DOU PERNEKEcinsellik ve Yabanclama

KAYNAK YAYINLARIBu eser

http://genclikcephesi.blogspot.comtarafndan yaynlanmaktadr.

Kapak: Rubensin Ganymedesin Karl adl tablosu. Zeus, kartal klna girerek veya kartal grevlendirerek, gen ve gzel Ganymedesi Olimpus Dana karyor.

NDEKLER

NSZ 7

GR 9Tezlerin Snr: Toplumsal ve deolojik Kkenli Ecinsellik 9Eitsizliklerin ve Yabanclamann rn 10

I. SINIFSAL ETSZLK VE ECNSELLK 12Eitliki lkel Toplumda 12Snfl Toplumda 15in, Mezopotamya, ran ve Anadolu'nun Snfl Toplumunda 16Kleci Yunan Toplumunda 17Kleci Roma'da 25Ortadou'nun Kulluk Sisteminde 27

II. CNSLER ARASI ETSZLK VE ECNSELLK 31Kadn Kleletirilince ve Aalannca... 31Kadn Zihinsel retimin Dnda Tutulunca... 32

http://genclikcephesi.blogspot.com

III. RYEN KAPTALZM VE ECNSELLK 37Akn Piyasaya Dmesi 37Gnmzn Romas 4012 Eyll Patlamas 43Sokak ocuunun "Cinsel Tercih zgrl" 44Sistem Sanatsnn ve Yazarnn levi 45

IV. TOPLUMSAL K VE ECNSELLK 49

V. BYOLOJK EE YABANCILAMA 52 Yabanclama 52 nsann Kendi Trnn retimine Yabanclamas 53 Cinsel Ak ve Doa 57 Cinsel Akn Zihinsel ve Duygusal Cephesi 59 nsan Zihninin Biyolojik Varlndan Kopmaya Zorlanmas 61

VI. ECNSELLK MUTSUZLUK KAYNAI 64zgrle Ykm: Ecinsellie Hayat 64Cinsel Klenin "Mutluluu" 65Bulunamayan Bar 65Yabanclamadan Kurtulmu Eitlerin Ak 66

VII. ELETRLER VE YANITLARI 68Eletiri Yazlar 68Eletirilere Yantlar 68Neoliberal deolojik Saldryla Cepheden Mcadele 73

KAYNAKA

NSZ

Bu almann tasla, 3-6 ubat 1999 gnl Cumhuriyet ga-zetelerinde yaz dizisi olarak yaymlanmt. Ecinselliin top-lumsal ve ideolojik kaynaklarn saptayan tezlere tepki, meerse tetikte bekliyormu. Birbiri pei sra yaymlanan yazlarn, nyar-gyla kaleme alnd, daha ilk satrlarda anlalyordu. Eletirici-ler, kendi ina ettikleri atolara saldryorlard. Yantlara baknca, yazmn okunmad bile sylenebilirdi. Topa tutulan grler, yaymlanm olan tezler deildi. Hatta eletirilerin bir ksm, akladmz grleri doruluyordu. Yantlar yaznn ieriin-de bulunduu iin, eletirilerin ayrca yantlanmalar gerekmiyor-du. Ancak kitap haline getirirken, yneltilen eletirilerin bilinme-sinde yarar grdm. zetleyerek ve ok ksa yantlaryla birlikte kitabn arkasna ekliyorum.

Cumhuriyette yaymlanan diziyi, ilgili kaynaklarn bulunma-d bir ortamda, Haymana Cezaevinde yazmtm. Bilim adam-lar ve aydnlarmzdan, ne srdm tezleri aarak ve kaynak-lan belirterek kitap haline getirmem ynnde talepler geldi. Ge-reini yerine getiriyorum. "Ecinsellik ve Yabanclama" bal altnda yaymladm grleri, zl bir kitap boyutlar iinde genileterek sunuyorum.

stanbul, 18 Mart 2000

6 7http://genclikcephesi.blogspot.com

GR

Tezlerin Snr: Toplumsal ve deolojik Kkenli Ecinsellik

Biyolojik ve genetik nedenlerle ecinsellie eilimli doanlarn varlndan da sz ediliyor. Ancak bunlarn, ecinseller iinde ok kk bir oranda olduu saptanyor. rnein toplumsal ve kltrel nedenlerle snf olarak ecinsel ilikilere giren eski Yu- nan, Roma, ran, Emevi, Abbasi, Osmanl aristokrasisinin ecin-sel ilikide bulunmas, biyolojik ve genetik nedenlerden gelmi-yor. Sokrates, Platon, Aristo, Harun Reit, Cafer Bermeki, Mev-lana, Fatih Sultan Mehmet, IV. Murat, Nedim ve eyh Galiplerin olancln, biyoloji veya genetikle aklayan bir bilimsel iddia bulunmuyor. Tam tersine dnemin hkim kltr, bu ilikiyi y-celtiyor ve hatta kutsuyordu. Yine emperyalist-kapitalist sistemin rme dneminde yaygnlaan ve adeta bir entelektel ve sanat belirtisi olarak, takdim edilen ecinsellik de, esas olarak biyolojik ve genetik kkenli deildir. Bu gerekler nda, tarih boyunca, biyoloji ve genetikle aklanmayan bir ecinsellik gereinin bulunduu apak meydandadr. Altn izerek belirtelim: Bu incelemede, biyoloji, genetik, tp ve psikiyatrinin snrlarna dokunulacak deildir. Buna ola-nak da bulunmuyor. nk, biyoloji, fizyoloji, genbilimi, tp ve

8-9

http://genclikcephesi.blogspot.com

psikiyatri, yazarn bilgi ve uzmanlk alannn dnda kalyor. Bu kitapta ne srlen tezler, biyolojik zellikleri nedeniyle ecinsel eilimli olduu sylenen kk aznl kapsamyor. Tartmaya sunacamz grler, ecinselliin asl yaygn olan kaynayla, toplumsal ve ideolojik kkeniyle snrldr. Aslnda ideoloji de toplumsaldr, daha dorusu snfsaldr. O nedenle yalnzca toplumsal-snfsal zeminden sz edilmesiyle yetinilebilirdi. Ancak ecinsellikte ideolojik-kltrel boyutun nemine dikkat ekmek iin, "toplumsal ve ideolojik nedenler" diye vurguluyoruz.

Eitsizliklerin ve Yabanclamann rn

Konuya girerken, ecinselliin toplumsal ve ideolojik kayna-yla ilgili balca tezlerimizi sralayalm:

1. Toplumsal ve kltrel kkenli ecinsellik, uzlamaz snfsal elimelerin arya varmasnn, dolaysyla meta ekonomisinin olaanst derinlemesinin rndr. Baka deyile, zel kar ve bireysel mlkiyet sistemi ile insan ve doa arasndaki elimenin ok keskinletii toplumlarda, hkim snflar iinde ortaya kar ve yaygnlar.

2. Ecinsellik, toplumun snflara blnmesiyle balantlolarak, cinsler aras eitsizliin rndr.

3, Meta ekonomisinin artk insan ve doay ykma urattryen kapitalist sistem, bir yandan milyonlarca insana iddetkullanarak ecinsellii dayatrken, bir yandan da ideolojik ara-larn seferber ederek, bu durumu topluma "zgr cinsel tercih"olarak kabul ettirmektedir.

4. Ecinsellik, meta ekonomisinin, baka deyile zel kar sisteminin arya vararak bunalma girdii kaos ve k d-nemlerinde patlama yapar.

5. Ecinsellik, bir yabanclama olay ve belirtisidir. "Biyolo-jik ee yabanclama" kavram, bu almann rn olarak, bi-limsel tartma ve deerlendirmeye sunulmaktadr.

6. Toplumsal ve kltrel ecinsellik, snfsal ve cinsel eitsiz-liklerle, yabanclamayla, toplumsal kaos ve rmeyle doru orantl olmasndan da anlalaca zere, insan zgrln bo-an ilikilerin rndr. Bu nedenle ecinsellik, zgr bir tercih deil, fakat toplumsal bir dayatmadr ve mutsuzluk kaynadr.

7. Snfsal ve cinsel tahakkmn son bulduu, yabanclama-nn kaynaklarnn kurutulduu snfsz toplumda, insan ile insan, kadn ile erkek, insan ile doa arasndaki denge ve uyum olua-cak, cinsel ak prangalarndan kurtulacak ve ecinsellii besle-yen zemin de byk lde ortadan kalkacaktr.

10 11

I. SINIFSAL ETSZLK VE ECNSELLK

Eitliki lkel Toplumda

Orta Asya toplumlarndaki gzlemlerini anlatan gezginler, g-reli eitliki kabile toplumunda ecinsellie rastlamadklarn be-lirtirler. Deerli mitoloji uzman Arif Acalolu'nun belirttii zere, fahielik, ecinsel ilikiler vb, eski Trkler arasnda kyamet belirtisi olarak kabul ediliyordu.1 Eitliki kabile toplumunun ha-yatlarn yanstan Trk efsanelerinde ecinsel ilikilerin izleriyle karlam deiliz.2

Snflara blnmemi toplumda, cinsler arasnda da eitlik ge-erlidir. Snfsal ve cinsel eitliin bozulmaya balad dnemin toplumunu anlatan Dede Korkut Hikyeleri, bir yandan arkada kalan kabile eitliini, te yandan filizlenen farkllamalar yanstr. Bams Beyrek ile Ban iek arasndaki ak, eitler aras bir cinsel iletiimin izlerini tar. Birbirleriyle gre tutarlar. Bams Beyrek, ancak Ban iek'in srtn yere vurduu zaman gnln de1 Arif Acalolu'nun aydnlatc yazs iin bkz. "Trk mitolojisinde eskatoloji, toplum

ve elik deerler", Papirs, Ocak 1999, say 23, s.20 vd.2 Bkz. Bahaeddin Ogel, Trk Mitolojisi, Atatrk Kltr Dil ve Tarih Yksek Kurumu

Trk Dil Kurumu Yaynlan, Ankara 1993, 1995, c.I ve II; Naciye Yldz, Manas Destan (W. Radlof) ve Krgz Kltr ile lgili Tespit ve Tah-liller, Atatrk Kltr Dil ve Tarih Yksek Kurumu Trk Dil Kurumu Yaynlar,

Ankara 1995.

12

fetheder. Ouz yiidi almak istedii kz yle tanmlar ki, Babas Kam Bre Bey, "Oul sen kz dilemezsin, kendine bir yolda is-termisin" der.3 Greli eit ilikilerin var olduu byle bir toplum-da ecinsellie de rastlanmyor.

Bu olgu, Orta Asya Trk toplumlarna zg deil kukusuz. Meta ekonomisinin pek gelimedii, snflara ayrmann derin-lemedii btn toplumlarda, ecinsel ilikiler ya grlmyor veya ok seyrek grlyor.

Ne var ki, ecinselliin snfsal eitsizliklerle balantsn rtbas etmek isteyen yazarlar, Amerikal, Yeni Gineli ve Orta Avustralyal vb yerlilerde de ecinselliin grlebildiini belirtiyorlar.4 Buna karlk Lewis Henry Morgan, George Thomson gibi ilkel toplumlar alannda otorite kabul edilen bilim adamlar, yaptklar ayrntl aratrmalarda bu tr bulgulara deinmiyorlar.5 Amerika Kzlderililerinin mitolojisinde de ecinsel ilikilere kant oluturacak belirtiler grlmyor. Tersine, btn efsaneler, cinsel ilikinin farkl cinsler arasnda olduunu kantlyor.6

3 Orhan Saik Gkyay, Bugnk Dille Dede Korkut, Remzi Kitabevi, stanbul 1963, s.33; Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab, Atatrk Kltr Dil ve Tarih Yksek Kurumu Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara 1994, c.I, s. 124

4 Bkz. Francis Mark Mondimore, Ecinselliin Doal Tarihi, ev, Berna K-lner, Sarmal Yaynevi, stanbul, Kasm 1999, s.35 vd; Claude Aron, Biseksellik ve Doann Dzeni, ev. Nermin Acar, Sarmal Yaynevi, Eyll 1999, s. 186 vd.

5 Lewis Henry Morgan, Eski Toplum, ev. nsal Oskay, Payel Yaynlar, stan-bul, Haziran 1987; ubat 1994, c.I ve II; George Thomson, Tarih ncesi Ege, ev. Celal ster, Payel Yaynlar, stanbul, Nisan 1983, Kasm 1985, c.I ve II; George Thomson, lk Filozoflar, ev. Mehmet H. Doan, Payel Yaynlar, stanbul, Mays 1987: George Thomson, Aiskylos ve Atina, ev. Mehmet H. Doan, Payel Yaynlar, stanbul, Mart 1990. ,

6 Allie Marriot/Carol K. Rachlin. Kzlderili Mitolojisi, ev. nsal zml, mge Kitabevi, 2. bask, stanbul. Mays 1995, zellikle bkz. S. 128 vd.

13

Kald ki, ecinselliin savunusunu yapan yazarlarn, ilkel toplumlarda ecinsel iliki konusunda verdii rnekler, eski Yu-nan veya Roma'daki gibi, btn bir snfn ecinsel kltrne iaret etmiyor. Bulgular, belli gruplarla, zellikle byclerle s-nrl olarak ne srlyor veya ergenlik ncesindeki geici bir davran kalbyla ilgili gzkyor.7 Ayn kaynaklar, Amerika yerlilerinin geni kesiminde, rnein Aztekler'de ecinselliin yasak olduunu ve cezalandrldm da belirtiyorlar.8 Byc amanlarn kadn klnda olmas ve kadn taklidi yapmalar ise, ecinsellik iareti deildir. rnein Orta Asya amanlarnn kendilerini kadnlara benzetmeleri, anaerkil dnemin bir kalnt-syd ve kadndaki kutsallktan kuvvet almalar iindi. Bu konuda Ziya Gkalp, Trkln Esaslar adl kitabnda, "Trk fe-minizmi" bal altnda unlar yazmt:

"Eski Trkler hem demokrat hem feminist idiler. Trklerin feminist olmasna baka bir sebep de, eski Trklerce ama-nizmin kadndaki kutsal kuvvete dayanmas idi. Trk a-manlar by kuvvetiyle harikalar gsterebilmek iin, ken-dilerini kadnlara benzetmee mecbur idiler. Kadn elbisesi giyerler, salarn uzatrlar, seslerini inceltirler, byk ve sa-kallarn tra ederler, hatta gebe kalrlar, ocuk doururlar-d. Buna karlk Tyonizm dini de erkein kutsal kuvve-tinde (kutunda) grnrd. Tyonizm ile amanizmin ky-mete eit olmas, hukuka erkek ve kadnn eit tannma-sna sebep olmutu."9

7 Mondimore, s. 43.8 Mondimore, s. 39.9 Ziya Gkalp, Trkln Esaslar, Varlk Yaynlar, nc basl, stanbul, Eyll 1958, s. 112. Metindeki birka szcn bugn konuulan Trkesi yazld-DP.

