozwijaniu je­go osobistego potencjału, a także koordy­nacja i integracja pracy wychowawczej kla­sy ze szczególnym uwzględnieniem specjal­nych potrzeb edukacyjnych .

W Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 od dziesięciu lat kształcą się osoby nie­pełnosprawne przede wszystkim z Siedlec. Nauczyciele i pedagodzy wspierający pra­

2020

specjalne potrzeby edukacyjne

www.oswiatamazowiecka.pl

cujący w tej placówce wypracowali model kształcenia uwzględniający specjalne po­trzeby uczniów. Można mówić o etapach pracy indywidualnej i z grupą.

Rozpoznawanie potrzeb uczniów odbywa się poprzez:1) analizę dokumentów: orzeczeń o kształ­

ceniu specjalnym, opinii wydawanych przez poradnię psychologiczno – pedago­giczną,

2) wywiad z rodzicami,3) rozmowę z uczniem nowo przyjętym do

szkoły integracyjnej,4) obserwację,5) przygotowanie indywidualnych progra­

mów,6) ewaluację działań.

Mając na uwadze indywidualny rozwój każdego ucznia nauczyciele dostosowują treści nauczania i metody pracy do ich moż­liwości psychofizycznych. W takim samym zakresie dbają o rozwój społeczny młodych ludzi.

Jak już wspomniano, w kształceniu inte­gracyjnym ogromną rolę odgrywa nie tylko rozwój intelektualny, ale przede wszystkim rozwój społeczny. Młodzież potrzebuje po­mocy w przygotowaniu się do dorosłego ży­cia poprzez pozytywne budowanie obrazu siebie, wiarę we własne możliwości, samo­dyscyplinę, a także umiejętności w zakre­sie inteligencji emocjonalnej i społecznej, a zwłaszcza odpowiedzialności, która jest niezbędna w realizacji zamierzonych celów.9 Nabywanie ważnych umiejętności współist­nienia w środowisku rówieśniczym wymaga treningu i świadomej samooceny.

Na przełomie kwietnia i maja 2012 roku przeprowadzono sondaż, który miał na ce­lu uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy jest możliwa integracja społeczna młodzieży niepełnosprawnej z innymi członkami spo­łeczności szkolnej, w tym grupy rówieśni­czej.

W tym celu posłużono się ankietą skie­rowaną do 50 nauczycieli oraz wywiadem z ankietowanymi.

Interpretacja uzyskanych wynikówWszyscy ankietowani uznali, że kształce­

nie integracyjne umożliwia młodzieży nie­pełnosprawnej naukę w gronie zdrowych ró­wieśników oraz że są respektowane prawa niepełnosprawnych do uczestnictwa w ży­ciu społecznym.

Nauczyciel:  Okrągłe  rocznice  to  dobry czas na podsumowania. Z pewnością to-warzyszył  mi  niepokój,  gdy  pierwszy raz tuż po dzwonku musiałam poprowa-dzić lekcję w klasie integracyjnej. Myśla-łam o uczniu, jego potrzebach, oczekiwa-niach, o  jego niepełnosprawności  także. Obecnie jest to oczywiste, że współpracu-ję z nauczycielem wspierającym i wspól-nie  tworzymy  atmosferę  codziennych spotkań  młodzieży  niepełnosprawnej z rówieśnikami. 

Zdecydowana większość nauczycieli oce­nia pozytywnie atmosferę wzajemnych kon­taktów zarówno na zajęciach w szkole, jak i po lekcjach młodzieży uczącej się w kla­sie integracyjnej. Dowodem są liczne przy­jaźnie i znajomości, które przetrwały nawet wśród absolwentów. Następnie twierdzą, że

nauka w klasie integracyjnej ma znaczący wpływ na kształtowanie postawy empatii i tolerancji zdrowych wobec niepełnospraw­nych kolegów.

Nauczyciel: Niezwykłe jest to, że młodzi ludzie,  uczący  się  w  naszej  szkole,  spę-dzający wspólnie wolny czas, nie są za-skoczeni  nietypowymi  zachowaniami ucznia  z  dysfunkcją.  Akceptują  to  i  nie zwracają szczególnej uwagi, chętnie słu-żą radą i pomocą. Czego chcieć więcej!

Nauczyciele dodają również, że ich decy­zja o podjęciu pracy w klasie integracyjnej przyniosła pozytywne zmiany w organiza­cji, planowaniu przedsięwzięć dydaktycz­nych. Ponadto nauczyciele uzupełnili kwa­lifikacje, studiowali literaturę przedmio­tu, uczestniczyli w kursach doskonalących oraz prowadzili systematyczną współpracę z nauczycielami pracującymi w szkołach in­tegracyjnych na różnym etapie kształcenia. Wraz z indywidualizacją nauczania wszyscy nauczyciele dostosowali wymagania progra­mowe do możliwości psychofizycznych nie­pełnosprawnego ucznia, uwzględniając mię­dzy innymi zapis w orzeczeniu o kształce­niu specjalnym.

9 M.J. Elias, S.E. Tobias, B.S. Friedlander, Dziecko emocjonalnie inteligentne, Poznań 1998, s. 19.

fot.

Arch

iwum

MKO

Wspierani przez swoich zdrowych rówieśników

odnoszą sukcesy

Nauczyciel: Po wspólnej analizie doku-mentów, wywiadzie z rodzicami, tworzy-my wspólnie z nauczycielem wspierają-cym charakterystykę ucznia, którą uzu-pełniamy  obserwując  młodego  człowie-ka  w  różnych  sytuacjach.  Współpraca z rodzicami jest bardzo ważna, budowa-nie  właściwych  relacji  daje  gwarancję sukcesów w karierze szkolnej ucznia nie-pełnosprawnego.

Wszyscy ankietowani nauczyciele indy­widualizują ocenianie uczniów z dysfunk­cjami, z uwzględnieniem wkładu pracy mło­dzieży włożonej w przygotowanie do zajęć. Podobną ilość czasu lub nieco więcej po­święcają na indywidualne konsultacje oraz dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne.

Nauczyciel: Konsultacje  zaplanowane dla ucznia o specjalnych potrzebach edu-kacyjnych  to  czas  maksymalnie  wyko-rzystany  nie  tyko  do  omawiania  treści programowych,  przygotowania  do  ma-tury, to także dłuższe lub krótsze rozmo-wy, np. o muzyce, której słuchają młodzi 

nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

specjalne potrzeby edukacyjne

21

ludzie, co nie budzi sprzeciwu typowych uczniów.

Ponadto nauczyciele angażują niepeł­nosprawnych wychowanków w życie kla­sy i szkoły w różnych formach, tj. akade­mie, apele, koła zainteresowań, samorząd klasowy czy szkolny. Wielokrotnie młodzież z dysfunkcjami uczestniczy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych, odnosząc często sukcesy.

Nauczyciel: Od  lat  nasze  dzieci  reali-zują  się  artystycznie.  W  szkolnym  chó-rze,  zespole  pięknie  śpiewają  wszyscy uczniowie, niektórzy z racji swoich dys-funkcji  rezerwują sobie drugi  lub  trzeci rząd, twierdzą, że czują się bezpieczniej. Przy pierwszych występach drżą z emo-cji,  a  kiedy  rozstają  się  z  nami  po ma-turze, płyną po ich policzkach łzy rado-ści,  ale  i  smutku,  że  zakończyli  pewien etap. Z pewnością występy na mniejszej szkolnej scenie i tej większej, np. w cen-trum  kultury,  powodują,  że  młodzi  lu-dzie  ,,chętniej wychodzą z cienia swojej niepełnosprawności”,  która,  jak  twier-dzą, przytłacza ich. Z czasem dostrzega-ją, że widownia przedkłada walory arty-styczne ich występów ponad ich  wygląd, sposób bycia. 

Nauczyciele wskazują także na potrze­bę konsultacji z doradcą zawodowym, by w przyszłości zwiększyć szansę ucznia z dysfunkcją na znalezienie pracy. Zaob­serwowali też pozytywny stosunek pełno­sprawnych uczniów do ich niepełnospraw­nych kolegów.

Nauczyciel: Od  kilku  lat  organizowa-ne  są  w  naszej  szkole  targi  edukacyj-ne. Wszyscy  uczniowie mają możliwość uczestniczenia w zajęciach z preorienta-cji zawodowej, mogą zapoznać się z ofer-tą edukacyjną szkół wyższych. To poma-ga młodym  ludziom w wyborze  dalszej drogi związanej z edukacją czy poszuki-waniem pracy.

Nauczyciele i wychowawcy klas podejmu­ją liczne działania, mające na celu budowa­nie właściwych relacji społecznych w kla­sach integracyjnych. Są to: dobór tematy­ki godzin wychowawczych; wspólne rozwią­zywanie problemów; organizowanie wyjaz­dów integracyjnych; wspólne wyjścia do ki­na, teatru; budowanie atmosfery empatii i zrozumienia. Wszyscy uczniowie uczestni­czą w uroczystościach i imprezach szkolnych, a także w wycieczkach, wyjściach fakulta­tywnych, wynikających z treści nauczane­go przedmiotu, warsztatach o różnorodnej tematyce. Ponadto korzystają z opieki pe­dagoga i psychologa szkolnego, uczestniczą w zajęciach rehabilitacyjnych i rewalidacyj­nych. Tradycją szkoły stały się organizowa­ne jesienią: piknik integracyjny, Dzień Inte­

gracji. Podczas tych uroczystości w szcze­gólny sposób uczniowie sprawni i niepeł­nosprawni integrują się, poznają, uczą się współdziałania w grupie, czy też mają oka­zję na zaprezentowanie własnych, nieprze­ciętnych umiejętności, co wzbudza uznanie pełnosprawnych rówieśników.

ną integrację uczniów. Prowadzą lekcje o to­lerancji, dyskutują, rozmawiają z młodzie­żą, a pojawiające się konflikty i problemy starają się rozwiązywać na bieżąco.