14

En nemlisi, ecinsellikle snfsal ve cinsel eitsizlik arasn-daki ba saptamayan yazarlar bile, evlilik ncesinde kar cins-ler arasndaki ilikiyi nlemeyen ilkel toplumlarn "ecinsel uy-gulamalar kabul etmediini" belirtiyorlar.10 Bu saptamadan ha-reketle iki sonuca varlabilir:

Birincisi, ilkel toplumlarda ecinsellik, erkek ile kadn ara-sndaki cinsel ilikinin nlendii koullarda ortaya kmaktadr.

kincisi, farkl cinslerin evlilik ncesi ilikisinin yasaklan-mas, dorudan doruya snfsal farkllamann balamasna ve erkein zel mlkiyetine denk dmektedir. Bylece ecinselli-in snfsal farkllama zemininde yeerdii bu kantla da ispat-lanm olmaktadr.

Snfl Toplumda

Peki ecinsel ilikiler, hangi toplumlarda ve hangi snflarn kltrnde yaygnlamakta ve kurumlamaktadr?

- Eski in, Smer ve Hititler'in greli gelimi meta ekono-mileri temelinde ykselen feodal hkim snf iinde.

- Eski Yunan toplumunda kle sahibi soylular snf iinde.- Yine kleci Roma toplumunda soylu snf iinde ve zengin

konaklarnda. - Bizans, ran, Emevi, Abbasi, Osmanl saraynda. - Japonya'da Samuray denen sava aalan zmresinde vbzetlersek:

- Ecinsellik, para ekonomisinin gelimesi sonucu insann daalnr satlr mal haline geldii kleci toplumlarda ve feodal top-lumlarda grlyor.

10 C. Aron, s. 188. 15

- Snfl toplumda ecinsel ilikiler, kle sahibi veya feodal soylular snf iinde yaygnlamaktadr. Gen kleler ise, onla-rn mal olduu iin bu ilikilere mecbur braklmaktadr.

in, Mezopotamya, ran ve Anadolu'nun Snfl Toplumunda

Btn kaynaklar, in'de, Smerlerde, Hititlerde ve eski ran'da, hkim boylular snf iinde ecinsel ilikinin yaygnla-tn ve kabul grdn saptyorlar.

Hitit, Smer ve Asur aristokrasisi, ecinsel ilikiyi dinsel t-renlerle kutsard. Tapnaklarda erkek fahielerle cinsel ilikiye girmek, dier dinsel ibadet biimleri gibi Tanrlara gsterilen saygnn ifadesiydi. Babil soylularnn Glgam Destan, Kral Glgam ile valyesi Enkidu arasndaki yakn ilikiyi anlatr. 11

Smer ve Babil kkenli tektanrl dinler, her ne kadar ecinsel ilikiyi yasaklasalar da, cennete gidecek olanlara huriler yannda glmanlar, yani gen erkekleri de vaat ediyorlar. Tevrat'ta Davud peygamber, ok sevdii Yonatan' savata kaybedince duygusal ilikisini yle aklar:

"Sen benim iin ok tatl idin;"Senin sevgin benim iin alacak eydi,"Kadnn sevgisinden ziyade idi."12

11 Mondimore, s. 45.12 Kitab Mukaddes Eski ve Yeni Ahit (Tevrat ve ncil), Kitab Mukaddes irketi Yayn, stanbul 1981, kinci Samuel, Bap 1/26, s. 307. Bu olay, Mon-dimore'un kitabnn evirisinde (s. 45) ok ar eviri hatalaryla aktarlyor. Birincisi, bu olay ncil'de deil, Tevrat'ta geiyor. kincisi, Davud'un sevgili dostu Yusuf deil, fakat Saul'un olu Yonatan'dr.

Ayn, ekilde Japon samuraylar ve Havai soylular, arasnda da ecinsel iliki, aka yaanmaktayd ve yasaklanmas bir yana, kural haline gelmiti.13

Yunan tarihisi Heredotos, Perslerin "gen olanlarla cinsel iliki kurma huyunu Yunanllardan aldn" belirtir.14

Kleci Yunan Toplumunda

Eski snfl toplumda ecinselliin ortaya kmas ve hkim kltrle merulamasnda, eski Yunan ve Roma toplumlar bir model oluturuyor. Ecinsellik, eski an btn hkim snf kl-trlerinde vard. Ancak hibir toplumun kltr, ecinsellii eski Yunan ve Roma uygarlklarndaki kadar kurumlatrmad. Bu tarihsel gerek, ecinsellii besleyen toplumsal-ekonomik temeli aklayabilmek asndan ok nemlidir.

Eski Yunan ve Roma uygarlklar, in, Mezopotamya ve M-sr uygarlklarndan meta ekonomisindeki olaanst gelimele- riyle ayrlrlar. Yunanistan ve Roma'da zellikle deniz ticareti o denli geliti ki, emekiyi de meta haline getirdi ve kleci uygarln temelini yaratt. Klelik, kukusuz in'de, Hint'te, Mezopotamya ve Msr'da da vard. Ancak bu uygarlklarda, retim, esas olarak kle emeine dayanmyordu. Buralarda kle emei de olduka yaygn kullanlmakla birlikte, emekiler ounlukla kle deil, fakat kuldu; baka deyile feodal bamllk iindeydiler.

13 Bkz. Ayhan Korkmaz, Ecinsellik Adetleri, Bilim ve topya, Aralk 1997, say 42, s. 53 vd.14 Heredot Tarihi, ev. mer Rza Dorul, birinci cilt, Kanaat Kitabevi, stanbul 1943, 1. kitap, paragraf 135.

16 17

zetleyecek olursak, insanln kabile toplumundan snfl topluma geiindeki yaygn biim, klecilie deil, feodalizme dorudur. Bu gei srecinde kleciliin esas retim biimi ha-lini almas, eski Yunan ve Roma'ya zgdr. Avrupa'nn dier corafyas da, klecilii hkim bir retim biimi olarak yaama-mtr. Yunan ve Roma kleci uygarlklar, bu adan bakld zaman, insanlk tarihinde yaygn olan deil, farkl ve zgn ola-n temsil ederler. O kadar ki, eski Yunanistan ve Romann kleci para ekonomisinin doruunda neredeyse kapitalizmin dou dnemine zg ilikiler ve kurumlar u yermeye balamt. Yu-nan kltrnn ve Roma hukukunun daha sonra kapitalizmin ykseli anda kaynak olarak benimsenmesi de bu nedenledir.

Ayn Yunanistan ve Roma'nn ayn zamanda ecinsel kltrn en yerleik ve en tutarl rneini vermesi, bu adan ok anlaml-dr. Bu olgu, ecinsel kltr ile para ekonomisinin gelimesi ve snfsal elimelerin grlmemi llerde keskinlemesi arasn-daki balanty kantlar. Meta ekonomisinin ar gelimesiyle birlikte, emekinin alnr satlr meta, yani kle haline gelmesi, cinsler arasndaki eitsizlii de olaanst derinletirmitir. By-lece insanlk tarihi asndan yaygn olan deil, ender olan tem-sil eden Yunan ve Roma kleci sistemleri, ecinselliin kltrel kurumlamas asndan en saf rnekleri oluturmulardr. Bu ne-denle eski toplumlarn hkim snflarnn ecinsel kltrlerinin aklanmasnda, Yunanistan ve Roma'nn birer model oluturduk-lar rahatlkla sylenebilir. Bu kleci modeller, ecinselliin top-lumsal ve ekonomik kaynaklarn aratran bilimsel almalara en salam verileri sunmaktadr

Bugn ecinselliin propagandasn yapanlar, eski Yunan fi-lozoflar Sokrates, Platon ve Aristotales'in kendi cinsleriyle ili-kiye girdiklerini srekli yineliyorlar. Dorudur, her nn ha-

18

yat da, eski Yunan aristokrasisinin ancak erkee k olunabile-cei yargsn doruluyordu. Kleci kltre gre, kadn evlen-mek, gen erkek ise k olmak iindi.

Yunan kle sahibi soylular, snf olarak ecinseldi. Bu ger-ek, ecinselliin klelik sistemiyle ve cinsler arasndaki eitsiz-likle ban ortaya koyar. Ne var ki, eski Yunan dilinde "ecin-sellik" kavram yoktu. nk soylu erkein ecinsel ilikisi, bu ilikiyi tanmlayacak zel bir kavrama gerek duyulmayacak ka-dar olaand.

Platon'un ideal Devlet'inde klelere yer yoktur Klelerin va-tanda stats dnda kalmas tartmasz bir olgudur. Kle, mal-dr; hayvanlar gibi alnr satlr; hatta efendisi onu ldrebilir bile.

Platon'un ideal Devlet'inde kadn da dlanmtr, aa cins de klenin konumunu paylar; siyasal bir varlk olarak kabul edilmez. nk kadn da bir retim aracdr, insan retiminde kullanlr. Soylular snf, madd retimde kle emeini, insan retiminde de kadn emeini kullanmaktadr.

Kadna yer verilmeyen Platon'un Deylet'i erkeklerin devleti-dir. Bu durumda cinsel akn da erkek erkee olmas, sistemin; felsefesine yerlemitir. Bu felsefe, kleci ekonomi politik ze-rinde ykseliyordu.

Eski Yunanda kadnn aalanmas ve toplumdan uzaklat-rlmas srecinin, toplumun snflara blnmesi temelinde ya-and, bilim dnyasnda eskiden beri kabul edilir. lkel toplu-mun byk kifi Henry Morgan'n da saptad gibi, snflara ayrmann henz derinlemedii Kahramanlk a'nda kadnn aile iindeki konumu, uygarln balad ve gelimesini ta-mamlad dneme gre ok daha onurludur.15 Yine eski toplum zerine derin aratrma ve teorik abalaryla tannan George

15 Henry Morgan, c. II, s. 286.

19

Thomson, eski Yunanda birbirini izleyen aamay temsil eden Sparta, Gortyna ve Atina sistemlerini inceleyerek, kadnn kul haline gelmesinin temelinde zel mlkiyetin geliiminin yattnn kantlamaktadr.16

Morgan, kadn soyizgisinden erkek soyizgisine geilme-siyle birlikte, kadnn hukuk durumunda kar ve ana olarak ge-rilemenin baladna dikkat eker.17 Yzyllar sren bu gre-nekler. Yunan erkeinin bencillik ve bbrlenmesini beslerken, kadn ruhunun derinliklerinde kkl bir aalk duygusunun boy vermesine yol aar. Kadnlarn eitimleri ok yzeyseldir, erkekle toplumsal ilikide bulunamazlar. Kadn, toplumdan soyutlanr. Bu toplumsal sre, kadnn aa bir tr olduu ilkesini btn topluma yerletirir ve kadnlarn kendilerini de aa olduklarna inandrr. 18

Erkein zel mlkiyeti ve miras, ocuun babasnn kesinlikle belli olmasn gerekli klmtr. Bunu gvence altna alabilmek iin, kadn, toplum yaamnn dnda tutulmaktadr. Morgan'n da saptad gibi, eski Yunan'daki ev hayat, kadnn kapatlmas ve toplumdan soyutlanmas amacna gre biimlenmiti. 19

Kadnsz toplumsal ortamda ve kltrde, artk ak da kadnla deil, fakat erkekledir. Evlilik greneklerinden anlalaca zere, Yunanlarda kadna ynelik bir tutku yoktu. Yunan erkeine gre, kadn yararlyd, ama ak orta olamazd. Evlilik, duygulara dayanan bir birleme deildi. Roma ailesinde de kadn, Yu-nanistan'daki kadar ar basklar altnda olmasa bile, ayn ko-numdayd.20

16 George Thomson, Aiskhylos ve Atina, s. 238 vd. 17 Henry Morgan, c. II, s.286. 18 Henry Morgan, c. II, s.288, vd. 19 Henry Morgan, c. II, s.291. 20 Henry Morgan, c. II, s.290.

20

Eski Yunan'da ecinselliin, kleci ilikiler ve erkek stnl- temelinde var olduunu gsteren kantlar, ciltlerle anlatlabi-lir. Dahas, kleci uygarln doruu, ecinselliin de doruudur Baka deyile, kadnn toplum iindeki stats aalara indike ecinsellik de yukarlara trmanr. Erkek ecinsellii kadnla akn alternatifidir. Kadn ecinsellii ise, yasak olmakla birlikte, mecburen erkekle akn alternatifi olur.

Her sistem, kendi doruunda kmeye balar. Bir sistemin olaanst gelimesi ve kendi lleri iinde mkemmellemesi ve tutarllamas, ayn zamanda kabuk balamas ve k yollarn kendi eliyle kapatmas anlamna gelir. Bu adan baknca, ecinselliin kleci soylular iinde iyice yaygnlamas ve kurumlamas, sistemin k dneminin iaretlerini de veriyor. Tccarlar snf ile kleci soylular arasndaki hkimiyet mcadelesinin sertletii bu dnemde, gericilii temsil eden kleci soylularn filozofu olan Sokrates, zamann ilerici snf tccarlara kar darbe giriimine katld iin yarglanmtr. rencisi Platon da, gerici kle sahiplerinin filozofudur. Bu snfn ecinsellii, klelik sisteminin k dneminde en grkemli an yaamtr. Yunan uygarlnn ykseli dneminin nderi Perikles ise, k dnemi filozoflar gibi olanc deildi Periklesin "cinsel tercihini sadece kadnlar ynnde kullanmas", kimi yazarlar tarafndan ilgin bulunmaktadr.21

amzn zel mlkiyeti kapitalist sistemi, kleci snfn idealist filozoflarn gklere kartr; buna karlk in, Hint ve Ortadou'da felsefenin ortaya kmasndan sonra Bat felsefesi- nin kurucular saylan ve doa bilimlerine byk katklarda bu- lunan Anadolu'nun Thales, Anaksimandros, Anaksimeaes,

21 Ayhan Korkmaz, s. 55.

21

Pythagoras, Epikros, Demokritos, Herakleides gibi materyalist filozoflarn hep arka planda tutar.22

Sistemin efendisi olan kleci soylular, kendi hayatlarn me-rulatran ideolojiyi de filozoflar araclyla retmilerdir. Pla-ton, Devlet adl eserinde kutsal akn ancak erkekler arasnda ola-can savunur. nk kadn k olunamayacak kadar aadr. Sistem, ecinsel ilikiyi "devlet by" olmann art olarak ka-bul etmektedir. Aristophanes, yle der:

"Yalnzca beden ve ruhuyla kendini erkeklerin akna veren gen delikanllar ileride devlet bykleri olabilirler."23

Oysa ayn Yunan toplumu, klecilik ncesi dnemde, ecinsel bir kltre sahip deildi. Bu kltr, snflara blnmenin derin-lemesi ve kle emeinin smrsne dayanan sistemle birlikte ortaya kt. Ecinsellik, efendi-kle ilikisinin rnyd. Nitekim yalnz yeryzndeki efendiler deil, gkyzndeki efendiler de ecinsel ilikilere giriyorlard. Efendi kavramnn Olimpos Da'nn tepesine tanmasyla yaratlan Yunan Tanrlar da er-keklere k oluyor ve kendi cinsleriyle ilikiye giriyorlard. Efendi-kul ilikisinin ve erkek-kadn eitsizliinin douu ile Tanrlarn ve ecinselliin douu ayn tarihsel dnemde oluyor. Yunan aristokrasisi, Tanrlar araclyla, kendi snfsal deerleri-ni, efendi konumlarn, erkek stnln ve olanlara duyulan

22 Anadolu'nun materyalist filozoflaryla, zellikle Miletos ve Efes okuluyla ilgili olarak bkz. Geschichte der Philosophie, Bd. 1, VEB Deutscher Verlag der Wissenschanen, Berlin 1960, s.66 vd, 80 vd; George Thomson, lk Fi-lozoflar, s.189 vd, 385 vd; George Thomson, Aiskhylos ve Atina, s. 105 vd; Halikarnas Balks, Anadolu Tanrlar, Bilgi Yaynevi. 4. basm, Ankara, Eyll 1983, s.34 vd.

23 Ayhan Korkmaz, s. 54. Aristophanes'in eserlerinde kadn ve ecinsellik ko-nusunda ayrca bkz. Pomeroy, s. 167-172.

22

ak kutsamtr. Daha sonra Bat dillerindeki Allah szcne is- mini veren, Yunan Pantheonunun en byk tanrs Zeus efsane-lerde gen olanlara k olur. Zeus, Troya kraliyet ailesinden gen ve gzel Ganymedes iin yanp tutumutur. Efsaneye gre Zeus, insanlarn en gzeli Ganymedesi Troya dalarnda koyun gderken karr ve Olimpos Da'na kaldrr. Kimi efsanelerde Zeus Ganymedesi bizzat karmtr, kimisinde kartal klna girmi veya kartal grevlendirmitir. Uzun sarn kkll Gany-medes, o gnden sonra Zeus'un akiliini yapacaktr.24 Zeusun gen sevgilisini karmas, Rubens, Rembrandt ve Beatrizet gibi nl ressamlarn eserlerine konu olmutur. Rubens'in tablosunda karlan Ganymedes, davetkr ve ekici bir gen kz gibi resme-dilmitir. Beatrizet'nin eserinde, kartal klndaki Zeus, kolla-rndaki gen sevgilisiyle adeta sevimektedir.25

Zeus'un olu Tanr Apollon da, gen erkeklere gnl vermi-tir. Apollon'un en byk ak, olaanst gzellikteki Hyakint-hos ile kahraman Kyparissos'tur. Ne var ki, Zephiros da gen Hyakinthos'a tutkundur. Ayn gence k olan iki Tanr arasndaki rekabet, Hyakintos'un ackl lmyle sonulanr.26

Eski Yunan efsanelerinde, Tanrlarn nemli genilikte bir fa-aliyet alan varken. Tanralar ok snrl ilevlere sahip grn-

24 Nzhet Hasim Sinanolu, Grek ve Romen Mitolojisi, Kaynak Yaynlar, 2. basm, stanbul, Aralk 1999, s.30; Pomeroy, s. 19; Pierre Grimal, Mitoloji Szl, ev. Sevgi Tamg, Sosyal Yaynlar, stanbul 1997, s. 210.

25 Rubens, Rembrant ve Beatrizetnin "Ganymedes'in karl" tablolarnn siyah beyaz fotoraflar iin bkz. Nicos Hadjinicolaou, Sanat Tarihi ve Snf Mcadelesi, ev. Halim Spatar, Kaynak Yaynlar, 2. basm, stanbul, Mart 1998, s.245-247; kitabn s.246 ile 247. sayfalarnda yer alan resim altyazlar bask hatas sonucu karmtr. Bu durumda s. 246da yer alan resim Beatrizetye, s. 247deki ise Rembrandta aittir. Elinizdeki kitabn kapanda Rubens'in eserini bulacaksnz.

26 Grimal, s.81 ve 300 vd; Pomeroy. s. 19.

23

mektedirler. Zeus ve Apollon'un hkmeden, entelektel, yarg, sava ve baba rolleri27 ile erkeklerle yaadklar ak arasnda sk bir balant bulunmaktadr.

Tanralar ise, yeryzndeki Yunan kadnlar gibidir; Ama-zonlarla ilgili hikyeler dnda, eski Yunan mitolojisinde kadn-lar arasnda ecinsel ilikiye ima yoktur.28

Erkek stnl zerine kurulan kleci sistemin gzellik l-leri de erkek eksenlidir. stn olan erkek, ayn zamanda g-zelliin de doruudur. Yunan sanatna ve ak estetiine damga-sn vuran anlay budur. Olanla ilikiyi en yce haz kayna olarak kabul eden Yunan kleci kltrnde erkek bedenine tapl-maktadr.29 O kadar ki, eski Yunan aristokrasisinin erkek stn-lne dayanan ecinsel ikliminde, kadn vcudunun en ekici yeri, memeleri deil, fakat poposudur.30 te yandan ecinsel ilikileri ycelten ve sanata yanstan birok vazo resmi, kabart-ma ve heykel bugnlere kadar gelmitir.31

Eski Yunan site devletlerinden Sparta'da geline dnde er-kek elbisesi giydirilmekte ve sa da erkek gibi ksa kesilmekte-dir. Pomeroy, bu grenei askerlik srasnda ecinsel ilikiye al-an gveyin gelinle daha kolay birlemesi ihtiyacyla aklamak-tadr.32 Kukusuz bu neden de geerli olabilir. Ancak daha nemlisi, Yunan soylu snfnn kltrndeki erkek stnl ve erkek gzelliidir.

27 Pomeroy, s.11 vd.28 Pomeroy, s. 19.29 Claude Aron, s. 186.30 Sarah B. Pomeroy, Frauenleben im klasischen Altertum, Alfred Krner Verlag,

Stuttgart 1985, s.71.31 Pomeroy, s. 215 vd, zellikle s.216 ve 221.32 Pomeroy, s. 56

24

Kleci Roma'da

Kleci sistem, kadnn cinsel klelii yannda erkein cinsel kleliini, yani olancl da douruyor. Bunun ikinci nemli r-nei Roma'dr. Ecinsellik, Roma'da imparator saraylarnn ve zengin konaklarnn kltrdr. Zenginler, kk ocuklardan oluan haremler kuruyorlard. Roma ozanlar, ecinsel ilikiler yayor ve erkek sevgililerinin isimlerini eserlerinde belirtiyorlar-d. Horatius'un sevgilisinin ad, Lyciscus, Catallus'unki Juventus ve Tibullus'unki Marathus idi. nl hatip Cicero da, erkek kle-sinin dudaklarndan nasl ptn anlatyor, imparatorlar erkek sevgililerini hep yanlarnda bulunduruyorlard.33 Sezar'dan dne-min belgelerinde, "Kleopatra'nn kocas ve btn Romallarn ka-rs" diye sz edilir.34 Kleopatra'nn dier kocas, mparator An-tonuis da ecinseldir.

Roma mparatorluu ke gittike, imparatorlarn cinsel hayatlar da "renklenir". MS 47 ylnda tahta kan Caligula, kz kardeinin rzna geer, dier kz kardeini ise fahie yapar. Kz kardei Agrippina'y metres tutar. Bu Agrippina'nn olu Ne-ron daha sonra imparator olacak ve Roma'y atee verecektir. Neron, klesi Sporus'la tren yaparak evlenmiti. te yandan Doryphore adl azatlsnn karsyd.35

Btn bunlar, "cinsel tercih zgrl" diye anlatanlar bu-lunmaktadr. Hem de yazlarn Bilim ve topya gibi saygn bi-lim dergilerinde yaymlatabiliyorlar.36

33 Ayhan Korkmaz, s.55.34 Claude Aron, halk temsilcisi Curio'nun Sezar' btn kadnlarn kocas ve btn kocalarn kars" diye nitelendirdiini yazyor (s. 189). Oysa bizim Adli Tp kitabmzda bu sz, "Kleopatrann kocas ve btn Romallarn kars di-ye geiyordu.35 Claude Aron, s. 19036 Ayhan Korkmaz, s. .55.

25

Oysa Roma imparator sarayndaki bu cinsel hayatn "cinsel tercih zgrl"yle en kk ilgisi yoktur. Caligula'dan Sezar ve Neron'a kadar hepsinin cinsel hayat, tpk Yunan kle sahipleri-ninki gibi, toplumsal ve ideolojiktir. Roma aristokrasisinin Yu-nanllardan fark, zgr genlerle deil, kleleriyle ecinsel iliki-de bulunmalardr. Ancak bu kleler, eitilmi ve entelektel biri-kim kazanmlardr.

Roma imparatorlar, ecinsellii zgrce sememilerdir. On-larn bu "tercihlerini", efendisi olduklar sistem belirlemitir. Ro-ma rnei de gstermektedir ki, yaygn olarak grlen ecinsel-lik, biyolojik veya genetik deil, fakat kltreldir. Zenginiyle, sa-biyle, imparatoruyla btn bir hkim snfn kltr, ecinsellii deerli grmektedir. Geri Roma'nn kayzerleri, kle sahipleri s-nfnn imparatorudur, ama cinsel hayatlaryla efendisi olduklar sistemin klesidirler.

nsan alnr satlr mal haline getiren sistem, kleyle birlikte kadn da aalara iterken, kleci soylular snfn da ecinselli-e mahkm etmitir. Kleci toplumsal sistem, erkeklerden oluan kleci snf, kendi arasnda cinsel ilikiye ve kleleriyle cinsel ilikiye hapsetmitir. Sistemin ideologlar ise, bu hayat meru-latrmalardr.

"Cinsel tercih zgrl"nden eski Roma'da klelerin payla-rna den de unutulmamaldr. Kle, ocukluk yllarndan itiba-ren, efendisinin ayn zamanda cinsel klesidir. ryen kapita-lizmin ideologlarna gre, bu da "zgrlk" oluyor.

Ortadou'nun Kulluk Sisteminde

Snfsal ve ideolojik kkenli ecinsellii, Ortadou'nun kulluk sistemlerinde de gryoruz. Olanclk, slamiyetin yasaklarna ramen, Emevi, Abbasi ve Osmanl saraynn "mutluluk kayna-"dr.

Catherine Hermary-Vieille'nin Gecelerin Veziri adl roman, nl Abbasi Sultam Harun Reit ile veziri Cafer Bermek arasn-daki ak anlatr.37 Yine Gazne devletinin kurucusu Sultan Mah-mut ile erkek sevgilisi Ayaz arasndaki ilikiler, Divan iirinde bir sevgi rnei olarak anlr.38 Topkap Saray Arivi Defterte-ri'nden rendiimize gre, Osmanl padiahlarnn ehzadeleri-ne gnderdikleri armaanlar arasnda cariyelerle eit sayda o-lan bulunmaktadr. Sofu Beyazd diye anlan 11. Beyazt, 1482 y-lnda olu ehzade ehinah'a, be olan be cariye, ayn ehza-deye iki yl sonra bu kez 10 olan 10 cariye, dier olu Ahmet'e 1484 ylnda 10 olan 10 cariye, 1486 ylnda ise iki olan iki ca-riye, ehzade Mahmud'a ise alt olan be cariye gndermitir.39 Buradan da anlalmaktadr ki, Osmanl sultanlar ve beylerinin olancl, bireysel bir eilim deil, fakat snfsal bir kltrd. ehzadelere olan hediye etmek, bu kltrn uygulamasyd. ehzadeler daha genlik andan balanarak bu kltre gre ei-tiliyor ve olancla ynlendiriliyorlard.

37 Catherine Hermary-Vieille, Gecelerin Veziri, ev. Hseyin Boysan. Sungur Yaynlar, stanbul 1983.

38 smet Zeki Eybolu, Divan iirinde Sapk Sevgi, Broy Yaynlar, gzden geirilmi geniletilmi 2. basm, stanbul, Aralk 1991, s. 122.

39 aatay Uluay, Harem, AKDTYK Trk Tarih Kurumu Yaynlar, 2. basm, Ankara 1985, c. II, s.22.

26 27

Fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan S-leyman, yazdklar iirlerde gen delikanllara duyduklar ak aka dile getirmilerdir.40 Olanclk, Osmanl saray kltr asndan olaan ve gzeldi. Geri eriat ecinsel ilikiyi yasak-lamt, ancak cennette glman vaat etmeyi de ihmal etmemiti. Osmanl kaynaklarnda, zadegn snf iinde olanla iliki kurdu diye eriatn ceza yaptrmlaryla karlam herhangi bir rnee rastlanmyor.

Fatih, Avn mahlasyla yazd iirde, yakkl Hristiyan de-likanlnn tpk sa gibi dudaklaryla lleri dirilttiini, onu g-ren bir Mslmann dinden imandan kabileceini syler.41 Ya-vuz Sultan Selim'in yzne esir olduu gen ise, Yusuf Peygam-ber den daha gzeldir.42

Osmanl divan airleri, en muhteem gazellerini erkekler iin yazmlardr, ismet Zeki Eybolu, Divan iirinde Sapk Sevgiadl kitabnda. Kad Burhanettin, Ahmet Paa, Necati, Zat, Me-sih, Helk, Amr, Hayreti, Talcal Yahya Be, Nef, Sabri, Na-b, Riyazi, Nail, Nzm, Fenn, Fazl, Sermet, eyh Zek'denrnekler vermektedir.43 Osmanl divan airleri de, tpk Romalairler gibi, olan sevgililerinin isimlerini iirlerinde anmlar-dr. Gen erkeklere duyduu ak iire dkmeyen bir divan airiyok gibidir. Nedim'in sevgilisine "kimisi canm, kimisi cananmdiye" seslenmektedir. Divan iirinin cokulu airinin o sevgiliye"kz msn olan msn kfir" diye ateli bir dille yazd gazeliburaya alyoruz:

40 smet Zeki Eybolu, s. 122, 125, 134, 142.41 smet Zeki Eybolu, s. 123. 42 smet Zeki Eybolu, s. 142. 43 smet Zeki Eybolu, s. 109 vd.