Obecnie, zgodnie z zaleceniami po­radni psychologiczno­pedagogicznej, na­uczyciele indywidualizują programy na­uczania uczniom ze specjalnymi potrze­bami edukacyjnymi. Dostosowują meto­dy i formy pracy na lekcjach, nie sprawia im trudności interpretacja i analiza orze­czeń, opinii wydanych przez zespoły orze­kające w poradni psychologiczno­peda­gogicznej. Zgodnie z najnowszym Rozpo­rządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie za­sad udzielania i organizacji pomocy psy­chologiczno­pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, na­uczyciele w zespołach tworzą Indywidualne Programy Edukacyjno­Terapeutyczne, Plan Działań Wspierających i Karty Indywidual­nych Potrzeb Ucznia dla uczniów o specjal­

BibliografiaCzajkowska A., Nauczyciel – doradca, przyjaciel, terapeuta w: Podstawy psychologii – podręcznik dla studen-tów, Kraków 2005.

Hurlock E.B., Rozwój dziecka, PWN, Warszawa 1985.Goleman D. , Inteligencja emocjonalna, Poznań 1997.Krymow M., Pawelski L. (red.), Teoretyczne i praktyczne aspekty nauczania integracyjnego w szkole samorządo-wej, Słupsk – Szczecinek 2004.

Bayliss P., Amerykański sposób integracji uczniów-przegląd stanowisk, w: Wychowa1nie i nauczanie integra-cyjne-nowe doświadczenia, red .J. Bogucka, M. Kościeliska, Warszawa 1998.

Elias M.J., Tobias S.E., Friedlander B.S., Dziecko emocjonalnie inteligentne, Poznań 1998.Hulek A., (red.) Integracja społeczna ludzi niepełnosprawnych – zadania pedagoga, Warszawa 1987.Maciarz A., Integracja społeczna dzieci niepełnosprawnych, wyd. WSiP, Warszawa 1987Pomykało W., Encyklopedia Pedagogiczna, Warszawa 1993.Łobocki M., W trosce o wychowanie w szkole, Kraków 2007.Schaffer H. R., Psychologia dziecka, Warszawa 2009.Niemierko B., Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki, Warszawa 2008.

młodzież z dysfunkcjami uczestniczy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych,

odnosząc sukcesy

Nabywanie ważnych umiejętności współistnienia

w środowisku rówieśniczym wymaga treningu

i świadomej samooceny

Z analizy badań ankietowych przepro­wadzonych wśród nauczycieli w Zespo­le Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 w Siedl­cach wynika, że społeczna integracja mło­dzieży jest możliwa i przebiega zgodnie z założonym planem. Wiele zależy od na­boru uczniów do danego zespołu klasowe­go. O relacjach interpersonalnych młodych ludzi decydują także cechy osobowościo­we, temperament, empatia. Dziesięciolet­nia praktyka i doświadczenie w kształce­niu integracyjnym zaowocowały sukcesa­mi uczniów ze specjalnymi potrzebami edu­kacyjnymi. Absolwenci zdają maturę, podej­mują pracę lub studiują. Zdobyte wykształ­cenie daje im poczucie bezpieczeństwa, zwiększa szansę podjęcia pracy zgodnie z kwalifikacjami zawodowymi, predyspo­zycjami. Możliwość nauki w szkole integra­cyjnej daje szansę na wszechstronny roz­wój uczniów niepełnosprawnych. Kontak­ty z rówieśnikami przebiegają w natural­nej formie, dzięki czemu nie odczuwają in­ności i własnych słabości. Wszyscy ucznio­wie uczestniczą w różnorodnych imprezach szkolnych, klasowych, kołach zaintereso­wań i zajęciach pozaszkolnych, jak wyciecz­ki, wyjazdy, projekty unijne. Nauczyciele, wychowawcy starają się budować społecz­

nych potrzebach edukacyjnych, a także dla uczniów wskazanych przez zespół do spraw pomocy psychologiczno­pedagogicznej. Na podstawie analizy dokumentów, obserwacji ucznia decyzją zespołów organizowane są różnorodne zajęcia dostosowane do indywi­dualnych potrzeb uczniów, tj. zajęcia dydak­tyczno­wyrównawcze, rewalidacyjne, reha­bilitacyjne, ale także zajęcia uspołeczniają­ce, terapia pedagogiczna i psychologiczna. Praca z uczniem w szkole, klasie integra­cyjnej nie sprowadza się tylko do przeka­zywania informacji, oceniania, przeciwnie prowokuje do zmiany stylu nauczania, a na­uczyciel występuje także w roli przyjaciela, doradcy, diagnosty, a czasem terapeuty.

22 www.oswiatamazowiecka.pl

bezpieczny internet

Fundacja Dzieci Niczyje istnieje od 1991 roku, jest organizacją pozarządową o cha­rakterze non­profit, której celem jest ochro­na dzieci przed krzywdzeniem oraz pomoc dzieciom krzywdzonym, ich rodzinom i opie­kunom. Fundacja prowadzi programy profi­laktyki krzywdzenia dzieci przez dorosłych oraz rówieśników. Jednym z aspektów jej działalności jest prowadzony od 2004 roku program „Dziecko w sieci”.

Celem programu jest zwrócenie uwagi do­rosłych i dzieci na problem bezpieczeństwa online, nauczenie najmłodszych bezpieczne­go poruszania się po Internecie oraz pomoc im w sytu acjach zagrożenia w sieci. Aby to osiągnąć prowadzone są kompleksowe dzia­łania – m.in. serwis internetowy www.dziec­kowsieci.fdn.pl, serwis edukacyjny dla dzie­ci Sieciaki.pl oraz projekt pomocowy dla najmłodszych narażonych na interneto­we zagrożenia – Helpline.org.pl. Większość aktywności programu realizowana jest we współpracy z Fundacją Orange.

Poza tym Fundacja tworząca (razem z NASK) Polskie Centrum Programu Safer Internet jest odpowiedzialna za organizację międzynarodowej konferencji „Bezpieczeń­stwo dzieci i młodzieży w Internecie” oraz narodowe obchody Dnia Bezpiecznego In­ternetu.

Dzień Bezpiecznego Internetu (DBI) ob­chodzony jest z inicjatywy Komisji Euro­pejskiej od 2004 roku i ma na celu promo­cję bezpiecznego i odpowiedzialnego korzy­stania z nowych technologii głównie wśród dzieci i młodzieży.

Głównym założeniem DBI jest przede wszystkim inicjowanie i promocję działań na rzecz bezpiecznego dostępu młodych lu­dzi do zasobów internetowych, zapoznanie rodziców, nauczycieli i wychowawców z pro­blematyką bezpieczeństwa dzieci w Interne­cie oraz nagłośnienie tematyki dotyczącej bezpieczeństwa online.

W roku 2013 DBI będzie obchodzony 5 lu­tego. Tematem przewodnim międzynarodo­wego Dnia Bezpiecznego Internetu są prawa i obowiązki internautów. Wszystkie działa­nia będą realizowane pod hasłem „Serfuję. Respektuję”. Ideą tegorocznych obchodów jest pokazanie młodym ludziom, że w Inter­necie, tak jak w każdej dziedzinie życia obo­wiązują pewne prawa, którymi należy się kierować, jak również zwrócenie uwagi, że na korzystających z najnowszych technolo­gii, ciążą konkretne obowiązki.

Podczas obchodów DBI w Polsce orga­nizatorzy zachęcają szkoły, przedszko­la i inne placówki oświatowe do wspiera­nia tego przedsięwzięcia przez organiza­cję lokalnych inicjatyw na rzecz bezpie­czeństwa młodych internautów (m.in. za­jęć edukacyjnych, happeningów, imprez edukacyjnych, pikników, kampanii infor­macyjnych, konkursów). Organizatorzy, chcąc jak najszerzej promować obchody tego święta w Polsce oraz zachęcić do za­angażowania w działania na rzecz bezpie­czeństwa, online udostępniają w Interne­cie szeroką ofertę materiałów edukacyj­nych takich, jak: scenariusze zajęć, kursy e­learning oraz materiały multimedialne. Materiały zostały podzielone na cztery po­ziomy edukacji:• przedszkola,• klasy I­III szkół podstawowych,• klasy IV­VI szkół podstawowych,• szkoły gimnazjalne.

Dla osób dorosłych (nauczycieli, psycholo­gów, pedagogów) przygotowany został kurs w postaci e­learningu, stanowiący kompen­dium wiedzy o zagrożeniach dzieci i mło­dzieży w Internecie oraz ich zapobieganiu. Kurs jest doskonałym przygotowaniem do przeprowadzenia zajęć.

Oferta dla przedszkoli

Necio.pl Necio.pl to projekt edukacyjny skiero­

wany do dzieci w wieku 4­6 lat, którego ce­lem jest nauka bezpieczeństwa w Interne­cie. Bohaterem projektu jest przyjazny ro­bocik Necio, który zaprasza najmłodszych do wspólnej „zabawy w Internet”. Integral­ną częścią projektu oprócz serwisu eduka­cyjnego www.necio.pl jest scenariusz zajęć zaplanowanych na pięć 30­minutowych spo­tkań, których celem jest zapoznanie dzie­ci z pojęciami „komputer” oraz „Internet”, a także oswojenie ich z klawiaturą i zasada­mi bezpieczeństwa online.

Owce w SieciCelem kreskówek „Owce w Sieci” jest

edukacja na temat zagrożeń związanych z korzystaniem przez dzieci z Internetu, telefonów komórkowych i innych nowych technologii. Założeniem autorów było, by cykl kreskówek dla najmłodszych internau­

katarzyna zygMunt-hernandezspecjalista w fundacji dzieci niczyje

Bezpieczeństwo młodych internautów w sieci

nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

bezpieczny internet

23

Zajęcia lekcyjne W SieciPrzeznaczone są dla uczniów klas II i III

szkół gimnazjalnych oraz klas I i II szkół po­nadgimnazjalnych. Do przeprowadzenia za­jęć “W Sieci” opartych o proponowany sce­nariusz, potrzeba dwóch (rozwiązanie reko­mendowane) lub jednej godziny dydaktycz­nej. Mogą one być realizowane w ramach zajęć lekcyjnych lub pozalekcyjnych. Głów­nym elementem zajęć według proponowa­nego scenariusza jest projekcja materiału, który w konwencji programu talk­show po­kazuje m.in. dwa przypadki niebezpiecz­nych sytuacji, z jakimi mogą mieć do czynie­nia młodzi ludzie w Internecie – cyberprze­moc oraz uwodzenie. Gospodarzem progra­mu jest piosenkarka Ewa Farna. Na podsta­wie zajęć został również przygotowany kurs e­learning.

Scenariusz zajęć Dzień z życiaPoświęcony jest problemowi nadmierne­

go korzystania z Internetu. Zajęcia te opra­cowano z myślą o uczniach szkół gimnazjal­nych. Ich celem jest przekazanie wiedzy na temat zagrożeń płynących z nadużywania Internetu i komputera (w tym również gier, zarówno online, jak i offline).

Zajęcia mogą być dla uczniów okazją do autorefleksji na temat czasu spędzanego w sieci. Uczestnicy mają okazję przyjrzeć się temu, jak korzystają z Internetu oraz na­uczyć się reagować na związane z nimi za­grożenia.

Kurs e-learning Znajomi-nieznajomi.plUżytkownik kursu wciela się w rolę ad­

ministratora serwisu społecznościowe­go i rozwiązuje problemy jego użytkowni­

Zajęcia lekcyjne Zuzia i Tunio poznają Internet

Zajęcia przygotowane z inicjatywy Funda­cji Orange i adresowane są do uczniów klas II­IV szkół podstawowych. Ideą zajęć jest za­poznanie dzieci z podstawowymi mechani­zmami funkcjonowania sieci oraz propago­wanie bezpiecznego i efektywnego korzysta­nia z Internetu. W tym celu odwołano się do metody edukacji przez zabawę, wykorzystu­jąc m.in. lubiane przez dzieci kreskówki i ła­migłówki. Głównym elementem scenariusza są kreskówki, prezentujące przygody Zuźki i Tunia – dwójki młodych internautów.

Kurs e-learning Bezpieczna przygoda z Internetem

Kurs składa się z 7 modułów. W trakcie ich realizacji dzieci poznają zasady bezpie­czeństwa w sieci oraz konsekwencje ryzy­kownych zachowań. Zadaniem użytkowni­ka jest przejście przez 7 komnat, zdobycie 7 dysków wiedzy i dołączenie do drużyny Sie­ciaków. Kurs przewidziany jest na trzy jed­nostki lekcyjne.

Oferta edukacyjna dla klas I-III szkół gimnazjalnych

Zajęcia lekcyjne Stop cyberprzemocy!Zajęcia poświęcone problemowi przemo­

cy rówieśniczej w sieci. Ich celem jest zapre­zentowanie uczniom zjawiska cyberprze­mocy oraz uwrażliwienie ich na możliwe po­ważne konsekwencje tego typu działań – za­równo dla ich ofiary, jak i sprawców. Bazą do przeprowadzenia zajęć jest prezentacja krótkiego filmu, przedstawiającego przypa­dek cyberprzemocy w szkole. W scenariu­szu proponowana jest burza mózgów, pra­ca w grupach oraz dyskusja moderowana przez nauczyciela. Zajęcia przewidziane są na dwie jednostki lekcyjne.

tów stał się okazją do nauki, natomiast mło­dzieży pokazał ich internetowe zachowania w krzywym zwierciadle.

Oferta edukacyjna dla klas I-III szkół podstawowych

Zajęcia lekcyjne SieciakiPodczas lekcji dzieci oglądają trzy kre­

skówki, w których przez pryzmat przy­gód Sieciaków – grupy dzieci zwalczają­cych w Internecie złe Sieciuchy – poznają podstawowe zagrożenia internetowe oraz zasady bezpiecznego korzystania z sie­ci. Proponowane w scenariuszu formy ak­tywności dzieci to burza mózgów, konkur­sy, ćwiczenia. Scenariusz zajęć jest dostęp­ny w dwóch wersjach: pełnej (dwie jednost­ki lekcyjne) oraz skróconej (jedna jednost­ka lekcyjna).

Kurs e-learning Poznaj bezpieczny Internet

Kurs składa się z 8 modułów, w których dzieci poznają podstawowe zasady bezpie­czeństwa w Internecie. Zadaniem użytkow­nika kursu jest zdobycie 7 stopni wtajemni­czenia i dołączenie do drużyny Sieciaków. Kurs przewidziany jest na trzy jednostki lekcyjne.

Oferta edukacyjna dla klas IV-VI szkół podstawowych

Zajęcia lekcyjne 3… 2… 1… Internet! Zajęcia dotyczą szerokiego spektrum za­

grożeń internetowych, m.in. przemocy ró­wieśniczej, kontaktów z obcymi i nadużywa­nia komputera. W ich trakcie dzieci ogląda­ją pięć odcinków kreskówki, przedstawia­jącej przygody grupy uczniów szkoły pod­stawowej. Każdy z odcinków ma alterna­tywne zakończenie – bezpieczne i ryzykow­ne. Wybór należy do uczniów. W trakcie za­jęć dzieci biorą udział w ćwiczeniach indy­widualnych i grupowych. W prezentacji bę­dącej uzupełnieniem scenariusza występu­je Krzysztof Hołowczyc, który zapowiada i podsumowuje prezentowane filmy. Zajęcia przewidziane są na dwie jednostki lekcyjne. W oparciu o scenariusz zajęć oraz kresków­ki przygotowano również kurs e­learning. Projekt został opracowany wspólnie z firmą Microsoft.

24 www.oswiatamazowiecka.pl

bezpieczny internet

24

ków. Jest w stałym kontakcie ze swoim sze­fem, który przekazuje mu polecenia i po­maga w trudnych sytuacjach. Kurs składa się z 10 modułów. W trakcie ich realizacji użytkownik zapoznaje się z najważniejszy­mi zagrożeniami internetowymi, ze szcze­gólnym uwzględnieniem niebezpieczeństw związanych z serwisami społecznościowy­mi. Kurs przewidziany jest na trzy jednost­ki lekcyjne.

Materiały niezbędne do przeprowadzenia zajęć dostępne są w serwisie www.fdn.dziec­kowsieci.pl oraz na stronie www.dbi.pl. Ist­nieje możliwość bezpłatnego pobrania sce­nariuszy zajęć w wersji PDF oraz wszelkich potrzebnych do realizacji zajęć materiałów multimedialnych: prezentacji, filmów, kre­skówek. Kursy e­learning dostępne są pod adresem www.fdn.pl/kursy/. Dla szkół, któ­re aktywnie włączą się w obchody Dnia Bez­piecznego Internetu i zorganizują inicjaty­wę na rzecz bezpieczeństwa dzieci i mło­dzieży w Internecie, organizatorzy przewi­dzieli wysyłkę bezpłatnych pakietów eduka­cyjnych zawierających większość z powyż­szych materiałów.

Tradycyjnie już dla lokalnych organi­

zatorów obchodów tego dnia przewidzia­ny został konkurs z nagrodami, przygo­towanym przez organizatorów i partne­rów DBI w Polsce. Konkurs polega na zor­ganizowaniu lokalnej inicjatywy, napisa­nie i przesłanie do organizatorów raportu z jej przebiegu. Więcej szczegółów o kon­kursie i warunkach zgłaszania inicjatyw na stronie www.dbi.pl.

Wszelkie informacje o przebiegu Dnia Bezpiecznego Internetu 2013 publikowa­ne są w serwisie www.dbi.pl oraz www.fdn.dzieckowsieci.pl. Dzieci znajdą też informa­cje o DBI na stronie www.sieciaki.pl.

Dodatkowo z okazji Dnia Bezpiecznego Internetu 19 października ruszył konkurs ”Moje pr@wa i oboWWWiązki”. Konkurs jest skierowany do młodzieży w wielki 14­18 lat oraz do nauczycieli. Jego celem jest zachęcenie młodzieży do refleksji nad zna­czeniem praw i obowiązków w Internecie, a nauczycieli do uwzględnienia tej tematy­ki w zajęciach dydaktycznych. Uczniowie mają za zadanie przygotowanie nowator­skiego filmu pokazującego, jak rozumieją swoje prawa i obowiązki w Internecie, na­tomiast nauczyciele – scenariusza zajęć poświęconych prawom i obowiązkom in­ternautów. Do wygrania atrakcyjne nagro­dy! Więcej informacji na stronie: www.kon­kurs.saferinternet.pl.