28

Tahamml mlkni ykdn Hlg Han msn kfir Aman dnyy yakdn te-i szn msn kfir

Kzolan kz nz nzn eh-levend vz vzn Belsn ben de bilmem kz msn olan msn kfir

Ne ma'n gsterir dundaki ol tein atlas Ki yani u'le-i cn-sz-i hsn n msn kfir

Nedir bu gizli gizli hlr k-i gribnlar Aceb bir uha sen de k- nln msn kfir

Sana kimisi canm kimisi cananm deyu syler Nesin sen doru syle cn msn cnn msn kfir

arb- teinin keyfi ryun ulelendirmi Bu haletle era- meclis-i mestn msn kfir

Niin sk sk bakarsn byle mir't-i mcellya Meer sen dahi kendi hsnne hayran msn kfir

Nedm-i zar bir kfir esir etmi iitmidimSen ol celld- din ol dmen-i mn msn kfir44

Divan iirinin son byk airi Mevlevi tekkesi eyhlerinden Galip de, zadegnlarn ecinsel kltrn yaam, hatta Stl-ce'de tant brahim Hanzadeler'den Yunus bey adl "mahbu-ba" (olan sevgili) duyduu "ak ve alakas" nedeniyle anszn Konya'ya giderek Mevlana derghnda ileye soyunmutu. Cumhuriyetin nemli tarihisi Fuat Kprl, eyh Galipti e-44 Ahmet Necdet. Bugnn Diliyle Divan iiri Antolojisi, Adam Yaynlar, Mart 1995, s.338. Ahmet Necdet'in sekisinde ikinci beyitin Kzolan kz" diye balayan ilk dizesinden "kz" szc dm. Vezini bozan bu eksiin, dzeltme hatas olduu anlayor.

29

cinsel eilimini tabii grmek gerektiini belirtir. Kprl'ye gre, "Yunan filozofu Eflatun'un sanatkrlar iin lzumlu ve zorunlu sayd bu duygulanma tarz Sokrat dnemindeki Atina'da ve Rnesans zamanndaki talya'da ne kadar genel bir ekil al-msa, Dou'da eskiden beri ayn kuvvet ve genellikle hkmran olmutur."45

eyh Galip'in padiah III. Selim'e yaknl da bir ak ilikisi olarak tarihe gemitir. Padiah, eyh Galip'e "bin mahbb [o-lan sevgili] altunu" vermi, eyh Galip de, "Bin adet sikkei mah-bb ile ad oldu kulun" diye balayan bir drtlk ile kranlar-n yazmt. Tarihsel kaynaklar, Padiah'n ban eyh Galip'in dizine koyarak iirlerini dinlediini yazmaktadrlar.46

Osmanl hkim snfn, ecinsellikten kurtaran, 19. yzylda balayan demokratik devrim olmutur. 1876'da Yeni Osmanlla-rn nderliindeki Birinci Merutiyet, 1908'de Gentrklerin n-derliindeki Hrriyet Devrimi ve 1919 sonrasndaki Kemalist Devrim konaklarndan geen mill demokratik devrim, kadnla-rn kurtuluu yolunda nemli baarlar kazanm ve Osmanl zadegn snfnn erkekler aras ak kltrnn etki alann iyice daraltmtr.

45 Kprlzade Mehmet Fuad, Servetifnun, say 43, s.438'den aktaran Do. Dr. edit Yksel, eyh Galip Eserlerinin Dil ve Sanat Deeri, Trkiye Bankas Kltr Yaynlar, Ankara 1980, s.l 2.

46 Do. Dr. edit Yksel, s. 19 vd.

II. CNSLER ARASI ETSZLK VE ECNSELLK

Kadn Kleletirilince ve Aalannca...

Bir ilka ve ortaa zeti karalm: Ecinsel kltr, ar s-nflama temelinde ykselmitir; saraylarn ve zenginlerin haya-tnda grlr; kle ve kul sistemlerinin rndr. Bu sistemler, kadn meta haline getirirken, insan statsn bir tek erkee b-rakmtr. Cinsel ak ise, insanlar arasnda olacana gre, erkek-ler arasndadr.

Birtakm feministlerin, ecinsellii bir "zgrlk" gibi yanst-malar, tarihin ac bir cilvesi oluyor. Bu "cinsel tercih zgrl-"nn tarihsel dayanaklar ise, eski Yunan, Roma, Avrupa ve s-lam ortaandan getiriliyor. Bylece "zgrlkler", snfsal ve cinsel eitsizliin en an rneklerini temsil eden sistemlerle yan yana gelmi oluyorlar. Bu da doaldr. nk toplumsal ve kl-trel ecinsellik, cinsler arasnda eitsizliin, kadnn aalanmas ve kleletirilmesinin rndr. Toplumun, meta ekonomisinin yaygnlamasyla birlikte snflara blnmesi, kadn-erkek ayr-mn da derinletirdi. Snflara blnme ve cinsler aras eitsizli-in bymesi birlikte yaand.

Annales Okulu'nun nde gelen tarihilerinden Georges Duby, snfsal eitsizlik ile ecinsellik arasndaki dorudan ba, tarihsel verilere dayanarak gsterir. Ortaa Avrupa'snda, hem kilisenin,

30 31http://genclikcephesi.blogspot.com

hem de feodal hkim snfn ideolojisi, erkein kendi karsna k olmasn knamaktadr. Ortaada evlilik, serveti ve veraseti dzenlemek ve cinsellii kontrol etmek iin rgtlenen "aksz" bir kurumdur. Kadnlar, toplumsal hiyerarinin o kadar altndadr ki, onlara k olunamaz. O dnemde ak, gen valye ile sen-yrnn kars arasnda yaanmaktadr. Ortaan klasik valye-hanm-senyr geninde, valyenin kendi senyrnn hanmna ynelmesi, Duby'nin de belirttii gibi, aslnda senyrne duydu-u saygnn ve ona ulama duygusunun bir ifadesidir. Gen -valye, senyrn hanmna hizmet ederken, "eilerek bklerek" aslnda prensin sevgisini kazanmaya alyordu. Senyrn han-mna ynelen duygularn temelinde, senyre ballk, senyrn vasati olma stats vard. Sarayl ak, Dou'da olduu gibi Ba-t'da da aslnda erkekler arasndaki aktr. Ortaa kltr, kadna herhangi bir toplumsal deer vermedii iin, akn kadna ynelik bir duygu olmas beklenemezdi.

"Ortaa tam anlamyla erkek bir toplum ve erkek bir d-nem olduu iin, ak eer olacaksa, ancak erkekler arasnda olabilirdi. (...) Feodal toplumda valye, kadnlara k ol-mayacak kadar 'erkek'tir."1

Kadn Zihinsel retimin Dnda Tutulunca...

Platon'un ideal Devlet'inde kadna yer olmadn belirtmi-tik. Aa cins olan kadn, kutsal Devlet rgtlenmesine gire-mez.1 Bkz. George Duby, Erkek Ortaa, ev. Mehmet Ali Klbay, Ayrnt Yayn-

lar, stanbul, Eyll 1991, zellikle "Sarayl Denilen Aka Dair" balkl a-lma, s.85 vd ve Mehmet Ali Klbay'n yazlar zetleyen nsz, s. 1112.

Kadn yalnz, Devletin mi dndadr. Kadn, zihinsel faaliye-tin, sanatn, hkim snflarn ayrcal olan her faaliyetin dndadr.

Eski Yunan'da u anda hatrnza gelen kadn filozof var m?Belleinizdeki Kadn Romal airleri sayar msnz?Hz. Muhammedin hadislerine gre, 124 bin nebi bulunuyor.

lerinde kadn var mdr?Ayn sorular, ran, Emevi, Abbasi, Osmanl ve Avrupa orta-

a iin de sorabiliriz.Geri son zamanlarda "kadn filozoflar" gibi balklarla baz

kitaplar yaymlanyor.2 O kadn filozoflar ancak tarihin derinlik-lerinde, ke bucak aratrlarak kefediliyor. Adlar, belli bal felsefe tarihlerinde gemiyor. Felsefe tarihlerini erkeklerin yaz-d veya erkek egemen kltr nedeniyle kadn filozoflarn gr-mezden gelindii trnden grler de geerli deildir. Kadnn, eski toplumlarda felsefe ve bilim hayatnn dnda tutulmas, kadnn kendi kusuru deil; kle ve kulluk sistemlerinin gere-idir. Bu olgu, kadn adna yaplan zorlamalarla deitirilemez. Cinsler arasndaki eitsizliin temelindeki snfsal, eitsizliklerin zerinden atlayan feminizm, kadnn erkek kadar yetenekli oldu-unu gstereyim derken, kadnn aa olduu nyargsn g-lendiriyor. Toplumda eit olmayan kadn, erkekle yartrmaya kalkanlar, kadn eitsizlie mahkm eden toplumsal ilikileri pekitiriyorlar.

lka ve ortaa toplumlarnda kadn, bilim hayatnn da d-ndadr. Bilim tarihine bakld zaman, efsanelere gre ipek bceinden ipek retmeyi kefeden in'in efsanev mparatori-esi Si Ling-Chi (M 2640), skenderiye'nin nl matematik ve

2 Marid Rullmann, Kadn Filozoflar, Kabala Yaynevi, stanbul 1996, c. I, II.

3233

geometri hocas Hypatia (355-415) ve 13. yzylda Bologna niversitesi'nde Hukuk Krss Bakanlnda bulunan Bettina Gozzadini dnda bilim kadnna rastlanmyor.3

Bu rnekler, olsa olsa istisnalarn kaideyi bozmadn ispatl-yorlar. lk ve ortaa toplumlarnda obandan veya demirciden fi-lozof ve bilim adam olamayaca gibi, kadn filozof ve bilim ada-m da olamazd. nk kadn, zihinsel ve politik faaliyetin dnda braklmt. Klelik ve kulluk sistemlerinin ideolojisini ina edenler arasnda kadn bulunmazd. nk kadnn kendisi, kul ve kle statsnde idi. Kadn olmak ve aydn olmak bir araya gele-mezdi. Kadn, zihinsel yaratcln dna srlmt. Bu durum-da, kadnla derin duygusal iletiim de olanaksz klnmt. Kad-nn bilim ve dn hayatna girerken, ayn zamanda entelektel erkein ak hayatna da girmesi, demokratik devrimlerle oldu.

Zihinsel ve duygusal derinlii olmayan kadnla ancak insan soyunu retmek iin iliki kurulur. Ak ise, yalnz insan trn retme eylemi deildir; zihinsel ve duygusal boyutlar olan bir ilikidir. Nitekim Atinal gen ve yakkl general ve devlet ada-m Alkibiades, retmeni opur yzl, patlak gzl, iman ve ksa boylu Sokrates'e deli gibi tutkundur. Alkibiades, Sokrates'i nasl batan karttn ve yatana nasl girdiini kendisi anla-tr.4 Kadnn entelektel hayatn ye sanatn dnda tutulduu, gzelliin erkekle tanmland bir toplumda, gen Alkibiades'in byk filozofa ak doal saylmaktadr. nk ak, ancak zi-hinsel ve duygusal ynden gelimi eitler arasnda yaanabilir.

Bu durumda Platon ne yapsn? Kadn niin Devlet'ine veya koynuna alsn? Zihinsel ve duygusal ynden gelimemi kadnla hangi derin cinsel arkadal tadabilir ki? Platon'un Devlet'inde

3 "4000 Yllk Bilim Tarihi'nde Kadn", Cumhuriyet Bilim Teknik, 3 Nisan 1999, say 628, s.2.

4 Mondimore, s.27 vd.

34

"kutsal akn erkekler arasnda olmas", kadnn zihinsel faaliye-tin dna atlmasnn olaan bir sonucudur. Duygusal iliki er-kekle olmaktadr. Eski Yunan'da erkekle duygusallk boyum ol-mayan ilikiye "pis olanclk" denmektedir5 Olancln "has" duygusal oluyor.

"Kutsal aklar", kleci ve feodal soylular snf iinde erkek-ler arasnda yaanyor. Byk skender'in byk ak, filozof Aristotales'tir. Mevlana, devrin dn adamlar ems Tebrizi ve Hsamettin elebiye byk bir tutkuyla baldr. Fatih Sultan Mehmet, Eflak Prensi Kazkl Voyvoda'nn erkek kardei Ra-du'yu sevmektedir.

Cinsel ak, ancak eitler arasnda derindir. Klelik ve kulluk toplumunun filozoflar, dnrleri, airleri; kadnlar arasnda kendi denklerini bulamayacaklar iin, derin zihinsel ve duygusal beraberlikleri kendileri gibi entelektel erkeklerde aramlardr.

Peki saray kadnlar, soylularn kadnlar ne yaptlar, gerek sevgi ve efkati nerede buldular? Erkein erkee yneldii bu toplumlarda, aalanm ve gururunu yitirmi olan kadn, ak kendi eitinde aramtr. Lezbiyenlik bir bakma bir aalanma-nn ve bir hznn paylalmasdr. Eski Yunan'dan bugnlere ka- dar gelen belki de tek nemli kadn air olan Sappho, erkekler iin ak iiri yazmamt. Sappho, sa'dan 612 yl nce aristokrat bir ailenin kz olarak Lesbos Adasnda dodu. Kadnlar arasn-daki ecinsellik de hkim snf iindeydi.6

Sparta'da da kadnlar arasnda cinsel ilikilerin varlna dei-nilmektedir. Ancak aratrmaclar, Atina kadnnn durumunun Sparta ve Lesbos'tan farkl olduunu belirtiyorlar. Kleci sistemin doruundaki Atina'nn kadn, kendi cinsinden bile sayg grm-

5 Ayhan Korkmaz, s. 54.6 Pomeroy, s.80, 82 vd, 263. Sappho konusunda Attila lhana da baklabilir: Hangi Seks, s.27 vd.

35

yordu ve bir kadn atmosferinde eitilmiyordu. Atinal kadn yal-nz erkeklerden deil, yalnz kendi kocasndan deil, kadnlardan da soyutlanm olarak yayordu. Evin iine kapatlmt ve aile bireyleri dndaki kadnlarla da temas yoktu. Buna karlk Ati-nal kadn fahieler, kendi aralarnda ecinsel ilikilere girebiliyor-lard. Atina'da lezbiyenlik ancak fahielerin ayrcal oluyordu.7 Erkek ve kadnn birbirinden koparld, kadnn eve hapse-dildii her toplumda, yalnz erkekler deil, kadnlar da ecinsel-lie itilmitir. Olanclk ile sevicilik, ayn toplumsal ilikilerin rndr; bir madalyonun iki yzdr. Ortaoyununda kadn gibi giyinmek zorunda olan Zenne, aslnda erkek olan ancak kadn dans yapan kek, kadn olmakla birlikte erkek klnda dans eden engi, cinsleri birbirinden koparan toplumun olgulardr. Eitsiz toplum, dier cinsin rolne girmeyi, yalnz cinsel hayatta deil, sanat faaliyeti iinde de dayatyor. Metin And'n belirttii gibi, geleneksel tiyatroda kar cinsin roln oynamaya zor-lananlar, cinsel hayatta da ayn zorlamay yayorlar. Burada bi-yolojinin deil, fakat kltrn cinsel rol belirlediini gsteren ok arpc bir durumla kar karyayz:

"...engilerin ou tpk kekler gibi cinsel sapktlar, ka-dn kadna seviirlerdi."8

Erkek ve kadn, zihinsel ve duygusal derinlii olan beraberli-i, snfsal kartlklar yznden kar cinsle kuramaynca bu kez, kendi cinsini tersine evirmeye ynelmitir. Toplumsal sis-tem ve kltr, erkek ve kadn biyolojisini zorluyor.