❑

Badania PIRLS i TIMSS 2011

aktualności

W grudniu zostały opublikowane wyniki międzynarodowych badań PIRLS i TIMSS, realizowanych przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Mierzenia Osiągnięć Szkolnych (IEA), mierzących kompetencje młodszych uczniów szkół podstawowych. Obok prowa­dzonego przez OECD badania PISA, które dotyczy 15­latków, badania PIRLS i TIMSS stanowią główne źródło międzynarodowych porównań umiejętności uczniów. Bada­no uczniów z 69 krajów; oba badania przeprowadziło 39 krajów. W Polsce pomia­rem objęto próbkę losową uczniów z 257 oddziałów klasy trzeciej 150 szkół podsta­ wowych.

PIRLS to badanie umiejętności czytania (rozumienia czytanego tekstu) i pisania na pierwszym etapie edukacji szkolnej. Realizowane jest co 5 lat począwszy od 2001 r., Pol­ska uczestniczyła w nim po raz pierwszy w 2006 r.

TIMSS to badanie kompetencji w dziedzinie matematyki i nauk przyrodniczych. Prze­prowadzane jest co 4 lata począwszy od roku 1995. Polska uczestniczyła w nim po raz pierwszy w roku 2011.

Badanie PIRSL 2011 pokazuje, że jakość edukacji polskich trzecioklasistów w zakre­sie czytania poprawia się. W porównaniu z poprzednią edycją badania z 2006 roku, wy­nik naszych uczniów w rozumieniu pisanego tekstu poprawił się o sześć punktów. Obec­nie Polska plasuje się istotnie powyżej średniej międzynarodowej. Ogólna poprawa osią­gnięć trzecioklasistów to przede wszystkim skutek zmniejszenia się odsetka uczniów, którzy osiągnęli słabe wyniki. Równocześnie zmniejszyła się luka pomiędzy średnimi osiągnięciami chłopców i dziewcząt.

W badaniu TIMSS w zakresie przyrody polscy uczniowie uzyskali wynik bliski śred­niej międzynarodowej; w badaniu umiejętności matematycznych polscy uczniowie uzy­skali nieco słabszy wynik, mieszczący się poniżej średniej międzynarodowej. Jednak warto podkreślić, że nasi uczniowie lepiej wypadli w zadaniach matematycznych wyma­gających podejścia problemowego niż w zadaniach typowych.

Opinie uczniów na temat ich poczucia bezpieczeństwa w szkole dają Polsce 7­9 miejsce (razem z Chorwacją i Finlandią) wśród 50 krajów. Większość naszych uczniów uważa, że prawie nigdy nie spotkali się z: przypadkami przezywania, naśmiewania się, wyklucza­nia ze wspólnych gier, rozpowiadania kłamstw, kradzieży, rękoczynów, bójek, zmuszania do niechcianych zachowań.

Prezentowane badania potwierdziły w skali międzynarodowej po raz kolejny prawi­dłowość, że wyższe wyniki osiągają ci uczniowie, którzy mają za sobą dłuższą edukację przedszkolną.

W Polsce mniejsze szanse na uczęszczanie do przedszkoli mają dzieci mieszkające po­za dużymi miastami lub z rodzin o mniejszych dochodach. Aby upowszechnić wychowa­nie przedszkolne przygotowano założenia tzw. ustawy przedszkolnej, dzięki której samo­rządy uzyskają z budżetu państwa dodatkowe środki na rozwój edukacji przedszkolnej. Zmniejszenie opłat rodziców oraz wprowadzaniu prawa dziecka 4­letniego, a następnie 3­letniego do wychowania przedszkolnego umożliwi każdemu dziecku udział w edukacji przedszkolnej.

Lepsze wyniki w zakresie umiejętności matematycznych i przyrodniczych osiągają uczniowie 10­letni w tych krajach, w których edukacja w szkole rozpoczyna się w wie­ku sześciu lat, a zatem badane dzieci mają za sobą ciągłą czteroletnią edukację w szko­le. Polscy uczniowie mieli za sobą tylko 3 lata edukacji szkolnej. Zaważyło to na ocenie umiejętności matematycznych i przyrodniczych, ponieważ wiele badanych zagadnień pojawia się dopiero w nauczaniu przedmiotowym w klasie IV.

Badania PIRLS i TIMSS obejmują uczniów w wieku około 10 lat, którzy zwykle ma­ją za sobą czteroletni okres obowiązkowej nauki szkolnej (w większości badanych kra­jów obowiązkiem szkolnym objęte były już dzieci sześcioletnie i młodsze). W Polsce ba­dane dzieci kończyły trzecią klasę, mające za sobą jedynie trzy lata systematycznej na­uki w szkole. Wiele badanych zagadnień ­ zwłaszcza z zakresu edukacji matematycznej i przyrodniczej ­ wprowadzanych jest w szkole po okresie nauczania wczesnoszkolnego, w Polsce od klasy IV.

Polscy uczniowie uczestniczący w badaniach PIRLS i TIMSS uczyli się według sta­rej podstawy programowej. Badanie pokazuje osiągnięcia uczniów przed wprowadze­niem reformy programowej i będzie stanowić dobry punkt odniesienia dla oceny efektów wprowadzonych zmian.

Źródło: www.men.gov.pl

25nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

dobra praktyka

fot.

Arch

iwum

Gim

nazj

um n

r 49

w W

arsz

awie

ECDL (European Computer Driving Li­cence) czyli Europejski Certyfikat Umiejęt­ności Komputerowych jest międzynarodo­wym certyfikatem, którego kształt – na pod­stawie doświadczeń wielu krajów członkow­skich – został określony (i jest stale aktu­alizowany) przez Fundację ECDL w Dubli­nie (Irlandia). Zakres umiejętności, wyma­ganych do zdania egzaminu i uzyskania cer­tyfikatu, określają sylabusy, opisujące dla poszczególnych modułów wymagane tre­ści w języku efektów uczenia się. Te sylabu­sy są ogólnie dostępne (można je pobrać ze strony internetowej www.ecdl.pl) i mogą być legalnie wykorzystane do tworzenia progra­mu nauczania. A obszar wiedzy i umiejęt­ności, objętych modułami ECDL jest impo­nujący. Podstawowym obszarem jest ECDL CORE, w skład którego wchodzą następują­ce moduły:1. Podstawy technik informatycznych i ko­

munikacyjnych2. Użytkowanie komputerów i zarządzanie

plikami3. Przetwarzanie tekstów4. Arkusze kalkulacyjne5. Użytkowanie baz danych6. Grafika menedżerska i prezentacyjna7. Przeglądanie stron internetowych i komu­

nikacjaIstnieje uproszczona wersja tzw. ECDL

START, w skład którego wchodzą cztery do­wolne moduły z wyżej wymienionych (za­zwyczaj moduły 1,2,3,7). W ramach przewi­dzianych programem standardowych dwóch godzin zajęć z informatyki w całym trzy­let­nim cyklu nauki w gimnazjum, można roz­począć realizować obszar ECDL START.

Realizacja programu ECDL CORE wy­maga większej ilości czasu, np. dwóch go­dzin tygodniowo przez cały okres eduka­cji w gimnazjum. Istnieją w Polsce gimna­zja z rozszerzonym programem informaty­ki, które realizują pełny program w opar­ciu o ECDL CORE, a uczniowie po 3 latach nauki mają możliwość zdania egzaminów i uzyskania certyfikatu ECDL CORE. Taką szkołą jest np. Gimnazjum nr 34 w Szczeci­nie, które już po raz czwarty zorganizowa­

ło w tym roku nabór do klasy ECDL. Także w tym roku zakończyła naukę w tym gimna­zjum pierwsza, utworzona 3 lata wcześniej, klasa ECDL a spośród 27 uczniów, którzy przeszli przez 3­letnią edukację, 25 pode­szło do egzaminu i wszyscy uzyskali Cer­tyfikat ECDL. Program nauczania informa­tyki oparty na standardzie ECDL realizuje wiele gimnazjów w Polsce, dla przykładu: Gimnazjum nr 12 w Tychach, Gimnazjum nr 16 w Krakowie, czy Gimnazjum nr 49 im. S. Starzyńskiego w Warszawie, w którym mam przyjemność uczyć tego przedmiotu.

W ramach zajęć lekcyjnych, moi ucznio­wie klasy pierwszej poznają podstawy tech­nik informatycznych i komunikacyjnych i przygotowują się do podejścia do pierw­szego egzaminu certyfikatu ECDL, a tym samym rozpoczynają swoją przygodę z EC­DL­em. Oni już wiedzą, że to da im większe szanse w przyszłości, na starcie w dorosłe życie.

Może warto byłoby szerzej upowszechnić tę ideę w środowiskach szkolnych. W dzi­siejszych czasach młody człowiek ma utrud­niony start zawodowy. Sytuacja na rynku pracy wymusza na nim już teraz zadbanie o silne atuty swojej edukacji, które dadzą możliwość nie tylko dostania się do lepszej, wymarzonej szkoły, ale w przyszłości otwo­rzą także drzwi lepszej, wymarzonej pracy.

Standardy certyfikatów ECDL można re­alizować nie tylko w ramach programu na­uczania przedmiotu informatyka. Można je wprowadzać także podczas pracy pozalek­cyjnej z uczniem. Jest to ciekawa propozy­cja dla tych nauczycieli, którzy chcieliby dać szanse swoim uczniom w przygotowaniu się do zmierzenia się z certyfikacją ECDL w krótszej formie pracy, czyli np. realizując kółko pozalekcyjne z ECDL­em czy też w ra­mach pracy z uczniem zdolnym. Chciałabym zwrócić uwagę na jeszcze jeden ważny ele­ment, a mianowicie na znaczenie uświado­mienia rodzicom uczniów korzyści, jakie niesie ze sobą nauka informatyki według standardów ECDL, a następnie certyfikacja ECDL. Świadomość ta wzmacnia starania nauczyciela i efekty pracy ucznia.