Akn ortaya kmas iin, erkek ve kadn eitliinin hi de-ilse,teorik dzlemde kabul edilmesini beklemek gerekiyordu.

7 Pomeroy, s.80, 82 vd, 132 vd. 8 Aktaran Attila lhan, Yanl Kadnlar Yanl Erkekler, s.95, 172 vd.

III. RYEN KAPTALZM VE ECNSELLK

Akn Piyasaya Dmesi

Kapitalizmde retim, kullanm iin deil, kr iindir. Kapita-list retim, madd manev, her eyi metalatrm, kr hrsnn nesnesi haline getirmitir. Kapitalizmin belirleyici zellii, insa-nn igcn de metalatrmasdr. Btn tarih gstermektedir ki, toplumsal emein dzenlenmesi, insann cinsel davranlarn dorudan doruya etkiliyor. Gelimi kapitalizm, iblm ve uzmanlamada o kadar ar sonular dourmutur ki, bireysel yetenek ve eilimlerin tek ynl gelimesine ve ak ilikilerinin toptan yozlamasna neden olmutur. blmnden kaynaklanan yozlama, nasl baskc hayat tarzyla balantl ise, erotik yozla-ma da, baskc hayat tarznn hem sonucu hem de nedenidir. 1

Gelimi kapitalist toplumlarda, cinsiyet ve cinsel erotizm, ar bir yer kazanm, bu iin ticareti tkenmez bir kazan kay-na olmutur.

Kapitalizm kadim iportaya drd gibi, btn iporta mal- larn da kadn cinselliine boyayarak satmaktadr. Tkenmez ka-lem mi alacaksnz, kadn gslerinin arasnda reklam ediyor.

1 Leo Kofler, Perspektiven des revolutionaeren Humanismus, Rowohlt Taschenbuch Verlag, Hamburg. Dezember 1968, s.154 vd. Ayrca bkz. s. 26 vd, s.163 vd.

36 37http://genclikcephesi.blogspot.com

Bira, kzarm tavuk, Swiss Air'den uak bileti? Hepsi kadn g-sleriyle sunuluyor sata. Bir de kalalar var tabi, reklamclar iin vazgeilmez olan. Blue jean ve motosikleti hadi anladk, ama artk bilgisayar, barda, otomobil aksamn, boks eldivenini de kalayla satyorlar. Kadn memesinin ucuna benzetilen ziller pazarlanyor. Zile giden parmanza birden yabanclayorsunuz. nk dokunduunuz, zilin dmesi mi, yoksa kadn memesinin ucu mu? Fark etmez, nk kadnn memesine de zile dokunur gibi dokunacaksnz nasl olsa... Hipermarketteki cam sehpa, siyah uzun eldivenli ve siyah izmeli plak bir kadnn srtnda duruyor. Oturduunuz koltuk ise davetkr bir kadnn kalalarnn stnde. Mendil gibi cinsellii de kullan kullan at. Ak, kadn, cinsellik, her ey piyasada yerini buluyor. Piyasa, grnmeyen el, dnyann en muhteem harikas, pazarlanmayan tek ey brakmyor. arlo, "Modern Zamanlar'' filminde fabrikada bant banda vida skan iinin yabanclamasn anlatmt. Tempo ok nemli kapitalizmde. "Ha babam de babam" yapacaksn iini Ak ve cinsellik de bandn zerinde imdi. Fabrikasyon! Elindeki anahtarla viday sk-brak! Her ey otomatie balanm. Be dakikada Beikta! Kapitalizm ak pazara karmakla yetinmedi. Tek boyutlu, tek organl bir insan da imal etti. Beyin ve yrek, hzla cinsel organlarn biimini alyor. zgr dnce ve derin duygular, kapitalist otomasyonun dilerinde tlyor. nsan bilgisayar ekranlarnda tek boyuta iniyor. Bir cinsel budala imal ediyor kapitalizm. nsana yabanclama, sevgiye yabanclama korkun bir manevi ykm getiriyor. Cinsel ak, bir cinsel koullanmaya dnyor. Mekanik

tketici, bir cinsel robottur ayn zamanda. Robotlarn cinsiyeti olur mu? Pazar yaratacaksa niye olmasn? Kapitalizmin rekabet andaki homo economicus (ekonomik insan), imdi rme anda homo sexus (cinsel insan) ile tamamlanyor. Robotlar sanayiye girerken, insanlar da kapitalist sanayide yalnzca cinsel boyuta indirgenerek robotlatrlyor.

Olay insann ykma uratlmasdr, hem erkein hem kadnn kleletirilmesidir; insanln kapitalizm tarafndan bir cinsel enayiler ynna dntrlmesidir. Kapitalizm, btn insan derinliklerin, yaratcln, zgrln, cinsel akn stne bir karabasan gibi kmtr. Mutluluk, zevk, nee, tat, elenmek, sevin, coku, esin, hayal, zlem, arzu: Hepsi standartlara ba-lanmtr. Dolaysyla ne hayal kalmtr, ne esin; ne coku kal-mtr, ne de zlem! Hepsi piyasann kalplarna dklm, ek defterinde karl olan deiim deerlerine dntrlm, ka-pitalizmin prangalarna vurulmu, "ikencede mahzun" duruyorlar. Kalabalklar ise kurulmu oyuncaklar gibi gbek atyorlar.

Kadn piyasaya derken, erkek de acnacak haldedir, duygular ve dnyasyla, her eyiyle piyasada kvranmaktadr. Erkein dudaklar, erkein elleri, her eyi 36 derece atei olmayan lastiklere dokunuyor ve oraya yapp kalyor.

"Baka seenei yok, alternatifi yok" denen piyasa, ite insan; kadn ve erkeiyle piyasann girdabna atmtr. Hayranlkla sz edilen Bat kapitalizmi, korkun bir manevi ykmn, bir kmazn iine girmitir. Piyasa, yalnz ekonomik dzenin grnmeyen eli olarak deil, akn katili, en metalsi yabanclamann dinamosu olarak iliyor. Piyasa yalnz kendi imal ettii ihtiyalar ile mal arz arasnda dengeler oluturmakla kalmyor, kendine zg btn ilikileri toplumlarn kannda dolatryor.

38 39

Baz Bat lkelerinde kadnn cinsel organn artran kl tablalarnn pazarlandn 1990 ncesindeki baz reklamlardan renmitik. Aslnda bu yeni bulu, kapitalizmin bugnk ger-eini yanstyor. Kapitalizm, kadnn cinsel organn, iinde si-gara sndrlen kl tablasna evirmitir, izmariti bastran par-mak ise, ncelikle kendi bilincinden ve insanlndan yoksun ka-lyor ve kendisine yabanclayor.

Gnmzn Romas

Bu rme, kendi uydurduu yalanlarn iine kapanmtr ve kazan kayna olarak da gene kendisinin icat ettii skntlar, tut-kular ve sinir bozukluklarn smrmektedir. Bu sistemde "sapk-lklarn" normal cinsel hayata zorla sokulmas ve bir ikence hali-ne gelmesi olaandr. Arzular, zorunlu olarak ie atlmakta ve bas-trlmaktadr. 2 Meta ekonomisinin ar gelimesi, insan kendi do-asndan koparmakta, buna bal olarak tarih boyunca grld gibi ecinsel ilikileri de yaygnlatrmaktadr. Lenin'in Clara Zet-kin'e anlatt gibi, "Cinsel hayatta dizginsizlik, burjuvacadr ve k belirtisidir."3

2 Jean Baby, zlenen Dnya, ev. Celal Cem, Arena Yaynclk, stanbul, Ocak 1994,8.70.

3 Clara Zetkin, Erinnerungen an Lenin, Dietz Verlag, Berlin 1985, s.76. Clara Zetkin'in Lenin'le kadn sorunu zerine yapt bu grmenin tam metni, Trke olarak, bizim saptadmz kitapta yaymland. evirilerinde nemli yanllar bulunan bu kaynaklar yle: Marx, Engels, Lenin; Kadn ve Aile, ev. ner nalan, Sol Yaynlar, Ankara, Haziran 1979, s.246 vd. s.258; K. Marx, F. Engels, V..Lenin, J. Stalin; Kadn ve Marksizm, ev. . Ufuk, nc Kitabevi, s.228 vd, s.241; V. . Lenin, Kadnlarn Kurtuluu, ev. Ertu-rul Yemenolu. Gnce Yaynlar, stanbul, Mays 1975, s. 125 vd, s. 140.

40

Kapitalizmin rme dneminde, baka deyile emperya-lizm anda, ecinsellik dorua kt. Hitleri, Mussolini'yi' ve en son ABD saldrganln yaratan emperyalizm, yalnz iddet alannda deil, ecinsellikte de Neronlarn kleci imparatorluklarn gemi, ecinsellii hkim snfn dna tararak toplumun btn snflar iine yaymtr.

ABD'li aratrmac Kinsey, krk yl nce ABD'de yapt ankete katlan erkeklerden yzde 37'sinin kendi cinsiyle "en az bir kez orgazmla sonulanan iliki kurduunu" ne sryordu. Bu oran 35 yana kadar bekr kalm erkeklerde yzde 50'lere kadar kyordu. Erkeklerin yzde 10'u ise, 16-55 yalar arasnda en az yl sreyle yalnzca ecinsel ilikide bulunmutu.4 Yalnz Kinsey'in deil, Fransa'da Pierre Simon'un yapt aratrmalara gre, gelimi kapitalist toplumlarn aa yukar yarsnn "ecinsel eilimli" olduu iddia ediliyordu. Kinsey'in bu sonular yanltr diye yaplan anketlere gre, ABD'de 70-80 milyon ecinsel veya ecinsel duyumlu insan bulunuyordu.5

Aradan geen krk yl iinde ecinselliin ok daha yaygn hale geldii ve sistemin propaganda aralarnca yceltildii g-rlyor. Hollanda'da ecinsel orannn yzde 45, ABD'nin Los Angeles ehrinde yzde 33 olduu belirtiliyor.6

Emperyalist-kapitalist toplum, her alanda gnmzn Ro-ma's oldu. Kapitalizmin liberal anda ecinsellik, bugne gre ok ok kk orandayd. Kapitalist toplumlarda ecinsellik ora-

4 Aktaran Mondimore, s. 135, 138. Bu almamzn ilk hali Cumhuriyet gazetesinde dizi olarak yaymland zaman, Aktel dergisine deme veren psikiyatrist Doan ahin, Kinsey raporunun verilerini yanl aktardmz sylyordu (Aktel, 25 ubat-3 Mart 1999, s. 36). Oysa Ayhan Korkmazn yazsndan aktardmz bu veriler, Mondimoreun kitabnda da var.

5 Ayhan Korkmaz, s.55.6 Haydar Dmen, Sabah Pazar Eki, 13 Hazran 1999.

41

nndaki olaanst artn, biyolojik veya genetik nedenlerle aklanamayaca meydandadr. Son iki yz yl iinde insan bi-yolojisinde nemli bir deiiklik olmamtr. Ecinselliin yay-gnlamas ve neredeyse bir moda haline getirilmesi, toplumsal ve kltrel nedenledir. ryen kapitalist kltr, "tabular yk-mak" ad altnda, sistemli olarak doal olmayan cinsel ilikilerin propagandasn yapmaktadr. ngiliz televizyonlarnn 2000 yln-daki yaynlarndan rnekler verecek olursak, Coronaion Street dizisinde bir transsekselin serveni, Brookside'da lezbiyen pckler", Channel 4te "Queer As Folk" balkl bir ecinsel dramas vb gsteriliyor.7 nllerin ecinsel olduu ynndeki haberlere basnda zel bir yer veriliyor. Bylece ecinsellik se-kinliin ve sradln bir alameti olarak parlatlyor. 8

Yine ayn yasay kefediyoruz: Atina ve Roma'da olduu gi-bi, snf tahakkmnn arlamas, cinsler aras eitsizliklerin bymesi ve sistemin rmesi ile ecinsellik arasndaki balan-ty, emperyalist-kapitalist sre de kantlamtr.

zel kar ve bireysel kr sistemi, bugn doa ve insan yk-ma uratan bir nitelik kazand. Artk sistem, ak da doadan ko-parmaktadr. ryen kapitalizm, doayla birlikte insan doas-n da zorluyor.

ngiltere parlamentosunun kudretini anlatmak iin, "Kadn erkek, erkei kadn yapmak dnda her eyi yapabilir" denir. ryen kapitalizm, ngiliz parlamentosunu da geerek, erkei kadn ve kadn erkek yapacak llerde doay zorlamaktadr.20. yzyln sonlarnda zel karclk, dizginlerinden boand. Buna bal olarak, bireycileme, yalnzlama, cemaatini yitir-

7 "TV'de seks savalar", Cumhuriyet, 18 ubat 2000.8 Cumhuriyet Dergi, 18 Temmuz 1999; Hrriyet, 14 Mart ve 12 Temmuz 1999; Milliyet, 1 Temmuz 1999.

me tketim hummas ve can sknts yannda ve onlarla ilikili olarak ecinsellik de yaylmaktadr. Burada ecinsellik, sistemin insana dayatt aclardan ve yrtclktan kamak iin, uyuturu-cu gibi, kumar, iskambil oyunlar, falclk, byclk, loto-toto, piyango, ganyan gibi, bir yabanclama ve rme olaydr.

12 Eyll Patlamas

Trkiye'nin ecinsellik olayn, 12 Eyll'den sonra youn ve yaygn olarak yaamas da anlamldr. 24 Ocak Kararlar ve 12 Eyll cuntas, snf farklarn Trkiye tarihinin grmedii oran-da derinletirmi, toplam 650 bin insann gzalt ve hapishane-den getii bir iddet uygulam, emeki hareketini ezmi, Trk-slam Sentezi'ni resmi ideoloji olarak kabul etmitir. Btn bun-lara bal olarak, ecinsellikte de patlama yaanmtr.