ECDL jako podstawa programowa na­uki informatyki bywa też stosowany w star­szych klasach szkoły podstawowej (pro­gram ECDL START) i szkołach ponadgim­nazjalnych (ECDL ADVANCED i moduły specjalistyczne).

Od 2009 roku w polskich szkołach zaczę­ły powstawać laboratoria edukacyjne ECDL, miejsca w których uczniowie poza codzienny­mi zajęciami z informatyki, mogą zdawać eg­zaminy ECDL. Dzisiaj w Polsce jest około 400 takich laboratoriów. Mieszczą się one w szko­łach różnych poziomów. Opiekunami labora­toriów ECDL są zazwyczaj nauczyciele infor­matyki, którzy zdobyli licencję egzaminatora ECDL. Warto zwrócić uwagę na fakt, że ECDL jest standardem międzynarodowym, obec­nym w 148 krajach (poza Europą nosi nazwę ICDL). W niektórych krajach europejskich (Włochy, Szwajcaria) na podstawie umów rzą­dowych ECDL jest standardem w programach edukacyjnych. Tak więc oparcie się na stan­dardach ECDL daje uczniom możliwość po­znawania informatyki według wzorców uzna­nych na całym świecie, a następnie walidowa­nie tak zdobytej kwalifikacji za pomocą cenio­nego na rynku pracy certyfikatu, choć nie jest to oczywiście konieczne.

Warto wprowadzać uczniów w informa­tykę ścieżkami ECDL­a, bo to dobry start w przyszłość, oparty na uznanych, między­narodowych standardach.

❑

elżbieta buknauczyciel inforMatyki w giMnazjuM nr 49 iM. s. starzyńskiego w warszawie

Program zajęć z informatyki oparty na ECDL

26

publikacja

W szkołach i placówkach województwa mazowieckiego zatrudnionych jest 39 267 nauczycieli dyplomowanych. Corocznie sto­pień ten uzyskuje ponad 2000 nauczycieli. W 2011 roku przeprowadzono w Kurato­rium Oświaty w Warszawie 1040, w Delega­turach 1200 postępowań kwalifikacyjnych w sprawie nadania stopnia awansu zawo­dowego nauczyciela dyplomowanego. Każde

i ocena komisji są bardzo ważnym elemen­tem przeprowadzanego postępowania kwa­lifikacyjnego. Dla każdego nauczyciela usta­lany jest skład komisji zapewniający udział trzech ekspertów, w tym co najmniej jedne­go posiadającego kwalifikacje do zajmowa­nia stanowiska nauczyciela w szkole tego samego typu i rodzaju co szkoła, w której nauczyciel jest zatrudniony i nauczające­go tego samego przedmiotu lub prowadzą­cego ten sam rodzaj zajęć, co awansujący nauczyciel. Ekspertem może być nauczyciel dyplomowany, który po ukończeniu szkole­nia i spełnieniu określonych warunków jest wpisany przez Ministra Edukacji Narodo­wej na listę ekspertów. Lista ta jest dostęp­na na stronie www.men.gov.pl w zakładce Kształcenie i kadra, Komisje kwalifikacyj­ne. W każdym roku w pracach komisji po­woływanych przez Mazowieckiego Kurato­ra Oświaty bierze udział ok. 200 ekspertów spośród 850 wpisanych na listę MEN.

Powołanie do komisji kwalifikacyjnej nie jest wezwaniem do osobistego stawienia się w charakterze strony, świadka lub biegłego

przez komisję kwalifikacyjną po przeprowa­dzonej rozmowie i analizie dorobku zawo­dowego.

W skład komisji wchodzą:1) przedstawiciel Mazowieckiego Kuratora

Oświaty jako przewodniczący,2) dyrektor szkoły lub przedstawiciel or­

ganu prowadzącego w przypadku, gdy o awans ubiega się dyrektor,

3) trzej eksperci z listy ekspertów ustalonej przez Ministra Edukacji Narodowej.W pracach komisji, na wniosek nauczy­

ciela, może uczestniczyć przedstawiciel związku zawodowego. Dorobek zawodowy nauczyciela oceniają wszyscy członkowie komisji.

Komisja kwalifikacyjna nie nadaje stop­nia, udziela akceptacji potwierdzając to sto­sownym zaświadczeniem. Na podstawie tej akceptacji stopień dyplomowanego nauczy­cielom z województwa mazowieckiego na­daje Mazowiecki Kurator Oświaty. W przy­padku braku akceptacji komisji wydawa­na jest decyzja o odmowie nadania stop­nia awansu zawodowego. Zatem czynności

Aplikacja „EKSPERT” anna kalińskadyrektor wydziału strategii i nadzoru pedagogicznego kuratoriuM oświaty w warszawie

www.oswiatamazowiecka.pl

aplik

acja

„Ek

sper

t”

W 2011 roku przeprowadzono

w Kuratorium Oświaty w Warszawie 1040,

w Delegaturach 1200 postępowań kwalifikacyjnych

z tych postępowań rozpoczyna się na wnio­sek nauczyciela, który odpowiednio wcze­śniej zaplanował swój rozwój zawodowy, od­był staż i uzyskał pozytywną ocenę dorobku zawodowego ustaloną przez dyrektora szko­ły lub placówki. Do wniosku o podjęcie po­stępowania kwalifikacyjnego nauczyciel do­łącza dokumenty określone w § 9 rozporzą­dzenia Ministra Edukacji Narodowej i Spor­tu z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie uzy­skiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. Nr 260, poz. 2593 ze zm.) potwierdzające kwalifikacje, stopień awan­su zawodowego nauczyciela mianowane­go, sytuację zawodową (zaświadczenie dy­rektora) oraz opis i analizę podejmowanych i zrealizowanych działań. Poza wymienio­nymi nie są wymagane inne dokumenty po­twierdzające lub zaświadczające o przepro­wadzonych działaniach. Pracownicy Ku­ratorium Oświaty w Warszawie analizują pod względem formalnym złożoną przez na­uczyciela dokumentację i w przypadku, gdy nauczyciel nie załączy wymaganych rozpo­rządzeniem dokumentów informują pisem­nie o stwierdzonych brakach wyznaczając 14–dniowy termin do uzupełnienia wnio­sku. Ocena merytoryczna działań zrealizo­wanych przez nauczyciela jest dokonywana

27nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

publikacja

27

wystosowanym przez organ administracji. Eksperci za pracę w komisjach otrzymują wynagrodzenie uwarunkowane wysokością dotacji celowej przekazanej Mazowieckie­mu Kuratorowi Oświaty w danym roku.

Aby wszystkim ekspertom przekazać in­formacje o powoływanych komisjach w Ku­ratorium Oświaty w Warszawie opracowano aplikację umożliwiającą ekspertom zgłasza­nie się do udziału w pracach komisji kwalifi­kacyjnych. Ekspert z listy MEN, poprzez za­logowanie na stronie internetowej, ma moż­liwość w każdym czasie pozyskania infor­macji o komisjach powoływanych w Kurato­rium Oświaty w Warszawie. Adres strony in­ternetowej i zasady logowania zostały prze­kazane ekspertom na spotkaniu w dniu 26 czerwca 2012 r. Eksperci, którzy nie uczest­niczyli w spotkaniu mogą otrzymać infor­macje o zasadach logowania przesyłając za­pytanie w tej sprawie na adres: snp@kura­torium.waw.pl.

Logowanie:Po zalogowaniu ekspert uzyska informa­

cje o komisjach: dacie posiedzenia, liczbie rozpatrywanych wniosków, miejscu posie­dzenia a także o przedmiotach nauczanych przez nauczycieli ubiegających się o awans.

Z przedstawionego przykładu wynika, że w Kuratorium Oświaty w Warszawie bę­dą powołane w dniu 17 grudnia 2012 r. dwie komisje (sala 109 i 506) oraz dwie komisje w dniu 18 grudnia 2012 r. (sala 109 i 506). W dniu 17 grudnia 2012 r. w sali 109 komisja kwalifikacyjna będzie rozpatrywała wnioski 6 nauczycieli. Są to nauczyciele: języka an­gielskiego, francuskiego i polskiego. Mając do dyspozycji te informacje ekspert, który naucza jednego z wymienionych przedmio­

tów może zgłosić udział do pracy w komisji dokonując „rejestracji”. Zgłoszenie nie jest gwarancją udziału w pracy komisji. Osta­tecznego doboru ekspertów do danej komi­sji dokonuje pracownik Wydziału Strate­gii i Nadzoru Pedagogicznego Kuratorium Oświaty w Warszawie po przeprowadzonej analizie zgodności specjalizacji ekspertów z przedmiotami nauczanymi przez awansu­jących nauczycieli.

aplik

acja

„Ek

sper

t”

Powołanie do komisji kwalifikacyjnej nie jest

wezwaniem do osobistego stawienia się w charakterze strony, świadka lub biegłego wystosowanym przez organ

administracji

Ekspert może otrzymać informację, że zo­stanie powołany do składu komisji. Może również otrzymać informację, że nie zostanie powołany do składu danej komisji, ale może zgłosić udział do pracy w innej komisji.