Trkiye insan, homoseksel, travesti, heteroseksel, lezbi-yen, gay gibi kavramlarla hep 12 Eyll dneminde tant. Eski-den Trkiye toplumunda olaand grlen ve iyi gzle baklma-yan, en azndan bir davran bozukluu saylan ecinsellik, 12 Eyll'den sonra byk ideolojik atan yapmtr. stanbul, zmir ve Ankara'nn belli evrelerinde, ecinsel olmayan entellerin en-telden saylmad ve utand bir hava yaratlmtr. Ecinsellik, yeni bar kltrnde, uyuturucu bamllyla birlikte, bir sanat- alameti olarak sunulmaktadr. Ecinsel, ykselen deerlere g-re, izgi tesidir. "Muhalif" veya "aykr" rtbesine mi ulamak. istiyorsunuz, yleyse ecinsel ilikiye gireceksin! Neoliberal yazar tayfas, Avrupa'dan aldklar iaretle bu tr muhalefet birliktedir. "Sfr Noktas"ndaki neoliberal, yle yazyor.

42 43

"Ecinseller, toplumun genel cinsel tercihlerinin dnda bir cinsel yaam setikleri iin aykr bir topluluk olarak ekil-leniyorlar."9

Sendikal ii says azalrken, ii haklar bastrlrken, tar-mn kertildii bir ortamda kylnn yaama hakk tehdit alt-na girerken, "cinsel tercih zgrl", neoliberallerin "insan haklar" listesinin en bana kurulmutur. Emperyalist sistemin merkezlerinde imal edilen "Yeni Sol", bu dnemde Trkiye'ye ih-ra edilmi ve bunlar araclyla snf mcadelesi aalanarak, ecinsel, travesti, fahie, lmpenlik gibi snf d unsurlarn hak ve zgrlkleri iin mcadele rgtleri ve partisi devreye sokul-mutur. Ecinselliin amzda bir emperyalist ihra mal oldu-unu, 12 Eyll dneminde kendi lkemizde de grdk. Ylmaz Gney'in "Yol" filminde Kenan Evren ile Blent Ersoy'un portre-lerini yan yana gstermesi, gnmzn siyasal-kltrel gereini ok iyi yanstyor.

Sokak ocuunun "Cinsel Tercih zgrl"

Ecinselliin insanlarn zgr seimleriyle yaygnlamayp sistem tarafndan zorla dayatlmasn, en arpc biimde toplu-mumuz yaamtr.

Cumhurbakanlna bal Devlet Denetleme Kurulu'nun iki yl nce hazrlad bir raporda, 2000 ylnda Trkiye'de bir mil-yon ocuun sokakta yataca belirtildi. 2000e geldik. Bugn Trkiye nfusunun yzde 31'i 15 yan altndaki ocuklardan oluuyor. Demek ki, 20 milyon ocuun 1 milyonu sokaklarda yatmaktadr.9 Oral allar, Cumhuriyet, 16 Ekim 1996.

44

Sokak ocuklar Vakfnn kurucu yelerinden, sinema ele-tirmem Tunca Arslan, sokaa den "her ocuun", ilerinde farklk olmamas iin, aralarna katld grubun yelerinin cin-sel tecavzne uradn belirtmektedir.10

Sistem, acmasz ekonomik ve toplumsal koullaryla sokaa att her erkek ocua duvar diplerinde tecavz etmekte, onu iddet yoluyla ecinsellie zorlamakta ve arkasndan da, o ocu-a, "Bu senin cinsel tercih zgrlndr" demektedir.

Sistem Sanatsnn ve Yazarnn levi

Ykntlarn iindeki bedensel tecavz, ideolojik tecavzle birlemekte ve desteklenmektedir. Sistemin iddetini kutsama ilevi ise, neoliberal takmna ihale edilmitir.

Sfr Noktas'nn yazar, sistemin iddetini yle meru-latryor:

"Kadn olsun erkek olsun insann bedeni ve beyni kendisi-ne ait. Hangi cinsel tercihlerde bulunacana, nasl bir yol izleyeceine kendisi karar verir."11

ABD ve Avrupa'nn merkezlerinde retilen bu anlay, "solcu-luun en temel hedefi" diye yaldzlanmaktadr. Neoliberal sola gre, bu temel hedef, "gelimi bir toplumun bireyi olmak" imi. Emperyalist-kapitalist sistemin ideolojisi olan neoliberalizmin "gelimilik" tanm aynen benimsendikten sonra, bu tanmn ykledii grev yle belirtiliyor: "Gelimi birey olmak, kritik

10 Tunca Arslan, Sistemin svd ve sevdii ocuu: Ecinsellik", Papirs, Ocak 1999, say 23, s.9.11 Oral allar, Cumhuriyet, 16 Ekim 1996.

45

konularda genel geer ahlak anlayna kar kabilmeyi gerekti-rir." Arkasndan da tehdit geliyor: "Yoksa sizin de slamclardan bir farknz olmaz."12

eriatlarla her konuda el ele olan, cemaatlere zgrl sa-vunan neoliberalizm, ecinselliin propagandasna gelince, eri-attan ayrldn sylyor. Oysa yukarda btn ayrntsyla ak-ladmz ve herkesin bildii gibi, ecinsellik, ortaa hkim s-nflarnn kltrdr. Emperyalizm, bu konuda da ortaaa yas-lanmaktadr. Klelik ve kulluk toplumundaki ecinsellii ycel-ten ve birer "Yunan, Roma ve slam uygarl harikas" olarak sunanlar, emperyalist sistemin yazarlardr.

"Cinsel tercih zgrl" dedikleri, sistemin en byk yalan-larndan biridir.

Herkes, ecinsel olmaya "kendisi mi" karar veriyor? Bir mil-yon ocuk byk ehirlerin sokaklarna, kendi istedii iin mi dmtr?

Ve o bir milyon ocuk, daha erginlik ana gelmeden, kendi istedii iin mi, ecinsel tecavze uruyor?

Bu ilikiler, birou iin, daha sonra da devam ediyor. Hatta bazlar iin ecinsel iliki, bir "ekmek kaps" haline geliyor. Btn bunlar, zgr bir tercih mi oluyor?

Sokaa den ocuun rzna geilmesi ile bu tecavz "cin-sel tercih zgrl" olarak topluma takdim eden sanatnn faa-liyeti, ayn mekanizmann farkl ilevleridir. Sistem, tecavz etti-i ocua, bu durumu "zgrlk" olarak kabul ettirmektedir. Bu-nun iin, neoliberalizmin ideologlar, romanclar, sinemaclar, airleri, magazin basn ve yazarlar, zerlerine deni yapyorlar. Byleleri, iddet yoluyla dayatlan ecinsellii, "ykselen deer-

12 Ayn yerde.

46

ler" kategorisi iine sokarak, sistemin entel stats iinde yer bu- luyor ve sistem tarafndan besleniyorlar. Tunca Arslan'n Papi-rste yazd gibi, televizyon ekranlar, zerimize ecinsellii boca ediyor. arkc olmak iin ecinsellik tercih nedeni oldu. Ecinsel olmayanlar bile ecinsel taklidi yaparak bu piyasada yer buluyorlar. Beyaz perde'de, sahnede, pop mzii leminde, hret olmak ve ke dnmek iin uygun "kimlik", sistemin merkezlerinde belirlenmi bulunmaktadr.13

Ecinselliin yukardan aa kltr olarak btn topluma dayatlmas, televizyon seyreden ocuklar bile etkilemektedir. Bir ilkokul retmeni anlatyor: ki erkek ocuk el ele tutuarak geliyorlar, "retmenim biz evlenmek istiyoruz" diyorlar.

Kreselleme, Yeilam'daki ulusall ve Cumhuriyeti de vurmutur. Eref Kolak'larn temsil ettii mlksz ama mert ve namuslu erkek tipi tarihe gmlrken, cinsiyeti belirsiz marjinal aydn veya lmpen tipi, sistemin gzdesi olmutur. Geen ylla-rn doruklara kartlan iki filmini hatrlaynz. Biri "Ar Ro-man", dieri "Hamam" filmleriydi. Her ikisi de, ryen siste-min rn olan insanlk facialarn, ecinsellii, fahielii, uyu-turucu bamlln, akall, zetle retimle hibir ba olma-yan toplumsal tortuyu, irin ve gzel gstermektedir. Sistemin bu durumlara ittii zavall insanlarmza, dknlkleriyle gurur duymalar telkin edilmekte, her an bu hallere debilecek olanlarise ukura itilmektedir. Emperyalizme baml sistemin yakt yabanclama, sanata da yansm ve sistemin sanatsn da anaforun iine ekmitir.

13 Tunca Arslan, 'Kimlik' ararken kaybolmak" balkl yazsnda, zellikle Amerikan sinemasndaki ecinsellik temasn inceliyor. Bkz. Papirs, Nisan 2000, say 38.

47

Tecavze urayan, yalnz sokaa den ocuk deildir. Btn toplum, sistemin ryen kltr ve sanatnn tecavz altndadr. Son dnemlerde, dller verilen, gklere karlan filmlerin hemen hepsi ecinsellii yaldzlamaktadr. Tarih filmi bile, artk ecinselliin parlatlmasna yaryorsa, medya destei alyor. "stanbul Kanatlarmn Altnda" filminin o kadar reklam edilmesinin baka bir nedeni bulunmuyor. Sistem, bir milyon ocuu sokaa atyor.

Sokaa atlan erkek ocuk, daha nce sokaa atlm "aabe-yinin" tecavzne uruyor.

Sistemin sanats, o ocuun tecavze urama "zgrl-n" savunuyor.

Mekanizmann ileyii budur.

48

IV. TOPLUMSAL K VE ECNSELLK

Ecinselliin snflar ve cinsler arasndaki farkllamalarn arya varmasyla olaanlatn saptadk. Bu farkllamalarn olaanst derinlemesi, snfl toplum sistemlerinde tkanmala-ra, k ve dalmalara neden olmaktadr. Bu dnemlerde e-cinselliin de patlamalar yapt saptanyor.

Ecinsellik ile toplumsal k ve kargaalk ortamlar ara-snda kurulan iliki, insanlk tecrbesini yanstr. Trk mitoloji-si, binlerce yl nce ecinsellii kaos ve kyamet dnemlerinin belirtisi sayyor. Eski Trkler, ecinsellii dnyann sonunun geldiini gsteren bir alamet olarak gryorlar.1

Toplumlarn devrimci ykseli dnemlerinde yaanan iyim-serlik ve gelecee duyulan umut, cinsel aka da canllk kazan-drrken, k ve dalma koullar ecinsellik eilimini g-lendirmektedir. Bu olay, snfsal elimelerin keskinlemesi ya-nnda, bunalm dnemlerinin ruh halinde yaratt karamsarlk-lar, dengesizlikler ve karmaayla da ilgilidir.

Nitekim ecinsellik, eski Yunanda, Romada, Ortadou im-paratorluklarnda ve emperyalist-kapitalist toplumda, derin bu-nalm ve k dnemlerinde yaylm ve toplumu sarmtr.

1 Arif Acalolu, s. 20 vd.

49

Bunalm dnemlerinin belirsizlikleri, gvensiz ortam, yrt-cl ve karmaas, ecinsellik eilimini glendiriyor. Alman bilim adam Drner, stres iinde kalan farelerin beyin yaplan ve hormonlarndaki sreleri inceleyerek, gergin bir yaam ile e-cinsellik arasnda balar kurmutur.2 Yine Drner, annenin do-um ncesi gerginlii ile ecinsellik arasnda iliki bulunduunu belirlemitir. Bulgulara gre, Almanya'da ikinci Dnya Sava sonrasnn gergin ve bunalml dneminde doan erkekler ara-snda ecinsel oran beklenenden daha fazladr. Yine annelerle yaplan grmelerde, oullan ecinsel annelerin, farkl cinsle iliki kuran oullarn annelerine gre daha ok gerginlik yaa-dklar belirlenmitir.3 Bu tezler, ecinsellii savunan yazarlar tarafndan eletirilmekte ve "tyler rpertici" bulunmaktadr.4

Laboratuvar deneyleri bir yana, toplumsal sreleri incele-mek bile, k ve kaos dnemleri ile ecinsellik arasndaki ba-lanty grmeye yetmektedir. Emperyalist-kapitalist sistem, bu-nalm dnemlerinde yaratt kargaalk ve gvensizlikle, insan-lar serseme evirmekte ve grlt altnda kalan farenin duru-muna itmektedir.

Grltde kalan fare durumunu, son yllarda Rusya halk b-yk aclarla yaad. 1996 yl Austos ayndaki Rusya gezimde grtm eniyin, Tulkin, Ligaev, Grokov, Zuganov gibi gnmzn Komnist Parti liderlerinden, Rusya'nn son yllarda yaad arpc gerekleri dinledim. Anlattklarn yle zetle-yebilirim:

2 Aktaran Mondimore, s. 195 vd.3 Aktaran Mondimore, s. 198.4 Mondimore, s. 199 vd.

"Rus toplumu, ecinsellii yaygn olarak emperyalizmin kl-trel saldrsyla rendi. Belki seyrek olarak eskiden de vard. Ama kenarda, kedeydi, toplum bilmezdi. Hele vlmesi, ya-ylmas, reklam edilebilmesi dnlemezdi bile. Ancak r-yen emperyalist kltr, bizim toplumsal deerlerimizi bozguna uratnca, ecinsellik artk sradanlat, dahas bir sre sonra yozlam aydnlar arasnda bir itibar kayna haline geldi. E-cinsellik ile toplumsal k ve rme arasndaki ilikiyi, biz kendi tecrbemizle rendik, renmeye devam ediyoruz."

Ve 18 Ocak 1999 gnl gazetelerde kan bir haber, Rus as-kerlerinin fahielik yaparak geimlerini saladklarn yazyor-du. Rus askeri, en sonunda kendi "cinsel tercihini" alk ve yok-sulluk sayesinde kefetmi bulunuyor. Rusya'nn neoliberal ya-zarlar, sinemaclar ve her alandaki sanatlar ise, kefedilen bu tercihin "zgrln" topluma benimsetmek iin, oktan hare-kete geirildiler. imdilerde zgrlk, Lenin'lerden vazgetik; Gogol'ler, Lermantov'lar, Belinski'ler, aykovski'ler, Tolstoy'lar, Pukin'ler zamanndaki gibi tanmlanmyor. ryen ve kaosa yuvarlanan kapitalizm, demokratik devrimlerin kapitalizmine tam kart konumdadr. Ecinsellik bir kez daha toplumsal ve ekonomik iflasn ac meyvesi olarak karmza kyor.