Funkcjonowanie aplikacji od czerwca tego roku potwierdziło zasadność wprowadzenia takiego sposobu przekazywania informacji i możliwości zgłaszania udziału w pracach komisji. W najbliższym czasie aplikacja bę­dzie dostępna dla ekspertów, którzy będą chcieli uczestniczyć w posiedzeniach komi­sji powoływanych w Delegaturach Kurato­rium Oświaty w Warszawie.

❑

aktualności

Międzynarodowa Organizacja do spraw Migracji (IOM) dystrybuuje bezpłatny „Pakiet powitalny dla uczniów i rodziców”, dostępny w pięciu wersjach języ­kowych – angielskiej, czeczeńskiej, rosyjskiej, ukraiń­skiej i wietnamskiej. Jest on przeznaczony dla dzieci cudzoziemskich rozpoczynających naukę w polskich szkołach i ich rodziców, w szczególności tych, któ­rzy nie znają dobrze języka polskiego. Zawiera m.in. podstawowe informacje na temat polskiego systemu edukacji i zasad funkcjonowania szkoły, słowniczek oraz dwujęzyczne formularze dotyczące usprawiedli­wienia nieobecności dziecka w szkole, prośby o zwol­nienie go ze szkoły, zgody na jego uczestnictwo w wy­cieczce itp.

Pakiet został opracowany przez Biuro Edukacji Urzędu m.st. Warszawy w ramach międzynarodo­wego projektu realizowanego w latach 2009–2011 we współpracy z Radą Hrabstwa Cardiff (Wiel-ka Brytania) ze środków programu „Uczenie się przez całe życie”, komponent: Comenius Regio. Broszurę wydrukowano w ramach projektu „Między­kulturowa szkoła w wielokulturowej społeczności”, realizowanego przez IOM w partnerstwie z Urzędem m.st. Warszawy i Kuratorium Oświaty w Warsza­wie, a współfinansowanego ze środków Europejskie­go Funduszu na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich (EFI).

Zainteresowane szkoły, w których uczą się dzieci migrantów, prosimy o kontakt z IOM. Liczba egzempla­rzy ograniczona. Szczegóły: tel.: 22 538 91 70 lub mail: mierzejewska@iom.int

„Pakiet powitalny dla uczniów i rodziców” – dzieci cudzoziemskie

Towarzystwo Szkół Zjednoczonego Świata od 1991r. prowadzi konkurs, którego nagrodami są 2­letnie sty­pendia do międzynarodowych Szkół Zjednoczonego Świata we Włoszech, Norwegii, Bośni, USA i Indiach oraz do kilkunastu prywatnych szkół brytyjskich.

Konkurs adresowany jest do uczniów pierwszych klas liceów ogólnokształcących, wyróżniających się do­brymi wynikami w nauce i znaczącymi osiągnięciami pozaszkolnymi oraz posiadających dobrą znajomość języka angielskiego.

Stypendia przyznawane są na dwa ostatnie lata na­uki w szkole średniej. Nauka kończy się maturą między­narodową International Baccalaureate (IB) w szkołach UWC oraz maturą „A­Levels” w szkołach brytyjskich.

W konkursie 2013 Towarzystwo Szkół Zjednoczone­go Świata prowadzi dwa osobne konkursy kwalifika­cyjne do szkół UWC oraz do brytyjskich szkół prywat­nych. Kandydaci mogą składać aplikacje do obydwu ty­pów szkół.

Kandydaci powinni spełniać następujące warunki:• uczeń/uczennica I klasy liceum ogólnokształcącego średnia ocen minimum 4,5 • wynik testu gimnazjalnego (średnia z trzech części) minimum 80%• dobra znajomość języka angielskiego • udokumentowane szerokie zainteresowania i osią­gnięcia• doświadczenie w pracy charytatywnej, społecznej

Termin nadsyłania zgłoszeń upływa 15 stycznia 2013 r.

Szczegółowe zasady konkursu zostały umieszczone na stronie Towarzystwa Szkół Zjednoczonego Świata im. prof. Pawła Czartoryskiego: www.uwc.org.pl.

Nabór kandydatów na miejsca stypendialne na lata szkolne 2013–2015

28 www.oswiatamazowiecka.pl

kwalifikacje nauczyciela

Rozporządzenie Ministra Edukacji Na­rodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypad­ków, w których można zatrudnić nauczycie­li niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczy­cieli (Dz. U. Nr 50, poz. 400 ze zm.), okre­śla szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli, wskazując w szczególności po­ziom wykształcenia i jego zakres w odnie­sieniu do poszczególnych typów szkół i pla­cówek.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Na­rodowej z dnia 17 kwietnia 2012 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 426) wprowadziło zmiany w obowiązującym rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r., wynikające między innymi z potrzeby okre­ślenia wymagań kwalifikacyjnych wobec nauczycieli przedmiotów uzupełniających w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjal­nych.

Podstawa programowa, określona w roz­porządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podsta­wy programowej wychowania przedszkol­nego oraz kształcenia ogólnego w poszcze­gólnych typach szkół (Dz. U. z 2012 r., poz. 977), definiuje m. in. cele i treści nauczania przedmiotów uzupełniających realizowa­nych w gimnazjach i szkołach ponadgimna­zjalnych.

W gimnazjach, począwszy od roku szkol­nego 2009/2010, są realizowane fakultatyw­ne przedmioty uzupełniające, tj. zajęcia ar­tystyczne i zajęcia techniczne, a w szko­łach ponadgimnazjalnych od roku szkolnego 2012/2013 dla uczniów wybierających kształ­cenie w zakresie rozszerzonym z przedmio­tów matematyczno­przyrodniczych został przewidziany dodatkowy przedmiot uzu­pełniający „historia i społeczeństwo”. Nato­miast dla uczniów, którzy wybierają kształ­cenie w zakresie rozszerzonym z przedmio­tów humanistycznych został przewidziany dodatkowo przedmiot uzupełniający „przy­roda”, który poszerza ich wiedzę w zakresie nauk matematyczno­przyrodniczych.

W § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Edu­kacji Narodowej z dnia 17 kwietnia 2012 r.

dodano nowy przepis § 3a, który określa kwalifikacje do nauczania przedmiotów uzupełniających w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych.

Z brzmienia § 3a ust. 1 ww. rozporządze­nia wynika, iż kwalifikacje do nauczania przedmiotów uzupełniających:1) w gimnazjach posiada osoba, która

ukończyła;• studia magisterskie / studia pierwsze­

go stopnia na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami oraz po­siada przygotowanie pedagogiczne,

• studia magisterskie / studia pierwsze­go stopnia na kierunku, którego za­kres określony w standardzie kształce­nia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć oraz posiada przygotowanie pedagogiczne,

• studia magisterskie / studia pierwszego stopnia na innym kierunku (specjalno­ści) i studia podyplomowe / kurs kwali­fikacyjny w zakresie nauczanego przed­miotu lub prowadzonych zajęć oraz po­siada przygotowanie pedagogiczne,

2) w szkołach ponadgimnazjalnych posiada osoba, która ukończyła;• studia magisterskie na kierunku (spe­

cjalności) zgodnym z nauczanym przed­miotem lub prowadzonymi zajęciami oraz posiada przygotowanie pedago­giczne,

• studia magisterskie na kierunku, któ­rego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kie­runkowych obejmuje treści nauczane­go przedmiotu lub prowadzonych za­jęć, oraz posiada przygotowanie peda­gogiczne,

• studia magisterskie na innym kierun­ku (specjalności) i studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć oraz posiada przy­gotowanie pedagogiczne.

Ponadto, w § 3a ust. 2 i 3 rozporządzenia z dnia 17 kwietnia 2012 r. dodano odrębne regulacje, dotyczące wymaganych kwalifi­

kacji do nauczania „przyrody” oraz „historii i społeczeństwa”, jako przedmiotów uzupeł­niających w szkołach ponadgimnazjalnych.

Zgodnie z § 3a ust. 2 ww. rozporządzenia, kwalifikacje do nauczania przyrody posia­da także osoba spełniająca wymagania kwa­lifikacyjne do nauczania biologii, geogra­fii, fizyki lub chemii, określone w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 12 marca 2009 r., co oznacza, że kwalifikacje do nauczania „przyrody” posiada każdy nauczyciel wy­mienionych wyżej przedmiotów.

Wprowadzone regulacje w rozporządze­niu dają również możliwość prowadzenia zajęć z przyrody jako przedmiotu uzupeł­niającego przez zespół dwóch lub więcej na­uczycieli posiadających kwalifikacje do na­uczania biologii, geografii, fizyki lub chemii.

Natomiast, w myśl § 3a ust. 3 ww. rozpo­rządzenia, kwalifikacje do nauczania histo-rii i społeczeństwa, jako przedmiotu uzu­pełniającego w szkołach ponadgimnazjal­nych posiada także osoba spełniająca wy­magania kwalifikacyjne do nauczania hi­storii, określone w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 12 marca 2009 r. tzn., że kwalifikacje do nauczania tego przedmiotu posiada na­uczyciel historii.

Zajęcia z tego przedmiotu uzupełniające­go mogą być również prowadzone przez ze­spół dwóch lub więcej osób, z których jedna posiada kwalifikacje do nauczania historii, a pozostałe osoby posiadają kwalifikacje do nauczania wiedzy o społeczeństwie, wiedzy o kulturze, filologii klasycznej lub filozofii.

W odniesieniu do osób nauczających przedmiotów uzupełniających w gimna­zjach, tj. zajęć artystycznych i zajęć tech­nicznych, a w szkołach ponadgimnazjalnych – zajęć artystycznych i ekonomii w prakty­ce, przepisy rozporządzenia nie wprowadzi­ły dodatkowych uregulowań.

Kwalifikacje do nauczania przedmiotów uzupełniających niewymienionych w § 3a ust. 2 i 3 ww. rozporządzenia, a określonych w podstawie programowej, reguluje przepis § 3a ust. 1 rozporządzenia z dnia 17 kwiet­nia 2012 r.

❑

Zmiany w prawie oświatowym – kwalifikacje do nauczania przedmiotów uzupełniających danuta wrotKowSKa

starszy wizytator wydziału strategii i nadzoru pedagogicznego kuratoriuM oświaty w warszawie

29nr 04 [14] grudzień 2012/styczeń 2013

publikacja

Na podstawie art. 75 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674z późn. zm.) przepi­som rozporządzenia Ministra Edukacji Na­rodowej z dnia 22 stycznia 1998 r. w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i try­bu postępowania dyscyplinarnego (Dz. U. Nr 15, poz. 64), czyli odpowiedzialności dys­cyplinarnej, podlegają od 1 września 2009 r. wszyscy nauczyciele – bez względu na pod­stawę nawiązania stosunku pracy, a nie tylko nauczyciele zatrudnieni na podstawie mia­nowania (mianowani i dyplomowani).

Nauczyciel, który uchybia godności zawo­du nauczyciela lub obowiązkom, czyli łamie prawo i nie respektuje tym samym przepi­sów art. 6 Karty Nauczyciela, musi liczyć się z odpowiedzialnością dyscyplinarną.

Powyższe stanowisko znajduje potwier­dzenie w orzecznictwie sądów apelacyj­nych rozpatrujących odwołania od prawo­mocnych orzeczeń odwoławczych komisji dyscyplinarnych, m.in. w wyroku Sądu Ape­lacyjnego w Warszawie z 13 lutego 2002 r. (III A Po 15/01 (LEX 81879).

Decyzją uchwały poszerzonego składu Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2011 r. „przepisy w sprawie postępowania dyscy­plinarnego dla nauczycieli nie straciły mocy w 2000 r. po nowelizacji Karty Nauczyciela. Rozporządzenie nadal obowiązuje, tak jak wszystkie kary dyscyplinarne wydane przez ostatnie dziesięć lat”.

Aby przeprowadzić czynności mające na celu ustalenie zasadności zarzutu uchy­bienia godności zawodu lub obowiązkom oraz sytuacji, w jakich miało to miejsce, organ, przy którym działa komisja (Woje­woda), wyznacza Rzecznika Dyscyplinar­nego i jego zastępców. Rzecznik Dyscypli­narny na polecenie Wojewody wykonuje m.in. zadania: 1/ wszczyna postępowanie wyjaśniające;1/ prowadzi postępowanie wyjaśniające;2/ składa wniosek o wszczęcie postępowa­

nia dyscyplinarnego lub o umorzenie po­stępowania wyjaśniającego;

3/ wnosi zażalenie na postanowienia lub od­wołania od orzeczeń komisji dyscyplinar­nej.

Wszystkie te działania wymagają zatwier­dzenia przez organ, który wyznaczył Rzecz­nika Dyscyplinarnego w sprawie.

Postępowanie wyjaśniające prowadzone jest na wniosek osoby skarżącej, należy je przeprowadzić bez nie uzasadnionej zwłoki. Rzecznik Dyscyplinarny wszczyna (na pole­cenie organu, który go powołał) postępowa­nie wyjaśniające w przypadku powzięcia in­formacji o popełnieniu czynu rodzącego od­powiedzialność dyscyplinarną.

Jeżeli postawione zarzuty nie znajdą po­twierdzenia w przeprowadzanym postępo­waniu wyjaśniającym, sprawę umarza się. Postanowienie o umorzeniu postępowania wyjaśniającego przekazuje się osobie ob­winionej, dyrektorowi szkoły (w przypad­ku obwinienia nauczyciela ) oraz organowi prowadzącemu szkołę (jeżeli obwinionym jest dyrektor szkoły).

W przypadku, kiedy zarzuty potwierdzą się, Rzecznik Dyscyplinarny przekazu­je wniosek do Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Wojewodzie Mazowiec­kim o wszczęcie postępowania dyscypli­narnego.

Wszczęcie takiego postępowania może być podstawą do zawieszenia nauczyciela (dyrektor szkoły) lub dyrektora szkoły (or­gan prowadzący) w pełnieniu obowiązków służbowych. W okresie, w którym nauczy­ciel/dyrektor jest zawieszony, otrzymuje zmniejszone wynagrodzenie zasadnicze (od pierwszego dnia miesiąca, który następuje po miesiącu, w którym został zawieszony). Za godziny ponadwymiarowe i dodatki nie otrzymuje wynagrodzenia.

Karta Nauczyciela podaje dwa rodzaje za­wieszenia:– obligatoryjne;– fakultatywne.

Obligatoryjnie – odsunięcie nauczyciela lub dyrektora szkoły od prowadzenia zajęć w sytuacji, kiedy został tymczasowo aresz­towany lub pozbawiony wolności – postępo­wanie karne (czyn nauczyciela godzi w pod­stawowe prawa i dobro dziecka).

Fakultatywne – toczy się postępowanie dyscyplinarne lub karne, ale wiarygod­ność i powaga zarzutów zobowiązują dy­

rektora do zawieszenia nauczyciela (dy­rektora organ prowadzący) w pełnieniu obowiązków.

W uzasadnionych przypadkach zawiesze­nie w pełnieniu obowiązków może nastąpić przed złożeniem wniosku o wszczęcie postę­powania dyscyplinarnego.

Zawieszenie nie może być dłuższe niż 6 miesięcy. Termin ten może zostać przedłu­żony, gdy nie zakończono jeszcze toczące­go się przeciwko nauczycielowi postępowa­nia karnego lub dyscyplinarnego, w związ­ku z którym nauczyciel został zawieszony.

Każda kara nałożona na nauczyciela ule­ga przedawnieniu, a odpis orzeczenia o uka­raniu jest wtedy niszczony. Za to odpowie­dzialny jest dyrektor szkoły/placówki lub organ prowadzący szkołę. Kara ulega zatar­ciu w okresie od trzech lat od dnia doręcze­nia nauczycielowi orzeczenia o prawomoc­nym ukaraniu. Jeżeli nauczyciel został wy­dalony z zawodu może się ubiegać o wyma­zanie kary, ale wówczas ten czas wydłuża się do sześciu lat.

❑

elżbieta woszczyk

starszy wizytator kuratoriuM oświaty w warszawie, rzecznik dyscyplinarny dla koMisji dyscyplinarnej dla nauczycieli przy wojewodzie MazowieckiM

Postępowanie dyscyplinarne w rzeczywistości szkolnej

fot.

RzE

czn

IK D

ySc

yPLI

nAR

ny

ELżB

IEtA

WO

LSzc

zyK

30 www.oswiatamazowiecka.pl

profilaktyka

30 www.oswiatamazowiecka.pl

Pod tym wspólnym tytułem do placó-wek oświatowych trafiło już sześć fil-mów edukacyjnych traktujących o spra-wach młodzieży, mających ogromny wpływ na ich zdrowie, przyszłość, a na-wet życie. Zajęcia prowadzone z udzia-łem m.in. policjantów mają sprowokować młodych ludzi do dyskusji, analizy przy-czyn wielu zjawisk, a przede wszystkim konsekwencji działań.

Warto edukowaćWspólna inicjatywa Biura Bezpieczeń­

stwa i Zarządzania Kryzysowego Urzędu m. st. Warszawy oraz Komendy Stołecznej Poli­cji ma na celu edukację oraz upowszechnie­nie prawidłowych zachowań, gwarantują­cych bezpieczeństwo w różnych sytuacjach życiowych. Kilkunastominutowe projekcje filmowe są punktem wyjściowym do dysku­sji uczniów z wychowawcą klasy, pedago­giem szkolnym lub funkcjonariuszem Poli­cji czy Straży Miejskiej na temat problema­tyki ujętej w danym odcinku. Uznano, że bę­dzie to najlepsza forma komunikacji z mło­dzieżą, a przy tym gwarancja na przeprowa­dzenie ciekawej lekcji. W ramach cyklu edu­kacyjnego „Nie warto ryzykować” powsta­ły filmy: „Cyberprzemoc”, „Kradzież”, „Ry­zykowny napój”, „Kibic”, „Przemoc rówie­śnicza” oraz „Jazda samochodem”. Wszyst­kie są rekomendowane przez miejskie Biuro Edukacji oraz Warszawskie Centrum Inno­wacji Edukacyjno­Społecznej i Szkoleń.

Warto słuchać i rozmawiaćZałożeniem inicjatorów pomysłu jest prze­

stroga przed zachowaniem, mogącym skut­kować konsekwencjami prawnymi i nie tyl­ko. Filmy na pewno nie dają gotowej recep­ty na życie, a jedynie pobudzają do reflek­sji. Dają możliwość zastanowienia się nad postępowaniem własnym, ale także swo­ich rówieśników. Pozwalają również bliżej przyjrzeć się reakcjom stron zaangażowa­nych w daną sytuację, a także towarzyszą­cym im emocjom. Obejrzenie tych krótkich filmów ma być prowokacją do „burzy mó­zgów”, swobodnych opinii, wrażeń, reflek­sji. Stwarza okazję do pokazania różnych dróg życiowych, jest jednocześnie przestro­gą przed wyborem tej złej. Młody człowiek nie zawsze ma świadomość tego, że jedna niefortunna decyzja może go drogo koszto­

wać – utratą marzeń, zdrowia, a co najgor­sze życia. Najważniejszym elementem pro­jektu jest wyciągnięcie przez uczestników prawidłowych wniosków ze wspólnych dys­kusji i przełożenie ich na prawdziwe, wła­sne życie.