50 51

V. BYOLOJK EE YABANCILAMA

Yabanclama

Yabanclama, uzlamaz snf elimelerinin rndr. Kabi-le toplumunun snflara blnmesiyle birlikte insann yabanc-lamas sreci de balamtr. Para ekonomisinin doruu olan kapitalizm, yabanclama s-recinin de doruudur. Kapitalist meta sistemi, hele emperyalizm anda, her eyi meta ekonomisinin iine ekmi, her eyi alnr satlr hale getirmitir. Bylece gz dnm kr sisteminde, bi-reyin zgr gelimesinin koullar da ortadan kalkmtr. Marx'n belirttii gibi, "bireyin zgr ve zgn gelimesi"nden, kiilii oluturan hner, yetenek ve eilimlerin, insandan insana farkl ge-limesi anlalr. zgr kiilikten kast, insann, kendi manev ve erotik glerinin bilincine vard zaman, onlar srekli bir faali-yetle gelitirmesi ve dengeli bir tarzda kullanmasdr. Kapitalist ilikilerin zgr ve zgn kiilii gelitirmeye engel oluturduu aktr. Gelimi meta ekonomisi koullarnda, ancak tek tek baz insanlar, o da zel ve uygun koullarda, engelleri krarak kiilik kazanabilirler. Engelsin Anti Dhring'de, belirttii gibi, "Yalnz ii deil, iileri dorudan veya dolayl yollardan smren snf-

52

lar da, iblm araclyla kendi faaliyetinin aleti olarak kle-letirilirler; manen lm bulunan burjuva, kendi sermayesinin ve kendi kr hrsnn klesi haline gelir."1

zetle kapitalizm, insanlar arasndaki her trden doal ve insa-n iliki yannda, cinsler aras ak da ykma uratmaktadr. Siste-min devasa devlet aygt ve iletiim tekeli, bu ykmn koullarn her saat, her an yeniden retmekte, iblmnn gdkletirdii insan ruhunu aksz bir cinsel ilikiler ann iine atmakta; aptal-latrd insan ayn zamanda sevgisizletirmektedir. Ecinsellik, hem bu sevgisizlemenin rn, hem de sevgisizlemeye bir tepki olarak yaylmaktadr. Her durumda ecinsellik, insan kiiliinin zgr ve zgn olarak gelimesini nleyen koullarn besledii bir davran olmaktadr.

alma zamannn ksaltlmas, bu koullar ortadan kaldr-mad gibi arlatrmaktadr. Bo zaman, bilinli insann kendini gelitirmesi iin deil, sistemin elinde iyice oyuncaklamas ve kiiliinin son krntlarn da sistemin dililerinde ezdirmesi iindir. Temel mesele, insann bu snfsal bamllklardan, iblmnn arlamasnn yol at klelemeden ve yabanclamadan kurtulmasdr.

nsann Kendi Trnn retimine Yabanclamas

Marx ve Engels, Alman deolojisinde, madd hayatn reti-cini ifade eden toplumsal iliki ile insann kendi trn retme-sini ifade eden doal iliki arasndaki balanty tahlil etmilerdi. 2 Engels, Ailenin zel Mlkiyetin ve Devletin Kkeni adl n-

1 Aktaran Leo Kofler, s. 162 vd.2 Karl Marx-Friedrich Engels, Alman deolojisi, ev. Selahittin Hilav, Sosyal Yaynlar, stanbul 1968, s. 51 vd.

53

l eserinde, insann kendi trn retmesi ile madd mallar ret-mesi, daha basit ifadeyle ocuk yapmak ile toplumsal alma arasndaki kopmaz ba iledi.3 Marx ve Engelse gre, madd retim ve cinsel retim, birlikte toplumsal hayatn temelini olu-turuyordu. Stalin dnemi Sovyetler Birlii'nde Engels, ocuk yapmaya olduundan fazla nem veriyor diye eletirildi.4 Oysa Engels'in toplumsal emek ile cinsel retim arasndaki baa nemle iaret etmesi yerindeydi. nsan, doann bir parasyd ve ancak doa ile belli bir uyum iinde var olabilirdi. nsann doa zerindeki hkimiyetini ve doay deitirmesini ar vurgu-layan tezler, byk tehlikeler ieriyordu. Engels, Doa'nn Di-yalektii'nde insanla, nndeki yzyllar grmesine, ok nemli bir uyanda bulunur:

"nsanlk doa zerinde zaferler kazand diye vnmeye-lim. Doa, bizden bylesine zaferlerin intikamn alr."5

nsan emeinin metalamas ve iblmnn arlamas ze-mininde yaygnlaan ecinsellik, insann retimi ile madd mal-larn retimi arasndaki ba bir kez daha kantlamtr. Kr sis-teminin hizmetindeki teknoloji ile emekiyi ve btn insanl daha kart konumlara srkleyen sreler, cinsel hayatta da do-ann zorlanmasna yol amtr. Ecinsellik, insann kendi tr-n retmesine yabanclamas halidir.6 Bu durumda insan, hem

3Engels, Ailenin zel Mlkiyetin ve Devletin Kkeni, ev. Kenan Somer, Sol Yaynlar, 3. basm, Ankara, Eyll 1974.

4 Jean Baby, s.68 vd.5 Marx Engels, Werke, Berlin 1978, Bd 20, s. 452.6Yabanclama konusunda bkz. Karl Marx-Friedrich Engels, Alman deolojisi, ev.

Selhattin Hilav, Sosyal Yaynlar, stanbul 1968, s.58 vd Peter Strotman, Vorworti in: Zur Kritik der Sovjetkonomie, Verlag Klaus Wagenbach. Berlin 1972, s.7 vd.

54

kendi cinsel varlna, hem de biyolojik eine yabanclamakta-dr. zel mlkiyet sistemi nedeniyle insan, kendi emeine sahip olamad gibi, kendi cinsel bedeni ve cinsel rol zerindeki h-kimiyetini de kaybetmektedir. Piyasa toplumunun nesneletirdi-i insann cinsellii de nesnelemektedir. Bylece erkekte veya kadnda, kendi cinsel varl konusunda ters bir bilin olumakta, hatal bilin yerlemektedir. Attil lhan, ecinsellik "kendini bir bakas sanma sorunudur" derken, ayn olguya iaret ediyor.7 Bu adan toplumsal ve kltrel ecinsellik, insann kendi cinsiyeti hakkndaki bir bilinsizlik durumu ve davran olarak grlebi-lir. Yaratt rn, baka deyile metay feti haline getiren ve onun klesi olan insan, kendi cinsel rol hakknda yaratt ters bilincin klesi durumuna da debilmektedir. Ecinsellik klt-r, aslnda insann, ideolojik dzlemde imal edilen insanca olma-yan bir durumun esiri olmasdr. nsann kendi trnn retimine ve biyolojik eine yabanclamas, ecinsellii savunanlar tara-fndan, insann doaya kar bir "zaferiymi" gibi sunulmaktadr. Ne var ki, doa, insanlktan bu tr zaferlerin acsn karmaya balamtr bile.

1844 Paris Elyazmalan'nda piyasa ekonomisini tahlil eden Marx, kapitalist retimle balantl olarak, yabanclamann drt biimini aklar:

- rne,- retim faaliyetine,

- Kendi trne (Gattung), baka deyile kendisine, kendi z-ne.

7 Attil lhan, Yanl Kadnlar Yanl Erkekler, s. 17.

55

- nsanlara veya topluma.8

Marx, rn ve retim faaliyeti reticiye ait olmadna gre, kime ait sorusundan hareketle insann insana yabanclamasn saptamtr:

"Tanrlar deil, doa deil, yalnzca insann kendisi, insan zerindeki yabanc kudret olabilir. (...) Bylece insan (ii), retemeyenin retim ve rn zerindeki hkimiyetini ya-ratmtr."9

Marx, daha sonraki eserlerinde, genel olarak deindii ya-banclamay somutlar ve dier yabanclama grnmlerini be-lirledii iin, rne yabanclamaya merkez bir nem verir. Marx, kapitalizmin rme dneminde yaamad, ecinselli-in bu denli yaygnlatn ve sistem tarafndan dayatldn ve yceltildiini grmedi. Yabanclamann grnmlerine bugn bir yenisini daha eklemek gerekiyor. Kapitalizm, insan maddi retime yabanclatrd gibi, kendi trnn retimine de yaban-

8 Karl Marx, Pariser Manuskripte 1844, Reinbek 1966, s.53. Yaln Kk, Ay-dnlkta yazd yazlarda, yabanclama teriminin yerine, Franszca Aliena-tion szcnden hareketle "tekileme" szcnn daha yerinde olduunu syledi. ncelikle belirtelim: Yabanclama kavramn idealist felsefeye yer-letiren Hegel olsun, zel mlkiyet temelinde aklayan Marx olsun, Almanca yazdlar ve Entfremdung terimini kullandlar. Entfremdung szc, fremd, yani yabanc kknden tretilmitir; yabanc haline gelme anlamn tamaktadr. Bu szc Trkemizde karlayacak en uygun kavram, ya-banclama'dr. kincisi, yabanclamann eitli grnmlerini dnd-mz zaman, tekileme teriminin oturmad daha iyi anlalyor. nsann re-time yabanclamas, ie yabanclamas, rne yabanclamas, topluma ya-banclamas ve kendisine yabanclamas rnekleri, yabanclama teriminin bilimsel ihtiyaca yant verdiini gsteriyor. Oysa "retime tekileme, ie tekileme, rne tekileme, topluma tekileme, kendisine tekileme" de-nemiyor. Yabanclamann ierii ve grnmleri dnld zaman, teki-leme teriminin kullanlmayaca ve tutmayaca saptanabilir. 9 Karl Marx, Pariser Manuskripte 1844. s. 60.

56

clatrmaktadr. Kendisini retmeye yabanclaan insan, hem kendi cinsel varlna, hem de doadaki biyolojik eine, yani kar cinse yabanclayor. Baka deyile cinsel aka yabanclayor.

Cinsel Ak ve Doa

Cinsel ak tanmlamaya kalkacak kadar cesur deiliz. Ancak akn iki unsurunu belirleyebiliriz:

Birincisi, ak insann kendi cinsini retmesiyle ilgilidir. Marx'n da belirttii gibi, kadn-erkek ilikisi doadan doan in-sanca ilikilerdir. 10 Denebilir ki, insann reme igds, cinsel arzu ve akla pekimi ve gvenceye kavumutur. Kukusuz bu olay, doast bir iradenin rn deildir. Kkleri canllarn in-san ncesi evrim hikyesine kadar uzanyor. reme iin cinsel iliki eyleminin, canllarn biyolojik varlklarnda, belli kimyasal ve fiziksel srelere yol at ve bu srelerin canllarn evrim tarihi iinde belli deiimlerden getii aktr. Bu evrimin doru-unda insan tr bulunuyor.

Bilimsel verilere gre, cinsel ak, insan beyninde ve vcu-dunda belli faaliyet ve dnmlerle balantl olarak yaanyor. Cinsel akn beynin belli blgelerinde zel bir faaliyete yol at-, kandaki ve insan vcudundaki belli hormonlar harekete ge-irdigi, solunum sistemini, kalp atlarn, kan basncn vb etki-ledii biliniyor.

Yalnz bilim adamlar deil, her insan, cinsel ak ile insann fiziksel varl, arasndaki ilikiyi kendi tecrbeleriyle saptam-tr. Cinsel ilikinin, be duyuyla gerekletii aktr. Dokunma,10 Aktaran Jean Baby, s. 96.

57

grme, koklama, duyma ve tat alma duygularnn, insan vcu-dundaki belli madd oluum ve deiimleri harekete geirdii belirlenmitir.

Kadn ve erkekte, beyin yarkrelerinin ve daha baka ilev-lerinin farkl olduu da kantlanmtr.11 Bu durumda, insann cinsiyeti ile zihni faaliyeti ve duygulan arasnda bir balant ol-duu kesindir. Cinsiyet, yalnz biyolojik bir zellik deil, biyo-lojik varlkla balantl olarak zihinsel ve duygusal srelerdeki bir zelliktir. Bu durumda zihinsel ve duygusal faaliyetin cinsi-yetten koparlmas, ideolojik bir zorlama oluyor.

Cinsel ak ile insann fizyolojik varl arasndaki iliki, ters-ten de kantlanabilir. Ecinsellik ile "genetik bozukluklar" ara-sndaki balant bilim adamlarnca saptanmtr.12

Konuyu uzmanlarna brakyoruz. Ancak bu yaz kapsam iinde vurgulamak istediimiz olgular unlardr:

- Cinsel akn kkeninde ve temelinde insann kendi trn retmesi vardr.

- Bu reme faaliyetiyle balantl olan arzu ve duygular, can-llarn milyarlarca yllk ve insan trnn milyonlarca yllk ev-rimi sonunda oluan fizyolojik ve kimyasal srelerdir. nsan, bu sreleri ve duygular, kadn ve erkek olarak, kendi cinsinin zellikleriyle yaar.

Kar cinse beslenen cinsel duygularn reme ile balants, insann evrimiyle snrlarsak, en azndan birka milyon yllk bir gemie dayanmaktadr. Ve bu evrim sonucu, insan fizyolojisinde belli zellikler ve sreler olumutur. Ak ile reme arasndaki bu baa, ak ile insan doas veya ak ile cinslerin doas arasn-

11 Mondimore, s. 118 ve 201; "Erkek ve kadn beyinleri arasnda byk farklar var!". Cumhuriyet Bilini ve Teknik, 19 Haziran 1999.

12 Mondimore, s. 165 vd.

58

daki iliki olarak da bakabiliriz. reme ile cinsel duygular arasn-daki bu ba fizyolojik olduu iin, toplumsal ve ideolojik neden-lerle zorland zaman, kriz domaktadr. Ecinsellik, bu krizin belirimlerinden biridir.

Cinsel Akn Zihinsel ve Duygusal Cephesi

Cinsel ak, kukusuz trn remesiyle balantldr, ancak bundan ibaret deildir. Kendi trn retmek iin fiziksel iliki, hayvanlarda da var. Ancak insanlar, hayvanlardaki bu ilikiyi "cinsel ak" olarak grmyor.

nsanlara gre, cinsel akta, hayvanlardan farkl ve fazla ola-rak, fiziksel ilikinin tesinde, zihinsel ve duygusal bir alveri var. Cinsel akn ikinci unsuru, bu zihinsel ve duygusal iletiim-dir. En nemlisi, bu iletiim, byk bir mutluluk kayna. Ancak insanlar arasndaki zihinsel ve duygusal alveri, cinsel akla s-nrl deildir. Cinsel ak dier duygusal ve zihinsel iletiim tr-lerinden ayran, kar cinsler arasndaki reme faaliyetiyle ba-lantsdr.

reme faaliyeti temeli oluturuyor. Ancak insann zihinsel ve duygusal varl gelitike, cinsel akn da derinletii ve ok daha zengin bir mutluluk kayna haline geldii kesindir.

yle de ifade edebiliriz: Hititler dneminde, bundan -drt bin yl nce yaayan obanlar veya tarmclar arasndaki cinsel ak ile 20. yzyl aydnnn akn karlatracak olursak, duygu derinlii ve zenginlii asndan byk fark vardr. Bu nedenle de-rin bir dnr ve yaratc, ayn zamanda duygulu ve tutkulu bir ktr. Beyindeki gelimilik ve bilin ile ak arasnda doru bir orant bulunur.