Warto przewidywaćTragiczne wydarzenia ostatnich miesię­

cy pokazują, jak emocjonalny szantaż, plot­ka czy film w internecie może skłonić mło­dych ludzi do targnięcia się na swoje życie. 15­letnia gimnazjalistka z Trąbek Wielkich przed popełnieniem samobójstwa napisała na portalu społecznościowym: „sytuacja od­daje, jak to ludzie na wsi nie mają własne­go życia”. Czuła się zaszczuta informacją o rzekomym romansie ze szkolnym nauczy­cielem. W takich sytuacjach zawsze powsta­je pytanie: gdzie byli rodzice, wychowawcy, opiekunowie?

Zabrakło szczerej rozmowy, wspólnego kontaktu i wzajemnego porozumienia. Naj­większa odpowiedzialność spoczywa oczy­wiście na rodzicach, ale szkoła ma rów­nież swoją misję do spełnienia. Pomocą dy­daktyczną, która może to ułatwić, są filmy z serii „Nie warto ryzykować”, stanowią­ce pierwszy krok w życiowej edukacji mło­dzieży. Nie ulega wątpliwości, że każda ini­cjatywa we wspólnej drodze do wychowania przyszłych pokoleń jest godna uwagi.

Filmy adresowane są do młodzieży gim­nazjalnej oraz ponadgimnazjalnej. Do pły­ty dołączone są scenariusze zajęć edukacyj­nych wraz z wybranymi artykułami Postę­powania Karnego i Kodeksu Karnego.

Pod koniec wakacji zakończono zdjęcia do najnowszego filmu, który tym razem bę­dzie dotyczył zagrożeń czyhających na wy­poczywających nad wodą. Podobnie jak we wszystkich innych częściach cyklu w głów­ne role wcielili się uczniowie warszawskich szkół, a także policjanci. We wspomnia­nym odcinku występują również straża­cy oraz ratownicy WOPR. Film znajduje się w postprodukcji, premiera planowana jest w pierwszej połowie 2013 r.

W ramach cyklu edukacyjnego na trzech płytach ukazały się następujące filmy:

„CYBERPRZEMOC” – podejmuje pro­blem cyberprzemocy, przyczyn i sposobów obrony przed nią. Może ona przybrać for­

mę prześladowania, zastraszania, nękania, wyśmiewania poprzez wykorzystanie inter­netu (witryny internetowe, fora dyskusyj­ne, portale społecznościowe) oraz telefonów komórkowych. Film uświadamia, jakie za­grożenia są związane z internetem. Pozwa­la zastanowić się, jak ich unikać i jak szu­kać pomocy.

„KRADZIEŻ” – podejmuje temat kra­dzieży i odpowiedzialności osoby nieletniej oraz stosowanych środków wychowaw­czych lub poprawczych za czyn karalny. Film prowokuje do dyskusji, jak skutecznie prowadzić rozmowę w sytuacji, gdy ktoś namawia nas do popełnienia przestępstwa lub wykroczenia oraz konsekwencji z tego wynikających.

„RYZYKOWNY NAPÓJ” – podejmuje ważny temat narkotyku GHB zwanego „pi­gułką gwałtu” lub „śpiochem”. Ze względu na trudne wykrycie środka, zazwyczaj po­dawanego nieświadomej ofierze wraz z na­pojem, film uwypukla takie aspekty, jak: za­ufanie, unikanie znajomych z przypadku oraz współodpowiedzialność.

„PRZEMOC RÓWIEŚNICZA” – podej­muje problem przemocy, zarówno słownej, jak i fizycznej. Obie najczęściej mają cha­rakter grupowy. Dręczenie ofiary przeno­si się do świata wirtualnego i przyjmuje po­stać tzw. cyberprzemocy. Film ukazuje, jakie rany psychiczne ponoszą ofiary przemocy oraz co grozi jej sprawcom.

„JAZDA SAMOCHODEM” – podejmu­je temat odpowiedzialności podczas jazdy samochodem nie tylko za swoje życie, ale również innych uczestników ruchu. Film pokazuje, jak chwila dobrej zabawy może w jednej sekundzie przekreślić wszystko. Ujawnia również niebezpieczeństwa wyni­kające z wsiadania za kierownicę po spo­życiu alkoholu oraz skutki drogowej bra­wury.

„KIBIC” ­ podejmuje ważny problem bycia prawdziwym kibicem. Przedstawia uczniom problem pseudokibicowania, przyczyn oraz konsekwencji wstępowa­nia młodych ludzi do grup kibicowskich o charakterze przestępczym. Film uświa­damia, jakie zachowania pseudokibiców są karalne w świetle prawa, pokazuje różnicę między kibicowaniem a pseudo­kibicowaniem.

❑

elżbieta sandecka-pultowicz

wydział koMunikacji społecznej koMendy stołecznej policji

„Nie warto ryzykować”

Przypominamy podstawowe zasady dotyczące organizacji i bezpiecznego przebiegu wypoczyn­ku dzieci i młodzieży:1. Zgodnie z art. 92a. ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r.  Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) w czasie wolnym od zajęć szkolnych dla uczniów mogą być orga­nizowane kolonie, obozy i inne formy wypoczynku. Czas wolny od zajęć szkolnych określa Mi­nister Edukacji Narodowej w kalendarzu organizacji roku szkolnego. Wymienione formy wypo­czynku dzieci i młodzieży powinny być organizowane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypo-czynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowa-nia (Dz. U. z 1997 r. Nr 12, poz. 67 ze zm.).

2. Wypoczynek dzieci i młodzieży winien być zgłoszony kuratorowi oświaty właściwemu ze względu na siedzibę lub adres zamieszkania organizatora wypoczynku. Taki obowiązek spo­czywa także na dyrektorach szkół i placówek organizujących wypoczynek w miejscu zamiesz­kania dzieci i młodzieży w formach takich jak: „Zima w mieście”.

3. Wypoczynek zgłasza się w elektronicznej bazie pod adresem www.wypoczynek.men.gov.pl., a wersję papierową przesyła się do kuratorium oświaty wraz z kopią opinii lub protokołu wy­danych przez właściwą miejscowo Komendę Powiatową Państwowej Straży Pożarnej w zakre­sie spełnienia przez obiekt, w którym będą przebywać dzieci, wymagań przepisów przeciwpo­żarowych. Zakładka „baza wypoczynku” pozwala również zainteresowanym sprawdzić, czy organizator dokonał jego zgłoszenia.

4. Zapewnienie bezpiecznych warunków wypoczynku spoczywa na organizatorze. Szczególne środki bezpieczeństwa należy zachować na stokach narciarskich oraz zamarzniętych zbiorni­kach i akwenach wodnych.

5. Organizator winien zatrudnić wykwalifikowana kadrę pedagogiczną zgodnie z wymaganiami określonymi w §11 i § 12 ww. rozporządzenia.

6. Kierownik wypoczynku nie może równocześnie pełnić funkcji wychowawcy. Niedopuszczal­ne jest zatrudnianie kierownika wypoczynku równocześnie na kilku turnusach, w tym samym czasie.

7. Obowiązkiem kierownika wypoczynku jest posiadanie potwierdzonych kserokopii dokumen­tów potwierdzających kwalifikacje zatrudnionej kadry, w miejscu zakwaterowania uczestni­ków.

8. Obowiązkiem organizatora wypoczynku jest informowanie kuratora oświaty o zmianach w or­ganizacji wypoczynku.

9. W przypadku organizowania wypoczynku poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, kierow­nik lub przynajmniej jeden z wychowawców powinni znać język obcy w stopniu umożliwiają­cym porozumienie się w kraju pobytu.

Życzymy wszystkim bezpiecznych i udanych ferii.

materiał oprac. Czesław Ziemniak wizytator w Wydziale Zwiększania Szans Edukacyjnych Kuratorium Oświaty w Warszawie

„Bezpieczne ferie”

Nazwa: A d r e s : Osoba u powa¿niona:

MazowieckieSamorz¹dowe Centrum Doskonalenia Nauczycieliul. Œwiêtojerska 9, 00-236 Warszawatel. (22) 635 32 89, fax (22) 887 78 28e-mail: mscdn@mscdn.edu.plwww.mscdn.edu.pl

Zamówienie na prenumeratê Mazowieckiego Kwartalnika EdukacyjnegoWraz z dodatkiem, Biuletynem Informacyjnym Kuratorium Oœwiaty w Warszawie

Koszt rocznej prenumeraty 1 egzemplarza kwartalnika + dodatek wynosi 50,00 z³ (12,50 z³ za wydanie + dodatek – w tym koszty przesy³ki).

Zamawiam prenumeratê MERITUM oraz dodatek OŒWIATA MAZOWIECKA na rok 2012, w iloœci ...... egz. kwartalnie

Oœwiadczenie.

Zamawiaj¹cy oœwiadcza, ¿e jest uprawniony do z³o¿enia powy¿szego zamówienia i przyjêcia faktury VAT. Zamawiaj¹cy upowa¿-nia do wystawienia faktur VAT bez podpisu Zamawiaj¹cego.

Zamawiaj¹cy:

NIP Telefon Podpis i pieczêæ

PRENUMERATA