59

Akn zihinsel ve duygusal boyutu, kukusuz toplumsaldr, insann snf, kltr, tecrbeleri, zihinsel birikimi ve duygusal geliimiyle belirlenmitir. Masallar ve pastoral ykler ne derse desin, zihinsel birikimi zengin olan bir insann, ak da derin ve zengin duygularla yaama olana fazladr.

Morgan, barbarlar arasnda ak duygusu diye bir eyin bilin-mediini belirtiyor. Duygu zenginlii, uygarln ve duyarlla-mann rndr.13

Engels, Ailenin zel Mlkiyetin ve Devletin Kkeninde, bar-barlktan uygarla gei sreci iinde ortak cinsel akn birey-sel aka doru gelimesiyle birlikte insan duygularndaki zen-ginlemeyi ve arnmay aklar.I4

Bilin ile duygu arasndaki doru ilikiyi en iyi aklayanlar-dan biri de, Caudwell olmutur:

"Bilinci dnce, bilinsizlii duyguyla bir tutmaktan ge-len bir karklk vardr. Bu yanltr. Her ikisi de bilinli-dir. Kimsenin bilinsiz duygulanm ya da etkilenimi olma-d, olamaz da. Bilinsiz bellek izlerini bilinli yapp onlar dnceye stan, duygunun ta kendisidir. Hepimiz sanatsal ya da cokusal duygulanm anlarnda, bilincimizin st-mzde beyaz bir k gibi youn ve ak ykseldiini farke-deriz. (...) Duygu ve dnce birbirlerini yardmlaarak ykseltirler. nsann br smklbcekten daha derin bir e-kilde duygulanmasnn nedeni daha ok dnmesidir. (...) Vahi danslarnn son derece erotik zellii, baz izleyicile-rin safa varsayd gibi ilkellerin duygularnn ar uyar-

13 Lewis Henry Morgan, c. II, s. 289 vd.14 Engels, Ailenin zel Mlkiyetin ve Devletin Kkeni, ev. Kenan Somer, Sol

Yaynlan, 3. basm, Ankara, Eyll 1974.

60

labilir olmasndan gelmez, tam tersine eksik duyarllklar yznden, onlarda cinsel tepkiler ancak iddetli etkiknim-le uyandrlabilir. Oysa ufak bir etki, uygar insanda tetik e-kercesine duygulanm uyandrmaya yeter. Ayn grng, ilkelin acya duyarszlnda da belirir. Bu nedenle geldiimiz yoldan geriye, ilkellie, kana, tene dneceksek, yalnz ca daha az ve kaba bir dnceye deil, daha az ve kaba bir duygu dzeyine, azalm bir bilince dneceiz."15

nsan Zihninin Biyolojik Varlndan Kopmaya Zorlanmas

Ecinsellik, cinsel akn iki unsuru arasndaki ba koparmak-tadr. Ecinsellikte, insan fizyolojisi ile zihin ve duygu iletiimi arasndaki balant, milyonlarca yllk gemiinden kopmaya zorlanmaktadr. Oysa cinsel duygularla beyin, hormonlar, kan dolam arasndaki iliki, insan evrimi asndan milyonlarca yllk bir gemiin rndr. Bu adan balonca, ecinsellik, milyonlarca yllk biyolojik evrimin inkr oluyor. Belli toplumsal srelerde oluan belli bir ideolojik konumlanma veya belli toplumsal durumlarn dayatt bir insanlk hali, kiiyi insann biyolojik tarihinden kopmaya zorlamtr. nsann, milyonlarca yllk fiziksel evriminden, belli toplum sal ve zihinsel dayatmalarla kopmas, fiziin zorlanmadr; fizik tesi, metafizik bir olaydr.

15 Christopher Caudwell, len Bir Kltr zerine ncelemeler, ev. Mehmet Gken, Metis Yaynlar, 2. basm, stanbul, Mart 1985, s. 71-74..

61

Oysa insan, doann bir parasdr. Ve insan, doada bir cins olarak, kadn veya erkek olarak var olur. Ve insann kadnl ya da erkeklii, tek tek her insann hayatyla belirlenmemitir; in-san trnn hayatyla belirlidir. Tek tek insanlarn cinsel varlk-lar ve duygulan, beyinleri, solunum ve kan dolam sistemleri, o insann bireysel tecrbesiyle kendi trnn genel zelliklerin-den ayrlamaz. Ayrlmaya zorlanrsa, insann fizyolojik, zihinsel ve duygusal varlnn bunalma girmesi kanlmazdr.

Ecinsellikte, kiinin yaad toplumsal tecrbe, insan tr-nn milyonlarca yllk doal evrimiyle kar karya gelmekte-dir. Milyonlarca yldr erkek olan bir fizyolojik ve genetik sis-tem, diyelim sekiz on yllk bir tecrbe sonunda, toplumsal veya ideolojik nedenlerle kadn olmaya zorlanmaktadr. Veya milyon-larca yllk kadn fizyolojisi ve duygusal varl, belli toplumsal etkilerle erkek olmaya zorlanmaktadr. Ecinsellik, ideolojinin doay zorlamas oluyor. Temele inersek, ecinsellik bir toplum-sal ve kltrel durumun doay zorlamasdr.

Oysa kar cinse duyulan ak ile doaya duyulan sevgi ara-snda ok kkl bir balant vardr. nsann akn, eskiden beri ieklerle, akarsularla, alayanlarla, yamurla, rzgrla veya frtnayla anlatmas, doa ile ak arasndaki balantnn ne kadar yerleik ve salam olduunu gsterir. Cinsel ak, kadnlk ve er-keklik olarak da beliren insan doasndan koparld zaman, as-lnda insan ile doa arasndaki iliki zorlanmaktadr. Somut ola-rak hormonlar zorlanmaktadr. Kan basnc tersine evrilmek is-tenmektedir. Beyindeki milyonlarca yllk faaliyet ve kurumla-ma zorlanmaktadr. Be duyu sisteminin milyonlarca yllk yer-leik yaps zorlanmaktadr.

Bu fizyolojik zorlamann temelinde, toplumsal zorlamalar vardr.

62

Milyonlarca yl snfsz olarak yaam olan insan, snflara blnnce, tahakkm ve boyun eme ilikisine zorlanmtr. Bu, insan varln derinden etkilemi ve yabanclama dediimiz rece yol amtr. Eit olmayan insanlar arasndaki ak ise, ez-mek, boyun emek, teslim almak, burnunu srtmek, kapris, naz, aldatmak gibi eylemlerle i ie gemitir. Nitekim erkek erkee cinsel ilikinin yz yze gelmekten korkan, ezmeye, kleletir-meye ynelik karakteri saptanmtr.

63

VI. ECNSELLK MUTSUZLUK KAYNAI

zgrle Ykm: Ecinsellie Hayat

- Snfsal eitsizlik, bask ve smr.- Cinsler aras eitsizlik, kadnn klelemesi ve aalanma-

s.- nsann kendine ve biyolojik eine yabanclamas.- Toplumsal knt ve kaos dnemlerinde insann sersemle-

mesi ve dengesini yitirmesi.Ecinselliin toplumsal kaynaklar bunlar.nsanln ezeli zlemlerine yaplan saldrlar, ecinselliin

de yolunu ayor.Bunca fenalk ve mutsuzlukla birlikte boy veren ecinsellik,

nasl oluyor da mutluluk kayna olarak gsterilebiliyornsann zgrlk mcadelesi, snfsal ve cinsel eitsizlikleri

ortadan kaldrma ve doa ile insan arasndaki uyumu salama mcadelesidir.

zgrle ykm getiren her ey, ecinsellie hayat veriyor.O zaman nasl olur da ecinselliin bir zgrlk olduu ileri

srlebilir?

64

Cinsel Klenin "Mutluluu"

Yunan soylularnn kucaklarna atlan gen delikanllarn, Roma imparatorlarnn koyunlarna sokulan kle olanlarn, pa-diahlarn elencesi olan olanlarn, kuytularda zorla rzlarna geilen sokak ocuklarnn "zgrlnden" sz etmek kadar korkun bir aldatma ve ikiyzllk var mdr?

Ezen ve ken sistemin efendileri bu ecinsel ilikilere girer-ken, acaba zgrler mi? Onlar da tahakkm, bask ve iddet uy-gularken insanlktan kan zavalllar durumuna dmyorlar m? Sistem, onlar da ecinsellie yuvarlam deil midir? "Fantezi" olduu sylenen btn bu davranlar, korkun bir yabancla-mann penesindeki insanlarn bozgun iinde itildikleri bir in-sanlk hali deil midir?

Tarihin tankl bir yana, herkesin rneklerine bakarak yap-t gzlemler de, ecinselliin byk aclarn ve mutsuzluklarn kayna olduunu gstermiyor mu?

Bulunamayan Bar

Grlen odur ki ecinseller, toplumumuzdaki yabanclama-y, yalnzlamay, bireycilemeyi, yrtcl, gerginlikleri huzur-suzluklar, herkesten birka kat daha ar yaamaktadrlar. Bu straplar, yalnz toplumdan dlanma ve aalanmayla a-klamak ok aldatcdr. Bir yabanclama ve kiisel bozgun du-rumu olan ecinselliin yaratt gerginlikleri, kendilerine ok gvenen kimi sanatlar ve entelekteller dahi, aabilmi deil-lerdir. 65

Toplumsal bar yannda insann i bar ve dinginlii, mutlu-luk iin olmazsa olmaz kouldur. Ecinsel, kendisinden honut ve huzurlu deildir. ntiharlarn, ecinseller arasnda yaygn olmas anlamldr. Bu adan ecinsel, toplumun yaad byk buna-lmlar en ar yaayan bir toplumsal kurbandr. Onlar, toplumsal eitsizliklerin ve yabanclamann ykn u veya bu nedenle en ok eken ve bu arln altnda en ok ezilen insanlardr. Hal byle olunca, sistemin ideolog ve sanatlarnn ecinsel-lii zendiren ideolojik faaliyetleri de yerli yerine oturuyor.

Yabanclamadan Kurtulmu Eitlerin Ak

Ecinsellik, eitlie aykr srelerin rndr.Yine ecinsellik, yukarda kantlaryla gsterildii gibi, z-

grle aykr srelerin rndr.Oysa cinsel ak, ancak eit ve zgrler arasnda, bilinle, b-

tn zihinsel derinlii ve duygu zenginliiyle yaanabilir.mparator Neron ile klesi arasnda derin bir ak olamaz.lk ecinsellik deneyimini dt sokakta tecavze uraya-

rak yaam insan da yaralanmtr; incinmitir. Btn deneyim-ler, en sonunda o ilk deneyimin tekrardr.

nsanln byk davas vardr: Eitlik, zgrlk ve bar.Snflara blnm ve cinsler aras eitsizliin hkm srd-

toplum, ancak snflar ve cinsler aras eitlikle yabanclama-dan kurtulur ve bara da kavuur. Bu bar, hem toplum iinde-ki bartr, hem de insann i dnyasndaki bartr, kendinden honut olmaktr. Toplum iindeki farkllklarn yaratt kavga, ecinselin i dnyasna daha da iddetle yansmaktadr.

66

Snfsz toplum, eitlik ve zgrln zeminini yaratmak yannda, insan ile doa arasnda bozulan dengeyi kurmak yoluyla da, gerek cinsel akn ortamn getirecektir.

nsanolu, zel kar ve bireysel kr sistemini ortadan kald-rarak, insann biyolojik varl ile zihinsel-duygusal varl ara-sndaki milyonlarca yllk dengeyi, bu kez daha st dzeyde ye-niden kuracaktr.

Bu, bo bir hayal deildir. nsanlk tarihine ve gnmz top-lumuna bakarsak, en derin ve en gzel aklarn, bireysel kar-dan arnm derin dnceli ve eitler arasnda yaandn gr-rz. Snfsz bir dnya zlemi ve her tr eitlii zmlemek u-suz bucaksz duygu zenginliinin de kouludur. Herkes, snfsz toplum insann daha bugnden kendi kiiliinde yaratarak, b-yk sevdalarn ve esiz mutluluklarn insan olabilir.

67

VII. ELETRLER VE YANITLARI

Eletiri Yazlar

Ecinselliin toplumsal ve ideolojik kaynaklarna ilikin g-rlerim, 3-6 ubat 1999 gnl Cumhuriyet gazetelerinde ya-ymlandktan sonra eletirildi. Basnda grebildiim yantlar unlard:

- "Ecinsel sivil rgtlerinin yant", Cumhuriyet, 9-11 ubat 1999.

- Mustafa Konur, "Perinek neyin rn", Radikal ki, 14 u-bat 1999.

- Yce Yney-Ahu Erkvan, "P 'belden aa' indi", Aktel, say 397, 25 ubat-3 Mart 1999.

Eletirilere Yantlar

Bu yazlarda ne srlen eletiri ve grleri 11 maddede topladk. Yantlaryla birlikte sralyoruz. Aslnda eletirilerin yantlar yazdizisinde vard ve elinizdeki kitapta da bulunuyor. Tekrar etmek pahasna da olsa, birer cmleyle yeniden hatrlat-yoruz:

68

Eletiri l. Perinek, geleneksel ahlak yaklam paylayor.Yant 1. almamda konunun ahlak boyutu tartlmamtr.

Sorun yalnz ve yalnz toplumsal ve ideolojik adan incelenmi-tir. Olsa olsa ecinsellie pirim veren geleneksel ve postmodern ahlakn toplumsal temeli ve ideolojik dzlemdeki yeri aklan-mtr. Dolayl olarak karlabilecek bu aklama, nesneldir; herhangi bir deer yargs iermemektedir.

Eletiri 2. Ecinsellik bir hastalk deildir.Yant 2. alma, kendi snrn "Giri" blmnde ak ve

kesin ifadelerle belirlemiti; ecinselliin biyolojik, genetik, tb-b ve psikiyatrik kkenleri ilgimizin ve bilgimizin dndadr. Belirtilen tezlerin, toplumsal ve ideolojik-kltrel kkenli ecin-sellii aklad zellikle vurgulanmtr.

Eletiri 3. Ecinsellik, eski toplumlarda yalnz hkim snflar iinde ortaya kmamtr; Kaliforniya ve Arizona'da yaayan K-zlderililer ve Orta Avustralya'da yaayan Arandalar arasnda da, ksacas insann olduu her ortamda u